85’Â1 .(5İ’( İ/6(/ $./$Ş5 *huçnoşwlulophvlqh · 2016. 8. 22. · 1. uluslararasi...

1 ULUSLARARASI KURrsquoĀNrsquoI YENİDEN DUumlŞUumlNME İLMĪ TOPLANTISI 1ST INTERNATIONAL SYMPOSIUM ON RETHINKING THE QURrsquoAN

KURrsquoAcircN-I KERİMrsquoE DİLSEL YAKLAŞIMLAR

Yeni Bir Kurrsquoacircn-ı Kerim Soumlzluumlğuumlnuumln

Gerccedilekleştirilmesine Katkı

Salih Akdemir Ankara Uumlniversitesi AnkaraTUumlRKİYE

Son doumlnemlerde oumlzellikle Batı uumllkelerinde gerccedilekleştirilen sem-

pozyumlarda Kurrsquoacircnrsquoda yabancı kaynak arama yerine Kurrsquoacircnrsquoın dil

youmlnuumlnden incelenmesinin daha oumlnemli ve yararlı olacağının vurgulan-

ması son derece sevindirici bir husustur Bu uluslararası sempozyum-

lardan ilki 1993 yılının Kasım ayında Berlin Uumlniversitesinde ldquoQurrsquoan

as Text ldquo başlığıyla gerccedilekleştirilmiştir Bu sempozyuma sunulan teb-

liğler guumlncelleştirilmiş bir şekilde Stefan Wild tarafından 1996 yılın-

da Brill yayınları arasında ldquoQurrsquoan as Textrdquo başlığıyla yayınlanmıştır

Brill yayınları eseri yayınlamaktaki amacını şoumlyle ifade etmekte-

dirrdquoAmaccedil buumlyuumlk oumllccediluumlde bitmiş goumlruumlnse de XIX yuumlzyıldan beri Ba-

tırsquoda yayınlanan İslamicirc Araştırmalara hala egemen olan Kurrsquoacircnrsquoda

yabancı etkiler arama saplantısına son vermektir Bu yuumlzden eser

Kurrsquoacircn Metninin edebicirc intertextual ve receptional youmlnlerine ağırlık

vermektedir Edebicirc tarih metin lenguumlistiği ve estetik youmlntemlerine

dayanan ccedilağdaş Hermenoumltikrsquoin verileri ışığında İslamrsquoın Kutsal Kitabı

olan Kurrsquoacircnrsquoa youmlnelik olan bu yeni yaklaşım Kurrsquoacircnrsquoın daha ccedilağdaş

ve daha uygun bir biccedilimde anlaşılmasına İslam Dini iccedilin taşıdığı oumlne-

min kavranmasına ve buguumln duumlnya dinleri tarihindeki muumlstesna yerinin

tanınmasına yol accedilabilir1rdquo

Bu uluslararası sempozyumu 2004 yılının Ocak ayında Berlinrsquode

gerccedilekleşen yeni bir uluslararası sempozyum izlemiştir Bu toplantının

başlığı şoumlyledir Historische Sondierungen und methodische

Bu araştırmamı yetişmemiz iccedilin hiccedilbir fedarkacircrlığı esirgemeyen ve varlığıyla hayatlarımızı

anlamlandırmaya devam eden canımdan ccedilok sevdiğim canım Annem Meliha AKDEMİRrsquoe ithaf

ediyorum İlahiyat Fakuumlltesi Tefsir Anabilim Dalı Oumlğretim Uumlyesi Bu araştırmanın tashihinde ccedilok değerli

emekleri geccedilen sevgili doktora oumlğrencilerim Orhan KANAN Mursal ATAMOV Yusuf

TOPYAY ve Mustafa HARPUT beyefendilere en iccedilten teşekkuumlrlerimi sevgilerimi ve saygılarımı

sunmayı burada yerine getirilmesi gereken bir borccedil bilirim 1 httpbooksgooglecombooksaboutThe_QuCABEran_as_texthtmlid=SsKzcNCoWvcC

Kurrsquoacircn-ı Kerimrsquoe Dilsel Yaklaşımlar Yeni Bir Kurrsquoacircn-ı Kerim Soumlzluumlğuumlnuumln Gerccedilekleştirilmesine Katkı - Salih Akdemir

Relexionen zur Korangenese Wege zur Rekonstruktion des

vorkanonischen Koranrdquo Konferansa sunulan araştırmalar 2010 yılın-

da Nicolai Sinai And Angelika Neuwirth ve Michael Marks tarafından

Brill yayınları arasında ldquoThe Qurrsquoan in Context Historical and

Literary Investigations into the Qurrsquoanic Milieurdquo başlığıyla yayın-

lanmıştır Nicolai Sinai And Angelika Neuwirth yazdıkları girişte

esere bu başlığı yayınladıkları eserin Stefan Wild tarafından 1996

yılında yine Brill yayınları arasında ldquoQurrsquoan as textrdquo başlığıyla yayın-

lanan eseri tamamlayıcı bir eser olduğunu belirtmek iccedilin verdiklerini

vurgulamaya oumlzen goumlstermişlerdir2 Gerccedilekten de bu araştırmada İs-

lam ile ilgili geccedilmişe oranla daha olumlu bir imaj sunulmaya buumlyuumlk

bir oumlzen goumlsterilmektedir

Kurrsquoacircn ile ilgili uluslar arası ccedilok oumlnemli bir başka sempozyum

da 2005 yılında Amerikarsquoda Notre Dame Uumlniversitesi tarafından ger-

ccedilekleştirilmiştir Gabriel Said Reynolds sempozyumda sunulan tebliğ-

leri 2008 yılında ldquoThe Qurrsquoan In Its Historical Contextrdquo başlığıyla

yayınlamıştır3 Gabriel Said Reynolds giriş boumlluumlmuumlnde yayınladığı

eserin oumlnemini vurgulamak uumlzere şu değerlendirmelerde bulunmakta-

dır ldquo Konu ile ilgili eser yazanların ccediloğu Kurrsquoacircnrsquoa retrospektiv accedilıdan

yaklaşımlarını suumlrduumlrmektedirler Kurrsquoacircnrsquoa Ortaccedilağda yaşamış olan

İslam acirclimlerinin bakış accedilısı ile bakmaktadırlar Başka bir deyişle

Kurrsquoacircn araştırmaları ile Tefsicircr araştırmalarını birbirine karıştırmakta-

dırlar Bu eğilim giderek guumlccedillenir goumlruumlnmektedir Son zamanlarda

Kurrsquoacircnrsquoa yazılan girişlerde de kendini belirgin bir biccedilimde goumlstermek-

tedir4 Yine Kurrsquoacircn araştırmalarında lisansuumlstuuml tezler yapacak olan

oumlğrencilerden eski dilleri ya da Sami dilleri oumlğrenmeleri istenmeden

Kurrsquoacircnrsquoı sadece Arapccedila ile incelemelerinin istenmesi de bu yaklaşımın

2 The Qurʾan in Context Historical and Literary Investigations into the Qurʾanic Milieu Leiden-

Boston 2010 s12-13 3 The Qurrsquoan In Its Hıstorıcal Context London-New York Routedge 2008 4 Son zamanlarda Kurrsquoanrsquoa yazılan girişlere bkz N Robinson Discovering the Qurrsquoan

Washington DC Georgetown University Press 2004 M Abu-Hamdiyya The Qurrsquoan an Introduction London Routledge 2000 M Sells Approaching the Qurrsquoan Ashland OR

White Cloud 1999 M Abdel Halem Understanding the Qurrsquoan London Tauris 1999 Cf

the approach of Michael Cook The Koran a Very Short Introduction London Oxford University Press 2000


bir sonucu olarak karşımıza ccedilıkmaktadır5 Ona goumlre 2005 yılında ger-

ccedilekleşen sempozyum Kurrsquoacircnrsquoı yeni yaklaşımlarla incelemede oumlncuumlluumlk

yapmayı amaccedillamaktadır Boumlylece Sempozyum bir yandan Revizyo-

nist bilim adamları tarafından ortaya atılan Kurrsquoacircn ile ilgili konuların

bu bilim adamlarının soumlzuumlm ona guumlndemlerine goumlre değil fakat ileri

suumlrduumlkleri teorilerini ve delillerini goumlz oumlnuumlnde bulundurmak suretiyle

eleştirel bir değerlendirmeye goumlre incelenmesini istemekte diğer yan-

dan da bilim adamlarını Kurrsquoacircn ile ilgili araştırmalarını retrospektiv

değil de bağlamsal bir bakış accedilısı ile yapmaları başka bir deyişle

Kurrsquoacircnrsquoa indiği doumlnemdeki bağlamı dikkate alarak yaklaşmaları konu-

sunda cesaretlendirmektedir Aslında sempozyumun amacı da Kurrsquoacircn

Araştırmalarında yaşanan ldquoumutsuz kargaşardquo ile yuumlzleşebilmek iccedilin

uyumlu ve gelecek vaat eden bir hareket gerccedilekleştirmektir6

Araştırmacıların dilsel incelemelerinin yanında metnin anlamı-

nı ortaya koyabilmek iccedilin bağlama odaklanmaları son derece oumlnemli ve

sevindirici bir gelişmedir Oumlzellikle dini metinler soumlz konusu olduğun-

da bağlam daha da buumlyuumlk bir oumlnem arz etmektedir Metin kendi başına

anlamı verebilir mi Metnin anlamı nerede yatmaktadır Anlam me-

tinde mi yoksa metni yazanın kastında mı yatmaktadır Dale Martinrsquoe

goumlre tefsir metnin anlamını vermek değildir tefsir metin yazarının

kastını belirlemektir7 O halde dini metinleri anlamak demek bir ba-

kıma metin yazarının kastını ortaya koymak demektir Metin yazarının

kastını ortaya koymak ise ancak bağlamı yani metnin ayetin nerede

niccedilin indiğini ortaya koymakla muumlmkuumln olur Eğer ayetlerin inişine

neden olan tarihi arka plan belirlenmeyecek yani tarihi bağlam kuru-

lamayacak olursa salt Arapccedila bilgisi ile inen ayetleri doğru olarak

anlayabilmek asla soumlz konusu olamaz Mantık ve Dil Felsefesi konula-

rında yaptığı ccedilalışmalarla guumlnuumlmuumlz felsefesine ccedilok buumlyuumlk katkılarda

5 Gabriel Said Reynolds age s 17 ldquoThey look back at the Qurrsquoan from the perspective of

medieval Islamic scholars To put it in another manner Qurrsquoan studies and tafsir studies have gotten all mixed up This trend it seems is increasing It is salient in recent introductions to the

Qurrsquoan and is evident from the amazing fact that most graduate students in Qurrsquoanic Studies

are taught to study the Qurrsquoan with Arabic alone no longer are they expected to study classical or other Semitic languagesrdquo

6 Gabriel Said Reynolds age s 18 7 Yazarın kastı konusu oumlzellikle eş-Şacirctibicircrsquonin el-Muvacircfakacirct adlı eserinin ldquoMakacircsidursquoş-Şeriacircrdquo

başlığı altında ccedilok ayrıntılı bir biccedilimde incelenmiştir


bulunmuş olan Avusturyalı buumlyuumlk duumlşuumlnuumlr Ludwig Wittgenstein ldquoAn-

lam bağlamdırrdquo derken bu gerccedileğe işaret etmektedir Biz bu araştır-

mamızda bağlam konusu uumlzerinde durmayacak fakat Kurrsquoacircnrsquoın dilsel

youmlnuuml uumlzerinde yoğunlaşacağız ccediluumlnkuuml Kurrsquoacircnrsquoın dil accedilısından derinle-

mesine incelenmesi iccedilerik incelenmesinden oumlnce gelmelidir Arthur

Jeffreyrsquonin yıllar oumlnce bu konu ile ilgili yapmış olduğu tespitler oumlzel-

likle yeni bir Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln hazırlanmasının gerekliliğine doğru-

dan vurgu yapması bakımından son derece dikkat ccedilekicidir

ldquoKurrsquoacircn ilk Arapccedila Kitaptır gerccedili ondan oumlnce Cahili doumlnemi şii-

ri de vardı ama ccedilok sonraları yazıya geccedilirilmişti Bu yuumlzden yazıya

geccedilirilen şiirlerin sıhhati konusunda bazı şuumlpheler guumlndeme gelmiştir

Bu ilk Arapccedila Kitabın tefsiri iccedilin son zamanlara kadar klasik tefsirlere

başvurmakla yetiniyorduk ancak muumlfessirlerin eğilimi Kitabı kendi

zamanlarındaki Arap dilinin ışığında tefsir etmektir Ccedilok titiz ccedilalışma

uumlruumlnuuml olan filolojik ccedilalışmaları bir kaccedil istisna dışında soumlzcuumlklerin Hz

Peygamber ve onun soumlzlerini işitenler iccedilin sahip olması gereken anlam-

ları ortaya koymaktan ccedilok Kurrsquoacircn hakkındaki Muumlsluumlman duumlşuumlncesinin

gelişmesinin incelenmesi bakımından ilgi ccedilekicidir

Kim bilir belki de bir guumln Kurrsquoacircnrsquoın soumlzcuumlk hazinesinin ayrıntılı

bir biccedilimde incelenmesi iccedilin iccedilinde her tuumlrluuml filoloji epigrafi ve me-

tinsel eleştirinin kullanılacağı TANAK ve Yeni Ahid iccedilin sahip ol-

duğumuz Buumlyuumlk Soumlzluumlk ldquoThe Great Woumlrterbuumlcherrdquo ile karşılaştırılabi-

lir bir Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlne sahip olacağız Şimdilik bu araştırma

Kurrsquoacircnrsquoın soumlzcuumlk hazinesindeki Arapccedila olmayan birccedilok unsuru ince-

lemek suretiyle bu konuya kuumlccediluumlk bir katkıda bulunmaya ccedilabalamakta-

dır8rdquo

Jeffery 1937 yılında Kurrsquoacircnrsquodaki soumlzcuumlkleri Hz Peygamberin

ve onun guumlzide arkadaşlarının anladığı gibi anlaşılmasını sağlayan bir

Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlne gereksinme duymaktadır Ccediluumlnkuuml tefsirlerin bize

soumlzcuumlklerin Hz Peygamber zamanında sahip oldukları anlamları ver-

mediklerini accedilık bir biccedilimde ifade etmektedir O oumlnemini vurguladığı

bu soumlzluumlğuuml gerccedilekleştirmek iccedilin ccedilabalamak yerine Kurrsquoacircnrsquoda geccedilen

soumlzuumlm ona Yabancı Kelimeler uumlzerinde durmayı yeğlemiştir ccediluumlnkuuml

amacı Kurrsquoacircnrsquoın bu soumlzcuumlkleri oumlzellikle Yahudilik ve Hıristiyanlıktan

8 A Jeffery The Foreign Vocabulary Of The the Qurrsquo ān Brill Leiden-Boston 2007 s XIII


aldığını kanıtlamaktır Aslında birkaccedil istisna dışında hemen buumltuumln

İslacircm acirclimleri boumlyle bir duumlşuumlnceye haklı olarak karşı ccedilıkmışlardır Bi-

razdan accedilık olarak goumlstereceğimiz uumlzere Sami Dilleri iccedilinde en geliş-

miş olan bir dilin kendisine goumlre son derece fakir olan İbranice ve

Aramicersquoden alıntıda bulunması anlamsızdır Bununla birlikte A

Jefferyrsquonin tefsirlerin Hz Peygamber zamanındaki Arapccedilayı vereme-

dikleri goumlruumlşuumlne ve Hz Peygamber zamanındaki Arap dilini veren bir

soumlzluumlğe duyulan oumlzlemine tamamen katılıyoruz

Kurrsquoacircn-ı Kerim 610 ila 632 yıllarında Arap Yarımadasında in-

miş olan ilahicirc bir Kitaprsquotır Ama O ilahicirc bir kitap olmasının yanında

Arap dilinde yazılmış olan bir Kitaprsquotır Arap dili de diğer buumltuumln diller

gibi geccedilmişten guumlnuumlmuumlze dek ccedileşitli nedenlerin etkisinde kalarak

anlam konusunda birccedilok değişikliğe uğramıştır ve uğramaya da devam

edecektir Nitekim Kurrsquoacircn inmesiyle birlikte Arapccedila soumlzcuumlklere daha

oumlnce taşımadıkları yeni anlamlar yuumlklemiştir Kurrsquoacircn aradan ccedilok fazla

bir zaman geccedilmeden insanlığın tanımış olduğu en buumlyuumlk uygarlıklar-

dan birini gerccedilekleştirmiştir Bu doumlnemde de soumlzcuumlkler yeniden anlam

değişikliklerine uğramışlardır Burada oumlnemle vurgulanması gereken

husus şudur Kurrsquoacircn Arap dilinde inmiş ilahicirc bir Kitaprsquotır Ama hangi

Arap dilinde inmiştir Hiccedil kuşkusuz ki Hz Peygamber (as) zamanın-

daki Arap dilinde inmiştir Bu gerccedileğin hiccedilbir zaman goumlz ardı edilme-

mesi gerekir Yine burada ccedilok oumlnemli bir sorun guumlndeme gelmektedir

Arap dili suumlrekli bir değişim iccedilinde olduğuna goumlre bu durumda

Kurrsquoacircnrsquoı Hz Peygamberrsquoin ve onun guumlzide Sahabesinin anladığı gibi

anlama imkacircnımız var mıdır Hayaticirc bir oumlnem taşıyan bu soruya veri-

lecek cevap ne yazık ki olumsuzdur ccediluumlnkuuml elimizdeki Arapccedila soumlz-

luumlkler bu amacı gerccedilekleştirmekten uzaktır Uumlzuumlcuuml olan şu ana ka-

dar İslam duumlnyasında bu boşluğu dolduracak hiccedilbir ccedilalışmanın yapı-

lamamış olmasıdır Ama daha da uumlzuumlcuuml olan birkaccedil araştırmacı9

dışında boumlyle bir sorunun varlığından haberdar bile olunamaması-

dır

İslam duumlnyasında soruna ilk defa dikkatleri ccedileken Mısırlı buuml-

yuumlk tefsir alimi Emin el-Hucirclicirc olmuştur el-Hucirclicirc bu sorunu tefsir konu-

sundaki yeni youmlntemini accedilıklarken ele almıştır Ona goumlre muumlfessirler

9 Bu konuda bkz Duumlcane Cuumlnduumloğlu Kurrsquoacircn Ccedilevirilerinin Duumlnyası İstanbul 1999 s 58-59


Kurrsquoacircnrsquoın accedilıklanmasında yetersiz kalmışlardır ccediluumlnkuuml onu her şeyden

oumlnce bir hidayet rehberi olarak goumlrmuumlşlerdir Ancak asıl amacın hede-

fin bu olmadığını vurgulayan el-Hucirclicirc bu yaklaşımı şoumlyle eleştirmekte-

dir ldquoFakat bu hedef hakkında şoumlyle bir yorumda bulunmamız da aşırı

bir goumlruumlş olarak kabul edilmemelidir Şuumlphesiz ki bu hedef tefsirden

murat edilen ilk hedef olmadığı gibi oumlncelikle ilgilenilen ve gaye itti-

haz edinilen bir hedef de değildir Bilakis buumltuumln bunlardan oumlnce onla-

rı aşan bir gaye ve daha uzun boyutlu bir maksat vardır ki buumltuumln bu

hedefler ondan kaynaklanır ve diğer muhtelif hedefler onun uumlzerine

kurulur Boumlyle olunca diğer herhangi bir gayeyi gerccedilekleştirmeden

oumlnce asıl bu hedefin hakkını vermek gerekir O diğer hedefler ilmicirc

yahut dinicirc ve yahut da duumlnyevicirc olsun bu boumlyle yapılmalıdırhellip Bu oumlnce-

likli hedef ve uzun boyutlu gaye ise Kurrsquoacircnrsquoa onun Arapccedilanın en

buumlyuumlk kitabı oluşu ve Arapccediladaki buumlyuumlk edebicirc tesiri youmlnuumlnden bak-

maktır Ccediluumlnkuuml Kurrsquoacircn Arapccedilayı ebedileştiren varlığını koruyan ken-

dini de onunla birlikte edebileştiren ve Arapccedilanın medarı iftiharı ve

kuumlltuumlr mirasının suumlsuuml olan bir kitaptır10

rdquo

Emin el-Hucirclicircrsquonin Kurrsquoacircnrsquoın dil youmlnuumlnuuml oumln plana ccedilıkarması son

derece oumlnemlidir Ancak biz Kurrsquoacircnrsquoın oumlncelikle asıl gayesinin insan-

ları hidayete kavuşturmak doğru yola ulaştırmak olduğu konusunda

hiccedilbir kuşku duymamaktayız Elbette ki Kurrsquoacircn Arap dilinin en buumlyuumlk

eseridir ve mesajı doğru anlayabilmek iccedilin dil son derece oumlnemlidir

Ama dil ne kadar guumlccedilluuml olursa olsun amacı Kurrsquoacircnrsquoın asıl amacını

gerccedilekleştirmektir İnsanları doğru yola ulaştırmak Bununla birlikte

biz yine de el- Hucirclicircrsquonin dile vurgu yapmasını son derece olumlu bul-

duğumuzu ifade etmek isteriz ccediluumlnkuuml Arap dili gerektiği gibi bilinme-

den Kurrsquoacircnrsquoın mesajını anlamak asla muumlmkuumln değildir Sonuccedil olarak

ona goumlre gerccedilek tefsir programı doğru her bakımdan eksiksiz ve

planlaması uyumlu edebicirc bir araştırma ve inceleme demektir Ve

buguumln tefsirin asıl hedefi sadece ve sadece edebicirc olmalıdır Bunun

oumltesinde herhangi bir maksat ve değerlendirmeden asla etkilenmeme-

lidir Ccediluumlnkuuml bundan başka arzu edilen her tuumlrluuml hedefin gerccedilekleş-

mesi oumlncelikle buna bağlıdırhellip İşte bizim buguumln tefsire bakışımız ve

10 Emin el- Hucirclicirc Kurrsquoacircn Tefsirinde Yeni Bir Metod Ccedilev Mevluumlt Guumlngoumlr Ankara 2001 2 b s

73-74


ondan kastımız da budur11

rdquo Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere el-Hucirclicirc gerccedilek

bir tefsirin ancak edebicirc bir tefsir olacağını vurgulamaktadır Kurrsquoacircnrsquoın

edebicirc youmlnden tefsiri yapıldıktan sonradır ki onun inanccedil hukuk ahlak

vb konularda yorumuna geccedililebilir Ancak edebicirc tefsirin Kurrsquoacircnrsquoı

parccedila parccedila değil fakat konulara goumlre ele alması gerekir

Emin el-Hucirclicircrsquoye goumlre edebicirc tefsir youmlnteminde en oumlnemli konu

Kurrsquoacircnrsquodaki soumlzcuumlklerin anlamlarının belirlenmesidir Araştırmacının

bu sırada kelimelerin manalarının zaman iccedilinde goumlsterdiği değişmeleri

goumlz oumlnuumlnde bulundurması gerekir ccediluumlnkuuml amaccedil Kurrsquoacircnrsquoı Hz Peygam-

berin (as) ve onun guumlzide Ashabının (ra) anladığı gibi anlamaya

ccedilalışmaktır Bu yuumlzden araştırmacının bu kelimelerin ilk olarak ortaya

ccedilıktıkları sırada ve onların ilk okuyucusu olan Resucirclullah (as) tarafın-

dan okunduğunda onun etrafında bulunan kimselerin onlardan ne an-

ladıklarını tespit etmeye bilhassa dikkat etmesi gerekir Kurrsquoacircn kelime-

lerinin manalarımın anlaşılmasında birinci esas bu olunca mevcut

luumlgatlerimiz de bu işe kolaylık sağlayıcı ve yardım edici bir durumda

olmadıklarına goumlre bu zor şartlar altında kim bu sahada ccedilalışmayı

goumlze alabilir Nitekim bu sahada sahip olduğumuz en buumlyuumlk luumlgatler-

den İbn Manzucircr el-Mısricircrsquonin ldquoLisacircnursquol-Arabrdquorsquoı bile ccedilağdaş luumlgatccedilile-

rin dediği gibi zaman itibariyle birbirine uygunluk arz etmeyen bilgile-

rin bir araya getirilmesiyle yazılmış olan bir eserdir Bu sebeple eser-

de birbirlerinden birkaccedil asır farklı devirlerde yaşamış olan kimselerin

metinleri yan yana zikredilmiştir Mesela doumlrduumlncuuml hicricirc asrın başla-

rında yaşamış olan İbn Dureyd (oumlh321) ile hicricirc yedinci asrın başla-

rında yaşmış olan İbnursquol-Esicircr (oumlh 606) yan yana zikredilerek birinci-

nin dil ile ilgili soumlzleri ile ikincinin dinicirc soumlzleri mezc edilmeye ccedilalışıl-

mıştır Yine mesela ldquoel-Kacircmucircsursquol- Muhicirctrdquo bildiğimiz gibi birbiriyle

uyumlu olmayan ayrı ayrı ve bir birine zıt kuumlltuumlrlere ait bilgilerin bir

oumlzetidirhellip Goumlruumllduumlğuuml gibi lafızların zaman iccedilinde goumlsterdikleri deği-

şiklikler konusunda sabit olan bu gerccedileğin tahkik edilmesi iccedilin luuml-

gatlerimiz hiccedil bir surette yardımcı olacak bir halde değildirlerhellip Bu

durumda bir Kurrsquoacircn muumlfessirinin oumlnuumlnde Kurrsquoacircn kelimelerinin

11 age s77


birisinin ilk manasını oumlğrenmek istediği zaman bunun iccedilin bizzat

kendisinin bir araştırma yapmasından başka bir ccedilare yoktur12

rdquo

Emin el-Hucirclicircrsquonin ortaya koymuş olduğu bu gerccedilek duumlşuumlnduumlruumlcuuml

olduğu kadar dehşet vericidir de Duumlşuumlnduumlruumlcuumlduumlr ccediluumlnkuuml Kurrsquoacircnrsquoı

anlamama soumlz konusudur Dehşet vericidir ccediluumlnkuuml Kurrsquoacircnrsquoı Hz Pey-

gamber (as)rsquoin anladığı gibi anlamak iccedilin elimizde başvurabileceğimiz

guumlvenilir hiccedilbir kaynak bulunmamaktadır Burada birccedilok kimse el-

Hucirclicircrsquonin tespitini abartılı bulabilir Ancak biz onun bu tespitine yuumlrek-

ten katılmaktayız Yine burada uumlzerinde ısrarla durulması gereken bir

başka husus da el-Hucirclicircrsquonin sorunu ccediloumlzme konusunda sunmuş olduğu

ccediloumlzuumlm yolunun son derece yetersizliğidir Kurrsquoacircnrsquoı yorumlayan araş-

tırmacı kaynaklar hiccedil bir şekilde kendine yardımcı olmadığı iccedilin ger-

ccedilek anlamı bulmak iccedilin sadece bireysel araştırmalarına dayanmak zo-

runda kalacaktır Ccediluumlnkuuml bizzat el-Hucirclicircrsquonin ifadelerine goumlre ldquobu ccedilalış-

ma kısa veya uzun ne kadar zamana mal olursa olsun bu guumln iccedilin

muumlmkuumln olan sadece budur Kelimelerin iştikacirckını ve onlarda tedrici

olarak meydana gelen değişikleri ihtiva eden luumlgavicirc manalar kendi-

ne ait bir tertip uumlzerine ıstılahicirc manalar da ortaya ccedilıkışlarına goumlre

gruplara ayrılmış olan bir luumlgate sahip oluncaya kadar da bu boumlyle

devam edecektir13

rdquo

Şu ana dek elimizde boumlyle kapsamlı bir luumlgat olmadığına goumlre

ldquobu durumda muumlfessirin tefsirini yapmak istediği kelimeyi dil accedilısın-

dan incelemekten başka yapacağı bir şey yoktur Tabiatıyla o bunu

luumlgavicirc manaları diğerlerinden ayırt etmek iccedilin yapacaktır Sonra da

luumlgavicirc manaların zaman iccedilindeki değişimine bakarak zannı galibine

goumlre bunları bir tertibe sokacak ve en eskiyi eskinin oumlnuumlne almak su-

retiyle bir sıraya koyacaktır Bu ccedilalışma kelimenin luumlgavicirc manası

hakkında bir tercihe varıncaya kadar yani o mananın Kurrsquoacircnrsquoın o

ayetini Arabın ilk duyduğu zamanki bilinen manası olduğuna kanaat

getirinceye kadar - guumlcuuml yettiğince - devam edecektir

12 age s 93-95 13 age s 95


Muumlfessir bu inceleme ve ayırımı yaparken dillerin koumlkleri ve

birbirleriyle olan ilişkileri hakkındaki yeni araştırmalardan da ndash

imkacircn nispetinde - haberdar olmak zorundadırhellip14

rdquo

Emin el-Hucirclicirc soumlzcuumlğuumln ilk anlamlarının tespiti konusundaki yuuml-

ruumlttuumlğuuml luumlgavicirc araştırmalarını tamamlamasından sonra muumlfessirin soumlz

konusu soumlzcuumlğuumln Kurrsquoacircnrsquoda kullanılmış olan anlamlarını bulması ge-

rektiğini vurgular ldquoBoumlylece muumlfessir soumlzcuumlğuumln Kurrsquoacircnrsquoda geccediltiği

yerlerdeki manalarını araştırır Boumlylece o kelimenin Kurrsquoacircnrsquoda kulla-

nıldığı manalar hakkında bir neticeye vararak bakar acaba o kelime

ccedileşitli tarihlerde ve ccedileşitli muumlnasebetlerde aynı manada mı kullanılmış-

tır eğer durum boumlyle değilse Kurrsquoacircnrsquoın muhtelif yerlerinde kullanıldı-

ğı manalar nelerdir

İşte muumlfessir bu suretle bir kelimenin luumlgavicirc manasından veya

manalarından Kurrsquoacircnrsquoda kullanıldığı mana veya manalara ulaşır Ve

işte buumltuumln bu araştırmalar neticesinde o kelimenin ayet iccedilinde ne ma-

naya geldiğini gayet emin bir şekilde tespit ederek tefsirini yapmış

olur15

rdquo

Yeri gelmişken hemen belirtelim ki el-Hucirclicirc Racircğıb el-

Isfahacircnicircrsquonin de yaklaşık olarak bin yıl oumlnce Kurrsquoacircn kelimelerinin an-

lamlarını hazırlamış olduğu ldquoMufredacirctursquol-Kurrsquoacircnrdquo adlı luumlgatinde ken-

di youmlntemine benzer bir biccedilimde bulmaya gayret ettiğini belirtir ancak

o yine de el-Isfahacircnicircrsquonin eserinin yetersiz olduğunu vurgulamaktan da

geri kalmaz O bu konudaki goumlruumlşlerini şoumlyle ifade eder ldquoRacircgıb el-

Isfahacircnicirc yaklaşık bin sene oumlnce Kurrsquoacircn kelimelerinin manalarını ha-

zırladığı oumlzel bir luumlgatte vermeye ccedilalışmış ve bu eserinde yukarıda

bizim anlatmaya gayret ettiğimize benzer veya aslicirc fikir bakımından

ona biraz yakın bir itina goumlstermiştir Buna rağmen yine de o luumlgavicirc

takibi tam yapmamış Kurrsquoacircnrsquola ilgili araştırmanın hakkını tam ver-

memiştir Buumltuumln bunlarla birlikte o ccedileşitli diller ve bu diller arasın-

daki karşılıklı ilişkiler hakkında onun zamanından buguumlne kadar

yapılmış olan araştırmalardan da tabiatıyla mahrumdur Ancak yine

de onun bu eseri sonradan gelenleri utandıran bir ilk ccedilekirdek ccedila-

lışmadır Ellerinde eksik hatta iptidai olan bu Kurrsquoacircn luumlgatinden

14 age s 96 15 age s 96-97


başka bir luumlgatleri bulunmaması oumlzellikle bu asrın iddialı ilim

adamlarını utandırmalı ve uumlzmelidirhellip İnşallah ileride bu edebicirc

tefsir metoduna bağlı kalmak suretiyle en buumlyuumlk Arapccedila kitap olan

Kurrsquoacircnrsquoın yeniden hayat bulması iccedilin gerekli olan bu luumlgat daha da

geliştirilir ve başka yeni luumlgatler yazılır16

rdquo

Dikkat edilecek olursa A Jeffery ile Emin el-Hucirclicircrsquonin elimiz-

deki kaynakların bize Hz Peygamber zamanındaki Arapccedilayı vereme-

dikleri ve bu yuumlzden o doumlnemin Arapccedilasını veren yeni bir Kurrsquoacircn soumlz-

luumlğuumlne gereksinme duyduğumuz konusunda goumlruumlş birliğine vardıkları

kolayca goumlruumlluumlr Bununla birlikte belirtmek gerekir ki Jeffrey Kurrsquoacircn

soumlzluumlğuumlnuumln hazırlanması konusunda youmlntemsel hiccedilbir bilgi vermez

iken Emin el-Hucirclicirc Anlambilimin en oumlnemli konularından biri olan

Anlam değişmeleri ve Anlam değişmelerini zaman iccedilinde izleyebilmek

iccedilin kullanılan Art-Suumlremli Semantik uumlzerinde durmuştur Ona goumlre

soumlzluumlklerin başarısız olmalarının temelinde anlam değişmelerini dikka-

te almama olgusu yatmaktadır Emin el-Hucirclicirc 1967 yılında vefat etmiş-

tir O doumlnemde Semantik Dilbilim iccedilinde yer alıyordu ve henuumlz ba-

ğımsız bilim olma statuumlsuumlne kavuşmamıştı O guumlnden guumlnuumlmuumlze epey

zaman geccedilmiştir Bu arada yeni Kurrsquoacircn soumlzluumlkleri yapılmıştır Ancak

birazdan detaylı olarak goumlreceğimiz uumlzere bu soumlzluumlkler bilimsel youmln-

temlerden uzak bir biccedilimde hazırlanmış olan ve geccedilmiş doumlnem biriki-

mini buumlyuumlk oumllccediluumlde aynen yansıtan soumlzluumlklerdir

Emin el-Hucirclicircrsquonin Arapccedila soumlzluumlkler ile ilgili goumlruumlşuumlne Arap dil-

bilimcileri de katılmaktadırlar17

Onlara goumlre de elimizdeki soumlzluumlkler

Kurrsquoacircnrsquoın indiği doumlnemdeki Arap dilini verememektedir Ancak onla-

rın da ccediloumlzuumlm konusundaki oumlnerileri o doumlnemle ilgili metin okumalarını

oumlnermekten oumlte gitmemektedir Kurrsquoacircnrsquoı Hz Peygamberrsquoin anladığı

gibi anlayabilmek iccedilin bu oumlneriler pek fazla bir anlam ifade etmemek-

tedir ccediluumlnkuuml geccedilmişteki metinleri okuyacak ve değerlendirecek olanlar

bilinccedilleri guumlnuumlmuumlzuumln diliyle ve kuumlltuumlruumlyle belirlenmiş olan araştırma-

16 age s 97 17 İbrahim Enis Delacircletuumlrsquol-Elfacircz 1992 Kacirchire s 248-251 Ayrıca bkz Celalettin Divlekci

Muhammed es-Seyyid Ali Belacircsicircrsquoden yapmış olduğu ldquoArap Dili Semantiğirdquo başlıklı ccedilevirinin dipnotunda s271 Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi İlahiyat Fakuumlltesi Dergisi 1997 Sayı4


cılar olacaklardır Belirlenmiş bilinccedilleriyle geccedilmişi doğru olarak anla-

maları bize olası goumlruumlnmemektedir

Kurrsquoacircn Soumlzluumlklerinin Durumu

Emin el-Hucirclicircrsquonin vefatından bu yana yaklaşık 46 sene geccedilmiş

bulunuyor Acaba beklentilerini karşılayacak bir Kurrsquoacircn Soumlzluumlğuuml hazır-

lanabilmiş midir Bu soruyu yanıtlamadan oumlnce geccedilmişten guumlnuumlmuumlze

bu alanda yapılan ccedilalışmalardan kısaca soumlz etmek gerekir Racircğıb el-

İsfahacircnicircrsquoye (ouml 503H1108M) gelinceye dek Kurrsquoacircnrsquoın buumltuumln soumlzcuumlk-

lerini iccedileren bir Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlne rastlamamaktayız Bunun en oumlnemli

nedeni Kurrsquoacircn ile ilgili tefsirlerin Marsquoacircnicircrsquol- Kurrsquoacircn Gacircribursquol-Kurrsquoacircn

tarzında yazılmış eserlerin ve Arapccedila soumlzluumlklerin bu iş iccedilin yeterli his-

sedilmesidir Racircğıb el-İsfahacircnicircrsquoyi 253 yıl sonra el- Halebicirc olarak tanı-

nan Ahmed İbn Yucircsuf (ouml 756 H1355M) izlemiştir El-Halebicirc eserini

lsquoUmdetursquol-Huffacircz ficirc Tefsicircri-Eşrefirsquol-Elfacirczrdquo olarak adlandırmıştır An-

cak bu eser Racircğıb el-İsfahacircnicircrsquonin eseri kadar etkin olamamıştır 1953-

1970 yılları arasında Mısır Arap Dili Akademisi tarafından gerccedilekleşti-

rilen ve 1989 yılında tekrar basılan Mursquocemursquol-elfacirczirsquoil-Kurrsquoacircnirsquol-

Kericircm konu ile ilgili ccedilok az bir gelişme sağlamıştır18

Nihayet 2008

yılında Brill Yayınları arasında neşredilen yeni bir Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml ile

karşılaşıyoruz Bu soumlzluumlk Mısırlı iki bilim adamı olan ElSaid M

Badawi ve Muhammad Abdel Haleem tarafından ldquoArabic-English

Dictionary of Qurrsquoanic Usagerdquo unvanıyla gerccedilekleştirilmiştir Bu soumlz-

luumlğuumln değerlendirilmesine geccedilmeden oumlnce Batırsquoda Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml ile

ilgili ccedilalışmalara bir goumlz atalım Batırsquoda da 1873 yılına kadar yayın-

lanmış bir Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml goumlrmuumlyoruz Buna karşılık oumlnemli Arapccedila

soumlzluumlklere tanık oluyoruz Bunlardan ilki Jacobus Golius tarafından

hazırlanan ve Lexicon Arabico-Latinum unvanıyla 1653 yılında

Leidenrsquode neşredilen Arapccedila-Latince soumlzluumlktuumlr Bu soumlzluumlğuuml Georg

Wilhelm Friedrich Freytaglsquoın Lexicon Arabico-Latinum (Halle 1830-

1837) başlıklı soumlzluumlğuuml izlemiştir Bu arada burada Edward William

Lanersquonin (ouml 1876) The ArabicndashEnglish Lexicon ile Reinhart Dozyrsquonin

Suppleacutement Aux Dictionnaires Arabeslsquoı (1877ndash1881 2c) da zikretmiş

oluyoruz Batırsquoda ilk Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml John Penrice tarafından 1873

18 El-Said M Badawi Muhamad Abdel Haleem Arabic-English Dictionary of Qurrsquoanic Usage

Brill Leiden-Boston 2008 sXV


yılında gerccedilekleştirilmiştir19

Bu soumlzluumlk daha sonraları birccedilok kez Ba-

tırsquoda ve İslam duumlnyasında aynen basılmıştır Bu soumlzluumlğuumln 2010 yılında

Oumlmer Aydın tarafından Tuumlrkccedileye ccedilevrildiğini goumlruumlyoruz20

Guumlnuumlmuumlzde

kronolojik sırayla Abdursquol-Kericircm Parekh21

Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23

ve Malik Ghulam Farid MA24

Kurrsquoacircn soumlzluumlkleri hazırlamışlardır Bu soumlzluumlkler Kees Versteeghrsquoin de

haklı olarak belirttiği gibi bilimsel olmaktan uzak halka youmlnelik ccedilalış-

malardır25

Bu yuumlzden Kees Versteegh boşluğun doldurulması iccedilin

ElSaid M Badawi ve Muhammad Abdel Haleem tarafından yapılan

Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln ayırt edici oumlzelliklerinden ve onu hazırlayanların

yetkinliğinden soumlz eder26

Duumlnyada Kurrsquoacircn Soumlzluumlkleri ile ilgili olarak sunduğumuz oumlz bil-

giden sonra şimdi en son Brill yayınları arasında 2008 yılında yayın-

lanmış olan Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml uumlzerinde ayrıntılı bir biccedilimde durmak isti-

yorum Arabic-English Dictionary of Qurrsquoanic Usage

El-Said M Badawi ve Muhammad Abdel Haleem kendilerinden

oumlnceki soumlzluumlklerin değerlendirmelerini gerccedilekccedili bir biccedilimde yaptıktan

ve amaccedillarının bu alandaki boşluğu doldurmak olduğunu belirttikten

sonra Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuuml hazırlarlarken goumlz oumlnuumlnde bulundurdukları

ilkelerden soumlz eder Bu ilkelerden ve bu ilkelerin eleştirmesine geccedilme-

den oumlnce eserle ilgili şu değerlendirmede bulunmak bir bilimsel zorun-

luluktur XXVI+1069 sayfadan oluşan bu ccedilalışma gerccedilekten bu alanda

tek olma oumlzelliğini yenisi yapılmadığı takdirde uzun yıllar suumlrduumlre-

cektir Goumlsterdikleri bu uumlstuumln ccedilabalardan ve uzun yıllar ihmal edilmiş

olan Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml alanında boumlylesine guumlzel bir ccedilalışmayı ilk kez

sunduklarından dolayı kendilerini yuumlrekten kutlarım

19 John Penrice Dictionary and Glossary of The Koran London 1873 20 John Penrice Kurrsquoacircn Soumlzluumlğuuml Ccedileviren Prof Dr Oumlmer Aydın İşaret Yayınları 2010 21 Abdursquol-Kericircm Parekh Complete Easy Dictionary of the Qurrsquoan Kuala Lumpur Noorden

2003 Bu soumlzluumlk Tuumlrkccedileye de ccedilevrilmiştir 22 Arne Ambros Stephan Prochazka A Concise Dictionary of Koranic Arabic Wiesbaden L

Reichert 2004 23 Abdul Mannan Omar Dictionary of The Holy Qurrsquoan RheinfeldenNoor Foundation

International 3b 2005 24 Malik Ghulam Farid MA Dictionary of The Holy Quran With References and Explanation of

The Text UK 2006 25 ElSaid M Badawi Muhamad Abdel Haleem Arabic-English Dictionary of Qurrsquoanic Usage

Brill Leiden-Boston 2008 s XI 26 ElSaid M Badawi Muhamad Abdel Haleem age s XI-XII


Şimdi zaman El-Said M Badawi ve Muhammad Abdel

Haleemrsquoin soumlzluumlklerinde esas aldıkları ilkeleri sunma zamanıdır

1 Kurrsquoan soumlzluumlğuuml alanındaki boşluğu doldurmaya ccedilabalayan

bu ccedilalışma Acircsım tarikiyle gelen Hafs Kıraatini esas almak uumlzere Kla-

sik doumlnem muumlfessirlerinin yorumlarına dayanmaktadır27

Zamanla ilgili

engellemelerden dolayı istisnaicirc olarak diğer Kıraatlere yer verilmiş-

tir28

2 Yapısal analizin oumlnemi genel olarak yazın metinlerinin

oumlzel olarakta Kurrsquoacircn metninin yorumlanmasında goumlzardı edilemez29

ccediluumlnkuuml Arap dili Montgomery Wattrsquoın30

belirttiği gibi oumlylesine bir

dildir ki bir cuumlmleyi farklı biccedilimlerde ele alma imkanı vardır ve bu

yollar hiccedil değilse az da olsa farklı anlamlara imkan verirlerhellip Boumlylesi

durumlar Kurrsquoacircn Arapccedilasında ccedilok sık ortaya ccedilıkar ortaya ccedilıkan bu

farklı durumların herbiri iccedilin ccediloğunlukla bir şeyler soumlylenebilir

3 Muhtemelen Arap koumlkenli olmayan soumlzcuumlklere ve koumlklere

gelince onlara Arap dilbilimciler tarafından sunulan bilgiler dışında

pek fazla oumlnem atfedilmemiştir ccediluumlnkuuml biz lsquoanlamı accedilık olmayan

Kurrsquoacircn soumlzcuumlklerinin yabancı koumlkenli olduğu iddiasının onların anla-

şılmasına nasıl katkı sağladığını anlamanın ccedilok daha zor olduğunursquo

soumlyleyen Wersteeghrsquoin31

goumlruumlşuumlne katılıyoruz Ayrıca konu ile ilgili en

yeni ccedilalışma Arapccedilanın Suumlryanicenin İbranicenin ve Habeşccedilenin or-

tak bir koumlken paylaştıkları konusuna yeterince oumlnem vermemeye youml-

27 age pXVI This present Dictionary of Qurrsquoanic Usage attempts to fill this gap The work is

based upon the interpretations by classical Qurrsquoacircnic commentatorshellipaccording to the

widespread reading of Hafs (Kıraat-i Hafs-ouml 180-190AH796-805AD) through lsquoacircsim (an lsquoacircsim-ouml127AH744AD) as rendered in the Egyptian printed text of the Qurrsquoan

28 age pXXI Considerations of time have prevented the authors from including the various Readings (Kıracircacirct) save for a few instances

29 age pXXI ldquoThe role of structural analysis in interpreting literary texts in general and

Qurrsquoanic text in particular cannot be overestimatedrdquo 30 Montgomery Watt Companion to the Qurrsquoan pp10-11 As Montgomery Watt has noted lsquothe

Arabic language is such that there are often several different ways of ldquotakingrdquo a sentence and

these ways yield at least slightly different meaningshellip This kind of thing occur much more frequently in Qurrsquoanic Arabic and there is often something to be said for each of several

possibilitiesrdquo 31 CH M Versteegh Arabic Grammar and Qurrsquoanic Exegesis in Early Islam EJ Brill 1993

p 99


nelmektedir tabii ki bu durum oumlduumlnccedil alma durumları ile benzer ge-

lişme durumlarını birbirinden ayırmayı guumlccedilleştirecektir32

4 Soumlzluumlk soumlzcuumlk diziminde yerinde olarak koumlk sistemini

benimsemiştir Semantik alanının belirlenmesi iccedilin koumlkuumln iccedilerdiği

temel kavramlar oumlncelikle verilmiştir Yine koumlkten tuumlreyen

soumlzcuumlklerin Kurrsquoacircn-ı Kerimrsquode kaccedil kez geccediltiğinin goumlsterilmesine oumlzen

goumlsterilmiştir Elbetteki soumlzcuumlklerin anlamlarının accedilıklanması iccedilin

ayetler İngilizce ccedilevirileri ile birlikte sunulmuştur33

Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln youmlntemi konusunda verdiğimiz bu

accedilıklamalardan sonra eleştirilerimize geccedilebiliriz Oumlyle goumlruumlnuumlyor ki

soumlzluumlk yazarları ya Emin el-Hucirclicircrsquonin ve Arap dilbilimcilerinin

eleştirilerinden habersizdirler ya da onları ciddiye almamaktadırlar

Bize goumlre Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln oumlncelikle doğrudan doğruya Klasik

Doumlnem muumlfessirlerin yorumlarına dayandırılması bilimsel bir

yaklaşım değildir Elbetteki ayetlerin doğru olarak anlaşılabilmesi iccedilin

yorumlardan yararlanmak gerekir Muumlfessirler birccedilok ayetin bağlamını

belirledikleri iccedilin bu yorumları dikkate almak zorunlu hale gelir

Yanlış olan yorumların mutlaklaştırılmasıdır Bu bağlamda Emin el-

Hucirclicircrsquonin Klasik doumlnem muumlfessirleri yerine muumlfessirin bireysel

iccediltihadına dayanması gerektiğini vurgulamasını hatırlatmak ccedilok buumlyuumlk

bir oumlnem taşır Diğer taraftan ilk doumlnem soumlzluumlklerini de oumlncelikle

değerlendirme konusu yapmamaları doğru değildir Oysa Emicircn el-

Hucirclicirc dışında ilk doumlnem soumlzluumlkleri ile ilgili ccedilok oumlnemli tespitlerde

bulunan dilbilimciler de olmuştur Bu dilbilimciler arasında oumlzellikle

İbrahim Enicircsrsquoin ilk doumlnem soumlzluumlkleri ile ilgili mutlaka dikkate alınması

gereken tespitleri olmuştur İbrahim Enicircs34

şahsi

değerlendirmelerinden soumlz etmeden oumlnce Klasik Arapccedila ve Sami

32 ElSaid M Badawi Muhamad Abdel Haleem age sXX-XXI ldquoWith regard to those words

and roots of potentially non Arabic origin little attention beyond what provided by Arab philologists has here given to the etymology of Qurrsquoanic words largely because we agree with

Versteegh that lsquoIt is much more difficult to understand how the assumption of a foreign origin

for obscure Qurrsquoanic words can contribute to their understandingrsquo Contemporary research in the subject furthermore tends to give enough consideration to the fact that Arabic Syriac

Hebrew and Ethiopic all share a common origin a fact that will undoubtedly often make it

difficult to distinguish between cases of borrowing and cases of parallel developmentrdquo 33 age s XIX-XX 34 İbrahim Enis age 1992 Kacirchire s 249 Metnin ccedilevirisi Celalettin Divlekci Muhammed es-

Seyyid Ali Belacircsicircrsquoden yapmış olduğu ldquoArap Dili Semantiğirdquo başlıklı ccedilevirinin dipnotunda s271 Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi İlahiyat Fakuumlltesi Dergisi 1997 Sayı 4


Dilleri uzmanı olan buumlyuumlk Alman muumlsteşriki August Fischerrsquoin (1865-

1949) ilk doumlnem soumlzluumlklerin değerlendirmesi ile ilgili olarak Arap Dil

Akademisine ldquoMecmaul-Lugatil-Ara-biyyerdquo sunduğu rapordan şu

alıntılarda bulunur

a) Kadicircm Soumlzluumlkler izahlarında yeterince accedilık olmayıp ince

tanım ve accedilıklamalardan yoksundurlar

b) Accedilıklamalarda metin ccediloumlzuumlmlemelerinde ciddi yanlış

anlamalara sebebiyet verecek bazı ihtilaflara duumlşmuumlşlerdir

c) Hicri III asra gelinceye kadar - ki bu asırdan sonraki

kullanımların linguistik bir değeri yoktur - kelimelerin tarihi geccedilirmiş

olduğu evrimi ve ilk defa ya da son olarak hangi şair ve yazarlar

tarafından kullanıldığı vs hususlara yer verilmemiştir

d) Soumlzluumlkler kelimelerin sahip olduğu ccedileşitli anlamların

birbirleriyle olan ilgilerini nasıl tuumlrediklerini bir mantık oumlrguumlsuuml

iccedilerisinde kronolojik bir sıralama ile vermekten ccedilok uzaktırlar

e) Anlamların sınırlandırılması ccedilok titiz ve hassas bir şekilde

yapılmalıdır Kacircdim Soumlzluumlklerde bu husus ihmal edilmiştir

İbrahim Enicircs Fisherrsquoin ilk doumlnem soumlzluumlkleri ile ilgili tespitlerine

katıldığını belirttikten sonra onun goumlruumlşlerini doğrulayacak oumlrnekler

sunmaya oumlzen goumlsterir O bu konudaki goumlruumlşlerini şoumlyle ifade eder

ldquoGerccedilekten de soumlzluumlklerdeki pek ccedilok kelime yeterince

accedilıklanmamış ve birbiriyle ilintisiz kopuk bir goumlruumlnuumlm arzetmektedir

Boumlylece soumlzluumlklerimiz iyi bir soumlzluumlkte bulunması gereken en oumlnemli

vasıflardan birisi olan hassasiyet ve titizlikten yoksundurlar

Soumlzluumlk bilimcilerin devirlerine goumlre ldquoanlamı accedilıktırrdquo diye

belirttikleri pek ccedilok kelime buguumln bizim iccedilin kapalı ve anlaşılması

guumlccediltuumlr Oumlte yandan kimi koleksiyon sahipleri izahlarında ldquobir ccedileşit

ccediloumll bitkisidirrdquo ldquobir ccedileşit kuşrdquo ldquobir yer ismirdquo gibi hemen hemen hiccedilbir

şey ifade etmeyen muhtasar ve yuumlzeysel olmaktan oumlteye geccedilmeyen

basma kalıp ifadeler kullanmışlardır

Daha sonra gelen soumlzluumlk bilimcilerin ccedilalışmalarına baktığımız

zaman bunların daha oumlnceki gayretlerin bir devamı olduğunu goumlruumlruumlz

Yapmış oldukları ilaveler ise nadirattan diyebileceğimiz metinlerden

tesaduumlfen buldukları ya da tesaduumlfen ccediloumll sakinlerinden duydukları

şeylerden ibarettir Bu yuumlzden elimizdeki soumlzluumlklerin buumlyuumlk


ccediloğunluğu yapmış olduğu accedilıklama ve yorumlar itibariyle

birbirlerinden farklı değildirler Bu hususu gelişi guumlzel seccedilmiş

olduğumuz bir oumlrnek uumlzerinde soumlzluumlklerin accedilıklamalarını kronolojik

bir sıra iccedilerisinde vermek suretiyle goumlstermek istiyoruz Soumlz konusu

oumlrnek kelime ldquoالرعافrdquorsquodır

1 El-Cemhere (İbn Duumlreyd V 321) ldquoالرعافrdquo kan demektir

Asıl anlamı ilerlemek oumlnde olmaktır ki ldquoفرس راعفrdquo soumlzuuml bu

kabildendir ldquoYuumlruumlk atrdquo demektir Sanki kan bir at gibi oumlne geccedilmiş ve

ilerlemiştir

2 Tehzicircbursquol-Luga (el-Ezhericirc V 370)Burundan ccedilıkan kana

burun direğini geccedilmesinden dolayı ldquoالرعافrdquo denmiştir el-Leys

kelimenin dağın buruna benzeyen kısmı iccedilin kullanıldığını ccediloğulunun

ise rdquo الرواعفrdquo geldiğini soumlylemiştir ldquoالراعفrdquo burun ucu demektir Ebucirc

Ubeyd ve el-Esmaicirc kelimenin ldquoمنعrdquo ve ldquoنصرrdquo kalıbında olduğunu

soumlylemişlerdir (hellip)

3 es-Sıhacirch (Cevhericirc V 400) ldquoالرعافrdquo burundan ccedilıkan (hellip)

burun ucu dağın burun tarzındaki rdquoالراعفldquo rahvan at rdquoالراعفldquo

ccedilıkıntısı

4 Lisacircnursquol-Arab (İbnu Manzucircr V 711) ldquoالرعفrdquo geccedilmek

demektir (hellip) ldquoالرعافrdquo burundan ccedilıkan kan anlamına gelir (hellip)

rahvan at burun ucu dağın burna benzeyen kısımı rdquoالراعفldquo

5 el-Kacircmusursquol-Muhicirct (Ficircruzacircbacircdicirc V 817) ldquoالرعافrdquo kan

demektir Burun ucu dağın burna benzeyen ccedilıkıntısı ve rahvan at gibi

anlamlara gelir

Goumlruumllduumlğuuml uumlzere anlambilimle ilgili ccedilalışmalarda kadicircm

soumlzluumlklere muumlracaat etmenin zannedildiği gibi bir faydası yoktur Bu

yuumlzden anlam bilim uumlzerine ccedilalışan araştırmacının klasik edebicirc

metinlere youmlnelmesi ve ccedilalışmasını onların verileri doğrultusunda

yapması gerekmektedir35

Yeri gelmişken hemen belirtelim ki Enicircs

Cacirchiliye doumlnemi şiirlerine dayanarak yeni bir soumlzluumlk ccedilalışması

gerccedilekleştirmekte olduğunu muumljdelemektedir36

Bildiğimiz kadarıyla

35 İbrahim Enis age 1992 Kacirchire s 249-251 Metnin ccedilevirisi Celalettin Divlekci Muham-

med es-Seyyid Ali Belacircsicircrsquoden yapmış olduğu ldquoArap Dili Semantiğirdquo başlıklı ccedilevirinin dipno-

tunda s271 Suumlleyman Demirel Uumlniversitesi İlahiyat Fakuumlltesi Dergisi 1997 Sayı 4 36 age s 251


Enicircsrsquoin şu ana dek bu soumlzluumlğuuml tamamladığına dair elimizde bir bilgi

yoktur

Yazarlar yazdıkları girişte sadece el-Halicircl ibn Ahmedrsquoin

ldquoKitacircbursquol-lsquoAynrdquoından Racircğıb el-Isfahacircnicircrsquonin ldquoMufredacirctursquol-

Kurrsquoacircnrdquorsquoından El-Halebicircrsquonin lsquoUmdetursquol-Huffacircz ficirc Tefsicircri-eşrefirsquol-

Elfacirczrdquorsquodan ve İbn Manzucircrrsquoun ldquoLisacircnursquol-lsquoArabrdquorsquoından ccedilok kısa soumlz

etmekle yetinmişlerdir Kanaatimizce Eski Soumlzluumlklerin Emicircn el-

Hucirclicircrsquonin yaptığı gibi art-suumlremli semantik accedilıdan değerlendirmeleri

gerekirdi Kaynak zikretmeden yeni bir araştırmaya dayanarak Sami

Dilleri ile ilgili bilimsel olmayan bir değerlendirmeye girişmeleri affe-

dilebilir bir hata değildir Birazdan bu değerlendirmenin ne kadar te-

melsiz olduğunu kanıtlayacağız Soumlzluumlkler hazırlanırken soumlzcuumlklerin

uğradığı anlam değişmeleri mutlaka Art-Suumlremli bir yaklaşımla derin-

lemesine inceleme konusu yapılmalıdır Soumlzluumlk yazarları oumlyle goumlruumlnuuml-

yor ki Kurrsquoacircnrsquoın Sami Kuumlltuumlruumln Sami Dinlerin nihaicirc bir sentezi oldu-

ğunu goumlz ardı ediyorlar Gerccedilekten de Kurrsquoacircn oumlğretisinin oumlncekilerinin

kitaplarında olduğunu accedilıkccedila vurgulamaktadır37

Bu yuumlzden Orsquonun

kendinden oumlnceki vahiyleri onaylamak iccedilin geldiğini birccedilok yerde bil-

dirmesine şaşmamak gerekir38

Ancak bu onaylama şuursuz bir onay-

lama değildir Tahrif edilen yerlere doğrudan vurgu yaparak onları

koruma altına aldığını da accedilıkccedila ifade etmektedir39

İşte Kurrsquoacircnrsquoın bu

ikili goumlrevine ldquoMusaddiklik-Muheyminlikrdquo goumlrevi diyoruz Samimi

kanaatimiz odur ki Kurrsquoacircn oumlncesi vahiyler dikkate alınmadan onu

doğru olarak anlamak olası değildir Ancak geccedilmişte olduğu gibi bu-

guumln de bu gerccedilekleştirilemediği iccedilin birccedilok Kurrsquoacircn ayeti yanlış yorum-

lanmıştır ve yorumlanmaya da daha ccedilok uzun suumlre devam edecek gouml-

ruumlnmektedir Şimdi soumlylediklerimize delil olmak uumlzere burada ccedilarpıcı

bir oumlrnek sunmak istiyoruz

Şu ana kadar doğru olarak anlaşılamamış ve dolayısıyla buumltuumln

duumlnya dillerine yanlış ccedilevrilmiş olan ayetlerden biri de şu ayettir

ة وٱسمعوا قالوا سمع كم بقو نا وإذ أخذنا ميثاقكم ورفعنا فوقكم ٱلطور خذوا مآ ءاتين

ؤمنين ٱلعجل بكفرهم قل بئسما قلوبهم وعصينا وأشربوا في يأمركم به إيمانكم إن كنتم م

37 26 eş-Şuacircracirc 192-197 Aynı şekilde bkz 16 en-Nahl 123 38 5el-Macircide 48 Ayrıca bkz 2el-Bakara 41 91 97 3 Al-i İmracircn 3 50 4 en-Nisacirc 47 35

Facirctır 31 46 el-Ahkacircf 30 61 es-Saff 6 39 5el-Macircide 48


ldquoBir zaman uumlzerinize Tur (dağın)ı kaldırıp sizden kesin soumlz al-

mıştık ldquoSize verdiğimiz şeyi kuvvetle tutun dinleyinrdquo (demiştik)

ldquoDinledik ve isyan ettikrdquo dediler İnkacircrlarıyla kalplerine buzağı sevgi-

si iccedilerildi De ki ldquoEğer muumlrsquomin iseniz imanınız size ne koumltuuml şey emre-

diyorrdquo40

Biz ise soumlz konusu ayeti şoumlyle ccedilevirmenin doğru olacağını duumlşuuml-

nuumlyoruz

ldquoHani Biz sizden kesin soumlz almış Turrsquou uumlzerinize kaldırmış ldquo

Size verdiğimize kuvvetlice sarılın ve (onu) dinleyinrdquo (demiştik) On-

lar da ldquoBiz (onları işittik ve dolayısıyla (onları) uygulayacağızrdquo

demişlerdi İnkacircrları yuumlzuumlnden buzağı sevgisi kalplerine işlemişti

(Onlara) ldquoEğer (gerccedilekten) inanıyorsanız imanınızın size soumlyledik-

leri ne kadar koumltuumlduumlr derdquo rdquo

Bilindiği gibi Yuumlce Allah Mısır ccedilıkışında İsrailoğulları kesin

bir soumlz almıştı Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere ayet bu olaya atıfta buluna-

rak Allahrsquoın İsrailoğullarından ahit almasını ve onlardan emirlerine ve

yasaklarına uymalarını istemesini ve İsrailoğullarının da onlara uya-

caklarına dair soumlz vermelerini anlatmaktadır Ancak uumlzuumllerek belirtelim

ki soumlz konusu ayet ayette geccedilen bir eylem nedeniyle buguumlne dek

yanlış anlaşılmıştır Soumlz konusu eylem ldquolsquoAsaynacircاrdquo dır Yanlışlık soumlz

konusu eylemin ldquosinrdquo harfi ile yazılacağı yerde ldquosadrdquo ile yazılmasın-

dan kaynaklanmaktadır Olayı daha iyi anlayabilmek iccedilin oumlncelikle

Tevrat metnini goumlzden geccedilirmek isabetli olacaktır

ע ה ושמ ר -את כל כג קרב את אש

את ואת תדבר אלינו יהוה אלהינויאמר

ר ידבר יהוה אלהינו אליך-כל --אש

מענו ינו וש ש וע

27 Sen git Tanrımız

RAB`bin soumlyleyeceklerini dinle

Sonra Tanrımız RAB`bin buumltuumln

soumlylediklerini bize anlat Biz de

kulak verip uyacağız41

Nihayet bizim iccedilin son derece oumlnemli olan ibareye gelmiş bulu-

nuyoruz ldquoינו מענו ו עש -Soumlz konusu ibareyi şu şekilde transkribe ede rdquoש

40 el-Bakara 293 41Yasanın Tekrarı V 27


biliriz ldquoVeŞacircmalsquonucirc ve lsquoAsicircnucircrdquo Oumlyle goumlruumlnuumlyor ki Kurrsquoacircn bu ifade

şeklini aynen aktarmak istemiştir Semirsquolsquonacirc ve lsquoAsaynacirc Ancak İbra-

nicede lsquoyapmak yerine getirmek gerccedilekleştirmekrsquo anlamlarına gelen

ve lsquoSicircnrsquo ile yazılan lsquoAsicircnucircrsquo eylemi Arapccedilarsquoya lsquoSacircdrsquo harfi ile aktarıl-

mıştır Bu durumda da eylemin anlamı İbranicedeki anlamına tama-

men ters duumlşmektedir Aslında boumlyle bir anlam hem Kurrsquoacircnrsquoa hem de

tarihi gerccedileklere aykırı duumlşmektedir Tarihi gerccedileklere aykırı duumlşmek-

tedir ccediluumlnkuuml Allah ile bir anlaşma yapılırken Yahudilerin boumlyle bir

anlaşmaya alenen ve doğrudan doğruya karşı ccedilıkmaları beklenemez

Yahudilerin Allahrsquoın emirlerine ve yasaklarına karşı ccedilıkmaları anlaş-

madan sonra gerccedilekleşmiştir Nitekim bu gerccedileği Kurrsquoacircn da soumlz konu-

su olaydan soumlz ederken accedilık bir şekilde vurgulamaktadır

ة وٱذكروا ما فيه لع كم بقو لكم وإذ أخذنا ميثاقكم ورفعنا فوقكم ٱلطور خذوا مآ ءاتين

ن بع تتقون ن ٱلخاسرين ثم توليتم م عليكم ورحمته لكنتم م لك فلولا فضل ٱلل د ذ

ldquoHani sizden kesin soumlz almış uumlzerinize Tucircrrsquou kaldırmış ve (si-

ze) ldquo Size verdiğimize kuvvetle sarılın ve iccedilindekini hatırlayın ki

iccedilinizde Allah bilinci canlı kalabilsinldquo demiştik Ancak siz bunun

ardından yine soumlzuumlnuumlzden doumlnmuumlştuumlnuumlz Allahrsquoın size luumltfu ve sevgi-

si olmasaydı (bu davranışınızdan dolayı) huumlsrana uğrayanlardan

olurdunuzrdquo42

Uumlzuumllerek ifade edelim ki hemen buumltuumln tefsirler ve onları izleyen

buumltuumln duumlnyadaki ccedileviriler bu ccedilelişkiyi goumlrememişler ve lsquoyapmak ye-

rine getirmekrsquo anlamına gelen soumlzcuumlğe lsquoisyan etmekrsquo anlamı yuumlkle-

mişlerdir43

Burada yeri gelmişken sevinerek belirtelim ki değerli

Kurrsquoacircn araştırmacısı Muhammed Esed tefsirlerdeki ve ccedilevirilerdeki bu

accedilık ccedilelişkiyi goumlrebilmiştir Esed soumlz konusu ayetle ilgili olarak verdi-

ği dip notta ccedilelişkiyi şoumlyle gidermeye ccedilalışmaktadır

ldquoAccedilıktır ki onlar gerccedilekte bu soumlzleri soumlylememişlerdir ancak

daha sonraki davranışları yukarıdaki mecacirczicirc ifadeyi doğrulamakta-

42 el-Bakara 263-64 43 Değerli araştırmacı Abduumllaziz Bayındır Kurrsquoacircn Işığında Doğru bildiğimiz Yanlışlar s 130-

134 2 Baskı İstanbul 2007 adlı eserinde ldquoasaynardquo eyleminin (asacirc) hem isyan hem de değ-

neği tutar gibi sıkı tutma anlamına geldiğine dikkat ccedilekerek ayetteki anlamının ldquoAllahrsquoın ayet-lerine asayı tutar gibi sımsıkı sarılmakrdquo olduğunu vurgulamıştır


dırrdquo44

Esed haklı olarak Yahudilerin antlaşma esnasında soumlz konusu

soumlzuuml soumlylemediklerini accedilıkccedila vurgulamaktadır Bununla birlikte

Esedrsquoin TANAK rsquoi ccedilok iyi bilen birisi olmasına rağmen yukarıdaki

zikrettiğimiz İbranice metne dikkat ccedilekmemiş olması duumlşuumlnduumlruumlcuumlduumlr

Soumlzleşme Ccedilıkış boumlluumlmuumlnde de geccedilmektedir

ית ז א ויקח ספר הבר באזני ויקר

עם ר ויאמרו ה ל אש ר -כ ב יהוה ד

ע ה ונשמ נעש

7 And he took the book of

the covenant and read in the

hearing of the people and they

said All that the LORD hath

spoken will we do and obey

ת ח ה א ם-ויקח מש -על ויזרק הד

עם ר ה נה דם ויאמ ר כרת -ה ית אש הבר

כםיהוה ים-כל על עמ ר אלה הדב ה

8 And Moses took the blood

and sprinkled it on the people and

said Behold the blood of the

covenant which the LORD hath

made with you in agreement with

all these words45

Dikkat edilecek olursa bu metinde yapmak anlamına gelen fiil

gelecek zaman olarak kullanılmıştır Oumlyle goumlruumlluumlyor ki Kurrsquoacircn

Tesniye boumlluumlmuumlnde geccedilen kullanımı esas almıştır Burada yeri gelmiş-

ken hemen belirtelim ki Kutsal Kitap İbranicesi ldquoוrdquo bağlacını kulla-

narak bağlama bağlı olarak geccedilmiş zamandaki bir fiile ldquo מענו וש

ינו ש וע - VeŞacircmalsquonucirc ve lsquoAsicircnucircrdquo oumlrneğinde olduğu gibi gelecek zaman

ya da emir gelecek zamana da geccedilmiş zaman anlamı verebilmektedir

Yahudi Kutsal Kitabında ccedilok sıkccedila kullanılan bu uumlsluba Kutsal Kitap

İbranicesine aşina olmayanların yanlış anlamalara duumlşmemeleri iccedilin

bu uumlslubu mutlaka oumlğrenmeleri gerekir Modern İbranicede kullanıl-

mayan bu uumlslubu Kurrsquoacircnrsquoın da kullandığına tanık oluyoruz

سل وآتينا عيسى ٱبن مريم ٱلبينات ولقد آتينا موسى ٱلكتاب وقفينا من بعده بٱلر

بتم وفريقا وأيدناه بروح ٱلقدس أفكلما جآءكم رسول بما لا تهوى أنفسكم ٱستكبرتم ففريقا كذ

تقتلون

44 Muhammad Asad The Message of The Qurrsquoacircn Gibraltar tarihsiz s20 dip not77 ccedilev I 27

ldquoIt is obvious that they did not actually utter these words their subsequent behavior however

justifies the above metonymical expressionrdquo 45 Ccedilıkış 24 1-8


ldquoAnd olsun ki Biz Musarsquoya Kitabı vermiş arkasından da elccedili-

ler goumlndermiştik Meryem oğlu İsarsquoya da apaccedilık deliller vermiş ve

onu Rucirchursquol-Kudus ile desteklemiştik Her ne zaman bir elccedili size

nefislerinizin hoşlanmadığı bir şey getirmiş idiyse kibirlenmiştiniz ve

bu yuumlzden de kimilerini yalanlamıştınız kimilerini de oumllduumlrmuumlştuuml-

nuumlzrdquo46

Yukarıda da belirttiğimiz uumlzere sorunun temelinde bir eylemin

lsquosicircnrsquo ya da lsquosacircdrsquo ile yazılması yatmaktadır Oumlyle anlaşılıyor ki Hz

Peygamberin yanında bulunanlar eylemin lsquosicircnrsquo ile kullanılmasına aşi-

na goumlruumlnmemektedirler Bu yuumlzden eylemin lsquosacircdrsquo ile soumlylenildiğini

duumlşuumlnmuumlşlerdir Yeri gelmişken hemen belirtelim ki Yahudiler Hz

Peygamber ile alay etmek ve İslacircm dinini yermek iccedilin dil oyunlarına

başvurmaktan kaccedilınmıyorlardı Nitekim bu durum Kurrsquoacircn ayetlerinin

inmesine bile neden olabilmiştir

واضعه ويقولون سمعنا وعصينا وٱسمع غير فون ٱلكلم عن م ن ٱلذين هادوا يحر م

عنا ين ولو أنهم قالوا سمعنا وأطعنا وٱسمع وٱنظرنا لكان مسمع ور ليا بألسنتهم وطعنا في ٱلد

بكفرهم فلا يؤمنون إلا قليلا خيرا لهم وأقوم ولكن لعنهم ٱلل

ldquoYahudiler iccedilinde soumlzleri bağlamlarından koparan ve dillerini

eğip buumlkerek ve dini yererek ldquoBiz (onlara) uyacağız ve (onları) uygu-

layacağız sana soumlz soumlylemek haddimize değil ama luumltfen dinle ve

bizi de goumlzetrdquo diyenler vardır Şayet onlar ldquo İşittik ve itaat ettik dinle

ve bizi de goumlzet demiş olsalardı bu onlar iccedilin daha iyi ve daha doğru

olurdu Ancak Allah kuumlfuumlrlerinden dolayı onları lanetlemiştir Bu

yuumlzden onlar sadece pek az şeye inanırlarrdquo47

Ancak Hz Peygamberrsquoin arkadaşları koyu italik olarak yazılan

ibareleri ldquoİşittik ve isyan ettik dinle soumlz dinlemez adam ve bizim ccedilo-

banımız bizi guumltrdquo48

olarak anladıkları iccedilin Yahudiler ile aralarında bir

takım sorunlar yaşanmıştır Yahudiler kendilerini savunarak Hz Pey-

gambere hakaret iccedileren soumlz konusu anlamları kastetmediklerini ifade

etmişlerdir Oumlyle goumlruumlnuumlyor ki onların savunmaları Sahabe nezdinde

pek etkili olmamıştır Bunun uumlzerine durum bizzat Hz Peygamberrsquoe

ulaştırılmıştır Bunun uumlzerine Yuumlce Allah da olaya bizzat katılarak

46 el-Bakara 287 Yine bkz el-Macircide 570 47 en-Nisacirc 446 48 Elmalılı Hak Dini Kurrsquoacircn Dili c II s 1363 (Nisa 46 acircyetin tefsiri)


Yahudilerin savunmalarını desteklemiştir Bununla birlikte Yahudilere

de bir daha aynı yanlış anlamaya yol accedilmamaları iccedilin Sahabersquonin aşi-

na olmadığı İbranice bir ifade yerine onların anlayabilecekleri Arapccedila

bir ifade kullanmalarını oumlnermiştir Şayet onlar ldquo İşittik ve itaat ettik

dinle ve bizi de goumlzet demiş olsalardı bu onlar iccedilin daha iyi ve daha

doğru olurdurdquo Eğer Yuumlce Allah Yahudilerin savunmalarını kabul

etmemiş olsaydı onları doğrudan yalanlardı Bununla birlikte Kurrsquoacircn

Yahudiler iccedilinde dini yermek ve eleştirmek ve inananlar ile alay etmek

iccedilin soumlz konusu ibareleri koumltuuml anlamda kullananların bulunduğunu da

vurgulamaya oumlzen goumlstermiştir Bu yuumlzden Yuumlce Allah farklı anlama-

lara yol accedilacak ibareleri kullanmamaları konusunda inananları da

uyarmaktan geri kalmamıştır

أيها ٱلذين آمنوا لا تقولوا راعنا وقولوا ٱنظرنا وٱسمعوا وللكافرين عذاب أليم ي

ldquoEy inananlar (Allah elccedilisine) ldquoracircinacircbizi goumlzetldquo demeyin

ldquounzurnacircbize bak- bizi de goumlzetrdquo deyin ve (onu) dinleyin Nankoumlrler

iccedilin ccedilok acı veren bir azap olacaktır49

rdquo

Burada Lisacircnursquol- Arabrsquoda ldquo lsquoAsacircrdquo koumlkuumlyle ilgili olarak yaptığı-

mız araştırmada bu koumlkteki bazı soumlzcuumlklerin lsquosicircnrsquo harfi ile de yazılabi-

leceği ifade edilmektedir50

Aynı şekilde Kurrsquoacircnrsquoda lsquoSacircdrsquo ile soumlylenen

birccedilok soumlzcuumlk ya da eylem lsquoSicircnrsquo ile de soumlylenmektedir Biz burada

oumlrnek olarak ldquoBastaten Musaytir ve Siratrdquo soumlzcuumlklerini zikretmekle

yetinmek istiyoruz

Konu ile ilgili değerlendirmeler ne olursa olsun şurası bir ger-

ccedilektir ki Kurrsquoacircn İsrailoğulları ile yapılan anlaşma ile ilgili ifade şekli-

ni aynen benimsemiştir Bize goumlre bunun anlamı şudur Mademki

Kurrsquoacircn bu soumlzcuumlğuuml aynen kullanmıştır o halde yaygın olmasa bile bu

soumlzcuumlğuumln Kurrsquoacircn indiği doumlnemde Arap dilinde de mutlaka lsquo yapmak

gerccedilekleştirmek yerine getirmekrsquo anlamları da olmuş olmalıdır aksi

halde Kurrsquoacircn boumlyle bir ifadeyi kullanmazdı Şu halde el-Bakara Sure-

sinin 93 ayetinde geccedilen ldquolsquoAsaynacirc = isyan ettikrdquo ibaresini nasıl accedilık-

layabiliriz Burada şu gerccedileği accedilıkccedila vurgulamak gerekir el-Bakara

Suresinin 93 ayeti doğrudan doğruya geccedilmişte Allahrsquoın İsrailoğulları

ile yapmış olduğu anlaşmayı ve daha sonraları İsrailoğullarının sergi-

49 el-Bakara 2104 50 Bkz İbnursquol- Manzucircr Lisacircnursquol-Arab Beyrut tarihsiz XV 67


lemiş oldukları isyankacircr davranışlarını anlatmaktadır Bu yuumlzdendir ki

Yuumlce Allah burada İsrailoğullarının Allah ile yapmış oldukları anlaş-

mayı tıpkı Tevratrsquota geccediltiği şekliyle vermiştir Ancak en-Nisacirc Suresi-

nin 46 ayeti ise Hz Peygamber zamanındaki Yahudiler ile Muumlsluumlman-

ların yaşadıkları ortak olguyu anlatmaktadır Daha oumlnce de soumlylediği-

miz gibi Hz Peygamberrsquoin arkadaşları Yahudilerin lsquoSinrsquo harfi ile

soumlyledikleri ldquo lsquoAsaynacircrdquo ibaresine aşina olmadıkları iccedilin soumlz konusu

ibareyi lsquoSadrsquo harfi ileldquo lsquoAsaynacirc ldquo yazılmış olarak anlamışlardır Bize

oumlyle geliyor ki Hz Peygamberin arkadaşlarının bu anlayış şekilleri

Kurrsquoacircnrsquoı yazan Kacirctipleri de etkilemiştir Ancak oumlyle goumlruumlnuumlyor ki

Kurrsquoacircnrsquoın bağlamı boumlyle bir yazılışa uygun değildir ccediluumlnkuuml bizzat

Kurrsquoacircnrsquoın bildirdiği accedilık gerccedileğe aykırıdır O gerccedilek de el-Bakara

Suresinin 63 ayetinde accedilıkccedila ifade edildiği uumlzere Yahudilerin ancak

ve ancak soumlz vermelerinden sonra soumlzlerinden doumlnmeleri ve isyankacircr

tavırlarını sergilemeleridir

Yukarıda verdiğimiz oumlrnek Yahudicirc Kutsal Kitabının Kurrsquoacircnrsquoın

anlaşılmasında ne denli oumlnemli olduğunu accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne sermek-

tedir Aynı durum Yeni Ahid iccedilin de geccedilerlidir Başka bir deyişle İslam

oumlncesi vahiyler iccedilerik olarak Kurrsquoacircnrsquoın doğru bir biccedilimde anlaşılma-

sına ccedilok oumlnemli katkılar sağlayacaktır İnceleme konumuz şu an

Kurrsquoacircnrsquoa dilsel yaklaşımlar olduğu iccedilin biz burada İslam oumlncesi vahiy-

lerin dilsel accedilıdan Kurrsquoacircnrsquoın anlaşılmasına katkıları uumlzerinde yoğunla-

şacağız Amacımız Kurrsquoacircnrsquoı Kerimde geccedilen fiil koumlklerinin gerccedilek

anlamlarının art-suumlremli semantik incelemeler ile belirlenmesidir Bil-

diğimiz kadarıyla şu ana kadar bizim dışımızda gerek Batırsquoda ve ge-

rekse Doğursquoda bu alanda ciddi hiccedilbir ccedilalışmaya tanık olmadık Bu

yuumlzden Kurrsquoacircnrsquodaki birccedilok koumlkuumln aslicirc anlamlarının bulunmasında

Yahudicirc Kutsal Kitabında ve Yeni Ahidrsquode yapılacak olan art-suumlremli

semantik ccedilalışmaların ccedilok buumlyuumlk katkıları olacaktır Tuumlrkiyersquode seman-

tik ccedilalışmalar oumlzellikle seksenli yıllarda Toshihiko İzutsursquonun Kurrsquoacircn

semantiği ile ilgili ccedilalışmaları sayesinde belli bir ivme kazanmıştı

Ancak hemen belirtelim ki İzutsursquonun ccedilalışmaları semantik inceleme-

leri koumlk duumlzeyinde ele almamaktadır O daha ccedilok Kurrsquoacircnrsquoın duumlnya

goumlruumlşuumlnden hareket ederek onda geccedilen Anahtar terimler odak soumlzcuumlk-

ler ve bu soumlzcuumlklerin birbirleriyle olan ilişkileri uumlzerinde yoğunlaşmak-


tadır51

İzutsursquonun anahtar terimlerin ve odak soumlzcuumlklerin belirlenme-

sinde goumlreceli davrandığını soumlyleyen araştırmacılar da vardır52

Diğer

taraftan İzutsursquonun Eski Arapccedila soumlzluumlkler ile ilgili hiccedilbir değerlendir-

mede bulunmadığını belirtmekte yarar vardır Biz İzutsursquonun Kurrsquoacircn

ile ilgili yuumlruumlttuumlğuuml ccedilalışmaların son derece yararlı olduğunu duumlşuumlnuumlyo-

ruz Bununla birlikte belirtmek gerekir ki oumlnemli olan oumlncelikleri

belirlemektir Tıpkı buumltuumln Sami dillerinde olduğu gibi Arapccedilada

da oumlncelik koumlk anlamın belirlenmesi olmalıdır ccediluumlnkuuml anlamın ya

da anlamların başladığı yer koumlklerdir Koumlk anlamları doğru ola-

rak belirlenmeden bir dil iccedilinde başarılı semantik inceleme yap-

mak olası değildir ccediluumlnkuuml koumlkler zaman iccedilinde ccedileşitli nedenlerle

anlam değişmelerine maruz kalmışlardır oumlyle ki tuumlrev anlamlar

zamanla koumlk anlamlarının yerini almışlardır Sonuccedil ortadadır

Kurrsquoacircnrsquoa Hz Peygamberin ve guumlzide Ashabının anladıklarından

farklı anlamlar yuumlklenmiştir Sorun daha oumlnce de belirttiğimiz

gibi bazı istisnalar dışında hala sorunun farkında olunamaması-

dır

İşte bu bağlamda Karşılaştırmalı Sami Dilleri Araştırmaları bize

Arap dilindeki koumlklerde meydana gelen anlam değişmelerinin belir-

lenmesinde ccedilok oumlnemli bir katkı sağlayabilir ccediluumlnkuuml Sami Dilleri bi-

razdan kanıtlayacağımız uumlzere Arapccediladan ccedilıkmış olan dillerdir Ancak

Arap dili ile ilgili olarak elimizde belli sayıda kitabede yer alan birkaccedil

belge dışında Kurrsquoacircnrsquodan başka yazılı belge yoktur Oysa Akkadccedila

belgeler MOuml 2600 yıllarına kadar uzanabilmektedir Başta Akkadccedila

İbranice Aramice ve Habeşrsquoccedile olmak uumlzere buumltuumln bu Sami Dilleri

bize Arapccedilada zamanla kaybolmuş olan asıl koumlk anlamlarının belir-

lenmesinde ccedilok oumlnemli katkı sağlayabilirler Biz bu amaccedilla Fakuumllte-

mizde Yuumlksek Lisans ve Doktora oumlğrencilerimizi goumlrevlendirmiş bu-

lunuyoruz Şu ana kadar ldquoEMR53

rdquo ldquoQRE54

rdquo

51 Izutsu hakkında genel bir değerlendirme iccedilin bkz İslami Araştırmalar Dergisi Izutsu Oumlzel

Sayısı C18 S1 Ankara 2005 52 İsmail Albayrak Doğulu Bir Oryantalist Toshihiko Izutsu ve Kavram Ccedilalışmaları (Kuumlfuumlr

Kavramı Uumlzerinde) İslami Araştırmalar C18 S1 Ankara 2005 s108-121 53 Aliye Abdurrahman Vahiy Geleneğinde EMR Koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi (Basıl-

mamış Yuumlksek Lisans Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2002 54 F Betuumll Ccedilipiloğlu Vahiy Geleneğinde QRE Koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi (Basılma-

mış Yuumlksek Lisans Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2003


ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57

rdquo ldquoBRK SBH KDS58

rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61

rdquo soumlzcuumlkleri ilgili Eski Ahitrsquode İncilrsquolerde ve

Kurrsquoacircnrsquoda yuumlruumltuumllen art suumlremli ccedilalışmalar başarı ile sonuccedillandırılmış

bulunmaktadır ldquoHSB62

rdquo ldquoZKY-SDK63

rdquo ve rdquoKFR-EMN64

rdquo koumlkleri ile

ldquoRucirch ve Nefs65

rdquo soumlzcuumlkleri ile ilgili art suumlremli ccedilalışmalar ise devam

etmekte ve sonuccedillanma aşamasına yaklaşmış bulunmaktadır Bu araş-

tırmalar şu gerccedilekleri ortaya koymuştur

1 ldquoEMRrdquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı ldquoemretmekrdquo değil ldquosoumlylemek anlat-

makrdquotır

2 ldquoQRErdquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı ldquookumakrdquo değil ldquoccedilağırmakrdquotır

3 ldquoABDrdquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı ldquokul olmakrdquo değil ldquoyapmak yarat-

mak gerccedilekleştirmek uumlretmek ccedilalışmakrdquorsquotır

4 ldquoVSYrdquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı ldquotavsiye etmek oumlnermekrdquo değil ldquoem-

retmektir

5 ldquoŞHD BRK SBH QDSrdquo koumlkleri koumlk anlamlarını guumlnuumlmuumlze dek

değişmeden suumlrduumlrebilmişlerdir

6 ldquoHNFrdquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı tıpkı ldquoSBErdquo koumlkuuml gibi ldquoyoldan ccedilık-

mak sapmak haktan batıla meyletmekrdquotir Tabii ki bu betimleme

muumlşriklerin Peygamberleri ve inananları inanccedilsız ve dinsiz goumlrme-

lerine dayanmaktadır

Bildiğimiz kadarıyla bu tuumlr ccedilalışmalar gerek Batırsquoda gerekse İs-

lam Duumlnyasında hiccedilbir şekilde inceleme konusu olmamıştır Sami

55 Hatice Korkmaz Vahiy Geleneğinde ŞHD Koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi (Basılmamış

Yuumlksek Lisans Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2003 56 Nermin Akccedila Vahiy Geleneğinde ΆBD Koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi (Basılmamış

Doktora Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2004 57 Oumlmer Muumlftuumloğlu Eski Ahit Ahit ve Kurrsquoacircnrsquoda VSYrdquo Koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi

(Basılmamış Doktora Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2004 58 Mutlu Tuumlrkmen Kurrsquoacircn-ı Kericircm ve Kitacircb- Mukaddesrsquote ldquoBRKrdquo ldquoSBHrdquo ve ldquoKDSrdquo Koumlklerinin

Semantik İncelemesi (Basılmamış Doktora Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler

Enstituumlsuuml 2007 59 Elif Arslan Vahiy Suumlrecinde HNF koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi (Basılmamış Dokto-

ra Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2012 60 Muhammet Karaosman Vahiy Suumlrecinde Alem Kelimesinin Semantik Tahlili (Basılmamış

Yuumlksek Lisans Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2006 61 Mustafa Kumru Vahiy suumlrecinde hak koumlkuumlnuumln semantik accedilıdan incelenmesi (Basılmamış

Yuumlksek Lisans Tezi) Ankara Ankara Uumlniversitesi Sosyal Bilimler Enstituumlsuuml 2007 62 Saida Saipova Vahiy Suumlrecinde HSB koumlkuumlnuumln Semantik Accedilıdan İncelenmesi doktz 63 Mustafa Harput Vahiy Suumlrecinde ZKY ve SDK koumlklerinin Semantik Accedilıdan İncelenmesi doktz 64 Hatice Nuray Şahin Vahiy Suumlrecinde EMN ve KFR koumlklerinin Semantik Accedilıdan İncelenmesi

YLisans Tz 65 Yusuf Topyay Vahiy Suumlrecinde ldquoRucirch ve Nefsrdquo soumlzcuumlklerinin Semantik Accedilıdan İncelenmesi

doktz


dilleri sadece dil bakımdan ilgimizi ccedilekmemektedir Daha da

oumlnemlisi hemen bilinen buumltuumln vahiy suumlrecinin Kurrsquoacircn da dahil

olmak uumlzere Sami dilleri vasıtasıyla gerccedilekleştirilmiş olmasıdır

Bu nedenle biz vahiy suumlrecini bir buumltuumln olarak almaya oumlzellikle

oumlzen goumlsteriyoruz Şurasını hiccedilbir zaman unutmamak gerekir ki

TANAK ve İnciller inceleme konusu yapılmadan Kurrsquoacircnrsquoı doğru

olarak anlamak asla soumlz konusu olamaz Bunun nedeni Kuracircnrsquoın

suumlrekli bir biccedilimde kendinden oumlnceki vahiylere atıfta bulunması ve

daha da oumlnemlisi onları onaylamak iccedilin geldiğini accedilıkccedila bildirme-

sidir Kurrsquoacircnrsquoı doğru anlamak konusunda oumlnceki vahiyleri bilmek ne

denli oumlnemli ise onu Hz Peygamberrsquoin ve onun guumlzide Ashabının an-

ladığı gibi anlayabilmek iccedilin de onda geccedilen fiil koumlklerinin koumlk anlam-

larını doğru bir biccedilimde belirlemek de son derece oumlnemlidir Şu halde

Kurrsquoacircnrsquoı anlamada art suumlremli semantik araştırmalar kaccedilınılmazdır

Kurrsquoacircn metnini anlamada bu youmlntem bizim iccedilin olmazsa olmaz bir

youmlntem olmuştur Bu youmlntem sayesindedir ki Kurrsquoacircnrsquoı Hz Peygam-

berrsquoin anladığı gibi anlama imkanı guumlndeme gelebilmiştir Boumlyle bir

endişe taşınmadığı takdirde koumlklere Peygamber zamanındaki taşıma-

dıkları anlamları yuumlklemek kaccedilınılmaz olacaktır Ancak Tefsir Usuluuml

konusundaki eserlerimiz hacirclacirc semantik konularına gereken ilgiyi goumls-

termekten uzaktır Muumlfessirlerimiz de yaptıkları tefsirlerde dil konula-

rına ağırlık verseler de arzu edilen gelişmeleri gerccedilekleştirmekten uzak

bulunmaktadırlar Bu yuumlzden Sami Dillerinde yapılan ve yapılacak

olan art suumlremli semantik araştırmalar Kurrsquoacircnrsquoda geccedilen 1505 koumlkuumln66

koumlk anlamlarını doğru biccedilimde tespit etmek bakımından zorunluluk arz

etmektedirler Karşılaştırmalı Sami Dilleri Araştırmaları prototipe en

yakın dilin Arapccedila olduğunu accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne sermektedir O halde

Uumllkemizde ve Duumlnyada pekiyi bilinmeyen bu konunun bilimsel bir

biccedilimde accedilıklığa kavuşturulması ccedilok buumlyuumlk bir oumlnem taşır Yakında

yayınlanacak olan ldquoKurrsquoacircn Semantiğirdquo konulu araştırmamızdan bir

takım olmazsa olmaz zorunlu sonuccedillar ccedilıkmaktadır Bu sonuccedilları şu

şekilde sıralayabiliriz

1 Sami dilleri iccedilinde Proto-Semitikrsquoi en iyi bir biccedilimde yansı-

tan Arapccediladır bu noktada Akkadccedilarsquodan bile eski sayılabilir

66 Bkz Muhammed Tasa Kurrsquoacircnrsquoda Cuumlmle Yapısı Konya 2005


2 Arapccedila dışındaki Sami dilleri kolaylık ilkesi gereği Arap di-

line nazaran her bakımdan kolaylaşmış olan dillerdir Bu du-

rum morfoloji sentaks ve soumlzcuumlk hazinesi bakımından da

geccedilerlidir

3 Arapccedila dışındaki Sami dillerde harflerle ilgili olarak mey-

dana gelmiş olan değişim kuralları oumlğrenilecek olursa Sami

dillerdeki hemen buumltuumln soumlzcuumlklerin Arapccedilarsquoda var olduğu ko-

laylıkla goumlruumlluumlr

4 Sami dillerin en oumlnemli oumlzelliği genelde uumlccedil harften oluşan

koumlklerden oluşmasıdır Koumlkler aynı zamanda anlamları da

iccedilerirler Bu bakımdan koumlk anlamlarının doğru olarak belir-

lenmesi ccedilok hayaticirc bir oumlnem arz eder İşte bu bağlamda Kar-

şılaştırmalı Sami dilleri araştırmaları oumlzellikle Arapccedilarsquoda

kaybolmuş olan koumlk anlamlarının belirlenmesinde ccedilok oumlnem-

li katkılar sağlayabilir Her ne kadar Arapccedila Sami dilleri

iccedilinde Proto-Semitikrsquoe en yakın dil olsa da Arapccedila ile ilgili

olarak elimizde belli sayıda kitabe dışında Kurrsquoacircn-ı Ke-

rimrsquoden başka yazılı belge yoktur Oysaki diğer Sami dilleri

iccedilin aynı durum soumlz konusu değildir Oumlrneğin Akkadccedila soumlz

konusu olduğunda MOuml 2600 yıllarının gerisine bile gidile-

bilmektedir

5 Mademki Arapccedila Sami dilleri iccedilinde Proto-Semitikrsquoe en ya-

kın ve en eski olan dildir o halde bu dillerde var olan koumlk

anlamlarını da iccedilermek durumundadır

6 Kurrsquoacircn iccedilinde biraz dikkatli yapılan okumalar bile son dere-

ce sık kullanılan birccedilok koumlkuumln koumlk anlamlarının kayboldu-

ğunu accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne sermektedir

7 Kurrsquoacircnrsquoın doğru anlaşılabilmesi yani Hz Peygamber ve

Onun guumlzide arkadaşlarının onu anladıkları gibi anlaşılabil-

mesi iccedilin kaybolmuş olan koumlk anlamların mutlaka belirlen-

mesi gerekir Bunun da tek yolu Sami dillerinde yapılacak

olan art suumlremli semantik ccedilalışmalardır

Şimdi bize duumlşen vereceğimiz E-M-R ve R-H-M koumlkleri ile il-

gili iki oumlrnek vasıtasıyla soumlylediklerimizi kanıtlamaktır Ulaştığımız


sonuccedilların daha iyi anlaşılabilmesi bakımdan burada oumlncelikle Sami

dilleri ile ilgili bazı temel bilgiler vermek yararlı olacaktır

Genellikle Afrikarsquonın kuzeyinde ve Ortadoğursquoda konuşulan Sa-

mi dillerini ise başlıca doumlrt ana oumlbeğe ayırabiliriz67

1) Akad Babil ve Asur dillerini iccedileren Kuzey Ccedilevre ya da

Kuzeydoğu oumlbeği

2) Eski Kenan Amori (Amurru) Ugarit Fenike ve Poumln dil-

leriyle Aramcayı eski ve ccedilağdaş Suumlryanice ve İbraniceyi

iccedileren Kuzey Orta ya da Kuzeybatı oumlbeği

3) Arapccedila ve Malta dilini iccedileren Guumlney Orta oumlbeği

4) Guumlney Arapccedilasını ve Etiyopyarsquonın kuzeyinde konuşulan

dilleri iccedileren (Gersquoez) Guumlney Ccedilevre oumlbeği

Sami dillerindeki ses sisteminin temel oumlzelliği ağzın arka boumlluuml-

muumlnde ve gırtlakta oluşturulan uumlnsuumlzlerin ccedilokluğudur Bu dillerde

soumlzcuumlkler uumlnsuumlzlerden oluşan ve soumlzcuumlğuumln temel anlamını sağlayan bir

koumlkle uumlnsuumlzler arasındaki sıralanışlarına goumlre temel anlamda değişik-

likler yaratan bir uumlnluumller dizisinden tuumlretilir

Sami Dilleri ve Proto-tip sorunu

Proto-tip sorunu hemen buumltuumln dilleri ilgilendiren ve art suumlremli

semantik araştırmaları bakımından da son derece buumlyuumlk bir oumlnem arz

eden bir sorundur Her dil kendinden ccedilıkmış olduğu kaynak bir dili

tanımak ister Ancak bu kaynak dilin proto-tipinin belirlenmesi dilin

hangi doumlnemine kadar olasıdır Bu bağlamda Sami Dilleri en şanslı bir

konumda goumlruumlnmektedirler ccediluumlnkuuml bu dillerle ilgili yazılı belgeler

MOuml 2600 yıllarına kadar ulaşmaktadır Sami Dillerin bu tarihten

oumlnce var oldukları da bir vakıadır Ancak şu anda daha gerilere gitmek

olası goumlruumllmemektedir Arap dili ile ilgili olarak elimizdeki belli sayı-

da kitabe dışında en eski yazılı belgenin inişi 632 yılında tamamlan-

mış olan Kurrsquoacircn olduğu duumlşuumlnuumllecek olursa Sami Dillerin oumlnemi daha

iyi anlaşılır

Hollandalı Sami Dilleri uzmanı Albert Schultens 1706 yılında

savunmuş olduğu ldquoDissertatio theologico-philosophica de utilitate

67 Ana Britannica İst 1990 XIX 28


linguae arabicae in interpretanda sacra linguardquo başlıklı doktora tezinde

Kutsal Kitabın yorumlanmasında Arap dilinden yararlanılması gerekti-

ğine vurgu yapıyordu ccediluumlnkuuml o Arapccedilarsquonın en eski Sami Dilinin ger-

ccedilek temsilcisi olduğunu kabul ediyordu Daha sonraları Eberhard

Schrader 1873 yılında yayınlanmış olan bir araştırmasında Sami Dil-

lerin ilk doğduğu yerin Arabistan olduğunu ifade etmişti68

Bu yuumlzden

Arap dilinin ilk ortak dilin tuumlm oumlzelliklerini taşımasına şaşmamak

gerekir Arabistanrsquoı Sami Dillerin en eski barınağı yapan bu goumlruumlş kısa

bir suumlrede hemen herkes tarafından genel bir kabul goumlren klasik bir

goumlruumlş haline gelmiştir69

Bu goumlruumlşuumln savunucuları arasında G

Contenau70

Winckler Tiele Jacques de Morgan gibi araştırmacıların

isimlerini zikredebiliriz İtalyan tarihccedili L Caetani bu goumlruumlşuuml benim-

semekle kalmamış ve aynı zamanda onu geliştirmiştir71

Ona goumlre ilk

doumlnemlerde Arabistan en azından uumlccedil buumlyuumlk akarsu ile sulanan ccedilok

verimli bir boumllge idi Boumllgenin zamanla suumlrekli bir biccedilimde kuraklığa

maruz kalması halkı goumlccedil etmeye zorlamıştır Alanın oumlnemli isimlerin-

den olan Sabatini Moscati de 1957 yılında yayınlamış olduğu

ldquoAncient Semitic Civilizationsrdquo başlıklı eserinde Sami Dillerini accedilık-

layabilmek iccedilin Ortak Bir Sami koumlkenin zorunluluğundan soumlz ediyor-

du

ldquoSami halklar bir grup olarak diğer halklardan kendilerine oumlzguuml

bir takım ortak oumlzelliklere sahip olmakla ayrılmaktadırlar Bu oumlzellik-

ler oumlncelikle dilsel olan oumlzelliklerdir Sami Dilleri fonolojilerinde

morfolojilerinde sentakslarında ve soumlzcuumlk hazinelerinde o kadar ccedilok

ortak oumlzelliklere sahiplerdir ki aralarındaki benzerlikler tarihin belli

bir zamanında gerccedilekleştirilmiş olan iktibaslarla accedilıklanamaz fakat

sadece ve sadece ortak bir menşe varsayımı ile accedilıklanabilir72

rdquo

68 Bu konuda bkz ZDMG XXVI 417 1873 Zikreden Henri Fleisch Introduction aacute Lrsquoeacutetude

des Languages Seacutemitiques s 24 Paris 1947 69 Henri Fleish age s24 70 G Contenau Manuel drsquoArcheacuteologie Orientale I123 Zikreden Henri Fleisch age s24 71 L Caetani Studi di Storia Orientali I Milan 1911 s63vd Zikreden Henri Fleisch age

s24-25 72 Sabatini Moscati Ancient Semitic Civilizations s 25 2000 London Elek Books ldquoThe

Semitic peoples are distinguished as a group from others by the possession of certain common

characteristics of their own These are mainly linguistic ones Semitic languages have so much in common in their phonology morphology syntax and vocabulary that their similarity can not


Son zamanlarda Karşılaştırmalı Sami Dilleri araştırmalarında

klasik goumlruumlşuumln ccediluumlruumltuumllmeye ccedilalışıldığına tanık olmaktayız Klasik gouml-

ruumlşuumln ccedilok guumlccedilluuml savunucularından olan Sabatini Moscatirsquonin de iccedilinde

bulunduğu bir grup araştırmacı ortak yayınlamış oldukları konuyla

ilgili araştırmalarında sorunu şoumlyle guumlndeme getirmektedirler ldquoArap-

ccedilarsquonın ilk Sami dilin ya proto-tipi ya da gerccedilek imajı olarak uzun za-

mandan beri işgal etmiş olduğu merkezi konum son zamanlarda tar-

tışma konusu edilmeye başlanmıştır Ccediluumlnkuuml Arapccedilarsquonın ccedilok zengin

olan fonotik yapısı şimdi Ugaritccedile ve Guumlney Arabistan Arapccedilası ile

karşılaştırılabilmekte ve ccedilok gelişmiş olan fiil sistemi ise eskilik konu-

su olmaktan ccedilok bir sistemleştirme ccedilabasının sonucu olarak goumlruumllmek-

tedir Akkadccedila bazı Kuzey-Batı Sami Dilleri modern Habeşccedile Guumlney

Arabistan dilleri ve benzerleri hakkında sahip olduğumuz daha derin

bilgiler Proto-Semitik ve ona ccedilok benzediği iddia edilen klasik diller

hakkındaki fikirlerimizi belli bir oumllccediluumlde değiştirmişlerdir73

rdquo Bu yazar-

ların da accedilıkccedila ifade ettikleri gibi Arapccedilarsquoyı artık Sami Dilleri ana

kaynağı olarak goumlrmek istemeyen bu goumlruumlşuumln son zamanlarda oumlzellik-

le İsrail devletinin kurulmasından sonra ccedilıkmış olması oldukccedila duumlşuumln-

duumlruumlcuumlduumlr Bu yazarların soumlz konusu ettikleri gelişmeler aslında du-

rumu hiccedilbir şekilde etkileyecek durumda değildirler Diğer taraftan

Arapccedilarsquonın son derece zengin olan fiil sistemini eskilik konusu olmak-

tan ccedilok bir sistemleştirme ccedilabası olarak goumlrmeleri son derece anlam-

sızdır ccediluumlnkuuml o zaman şu soruyu yanıtlamaları kaccedilınılmazdır ldquoArap-

ccedilarsquoda var olan bu zengin fiil sistemini kimler ya da hangi kurumlar

geliştirmişlerdirrdquo Her ne kadar onlar bu soruya yanıt veremezlerse de

aslında bu soruya verilecek yanıt kolaydır yeter ki soruna oumln yargılar-

la yaklaşılmasın Soumlz konusu ettikleri Akkadccedila ve Gersquoez dilleri de tıpkı

Arapccedila gibi ccedilok zengin bir fiil sistemine sahiptir ve yazmış oldukları

kitapta sunmuş olduğu fiil bapları ile ilgili şemalar bu gerccedileği accedilıkccedila

goumlzler oumlnuumlne sermektedirler74

Bu soumlylediklerimizin anlamı şudur

be accounted for by borrowings in historic times but only on the hypothesis of a common

originrdquo 73 Sabatini Moscati Anton Spialer Edward Ullendorff Wolfram von Soden An Intoduction to

The Comparative Grammar of The Semitic Languages Phonology Ad Morphology 3b Otto

Harrassowitz Wiesbaden 1980 s16 74 Bkz age s137-158


Sami Dilleri Tarihin ccedilok eski doumlnemlerinde henuumlz belirlenmemiş olan

nedenlerden dolayı ccedilok gelişmiş bir yapıya sahip bulunmaktaydılar

Oumlzellikle Arapccedila ve Akkadccedila bu gerccedileği accedilık bir şekilde goumlzler oumlnuumlne

sermektedir Buna karşılık daha sonraki doumlnemlerde ortaya ccedilıkan

İbranice ve Aramice birazdan accedilık bir biccedilimde goumlzler oumlnuumlne serece-

ğimiz uumlzere fonotik soumlzcuumlk hazinesi ve fiil sistemi bakımından bu ge-

lişmeyi ve zenginliği goumlstermekten uzak bulunmaktadır Bu iki dil bir

bakıma Arapccedilarsquonın adeta kolaylaştırılmış uzantılarından ibarettir

oumlyle ki Arapccedila bilen biri harflerdeki değişim kurallarını bildiği tak-

dirde bu iki dili bir ayda kolayca oumlğrenebilir Oumlncelikle Arapccedilarsquodaki

28 harf İbranicersquode ve Aramicersquode 22 harfe duumlşmuumlştuumlr Arapccedilarsquoda 15

olan fiil babı İbranicersquode 5rsquoe Aramicersquode ise 3rsquoe kadar duumlşebilmiştir

Belki de daha oumlnemlisi TANAKrsquoda kullanılmış olan koumlk sayısının az

olmasıdır Kurrsquoacircnrsquoın en az uumlccedil katı olan TANAK sadece 500 koumlkten

oluşmaktadır75

Bu koumlklerin buumlyuumlk bir kısmının Arapccedilarsquoda da kullanıl-

dığını belirtmekte yarar vardır Kurrsquoacircnrsquoda kullanılmış olan koumlk sayısı-

nın 1505 olduğu goumlz oumlnuumlnde bulundurulacak olursa Arapccedilarsquonın İbra-

nicersquoye ve hatta Aramicersquoye goumlre ne denli zengin olduğu kolayca anla-

şılır76

Hele hele TANAK rsquoın bin yıldan daha fazla bir zamanda oluş-

tuğu goumlzden kaccedilırılmayacak olursa konu daha da accedilıklığa kavuşmuş

olur Belki de bazı Batılı araştırmacıları rahatsız eden bu gerccedilektir

Diğer taraftan herkes şu gerccedileği kesin olarak bilmektedir ki

Kurrsquoacircnrsquoın inmesinden oumlnce Arap dilini geliştirmeye youmlnelik hiccedilbir

kurum soumlz konusu olmamıştır Soumlz konusu olan zengin fiil sistemi ise

Kurrsquoacircnrsquoda da aynen mevcut bulunmaktadır Bu bağlamda Arap dilinin

tek yazılı kaynağının Kurrsquoacircn olduğunu soumlylemek asla bir abartı değil-

dir Yine bu ve diğer bazı araştırmacılar bize goumlre ideolojik olarak

Sami Dilleri grubunu Afrika dilleri iccedilinde muumltalaa etmeye youmlnelmişler

ve bu araştırmaları iccedilin ldquoHamito-Semitic-Hami- Samirdquo başlığını uy-

75 Bu konuda bkz Mireille Hadas-Lebel Lrsquoheacutebreu 3000 ans drsquohistoire Paris 1992 s34 76 Bkz Muhammed Tasa Kurrsquoacircnrsquoda Cuumlmle Yapısı Ankara 2005 Danışmanlığını yuumlruumlttuumlğuumlm bu

tez bilimsel bir araştırmadır Değerli araştırmacı Muhammed Tasa Tuumlrkiyersquode ilk kez

Kurrsquoacircnrsquoda geccedilen fiil koumlkleri ile ilgili iki fihrist duumlzenlemiştir Birinci fihrist koumlkleri kullanım sıklığına goumlre duumlzenlerken ikinci fihrist ise onları alfabetik sıraya goumlre duumlzenlemiştir Tuumlrki-

yersquode ilk olması nedeniyle bu ve diğer katkılarından dolayı değerli araştırmacıya teşekkuumlrleri-

mizi sunmayı yerine getirilmesi gerekli olan bir oumldev olarak goumlruumlyoruz


gun goumlrmuumlşlerdir Biz aslında konunun kapsamlı tutulmasına hiccedilbir

şekilde karşı değiliz nitekim bir yazımızda Sami diller ile ilgili ayırım-

lardan soumlz ederken bu yaklaşıma yer vermiştik Ancak boumlyle bir yakla-

şım bizi ister istemez Sami Dilleri gerccedileğinden uzaklaştırmaktadır

ldquoKapalı olan daha kapalı olanla accedilıklanamazrdquo şeklinde ifadesini bu-

lan ve herkes tarafından benimsenen bir belacircgat kuralı burada geccedilerli-

liğini korumaktadır Şu halde araştırmacılar araştırmalarında ideolo-

jik yaklaşım sergilemekten kesinlikle kaccedilınmalıdırlar

Bu ideolojik yaklaşımın guumlnuumlmuumlzde de suumlrduumlruumllduumlğuumlne tanık

oluyoruz ldquoA comparative lexical study of Quranic Arabic ldquo başlıklı

ccedilalışmanın yazarı Martin R Zammit bu yaklaşımla ilgili goumlruumlşlerini

ldquoKurrsquoacircn Soumlzluumlğuumlnde Ortak Samicirc Unsurrdquo boumlluumlmuumlnde şu şekilde ifade

etmektedir

ldquoRenan Levi Della Vida Smith Nielsen ve Moscati gibi Sami

Dillerinde uzman olan goumlzde araştırmacılar Ortak bir Sami doumlnemin

varlığını gerekli goumlrmuumlşlerdi Oumlrneğin Moscatirsquoye goumlre Sami Dilleri

temayuumlz ettiren ortak fonolojik morfolojik sentaktik ve soumlzluumlksel

oumlzellikler tarihin belli bir zamanında gerccedilekleştirilmiş olan iktibaslarla

accedilıklanamaz fakat sadece ve sadece ortak bir menşe varsayımı ile

accedilıklanabilir77

Bu goumlruumlş LaSor tarafından da guumlndeme getirilmiştir O

bu konudaki goumlruumlşlerini şoumlyle ifade etmektedirldquohellipBu denli yaygın

temel soumlzcuumlk hazinesine sahip olan Sami Dillerinin kolaylık olsun diye

Proto-Semitic olarak adlandırdığımız ortak bir dilden bir proto-tiprsquoden

gelişmiş olmaları gerekir78

rdquo

Garbini ise Ortak Semitic Soumlzluumlğuumln varlığı konusunda son dere-

ce olumsuz bir tavır sergilemektedir Her ne kadar o buumltuumln Sami Dil-

lerde ortak olan beşyuumlz civarında soumlzcuumlğuumln varlığını inkacircr etmese de o

bu olguyu Sami Dilleri tarafından tarihin bir doumlneminde yaşanmış

olan ve dolayısıyla ikinci derecede bir suumlreccedil olarak karşımıza ccedilıkan

77 Sabatini Moscati Ancient Semitic Civilizations s 25 78 WS LaSor ldquoProto-Semitic is the concept no longer validrdquo s192 Sopher Mahir Northwest

Semitic studies presented to Stanislav Segert ed by EM Cook 189-205 Ayrıca o (s 193-

205) Ortak Sami Dili Soumlzluumlğuumlnuumln sayılar vuumlcudun kısımları aile ya da kabile uumlyeleri aile ile ilgili faaliyetler zamanla ilgili suumlreler fiziksel fenomenler ortak faaliyetler faunalar hayvan

yetiştirme tarım din kuumllt youmlnetim ile ilgili soumlzcuumlkleri ortak zamirleri prepozisyonları zamir-

sel sonekleri bağlaccedilları ve edatları iccedilerdiğini ifade etmektedir Zikreden Martin R Zammit age 2002 Brill Leiden Boston Koumlln s 573-574


soumlzluumlksel birlikteliğe isnad etmektedir79

O vardığı sonucu şoumlyle bir

sava dayandırmaktadır Mademki Ortak Bir Sami Grammer diye bir

şey yoktur o halde Ortak bir Sami Soumlzluumlğuumlnuumln en azından geniş bir

oumllccedilekte gerccedilekten varolduğunu soumlylemek olası değildir80

Pratik bir

tutum ise Saenz-Badillos tarafından benimsenmiştir Ona goumlre Proto-

Semitik ldquohelliptarihsel olarak goumlzlemlenebilen ve en erken doumlnemlerinde

bu dialekt grubu tarafından paylaşılan ortak oumlzellikleri-isoglosses-

iccedilerir Bu yuumlzden Proto-Semitik bir postulat ya da dilsel bir uzlaşma

olmaktan ccedilok tanınabilen bir grup tarafından konuşulan eski bir dil-

dir81

rdquo

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki Sami Dilleri Proto-Semitikrsquoten yani

ccedilıkmış oldukları ortak menşeden bilinccedilli bir biccedilimde koparılmaya ccedilalı-

şılmaktadır Bu yaklaşımın bilimsel olmadığı o kadar accedilıktır ki eleşti-

rilmeye bile gerek duyulmamaktadır Biz burada yeri gelmişken R

Martin Zammitrsquoin ldquoA comparative lexical study of Quranic Arabicrdquo

başlıklı ccedilalışmasını değerlendirmek istiyoruz Yazarın araştırmasını

Sami Dilleri esas alarak gerccedilekleştirmesi son derece takdire şayan bir

husustur Ancak yazar ccedilalışmasını eski metinler uumlzerinde art-suumlremli

bir youmlntem kullanarak gerccedilekleştireceği yerde ccedilalışmasını mevcut

soumlzluumlkler uumlzerinden gerccedilekleştirmeyi yeğlemiştir Sonuccedil olarak Sami

Dillerindeki koumlklerin anlamları yanlış verilmiştir Yazar Kurrsquoacircnrsquoda

geccedilen 1505 koumlkuuml esas alarak ccedilalışmasını gerccedilekleştirmiştir Bu arada

ZKY koumlkuumlnuuml atladığını da belirtmemiz gerekir Yazar vereceğimiz iki

oumlrnekte accedilıkccedila goumlreceğimiz uumlzere Arapccedila dışında sekiz Sami Dili esas

almıştır Burada oumlrnek olarak EMR ve RHM koumlklerini sunmak istiyo-

ruz ccediluumlnkuuml Kurrsquoacircn ile ilgili soumlzluumlk denememize oumlrnek olarak biz de bu

iki koumlk uumlzerinde duracağız

79G Garbini ldquoLinguistica semitica 1969-1971rdquo AION 23 81-92 263-76 s167 80 G Garbini Le lingue semitiche s16 Studi de storia linguistica Istituto orientale di Napoli

Pubblicazioni del Seminario di Semitistica Ricerche 9 Napoli Istituto orientale 1994 81 Angel Saacuteenz-Badillos A History of the Hebrew Language s16 Trans John Elwolde

Cambridge Cambridge University Press1993


Zammit iki koumlkle ilgili olarak verdiği koumlk anlamları iki istisna

dışında tamamen yanlış vermiştir Bunun nedeni ccedilalışmasını hazırlar-

ken eski metinler oumlzellikle Kutsal Metinler uumlzerinde derinlemesine

art-suumlremli bir araştırma yapmamasıdır Eğer boumlyle bir araştırma yap-

mış olsaydı dayandığı soumlzluumlklerin buumlyuumlk bir kısmının ne denli yetersiz

olduğunu goumlruumlrduuml Ancak burada Zammitrsquoin en ccedilok eleştirilmesi gere-

ken youmlnuuml ccedilalışmasında alanında en ciddi kaynak olarak goumlrduumlğuumlmuumlz

Asurca soumlzluumlğuuml referansları arasında zikrettiği halde soumlzluumlğuumlnde hiccedilbir

şekilde dikkate almamasıdır Oysa soumlz konusu soumlzluumlk 90 yıl boyunca

yuumlzlerce uzman tarafından gerccedilekleştirilmiş olan bilimsel bir soumlzluumlktuumlr


Soumlzluumlğuumln en oumlnemli oumlzelliği anlamları metinler bağlamında belirleme-

sidir

Şikago Uumlniversitesine bağlı Şark Enstituumlsuuml tarafından gerccedilekleş-

tirilen ldquoThe Assyrian Dictionary ldquo başlıklı soumlzluumlğe 1920 yılında baş-

lanmıştı 21+3 ciltten oluşan bu dev eser ile ilgili olarak Şark Enstituumlsuuml

şu bilgileri vermektedirrdquo Şikago Uumlniversitesinin gerccedilekleştirdiği Asur-

ca Soumlzluumlk sadece soumlzluumlksel bilgi vermekten Akkadccedila ve İngilizce

soumlzcuumlklerin birebir anlamını sunmaktan ccedilok daha fazlası iccedilin tasarlan-

mıştır Herbir soumlzcuumlğuuml anlamlı bir bağlam iccedilinde ve genel olarak tam

ve deyimsel bir ccedileviri sunmak suretiyle soumlzluumlk o doumlnemin kuumlltuumlrel

ortamını yeniden oluşturmakta ve boumlylece birccedilok bakımdan bir ansik-

lopedi goumlrevini uumlstlenmektedir Yararlandığı kaynaklar MOuml

3000rsquoden MS 100 yılına kadar uzanmakta ve coğraficirc alan olarak da

Batırsquoda Akdenizrsquoden Doğursquoda Zagros Dağlarına kadar olan alanı kap-

samaktadırrdquo

Zammit Akkadccedila iccedilin sadece W V Sodenrsquoin82

eserini esas al-

maktadır R-H-M koumlkuuml ile ilgili olarak bize şu anlamları vermekte-

dirrdquo rēmu sich erbarmen Mitleid haben-Acımak merhamet etmekrdquo

Oysa kaynak olarak zikrettiği halde başvurmadığı Asurca soumlzluumlğe baş-

vurmuş olsaydı R-H-Mrsquonin koumlk anlamının lsquoacımak merhamet etmekrdquo

değilde lsquosevmekrsquo olduğunu kolaylıkla goumlruumlrduuml Gerccedilekten de Asurca

Soumlzluumlk83

soumlzcuumlkler ile ilgili oumlrnekler de sunmak suretiyle koumlke şu beş

anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek

3 Birine yaltaklanmak dalkavukluk etmek

4 Birbirini okşamak kucaklamak sevmek

5 Sevilmek

Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere R-H-Min koumlk anlamı buumltuumln Sami Dil-

lerde başlangıccediltan bu yana lsquosevmekrsquotir Koumlke verilmek istenen lsquoacı-

82 W von Soden Akkadisches Handworterbuch 3C 1965-1974 s 970 Wiesbaden Otto

Harrassowitz 83 The Assyrian Dictionary XIV137 Yine bkz Jeremy Black- Andrew George Nicholas

Postgate A Concise Dictionary of Akkadian s297-298 Harrossowitz Verlag Wiesbaden 2000 2b


mak merhamet etmekrsquo anlamı koumlke sonradan sokulmuş olan bir an-

lamdır

Aynı şekilde E-M-R koumlkuumlnuumln anlamı buumltuumln Sami Dillerde lsquosoumly-

lemekrsquotir Kurrsquoacircnrsquoın buumltuumln ayetlerinde koumlk lsquosoumlylemekrsquo anlamında kul-

lanılmıştır Ancak koumlke oumlzellikle lsquoemretmekrsquoanlamının yuumlklenmesi

Kurrsquoacircn Arapccedilasına aykırı bir durumdur Sami dilleri iccedilinde en eskile-

rinden biri olan Akkadccedilarsquoda E-M-R koumlkuuml diğer Sami dillerinden ccedilok

farklı bir anlam taşımaktadır Goumlrmek anlamak incelemekhellip Bu kouml-

kuumln Akkadccedilarsquoda lsquosoumlylemekrsquo ile hiccedilbir bağının olmaması son derece

duumlşuumlncuumlruumlduumlr Boumlyle bir durumda insanın aklına ister istemez soumlz

konusu koumlkle ilgili metinlerin okunması konusundaki başarılılık dere-

cesi gelmektedir ccediluumlnkuuml lsquosoumlylemekrsquo anlamının bir şekilde de olsa

Akkadccedilarsquoda da bulunmasının zorunlu olduğunu duumlşuumlnuumlyoruz Nitekim

bu dilin daha sonraki doumlnemlerde lehccedilesi durumunda olan Asurcarsquoda

lsquosoumlylemekrsquo anlamının bulunması goumlruumlşuumlmuumlzuuml doğrulamaktadır84

Şimdi Arapccedilarsquonın Sami Dilleri iccedilinde niccedilin Proto-tip olarak ka-

bul edildiğini accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne sermek buumlyuumlk bir oumlnem arz etmek-

tedir Biz konuyu yerimiz sınırlı olduğu iccedilin oumlzellikle Sesbilim Fiil

sistemi accedilısından ele alacağız

1) Arapccedilarsquonın Proto-tipliği Sesbilim bakımından

Hemen buumltuumln araştırmacılar Sami Dillerinin Proto-tipinde 29

harf bulunduğu konusunda goumlruumlş birliğine varmışlardır Yine araların-

da J Huchnergard da olmak uumlzere birccedilok araştırmacı soumlz konusu 29

harfin klasik doumlnem Arapccedilarsquosında ve Guumlney-Doğu Arapccedilarsquosında mev-

cut olduğunu soumlylemektedir Gerek Kurrsquoacircnrsquodaki Arapccedilarsquoda gerekse

buguumlnkuuml modern Arapccedilarsquoda 28 harf bulunmaktadır Var olduğu soumlyle-

nen harf ldquo ش rdquo ile ldquo سldquo harfleri arasında bir sestir ve ldquośrdquo ile goumlsteril-

mektedir Ancak yeri gelmişken hemen belirtelim ki bu sesin pratikte

hiccedilbir anlamı yoktur ccediluumlnkuuml sesin kullanıldığı hiccedilbir oumlrnek zikredil-

memektedir Nitekim aynı durum İbranicersquodeki ldquo שldquo ldquo שrdquo harfleri

iccedilinde soumlz TANAK rsquoı ve Yeni Ahidrsquoi Latincersquoye ccedileviren Saint Jerome

84 Bkz Bu konuda William Geseniusrsquoun Edward Robinson tarafından ccedilevrilmiş ve bir komisyon

tarafından goumlzden geccedilirilmiş olan Soumlzluumlğuumlne bakınız A Hebrew And English Lexicon Of The Old Testament With an appendix containing The Biblical Aramaic Oxford tarihsiz s 55-56


-sesini tanımadığını accedilıkccedila ifade etmiştir ldquośrdquo harfi ile ilgili bu de rdquoשldquo

ğerlendirmeleri yaptıktan sonra şimdi Sami Dillerindeki sessiz harfleri

goumlzden geccedilirebiliriz

a) Sami Dillerinde Sessiz Harfler

Proto-Semitikrsquote biraz oumlnce 29 harf olduğunu soumlylemiştik Bu

harflerden ikisi birazdan goumlreceğimiz uumlzere yarı sessizdirler Bu yuumlz-

den onları burada zikretmeyeceğiz

Sami Dillerindeki Sessiz Harflere Snoptik Bakış

Vahiy suumlreci accedilısından bizi oumlzellikle İbranice ve Aramice-

Suumlryanice ilgilendirmektedir Biz konunun daha rahat izlenebilmesi

iccedilin karşılaştırmamızı Arapccedila Akkadccedila İbranice ve Aramice-

Suumlryanice ile sınırlı tutmayı uygun goumlrmekteyiz Diğer taraftan biz

aşağıda sunacağımız tabloda sessiz harfleri Tuumlrk okuruna daha kolay

bir karşılaştırma imkacircnı sağlayabilmek iccedilin Arapccedilarsquodaki dizilişine ve

kendi dillerindeki yazılışlarına goumlre sunmanın daha yararlı olacağını

duumlşuumlnmekteyiz

Sami Dillerindeki Sessiz Harflere Arapccedila Alfabesindeki

Konumlarına Goumlre Snoptik Bakış

Proto-

Semitik Akkadccedila Arapccedila İbranice

Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه

Yukarıdaki tablo bize başta Akkadccedilarsquoda olmak uumlzere İbrani-

cersquode ve Aramicersquode oumlnemli harf kaybının meydana geldiğini accedilıkccedila

goumlzler oumlnuumlne sermektedir Bu harf kaybının oumlzellikle Akkadccedilarsquoda hem

de ccedilok erken bir doumlnemde ortaya ccedilıkmış olması bu dilin Sami bir dil

olmayan Suumlmercersquoden ccedilok derin bir biccedilimde etkilenmesi ile accedilıklanabi-

lir Arapccedilarsquonın telaffuzu en zor harflerinden olan غ ع ve ح harflerinin

ldquo rsquo rdquo doumlnuumlşmuumlş olması bu bağlamda son derece dikkat ccedilekici bir geliş-

medir غharfinin İbranicersquode ve Aramicersquode ise yerini ع harfine bırak-

tığına tanık oluyoruz Sonuccedil olarak Akkadccedilarsquoda 7 İbranicersquode ve

Aramicersquode ise 6 harfin mevcut olmadığını soumlylememiz gerekmektedir

Bu durumda soumlz konusu diller ث harfini genelde š ya da t harfi ile

karşılamaktadırlar Arapccedilarsquodaki ldquo ثورrdquo soumlzcuumlğuuml Akkadccedilarsquoda ldquošucircrurdquo

İbranicersquode ldquo -tavracirc ldquo olarak karşıla-ܬܘܪܐ ldquo šocircr ldquo Aramicersquode isendash שור

maktadırlar Arapccedilarsquoda ض ص ve ظ harfleri ile ayrı ayrı yazılan

soumlzcuumlkleri Akkadccedilarsquoda ve İbranicersquode tek bir צ harf ile karşılanmak-

tadır Oumlrneğin Arapccedilarsquodaki goumllge anlamına gelen ldquo soumlzcuumlğuuml rdquo ظل

Akkadccedilarsquoda ldquoşillurdquo İbranicersquode ise ldquoצל-tselrdquo şeklinde yazılmaktadır


Arapccedilarsquodaki ldquoارضrdquo soumlzcuumlğuuml Akkadccedilarsquoda ldquorsquoerşeturdquo İbranicersquode ise

olarak rdquoصا د قldquo eretsrdquo olarak ifade edilmektedir Yine Arabccedilarsquodarsquo-ארץldquo

ifade edilen soumlz İbranicersquode ldquoצודק-tsocircdeqrdquo olarak ifade edilmektedir

Aramice Arabccedilarsquodaki ض harfini ܥ- lsquo harfi ile karşılamaktadır Oumlrne-

ğin Arapccedilarsquodaki ldquoارضrdquo soumlzcuumlğuumlnuuml ldquoܐܪܥܐ-rsquoar lsquo acircrdquo şeklinde ifade et-

mektedir ظ harfini ise ldquoܛ-rdquo harfi ile karşılamaktadır Arapccedilarsquoda ldquogouml-

zetmekkorumakrdquo anlamına gelen ldquoنظرrdquo fiil koumlkuuml Aramicersquode ldquoܢܛܪ-nţacircrrdquo

şeklinde ifade edilmektedir Oumlrnekleri ccediloğalmak muumlmkuumlnduumlr ancak

biz yerimizin kısıtlı olması nedeniyle bu kadarıyla yetinmek istiyoruz

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki Arapccedila kullandığı harf sayısı bakı-

mından Proto-tipe en uygun dildir Arapccedila dışındaki diller zamanla

oumlnemli oumllccediluumlde harf kaybına uğramışlardır Ancak ses değişim kuralları

yukarıda belirtildiği uumlzere goumlz oumlnuumlnde bulundurulacak olursa soumlz

konusu soumlzcuumlklerin hemen hepsinin Arapccedilarsquodan ccedilıktığı ya da Arap

dilinde var olduğu kolaylıkla goumlruumlluumlr Bu durum ldquoaynı enerji ile buumltuumln

bu dilleri kolayca oumlğrenmek muumlmkuumlnduumlrrdquo yolundaki goumlruumlşuumlmuumlzuuml doğ-

rulamaktadır

b) Yarı Sessiz Harfler

Araştırmacılar Proto-Semitikrsquote iki adet yarı sessiz harf olduğu

konusunda goumlruumlş birliğine varmışlardır و ve ى yani v ve y

Sami Dillerin her biri bu yarı sessizlere sahiptir Ancak bu iki

harf her bir dilin oumlzelliğine goumlre bir takım değişimlere maruz kalmış-

tır Akkadccedilarsquoda y harfi zamanla i harfine doumlnuumlşmuumlştuumlr yagti Oumlrneğin

yigmucircr fiili igmucircr olarak yazılmıştır Aynı şekilde Kuzey-Batı Semitik

dillerinde de v yrsquo ye doumlnuumlşmuumlştuumlr vgty Oumlrneğin Arapccedilarsquodaki veled

soumlzcuumlğuuml İbranicersquode ve Suumlryanicersquode yeled olarak soumlylenmektedir85

c) Sesliler

Araştırmacılar Proto-Semitikrsquoin uumlccedil kısa uumlccedil de uzun sesrsquoe sahip

olduğu konusunda da goumlruumlş birliğine varmışlardır Kısa sesliler aiu

uzun sesliler ise acircicircucirc seslileridir Sami Dilleri iccedilinde sadece Arapccedila

85 Bu konuda geniş bilgi iccedilin bkz Sabatini Moscati Anton Spialer Edward Ullendorff ve

Wolfram von Soden age s45-4661-62


Proto-Semitikrsquote mevcut olan bu seslileri tam olarak yansıtmaktadır

Araştırmacılar bu gerccedileği vurgulamaktan geri kalmamışlardır86

Akkadccedila da Proto-Semitikrsquoin ses duumlzenini korumaktadır Bunun-

la birlikte ccedilift sesliler soumlz konusu olduğunda Akkadccedilarsquonin Proto-

Semitikrsquoten ayrıldığı goumlze ccedilarpmaktadır Oumlrneğin ev ve ey ccedilift seslileri

ucirc ve icirc lsquo ye doumlnuumlşmuumlşlerdir Proto-Semitikrsquoteki ve Arapccedilarsquodaki ldquo ndash يوم

yevmrdquo ve ldquoموت-mevtrdquo soumlzcuumlkleri Akkadccedilarsquoda ldquoucircmrdquo ve ldquomucirctrdquo şekline

doumlnuumlşmuumlşlerdir Yine Proto- Semitikrsquote ve Arapccedilarsquodaki ldquoعين-lsquoaynrdquo

soumlzcuumlğuuml Akkadccedilarsquoda ldquolsquoaynugtlsquoicircnursquoya doumlnuumlşmuumlştuumlr

Kuzey-Batı Sami Dillerinden olan İbranice ve Aramice dillerin-

den seslilerin biraz daha farklı bir gelişim goumlsterdiklerini goumlzlemliyo-

ruz Her iki dilde de aiu kısa seslilerin varlıklarını koruduklarına tanık

oluyoruz Bu kısa seslilerin yanında bir de e sesi yoğun bir biccedilimde

kendini goumlstermektedir Bu kısa seslilerin bir de uzun olan karşılıkları

da vardır Uzun seslilerde Proto-Semitikrsquoe goumlre meydana gelmiş olan

en oumlnemli değişiklik acirc seslisinin ocircrsquo ya doumlnuumlşmesidir Oumlrneğin Arap-

ccedilarsquoda ki ldquoعا لم-lsquoacirclem لسان-lisacircnrdquo soumlzcuumlkleri İbranicersquode ldquoעולם-lsquoocirclam

lešocircnrdquo olarak telaffuz edilmektedir Bu durumda İbranicersquonin-לשון

seslilerini kısa ve uzun olmak uumlzere aşağıdaki şekilde goumlsterebiliriz

iicirc ẹệ eecirc a acirco oocirc uucirc

İbranicersquode ccedilift seslilerden olan ev ve eyrsquoin ise karşılıklı olarak

ocirc ve ecircrsquoye doumlnuumlştuumlğuumlne tanık oluyoruz Oumlrneğin biraz oumlnce goumlrduumlğuumlmuumlz

yevm soumlzcuumlğuuml İbranicersquode yocircm ldquoaynrdquo soumlzcuumlğuuml ise ldquoecircnrdquo olarak telaffuz

edilmektedir

Aramicersquoye gelince bu dille ilgili gelişmeleri Doğu ve Batı

Aramicersquosi olmak uumlzere iki ana başlık altında incelemek gerekir Oumlzel-

likle Batı Aramicersquosinin İbranicersquoye benzer değişimlere konu olduğu-

nu rahatlıkla soumlyleyebiliriz Aramicersquodeki ses sistemini belirlemek iccedilin

genelde iki youmlntem kullanılmaktadır Oumlzellikle Nasturicirc Hıristiyanlar

86 Bu konuda bkz age s47 ldquoThe Proto-Semitic vowel system has an exact reflection in that of

Arabic whose full network of graphic symbols mirrors the phonemic positionrdquo Yine bkz age s52


tarafından kullanılan Batı youmlntemi ve Yunan sesli sistemine dayanan

ve Monofizit Hıristiyanlar tarafından kullanılan Doğu youmlntemi

Batı youmlntemi babacirc ܒ bobocirc ܒ bebecirc ܒ bibicirc ܒ ܒ

bubucirc

Doğu youmlntemi ba ܒ bacirc ܒ be ܒ bucirc ܒܘ bibicirc ܒܝ becirc ܒ

bocirc ܒܘ

Doğu Aramicersquosi Proto-Semitikrsquoe daha yakın bir ses yapısı

iccedilermektedir Bu bağlamda acirc seslilerin varlıklarını koruduklarına tanık

oluyoruz Bununla birlikte Batı Aramicersquosinde tıpkı İbranicersquode oldu-

ğu gibi acircgtocirc doumlnuumlşuumlmuuml gerccedilekleşmiştir Oumlrneğin Doğu

Aramicersquosinde baş anlamına gelen ldquorecircšacirc ldquo soumlzcuumlğuuml ile kurtarıcı anla-

mına gelen ldquopacircrocircqacirc ldquo soumlzcuumlğuuml Batı Aramicersquosinde sırasıyla ldquoricircšocirc ldquo ve

ldquopocircrucircqocirc ldquo olarak telaffuz edilmektedir

Sonuccedil

Şu ana kadar anlattıklarımızda accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki Arapccedila

sesbilim bakımdan Proto-Semitikrsquoe en uygun duumlşen dildir Diğer Sami

dillerde meydana gelen ses değişimleri Arapccedilarsquoda hiccedilbir şekilde ger-

ccedilekleşmemiştir Şu halde Arap dilinde yapılacak olan derinliğine araş-

tırmalar Proto-Semitik ile bilgilerimizin gelişmesine katkıda buluna-

caktır

2 Arapccedilarsquonın Proto-Tipliği Fiil Sistemi Accedilısından

Sami Dillerin en oumlnemli oumlzelliği genelde uumlccedil harften oluşan fiil

koumlklerinden oluşmalarıdır Bu koumlkler aynı zamanda oluşturdukları

fillerin anlamlarını da belirlerler Yine bu koumlk anlamları koumlklere veri-

len seslerle ya da ilave edilen harflerle ccedilok zengin anlam ağları oluştu-

rurlar Oumlrneğin Arapccedilarsquoda ldquo ق د س rdquo İbranicersquode ldquo ve rdquo ק ד ש

Aramicersquode ldquo -olarak var olan uumlccedilluuml fiil koumlkleri ldquoarınmışlık te rdquo ܫ ܕ ܩ

mizlik kutsallıkrdquo anlamı taşır Bu anlam bu koumlkten tuumlremiş olan he-

men buumltuumln soumlzcuumlklerde bulunur Oumlrneğin Arapccedilarsquoda ldquomukaddes

takdicircs kudducircs makdis vbrdquo soumlzcuumlkler hep ldquo ق د س rdquo koumlkuumlnden tuumlremiş

olan soumlzcuumlklerdir Burada soumlzcuumlk girmiş olduğu kalıba goumlre yeni an-

lamlar kazanır Ama şurasını hiccedilbir zaman unutmamak gerekir ki bu

koumlkten tuumlremiş olan buumltuumln soumlzcuumlkler bir şekilde koumlkuumln anlamını

buumlnyelerinde barındırırlar Bu bakımdan fillerin koumlk anlamlarının


doğru olarak belirlenmesi hayaticirc bir oumlnem taşır ccediluumlnkuuml birccedilok fiilin

asli gerccedilek koumlk anlamı buguumln zaman iccedilinde meydana gelmiş olan

anlam değişimleri yuumlzuumlnden-ne yazık ki- kaybolmuştur Bu anlam

değişmelerinin en oumlnemli nedeni koumlk anlamdan ccedilıkmış olan tuumlrev

anlamların zamanla koumlk anlamların yerlerini almalarıdır İşte Kar-

şılaştırmalı Sami Dilleri araştırmaları bu bağlamda fillerin kaybol-

muş olan gerccedilek koumlk anlamlarını yeniden bulmada bize ccedilok oumlnemli

katkılar sağlayabilirler Oumlrneğin yukarıda zikrettiğimiz İbranice ve

Aramice koumlkler ile Arapccedila koumlk arasındaki fark sadece telaffuz bakı-

mındandır İbranice ve Aramice Arapccedilarsquodaki ldquoسrdquo harfini ldquo š rdquo harfine

doumlnuumlştuumlrmuumlşlerdir

a) Sami Dillerinde Fiil Kalıpları

Sami Dillerinde uumlccedilluuml koumlke harf ilaveleri yapmak suretiyle fiilin

anlamlarını zenginleştirmek son derece kolaydır Bu bağlamda Proto-

Semitikrsquote kaccedil tane fiil kalıbı mevcut olduğunu bilmiyoruz Ancak bu

sayının Arapccedilarsquoda on beş olduğunu biliyoruz87

Soumlz konusu fiil kalıpla-

rını şoumlyle sıralayabiliriz

facirclsquoalendashفاعل farsquolsquoalendashفعل falsquoale- فعل

tefacirclsquoale- تفاعل tefarsquolsquoale -تفعل efrsquolsquoale -افعل

-انفعل

infalsquoale iflsquoalle -افعل iftalsquoale-افتعل

- استفعل

isteflsquoale iflsquoavacircle- افعوعل ifrsquolsquoacirclle - افعا ل

-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل

iflsquoanlele iflsquoanlacirc -افعنلى

Arapccedilarsquoda zengin olan fiil kalıplarının onbire kadar varan sayı-

sıyla belli bir oumllccediluumlde Akkadccedilarsquoda da varlığını suumlrduumlrduumlğuumlnuuml goumlruumlyo-

ruz88

Soumlz konusu kalıplar aşağıdaki şekilde oluşturulmaktadır

Asıl koumlk qbr

İkinci koumlk harfinin tekrarlanması qubburuqabbar uqabbir

87 Bu konuda bzk W Wright A Gramar of the Arabic Language 3b London 1967 s29 88 Bu konuda bkz John Huehnergard A Grammar of Akkadian Atlanta Georgia 1997 s 253vd


Koumlke š oumln takısının eklenmesi šuqbur ušaqbarušaqbir

Koumlke n oumln takısının eklenmesi naqburiqabbariqabbir

Koumlkuumln iccediline t takısının eklenmesi qitburiqtabbariqtabar

Koumlkuumln ikinci harfinin t takısı ile tekrarlanması

uqtabbaruqtabbir

Koumlke št takısının eklenmesi šutaqburuštaqbar uštaqbir

Yukarıda zikrettiğimiz yedi kalıp en ccedilok kullanılan kalıp-

lardandır Bunlardan başka fiilin koumlkuumlne tn štn ntn takıları

koymak suretiyle doumlrt kalıp daha elde edilmektedir89

ve boumlylece on

bir kalıba ulaşılmış olmaktadır

İbranice ve Aramicersquoye gelince bu diller fiil kalıbı youmlnuumlnden

oldukccedila yoksun sayılırlar Fiil kalıbı sayısı İbranicersquode beşe hatta

Aramicersquode uumlccedile kadar duumlşmuumlştuumlr Gerccedili İbrani dilinde yazılmış olan

dilbilgisi kitapları bu sayının yedi olduğunu vurgulamaktadırlar ama

soumlz konusu iki ilave ldquopielrdquo ve ldquohiphicirclrdquo kalıplarının mechucircl sığaların-

dan başka bir şey değildir Eğer kalıp sayısına mechucircl fillerin kalıpları

da dahil edilecek olursa bu takdirde biraz oumlnce Arapccedila ile ilgili olarak

verdiğimiz sayının otuz olarak kabul edilmesi gerekir

İbranice ve Aramice Dillerindeki Fiil Kalıplarına Snoptik

Bakış

89 Bu konuda daha geniş bilgi iccedilin bkz Bu konuda daha geniş bilgi iccedilin bkz age s409-436

Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -


Şimdi yukarıdaki şema ile ilgili bir takım bilgiler vermek ve de-

ğerlendirmelerde bulunmak buumlyuumlk bir oumlnem taşımaktadır Dikkat edi-

lecek olursa oumlzellikle uumlccedil fiil kalıbı hemen buumltuumln dillerde varlığını ko-

rumaktadır Yalnız İbranice ifrsquoacircl kalıbının başındaki [ ا ] harfini [ ه ]

harfine doumlnuumlştuumlrmuumlştuumlr Aynı duruma buguumln bile bazı Arap lehccedilelerin-

de de tanık oluyoruz90

Burada ldquohitpaelrdquo kalıbı ile ilgili accedilıklamada

bulunmak da yararlı olacaktır İbranice bu kalıp ile hem muumlşareket

hem de doumlnuumlşuumlm anlamlarını karşılamaktadır Oumlrneğin התראהhitracircacirc

fiili birbirini goumlrmek ya da goumlruumlnmek anlamlarına gelmektedir Bu

kalıp koumlk anlamının işi yapan kişinin uumlzerinde gerccedilekleşmesine de

delalet eder Oumlrneğin yok olmak helak olmak anlamına gelen

hitacircbbed kalıbında ldquointihar etmekrdquo yani ldquokendiniהתאבד acircvad koumlkuumlאבד

yok etmekrdquo anlamına gelmektedir

Aramicersquode oumlncelikle İbranicersquodeki nifrsquoacircl kalıbının olmadığını

hemen belirtelim Aramice oumlncelikle ilk uumlccedil kalıbı esas kabul eder ldquoetrdquo

takısı ile başlayan diğer uumlccedil kalıp ise sırası ile diğer uumlccedil kalıbın edilgen

kalıplarıdır İbranicersquode ve Aramicersquode fiil kalıplarının Arapccedilarsquoya nis-

petle azalmış olmasının nedeni diğer kalıplara guumlnluumlk hayatta sık sık

gereksinme duyulmaması ve her fiil koumlkuumlnuumln genel olarak her kalıpta

kullanılmamasıdır Arapccedilarsquoyı ccedilok iyi bilenlerin bile on beş fiil kalıbını

ezbere soumlyleyebilmeleri oldukccedila guumlccediltuumlr Sonuccedilta kolaylık kuralının bu

konuda da huumlkmuumlnuuml icra ettiğini soumlyleyebiliriz

b Sami Dillerinde Zaman

Genel olarak Sami Dillerinde fiillerin sadece geccedilmiş gelecek ve

emir kipleri bulunmaktadır Bu durum istisnasız buumltuumln Sami Dilleri

iccedilin geccedilerlidir Fiil ccedilekimi ise birazdan goumlruumlleceği uumlzere hemen hemen

buumltuumln dillerde aynıdır Fark sadece bazı harflerin farklı okunmaların-

dadır Sami Dillerinde fiil ccedilekimleri soumlz konusu olduğunda başlangıccedil

noktası her zaman geccedilmiş zaman kipinin uumlccediluumlncuuml eril tekil şahsıdır Bu

durum aynı zamanda buumltuumln Sami Dilleri ile ilgili soumlzluumlkler iccedilin de soumlz

konusudur Başka bir deyişle Sami Dilleri ile ilgili buumltuumln soumlzluumlkler

kelimelere oumlncelikle geccedilmiş zamanın uumlccediluumlncuuml eril tekil şahsı ile başlar

Oumlrneğin Arapccedilarsquoda kuumltuumlphane anlamına gelen ldquo المكتبة rdquo soumlzcuumlğuumlnuuml bir

90 W Wright age s36 Yazar rsquoeracircha rsquoeracircdersquoeracircqa ve enacircra fiilerinin sırasıyla ldquoheracircha heracircde

heracircqa ve henacircrardquo olarakta kullanıldıklarına işaret etmektedir


Arapccedila soumlzluumlkte bulabilmek iccedilin ldquoكتبrdquo koumlkuumlne başvurmak gerekir

Vahiy suumlreci accedilısından bizi oumlzellikle Arapccedila İbranice ve Aramice

ilgilendirdiği iccedilin biz ccedilekimleri bu dillerle sınırlı tutmanın daha yarar-

lı olacağını duumlşuumlnuumlyoruz Arapccedila İbranice ve Aramice dillerinde ge-

nel olarak geccedilmiş ve gelecek olmak uumlzere iki zaman soumlz konusudur

Arapccedila şimdiki zaman kipini de genelde gelecek zaman kipiyle karşı-

larken İbranice ve Aramice şimdiki zamanı ismursquol-facirclsquoil kalıbı ile kar-

şılamaktadır Gerccedili Arapccedila da şimdiki zamanı ifade etmek iccedilin ara sıra

ismursquol-facirclsquoil kalıbını kullanmaktadır ama bu genel bir kullanım şekli

değildir

Şimdi yazmak anlamına gelen ldquoكتبrdquo koumlkuumlnuumln oumlncelikle geccedilmiş

zamanını ccedilekelim

Geccedilmiş Zaman Ccedilekimi

Arapccedila İbranice Aramice

كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܝܢܟܬܒܟܬܒܝ

Ktav Ktavecircn


Yukarıdaki şema dikkatle izlenecek olursa uumlccedil dil arasında telaf-

fuz sorunu dışında pek fazla fark yoktur Aynı durum gelecek zaman

iccedilinde soumlz konusudur Bununla birlikte burada yeri gelmişken hemen

belirtelim ki Arabccedilarsquodaki altı gelecek zaman sığası İbranice ve

Aramicersquode ikiye inmiştir Buna goumlre Arapccedilarsquodaki ldquokete-

beYektubuldquo sığası İbranicersquode ldquokacirctav yiķtocircvrdquo Aramicersquode ise

ldquoKtacircvniķtocircvrdquo ve yine aynı şekilde ldquofaaleyefalurdquo sığası da İbranicersquode

ldquolacircmadyilmacircdrdquo Aramicersquode ise ldquoqrebneqrabrdquo olarak karşılanmakta-

dır Aramicersquode y olan gelecek zaman harfi Suumlryanicersquode nrsquoye doumlnuumlş-

muumlştuumlr Şimdi gelecek zamanı yine şema şeklinde sunalım

Gelecek Zaman Ccedilekimi


اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn


Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere Aramicersquonin Hz İsa sonrası doumlnemleri-

ni yansıtan Suumlryanicersquode y harfi nrsquoye doumlnuumlşmuumlş bulunmaktadır Bu-

nunla birlikte Aramicersquode y harfinin y olarak kaldığını belirtmekte

yarar vardır Diğer taraftan b harfi v olarak telaffuz edilmektedir O

halde oumlnemsiz bazı değişiklikler dışında uumlccedil dilde de fiil ccedilekiminin

hemen hemen aynı olduklarını kolayca soumlylemek muumlmkuumlnduumlr Burada

oumlnemli olan ccedilekim harflerinin aynen korunmuş olmasıdır Şimdi İbra-

nicersquode ve Aramicersquode yaygın olan şimdiki zaman ccedilekimini sunmak

istiyoruz

Şimdiki Zaman Ccedilekimi


انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-nacirc

انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون

Nahnu kacirctibucircne

אנחנו כותבים

Anahnucirc Kocirctvicircm

ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات

Nahnu kacirctibacirctun

אנחנו כותבות

Anahnucirc Kocirctvocirct

ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan

انتم كاتبون

Entum kacirctibucircne

אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm

ܐܢܬܘܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicirc-tton

انتن كاتبات

Entunne kacirctibacirctun

אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم

Hem kacirctibucircne

הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-ennocircn

هن كاتبات

Hunne Kacirctibacirctun

הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-ennecircn

Şimdiki zaman Aramice ccedilekimlerini doğu diyalektiğine goumlre

verdiğimizi belirtmek isteriz

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki şimdiki zaman da aslında yapı olarak

Arapccedilarsquodan farklı değildir ancak fark Arapccedilarsquonın genelde şimdiki

zaman iccedilin gelecek zamanı daha yoğun kullanmasıdır

Emir sığasına gelince o gelecek zamanın ldquoن ا ت ي ldquo harfle-

rinden oluşan oumln eklerin fiilin başından kaldırılmasıyla gerccedilekleşir

Ancak Arapccedilarsquoda soumlzcuumlk ya da fiil sessiz harfle başlayamadığı iccedilin

fiilin başına bir ldquo ا ldquo getirilir Oumlzellikle emir sığasında soumlz konusu

olduğunda Aramicersquode birccedilok harfin okunmaması soumlz konusudur Bu

durum dişil eril ve ccediloğul durumlarında da emir sığasının aynı şekilde

telaffuz edilmesini gerektirmektedir Oumlrneğin ldquoKtocircvrdquo okunuşu doumlrt

durum iccedilinde geccedilerli olabilir Metinde farkların accedilık olmasına rağmen

soumlzluuml dilde boumlyle bir farkın olmaması kargaşaya yol accedilabilir Bu gibi

durumlarda anlamı belirleyecek olan bağlamdır


EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)

Yukarıda Arapccedila İbranice ve Aramice dillerinde geccedilmiş gele-

cek şimdiki zaman ve emir kipi ile ilgili ccedilekim oumlrneklerini sunduk

Yeri gelmişken hemen belirtelim ki bu ccedilekimler diğer kalıplar iccedilinde

geccedilerlidir Burada yine İbranicersquode ve Aramicersquode Arapccedilarsquonın ve

Akkadccedilarsquonın aksine irabın yani ccedilekimin kalktığını oumlzellikle belirtmek

gerekir

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki Arapccedila dışındaki buumltuumln Sami Diller

Arapccedilanın kolaylaştırılmış şekilleridir Bu yuumlzden Vahiy Suumlreci ile

ilgilenenlerin mutlaka oumlğrenmeleri gerekir Bundan sonraki duumlzenlene-

cek Sempozyumlarda ldquoKurrsquoacircnın anlaşılmasında Sami Dillerinin Oumlne-

mirdquo konusunun ele alınması buumlyuumlk bir oumlnem taşır O halde buumltuumln gay-

retler Son Ccedilağrı Kurrsquoan da dacirchil olmak uumlzere buumltuumln Vahiy Suumlrecinin

doğru bir biccedilimde anlaşılmasına youmlnelik olmalıdır

Şimdi zaman E-M-R ve R-H-M koumlkleri ile ilgili ccedilalışmamızı

burada yer sınırlılığından dolayı oumlzet olarak sunma zamanıdır


1Vahiy Suumlrecinde E-M-R Koumlkuumlnuumln Art Suumlremli Semantik

Araştırması

E-M-R אמר Koumlkuumlnuumln TANAKrsquodaki Kullanımları

Guumlnluumlk yaşantımızda kimi soumlzcuumlkler kimilerine goumlre daha ccedilok

kullanılırlar kimileri ise ccedilok nadiren kullanılırlar Bu durum sosyal

yaşantının doğal bir sonucudur Bu bağlamda lsquosoumlylemek anlatmakrsquo

eylemleri hemen buumltuumln dillerde en ccedilok kullanılan soumlzcuumlkler arasında-

dır Aynı durum dini metinler iccedilin de geccedilerlidir Gerccedilekten de lsquosoumly-

lemek anlatmakrsquo ile ilgili soumlzcuumlkler Kutsal Metinlerde de en ccedilok kul-

lanılan soumlzcuumlklerdendir Oumlrneğin İbranicersquode soumlylemek anlamına gelen

acircmarrsquo koumlkuuml TANAKrsquoın en ccedilok kullanılan soumlzcuumlkleri arasındadırrsquoאמרlsquo

Bu koumlk TANAK rsquoda 5308 kez kullanılırken aynı anlamı ifade etmek

iccedilin daha yoğun olarak lsquoقول qavelersquo koumlkuumlnuuml kullanan Kurrsquoan ise soumlz

konusu koumlkuuml 1758 kez kullanmıştır91

Yeri gelmişken hemen belirtelim

ki bu koumlk aynı zamanda Kurrsquoanrsquoda en ccedilok kullanılan koumlktuumlr Aslında

lsquoqavelersquo koumlkuuml de TANAKrsquoda azımsanmayacak bir şekilde yani 436

kez lsquoses soumlz ve guumlruumlltuumlrsquo anlamlarında kullanılmıştır Yine Aramice

olarak yazılmış olan Daniel kitabında da soumlz konusu koumlk 7 kez kulla-

nılmıştır Bu koumlkuumln TANAKrsquoda sadece isim olarak kullanılması son

derece dikkat ccedilekicidir Yine bu koumlkten yapılmış oumlzel isim olarak yani

-qocirclYah=Yahversquonin Sesirsquo şeklinde terkip olarak iki kez kullanılקוליהlsquo

dığına da işaret edelim92

E-M-R koumlkuumlnuumln Kurrsquoanrsquoda kullanımına

gelince bu koumlk Kurrsquoanrsquoda 246 kez kullanılmıştır ve kullanılmada

sıklık bakımından 32 sırayı işgal etmiştir Bize goumlre bu koumlkuumln de

Kurrsquoanrsquodaki asıl anlamı lsquosoumlylemekrsquotir

Sami dilleri iccedilinde en eskilerinden biri olan Akkadccedilarsquoda E-M-R

koumlkuuml diğer Sami dillerinden ccedilok farklı bir anlam taşımaktadır Goumlr-

mek anlamak incelemekhellip Bu koumlkuumln Akkadccedilarsquoda lsquosoumlylemekrsquo ile

hiccedilbir bağının olmaması son derece duumlşuumlncuumlruumlduumlr Boumlyle bir durumda

insanın aklına ister istemez soumlz konusu koumlkle ilgili metinlerin okun-

ması konusundaki başarılılık derecesi gelmektedir ccediluumlnkuuml lsquosoumlylemekrsquo

anlamının bir şekilde de olsa Akkadccedilarsquoda da bulunmasının zorunlu

olduğunu duumlşuumlnuumlyoruz Nitekim bu dilin daha sonraki doumlnemlerde

91 Bu konuda bkz Muhammed Tasa age s137 92 Nehemya 11 7 Yeremya 2921


lehccedilesi durumunda olan Asurcarsquoda lsquosoumlylemekrsquo anlamının bulunması

goumlruumlşuumlmuumlzuuml doğrulamaktadır93

E-M-R koumlkuumlnuumln TANAKrsquoda incelemesine geccedilmeden evvel

hemen belirtelim ki koumlk ldquosoumlylemekrdquo anlamını ccedilağdaş İbranicersquode de

suumlrduumlrmektedir94

E-M-R אמר Koumlkuumlnuumln TANAKrsquo daki Anlamları

TANAK rsquoda geccedilen soumlzcuumlkler ile ilgili bir soumlzluumlğe başvurduğu-

muzda karşımıza şu anlamlar ccedilıkmaktadır

Soumlylemek iccedilinden geccedilirmek soumlz vermek emretmek אמר

ר Soumlylenmek anlatılmak נאמ

יר אמ İlan etmek ikrar itiraf etmekה

ר מ תא Oumlvuumlnmek gururla hareket etmek ה95

TANAK rsquoda 5308 kez kullanılmış olan bu koumlkuumln anlam dağılı-

mı şoumlyledir

Soumlylemek 4874 Konuşmak 179

Yanıt vermek 99 Emretmek 30

Anlatmak 29 Ccedilağırmak 7

Soumlz vermek 6 Farklı anlamlarda 84

Dikkat edilecek olursa 4874 kez kullanılmak suretiyle koumlk an-

lamı varlığını guumlccedilluuml bir biccedilimde suumlrduumlrmektedir Aslında diğer kulla-

nımlar da doğrudan koumlkuumln anlamını taşımaktadırlar Biz bu farklı kul-

lanımlar uumlzerinde burada durmak istemiyoruz96

Bizi burada ilgilendi-

ren soumlzcuumlğuumln lsquoemretmekrsquo anlamında kullanıldığı iddia edilen metinleri

incelemek ve boumlylece onların da gerccedilekte de boumlyle bir anlam taşıyıp

taşımadıklarını goumlzler oumlnuumlne sermektir Gerccedilekten de koumlkuumln 30 yerde

ldquoemretmekrdquo anlamında kullanıldığı iddia edilen metinler incelendiğin-

93 Bu konuda William Geseniusrsquoun Edward Robinson tarafından ccedilevrilmiş ve bir komisyon

tarafından goumlzden geccedilirilmiş olan Soumlzluumlğuumlne bakınız A Hebrew And English Lexicon Of The

Old Testament With an appendix containing The Biblicak Aramaic Oxford tarihsiz s 55-56 94 Bu konuda bkz Ben Iehuda Elieser Thesaurus Totius Hebraitatis et Veteris et Recentioris

Tel-Aviv tsz I 291-299 Shachter Haim The New Universal Hebrew- English dictionary

Tel-Aviv tsz I 30 M Cohn Marc Franccedilais-HebrewHebrew-Franccedilais Lexique Achiasaf Publishing House Tel-Aviv 1997


tarafından goumlzden geccedilirilmiş olan Soumlzluumlğuumlne bakınız A Hebrew And English Lexicon Of The Old Testament With an appendix containing The Biblicak Aramaic Oxford tarihsiz s55-56

yine bu konuda bkz Marcus Jastrow A Dictionary of the Targumim the Talmud Babli and

Yerushalmi and the Midrashic Literature New York tarihsiz I 78-79 96 Koumlkuumln farklı kullanım şekilleri hakkında geniş bilgi iccedilin bkz Aliye Abdurrahman agt


de koumlkuumln burada da ldquosoumlylemekrdquo anlamında kullanıldığı accedilıkccedila goumlruumlluumlr

Biz burada yer sorunu nedeniyle sadece bir oumlrnek uumlzerinde duracağız

י ביום י יע כטוב לב השב

לך א אמר--ביין המ ן בזת מהומ ל

א גת א חרבונא ב זתר וכרכס ואבגת

ים יס ר בעת הס ת פני ש ים א רת המש

לך אחשורוש המ

Yedinci guumln şarabın etkisiyle

keyiflenen Kral Ahaşveroş hizme-

tindeki yedi haremağasına -

Mehuman Bizta Harvona Avagta

Zetar ve Karkasa -

י יא ת ושת יא א ב המלכה לה

לך פני המ ר מלכות--ל להראות בכת

ים עמ ת יפיה ה ים א ר כי טובת והש

יא ה ה מרא

11 Kraliccedile Vaştiyi başında ta-

cıyla huzuruna getirmelerini buyur-

du Kraliccedile Vaşti guumlzeldi Kral halka

ve oumlnderlere onun ne kadar guumlzel

olduğunu goumlstermek istiyordu97

Yukarıdaki metinde kralın soumlzuumlnuuml Kutsal Kitap ccedilevirilerinin

aksine lsquosoumlyledirsquo diyerek ccedilevirecek olursak anlamda hiccedilbir değişme

olmadığı gibi metni de doğru ccedilevirmiş oluruz Nitekim TANAK rsquoın en

eski ccedilevirisi olan Yetmişler ccedilevirisi metinde geccedilen אמר eylemine lsquoειπε

soumlyledilsquo anlamı vermiştir

ldquoΕν δε τη ημερα τη εβδομη ηδεως γενομενος ο βασιλευς ειπε τω

αμαν και Βζαν και Θαρρα και Βωραζη και Ζαθολθα και Αβαταζα και

Θαραβα τοις επταν ευνουκοις τοις διακονοις του βασιλεως

αρταξερξοιςhelliprdquo

MOuml III Yuumlzyılda yapılmış olan bu ccedileviri soumlz konusu eylemin

o tarihlerde tıpkı İbranicersquode olduğu gibi lsquodedirsquo olarak anlaşıldığını

goumlzler oumlnuumlne sermektedir Ancak sonraları durumun değiştiğine tanık

oluyoruz MS 405 yılında tamamlanan Latince ccedileviri soumlz konusu ey-

lemi lsquopreasepitemrettirsquo şeklinde ccedilevirerek koumlkuumln yeni bir anlam ka-

zanmasına yol accedilmış bulunmaktadır

ldquoİtaque die septimo cum rex esset hilarior et post nimiam potio-

nem incoluisset mero praecepit Mauman et Bazatha et Abrana et Baga-

tha et Abgatha et Zarath et Charchas septem eunuchis qui in conspectu

eius mini strabanthelliprdquo

97 Ester 1 10-11


Vulgate olarak bilinen Latince ccedileviri guumlnuumlmuumlzdeki bir ccedilok ccedilevi-

riye kaynaklık etmiş bulunmaktadır Bu yuumlzden bir ccedilok ccedileviri Latince

ccedileviriyi kaynak kabul ederek אמר eylemine lsquoemr etmekrsquo anlamını

yuumlklemişlerdir Bununla birlikte אמר koumlkuumlne İbranice metni ve belki

de Yunanccedila ccedileviriyi dikkate alarak lsquosoumlylemekrsquo anlamı veren ccedileviriler

de eksik değildir Bunlar iccedilinde en eski ve oumlnemlilerden biri hiccedil

kuşkusuz Robert Joungrsquoun 1862 tarihli ccedilevirisidir Gerccedilekten de

Joung yukarıdaki metni İngilizcersquoye şoumlyle ccedilevirmiştir

ldquoOn the seventh day as the heart of the king is glad with wine

he hath said to Mehuman Biztha Harbona Bigtha and Abagtha

Zethar and Carcas the seven eunuchs who are ministering in the pre-

sence of the king Ahasuerushellip98

rdquo

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki ccedileviriler ccedilevirilerini yaparlarken kouml-

kuumln anlamını esas alacakları yerde bağlamı dikkate almışlardır Eğer

soumlzuuml soumlyleyen Tanrı ya da Kral ise onların soumlzleri artık bir emir buy-

ruk konumundadır Kanımızca bu yaklaşım doğru değildir Oumlzellikle

dini metinler soumlz konusu olduğunda koumlk anlamlarına esas almak ccedilok

buumlyuumlk bir oumlnem taşır Aksi halde Kutsal metinlerin ulvi bir amaccedil iccedilin

de olsa bilmeden tahrifine katkıda bulunulmuş olunabilir Bu gerccedileğin

hiccedilbir zaman goumlz ardı edilmemesi gerekir

Sonuccedil

TANAK ile ilgili olarak yapmış olduğumuz araştırmalardan şu

sonuccedillara ulaşmış bulunuyoruz

1 TANAKrsquoda en ccedilok kullanılan koumlklerden biri olan אמר koumlkuuml

lsquosoumlylemekrsquo anlamına gelen koumlk anlamını buumltuumln TANAK boyunca

korumuştur Bu koumlkuumln anlam genişlemesi olarak algılayabileceğimiz

lsquosoumlz vermek bildirmek ilan etmek kendinden soumlz etmek oumlvuumlnmekrsquo

gibi anlamlara gelince onlar da koumlkuumln asıl anlamı olan lsquosoumlylemekrsquo

anlamı iccedilinde değerlendirilebiler

2 Koumlke isnad edilen lsquoemretmekrsquo anlamına gelince bu anlam

koumlke din adamlarınca zorlanarak yuumlklenmiş olan bir anlamdır Aslında

TANAK metinleri bu zorlanma olmaksızın anlamlarını daha iyi ifade

edebilmektedir Bunun en buumlyuumlk kanıtı Yetmişler ccedilevirisidir אמר kouml-

98 Bkz httpwwwblueletterbibleorgtmp_dirversion


kuumlne din adamlarının zorlamaları sonucu sokulan ve koumlkle doğrudan

hiccedilbir bağı bulunmayan lsquoemretmekrsquo anlamı uumlzuumllerek ifade edelim ki

sonraları Arapccedilarsquoda ا مرrsquoemera koumlkuumlnuumln koumlk anlamı haline gelecektir

Aslında gerek Arapccedilarsquoda gerek diğer buumltuumln Sami dillerde bu koumlkuumln

anlamı lsquosoumlylemekrsquotir Emretmek anlamına gelince bu anlamı ifade

etmek iccedilin kullanılan koumlk وصىVSY וצה koumlkuumlduumlr Kaderin şu cilvesine

bakın ki buguumln Arapccedila asıl emir ifade eden koumlkuuml lsquotavsiye oumlnerirsquo iccedilin

kullanırken oumlneri ifade eden koumlkuuml de lsquoemirrsquo iccedilin kullanmaktadır Kesin

olan şudur ki Kurrsquoan indiği doumlnemde koumlkteki anlam değişmeleri asla

soumlz konusu değildi Şu halde Kurrsquoanrsquoın doğru olarak anlaşılması bu

anlam değişmelerinin goumlz oumlnuumlnde bulundurulmasına bağlıdır Bu ger-

ccedileğin hiccedilbir zaman goumlz ardı edilmemesi gerekir

KOumlKUumlNUumlN ESKİ AHİDrsquoDEKİ KULLANIMLARI אמר

İCcedilİN SOumlZLUumlK DENEMESİ

TANAK rsquode yapmış olduğumuz araştırmalar sonucunda אמר

koumlkuuml ile ilgili olarak şoumlyle bir soumlzluumlk sunabiliriz

Soumlylemek iccedilinden geccedilirmek soumlz vermek אמר


יר אמ Soumlyletmek ilan etmek ikrar etmek itiraf etmek ה

ר מ תא -Kendinden soumlz etmek oumlvuumlnmek gururla hareket et ה

mek

Emr Koumlkuumlnuumln Yeni Ahidrsquode Kullanımı ܐܡܪ

Aramice İslam devletinin kurulmasıyla birlikte giderek oumlnemi-

ni yitirmeye ve hatta yerini Arapccedilarsquoya terk etmeye mahkum olmuştur

Bundan boumlyle Aramice varlığını Kutsal Kitablarda ve Rituumlellerde suumlr-

duumlrecektir Bununla birlikte oumlzellikle son zamanlarda Aramicersquoyi

tekrar canlı bir dil haline getirme ccedilabalarına tanık olmaktayız Bu ccedilaba-

ların en oumlnemli uumlruumlnlerinden biri de Simon Otto tarafından hazırlanan

ve 1992 yıllarında ikinci baskısı yapılan Suumlryanice-Tuumlrkccedile soumlzluumlktuumlr

E-M-R koumlkuuml geccedilmişte olduğu gibi buguumlnde lsquosoumlylemekrsquo anlamını ܐܡܪ

koruyabilmiştir Şimdi oumlncelikle Suumlryanice-Tuumlrkccedile soumlzluumlkte yer alan

koumlkuumlnuumln anlamlarını zikretmek istiyoruz ܐܡܪ

ܪ ܡ Soumlylemek demek bahsetmek belirtmek anlatmak ܐ

beyan etmek bildirmek konuşmak

ܡܪܐ Kuzu ܐ


lsquoSoumlylemekrsquo eyleminin de Yeni Ahidrsquode en ccedilok kullanılan koumlk-

lerden biri olmasına şaşmamak gerekir ccediluumlnkuuml yaşam bunu gerektir-

mektedir Yunanca ccedileviriler genel olarak lsquosoumlylemekrsquo eylemini lsquoλεγωrsquo

ile ifade etmektedirler Peşita ise soumlz konusu eylemi ܐܡܪ koumlkuuml ile

ifade etmektedir lsquoSoumlylemekrsquo anlamına gelen lsquoλεγωrsquo eylemini incele-

mek uumlzere Yeni Ahid ile ilgili Yunanca Soumlzluumlğe başvurduğumuzda

soumlz konusu soumlzcuumlğuumln Yeni Ahidrsquode 977 kez kullanıldığını goumlruumlruumlz

Soumlzluumlk lsquoλεγωrsquo soumlzcuumlğuumlnuumln sadece 8 yerde emretmek anlamında kulla-

nıldığını ifade etmektedir Ancak metinler dikkatle okunduğunda soumlz-

cuumlğuumln burada da ldquosoumlylemekrdquo anlamında kullanıldığı rahatlıkla goumlruumlluumlr

Biz burada da yer sorunu nedeniyle sadece bir oumlrnek vermekle yetine-

ceğiz

Matthew 231 - Τότε ὁ Ἰησοῦς ἐλάλησε τοῖς ὄχλοις καὶ τοῖς

μαθηταῖς αὐτοῦ

Matthew 232 - λέγων ἐπὶ τῆς Μωσέως καθέδρας ἐκάθισαν

οἱ γραμματεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι

Matthew 233 - πάντα οὖν ὅσα ἐὰν εἴπωσιν ὑμῖν τηρεῖν

τηρεῖτε καὶ ποιεῖτε κατὰ δὲ τὰ ἔργα αὐτῶν μὴ ποιεῖτε λέγουσι γάρ καὶ

οὐ ποιοῦσι

ܝܢ ܝܕ ܘܥ ܗ ܫ ܠ ܝ ܠ ܡ ܡ ܐ ܥ ܢܫ ܡ ܟ ܘܗܝ ܘܥ ܝܕ ܠܡ

ܬ

ܪ ܐܡ ܘܢ ܘ ܠ ܠܗ ܐ ܥ ܐ ܟ ܘܪܣܝ ܘܫ ܡ ܘ ܕ ܒ ܬ ܐ ܝ

ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ

ܡ ܟ ܠ ܕ ܝܠ ܡ ܟ ܗ ܘܢܕ ܘܢ ܠܟ ܘܢ ܢ ܐܡܪ

ܛܪ

ܬ ܪܘ ܕ ܘ ܛ ܕ ܥܒ ܘ ܝܟ ܘܢ ܐ ܝܗ ܕ ܝܢ ܥܒ ܕ

ܘܢ ܠ ܕ ܥܒ ܝܢ ܬ

ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ

Matthew 231 - Tunc Iesus locutus est ad turbas et ad discipulos

suos

Matthew 232 - dicens Super cathedram Moysi sederunt Scribaelig

et Pharisaeligi

Matthew 233 - Omnia ergo quaeligcumque dixerint vobis servate

et facite secundum opera vero eorum nolite facere dicunt enim et

non faciunt

Yukarıdaki metin Tuumlrkccedilersquoye şu şekilde ccedilevrilmiştir

ldquo1-3 Bundan sonra İsa halka ve oumlğrencilerine şoumlyle seslendi

ldquoDin bilginleri ve Ferisiler Musa`nın kuumlrsuumlsuumlnde otururlar Bu nedenle


size soumlylediklerinin tuumlmuumlnuuml yapın ve yerine getirin ama onların yap-

tıklarını yapmayın Ccediluumlnkuuml soumlyledikleri şeyleri kendileri yapmazlar99

rdquo

Hz İsarsquonın soumlzleri bizlere Bakara suresinin 44 Ayetini ccedilağrış-

tırmaktadır

ب أفلا تعقلون أتأمرون ٱلناس بٱلبر وتنسون أنفسكم وأنتم تتلون ٱلكت

ldquoŞimdi siz kendinizi unutup da başkalarına mı erdemli olmayı

iyilik yapmayı soumlyluumlyorsunuz Hem de Kitabı okuduğunuz halde Siz

hiccedil akıllanmayacak mısınızrdquo

Burada oumlnemle vurgulanması gereken husus Hem İncil hem

Kurrsquoacircn metninde E-M-R koumlkuumlnuumln ccedilok accedilık bir biccedilimde ldquosoumlylemekrdquo

anlamında kullanılmış olmasıdır Ancak gerek King James ccedilevrisi

gerekse hemen buumltuumln Kurrsquoacircn ccedilevirileri E-M-R koumlkuumlne ldquoemretmekrdquo

anlamı vermektedirler

Sonuccedil

Araştırmamızdan şu iki sonuca ulaşmış bulunmaktayız

1 Aramice ܐܡܪ koumlkuumlnuumln koumlk anlamı olan lsquosoumlylemekrsquo anla-

mını korumuştur

2 Koumlke yuumlklenmeye ccedilalışılan lsquoemretmekrsquo anlamı koumlkle asla

bağdaşmayan zoraki bir anlamdır

E-M-R Koumlkuumlnuumln Kurrsquoacircnrsquoı-Kerimrsquode Kullanımları ا مر

Son ccedilağrı Kurrsquoacircn ldquosoumlylemekrdquo eylemini ifade etmek iccedilin QVL

koumlkuumlnuuml kullanmayı yeğlemiştir Bu koumlk Kurrsquoacircnrsquoda 1758 kez kullanılır-

ken100

EMR koumlkuuml ise sadece 246 kez kullanılmıştır Arapccedila soumlzluumlkler

eski ya da yeni olsunlar koumlke ldquoemretmekrdquo anlamı verme konusunda

goumlruumlş birliğine varmışlardır Kurrsquoacircn iccedilinde yapılacak ciddi bir semantik

araştırma koumlkuumln anlamının ldquosoumlylemekrdquo olduğunu accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne

sermektdir101

Biz burada yerimizin sınırlı olmasından dolayı sınırlı

sayıda oumlrnek uumlzerinde duracağız lsquolsquoEMRrsquo koumlkuuml Kurrsquoanrsquoda koumlk anla-

mını tamamen korumuş ve bize goumlre hiccedilbir şekilde anlam değişikliğine

uğramamıştır Koumlkuumln koumlk anlamını koruduğunun en accedilık delili bizzat

99 Matta 23 1-3 100 Bu konuda bkz Muhammed Tasa age s137 101 Bu konuda geniş bilgi iccedilin bkz Aliye Abdurrahman agt


Yuumlce Allahrsquoın lsquolsquoEMRrsquo koumlkuumlne eş anlamlı olarak lsquoQVLrsquo koumlkuumlnuuml goumls-

termesidir

إذا أراد شيئا أن يقول له كن فيكون أ مره إنما

ldquoO bir şeyin olmasını dilediğinde ona soumlzuuml ldquoolrdquo demesidir O

da hemen oluverir102

rdquo

Soumlz konusu ayet birinci ccediloğul şahış olarak Nahl suresinde de

tekrarlanmaktadır

لشيء إذا أردناه أن نقول له كن فيكون ق ولن اإنما

ldquoBiz bir şeyin olmasını diledimizde ona Soumlzuumlmuumlz ldquoolrdquo deme-

mizdir O da hemen oluverir103

rdquo

lsquolsquoEMRrsquo koumlkuuml hem Mekkicirc hem de Medenicirc surelerde kullanıl-

mıştır Burada oumlncelikle koumlkuumln Mekkicirc surelerin birinde geccedilen ve

kesinlikle lsquosoumlylemek demekrsquo anlamına gelen kullanımını zikretmek

istiyoruz

ا ت أمرونيريد أن يخرجكم من أرضكم بسحره اذ ف م

ldquoO sihiriyle bizi yurdumuzdandan ccedilıkarmak istiyor O halde ne

diyeceksiniz104

rdquo

Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere Tanrılığını ilan etmiş olan Firavun

Musa karşısında takınmaları gereken tavır konusunda yanındaki insan-

lardan goumlruumlşlerini accedilıklamalarını istemektedir Yanındaki insanların

Firavunrsquoa emretmeleri soumlz konusu olamayacağına goumlre burada koumlkuumln

anlamının lsquosoumlylemek demekrsquo olacağı accedilıktır Yakın zamana kadar

Tuumlrkccedile Kurrsquoacircn ccedilevirileri ayetteki eyleme ldquone emredersinizrdquo anlamı

veriyorlardı Yabancı dillerdeki ccedilevirilerde de durumun pek parlak

olduğu sanılmamalıdır En son ccedilevirilerden biri olan T B Irving ayeti

koumlke lsquoemretmekrsquo anlamı vererek ccedilevirmektedir

ldquoHe told the councilmen around him This is some clever

magician who wants to drive you out of your land through his

magic What do you order

Aynı hatayı Rudi Paret ile Reacutegis Blacherrsquoin de işlediklerini gouml-

ruumlyoruz

102 Yasin 3682 103 en-Nahl 1640 104 eş-Şuara 2635


ldquoEr will euch mit seiner Zauberei aus eurem Land vertreiben

Was gebietet ihr nun (dass man tun soll)rdquo

ldquoqui veut vous expulser de votre tere par sa magie Que pres-

crivez-vousrdquo

Ancak yeri gelmişken hemen belirtelim ki Esed linguistik bir

yaklaşım sergilemekten ccedilok ancak bağlamı goumlz oumlnuumlnde bulundurmak

suretiyle ayeti doğru bir biccedilimde ccedilevirebilmiştir

ldquohellipwho wants to drive you out of your land by his sorcery

What then do you adviserdquo

Okurlarımızın dikkatlerine bir başka Mekkicirc ayeti daha sunalım

رن ا قرية وإذا أردنا أن نهلك رناها أ م مترفيها ففسقوا فيها فحق عليها القول فدم

تدميرا

ldquoBiz bir kenti yok etmek isteyecek olursak (oumlncelikle) o kentin

zevkine duumlşkuumln zenginlerini soumlz sahibi kılarız Bunun uumlzerine onlar da

orada koumltuuml işler yaparak yoldan ccedilıkarlar Boumlylece o kentin yok olma-

sıyla ilgili şart gerccedilekleşmiş olur İşte o zaman biz de onu yerle bir

ederiz105

rdquo

Genel olarak muumltercimlerin Tuumlrkccedile ya da Batı dillerinde olsun-

lar ccedilevirilerinde başarılı olamadıklarını uumlzuumllerek muumlşahade ediyoruz

Gerccedilekten de Irving ayeti koumlke lsquoemretmekrsquo anlamı vererek ccedilevirmiş-

tir

ldquoWe have never acted as punishers until We have despatched

some messenger yet whenever We want to wipe out some town We

order its high-livers so they act depraved in it thus the Sentence about

it is proven to be right and We utterly annihilate itrdquo

Yine Rudit Paret ile Reacutegis Blacher koumlke lsquoemretmekrsquo anlamı

verdikleri iccedilin bu ayetin ccedilevirisinde de hataya duumlşmekten kurtulama-

mışlardır

ldquoUnd wenn wir eine Stadt zugrunde gehen lassen wollen

befehlen wir denen aus ihr die ein Wohlleben fuumlhren in ihr zu

frevelnhelliprdquo

ldquoQuand Nous voulons faire peacuterir une citeacute Nous ordonnons aux

richeshelliprdquo

105 el-İsracirc 1716


Bazı muumltercimler anlamsız bir ccedileviri yapmamak iccedilin ayeti du-

rumu kurtaracak ama aslında ayetin anlamını bozacak şekilde ccedilevir-

mekten kendilerini alamamışlardır Bunlar arasında oumlzellikle Esed ile

Yusuf Alirsquoyi burada oumlzellikle zikretmek isteriz Esed gerccedilekten de akıl

almaz bir biccedilimde ayeti şoumlyle ccedilevirmiştir

ldquohellipWe convey Our last warning to those of its people who

have lost themselves entirely in the pursuit of pleasureshelliprdquo

Soumlz konusu İngilizce ccedileviri Tuumlrkccedileye şu şekilde aktarılmıştır

ldquohellipo toplumun rahata goumlmuumllmuumlş seccedilkinlerine Son uyarılarımızı

iletirizhelliprdquo

Boumlyle bir ccedileviri metnin tahrifinden başka bir şey değildir Bazen

anlamı kurtarmak isterken tam bir anlamsızlığın iccediline duumlşmek her

halde bu olsa gerektir Aynı durum Yusuf Alirsquonin ccedilevirisi iccedilin de soumlz

konusudur

ldquoWhen We decide to destroy a population We (first) send a

definite order to those among them who are given the good things of

this life and yet transgress so that the word is proved true against

them then (it is) We destroy them utterlyrdquo

Koumlke lsquosoumlylemekrsquo anlamı verilmediğinde ortaya ccedilıkan ccedilelişkiler

ve sorunlar accedilıkccedila goumlruumllmektedir Şimdi biz Yuumlce Allahrsquoın soumlylemek

anlamına gelen lsquoQ-V-Lrsquo ve lsquolsquoE-M-Rrsquo koumlklerini birlikte kullandığı son

bir oumlrnek uumlzerinde durmak istiyoruz

ي إلهين ياعيسى ابن مريم أأنت قلت للناس اتخذوني وأم وإذ قال الل من دون الل

نفسي قال سبحانك ما يكون لي أن أقول ما ليس لي بحق إن كنت قلته فقد علمته تعلم ما في

م الغيوب رت نيأ لهم إلا ما قلت ما( 111)ولا أعلم ما في نفسك إنك أنت علا م به أن اعبدوا الل

قيب عليهم ا توفيتني كنت أنت الر وأنت على ربي وربكم وكنت عليهم شهيدا ما دمت فيهم فلم

كل شيء شهيد

ldquoAllacirch (kıyamet guumlnuumlnde İsarsquoya) ldquoEy Meryem oğlu İsa İnsan-

lara sen mi ldquobeni ve annemi Allacirch dışında iki tanrı edininrdquo demiştinrdquo

diye sorduğunda o ldquoSeni tenzih ederim hakkım olmayan bir şeyi

soumlylemek bana yakışmaz Eğer soumlylemiş isem kuşkusuz ki Sen onu

bilirsin Ben Senin iccedilinde olanı bilmediğim halde Sen benim iccedilinde

olanı bilirsin ccediluumlnkuuml bizim idrakimizi aşan gizli konuları ancak Sen

bilebilirsin Ben onlara sadece Senin bana onlara soumlylememi soumlyle-

diğin ldquoBenim de sizin de Rabbiniz olan Allacirchrsquoa ibadet edinrdquo soumlzuumlnuuml


soumlyledim İccedillerinde bulunduğum suumlrece onları goumlzledim Ama canımı

aldığında onları goumlzleyen Sen oldun ccediluumlnkuuml Sen her şeye en iyi tanık

olansındır106

rdquo

Ayet Kıyamet guumlnuuml Allah ile Hz İsa arasında geccedilecek olan ko-

nuşmayı aktarmaktadır Genelde hemen buumltuumln dillerdeki ccedileviriler lsquolsquoE-

M-Rrdquokoumlkuumln kullanıldığı boumlluumlmuuml lsquoBen onlara sadece bana emrettiğin

şeyi soumlyledimrdquoşeklinde ccedilevirmektedirler Gerccedilek şudur ki koumlk bura-

da lsquosoumlylemekrsquo anlamında kullanılmıştır Eğer lsquoemretmekrsquo anlamında

kullanılmış olsaydı bu takdirde Hz İsarsquoya lsquoİnsanlara sen mi ldquobeni ve

annemi Allacirch dışında iki tanrı edininrdquo demiştinrdquo demezdi Eğer koumlk

lsquoemretmekrsquo anlamında kullanılmış olsaydı o zaman Hz İsarsquonın Al-

lahrsquoa lsquoBen onlara Sen bana neyi emretti isen sadece onu emret-

timrdquo demesi gerekirdi Ccediluumlnkuuml Hz İsarsquonın Allahrsquoın emrettiğini soumly-

lemesi değil emretmesi icabederdi Burada iki koumlkuumln bir arada kulla-

nılması accedilıkccedila goumlstermektedir ki ilahicirc planda her iki koumlk de koumlk an-

lamları olan lsquosoumlylemekrsquo anlamını korumaktadırlar

Sonuccedil

Yukarıda zikrettiğimiz oumlrneklerden accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere

Kurrsquoan lsquolsquoE-M-Rrsquo koumlkuumlnuumln koumlk anlamı olan lsquosoumlylemekrsquo anlamını canlı

bir biccedilimde korumuştur

Koumlke lsquoemretmekrsquo anlamı verilmesinin temelinde soumlzuumln Al-

lahrsquotan ya da bir otoriteden gelmesi olgusu yatmaktadır

Sonuccedil

emera Soumlylemek demek soumlz vermek birinden birrsquo امر 1

şey yapmasını istemek

Emmere Soumlz sahibi kılmak yetkili kılmak başalsquo أمر 2

geccedilirmek

-el-Emr Soumlzcuumlk bu şekilde doumlrt farklı anlamda kulrsquoالامر 3

lanılmıştır

a Soumlz vaat

b Soumlz ile yerine getirilmesi istenen şey

c İş durum

d Fiil eylem amel iş

106 el-Macircide 5116-117


rsquoel-rsquoUmucircr Emir soumlzcuumlğuumlnuumln ccediloğuludur ve lsquoişlerrsquoالامور 4

anlamına gelmektedir

-irsquotemera Birbirleriyle soumlyleşmek birbirlerine darsquo ائتمر 5

nışmak istişare etmek

el-rsquoimru ccedilok korkunccedil koumltuumlrsquoالإمر 6

lsquolsquoE-M-R koumlkuuml ile ilgili olarak ortaya koyduğumuz soumlzluumlk de-

nemesi daha oumlnce sunduğumuz Kurrsquoan soumlzluumlğuumlnden koumlke lsquoemretmekrsquo

yerine lsquosoumlylemekrsquo anlamı vermesi bakımından ayrılmaktadır Eğer

koumlke on doumlrt asırdan daha fazla zamandan beri yapıldığı uumlzere lsquoem-

retmekrsquo anlamı yuumlklenecek olursa koumlkuumln tuumlrevlerini accedilıklamak imkacircn-

sız olur Bilindiği gibi asıl olan koumlk anlamıdır ve bu anlam bir şekilde

koumlkten tuumlremiş olan hemen buumltuumln soumlzcuumlklerde de kendini hissettirmek

durumundadır Koumlke lsquoemretmekrsquo anlamı verdiğimizde koumlkten tuumlremiş

olan ve lsquodanışmakrsquo anlamına gelen lsquolsquoitemerarsquo babını accedilıklayamayız

ccediluumlnkuuml emretmek danışmayı dışlayan bir durumdur Bununla birlikte

koumlke asıl anlamı olan lsquosoumlylemekrsquo anlamı verdiğimizde koumlkten tuumlremiş

olan buumltuumln soumlzcuumlkleri tutarlı bir biccedilimde accedilıklamak son derece kolay-

dır Bu bağlamda koumlkuumln zamanla kazandığı Kurrsquoan dışı lsquoemretmekrsquo

soumlzcuumlğuuml bile koumlkuumln asıl anlamından hareketle kolayca accedilıklığa kavu-

şur Soumlz sahiplerinin yani otoritelerin soumlzleri duruma goumlre oumlzellikle

yasallaştığı zaman emre doumlnuumlşuumlr Zaten TANAKrsquoda koumlke az da olsa

lsquoemretmekrsquo anlamının yuumlklenmesinde lsquosoumlylemekrsquo eyleminin Allahrsquoa

ya da kral gibi duumlnyevicirc bir otoriteye isnat edilmesi olgusu yatmaktadır

Bu durumda Allah ya da kral bir şey soumlylediği zaman soumlyledikleri

emir ve buyruk olarak anlaşılmaktadır Her ne kadar bu anlama tarzı

geccedilmişte olduğu gibi buguumln de geccedilerliliğini suumlrduumlrse de aslında yanlış

olan ve mutlaka terk edilmesi gereken bir anlama biccedilimidir ccediluumlnkuuml

temelde otoritenin mutlaklaştırılmasını amaccedillamaktadır Daha başlan-

gıccedilta lsquoemretmekrsquo eylemini ifade etmek iccedilin bağımsız bir koumlk var ise

kapalılıkların giderilmesi bakımından bu koumlkuumln oumlzellikle kullanılması

gerekir Kurrsquoan bu bağlamda ccedilok titiz davranmıştır Şu halde bizlerin

de aynı titiziliği goumlstermesi kaccedilınılmazdır


1Vahiy Suumlrecinde R-H-M Koumlkuumlnuumln Art Suumlremli Semantik

Araştırması

Kutsal Metinlerde R-H-M koumlkuumlnuumln incelemesine geccedilmeden oumln-

ce koumlkuumln Akkadccedilarsquodaki anlamlarından kısaca soumlz etmek buumlyuumlk bir

oumlnem taşır Ancak burada bir hususa dikkatleri ccedilekmemiz kaccedilınılmaz-

dır lsquoHrsquo Akkadccedilarsquoda hemzelsquorsquorsquoye doumlnuumlşmuumlştuumlr Bu yuumlzden konuyla

ilgili soumlzluumlklerde koumlk aranırken bu hususa dikkat etmek gerekir aksi

halde koumlkuuml soumlzluumlkte bulmak olası değildir Koumlk soumlzluumlklerde lsquoracircmu

)rarsquoāmu)rsquo olarak geccedilmektedir Burada koumlkuumln ccedileşitli kullanımlarınına

geccedilmeden oumlnce hemen vurgulayalım ki koumlk Akkadccedilarsquoda genelde

lsquosevmekrsquo anlamında kullanılmakta ve oumlzellikle İbranicersquode ve Arap-

ccedilarsquoda ccedilok yaygın olan lsquoacımak merhamet etmekrsquo anlamını hiccedilbir şe-

kilde taşımamaktadır Bu bağlamda Akkadccedila koumlkuumln gerccedilek anlamının

ortaya konması bakımından ccedilok buumlyuumlk bir oumlnem arz etmektedir Şimdi

koumlkuumln koumlk ve tuumlrev anlamlarını ve bu anlamlarla ilgili kullanımları

soumlzluumlkten sunalım Soumlzluumlk koumlkuumln beş anlamına işaret etmektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107

Asurca Soumlzluumlk R-H-M koumlkuumlnuumln buumltuumln kullanımlarını bağlamı

goumlz oumlnuumlnde buludurarak ayrıntılı bir biccedilimde sunmakadır Ancak biz

burada yerimizin sınırlı olmasından dolayı kullanımla ile ilgili oumlrnekler

uumlzerinde durmayacağız108

R-H-M Koumlkuumlnuumln TANAKrsquodaki Kullanımlarıרחם

TANAK ldquosevmekrdquo eylemini ifade etmek iccedilin אהבrsquoA-H-B kouml-

kuumlnuuml kullanmaktadır Bu durum Modern İbranice iccedilinde geccedilerlidir

107 The Assyrian Dictionary XIV 138 Bu soumlzluumlk ABDrsquonin Şikago eyaletinde bulunan

ldquoOriental İnstituterdquo tarafından yayınlanmıştır Ayrıca bkz Wolfram Von Soden Akkadisches

Handwoumlrterbuch s 951-952 Otto Harrassowitz Wieesbaden 1981 Jeremy Black- Andrew George Nicholas Postgate A Concise Dictionary of Akkadian s297-298 Harrossowitz Verlag

Wiesbaden 2000 2b 108 RHM koumlkuumlnuumln Akkadccedilarsquodaki kullanımları ve değerlendirmeleri yakında yayınlanacak olan

Kurrsquoacircn Semantiği adlı ccedilalışmamızda incelenmiştir


H-B-B Tevratrsquota sadece bir kez kullanılmıştır חבב109

A-H-Brsquoאהב

koumlkuuml 195 kez kullanılırken רחםR-H-M koumlkuuml ise sadece 43 kez kulla-

nılmıştır רחםR-H-M koumlkuuml gerek TANAKrsquoda gerekse ccedilağdaş İbrani-

cersquode 110

ldquosevmekrdquo anlamını korumaktadır Konu ile ilgili bir soumlzluuml-

ğe111

başvurduğumuzda karşımıza koumlkle ilgili şu anlamlar ccedilıkmaktadır

חם Sevmek ר

חם Acımak merhamet etmek ר

ה מ Acınmak merhamet olunmak רח

R-H-M koumlkuumlnuumln TANAKrsquodaki kullanımları ile ilgili son רחם

derece saygın ve bilimsel bir web sayfasına başvurduğumuzda 43 kez

kullanılan koumlke sadece bir kez ldquosevmekrdquo diğer yerlerde ise genellik-

leldquoacımak merhamet etmekrdquo anlamı verdiğini goumlruumlruumlz Koumlkuumln geccediltiği

metinleri bizzat incelediğimizde soumlz konusu tespitin doğru olmadığını

ve soumlz konusu metinlerde birkaccedil istisna dışında koumlkuumln ldquosevmekrdquo anla-

mını koruduğunu accedilık bir biccedilimde goumlrduumlk Soumlz konusu anlam kayma-

sında Aziz Jerome tarafından 405 yılında gerccedilekleştirilen Latince

Vulgate ccedilevirisi etken olmuştur Kanaatimizce buna neden Latincersquode

sevmek anlamına gelen ldquoamarerdquo eyleminin Tanrısal sevgiyi değilde

ldquoAgaperdquo bedensel sevgiyi ldquoerosrdquo ifade etmesidir Bu yuumlzden Vulgate

Kutsal Kitaprsquoda Tanrı ile ilgili ldquosevmekrdquo eylemini lsquosevmekrdquo ile hiccedilbir

ilgisi olmayan lsquotoplamak seccedilmek değer vermekrdquo anlamlarına gelen

ldquodiligererdquo eylemi ile karşılamıştır En son aşamada Tanrısal Sevgi

ldquoAgaperdquorsquoyi birazdan goumlreceğimiz uumlzere ldquoCaritasrdquorsquoa indirgeyebilmiştir

Şimdi koumlke sadece bir kez ldquosevmek anlamının verildiği metni sunalım

ח א ד יהוה למנצ ב וד--לע לד

ר ב ר ד ת ליהוה אש י-א בר ה ד יר הש

את --הז

יל צ כף כל-ביום ה -יהוה אותו מ

יו יב יד א אול ומ ש

1 Muumlzik şefi iccedilin - RABbin

abdi Davutun mezmuru - RAB

kendisini buumltuumln duumlşmanlarının

penccedilesinden ve Saulun elinden

kurtardığı guumln Davut RABbe şu

109 Yasanın Tekrarı 333 110 Marc M Cohn Lexique Franccedilais-Hebreu Hebreu-Franccedilais Tel-Aviv 1997 s322 111 Bu konuda William Geseniusrsquoun Edward Robinson tarafından ccedilevrilmiş ve bir komisyon


Old Testament With an appendix containing The Biblicak Aramaic Oxford tarihsiz s938

yine bu konuda bkz Marcus Jastrow A Dictionary of the Targumim the Talmud Babli and Yerushalmi and the Midrashic Literature New York tarihsiz II 1467


ezgiyi okudu

אמר ב מך --וי רח י א זק Seni seviyorum guumlcuumlm 1 יהוה ח

sensin ya RAB dedi 112

rdquo

Vulgate dışında buumltuumln ccedileviriler koumlke ldquosevmekrdquo anlamı vermiş-

lerdir Septinguint soumlz konusu metni şoumlyle ccedilevirmiştir

Vulgate ise soumlz konusu metni şoumlyle ccedilevirmiştir

ldquoEt ait [Vulgate 172] diligam te Domine fortitudo meardquo

Accedilıkccedila goumlruumlleceği uumlzere Yunanca ccedileviri sevmek anlamına ge-

len lsquoAgapordquo eylemini kullanırken Vulgate accedilıkladığımız nedenden

oumltuumlruuml lsquosevmekrsquo ile hiccedilbir ilgisi olmayan lsquodiligerersquo eylemini kullanmış-

tır Vulgate dışında buumltuumln ccedilevirilerin koumlke lsquosevmekrsquo anlamı vermeleri-

nin nedeni ise accedilıktır İnsan Allahrsquoa acıyamaz O halde koumlke lsquosevmekrsquo

anlamı vermek kaccedilınılmaz olacaktır Ama koumlk Allah dışındaki varlıklar

iccedilin kullanılacak olursa bu takdirde koumlke lsquoacımakrsquo anlamı vermek

sorun teşkil etmemektedir Aslında bu yaklaşım doğru bir yaklaşım

değildir Mademki koumlkuumln asıl anlamı lsquosevmekrsquotir o halde koumlke bağ-

lama uygun duumlştuumlğuuml takdirde oumlznesinin Allah ya da insan olmasına

bakılmaksızın lsquosevmekrsquo anlamı vermek gerekir Yer sorunu nedeniyle

incelediğimiz metinlerden sadece birini burada zikretmekle yetinece-

ğiz

ת בית ו י א ה וגברת יהוד

יע ת בית יוסף אוש ים וא והושבות

י יםכ חמת ר לא ר יו כאש וה

ים י זנחת --אני יהוה אלהיהם כ

ענם וא

6 Yahuda halkını guumlccedillendirece-

ğim Yusuf soyunu kurtarıp suumlrguumlnden

geri getireceğim

Ccediluumlnkuuml onları seviyorum Sanki onları

reddetmemişim gibi olacaklar Ccediluumlnkuuml

112 Mezmurlar 181


ben onların Tanrısı RABbim ve onları

yanıtlayacağım113

Ccedileviriler eski ya da yeni olsunlar bu metni ccedilevirisinde koumlke ve-

rilecek anlam konusunda goumlruumlş ayrılığına duumlşmuumlşlerdir Bir kısmı haklı

olarak koumlke lsquosevmekrsquo anlamı verirken diğer bir kısmı da lsquomerhamet

etmek acımakrsquo anlamı vermeyi yeğlemektedir Elimizde en eski

TANAK ccedilevirisi olan Septinguintrsquoin koumlke sevmek anlamı vermesi son

derece anlamlıdır

Bununla birlikte yaklaşık sekiz asır daha sonra ortaya ccedilıkan

Vulgatersquoin koumlke acımak anlamı verdiğine uumlzuumllerek tanık oluyoruz

ldquoet confortabo domum Iuda et domum Ioseph salvabo et

convertam eos quia miserebor eorum et erunt sicut fuerunt quando

non proieceram eos ego enim Dominus Deus eorum et exaudiam eosrdquo

SONUCcedil

R-H-M Koumlkuuml ile ilgili olarak TANAKrsquoda ve tarih boyuncaרחם

yapılan ccedileşitli ccedilevirilerinde yaptığımız araştırmalardan şu sonuccedillara

ulaşmış bulunuyoruz

1 TANAKrsquoda 43 kez geccedilen רחםR-H-M koumlkuuml 36 kez lsquosevmekrsquo

anlamında 7 kez ise lsquoacımak merhamet etmek anlamında kullanılmış-

tır Bu tespitlerimiz TANAKrsquoda רחםR-H-M koumlkuuml ile ilgili bilgi su-

nan araştırma merkezlerinin tespitlerinin sıhhatini ciddi bir biccedilimde

guumlndeme getirmektedir Bilindiği gibi bu araştırma merkezleri koumlkuumln

sadece bir kere lsquosevmekrsquo anlamında kullanıldığını belirtmektedirler

Ancak boumlyle bir tespit başta en eski Yunanca Ccedileviri olan

Septinguintrsquoe bile ters duumlşmektedir Araştırma merkezlerinin boumlyle bir

tespite varmalarında en oumlnemli etken kanaatimizce Kutsal Kitabın

Latince ccedilevirisi olan Vulgate olmuştur

113 Zekeriya 106


2 Son zamanlarda yapılan yeni ccedileviriler koumlke asıl anlamı olan

lsquosevmekrsquo anlamı vermeye başlamışlardır

3 Ccedileşitli ccedilevirilerde koumlke suumlrekli bir biccedilimde lsquoacımak merha-

met etmekrsquo anlamlarının isnad edilmesinde din adamlarının ataerkil

din anlayışları yatmaktadır

4 Koumlke istisnai olarak yuumlklediğimiz lsquoacımak merhamet etmekrsquo

anlamları bile en son tahlilde lsquosevmekrsquo anlamı taşıyabilirler Şu halde

koumlk anlamları her ne pahasına olursa olsun mutlaka korunmalıdırlar

Bu husus İlahicirc iradenin saptırılmaması bakımından ccedilok buumlyuumlk bir

oumlnem arzetmektedir

-RHM Koumlkuumlnuumln TANAKrsquodaki Kullanımları İccedilin Soumlzרחם 4

luumlk Denemesi

TANAK rsquode yapmış olduğumuz araştırmalar sonucunda רחם


חם Sevmek ר

חם Sevmek acımak merhamet etmek ר

ה מ Sevilmek רח

RHM Koumlkuumlnuumln Yeni Ahidrsquodeki Kullanımlarıܪܚܡ

Aramice soumlzluumlkler eski ya da yeni olsunlar ܪܚܡ R-H-M koumlkuuml-

nuumln koumlk anlamı olan lsquosevmekrsquo anlamını korumaktadırlar Daha da

oumlnemlisi Aramicersquode lsquosevmekrsquo eylemini ifade etmek iccedilin en sık kul-

lanılan koumlklerden biridir Bu son derece sevindirici bir durumdur Biz

burada koumlkuumln anlamını oumlrnek olarak 1992 yılında yayınlanan Suumlrya-

nice-Tuumlrkccedile soumlzluumlkten sunmak istiyoruz

ܡ Sevmek aşık olmak ܪܚ

ܡ ܚ Acımak merhamet etmek esirgemek ܪ

ܚܡ Dost yacircr ahbap arkadaş ܪ

ܡ Sevme aşık olma ܪܚ

ܐ ܚܡ Rahim doumll yatağı ܪ

ܐ ܘܬ ܚܡ hellipŞefkat dostluk arkadaşlık sevgi ܪ

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki koumlk guumlnuumlmuumlzde bile asıl anlamını ko-

rumaktadır

Hz İsa tebliğini Aramice yapmıştır Ancak Aramice yapılan

tebliği bize ulaşamamıştır Bu yuumlzden elimizde sadece Yunanca ccedileviri-

ler bulunmaktadır Elimizdeki Aramice ccedileviriler ise V Yuumlzyıla aittir


Yunanca ccedileviriler lsquosevmekrsquo anlamını ifade etmek iccedilin şu iki eylemi

kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw

İnciller lsquoacımak merhamet etmekrsquo anlamını ifade etmek iccedilin de

şu iki eylemi kullanmaktadır

1 ejleevw

2 splagcnivzomai

lsquoajgapavwrsquo eylemi Yeni Ahidrsquode 109 kez bu koumlkten isim olan

ve lsquosevgirsquo anlamına gelen lsquoajgavphrsquo soumlzcuumlğuuml ise 106 kez kullanılmış-

tır lsquofilevwrsquo eylemine gelince o da 21 kez kullanılmıştır

Aramice bir ccedileviri olan Peşita genellikle lsquosevmekrsquo anlamını ifa-

de etmek iccedilin her hangi bir ayırım yapmaksızın ܪܚܡ R-H-M ve ܚܒ

H-B-B koumlklerini kullanmaktadır ki bunlar da Arapccedilarsquoda lsquoR-H-Mrsquo ve

lsquoH-B-Brsquo koumlklerine tekabuumll etmektedir lsquoAcımak merhamet etmekrsquo

anlamları ise ccediloğunlukla yine ܪܚܡ R-H-M koumlkuuml ile karşılanmıştır

Şimdi oumlncelikle ldquoajgapavwrdquo ve ldquofilevwrdquo daha sonra da ldquoejleevwrdquo ve

ldquosplagcnivzomairdquo eylemlerinin kullanımları ile ilgili olarak oumlrnekler

sunmadan oumlnce Hz İsarsquonın suumlrekli bir biccedilimde TANAKrsquoa atıflarda

bulunduğunu belirtmek buumlyuumlk bir oumlnem taşır Hz İsarsquoyı sınamak ama-

cıyla Kutsal Yasarsquoda en oumlnemli buyrukların hangileri olduğunu soran-

lara şoumlyle yanıt verir

ldquo36 διδάσκαλε ποία ἐντολὴ μεγάλη ἐν τῷ νόμῳ 37 ὁ δὲ Ἰησοῦς

ἔφη αὐτῷ ἀγαπήσεις Κύριον τὸν Θεόν σου ἐν ὅλῃ τῇ καρδίᾳ σου καὶ

ἐν ὅλῃ τῇ ψυχῇ σου καὶ ἐν ὅλῃ τῇ διανοίᾳ σου 38 αὕτη ἐστὶ πρώτη καὶ

μεγάλη ἐντολή δευτέρα δὲ ὁμοία αὐτῇ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς

σεαυτόν ἐν ταύταις ταῖς δυσὶν ἐντολαῖς ὅλος ὁ νόμος καὶ οἱ προφῆται

κρέμανται114

ldquoOumlğretmenim Kutsal Yasa`da en oumlnemli buyruk hangisidirrdquo

İsa ona şu karşılığı verdi ldquo`Tanrın Rabbi buumltuumln yuumlreğinle buumltuumln

canınla ve buumltuumln aklınla seveceksin` İşte ilk ve en oumlnemli buyruk

budur İlkine benzeyen ikinci buyruk da şudur `Komşunu kendin

114 Matta 2236-40 Ayrıca bkz Markos1228-34 Luka1025-28


gibi seveceksin ` Kutsal Yasa`nın tuumlmuuml ve peygamberlerin soumlzleri bu

iki buyruğa dayanırrdquo

Soumlz konusu iki buyruk Tevratrsquoın iki farklı boumlluumlmuumlnde şoumlyle

geccedilmektedir Biz her iki boumlluumlmuuml Onkelosrsquoun ikinci asrın ortalarına

doğru yapmış olduğu Aramice ccedilevirisi ile sunmak istiyoruz ccediluumlnkuuml

daha o zaman ldquosevmekrdquo fiilinin Aramicersquoye hangi eylem ile karşılan-

dığını goumlrme imkacircnı bulmuş olacağız

ל ד שמעו א יהוה ישר

ינו ד אלה ח יהוה א

ל שמע א הנא ישר יי חד יי אל

יך ואהבת ה ו ת יהוה אלה א

בך ובכל-בכל ך-ובכל נפשך-לב ד מא

ך ובכל ב ך בכל ל ה רחם ית יי אל ות

ך ך נפש ובכל נכס

ldquoDinle ey İsrail Tanrımız olan RAB tekdir Tanrınız Rabbi

buumltuumln yuumlreğinle buumltuumln benliğinle ve guumlcuumlnle sev115

rdquo

Soumlz konusu metin Septuagintrsquode ve Vulgatersquode şoumlyle ccedilevrilmiş-

tir

ldquoἄκουε ισραηλ κύριος ὁ θεὸς ἡμῶν κύριος εἷς ἐστιν καὶ

ἀγαπήσεις κύριον τὸν θεόν σου ἐξ ὅλης τῆς καρδίας σου καὶ ἐξ ὅλης

τῆς ψυχῆς σου καὶ ἐξ ὅλης τῆς δυνάμεώς σου

ldquoAudi Israeumll Dominus Deus noster Dominus unus est

Diliges Dominum Deum tuum ex toto corde tuo et ex tota anima tua

et ex tota fortitudine tuardquo

Yeri gelmişken hemen belirtelim ki genelde hemen buumltuumln ccedilevi-

riler lsquosevrsquo olarak ccedilevirilmesi gereken rdquo הבת וא rdquo ibaresini yanlış olarak

ldquoseveceksinrdquo şeklinde ccedilevirmektedirler Bu hatanın İncillere de yan-

sıması duumlşuumlnduumlruumlcuumlduumlr rdquo ואהבתrdquo ibaresinin başındaki ldquo וrdquo soumlz konusu

ibarenin derdquoשמעrdquo ldquodinlerdquo emrine bağlanmasını gerektirmektedir Net

Biblersquonın ccedilevirmenleri Mattarsquonın metninde geccedilen ldquoἀγαπήσειςrdquo eylemi-

ni ldquosevrdquo olarak ccedilevirmişler ve ccedilevirileri ile ilgili dip notta nedenini de

accedilıklamışlardır116

Vulgate daha oumlnce accedilıkladığımız nedenden dolayı

lsquosevrsquo emrini ldquodeğer vereceksinrdquo şeklinde ccedilevirmiştir Burada oumlzellikle

vurgulanması gereken en eski Tevrat ccedilevirisinin lsquosevmekrsquo eylemini

115 Yasarsquonın Tekrarı 64-5 116 Net Bible 2005 s 1852


lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml ile karşılamış olmasıdır Bu da bize Aramicersquode R-H-

Mrsquonin koumlk anlamının lsquosevmekrsquo olduğunu goumlsterir Şimdi ikinci metni

sunalım

ם ולא-יח לא ק ת-ת ר א ט בני -ת

ך עמ

עך כמוך אני ואהבת לר

יהוה

קום לא טר ולא ת בו ת בני דב ך ל עמ

ותרחמיה

ך ך לחבר ת יי אנא כו

ldquoOumlccedil almayacaksın Halkından birine kin beslemeyeceksin Kom-

şunu kendin gibi sev RAB benim117

rdquo


tir

ldquoκαὶ οὐκ ἐκδικᾶταί σου ἡ χείρ καὶ οὐ μηνιεῖς τοῖς υἱοῖς τοῦ λαοῦ

σου καὶ ἀγαπήσεις τὸν πλησίον σου ὡς σεαυτόν ἐγώ εἰμι κύριοςrdquo

ldquoNon quaeligras ultionem nec memor eris injuriaelig civium tuorum

Diliges amicum tuum sicut teipsum Ego Dominusrdquo

Septuagint ldquosevmekrdquo eylemini ἀγαπήσεις şeklinde ccedilevirirken

Onkelos R-H-M koumlkuuml ile karşılamıştır Vulgate ise bilinen nedenden

dolayı ldquoDiligesrdquo olarak ccedilevirmiştir

Yukarıda Yunancasını verdiğimiz metni Peşita Aramicersquoye şoumly-

le aktarmıştır

ܟ ܫ ܗ ܢ ܦ ܢ ܟ ܠ ܘܡ ܟ ܒ

ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ

ܠ ܐ ܐ ܪܝ ܡ ܠܡ ܪܚ ܗ ܕܬ

ܪ ܠ ܡ ܝܢ ܐ ܘܥ ܕ ܫ ܝ

ܢ ܗ ܘܡ ܠ ܟ ܟ ܝܠ ܢ ܚ ܗ ܘܡ

ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ

ܟ ܫ ܢ ܦ ܝܟ ܐ ܟ ܝܒ ܪ ܡ ܠܩ ܪܚ ܗ ܕ ܬ

ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ

Peşita metinde iki kez geccedilen ldquoἀγαπήσειςrdquo eylemini R-H-M

koumlkuuml ile karşılamıştır Buumltuumln Sami Dillerinde R-H-M ve H-B-B koumlkle-

rinin anlamı lsquosevmekrsquotir Bunun en kesin delillerinden biri de sevmek

anlamına gelen lsquoAjgapavwrsquo eyleminin aynı metin iccedilinde R-H-M ve H-

B-B koumlkleri ile karşılanmasıdır lsquoAjgapavwrsquo eyleminin aynı metinde

her iki koumlk ile karşılandığını goumlsteren oumlrneklerden birini burada zik-

retmekle yetinmek istiyoruz

Yuhanna 1421rdquo ὁ ἔχων τὰς ἐντολάς μου καὶ τηρῶν αὐτάς

ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν μεbull ὁ δὲ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπὸ τοῦ

117 Levililer 1918


πατρός μου καὶ ἐγὼ ἀγαπήσω αὐτὸν καὶ ἐμφανίσω αὐτῷ ἐμαυτόν rdquo

ldquoKim buyruklarımı bilir ve yerine getirirse bilinki işte beni se-

ven odur Beni seven de Babam tarafından sevilecektir Ben de onu

seveceğim ve kendimi ona ifşa edeceğimrdquo

Vulgate ise metni mutad olduğu uumlzere lsquoAjgapavwrsquo eylemi ile

hiccedilbir ilgisi olmayan lsquodiligerersquo eylemi ile ccedilevirmiştir

ldquoQui habet mandata mea et servat ea ille est qui diligit me Qui

autem diligit me diligetur a Patre meo et ego diligam eum et

manifestabo ei meipsumrdquo

Şimdi Aramice ccedileviriyi sunalım

ܝ ܡ ܠ ܚ

ܝܢ ܕ ܪ ܘ ܕ ܝ ܗ

ܠ ܒ ܚ ܘ ܡ ܘ ܗ ܘܢ ܗ ܪ ܠܗ ܛ ܢ ܝ ܘܢ ܘܩܕ ܗ ܦ

ܬ ܠܘ ܐܝܬ ܢ ܕ ܡ

ܫܝ ܝܘܗܝ ܢ ܦ ܘ ܐܚ ܝܘܗܝ ܘ ܪܚܡ ܐܢ ܐ ܐ ܝ ܘ ܒ ܢ ܐ ܡ ܡ ܪܚ ܢ ܬ

Metinde lsquoAjgapavwrsquo eylemi uumlccedil kez geccedilişli bir kez ise edilgen

olarak kullanılmıştır Metnin lsquohellipbuyruklarımı yerine getirenişte beni

seven odurhellip ἐκεῖνός ἐστιν ὁ ἀγαπῶν με lsquo boumlluumlmuumlndeki lsquoἀγαπῶν μεrsquo

ibaresi ldquoܝ ܠ ܒ ܚ ܘ ܡ ܘ ܗ tıpkı Arapccedilada olduğu gibi HBB koumlkuumlkuumln ifrsquoacircl rdquoܗ

kalıbıyla karşılanmıştır lsquoBeni seven de Babam tarafından sevilecek-

tir ὁ δὲ ἀγαπῶν με ἀγαπηθήσεται ὑπὸ τοῦ πατρός μου lsquo ibaresi ise

ܝ lsquo ܒ ܢ ܐ ܡ ܡ ܪܚ ܝ ܢ ܬ ܡ ܠ ܚ

ܪ ܝܢ ܕ ܘ ܕ -R-H-M koumlkuuml ile ifade edilmiştir Niha lsquo ܗ

yet lsquoBen de onu seveceğimκαὶ ἐγὼ ἀγαπήσω αὐτὸνrsquo ibaresi ise

ܝܘܗܝlsquo ܪܚܡ ܐܢ ܐ ܐ R-H-M koumlkuuml ile karşılanmıştır Metinde doumlrt kez rsquoܘ

geccedilen lsquoAjgapavwrsquo eylemini karşılamak iccedilin oumlzellikle oumlznenin Hz İsa

ya da Allah olduğu kısımda R-H-M koumlkuumlnuumln H-B-B koumlkuumlne tercih

edilmesinin bir anlamı olmalıdır ki o da şudur lsquoR-H-M koumlkuuml lsquoSev-

mekrsquo eylemini lsquoeros ve agapeἔρως ve ajgavphrsquoyi iccedilerecek şekilde

ifade etmektedir

Yeni Ahidrsquode 106 kez kullanılan agape ajgavph soumlzcuumlğuuml 105

kez Hucircbacirc ܐ ܘܒ soumlzcuumlğuuml ile karşılanırken sadece bir kez Rehmtacirc ܚ

soumlzcuumlğuuml ile karşılanmıştır Kurrsquoacircnrsquoın anahtar kavramlarından ܪܗܡܬܐ

biri olan lsquorahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuumln accedilıklığa kavuşturulmasında oumlnemli olan

Rehmtacirc ܪܗܡܬܐ soumlzcuumlğuumlnuumln burada zikredilmesi son derece oumlnemli-

dir

Yuhanna 159 ldquoκαθὼς ἠγάπησέ με ὁ πατήρ κἀγὼ ἠγάπησα

ὑμᾶς μείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇrdquo


ldquoBabanın beni sevdiği gibi ben de sizi sevdim O halde benim

sevgimde kalınrdquo

Vulgate mutad olduğu uumlzere agapersquoye Latince karşılık bulamadığı

iccedilin anlamsız karşılıklarda ısrar edecektir

ldquoSicut dilexit me Pater et ego dilexi vos Manete in dilectione

meardquo

Peşita soumlz konusu metni Aramicersquoye şu şekilde aktarmıştır

ܝܠܝldquo ܝ ܕ ܬ ܚܡ ܘ ܒܪ ܘ ܟ ܘܢ ܩ ܬ ܒ ܚ ܢ ܐ ܐ ܐ ܦ ܝ ܐ ܒ ܢܝ ܐ ܐܚܒ ܢ ܐ ܕ ܝܟ rdquoܐ

Suumlryanice metinde geccedilen ldquoܝܠܝ ܝ ܕ ܬ ܚܡ rsquove lsquobenim sevgimde ldquo ܒܪ

anlamına gelen terkip oumlzellikle dikkatimizi ccedilekmelidir ccediluumlnkuuml bu terkip

Kurrsquoanrsquoda geccedilen lsquoRahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuumln ccedilevirisinde bize son derece

oumlnemli katkılarda bulanacaktır

ldquofilevwrdquo EYLEMİNİN KULLANIMLARI İLE İLGİLİ

OumlRNEKLER

lsquoSevmekrsquo anlamına gelen Filevw eylemi buumltuumln Ahid boyunca

21 yerde geccedilmektedir Ancak sadece uumlccedil kez lsquooumlpmekrsquo anlamında kul-

lanılmıştır Sevmek anlamında kullanıldığı yerlerde filevw R-H-M

koumlkuuml ile karşılanmıştır Biz burada bir oumlrnek zikretmekle yetinmek

istiyoruz

Matta 65

ldquoKai oamptan proseuvchsqe oujk e~sesqe wJszlig oiJ uJpokritaiv

oampti filousin ejn taiszlig sunagwgaiszlig kai ejn taiszlig gwnivaiszlig twn

plateiwn eJstwteszlig proseuvcesqai oamppwszlig fanwsin toiszlig ajnqrwvpoiszlig

ajmhn levgw uJmin ajpevcousin ton misqon aujtwnrdquo

ldquoDua ettiğiniz zaman ikiyuumlzluumller gibi olmayın Onlar herkes

kendilerini goumlrsuumln diye havralarda ve caddelerin koumlşe başlarında diki-

lip dua etmekten hoşlanırlar Size doğrusunu soumlyleyeyim onlar oumlduumllle-

rini almışlardırrdquo

ldquoEt cum oratis non eritis sicut hypocritaelig qui amant in

synagogis et in angulis platearum stantes orare ut videantur ab

hominibus Amen dico vobis receperunt mercedem suamrdquo

Burada Vulgatersquonin lsquosevmekrsquo eylemini ifade etmek iccedilin lsquoAmarersquo

eylemini kullandığını vurgulamak buumlyuumlk bir oumlnem taşır


Peşita eylemi R-H-M koumlkuuml ile karşılamıştır

ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ

ܐ ܠ ܗܘ ܬ ܝܟ ܝ ܐ ܐ ܢ ܣܒ ܐܦ ܝܢܕ ܒ ܚܡ ܡ ܪ ܡܩ

ܠ

ܐ ܬ ܢ ܘܫ ܟ ܘܢ ܒ ܪܗ ܓ

ܐ

lsquoAcımak merhamet etmekrsquo anlamlarına gelenldquoejleevwrdquo ve

ldquosplagcnivzomairdquo eylemleri

Ejleevw eylemi Yeni Ahidrsquode 14 kez splagcnivzomai ise 12

kez kullanımıştır Peşita bu eylemleri R-H-M koumlkuuml ile karşılamıştır

Biz burada bu iki eylem iccedilin birer oumlrnek vermekle yetineceğiz

Matta 927

ldquoKai paravgonti ejkeiqen tw Ihsou hjkolouvqhsan IacuteaujtwNtilde

duvo tufloi kravzonteszlig kai levgonteszlig Elevhson hJmaszlig uiJoszlig

Dauivdrdquo

ldquoEt transeunte inde Iesu secuti sunt eum duo caeligci clamantes et

dicentes Miserere nostri fili Davidrdquo

ldquoİsa oradan ayrılırken iki koumlr adam laquoEy Davut Oğlu halimize

acıraquo diye feryat ederek Onun ardından gittilerrdquo

ܝܢ ܡ ܥܠ ܚ ܪ ܬ ܝܢ ܐ

ܐܡܪ ܝܢ ܘ ܥ ܩ ܝܢ ܕ

ܪ ܐ ܬ ܝ ܘܗܝ ܣܡ ܩ ܒ ܢ ܕ ܡ

ܢ ܬ ܘܥ ܡ ܫ ܪ ܝ ܥܒ ܕ ܘܟ

ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ

Suumlryanice metinde lsquoacımakrsquo eylemi yine lsquoRHMrsquo koumlkuuml ile karşı-

lanmıştır

Matta 1414

ldquokai ejxelqwn eiden polun o~clon kai ejsplagcnivsqh ejpj

aujtoiszlig kai ejqeravpeusen touszlig ajrrwvstouszlig aujtwnrdquo

ldquoEt exiens vidit turbam multam et misertus est eis et curavit

languidos eorumrdquo

ldquoİsa kayıktan inince buumlyuumlk bir kalabalıkla karşılaştı Onlara

acıdı ve hasta olanlarını iyileştirdirdquo

ܩ ܢܦ ܘܥ ܘ ܫ ܐ ܚܙ ܐ ܝ ܢܫ ܝ ܐܐ ܟ ܓ ܡ ܣ ܚ ܪ ܐܬ ܘܢ ܘ ܝܗ

ܝ ܥܠ ܐܣ ܘܢ ܘ ܝܗ ܝܗ

ܪ ܟ

Suumlryanice metinde lsquoacımakrsquo eylemi lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml ile karşı-

lanmıştır

Sonuccedil

Yeni Ahid metinlerinde yaptığımız araştırmalardan şu sonuccedillara



1 lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml koumlk anlamı olan lsquosevmekrsquo anlamını korumuş-

tur Daha da sevindirici olan koumlkuumln guumlnuumlmuumlzde bile lsquosevmekrsquo anla-

mını suumlrduumlrmesidir

2 lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml tuumlrev anlamı olan lsquoacımak merhamet etmekrsquo

anlamını ifade etmek iccedilin de yoğun bir biccedilimde kullanılmıştır

Kurrsquoanrsquoı-Kerimrsquode رحم lsquoR-H-Mrsquo Koumlkuumlnuumln Kullanımları

Kurrsquoacircnrsquoda 324 kez kullanılan ve kullanımda sıklık bakımından

19 sırada bulunan RHM koumlkuuml en oumlnemli koumlklerden biridir Bu koumlk

buumltuumln Kurrsquoacircn boyunca sadece ve sadece lsquosevmekrsquo anlamını ifade et-

mek iccedilin kullanılmıştır Ancak uumlzuumllerek ifade edelim ki geccedilmişten

guumlnuumlmuumlze acirclimlerimiz koumlkuumln lsquosevmekrsquo anlamından habersiz goumlruumln-

mektedirler Bu yuumlzden koumlke suumlrekli bir biccedilimde koumlkle hiccedilbir ilişkisi

olmayan lsquoacımak merhamet etmekrsquo anlamını vermektedirler Oysa

Kurrsquoacircn lsquosevmekrsquo anlamını ifade iccedilin oumlncelikle R-H-M koumlkuumlnuuml kullan-

maktadır Kurrsquoacircnrsquoda sevmek anlamını ifade etmek iccedilin iki farklı koumlk

daha kullanılmaktadır H-B-B ve V-D-D koumlkleri H-B-B koumlkuuml buumltuumln

Kurrsquoacircn boyunca 87 kez kullanılarak kullanımda sıklık bakımdan110

sırada bulunurken V-D-D koumlkuuml ise 28 kez kullanılarak kullanımda

sıklık bakımından 296 Sırada bulunmaktadır Burada oumlzellikle vurgu-

lanması gereken husus bu iki koumlkuumln lsquoacımak merhamet etmekrsquo anla-

mını iccedilermeden sadece lsquosevmekrsquo anlamını geccedilmişten guumlnuumlmuumlze dek

suumlrduumlrmesidir Şimdi bize duumlşen R-H-M koumlkuumlnuumln Kurrsquoacircn sadece

lsquosevmekrsquo anlamında kullanıldığını kanıtlamaktır Amaccedil buumltuumln vahiy

suumlrecinin lsquosevgi suumlrecirsquo olduğunu kanıtlamaktır Oumlncelikle belirtelim

ki Allah buumltuumln vahiy suumlrecinde lsquosevgidirrsquo Allah-insan ilişkisi de efen-

di-koumlle ilişkisi değil sevgi ilişkisidir Vahiy suumlrecinde lsquoVacirccibursquol-

Vucucircd- Zorunlu Varlıkrsquoyoktur ccediluumlnkuuml Allahrsquoında tıpkı insan gibi

sevgiye gereksinmesi vardır Tevratrsquoa goumlre insanın sınanmasının ne-

deni Allahrsquoa sevgisini goumlsterip goumlsteremeyeceğidir

שמע ד ל לא ת ברי -א ד

יא ההוא ל הנב חולם החלום-או א

ה יהוה אלהיכם ההוא כי מנס

4 hellipo peygamberi ya da duumlş goumlre-

ni dinleme Ccediluumlnkuuml Tanrınız RAB kendi-

sini buumltuumln yuumlreğinizle buumltuumln canınızla


תכם ת א -לדעת הישכם אהבים א

-ובכל לבבכם-בכל יהוה אלהיכם

נפשכם

sevip sevmediğinizi anlamak iccedilin sizi

sınamaktadır118

Septuagint soumlz konusu metni şoumlyle ccedilevirmektedir

ldquoοὐκ ἀκούσεσθε τῶν λόγων τοῦ προφήτου ἐκείνου ἢ τοῦ

ἐνυπνιαζομένου τὸ ἐνύπνιον ἐκεῖνο ὅτι πειράζει κύριος ὁ θεὸς ὑμᾶς

εἰδέναι εἰ ἀγαπᾶτε κύριον τὸν θεὸν ὑμῶν ἐξ ὅλης τῆς καρδίας ὑμῶν

καὶ ἐξ ὅλης τῆς ψυχῆς ὑμῶνrdquo

Vulgate mutad olduğu uumlzere Allah-insan ilişkisini lsquosevgirsquo sevgi

boyutundan koparmaya ccedilalışacaktır

ldquohellipnon audies verba prophetaelig illius aut somniatoris quia tentat

vos Dominus Deus vester ut palam fiat utrum diligatis eum an non in

toto corde et in tota anima vestrardquo

ldquodiligatis eumrdquo Ona değer verip vermeyeceğinizi anlamak

iccedilinhellip

Tabiidir ki Allahı buumltuumln benliğimizle sevmemiz demek aynı

zamanda yanımızdaki insanı sevmek demektir Biraz oumlnce Hz İsarsquonın

bu sentezi Muumljdesinde Tevratrsquoa atıfta bulunarak nasıl en guumlzel bir

biccedilimde sunduğunu goumlrmuumlştuumlk

Hz İsarsquonın sevgi mesajını en iyi yorumlayanlar arasında

Yuhannarsquoyı ve Aziz Pavlusrsquou burada oumlzellikle zikretmek gerekir

Yuhanna bir mektubunda lsquoTanrırsquonın sevgi olduğunu ccedilarpıcı bir biccedilim-

de şoumlyle accedilıklamaktadır

ldquoldquoTanrının bize olan sevgisini tanımış ve buna inanmışızdır

Tanrı sevgidir Sevgide yaşayan Tanrıda yaşar Tanrı da onda ya-

şar Yargı guumlnuumlnde cesaretimiz olsun diye sevgi boumlylelikle iccedilimizde

yetkin kılınmıştır Ccediluumlnkuuml Mesih nasıl ise biz de bu duumlnyada oumlyleyiz

Sevgide korku yoktur Tersine yetkin sevgi korkuyu siler atar Ccediluumlnkuuml

korku cezalandırılma duumlşuumlncesinden ileri gelir Korkan kişi sevgide

yetkin kılınmış değildir Biz ise seviyoruz Ccediluumlnkuuml oumlnce O bizi sevdi

Eğer bir kimse laquoTanrıyı seviyorumraquo der ve kardeşinden nefret eder-

se yalancıdır Ccediluumlnkuuml goumlrmuumlş olduğu kardeşini sevmeyen goumlrmemiş

118 Yasanın Tekrarı 134


olduğu Tanrıyı sevemezlaquoTanrıyı seven kardeşini de sevsinraquo diyen

buyruğu Mesihten aldıkrdquo [1Yuhanna 4 16-21]

ldquo16καὶ ἡμεῖς ἐγνώκαμεν καὶ πεπιστεύκαμεν τὴν ἀγάπην ἣν ἔχει

ὁ θεὸς ἐν ἡμῖν Ὁ θεὸς ἀγάπη ἐστίν καὶ ὁ μένων ἐν τῇ ἀγάπῃ ἐν τῷ

θεῷ μένει καὶ ὁ θεὸς ἐν αὐτῷ μένει17ἐν τούτῳ τετελείωται ἡ ἀγάπη

μεθ᾽ ἡμῶν ἵνα παρρησίαν ἔχωμεν ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῆς κρίσεως ὅτι καθὼς

ἐκεῖνός ἐστιν καὶ ἡμεῖς ἐσμεν ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ18φόβος οὐκ ἔστιν

ἐν τῇ ἀγάπῃ ἀλλ᾽ ἡ τελεία ἀγάπη ἔξω βάλλει τὸν φόβον ὅτι ὁ φόβος

κόλασιν ἔχει ὁ δὲ φοβούμενος οὐ τετελείωται ἐν τῇ ἀγάπῃ19ἡμεῖς

ἀγαπῶμεν ὅτι αὐτὸς πρῶτος ἠγάπησεν ἡμᾶς20ἐάν τις εἴπῃ ὅτι Ἀγαπῶ

τὸν θεὸν καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ μισῇ ψεύστης ἐστίν ὁ γὰρ μὴ

ἀγαπῶν τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ ὃν ἑώρακεν τὸν θεὸν ὃν οὐχ ἑώρακεν οὐ

δύναται ἀγαπᾶν21καὶ ταύτην τὴν ἐντολὴν ἔχομεν ἀπ᾽ αὐτοῦ ἵνα ὁ

ἀγαπῶν τὸν θεὸν ἀγαπᾷ καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦrdquo

Yunanca metinde lsquosevmekrsquo anlamı ifade etmek iccedilin lsquoajgapavwrsquo

eylemi ve lsquoἡ ἀγάπηrsquo ismi kullanılmıştır Ancak Vulgate her zamanki

gibi lsquosevmekrsquo eylemini değer vermek anlamına gelen lsquodiligerersquo eylemi

ile karşılamak suretiyle lsquosevmekrsquo anlamını gidermek iccedilin elinden gelen

ccedilabayı goumlsterecektir lsquoἡ ἀγάπηsevgirsquo ismini lsquoCaritasrsquoolarak ccedilevirmesi

ise son derece duumlşuumlnduumlruumlcuumlduumlr Boumlylece lsquoἡ ἀγάπηsevgirsquo ruhsal ve

ilahicirc boyuttan soyutlanacak ve sadece lsquoacıma merhamet ve sadakarsquo

anlamlarını ifade eder hale gelecektir Guumlnuumlzdeki duumlşuumlnuumlrler Kili-

sersquonin youmlnetteği lsquoCaritasCharityrsquo kurumlarıyla geniş halk kitleleri

arasında geccedilmişten guumlnuumlmuumlze dek fakirlik ve sefaleti kalıcı hale getir-

diğini savunmuşlardır119

16 Et nos cognovimus et credidimus caritati quam habet Deus

in nobis Deus caritas est et qui manet in caritate in Deo manet et

Deus in eo 17 In hoc perfecta est caritas Dei nobiscum ut fiduciam

habeamus in die judicii quia sicut ille est et nos sumus in hoc mundo

18 Timor non est in caritate sed perfecta caritas foras mittit timorem

quoniam timor pœnam habet qui autem timet non est perfectus in

caritate 19 Nos ergo diligamus Deum quoniam Deus prior dilexit

119 Michael Stoeber Reclaiming Theodicy Reflections on Suffering Compassion and Spiritual

Transformation New York 2005 Khen Lampert Traditions of Compassion From Religious

Duty to Social Activism New York 2005


nos 20 Si quis dixerit Quoniam diligo Deum et fratrem suum

oderit mendax est Qui enim non diligit fratrem suum quem vidit

Deum quem non vidit quomodo potest diligere 21 Et hoc

mandatum habemus a Deo ut qui diligit Deum diligat et fratrem

suum

Peşita ἡ ἀγάπηsevgirsquoyi bu metinde ܐ ܘܒ Hucircbacirc soumlzcuumlğuuml ileܚ

ifade etmiştir

ܐ ܗ ܠ ܝܪ ܐ ܐ ܓ ܘܒ ܘ ܚ ܐ ܘܟ ܠ ܗ ܘ ܡܩ ܐ ܕ ܘܒ ܚ ܐ ܒ ܗ ܐܠ ܐ ܒ ܘ ܡܩ

Aziz Pavlus bir mektubunda sevgiyi peygamberliğin imanın ve

uumlmidrsquoin uumlstuumlnde tutacaktır

ldquoEğer insanların ve meleklerin dilleriyle konuşsam ama sevgim

olmasa ses ccedilıkaran bir bakır ya da ccedilınlayan bir zilden farkım olmaz

Eğer peygamberlikte bulunabilsem buumltuumln sırları bilsem ve her tuumlrluuml

bilgiye sahip olsam eğer dağları yerinden oynatacak kadar buumlyuumlk bir

imanım olsa ama sevgim olmasa bir hiccedilim Eğer buumltuumln malımı sadaka

olarak dağıtsam ve bedenimi yakılmak uumlzere teslim etsem ama sevgim

olmasa bunun bana hiccedilbir yararı yoktur Sevgi sabırlıdır sevgi şefkat-

lidir Sevgi kıskanmaz oumlvuumlnmez boumlbuumlrlenmez Sevgi kaba davranmaz

kendi ccedilıkarını aramaz kolayca oumlfkelenmez koumltuumlluumlğuumln hesabını tutmaz

Sevgi haksızlığa sevinmez ama gerccedilek olanla sevinir Sevgi her şeye

katlanır her şeye inanır her şeyi uumlmit eder her şeye dayanır Sevgi

asla son bulmaz Ama peygamberlikler ortadan kalkacak diller sona

erecek bilgi ortadan kalkacaktır Ccediluumlnkuuml bilgimiz sınırlıdır peygam-

berliğimiz de sınırlıdır Ama muumlkemmel olan gelince sınırlı olan orta-

dan kalkacaktır Ccedilocukken ccedilocuk gibi konuşur ccedilocuk gibi anlar ccedilo-

cuk gibi duumlşuumlnuumlrduumlm Yetişkin bir adam olunca ccedilocukccedila davranışları

bıraktım Şimdi her şeyi aynada silik bir goumlruumlntuuml gibi goumlruumlyoruz ama

o zaman yuumlz yuumlze goumlruumlşeceğiz Şimdi bilgim sınırlıdır ama o zaman

bilindiğim gibi tam bileceğim İşte boumlylece kalıcı olan uumlccedil şey vardır

iman uumlmit ve sevgi Bunlardan en uumlstuumln olanı da sevgi-

dirrdquo[1Korintlilere Mektub 131-13]

ldquoνυνὶ δὲ μένει πίστις ἐλπίς ἀγάπη τὰ τρία ταῦταbull μείζων δὲ

τούτων ἡ ἀγάπηrdquo

ldquoNunc autem manent fides spes charitas tria haeligc Maior

autem horum est charitasrdquo


Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki Vulgate burada ἡ ἀγάπηsevgirsquoyi sev-

giyle hiccedilbir alakası olmayan lsquocharitasrsquo ile karşılamaktadır

Peşita burada da ἡ ἀγάπηsevgirsquoyi bu metinde ܐ ܘܒ -Hucircbacirc soumlzܚ

cuumlğuuml ile ifade etmiştir

Nasıl ki Hz İsa sevgiyi Kutsal Yasarsquonın ve buumltuumln peygamber-

lerin ortak ccedilağrısı olarak ifade etmiş ise aynı şekilde Son Ccedilağrı da Hz

Peygamber de buumltuumln insanlığı aynı gerccedileğe hem de daha da etkin bir

biccedilimde davet etmiştir Boumlylesine yaşamsal bir konunun Kurrsquoacircnrsquoda

vurgulanmasından daha doğal bir şey olamaz Yuumlce Allah Hz Pey-

gamberi bizlere olan sevgisinin bir accedilılımı ve bir sevgi pınarı ola-

rak goumlndermiştir O sevgiyi kendine zorunlu kılmıştır oumlyle ki

Orsquonun sevgisi herşeyi kuşatmıştır Ccediluumlnkuuml O sevenler iccedilinde en ccedilok

sevendir Şu halde doksandokuz ismi iccedilinde Onu en iyi betimleyen

isimleri er-Rahmacircn er-Rahicircm el-Veducircd yani ccedilok seven sevgisi

ccedilok yoğun olan ccedilok muumlşfik olandır Sıfatların oumlzuuml betimlediği ger-

ccedileğini kimse inkacircr edemez Bu yuumlzden Allah gerccedilek anlamda Sev-

girsquodir O bize uumlflemiş olduğu nefesinden dolayı bizde yaşamaktadır

Eğer Orsquonu gerccedilekten sevecek olursak Orsquonda yaşamış oluruz Orsquonda

yaşayabilmek iccedilin de oumlncelikle yakınımızda bulunan insanı sevmemiz

gerekir

R-H-M koumlkuuml TANAK rsquoın ve ve Yeni Ahidrsquoin aksine

Kurrsquoacircnrsquoda 324 kez sadece lsquosevmekrsquo anlamında kullanılmıştır Bu ise

Kurrsquoacircnrsquoda R-H-M koumlkuumlnuumln zaman iccedilinde kendisine Vahiy suumlrecesi-

ne aykırı duumlşen yorumlar sonucu isnad edilen lsquoacımak merhamet et-

mekrsquo anlamlarından tamamen arındığını goumlsterir Ancak acirclimlerimiz

geccedilmişte olduğu gibi guumlnuumlzde de bu gerccedileğin ayırdında değillerdir Bu

yuumlzden R-H-M koumlkuumlne ccediloğunlukla lsquoacımak merhamet etmekrsquo anla-

mı yuumlklemektedir Oysa Kurrsquoacircn iccedilinde ciddi bir okuma bile koumlkuumln

anlamının lsquosevmekrsquo olduğunu bize accedilıkccedila goumlstermektedir Şimdi bize

duumlşen soumlylediklerimizi kanıtlamaktır

R-H-M koumlkuuml Kurrsquoacircnrsquoda eylem masdar isim ve sıfat olarak kul-

lanılmıştır Eylem olarak sadece 28 kez kullanılmıştır Biz burada yer

sorunu nedeniyle sadece masdar isim ve sıfat olarak kullanımları uumlze-

rinde duracağız Bu bağlamda uumlzerinde oumlzellikle durmak istediğiz soumlz-

cuumlk R-H-M koumlkuumlnuumln masdarı olan ve Kurrsquoacircnrsquoda 117 kez kullanılan


lsquoRahmetrsquo soumlzcuumlğuumlduumlr Bu soumlzcuumlk Kurrsquoacircnrsquoın anahtar soumlzcuumlklerinden-

dir lsquoRahmetrsquo soumlzcuumlğuuml genellikle Allahrsquoın insanlara duyduğu derin bir

sevginin accedilılımı olarak onlara sunmuş olduğu nimetleri ifade etmek

iccedilin kullanılmıştır Bu bağlamda yeryuumlzuumlnde Allahrsquoın yarattığı her

eylem Allahrsquoın sevgisinin bir accedilılımıdır Şimdi sunacağımız ayet-i-

kerime bu gerccedileği vurgulamaktadır

ldquoAllahrsquoın sevgisinin accedilılımlarına bir baksana O toprağa oumll-

duumlkten sonra bile nasıl hayat veriyor Kuşkusuz oumlluumlleri de diriltecek

olan Orsquodur ccediluumlnkuuml O her şeye guumlcuuml yetendir120

İşte Allahrsquoın insanlara olan sevgisinin accedilılımları olarak gece ile

guumlnduumlz121

insanların mazhar oldukları her tuumlrluuml nimet122

goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124

Kurrsquoacircn ve diğer İlahicirc Kitaplar125

lsquorah-

metrsquoolarak betimlenmiştir

Rahmet soumlzcuumlğuuml doğrudan Allahrsquoın insanlara duyduğu derin

sevgiyi ifade etmek iccedilin yoğun bir biccedilimde kullanılmıştır Mademki

evrende gerccedilekleşen her şey Allahrsquoın sevgisinin bir tezahuumlruuml ve accedilılı-

mıdır o halde her şey ancak sevgi ile anlam kazanmaktadır Allah

insan arasındaki bu canlı sevgi bağı insan ccediloğu kez bu sevgiye layık

olmayan davranışlar sergilese bile mutlaka devam etmesi gereken bir

bağdır Şu halde insan varoluşsal olarak ne kadar koumltuuml bir konumda

bulunursa bulunsun Allahrsquoın sevgisinden asla umudunu kesmemelidir

Şimdi bu konuyla ilgili birkaccedil ayet sunalım

Oumlrnek1

ldquoEy (guumlnah işleyerek) kendilerine(zuluumlmda) aşırı giden

abdlerim Allahrsquoın (size duyduğu derin) sevgiden asla umudunuzu

kesmeyin ccediluumlnkuuml Allah buumltuumln guumlnahları bağışlar Gerccedilekten de O ccedilok

bağışlayan ccedilok muumlşfik olandır126

rdquo

Accedilıkccedila goumlruumllmektedir ki insan iccediline duumlştuumlğuuml guumlnah bataklığı ne

kadar iccedilinden ccedilıkılmaz olursa olsun yine Allahrsquoın kendisine olan derin

sevgisinden asla umutsuzluğa kapılmamalıdır Allah işlediği guumlnahlar

120 30er-Rucircm 50 121 28el-Kasas 73 122 10Yucircnus 21 11 Hucircd 9-10 30er-Rucircm 36 41 Fussilet 50 42 eş-Şucircracirc 48 123 25el-Furkacircn 48-49 Aynı anlamda bkz 27en-Neml 63 30er-Rucircm 46 124 21el-Enbiyacirc 107 125 27en-Neml 77 45el-Cacircsiye 20 11Hucircd 17 126 39ez-Zuumlmer 53


ne kadar ccedilok ve ne kadar buumlyuumlk olursa olsun insanın şirk durumu

dışında tuumlm guumlnahlarını bağışlayacağını muumljdelemektedir Boumlyle bir

tavrın tek nedeni Allahrsquoın insana duyduğu derin ve yoğun sevgidir Şu

halde insana duumlşen asla umutsuzluğa kapılmamaktır Unutmamak

gerekir ki Allahrsquoın sevgisinden ancak doğru yoldan sapmış olan sap-

kınlar umutlarını keserler127

Oumlrnek2


ze)ldquoSize verdiğimize kuvvetle sarılın ve iccedilindekini hatırlayın ki

iccedilinizde Allah bilinci canlı kalabilsin ldquo demiştik Ancak siz bunun

ardından yine soumlzuumlnuumlzden doumlnmuumlştuumlnuumlz Allahrsquoın size olan luumltfu ve

sevgisi olmasaydı (bu davranışınızdan dolayı) huumlsrana uğrayanlardan

olurdunuz128

rdquo

Yuumlce Allah kendisine tutacaklarına dair kesin soumlz verdikleri

halde soumlzlerinden doumlnen Yahudileri onlara duyduğu derin sevgiden

dolayı bağışlamıştır Aynı durum buumltuumln halklar iccedilin geccedilerlidir Yuumlce

Allah ccedilok sevdiği insanı sevgisinden dolayı guumlnah işlese de yine de

suumlrekli olarak bağışlamaktadır

Oumlrnek3

ldquoEğer Allahrsquoın size duumlnyada olan ve ahirette de (devam edecek)

bulunan lutfu ve sevgisi olmasaydı yaydığınız (iftiradan) dolayı başı-

nıza mutlaka ccedilok buumlyuumlk bir azap gelirdi129

rdquo

Allah Hz Peygamber zamanındaki inananları işledikleri ccedilok

buumlyuumlk bir guumlnahtan dolayı onlara olan sonsuz sevgisinden dolayı ceza-

landırmaktan vazgeccedilmektedir Burada vurgulanması gereken ccedilok

oumlnemli bir husus da Allahrsquoın bize olan lutfu ile sevgisinin Ahirette de

devam edecek olmasıdır Bunun anlamı şudur Yaratıcı ile insan ara-

sındaki sevgi bağı hiccedilbir zaman yok olmayacaktır Sonsuza dek

devam edecektir

Hz İsarsquonın lsquoμείνατε ἐν τῇ ἀγάπῃ τῇ ἐμῇ O halde benim sev-

gimde kalınrsquo cuumlmlesinin Suumlryanicersquoye lsquoܝܠܝ ܝ ܕ ܬ ܚܡ ܘ ܒܪ ܘ Kavav ܩ

127 15Hicr 56 128 2el-Bakara 63-64 129 24en-Nucircr 14 Aynı anlamda diğer ayetler iccedilin bkz 24en-Nucircr 10 20-21


brsquorehmat dicirclrsquo şeklinde ccedilevrildiğini goumlrmuumlştuumlk Vahiy suumlrecinin bir

devamı olarak Kurrsquoacircnrsquoda Rahmet soumlzcuumlğuumlnuuml lsquosevgirsquo anlamında kul-

lanmıştır Bununla birlikte soumlz konusu ayetlerde geccedilen Rahmet soumlz-

cuumlğuuml suumlrekli olarak lsquoacıma ve merhamet etmersquo şeklinde anlaşılmıştır

Bu anlayışın doğal sonucu olarak hemen buumltuumln duumlnya dillerindeki ccedilevi-

riler Rahmet soumlzcuumlğuumlnuuml suumlrekli bir biccedilimde lsquoacıma ve merhamet etmersquo

soumlzcuumlkleri ile ccedilevirmişlerdir Yerimizin sınırlı olmasından dolayı ccedile-

şitli dillerdeki ccedilevirilerden birkaccedil oumlrnek sunmakla yetinmek istiyoruz

ومآ أرسلناك إلا رحمة للعالمين

ldquoBiz seni alemlere ancak Sevgimizin bir accedilılımı bir sevgi pına-

rı olarak goumlnderdik130

rdquo

Tuumlrkccedile ccedileviriler genelde soumlzcuumlğuuml aynen aktarmayı yeğlemekte-

dirler

ldquo(Ey Muhammed) Seni ancak acirclemlere rahmet olarak goumlnder-

dikrdquo[DİB]

Batı dillerindeki ccedileviriler ise Rahmet soumlzcuumlğuumlne lsquoacımarsquo anlamı

vermek konusunda goumlruumlş birliğine varmışlardır

And We have not sent you [O Muhammad] except as a mercy

to the worlds

Muhsin Khan

And We have sent you (O Muhammad SAW) not but as a

mercy for the Alamin (mankind jinns and all that exists)

Pickthall

We sent thee not save as a mercy for the peoples

Yusuf Ali

We sent thee not but as a Mercy for all creatures

Shakir

And We have not sent you but as a mercy to the worlds

Dr Ghali

And in no way have We sent you except as a mercy to the

worlds

French

Et Nous ne tavons envoyeacute quen miseacutericorde pour lunivers

German

130 21el-Enbiyacirc 107


Und Wir haben dich nur als Barmherzigkeit fuumlr die

Weltenbewohner gesandt

حمة كتب على نفسه ٱلر

ldquoO sevgiyi kendine zorunlu kılmıştır131

rdquo

Tuumlrkccedile ccedileviriler ccediloğunlukla bu ayeti lsquorahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuuml aynen

kullanarak ccedilevirmeyi yeğlemektedirler Bununla birlikte lsquoacıma mer-

hamet etmersquo soumlzcuumlklerini kullarak ccedilevirenlerde vardır Batı dillerindeki

ccedileviriler bu ayetin ccedilevirisinde de lsquorahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuuml lsquoacıma merha-

met etmersquo anlamına gelen lsquomercy miseacutericorde Barmherzigkeitrsquo soumlz-

cuumlkleri ile ccedilevirmişlerdir

Sahih International

He has decreed upon Himself mercy

Muhsin Khan

He has prescribed Mercy for Himself

Pickthall

He hath prescribed for Himself mercy

Yusuf Ali

He hath inscribed for Himself (the rule of) Mercy

Shakir

He has ordained mercy on Himself

Dr Ghali

He has prescribed for Himself (the) mercy

French

Il Sest agrave Lui-mecircme prescrit la miseacutericorde

German

Er hat Sich Selbst Barmherzigkeit vorgeschrieben

سع ت كل ش يء تي و حم ر و

ldquoSevgim her şeyi kuşatmıştır132

helliprdquo

Tuumlrkccedile ccedileviriler lsquorahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuuml aynen kullanışlardır Batı

dillerindeki ccedileviriler ise mutad olduğu uumlzere lsquorahmetrsquo soumlzcuumlğuumlnuuml

lsquoacıma merhamet etmersquo anlamına gelen lsquomercy miseacutericorde

Barmherzigkeitrsquo soumlzcuumlkleri ile ccedilevirmişlerdir

131 6 el-Enrsquoacircm 12 132 7 el-lsquoAracircf 156 Ayrıca bkz 40 Gacircfir 7


Sahih International

but My mercy encompasses all things

Muhsin Khan

and My Mercy embraces all things

Pickthall

My mercy embraceth all things

Yusuf Ali

but My mercy extendeth to all things

Shakir

and My mercy encompasses all things

Dr Ghali

and My mercy has embraced everything

French

Et Ma miseacutericorde embrasse toute chose

German

aber Meine Barmherzigkeit umfaszligt alles

Kurrsquoacircn iccedilinde yaptığımız Art-suumlremli semantik araştırmalar so-

nucu accedilıkccedila goumlrmekteyiz ki R-H-M koumlkuuml buumltuumln Kurrsquoacircn boyunca

lsquosevmekrsquo anlamında kullanılmıştır Hz Peygamber de R-H-M koumlkuumlnuuml

lsquosevmekrsquo anlamında kullanmıştır Aşağıda sunacağımız rivayetler R-

H-M koumlkuumlnuumln tıpkı H-B-B ve V-D-D koumlkleri gibi lsquosevmekrsquo anlamın-

da kullanıldığını accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne sermektedir

(01 8)صحيح البخاري

ثنا زكرياء عن عامر قال - 1111 ثنا أبو نعيم حد سمعت النعمان سمعته يقول حد

صلى الل عليه وسلم بن بشير يقول هم نين ترى المؤم raquo قال رسول الل اد ت و احمهم و في ت ر

ت ع اطفهم laquo كمثل الجسد إذا اشتكى عضوا تداعى له سائر جسده بالسهر والحمىو

İmam Buharicircrsquonin rivayet ettiği hadis-i serif diğer musnedrsquolerde

HBB eylemi ile sunulmuştur Bu ise RHM koumlkuumlnuuml koumlk anlamının HBB

ve VDD gibi lsquosevmekrsquo olduğunu accedilıkccedila goumlzler oumlnuumlne serer

(011 ص)مسند ابن الجعد

أنا شعبة عن مجالد قال - 116 ثنا علي ث عن النعمان بن حد يحد عبي سمعت الش

هم raquo الل عليه وسلم قال بشير عن النبي صلى ابهم مثل المؤمنين يعني في تواد ت ح و

laquoوتراحمهم مثل الجسد إذا اشتكى شيء منه تداعى سائره بالسهر والحمى

ldquoİnananların birbirlerini karşı muumlşfik olmalarında birbirlerini

sevmelerinde ve birbirlerine karşı yoğun sevgi ve şefkat goumlstermele-


rindeki durumu vuumlcuumldun durumuna benzer Vuumlcudun bir organı rahat-

sız olunca diğer organları da uykusuzluk ve ateş ile onun rahatsızlığını

duyar133

rdquo

Dikkat edilecek olursa V-D-D H-B-B ve R-H-M koumlkleri bura-

da lsquosevmekrsquo anlamını vermek iccedilin eşanlamlı olarak kullanılmıştır Baş-

ta Arapccedila olmak uumlzere buumltuumln Samicirc Dilleri anlamı kuvvetlendirmek

iccedilin eşanlamlı soumlzcuumlkleri kullanmaktan hoşlanırlar

Sonuccedil

lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml ile ilgili olarak Kurrsquoanrsquoda yaptığımız araştırma-

lar aşağıdaki sonuccedillara varmamızı zorunlu kılmaktadır

1 lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml buumltuumln Kurrsquoan boyunca koumlkuumln gerccedilek anlamı

olan lsquoSevmek şefkat goumlstermek muumlşfik olmakrsquo anlamını canlı bir

biccedilimde korumaktadır oumlyle ki bu anlam koumlkuumln farklı kalıplarındaki

kullanışlarında da kendini rahatlıkla hissettirmektedir Daha da oumlnemli-

si koumlk bize goumlre TANAKrsquoda ve İncillerde az da olsa kendini hisset-

tiren lsquoacımak merhamet etmekrsquo anlamını tıpkı Akkadccedilarsquoda olduğu

gibi Kurrsquoacircnrsquoda hiccedilbir şekilde taşımamasıdır Bunun accedilık anlamı şudur

Sevgi temeline dayanan vahiy suumlreci Kurrsquoanrsquoda en derin ifadesini

bulmuştur Şu halde sadece Hrıstiyanlığın sevgi ağırlıklı olduğu iddia-

sı doğru değildir Bunun accedilık delili İncillerde geccedilen sevgi soumlzcuumlğuumlnuumln

Kurrsquoanrsquoa goumlre daha az kullanılmış olmasıdır Ancak Kurrsquoacircnrsquoın sevgi

ağırlıklı olması her şeyden oumlnce onun doğru bir biccedilimde okunmasına

bağlıdır Koumlke hal-i hazırda olduğu uumlzere lsquoacımakrsquo anlamı verilecek

Tanrı ise lsquoccedilok sevenrsquo değil de lsquoccedilok acıyanrsquo olarak algılanacak olursa

bu takdirde Kurrsquoacircnrsquoın sevgi ağırlıklı olduğu gerccedileği uumlzuumllerek ifade

edelim ki gizlenmiş olur Oysa bu durum gerccedileklere aykırı bir du-

rumdur İlahicirc iradeyi ccedilarpıtmaktan daha buumlyuumlk bir cuumlruumlm de asla ta-

savvur edilelemeyeceğine goumlre bu tuumlr davranışlardan kesinlikle ka-

ccedilınmak gerekir

2 Bununla birlikte uumlzuumllerek ifade edelim ki soumlzluumlklerimiz eski

ya da yeni olsunlar accedilık Kurrsquoan ayetlerine rağmen yine de koumlkuumln

lsquosevmekrsquo anlamından habersiz goumlruumlnmektedirler Aynı durum

133 İbnursquol-Carsquod Ali b el-Carsquod b Ubeyd el-Cevhericirc el-Muumlsned s 102 No605 Ayrıca bkz Ebucirc

Davucircd et-Tayacirclisicirc el-Muumlsned II140 et-Tabacircranicirc el-Mursquocemursquos-SağicircrI235


Kurrsquoanrsquoı yorumlayan muumlfessirler ve onu ccedileviren muumltercimler iccedilin de

geccedilerlidir

3 Anlam değişmelerini goumlz oumlnuumlnde bulunduran art suumlremli se-

mantik araştırmalar sorunun aşılmasında en oumlnemli katkıyı sağlayacak

youmlntem olarak karşımıza ccedilıkmaktadırlar Bu youmlntemin dışındaki ccedilaba-

lar ne denli oumlvguumlye layık olurlarsa olsunlar asla sonuccedil getiremezler

Kurrsquoanrsquoın doğru olarak anlaşılması bakımından bu gerccedileğin asla goumlz

ardı edilmemesi gerekir

5 Kurrsquoanrsquoda 324 Kez Geccedilen lsquoR-H-Mrsquo Koumlkuuml İle İlgili Olarak

Soumlzluumlk Denemesi

Kurrsquoanrsquoda 324 kez geccedilen ve kullanımda sıklık bakımından 19

sırayı işgal edenlsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml Kurrsquoanrsquoda buumltuumln zamanlarda ccedilekimli

fiil isim ve sıfat olarak kullanılmış bir koumlktuumlr Bununla birlikte fiil

babları olarak sınırlı bir kullanıma sahip olmuştur Buna goumlre koumlk ile

ilgili olarak şoumlyle bir soumlzluumlk denemesinde bulunabiliriz

حم a ر ة م رح ة م حم حما ر ر Sevmek şefkat goumlstermek muumlşfik

şefkatli olmak

ة حم Sevgi şefkat nimet bolluk yağmur ر

حيم رحماء ر Ccedilok seven ccedilok muumlşfik olan ccedilok şefkatli olan

ان حم Ccedilok seven ر

ة م رح Sevgi şefkat م

ام ح ا رح مر Rahim doumll yatağı

lsquoR-H-Mrsquo koumlkuuml ile ilgili olarak ortaya koyduğumuz soumlzluumlk de-

nemesi Soumlzluumlklerimizden koumlke lsquoacımak merhamet etmekrsquo yerine

lsquosevmek muumlşfik olmakrsquo anlamı vermesi bakımından ayrılmaktadır

Eğer koumlke on doumlrt asırdan daha fazla zamandan beri yapıldığı uumlzere

lsquoacımakrsquo anlamı yuumlklenecek olursa sevgiye dayalı Kurrsquoacircn mesajı doğ-

ru anlaşılmamış olur Şu gerccedileği hiccedilbir zaman unutmamak gerekir

Kurrsquoacircn da dacirchil olmak uumlzere buumltuumln vahiy suumlreci lsquosevgirsquo temeli uumlzerine

kurulmuştur


Genel Sonuccedil

E-M-R ve R-H-M koumlkleri ile ilgili TANAKrsquoda Yeni Ahidrsquode

ve Kurrsquoacircnrsquoda yaptığımız art-suumlremli incelemeler aşağıda maddeler

halinde zikredeceğimiz sonuccedillara ulaşmamızı sağlamıştır

1 Sami Dilleri Arasında Prototipe en yakın dil Arap-

ccedilarsquodır Bu gerccedileği goumlz ardı etmek Sami Dillerine yapılacak en buumlyuumlk

koumltuumlluumlk olacaktır ccediluumlnkuuml Sami Dilleri birbirlerini tamamlayan accedilıkla-

yan dillerdir Diller temelinde sağlanacak birliktelik Sami Halkların

birbirlerini anlamalarına ve birbirlerini sevmelerine katkı sağlayacak-

tır

2 Anlam değişmeleri buumltuumln dilleri buumltuumln dillerin maruz

kaldığı ve kalmaya devam edeceği doğal bir suumlreccediltir Oumlnemli olan bu

suumlrecin bilincinde ve farkında olmaktır Bu farkındalık oumlzellikle Kut-

sal Kitapların doğru bir biccedilimde anlaşılması bakımdan bir zorunluluk

olarak karşımıza ccedilıkmaktadır Bununla birlikte oumlzellikle İslacircm duumlnya-

sında soumlz konusu farkındalığın istisnalar dışında bilincinde de bulu-

nulmadığı aşikacircrdır Sonuccedil ortadadır Elimizdeki Arapccedila soumlzluumlkler

eski ya da yeni olsunlar anlam değişmleri konusunda duyarlı olmadık-

ları iccedilin bizlere Hz Peygamber zamanındaki Arapccedilarsquoyı vermemekte-

dirler Buguumln bile bizlere Hz Peygamber zamanındaki Arapccedilarsquoyı

sunacak soumlzluumlklerin bulunmaması merhum Emicircn el-Hucirclicircrsquonin deyi-

miyle utanılacak bir durumdur Oumlzelikle uumllkemiz accedilısından daha da

utandırıcı olması gereken 2010 yılında Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml olarak eli-

mizde 1873 yılında İngiliz muumlsteşrik Penrice tarafından İngilizce yazı-

lan ccedilalışmanın Tuumlrk diline ccedilevrilmesidir Mısırlı araştırmacılar ElSaid

M Badawi Muhamad Abdel Haleem tarafından hazırlanan ve Brill

yayınları tarafından 2008 yılında yayınlanan Kurrsquoacircn soumlzluumlğuuml bilimsel

olmayan youmlntemler ile hazırlanmıştır Bu yuumlzden geccedilmişi tekrardan

oumlte gitmemektedir Şu halde buumltuumln Duumlnya anlam değişmelerini ve

Soumlzluumlk Bilimin verilerini dikkate alan yeni bir soumlzluumlğe her zamankin-

den daha ccedilok gereksinme duymaktadır

3 Hz Peygamber zamanındaki Arapccedilarsquoyı bize verecek

olan Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln hazırlanabilmesi ise bize goumlre ancak Karşı-

laştırmalı Sami Dilleri Araştırmalarından yararlanmak Kurrsquoacircnrsquoda ge-

ccedilen 1505 koumlkuumln gerccedilek anlamlarının ortaya konabilmesi iccedilin Kurrsquoacircn


Oumlncesi Vahiylerde Kurrsquoacircnrsquoda oumlncelikle art-suumlremli semantik araştırma-

lar yapmak ve daha sonra da Kurrsquoacircnrsquoı doğru bir biccedilimde anlayabilmek

iccedilin Oumlnceki Vahiyleri ciddi bir biccedilimde incelemek suretiyle muumlmkuumln

olabilir

4 Amacımız Son Ccedilağrı Kurrsquoacircnrsquoın doğru bir biccedilimde an-

laşılmasını sağlamak amacıyla accedilıkladığımız ilkeler doğrultusunda

yeni Kurrsquoacircn Soumlzluumlğuumlnuuml en kısa zamanda buumltuumln Duumlnya halklarına

sunmaktakdır Bu bağlamda Kurrsquoacircn soumlzluumlğuumlnuumln Tuumlrkccedile ve İngilizce

olarak hazırlanması duumlşuumlncesinde olduğumuzu oumlzellikle belirtmek

isteriz Başarı sadece Allahrsquodandır


Relexionen zur Korangenese Wege zur Rekonstruktion des

vorkanonischen Koranrdquo Konferansa sunulan araştırmalar 2010 yılın-

da Nicolai Sinai And Angelika Neuwirth ve Michael Marks tarafından

Brill yayınları arasında ldquoThe Qurrsquoan in Context Historical and

Literary Investigations into the Qurrsquoanic Milieurdquo başlığıyla yayın-

lanmıştır Nicolai Sinai And Angelika Neuwirth yazdıkları girişte

esere bu başlığı yayınladıkları eserin Stefan Wild tarafından 1996

yılında yine Brill yayınları arasında ldquoQurrsquoan as textrdquo başlığıyla yayın-

lanan eseri tamamlayıcı bir eser olduğunu belirtmek iccedilin verdiklerini

vurgulamaya oumlzen goumlstermişlerdir2 Gerccedilekten de bu araştırmada İs-

lam ile ilgili geccedilmişe oranla daha olumlu bir imaj sunulmaya buumlyuumlk

bir oumlzen goumlsterilmektedir

Kurrsquoacircn ile ilgili uluslar arası ccedilok oumlnemli bir başka sempozyum

da 2005 yılında Amerikarsquoda Notre Dame Uumlniversitesi tarafından ger-

ccedilekleştirilmiştir Gabriel Said Reynolds sempozyumda sunulan tebliğ-

leri 2008 yılında ldquoThe Qurrsquoan In Its Historical Contextrdquo başlığıyla

yayınlamıştır3 Gabriel Said Reynolds giriş boumlluumlmuumlnde yayınladığı

eserin oumlnemini vurgulamak uumlzere şu değerlendirmelerde bulunmakta-

dır ldquo Konu ile ilgili eser yazanların ccediloğu Kurrsquoacircnrsquoa retrospektiv accedilıdan

yaklaşımlarını suumlrduumlrmektedirler Kurrsquoacircnrsquoa Ortaccedilağda yaşamış olan

İslam acirclimlerinin bakış accedilısı ile bakmaktadırlar Başka bir deyişle

Kurrsquoacircn araştırmaları ile Tefsicircr araştırmalarını birbirine karıştırmakta-

dırlar Bu eğilim giderek guumlccedillenir goumlruumlnmektedir Son zamanlarda

Kurrsquoacircnrsquoa yazılan girişlerde de kendini belirgin bir biccedilimde goumlstermek-

tedir4 Yine Kurrsquoacircn araştırmalarında lisansuumlstuuml tezler yapacak olan

oumlğrencilerden eski dilleri ya da Sami dilleri oumlğrenmeleri istenmeden

Kurrsquoacircnrsquoı sadece Arapccedila ile incelemelerinin istenmesi de bu yaklaşımın

2 The Qurʾan in Context Historical and Literary Investigations into the Qurʾanic Milieu Leiden-

Boston 2010 s12-13 3 The Qurrsquoan In Its Hıstorıcal Context London-New York Routedge 2008 4 Son zamanlarda Kurrsquoanrsquoa yazılan girişlere bkz N Robinson Discovering the Qurrsquoan

Washington DC Georgetown University Press 2004 M Abu-Hamdiyya The Qurrsquoan an Introduction London Routledge 2000 M Sells Approaching the Qurrsquoan Ashland OR

White Cloud 1999 M Abdel Halem Understanding the Qurrsquoan London Tauris 1999 Cf

the approach of Michael Cook The Koran a Very Short Introduction London Oxford University Press 2000






























































dır8rdquo









































dır























rdquo


















73-74



































11 age s77




rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir




































































dır8rdquo









































dır























rdquo


















73-74



































11 age s77




rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir






































dır























rdquo


















73-74



































11 age s77




rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir

























rdquo


















73-74



































11 age s77




rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir









































11 age s77




rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir










rdquo


















devam edecektir13

rdquo











12 age s 93-95 13 age s 95





rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir











rdquo














olur15

rdquo

















14 age s 96 15 age s 96-97







rdquo
















































Nihayet 2008























Guumlnuumlmuumlzde


Arne Ambros Stephan

Prochazka22

Abdul Mannan Omar23




malardır25
































Zamanla ilgili


tir28



























p 99




























şahsi






















































ilerlemiştir









ccedilıkıntısı






anlamlara gelir















yoktur









































diyorrdquo40


nuumlyoruz

















































olurdunuzrdquo42




mişlerdir43











dırrdquo44






















all these words45














تقتلون










nuumlzrdquo46














































rdquo







yetinmek istiyoruz


















































tadır51



Diğer















dır













rdquo ldquoQRE54

rdquo







ldquoŞHD55

rdquoldquoABD56

rdquordquoVSY57


rdquo ve ldquoHNF59

rdquo koumlkleri

ile ldquoAcircLEM60

rdquo ve ldquoHAK61












makrdquotır





retmektir



















doktz









































geccedilerlidir

















bilmektedir












































iyi anlaşılır











Bu yuumlzden






Contenau70




Ona goumlre ilk







du








rdquo






















rdquo Bu yazar-




































oluşmaktadır75





şılır76






























etmektedir













rdquo

















Pratik bir






dir81

rdquo


































sidir













samaktadırrdquo


eserini esas al-






Soumlzluumlk83


anlamı vermektedir

1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek








lamdır



















































Proto-


Aramice-

Suumlryanice

ܐ א ا rsquo ا

ܒ ב ب b ب

ܬ ת ت t ت

- - ث - ث

ܓ ג ج g ج

ܚ ח ح h ح

- - خ - خ

ܕ ד د d د

- - ذ - ذ

ܪ ר ر r ر

ܙ ז ز z ز


ܣ ס س s س

Ś - - - -

ܫ ש ش š ش

ܨ צ ص ş ص

- - ض - ض

ܛ ט ط ţ ط

- - ظ - ظ

ܥ ע ع lsquo ع

- - غ rsquo h غ

ܦ פ ف p ف

ܩ ק ق q ق

ܟ כ ك k ك

ܠ ל ل l ل

ܡ מ م m م

ܢ נ ن n ن

ܗ ה ه h ه



































rulamaktadır










c) Sesliler






























edilmektedir












bubucirc


bocirc ܒܘ








Sonuccedil






caktır




































-انفعل


- استفعل


-افعول

iflsquoavvele

- افعنلل




ruz88


Asıl koumlk qbr








uqtabbaruqtabbir





ve boumlylece on











Bakış


Arabccedila Ketebe

كتب

Kettebe

كتب

Ektebe

اكتب

İnketebe

انكتب-

İbranice

Kacirctav

כתב

Yazdı

Kicircttev

כיתב

Yazdırdı

Hikticircv

הכתיב

Yazdırdı

Nikhtav

נכתב

Yazıldı

Hitkattev

התכתב

Yazıştı

Aramice

Ktav

ܟܬܒ

Yazdı

Kattev

ܟܬܒ

Yazdırdı

Akhtev

ܐܟܬܒ

Yazdırdı

- -

Etktev

ܐܬܟܬܒ

Yazıldı

Etkattav

ܐܬܟܬܒ

Yazdırıldı

Ettaktav

ܐܬܬܟܬܒ

Yazdırıldı

- -
















































değildir





كتبت

Ketebtu

כתבתי

Kacirctavticirc

ܟܬܒܬ

Ketbet

كتبت

Ketebte

כתבת

Kacirctavtacirc

ܟܬܒܬ

Ktavt

كتبت

Ketebti

כתבת

Kacirctvatt

ܟܬܒܬܝ

Ktavt

كتب

Ketebe

כתב

Kacirctav

ܟܬܒ

Ktav

كتبت

Ketebet

כתבה

Kacirctvacirc

ܟܬܒܬ

Ketbat

كتبنا

Ketebnacirc

כתבנו

Kacirctavnucirc

ܟܬܒܢܢ

Ktavnan

كتبتم

Ketebtum

כתבתם

Ktavtem

ܟܬܒܬܘܢ

Ktavtocircn

كتبتن

Ketebtunne

כתבתן

Ktavten

ܟܬܒܬܝܢ

Ktavtecircn

كتبوا

Ketebucirc

כתבו

Kacirctvucirc

ܟܬܒܘܢܟܬܒܘ

KtavKtavun

كتبن

Ketebne

כתבו

Kacirctvucirc


Ktav Ktavecircn














اكتب

Ektubu

אכתוב

Aķtocircv

ܐܟܬܘܒ

Aķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

تكبين

Tektubicircne

תכתבי

Tiķtevicirc

ܬܟܬܘܒܝܢ

Teķbicircn

بكتب

Yektubu

יכתוב

Yiķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتب

Tektubu

תכתוב

Tiķtocircv

ܬܟܬܘܒ

Teķtocircv

نكتب

Nektubu

נכתוב

Niķtocircv

ܢܟܬܘܒ

Neķtocircv

تكتبون

Tektubucircne

תכתובו

Tiķtocircvucirc

ܬܟܬܒܘܢ

Teķtvucircn

تكتبن

Tektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܬܟܬܒܢ

Teķtvacircn

يكتون

Yektubucircne

יכתובו

Yiķtocircvucirc

ܢܟܬܒܘܢ

Neķtvucircn

يكتبن

Yektubne

תכתובנה

Tiķtocircvnacirc

ܢܟܬܒܢ

Neķtvacircn










istiyoruz



انا كاتب

Ene Katibun

אני כותב

Anicirc kocirctev

ܐܢܐ ܟܬܒ

Kacirctev-nacirc

انا كاتبة

Ene kacirctibetun

אני כותבת

Anicirc kocirctevet

ܐܢܐ ܟܬܒܐ


انت كاتب

Ente kacirctibun

אתה כותב

Atacirc kocirctev

ܐܢܬ ܟܬܒ

Kacirctev-att

انت كاتبة

Enti kacirctibetun

את כותבת

Att kocirctevet

ܐܢܬܝ ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc-att

هو كاتب

Huve kacirctibun

הוא כותב

Hucirc kocirctev

ܟܬܒ

Kacirctev

هي كاتبة

Hiye kacirctibetun

היא כותבת

Hicirc kocirctevet

ܟܬܒܐ

Kacirctvacirc

نحن كاتبون




ܚܢܢ ܟܬܒܝܢ

Kacirctvicircn-nan


نحن كاتبات




ܚܢܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacircn-nan



אתם כותבים

Atem Kocirctvicircm


Kacirctvicirc-tton



אתן כותבות

Aten Kocirctvocirct

ܐܢܬܝܢ ܟܬܒܢ

Kacirctvacirc-tten

كاتبونهم


הם כותבים

Hem Kocirctvicircm

ܐܢܘܢ ܟܬܒܝܢ


هن كاتبات


הן כותבות

Hen Kocirctvocirct

ܐܢܝܢ ܟܬܒܢ


















EMİR KİPİ


اكتب

Uktub

כתוב

Ktocircv

ܟܬܘܒ

Ktocircv

اكتبي

Uktubicirc

כתבי

Kitvicirc

ܟܬܘܒܝ

Ktocircv

اكتبوا

Uktubucirc

כתבו

Kitvucirc

(ܢ(ܟܬܘܒܘ

Ktocircv)ucircn)

اكتبن

Uktubne

כתובנה

Ktocircvnacirc

(ܝܢ(ܟܬܘܒ

Ktocircv)ecircn)






gerekir












Araştırması

















































mı şoumlyledir



































Zetar ve Karkasa -




יא ה ה מרא

























97 Ester 1 10-11














rdquo









Sonuccedil



































mek














ܡܪܐ Kuzu ܐ













ceğiz









ܬ


ܪ ܦ ܐ ܣ ܝܫ

ܪ ܦ ܘ


ܛܪ



ܡܪ ܝܪ ܐ ܓ

ܝܢ ܘܠ ܕ ܒ ܥ


suos


et Pharisaeligi



non faciunt







rdquo


tırmaktadır










Sonuccedil



mını korumuştur






ken100





sermektdir101








termesidir




rdquo


tekrarlanmaktadır




rdquo




istiyoruz



diyeceksiniz104

rdquo














ruumlyoruz






crivez-vousrdquo








تدميرا





ederiz105

rdquo




tir







mışlardır



frevelnhelliprdquo


richeshelliprdquo












iletirizhelliprdquo




konusudur

























olansındır106

rdquo














Sonuccedil






Sonuccedil




geccedilirmek


lanılmıştır

a Soumlz vaat


c İş durum






































Araştırması















1 Sevmek

2 Birbirini sevmek



5 Sevilmek107















A-H-Brsquoאהב



cersquode 110


ğe111


חם Sevmek ר





















את --הז













ezgiyi okudu



rdquo

















ğiz





ענם וא



geri getireceğim



112 Mezmurlar 181









derece anlamlıdır






SONUCcedil














113 Zekeriya 106













luumlk Denemesi



חם Sevmek ר


ה מ Sevilmek רח















rumaktadır






kullanmaktadır

1 ajgapavw

2 filevw



1 ejleevw

2 splagcnivzomai











































rdquo


tir






















sunalım


ך עמ


יהוה


ותרחמיה




rdquo


tir









le aktarmıştır


ܗ ܠ

ܠ ܢ ܟ ܡ ܟ ܗ




ܠ ܟ ܢ ܟ ܥܝ

ܪ


ܐ ܠ ܡ ܕ ܝܢ ܕ

ܪ ܬ ܘܕ










117 Levililer 1918












ܝ ܡ ܠ ܚ



















ifade etmektedir






dir









meardquo








OumlRNEKLER





istiyoruz

Matta 65
















ܐ ܘܡ

ܠ ܡܨ ܕ ܢܬ ܐ


ܠ


ܐ






Matta 927



Dauivdrdquo









ܗ ܪ ܒ ܝܕ

ܘ ܕ ܕ


lanmıştır

Matta 1414









ܪ ܟ


lanmıştır

Sonuccedil










































נפשכם


sınamaktadır118












iccedilinhellip




























































suum


ifade etmiştir

















































gerekir



























guumlnduumlz121


goumlkten inen

yağmur123

Hz Peygamber124


lsquorah-











Oumlrnek1





rdquo












Oumlrnek2






olurdunuz128

rdquo






Oumlrnek3




rdquo







devam edecektir
















rdquo


dirler


dikrdquo[DİB]




to the worlds

Muhsin Khan



Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


worlds

French


German







rdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German




helliprdquo







Sahih International


Muhsin Khan


Pickthall


Yusuf Ali


Shakir


Dr Ghali


French


German
























duyar133

rdquo





Sonuccedil





























geccedilerlidir















şefkatli olmak













kurulmuştur


Genel Sonuccedil









tır






























olabilir







85’Â1 .(5İ’( İ/6(/ $./$Ş5 *huçnoşwlulophvlqh · 2016. 8. 22. · 1. uluslararasi...

Documents