8 upravljanje ljudskim resursima 2014

1UPRAVLJANJE LJUDSKIM

RESURSIMA U

ZDRAVSTVENIM

USTANOVAMA

UPRAVLJANJE LJUDSKIM

RESURSIMA U

ZDRAVSTVENIM

USTANOVAMA

Cjelina 8

kolska godina 2014/2015

Kljuna pitanja

Zato je upravljanje ljudskim resursima znaajno u zdravstvenim ustanovama?

Koje su faze u procesu upravljanja ljudskim resursima?

Koje uloge i odgovornosti moe imati osoblje zdravstvenih ustanova u procesu upravljanja ljudskim resursima?

Zato je znaajno uvoenje novih radnika u posao?

2Osnovna literatura:

Maksimovi, Z., Raki, S., Mijatovi, S,. Jelisi, R. i Radovanovi, . (2014). Menadment u zdravstvu. Banjaluka: Medicinski fakultet Univerziteta u BanjojLuci.

Dodatna literatura:

Institut za javno zdravstvo Republike Srpske (2013) Nastavni modul Menadment ljudskih resursa u zdravstvenim ustanovama, Banja Luka.

Ljiljana Milovi (2003) Organizacija zdravstvene njege sa menadmentom. Beograd: Nauna KMD. (Poglavlje 3)

http://www.canbhp.org

3Terminologija

Ljudski resursi Kadrovi Osoblje Radnici Zaposleni Uposlenici Ljudski potencijali

Koje su razlike?

Ljudski resursi u zdravstvenim ustanovama

Zdravstveni radnici

Lica sa steenim visokim i srednjim obrazovanjem iz naune oblasti biomedicine i zdravstva, koja neposredno pruaju zdravstvene usluge, a mogu se baviti i nastavnim, pedagokim i naunim radom.

Zdravstveni saradnici

Lica sa steenim visokim i srednjimobrazovanjem drugih struka, koja obavljaju odreene poslove u funkciji zdravstvene djelatnosti.

Nezdravstveni radnici

Ostala lica zaposlena u zdravstvenim ustanovama.

4Zdravstveni radnici

Magistri farmacije Farmaceutski tehniari Doktori stomatologije Zubno-stomatoloki tehniari Doktori medicine Diplomirani medicinari zdravstvene njege Medicinski tehniari Akuersko-ginekoloki tehniari Diplomirani fizioterapeuti Fizioterapeutski tehniari Diplomirani sanitarni inenjeri Diplomirani medicinsko-laboratorijski tehniari Laboratorijsko-sanitarni tehniari

Osoblje zdravstvenih ustanova u Republici Srpskoj u 2010.

Grupe osobljaTip zdravstvene ustanove

UKUPNOJavne Privatne

Zdravstveni radnici (ukupno) 8.802 1.408 10.210

Zdravstveni radnici sa VSS 2.346 834 3.180

Zdravstveni radnici sa VS 839 19 858

Zdravstveni radnici sa SSS 5.617 555 6.172

Zdravstveni saradnici 164 19 183

Nezdravstveni radnici 3.767 208 3.975

Ukupno 12.733 1.635 14.368

5Zdravstveni saradnici

Psiholozi Socijalni radnici Fiziari Biolozi Hemiari Biohemiari Defektolozi Logopedi Pedagozi...

Nezaobilazni lanovi

multidiscipli-narnihradnih timova

Nezdravstveni radnici

istaice/spremaice Administrativno osoblje Kuhari i servirke Kuni majstori Veeraj Vozai Odravanje medicinske opreme Nosai Portiri ...

6Nezdravstveni radnici u RS u 2010.

VSS

VSSSS

NSS

Znaaj ljudskih resursa

Bez osoblja nema usluga! Najvaniji resursi zdravstvenih ustanova, od

kojeg direktno zavisi kvalitet usluga Od broja i kvaliteta osoblja zavisi uticaj

zdravstvenog sistema na zdravstveno stanje stanovnitva

kolovanje nekih profila zdravstvenih radnikaje dugotrajno i skupo.

Najvei trokovi u zdravstvenim ustanovama su plate osoblja

7Edukovanost medicinskih sestara i bolniki mortalitet

Cilj istraivanja u bolnikim ustanovama u 12 evropskih zemala je bio da se utvrdi da li su razlike u radnom optereenju (broj hospitalizovanih pacijenata po jednoj medicinskoj sestri) i nivou obrazovanja vezane sa nivoom bolnikog mortaliteta nakon standardnim hirurkih operativnih procedura.

Porast u radnom optereenju medicinske sestre za jednog dodatnog pacijenta poveava za 7% vjerovatnou smrtnog ishoda kod hospitalizovanih pacijenata u periodu od 30 dana nakon prijema u bolnicu.

Uz porast zastuplenosti medicinskih sestara sa visokom strunom spremom od 10% bio je kod iste grupe pacijenata povezan pad vjerovatnoe smrtnog ishoda u nivou od 7%.

Ovi podaci ukazuju da je kod pacijenata u bolnicama u kojima je 60% medicinskih sestara imalo fakultetsko obrazovanje, a bile su prosjenozaduene za njegu 6 pacijenata, postojao skoro 30% manji mortalitet nego u bolnicama u kojima je samo 30% medicinskih sestara bilo fakultetski obrazovano, a bile su prosjeno zaduene za njegu 8 pacijenata.

Istraivanje jasno ukazuje na rizik po pacijente koji proizilazi iz pretjeranogfokusiranja na smanjenje broja osobla zdravstvenih ustanova, zbog finansijskih razloga.

Izvor: Aiken i saradnici, 2014.

Izdvajanja za lina primanja

U javnim zdravstvenim ustanovama u RepubliciSrpskoj u 2009. godini:

Ukupna izdavanja za lina primanja iznosila su 244,8 miliona KM, i to:

o 230,5 miliona KM za osnovne plate,o 5,4 miliona KM za deurstva,o 1,8 miliona KM za pripravnost,o 1,5 miliona KM za sloenost poslova,o 1,6 miliona KM za prevoz,o 4,0 miliona KM za ostale naknade.

Za lina primanja je izdvojeno 79,5% prihoda ustanovaprimarnog nivoa i 55,2% prihoda ustanova sekundarnogi tercijarnog nivoa.

8Osnovne funkcije menadmenta

Planiranje

Organizovanje

Voenje

Kontrola

Upravljanjeljudskim

resursima

1. Planiranje ljudskih resursa,2. Regrutovanje osoblja,3. Selekcija i zapoljavanje osoblja,4. Socijalizacija i uvoenje u posao,5. Obuka i usavravanje osoblja,6. Ocjena i vrednovanje uinka,7. Upravljanje karijerom.

ta ukljuuje upravljanje LJR?

9Kljuni propisi u Rep. Srpskoj

Zakon o radu Zakon o platama zaposlenih lica u javnim ustanovama

u oblasti zdravstva RS Zakon o penzijsko-invalidskom osiguranju Zakon o zapoljavanju Zakon o zapoljavanju stranih lica i lica bez

dravljanstva Zakon o zdravstvenoj zatiti Zakon o zatiti na radu Zakon o ravnopravnosti polova u BiH Zakon o profesionalnoj rehabilitaciji, osposobljavanju i

zapoljavanju invalida Zakon o trajku

Kljuni propisi u Rep. Srpskoj

Opti kolektivni ugovor Poseban kolektivni ugovor za zaposlene u

oblasti zdravstva Pravilnik o pripravnikom stau i strunom

ispitu zdravstvenih radnika Pravilnik o specijalizacijama i usmjerenim

specijalizacijama zdravstvenih radnika Pravilnik o osnovama standarda i normativa

zdravstvene zatite iz obaveznog zdravstvenog osiguranja

10

Kljuni interni akti ustanova

Pravilnik o unutranjoj organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta

Pravilnik o radu Pravilnik o zatiti na radu Pojedinani kolektivni ugovor za pojedinu

ustanovu Ugovor o radu Procedura: Upravljanje ljudskim resursima Procedura: Postupak organizovanja i

sprovoenja obuke osoblja

Ko ovde upravlja LJR?

Sluba za opte i pravne poslove

Administrativni poslovi oko prijema osoblja

Voenje evidencija vezanih za radne odnose

Sluba za ekonomsko-finansijske poslove

Izrada godinjeg plana osoblja

Naelnici slubi

Planiranje osoblja za svoju slubu

Prijedlozi za rasporeivanje radnika

Prijedlozi za zapoljavanje radnika

Prijedlozi za upuivanje na obuku

Centar za usavravanje kadrova

Izrada plana strunog usavravanja osoblja

Organizovanje programa obuke

11

Odgovornost za upravljanje ljudskim resursima u jednom DZ

Aspekt Odgovornost

Procjena potreba za ljudskim resursima Naelnik slube za pravne, kadrovske i opte poslove

Planiranje ljudskih resursa Naelnik slube za pravne, kadrovske i opte poslove

Identifikovanje i privlaenje osoblja Direktor doma zdravljaSelekcija osoblja Imenovana komisijaOrijentacija i uvoenje u posao Neposredni rukovodilacObuka/edukacija i razvoj osoblja Naelnik slube za pravne, kadrovske i

opte posloveRasporeivanje i unapreivanje osoblja Rukovodstvo doma zdravljaProcjena i vrednovanje uspjenosti rada Neposredni rukovodilacZakljuivanje radnog odnosa Naelnik slube za pravne, kadrovske i

opte poslove


Upravljanje ljudskim resursima

12

Ko treba planirati osoblje ustanove?

Naelnici slubi? Glavne sestre slubi? Kadrovska sluba? Pravnik ustanove? Glavna sestra ustanove? Direktor ustanove? Lokalna zajednica? Ministarstvo zdravlja? Fond zdravstvenog osiguranja? Institut za javno zdravstvo?

Koraci u planiranju

Predvianje potreba za ljudskim resursima

Izrada sistematizacije radnih mjesta i opisa poslova

Sagledavanje mogunosti popunjavanja predvienih radnih mjesta

Donoenje planova ljudskih resursa

Praenje realizacije planova

13

Problemi koji odreuju pristup

Obrazovanje novih profila zdravstvenih radnika, ije mjesto u zdravstvenom sistemu jo uvijek nije jasno odreeno

Obrazovanje veeg broja zdravstvenih radnika od potrebnog i kontinuirani rast broja nezaposlenih zdravstvenih radnika (prijavljenih na evidencijama Zavoda za zapoljavanje)

Utroak visokih iznosa budetskih sredstava na obrazovanje vikova zdravstvenih radnika

Indirektno podsticanje emigracije, kroz obrazovanje vikova zdravstvenih radnika

Kontinuirani pritisci na menadere zdravstvenih ustanova da nepotrebnim zapoljavanjem zdravstvenih radnika rjeavaju problem nezaposlenosti

Privlaenje i zadravanje zdravstvenih radnika u manjim sredinama Primjena postojeih standarda i normativa u uslovima reformskih

promjena u zdravstvenom sistemu

Kako procijeniti potrebe?

Procjene zasnovane na populaciji Tim porodine medicine na 1500-2000 stanovnika

Procjene zasnovane na kapacitetima 3,5 zdravstvena tehniara na 10 postelja na internom

odjelu 1 istaica na 180 m2 prostora odjeljenja koja rade 24

sata Procjene zasnovane na tranji za zdravstvenim

uslugama Prosjeno trajanje usluge koju tim obezbjeuje je 16

minuta Procjene na osnovu poreenja sa slinim

ustanovama

14

Koliko sestara treba biti zaposleno u oftalmolokoj slubi opte bolnice?

Bolnici gravitira oko 160.000 stanovnika Tokom prolih godina je prosjeno nedeljno bilo

pruano 335 usluga ambulantnim pacijentima. Sluba na raspolaganju ima 12 kreveta, od ega je

prosjeno 4,5 svakodnevno zauzeto U istoj optini postoje 2 privatne oftalmoloke

ordinacije, a 1 oftalmolog radi u domu zdravlja Standardi i normativi definiu:

18 minuta je prosjeno vrijeme pruanja usluge ambulantnim pacijentima

Radni tim KSZ ambulante ine 1 doktor i 1 sestra na 35.000 stanovnika

Bolniku zdravstvenu zatitu sekundarnog nivoa pruaju 1 doktor i 3,5 sestre na 10 postelja

Sistematizacija radnih mjesta

15

Godinji plan ljudskih resursa

Dio godinjeg ciklusa poslovnog planiranja Pri izradi plana treba uzeti u obzir:

Penzionisanja Dugotrajna bolovanja Planove uvoenja novih usluga Nabavke nove opreme Iskoritenost postojeeg osoblja Raspoloiva finansijska sredstva Druge ograniavajue faktore

Problemi sa planiranjem

Pravi li se uopte godinji plan u svim ustanovama? Ko uestvuje u izradi plana? Koje su posljedice izbora jeftinijeg osoblja (sa niim

nivoom strune spreme) na mjestima gdje postoji mogunost izbora?

Koja je budua uloga zdravstvenih radnika sa VS? Postoje li spremnost i mogunost da se zbrinu

vikovi osoblja? Kako obezbijediti osoblje za neatraktivne poslove? Koji broj zamjenskog osoblja planirati za osoblje na

bolovanjima?

16

Planiranje LJR u zdravstvenom sistemu

Ponuda na triturada

Ponuda na triturada

Potrebe zaljudskimresursima

Potrebe zaljudskimresursima

Obrazovanje

Imigracija

Penzionisanje

EmigracijaPrekvalifi-

kovanje

Ostali odlivi



17

ta podrazumijeva regrutovanje

Sve aktivnosti koje ustanova preduzima da biuticala na broj i kvalifikacije osoba koje seprijavljuju za zaposlenje u ustanovi.

Sve aktivnosti koje ustanova preduzima da bipoveala vjerovatnou da e prijavljene osobeprihvatiti zaposlenje.

Identifikovanje potencijalnog osoblja

Aktivno traenje kandidata za popunu postojeih radnih mjesta ukljuuje:

Razmatranje mogunosti internog prerasporeivanja osoblja

Korienje linih kontakata Razmatranje kandidata preporuenih od strane

razliitih veza Komunikaciju sa Zavodom za zapoljavanje Objavljivanje konkursa za posao Razmatranje samoinicijativno podnesenih molbi

za zapoljavanje

18

Nezaposleni zdravstveni radnici u Republici Srpskoj

Profil 2010 2012

Doktor medicine 43 73Doktor stomatologije 93 155Diplomirana medicinska sestra 2 68Via medicinska sestra/tehniar 46 35Medicinska sestra/tehniar 1.388 1.899Diplomirani fizioterapeut 7 64Vii fizioterapeut 49 51Fizioterapeutski tehniar 227 302Vii laborantski tehniar 27 -Diplomirani sanitarni inenjer 25 118Vii sanitarni tehniar 51 31

Problemi sa privlaenjem osoblja

Kako uopte privui osoblje? U manjim sredinama U psihijatrijskim ustanovama Na zahtjevne specijalizacije, koje ne mogu pruati

usluge u privatnim ustanovama Kako privui najbolje osoblje?

Mogunost stipendiranja Konkursi u vrijeme zavretka kolske godine

Ko je u ustanovi zaduen da o ovome vodi rauna?

19



Prijem u radni odnos

1. Raspisivanje konkursa2. Prikupljanje prijava3. Formiranje komisije4. Odabir kandidata5. Zakljuivanje ugovora o radu6. Prijavljivanje novozaposlenog radnika7. Formiranje evidencije

20

Problemi sa selekcijom

Opis poslaKarakteristike ikvalifikacije radnika

Spoljni uticaji



21

Uvoenje u posao

Za koga? Novoprimljeni radnici Radnici koji se rasporeuju na druga radna

mjesta, gdje se primjenjuje druga tehnologija rada Spoljni saradnici angaovani po ugovoru o djelu Pripravnici

Zato? Bra socijalizacija i integrisanje u organizaciju Izbjegavanje greaka u radu Prevencija profesionalnih oboljenja i povreda na

radnom mjestu

Primjer sadraja programa

Opti dio: Upoznavanje sa organizacijom, normativnim aktima i

pravilima rada Upoznavanje sa sistemom upravljanja kvalitetom Obuka za primjenu mjera zatite na radu i

protivpoarne zatite Specifini dio:

Upoznavanje sa opisom poslova i dokumentima koja se koriste u radu na odreenom radnom mjestu

Sprovoenje dodatnih obuka potrebnih za obavljanje poslova

Period rada pod nadzorom

22



Edukacija

Formalno kolovanje Kratki kursevi Tehnika obuka za korienje nove opreme Obuka uz rad Kontinuirana edukacija

Konferencije Seminari Struna literatura Struni skupovi

23

Organizovanje i sprovoenje obuke zaposlenih u jednom DZ

Naelnici svih slubi Utvrivanje potreba za obukom za svo osoblje u

slubi Procjena efektivnosti obuke

Naelnik Slube za pravne, kadrovske i opte poslove Izrada godinjeg plana obuke

Direktor DZ Obezbjeenje uslova za sprovoenje obuke

Referent kadrovskih poslova Voenje evidencije o sprovedenoj obuci



24

ORL_All patient contacts by doctor by week

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

ORL02 ORL08 ORL06 ORL09 ORL04 ORL15 ORL05 ORL11 ORL10 ORL12 ORL13 ORL03 ORL16 ORL07 ORL01 ORL14

10/07/200710/06/200703/06/200727/05/200720/05/200713/05/200706/05/200729/04/200722/04/200715/04/200708/04/200701/04/200725/03/200718/03/200711/03/200704/03/200725/02/200718/02/200711/02/200702/02/200728/01/200721/01/200714/01/200707/01/200731/12/200624/12/2006

Ambulantni kontakti sa pacijentima (po ljekaru po sedmici)

Nain utvrivanja plata u RS

Zakon o platama zaposlenih lica u javnim ustanovama u oblasti zdravstva Republike Srpske (Slubeni glasnik RS 11/09):

Platni koeficijent za etvrtu platnu grupu (radnici sa VSS) iznosi 9-10

Platni koeficijent za petu platnu grupu (radnici sa VS) iznosi 6,5-7

Platni koeficijent za estu platnu grupu (radnici sa SSS) iznosi 5-6

Direktor utvruje mjeseni standardni obim i sadraj posla za redovan rad i isplatu osnovne plate radnika

25

Stimulisanje rada u RS

Poseban kolektivni ugovor za zaposlene u oblasti zdravstva RS (Slubeni glasnik RS 95/09):

Ukoliko radnik ne izvri mjeseni standardni obim i sadraj posla za redovan rad, osnovna plata mu se umanjuje do 20%.

Ukoliko radnik izvri vei mjeseni standardni obim i sadraj posla za redovan rad nego to je planirano, osnovna plata mu se uveava do 20%.

Postupak i visina umanjenja/uveanja osnovne plate propisae se pojedinanim kolektivnim ugovorom.

Znaaj naknada za rad

Ukupni trokovi naknada za rad ine oko 50% ukupnih rashoda naih bolnica i oko 80-90% ukupnih rashoda domova zdravlja

Zdravstveni radnici su, u manjoj ili veoj mjeri, racionalni ekonomski akteri

to je sistem plaanja manje dareljiv, to oni vie osjeaju da je potrebno i legitimno raditi na maksimalnom uveanju prihoda Neformalna plaanja Korupcija od strane farmaceutskih kompanija i

apoteka Preusmjeravanje pacijenata u privatnu praksu

26

Problemi sa formalnom ocjenom rada u zdravstvenim ustanovama

Da li su definisani kriterijumi na osnovu kojih moeda se procjenjuje rad?

Da li je individualna ocjena uinka kulturolokiprihvatljiva?

Da li smo sigurni da e menaderi pravinoocijeniti sve svoje podreene?

Da li se ocjena rada moe vezati sanagraivanjem?

Da li je ustanova spremna za uvoenje sistemaformalne ocjene rada?

Neformalna ocjena rada

Svakodnevna aktivnost menadera Zasnovana na subjektivnoj ocjeni

izvrenja radnih obaveza Usmena povratna informacija

zaposlenima:Podstie poeljno ponaanjeObeshrabruje nepoeljno ponaanjeNe dolazi u redovnim intervalima

27



Problemi s upravljanjemkarijerom

Gdje se zapoljavaju zdravstveni radnici? Koje su mogunosti za napredovanje unutar zdravstvene

ustanove?

Da li se uspjenost i rezultati rada uzimaju u obzir priunapreivanju?

Da li je VSS preduslov za obavljanje menaderskih poslovau oblasti zdravstvene njege?

Da li je kod Vas u ustanovi praksa da je najstariji ljekarobino naelnik slube i da na tom mjestu uglavnom ostajedo svog penzionisanja?

28

Prestanak radnog odnosa

Penzionisanje Na osnovu starosti ili godina radnog staa Invalidske penzije

Sporazumni prekid radnog odnosa Na osnovu linog zahtjeva radnika

Otkaz radnog odnosa od strane ustanove Na osnovu tee povrede radnog odnosa Prestanak potrebe za radnikom iz ekonomskih,

organizacionih ili tehnolokih razloga Otkazni rok i otpremnina

Kljuna pitanja

Zato je upravljanje ljudskim resursima znaajno u zdravstvenim ustanovama?

Koje su faze u procesu upravljanja ljudskim resursima?

Koje uloge i odgovornosti moe imati osoblje zdravstvenih ustanova u procesu upravljanja ljudskim resursima?

Zato je znaajno uvoenje novih radnika u posao?

29

Sljedea tema

UPRAVLJANJE INFRASTRUKTUROM I

OPREMOM

8 upravljanje ljudskim resursima 2014

Documents