6 

บทท 2 แนวคด ทฤษฎ และวรรณกรรมทเกยวของ

การวจย การคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา: กรณศกษาการลวงละเมดทางเพศ จงหวดชลบร ในครงน ผวจยไดนาแนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของมาเปนแนวทางในการศกษาวจย โดยกาหนดประเดนในการศกษา ดงตอไปน แนวคดและทฤษฎเกยวกบสทธ เสรภาพ และสทธมนษยชน แนวคดและทฤษฎเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ และความรนแรงตอสตร แนวคดเกยวกบกฎหมายอาญา การคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญาจากการถกลวงละเมดทางเพศ บทบาทและอานาจหนาท ของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร งานวจยทเกยวของ

แนวคดและทฤษฎเกยวกบสทธ เสรภาพ และสทธมนษยชน แนวคดและทฤษฎเกยวกบสทธและเสรภาพ ความหมายของสทธและเสรภาพ นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของสทธ และเสรภาพไวตาง ๆ ดงตอไปน พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน (ราชบณฑตยสถาน, 2525) อธบายความหมาย “สทธ” ไววา ความสาเรจ หรออานาจทจะกระทาการใด ๆ ไดอยางอสระ โดยไดรบการรบรองจากกฎหมาย สเทพ เอยมคง (2550, หนา 117) ใหความหมายของ สทธ ไววา คอประโยชนหรออานาจของบคคลทกฎหมายรบรองและคมครองมใหมการละเมด รวมทงบงคบการใหเปนไปตามสทธในกรณทมการละเมดดวย เชน สทธในครอบครว สทธความเปนอยสวนตว สทธในเกยรตยศ ชอเสยง สทธในการเลอกอาชพ ถนทอย การเดนทาง สทธในทรพยสน เปนตน กลมงานขอมลสารสนเทศและการสอสาร สานกงานจงหวดสโขทย (2552, หนา 4) กลาววา เสรภาพ เปนคาทถกใชเคยงคกบคาวา “สทธ” เสมอวา “สทธเสรภาพ” จนเขาใจวามความหมายอยางเดยวกน แทจรงแลว คาวา “เสรภาพ” หมายถง อานาจตดสนใจดวยตนเองของมนษยทจะเลอกดาเนนพฤตกรรมของตนเอง โดยไมมบคคลอนใดอางหรอใชอานาจแทรกแซงเกยวของกบการตดสนใจนน และเปนการตดสนใจดวยตนเองทจะกระทาหรอไมกระทาการสงหนง

7

สงใดอนไมเปนการฝาฝนตอกฎหมาย แตการท มนษยดารงชวตอยในสงคมแลวแตละคนจะตดสนใจกระทาการหรอไมกระทาการสงใดนอกเหนอ นอกจากตองปฏบตตามกฎหมายแลว ยอมตองคานงถงกฎเกณฑตาง ๆ ของสงคม ขนบธรรมเนยม และวฒนธรรม สทธและเสรภาพ จงเปนปจจยสาคญอยางหนงในการบงชวาสงคมหรอบานเมองใด มความสงบสขมสนต มความเปนประชาธปไตยหรอไม ภรชญา วฒนรง (2545, หนา 330) กลาววา สทธ (Rights) หมายความวา ประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองใหตามความหมายในคาพพากษาศาลฎกาท 124/ 2487 ไดกลาวไวในคาพพากษาวา “พดถงสทธหากจะกลาวโดยยอและรวบรดแลว กไดแกประโยชนอนบคคลมอย แตประโยชนจะเปนสทธหรอไมกตองแลวแตวา บคคลอนมหนาทตองเคารพหรอไม ถาบคคลอนมหนาทตองเคารพ ประโยชนนนกเปนสทธ กลาวคอ ไดรบการรบรองและคมครองของกฎหมาย” สทธ จงหมายถง อานาจทกฎหมายใหการรบรองแกบคคลในอนทจะกระทาการเกยวของกบทรพยหรอบคคลอน เปนอานาจทกฎหมายรบรองใหผเปนเจาของสทธสามารถเรยกรองใหผทเกยวของซงอาจจะเปนคนหนงหรอหลายคนตองกระทาการบางอยางใหเกดประโยชนแกผเปนเจาของสทธนน สวนเสรภาพ (Liberty) ภรชญา วฒนรง (2545, หนา 330) ใหความหมายไววา หมายถง ภาวะของบคคลทไมอยภายใตการครอบงาของผอน หรอเปนภาวะทปราศจากการถกหนวงเหนยวขดขวาง นอกจากน องคกรตาง ๆ ไดใหนยามของการลวงละเมดทางเพศตามกฎหมายไวตาง ๆ ดงน องคการสหประชาชาต (2000 อางถงใน อรพนท สพโชคชย, 2542, หนา 9) ไดอธบายพฤตกรรมและการกระทาทเขาขายการลวงละเมดทางเพศ วาหมายถง พฤตกรรมการลวงละเมมมดทางเพศทผถกกระทาหรอผทตกเปนเหยอถอวาเปนสงทไมพงปรารถนา (Unwelcome) และไมตองการ (Unwanted) โดยการลวงละเมดทางเพศดงกลาวอาจเปนในรปของการแสดงออกทางวาจา กรยา ทาทาง การจบตองรางกาย และสงแวดลอม Equal Opportunities Commission (EOC, 1995) ไดนยามความหมายของคาวาการลวงละเมดทางเพศ หมายถง การกระทาซงไมเปนทยอมรบของผถกกระทา และอาจรวมถงการวพากษวจารณ การมอง การสมผสทางกายทไมพงปรารถนา หรอการชกชวนใหมเพศสมพนธ ทฤษฎการคมครองสทธและเสรภาพ นกการศกษาหลายทานไดกลาวถงแนวคดเกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล โดยมแนวคดดงตอไปน (ภรชญา วฒนรง, 2545, หนา 161)

8

1. ทฤษฎของโธมส ฮอบส (Thomus Hobbes) ซงกลาวไววา สงคมเปนสงทมนษยสรางขน ตองมรฐเพอทาหนาทปกปองคนในสงคม โดยคนในสงคมตางกไดยนยอมทาสญญาสละเสรภาพเพอใหไดพบกบความสงบ ดงนนคนในสงคมจงตองยอมรบและเคารพรฐ จากดทงดานกฎหมายและจากดานศลธรรม 2. ทฤษฎของจอหน ลอค (John Locke) มแนวความคดวามนษยและสงคมนนแยกออกจากกนไมได สงคมจงมวตถประสงคอยทความผาสกของมนษยในสงคม กอนทมนษยจะมาอยรวมดวยกนเปนสงคมนน มนษยมสภาพโดยธรรมชาตทสงบ จตใจงดงาม มความเทาเทยมกนและมเสรภาพเตมท แตเพราะตาม ธรรมชาตนนมการละเมดกฎเกณฑของธรรมชาตและไมมสภาพบงคบอนเนองมาจากเสรภาพของมนษยแตละคนนนเอง ดวยเหตนมนษยจงมเจตนาทจะหลกเลยงความไมมนคงปลอดภยน โดยทาสญญาสงคมขนมาและมนษยทกคนยอมสละสทธตามธรรมชาตของตนเพอใหสามารถจะบงคบกนไดเมอมการละเมดสทธ และมนษยไดโอนสทธในการบงคบนใหกบสงคม สญญาประชาคมจงเกดขน นอกจากน มผกลาวถงทฤษฎทเกยวของกบการคมครองสทธและเสรภาพ ไวดงน 1. ทฤษฎวถทางทถกตองแหงกฎหมาย (เสรมศกด วงศกระจาง, 2545, หนา 95) เปนทฤษฎทถอหลกการควบคมการใชอานาจรฐไมใหคกคามสทธเสรภาพของประชาชน (Due Process of Low) ตองมเหตตามทกฎหมายไดใหอานาจไวจงจะสามารถทจะทาได Due Process of Low หรอวถทางทถกตองแหงกฎหมายนนมทมาจากรฐธรรมนญของเขตปกครองตนเอง ซง Due Process ในความหมายโดยทวไป หมายถง การใชอานาจของรฐบาลภายใตหลกาหมาย เพอใหเปนคณตอสทธและผลประโยชนของเอกชนหรอประชาชน ตามกลไกของกฎหมายทมอยอยางยตธรรมและเสมอภาค สวน Procedural Due Process นน จะใหความหมายรวมไปถงพนธะกรณของรฐทจะตองมความยตธรรมในระเบยบขนตอน มขนตอนการแจงหรอบอกใหทราบอยางเหมาะสม ยตธรรม (Fair Notice) แกประชาชน หากจะตองถกตรวจคน หรอกอนจะไดรบการพจารณา เพอขอกลาวหาใด ๆ หรอจะตองถกพจารณา ถกยด หรอถกเวนคนทรพยสนสงใด ๆ หรอเพอเปนการจากดการใชสทธในชวต อสรภาพ หรอทรพยสนใด ๆ นอกจากน ภราดร ภคพฒน (2521, หนา 32) ไดกลาวไววา บคคลยอมมสทธและเสรภาพในการดารงชวตในรางกาย ทรพยสน และเกยรตยศชอเสยง สทธเหลานเปนหลกการใหญของกฎหมายและขแงการมสภาพเปนมนษยชน 2. ทฤษฎรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง ทงน ภรชญา วฒนรง (2545, หนา 170) กลาววา ในเรองของทฤษฎรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง (Crime Control) นน เปนเรองของทฤษฎทใชกฎหมายวธพจารณาความอาญาเปนเครองมอเพอรกษาความสงบเรยบรอยของ

9

สงคม เนองจากกฎหมายวธพจารณาความอาญาทดนนตองประกอบดวยหลกการทสาคญ อนไดแก ความสามารถทจะปองกนและปราบปรามอาชญากรรมได สามารถทจะควบคมพฤตกรรมของบคคลในสงคมโดยการลงโทษทางอาญาโดยเรวและตองเปนการรกษาความสงบเรยบรอยของสงคมได ซงไมสนใจในเรองของการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลย มงแตทจะรกษาความสงบเรยบรอยของบานเมอง สทธและเสรภาพของชนชาวไทย รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยฉบบปจจบนถอวาหวใจสาคญของการเมอง คอ ประชาชนจงไดปรบการเมองใหประชาชนมสวนรวมในการปกครองประเทศดวยการเพมสทธและเสรภาพแกประชาชนในดานตางๆ คาวาสทธหมายถง อานาจทจะทาการใด ๆ อยางอสระ โดยไดรบการรบรองจากกฎหมายขอบเขตของสทธและเสรภาพ ตามรฐธรรมนญไทยมาตรา 63 บคคลทจะใชสทธและเสรภาพตามรฐธรรมนญเพอลมลางการปกครองระบบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขตามรฐธรรมนญน หรอเพอใหไดมาซงอานาจในการปกครองประเทศโดยวธการซงมไดเปนไปตามวถทางทบญญตไวในรฐธรรมนญนไมได ซงสทธของชนชาวไทย ประกอบดวย (พลลภา มวงษ, 2545) 1. สทธในชวตและรางกาย ประชาชนไดรบความคมครองในชวตและรางกายตามกฎหมาย โดยหามการทรมาน ทารณกรรม หรอลงโทษดวยวธการทโหดรายโดยไรมนษยธรรม 2. สทธในทรพยสนสวนบคคล ประชาชนจะไดรบความคมครองในทรพยสน การสบทอดมรดก และการเวนคนอสงหารมทรพยตาง ๆ จะทาไดโดยพลการไมได และจะตองไดรบการชดใชคาเสยหายจากการเวนคนนนอยางเปนธรรม 3. สทธในการรบขอมลขาวสารของสาธารณะและขอมลทเปนประโยชน ประชาชนมสทธรบขอมลขาวสารทเปนสาธารณะของหนวยงานรฐ และหนวยงานอน ๆ มสทธขอขอมล คาชแจง และเหตผลจากหนวยงานของรฐในการดาเนนการโครงการทมผลกระทบตอสงแวดลองและความเปนอย ตลอดจนมสทธในการทาประชาพจารณ 4. สทธในการแจงความรองทกข ประชาชนมสทธรองทกขในเรองตาง ๆ และมสทธฟองหนวยงานของรฐได 5. สทธของคนวยตาง ๆ สทธของเดก คนชรา และคนพการ จะไดรบความคมครอง โดยเดกจะไดรบการดแลและคมครองโดยรฐจากความโหดรายทารณ คนชราและพการมสทธไดรบการชวยเหลอจากรฐตามความเหมาะสม 6. สทธของผบรโภค สทธของบคคลซงเปนผบรโภคยอมไดรบความคมครอง ทงนตามทกฎหมายบญญต

10

7. สทธของชมชนทองถนดงเดม ในการอนรกษและฟนฟจารตประเพณ ภมปญญา ศลปะ และวฒนธรรมอนดของทองถน และมสวนรวมในการบารงรกษาและจดการทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกบองคการปกครองทองถน 8. สทธของผตองหาในคดอาญา ประชาชนจะตองไมรบโทษอาญายกเวนถามการทาความผดตามทกฎหมายระบไว 9. เสรภาพในการนบถอศาสนา ประชาชนจะเลอกนบถอศาสนาใดกไดทไมขดตอความสงบเรยบรอยของบานเมอง 10. เสรภาพทางการเมอง ประชาชนมเสรภาพในการรวมตวการตงพรรคการเมองตามระบบประชาธปไตย 11. เสรภาพของสอมวลชน สอมวลชนมเสรภาพในการแสดงความคดเหนและเสนอขาวสาร ไดอยางอสระ สทธในกระบวนการยตธรรมตามรฐธรรมนญไทย ประกอบดวย (ศนยศกษาวจยการเมองไทย โดยประชาชน เพอประชาชน, 2553) มาตรา 39 บคคลจะไมตองรบโทษอาญา เวนแตจะไดกระทาการอนกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทานนบญญตเปนความผดและกาหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวาโทษทกาหนดไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระทาความผดมได ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจาเลยไมมความผด กอนมคาพพากษาอนถงทสด แสดงวาบคคลใดไดกระทาความผดจะปฏบตตอบคคลนนเสมอนเปนผกระทาความผดมได มาตรา 40 บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน (1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว ทวถง และเสยคาใชจายตามควรแกกรณ (2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรองสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย สทธในการไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ สทธในการเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน สทธในการคดคานผพพากษาหรอตลาการ สทธในการไดรบการพจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผลประกอบคาวนจฉยหรอคาพพากษาหรอคาสง (3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางยตธรรมภายในระยะเวลาอนสมควร และเสยคาใชจายตามควรแกกรณ

11

(4) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคด มสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบการสอบสวนอยางรวดเรว และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษกบตนเอง (5) ผเสยหาย จาเลย และพยานในคด มสทธไดรบความคมครอง ความชวยเหลอ คาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปนและสมควรจากรฐ (6) เดก เยาวชน สตร คนพการและทพพลภาพ ยอมไดรบความคมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม แนวคดเกยวกบสทธมนษยชน สทธมนษยชน (Human Rights) เปนมาตรฐานสากลในเรองของสทธตาง ๆ ทบคคลทกคนไมวาจะอยในประเทศใดพงไดรบการคมครองในฐานะทเปนหลกเกณฑของความยตธรรม คาวา “สทธมนษยชน” ถอกาเนดอยางเปนทางการในโลกนบแตสนสงครามโลกครงท 2 สบเนองมาจากการกอตงองคการสหประชาชาตและมการประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนเมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 ซงกอนหนานนไดมการอสดนรนระหวางผมอานาจปกครอง ซงเปน “ผมอานาจใหสทธ” กบผทอยใตปกครอง ซงเปน “ผควรไดรบสทธ” เพอใหไดมาซงสทธประเภทหนงอนเปนสทธประจาตว ไมอาจทจะโอนใหแกกนไดและไมอาจถกทาลายลางโดยอานาจใด ๆ (กมพล พลวน, 2538, หนา 12) ปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยชน ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human Rights) ถอเปนเพยงคาประกาศทมไดมผลบงคบทางกฎหมาย นางรสเวลท ประธานคณะกรรมาธการสทธมนษยชนกลาวถงปฏญญาวา “มใชสญญา จงมใชขอตกลงระหวางประเทศ ดงนน ปฏญญาจงมไดระบถงขอความตามกฎหมาย หรอกฎบงคบทางกฎหมาย (Pollis & Schwab, 1979) คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต กลาวถงสาระของปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยนทสมชชาไดกาหนดไว ดงน (คณะมนตรสทธมนษยชนแหงสหประชาชาต, 2553) ดวยเหตทการยอมรบศกศรประจาตว และสทธทเสมอกนไมอาจโอนแกกนไดของสมาชกทงปวงแหงครอบครวมนษย เปนรากฐานของเสรภาพ ความยตธรรมและสนตภาพ ดวยเหตทการเฉยเมยและดหมนเหยยดหยามสทธมนษยดวยกนเอง ไดกอใหเกดการกระทาอนโหดรายปาเถอนทารณ กระทบกระเทอนมโนธรรมของมนษยชาตอยางรนแรง โดยเหตทไดมการประกาศปณธานสงสดของสามญชนวา ถงวาระแหงโลกแลวทนมษยจะมเสรภาพในการพด ในความเชอถอ และทงมเสรภาพจากความกลวและความตองการ

12

ดวยเหตทเปนสงจาเปนทสทธมนษยชนควรไดรบการคมครองโดยหลกนตธรรม ถาไมตองการใหมนษยถกบบบงคบ ใหหาทางออกโดยการกบฎตอทรราชยและการกดขอนเปนทพงสดทาย ดวยเหตทเปนสงจาเปนทจะสงเสรมการพฒนาความสมพนธฉนมตรระหวางชาตตางๆ ดวยเหตทบรรดาประชาชนแหงสหประชาชาตไดยนยนไวในกฎบตร ถงความเชอมนในสทธมนษยชนขนพนฐาน ในศกดศรและคณคาของตวบคคล และความเสมอกนแหงสทธทงชายหญง และไดตดสนใจทจะสงเสรมความกาวหนาทางสงคมตลอดจนมาตฐานแหงชวตใหดขน มเสรภาพมากขน ดวยเหตทรฐสมาชกไดปกฏญาณทจะใหไดมา โดยการรวมมอกบสหประชาชาต ซง การสงเสรม การเคารพ และการถอปฎบตโดยสากลตอสทธมนษยชน และเสรภาพขนพนฐาน ดวยเหตทความเขาใจตรงกนใน เรองสทธและเสรภาพ มความสาคญยง เพอใหคาปฎญาณนเกดสมฤทธผลอยางเตมเปยม ดงนน ณ บดน สมชชาจงขอประกาศใหปฏญญาสากลวาดวยเรองสทธมนษยชนน เปนมาตราฐานรวมกนแหงความสาเรจสาหรบประชาชนทงหลายและประชาชาตทงปวง ดวยจดประสงคทจะใหปจเจกบคคลทกผทกนามและองคกรของสงคมทกหนวย โดยการราลกเสมอถงปฏญญาน พยายามสงสอนและใหการศกษาเพอสงเสรมการเคารพตอสทธและเสรภาพเหลาน ดวยมาตรการทเจรญกาวไปขางหนา ทงในและระหวางประเทศ เพอใหไดมาซงการยอมรบและถอปฎบตตอสทธเหลานนอยางเปนสากลและไดผล ทงในหมประชาชนของรฐสมาชกเอง และในหมของประชาชนแหงดนแดนทอยภายใตดลอาณาของรฐสมาชกดงกลาว

แนวคดและทฤษฎเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ และความรนแรงตอสตร แนวคดและทฤษฎเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ ความหมายของการลวงละเมดทางเพศ ปรญญา จตรการนทกจ (2534, หนา 1-17) ไดใหความหมายของการกระทาทจดวาเปนการลวงละเมดทางเพศ โดยสรปไดดงน ขมขน หมายความวา ขมขนใจ ซงหญงนนมไดยนยอมหรอสมครใจ การขมขนอาจกระทาวาตนเปนคนอน กระทาชาเรา หมายความวา การทชายรวมประเวณของหญง กลาวคอ ของลบหรออวยวะสบพนธของชายตองลวงลาเขาไปในชองคลอดหรออวยวะสบพนธของหญงแลว ไมวาจะลวงลาเขาไปมากนอยเพยงใดกเปนความผดสาเรจแลว สวนชายจะสาเรจความใครหรอไมไมสาคญ แตถาของ

13

ลบหรออวยวะสบพนธของชายเพยงแตะจรดชองคลอดหรออวยวะสบพนธของหญง แตไมสามารถลวงเขาไปไดไมวาดวยเหตใด เชน อวยวะสบพนธชายโตไมไดขนาดกบอวยวะสบพนธหญง หรอชายสาเรจความใครเสยกอน เหลานจะมความผดฐานพยายามกระทาชาเรา อนาจาร หมายความวา การกระทาทไมสมควรในทางประเพณนยมตามกาลเทศะ หรอการกระทาใด ๆ ไมสมควรในทางเพศ การกระทาใหอบอายขายหนาในทางเพศ เชน กอดจบ จบตองของสงวน ฉดแขนหญงโดยหญงไมยนยอมในทสาธารณะ เปดกระโปรงของหญง ซงตองเปนการกระทาโดยเจตนา แตถาเปนการกระทาในทางประเพณนยมตามกาลเทศะหรอโดยความยนยอม เชน กอดจบลกหลานตองการแสดงความรกใครเอนด กอดจบในเวลาเตนราหรอจบฉดมอหยอกลอเพราะชอบพอคนเคยกน เชนนไมถอเปนการกระทาอนาจาร ทงน การกระทาอนาจารตองเปนการกระทาตอเนอตวบคคลโดยตรง ถาเปนการกระทาตอตวบคคลแลว แมจะใหผอนใชเนอตวของเขากระทาตอผกระทา กเปนการกระทาอนาจารได เชน บงคบใหเขาจบตองของลบผกระทา ดงนนหากไมใชเปนการกระทาตอเนองตอตว เชน คาพด ภาพวาด หรอเขยน กไมถอวาเปนการกระทาอนาจาร นกวชาการและองคกรตาง ๆ ไดใหการนยามศพทของการลวงละเมดทางเพศ ไวดงน The Health and Research Employers Association of Australia (1995 อางถงใน ปรญญา จตรการนทกจ, 2534, หนา 94) ใหความหมายของการลวงละเมดทางเพศวา เปนการกระทาทางกายหรอวาจาในลกษณะทมความหมายเกยวกบเรองเพศ ซงไมไดรบเชอชญเปนการกระทาทซาซากและไมเปนทพงประสงค รซเซล (Russell, 1984, p. 36) ระบวา การลวงละเมดทางเพศเปนการแสดงออกทางเพศหรอความใสใจในทางเพศ ซงผมอานาจเหนอกวาบงคบบงคบยดเยรยดใหผมอานาจนอยกวา การลวงละเมดทางเพศเปนการทาใหผหญงตองตกอยภายใตอานาจของผชาย เฮกา และเอนรเกน (Hega & Enriquez, 2000, pp. 1 - 2) ไดนยามการลวงละเมดทางเพศวาเปนสงทไมตองการ เปนทนารงเกยจ หรอเปนเหตใหผถกลวงละเมดรสกอดอด ไมสบายใจ ซงปรากฏการณทางพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศ มดงน 1. ลวงละเมดทางดานเพศ (Sexual Harassment) โดยทว ๆ ไปหมายถง คาพดหรอพฤตกรรมทสบประมาท การดถก ทเกยวกบทศนะทางเพศ เชน การวจารณทางเรองเพศ เลาเรองตลกลามก การพดเสยดส การลอเลยนกรยาทาทางของบคคลอนในทางเพศ หรอการนาเสนอภาพโปเปอย ภาพลามกตอทสาธารณะ เปนเหตใหเกดความเสยหาย 2. การลอลวง ชกชวนทางพฤตกรรม (Seductive Behavior) เปนสงทไมตองการ ไมเหมาะสมทางรางกายและคาพด ซงรวมถงการแตะตองและสมผสทไมจาเปน เชน ลบหลง หยกแกมหยอก รวมถงการระรานสมผสรางกายผอนอยางไมลดละ

14

3. การตดสนบนเพอการมเพศสมพนธ (Sexual Brbery) การชกชวน หรอการเชอเชญเพอใหมเพศสมพนธโดยแลกกบการใหรางวลหรอตดสนบน 4. การขมขในทางเพศ (Sexual Coercion) เปนการบงคบ ขมขใหมเพศสมพนธ โดยใชเรองหนาทการงานมาเปนเหต 5. การขมขน (Sexual Assault) การคกคามขมขนเพอมเพศสมพนธ วสษฐ เดชกญชร (2545, หนา 6) กลาวไววา พฤตกรรมการระรานทางเพศทผชายแสดงกบผหญง ไดแก การใชวาจาแทะโลมเปนเชงเกยวพาราส อาจจะเปนไปอยางสภาพหรอหยาบโลน บางทกมการเลยบเคยงถามถงประสบการณสวนตวทางเพศของผหญง หรอเปนไปทางลอเลยน การระรานทางเพศอาจกระทาอยางเปดเผย อาจแอบแฝงมาในรปของสมผสแบบไมมเจตนา เชน จบมอถอแขน หรอลบหลง ไหลหรอเขา และเมอสถานการณอานวยพตกรรมกจะกลายเปนการชกชวน หรอเชญชวนใหสนองความตองการทางเพศ วระดา สมสวสด (2540 อางถงใน วณ บางประภา, 2545, หนา 4) กลาววา การคกคามทางเพศมความหมายกวางและครอบคลมมากกวาการอนาจาร ซงหมายถงการเผยรางกายในสถานททไมเหมาะสม คน ๆ นนอาจจะเผยรางของตน หรอลวงเกนคนอนดวยการทาเชนนน การคกคามทางเพศไมจาเปนตองหมายถงการสมผสรางกายคนอน แตอาจหมายถงการใชสายตา คาพด และพฤตกรรมทสอสารทางเพศโดยอกฝายหนงไมอยากจะรบสารนน ซงตองดทความรสกของผหญง ในกรณทผหญงเกดความอบอาย กถอวาเปนการคกคามทางเพศ ทฤษฎเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ การลวงละเมดทางเพศเปนทฤษฎทซบซอน ทฤษฎและตวอยางสวนมากไดอธบายถงการลวงละเมดทางเพศวา เปนการทาใหไดมาซงความรสกทางเพศหรอมการใชอานาจในทางทผด แบบอยางของการลวงละเมดทางเพศม 3 ประการ คอ (Hega & Enriquez, 2000) 1. แบบอยางทางธรรมชาตหรอทางชวภาพ (Natural Biological Model) โดยถอวาการลวงละเมดทางเพศเปนแรงดงดดทางธรรมชาตระหวางมนษย และสนนษฐานวาผชายมแรงขบทางเพศทรนแรง ซงจงใจใหแสดงความกาวราวตอผหญง 2. แบบอยางทางดานโครงสรางองคกร (Organizational Model) โดยไดระบวา สาเหตของการลวงละเมดทางเพศอยในโครงสรางอานาจองคกร 3. แบบอยางทางดานวฒนธรรมสงคม (Socialtural Model) โดยทฤษฎนไดโตแยงวาการลวงละเมดทางเพศนนมผลสะทอนมาจากการกระจายอานาจทแตกตางกนในสงคมขนาดใหญและสถานภาพระหวางเพศ

15

อยางไรกตามใน 3 ปจจยนสามารถเปลยนแปลงไดตามความเขาใจ คานยม และกาลเวลา ทงน เพราะบทบาททกอใหเกดความไมเทาเทยมกนเปนสงทคนในสงคมกาหนดขนเอง จงมลกษณะไมตายตวและไมยงยนแตอยางใด ขนอยกบวา ณ ชวงเวลานน สมาชกในสงคมนนมความรบรในเรองความไมเทาเทยมกนของชายหญงอยางไร ไดรบการหลอหลอมอยางไร และมทศนคตซงจะนาไปสพฤตกรรมการแสดงออกวาเปนไปในทศทางใด ทฤษฎ Feminist Approach (Flexner, 1996, p. 11) จดรวมหลกของแนวทฤษฎนกคอ การพจารณาระหวางเพศหญงและชาย ซงมลกษณะความไมเทาเทยมระหวางเพศในสงคมมาตงแตอดตจนถงปจจบน ไมวาสงคมจะเปลยนแปลงไปอยางไร ความไมเทาเทยมระหวางเพศกคงเปนปญหาคกบโลก ถงแมจะมการเปลยนรปแบบเนอหาไปบาง แตสงทไมเคยเปลยนแปลงอยตลอดเวลากคอการเอารดเอาเปรยบระหวางเพศนนเอง จากทฤษฎ Feminist Approach นกวชาการและนกการศกษาหลายทานไดใหความคา ตาง ๆ ทเกยวของกบการสรางความเสมอภาคหญงชาย หรอการใหความสาคญตอบทบาทหญงชาย ไวดงน เมธน พงษเวช (2544, หนา 19) และ บญเสรม หตะแพทย (2545, หนา 44) กลาวไววา ความเสมอภาคของหญงชาย (Gender Equality) เปนการทผหญงและผชายมความสมอภาคกนในสงคม เงอนไขทางสงคมตอผหญงผชายตองเออตอการม และใชสทธของความเปนมนษยเสมอภาคกน รวมทงเออตอการมสวนทจะสรางประโยชนทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองอยางไมแตกตางกน ผชาย และผหญงควรมความอสระในการพฒนาความสามารถของตน และมโอกาสในการตดสนใจเลอกโดยไมมขอจากดจาก เจตคตของสงคม การไมยดหยนของบทบาท รวมถงการใหคณคา และการสนบสนนอยางเทาเทยมกน อยางไรกด ความเสมอภาคไมไดมความหมายวาผหญงผชายจะตองเหมอนกน ซงเปนททราบกนดวาผหญง และผชายมความแตกตางกนในดานสรระและวถชวต ความสาคญมไดอยทความแตกตาง แตอยตรงทวา ความแตกตางนนตองไมสรางผลกระทบในเชงลบตอวถชวตของทงผหญง และผชาย ไมกอใหเกดการเลอกปฏบต ดงนนการสรางความเสมอภาคคอ ตองเออตอการแบงปน “อานาจ” อยางเปนธรรมระหวางผหญง และผชายเพอใหเกดความสมดลกนในเชงอานาจระหวางหญงและชาย (เมธน พงษเวช, 2544, หนา 20) ความเปนธรรมระหวางหญงชาย คอ ความยตธรรมในการปฏบตตอหญงและชาย โดยมความเกยวของกบความตองการ ความเทาเทยมของการปฏบต หรอการปฏบตทแตกตางกนออกไป (บญเสรม หตะแพทย, 2545, หนา 36) และยงรวมถงการไดรบความเปนธรรม และความยตรรมใน

16

การเขาถงบรการ และการใชทรพยากรตามความตองการ และการสนองตอบทงในดานสวนตว ครอบครว ชมชน และในระดบประเทศ นอกจากน เมธน พงษเวช (2544, หนา 23) ไดกลาวไววา ความเปนธรรมระหวางหญงชาย ยงมความหมายวา เปนการทหญงชายไดรบความเปนธรรม แมมเพศทแตกตางกน ไมวาเปนการปฏบตใด ๆ กตาม ตองนาประเดนหญงชายมาสการพจารณาเพอใหไดรบประโยชนอยางเปนธรรม ใหโอกาสแกหญง และชายอยางเทากน และเสมอภาค แตผลทเกดจากโอกาสทเสมอภาคนนอาจไมเปนธรรมกได ซงในการพจารณานนอาจตองชดเชยขอเสยเปรยบตาง ๆ ทผหญงประสบ เพอใหสามารถใชโอกาสและไดรบผลประโยชนนนอยางเปนธรรม การนาเพศภาวะเปนกระแสหลกของการพฒนา (Gender Mainstreaming) เปนกระบวนการกาหนดแนวทางททาใหหญงชายเขามามสวนรวมอยางเทาเทยมในการตดสนใจในการวางแผน การกาหนดนโยบาย ดาเนนการ ควบคม และประเมนนโยบาย และโครงการตาง ๆ ทเกยวของกบการเมอง เศรษฐกจ ใหหญงชายเพอใหหญงชายไดรบประโยชนอยางเทาเทยมกน โดยมเปาหมายสดทายคอ ความเสมอภาคระหวางหญงชาย (บญเสรม หตะแพทย, 2545, หนา 44) และจะตองคานงถงความสมพนธระหวางบทบาทหญงชายหรอ ความสมพนธเชงอานาจของหญงชาย ทเกยวของกบการไดรบประโยชน ภายใตการดาเนนกจกรรมทดาเนนการพฒนา หรอจดใหเกดขนในสงคม (เมธน พงษเวช, 2544, หนา 9) ประเภทของการลวงละเมดทางเพศ ประเภทของการลวงละเมดทางเพศสามารถแบงได 3 ประเภท คอ (พงศธร วฒนศรสข, 2548, หนา 321) 1. การลวงละเมดทางเพศทางคาพด ไดแก การวพากษวจารณเกยวกบรปรางหนาตา การแตงกาย ทสอในทางลามก การเลาเรองตลกลามก เรองสองแงสองงาม การตามจบ ตามตอ เกยวพาราส ทง ๆ ทรวาอกฝายไมชอบ การพดจาแทะโลม การใชคาพดเพอกระตนอารมณทางเพศ เปนตน 2. การลวงละเมดทางเพศทางการกระทาทไมถกเนอตองตว ไดแก การจองมองของสงวน การโชวภาพโป หรอ ภาพทสอไปในทางเพศ การแอบดตามหองนา (ถามอง) การแอบถายภาพ (ตามหองลองเสอผา หองนา) การโชวอวยวะเพศ การเผยแพรภาพถายทางอนเตอรเนต สอลามก คลปวดโอโป เปนตน 3. การลวงละเมดทางเพศทเปนการกระทาชดแจง ไดแก การแตะตองเนอตวทไมพงประสงค การกระทาอนาจาร (การกระทาตอเนอตว หรอ ตอรางกายของบคคลอน เชน กอด จบ ลบ

17

คลา รางกายของหญง เปนการแสดงความใครทางเพศ) การขอมเพศสมพนธ การบงคบใหมเพศสมพนธ การขมขน เปนตน สาเหตของการคกคามทางเพศตอสตร ทฤษฎอาชญาวทยา (วภาภรณ คงเจรญ, 2530, หนา 13-16) ไดเสนแนวคดไววา ปจจยสาคญทมผลตอการเกดอาชญากรรม ประกอบดวย 3 ประการ และ 1 องคประกอบ คอ 1. ปจจยทางดานกายภาพ (Physical Factors) หมายถง สาเหตของอาชญากรรมทเกยวพนกบอทธพลของสงแวดลอมรอบ ๆ ตวของมนษย ซงรวมทงดานสขวทยาทมผลกระทบตอพฤตกรรมและความเปนอยของมนษย ตวอยางของปจจยทางกายภาพทนาสการประกอบอาชญากรรมหรอการคกคามทางเพศได ไดแก สภาพแวดลอมของทอยอาศย ภมอากาศ ยาเสพตด เปนตน 2. ปจจยทางดานสงคม (Social Factors) สงแวดลอมทางสงคมเปนองคประกอบทสาคญทกอใหเกดอาชญากรรมไมนอยกวาสงแวดลอมอน ๆ ปจจยทางสงคม เชน สภาพครอบครว สงคมทอยอาศยอยางหนาแนนแออด ความไมเทาเทยมกนในสงคม สอมวลชน กลมเพอน เปนตน ดานครอบครว สภาพครอบครวทสมาชกเปนคนทไมมศลธรรม ขาดพอแม ไมมคนควบคมดแลความประพฤต ขาดการเอาใจใสซงกนและกน ดานกลมเพอน เพอนมความสมพนธตอการสงเสรมใหเกดการกระทาความผด มการถายทอดเทคนคการกระทาความผด คอยชวยเหลอสงเสรมใหกระทาความผด สงเสรมกจกรรมทกอใหเกดความตนเตนและไดประโยชนรวมกน ความไมเทาเทยมกนของสงคมระหวางชายและหญง ผชายมกเปนฝายเอาเปรยบและกระทาการการคกคามทางเพศตอฝายหญงซงตกเปนเหยอ ดานสอมวลชน ความไมรบผดชอบในการเสนอขอมลขาวสาร เชน รปภาพ ขอความไมเหมาะสม กอใหเกดอนตรายในการมองสงตาง ๆ คานยมผด ๆ และสอพฤตกรรมทไมเหมาะไมควรใหแกสาธารชน 3. ปจจยทางจต (Mental Factors) เนองจากพฤตกรรมของมนษยหรอการปฏบตตอมนษยดวยกนของบคคลแตละคน จะสามารถเขาใจไดดวยการทราบประวตความเปนมา การเจรญเตบโต และการเลยงดตงแตอดต เนองจากประสบการณและสภาพแวดลอมทมนษยไดรบ จะสรางใหมลกษณะนสยและความประพฤตของมนษยทเปลยนแปลงละแตกตางกนไป นกจตวทยาสวนใหญพจารณาพฤตกรรมทางอาชญากรรมวามสาเหตจากความผดปกตทางจตใจหรอความไมสมประกอบทางบคลก

18

4. องคประกอบดานโอกาสในการกระทาผด นอกจากสาเหตของอาชญากรรมทเกดจากปจจยทางกายภาพ ทางสงคม และทางจตทเกยวของกนอยนแลว องคประกอบทสาคญอกประการหนงคอ ชวงโอกาสในการกระทาผดโดยเฉพาะเมอมโอกาสทการกระทาผดจะรอดพนจากการถกจบกม กจะมผขาดความยบยงชงใจกอาชญากรรมขน แตหากสามารถตดชองโอกาสนนได ปญหาอาชญากรรมกจะลดนอยลง การปองกนแกไขปญหาอาชญากรรมกโดยการตดชวงดงกลาวนเอง ภาพท 1 สาเหตของการคกคามทางเพศตอสตร การลวงละเมดทางเพศตอเดก วดเดน (Wooden, 1942 อางถงใน มรกต พทธศภะ, 2541, หนา 8 - 13) ไดศกษารวบรวมขอมลเกยวกบการถกลอลวงทางเพศ (Sex lure) ทกระทาตอเดกโดยการสมภาษณผกระทาผดทางเพศกบเดกหลายรอยคน พบวากลอบายทเหลาอาชญากรทางเพศใชนนเปนการหลอกลอชกชวนเดกดวยวธการตาง ๆ พอสรปไดดงน 1. ลอลวงโดยอาศยความรกหรอความใกลชด ซงผกระทามกจะเปนคนทเดกรจกมกคน หรอคนทเดกเคารพรกใคร เชน คนในครอบครว ญาต คร คนดแลเดก แพทย หรอแมแตพระ 2. ลอดวยของกานลหรอสนบน เดกอาจไดรบขอเสนอในรปแบบของขนม ของเลน หรอไมกรางวลในรปแบบตาง ๆ 3. หลอกใหเลนสนก การเลนแบบเดก ๆ จะนาไปสการถกเนอตองตวอยางมเลสนย การเลนในลกษณะทวานอาจจะปนการเลนจกจ กอดปลา ซอนเหรยญ หรอซอนหาในทลบกาบง 4. หลอกดวยการกขาวราย การลอลวงในลกษณะของการสรางสถานการณแบบนเปนการพลอตเรองขนมาเพอลดแรงตาน ขณะเดยวกนกสรางความสบสนและความวตกกงวลใหเดกไปดวยพรอมกน

ศ

ปจจยทางกายภาพ (Physical Factors)

ปจจยทางสงคม (Social Factors)

ปจจยทางจตใจ (Mental Factors)

โอกาส

อาชญากรรม หรอ

การคกคามทางเพศ +

19

5. หลอกลวงวาตนเองเปนเจาหนาท เปนการอาศยประโยชนจากการทเดก ๆ มกจะเกรงเจาหนาท คนรายพวกนจะแตงตวคลายตารวจบาง เจาหนาทรกษาความปลอดภยบาง เปนตน 6. เอาความอยากมชอเสยงหรอความอยากเดนของเดกมาลอ เดกอาจจะไดรบสญญาวาจะใหเปนนางแบบ หรอสนบสนนใหเขาประกวดนางงาม แตมขอแมวาจะตองเขารบการทดสอบเปนการสวนตวเสยกอน และมกจะไดรบการกาชบวาจะตองปกปดเรองไวเปนความลบจากคณพอคณแม 7. ปศาจในคราบดารา หรอมารในคราบนกบญ การทามดมรายกบเดกหลายกรณเกดจากคนลามกในคราบของดาราการตนหรอขวญใจเดก ๆ 8. ปลกเราดวยสอ เปนการลอลวงเดกโดยการใชสอลามก เชน สงพมพ วดโอ กระตนความใครของเดกจนมอาจควบคมอารมณของตนไดในทสด 9. แสรงขอความชวยเหลอกบเดก การแกลงโงเปนอกวธหนงทคนลามกชอบใชกบเดก อาจจะทาทเขาไปถามเดก ๆ เพอขอความชวยเหลอเลก ๆ นอย ๆ เชน อาจจะถามถงสถานการณทใคร ๆ กรจกกนแลวเปนอยางดวาไปทางไหน หรอไมกไหววานใหเดกชวยถอของไปสงทบาน หรอรถยนต เปนตน 10. ลางสมองดวยเรองลลบหรอเปลยนความเชอ การลอลวงในลกษณะนจะแฝงมาในรปของเวทมนตหรอเรองลลบ การใชพธกรรมเปนการปฏบตทางจตวทยาททาใหเดกเชอถอคลอยตามและลดแรงตาน เปนการลางสมองไดงายทสดเมอเดกเกดหลงใหลแลวจะนาไปสการชาเราทางเพศไดอยางถาวรตลอดไป 11. ลอดวยงานด ๆ การเสนองานด ๆ รายไดงาม เปนกลอบายสาคญในการดงดดใจเดกวยรน แถมการสมภาษณกอนรบทางาน กจะนด ณ สถานททไมเปดเผย ยงการลงโฆษณาททาแบบลบ ๆ ลอ ๆ คอไมมการลงตาแหนงหรอรายละเอยดของผจางงานใหชดเจน บอกเพยงตไปรษณยหรอทใหตดตอเทานน สาเหตทเดกถกทารณทางเพศ สาเหตทเดกถกทารณทางเพศ มดงน (ศทธน สนตะบตร และคณะ, 2537, หนา 26 - 28) 1. สภาพครอบครวทไมสมบรณ สภาพในครอบครวของเดกมสวนผลกดนใหเกดปญหาขน เชน พอแมแยกทางกน ทาใหเดกตองยายไปอยกบป ยา ตา ยาย หรอพอเลยง แมเลยง เดกเหลานจะขาดในหลาย ๆ ดาน เชน ความรก ความเอาใจใสดแล รวมทงปจจยทางเศรษฐกจ จดนจงเปนชองวางใหผกระทาสามารถเขาถงเดกไดงายขน ผกระทาหลายคนเปลยนวธการใหดไมรนแรง เชน การใหเงนกนขนม การใหของขวญ การใหความหวงกบเดกในสงทเดกขาดและตองการ สงตาง ๆเหลานทาใหเดกเกดความไววางใจและเชอถอผกระทาเปนคนจตใจด จงไมระวงตนในเรองเพศ

20

นอกจากนนเดกสวนใหญมความเคารพเกรงกลวและไวเนอเชอใจผใหญอยแลว ดงนนเมอผกระทาสงหรอเรยกใหไปพบกไมกลาปฏเสธ สาหรบเดกในครอบครวซงถกกระทาโดยพอเลยง ป ตา อา นา ลง พนอง หรอแมแตพอตวเอง รวมทงญาตผชายอน ๆ ในบาน กรณเชนนมกจะเกดขนเนองจากผกระทามอารมณทางเพศรนแรงแตภรรยาสขภาพไมด ไมสามารถใหความสขทางเพศแกสามตนเองได หรอใหไดไมเตมทตามทสามตองการ สามจงแสดงออกอารมณทางเพศแกเดก มารดาบางคนจาเปนตองทงลกสาวใหอยกบบดาหรอบดาเลยงตามลาพงในบานเปนครงคราว ครนเมอเกดเหตการณเชนนขนมารดาของเดกไมกลาเจรจาหรอขดขนสามได เพราะเกรงวาอนตรายจะมาถงตนและลก ๆ เพราะผกระทามกจะขไมใหเดกฟองแม ถาแมรเรองจะฆาแมเสย เดกจงอยในภาวะจายอม ในกรณทเดกถกกระทาโดยพอ หรอพชาย นองชายนน เกอบทกรณมาจากครอบครวทมพอเปนใหญ พอแสดงความรนแรงตอแมใหลก ๆ เหนอยเสมอ จนทาใหเดกชายรสกวาเขาจะทาอะไรกไดภายในบาน และแมแตจะทาอะไรกไดกบเดกผหญง จงแสดงออกอารมณทางเพศแกพสาวหรอนองสาวของตน แมบางรายยนยอมใหพอกระทาตอลกเพอเปนการดงพอใหอยกบครอบครว 2. สภาพทอยอาศยไมเหมาะสม เชน สมาชกในครอบครวทงหมดตองนอนรวมกนในหองเดยว หรอบานอยไกลมากไมมเพอบานใกลเรอนเคยงชวยเปนหเปนตาให เดกตองเดนผานทเปลยวจากบานไปโรงเรยน จงเปนโอกาสของพวกมจฉาชพทจะกระทามดมรายแกเดก 3. สถานศกษาของเดกอยในสงแวดลอมทไมเหมาะสม เชน อยหางจากบานของเดกมากเกนไป หรอตงอยในทเปลยว หรออยใกลกบสถานบรการทางเพศ 4. สภาพสวนตวของเดก เดกมอารมณทางเพศอยแลว เมอไดรบสงเราจากภายในครอบครวยตอการกระทา หรอสภาพทอยอาศยไมเหมาะสม เดกจงขาดความระมดระวงไมรจกรกนวลสงวนตวเทาทควร ปญหาจงเกดขนไดงาย ประกอบกบเดกตวเลก แรงนอยงายตอการกระทา เดกเกรงกลวการขมขของผใหญ และไวเนอเชอใจผทโตกวาจงถกหลอกไดงาย เชน ถกขวาถาจะบอกใครจะฆาใหตาย รวมทงเดกบางรายมระดบสตปญญาตาจงถกหลอกลวงไดงายเชนกน 5. สภาพการทางานของเดก มเดกผหญงจานวนไมนอยรบจางทางานในโรงงานและรบใชตามบาน และถกกระทาโดยนายจาง เจาของ หรอสมาชกในบานของนายจางนน ๆ เดกเหลานสวนมากจะไมกลาพดหรอกลาโตแยง เพราะกลววาจะถกไลออกจากงาน การขาดรายไดทาใหพอแมพนองของตนเดอดรอน จงยอมถกกระทาชาเรา ในกรณทเปนเดกตางจงหวดและเขามาทางานในเมองใหญ ขาดประสบการณการใชชวตในเมองใหญ ไมรจกใคร จงไมกลาหนออกไป จาตองยอมจานนใหถกกระทา

21

6. สภาพทวไป เดกบางรายถกกระทาโดยเพอนของครอบครว เพอนบาน และถาเปนเดกเลกขะถกลอดวยขนม ของเลน หรอเงน ดวยความอยากไดของเดก จงยอมไปกบผกระทาโดยไมรวาอะไรจะเกดขนกบตน 7. ผกระทาไดรบการกระตนทางเพศจากสอลามก สรา และสงเสพตด ทาใหเกดอารมณทางเพศ และแสดงออกกบเดกดวยการทารณทางเพศตอเดก ผลกระทบจากพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศ มลนธเพอนหญงกลาวถงผลกระทบทเกดจากการใชความรนแรงตอผหญงวา มทงเปนผลกระทบทางดานรางกาย จตใจ ครอบครว และสงคม (มลนธเพอนหญง, 2551, หนา 48) 1. ผลกระทบทางกาย ไดแก 1.1 บาดเจบหรอพการ เปนผลกระทบทมการกระทารนแรงทอาจไมมากนกไปจนถงพการ ธนาคารโลกประมาณการวาความรนแรงและภยทางเพศทเกดขนกบผหญงเปนสาเหตของการเสยชวต ความพการของผหญงวยเจรญพนธทรายแรงพอ ๆ กบโรคมะเรง และเปนสาเหตใหผหญงบาดเจบ และเจบปวยไดเทากบอบตเหตจากการจราจรและโรคมาลาเรยรวมกน 1.2 ตงครรภไมพงประสงค การตงครรภทไมพงประสงคจากการทองไมพรอม หรอถกบงคบขมขนทนาไปสการยตการตงครรภ ผหญงและเดกทถกกระทาความรนแรงโดยการลวงละเมดทางเพศ หรอการกระทาทารณกรรมทางเพศ มความเสยงสงตอการตงครรภไมพงประสงคในชวงวยเจรญพนธ โดยเฉพาะในวยรน 1.3 ตดโรคทางเพศสมพนธรวมทงโรคเอดส ปจจบนผหญงมความเสยงตอการตดโรคทางเพศสมพนธคอนขางสง ทอาจมปญหาแทรกซอนระหวางการตงครรภ การแทงตามธรรมชาต และการคลอดกอนกาหนดได นกวจยในประเทศไทยพบวา ผหญงทถกขมขน 1 ใน 10 ราย ตดโรคทางเพศสมพนธจากการถกขมขน 1.4 ความเสยงตอการเปนโรคอน ๆ พบวาผหญงทถกกระทาความรนแรงมโอกาสเจบปวยไดงาย สวนหนงอาจเปนเพราะมภมตานทานตาจากความเครยดและการถกทาราย 2. ผลกระทบทางดานจต 2.1 ฆาตวตาย ผหญงทถกทารายในลกษณะตาง ๆ ไดรบความกดดน มความเครยดกงวล ทบางครงแสดงอาการโดยไมรสาเหต เชน ปวดศรษะ นอนไมหลบ หรออาจมอาการซมเศรา โดยเฉพาะในผหญงทถกขมขนกระทาชาเรา และกระทาทารณกรรมทางเพศ จากคนทอยใกลชดและไววางใจมากทสด จะมความกดดนทางรางกายและอารมณจนอาจนาไปสการฆาตวตาย จากผลการศกษาในประเทศสหรฐอเมรกา แสดงใหเหนวา ผหญงทถกสามทารายทบตมแนวโนมฆาตวตายสงกวาผหญงโดยทวไปถง 5 เทา เมอเปรยบเทยบกบผหญงทสามไมไดใชความรนแรง

22

2.2 ปญหาสขภาพจต ผหญงทถกกระทารนแรง แมจะไมมรองรอยบาดแผล หรอรองรอยทเกดขนตามรางกายในกรณทไมรนแรงจะเลอนหายไป แตบาดแผลภายในจตใจนนถอวาไมอาจลบเลอนไปไดงาย ๆ และอาจอยในสวนลกของจตใจ ผลกระทบนสงผลตอบคลกภาพของผถกกระทาทตองการการเยยวยา บางรายอาจมผลกระทบตอการดาเนนชวตประจาวน การประกอบอาชพ หรอการทาหนาทการงาน ทงน มขอมลยนยนวา ผหญงทถกกระทาความรนแรงจานวนมากจะซมเศรา หรอกระวนกระวาย มผลใหจตใจแปรปรวน ขณะทบางคนมอาการเครยด ทอแทเรอรง ผหญงจานวนมากสญเสยความมนคงในตนเอง กลวสงคมไมยอมรบ อบอาย คดวาตนเองไรคา มมลทนตดตว (โดยเฉพาะกรณทถกลวงละเมดทางเพศ) หลายรายมอาการทางจตมากขนเมอถกกระทาซา ๆ บางรายมอาการหวาดกลว หวาดผวา แมเหตการณสนสดมาเปนเวลานานแลวแตสภาพจตใจยงไดรบผลกระทบอย ผลกระทบทรนแรงของการถกกระทาความรนแรงกรณทถกขมขนและทารณกรรมทางเพศ ซงอาจจะเพยงครงเดยว กมผลมากพอทจะทาใหเกดภาพลบตอจตใจไปตลอดชวตโดยเฉพาะกบเดก ทงน มรายงานอางถงคาพดของผหญงทระบถงสภาพจตใจของผถกกระทาความรนแรงวา “สงทแยทสดของการถกทบตไมใชอยทความรนแรงของการถกทบต แตอยทความทกขทรมานทางจตกบการทตองอยในความหวาดกลวและทกขทรมาน” 3. ผลกระทบทางสงคม วงจรความรนแรงทไมสนสด การกระทาความรนแรงเปนวงจรทไมสนสด เดกทเหนเหตการณความรนแรงในครอบครว จะเกดผลกระทบททาใหเดกมปญหาทางจตใจเทาเทยมกบเดกทถกทารณกรรมทางรางกายและทางเพศโดยตรง เดกผหญงทเหนเหตการณพอหรอพอเลยงกระทารนแรงกบแมมแนวโนมทจะยอมรบความรนแรงเปนสวนหนงของชวตคมากกวาเดกผหญงทมาจากครอบครวทไมมความรนแรง ขณะทเดกผชายทเหนหรอประสบเหตการณในลกษณะเดยวกน มแนวโนมจะใชความรนแรงตอภรรยา เมอเตบโตเปนผใหญ มครอบครวของตวเอง นอกจากน เดกบางคนยงเลยนแบบพฤตกรรมการใชความรนแรงทพบเหน ดงเชนกรณของเดกผชายทใชมดปอกผลไมขมขนองสาวใหหยดรองไห ซงพบวาเดกเลยนแบบพฤตกรรมทพอทากบแม ปญหาสงคมเรอรงและซาซอน ผหญงทถกกระทาความรนแรงซาซากมาเปนเวลานาน หากไมเสยชวต อาจใชความรนแรงตอบโต เชน ฆาสาม ผลตามมาคอผหญงตองรบโทษ ลกไมมคนเลยงดกลายเปนเปนปญหาสงคม แนวคดและทฤษฎเกยวกบความรนแรงตอสตร ปฏญญาวาดวยการขจดความรนแรงตอสตร จากมตทประชมสมชชาใหญแหงสหประชาชาต วนท 20 ธนวาคม 2536 สมชชาใหญแหงสหประชาชาต ตระหนกถงความจาเปนเรงดวนในการยอมรบหลกการระดบสากลเพอเปน

23

ประโยชนตอสตรในเรองสทธและหลกการทคานงถงความเสมอภาค ความมนคงปลอดภย เสรภาพ และความเปนหนงเดยวอนแบงแยกมไดและศกดศรแหงมนษยทงปวง ตระหนกวาการปฏบตตามอนสญญาวาดวยการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบทมประสทธภาพจะมสวนชวยอยางสาคญตอการขจดความรนแรง ตอสตร และปฏญญาวาดวยการขจดความรนแรงตอสตรทเกดขนจากมตครงน จะชวยใหเกดการปฏบตทเขมแขงและสมบรณขน หวงใยวาความรนแรงตอสตรเปนอปสรรคตอการบรรลซงความเสมอภาค การพฒนาและสนตภาพ การปฏบตอนสญญาวาดวยการขจด การเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ ดงทมการรบไวในยทธศาสตรไนโรบเพอความกาวหนาของสตร ซงไดเสนอแนะมาตรการเพอขจด ความรนแรงตอสตร และความรนแรงตอสตรยงเปนอปสรรคตอการดาเนนการตามอนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตร ยนยนวาความรนแรงตอสตรเปนการละเมดสทธและเสรภาพขนพนฐานของสตร และทาใหประโยชนทสตรจะไดรบจากสทธและเสรภาพเหลานน ตองถกทาลายหรอลดนอยลงและคานงถงความลมเหลวทเคยเปนมาในการปกปอง และสงเสรมสทธเหลานนและเสรภาพเมอเกดกรณ ความรนแรงตอสตร ตระหนกวา ความรนแรงตอสตรเปนปรากฏการณหนงทแสดงใหเหนถงความเปนมาของความสมพนธเชงอานาจทไมเทาเทยมระหวางบรษและสตร ซงนาไปสงการครอบงาและการเลอกปฏบตตอสตรโดยบรษ และเปนสงทขดขวางความกาวหนาของสตร และตระหนกวาความรนแรงตอสตรเปนกลไก ทางสงคมทโหดรายอยางหนงทสงผลใหสถานะของสตรเปนรองเมอเปรยบเทยบกบบรษ หวงใยวา สตรบางกลม อาท สตรกลมนอย สตรพนเมอง ผลภยสตร ผอพยพสตรสตรในชนบทหรอในทองถนทรกนดาร สตรผยากไร สตรในสถาน กกกน เดกผหญง สตรพการ สตรชรา สตรในภาวะสงครามเปนกลมทอยในภาวะเสยงตอความรนแรง ตระหนกวาในสงคมสตรมโอกาสทจากดทบรรลซงความเทาเทยมทางกฎหมาย สงคม การเมอง และความเทาเทยมทางเศรษฐกจ เนองจาก ความรนแรงตอสตรทมอยางตอเนอง เขาใจตามสภาพปญหาขางตนถงความจาเปนทจะตองมคาจากดความ “ความรนแรงตอสตร” ทชดเจนและสมบรณ มถอยแถลงทชดเจนถงสทธ ทจะนาไปประยกตใชเพอรบประกนการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบได ตองมพนธะสญญาทระบความรบผดชอบของรฐ และพนธะสญญา จากชมชนนานาชาตทงมวลในการขจดความรนแรงตอสตร ตงใจแนวแนทจะปฏบตตามปฏญญาวาดวยการขจดความรนแรงตอสตร และจะพยายามทกวถทางทจาทาใหคาประกาศเปนทรจกและปฏบตตาม ทงน ปฏญญาวาดวยการขจดความรนแรงตอสตร มสาระสาคญ ดงตอไปน (มลนธเพอนหญง, 2551, หนา 11) ขอท 1 ตามเปาประสงคของปฏญญาน คาวา “ความรนแรงตอสตร” หมายถงการกระทาใด ๆ ทเปนความรนแรงทางเพศ ซงเปนผลหรออาจจะเปนผล ใหเกดการทารายรางกาย ทางเพศ

24

หรอทางจตใจ เปนผลใหเกดความทกขทรมานแกสตร รวมทงการขเขญ คกคาม กดกนเสรภาพทงในทสาธารณะ และในชวตสวนตว ขอท 2 เปนทเขาใจวารนแรงตอสตร หมายรวมถง 1. ความรนแรงตอรางกาย ทางเพศ และจตใจทเกดขนในครอบครว รวมทงการทบต การทารณกรรม ทางเพศตอเดกหญงในบาน ความรนแรงอนมเหตมาจากของหมนทฝายหญงใหกบครอบครวสาม การขมขนโดยคสมรส การขลบอวยวะเพศสตร และขอปฏบตตามประเพณตาง ๆ อนเปนอนตรายตอสตร ความรนแรงทไมไดเกดจากคสมรส และความรนแรงทเปนการหาประโยชนจากสตร 2. ความรนแรงตอรางกาย เพศ และจตใจทเกดขนภายในชมชนทวไป รวมถง การขมขน การทารณกรรม ทางเพศ การลวนลามทางเพศ การขมขในสถานททางาน ในสถาบนการศกษาและสถานทตาง ๆ การคาหญงและการบงคบใหคาประเวณ 3. ความเพกเฉยของรฐตอความรนแรง ไมวาจะเปนความรนแรงทเกดทางรางกาย ทางเพศ และจตใจ ขอ 3 สตรควรไดรบความเทาเทยมในการรบประโยชนและการคมครองสทธมนษยชนทกดานและเสรภาพขนพนฐานดานการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม พลเมอง และดานอน ๆ สทธดงกลาว คอ 1. สทธในชวต 2. สทธแหงความเสมอภาค 3. สทธในเสรภาพและความปลอดภยของบคล 4. สทธทจะไดรบการคมครองภายใตกฎหมายอยางเทาเทยม 5. สทธทจะเปนอสระจากการเลอกปฏบตทกรปแบบ 6. สทธทจะสามารถบรรลถงการมสขภาพกายและสขภาพจตทไดมาตรฐานสมบรณ 7. สทธในการมขอตกลงทยตธรรมและพอใจในการทางาน 8. สทธทจะไมตกอยในสภาพทกขทรมาน หรอการกระทาทโหดราย หรอการลงโทษ หรอปฏบต ทเลวทรามไรมนษยธรรม ขอ 4 รฐควรประณามความรนแรงตอสตร และไมควรอางขนบธรรมเนยมประเพณ หรอศาสนาใด ๆ เพอหลกเลยงพนธะหนาทในการขจดความรนแรง รฐควรตดตามนโยบายเกยวกบการขจดความรนแรงตอสตรโดยวธทเหมาะสมทกประการ และโดยไมชกชา และเพอใหบรรลจดมงหมายนตกลงทจะ

25

1. พจารณาใหสตยาบน หรอการรบรองตออนสญญาวาดวยการขจดการเลอกปฏบตตอสตรในทกรปแบบ หรอการยกเลกขอสงวนของอนสญญา 2. งดเวนจากการเขาไปมสวนรวมในความรนแรงตอสตร 3. ปฏบตการอยางเขมแขง โดยสอดคลองกบกฎหมายของประเทศเพอปองกนสบสวน และลงโทษ การกระทาความรนแรงตอสตรไมวาจะเปนการกระทาโดยบคคลหรอโดยรฐ 4. พฒนามาตรการลงโทษทางอาญา แพง แรงงาน และการลงโทษทางการบรหารจดการดวยกฎหมาย ภายในประเทศ เพอลงโทษ และชดใชตอความเลวรายทเกดกบผหญงทประสบกบความรนแรง สตรผถกกระทาความรนแรงควรมโอกาสเขาถงขบวนการยตธรรม เชน ไดรบการคมครองทางดาน กฎหมายสตรทถกทารายไดรบความทกขทรมานจากความรนแรงควรไดรบการรกษาทมประสทธภาพอยางเพยงพอ รฐควรใหขอมลแกสตรถงสทธทจะไดรบการชดใชจากกลไกเหลานน 5. พจารณาถงความเปนไปไดในการพฒนาแผนการปฏบตการแหงชาตเพอสนบสนนการคมครองสตรจาก ความรนแรงทงปวง หรอขอกาหนดเพอความมงประสงคดงกลาวในแผนปฏบตการตาง ๆ ทมอย ใหพจารณาความรวมมอทเหมาะสมจากองคกรพฒนาเอกชนโดยเฉพาะททางานเกยวของกบปญหาความรนแรงตอสตร 6. พฒนาวธการปองกน และมาตรการดานตาง ๆ ทงดานกฎหมาย การเมองบรหาร และวฒนธรรม อยางรอบดาน เพอสงเสรมการปองกนสตรจากความรนแรงทกรปแบบ และประกนวาการตกเปนเหยอ ของสตรจะไมเกดซาอกจากขอบกพรองทางกฎหมาย การบงคบใชกฎหมาย หรอมาตรการอน ๆ ทมได คานงถงประเดนทางเพศ 7. การปฏบตเพอรบประกนวาสตรผถกกระทาโดยความรนแรง และเดกจะไดรบความชวยเหลอ การฟกฟน การดแลเดก การบารง การรกษา การใหคาปรกษา การบรการดานสขภาพและบรการทางสงคม สงอานวยความสะดวกและการใหการสนบสนน และมาตรการทเหมาะสมอน ๆ เพอสนบสนน ความปลอดภย และการฟนฟทางรางกาย และจตใจของสตรเหลานน ตามทรพยากรทมอยในขอบเขต มากทสดทสามารถจดหาได หรอเมอมความจาเปนตองอาศยแนวทางความรวมมอระหวางประเทศทมอย 8. ใหรฐจดเตรยมงบประมาณเพอจดหาทรพยากรทเพยงพอในการดาเนนกจกรรมทเกยวของกบการขจด ความรนแรงตอผหญง 9. จดใหมมาตรการเพอรบประกนวาเจาหนาทดานกฎหมาย และเจาหนาทของรฐรบผดชอบหนาทตาม นโยบายทจะปองกน สบสวน และลงโทษการกระทาความรนแรงตอสตรไดรบการอบรมเพอให มความเขาใจตอความจาเปนของสตร

26

10. นามาตรการทกอยางทเหมาะสมมาปฏบต โดยเฉพาะทางดานการศกษา เพอปรบปรงแบบแผน ความประพฤตทางสงคมและวฒนธรรมของบรษและสตรและเพอขจดอคตทางเพศ ประเพณปฏบต และขอปฏบตอน ๆ ทงปวง ซงอยบนพนฐานของความคดทเพศใดเพศหนงจะมความดอยกวา หรอความเหนอกวาอกเพศหนง และขจดการจากดบทบาททางเพศของบรษและสตร 11. สนบสนนการวจย การรวบรวมขอมล และการเรยบเรยงสถต ทเกยวของกบรปแบบตาง ๆ ของความรนแรงตอสตร โดยเฉพาะความรนแรงในครอบครวและสงเสรมการวจยถงสาเหตความรนแรง ธรรมชาตของความรนแรงและผลกระทบของความรนแรงตอสตร และความมประสทธภาพของมาตรการทสามารถนามาใชเพอปองกน และแกไขความรนแรงตอสตร และควรเผยแพร ผลงานวจยและสถตตาง ๆ แกสาธารณชน 12. นามาตรการขจดความรนแรงตอสตรมาใชโดยเฉพาะกบสตรกลมเสยงตอความรนแรง 13. รวมขอมลเกยวกบเรองความรนแรงตอสตรและมาตรการทไดนาไปปฏบตตามหลกการของปฏญญาน ในรายงานทเสนอตอองคการสหประชาชาตตามระเบยบทกาหนดไวในกฎหมายสทธมนษยชนตาง ๆ 14. สงเสรมการพฒนาแนวทางทเหมาะสมเพอสนบสนนการปฏบตการตามหลกการทระบไวในปฎญญาน 15. ตระหนกถงบทบาทอนสาคญของขบวนการสตรและองคกรพฒนาเอกชนทวโลกในการสรางจตสานก ความตระหนกและในการบรรเทาปญหาความรนแรงตอสตร 16. อานวยความสะดวก และสงเสรมงาน ของขบวนการสตรและองคกรพฒนาเอกชนและรวมมอกบ องคกรเหลานทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบภมภาค 17. สงเสรมองคกรความรวมมอระหวางประเทศในภมภาคทประเทศของตนเปนสมาชกใหบรรจการขจดความรนแรงตอสตรเปนสวนหนงของการปฏบตการขององคกรตามทเหนสมควร ขอ 5 สวนงาน และหนวยงานเฉพาะของระบบในองคการสหประชาชาตควรสนบสนน ยอมรบและตระหนกในสทธและหลกการทระบไวในปฏญญา ฉบบน ตามขอบขายอานาจหนาทของตน เพอบรรลความมงประสงคน ตกลงทจะ 1. สงเสรมความรวมมอระหวางนานาประเทศ และภมภาค โดยมงหมายทจะกาหนดยทธศาสตรในระดบ ภมภาคเพอตอตานความรนแรง และเปลยนประสบการณ และใหการสนบสนนการเงนตอกจกรรม ทเกยวของกบการขจดความรนแรงตอสตร 2. สนบสนนการประชม และสมมนาทมความมงประสงคเพอสรางความร และความเขาใจตอประชาชน ทงปวงในเรองการขจดความรนแรงตอสตร

27

3. สงเสรมการประสานงาน และการแลกเปลยนในกลไกขององคการสหประชาชาตระหวางคณะกรรมการ อนสญญาสทธมนษยชนตาง ๆ เพอนาเสนอปญหาความรนแรงตอสตรทมประสทธภาพ 4. บรรจบทวเคราะหทจดเตรยมโดยหนวยงานและกลไกขององคการสหประชาชาตถงแนวโนม และสภาพปญหาสงคม ตวอยาง เชน รายงานเกยวกบสถานการณสงคมโลกในชวงระยะเวลาหนง การตดตามแนวโนมของความรนแรงตอสตร 5. สงเสรมการประสานงานระหวางหนวยงาน และกลไกตาง ๆ ขององคการสหประชาชาต เพอความรวมมอใหความรนแรงตอสตรอยในโครงการทดาเนนการอย โดยเฉพาะใหม การพจารณาถงกลมสตรทเสยงตอความรนแรง 6. สนบสนนใหมการวางเกณฑของแนวทางหรอคมอเกยวกบความรนแรงตอสตรโดยใหพจารณาจาก มาตรการทระบในปฏญญาน 7. พจารณาประเดนการขจดความรนแรงตอสตรในการปฏบตตามอานาจหนาทเกยวกบการใชเครองมอ ทางสทธมนษยชนตาง ๆ 8. ประสานงานกบองคกรพฒนาเอกชนในการเผยแพรประเดนปญหาความรนแรงตอสตร ขอ 6 ไมมขอความใดในปฏญญาฉบบนจะสงผลตอบทบญญตใด ๆ ซงมสวนสงเสรมการขจดความรนแรงตอสตรไดมากกวา ซงอาจบรรจอยในกฎหมาย ของรฐหรอในอนสญญา สนธสญญา หรอความตกลงระหวางประเทศอนใดทมผลบงคบใชในรฐใดรฐหนง

แนวคดเกยวกบกฎหมายอาญา สาระสาคญของกฎหมายอาญา มรายละเอยด ดงตอไปน (ดวงจตต กาประเสรฐ, 2547, หนา 39) 1. กฎหมายอาญาเปนกฎหมายทมวตถประสงคในการปองกนสงคมใหเกดความสงบเรยบรอย โดยกาหนดวาการกระทาใดเปนความผดอาญาและกาหนดโทษของผฝาฝน 2. ลกษณะทสาคญของกฎหมายอาญา คอเปนกฎหมายทกาหนดเปนความผดชดแจงและไมมผลบงคบยอนหลงทเปนโทษแกผกระทาความผด 3. โทษทางอาญาม 5 ชนด คอ ประหารชวต จาคก กกขง ปรบและรบทรพยสน 4. การกระทาความผดทางอาญามบางกรณทกฎหมายยกเวนโทษและยกเวนความผด

28

5. เดกและเยาวชนกระทาความผดอาจไดรบโทษตางกบการกระทาความผดของผใหญ เนองจากเดกและเยาวชนเปนผออนเยาว ปราศจากความรสกรบผดชอบ การลงโทษตองคานงถงอายของเดกกระทาความผด ระบบวธพจารณาความอาญา ภรชญา วฒนรง (2545, หนา 161) กลาววา ระบบวธพจารณาความอาญานน การบรหารงานยตธรรมทางอาญาสวนใหญจะประกอบดวยหนวยงานทเกยวของในดานการอานวยความยตธรรมนบตงแตการสบสวนจบกม ไปจนถงการปฏบตตามคาพพากษาของศาล โดยมเจาหนาทในกระบวนการยตธรรม คอ ตารวจ ทนายความ พนกงานอยการ ศาล และราชทณฑ ซงระบบงานบรหารงานยตธรรมของประเทศไทยนน จะมเปาหมายสาคญคอ การคมครองสงคมดวยการลดอาชญากรรมตามทฤษฎของโธมส ฮอบส (Thomus Hobbes) ทจากดเสรผานทางกฎหมายและทางดานศลธรรม โดยใชกฎหมายพจารณาความอาญาเปนเครองมอเพอทจะรกษาความสงบเรยบรอยของสงคมระบบงานยตธรรมของประเทศไทยในปจจบน ไดมการแบงแยกอานาจหนาทกนโดยเดดขาด คอ การสบสวน สอบสวน และการจบกม เปนหนาทของพนกงานฝายปกครองหรอตารวจ การฟองคดและการดาเนนคดในศาลเปนหนาทของอยการและทนายความ การพจารณาพพากษาคดเปนหนาทของศาล และการปฏบตตามคาพพากษาเปนหนาทของราชทณฑและคมประพฤต (Correction) เกยวกบระบบงานยตธรรมนเมอพจารณาจากอานาจหนาทขององคกรตาง ๆ ทเกยวของในปจจบน สามารถทจะแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ ลกษณะทเปนระบบงานควบคมอาชญากรรม (Crime Control Establishment) และลกษณะซงถอวาระบบงานยตธรรมเปนระบบยอยของชมชน (Criminal Justice as a Community Subsystem) ระบบงานควบคมอาชญากรรม ระบบงานควบคมอาชญากรรม ไดแก ระบบงานทวาดวยการบงคบใชกฎหมาย การฟองรองดาเนนคด การตอสคด การพจารณาพพากษาคด การชะลอโทษ และการแกไขฟนฟผตองโทษใหกลบตนเปนพลเมองด งานตาง ๆ ดงกลาวนสวนใหญเปนงานทดาเนนการโดยหนวยงานภาครฐ ซงมวตถประสงคการลงโทษผฝาฝนกฎหมายของรฐ ดงนนระบบงานควบคมอาชญากรรมนจงมลกษณะทพอจะแยกใหเหน ดงน (โสภณ รตนากร, 2544, หนา 6) 1. เปนระบบงานทประกอบดวยงานมากมายหลายอยางทจะตองทา 2. งานตาง ๆ ดงกลาวจะตองดาเนนการโดยผเชยวชาญทเกยวกบงานนน ๆ เชน การบงคบใชกฎหมาย (สบสวน สอบสวน และจบกม) การฟองรองดาเนนคด และการพจารณาคด เปนตน 3. การปฏบตงานตาง ๆ ดงกลาวยกเวนทนายความ ตองทาโดยหนวยงานรฐ

29

4. การปฏบตงานตาง ๆ ดงกลาว จะตองมวตถประสงคเกยวกบการลงโทษ ซงเจาหนาทของระบบงานตาง ๆ ดงกลาวมาน ประกอบดวย เจาหนาทหนวยปกครองหรอตารวจ พนกงงานอยการ ทนายความ ผพพากษา พนกงานคมประพฤต เจาหนาทของเรอนจา และพนกงานพกการลงโทษ ระบบงานยตธรรมทเปนระบบงานควบคมอาชญากรรมน เปนระบบงานทเหนไดชด และเปนระบบงานทปฏบตหนาทเปนประจาวน กฎหมายวธพจารณาความอาญาทดกบการคมครองสทธและเสรภาพ กฎหมายวธพจารณาความอาญาทดนนตองประกอบดวยหลกทสาคญ คอ (ณรงค ใจหาญ, 2540, หนา 187 - 188) 1. สามารถทจะคนหาความจรงไดอนเปนหลกการสาคญทจะลงโทษ ตองไดความวาผนนเปนผทกระทาความผดจรง 2. สามารถปองกนและปราบปรามอาชญากรรม โดยควบคมพฤตกรรมของบคคลในสงคมโดยการลงโทษทางอาญาโดยเรว อกทงยงสามารถคมครองสทธของบคคลทเกยวของโดยควบคมอานาจรฐไมใหกระทบปจเจคบคคล การคมครองสทธของผตองหา จาเลย ผตองขง และผเสยหาย เปนเหตผลจากเรองของการทมนษยพงตองปฏบตตอมนษยดวยกนใหด และวธพจารณาความอาญาทดตองเปนหลกประกนสทธและเสรภาพของประชาชนได ทงน ความมงหมายหลกในการอานวยความยตธรรม กคอการใหประชาชนผมาศาลไดรบความสะดวกรวดเรว ประหยด และเปนธรรม ปจจยทจะทาใหบรรลความมงหมายดงกลาว มทงตวบทกฏหมาย ระบบการพจารณาคด ระเบยบปฏบต ตลอดจนการปฏบตงานของหนวยงานและบคคลทเกยวของ ไมวาจะเปนเจาหนาทตารวจ พนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ทนายความ พยาน เจาหนาทของศาล และตวผพพากษาเอง ซงระบบกฎหมายวธพจารณาความอาญาทด จะตองมความสมดลระหวางมาตรการปราบปรามอาชญากรรมทมประสทธภาพกบมาตรการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน โดยจะมผลลพธซงกาหนดไวลวงหนาหากมการละเมดสทธเสรภาพของพลเมอง มาตรการทางกฎหมายในการคมครองผเสยหายในคดอาญาในประเทศไทย ไดแก 1. การชดเชย หรอทดแทนความเสยหาย มาตรการทใชคมครองสทธของผเสยหายในคดอาญา สาหรบในทางแพงผเสยหายหรอผเสยหายในคดอาญาสามารถใชสทธในฐานะเปนผเสยหายฟองรองใหผกระทาความผด หรอจาเลยในคดอาญานนใหชดใชความเสยหายเปนคาสนไหมทดแทนในมลละเมดไดดวยตนเองจากหลกกฎหมายในปจจบน จะเหนวาพนกงานอยการในฐานะเจาพนกงานของรฐมสทธทจะใหศาลสงใหจาเลยใชคนหรอใชราคาทรพยทผเสยหายหรอผเสยหายในคดอาญาสญเสยไปคนแกผเสยหายใน

30

คดอาญาหรอผเสยหายในคดอาญาในคดนนไดเฉพาะความผดเกยวกบทรพยทบญญตเอาไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 43 เทานน (คาพพากษาฎกาท 392/ 2506) สราวธ เบญจกล (2553, หนา 41-43) กลาวถง บทบาทศาลในการคมครอง “เหยออาชญากรรม” ไววา ในอดตมาตรการในการคมครอง “เหยออาชญากรรม” จะกระทาไดโดยบทบญญตของกฎหมายทใหผเสยหายฟองคดแพงเรยกเอาคาเสยหายจาเลยไดโดยตรง แตการกระทาเชนวานมขอเสยหายหลายประการ เชน ในกรณทผเสยหายเปนโจทกฟองคดเองผเสยหายจะตองชาระคาธรรมเนยมและคาจางทนายความเอง ใชระยะเวลานานในการไดรบการชดใชคาเสยหายเนองจากศาลแพงจะพจารณาคาเสยหายไดจะตองรอผลการพจารณาคดของศาลในคดอาญากอน ดงนนผเสยหายอาจยนคารองตอศาลในคดอาญาทพนกงานอยการเปนโจทกฟอง ขอใหศาลมคาสงใหจาเลยชาระคาเสยหายไปพรอมกบคาพพากษาในคดอาญาแทน ซงปจจบนรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ไดบญญตรบรองสทธในการไดรบความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐของผเสยหายซงคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปนนนใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต นอกจากนพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ไดกาหนดฐานความผดทผเสยหายอาจขอรบคาตอบแทนไดดงน คอ ความผดเกยวกบเพศ ชวตและรางกาย ความผดฐานทาใหแทงลก และความผดฐานทอดทงเดกคนปวยเจบ หรอคนชรา ซงคาตอบแทนทผเสยหายอาจไดรบนน ไดแก คาใชจายทจาเปนในการรกษาพยาบาล รวมทงคาฟนฟสมรรถภาพทางรางกายและจตใจ คาตอบแทนในกรณทผเสยหายถงแกความตาย คาขาดประโยชนทามาหาไดในระหวางทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกตและคาตอบแทนความเสยหายอนตามทคณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาเหนสมควร โดยการพจารณาคาเสยหายนนคณะกรรมการจะพจารณาจากพฤตการณและความรายแรงของการกระทาความผดและสภาพความเสยหายทผเสยหายไดรบ รวมทงโอกาสทผเสยหายจะไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอนดวย ทงน ศาลยตธรรมเปนหนงในกระบวนการยตธรรมมหนาทดาเนนการดแลคมครองสทธ เสรภาพของประชาชน ในปจจบนศาลไดใชความพยายามอยางยงทจะใหความคมครองผเสยหาย เชน กรณเสยหายทถกขมขนศาลจะใหพจารณาเปนการลบหากผเสยหายรองขอ หรอในกรณของเสยหายทเปนเดก ศาลจะใหความคมครองเปนพเศษทมไตองมาเผชญหนากบจาเลยในขนตอนการสบพยาน เปนตน สาหรบการชดใชคาตอบแทนใหแกผเสยหายนนศาลยตธรรมจะเขาไปมบทบาทดงน (สราวธ เบญจกล, 2553, หนา 45) 1. ตามบทบญญตในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาในสวนของคดแพงทเกยวเนองกบคดอาญาทศาลมอานาจกาหนดคาสนไหมทดแทน โดยใหผเสยหายทประสงคจะไดรบ

31

คาสนไหมทดแทนยนคารองตอศาลทพจารณาคดอาญาขอใหบงคบจาเลยชดใชคาสนไหมทดแทนแกตนได 2. พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ซงกาหนดใหคณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญามหนาทพจารณาคาตอบแทนใหผเสยหาย โดยศาลมอานาจในการพจารณาอทธรณคาวนจฉยของคณะกรรมการฯ เมอยนคาขอไมเหนดวยและตองยนคาขอตอศาลอทธรณภายใน 30 วน นบแตวนทไดรบแจงคาวนจฉยโดยคาวนจฉยของศาลอทธรณนนใหเปนทสด ปฏญญาวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานสาหรบผเสยหายในคดอาญาและการใชอานาจโดยมชอบ ค.ศ. 1985 (Declaration of Basic Principle of Justice for Victims of Crime and Abuse of Power 1985) ป ค.ศ. 1985 องคการสหประชาชาตไดประกาศรบรองสทธของผเสยหายในคดอาญา โดยไดประกาศ “ปฏญญาวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานสาหรบผเสยหายในคดอาญาและการใชอานาจโดยมชอบ ค.ศ. 1985” เพอกาหนดหลกการทเจาหนาทพงปฏบตตอผเสยหายในคดอาญานบตบแตเรองดาเนนคดจนถงขนตอนการปฏบตตอผตองขงในเรอนจา ทงนสทธของผเสยหายทตองไดรบการคมครอง ประกอบดวย 1. การเขาถงกระบวนการยตธรรมและไดรบการปฏบตอยางเปนธรรม (Access to justice and Fair Treatment) กลาวคอ 1.1 ผเสยหายควรไดรบการปฏบตดวยความเมตตา (Compassion) และเคารพถงศกดศรความเปนมนษย (Dignity) มสทธเขาถงกระบวนการยตธรรมและไดรบการเยยวยาความเสยหาย (Harm) ทไดรบโดยบญญตแหงกฎหมาย 1.2 ตองมกลไกตลาการและกลไกการบรหารในการสงเสรมและสนบสนนเพอใหเหยอสามารถไดรบการเยยวยา (Redress) ผานการดาเนนการทเปนทางการและไมเปนทางการดวยความรวดเรว เปนธรรม ไมเสยคาใชจายมาก และสามารถเขาถงได (Accessible) อกทงเหยอควรไดรบการแจงใหทราบถงสทธทจะไดรบการเยยวยาผานกลไกเหลานนนน 1.3 กระบวนการยตธรรมทางอาญาตองสนองตอความตองการของผเสยหาย และควรอานวยความสะดวกแกผเสยหาย โดย 1.3.1 แจงใหผเสยหายทราบถงบทบาทและสทธของตน กาหนดเวลาและความคบหนาของการดาเนนการพจารณาและการพพากษาคด โดยเฉพาะอยางยงคดรายแรง (Serious -Crimes) และเหยอไดขอทราบขอมลขาวสารนน

32

1.3.2 ในการดาเนนกระบวนการพจารณาคดตองยอมรบฟงและพจารณาเกยวกบทศนคตและความกงวลใจของผเสยหาย โดยเฉพาะทกระทบตอผลประโยชนสวนบคคล (Personal Interest) ของผเสยหายโดยปราศจากอคตตอสทธของผตองหาหรอจาเลย โดยสอดคลองกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมอย 1.3.3 จดใหมการชวยเหลอเหยอ (Assistance) ทเหมาะสมตงแตตนจนจบกระบวนการทางกฎหมาย 1.3.4 กาหนดมาตรการทจาเปนเพอลดความไมสะดวกแกเหยอ เพอปกปองสทธสวนบคคล (Privacy) และใหหลกประกนในความปลอดภยจากการขมขและการลางแคนแกผเสยหายในคดอาญา ครอบครวของเหยอ และพยานทเกยวของ 1.3.5 หลกเลยงความลาชาโดยไมจาเปน โดยพจารณาคดและการบงคบตามคาสง และคาพพากษาของศาลในการจายคาตอบแทนผเสยหาย 1.4 ควรมกลไกการระงบขอพพาทอยางไมเปนทางการ รวมถงการไกลเกลย (Mediation) อนญาโตตลาการ (Arbitration) และความยตธรรมตามจารตประเพณทองถน ควรใชใหเปนประโยชนอยางเหมาะสมเพอสนบสนนการอยรวมกนอยางสมานฉนทและเยยวยาแกผเสยหายในคดอาญา 2. การไดรบการชดเชยความเสยหายโดยผกระทาผด (Restitution) การชดใชความเสยหายใหแกผเสยหายในคดอาญาโดยผกระทาผดเปนหนทางทผเสยหายจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทเกดจากการกระทาความผด และเปนหนทางทสรางสรรคในการควบคมผกระทาผดใหตองรบผดชอบตอการกระทาของตน ในขณะเดยวกนนนกเปนโอกาสทผกระทาผดและผเสยหายจะไดรบการฟนฟ 3. การไดรบการชดเชยความเสยหายโดยรฐ (Compensation) ในคดอาญาโดยทว ๆ ไปแลว การไดรบการชดเชยความเสยหายเปนตวเงน เปนมาตรการทมความสาคญอนดบตน ๆ ของความชวยเหลอภายหลงจากทตกเปนผเสยหายในคดอาญา ขอแตกตางประการสาคญระหวางการชดเชยและการชดใชคาเสยหายในคดอาญากคอ การชดเชยความเสยหายไมจาเปนวาจะตองมการจบกมตวผกระทาผดได หรอตองมการลงโทษผกระทาผดใหชดใชความเสยหายแกผเสยหายในคดอาญาแตอยางใด ซงหลกเกณฑมาตรฐานทองคการสหประชาชาตกาหนดไวคอ หากผเสยหายไมสามารถไดรบคาชดเชยจากผกระทาผดหรอโดยวถทางอนเตมจานวน รฐตองพยายามจดใหมการจายคาชดเชยแกผเสยหาย ในกรณทปรากฏวา 3.1 เปนผเสยหายทไดรบอนตรายแกกาย หรอไดรบความเสยหายแกรางกายหรอจตใจ อนเปนผลมาจากการกระทาผดอาญารายแรง

33

3.2 ครอบครวของผเสยหาย โดยเฉพาะอยางยงผทตองพงพาผเสยหายทไดเสยชวต หรอตองตกเปนผไรความสามารถอนเนองมาจากการตกเปนผเสยหายในคดอาญา และเพอใหบรรลวตถประสงคหลกในการใหการชดเชยแกผเสยหายดงทกลาวมานน รฐตองสนบสนนใหมกองทนสาหรบชดเชยความเสยหายแกผเสยหายในคดอาญาระดบชาต 4. การใหความชวยเหลอแกเหยอ (Assistance) การใหความชวยเหลอผเสยหายในคดอาญามเปาหมายสาคญคอ การชวยเหลอทางดานจตใจ อารมณ ความรสกของผเสยหาย การใหผเสยหายมสวนรวมในคดอาญา การไดรบการชดเชยความเสยหาย และการชวยเหลอปญหาอนทเกยวเนองจากการตกเปนผเสยหายในคดอาญา มาตรฐานการใหความชวยเหลอแกผเสยหายในคดอาญา กลาวคอ ผเสยหายในคดอาญาตองไดรบการชวยเหลอดานการรกษาพยาบาล การชวยเหลอทางดานสขภาพจต หรอสงของจาเปนประการอนจากรฐ ทองถน ชมชน และทสาคญทสดคอผเสยหายตองรบรวาตนมสทธไดรบการชวยเหลอตาง ๆ

การคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา จากการถกลวงละเมดทางเพศ สทธของผเสยหายในกระบวนการยตธรรมทางอาญาไทย ประเทศไทย กาหนดกฎหมายทบญญตถงสทธของผเสยหายจากการกระทาความผดอาญา ซงสทธของผเสยหายตามประมวลกฎหมายอาญาวธพจารณาความอาญาไทยและรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ซงมสาระสาคญของการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทย ทบญญตไวในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 มดงน หมวด 3 สทธและเสรภาพของชนชาวไทย สวนท 1 บททวไป มาตรา 26 การใชอานาจโดยองคกรของรฐทกองคกร ตองคานงถงศกดศรความเปนมนษย สทธและเสรภาพ ตามบทบญญตแหงรฐธรรมนญน นอกจากน ในสวนท 4 สทธในกระบวนการยตธรรม มาตรา 40 บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน (1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง (2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรองการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การไดรบการพจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผลประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

34

(3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรว และเปนธรรม (4) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคด มสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง (5) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต (6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความคมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ (7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดทถกตอง รวดเรวและเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบพยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการปลอยตวชวคราว (8) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ หมวด 5 แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ สวนท 5 แนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรม มาตรา 81 รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรม ดงตอไปน (1) ดแลใหมการปฏบตและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และทวถง สงเสรมการใหความชวยเหลอและใหความรทางกฎหมายแกประชาชน และจดระบบงานราชการและงานของรฐอยางอนในกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพ โดยใหประชาชนและองคกรวชาชพมสวนรวมในกระบวนการยตธรรมและการชวยเหลอประชาชนทางกฎหมาย (2) คมครองสทธและเสรภาพของบคคลใหพนจากการลวงละเมด ทงโดยเจาหนาทของรฐและโดยบคคลอน และตองอานวยความยตธรรมแกประชาชนอยางเทาเทยมกน (3) จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกฎหมายทดาเนนการเปนอสระ เพอปรบปรงและพฒนากฎหมายของประเทศ รวมทงการปรบปรงกฎหมายใหเปนไปตามรฐธรรมนญโดยตองรบฟงความคดเหนของผทไดรบผลกระทบจากกฎหมายนนประกอบดวย

35

(4) จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกระบวนการยตธรรมทดาเนนการเปนอสระ เพอปรบปรงและพฒนาการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของกบกระบวนการยตธรรม (5) สนบสนนการดาเนนการขององคกรภาคเอกชนทใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน โดยเฉพาะผไดรบผลกระทบจากความรนแรงในครอบครว กฎหมายใหม กบการคมครองผเสยหายในความผดฐานขมขนกระทาชาเรา สภานตบญญตแหงชาตไดแกไขปรบปรงประมวลกฎหมายอาญาเกยวกบความผดฐานขมขนกระทาชาเรา โดยมวตถประสงคเพอแกไขเพมเตมใหการขมขนกระทาชาเราผอนเปนความผด เนองจากมาตรา 276 และ 277 แหงประมวลกฎหมายอาญาฉบบปจจบน เปนบทบญญตทเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองเพศ และเพอใหสอดคลองกบรฐธรรมนญในการมสทธเทาเทยมกนระหวางชายและหญง โดยการหามมใหเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลและเหตแหงความแตกตางในเรองเพศ รางกฎหมายฉบบนไดผานการพจารณาสภานตบญญตแหงชาตเมอวนท 20 มถนายน พ.ศ. 2550 ซงขณะนอยในระหวางการประกาศในราชกจจานเบกษา โดยมสาระสาคญทแกไขเพมเตมบทบญญตทเกยวกบการขมขนกระทาชาเรา ดงน “มาตรา 276 ผใดขมขนกระทาชาเราผอนโดยขเขญดวยประการใด ๆ โดยใชกาลงประทษราย โดยผอนนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได หรอโดยทาใหผอนนนเขาใจผดวาตนเปนบคคลอน ตองระวางโทษจาคกตงแตสปถงยสบป และปรบตงแตแปดพนบาทถงสหมนบาท การกระทาชาเราตามวรรคหนง หมายความวาการกระทาเพอสนองความใครของผกระทาโดยการใชอวยวะเพศของผกระทากระทากบอวยวะเพศ ทวารหนก หรอชองปากของผอน หรอการใชสงอนใดกระทากบอวยวะเพศหรอทวารหนกของผอน ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงไดกระทาโดยมหรอใชอาวธปน หรอวตถระเบด หรอโดยรวมกระทาความผดดวยกนอนมลกษณะเปนการโทรมหญงหรอกระทากบชายในลกษณะเดยวกน ตองระวางโทษจาคกตงแตสบหาปถงยสบป และปรบตงแตสามหมนบาทถงสหมนบาท หรอจาคกตลอดชวต ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงเปนการกระทาความผดระหวางคสมรส และคสมรสนนยงประสงคจะอยกนดวยกนฉนสามภรยา ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายกาหนดไวเพยงใดกได หรอจะกาหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตแทนการลงโทษกได ในกรณทศาลม คาพพากษาลงโทษจาคก และคสมรสฝายใดฝายหนงไมประสงคจะอยกนดวยกนฉนสามภรยาตอไป และประสงคจะหยา ใหคสมรสฝายนนแจงใหศาลทราบ และใหศาลแจงพนกงานอยการใหดาเนนการฟองหยาให”

36

“มาตรา 277 ผใดกระทาชาเราเดกอายไมเกนสบหาปซงมใชภรยาหรอสามของตน โดยเดกนนจะยนยอมหรอไมกตาม ตองระวางโทษจาคกตงแตสปถงยสบป และปรบตงแตแปดพนบาทถงสหมนบาท การกระทาชาเราตามวรรคหนง หมายความวาการกระทาเพอสนองความใครของผกระทาโดยการใชอวยวะเพศของผกระทากระทากบอวยวะเพศ ทวารหนก หรอชองปากของผอน หรอการใชสงอนใดกระทากบอวยวะเพศหรอทวารหนกของผอน ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงเปนการกระทาแกเดกหญงอายยงไมเกนสบสามป ตองระวางโทษจาคกตงแตเจดปถงยสบป และปรบตงแตสพนบาทถงสหมนบาท หรอจาคกตลอดชวต ถาการกระทาความผดตามวรรคหนงหรอวรรคสาม ไดกระทาโดยรวมกระทาความผดดวยกนอนมลกษณะเปนการโทรมเดกหญงหรอกระทากบเดกชายในลกษณะเดยวกนและเดกนนไมยนยอม หรอไดกระทาโดยมอาวธปนหรอวตถระเบดหรอโดยใชอาวธ ตองระวางโทษจาคกตลอดชวต ความผดตามทบญญตไวในวรรคหนง ถาเปนการกระทาโดยบคคลอายไมเกนสบแปดปกระทาตอเดกซงมอายกวาสบสามป แตยงไมเกนสบหาป โดยเดกนนยนยอม และภายหลงศาลอนญาตใหทงสองฝายสมรสกน ผกระทาผดไมตองรบโทษ ถาศาลอนญาตใหสมรสในระหวางทผกระทาผดกาลงรบโทษในความผดนนอย ใหศาลปลอยผกระทาความผดนนไป” กฎหมายใหมกบความผดฐานขมขนกระทาชาเรา รางประมวลกฎหมายอาญามาตรา 276 และ มาตรา 277 มงถงการใหความคมครอง บคคลทกเพศ โดยไมจากดวาจะเปน หญงหรอชาย ทงเดกและผใหญ นอกจากนในรางมาตรา 276 ไดมการบญญตเพมเตมใหการคมครองภรยา หรอ สามทจะไมใหถกลวงเกนทางเพศจากคสมรสหากไมไดใหความยนยอม เพอลดปญหาความรนแรงทเกดขนในครอบครว และใหผทอาจจะกระทาผดตองระมดระวงกอนทจะกระทาการใด ๆ ลงไป แตในขณะเดยวกนกประสงคทจะลดความขดแยงในครอบครวหากมการกระทาผดตามมาตรานเกดขน ซงในการกาหนดโทษนนศาลสามารถพจารณาจากการตดสนใจของคสมรสวาประสงคทจะอยกนฉนสามภรยาตอไปหรอไม หากประสงคจะอยกนฉนสามภรยาตอกสามารถลงโทษนอยลงได เชนเดยวกบรางมาตรา 277 วรรคทาย ทกาหนดวาหากเปนกระทาโดยบคคลอายไมเกน 18 ปกระทาตอเดกซงมอายกวา 13 ป แตยงไมเกน 15 ป โดยเดกนนยนยอม และภายหลงศาลอนญาตใหทงสองฝายสมรสกน ผกระทาผดไมตองรบโทษ โดยขอกาหนดตามมาตรา 277 วรรคทายนตองมความยนยอมของเดกเปนสาคญ ดงนน

37

หากขอเทจจรงพบวาขณะทมการกระทาชาเราเดกไมไดใหความยนยอม แมวาภายหลงจะมการสมรสกนกตาม การสมรสนนกไมเปนเหตใหไดรบการยกเวนโทษ (ฎกาท 7664/ 2544) นอกจากนยงไดเพมเตมขอความในวรรคสองของรางมาตรา 276 และ 277 ทมสาระสาคญกลาวถงลกษณะการกระทาชาเราวากรณใดบางทใหถอเปนการกระทาชาเรา สวนการตความวาการกระทาใดถอเปนการขมขนกระทาชาเราตามกฎหมายหรอไมนน ควรตองศกษาถงคาพพากษาฎกาทจะมขนในอนาคตตอไปอยางไรกดการกาหนดความหมายของการกระทาความผดฐานขมขนกระทาชาเราตามรางประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 276 และ 277 เชนนมสาระสาคญคอนขางคลายคลงกบ The Sexual Offences Act 2003 (พระราชบญญตความผดเกยวกบเพศ ค.ศ. 2003: SOA 2003) ของสหราชอาณาจกร ทมผลบงคบใชวนท 1 พฤษภาคม ค.ศ. 2004 ดงนนเพอความเขาใจในหลกการทเกยวของกบความผดฐานขมขนกระทาชาเรา จงอาจศกษาแนวทางทใชอยในสหราชอาณาจกรประกอบในหวขอทจะกลาวถงตอไป กฎหมายอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน กรณทมผกระทาความผดตอเดกและเยาวชน เปนกรณทเดกและเยาวชนเปนผเสยหายในคดอาญา ซงโดยทวไปแลว กยอมไดรบความคมครอง ทางกฏหมายเทาเทยมกบผใหญ แตเนองจากในบางกรณ ความออนวยของเดกและเยาวชน อาจทาใหผนนถกกระทาผดไดงายขน กลาวคอ ผกระทาความผดอาศยความออนวยของเดกและเยาวชน เพอจะทาใหการกระทาความผดทาไดงายขน กฏหมายอาญาจงบญญตใหความคมครองเดกและเยาวชนไวเปนกรณพเศษ การคมครองเดกและเยาวชนดงกลาว กโดยการกาหนดใหการกระทาบางอยางตอเดกและเยาวชนเปนความผด หรอ เปนกรณทจะตองรบโทษมากขน ความผดตาง ๆ ทใหการคมครองแกเดกและเยาวชนเปนพเศษนในบางกรณเปนการใหความคมครองเปนพเศษแกเดกและเยาวชนเพศหญง บางกรณกเปนการคมครองโดยทวไปทงชายและหญง สวนอายของเดกและเยาวชนทไดรบการคมครองเปนพเศษนน จะแตกตางกนไปแลวแตประเภทความผด ความผดทเดกและเยาวชนไดรบความคมครองเปนพเศษ ไดแก 1. ความผดเกยวกบเพศ ความคมครองทกฏหมายใหเปนพเศษแกเดกและเยาวชนในความผดทเกยวกบเพศนน มดงน 1.1 ความผดฐานขมขนกระทาชาเราเดกหญงอายไมเกน 15 ป ความผดฐานนลงโทษแกผทกระทาชาเราเดกหญงอายไมเกน 15 ทไมใชภรรยาตน ไมวาเดกหญงนนจะยนยอมหรอไมกตาม กฏหมายกถอวาเปนความผด ทงนเพราะถอวาอายเพยงเทาน ยงไมมความรสกผดชอบพอทจะใหความยนยอมได

38

แตอยางไรกตาม หากเปนกรณทชายกระทากบเดกหญงอายกวา 13 ป แตยงไมเกน 15 โดยเดกหญงนนยนยอม และภายหลงศาลอนญาตใหชายและเดกหญงนนสมรสกน ผกระทาผดไมตองรบโทษและหากศาลอนญาตใหสมรสในระหวางทชายผกระทาความผดกาลงรบโทษในความผดนนอย กใหศาลปลอยผกระทาความผดนนไป 1.2 ความผดฐานกระทาอนาจาร การกระทาอนาจารไดแก การกระทาทไมสมควรในทางเพศตอรางกายของบคคลอน เชน การจบ หรอ ลบคลาอวยวะเพศ เปนตน กฏหมายลงโทษผกระทาอนาจารแกบคคลไมวาชายหรอหญงอายกวา 15 ป โดยขเขญหรอกาลงประทษราย หรอเพราะบคคลนน ไมอยในภาวะขดขนไว หรอทาใหเขาใจผดวาตนเปน คนอน นอกจากนน หากเปนการกระทาแกเดกไมวาชายหรอหญง อายยงไมเกน 15 ป ไมวาเดกนนจะยนยอมหรอไม กเปนความผดดวย และถาทาโดยขเขญหรอใชกาลงประทษราย หรอเพราะบคคลนนไมอยในภาวะขดขนได หรอทาใหเขาใจผดวาตนเปนบคคลอน ผนนกตองรบโทษหนกขนและไมวากรณใดหากการอนาจารเปนเหตใหผทาอนาจารไดรบอนตรายสาหส หรอถงแกความตาย ผนนกตองรบโทษหนกขนดวย 1.3 ความผดฐานพาเดกหญงไปเพอใหสาเรจความใครของผอน ความผดฐานนกฏหมายลงโทษแกผทเปนธระจดหา ลอไปหรอ ชกพาไปเพอการอนาจาร ซงเดกหญงหรอหญงอายไมเกน 18 ป ไมวา จะยนยอมหรอไมกตาม และผกระทาตองรบโทษหนกขนหากหญงนนมอายไมเกน 15 ป ถาการกระทาดงกลาวไดกระทาโดยใชอบายหลอกลวง ขเขญใชกาลงประทษราย ใชอานาจครอบงาผดคลองธรรม หรอขมขนใจโดยประการใด ๆ ผกระทาดงกลาวกตองรบโทษซงหนกขน เหตเพมโทษพเศษหรอความผดเกยวกบเพศ ความผดทางเพศทกระทาตอเดกและผเยาวดงกลาวมาแลวขางตน ผกระทาจะตองรบโทษหนกขนกวาปกตถงหนงในสามถาเปนการกระทาแต 1. ผสบสนดาน ซงไดแก บตร หลาน เหลน ลอ ทชอบดวยกฏหมาย 2. ศษยซงอยในความดแล ซงไมใชเฉพาะครทมหนาทสอบอยางเดยว ตองมหนาทดแลดวย 3. ผอยในความควบคมตามหนาทราชการ 4. ผอยในความปกครอง ในความพทกษ หรอในความอนบาลตามกฏหมาย พระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 (ราชกจจานเษกษา, 2544) หมวด 3 สานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายและจาเลยในคดอาญา

39

มาตรา 15 ใหจดตงสานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายและจาเลยในคดอาญาขนในกระทรวงยตธรรม และใหมอานาจหนาทดงตอไปน (1) ปฏบตงานธรการของคณะกรรมการ และคณะอนกรรมการตามพระราชบญญตน (2) รบคาขอรบคาตอบแทน คาทดแทน หรอคาใชจาย พรอมทงทาความเหนเสนอตอคณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการ (3) ประสานงานกบหนวยงานราชการอนหรอบคคลใด ๆ เพอขอทราบขอเทจจรงหรอความเหน เกยวกบการขอรบคาตอบแทน คาทดแทน หรอคาใชจาย (4) เกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลเกยวกบการจายคาตอบแทน คาทดแทนหรอคาใชจาย (5) กระทากจการตามทรฐมนตร คณะกรรมการหรอคณะอนกรรมการมอบหมาย มาตรา 16 ในกรณทสานกงานเหนวามความจาเปนทจะตองดาเนนคดตามพระราชบญญตน กระทรวงยตธรรมอาจแตงตงขาราชการในสงกดกระทรวงยตธรรมซงมคณวฒไมตากวาปรญญาตรทางนตศาสตร เพอใหมอานาจดาเนนคดหรอดาเนนการใด ๆ ทเกยวของกบคดตามทกระทรวงยตธรรมมอบหมายกได และใหแจงศาลทราบการดาเนนคดตามมาตราน ใหไดรบยกเวนคาธรรมเนยมศาล หมวด 4 การจายคาตอบแทนผเสยหายในคดอาญา มาตรา 17 ความผดทกระทาตอผเสยหายอนอาจขอรบคาตอบแทนไดตองเปนความผดตามรายการทระบไวทายพระราชบญญตน มาตรา 18 คาตอบแทนตามมาตรา 17 ไดแก (1) คาใชจายทจาเปนในการรกษาพยาบาล รวมทงคาฟนฟสมรรถภาพทางรางกายและจตใจ (2) คาตอบแทนในกรณทผเสยหายถงแกความตาย จานวนไมเกนทกาหนดในกฎกระทรวง (3) คาขาดประโยชนทามาหาไดในระหวางทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกต (4) คาตอบแทนความเสยหายอนตามทคณะกรรมการเหนสมควร ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ และอตราทกาหนดในกฎกระทรวง คณะกรรมการจะกาหนดใหผเสยหายไดรบคาตอบแทนเพยงใดหรอไมกได โดยคานงถงพฤตการณและความรายแรงของการกระทาความผด และสภาพความเสยหายทผเสยหายไดรบ รวมทงโอกาสทผเสยหายจะไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอนดวย

40

มาตรา 19 หากปรากฏในภายหลงวาการกระทาทผเสยหายอาศยเปนเหตในการขอรบคาตอบแทนนน ไมเปนความผดอาญาหรอไมมการกระทาเชนวานน ใหคณะกรรมการมหนงสอแจงใหผเสยหายคนคาตอบแทนทไดรบไปแกกระทรวงยตธรรมภายในสามสบวนนบแตวนทได รบแจง หมวด 6 การยนคาขอ การพจารณาคาขอ และการอทธรณ มาตรา 22 ใหผเสยหาย จาเลย หรอทายาทซงไดรบความเสยหายทมสทธขอรบคาตอบแทน คาทดแทนหรอคาใชจายตามพระราชบญญตน ยนคาขอตอคณะกรรมการ ณ สานกงาน ตามแบบทสานกงานกาหนดภายในหนงปนบแตวนทผเสยหายไดรถงการกระทาความผด หรอวนทศาลมคาสงอนญาตใหถอนฟอง เพราะปรากฏหลกฐานชดเจนวาจาเลยมไดเปนผกระทาความผด หรอวนทมคาพพากษาอนถงทสดในคดนนวาขอเทจจรงฟงเปนยตวาจาเลย มไดเปนผกระทาความผด หรอการกระทาของจาเลยไมเปนความผด แลวแตกรณ มาตรา 23 ในกรณทผเสยหาย จาเลย หรอทายาทซงไดรบความเสยหายเปนผไรความสามารถ หรอไมสามารถยนคาขอดวยตนเองได ผแทนโดยชอบธรรมหรอผอนบาล ผบพการผสบสนดาน สาม หรอภรยา หรอบคคลหนงบคคลใดซงไดรบการแตงตงเปนหนงสอจากผเสยหายจาเลย หรอทายาท ซงไดรบความเสยหาย แลวแตกรณ อาจยนคาขอรบคาตอบแทน คาทดแทนหรอคาใชจายแทนได ทงน ตามระเบยบทคณะกรรมการกาหนด มาตรา 24 หลกเกณฑ วธการยนคาขอและวธพจารณาคาขอ ใหเปนไปตามระเบยบทคณะกรรมการกาหนดโดยความเหนชอบของรฐมนตร มาตรา 25 ในกรณทผยนคาขอไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ ใหมสทธอทธรณตอศาลอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคาวนจฉย คาวนจฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด การยนอทธรณตามวรรคหนง ผอทธรณจะยนตอสานกงานหรอศาลจงหวดทผนนมภมลาเนาอยในเขต เพอสงใหแกศาลอทธรณกได และใหถอวาเปนการยนอทธรณตอศาลอทธรณตามวรรคหนงแลว ในการวนจฉยอทธรณตามวรรคหนง ศาลอทธรณมอานาจไตสวนหลกฐานเพมเตมโดยสบพยานเอง หรออาจแตงตงใหศาลชนตนตามทเหนสมควรทาแทนกได หมวด 7 พนกงานเจาหนาท มาตรา 26 ในการปฏบตหนาทตามพระราชบญญตน ใหพนกงานเจาหนาทมอานาจดงตอไปน (1) สอบปากคาผยนคาขอเกยวกบขอเทจจรงตาง ๆ ตามคาขอ

41

(2) มหนงสอสอบถามหรอเรยกบคคลใดมาใหถอยคา หรอใหสงเอกสารหลกฐานทเกยวของหรอขอมลหรอสงอนทจาเปนมาเพอประกอบการพจารณา มาตรา 27 ในการปฏบตการตามพระราชบญญตน ใหพนกงานเจาหนาทเปนเจาพนกงานตามประมวลกฎหมายอาญา หมวด 8 บทกาหนดโทษ มาตรา 28 ผใดยนคาขอรบคาตอบแทน คาทดแทน หรอคาใชจาย โดยแสดงขอความอนเปนเทจ ตองระวางโทษจาคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจาทงปรบ มาตรา 29 ผใดใหถอยคา หรอแสดงพยานหลกฐานอนเปนเทจเกยวกบการขอรบคาตอบแทน คาทดแทน หรอคาใชจายตามพระราชบญญตนตอคณะกรรมการ คณะอนกรรมการหรอพนกงานเจาหนาทตองระวางโทษจาคก ไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจาทงปรบมาตรา 30 ผใดไมใหถอยคาหรอไมสงหนงสอตอบหนงสอสอบถาม เอกสาร หลกฐานหรอขอมลหรอสงอนทจาเปนตามคาสงของคณะกรรมการ คณะอนกรรมการ หรอพนกงานเจาหนาทโดยไมมเหตอนสมควร ตองระวางโทษจาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนหนงหมนบาท หรอทงจาทงปรบ การยนขอรบคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจาย แกจาเลยในคดอาญา การยนขอรบคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจาย แกจาเลยในคดอาญา ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ซงในกรณของผถกลวงละเมดทางเพศทขอรบคาตอบแทนผเสยหาย มขนตอนแสดง ดงภาพท 2 และ 3

42

รวม 4 ขนตอน มระยะเวลาปฏบต 108 วน ภาพท 2 ขนตอนและระยะเวลาปฏบตราชการ การยนขอรบคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา

รบคาขอ ตรวจสอบหลกฐาน บนทกถอยคาผยน คาขอและออกใบรบคาขอ

ประชาชน ผยนคาขอ

ขนตอนท 1

ระยะเวลาการปฏบต

1 ชวโมง

การแสวงหาความจรงและพยานหลกฐานเสนอความเหนตอผอานวยการ 5 วน ผอานวยการมความเหนเสนอตอคณะอนกรรมการ/ กรรมการ 7 วน

ขนตอนท 2

ระยะเวลาการปฏบต 12 วน

การประชมคณะกรรมการพจารณาคาตอบแทน คณะอนกรรมการ 30 วน คณะกรรมการ 30 วน

ขนตอนท 3

ระยะเวลาการปฏบต 60 วน โดยประมาณ

43

ภาพท 3 ขนตอนและระยะเวลาปฏบตราชการ การขอรบเงนหลงคาวนจฉยเพอขอรบคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา รวมระยะเวลาการปฏบต จานวน 12 วน 8 ขนตอน ปญหาอปสรรคในการปฏบตหนาทดานการคมครองสทธและเสรภาพในสวนภมภาค การปฏบตงานของพนกงานคมครองสทธและเสรภาพในสวนภมภาค ประสบปญหาอปสรรคทแตกตางกน สามารถสรปไดดงน (กรมคมครองสทธและเสรภาพ, 2553) 1. การขอเอกสารรายงานการสอบสวนมความลาชา 2. บางพนทประสบปญหาเกยวกบแนวทางการดาเนนการ กรณผยนคาขอเปนคนตางดาว ไมมหลกฐานการแสดงสญชาตไทย

ยนคาขอ/ ตรวจสอบหลกฐาน (ระยะเวลาการปฏบต 30 นาท

ขนตอนท 1 จดทาหลกฐานประกอบ การขออนมตเบกจายเงน (ระยะเวลาการปฏบต 2 วน)

เสนอผมอานาจ ลงนามอนมตเบกจายเงน (ระยะเวลาการปฏบต 2 วน)

ประชาชน

ผยนคารอง

ขนตอนท 3 ขนตอนท 2

การขอตงเบกในระบบ GFMIS (ระยะเวลาการปฏบต 1 วน)

ขนตอนท 4

วางฎกาเบกจายเงน กบกรมบญชกลาง (ระยะเวลาการปฏบต 1 วน)

ขนตอนท 5

กรมบญชกลาง อนมตเบกจายเงน (ระยะเวลาการปฏบต 3 วน)

ขนตอนท 6 ขนตอนท 7

เขยนเชคสงจายเสนอผมอานาจลงนาม (ระยะเวลาการปฏบต 1 วน)

เขยนเชคสงจายเสนอผมอานาจลงนาม (ระยะเวลาการปฏบต 1 วน)

ขนตอนท 8

44

3. อปสรรคในการตดตอประสานงาน การเดนทางไมสะดวก เนองจากไมมยานพาหนะไดเสนอใหจดรถจกรยานยนต ประจาสานกงานยตธรรมจงหวด เพอใหเจาพนกงานคมครองสทธฯสามารถใชในการปฏบตงานได 4. การดาเนนงานดานงบประมาณสาหรบดาเนนการในพนทไมคลองตว เนองจากอานาจในการอนมตเบกจายเงน เปนของยตธรรมจงหวดหรอผแทนกรมอน ทาใหการดาเนนงานของกรมไมมความเปนเอกภาพ 5. เจาหนาทคมครองสทธฯ ไมมสทธในการออกเสยงลงมตเลอกประธานกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวด เนองจากไมไดเปนขาราชการในฐานะทเปนตวแทนของกรมคมครองสทธ ในสวนภมภาค ซงประสงคเพยงขอมสทธในการออกเสยงเทานน 6. บางจงหวดมปรมาณงานมาก เจาพนกงานคมครองสทธฯ เพยงคนเดยวไมสามารถไมสามารถดาเนนการไดทน เสนอใหมการเพมจานวนพนกงานคมครองสทธฯ เปน 2 คน 7. กรณเจาหนาทบรรจเขาใหม ยงไมมความรเกยวกบการปฏบตงาน ขอคาแนะนาในการปฏบตงานเปนรายบคคล 8. เจาหนาทผใชงานระบบการปฏบตงานใหความชวยเหลอทางการเงน ในสวนภมภาคบางสวนไมไดรบการอบรมเกยวกบระบบงาน ทาใหไมสามารถใชระบบดงกลาวได 9. มปญหาในการเขาระบบการปฏบตงานทางอนเตอรเนตของจงหวดอบลราชธาน เจาหนาทในสวนกลางตอบประเดนคาถามเกยวกบสถานะของสานวนคาขอแตกตางกน ทาใหไมแนใจวาจะตองดาเนนการอยางไร 10. คอมพวเตอรไมเพยงพอ 11. การขอเอกสารประกอบคาขอจากสถานตารวจตางทองท ไมสามารถดาเนนการได 12. การกรอกขอมลลงในระบบงาน ตองบนทกขอมลจานวนมาก ทาใหประชาชนตองใชเวลารอนาน

บทบาทและอานาจหนาท ของสานกงานยตธรรม จงหวดชลบร วสยทศน (Vision) เปนองคกรทมงมนในการอานวยความยตธรรม ยดหลกสมานฉนท เพอความเชอมนของประชาชน พนธกจ (Mission) 1. พทกษ คมครอง และสงเสรมสทธและเสรภาพ สวสดภาพ ตลอดจนอานวยความยตธรรมของประชาชนทกระดบ

45

2. พฒนาและสงเสรมงานสมานฉนทและกระบวนการยตธรรมทางเลอกเพอประชาชน 3. ประสาน สงเสรม สรางเครอขายความรวมมองานยตธรรมกบทกภาคสวน 4. พฒนาระบบบรหารจดการและบคลากรของกระบวนการยตธรรมโดยยดหลก ธรรมมาภบาล ภารกจ สานกงานยตธรรมจงหวดชลบรมภารกจและหนาทรบผดชอบในการประสานงานและบรณาการกบหนวยงานในสงกดกระทรวงยตธรรมระดบจงหวด ในการอานวยความยตธรรมแกประชาชนทงระบบอยางรวดเรวและเทาเทยมกน รวมทงคมครองสทธเสรภาพประชาชน ปองกนและควบคมอาชญากรรม แกไขบาบดฟนฟผกระทาผด สานกงานยตธรรมจงหวด เปนหนวยงานทมการบงคบบญชาขนตรงตอสานกงานปลดกระทรวงยตธรรม มการจดโครงสรางองคกร ดงน ทปรกษาคณะกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวด ประกอบดวย อยการจงหวดชลบร ประธานสภาทนายความจงหวดชลบร หวหนาสานกงานจงหวดชลบร ปกครองจงหวดชลบร องคการบรหารสวนจงหวดชลบร องคการบรหารสวนตาบล และผแทนเครอขายยตธรรมชมชน คณะกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวด ประกอบดวย ประธานกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวดมาจากผแทนยตธรรมจงหวด โดยตาแหนงมวาระดารงตาแหนงไมเกน 2 ป เปนผบงคบบญชาในสานกงานยตธรรมจงหวด ไดแก ผอานวยการศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนบานบง มรองประธานกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวด ไดแก ผอานวยการสานกงาน คมประพฤตจงหวดชลบร และกรรมการบรหารสานกงานยตธรรมจงหวดโดยตาแหนง ไดแก ผอานวยการสานกงานบงคบคดจงหวดชลบร ผอานวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดชลบร ผอานวยการทณฑสถานหญงชลบร ผบญชาการเรอนจากลางชลบร ผบญชาการเรอนจาพเศษพทยา ผอานวยการสานกงานบงคบคดจงหวดชลบร สาขาพทยา และเลขานการ 1 คน มาจากเจาหนาทผปฏบตงานในสานกงานยตธรรมจงหวด ลกษณะการดาเนนงานของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร

สานกงานยตธรรมจงหวดชลบร ดาเนนการภายใตการบรหารในรปแบบคณะ

กรรมการบรหารจดการสานกงานยตธรรมจงหวด ซงทาหนาทเปนผแทนของกระทรวงยตธรรมใน

การทาหนาทอานวยความยตธรรมแกประชาชนทงระบบอยางรวดเรวและเทาเทยมกน ทงดานการ

คมครองสทธและเสรภาพของประชาชน การปองกนและควบคมอาชญากรรม การแกไขบาบด

46

ฟนฟผกระทาผด ตลอดจนประสานความรวมมอกบองคกรและหนวยงานตาง ๆ ในสงกดกระทรวง

ยตธรรมและหนวยงานอน ๆ ทงสวนกลางและสวนภมภาค

ทงน สานกงานยตธรรมจงหวด ดาเนนงานในลกษณะของการบรณาการจากหนวยงาน

ในสงกดกระทรวงยตธรรม ประกอบดวย

1. สานกงานคมประพฤตจงหวด

2. สานกงานบงคบคดจงหวด

3. สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

4. เรอนจาและทณฑสถานทตงอยในแตละภมภาคทวประเทศ

โครงสรางการบรหารงานในการดาเนนงานดานการคมครองสทธและเสรภาพ

สานกงานยตธรรมจงหวดชลบร แบงโครงสรางในการดาเนนงานดานการคมครองสทธและเสรภาพ ในป พ.ศ. 2553 ออกเปน 3 กลมงาน กลาวคอ ภาพท 4 โครงสรางการบรหารงานในการดาเนนงานดานการคมครองสทธและเสรภาพ

การบรหารงานในการดาเนนงานดานการคมครองสทธและเสรภาพ มรายละเอยด ดงน 1. กลมงานบรหารทวไป รบผดชอบงานธรการตาง ๆ ของสานกงานยตธรรมจงหวด ไดแก งานสารบรรณ พสด การเงนการบญช การเจาหนาท การประชาสมพนธ และงานขอมลสถตตาง ๆ มเจาหนาทปฏบตงาน 4 คน 2. กลมงานนโยบายและยทธศาสตร รบผดชอบในการจดทายทธศาสตรของสานกงานยตธรรมจงหวด โดยนายทธศาสตรของกระทรวง ทบวง กรม ทปฏบตงานในพนทมากาหนดเปนยทธศาสตรของสานกงานยตธรรมจงหวด และแปลงยทธศาสตรไปสการปฏบตการ กาหนดจดวางทศทางกลยทธการดาเนนงานของหนวยงานในสงกดกระทรวงยตธรรมในจงหวดใหสามารถ

  สานกงานยตธรรมจงหวดชลบร

กลมงานบรหารทวไป

(เจาหนาทปฏบตงาน 4 คน)

กลมงานนโยบายและยทธศาสตร

(เจาหนาทปฏบตงาน 4 คน)

กลมงานบรการประชาชน

(เจาหนาทปฏบตงาน 12 คน)

47

ทางานรวมกนเชงบรณาการ เพอผลกดนแผนงานการทางานไปสความสาเรจตามพงประสงค นอกจากนยงดาเนนการตดตามประเมนผลการดาเนนงานของสานกงานยตธรรมจงหวด เพอมงไปสผลสมฤทธตามแผนทวางไว มเจาหนาทปฏบตงาน 8 คน 3. กลมงานบรการประชาชน รบผดชอบเกยวกบงานบรการทางดานกระบวนการยตธรรมในพนทจงหวด เพออานวยความสะดวกแกประชาชนและมอานาจการตดสนใจเพอใหประชาชนไดรบความเสมอภาค สะดวก รวดเรว และเปนธรรมในการบรการ โดยใชเทคโนโลยสารสนเทศเพอเปนการลดขนตอน เพมประสทธภาพและประหยดคาใชจาย โดยมเนองานหลกประกอบดวย งานคลนกยตธรรม งานศนยบรการรวม และงานเครอขายยตธรรมชมชน มเจาหนาทปฏบตงาน 12 คน ทงน งานบรการประชาชน ซงเปนภารกจหนาทของสานกงานยตธรรมจงหวด ในการ

ใหบรการประชาชนตามวตถประสงคของการจดตงสานกงานยตธรรมจงหวด และเพอเปนการ

อานวยความสะดวกใหแกประชาชนในทกจงหวดทวประเทศอยางเสมอภาคและเปนธรรม

ประกอบดวย 21 งานบรการ ดงน

1. การรบการสงเคราะหผกระทาผดหลงปลอย

2. การขอรบคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา

3. การขอรบความชวยเหลอทางกฎหมายและใหคาปรกษาทางกฎหมายแกประชาชน

4. การรองขอคมครองความปลอดภยในกรณเปนพยานในคดอาญา

5. การรบเรองราวรองทกข

6. การยนคารองขอวางทรพย

7. การขนทะเบยนผทาแผนฟนฟกจการและผบรหาร

8. การขอปลอยตวชวคราว

9. การขออนญาตวจย

10. การพบญาตแบบใกลชด

11. การขออนญาตใหบคคลภายนอกเขาชมกจการเรอนจา/ทณฑสถาน

12. การขออนญาตเผยแพรกจกรรมในเรอนจาและทณฑสถาน

13. การชวยเหลอ สนบสนนดานสวสดการและการสงเคราะหผตองขง

14. การรบแจงขอมล เบาะแสของผกระทาผดทางอาญาทเปนคดพเศษ ตาม พรบ.

48

การสอบสวนคดพเศษ พ.ศ.2547

15. การรบแจงบคคลสญหาย

16. การขอเปลยนชอ-สกลศพ

17. การขอรบศพคนจากมลนธสวางอรยะธรรมสถาน

18. การขอรบใบรายงานการชนสตรศพ

19. การรบแจงเบาะแสผคา แหลงมวสม พนทแพรระบาด แหลงผลตและเจาหนาทของ

รฐทมสวนเกยวของกบยาเสพตด

20. การขอรบเงนสนบสนนจากกองทนยตธรรม

21. การจดหาทนายความใหแกผตองหาในคดอาญา

บทบาท อานาจหนาท ของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร เกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา จากการถกลวงละเมดทางเพศในพนทจงหวดชลบร จากการศกษาเอกสารเกยวกบการดาเนนงานของ สานกงานยตธรรมจงหวดชลบร เกยวกบบทบาท อานาจหนาท ดานการคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา กรณผถกลวงละเมดทางเพศในจงหวดชลบร พบวา สานกงานยตธรรมจงหวดชลบร ดาเนนการคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา กรณผถกลวงละเมดทางเพศในจงหวดชลบร ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ทงน แผนปฏบตราชการสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร พ.ศ. 2552 – 2555 ไดจดทาขน เพอเปนแนวทางการดาเนนงานของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร โดยกาหนดกลยทธการปฏบตงานเพอใหหนวยงานในสงกดกระทรวงยตธรรมระดบจงหวดใหสามารถทางานรวมกนเชงบรณาการได นอกจากน หากหนวยงานในกระบวนการยตธรรมมการพฒนา ประสานงานกนอยางเปนระบบ และมแนวทางการปรบปรงแกไขงานรวมกนแลว จะเปนสวนทสงเสรมใหการดาเนนงานเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน ตลอดจนเปดโอกาสใหภาคประชาชนเขามามสวนรวมในการดาเนนการทางกระบวนการยตธรรม อนเปนการผนกกาลงการบรหารจดการรวมกนทงทางดานวชาการและดานปฏบต อาท การสรางเครอขาย ชมชน กระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท อนเปนกระบวนการยตธรรมทางเลอก ทงน การททกฝายใหความรวมมอกนนน ตางมวตถประสงคเดยวกนคอ เพอใหประชาชนไดรบความเปนธรรม และมความพงพอใจในกระบวนการยตธรรมของภาครฐมากทสด ตามเปาหมายของการปฏรประบบบรหารงานในยคใหม การดาเนนงานดานการคมครองสทธและเสรภาพของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร กลมงานทมบทบาทโดยตรงในกระบวนการยตธรรมเพออานวยความสะดวกแกประชาชนและม

49

อานาจการตดสนใจเพอใหประชาชนไดรบความเสมอภาค สะดวก รวดเรว และเปนธรรมในการบรการ คอ กลมงานบรการประชาชน ทงน งานบรการประชาชนตามภารกจหนาทของสานกงานยตธรรมจงหวดทเกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพของผเสยหายในคดอาญา (กรณผถกลวงละเมดทางเพศ) ประกอบดวย 4 งานบรการ ไดแก 1. การขอรบคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา 2. การขอรบความชวยเหลอทางกฎหมายและใหคาปรกษาทางกฎหมายแกประชาชน 3. การรองขอคมครองความปลอดภยในกรณเปนพยานในคดอาญา 4. การรบเรองราวรองทกข ซงงานบรการดงกลาวขางตน เปนภารกจหนาทของกรมคมครองสทธและเสรภาพ ทมไดมสานกงานหรอหนวยงานอยตามจงหวด จงไดมอบหมายใหพนกงานคมครองสทธและเสรภาพ มาปฏบตหนาท ณ สานกงานยตธรรมจงหวด เพอใหบรการประชาชนในพนท และใหการชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายในคดอาญา กรณผถกลวงละเมดทางเพศ กระบวนการในการดาเนนการดานการคมครองสทธและเสรภาพ ของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร ในการบรการประชาชนเกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพ ของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร มกระบวนการดาเนนการ ดงน 1. เผยแพรความรและประชาสมพนธขอมลเกยวกบพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย คาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ตลอดจนบทบาทภารกจกรมคมครองสทธและเสรภาพในดานสทธทตนจะไดรบและการใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชนในพนท 2. รบคาขอคาตอบแทนผเสยหายในคดอาญา ตามทสานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหาย และจาเลยในคดอาญากาหนด 3. ตรวจสอบระยะเวลาในการยนคาขอตามมาตรา 22 ของพระราชบญญตฉบบน 4. ตรวจสอบเอกสารหลกฐานทเกยวของ 5. สอบปากคาผเสยหาย จาเลย หรอทายาทผไดรบความเสยหาย 6. แสวงหาขอเทจจรงเพมเตมกบหนวยงานทเกยวของในจงหวด รวบรวมเอกสารพรอมประมวลขอเทจจรงกอนสงเขาสคณะอนกรรมการพจารณาจายคาตอบแทนผเสยหาย 7. สรางเครอขายอาสาสมครคมครองสทธและเสรภาพในจงหวด โดยใหความรความเขาใจดานการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน เพอเครอขายฯ จะไดนาความรทไดรบไป

50

ชวยเหลอประชาชนในพนทซงเปนผเสยหายหรอผทเกยวของในคดลวงละเมดทางเพศใหเขามาขอรบบรการของสานกงานยตธรรมจงหวด กระบวนการและขนตอนในการรบคาตอบแทนตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 จากการถกลวงละเมดทางเพศของผถกลวงละเมดทางเพศ ทมายนขอรบคาตอบแทนผเสยหาย ทสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร การจายคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา วตถประสงคของการดาเนนงานของสานกงานยตธรรมจงหวดและพนกงานคมครองสทธและเสรภาพในการใหความชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหายและจาเลยในคดอาญา 1. เพอปฏบตงานดานธรการใหเปนไปตามเปาหมายและวตถประสงคของพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 2. เพอบรรเทาความเดอดรอนและชวยเหลอเยยวยาเบองตนใหกบประชาชนผบรสทธทไดรบความเสยหายจากการกระทาผดอาญาของผอน และจากการกระทาละเมดของเจาหนาทของรฐ 3. เพอใหประชาชนทไดรบความเสยหาย ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ไดรบคาตอบแทนคาทดแทนและคาใชจายอยางรวดเรวและเปนธรรม กระบวนการและขนตอนในการรบคาตอบแทนตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ในการบรการประชาชนเกยวกบการคมครองสทธและเสรภาพ ของสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร กาหนดขนตอนการยนขอทสอดคลองตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ซงในกรณของผถกลวงละเมดทางเพศทมายนขอรบคาตอบแทนผเสยหาย ทสานกงานยตธรรมจงหวดชลบร มกระบวนการและขนตอน ดงตอไปน ขนตอนท 1 รบคาขอคาตอบแทนผเสยหายในคดอาญา ตามทสานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผเสยหาย และจาเลยในคดอาญากาหนด ขนตอนท 2 ตรวจสอบระยะเวลาในการยนคาขอตามมาตรา 22 ของพระราชบญญต ฉบบน ขนตอนท 3 ตรวจสอบเอกสารหลกฐานทเกยวของ ขนตอนท 4 สอบปากคาผเสยหาย จาเลย หรอทายาทผไดรบความเสยหาย ขนตอนท 5 แสวงหาขอเทจจรงเพมเตมกบหนวยงานทเกยวของในจงหวด รวบรวมเอกสารพรอมประมวลขอเทจจรงกอนสงเขาสคณะอนกรรมการพจารณาจายคาตอบแทนผเสยหาย

51

งานวจยทเกยวของ งานวจยเกยวกบสทธและเสรภาพ กตตยา จารวจต (2353, บทคดยอ) ศกษาการรบรตอสทธและเสรภาพของชนชาวไทยตามกฎหมายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 กรณศกษา: ประชาชนผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลเมองศรราชา จงหวดชลบร มวตถประสงคเพอศกษาการรบรสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทย และปจจยทมความสมพนธตอการรบรสทธและเสรภาพของของประชาชนชาวไทย เปนการวจยเชงสารวจ กลมตวอยาง ไดแก ประชาชนผมสทธเลอกตงในเขตเทศบาลเมองศรราชา จงหวดชลบร การสมตวอยางใชวธแบบหลายขนตอน (Multistage Sampling) เครองมอวจย ไดแก แบบสอบถาม การวเคราะหขอมลใชโปรแรมสาเรจรป กาหนดระดบนยสาคญทางสถตท 0.05 สถตทใช ไดแก รอยละ คาเฉลย คาสวนเบยงเบนมาตรฐานไคสแควรและ Phi ผลการวจยพบวา การรบรเรองสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทยอยในเกณฑทมระดบการรบรมาก ( X = 1.67, SD = 0.36) การทดสอบสมมตฐานพบวา ปจจยทางดาน เพศ อาย ไมมความสมพนธกบการรบรในเรองสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทย สวนปจจยทางดานระดบการศกษาสงสด อาชพ รายได การใชเวลาในการตดตามขาวสารขอมลจากสอตาง ๆ หนงสอพมพ โทรทศน วทย มความสมพนธกบการรบรในเรองสทธและเสรภาพของประชาชนชาวไทย อยางมนยสาคญทางสถตท .05 สญชย สกลกจไพบลย (2552, บทคดยอ) ศกษามาตรการในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนตอการใชอานาจของเจาพนกงานในการคนยานพาหนะสวนบคคล มวตถประสงคเพอชใหเหนถงปญหาและมาตรการในการรกษาความสมดลระหวางการใชอานาจรฐในการคนยานพาหนะสวนบคคลเพอปองกนการกระทาความผด กบหลกประกนสทธและเสรภาพสวนบคคลของเจาของหรอผครอบครองยานพาหนะ ซงมเสรภาพในการเดนทาง ในการคมนาคม เพอทจะใหเจาพนกงานไดใชเปนแนวทางในการปฏบตงาน โดยมหลกเกณฑและวธการในการคนยานพาหนะสวนบคคลทสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนและกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมอง รวมทงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 จากการศกษาพบวา การคนยานพาหนะของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศองกฤษ ประเทศฝรงเศส ตางมหลกเกณฑในการคนยานพาหนะเหมอนกนคอ ในการคนนนเจาพนกงานผทาการคนตองมเหตอนควรสงสย (Probable Cause) ทเปนไปไดวานาจะมการกระทาความผด หรอมสงของผดกฎหมายอยในยานพาหนะคอ มทงภาวะวสย และอตวสย กลาวคอมทงขอเทจจรงหรอเหตการณทเจาพนกงานร และทาใหเจาพนกงานเชอ และตองมขอเทจจรงหรอเหตการณทวญชนทว ๆ ไปเชอจงสามารถทาการคนยานพาหนะได สาหรบประเทศไทย หลกเกณฑในการคนยานพาหนะสวนบคคล

52

นน เจาพนกงานตารวจไดทาการคนโดยถอวาเปนการคนในทสาธารณะตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 93 เมอเจาพนกงานตารวจมเหตอนควรสงสยจงทาการคนยานพาหนะ ซงกอใหเกดปญหาวาเปนการกระทบสทธและเสรภาพของบคคลในการเดนทางหรอไม แมวาเจาพนกงานตารวจไดทาการคนยานพาหนะโดยอางวาเปนมาตรการในการรกษาความสงบเรยบรอย และจากการศกษาพบวา เพอใหการใชอานาจในการคนยานพาหนะสวนบคคลของเจาพนกงาน มมาตรการในการควบคมการใชอานาจและคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน อกทงสอดคลองกบมาตรฐานสากลและบทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยพทธศกราช 2540 วทยานพนธน จงเสนอหลกการในการใชอานาจของเจาพนกงานในการคนยานพาหนะสวนบคคลดงน 1. การใชอานาจของเจาพนกงานตองเปนไปตามบทบญญตของกฎหมายทไดใหอานาจไวเชน กรณเจาหนาทตารวจจราจร มอานาจเพยงหยดยานพาหนะเพอทาการตรวจสอบวามการกระทาความผดตามพระราชบญญตทางหลวง พ.ศ. 2535 หรอมการกระทาความผดตามพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 หรอไมเทานน ไมมอานาจในการคนยานพาหนะแตอยางใด 2. การใชอานาจในการคนยานพาหนะสวนบคคล ตองเปนกรณเจาพนกงานมเหตอนควรสงสยทเปนไปได วานาจะมการกระทาความผด หรอมสงผดกฎหมายหรอสงทเปนพยานอยในยานพาหนะนนโดยตองมทงขอเทจจรงหรอเหตการณทเจาพนกงานรและทาใหเจาพนกงานเชอ และตองมขอเทจจรงหรอเหตการณทวญชนทว ๆ ไปเชอ จรยา อศวรกษ (2550, บทคดยอ) ศกษากระบวนการของฝายตลาการในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนทถกละเมดโดยบทบญญตแหงกฎหมาย ศกษาตามบทบญญตของรฐธรรมนญไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 264 กรณศาลเหนเอง มวตถประสงคเพอศกษาถงการคมครองสทธและเสรภาพของประเทศไทยวากระบวนการของฝายตลาการมบทบาทในการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางไร ผลการศกษาพบวา รฐธรรมนญปพทธศกราช 2540 ไดรบรองสทธและเสรภาพของประชาชนไวอยางมากมาย ตงแตมาตรา 26 – มาตรา 65 รวม 40 มาตรา และมองคกรเกดขนใหม เชน ศาลรฐธรรมนญ และศาลปกครอง เพอดาเนนการในการคมครองสทธและเสรภาพดงกลาว ซงเดทบทบาทของฝายตลาการในการคมครองมเพยงแตศาลยตธรรมและศาลทหาร แตเนองจากศาลทหารทเปนองคกรทพจารณาความอาญาของขาราชการฝายทหารเทานน ประกอบกบการดาเนนงานยงมสายการบงคบบญชา จงไมอาจกลาวไดวาเปนการคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนอยางแทจรง จงมแตเพยงศาลยตธรรมเทานนทสามารถแสดงบทบาทไดอยางเตมท ซงศาลยตธรรมกเนนหนกทางคดทางแพงและทางอาญาเทานน ตอมาเมอมศาลปกครองจงเสมอนเปนการอดชองวางละเปดโอกาสใหประชาชนทมขอพพาทกบหนวยงานของรฐสามารถดาเนนการในชองนได ซงเมอพจารณาภาพรวมกถอไดวาองคกรใน

53

กระบวนการของฝายตลาการสามารถคมครองสทธและเสรภาพของประชาชนไดอยางเตมท ซงคอรปแบบ แตในสาระของฝายตลาการในการดาเนนการบงมปญหา คอ ตลาการสวนมากยงตดอยกบตวบทกฎหมายทบญญต ตดอยกบการตความทกาหนดโดยตวอกษร มไดมองทะลถงเจตนารมณของรฐธรรมนญทมงเนนรบรองและคมครองสทธและเสรภาพของประชาชน นอกจากตลาการแลวผททาหนาทเกยวของในกระบวนการยตธรรม เชน ตารวจ อยการ ทนายความ หรอแมแตคความกยงสบสนและไมมนใจในความใหมของบทบญญตทเกยวของกบการรมครองสทธและเสรภาพของประชาชน ประกอบกบการรบรองสทธและเสรภาพตามมาตราตาง ๆ ไมมสภาพบงคบ คอเหมอนกบการเขยนลอย ๆ เมอไมมสภาพบงคบบญญตไวชดเจน เชน บทลงโทษของกฎหมายแพงหรอกฎหมายอาญา จงทาใหไมกลาทจะตความ ดงนนการทศาลจะหยบยกขนมาจงเปนเรองทแทบจะเปนไปไมได ชนมทกานต สรนทรอาภรณ (2550, บทคดยอ) ศกษาสทธและเสรภาพของชนชาวไทยตามกฎหมายรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย: กรณศกษาการเปรยบเทยบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หมวด 3 พทธศกราช 2517 และพทธศกราช 2540 มวตถประสงคเพอศกษาสทธและเสรภาพของชนชาวไทยตามกฎหมายรฐธรรมนยแหงราชอาณาจกรไทย: กรณศกษาการเปรยบเทยบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย หมวด 3 พทธศกราช 2517 และพทธศกราช 2540 เกบรวบรวมขอมลจากเอกสารตาง ๆ และนามาวเคราะหขอมล โดยนาขอมลทรวบรวมไดมาวเคราะหในเชงตรรก ผลจาการศกษาพบวา หลกการสาคญในการใชสทธและเสรภาพของชนชาวไทยไดรบการสงเสรมและคมครองใหประชาชนมสวรรวมในการปกครองไวอยางกวางขวาง ซงเปนการนารปธรรมมาบงคบใชจรง และไดรบการคมครองโดยการเยยวยาจากองคกรของรฐในรปแบบการใชอานาจของฝายบรหารทมเสถยรภาพและประสทธภาพ และการตรวจสอบการทจรตของผดารงตาแหนงระดบสง การตรวจสอบความชอบดวยกฎหมายของการใชอานาจรฐ การมสวนรวมทางการเมองการปกครองของประชาชน การสรางมาตรการทาใหสทธและเสรภาพตามกฎหมายรฐธรรมนญมผลบงคบใชไดในทางปฏบตเปนอยางด โดยมการรบรองสทธของพลเมองการรบรองสทธในฐานะสทธมนษยชน ณฐวฒ พรหมศร (2547, บทคดยอ) ศกษาการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลยในสวนทเกยวของกบพยานหลกฐานซงตองหามในคดอาญา มวตถประสงคเพอวเคราะหและนาเสนอแนวทางแกไขปญหาทเกดจากการฝาฝนของหลกกฎหมายทวาดวยการตองหามรบฟงพยาน หลกฐานในคดอาญา อนสงผลใหสทธและเสรภาพของจาเลยไมไดรบการคมครองตามเจตนารมณของหลกฎหมายดงกลาว รวบรวมขอมลจากบทความและงานวจยทเกยวของ บทบญญตกฎหมาย ทฤษฎและแนวคดทเกยวของกบการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลยและยานหลกฐานซง

54

ตองหามรบฟงในคดอาญา ตลอดทงคาพพากษาของศาล ผลการวจยพบวา บทบญญตของรฐธรรมนญและกฎหมายอน ๆ ทเกยวของกบพยานหลกฐานซงตองหามรบฟงในคดอาญาของประเทศไทยไดใหการคมครองสทธและเสรภาพของจาเลยใกลเคยงกบมาตรฐานสากล และใกลเคยงกบกฎหมายตางประเทศเปนสวนใหญ จะมขอทตองแกไขการบงคบใชกฎหมายไมเปนไปตามเจตนารมณ อนสงผลใหการตองหามรบฟงพยานหลกฐานในคดอาญา ซงมเพอทจะคมครองสทธและเสรภาพของจาเลย ไมสามารถทจะใหการคมครองไดดเทาทควร พชราภรณ กองอบล (2546, บทคดยอ) ศกษาสทธและเสรภาพของผตองขงตามรฐธรรมนญ มวตถประสงคเพอศกษาสทธและเสรภาพของผตองขงตามรฐธรรมนญ ผลการวจยพบวา สามารถแบงแยกสทธและเสรภาพของผตองขงออกเปน 3 กลม คอ 1. สทธและเสรภาพของผตองขงทมเทาเทยมกบบคคลทวไป ไดแก สทธในมโนธรรม ความคด สทธทมงหมายตอการคมครองชวตและรางกาย และสทธในทางศาล เนองจากสทธทงสามฐานนถอวาเปนพนฐานขนตาทจาเปนสาหรบการดารงชวตทบคคลทกคนควรจะตองไดรบอยางเทาเทยมกน 2. สทธและเสรภาพของผตองขงทถกจากดมากกวาบคคลทวไป ไดแก เสรภาพในการเคลอนไหว สทธสวนตว เสรภาพในการตดตอสอสาร สทธและเสรภาพทางสงคมและเศรษฐกจ เสรภาพในการปฏบตพธกรรมตามความเชอถอของตน เปนตน สทธและเสรภาพของผตองขง กลมนถกจากดเพราะเปนผลโดยตรงจากการลงโทษตามคาพพากษาของศาล เนองจากความจาเปนทาใหบรรลวตถประสงคของการลงโทษทางอาญา กลาวคอ เพอใหสาสม เพอปองกน เพอดดแปลง และเพอรกษาความศกดสทธของกฎหมาย หรอเนองจากเหตผลเกยวกบการรกษาความสงบเรยบรอย หรอการปกครองเรอนจา 3. สทธและเสรภาพของผตองขงทอาจถกตดไมใหมเชนเดยวกบบคคลทวไป ไดแก เสรภาพในการเดนทางและสทธทางการเมอง เปนตน สทธและเสรภาพของผตองขงกลมนอาจถกตดเนองมาจากความคดเรองบคคลผอยใตบงคบบญชาของผอน ซงถอวาเปนลกษณธตองหามประการหนงในเรองการไมใหสทธและเสรภาพทางการเมอง เชน สทธการเลอกตง ความคดเรองบคคลผอยใตบงคบบญชาของผอน เปนลกษณะตองหามไมใหใชสทธเลอกตง เพราะเกรงวาจะมการใชอทธพลใหลงคะแนนเสยงได งานวจยเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ อนงคลกษรตนา โพธาชย (2552, บทคดยอ) ศกษาความคดเหนของครทมตอบทบาทในการปองกนและแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศตอเดกนกเรยนระดบประถมศกษาในเขตอาเภอพาน จงหวดเชยงราย ผลการศกษาพบวา ครมความคดเหนตอบทบาทในการปองกนและแกไข

55

ปญหาการลวงละเมดทางเพศตอเดกนกเรยนระดบประถมศกษาอยในระดบเหนดวย ครเพศชายและเพศหญงมความคดเหนตอบทบาทในการปองกนและแกไขปญหาการลวงละเมดทางเพศตอเดกนกเรยนระดบประถมศกษาไมแตกตางกน ครทมประสบการณและไมมประสบการณในการพบปญหาของเดกทเกยวของใกลชดหรอเดกในโรงเรยนทถกลวงละเมดทางเพศ มความคดเหนทไมแตกตางกน เชนเดยวกบครทมประสบการณและไมมประสบการณในการใหคาแนะนาเดกทเกยวของใกลชดถงวธปองกนตนเองจากการถกลวงละเมดทางเพศมความคดเหนทไมแตกตางกน ฉฐกานต จตรแสงคา (2549, บทคดยอ) ศกษาสถานการณการลวงละเมดทางเพศใน เดกและสตรชนชาตฉานทลภยเขามาอยตามแนวชายแดนไทย จ.แมฮองสอน และสาเหตทแทจรงของการลวงละเมดทางเพศ รวมถงผลกระทบทเกดขนจากการลวงละเมดทางเพศจากการกระทาของทหารของสภาเพอสนตภาพและการพฒนาแหงรฐ หรอ SPDC (The State Peace and Development Council) วธดาเนนการวจยในครงนประกอบดวยการวเคราะหเอกสาร การเกบขอมลภาคสนาม และการสนทนากลม ผลการวจยพบวา สถานการณของการลวงละเมดทางเพศนนเกดจากสาเหตของสงคราม ฆาลางเผาพนธเพอแยงชงทรพยากร ความตองการทาลายเชอชาต ความขดแยงทางการเมองและปญหาการคายาเสพตด ปจจยจากความรนแรงดงกลาว ทาใหเกดการอพยพลภยของผคนจานวนมากเขามาอาศยอยตามแนวชายแดนไทย ในขณะเดยวกนรฐบาลไทยกไมมนโยบายใหมศนยอพยพและการใหความชวยเหลอแกผลภยเหลาน ผลกระทบทตามมาทาใหผลภยเหลานตองกลายเปนแรงงานอพยพทผดกฎหมาย ตองเผชญกบภาวะขาดแคลนปจจยจาเปนพนฐานในการดารงชวต โดยไมสามารถเขาถงความชวยเหลอทางดานมนษยธรรมและความคมครองใด ๆ จากรฐบาลไทยแมวาประเทศไทยไมไดลงนามในอนสญญาสหประชาชาตวาดวยสถานะผลภย แตประเทศไทยกมพนธะผกพนตามกฎหมายสากลและมาตรฐานทางดานมนษยธรรม ภายใตกฎแหงสทธมนษยชนสากลวาดวยการไมแบงแยกนน รฐบาลไทยตองใหการรบรองวาสทธของประชาชนจะตองไดรบการคมครอง เคารพ และปฏบตตามโดยยอมใหผลภยเหลานเขามารบการชวยเหลอในคายผอพยพ ในความดแลของสานกงานขาหลวงใหญผลภยแหงสหประชาชาต องคการอนามยโลก และองคกรสทธมนษยชนตาง ๆ ในประเทศไทยและระหวางประเทศ ในสถานะภาพของผลภยอยางแทจรงตามหลกกฎหมายสากลและหลกมนษยธรรม วรรยา เทยนด (2547, บทคดยอ) ศกษาการศกษาทศนคตและพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศตอผหญงของขาราชการตารวจเพศชายในเขตจงหวดสมทรประการ มวตถประสงคทจะ 1. ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศของขาราชการตารวจ และ 2. เพอทราบลกษณะพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศของขาราชการตารวจ วธการศกษาใชรปแบบการวจยเชงปรมาณ โดยการแจกแบบสอบถามไปยงตารวจชายทสมรสแลว ไดกลมตวอยางจานวนทงสน 390

56

คน จาก 7 หนวยงาน ในจงหวดสมทรปราการ ผลการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญมอายอยระหวาง 31-40 ปจบการศกษาสงสดในระดบ ปวช. หรอ ม. 6 เปนตารวจชนประทวนซงอยฝายปราบปรามมากทสด อายราชการสวนใหญอยระหวาง 6 - 10 ป ในการวเคราะหหาความสมพนธระหวางตวแปรตาง ๆ พบวา ชนยศ ระยะเวลาทางานบทบาทหญงชายในครอบครว สภาพแวดลอมททางาน คานยมและวฒนธรรมทางเพศ มอทธพลตอพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศ 1. ชนยศ พบวา ยงชนยศสง ตาแหนงสงจะมแนวโนมในการกระทาการคกคามทางเพศมากทงนตารวจทมชนยศหรอตาแหนงสงยอมมอานาจ โอกาส และอทธพลทจะกระทาการใด ๆ มากกวาตารวจชนผนอย 2. ระยะเวลาทางาน คอกลมตวอยางทมอายการทางานนานจะมทศนคตและพฤตกรรมการละเมดทางเพศนอย ซงในทนตารวจสวนใหญอยชนประทวน มอายระหวาง 31 - 40 ป และมอายราชการตงแต 6 - 10 ป ดงนน ปจจยทจะกระทาการลวงละเมดมนอย ตรงขามกบตารวจทมอายการทางานไมนานรวมถงอยในชนยศสงมแนวโนมกระทาการลวงละเมดมากกวา 3. บทบาทหญงชายในครอบครว พบวา ถาการแบงงานกนทาและการตดสนใจรวมกนระหวางสามภรรยามความเทาเทยมกน มปฏบตรวมกนมาก พฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศจะนอย 4. สภาพแวดลอมททางาน พบวาการสรางสภาพแวดลอมทไมด ไมเหมาะสม จะมแนวโนมเกดพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศในททางานได เชน หองทปดมดผอนไมสามารถมองผานไปได นอกจากนยงพบอกวาสดสวนจานวนเพศหญงชายทไมเทากน ทาใหพฤตกรรมการละเมดทางเพศแสดงออกไดงายมากขน 5. คานยมและวฒนธรรมทางเพศ กลาวคอ เพศชายทมคานยมและวฒนธรรมทางเพศแบบใหม จะมทศนคตและพฤตกรรมการละเมดทางเพศนอย กลาวคอ ไมมขอแบงแยกวาหญงชายใครกระทาไดไมได ทกคนสามารถทาสงเดยวกนไดไมผด นอกจากน ยงพบวาพฤตกรรมทางการลวงละเมดทางเพศมระดบแตกตางกน คอ การคกคามทางวาจาจะพบมากกวาการคกคามทางกรยาทาทาง และการคกคามโดยสมผสรางกายทงนเนองดวยพฤตกรรมทางวาจาเปนวธคกคามทไมรนแรงมาก ผถกคกคามสามารถหลกเลยงได ชลธชา องคนงเดชา (2546, บทคดยอ) ศกษาการตความพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศในหมผปฏบตงานภายในองคกรไทย มจดประสงคเพอศกษาการตความพฤตกรรมการสอสารทแสดงการลวงละเมดทางเพศทเกดขนในหมผปฏบตงานภายในองคกรไทย ศกษาและเปรยบเทยบการตความสารของผปฏบตงานเพศหญงและชายในองคกรไทยตอพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศ ศกษาพฤตกรรมการสอสารทสามารถปองกนการลวงละเมดทางเพศภายในองคกรไทยและการพจารณาบคลกลกษณะของผกระทาและผถกกระทาในกรณการลวงละเมดทางเพศภายในองคกรไทย โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอหลกในการเกบขอมลจากกลมตวอยางทเปนผปฏบตงานในองคกรไทยทมประสบการณทางตรงและทางออมใน เหตการณการลวงละเมดทางเพศในองคกร

57

จานวน 37 คน และเกบขอมลการตความพฤตกรรมการลวงละเมดทางเพศจากกลมตวอยางเพศชายและหญงทปฏบตงานในองคกรไทย จานวน 100 คน ผลการวจย พบวา 1. พฤตกรรมการสอสารทถกตความวาเปนการลวงละเมดทางเพศ ไดแก 1. พฤตกรรมการลวงละเมดทางวาจา เชน การเลาเรองหรอหยอกลอโดยสอนยยะทางเพศ 2. พฤตกรรมการลวงละเมดทางอากปกรยา เชน การเขาประชดตวและไลตอนผถกกระทา และ 3. พฤตกรรมการลวงละเมดทางการสมผส เชน การสมผสแบบหอมแกม/จบหรอสมผสรางกายของผถกกระทา 2. โดยทวไปผปฏบตงานเพศชายและเพศหญงตความไมแตกตางกนเกยวกบพฤตกรรมการสอสารทไมเหมาะสมทางวาจา อากปกรยาและการสมผสวาเปนการลวงละเมดทางเพศ โดยมขอแตกตางในบางสถานการณ 3. กลมตวอยางแสดงความคดเหนวาวธทสามารถปองกนเหตการณลวงละเมดทางเพศในองคกรไดตามลาดบ คอ 1. ไมใหความสนทสนมเกนความจาเปนแกเพอนรวมงานตางเพศ 2. รจกวางตวใหเหมาะสมในการสอสารกบคสนทนาตางเพศ 3. หลกเลยงการมปฏสมพนธกบผรวมงานทมพฤตกรรมลวงละเมดทางเพศ หรอ 4. หลกเลยงสถานการณทไมนาไววางใจ 4. ปจจยดานบคลกลกษณะของผกระทาทมผลตอการเกดเหตการณลวงละเมดทางเพศในระดบมาก คอ ปจจยดานอปนสย ลกษณะการพดและอาย และปจจยดานบคลกลกษณะของผถกกระทา คอ ปจจยดานรปรางหนาตา อปนสย อาย และลกษณะการพด มรกต พทธศภะ (2541, บทคดยอ) ศกษาการคมครองดแลเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ นกเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร โดยมวตถประสงคในการวจยคอ 1. ศกษาการปองกนเกยวกบการลวงละเมดทางเพศ นกเรยนประถมศกษา สงกดกรงเทพมหานคร 2. ศกษาการชวยเหลอเกยวกบการถกลวงละเมดทางเพศ นกเรยนประถมศกษาของนกวชาชพทเกยวของ วธดาเนนการวจย ผวจยเกบขอมลจากตวอยางประชากรคอ ผบรหาร คร และนกวชาชพท เกยวของในการชวยเหลอนกเรยนทถกลวงละเมดทางเพศ โดยใชแบบสอบถาม การสมภาษณ และสงเกต ผลการวจยพบวา 1. โรงเรยนไมใหความสาคญในการปองกนนกเรยนจากการถกลวงละเมดทางเพศโดยไมมมาตรการ กฎ ระเบยบ ไมมการจดการเรยนการสอนและไมมการรวมมอกบผปกครองในการปองกนนกเรยนถกลวงละเมดทางเพศ 2. นกวชาชพทเกยวของจะตองรวมมอกนทกฝายในการชวยเหลอนกเรยนทถกลวงละเมดทางเพศ และนกเรยนทถกลวงละเมดทางเพศจะตองไดรบการฟนฟดานรางกาย จตใจ และสงคม ซงเดกแตละคนจะใชเวลาในการฟนฟไมเทากน 3. ในการปองกนการลวงละเมดทางเพศ นกวชาชพทเกยวของสวนใหญมความเหนวาครเปนผทสาคญทสดในการปองกนและชวยเหลอนกเรยน แตครสวนใหญไมทราบวธการปองกนและชวยเหลอทถกตอง