9 bilimsel araştırma süreci* bilimsel araştırma yöntemleri...

21.12.2011

1

Bilimsel Araştırma

Yöntemleri I

Dr. M. Volkan TÜRKER

9 İnsan Kaynakları Yönetimi Bilim Dalı

Tezli Yüksek Lisans Programları

1

Bilimsel Araştırma Süreci*

2

1. Gözlem

Araştırma

alanının belirlenmesi

2. Ön Bilgi

Toplama

Yazın Taraması

3. Problem

Tanımlama

Araştırma sorusunun

tanımlanması

4. Kuramsal

(teorik)

Çerçeve

Kuramsal

irdeleme -

Değişkenler

açıkça

belirlenmeli

ve

tanımlanmalı

5. Sav ve

Hipotez

Oluşturma

6. Bilimsel

Araştırma-

nın Tasarımı

Evren ve

Örneklem

belirleme,

yöntem

belirleme…

* Sekeran, Uma. Research Methods for Business. s.31.

Bilimsel Araştırma Süreci

3

6. Bilimsel

Araştırma

nın Tasarımı

7. Veri Toplama, Analiz

ve Bulguların

Yorumlanması

8. Sonuç Çıkarma

Hipotez doğrulandı mı?

Araştırma Sorusunu yanıtlandı mı?

2 Geri bildirim

6. Bilimsel Araştırmanın

Tasarımı

4

6. Bilimsel Araştırmanın

Tasarımı

Araştırma türü

Araştırmacının müdahalesi

Analiz birimleri

Örneklem tasarımı

Araştırmanın zaman aralığı

Veri toplama metodu

Ölçüm ve ölçekler

Veri analizi

http://www.marmara.edu.tr/

21.12.2011

2

5

Araştırma

sorusu

Araştırma sorusunda yer alan

unsurların tanımlanması

Söz konusu unsurlara ilişkin

kuramların, yaklaşımların,

modellerin tartışılması,

değişkenlerin belirlenmesi

Mantıksal modelin oluşturulması

(Şematik gösterim)

TEORİK ÇERÇEVE 6

YAPI YAPI

DEĞİŞKEN DEĞİŞKEN

SAV

HİPOTEZ

VARSAYIMLAR

Araştırma Tasarımı

7

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı

•Değişkenler a. i.

•Gruplar arası f.

Analiz birimleri

(araştırma

popülasyonu) •Bireyler

•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi

•Olguları, oldukları gibi

inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket

Temel Araştırma Modeli

•Deneme Modeli (Saha

/ Lab. Deneyleri, yapay araştırma ortamı)

•Tarama Modeli (Saha

araştırmaları, doğal

araştırma ortamı)

8

Veri Analizi

1. Veri toplama

2. Verinin niteliklerini

ölçme / yükseltme

3. Hipotez testi

Ölçüm ve ölçekler

•Ölçekler •Ölçüm

•Kategorize etme

•Kodlama

21.12.2011

3

Araştırma sorusunun niteliği

1 – Tanımlayıcı araştırmalar

Söz konusu olgu hakkında az bilgiye sahip

olduğumuz durumlarda,

Mevcut araştırma sonuçları ile, araştırma

sorumuzun ne ölçüde paralellik gösterdiğini

bilemediğimiz durumlarda,

Bir olgunun içerisinde yer alan değişkenlerin

karakteristiklerini ortaya koymaya yönelik

durumlarda,

tanımlayıcı araştırmalar yapılabilir. 9

Tanımlayıcı araştırmalar

Araştırılan olgu hakkında yeterli sayıda

çalışma bulunmadığı durumda, derinlemesine

mülakatlarla yürütülecek bir tanımlayıcı

araştırma, bilinmezliği azaltacaktır.

Bu gibi durumlarda niteliksel araştırma

yöntemlerinden yararlanılabilir.

Ör: Henry Mintzberg, yöneticilerle yaptığı

mülakatları analiz etmesinin sonucunda,

yönetsel roller üzerine teorisini geliştirmiştir.

10

Örnek

Merkezi Türkiye’de faaliyet gösteren bir

uluslararası işletmenin, merkez ülke

örgütünün iş ahlakı değerleri ile Romanya -

Gaesti’de bulunan örgütünün iş ahlakı

değerleri arasında farklılık var mıdır?

Romanya’da “iş ahlakı değerlerinden” ne

anlaşılıyor? Romanya’nın dini, siyasi,

ekonomik ve sosyal yapısı, toplum kültürünü,

bu da bağımlı değişkeni nasıl etkiliyor?

Tanımlayıcı araştırma gereksinimi 11

Örnek

Ör: Örgütte yer alan belirli bir grubun; yaş,

eğitim seviyesi, mevki (orun), çalışma süresi

dağılımlarının tespiti.

Ör: LIFO sisteminde stok yönetimi uygulayan

işletmelerin, yaşı, yerleşimleri, üretim

seviyeleri, karları, satışları, vs. tespiti.

12

21.12.2011

4

2 – Değişkenler arası ilişkinin varlığını

test etmeye yönelik araştırmalar

Değişkenler arasında olduğu varsayılan

ilişkileri ortaya çıkarmaya odaklanırlar.

Hem niteliksel (kalitatif) hem de niceliksel

(kantitatif) yöntemlerle yürütülebilirler.

İki temel alt türü vardır;

Birlikte değişim Korelasyon

Neden-sonuç ilişkisi Regresyon

13

Örnek

Neden-sonuç sorusu: Sigara içmek kansere

neden olur mu?

Birlikte değişim sorusu: Sigara ve alkollü

içecekler içmek, tütün çiğnemek kanser

hastalıkları ile ilişkili midir? Eğer aralarında

ilişki varsa, hangi faktör kanseri en çok

etkiler?

14

İlk soruya verilecek cevap, sigara içmeyen

insanların kansere yakalanıp

yakalanmadığının belirlenmesine yardımcı

olacaktır.

İkinci soruda ise; belirtilen üç faktörden

başkaca unsurların da kanser oluşumunda

etkili olabileceği öngörülmekle beraber, söz

konusu üç faktörün kanser hastalıklarının

oluşumunda anlamlı bir etkisinin olup

olmadığı aranmaktadır.

15

Aralarındaki temel farklılık; birlikte değişim

(korelasyon) çalışmalarında iki faktör

(bağımlı ve bağımsız değişken) arasında

nedensel bir bağ kurulmayıp, araştırılan

değişkenler arasında bir ilişki olup

olmadığının irdelenmesidir.

16

21.12.2011

5

Neden-sonuç / Birlikte değişim

örnekleri

Olası Marmara depreminin, Prens adalarında

yaratacağı yıkım tehlikesi, beklenenden çok

fazla sayıda hanenin kısa sürede deprem

sigortası yaptırmasına neden olmuştur.

Döviz kurundaki artış, ekonomik resesyon ve

öngörülen deprem tehlikesi, Prens adalarında

bulunan emlak ofislerinin gelirlerinin

azalmasında etkili olmuştur.

17

3 – Gruplar arası farklılığın

tespitine yönelik araştırmalar

Gruplar arasında olduğu varsayılan

farklılıkları ortaya çıkarmaya odaklanırlar.

Hem niteliksel (kalitatif) hem de niceliksel

(kantitatif) yöntemlerle yürütülebilirler.

18


19

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı



Analiz birimleri

(araştırma


•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi


inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket








Araştırmacının çalışması üzerindeki

belirleyiciliği; çalışmanın neden-sonuç

ilişkisine yönelik veya birlikte değişimin

tespitine yönelik olmasına önemli ölçüde

bağlıdır.

Birlikte değişim tespitinde müdahale seviyesi

düşük,

Neden-sonuç ilişkilerinin tespitinde ise

müdahale seviyesi yüksektir.

20

21.12.2011

6


Ör: Personel eğitiminin etkenliğini ölçmek

isteyen bir araştırmacı; teorik çerçevesini

oluşturur ve bu çerçevede araştırmasını

tasarlar.

Bu adımlarda, araştırmacının yüz yüze

görüşme ve/veya anket uygulamaları

haricinde sürecin normal işleyişine bir etkisi

söz konusu olmadığından, araştırmacının

müdahale seviyesi çok düşüktür.

21


Neden-sonuç ilişkilerinin tespitinde ise;

Araştırmacı bazı değişkenleri maniple

ederek, söz konusu değişkenlerin bağımlı

değişken üzerindeki etkilerini incelemeye

çalışır.

Olayların normal akışına müdahale ederek

değişimleri izler.

22


Ör: Çalışma ortamının aydınlatılmasının,

işgören performansı üzerindeki etkisini

araştıran Elton Mayo;

Çalışma ortamının aydınlatma seviyesini

maniple ederek, performansta değişim olup

olmadığını gözlemlemeye çalışmıştır.

Bazı araştırmalarda, maniplasyona ek olarak

bir takım değişkenleri de kontrol altına almak,

“sabitlemek” gerekli olabilir.

23

1. Örnek (Birlikte değişim)

Bir araştırmacı; özel hastanelerde çalışan

hemşirelerin, algıladıkları örgüt içi destek ile

yaşadıkları stres arasında bir ilişki olup

olmadığını araştırıyor (Korelasyon).

Büyük ihtimalle hemşireler üzerinde bir anket

çalışması yapılacaktır, bu anket ile hem

hastane yönetiminin uyguladığı örgüt içi

destek sistemlerini nasıl algıladıkları ve stres

seviyeleri ölçülmeye çalışılacaktır.

24

21.12.2011

7

Örnek (Birlikte değişim)

Ölçüm sonuçlarında bir korelasyon tespit

edilirse, araştırmacı sorusunun cevabını

bulmuş olacaktır.

Bu örnekte görülen araştırmada,

araştırmacının müdahalesi en düşük

düzeydedir.

25

2. Örnek (Neden-sonuç)

Aynı araştırmacı, korelasyon bulmakla

yetinmemiş ve bir nedensellik arama yoluna

girmiştir.

Araştırma Hipotezi: Örgüt içi destek

sistemlerinin hayata geçirilmesi, hemşirelerin

hissettikleri stresi azaltır (azalmasına “neden”

olur).

Araştırma örnekleminde tek bir hastane ve bu

hastanede gün içinde üç vardiya ile hemşire

çalışıyor olsun…

26

Örnek (Neden-sonuç)

Araştırmacı bir hafta süreyle;

Birinci vardiyada; tüm diğer hastane

personelinin, hemşirelere destek olmasını

sağlar.

İkinci vardiyada; sadece laboratuar

çalışanlarının hemşirelere destek olmasını

sağlar.

Üçüncü vardiyada; hiçbir destek

uygulamasına izin vermez. 27

Destek sistemi uygulamasını maniple ediyor

Örnek (Neden-sonuç)

Şayet araştırmacının yola çıktığı teori doğru

ise; örneklem dahilindeki hemşirelerin

hissettikleri stres miktarında üç vardiya

arasında birden üçe doğru bir artış

gözlemlenecektir.

Burada araştırmacı, bir değişkeni maniple

ederek, müdahale seviyesini yükseltmiştir.

28

21.12.2011

8

3. Örnek (Neden-sonuç)

Aynı araştırmacı, bir önceki araştırmasının

geçerliliğinden kuşku duymaktadır. Zira

dikkate almadığı bazı faktörlerin hissedilen

stres miktarını etkileyebileceğini düşünür.

Test yapılan haftada, son gün bir vardiyaya

denk gelen zincirleme trafik kazası

yaralılarının hastaneye getirilişi, kontrol altına

alınmayan bir değişken olarak hissedilen

stres miktarını etkilemiş olabilir.

29

Tam tersi bir durum olarak; destek

uygulamalarının ağırlık kazandırıldığı

vardiyalarda, hasta ve vaka yoğunluğunun

düşük oluşu hissedilen stres miktarını

azaltmış olabilir.

Bu nedenle araştırmacı artık, bağımlı ve

bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi,

etkileyebileceğini düşündüğü diğer

değişkenleri kontrol altına almak (sabitlemek)

istemektedir. 30

Bu nedenle yeni tasarladığı araştırmada, tıp

öğrencilerinden oluşan üç grup belirler.

Üç grubu da ayrı ayrı odalara yerleştirerek

stres yaratan aynı işleri yapmalarını sağlar.

Birinci grubun deneyimli bir doktordan sürekli

olarak destek almasını, ikinci grubun sadece

birkaç kez destek almasını, üçüncü grubun

ise hiç destek almamasını sağlar.

31


32

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı



Analiz birimleri

(araştırma


•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi


inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket







21.12.2011

9


Önceki örnekte;

İlk araştırma; saha araştırması,

İkinci araştırma; saha deneyi,

Üçüncü araştırma; laboratuar deneyi,

olarak nitelendirilebilir.

Birinciden üçüncüye doğru araştırmacının

kontrol seviyesi artacaktır.

33


34 Araştırmacının müdahale / kontrol seviyesi

Saha

araştırmaları

Saha

deneyleri

Laboratuar

deneyleri


35

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı



Analiz birimleri

(araştırma


•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi


inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket







Analiz birimleri (araştırma

popülasyonu)

Araştırma tasarımında, analiz biriminin

belirlenmesi önemli bir belirleyicidir.

Analiz birimi büyüdükçe, örneklem küçülür.

Buna ilave olarak; veri toplama metodu da,

toplanacak olan bilgi de, analiz edilecek veri

de, birim farklılaştıkça değişecektir…

36

21.12.2011

10

Farklı analiz birimleri

Birey motivasyon artırıcı uygulamalar

İkililer ast-üst ilişkileri, yönetici-sahip

farklılıkları

Gruplar yeni bilgi sisteminin üretim, satış

ve satış sonrası destek birimlerince etken

kullanımın araştırılması

Örgütler yenilik yaratma kabiliyetlerinin

ölçümü

37

Farklı analiz birimleri

Sektörler artış kaydeden işsizliğin sektörler

arası dağılımı ve nedenleri

Ülkeler uluslararası işletmelerin, farklı ülke

birimlerinin son bir yıldaki karlılık değişimleri.

…

38


39

Ara

ştı

rma

So

rus

u

Araştırma

sorusunun niteliği

•Tanımlayıcı



Analiz birimleri

(araştırma


•İkililer

•Gruplar

•Örgütler

•…

Araştırmacının

müdahalesi


inceleme

•Manipülasyon,

deney/kontrol

Örneklem

tasarımı

•Rastsal

örneklem / İrâdi

örneklem

•Ölçek

büyüklüğü (n)

Araştırmanın

zaman aralığı

•Anlık, kesit

alımı

•Boylamsal

Veri toplama

metodu

•Gözlem

•Görüşme

•Anket







Örneklem Tasarımı

Çorbamız tuzlu mu?

Çorbanın tuzu yerinde mi

anlamak için tüm çorbayı

içmek gerekmez! bir kaşık

tatmak yeterlidir…

Yeter ki çorba iyi

karıştırılmış olsun!

40

21.12.2011

11

Mermilerin Kalite Kontrolü

Üretimini yaptığımız

mermilerin kalite

kontrolünü sağlamak için

hepsini ateşlememiz

gerekmez…

Üretilen her bin mermide

bir tane ayırıp

ateşlememiz kalite

kontrol için yeterli

olabilir... 41

1939 – Amerikan Kamuoyu Araştırma

Enstitüsünün kurulması – George Gallup

1936 yılında yapılan ABD Başkanlık seçimleri

Franklin Roosevelt – Alfred London

“Litery Digest” gazetesinin 2.5 milyon kişi ile

yaptığı telefon anketi neticesinde London’un

yarışı farkla önde bitireceği ön görülmüştü.

G. Gallup aynı yıl 1500 kişi ile yaptığı anketin

sonucunda ise Roosevelt önde görünüyordu.

Seçim sonucunda Roosevelt %61 oyla yeni

ABD başkanı seçilmişti. 42

Ana kütle (Evren) Nedir?

Araştırmacının çalışma alanı için içerisinden

bir örneklem belirlediği ve ortaya çıkacak

sonuçlarla fikir elde etmeye çalıştığı

bütündür.

Her türlü grup (işletmeler, çalışanlar,

mühendisler, yöneticiler, öğretim elemanları,

öğrenciler…) ile ana kütle oluşturulabilir.

Ana kütlenin oluşturulmasında belirli sınırlar

gözetilir.

43

Ana kütle sınırlamaları

Örneğin:

“Öğretim elemanları” Tüm dünyadaki,

tüm unvanları kapsar.

“Marmara Üniv. Öğretim üyeleri” MÜ’de

görev yapan Prof.-Doç.-Y.Doç.’ları kapsar.

“Otomotiv Ana Sanayi Üreticileri” ?

“Marmara Bölgesi, Otomotiv Ana Sanayi

Üreticileri”

44

21.12.2011

12

İdeal-Gerçekçi Ana kütle

İdeal ana kütle araştırmacının herhangi bir

sınırlama öngörmeksizin belirlediği ana kütle.

Gerçekçi ana kütle araştırmacının belirli

sınırlamaları dikkate alarak oluşturduğu ana

kütle.

DİKKAT: Araştırmanın bilimsel niteliğinin

ortaya çıkmasında, ana kütlenin mantıklı

ve gerekli ölçüde sınırlandırılmış olması

büyük önem taşır.

45

Örneklem

Bir araştırma alanı için, içerisinde yer aldığı

ana kütleyi temsil edebilecek şekilde, belirli

sayıda elemandan (birimden) oluşan bir alt

grup şablonudur.

Örnekleme: Örneklemi oluşturma sürecini

ifade eder.

Örnek: seçilen örneklem metodu ile

araştırmacının elde ettiği kümeyi ifade eder.

Örneklem araştırma boyunca değişmese de

örnek değişebilir. 46

Örnekleme Türleri

Olasılıklı Örnekleme

Tabakalı Örnekleme

Küme Örnekleme

Kota Örnekleme

Gönüllü Örnekleme

İradi (Amaçlı) Örnekleme

Kartopu Örnekleme

Bulunan (Kolayda)

Örnekleme 47

Olasılığa dayalı yöntemler

Olasılığa dayalı

olmayan yöntemler


Anket araştırmaları için en uygun yöntemdir.

Ana kütle genellemesinin yapılabildiği tek

yöntemdir.

Temel mantığı: ana kütlenin her bir üyesinin

örnekleme dahil olma olasılığının varlığı ve

bu olasılığın bilinebilmesidir.

Bazı özel durumlar dışında bu olasılık her bir

üye için eşittir.

48

21.12.2011

13


İki uygulama biçimi vardır:

Tesadüfi (Rastlantısal) Olasılıklı Örnekleme

Sistematik Olasılıklı Örnekleme

49

Tesadüfi (Rastlantısal)


600 çalışanı olan bir işletmede 100 çalışana

anket uygulamak istediğimizi varsayalım…

Her bir çalışana 1-600 arasında numara

verip, torbadan birer birer (seçileni de tekrar

torbaya atarak) seçim yaparak örneklem

oluşturulur.

Her seçimde örnekleme dahil olma olasılığı

her çalışan için; 600’de 1 olacaktır.

Güvenilirliği artırmak ve ana kütle için

genelleme yapabilmeye uygun bir yöntemdir. 50

Sistematik Olasılıklı

Örnekleme

Tesadüfi örnekleme uygulama açısından

zorluk taşır. İşlemi kolaylaştırmak için,

seçimin sistematik yapılması mümkündür;

Cebinizdeki bir banknotun son sayısına bakın

(1-6) arası olmalı.

600/100=6, rastgele seçtiğimiz sayı da 3

olsun; 3, 9, 15, 21, 27, 33, 40, … numaralı

üyeleri örnekleme dahil ederek örneklemimizi

oluşturabiliriz.

51

! Olasılıklı örneklemede hata

Hangi yöntemi seçerseniz seçin, tüm anket

çalışmalarında belirli bir miktar örnekleme

hatası vardır.

Seçeceğiniz 100 kişi yerine aynı ana kütleden

başka bir 100 kişilik örnek seçmiş olsanız

toplanacak yanıtlar tamamen aynı

olmayacaktır.

Bir metal parayı 100 kere havaya atsak, 50

kere yazı, 50 kere tura gelme olasılığı sadece

%8’dir. 52

21.12.2011

14


Ana kütlenin incelenen konuda homojen

dağılım göstermediği durumlarda kullanılır.

Bu yöntemde, ana kütlenin hangi değişkenler

dikkate alınarak tabakalandırılacağı,

araştırmacının kişisel tecrübelerine ve yazın

taramasına bağlı olarak yapılmalıdır.

Özellikle gruplar arası farklılıkların tespitine

yönelik araştırmalarda bu örnekleme yöntemi

öne çıkar.

53


Gelir düzeyi;

0 < x ≤ 600

600 < x ≤ 1500

1500 < x ≤ 3000

3000 < x ≤ 6000

6000 < x < …

54

Eğitim düzeyi;

Okuma yazması yok

İlköğretim mezunu

Ortaöğretim mezunu

Ön-Lisans mezunu

Lisans mezunu

Y. Lisans mezunu

Doktora mezunu

Küme Örnekleme

Elemanların değil, çeşitli elemanlarca

oluşturulan grupların tesadüfi seçildikleri

örnekleme türüdür.

Gruplar ortak özelliğe sahip elemanlarca

oluşturulurlar.

Ör: Öğrenciler, İşçi kesimi, Memur kesimi,

Askeri okullar, Coğrafi bölgeler, vs.

55

Kota Örnekleme

Alt-gruplar oluştuktan sonra, örneklem

bütünün göz önüne alındığında hesaplanan

alt-grup kotaları dolana kadar örnek

toplanmaya devam edilir.

Örnek toplama tesadüfi değil, iradidir.

Ana kütlenin %60’ı kadın, %40’ı erkek ise,

Örneğin de %60’ı kadın, %40’ı erkek

olmalıdır.

56

21.12.2011

15


Araştırmalarda sıkça kullanılan bir yöntemdir.

Ancak sonuçlarına şüphe ile yaklaşılır.

Anket ana kütlenin tamamına gönderilir/teslim

edilir veya ana kütlenin tamamına ankete

katılım çağrısı yapılır, kabul edip ankete dahil

olan herkes, örneklemi oluşturur.

Anket uygulamasının öncesinde değil

sonunda elde edilen bir örneklemdir.

57


Bu yöntemin barındırdığı en büyük problem,

ana kütle dahilinde gönüllülük (dolayısıyla

katılım) oranını etkileyen alt faktörlerin

varlığıdır.

Örneğin; eğitim düzeyi gönüllülüğü

arttırıyorsa, bir ana kütleden elde edilecek

örneklem, ana kütlenin eğitim düzeyi

farklılıklarını doğru yansıtmayacaktır.

58


Bu yöntemin uygulanmasında ANA

KÜTLENİN HOMOJEN YAPIDA OLMASI

GEREKLİDİR. !

Avantajları ise;

uygulanmasının basit oluşu,

uygulama maliyetinin düşük oluşu,

örneklemin geri dönüş oranının doğal olarak

yükselmesi (katılanlar örneklemi oluşturuyor). 59

İradi (Amaçlı) Örnekleme

Bu yöntem, araştırmacı her hangi olasılılığı

hesaba katmaksızın tamamıyla kendi iradesi

ve değer yargıları ekseninde araştırma

sorusuna cevap bulabileceğine inandığı kişi

veya kurumları örnekleme dahil etmesidir.

Bu yöntem ile belirlenecek bir örneklemin, ana

kütleyi temsil etme oranı hesaplanamayacağı

için, kuşkuyla değerlendirilir.

Hata payı yüksek, genelleme yapılması

zordur. 60

21.12.2011

16

Kartopu Örnekleme

Ana kütlenin sınırlarının ve ana kütleyi

oluşturan üyelerin belirlenemediği, bilinmediği

durumlarda uygulanan bir yöntemdir.

Ana kütle dahilinde yer aldığı bilinen bir

üyeye ulaşıldıktan sonra, ondan alınacak bilgi

ile bir sonraki üyeye, ondan da bir sonrakine

gidilir…

Örneklem için yeterli sayıya ulaşana kadar bu

yöntem sürdürülür.

61

Bulunan Örnekleme

Bir alışveriş merkezinde veya kalabalık bir

caddede rastgele seçilen kişilere ankete

katılım daveti yapılmasıdır.

Bu yöntemin tek geçerli kullanımı, pazarlama

araştırmaları olabilir. Bunun dışında bilimsel

değer taşımazlar.

Örnek: Gün içinde alışveriş merkezinde

öğrenciler ve çalışan insanlar, çalışmayanlara

oranla çok daha az temsil edilirler…

62

Örneklem Büyüklüğünün

Hesaplanması

Örneklem büyüklüğünün hesaplanmasında,

ana kütlenin ne kadar homojen olduğuna,

büyüklüğüne ve araştırma için kabul edilen

hata düzeyine göre değişkenlik gösterecektir.

Örneklem büyüklüğünün hesaplanması

konusu ikinci dönemde ayrıntısı ile ele

alınacaktır.

63

Örneklem Büyüklükleri

hakkında kısa kısa…

Yönetim alanında çalışan akademisyenlerce

yaygın kabul gören görüşler;

30’dan büyük, 500’den küçük örneklem

büyüklükleri bir çok araştırma için yeterlidir.

Örneklem kendi içinde alt-gruplara (yaş,

eğitim düzeyi, cinsiyet, orun, vs.) ayrılıyorsa,

her bir alt-grubun büyüklüğü en az 30

olmalıdır.

64

21.12.2011

17

Haftaya görüşmek dileğiyle

Dr. M. Volkan TÜRKER

65

http://www.marmara.edu.tr/

9 bilimsel araştırma süreci* bilimsel araştırma yöntemleri...

Documents