a 5 นโยบายอินโด -...

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)เร�อง

ศนยศกษายทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ62 ถนนวภาวดรงสต แขวงดนแดง เขตดนแดง กรงเทพฯ 10400โทร. 02-275-5715 เวบไซต http://ssc.rtarf.mi.th

USINDOPACOM”

“นโยบายอนโด - แปซฟ�ก : พฒนาการของ“นโยบายอนโด - แปซฟ�ก : พฒนาการของ


USINDOPACOM”

ค�ำน�ำ

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (CaseStudy) เรอง “นโยบายอนโด-แปซฟก :

พฒนาการของ USINDOPACOM” เลมน จดท�าเพอศกษาพฒนาการ

ของนโยบายอนโด-แปซฟกและการด�าเนนการของUSINDOPACOMรวมถง

ศกษาผลกระทบของนโยบายอนโด - แปซฟก และการด�าเนนการของ

USINDOPACOM ทมตอภมภาคอาเซยน ตลอดจนเสนอแนะแนวทาง

การด�าเนนการของอาเซยนเพอรองรบนโยบายอนโด-แปซฟก

กองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด-แปซฟก(UnitedStatesIndo-Pacific

Command: USINDOPACOM) เปนกองก�าลงผสมซงอยในหนวยงานของ

กองทพสหรฐมผบญชาการเปนทหารอาวโสกองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด-

แปซฟกนเปนกองก�าลงทมขนาดใหญและเกาแกทสดในบรรดากองก�าลงผสม

ทงหมด ผบญชาการรายงานผานสายการบงคบบญชาตอประธานาธบด

ผานรฐมนตรกระทรวงกลาโหมโดยมกองก�าลงสนบสนนในพนทอาทกองก�าลง

ทางบกสหรฐประจ�าแปซฟก กองเรอสหรฐประจ�าแปซฟก หนวยนาวกโยธน

สหรฐประจ�าแปซฟก กองก�าลงอากาศสหรฐประจ�าแปซฟก กองก�าลงสหรฐ

ประจ�าญปนกองก�าลงสหรฐประจ�าเกาหลกองก�าลงปฏบตการณพเศษเกาหล

กองก�าลงพเศษภาคพนดนแปซฟก เปนตน กองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด -

แปซฟ ก มอาณาเขตครอบคลมพนทมากกวา ๑๐๐ ลานตารางไมล

(๒๖๐ ลานตารางกโลเมตร) โดยเรมตนจากชายฝงสหรฐฯ จนถงฝงตะวนตก

ของประเทศอนเดยและขวโลกเหนอถงยงมหาสมทรแอตแลนตกกองก�าลง

มศนยปฏบตการใหญอยทคายสมธมลรฐฮาวายสหรฐฯ

ดวยเหตผลทวาอาเซยนมสวนเกยวของกบกองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด

- แปซฟกอยางมากและอยางหลกเลยงไมได เพราะอาเซยนตงอยระหวาง

สองมหาสมทรไดรบผลกระทบโดยตรง และตองเผชญกบภมภาค ทมบรเวณ

กวางใหญ ซงขยายไปถงแอฟรกาตะวนออก อนจะน�าไปสความรวมมอ

ทางทะเลทเขมขนถงเวลาแลวทอาเซยนตองตระหนกใครครวญและตดตาม

การเปลยนแปลงน พรอมรบมอกบโอกาสและความทาทาย ทอาจจะเกดขน

อนาคตอาเซยนจะขนอยกบการรกษาความเปนปกแผน และกาวไปขางหนา

ตามวถอาเซยน สวนอนาคตของไทยจะขนอยกบความสามารถของภาครฐ

และเอกชนทจะคาดการณแนวโนมใหม และมองเหนแนวทางทจะยงไวซงผล

ประโยชนแหงชาตตอไปทงนศนยศกษายทธศาสตรสถาบนวชาการปองกน

ประเทศ หวงวาเอกสารน จะเปนขอมลเบองตนทสามารถน�าไปประยกตใช

ประโยชนในภาพความมนคงอนๆ ไดตอไป อนงหากผอานมขอมลเพมเตม

และขอคดเหนทจะท�าใหเอกสารน มความสมบรณยงขน ใหกรณาตดตอกบ

หนวยงานทอยทายเลมจกขอบพระคณเปนอยางสง

ศนยศกษายทธศาสตร

สถาบนวชาการปองกนประเทศ

เมษายน๒๕๖๒

สำรบญ

ค�ำน�ำ

สำรบญ

สวนท ๑ บทน�ำ ๓

๑.๑ ความเปนมาและความส�าคญของปญหา ๓

๑.๒ ค�าถามในการวจย ๗

๑.๓ วตถประสงคการศกษา ๗

๑.๔ ขอบเขตการศกษา ๘

๑.๕ วธการด�าเนนการศกษา ๘

๑.๖ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๙

สวนท ๒ พฒนำกำรและกำรด�ำเนนกำรของ ๑๓

นโยบำยอนโด - แปซฟก และ USINDOPACOM

ทมผลกระทบตอภมภำคอำเซยน

๒.๑ การเปลยนชอเปนUSINDOPACOM ๑๓

๒.๒การจดโครงสรางของUSINDOPACOM ๑๔

๒.๓ทาทของประเทศตางๆตอแนวคดอนโด-แปซฟก ๑๘

๒.๓.๑ ญปน ๑๙

๒.๓.๒ สหรฐอเมรกา ๑๙

๒.๓.๓ อนเดย ๒๖

๒.๓.๔ ออสเตรเลย ๒๘

๒.๓.๕ ประเทศสมาชกอาเซยน ๒๘

สวนท ๓ กำรด�ำเนนกำรของอำเซยนเพอตอบสนองนโยบำย ๓๓

อนโด - แปซฟก

๓.๑ ประเทศสมาชกอาเซยน ๓๓

๓.๒เมยนมา ๓๓

๓.๓ฟลปปนส ๓๔

๓.๔เวยดนาม ๓๕

๓.๕สงคโปร ๓๕

๓.๖ ไทย ๓๖

สวนท ๔ บทสรปและขอเสนอแนะ ๔๑

๔.๑บทสรป ๔๑

๔.๒ขอเสนอแนะ ๔๓

บรรณำนกรม ๔๕

ภำคผนวก

สำรบญภำพ

ภาพท๑กองบญชาการภาคพนอนโด-แปซฟก ๑๖

ภาพท๒ การจดโครงสรางของUSINDOPACOM ๑๗

ภาพท๓ ภมภาคอนโด-แปซฟก ๑๘

ภาพท๔ การประชมรฐมนตรอาเซยน,นายไมคปอมเปโอ ๒๙

รฐมนตรตางประเทศสหรฐฯ



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

๑ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๑บทน�ำ



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒

๓ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๑บทน�ำ

๑.๑ ควำมเปนมำและควำมส�ำคญของปญหำ

กอนทจะกลาวถงอนโด - แปซฟก อนเดยในยคอาณานคมยงไมไดให

ความส�าคญกบอาณาบรเวณและการขยายอทธพลทางทะเลมากนกเนองจาก

องกฤษมบทบาทหลกในการควบคมการคาและการเดนเรอทางทะเล แตเมอ

อนเดยไดรบเอกราชจงเรมใหความส�าคญกบภมศาสตรทางทะเลของตน

เพมมากขน โดยเฉพาะอยางยงในชวงหลงป ค.ศ.๒๐๐๐ ซงอนเดยเรม

เผชญกบภยคกคามและการกอการรายทางทะเลและรมชายฝง ท�าใหรฐบาล

เรมหนมาทบทวนและพจารณานโยบายยทธศาสตรทางทะเลมากยงขน

โดยมการเพมกองก�าลงทางทหารภายใตความตระหนกถงอาณาบรเวณทาง

มหาสมทร(MaritimeDomainAwareness)ในชวงปค.ศ.๒๐๐๘น�ามาสการ

ตงเครอขายความมนคงรมชายฝงเพอการสอสารและการแลกเปลยนขอมล

ของรฐบาลอนเดยในป ค.ศ.๒๐๑๔ รวมไปถงการขยายขอบเขตอทธพล

ทางทะเลน�ามาสแนวคดอนโด-แปซฟก๑

แนวคด “อนโด - แปซฟก” นบไดวาเปนผลผลตทเกดขนโดยอนเดย

ซงนกวชาการอนเดยชอวาจเอสขรณา(G.S.Khurana)ไดเรมใชค�าดงกลาว

อยางเปนระบบครงแรกในวงวชาการผานงานเขยนบทความทวา“ความมนคง

ของเสนทางคมนาคมทางทะเล:ในโอกาสของความรวมมอระหวางอนเดยและ

ญปน”โดยมการตพมพผลงานในเรอง“SecurityofSeaLines:Prospectsfor

India-JapanCooperation”(ค.ศ.๒๐๐๗)๑Baruah,D.M.(๒๐๑๗).IndiainMaritimeAsia. In Realising the Indo-Pacific: Tasks

for India’s Regional Integration(pp.๑๕-๑๖)Perth:USasiaCenter

อางในจลสารความมนคงศกษาฉบบท๒๐๒(ตลาคม--ธนวาคม๒๕๖๑)สนบสนน

การพมพโดยสถาบนการขาวกรองส�านกขาวกรองแหงชาต(หนา๘)

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔

และเสนอวางานชนนไดรบความสนใจจากนายชนโซะ อาเบะ (Shinzo Abe)

นายกรฐมนตรของญปน จนท�าใหญปนน�าไปพฒนาออกมาเปนแนวคดเรอง

“Free and Open Indo - Pacific” เวลาตอมาไดมการศกษาแนวคดเรองน

อยางขวางมากยงขนผทศกษาจะมความคดทวาเปนบทบาทของญปนในการ

ใหก�าเนดแทจรงแลวอนเดยเปนประเทศแรกทรเรมแนวคด“อนโด-แปซฟก”

ซงตองมการทบทวนเพอไมใหเกดความสบสนในการขยายผลการศกษาท

ถกตองสามารถน�าไปใชอางองได

ในสวนของภมภาคเอเชย - แปซฟก มอาณาบรเวณตงแตฝงตะวนตก

ของทวปอเมรกาเหนอถงฝงตะวนออกของทวปเอเชย กลมความรวมมอ

ทางเศรษฐกจเอเชย-แปซฟกหรอเอเปค(APEC:Asia-PacificEconomic

Cooperation) มสมาชก ๑๙ ประเทศกบ ๒ เขตเศรษฐกจ สมาชกใหญคอ

สหรฐฯกบจนทงนสหรฐฯกบจนมความสมพนธกนในหลายมตมทงดาน

ทเปนหนสวนและดานทเปนคแขงทเรามองเหนภาพชดขนเรอยๆวาตางฝาย

ตางตองการสราง รกษา และขยายอทธพลในเอเชย โดยเฉพาะอยางยงนบ

แตเรมตนยคของประธานาธบดโดนลด ทรมป (Donald Tramp) แหงสหรฐฯ

จนกก�าลงผลกดน กรอบความรวมมอขนาดใหญ๒ กรอบ เสนทางสายไหม

ศตวรรษท๒๑(BRI:BeltandRoadInitiatives)และกลมอารเซป(RCEP:

RegionalComprehensiveEconomicPartnership)ซงมสมาชกประกอบดวย

จนชาตสมาชกอาเซยน๑๐ประเทศอนเดยญปนเกาหลใตออสเตรเลย

และนวซแลนด ซงการรวมกลมนจงใจกดกนสหรฐฯ ไมใหเขารวม ถากอตง

ส�าเรจ RCEP จะเปนกลมการคาเสรทใหญทสดในโลกชวงชงต�าแหนงน จาก

กลมทพพ(TPP:Trans-PacificPartnership)ทสหรฐฯในยคประธานาธบด

โอบามา เคยผลกดนมากอนแบบจงใจไมเอาจนเขารวม แตประธานาธบด

โดนลดทรมปไดดงสหรฐฯถอนตวจากกลมTPPเมอเดอนมกราคมค.ศ.๒๐๑๗

ดวยเหตทจนเปนชาตมหาอ�านาจในเอเชย กระแสการกดกนจนหรอ

กระทงสกดกนจนทเรมกอตวในภมภาค จงน�าไปสการคดคนแนวคดใหมๆ

๕ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ทจะสรางกรอบความรวมมอทเปนเอกเทศจากจน“อนโด-แปซฟก”ชอนมทมา

ทามกลางกลไกความรวมมอนอยใหญในยานเอเชย-แปซฟกซงมจนไดรวม

การประชมและเปนประธานการประชมในหลายเวท รวมถงชาตทมอทธพล

ในภมภาคนดวยตงแตสหรฐฯญปนออสเตรเลยจนถงอนเดยชาตเหลาน

เรมตระหนกกบการผงาดของจน ขณะเดยวกนกเรมตระหนกในความเตบโต

ของอนเดยและความส�าคญของมหาสมทรอนเดยจงเปนทมาของการเสนอ

แนวคด“อนโด-แปซฟก”ซงใหน�าหนกกบประเทศอนเดยครอบคลมพนท

เอเชยตะวนออกเอเชยตะวนออกเฉยงใตขามมหาสมทรแปซฟกจรดชายฝง

อเมรกา” แนวคดอนโด - แปซฟกเปนยทธศาสตรทมการพดในสายวชาการ

และนกนโยบายของอนเดย ซงเกดจากความพยายามของอนเดยทจะเขาส

การเปนหนงของมหาสมทรแปซฟก หรอกรอบความรวมมอเอเชยแปซฟก

นอกจากนมหาสมทรอนเดยยงคงมพนททไดรบผลกระทบปญหาความมนคง

ใหมอนประกอบดวยปญหาโจรสลดการคายาเสพตดและอาวธการประมง

ผดกฎหมายแรงงานเถอนและการคามนษย

นายเจมสแมททสรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมสหรฐฯไดประกาศ

เมอ๓๐พฤษภาคมค.ศ.๒๐๑๘ณฐานทพเรอเพรล ฮารเบอร เปลยนชอ

หนวยงานส�าคญคอกองบญชาการภาคพนแปซฟกของกองทพสหรฐฯ จาก

UnitedStatesPacificCommand(USPACOM)เปนUnitedStatesIndo-

Pacific Command (USINDOPACOM) เพอรองรบแนวคดอนโด - แปซฟก

โดย USINDOPACOM เปนหนวยงานส�าคญทางดานการทหารของสหรฐฯ

ทรวมกองก�าลงรบไวหลายหนวยงานมพนทรบผดชอบทางทหารตงแต

ชายฝงตะวนตกของสหรฐฯ ถงมหาสมทรอนเดย และมหาสมทรอารกตกถง

แอนตารกตกซงการเปลยนชอหนวยงานในครงนสหรฐฯยนยนวาเปนเพยง

สญลกษณ เนองจากจะไมสงผลใหมการปรบเปลยนเขตแดนทางทะเลหรอ

ทรพยากรทางทหารของแตละพนท

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๖

Dr.NgeowChowBing๒กลาววาในเรองความสมพนธระหวางประเทศ

และภมศาสตรการเมองจะมการเปลยนแปลงไป โดยเฉพาะอนโด - แปซฟก

มความแตกตางจากอาเซยนและยงไมชดเจนเทาทควร ซงควรจะตองสงเสรม

ความเชอมโยงกบประเทศในแถบมหาสมทรอนเดยอนๆ นอกจากอนเดยดวย

โดยจะเปนโครงสรางทใหญมากและการใหอาเซยนเปนศนยกลางนนมองวา

อาจไมใชศนยกลางอยางแทจรงเพราะถกกดดนจากประเทศมหาอ�านาจและ

อาเซยนกยอมรบ รวมทงปจจบนเนนดานการเชอมโยงทางทะเลเปนหลก

จงควรสงเสรมการเชอมโยงทางบกระหวางประเทศทมพรมแดนตดกนดวย๓

ในปค.ศ.๒๐๑๙ประเทศไทยไดเปนประธานอาเซยนจะตองมสวนความเปน

แกนหลกในการปกปองดแลดานความมนคงและประสานสมาชกในภมภาค

อาเซยนอยางใกลชดในเรองพฒนาการของUSINDOPACOMวามผลกระทบ

กบประเทศสมาชกอยางไรตองท�าใหการเชอมโยงกนเกดประโยชนตอประเทศ

และในภมภาคอาเซยน

ศนยศกษายทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ ในฐานะ

หนวยงานดานความมนคงและคลงสมองของกองทพ ไดเหนความส�าคญ

ของ“นโยบายอนโด-แปซฟก:พฒนาการของUSINDOPACOM”ทมการ

เปลยนแปลงเชงนโยบายในครงน จงไดท�าการศกษาสถานการณ แนวโนม

เพอหาผลกระทบตอประเทศไทยและรวมไปถงภมภาคอาเซยน

๒ รองอธการบด (ฝายวจยและนวตกรรม) สถาบนการศกษาประเทศจน มหาวทยาลยมลายาสบคนจากhttps://umexpert.um.edu.my/ngeow-c๓ การเสวนาในประเดนการเชอมตอความเชอมโย งระหวางกนในอาเซยนกบเอเชย-แปซฟกและอนโดแปซฟก“ConnectingtheASEANConnectivitytotheAsia-PacificandtheIndo-Pacific”ในงานเสวนาประชาคมอาเซยนของรฐสภาครงท๔และงานสปดาหจฬาฯอาเซยนครงท๗วนพฤหสบดท๒ส.ค.๖๑เวลา๑๐.๓๐น.ณอาคารเฉลมราชกมาร๖๐พรรษาจฬาลงกรณมหาวทยาลยสบคนจากhttps://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/ewt_news.php?nid=๕๐๒๒๗&filename=in-dex_gov_datainfo

๗ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ความมนคงและประสานสมาชกในภมภาคอาเซยนอยางใกลชดในเรอง

พฒนาการของUSINDOPACOMวามผลกระทบกบประเทศสมาชกอยางไร

ตองท�าใหการเชอมโยงกนเกดประโยชนตอประเทศและในภมภาคอาเซยน

ศนยศกษายทธศาสตร สถาบนวชาการปองกนประเทศ ในฐานะ

หนวยงานดานความมนคงและคลงสมองของกองทพ ไดเหนความส�าคญ

ของ “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM” ทม

การเปลยนแปลงเชงนโยบายในครงนจงไดท�าการศกษาสถานการณแนวโนม

เพอหาผลกระทบตอประเทศไทยและรวมไปถงภมภาคอาเซยน

๑.๒ ค�ำถำมในกำรวจย

๑.๒.๑ การพฒนาการของนโยบายอนโด-แปซฟกและการด�าเนนการ

ของUSINDOPACOMโดยภาพรวมในปจจบนเปนอยางไร

๑.๒.๒ผลกระทบของนโยบายอนโด-แปซฟกและการด�าเนนการของ

USINDOPACOMทมตอไทยและภมภาคอาเซยนในปจจบนเปนอยางไร

๑.๒.๓การด�าเนนการของไทยและอาเซยนเพอตอบสนองตอนโยบาย

อนโด-แปซฟกควรเปนอยางไร

๑.๓ วตถประสงคของกำรศกษำ

๑.๓.๑ เพอศกษาพฒนาการของนโยบายอนโด - แปซฟก และการ

ด�าเนนการของUSINDOPACOMโดยภาพรวม

๑.๓.๒ เพอศกษาผลกระทบของนโยบายอนโด - แปซฟก และการ

ด�าเนนการของUSINDOPACOMทมตอไทยและภมภาคอาเซยน

๑.๓.๓ เพอเสนอแนะแนวทางการด�าเนนการของไทยและอาเซยนเพอ

ตอบสนองตอนโยบายอนโด-แปซฟก

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๘

๑.๔ ขอบเขตกำรศกษำ

การจดท�าเอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study) เรอง “นโยบาย

อนโด-แปซฟก:พฒนาการของUSINDOPACOM”มงศกษาถงพฒนาการ

ของUSINDOPACOMทมผลกระทบตอภมภาคอาเซยนทงนไดเรมเกบขอมล

ปฐมภม (PrimaryData) ตงแตเดอนพฤศจกายน๒๕๖๑และใชระยะเวลา

ในการศกษาอยางเตมรปแบบรวมทงสน๓เดอนระหวางเดอนมกราคมถง

เดอนมนาคม๒๕๖๒ทงนเอกสารวชาการฉบบนไดแบงการน�าเสนอเนอหา

เปน๔สวนไดแก

สวนท๑บทน�า

สวนท๒สถานการณการพฒนาและการด�าเนนการของนโยบายอนโด

-แปซฟกและUSINDOPACOMทมผลกระทบตอภมภาคอาเซยน

สวนท๓การด�าเนนการของอาเซยนเพอตอบสนองตอนโยบายอนโด

-แปซฟก

สวนท๔บทสรปและขอเสนอแนะ

๑.๕ วธกำรด�ำเนนกำรศกษำ

เอกสารศกษาเฉพาะกรณฉบบนเปนการศกษาเชงคณภาพ (Qualitative

Study)โดยผศกษาด�าเนนการเกบรวบรวมขอมล(DataCollection)ดงน

๑.๕.๑ ขอมลปฐมภม(PrimaryData)โดยการลงพนทเกบรวบรวมขอมล

ดวยวธการสมภาษณเชงลก(In-depthInterview)และการสงเกตแบบมสวนรวม

(ParticipatoryObservation) โดยการรบฟงความคดเหนจากโครงการสนทนา

ยทธศาสตรระดบผบรหาร ประจ�าปงบประมาณ พ.ศ.๒๕๖๒ ครงท ๑/๖๒

เรองบทบาทของไทยบนเสนทางระหวางยทธศาสตรมหาอ�านาจสหรฐฯ-จน

วนจนทรท๑๙พฤศจกายน๒๕๖๑เวลา๐๙.๐๐-๑๖.๐๐น.ณหองรบรอง

๖๑ชน๖กองบญชาการกองทพไทยแจงวฒนะกรงเทพฯ

๙ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

๑.๕.๒ ขอมลทตยภม(SecondaryData)ศกษาและเกบรวบรวมขอมล

ทตยภมจากเอกสารวชาการ บทความ สออเลกทรอนกส สรปการประชม

สมมนาและสอสงพมพตางๆเปนตน

๑.๕.๓ ด�าเนนการวเคราะหขอมลทไดจากการสมภาษณโดยจะน�า

มาวเคราะหสงเคราะห ดวยเทคนคการวเคราะหเนอหา (Content Analysis)

จากกรอบทไดจากการศกษาและรวบรวมขอมลมาเปนกรอบในการวเคราะห

และสงเคราะหขอมลเพอรวบรวมองคความรเกยวกบนโยบายอนโด-แปซฟก

:พฒนาการของUSINDOPACOMใหครอบคลมและเกดประโยชนสงสด

๑.๖ ประโยชนทคำดวำจะไดรบ

๑.๖.๑ ท�าใหทราบสถานการณแนวโนมพฒนาการของนโยบายอนโด

-แปซฟกและการด�าเนนการของUSINDOPACOMทมผลกระทบตอภมภาค

อาเซยน

๑.๖.๒ ท�าใหทราบแนวทางการด�าเนนการของอาเซยนทเหมาะสมเพอ

ตอบสนองตอนโยบายอนโด-แปซฟก

๑.๖.๓ เปนแนวทางใหหนวยงานก�าหนดนโยบาย หนวยงานปฏบต

หนวยงานวชาการของไทยและกองทพ ไดใชเปนขอมลประกอบการด�าเนน

การในสวนทเกยวของใหเหมาะสมกบสถานการณและสภาพแวดลอม

ทเปลยนแปลงไปในภมภาคเอเชยและแปซฟก

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๑๐



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

๑๑ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๒พฒนำกำรและกำรด�ำเนนกำรของนโยบำยอนโด - แปซฟก และ USINDOPACOM ทมผลกระทบตอภมภำคอำเซยน



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๑๒

๑๓ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๒พฒนำกำรและกำรด�ำเนนกำรของนโยบำยอนโด - แปซฟก และ

USINDOPACOM ทมผลกระทบตอภมภำคอำเซยน

เรมแรกยทธศาสตรของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยถกก�าหนดจาก

คณลกษณะของพนท และผลพวงจากสงครามโลกครงท ๒ทกองทพสหรฐฯ

มบทบาทส�าคญในยทธบรเวณแปซฟก อยบนเงอนไขทางภมศาสตรทเปน

“เอเชย - แปซฟก” ในสวนกระทรวงกลาโหมสหรฐฯกองบญชาการทรบผดชอบ

ยทธบรเวณนคอ“กองบญชาการภาคพนแปซฟก” (ThePacificCommand

หรอ PACOM) ทตงอยรฐฮาวาย สหรฐฯ และเปนเวลาหลายสบปมาแลว

ทกองบญชาการแหงนตองปรบตวเพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงตาง ๆ เชนเดยว

กบในปจจบนทตองสะทอนถงนโยบายทางทหารของอเมรกาทมงไปทางตะวนตก

มากขนและเปนกองบญชาการทมขนาดใหญทสดทมอาณาเขตการปฏบตการ

กวางขวางทสด ตงแตชายฝงรฐแคลฟอรเนยไปจนถงมหาสมทรอนเดย และ

จากขวโลกเหนอลงไปถงทวปแอนตารกตกา

๒.๑ กำรเปลยนชอเปน USINDOPACOM

นายเจมส แมททส รฐมนตรกระทรวงกลาโหมสหรฐฯ ไดประกาศการ

เปลยนชอกองบญชาการภาคพนแปซฟก เปน “กองบญชาการภาคพนอนโด

- แปซฟก”๔ ซงการเปลยนชอครงน เปนการปรบเปลยนในเชงสญลกษณ

เพอใหแสดงถงพนทความรบผดชอบของกองบญชาการภาคพนแปซฟก

๔ การเปลยนชอเปนUSINDOPACOMสบคนจากhtps://www.militarytimes.com/news/

your-military/๒๐๑๘/๐๕/๓๐/indo-pacom-it-is-pacific-command-gets-renamed/

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๑๔

ใหชดเจนยงขนแตยนยนวาจะไมมการเคลอนยายก�าลงทหารหรอยทโธปกรณ

ใดๆรวมทงไมไดสะทอนการเปลยนแปลงดานยทธศาสตรของกองทพสหรฐฯ

นอกจากนจะไมมผลตอพนทความรบผดชอบและการบญชาการตางๆ

เนองจากเวลาน Pacific Command ไดปฏบตการครอบคลมถงมหาสมทร

อนเดยอยแลว๕

๒.๒ กำรจดโครงสรำงของ USINDOPACOM

กองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด - แปซฟก หรอ U.S.Indo - Pacific

Commandมส�านกงานใหญอยทมลรฐฮาวายสหรฐฯปจจบนมพลเรอเอก

ฟลลป เอส เดวดสน เปนผบญชาการ (Commander, U.S. Indo - Pacific

Command: CDR USINDOPACOM) ซงรบผดชอบการปฏบตและรายงาน

ตอประธานาธบดสหรฐฯผานกระทรวงกลาโหมกองบญชาการภาคพนอนโด

-แปซฟกไดรบการสนบสนนกองก�าลงจาก๔หนวยก�าลงรบไดแกกองทพเรอ

กองทพอากาศ กองทพบก และนาวกโยธน โดยแตละกองก�าลงกระจายอย

ทวภมภาค๖

กองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด - แปซฟกของกองทพสหรฐฯ มก�าลง

ทางบกทางเรอและทางอากาศทงทหารและพลเรอนกวา๓๗๕,๐๐๐นาย

รายละเอยดดงน

๑)กองก�าลงทางเรอ ประกอบดวยเรอรบและเรอสนบสนนประเภท

ตางๆ รวม ๒๐๐ ล�า (รวมถงกลมโจมตเรอบรรทกเครองบน ๕ ล�า) และ

เครองบน๑,๑๐๐ล�า

๕ การบงคบบญชา USINDOPACOM สบคนจาก https://www.voathai.com/a/us-in-

do-pacific-command/๔๔๑๖๘๔๓.html๖ กองบญชาการภาคพนอนโด-แปซฟกสบคนจากhttp://www.pacom.mil/About-USIN-

DOPACOM/USPACOM-Area-of-Responsibility/

๑๕ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

๒)กองก�าลงทางบกมก�าลงพลประมาณ๑๐๖,๐๐๐นายรวมทงเครอง

บน๓๐๐ล�าและเรอ๕ล�า

๓)กองก�าลงทางอากาศ ประกอบดวยนกบนและพลเรอนประมาณ

๔๖,๐๐๐นายและเครองบนมากกวา๔๒๐ล�า

๔)กองก�าลงนาวกโยธนกวา๘๖,๐๐๐นายและเครองบน๖๔๐ล�า

ซงดแลตามพนททไดรบมอบหมายไดแกพนทตงแตประเทศญปนและ

เกาหลไปถงอลาสกาและฮาวาย

สวนก�าลงทมความส�าคญกบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตคอ กองเรอ

U.S.PacificFleetโดยมกองเรอท๗ซงเปนกองเรอยทธการทใหญทสดปฏบต

การทวทง๒ฝงมหาสมทรมพนทปฏบตการครอบคลมพนททางทะเลของ๓๖

ประเทศโดยเปนประเทศทเปนมหาอ�านาจทางการทหาร๕ประเทศไดแก

จนรสเซยอนเดยเกาหลเหนอและเกาหลใตรวมถงประเทศทเปนพนธมตรกบ

สหรฐฯ(U.S.MutualDefenseTreatyAllies)อก๕ประเทศไดแกฟลปปนส

ออสเตรเลย เกาหลใตญปน และไทยนอกจากน ในบรเวณดงกลาวยงเปน

พนททมขอพพาทหลายแหงทงในบรเวณทะเลจนใตและทะเลจนตะวนออก๗

ทผานมาในบรเวณทะเลจนใตมการเผชญหนาระหวางเรอรบจนและเรอรบ

สหรฐฯอยบอยครงเชนหวงเดอนตลาคมค.ศ.๒๐๑๘เรอพฆาตตดมสไซล

น�าวถยเอสเอสดเคเตอร(USSDecatur)ของสหรฐฯทก�าลงปฏบตการรกษา

เสรภาพในการเดนเรอ(FreedomofNavigationOperation:FONOP)ถกเรอ

พฆาตลหยางของจน(ChineseLuyang)แลนประกบและขบไลใหออกจากพนท

พพาทบรเวณหมเกาะสแปรตลย๘

๗ ค�าสงการเปลยนชอจากอนโด-แปซฟกเปนINDOPACOMสบคนจากhttps://www.

militarytimes.com/news/your-military/๒๐๑๘/๐๕/๓๐/indo-pacom-it-is-pacific-com-

mand-gets-renamed/๘การเผชญหนาระหวางเรอรบจนและเรอรบสหรฐฯสบคนจากhttp://www.thaiairborne.

com/news/the-chinese-destroyer-swerved-in-front-of-the-american-ship/.

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๑๖

ทงน พลเรอตร โจเซฟพ อคอยน ผบญชาการกองเรอท๗ (ฐานทพ

นอกชายฝงโยโกซกะประเทศญปน)ไดกลาววาจะมการประจ�าการเรอ๖๐ล�า

ในภมภาคอนโด-แปซฟกภายในปค.ศ.๒๐๑๙โดยมจดมงหมายเพอตอบ

สนองภารกจการตอตานการกอการรายความมนคงทางทะเลและภารกจดาน

การบรรเทาภยพบตและชวยเหลอดานมนษยธรรมนอกจากนยงพบวามการ

เคลอนยายก�าลงทางเรอบอยครงขนในพนท๒ฝงมหาสมทร

สญลกษณUSPACOM สญลกษณUSINDOPACOM

แผนท INDO - PACIFIC Region

ภำพท ๑ :กองก�าลงสหรฐภาคพนอนโด-แปซฟก

(ทมา:https://th.wikipedia.org/wiki/หนวยบญชาการอนโดแปซฟกสหรฐ)

๑๗ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ภำพท ๒ :การจดโครงสรางของUSINDOPACOM

(ทมา:https://www.pacom.mil/Organization/Organization-Chart/)

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๑๘

๒.๓ ทำทของประเทศตำง ๆ ตอแนวคดอนโด - แปซฟก

ภำพท ๓ :ภมภาคอนโด-แปซฟก

(ทมา:http://www.drprapat.com/master-plan-on-indo-pacific-connectivity

-แผนแมบทการเชอม/)

๑๙ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

๒.๓.๑ ญปน มแนวคดยทธศาสตรอนโด - แปซฟกของญปน เนน

๓ องคประกอบหลก ไดแก การสงเสรมและปลกฝงคานยมพนฐาน เชน

หลกนตธรรมและประชาธปไตยการแสวงหาความรงเรองทางเศรษฐกจและ

การรกษาสนตภาพและเสถยรภาพภายใตแนวคดยทธศาสตรอนโด-แปซฟกน

ญป นม งความสนใจไปทอนเดยและแอฟรกา และเมอ ป ค.ศ.๒๐๑๔

ไดมการยกระดบความสมพนธกบอนเดยเปน“SpecialStrategicandGlobal

Partnership” เหตผลดงกลาวนาจะมาจากการทอนเดยตงอยในต�าแหนง

ทางยทธศาสตรตรงกลางของภมภาคอนโด-แปซฟกนอกจากนนญปนยง

รวมมอกบอนเดยในการผลกดนAsia-AfricaGrowthCorridor(AAGC)เพอมง

พฒนาโครงสรางพนฐานมาตรฐานสง(QualityInfrastructure)ในขณะเดยวกน

ญปนใหความส�าคญกบการใหความชวยเหลอแอฟรกาเพอการพฒนาประเทศ

ทงดานการเมองและเศรษฐกจบนพนฐานหลกการไมแทรกแซงกจการภายใน

ระหวางกน ทงน ญปนมองวา แอฟรกาเปนดนแดนทมศกยภาพเนองจาก

มจ�านวนประชากรประมาณรอยละ ๑๕ ของประชากรโลก ครอบคลมพนท

ประมาณรอยละ๒๒ ของโลก มการเตบโตทางเศรษฐกจรอยละ๔.๒ (มคา

เฉลยตงแตปค.ศ.๒๐๐๒-๒๐๑๓)และอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาต

รวมทงเปนตลาดในอนาคต

สรปไดวาญปนมแนวคดเรองอนโด-แปซฟกทชดเจนมการน�าแนวคดฯ

ไปปรบและจดท�าเปนยทธศาสตรการตางประเทศโดยแนวคดดงกลาวสะทอน

ทาทของญปนในหลายมต ทงดานเศรษฐกจทตองการเชอมโยงภมภาคเอเชย

ตะวนออกเขากบอนเดยและแอฟรกามากขน และดานการเมองโดยญปน

จะเนนการสงเสรมความรวมมอกบมหาอ�านาจอยางสหรฐฯญป นแสวง

ประโยชนในสภาวะทเศรษฐกจภายในประเทศชะลอตวเกดภาวะเงนเฟอมากไป

๒.๓.๒ สหรฐอเมรกำ ประธานาธบดโดนลดทรมปไดกลาวสนทรพจน

ในชวงการประชม APEC ทนครดานง เวยดนาม เมอเดอนพฤศจกายน

ค.ศ.๒๐๑๗ ไดกลาวถงความรวมมออยางจรงจงในดานการคาและเศรษฐกจ

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒๐

กบประเทศในอนโด - แปซฟกเชนกน อยางไรกด นกวชาการหลายฝายตง

ขอสงเกตวาแนวคดของสหรฐฯครอบคลมภมภาคเอเชยแปซฟกและอนเดย

แตยงไมขยายรวมถงแอฟรกา แตดเหมอนวา สหรฐฯ จะเนนในเรองการคา

เสรซงเปนขอแตกตางในการตความค�าวา“FreeandOpen”ของสหรฐฯกบ

ญปนทงสองประเทศนตางตระหนกถงความส�าคญของการทอนเดยจะเขามา

มบทบาทในภมภาค ซงจะสงผลตอสถานการณการเมองระหวางประเทศใน

อนาคต โดยเฉพาะการแขงขนขบเคยวกนของมหาอ�านาจ ประเดนดงกลาว

มสวนสอดคลองกบงานเขยนของ Robert D. Kaplan เรอง “Monsoon :

TheIndianOceanandtheFutureofAmericanPower”ทกลาวถงมหาสมทร

อนเดยวาจะกลายเปนศนยกลางของผลประโยชนททบซอนกนของมหาอ�านาจ

ในอนาคตไดแกสหรฐฯและจน

ยทธศาสตรอนโด - แปซฟกของประธานาธบดโดนลด ทรมป มราย

ละเอยดดงน

Grand Strategy ในชวง ๒ ปทผานมา ประธานาธบดโดนลด ทรมป

ไมไดมยทธศาสตรทชดเจนตอเอเชย ในป ค.ศ.๒๐๑๗ กไมมยทธศาสตร

ชดเจน โดยเนนการด�าเนนนโยบายแบบไรทศทาง มงเปาไปทจน พนธมตร

และอาเซยน ซงในภาพรวมนโยบายของประธานาธบดโดนลด ทรมป ใน

ชวงป ค.ศ.๒๐๑๗ กไมแตกตางจากนโยบายของรฐบาลประธานาธบดบารก

โอบามาในอดต

อยางไรกตาม ในป ค.ศ.๒๐๑๘ ประธานาธบดโดนลด ทรมป ไดเรม

ก�าหนดยทธศาสตรตอเอเชยทชดเจนมากขนเรอยๆ มการผลกดนค�าวาIndo

-Pacificใหเปนยทธศาสตรหลกยทธศาสตรของสหรฐฯจะใหความส�าคญกบ๒

ค�าคอIndoกบPacificโดยค�าวาIndoคอการใหความส�าคญกบมหาสมทร

อนเดยและPacificคอการใหความส�าคญกบมหาสมทรแปซฟก

ขณะนไดเรมเหนgrandstrategyของประธานาธบดทรมปตอเอเชย

ทชดเจนขนมยทธศาสตรใหญอยดวยกน๓ยทธศาสตรดงน

๒๑ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ยทธศาสตรท ๑ยทธศาสตรการปดลอมจน (Containment) เปาหมาย

สงสดของยทธศาสตรประธานาธบดโดนลด ทรมป ตอเอเชยคอ การครอง

ความเปนเจา ซงในภาษาองกฤษเรยกวา hegemony ซงเปาหมายน เปน

เปาหมายททกรฐบาลของสหรฐหลงสงครามโลกครงท ๒ ยดเปนเปาหมาย

หลกมาโดยตลอด แตรฐบาลประธานาธบดโดนลด ทรมป มองจนแตกตาง

จากรฐบาลสหรฐฯในอดตโดยมองวาจนเปนภยคกคามเปนคแขงเปนศตร

ทจะแยงการเปน Number one หรอ การครองความเปนเจาจากสหรฐไป

นบเปนครงแรกตงแตสงครามเยนสนสดลง ทเอกสารยทธศาสตรความมนคง

แหงชาตของสหรฐฯ(NationalSecurityStrategy)มองวาจนเปนภยคกคาม

ดงนนยทธศาสตรหลกของประธานาธบดโดนลดทรมปคอการปดลอม

จนอยางเตมทซงแตกตางจากยทธศาสตรของรฐบาลสหรฐฯในอดตทจะเนน

การผสมผสานระหวางการปฏสมพนธกบการปดลอมโดยเฉพาะในสมยรฐบาล

Obama จะเนนปฏสมพนธและพยายามหลกเลยงความขดแยงกบจน แตใน

สมยประธานาธบดโดนลดทรมปกลบกลายเปนวายทธศาสตรIndo-Pacific

มองการปดลอมจนและการแขงขนกบจนเปนยทธศาสตรทส�าคญทสด

ยทธศาสตรท ๒ยทธศาสตรhubandspokesประธานาธบดโดนลด

ทรมป ก�าลงกลบมาใหความส�าคญกบยทธศาสตร hub and spokes ทเปน

ยทธศาสตรหลกของสหรฐฯ ตอภมภาคโดยเฉพาะในชวงสงครามเยน ทม

อเมรกาเปนhub(ดมลอ)และประเทศตางๆ เปนspokes(ซลอ)ทงในมตดาน

ความมนคงและเศรษฐกจยทธศาสตรhubandspokesของประธานาธบด

โดนลดทรมปแตกตางจากยทธศาสตรhubandspokesในอดตโดยในอดต

ยทธศาสตรดงกลาวจะเนนดานการทหารและความมนคง แตก�าลงจะขยาย

ยทธศาสตรดงกลาวไปสมตทางดานเศรษฐกจดวย

ยทธศาสตรท ๓ ยทธศาสตรเอกาภาคนยม(Unilateralism)จดเนนส�าคญ

ของยทธศาสตรประธานาธบดโดนลดทรมปคอการไมยอมรบเวทพหภาคไม

เอาอาเซยนไมยอมรบAPECและไมยอมรบTPPซงประธานาธบดโดนลดทรมป

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒๒

มองวาเวทพหภาคเหลานท�าใหสหรฐเสยเปรยบ ไมสามารถบงการและไลบ

ประเทศตางๆตามทตองการได ดงนน ยทธศาสตรของประธานาธบดโดนลด

ทรมป คอ หนมาเนนเอกาภาคนยม (unilateralism) คอการเนนมาตรการ

ฝายเดยวทจะบบประเทศตางๆใหยอมตามสหรฐฯและเสรมดวยมาตรการ

ทวภาคนยม หรอ bilateralism ซงจะเนนการเจรจาแบบสองฝายเปนหลก

ทงทางดานความมนคงและเศรษฐกจ

จดเปลยนส�าคญของการลดความส�าคญของเวทพหภาคในภมภาค

ของประธานาธบดทรมป คอ การไมเดนทางมาประชมสดยอดอาเซยน และ

การประชมสดยอดเอเปคในชวงเดอนพฤศจกายนค.ศ.๒๐๑๘ทผานมาและ

จดเปลยนครงส�าคญของการใชมาตรการunilateralismคอการรกไลจนดวยการ

ท�าสงครามการคากบจนในปจจบน

ส�าหรบยทธศาสตรความมนคงของประธานาธบดโดนลดทรมปตอเอเชย

กจะอยในกรอบของgrandstrategyดงกลาวขางตนคอ(๑)เนนการปดลอม

จน(๒)การด�าเนนยทธศาสตรhubandspokesและ(๓)เนนเอกาภาคนยม

และทวภาคนยม

ในดานการทหารประธานาธบดโดนลดทรมปไดเนนการเสรมสรางก�าลง

ทางทหารของสหรฐฯและพนธมตรเพอถวงดลจนโดยในชวงปค.ศ.๒๐๑๘

ทผานมา สหรฐฯ ไดขายอาวธใหกบพนธมตรไปเกอบ ๑๐,๐๐๐ ลานUSD

นอกจากน ในระหวางการประชมสดยอดเอเปค ทปาปวนวกน สหรฐฯ กได

ประกาศทจะพฒนาฐานทพเรอ ทเกาะ Manus ของปาปวนวกน ความ

เคลอนไหวทางทหารของสหรฐฯดงกลาวกเพอแขงกบอทธพลทางทหารของ

จนทเพมขนอยางรวดเรวในภมภาคแปซฟกใต

ส�าหรบในกรณทะเลจนใต รฐบาลประธานาธบดโดนลด ทรมป ไดเดน

หนาเตมทในการเผชญหนากบจน ในเดอนพฤษภาคม ค.ศ.๒๐๑๘ สหรฐฯ

ไมเชญจนเขารวมการซอมรบทางทะเลทใหญทสดในภมภาคทเรยกวาRIMPAC

นอกจากนสหรฐฯไดเพมความรวมมอทางทหารและความมนคงกบประเทศ

๒๓ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ตาง ๆ ทขดแยงกบจนในทะเลจนใต ผานกรอบความรวมมอใหมทเรยกวา

Indo - Pacific Maritime Security Initiative ในสนทรพจนของนายไมเคล

รชารด เพนซ รองประธานาธบดสหรฐฯ ทเดนทางมาประชมสดยอดเอเปค

แทนประธานาธบดโดนลดทรมปไดประกาศกราววาสหรฐฯจะยดมนหลกการ

เสรภาพในการเดนเรอ และจะเดนหนาตอในการสนบสนนหลกการเสรภาพ

ในการเดนเรอ ดวยการสงเรอรบและเครองบนรบเขาไปในเขตทะเลจนใต

ซงสหรฐฯอางวาเปนเขตนานน�าสากลตามหลกกฎหมายระหวางประเทศและ

ไมยอมรบการอางกรรมสทธของจนในทะเลจนใต

นอกจากการกระชบความสมพนธทางทหารแบบทวภาคแลว รฐบาล

ประธานาธบดโดนลด ทรมป ไดเสรมดวยกลไกไตรภาค และจตภาค โดย

ไดมการซอมรบทางทะเลระหวาง ๓ ประเทศ สหรฐฯญปน อนเดย และ

ในชวงการประชมสดยอดอาเซยนทสงคโปร กไดมการประชมรฐมนตร ๔

ประเทศสหรฐฯญปนออสเตรเลยและอนเดยทเรยกวากลม“TheQuad”

(QuadrilateralSecurityDialogue)โดยเนนกระชบความรวมมอทางทหารและ

ความมนคง และมเปาหมายรวมกนคอการท�าใหทะเลจนใตมเสรภาพสงสด

ส�าหรบการเดนเรอทามกลางการขยายอทธพลทางทหารของจนในบรเวณน

ยทธศาสตรดานเศรษฐกจ ส�าหรบยทธศาสตรดานเศรษฐกจของ

ประธานาธบดโดนลดทรมปตอเอเชยกเหมอนกบยทธศาสตรดานความมนคง

ทเนนการลอตามgrandstrategyคอเนนการปดลอมจนด�าเนนยทธศาสตร

hubandspokesและเนนbilateralismและunilateralism

ยทธศาสตรทางดานเศรษฐกจของประธานาธบดโดนลดทรมป เนนไป

ทการปดลอมจนทางดานเศรษฐกจเปนหลก ตงแตเดอนมนาคม ค.ศ.๒๐๑๗

สหรฐฯไดเดนหนาเตมทในการท�าสงครามการคากบจนโดยมการขนภาษสนคา

จากจนไปแลว๒๕๐,๐๐๐ลานUSDและในการประชมสดยอดเอเปค เพนซ

ไดขวาจะขนภาษสนคาจนอก๒๕๐,๐๐๐ลานUSDและจากสงครามการคาน

ท�าใหเปนครงแรกของการประชมสดยอดเอเปค ทปาปวนวกน ทไมสามารถ

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒๔

ออกแถลงการณรวมผลการประชมสดยอดเอเปคได เพราะผแทนของสหรฐฯ

กบจนขดแยงกนอยางหนกในการใชถอยค�าในประเดนสงครามการคา

สหรฐฯทราบวาในชวงทผานมาจนเดนหนาเตมทในการผลกดนBelt

and Road Initiative หรอ BRI ทเปนโครงการการลงทนโครงสรางพนฐาน

ของจนในเอเชย มลคาสงถง ๑ - ๔ ลานลานUSD หากจนท�าส�าเรจ จนจะ

เปนกลายเปนศนยกลางเศรษฐกจโลก และศนยกลางเศรษฐกจของภมภาค

ประธานาธบดโดนลด ทรมป จงเรมขยบการด�าเนนยทธศาสตรทจะแขงกบ

BRI ของจน ในสนทรพจนของเพนซ ในการประชมสดยอดเอเปค ไดเนนย�า

วาโครงการโครงสรางพนฐานใน Indo-Pacificส�าคญตอสหรฐฯทสดและ

ไดวพากษวจารณ BRI ของจนวาเปนกบดกหน และท�าใหประเทศทเขารวม

โครงการBRIสญเสยอ�านาจอธปไตยทางเศรษฐกจ

สหรฐฯ จงเสนอทางเลอกใหมทดกวา BRI ของจน โดยขณะนสหรฐฯ

ไดรวมมอกบออสเตรเลยและญปนอยางใกลชดเพอพฒนาโครงการโครงสราง

พนฐานแขงกบจน สหรฐฯ รวมมอกบญปนลงทนกวา ๑ หมนลานUSD

ในโครงการพลงงานในภมภาค และในเดอนตลาคม ค.ศ.๒๐๑๘ สภา

CongressของสหรฐฯไดออกกฎหมายใหมชอวาBUILDAct(BetterUtilization

of Investment Leading toDevelopment) ออกมา โดยจะจดตงองคกรการ

ใหความชวยเหลอทางการเงนแกประเทศในภมภาคขนมาใหมชอInternational

Development Finance Corporation มเงนลงทนขนตน ๖๐,๐๐๐ ลานUSD

ซงวงเงนลงทนดงกลาวนบวานอยมากเมอเทยบกบจนเพราะจนมวงเงนลงทน

อยถง๑ลานลานUSDแตอยางไรกตามถอเปนกาวแรกของสหรฐทจะแขงกบ

BRIของจน

ยทธศาสตรดานเศรษฐกจตอภมภาคของประธานาธบดโดนลด ทรมป

อกเรองหนงคอการเดนหนาเจรจาทวภาคกบประเทศคคาตาง ๆ โดยรฐบาล

ประธานาธบดโดนลดทรมปไดเดนหนาเจรจาปรบขอตกลงการคาเสรสหรฐฯ

- เกาหลใตไปแลว และก�าลงจะเรมเจรจาขอตกลงการคาสหรฐฯ - ญปนอย

๒๕ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ซงในอนาคตเปนไปไดวา สหรฐฯ จะขยบตอ กดดนประเทศคคาในอาเซยน

รวมทงไทยใหเจรจาขอตกลงทางการคาแบบทวภาคกบสหรฐฯ

อยางไรกตาม ในขอตกลงการคา สหรฐฯ เมกซโก แคนาดา (United

States-Mexico-CanadaAgreement:USMCA)ทเปนขอตกลงใหมทมาแทน

NAFTAนนไดมมาตราแปลกทรฐบาลประธานาธบดโดนลดทรมปใสเขาไป

ในขอตกลงดงกลาวคอการหามเมกซโกและแคนาดาไดท�าขอตกลงการคากบ

ประเทศจนทมระบบเศรษฐกจทไมใชกลไกตลาด(non-marketeconomies)

เทากบเปนมาตรการส�าคญในการโดดเดยวจนทางเศรษฐกจอยางชดเจน ซง

อาจสงผลกระทบตอประเทศตางๆทมFTAกบจนรวมถงอาจสงผลกระทบ

ตอFTAอาเซยน+๖หรอRCEPดวยเพราะRCEPกมจนเปนสมาชกอย

กลาวโดยสรป ยทธศาสตร Indo - Pacific ของประธานาธบดโดนลด

ทรมป เปนยทธศาสตรตอเอเชยทมลกษณะแขงกราวและกาวราวมาก โดย

เนนการปดลอมจนเนนการครองความเปนเจาของสหรฐและเนนการด�าเนน

นโยบายฝายเดยวซงยทธศาสตรนอาจจะน�าไปสปญหาความขดแยงและการ

เผชญหนาในภมภาคไดในอนาคตซงกจะกระทบตออาเซยนและตอไทยอยาง

หลกเลยงไมได

เมอพจารณาถงทตงทางภมศาสตรของสหรฐฯ ปจจยส�าคญทท�าให

สหรฐฯ เขามามบทบาทในภมภาคนนาจะเปนเรองของเศรษฐกจการคา และ

การลงทน มากกวาปจจยการเมอง โดยความรวมมอในอนโด - แปซฟก

จะเปน“ทางเลอก”หนงของประเทศอนๆในภมภาคและสามารถกอใหเกด

ผลประโยชนแกสหรฐฯดวย๙

๙ Trump กบยทธศาสตร Indo-Pacific สบคนจาก https://www.politico.com/sto-

ry/๒๐๑๗/๑๑/๐๗/trump-asia-indo-pacific-๒๔๔๖๕๗ ทมา : หนงสอพมพไทยโพสต

ฉบบวนท๖ธนวาคม๒๕๖๑

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒๖

๒.๓.๓ อนเดย ยทธศาสตรและการด�าเนนนโยบายตางประเทศของ

อนเดยภายใตแนวคดอนโด-แปซฟกประกอบดวย๑)ความรวมมอในกรอบ

มหาสมทรอนเดย๒)ความรวมมอในกรอบอาวเบงกอล๓)ความรวมมอกบ

เอเชยตะวนออกเฉยงใตและอาเซยน ๔) ความรวมมอบนพนฐานรวมทาง

อารยธรรมและประวตศาสตรและ๕)ความรวมมอในกรอบมหาสมทรแปซฟก

และสวนขยายสอนโด-แปซฟก๑๐

การไดรบการยอมรบจากประชาคมนานานชาตท�าใหอนเดยเรมหนมา

สนใจแนวคดอนโด - แปซฟกมากขน ดวยเหตนท�าใหนบจากป ค.ศ.๒๐๑๐

เปนตนมารฐบาลอนเดยไดเรมน�าค�าดงกลาวเขามาใชในกระบวนการนโยบาย

ตางประเทศและถอเปนหนงในกรอบแนวคดทส�าคญขอบเขตทางภมรฐศาสตร

ของแนวคดนประกอบดวยพนทหลก๓สวน๑๑ไดแก๑)มหาสมทรอนเดยได

รวมอาณาเขตทางทะเลและรฐรมชายฝงมหาสมทรซงภมศาสตรของอนเดยอย

ในจดส�าคญทสามารถขยายอทธพลครอบคลมมหาสมทรอนเดยได๒)เอเชย

ตะวนออกเฉยงใตภมภาคทสามารถเชอมกบมหาสมทรแปซฟกทางทศตะวน

ออก ในขณะเดยวกนกสามารถมปฏสมพนธกบมหาสมทรอนเดยผานนาน

น�าตะวนตก ๓) มหาสมทรแปซฟก โดยเฉพาะอยางยงชายฝงตะวนตกของ

มหาสมทรแปซฟกประกอบดวยเอเซยตะวนออกและทะเลจนใต

อนเดยนาจะเปนตวแปรส�าคญตอความส�าเรจของการผลกดนแนวคด

อนโด - แปซฟก เนองจากมทตงอยกงกลางของภมภาคมขนาดเศรษฐกจ

ทขยายตวตอเนองและรวดเรว อนเดยมองจนในฐานะประเทศเพอนบานท

มทงผลประโยชนและความทาทาย และบางครงมการกระทบกระทงกนใน

เรองพรมแดนและอธปไตย อนเดยมความกงวลตอการขยายอทธพลของ

จนในมหาสมทรอนเดยผานการสรางทาเรอและทาอากาศยานจนในประเทศ๑๐,๑๑ยทธศาสตรสองมหาสมทร:อนเดยกบอนโด-แปซฟก,ปยณฐสรอยค�า.(๒๕๖๑).

จลสาร ความมนคงศกษา, ฉบบท ๒๐๒. กรงเทพฯ: โครงการความมนคงศกษา, หนา

๑๒-๑๓

๒๗ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ในภมภาคเอเชยใต อาท บงกลาเทศ ศรลงกา มลดฟส และปากสถาน

ภายใตแนวคดBeltandRoadInitiative(BRI)ซงอนเดยมองวาสงผลกระทบ

ตอการเมองและความมนคงของอนเดยโดยตรงนอกจากนขอกงวลอกประการ

ของอนเดย คอ การทสหรฐฯ ลดบทบาทลง ท�าใหแนวคดอนโด - แปซฟก

จะเปนอกหนงมมมองเชงยทธศาสตรทอนเดยนาจะใชตอไปซงลาสดอนเดย

ไดจดตงแผนกอนโด - แปซฟกใหม ภายใตกระทรวงการตางประเทศ เพอ

บรณาการงานดานตาง ๆ ใหสอดคลองกบวสยทศนของนายนเรนทระ โมท

นายกรฐมนตรอนเดย เกยวของกบอนโด - แปซฟก ทมพนทครอบคลม

“จากชายฝงของแอฟรกาไปยงทวปอเมรกา” ท�าใหหนวยงานของกระทรวง

การตางประเทศของอนเดยทรบผดชอบอนโด - แปซฟกเปนจดศนยกลาง

ในการประสานกจกรรม และเปนหนวยงานทท�างานระดบภมภาคหลายแหง

ในภมศาสตรนการสรางหนวยงานนยงสงสญญาณไปยงพนธมตรของอนเดย

โดยเฉพาะสหรฐอเมรกาเพอพจารณาความส�าคญของมหาสมทรอนเดยตะวนตก

ในปจจบนไมรวมอยในค�าจ�ากดความของสหรฐอเมรกาของอนโด - แปซฟก

เนองจากแนวคดของอนโด - แปซฟกกลายเปนสวนส�าคญของนโยบายตาง

ประเทศของอนเดย โดยมจดประสงคเพอพฒนาวสยทศนทใชรวมกนของ

อนโด-แปซฟกทเสรและเปดกวางมากขน๑๒

แตในดานความมนคงและการทหารแลว สถานการณความขดแยง

ระหวางอนเดย - ปากสถาน ในหวงเดอนกมภาพนธ ค.ศ.๒๐๑๙ อาจมผล

ใหอนเดยหนมาทมพลงอ�านาจของชาตในการจดการปญหาความขดแยงกบ

ปากสถาน โดยทงสองฝายไดมการปะทะกน มการยงปนใหญในบรเวณเมอง

พนชแควนแคชเมยรทางฝงอนเดยอยางดเดอดตามทโฆษกกองทพอนเดยได

แถลงวากองทพอนเดยไดมการยงปนใหญตอบโตฝายปากสถานอยางรนแรง

๑๒หาแนวคดส�าคญส�าหรบ“โตะอนโด-แปซฟกแหงใหมของกระทรวงการตางประเทศ

อนเดย” สบคนจาก https://thediplomat.com/๒๐๑๙/๐๕/๕-big-ideas-for-the-indian-

foreign-ministrys-new-indo-pacific-desk/

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๒๘

และมประสทธภาพการโจมตดงกลาวปะทขนเนองจากJaish-E-Mohammed

(JEM) กลมผกอการรายในปากสถานทอยากแยกแคชเมยรออกจากอนเดย

ไดวางแผนจะกอเหตโจมตขนอกในขณะทปากสถานไดปฏเสธทจะใหทพกพง

กบกลมJEMทตอตานอนเดยและมความสมพนธกบกลมอลกออดะหซงถก

สหประชาชาตขนทะเบยนรายชอกลมกอการรายตงแตปค.ศ.๒๐๐๑๑๓

๒.๓.๔ ออสเตรเลย ไดเผยแพรForeignPolicyWhitePaper๒๐๑๗

เมอเดอนพฤศจกายนค.ศ.๒๐๑๗เปนครงแรกในรอบ๑๔ปซงเปนเอกสาร

ทก�าหนดทศทางการด�าเนนนโยบายตางประเทศของออสเตรเลยใน๑๐ปขาง

หนาทมงใหความส�าคญกบภมภาคอนโดแปซฟกโดยเอกสารดงกลาวระบถง

การเพมบทบาทและความรบผดชอบของออสเตรเลยในภมภาคน เปาหมาย

ส�าคญคอการสงเสรมความมนคงเปดกวาง และเจรญรงเรอง รวมทงกลาวถง

สภาวะความเสยงดานความมนคงในทะเลจนใตจากบทบาทของจนดวย

๒.๓.๕ ประเทศสมำชกอำเซยนไดมการเตรยมจดยนเกยวกบอนโด-

แปซฟกไวแลวใจความส�าคญคออนโด-แปซฟกหมายถงอะไรถงแมยงไมร

ชดในความหมาย แตรางถอยแถลงซงจดท�าโดยอนโดนเซยย�าทาทของอาเซยน

วา ไมวากลไกอะไรกตามในยานน อาเซยนตองเปนศนยกลางหรอทพดเปน

ส�านวนวา “อาเซยนตองเปนคนขบ ไมใชผโดยสารหลก” ในเรอง ความเปน

ศนยกลางของสารพดกลไกแบบหลายฝาย ในภมภาค ไมวาเวทความมนคง

(ASEANRegional Forum)อสตเอเชยซมมตอาเซยนบวกสามอาเซยนบวกหก

แทบเรยกไดวาเปนธรรมเนยมของอาเซยนไปแลวดงนนถายทธศาสตรอนโด

-แปซฟกคาดหวงการตอบรบจากอาเซยนคงตองยอมรบหลกการทวาน

๑๓ สถานการณอนเดย-ปากสถานสบคนจาก

https://news.mthai.com/world-news/๗๑๑๒๓๘.html//๒๒ม.ค.๖๒

๒๙ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ภำพท ๔ :การประชมรฐมนตรตางประเทศอาเซยนครงท๕๑ระหวางวน

ท๑-๔สงหาคมค.ศ.๒๐๑๘ณสาธารณรฐสงคโปร(นายไมคปอมเปโอ

รฐมนตรวาการกระทรวงการตางประเทศสหรฐฯคนท๕จากซาย)

(ทมา:EdgarSu/REUTERSเมอ๔สงหาคม๒๕๖๑)

สมาชกอาเซยนทกประเทศมความสมพนธกบจน แตในระยะหลงผน�า

ฟลปปนสไทยกมพชาจะมความสมพนธอยางใกลชดกบจนมากกวาสมาชก

ประเทศอนๆ ในอาเซยนดวยกนทงอาเซยนไดยอมรบการจดตงRCEPอยาง

เปนเอกฉนท แถลงการณรวมจากทประชมรฐมนตรตางประเทศทสงคโปร

ระหวางวนท๑-๔สงหาคมค.ศ.๒๐๑๘โดยใหค�ามนตอพนธะทจะท�าตาม

กฎกตกาการคาของผน�ากลมความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจระดบภมภาค

(RCEP)กลาวคอ“RCEPจะเปนเสาหลกของความสมพนธดานเศรษฐกจตาง

ประเทศของอาเซยนโดยเฉพาะอยางยงในหวงเวลาทการคาโลกประสบความ

ไมแนนอนสงขนเรอยๆ”

ส�าหรบประเทศไทยตอการปรบเปลยนยทธศาสตรของสหรฐฯ ในครงน

ถอวาเปนการจดวางน�าหนกทางภมรฐศาสตรครงใหญ อนสงผลกระทบตอ

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๓๐

ประเทศในภมภาคเอเชยโดยรวมและไทยไดผลกดนรางยทธศาสตรใหผานเปน

กฎหมายแลวตามพระราชบญญตการจดท�ายทธศาสตรชาตพ.ศ.๒๕๖๐ใน

กรอบระยะเวลา๒๐ป(พ.ศ.๒๕๖๑-๒๕๘๐)กรณนไทยจะตองปรบตวเองให

เขากบการปรบยทธศาสตรของสหรฐฯดวยหรอไมสาระส�าคญของยทธศาสตร

๒๐ปของไทยเปนประเดนทถกน�าเสนอตอการก�าหนดอนาคตของประเทศไทย

แมมนกวชาการบางส�านกมองวา“สหรฐฯยงเปนตวแสดงหลก”มใชเปนสงใหม

นอกเหนอความคาดหมายเนองจากไมวาจะเกดอะไรขนในการเมองโลกความ

เปนมหาอ�านาจของสหรฐฯ จะยงไมเปลยนแปลง หรอการวางน�าหนกไวกบ

การรวมตวของ“กลมประเทศเศรษฐกจใหม”หมายถงกลม“BRICS”คอกลม

ประเทศก�าลงพฒนาทมการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจอยางรวดเรว

ประกอบดวยบราซลรสเซยอนเดยจนและแอฟรกาใตอาจจะไมใชประเดน

ส�าคญในโลกปจจบนและอาจจะไมใชจดหลกของสถานการณทจะเปน“พลวต

หลก”ของการเปลยนแปลงโลกการเปลยนยทธศาสตรของสหรฐฯทจะมผล

ตอการเปลยนยทธศาสตรของโลกอยางแนนอน ถงกระนนไทยจะตองเขาใจ

ความเปลยนแปลงของโลกยคน และปรบยทธศาสตรตามการเปลยนแปลง

ของโลกเพอใหสอดคลองกบการเปลยนแปลงพลวตรภมรฐศาสตรโลกตอไป๑๔

กลาวโดยสรปยทธศาสตรสหรฐฯ จะเนนความมนคงโดยมเปาหมายท

ส�าคญตอภมภาคเอเชยคอ(๑)ความตองการครองความเปนมหาอ�านาจ(๒)

สกดกนการขยายอทธพลของจน (๓) การปองกนไมใหประเทศในเอเชยรวม

กลมกนโดยไมมสหรฐฯและ(๔)เรองผลประโยชนทางดานเศรษฐกจตอภมภาค

สวนยทธศาสตร๒๐ปของไทยนอกเหนอจากดานความมนคงจะมในหลายมต

เชนดานการสรางความสามารถในการแขงขนดานการพฒนาและเสรมสราง

ศกยภาพทรพยากรมนษยดานการสรางโอกาสและความเสมอภาคทางสงคม

เปนตน

๑๔ยทธศาสตรอเมรกา-ยทธศาสตรโลกผลกระทบตอยทธศาสตรไทยสบคนจากhttps://www.matichonweekly.com/column/article_๑๒๖๑๔๘//๑๒เม.ย.๖๒



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

๓๑ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๓กำรด�ำเนนกำรของอำเซยนเพอตอบสนอง

นโยบำยอนโด - แปซฟก



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๓๒

๓๓ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๓กำรด�ำเนนกำรของอำเซยนเพอตอบสนองนโยบำยอนโด - แปซฟก

“ยทธศาสตรอนโด - แปซฟก” เปนแนวทางทก�าลงสงสญญาณถงการ

จดวางยทธศาสตรใหมของสหรฐตอภมภาคเอเชยในตนศตวรรษท ๒๑ และ

ค�าวาเอเชยนกเปนความหมายอยางกวางทครอบคลมโดยรวมเอเชยทงหมด

จนกลายเปนขอพดกนอยางมากถงการนยามพนททางภมรฐศาสตรใหมของ

ผน�าสหรฐฯวา“อนโด-แปซฟก”นมอาณาบรเวณทมผลกระทบตอภมภาค

อาเซยนทงนสหรฐฯยงคงเปนมหาอ�านาจอนดบหนงของโลกแนวโนมของ

ประธานาธบดทรมป จะยงครองอ�านาจตอไปอก ๑ - ๒ สมย และยดหลก

อเมรกาตองมากอน (American First)ในการบรหารประเทศตอไปนอกจากน

สหรฐฯยงมการเพมงบประมาณทางทหารเพอสรางความแขงแกรงและเพม

ขดความสามารถทางทหารทงเชงรกและเชงรบ การด�าเนนการของอาเซยน

มสวนทเกยวของกบสหรฐฯดงมรายละเอยดดงน

๓.๑ ประเทศสมำชกอำเซยนผลประโยชนแหงชาตของสหรฐฯทจะ

ตองรวมมอกบอาเซยน โดยเนนการกระชบความสมพนธทางดานเศรษฐกจ

กบอาเซยนอยางไรกตามถงแมความสมพนธกบอาเซยนจะราบรนแตสหรฐฯ

กตองการใหอาเซยนเพมประสทธภาพมากขนความพยายามทจะไมใหประเทศ

ในเอเชยรวมกลมกนซงจะท�าใหเอเชยมอ�านาจการตอรองสงขนยทธศาสตร

ทสหรฐฯ ใชกบเอเชยมาตลอด ปฏญญาความรวมมอในการตอตานการ

กอการราย ระหวางสหรฐฯ กบอาเซยน เปนความตกลงแรกและความตกลง

เดยวระหวางสหรฐฯ กบอาเซยน อยางไรกตาม สหรฐฯ มทาททชดเจนตอ

ประเทศในเอเชยตะวนออกเฉยงใต และคาดวาจะสงผลกระทบตอภมภาค

ในเชงบวกเปนการเสรมสรางความรวมมอในมตตาง ๆ โดยเพาะการเพม

โอกาสและชองทางการคาและการลงทนใหกบทกประเทศในภมภาคอาเซยน

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๓๔

สวนในเชงลบระดบความสมพนธของประเทศในภมภาคโดนเฉพาะความ

เชอมนไววางใจระหวางกนอาจถกกระทบจากการแทรกแซงของประเทศ

มหาอ�านาจ

๓.๒ เมยนมำ เปนประเทศในภมภาคทมแนวโนมเคลอนไหวไปใน

ทศทางทขดแยงกบสหรฐฯรฐบาลทหารเมยนมายงคงถกมองวาเปนเผดจการ

และกดขขมเหงประชาชนพมามากขนทกทสหรฐฯก�าลงหาหนทางทจะบรรเทา

สถานการณดงกลาว ถงแมเรองพมาจะเกยวของกบเรองการละเมดสทธ

มนษยชน ซงมความชอบธรรมทสหรฐฯ และประชาคมระหวางประเทศจะ

ตองหามาตรการเพอหยดยงการกระท�าดงกลาวสหรฐฯจะสรางความชอบธรรม

ในการเพมบทบาทของสหรฐฯในภมภาคโดยเฉพาะบทบาททางดานการทหาร

ซงกจะโยงไปสการบรรลเปาหมายใหญ นนกคอการด�ารงการครองความเปน

เจาและการปดลอมและสกดกนจน

๓.๓ ฟลปปนสเปนประเทศทสหรฐฯใหความสมพนธเปนพเศษเปน

พนธมตรทางการทหารกบสหรฐฯ และมความแนนแฟนมากขน เพราะกรณ

ปญหากรณทะเลจนใตทจนกลาวอางสทธอธปไตยเหนอบรเวณ ๓.๕ ลาน

ตารางกโลเมตรของทะเลจนใตเกอบทงหมด ซงทบซอนกบการอางสทธ

บางสวนในทะเลแหงเดยวกนนของฟลปปนสบรไนมาเลเซยเวยดนามและ

ไตหวนบรเวณทจนกลาวอางสทธซงเรยกวาบรเวณ“nine-dashedline”นน

ทางการจนกลาววาอาศยแผนทโบราณเปนพนฐานความขดแยงในทะเลจนใต

บางสวนนเปนเรองทมมานานแลว แตสภาพการณเลวลงในชวงไมกปมาน

เมอจนเคลอนไหวแสดงอ�านาจเหนอบรเวณดงกลาวอยางเหนไดชด ในเดอน

มกราคม ค.ศ.๒๐๑๓ ฟลปปนสยนค�ารองตอศาลประจ�าอนญาโตตลาการ

คดคานการอางสทธของจน และกลาวหาวาการด�าเนนการเชงรกตางๆ ของ

จนในทะเลจนใตขดตออนสญญาสหประชาชาตวาดวยกฎหมายทะเล(United

NationsConventionontheLawofTheSea:UNCLOS)ปค.ศ.๑๙๘๒

ซงทงจนและฟลปปนสไดใหสตยาบนไว จนปฏเสธทจะเขารวมกระบวนการ

๓๕ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

ทศาลโดยใหเหตผลวาตนไมมพนธะผกพนทจะตองท�าเชนนนตามอนสญญาฯ

ฉบบน รวมทงเปนเรองเกยวกบอธปไตยของประเทศ ซงไมอยในเขตอ�านาจ

ของศาลน๑๕

๓.๔ เวยดนำมความตองการของเวยดนามทตองการจะมความสมพนธ

ทางดานการทหารกบสหรฐฯทใกลชดกนมากขนสหรฐฯกก�าลงสนบสนนให

เวยดนามเขาเปนสมาชกขององคการการคาโลก(WorldTradeOrganization:

WTO)เวยดนามมความส�าคญอยางยงตอผลประโยชนของสหรฐฯในภมภาค

ทงนเวยดนามมประวตศาสตรอนขมขนกบจนมานบพนปเวยดนามจงมความ

หวาดระแวงจนและไมชอบจนมาโดยตลอด

๓.๕ สงคโปร เปนประเทศทสนบสนนใหสหรฐฯ คงบทบาททาง

ดานความมนคง ในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต และกรอบความตกลง

ยทธศาสตรดงกลาวกจะครอบคลมความเปนหนสวนทงทางดานความมนคง

และเศรษฐกจระหวางประเทศทงสองสงคโปรและสหรฐฯไดลงนามในขอตกลง

เขตการคาเสร (FreeTradeArea:FTA)ไปแลวสงคโปรจงเปนประเทศแรก

ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทมFTAกบสหรฐฯความสมพนธระหวางสหรฐฯ

และสงคโปรถอไดวาเปนความสมพนธทดทสดความสมพนธหนงของประเทศ

ในเอเชย สงคโปรทราบดวาเปนประเทศเลก จงมความเปราะบางทางดาน

ความมนคงยทธศาสตรของสงคโปร จงตองพยายามดงเอามหาอ�านาจนอก

ภมภาคมาถวงดลกบมหาอ�านาจในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต สงคโปร

จงพยายามอยาง มากทจะใกลชดกบสหรฐฯ และขณะนกอาจจะกลาวได

วาสงคโปร ในทางพฤตนยไดกลายเปนพนธมตรประเทศทสาม กบสหรฐฯ

ในภมภาคน

๑๕ ไขปมความขดแยงทะเลจนใต “จน - ฟลปปนส” กอนค�าตดสนของศาลระหวาง

ประเทศ สบคนจาก https://www.voathai.com/a/philippines-china-maritime-dispute-

explainer-nm/๓๓๕๖๖๖๖.html

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๓๖

๓.๖ ไทย เนองจากในอดตบรรพบรษของไทยไดเดนทางมาปกหลกท

ประเทศไทยในปจจบนหลงจากนนเปนเวลา๗๐๐-๘๐๐ปไทยกลายเปน

ประเทศทมความส�าคญมากทางภมรฐศาสตรและภมรฐศาสตรโดยในปค.ศ.

๒๐๑๘ทผานมานายกรฐมนตรของไทยไดเขารวมประชมทสหรฐฯในหวขอ

นโยบายอนโด-แปซฟกโดยสหรฐฯเหนความส�าคญของไทยมากและสงเกต

วาไทยจะเขารวมหรอไมแตอยางไรกตามสหรฐฯมองวาไทยเปนแนวหนาของ

นโบบายอนโด-แปซฟก๑๖ทงนไทยมความสมพนธทวภาคกบสหรฐฯอยาง

แนนแฟนในสงครามตอตานการกอการรายนนประเทศไทยกไดเปนพนธมตร

หลกและไดสงกองก�าลงรวมกบกองก�าลงนานาชาตทงในอฟกานสถานและ

ในอรกไทยกบสหรฐฯยงมการซอมรบรวมCOBRAGOLDเปนประจ�าทกป

ซงถอไดวาเปนการซอมรบรวมทใหญทสดในเอเชย ประเทศไทยกไดรบมอบ

สถานะพนธมตรนอกนาโตดวยเหตผลในการพฒนาการของUSINDOPACOM

ประเทศไทยควรมจดยนของตนเองดงน

๓.๖.๑ ไทยควรด�าเนนบทบาทความสมพนธระหวางประเทศท

ยดหลกการสรางดลยภาพระหวางมหาอ�านาจแบบไมเลอกขางและไมควรให

มหาอ�านาจมอทธพลหรอมาเอาเปรยบได โดยค�านงถงผลประโยชนของชาต

เปนหลกและด�าเนนนโยบายเชงสรางสรรค

๓.๖.๒ ไทยควรผลกดนใหมการพฒนาทางเศรษฐกจในภมภาค

ใหประสบความส�าเรจ ดงเชนกลมองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจ

และการพฒนาของกลมประเทศทพฒนาแลว (Organization for Economic

Co-operationandDevelopment:OECD)

๑๖สรปโครงการสนทนาปญหายทธศาสตรครงท๓/๒๕๖๒เรอง“ประเดนความทาทาย

ทางยทธศาสตรทจะมผลกระทบตอโลกภมภาคและอาเซยนในอนาคตอนใกล”วนจนทร

ท๑๑ก.พ.๖๒เวลา๑๓๐๐-๑๖๐๐ณหองประชมศศย.สปท.

๓๗ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

๓.๖.๓บทบาทของไทยในฐานะประธานอาเชยนในปค.ศ.๒๐๑๙

ควรมบทบาทน�าในการความเปนหนงเดยวกน (Unity) และคงไวซงการรกษา

ความเปนแกนกลางของอาเซยน(ASEANCentrality)เพอถวงดลมหาอ�านาจ

จนและสหรฐฯ โดยเลอกใชประโยชนจากประเทศทเปนผเลนในเวทการเมอง

ระหวางประเทศเชนอนเดยเกาหลญปนออสเตรเลยเปนตน

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๓๘



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

๓๙ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๔บทสรปและขอเสนอแนะ



USINDOPACOM”



USINDOPACOM”

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔๐

๔๑ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

สวนท ๔บทสรปและขอเสนอแนะ

นโยบายอนโด-แปซฟกสามารถบอกถงแนวคดทางภมรฐศาสตรของ

นโยบาย ดงจะเหนไดถงยทธศาสตรของสหรฐฯ ในอดตทเรยกภมภาคเอเชย

วา“เอเชย-แปซฟก”เพอใหเหนถงพนทของความสนใจทางภมรฐศาสตรทม

นยยะถงภาคพนทวปเอเชยและมหาสมทรแปซฟกควบคกนไป เพราะในทาง

ยทธศาสตรมหาสมทรแปซฟกอาจจะเปรยบเทยบไดกบ “ทะเลสาบอเมรกน”

(TheAmericanLake)ทสหรฐฯใหความส�าคญอยางมากซงจะเหนไดจากชอ

กองบญชาการกองทพสหรฐฯในภมภาคนคอ“กองบญชาการภาคพนแปซฟก”

(The Pacific Command หรอ PACOM) อนเปนหนงในกองบญชาการยทธ

บรเวณหลกของสหรฐในเวทโลก

๔.๑ บทสรป

๑) กองบญชาการภาคพนอนโด-แปซฟกหรอUSINDOPACOM

เปนหนวยงานทางทหารหนวยแรกของสหรฐฯ ทมการเปลยนแปลงชอ

ของหนวยงาน ทงน เปนยทธวธทถกน�ามาใชเพอใหเกดความสอดคลองกบ

นโยบายการเปดเสรในภมภาคอนโด-แปซฟก(FreeandOpenIndo-Pacific

Strategy: FOIP) ทมงเนนไปทความมนคงโดยเฉพาะความมนคงทางทะเล

และปดลอมการขยายอทธพลของจน แมวา นายเจมส แมททส รฐมนตร

วาการกระทรวงกลาโหมสหรฐฯ ไดประกาศวาการเปลยนชอครงนเปนการ

ปรบเปลยนในเชงสญลกษณ เพอใหแสดงถงพนทความรบผดชอบของกอง

บญชาการภาคพนแปซฟกใหชดเจนยงขนแตยนยนวาจะไมมการเคลอนยาย

ก�าลงทหารหรอยทโธปกรณใดๆ รวมทงไมไดสะทอนการเปลยนแปลงดาน

ยทธศาสตรของกองทพสหรฐฯนอกจากนจะไมมผลตอพนทความรบผดชอบ

และการบญชาการตางๆ เนองจากเวลาน Pacific Command ไดปฏบตการ

ครอบคลมถงมหาสมทรอนเดยอยแลว

สวนท ๒

พฒนำกำรและกำรด�ำเนนกำรของนโยบำยอนโด - แปซฟก และ USIN-

DOPACOM ทมผลกระทบตอภมภำคอำเซยน

เรมแรกยทธศาสตรของสหรฐฯ ตอภมภาคเอเชยถกก�าหนดจาก

คณลกษณะของพนท และผลพวงจากสงครามโลกครงท ๒ทกองทพสหรฐฯ

มบทบาทส�าคญในยทธบรเวณแปซฟก อยบนเงอนไขทางภมศาสตรทเปน

“เอเชย-แปซฟก”ในสวนกระทรวงกลาโหมสหรฐฯกองบญชาการทรบผดชอบ

ยทธบรเวณนคอ“กองบญชาการภาคพนแปซฟก” (ThePacificCommand

หรอPACOM)ทตงอยรฐฮาวายสหรฐฯและเปนเวลาหลายสบปมาแลวทกอง

บญชาการแหงนตองปรบตวเพอตอบสนองตอการเปลยนแปลงตางๆเชนเดยว

กบในปจจบนทตองสะทอนถงนโยบายทางทหารของอเมรกาทมงไปทางตะวนตก

มากขนและเปนกองบญชาการทมขนาดใหญทสดทมอาณาเขตการปฏบตการ

กวางขวางทสด ตงแตชายฝงรฐแคลฟอรเนยไปจนถงมหาสมทรอนเดย และ

จากขวโลกเหนอลงไปถงทวปแอนตารกตกา

๒.๑ กำรเปลยนชอเปน USINDOPACOM

นายเจมส แมททส รฐมนตรกระทรวงกลาโหมสหรฐฯ ไดประกาศการ

เปลยนชอกองบญชาการภาคพนแปซฟก เปน “กองบญชาการภาคพนอนโด

- แปซฟก”๔ ซงการเปลยนชอครงน เปนการปรบเปลยนในเชงสญลกษณ

เพอใหแสดงถงพนทความรบผดชอบของกองบญชาการภาคพนแปซฟก

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔๒

๒) ในชวงทผานมากระทรวงกลาโหมสหรฐฯมกใชค�าวา“อนโด

-แปซฟก”ในการสอถงภมภาคเอเชยแปซฟกซงเปนความพยายามใหความ

ส�าคญกบมหาสมทรอนเดยมากขน รวมทงยงเปนการแสดงใหเหนถงความ

สมพนธอนดระหวางสหรฐฯ กบอนเดย ทงน สหรฐฯ ตองการกระชบความ

สมพนธกบประเทศตางๆ ในพนทบรเวณอนโด - แปซฟกมากขนผานการ

ใหความรวมมอตางๆเชนการฝกคอบราโกลด๑๙ในหวงเดอนกมภาพนธ

ค.ศ.๒๐๑๙ ขณะทกองทพสาธารณรฐประชาชนจน กไดสงก�าลงพลและ

ยทโธปกรณเขารวมในการฝกนดวยในสวนของการชวยเหลอดานมนษยธรรม

และบรรเทาภยพบต(HumanitarianAssistanceandDisasterRelief:HADR)ดวย

๓)อยางไรกตาม สหรฐฯ และจนมทศทางความสมพนธทดขน

หลงจากการพบปะกนระหวางพลเอกเวยเฟงเหอรฐมนตรวาการกระทรวง

กลาโหมสาธารณรฐประชาชนจน กบนายเจมส แมตทส รฐมนตรวาการ

กระทรวงกลาโหมสหรฐฯ เมอชวงบายวนท ๙ พฤศจกายน ค.ศ.๒๐๑๘ ท

กรงวอชงตน ดซ ซงนบไดวาเปนความกาวหนาทางความสมพนธในเชงบวก

รวมทงกระชบการประสานงานระหวางกนใหมความแนนแฟนยงขนโดยเฉพาะ

การคลคลายปญหาในทะเลจนใต

๔) อนเดยเปนตวแปรส�าคญตอความส�าเรจของการผลกดนแนวคด

อนโด - แปซฟก เนองจากมทตงอยกงกลางของภมภาคมขนาดเศรษฐกจ

ทขยายตวตอเนองและรวดเรว

๕)นโยบายออสเตรเลยตอภมภาคอนโด - แปซฟก ไดแก

การด�าเนนความสมพนธกบสหรฐอเมรกาและจน การแกไขปญหาขอพพาท

และประเดนความมนคงในภมภาค การเพมขดความสามารถทางเศรษฐกจ

ของออสเตรเลยในตลาดโลก รวมทงการเสรมสรางความรวมมอระหวาง

ออสเตรเลยและไทย

๖) ในสวนของญปนจะมงใหความสนใจไปทอนเดยและแอฟรกา

เปนส�าคญ โดยใหความรวมมอกบอนเดย ในการผลกดน (AAGC : Asia -

๔๓ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

AfricaGrowthCorridor)เพอมงพฒนาโครงสรางพนฐานมาตรฐานสง(Quality

Infrastructure) ในขณะเดยวกน ญป นยงใหความส�าคญกบการใหความ

ชวยเหลอแอฟรกาเพอการพฒนาประเทศทงดานการเมองและเศรษฐกจบน

พนฐานหลกการไมแทรกแซงกจการภายในระหวางกนอกดวย

๔.๒ ขอเสนอแนะ

๑) ดวยสถานการณในภมภาคอนโด – แปซฟกอยระหวางการ

เปลยนแปลงในหลายๆประเทศไทยควรตดตามสถานการณแนวโนมและ

ทาทของประเทศสมาชกตางๆ ในภมภาคอยางใกลชดผานการรวบรวมขอมล

ขาวสารทกชองทางตลอดจนจากเจาหนาทของไทยซงปฏบตงานอยในภมภาค

ดงกลาว

๒) ในระยะเวลาอนใกลน ไทยควรยดถอผลประโยชนแหงชาต

และควรใหการสนบสนนในกรอบของผลประโยชนรวมกน (Mutual Interests)

ในการสนบสนนหรอไมสนบสนนตอแนวคดอนโด-แปซฟก(Indo-Pacific)

ขณะเดยวกนควรใหความรวมมอตามกรอบแนวคด“ความรเรมหนงแถบหนง

เสนทาง(BRI)”ทด�าเนนการอย

๓)อนเดยเปนประเทศทมขนาดเศรษฐกจทใหญเปนอนดบ ๓

ของโลก มศกยภาพดานการทหารและเศรษฐกจ จะมบทบาทในการผลกดน

นโยบายอนโด-แปซฟกไทยควรมองเปนโอกาสในการรวมมอกนเพอโอกาส

ทางเศรษฐกจและธรกจกบอนเดยอกดวย

๔) ในฐานะทไทยเปนประธานอาเซยนในปค.ศ.๒๐๑๙จงควรใช

บทบาทดงกลาวในการสรางความเปนปกแผนและเอกภาพในอาเซยน(ASEAN

Centrality)และใชแนวทางพหภาค(Multilateral)ในการสรางความรวมมอกบ

ประเทศมหาอ�านาจทงในภมภาคและนอกภมภาคอยางสมดล(Balancing)

๕) กองทพ/หนวยงานความมนคงควรมองสถานการณและเตรยม

รบมอกบนโยบายอนโด - แปซฟก โดยตดตามสถานการณ แนวโนม และ

ทาทของประเทศสมาชกตางๆในภมภาคอยางใกลชดผานการรวบรวมขอมล

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔๔

ขาวสารทกชองทางตลอดจนจากเจาหนาทของไทยซงปฏบตงานอยในภมภาค

ดงกลาว โดยไทยควรสนบสนนทงสองแนวคดทง “แนวคดอนโด - แปซฟก

(Indo - Pacific)”และ“กรอบแนวคดความรเรมหนงแถบหนงเสนทาง (BRI)”

เพอรกษาผลประโยชนแหงชาตและผลประโยชนรวมกนกบประเทศผมสวนรวม

อนๆ

๔๕ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

บรรณำนกรม

๑. การเดนเรอของอนเดยในทะเลเอเชยสบคนจากBaruah,D.M.(๒๐๑๗).

India in Maritime Asia. In Realising the Indo-Pacific: Tasks for India’s

Regration(pp.๑๕-๑๖)Perth:USasiaCenter

อางในจลสารความมนคงศกษาฉบบท๒๐๒(ตลาคม--ธนวาคม๒๕๖๑)

สนบสนนการพมพโดยสถาบนการขาวกรองส�านกขาวกรองแหงชาต(หนา๘)

๒. มหาวทยาลยมลายาสบคนจาก

ttps://umexpert.um.edu.my/ngeow-c

๓. การเสวนาในประเดนการเชอมตอความเชอมโยงระหวางกนในอาเซยนกบ

เอเชย-แปซฟกและอนโด-แปซฟก“ConnectingtheASEANConnectivityto

theAsia-PacificandtheIndo-Pacific”ในงานเสวนาประชาคมอาเซยนของ

รฐสภาครงท๔และงานสปดาหจฬาฯอาเซยนครงท๗วนพฤหสบดท๒

ส.ค.๖๑เวลา๑๐.๓๐น.

ณอาคารเฉลมราชกมาร๖๐พรรษาจฬาลงกรณมหาวทยาลยสบคนจาก

https://www.parliament.go.th/ewtadmin/ewt/parliament_parcy/ewt_news.

php?nid=๕๐๒๒๗&filename=index_gov_datainfo

๔.การเปลยนชอเปนUSINDOPACOMสบคนจากhtps://www.militarytimes.

com/news/your- military/๒๐๑๘/ ๐๕/๓๐/indo-pacom-it-is-pacific-com-

mand-gets-renamed/

๕. การบงคบบญชา USINDOPACOM สบคนจาก https://www.voathai.

com/a/us-indo-pacific-command/๔๔๑๖๘๔๓.html

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔๖

๖. กองบญชาการภาคพนอนโด-แปซฟกสบคนจาก

http://www.pacom.mil/About-USINDOPACOM/USPACOM-Area-of-

Responsibility

๗. ค�าสงการเปลยนชอจาก อนโด - แปซฟก เปน INDOPACOM สบคน

จาก https://www.militarytimes.com/news/your-military/๒๐๑๘/๐๕/๓๐/

indo-pacom-it-is-pacific-command-gets-renamed/

๘.การเผชญหนาระหวางเรอรบจนและเรอรบสหรฐฯ สบคนจาก http://

www.thaiairborne.com/news/the-chinese-destroyer-swerved-in-front-

of-the-american-ship/.

๙. TrumpกบยทธศาสตรIndo-Pacificสบคนจาก

https://www.politico.com/story/๒๐๑๗/๑๑/๐๗/trump-asia-indo-pacif-

ic-๒๔๔๖๕๗ทมา:หนงสอพมพไทยโพสตฉบบวนท๖ธนวาคม๒๕๖๑

๑๐,๑๑ปยณฐสรอยค�า.(๒๕๖๑).ยทธศาสตรสองมหาสมทร:อนเดยกบ

อนโด-แปซฟก. จลสารความมนคงศกษา ฉบบท ๒๐๒ (ตลาคม - ธนวาคม

๒๕๖๑)สนบสนนการพมพโดยสถาบนการขาวกรองส�านกขาวกรองแหงชาต.

๑๒. หาแนวคดส�าคญส�าหรบ“โตะอนโด-แปซฟกแหงใหมของกระทรวงการ

ตางประเทศอนเดย”สบคนจาก

https://thediplomat.com/๒๐๑๙/๐๕/๕-big-ideas-for-the-indian-foreign-

ministrys-new-indo-pacific-desk/

๔๗ เรอง “นโยบายอนโด - แปซฟก : พฒนาการของ USINDOPACOM”

๑๓.สถานการณอนเดย-ปากสถานสบคนจาก

https://news.mthai.com/world-news/๗๑๑๒๓๘.html//๒๒ม.ค.๖๒

๑๔.ยทธศาสตรอเมรกา - ยทธศาสตรโลก ผลกระทบตอยทธศาสตรไทย

สบคนจาก https://www.matichonweekly.com/column/article_๑๒๖๑๔๘

//๑๒เม.ย.๖๒

๑๕.ไขปมความขดแยงทะเลจนใต “จน - ฟลปปนส” กอนค�าตดสนของ

ศาลระหวางประเทศ สบคนจาก https://www.voathai.com/a/philippines-

china-maritime-dispute-explainer-nm/๓๓๕๖๖๖๖.html

๑๖. สรปโครงการสนทนาปญหายทธศาสตรครงท๓/๒๕๖๒เรอง“ประเดน

ความทาทายทางยทธศาสตรทจะมผลกระทบตอโลกภมภาคและอาเซยนใน

อนาคตอนใกล”วนจนทรท๑๑ก.พ.๖๒เวลา๑๓๐๐-๑๖๐๐ณหองประชม

ศศย.สปท.

๑๗.สรปโครงการสนทนายทธศาสตรระดบผบรหารประจ�าปงบประมาณพ.ศ.

๒๕๖๒ ครงท ๑/๖๒ เรอง บทบาทของไทยบนเสนทางระหวางยทธศาสตร

มหาอ�านาจสหรฐฯ-จนวนจนทรท๑๙พ.ย.๖๑เวลา๐๙๐๐-๑๖๐๐ณหอง

รบรอง๖๑ชน๖

เอกสารศกษาเฉพาะกรณ (Case Study)๔๘

a 5 นโยบายอินโด -...

Documents