8.SINIF FEN BİLİMLERİ DERSİ

BİRİNCİ ÜNİTE FASİKÜLÜ MEVSİMLER VE İKLİM

MEVSİMLERİN OLUŞUMU 3 ..............................................................................

İKLİM VE HAVA HAREKETLERİ 5 ..................................................................................

havadaki nem gökyüzünde YOĞUŞUYORSA 5 ..............................................................

HAVADAKİ NEM YERYÜZÜNE YAKIN BİR YERDE YOĞUŞUYORSA 6 ............................

METEOROLOJİ 6 ........................................................................................................

ÜLKEMİZDE GÖZLEMLENEN İKLİM TÜRLERİ 7 ............................................................

KÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ 7 ....................................................................................

ETKİNLİK-1 7...............................................................................................................

Öğrencinin Adı- Soyadı

Okulu

Numarası

ME V S İ M L E R İ N O L U Ş UMU

Dünya,Güneşetra-ndadolanırkenaynızamandakendietra-ndadadöner.Dünyabuhareketlerigerçekleş=rirkenbiryörüngededolanır.Buyörüngededolanırkendönmeeksenieğikbirdurumdadır.DünyaGüneşetra-ndadönmeekseninde……………derece…………dakikabireğimlehareketeder.

Dünya’nınekseneğikliğive……….etra-ndakihareke=mevsimlerinoluşumunanedenolur.21……………-21Aralık(gündönümü)ve21…………-23Eylül(gece-gündüzeşitliği)tarihlerimevsimlerinbaşlangıçtarihleridir.

21 HAZİRAN

21Haziran’daGüneşışınlarınınöğlevak=KuzeyYarımKüre’de…………… Dönence’sinedikolarakgelir. KuzeyYarımKüre’de…………..,GüneyYarımKüre’deise………..mevsimiyaşanmayabaşlar.KuzeyYarımküredeenuzun………….,GüneyYarımKüre’deiseenuzun…………..yaşanır.22Haziran ilebirlikteKuzeyYarımKüre’degündüzler……………..,geceler ………….;GüneyYarımKüre’de isegeceler………………,gündüzler………………. başlar.Güneşışınlarındikgeldiğikuzeyyarımküredegölgeboyu………..olurken,güneş ışınlarının eğik geldiği güney yarım kürede gölge boyu ………………… olur. Öğle vak= ……………………dönencesinde gölge oluşmaz. Ekvatordan kuzey kutup noktasına gidildikçe …………… süresi uzarken, ekvatordangüneykutupnoktasınagidildikçe……………süresiuzar.

21 ARALIK

21Aralık’daGüneşışınlarınınöğlevak=GüneyYarımKüre’de……………..Dönence’sinedikolarakgelir.……………YarımKüre’deyaz,…………..YarımKüre’deisekışmevsimiyaşanmayabaşlar.GüneyYarımküredeenuzun……………,KuzeyYarımKüre’deiseenuzun…………….yaşanır.22AralıkilebirlikteGüneyYarımKüre’degündüzler…………………,geceler………………;KuzeyYarımKüre’deise…………..kısalmaya,…………………uzamayabaşlar.Güneşışınlarındikgeldiğigüneyyarımküredegölgeboyu……………olurken,güneşışınlarınıneğikgeldiğikuzeyyarımküredegölgeboyu…………………olur.Öğlevak=……………………dönencesindegölgeoluşmaz.Ekvatordankuzeykutupnoktasınagidildikçe……………süresiuzarken,ekvatordangüneykutupnoktasınagidildikçe………………süresiuzar.

21MARTve23EYLÜL

21Martve23Eylül tarihlerinde Güneş ışınlarınınöğlevak=…………………..dikolarakgelir.Dünya’nınheryerindegece-gündüz eşitliği …………………. yaşanır. Güneş ışınlarının dik geldiği ………………………………. bölgesinde gölgeoluşmaz.

NOTLARIşığın………….geldiğiyüzeyebırakUğıısıenerjisi……….geldiğiyüzeyebırakUğıenerjimiktarındanfazladır.BuyüzdenGüneşışınlarınındikolarakgeldiğitarihteyazmevsimiyaşanır.Aynıenerjimiktarıkutuplardadaha……………alanıısıXğıiçinkutuplardahasoğukolmaktadır.Birimalanaekvatordadaha………..enerjiulaşUğıiçinEkvatordahasıcakolmaktadır.Ayrıcakutuplardakibuzkütlelerindeyansımadahafazlaolduğuiçinkutuplardahasoğukolur.

İ K L İ M V E H AVA H A R E K E T L E R İ

Havaolaylarıhavasıcaklığındakideğişimlersonucuoluşur.Sıcaklığınartmasıilehavamoleküllerininhareke=…………….………vehavagenleşir.Yoğunluğuazalanhava…………..…..içinalçakbasınçalanıoluşur.Sıcaklığındüşmesisonucundaisehavamoleküllerininhareke=………………..…….,içinbirbirineyaklaşır.Yoğunluğu………………………içinhavadahafazlabasınçuygular.Buyüzdenyüksekbasınçalanıoluşur.

………………………..basınçalanından……………………..basınçalanınadoğruhavaakımı(rüzgar)oluşur.…………………..basınçalanındabulutoluşmazken,………………………basınçalanındabulutoluşumugözlemlenir.Dünya’nıngünlükdönüşhareke=ilebirlikterüzgaroluşumusüreklidevameder.

NEM Havadakisubuharımiktarınanemdenir.SıcakhavadabuharlaşmaarXğıiçinhavadakinemmiktarı……………………,soğukhavadanemyoğuştuğuiçinhavadakinemmiktarıazalır.Nemlihavayükselirkensoğumailebirlikteyoğuşaraksudamlacıklarınadönüşür.Sudamlacıklarıyoğuştuğuyeregörevehavasıcaklığınabağlıolarakyeryüzünefarklışekillerdedüşer.H AVA DA K İ N EM G Ö K Y Ü Z Ü N D E YO Ğ U Ş U YO R S A

YAĞMURHavadakinem,havasıcaklığınındüşmesisonucuyoğunlaşarakçokminiksudamlacıklarındanoluşan………………..meydanage=rir.Bulutiçinde…………..havayükselirken…………………….havaaşağıyöndeilerler.Bulutiçindekibuhavahareke=sonucundasudamlacıklarıbirleşerekbüyür.Bulutiçindekihavahareketlerisudamlacığınınyeredüşmesiniengeller.Sudamlacıkları,havahareke=nintaşıyamayacağıağırlığaulaşıncayeryüzüneyağışolarakdüşer.

KARBulutlarınyapısındakisudamlacıklarısı-rınalUndakibirsıcaklıktabuz……………….dönüşür.Buz………………veya……………………birleşerekkar………………….oluşturur.Karkristallerininyeryüzünedüşmesiylekaryağışımeydanagelir.

DOLUHavanıniçindekisoğumuşsudamlacıklarıanibirşekildedonarakbuz………………………….hâlinegelir.Bubuzküresinedoludenir.Bulutiçindekihavahareke=ninşidde=negöredolutanesiçokbüyükbirbuz…………………………..dönüşebilir.

H AVA DA K İ N EM Y E R Y Ü Z Ü N E YA K I N B İ R Y E R D E YO Ğ U Ş U YO R S A

SİSSis,havadakisubuharının………………………..veyadonarakkristalleşmesisonucuyeryüzüne……………………..yerlerdeoluşur.

KIRAĞIHavadakinemin,sıcaklığınsı-rınalUndaolduğuzamanlardayeryüzündeki……………………..yüzeylereçarparaksıvıhâlegeçmedendoğrudankaUhâldekibuzadönüşmesiyleoluşur.ÇİYHavadakisubuharınıntemase\ğisoğukyüzeylerdesu………………………dönüşmesinedenir.ME T E O R O L O J İ

Atmosferdemeydanagelen………………..oluşumunu,gelişiminivedeğişiminiinceleyen,havaolaylarınıncanlılaraçısındandoğuracağısonuçlarıaraşUranbilimdalına…………………..,bualandaçalışanuzmanlaraise………………………….denir.Meteorologlarmeteorolojiistasyonlarındanveuydulardaneldeedilenbilgilerlehavatahminraporlarıhazırlar.

İKLİMBirbölgedeuzunyıllarboyuncagözlemlenenhavaolaylarınınortalamadurumunaiklimdenir.Biryeriniklimioyerinenlemine,yüksel=sine,yerşekillerine,kalıcıkardurumunavedenizeolanuzaklığınabağlıdır.

İklimiinceleyenbilimdalına……………………………………,bualandaçalışanuzmanlarise……………………..denir.

ÜlkemizdeAkdeniziklimi,Karadeniziklimivekarasaliklimolmaküzerebaşlıcaüçiklim=pigörülmektedir.

İKLİMVEHAVAOLAYLARININKARŞILAŞTIRILMASI

İKLİM HAVAOLAYI

Genişbirbölgedemeydanagelenveuzunyıllardevamedenhavaolaylarınınortalamasıdır.

Darbiralandagerçekleşenve………….süredegerçekleşenhavaolaylarıdır.

Değişkenlikazdır. ……………………….fazladır.

İncelemeyapanbilimdalına………………denir. İncelemeyapanbilimdalına…………………denir.

Kesinlikiçerir. Kesinlikiçermez.Tahminidir.

Kurak,yağışlı,soğukgibiifadelerileanlaUlır. Yağmurlu,karyağışlı,güneşligibiifadelerileanlaUlır.

Ü L K E M İZ D E G Ö Z L E M L E N E N İK L İM T Ü R L E R İ

Karadenizİklimi:Hermevsim…………………gözlemlenir.Doğalbitkiörtüsüormanolup,yazaylarıilekışaylarıarasındasıcaklıkfarkıazdır.Karasalİklim:Kışları……………vekaryağışlı,yazlarısıcakve…………..geçeniklimtürüdür.Kışaylarıileyazaylarıarasındakisıcaklıkfarkıfazladır.Ülkemizinbüyükbirbölümündegözlemlenir.Doğalbitkiörtüsübozkırdır.Akdenizİklimi:Kışmevsimi…………..veyağışlıgeçerken,yazaylarısıcakvekurakgeçer.Doğalbitkiörtüsümakilerdir.

K Ü R E S E L İK L İM D EĞ İ Ş İK L İ Ğ İ

Dünyamızdayaşananküreselısınmanınetkisiylemeydanageleniklimdeğişikliklerineküreseliklimdeğişikliğidenir.SeraGazlarıSubuharı,…………..vemetangazlarıgüneşışığıenerjisinitutarakDünya’nınsıcaklığınınkorunmasınısağlar.Sonyıllardainsanlarınfaaliyetlerisonucundaatmosferdekiseragazlarınınmiktarıartmaktadır.Fosilyakıttüke=mininartması,………………..yokedilmesi,hızlınüfusarUşınabağlıolarakartanenerjiih=yacıseragazlarınınartmasınanedenolmaktadır.SeragazlarınınartmasıDünya’nınsıcaklığınınartmasınanedenolmaktadır.Küreseliklimdeğişikliğininsonucundakutuplardakibuzullarerirken,denizseviyesinde………………,-rUnavekasırgaolaylarındaarUş,bazıbölgelerdekuraklık,canlıtürlerininsayısının……………,içilebilirsukaynaklarınınve……………..ürünlerininazalmasımeydanagelmektedir.Küreseliklimdeğişikliğiniönlemekiçinfosilyakıttüke=miazalUlmalı,ormanlıkalanlararXrılmalı,ısıyalıUmınavetasarrufaönemverilmeli,yenilenebilirenerjikaynaklarıtercihedilmelidir.

E T K İ N L İ K - 1

YektaveBeyza,ışıkenerjisininfarklıaçılarlabiryüzeyegeldiğinde,yüzeylerdekisıcaklıkarUşınıgözlemlemekiçinaşağıdakidüzeneklerikuruyor.Deneydeözdeşlambalarveyüzeylerüzerindebulunanözdeştermometrelerkullanıyor.Lambalardançıkanışıkenerjininfarklıaçılarlatermometrelerüzerineulaşmasınısağlıyorlar.Sonolaraktermometrelerdekisıcaklıklarıölçüyorlar.

BeyzaveYekta’nınyapRğıdeneyiçinaşağıdakisorularıcevaplayınız.

A.Deneydekideğişkenleriyazınız.

Bağımsızdeğişken:Bağımlıdeğişken:Kontroledilendeğişken:B.Hangiyüzeydekitermometreninsonsıcaklığıdahafazlaölçülmüştür?Nedeninikısacaaçıklayınız.

MEVSİMLERİN OLUŞUMUİKLİM VE HAVA HAREKETLERİhavadaki nem gökyüzünde YOĞUŞUYORSAHAVADAKİ NEM YERYÜZÜNE YAKIN BİR YERDE YOĞUŞUYORSAMETEOROLOJİÜLKEMİZDE GÖZLEMLENEN İKLİM TÜRLERİKÜRESEL İKLİM DEĞİŞİKLİĞİETKİNLİK-1