ตวอยาง

ตวอยาง

80 กจกรรมวทยปฐมวย: อนบาล-ประถมศกษาปท 2Janice VanCleave's Teaching the Fun of Science to Young Learners: Grades Pre-K through 2

Janice VanCleave  เขยนภทราวธ พสงห  แปลมงคล หวานฉ�า  ภาพประกอบ

พมพครงท 1  เมษายน 2558

ราคา 185 บาท

Original Title: Janice VanCleave's Teaching the Fun of Science to Young Learners: Grades Pre-K through 2 Copyright © 2008 by Janice Vancleave. All rights reserved Published by Jossey-Bass  A Wiley Imprint  989 Market Street, San Francisco, CA  Thai translation copyright © 2009 by Nanmeebooks Publications Co., Ltd.

© ลขสทธภาษาไทย 2558: ส�านกพมพนานมบคสพบลเคชนส

ขอมลทางบรรณานกรมของส�านกหอสมดแหงชาตแวนคลฟ,  เจนซ.     80 กจกรรมวทยปฐมวย.  -- กรงเทพฯ: นานมบคสพบลเคชนส, 2558.     216 หนา.     1. วทยาศาสตร--การทดลอง.  I. ภทราวธ พสงห,  ผแปล.  II. มงคล หวานฉ�า, ผวาดภาพประกอบ. III. ชอเรอง. 

   507.8ISBN 978-616-04-2427-6

กรรมการผจดการ สวด จงสถตยวฒนา  ผชวยกรรมการผจดการ  ราตร  สงสกฤษ  ผจดการส�านกพมพสชาดา งามวฒนจนดา  หวหนากองบรรณาธการ อญมณ ทองเลศ  หวหนากองพสจนอกษรและตรวจสอบ ดวงพร  วญญธรรมรตน  พสจนอกษรและตรวจสอบ  สรรตน  หนอแกว  ผ จดการฝายศลปกรรม เบญจสงห สมบญ  ผจดการกองศลปกรรม กฤษดา เสงสงค  ผชวยผจดการกองศลปกรรม สนนท เพชรวาว ศลปกรรม กฤษดา เสงสงค  คอมพวเตอรกราฟก KanomDesign Studio  หวหนากองประสานงานการผลต จรสศร พรหมเทพ  ประสานงานการผลต  ฉตรทพย กสสทธ  ส�านกงาน บรษท นานมบคสพบลเคชนส จ�ากด  เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด) ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ  เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110โทร. 0-2670-9800, 0-2662-3000 โทรสาร 0-2662-0919e-mail: editorial@nanmeebooks.com

เพลตท กรตธนพทธ  โทร. 0-2439-6000  พมพท อกษรสมพนธ  โทร. 0-2428-7500 ตอ 213จดจ�าหนายทวประเทศ  บรษท นานมบคส จ�ากด  เลขท 11 ซอยสขมวท 31 (สวสด)   ถนนสขมวท แขวงคลองเตยเหนอ  เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110  www.nanmeebooks.com

กระดาษทใชพมพหนงสอเลมนผลตมาจากไมในปาปลก โดยไมท�าลายปาไมธรรมชาตและใชหมกธรรมชาตจากน�ามนถวเหลอง จงปลอดภยตอมนษยและเปนมตรตอสงแวดลอม

หากหนงสอเลมนผลตไมไดมาตรฐาน อาท หนากระดาษสลบกน หนาซ�า หนาขาดหายส�านกพมพยนดรบผดชอบเปลยนใหมให โปรดสงไปเปลยนตามทอยดานบน

หรอตดตอ Nanmeebooks Call Center โทร. 0-2662-3000 กด 1

AW Teaching the fun mac3.indd 2 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

ครและผปกครองสวนใหญอาจคดวาการสอนวทยาศาสตรใหกบเดกเลก ๆ นนยาก

หรอไมมทางเปนไปได  เพราะคดวาเดกเลกคงไมเขาใจ  เนองจากวทยาศาสตรเปนวชาทยาก

และมสตรการคำานวณตาง ๆ มากมาย  ความคดนเปนความเขาใจทคลาดเคลอนเกยวกบ

วทยาศาสตร  เพราะความจรงแลววทยาศาสตรคอสงทอยรอบตวเราและเกยวของกบชวต

ของเราอยางแยกไมออก  เชน รางกายของเรากเปนวทยาศาสตร สตวเลยงของเรากเกยวของ

กบวทยาศาสตร 

แมเดกเลกจะยงไมรจกวชาชววทยา  เคม และฟสกส แตถาเราลองยนขวดทมฟองสบ

อยเตมขวด หรอแมเหลกเพยงแทงเดยว  เราจะพบวาดวงตาของเดกจะเปลงประกายแหง

ความอยากรออกมาทนท  นนเปนเพราะเดกมคณสมบตทจำาเปนอยางยงสำาหรบการเปน

นกวทยาศาสตร  นนคอ  ความรอยากเหน  ชางสงเกต และชอบตงคำาถาม  เดกสวนใหญ

ชนชอบแมลง สตว และตนไมดอกไม   ซงสงเหลานนบวาเปนวทยาศาสตรขนพนฐาน  

หนงสอเลมนรวบรวมกจกรรมวทยาศาสตรทผานการพจารณาและคดสรรมาเปนอยาง

ดแลววาเหมาะสำาหรบเดกเลก สามารถใชสอนใหเดกรจกความสนกของวทยาศาสตร  รวมทง

ทกษะพนฐานทางวทยาศาสตรสำาหรบเดกเลก 5  ทกษะ ไดแก การสบคนหาความร การสงเกต 

การสอสาร การสรางและการใชคำาจำากดความ การวดและการประมาณคา และสดทายคอ 

การจดกลม  โดยมงเนนใหเดกไดเรยนรและคนพบดวยตนเอง โดยมครหรอผปกครองคอยแนะนำา

กจกรรมแตละกจกรรมในหนงสอประกอบดวยสวนคำาแนะนำาในการสอนสำาหรบครและใบความร

กบใบงานของนกเรยน  ซงเมอนกเรยนทำากจกรรมหรอการทดลองแลว จะไดจดบนทกสงทเรยนร

เพอพฒนาทกษะการเขยนดวย  สำานกพมพหวงเปนอยางยงวาหนงสอเลมนจะเปนคมอทม

ประโยชนอยางยงสำาหรบครและผปกครองทเหนความสำาคญและตองการสงเสรมใหเดกชอบ

เรยนวทยาศาสตร

นานมบคสพบลเคชนส

ค�ำน�ำส�ำนกพมพ

AW Teaching the fun mac3.indd 3 3/28/15 12:13 PM

ตวอยาง

แนวทางการจดกจกรรมการเรยนรวทยาศาสตร ในชนเรยนใหประสบ ผลส�าเรจ................................ 6

I. การสบคนหาความร............ 11 วธการทางวทยาศาสตร......12 เหตและผล........................32

II. การสงเกต......................... 41 การมองเหน......................42 การไดยน..........................55 การดมกลน.......................67 การรบรส..........................74 การสมผส.........................84

III. การสอสาร...................... 97 แบบจ�าลอง.......................98 ขอมล...............................109

IV. การสรางและการใช ค�าจ�ากดความ................. 121 ค�าศพท ใหม.....................122 ทกษะการใช พจนานกรม......................132

V. การวดและการ ประมาณคา.................... 147 ความยาว.........................148 ปรมาตร..........................158 น�าหนก............................165 เวลา................................172 อณหภม...........................180

VI. การจดกลม................... 195 การจ�าแนก.......................196 เรยงล�าดบ......................205

อภธานศพท........................ 216

สำรบญ

AW Teaching the fun mac3.indd 4 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

ค�ำอทศในฐานะผเขยน ฉนยนดอยางยงทจะอทศหนงสอเลมนแด  สเตลลา  เคทย,  ซ ดนแฮม

และคอนน แมคเลลแลนด  เพอนคนพเศษทสอนใหฉนรจกคนหาความสนกในชวต

กตตกรรมประกำศขอขอบคณเหลานกสบทกทาน อนประกอบดวย  เบธ  เดวดสน มหาวทยาลยแลมเบรธ

มลรฐเทนเนสซ สหรฐอเมรกา, ลอวเรน บารโธโลมว, ฮอลล  เทรนโบว, แมร แคทรน วาเลย,

แบรนดส  ลเวอเรตต,  ไมเคล  บสลย, อแมนดา แซฟโฟลด,  ราเชล  โครว,  เบธ ยง และทาลธา

บารรงเจอร ทไดชวยทดลองท�ากจกรรมวทยาศาสตรในหนงสอเลมน  รวมทงเสนอแนะแนวคด

ในการสอนคณตศาสตรและวทยาศาสตรใหแกฉน

AW Teaching the fun mac3.indd 5 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

แนวทำงกำรจดกจกรรมกำรเรยนรวทยำศำสตรในชนเรยนใหประสบผลส�ำเรจ

ศกษาค�าแนะน�าในการสอนเนอหาของหนงสอเลมนแบงเปน 6 ตอน ไดแก การสบคนหาความร  การสงเกต การ 

สอสาร การสรางและการใชค�าจ�ากดความ การวดและการประมาณคา และการจดกล ม 

แตละตอนเรมตนดวยบทน�าซงเปนค�าอธบายสน ๆ เกยวกบทกษะกระบวนทางวทยาศาสตรท

เปนชอตอนนน ๆ  เนอหาทง 6 ตอน แบงยอยเปน 18 บทเรยน และมกจกรรมและการสบคนหา  

ความรมากกวา 80 กจกรรม

บทเรยนแตละบทประกอบดวยกจกรรมและ/หรอการสบคนหาความรอยางนอย 2 กจกรรม 

เนอหาสวนแรกของแตละบทเรยนเรมดวย “ค�าแนะน�าในการสอน” ซงอธบายภาพ รวมทงหมด 

และมค�าแนะน�าตาง ๆ ทเปนประโยชนส�าหรบการสอนของครและการท�ากจกรรมของนกเรยน 

ค�าแนะน�าในการสอนประกอบดวยมาตรฐานการเรยนร ค�าแนะน�าในการเตรยมวสดอปกรณ

ส�าหรบท�ากจกรรม และค�าศพททนกเรยนควรรจกพรอมค�าอธบาย นอกจากนยงมขอมลความร 

พนฐานประกอบการท�ากจกรรมและขอเทจจรงทนาสนใจเพมเตมในหวขอ  “เรยนรเพมเตม” 

สดทายคอ สวนเฉลยค�าตอบของแตละกจกรรม

ค�าศพททควรรมทงทพมพดวยตวเอยงซงอธบายความหมายไวในบทน�าของบทเรยน 

และพมพดวยตวหนาซงอธบายความหมายไวในสวนค�าแนะน�าในการสอน สวนกจกรรม รวม

ทงอภธานศพททายเลม  สวนค�าศพทในหวขอการตอยอดการเรยนร จะพมพดวยตวเอยง 

ค�าศพททงหมดทงทพมพดวยตวเอยงและตวหนาจะรวบรวมไวอกครงในอภธานศพททายเลม

ท�าความเขาใจ “กจกรรม”กจกรรมบางกจกรรมมใบความรและใบงานแยกกน    รายละเอยดของกจกรรมเหลาน

บอกไวในหวขอ “การเตรยมวสดอปกรณ” ในสวนค�าแนะน�าในการสอน รวมทงระบไวในใบงาน

6

AW Teaching the fun mac3.indd 6 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

ของกจกรรมดวย ครสามารถน�าใบความรของแตละกจกรรมไปเคลอบพลาสตกหรอใสซอง 

ถนอมเอกสารเพอใหใชงานไดหลายครง

การสบคนหาความรทงหมดในหนงสอเลมนประกอบดวย 2 สวน ไดแก

1. บทน�ำ: อธบายความหมายของค�าศพททพมพดวยตวหนา และขอเทจจรงทาง 

วทยาศาสตรทจ�าเปนส�าหรบการท�ากจกรรม

2. ค�ำชแจง: วธท�ากจกรรม

ท�าความเขาใจ “การสบคนหาความร”การสบคนหาความรเปนกจกรรมทชวยเสรมแนวคดทางวทยาศาสตรซงอธบายไวใน 

บทเรยนและกจกรรม ครควรอานเนอหาทงหมดของกจกรรมการสบคนหาความรใหครบถวน 

และลองท�ากอนน�าไปใชจรงในชนเรยน  เพอใหเขาใจและคนเคยกบวธท�าหรอวธทดลองและ

วสดอปกรณตาง ๆ ซงจะท�าใหครสามารถอธบายค�าชแจง ค�าถาม และแนวคดของกจกรรมได

อยางไมตดขด     

การสบคนหาความรบางเรองมใบความรและใบงานแยกกน ซงมรายละเอยดบอกไวใน

หวขอ  “การเตรยมวสดอปกรณ”  ในสวนค�าแนะน�าในการสอน  รวมทงระบไวในใบงานการ

สบคนหาความรดวย     ครสามารถน�าใบความรของการสบคนหาความรไปเคลอบพลาสตกหรอ

ใสซองถนอมเอกสาร เพอใหใชงานไดหลายครง

การสบคนหาความรประกอบดวยสวนตาง ๆ ดงน

1. จดประสงค:  เปาหมายของการสบคนหาความร

2. ปญหำ: ค�าถามทางวทยาศาสตรทตองหาค�าตอบดวยการสบคนหาความร

3. สงทตองเตรยม:  รายการวสดอปกรณทจ�าเปน  (ซงสวนใหญหาไดงายในบานและ 

ในชนเรยน)

4. วธทดลอง: บอกขนตอนการท�ากจกรรมและการสบคนหาความรทละขนอยางละเอยด

5. ขอมล: ขอเทจจรงทไดจากการรวบรวมและบนทกผลการท�ากจกรรม

6. ผลกำรทดลอง: ขอสรปของขอมลทไดจากการท�ากจกรรม มกอยในรปของค�าถาม

แบบใหเลอกค�าตอบ หรอการเตมค�าหรอขอความลงในชองวาง 

7. สรปผล: ขอสรปของขอมลทไดจากการคนควาและทดลอง ซงจะน�าไปเปรยบเทยบ

กบสมมตฐานทตงไว   มกอยในรปของค�าถามแบบใหเลอกค�าตอบ หรอการเตมค�าหรอขอความ

ลงในชองวาง

7

AW Teaching the fun mac3.indd 7 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

การเตรยมวสดอปกรณลวงหนาถาเตรยมวสดอปกรณทจ�าเปนไวลวงหนา จะท�าใหท�ากจกรรมและการสบคนหาความร 

ไดราบรนและประสบผลส�าเรจ  ครควรวางแผนวาจะใหนกเรยนท�ากจกรรมเปนรายบคคลหรอ

เปนกลม  เพอใหค�านวณวสดอปกรณทจะตองใชจรงในชนเรยนได นอกจากนครควรจดพนท

เฉพาะส�าหรบวางวสดอปกรณ และแยกวสดอปกรณแตละชนดใหเปนสดสวน รวมถงเตรยม

ถาดหรอตะกราส�าหรบใสวสดอปกรณใหนกเรยนแตละคนหรอแตละกลม ครอาจใหนกเรยน

ชวยรวบรวมและจดเตรยมวสดอปกรณได   

แบงกลมนกเรยนและมอบหมายหนาทรบผดชอบกจกรรมการเรยนรในหนงสอเลมนสวนใหญท�าเปนรายบคคลได แตการแบงนกเรยนให

ท�ากจกรรมเปนกลมจะชวยใหครจดชนเรยนไดงายขน และยงท�าใหนกเรยนไดฝกท�างานรวมกน 

การแบงกลมนกเรยนควรแบงเปนกลมละ 4 คนจะเหมาะสมทสด แตอาจนอยกวาหรอมาก 

กวานกได  ในการท�ากจกรรม นกเรยนแตละกลมจะตองชวยกนเกบรวบรวมและวเคราะหขอมล 

แตการท�ารายงานนน ครอาจใหนกเรยนท�าเปนกลมหรอเปนรายบคคลกได นอกจากการท�า

กจกรรมเปนกลมจะชวยสงเสรมการเรยนรของนกเรยนแลว ยงชวยลดจ�านวนวสดอปกรณท

ตองใชไดดวย ครอาจก�าหนดหนาทรบผดชอบใหนกเรยนแตละคนหรอใหนกเรยนแบงหนาท

กนเองกได  การท�าเชนนจะชวยใหนกเรยนท�ากจกรรมอยางสนกสนานและชนเรยนเปนระเบยบ 

เรยบรอย

ค�าแนะน�าในการแบงหนาทรบผดชอบในกลมหวหนำกลม ท�าหนาทน�ากลมท�ากจกรรม สวนสมาชกทเหลอจะตองชวยโดยการท�า

หนาทของตนเองดวย  หวหนากลมตองวางแผนวาสมาชกแตละคนควรรบผดชอบหนาทอะไร 

และเปนผรายงานปญหาทเกดขนจากการท�ากจกรรมใหครทราบ  วธหนงในการรายงานความ

กาวหนาในการท�ากจกรรมใหครทราบคอ การซอนถวยพลาสตก 3 สไวบนโตะของแตละกลม

โดยถวยแตละสมความหมายแตกตางกน สแดง หมายถง ตองการความชวยเหลอ สเหลอง 

หมายถง มค�าถาม และสเขยว หมายถง กจกรรมราบรนด

ฝำยวสดอปกรณ ท�าหนาทรบวสดอปกรณส�าหรบท�ากจกรรมทครจดเตรยมไวให และ

น�าไปเกบเมอท�ากจกรรมเสรจ ดงนน ฝายวสดอปกรณตองมบญชรายการวสดอปกรณทตองใช

ท�ากจกรรมดวย  เมอครจะแจกวสดอปกรณ ควรเรยกฝายวสดอปกรณของทกกลมมารวมกน 

8

AW Teaching the fun mac3.indd 8 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

ในบรเวณทเกบวสดอปกรณไว  เพอแนะน�าขอมลทส�าคญตาง ๆ เกยวกบวสดอปกรณแตละชน

พรอมกน  ระหวางท�ากจกรรม ครอาจอนญาตใหเฉพาะฝายวสดและอปกรณและฝายดแล

ความสะอาดเดนออกจากกลมเพอเบกวสดอปกรณหรอจดการเรองความสะอาดได

ผบนทกผล ท�าหนาทบนทกสงทเพอนในกลมสงเกตไดจากการท�ากจกรรม  โดยอาจ

บนทกดวยการวาดภาพและ/หรอการจดกได นอกจากน ผบนทกผลยงมหนาทรวบรวมใบงาน

หรอเอกสารตาง ๆ สงครดวย  (กจกรรมการสบคนหาความรสวนใหญจะใหนกเรยนแตละคน

บนทกผลการทดลองดวยตนเอง ดงนน ผบนทกผลประจ�ากลมอาจไมจ�าเปนตองมเสมอไปกได)

ฝำยดแลควำมสะอำด ท�าหนาทรวบรวมเศษวสดทเหลอใชไปไวในททครจดให  รวมทง

มหนาทรกษาความสะอาดโตะท�างานของกลมตนเองใหพรอมส�าหรบการเรยนและการท�า

กจกรรมอนตอไป  นอกจากน ยงอาจท�าหนาทเปนผควบคมเวลาเพอใหท�ากจกรรมเสรจตาม

เวลาทก�าหนด และเหลอเวลาส�าหรบท�าความสะอาดดวย

ดแลและตรวจตราการท�ากจกรรมในการท�ากจกรรมกบนกเรยนเลก ๆ ครควรอานค�าชแจงและวธทดลองหรอวธท�ากจกรรม

ทละขนตอนดวยเสยงดงฟงชด ครควรกระตนเตอนใหนกเรยนท�าตามค�าชแจงทก�าหนดไวทก

ประการ ไมขามขนตอนหรอท�าสงอนนอกเหนอจากทก�าหนดไวในการทดลอง อกทงตองเนนย�า

ใหนกเรยนค�านงถงความปลอดภยทสด  บางกจกรรมครอาจตองสาธตวธท�าและผลทจะเกดขน

ใหดกอนทจะใหนกเรยนลงมอท�าดวยตนเอง

ชวยนกเรยนวเคราะหผลทไดจากการท�ากจกรรมครควรลองท�ากจกรรมลวงหนาดงทกลาวมาแลว  เพอใหร ผลทจะเกดขนจากการท�า

กจกรรม และสามารถชวยเหลอรวมทงแกไขปญหาไดอยางเหมาะสมในกรณทผลจากการท�า

กจกรรมของนกเรยนไมเปนไปตามทระบไวในกจกรรม หากนกเรยนท�าขนตอนใดผดพลาด

ระหวางท�ากจกรรม ใหเรมท�าใหมทละขนตอน แตหากท�ากจกรรมเสรจแลว ใหครถามค�าถาม

กบนกเรยน เพอใหนกเรยนวเคราะหและตงสมมตฐานวา ท�าไมกจกรรมจงไมประสบผลส�าเรจ

โดยใหนกเรยนลองวเคราะหเกยวกบวสดอปกรณทใช  เชน “น�าหนกของกระดาษมผลตอ

การทดลองอยางไร” หรอ  “นกเรยนคดวาอณหภมมผลตอการเปลยนแปลงหรอไม” นอกจาก 

ใหนกเรยนระดมความคดเหนกนในกลมแลว ครยงอาจใหนกเรยนลองท�ากจกรรมซ�าอกครง 

เพอใหนกเรยนตระหนกและเหนวา นกวทยาศาสตรตองตรวจสอบการทดลองเพอยนยนผลทได

จากการทดลอง

9

AW Teaching the fun mac3.indd 9 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

สงเสรมใหนกเรยนรายงานผลทไดจากการท�ากจกรรมครควรชแนะใหนกเรยนตระหนกวา นอกจากการเรยนรวทยาศาสตรจากการท�ากจกรรม

แลว การสอสารความรทไดรบมาดวยเอกสารรายงานทถกตองและเขาใจไดงายกเปนสงท

ส�าคญเชนกน ครอาจก�าหนดใหนกเรยนท�ารายงานเปนรายบคคลหรอกลมโดยใหผบนทกผล 

รบขอมลตาง ๆ มาจากสมาชกทงหมดในกลม รายงานอาจเปนภาพวาดอยางงายเพอแสดงผล 

ทไดเกดขน หรอตอบค�าถามในใบงานทครเตรยมให ครอาจรวบรวมผลการท�ากจกรรมของ 

แตละกลมไวบนกระดานเพออภปรายผลรวมกน หรอแนะน�าวธเกบรวบรวมและจดระบบขอมล 

ตอไป

ใหขอเสนอแนะส�าหรบการท�ากจกรรมครงตอไปหวขอ “เรยนรเพมเตม” ในค�าแนะน�าในการสอนไดใหแนวคดในการศกษาคนควาเพมเตม 

จากกจกรรม  ขอเสนอแนะบางอยางอาจเชอมโยงไปยงหลกสตรการเรยนรอน  เชน วทยาศาสตร 

คณตศาสตร  เปนตน

10

AW Teaching the fun mac3.indd 10 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

กำรสบคนหำควำมรการสบคนหาความร ประกอบดวยกระบวนการทจ�าเปนในการตงค�าถามและหาค�าตอบ 

เรยกวา วธการทางวทยาศาสตร ไดแก การคนควา  (กระบวนการเกบรวบรวมขอมลเกยวกบ 

สงทตองการศกษา) การตงปญหา  (ตงค�าถามทางวทยาศาสตรทตองการหาค�าตอบ) การตง

สมมตฐาน  (คาดคะเนค�าตอบทเปนไปไดของค�าถามทตงไว) การทดลอง  (กระบวนการทดสอบ

เพอหาค�าตอบวาสมมตฐานทตงไวถกตองหรอไม) และการสรปผล  (ขอสรปของผลทไดจากการ

ทดลอง) บางครงล�าดบของกระบวนการคนควาหาความรอาจเปลยนแปลงไป หรออาจไมไดใช

บางกระบวนการกได

การทดลองเรองลวนมเหตและผล  เหต คอ การกระท�าทท�าใหเกดบางสง  ผล คอ  สงท

เกดจากการกระท�า สงทเปลยนแปลงไปไดในการทดลอง  เรยกวา ตวแปร  ซงตวแปรในการ

ทดลองทเราตงใจเปลยนแปลงและตองการตรวจสอบ  เรยกวา ตวแปรตน  โดยมผลตอการ

เปลยนแปลงของตวแปรอกกลมหนงทเรยกวา ตวแปรตาม  สวนตวแปรทตองควบคมไมให

เปลยนแปลงตลอดการทดลอง เรยกวา ตวแปรควบคม

เดก ๆ สามารถเรยนรวธตงค�าถามและการใชวธการทางวทยาศาสตรเพอหาค�าตอบใน

เรองทตนเองสนใจ ท�าใหพวกเขามทกษะการแกปญหาและตอบค�าถามเกยวกบเหตการณหรอ

ปรากฏการณตาง ๆ ในธรรมชาตรอบตวมากขน

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

I

11

AW Teaching the fun mac3.indd 11 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

มำตรฐำนกำรเรยนรเมอจบชนประถมศกษำปท 2 นกเรยนสำมำรถ

• พฒนาทกษะการสบเสาะหาความรทางวทยาศาสตร

• เขาใจวธการเรยนรทางวทยาศาสตร

• เขาใจองคประกอบทท�าใหเกดเหตการณหรอปรากฏการณตาง ๆ

• พจารณาและเลอกขอมลทเหมาะสมเพอใชตอบค�าถามได

ผลกำรเรยนรทคำดหวงในบทเรยนน 

• ตงค�าถามทมเหตผลและหาค�าตอบดวยการสบคนหาความรได

• ตงสมมตฐานทสอดคลองกบค�าถามทตนเองสนใจและตองการหาค�าตอบ

• วางแผนและ/หรอสบคนหาขอมลดวยวธการอยางงายได

• ใชอปกรณและเครองมอทเหมาะสมในการเกบรวบรวมขอมล

• ใชขอมลเพออธบายขอสงสยอยางมเหตผล

• สรปและอธบายผลทเกดขนได

กำรเตรยมวสดอปกรณกจกรรมท 1: คนควำและตงปญหำ

• เตรยมใบความรและใบงานใหนกเรยนทกคน

กจกรรมท 2: ตงปญหำและสมมตฐำน

• เตรยมใบความรและใบงานใหนกเรยนทกคน

• ใชขอมลขอ 2 ในหวขอค�าแนะน�าเพมเตม (หนา 14) เพอตอบค�าถามเรองผเสอ

กจกรรมท 3: ทดลอง

• เตรยมใบงานใหนกเรยนทกคน

กจกรรมท 4: สรปผล

• เตรยมใบงานใหนกเรยนทกคน

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

ค �ำแน

ะน�ำในกำรสอน วธกำรทำงวทยำศำสตร

12

AW Teaching the fun mac3.indd 12 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

กำรสบคนหำควำมร 1: ขอศอก

• เตรยมใบความรและใบงานใหนกเรยนทกคน

• เตรยมหลอดดดแบบงอไดใหนกเรยนทกคน

• ใหนกเรยนจบคกนท�าการทดลอง

กจกรรมท 5: กำรสบคนหำควำมร

• เตรยมใบงานใหนกเรยนทกคน

กจกรรมท 6: ชดควบคม

• เตรยมใบงานใหนกเรยนทกคน

กำรสบคนหำควำมร 2: ยอมสใบไม

• เตรยมใบความรและใบงานใหนกเรยนทกคน

• ระบายสแดงบนภาพน�าในแกวทระบวาเปนน�าผสมสในใบความร

• ใหนกเรยนท�ากจกรรมเปนกลม ๆ ละ 4 คน หรอมากกวานน

• เตรยมถวยพลาสตกใหนกเรยนทกกลม กลมละ 2 ใบควรเลอกใชถวยทแขงแรงและไมลมงาย เตมน�าลงในถวย  ใหระดบน�าสงจากกนถวยประมาณ 5  เซนตเมตร แลวเตมสผสมอาหารสแดงลงไป 

โดยหยดส 10 หยดตอน�า 500 มลลลตร

• เตรยมถวยพลาสตกแบบเดยวกนอก 1 ชด  ใหนกเรยนทกกลม  เตมน�าปรมาตรเทากบน�าในถวยทผสมสแดง แลวเขยนระบวา “ชดควบคม”

• เตรยมขนฉายทตดโคนใหนกเรยนทกกลม กลมละ 2 กาน

• ขอมลเพมเตม - ส�าหรบเดกเลก ครอาจใหนกเรยนสงเกตการเปลยนแปลงรวมกนทงชนเรยน 

กได

แนะน�ำควำมคดรวบยอดทำงวทยำศำสตร1. ค�ำศพทใหม

กำรทดลอง (experiment) การทดสอบเพอตอบค�าถามทตงไวหรอตรวจสอบวาสมมตฐานถกตอง 

หรอไม

กำรสบคนหำควำมร  (investigation) กระบวนการเกยวกบการตงค�าถามและคนหาค�าตอบ 

ทางวทยาศาสตร

ขอมล (data) สงทไดจากการเกบรวบรวมและบนทกผลทเกดขนจากการทดลอง

คนควำ (research) กระบวนการสบคนและหาขอมลเกยวกบเรองทศกษา

จดประสงค (purpose)  เปาหมายของการสบคนหาความร

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

13

AW Teaching the fun mac3.indd 13 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

ชดควบคม  (control) ชดทดลองส�าหรบใชเปรยบเทยบกบขอมลทไดจากการทดลอง

ตำรำง (table) แผนภมรปแบบหนงทแสดงความสมพนธของขอมลแบบแนวตงและแนวนอน

ปญหำ  (problem) ค�าถามทางวทยาศาสตรทตองการค�าตอบ

ผลกำรทดลอง (result) ขอมลทไดจากการทดลอง

แผนภม (chart) วธการหนงทใชแสดงขอมล

วธกำรทำงวทยำศำสตร (scientif ic method) ขนตอนตาง   ๆในการสบคนหาความร ซงใชตงค�าถาม 

และหาค�าตอบทางวทยาศาสตร

วธทดลอง (procedure) ขนตอนการทดลอง

สมมตฐำน (hypothesis) การคาดคะเนค�าตอบของค�าถามทตงไว

สรปผล (conclusion) การน�าขอมลทไดจากการทดลองมาเปรยบเทยบกบสมมตฐานทตงไว 

แลวสรป

2. ท�ำควำมเขำใจกบค�ำศพทใหม

• การสบคนหาความรทางวทยาศาสตรจะใชวธการทางวทยาศาสตรเพอตงค�าถามและหาค�าตอบทาง วทยาศาสตร ซงประกอบดวย 5 ขนตอน ไดแก คนควา ตงปญหา ตงสมมตฐาน ทดลอง และสรปผล

• การสบคนหาความรมหลายแบบ เชน การอธบายเกยวกบสงของ  เหตการณ หรอสงมชวต การจ�าแนกสงของ การพสจนขอเทจจรงทรอยแลว ท�าการทดลอง เปนตน

• การทดลองใชหาค�าตอบของค�าถามทตงไว  และ/หรอทดสอบความถกตองของสมมตฐาน ผลการทดลองอาจสนบสนนหรอปฏเสธสมมตฐานทตงไว  เมอทดลองครงแรกแลวพบวาสมมตฐานทตงไว 

ไมถกตอง นกวทยาศาสตรจะทดลองซ�าอกหลายครงเพอใหไดผลแมนย�าทสด บางครงการเปลยนแปลง  

ตวแปรใดตวแปรหนงกท�าใหผลการทดลองเปลยนไปดวย ซงผลทไดจะชวยสนบสนนสมมตฐานทตงไว 

ไดอกทางหนง

• เราน�าวธการทางวทยาศาสตรไปใชตงปญหาและหาค�าตอบอน ๆ นอกเหนอจากค�าถามทาง

วทยาศาสตรได

เรยนรเพมเตม 1. อวยวะทมผวเหยวยนและยดหยนได  ไมไดมแคนวมอและขอศอกเทานน ลองนกดวายงม

อวยวะอน ๆ ของรางกายทมลกษณะเชนนอกไหม เชน ขอมอ หวเขา นวเทา ขอนว ขอเทา

2. ผเสอใชปากทเปนทอยาว หรอเรยกวา ทองวง ดดน�าหวาน  เวลาทผเสอไมไดดดน�าหวาน มน

จะมวนทองวงเกบไวเปนขด และเมอจะดดน�าหวานในดอกไม ทองวงกจะคลายออกคลายกบแตรกระดาษ 

ทเดก ๆ เปาเลนในงานเลยง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

14

AW Teaching the fun mac3.indd 14 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

กำรสบคนหำควำมร 2: ยอมสใบไม

ค�าตอบทใหไวเปนเพยงแนวทางในการ

ตอบเทานน นกเรยนอาจมค�าตอบอน ๆ ไดขนอย 

กบผลการทดลอง

สมมตฐำน:

ค�าตอบของนกเรยนอาจมหลากหลาย

ตำรำงบนทกผล:

กอนทดลอง สของกานขนฉายทงในถวย

ทมน�าผสมสแดงและในถวยควบคมควรเปนส 

เขยวออน

หลงทดลอง สของกานขนฉายในถวยทม

น�าผสมสแดงควรเปลยนเปนสเขยวปนแดง สวนส

ของกานขนฉายในถวยควบคมควรเปนสเขยวออน

ผลกำรทดลอง:

1. 2. 3. 4. 

สรปผล:

5. ค�าตอบของนกเรยนอาจแตกตางกนไป

6. 

เฉลยค�ำตอบ

กจกรรมท 1: คนควาและตงปญหา

1. ค  2. ข

  3. ก  4. ค

กจกรรมท 2: ตงปญหาและสมมตฐาน

  1. ค  2. ข

กจกรรมท 3: ทดลอง

1. ก

กจกรรมท 4: สรปผล

  1. ข  2. ก

การสบคนหาความร 1: ขอศอก

1. ยด

  2. หด

  3. หด

  4. ยด

  5. ข และ ค

กจกรรมท 5: การสบคนหาความร

1. ข  2. ข

  3. ก  4. ข

  5. ข

กจกรรมท 6: ชดควบคม

1. ข  2. ค

  3. ก

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

15

AW Teaching the fun mac3.indd 15 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

คนควำและตงปญหำกจกรรมท 1: ใบความร

วธกำรทำงวทยำศำสตร คอ ขนตอนตาง ๆ ในการสบคนหาความร ซงใชตงค�าถามและ

หาค�าตอบทางวทยาศาสตร  การคนควาและการตงปญหาเปนขนตอนหนงของวธการทาง 

วทยาศาสตร  กำรคนควำ คอ การเกบขอมลดวยวธตาง ๆ เชน การอานหนงสอ การคนหาจาก 

แหลงความรตาง   ๆอยางอนเทอรเนต  ปญหำ คอ ค�าถามทางวทยาศาสตรทตองการหาค�าตอบ 

การคนควาชวยใหหาค�าตอบได 

ค�าชแจง   ใหนกเรยนอานเรองตอไปน แลวปฏบตตามค�าชแจงในใบงาน แมงมมสรางเสนใยทเหนยวและบางคลายเสนไหม เสนใยนสราง

ขนในตวของแมงมม แมลงทสมผสกบใยเหนยวนจะตดแนนอยกบใย

และหนไปไหนไมได  เมอแมลงพยายามดนหนเอาตวรอด 

จะท�าใหใยแมงมมสน  เมอแมงมมทอยบนใยรบรการสน 

มนจะไตไปตามเสนใยเพอจบแมลงกน

16

AW Teaching the fun mac3.indd 16 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

ชอ.........................................................

กจกรรมท 1: ใบงาน

คนควำและตงปญหำ

 ค�าชแจง   ใหนกเรยนอานค�าถาม แลวระบายสในวงกลมหนาค�าตอบทถกตอง

1. ใยแมงมมท�าดวยอะไร

ก. เสนลวด

ข. เสนดาย

ค. เสนใยคลายเสนไหม

2. แมงมมสรำงเสนใยจำกไหน

ก. ในถวยผสม

ข. ในตวของมน

ค. ในครว

3. แมลงจะท�ำอยำงไรเมอตดใยแมงมม

ก. ดนหน

ข. โทรศพทเรยกใหต�ารวจมาชวย

ค. งบหลบ

4. แมงมมรไดอยำงไรวำแมลงตดใยของมนแลว

ก. ไดยนเสยงแมลงโทรศพทเรยกใหต�ารวจมาชวย

ข. ไดยนเสยงกรนของแมลง

ค. รสกวาใยสน

17

AW Teaching the fun mac3.indd 17 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

การตงปญหาและสมมตฐาน  เปนขนตอนหนงของวธการทางวทยาศาสตร  ปญหำ  คอ 

ค�าถามทางวทยาศาสตร สวนสมมตฐำน คอ ค�าตอบทนาจะเปนไปไดของค�าถามทตงไว

 ค�าชแจง  ใหนกเรยนอานปญหาทก�าหนดให แลววงกลมลอมรอบตวอกษร      หนาสมมตฐานทถกตองทสด

ตวอยาง: อำกำรหอบ

อำกำรหอบ คอ การหายใจเรวกวาปกต บางครงอาปากหายใจหรอแลบลนดวย

ปญหา: ท�าไมสนขจงหอบเมอมนรสกรอน

สมมตฐาน:

ก. เมอสนขรสกรอน มนจะหอบเพอใหรางกายเยนลง

ข. เมอสนขรสกรอน มนจะหอบเพอก�าจดน�าสวนเกนออกจากรางกาย

ค. เมอสนขรสกรอน มนจะหอบเมอมนไมอยากเลนกบเจาของ

ตงปญหำและสมมตฐำนกจกรรมท 2: ใบความร

18

AW Teaching the fun mac3.indd 18 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง

© 2014 by N

anmeebooks Publications C

O., LTD

.

ชอ.........................................................

กจกรรมท 2: ใบงาน

ตงปญหำและสมมตฐำน

 ค�าชแจง  ใหนกเรยนอานปญหาทก�าหนดให แลววงกลมลอมรอบตวอกษร      หนาสมมตฐานทถกตองทสด

น�ำหวำน  น�ำหวำน คอ ของเหลวรสหวานทอยในดอกไม

1. ปญหำ: ผเสอกนน�าหวานในดอกไมไดอยางไร

สมมตฐาน:

ก. ผเสอเกาะบนใบไม แลวรอใหน�าหวาน

      ไหลผานกลบดอกไมลงในปากของมน

ข. ผเสอเดนย�าบนใบไมทมน�าหวาน

      แลวจงเลยน�าหวานทตดขาของมนกน

ค. ผเสอมปากเปนทอ จงท�าใหมนดดน�าหวานได

รกษำรำงกำยใหอบอน 2. ปญหา: สตวรกษารางกายใหอบอนในชวงฤดหนาวไดอยางไร

สมมตฐาน:

ก. สตวจะหาบานทอบอน

      เพออยอาศยในชวงฤดหนาว

ข. สตวมขนหลายชน

      ทชวยใหมนอบอน

ค. สตวจะเกบเสอกนหนาวและ

      รองเทาบตทคนโยนทงมาสวมใส

19

AW Teaching the fun mac3.indd 19 3/28/15 12:11 PM

ตวอยาง