VISOKA HOTELIJERSKA ŠKOLA

SEMINARSKI RADTEMA: Globalizacija u turizmu

Mentor: Student:Dr. Djordje Čomić Ilijevski Stevan

Beograd, 2010

Page 1

SADRŽAJ:

UVOD..........................................................................................................................3

1.DEFINICIJA GLOBALIZACIJE.............................................................................4

1.1. Globalizacija uopše...........................................................................................4

1.2. Proces globalizacije..........................................................................................5

2. EKONOMSKA GLOBALIZACIJA........................................................................7

2.1. Ubrzavanje međunarodnih tokova kapitala..................................................8

2.2. Ubrzavanje međunarodnih tokova roba.........................................................9

3. STAVOVI JAPANA PREMA EKONOMSKOJ GLOBALIZACIJI.....................10

4.NOSIOCI GLOBALIZACIJE.................................................................................11

5. GLOBALNE KOMPANIJE..................................................................................12

5.1 „ Coca-cola globalizacija“ .............................................................................12

6. PROCES GLOBALIZACIJE TRŽIŠTA I EFEKTI NA POSLOVANJE

PREDUZEĆA...........................................................................................................14

ZAKLJUČAK............................................................................................................16

LITERATURA...........................................................................................................17

2

Uvod

U ovom radu govori se o razvoju procesa globalizacije, samom značenju

pojma kao i

utjecajima globalizacije na svjetsko gospodarstvo, politiku i svjetsku

zajednicu općenito.Istaknuto je da globalizacija ima i negativne i

pozitivne aspekte, ali da svakako donosi značajne promjene. Razvijeni

svijet nosilac je procesa globalizacije i upravo je on najbolje iskoristio

aktualne globalne okolnosti. Razvojem informatičke i komunikacijske

tehnologije svijet je postao jedinstveni sustav, a veza između dva

subjekta u različitim dijelovima svijeta nerijetko se ostvaruje u roku od

nekoliko minuta. Stvaranje gospodarskih i političkih integracija u

uzročno- posljedičnoj je vezi s procesom globalizacije

Svjedoci smo rastuće međuzavisnosti između država širom svijeta i

odvijanja niza nezavisni procesa koji se događaju i obuhvataju države,

regione, čitav svijet. Ovaj splet svih odnosa kojima se povezuju brojni

sudionici na državnom, regionalnom nivou , pa i civilizacije – u raznim

oblastima, vremenima, pri različitim brzinama odvijanja, s tendencijom

sveobuhvatnosti, ali i širenja i kod onih procesa koji su već postali

globalni- nazivamo globalizacijom.¹

Mnogi autori globalizaciju svode na procese koji se odvijaju u svijetskoj

privredi, a vremenski je smještaju u razdoblje od sredine sedamdesetih

ili čak od sredine osamdesetih godina. Međutim, globalizacija se odvija

u mnoštvo oblasti, a prva globalizacija desila se vrlo davno i odvija se

vrlo dugo, što znači da globalizacija nije nastala, odnosno nije produkt

ovog vremena.

3

Ako je naime, tačna teza da se ljudska vrsta prvo pojavila na jednom

mjestu tj. u jednom regionu i da se onda u talasima migracija raširila na

još pet kontinenata, onda prvu globalizaciju u istoriji ljudskog roda

predstavljaju upravo te migracije.

Prva globalizacija je bila demografska.

Druga u istoriji, a prva među novijim bila je saobraćajna globalizacija, a

do nje je došlo kada je pronađeno plovilo koje je moglo ostvariti dugu

plovidbu - veliki jedrenjak. Saobraćajna globalizacija omogućila je

globalizaciju u cijelom nizu drugih obliasti - trgovini, kulturi,

tehnologiji, ali i globalizaciju mnogih zaraznih bolesti.

Sledeći značajan korak predstavljala je globalizacija u komunikacijama

koju je omogućio pronalazak telegrafa, a kasnije: radia, telefona,

televizije i kompjutera koji su istovremeno značili i informatičku

globalizaciju. Danas smo blizu mogućnosti da sva znanja tj. sve

informacije postanu dostupne svakom čovjeku .

4

Definicija globalizacije

Globalizacija je jedan relativno novi izraz za neke stare procese koju su

se ranije samo drugačije nazivali. Tako npr. kao sinonime za

globalizaciji mogli bismo pomenuti ''univerzalizaciju'',

''internacionalizaciju''...Globlozacija potiče od francuske riječi ''global'',

što znači cjelovitost, sveukupnost. Pojam globalizacije može se shvatiti i

definirati na različite.Jedno definira globalizaciju kao pozitivan i

optimističan proces koji donosi razvitak tehnologije, proširenje tržišta,

veći profit, lagodniji život, znanstveni napredak, raspad diktatorskih

režima i užitak potrošnje (dakle, kao nužnost povezivanja svijeta bez

nacionalnih granica). Drugo definira globalizaciju kao nužno zlo,

prevlast SAD-a i EU-e u svim aspektima života: ekonomiji, politici,

znanosti i kulturi (dakle kao oblik kolonijalizma i imperijalizma nad

malim narodima). Klaić o globalizaciji kaže: ''Osnovno obilježje

sadašnjeg društvenog života i stanja zemalja je prisustvo međuzavisnosti.

Međuzavisnost i globalna rasprostranjenost na širokom prostoru poznata je kao

globalizacija.''²

1.1. Globalizacija uopšte

Izvorište globalizacije uklapa se u novu filozofiju znanu kao novi svjetski

poredak koji je zamišljen u Sjedinjenim Američkim Državama nakon

propasti komunističkih poredaka i sovjetskog bloka, a čija je najvažnija

odrednica stvaranje globalnog tržišta.

5

Kao dugotrajni povijesni proces u kojemu ljudski rod od samih početaka

svojim kretanjem i izumima teži sveobuhvatnosti svijeta, globalizacija je

svoje ubrzanje doživjela raspadom realnog socijalizma i slomom

komunističkih jednostranačkih režima u zemljama srednje i istočne

Europe i u bivšem Sovjetskom Savezu.

U ujedinjenju Europe mnogi vide prvi korak k stvaranju svjetske

države,a ta ideja o jednom svijetu jednako je stara kao i iluzija o

vječnom miru kojeg bi taj svijet trebao jamčiti.Globalizaciju je kao

proces nemoguće izbjeći, s obzirom na razvijenost visokosofisticirane

tehnologije, posebno informatičke što svijet pretvara u globalno selo.

Takvo globalno otvoreno tržište nameće visoke kriterije kvalitete,

učinkovitosti, te razvojnih sposobnosti i afiniteta poduzeća kao i

kompetencije menadžera.Otvorenost prema svjetskom tržištu, duboka

međunarodna integracija i revolucija u ekonomiji znanja oblikuju

globalizaciju kao proces sa sve manjim mogućnostima nacionalnih

država da utječu na ekonomske procese.Vlade pojedinih država

raspolažu sa sve manje moći koja prelazi u ruke menadžera

multinacionalnih interesa kojima su podređene i najveće države svijeta,

što uzrokuje nestanak državnog kapitalizma i nacionalne države.Na

međunarodnom planu vlade djeluju sve više zajedno s međunarodnim

organizacijama, "od Ujedinjenih naroda do General Motorsa".a kao

primjer možemo navesti Fiat, simbol talijanskog obiteljskog vlasništva i

nacionalne industrije, koji je napokon popustio globalizaciji udruzivši se

s multinacionalnim partnerom američkim General Motorsom".

6

1.2. Proces globalizacije

Proces globalozacije počinje industijskom revolucijom i kapitalističkim

načinom proizvodnje, čiji je cilj sticanje i povećanje profita. Profit se

može povećati uz brz rast proizvodnje od troškova za isti nivo

proizvodnje. Industrijska revolucija i tehnološki napredak smanjivali su

troškove proizvodnje i omogućavali stvaranje novih proizvoda, prije

potpuno nepoznatih.

Proces globalizacije potaknut je osobito tehnološkim napredkom u

telekomunikacijama i transportu, a kraj je 20-tog stoljeća donio je

informatičku tehnologiju.

Ekonoski gledano, može se reći da su uzroci i poticaji globalizacije

kapitalistički način proizvodnje, tehnološki napredak i međunarodna

regulacija.

U globalnoj se privredi faktori proizvodnje, prirodni resursi, kapital,

tehnologija, rad, informacija kao i dobra i usluge slobodno kreću

svijetom.

Špekulanti zadarđuju prebacujući navedene faktore s mjesta gdje su

jefrtinija na mjesta gdje su skupi, a proizvođači lociraju svoje pogone

tamo gdje je to najjeftinije- u nerazvijene zemlje. Domaće tržište više ne

postoji, ono je dio jedinstvenog globalnog tržišta.

Globalizaciju karakterise sve veca medjuzavisnost nacionalnih

ekonomija sa svjetskom privredom. Zemlje u svijetu su povezane u

multidimenzionalnu mrezu ekonomskih, socijalnih, i politickih veza.

Osnovni cilj globalizacije je profit, zatim osvajanje novih tržišta,

pronalazak novih tržišta, pronalazak novih i jeftinijih sirovina, smanjenje

rizika u poslovanju, uklanjanje ili ograničavanje konkurencije i

dominacije svjetskom razmjenom od strane nerazvijenih svijetskih

7

zemalja. Predpostavka svjetske povezanosti se zasnivaju na tezi koju su

nametnule razvijene zemlje da se dalji racionalni razvoj privrede može

ostvariti na osnovu oštrijih kriterija poslovanja i gdje su velike

multinacionalne kompanije osnova i nosioci povezivanja. Uslov za

globalizaciju je internacionalizacija svijetske proizvodnje i trgvine.

Globalizacija uključuje potpunu ekonomsku liberalizaciju, to jest

otvaranje vrata krupnom biznisu. Multinacionalne kompanije su na čelu.

Vlade stvaraju maksimalno povoljne uslove za porast njihovog biznisa.

Regionalne grupacije poput APEC, GATT i WTO su u potpunosti

posvećene istom cilju.

Povezanost velikog biznisa, vlada, regionalnih i međunarodnih

institucija u stvaranju povoljnih okolnosti za globalizaciju nije

slučajnost. Ono ima historijske korijene u kolonijalizaciji, otuda su

dominantne snage bazirane na Zapadu. Ipak, bilo bi pogrešno današnju

globalizaciju opisati kao repliku zapadnog kolonijalnog iskustva, jer je

jedan od centara moći u Japanu. Izrastaju i drugi centri kontrole u

sjeveroistočnoj i jugoistočnoj Aziji

Globalizacija ima pozitivne i negativne uticaje, odnosno aspekte na

društvene, privredne, komunikacijske, nacionalne i druge faktore.

Pozitivni uticaji globalizacije su: poduzimljivost i kreativnost glavnih

nosilaca, dobra organizacija rada, razvoj novih tehnologija i tehnika

proizvodnje, racionalizacija i razvoj novih sirovina, razvoj novih izvora

energije pri čemu se nabroani uticaji posmatraju kroz integraciju nauke i

proizvodnje.

Drugu grupu pozitivnih uticaja čine prestrukturiranje proizvodnje gdje

se radno- intenzivna proizvodnja locira u zemlje u razvoju jer je jeftinija

8

radna snaga, a kapitalno intenzivna proizvodnja se locira u područjima

razvijenih zemalja.

Treću grupu pozitivnih uticaja čini međuzavisnot koja se odražava kroz

regionalna udruživanja, prenos znanja, prenos tehnologije, educiranje

radnika, mogućnost tehničko-tehnološkog i proizvodnog obrazovanja

mladih ljudi, itd.

Negativni uticaji globalizacije izražavaju se preko opštih uticaja:

nametanje običaja i shvatanja od strane razvijenih i ZUR-u, potiskivanje

domaćih tradicionalnih vrujednosti, nesolidarnost,...

Globalizacija dovodi do neravnomjerne zaposlenosti u ZUR-u,

finansijske dominacije razvijenih zemalja( jer razvijene zemlje imaju

kapital), ograničavanje od razvijenih, itd

9

Ekonomska globalizacija

Pod djelovanjem tržišnih zakona, međunarodnih ekonomskih

organizacija i ustanova, te međunarodnih multinacionalnih kompanija, sa

snažnim poticajima kroz razvoj tehnologije u oblesti informatike i

komunikacija, provodi se ekonomska globalizacija kao jedan prirodan i

nužan proces rasta međunarodnih tokova roba i kapitala

Ako ekonomsku globalizaciju shvatimo u najužem smislu tj. kao

''rastuću privrednu međuzavisnost država širom svijeta'' i tada moramo

biti svijesni da nije dovoljno da privredne veze prelaze granice država ili

regiona, već je potrebno da se uspostavljaju sa velikim brojem zemalja i

da imaju tendenciju da obuhvate cijeli svijet, tj. da postanu globalne i da

su tek tada sastavni dio procesa ekonomske globalizacije

Značajan događaj koji je označio ne samo početak već i veliki skok u

procesu svestrane a posebno ekonomske globalizacije je pad Berlinskog

zida.

Davno smo poučeni da na potrebama i njihovom rast, gledano na razlike

domaće potrošnje i proizvodnje, te investicija i štednje, a prema

njihovim ekonomskim politikama, počivaju glavni tokovi ekonomskih

integracija: međunarodni tokovi roba, međunarodnih tokovi kapitala i

njihov rast

Ekonomska globalizacija prirodan je, tj. nužan proces i proizvod je

djelovanja tržišnih zakona, međunarodnih ekonomski politika, država i

međunarodnih ekonomskih ustanova i organizacija kao i

transnacionalnih i multinacionalnih kompanija. U tom proces posebno

10

potsticajnu ulogu igra razvoj tehnologije u oblastima informatike i

komunikacija.

Oba glavna toka globalne ekonomske integracije: međunarodni tokovi

kapitala i međunarodni tokovi roba kreću se ciklično, ali imaju jasnu

tendenciju brzog rasta, znatno bržeg nego što je to rast ukupnog

proizvoda.

2.1. Ubrzavanje međunarodnih tokova kapitala

Na globanlom planu, finansije sve više postaju digitalna djelatnost, jer

finansijska tržišta danas postaju unutar kompjuterske mreže i više nema

potrebe za fizičkim strukturama.Posljedne dekade XX vijeka obilježila je

visoka mobilizacija kapitala, internacionalna mobilnost kapitala i

njegova koncentracija, koja zapanjuje sa brzinom integracija, ekspanzija

i obimima.U ukupnim novijim tokovima kapitala odvijale su se dvije

značajne strukture promjena: jedna je značajno preusmjeravanje sa

bankarskih kredita na posredna i neposredna ulaganja i ulaganja u

državne obveznice, a druga, do azijske finansijske krize,

preusmjeravanje ulaganja sa superindustrijalizovanih na

novoindustrijalizovane, uključujući tu i Kinu.

Danas su praktično sve zemlje svijeta- i bogate i siromašne- uvoznice i

izvoznice kapitala.

2.2. Ubrzavanje međunarodnih tokova roba

Brži rast i neobično velika brzina i obim kretanja nekih oblika kapitala

kao i činjenica da je praktično cijeli svijet pokriven mrežom

11

transnacionalnih i međunarodnih finansijskih ustanova, još uvijek ne

znače da su međunarodni tokovi kapitala postali glavni instrment

ekonomske globalizacije.

Nasuprot, međunarodna trgovina je bla i ostala najglobalizovaniji vid

međunarodnih ekonomskih odnosa.

Zahvaljujući, s jedne strane, vrlo dinamičnom rastu industrijske i

poljoprivredne proizvodnje u pojedinim regionima i zemljama, a s druge,

liberalizacjij svjetske trgovine koja je uslijedila uspješnim završetcima

osam rundi globalnih pregovora o trgovini u okvirima GATT-a i WTO-a

, kao i liberalizaciji trgovine unutar integracionih cjelina, međunarodna

je trgovina brzo i stalno.

Ključnu ulogu u procesu globalizacije tokova roba( isto kao i

globalizacije tokova i tehnologije) igraju multinacionalne kompanije.

Zahvaljujući dejstvima ''demonstrativnih efekata'' ( ''efekata ugledanja'')

one prvo globalizuju ukuse i modele potrošnje( što je nekada dobro, a

nekada loše. Loše je na primjer , kada u jednoj zemlji omladina pije

isključivo vještačke napitke, dok hiljade i milioni tona voća propadaju ),

a onda proizvodnja ili samo potrošnju, dobara i usluga i njihove tokove.

Ekonomska ujedinjenja odnosno stvaranje velikih ekonomski blokova shvaćena kao proces otvaranja i sve intenzivnije međusobne ekonomske saradnje gotovo svih zemalja svijeta predstavljaju samo jednu etapu na velikom putu globalizacije svijetske privrede

Među mega integracijama, svakako, najkrupniju predstavlja Azijsko-

pacifička ekonomska kooperacija (APEC). APEC je postao

petokontinentalna integraciona cjelina, jer okuplja zemlje Sjeverne i

Južne Amerike, Azije; evrope i Australije. A slijede je NAFTA i

Evropska unija.

12

Zemlje zapadne Evrope su, gradeći snažne komercijalne veze i potičući

međunarodne tokove roba između zemalja WE, imale uspješno kretanje

prema ekonomskoj i monetarnoj uniji.

Međunarodna kretanja roba prate kretanja novca i kapitala. Sistem

međunarodnih plaćanja u svom razvoju je doveo do postizanja skupa

međunarodnih sporazuma o sistemu međunarodnih plaćanja i

institucija, koji omogućavaju i olakšavaju plaćanja. Stvoren je

međunarodni monetarni sistem.

Tehnološki razvoj, s jedne strane, te liberalizacija tekućih i kapitalnih

računa, s druge strane dovela je do jednog strašnog rasta tokova kapitala,

tako da je finansijska integracija, zapravo, ''nezavisna'' od drugih

aspekata ekonomske integracije, odnosno finansijski tokovi su višestruko

nadmašili ekonomske tokove roba.

Finansijska globalizacija mijenja odnos balansa snage vlade- tržišta u

korist tržišta i tradicionalne solucije, manje snaže, resortira i osnažuje

internacionalnim tretiranjem.

13

Stavovi Japana prema ekonomskoj globalizaciji

Prirodno bi bilo da se Japan kao jedna od privredno najrazvijenijih

zemalja i druga po ekonomskoj snazi među njima, javlja kao jedan od

šampiona ekonomske globalizacija.

Međutim, to nije tako.

Za današnje stanje duhova u Japanu moglo bi se reći da je ovo možda po

prvi put do kraja okupacije da japanski poslovni i politički vrhovi nisu u

stanju da kontrolišu ili da iskoriste brze promjene koje se posljednih

godina odvijaju u svijetskoj privredi.

Jedni globalizaciju shvataju kao spoljni pritisak na Japan,a ne kao

interakciju između Japana i svijeta. Neki japanski autori tvrde da

globalni standardi jesu ''američki standard.

Japanski antiglobalisti, suočeni sa činjenicom da stranci mnogoviše nego

ranije kupuju japanske kompanije (jer je cijena dionica mnogo niža nego

ranije), stalno upućuju nacionalistične alarme japanskoj javnosti

govoreći da pohlepni stranci gutaju japanske firme, posebno japanske

finansijske ustanove.

Dok drugi, pristalice globalizacije, za decenijsku stagnaciju japanske

privrede ne optužuju globalizaciju, već tvrde da su japansko društvo i

privreda prožeti neefikasnošću, protekcionizmom...

14

4. Nosioci globalizacije

Kako smo ranije naveli, ključnu ulogu u globalizaciji imaju

multinacionalne kompanije.

Multinacionalne kompanije se opisuju kao kompanije koje posluju širom

svijeta. Ovakve kompanije imaju sjedište u jednoj zemlji, a posluju u

mnogo zemalja (General Motors, IBM, General Electric, Toyota).

Multinacionalne kompanije mogu koristiti prednosti poslovnih prilika u

mnogo različitih zemalja. Mogu širom svijeta prikupljati novac za svoje

operacije. Koristi im što su u mogućnosti da proizvodne kapacitete

uspostave u zemljama u kojima njihovi proizvodi mogu biti proizvedeni

najučinkovitije i najefikasnije. Kompanije s operacijama

rasprostranjenim širom svijeta ponekad imaju pristup prirodnim

resursima i materijalima koji možda nisu uvijek dostupni domaćim

kompanijama. MNC mogu zaposliti menadžere i ostalo osoblje iz cijelog

svijeta.

Prednosti multinacionalnog djelovanja moraju biti odmjerene u odnosu

na izazove i rizike povezane s djelovanjem u stranim okruženjima. Jedan

od problema predstavlja porast nacionalizma u mnogim zemljama. MNC

moraju održati dobre odnose sa zemljom domaćinom, što može biti

teško, jer dolazi do čestih promjena vlada, a korporacije se moraju nositi

s tim promjenama i neprestano im se prilagođavati.

Iako mnoge kompanije teže postati globalne, samo ih je nekoliko u tome

i uspjelo. To zahtijeva razvijanje proizvoda imajući na umu cijeli svijet.

Pri donošenju strateških odluka treba voditi računa o cjelokupnom

svijetu, dok taktike moraju biti prilagođene nacionalnom i lokalnom

15

okruženju. Sa kompanijama iz zemalja u koje je globalnim kompanijama

onemogućen pristup, potrebno je osnovati strateške alijanse.

5. Globalne kompanije

Globalne korporacije su izrazito velika preduzeća koja svoje djelatnosti

obavljaju u novim industrijama (Microsoft, Apple, IBM, Sony,

Compaq...) ili u starim industrijama koje su svoju tehnološku potku

bazirale na informacijskoj tehnologiji (GM, Ford, ABB, Reebok, Coca-

cola,Nike...), gledajući na cijeli svijet kao na jedno tržište. Za globalne

korporacije ''nacionalne granice su irelevantne u naporu da se nađe

najbolji izvor materijala, proizvode proizvodi po najnižim cijenama''.

Globalne korporacije vide cijeli svijet kao jedno tržište. Lociraju svoje

operacije i resurse različitim dijelovima svijeta. Globalne korporacije

nude globalne proizvode prilagođene lokalnim potrebama, a teže

ostvarenju vodećeg mjesta u prodaji određenih proizvoda na svjetskom

nivou. Razlog zbog kojeg korporacije odlučuju postati globalnim

korporacijama, je težnja da se u uslovima jake konkurencije osigura

vodeća pozicija u prodaji određenog proizvoda na svjetskom tržištu.

5.1 „ Coca-cola globalizacija“

Svaka priča o sve prisutnijoj globalizaciji bila bi nepotpuna bez pomena

njenonog najjačeg „oružja“ – ekonomije. Svaka priča o globalnoj

ekonomiji i njenim instrumentima bila bi prazna bez pomena

najsnažnijeg svijetskog brend-a „ Coca-cole“. Coca-cola je je rođena

16

krajem XIX vijeka, 1895. ili 1896. godine, iste sezone kada i film i strip,

a zahvaljujući izvjesnom Džonu Pambertonu, apotekaru iz Atlante,

država Džordžija. Ono što je Pamberton izmislio bio je sirup protiv

kašlja kome je dodavana obična voda. Ali jednog dana, najverovatnije

početkom 1897. godine, neki Vilis Venderbeli, vlasnik prodavnice soda-

vode, je greškom pomješao sodu sa kokinim koncentratom i izazvao

oduševljenje kupaca.

Ime napitku je dao Frenk M. Robinson, Pambertonov knjigovođa i

kasnije partner.

Tokom prve godine prodato je jedva 25 galona pića. Pamberton ubrzo

umire, i sa prvom krizom patent i firma bivaju prodati Ejsi Dži Kendleru,

koji stabilizuje prodaju u zemlji i lansira koku u inostranstvo. Već 1897.

godine susrećemo se sa njenim karakterisičnim znakom, ali ne i sa

njenom karakterističnom bočicom. Hiljadu devetstote počinje proces

dizajniranja originalne ambalaže, koji je dovršen 1916. godine, kada je

po tome danas znameniti Aleksandar Samjuelson, oblikovao sadašnji

izgled bočice Coca-cola-e.

Posle Ejsinove smrti, ne vejrujući u trajnost investicije, njegovi

nasljednici se, brže bolje, oslobađaju preduzeća i ono(1923) prelazi u

ruke tada trideset trogodišnjeg Roberta V. Vudrafa. Prava istorija tek

tada počinje. Vudraf lansira tezu o «tajnoj formuli», te je sve do danas

pravilo firme da recept znaju samo dvije osobe koje nikad ne putuju

zajedno avionom.

Cijena od pet centi po bočici dugo je bila jedan od važnih elemenata

Coca- cola mitologije. Najveći Vudrafov poduhvat vezan za tu cijenu je i

poslednji Svijetski rat, kada je vještim poslovnim manevrom Coca-cola

preplavila svijet.Vudraf se, naime, obavezao da će svakom američkom

vojniku, bez obzira na kom se frontu u svijetu nalazio, osigurati Coca-

17

colu po tradicionalnih pet centi, nezavisno od toga koliko je to

kompaniju zaista stajalo. U toku rata podignute su u inostranstvu 64

punionice, od kojih većina u neposrednoj blizini velikih bojišta. Kada su

topovi utihnuli, postalo je jasno kako je Coca- cola jedan od najvećih

ratnih dobitnika. Danas se preko 705 milijuna puta dnevno konzumira

neki od Coca-Colinih proivoda u više od 195 zemalja, u svim klimatskim

zonama. Coca-Cola ima oko 5.8 milijardi potrošača, koji govore na 80

različitih jezika. Oko 94% svjetske populacije danas poznaje ime „ Coca

–cola“ a dnevna poptrošnja je oko 8 000 000 000 litara. „ Coca- cola“

danas ima svoje punionie u više od 200 zemalja svijeta, dakle, ako se

nekada zateknete na Tibetu i monarh pije slavnu „ Coca-colu“ ,nemojte

biti začuđeni jer sve je to dio globalizacije

6. Proces globalizacije tržišta i efekti na poslovanje preduzeća

U suštini, sve što se dešava vani predstavlja globalizaciju tržišta i

ekonomije. Globalizacija svijetske ekonomije stvara više prilika, ali i

više prijetnji kako za postojeće tako i za potencijalne učesnike u grani.

Globalizacija u suštini predstavlja proces koji donosi više prilika i

prijetnji u globalnom okruženju na nivou planete i obuhvata sve

promjene u odnosima između država, privredni subjakata, Obuhvata sve

odnose vezane za promjene čak i promjene za društva, odeređena

ponašanja

Državne velike kompanije, razne nevladine organizacije provode proces

globalizacije i integracije, nameću odrećene standarde, kodekse kroz

razne prakse, politike, zahtjeve...

18

Posebno značajne promjene desile su se 60-tih godina prošloga vijeka

kao što su:

- tehnološke promjene: brža i bolja komunikacija, brži i bolji

transport, sve više informacionih mreža koje globalno povezuju

ljude

- međunaroden ekonomske integracije: manje tarife (GATT), valute

povezane flukruirajućim kursevima, globalni tokovi kapitala

- sazrijevanje tržišta u razvijenim zemljama : sporiji domaći rast,

agresivniji izvoznici, manje intervencije države

- pad komunističkog i socijalističkog režima: sve više zemalja

povezanih sa kapitalističkim sistemom, više privatizacije

Globalizacija tržišta i konkurencije na takav način dovodi do stvaranja

više prilika što ima za posljedicu povećanu brzinu i veću konkurenciju,

a s drge strane stvaraju se i veće prijetlje u smislu većeg tržišta i

stvaranja manje međudržavnih barijera.

Da bi se izbjegle prijetnje i/ ili iskoristile prilike, preduzeća moraju

izabrati transformaciju kojom će postati jači konkurenti.

Tipične metode transformacije su:

- reinžinjerin

- restruktuiranje programi kvaliteta

- integracija i akvizicije

- promjene kulture i opstale strateške promjene.

19

Zaključak:

Proces globalizacije se ne odnosi samo na ekonomsku globalizaciju, on

mijenja naše životne okolnosti. To je način na koji danas živimo. Opirati

se ekonomskoj globalizaciji bila bi jednako promašena taktika i za

bogate i za siromašne nacije. Pesimistični pogled na globalizaciju smatra

da ona uništava lokalne kulture, širi svjetske nejednakosti i uveliko

pogoršava živote siromašnih. Neki tvrde da globalizacija stvara svjetske

pobjednike i gubitnike od kojih nekolicina prosperira, a većina biva

osuđena na bijedan i očajnički život.

Globalizacija je kompleksni set procesa, a ne jedan jedini proces, a oni

se odvijaju kontradiktornim načinima. Većina ljudi misli o globalizaciji

jednostavno kao o odvlačenju moći ili uticaja iz lokalnih zajednica i

nacija prema globalnom tržištu. Ovo stvarno i jeste jedna od njenih

posljedica. Nacije gube dio svoje ekonomske moći koji su nekada

posjedovale.

Neovisno o svim negativnim aspektima globalizacije, njenu pojavu treba

prihvatiti kao izazov za mogućnosti koje ona nudi u ekonomskom

razvoju, rastu i blagostanju. Budućnost kako i svjetskih tako i naših

preduzeća zavisi od građenja konkurentnosti sa sposobnošću

ostvarivanja konkurentskih prednosti na BiH tržištu, kao dijelu

globalnog tržišta, i na ukupnom globalnom tržištu. Vođene sposobnim i

inovativnim menadžmentom, naša preduzeća će moći ostvarivati rast na

takvom tržištu. Neka od njih će se i povezivati sa međunarodnim

kompanijama, i na taj način se uspješnije uključivati u globalno tržište.

20

KORIŠĆENA LITERATURA

Globalizacija u turizmu------- Dr. Djordje ČomićInternet:

1. www.ien.bg.ac.yu/moma.htm 2. www.diskrepancija.org/casopis/2br/radovi/

domisljanovic.html#N_1_

3. www.wikipedia.org

21