ค ำน ำ - bedo.or.th ·...

ค ำน ำ

รฐบาลไดจดท ากรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 – 2579 โดยก าหนดกรอบการพฒนาระยะยาวเพอใหบรรลวสยทศน “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศท พฒนาแลว ดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” หรอคตพจนประจ าชาตวา “มนคง มงคง ยงยน” โดยเนนความเจรญเตบโตของชาต ความเปนธรรมและความอยดมสขของประชาชน ความยงยนของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความมนคงทางพลงงานและอาหาร ความสามารถในการรกษาผลประโยชนของชาตภายใตการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมระหวางประเทศ และถกถายทอดเปนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 พ.ศ. 2560 – 2564 ทเนนการพฒนาทมงสการเปลยนผานประเทศไทยจากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง มการกระจายรายไดและการพฒนาอยางเทาเทยม มระบบนเวศทด สงคมอยรวมกนอยางมความสข ส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) เปนหนวยงานในสงกดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดตระหนกถงการสรางความเตบโตอยางยงยนของประเทศไทย โดยเฉพาะการน าความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) ซงเปนจดแขงของประเทศไทยมาใชประโยชนเพอลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจใหแกชมชนและทองถน รวมท งการพฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพเพอเปนกลไกการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน กรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 – 2579 ไดผานการ รบฟงความเหนจากหนวยงานทเกยวของหลายคร ง และได รบความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหารส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ ในการประชมคร งท 9/2560 วนท 24 สงหาคม 2560 เพอใชเปนแนวทางในการด าเนนงานและบรณาการรวมกบหนวยงานทเกยวของตอไป

นางจฬารตน นรตศยกล

ผอ านวยการส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ

สารบญ

กรอบยทธศาสตร

การพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ

ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 - 2579

ส านกงานพฒนาเศรษฐกจ

จากฐานชวภาพ (องคการมหาชน)

ค าน า

กรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 - 2579

สถานการณและบรบทภายนอก

สถานการณและบรบทภายใน

วสยทศนของยทธศาสตร

พนธกจของยทธศาสตร

วตถประสงคของยทธศาสตร

ยทธศาสตร เปาหมาย ตวชวด และกลยทธ

- ยทธศาสตรท 1 สรางความเขมแขงใหเศรษฐกจชมชนภาคธรกจบนฐานการใชประโยชนและอนรกษความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

- ยทธศาสตรท 2 จดท าฐานขอมลและองคความรความหลากหลายทางชวภาพเพอการปกปองคมครอง อนรกษและการใชประโยชนเชงพาณชย

- ยทธศาสตรท 3 สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมกบภาคสวนตาง ๆ ในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ

ภาคผนวก การค านวณตวชวดของยทธศาสตร

หนา

1

3

9

17

17

17

17

17

19

20

21

สารบญ

กรอบยทธศาสตร

การพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ

ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 - 2579

ส านกงานพฒนาเศรษฐกจ จากฐานชวภาพ (องคการมหาชน)

สารบญภาพ

ภาพท 1 แนวทางการพฒนาทยงยนของโลก ในป 2050

ภาพท 2 การประมาณการเศรษฐกจโลกหลงจาก Brexit และ Presidet Trump

ภาพท 3 รายงาน The Long View How will the Global economy order change by 2050 ? ของ PWC

สารบญตาราง

ตารางท 1 การด าเนนงานเกยวกบเศรษฐกจจากฐาน ชวภาพของกลมประเทศ G7 3

ตารางท 2 หนวยงานรบผดชอบหลก/หนวยงานสนบสนนในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน 6

ตารางท 3 เปาหมายและเปาประสงคทเกยวของกบ สพภ.

หนา

5

10

11

3

6

6

กรอบยทธศาสตรฯ ของ BEDO ฉบบทไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหาร สพภ. วนท 24 สงหาคม 2560 หนา - 1 -

กรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579)

ของส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน)

ส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) หรอ สพภ. จดตงขนตามพระราชกฤษฎกาจดตงส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) พ.ศ. 2550 มวตถประสงคในการด าเนนงานตามมาตรา 7 ขอ (1) สงเสรม สนบสนน และด าเนนการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ และ ขอ (3) รวบรวม ศกษา วเคราะห และประเมนขอมล รวมทงความตองการดานการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ เพอเสนอแนะนโยบายและมาตรการเกยวกบการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพตอคณะรฐมนตร โดยมงเนนการสรางมลคาเพมจากความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนของไทยเพอใชประโยชนทางเศรษฐกจอยางยงยน

การพฒนาเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) ในบรบทของโลกมการพฒนาในรปแบบทหลากหลายและมการก าหนดขอบเขตทแตกตางกนในแตละภมภาคและแตละประเทศ เนองจากความแตกตางดานความหลากหลายทางชวภาพทม โดยในวนท 24 – 26 พฤศจกายน พ.ศ. 2558 ไดมการจดประชม Global Bioeconomy 20151 เปนครงแรกทประเทศเยอรมน โดยมผเขารวมประชมกวา 700 คน จาก 80 ประเทศ โดยมวตถประสงคในการก าหนดทศทางการเตบโตของเศรษฐกจชวภาพเพอน าไปสการพฒนาเศรษฐกจสเขยว (Green Growth) และน าไปสเปาหมายการพฒนาทยงยน (SDGs) รวมทงการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ ซงกลมประเทศอตสาหกรรมชนน า 7 ประเทศ (Group of Seven: G7) ลวนแลวแตมนโยบายการพฒนาเศรษฐกจชวภาพทงสน นอกจากนนประเทศตาง ๆ อาท แอฟรกาใต กลมสหภาพยโรป รวมทงประเทศในอาเซยนอยางมาเลเซยทตงเปาหมายในป 2020 โดยจะสรางรายไดจากเศรษฐกจจากฐานชวภาพถง 14.3 พนลานรงกตมาเลเซย หรอประมาณรอยละ 8-10 ของ GDP

ในสวนของประเทศไทยนน กรอบยทธศาสตรชาต ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 – 25792 ไดก าหนดให “ประเทศไทยมความมนคง มงคง ยงยน เปนประเทศทพฒนาแลวดวยการพฒนาตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง” หรอเปนคตพจนประจ าชาตวา “มนคง มงคง ยงยน” โดยเนนความเจรญเตบโตของชาต ความเปนธรรมและความอยดมสขของประชาชน ความยงยนของฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ความมนคงทางพลงงานและอาหาร ความสามารถในการรกษาผลประโยชนของชาตภายใตการเปลยนแปลงของสภาวะแวดลอมระหวางประเทศ โดย ยทธศาสตรท 5 เนนการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม และมงไปสระบบเศรษฐกจสเขยว (Green Economy) ระดบการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดต า (Low Carbon) มพนทสเขยวใหญขน ประชาชนมพฤตกรรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรตอสงแวดลอม ซงถกถายทอดออกมาเปนแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 12 พ.ศ. 2560 – 25643 ทเนนการพฒนาทมงสการเปลยนผานประเทศไทยจากประเทศทมรายไดปานกลางไปสประเทศทมรายไดสง มการกระจายรายไดและการพฒนาอยางเทาเทยม มระบบนเวศนทด สงคมอยรวมกนอยางมความสข โดยไดก าหนดยทธศาสตรท 4 ดานการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมและการพฒนาทยงยน ซงเนนการบรรลเปาหมายการสรางการเตบโตสเขยว (Green Growth) ซงเปนการพฒนาทสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม และพฒนาประเทศเพอน าไปสความยงยนในอนาคต ซงเปนไปตามกรอบการพฒนาทยงยนของสหประชาชาต

1 เวบไซต http://gbs2015.com/home/ 2 เวบไซตของส านกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (http://www.nesdb.go.th/ewt_news.php?nid=6362&filename=index) 3 เวบไซตของส านกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (http://www.nesdb.go.th/ewt_news.php?nid=6362&filename=index)


การปฏรปเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) ของไทย4 รฐบาลใหความส าคญในการสงเสรมอตสาหกรรมเปาหมายในอนาคต 10 ประเภท (New Engine of Growth) จงจ าเปนทจะตองมการปฏรปเศรษฐกจชวภาพซงเปนเศรษฐกจกระแสใหมทจะเปนพลงขบเคลอนใหประเทศไทยพนจากการเปนประเทศ “รบจางผลตสนคา” มาเปนประเทศทใช “การพฒนานวตกรรม” จากความรดานเทคโนโลยชวภาพและทนจากความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity) ของประเทศ โดยมวตถประสงคหลก คอ (1) ใชความหลากหลายทางชวภาพของประเทศอยางยงยน (2) ผสมผสานวทยาศาสตรและเทคโนโลยกบภมปญญา (3) สรางรายไดในทกหวงโซการผลต และ (4) พฒนาเศรษฐกจสเขยวอยางยงยน ซงรฐบาลไดน าโมเดลประเทศไทย 4.05 มาใชเปนการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจจากเดมทขบเคลอนดวยการพฒนาประสทธภาพในการผลตภาคอตสาหกรรมไปสเศรษฐกจทขบเคลอนดวยเทคโนโลยและนวตกรรม (Innovation Drive Economy) เพอใหเกดการเปลยนแปลงใน 3 มตทส าคญ ไดแก (1) เปลยนจากการผลตสนคาโภคภณฑ ไปสสนคาเชงนวตกรรม (2) เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยภาคอตสาหกรรม ไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม และ (3) เปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคาไปสการเนนภาคบรการมากขน ซงจ าเปนตองมการเปลยนโครงสรางทงระบบใน 4 องคประกอบส าคญ คอ (1) เปลยนจากการเกษตรแบบดงเดม (Traditional Farming) ในปจจบน ไปสการเกษตรสมยใหมทเนนการบรหารจดการและเทคโนโลย (Smart Farming) โดยเกษตรกรตองมรายไดมากขนและเปนเกษตรกรแบบเปนผประกอบการ (Entrepreneur) (2) เปลยนจากวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมแบบเดม (Traditional SMEs) ทรฐตองใหความชวยเหลออยตลอดเวลาไปสการเปน Smart Enterprises และ Startups ทมศกยภาพสง และเปนวสาหกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม (Innovation Driven Enterprises: IDE) (3) เปลยนจากการใหบรการแบบเดม (Traditional Services) ซงมการสรางมลคาคอนขางต า ไปสการบรการทสรางมลคาสง (High Value Services) และ (4) เปลยนจากแรงงานทกษะต าไปสแรงงานทมความร ความเชยวชาญ และทกษะสง

ส าหรบยทธศาสตรดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพนน แผนจดการคณภาพสงแวดลอม พ.ศ. 2560 – 2564 ไดก าหนดประเดนยทธศาสตรทส าคญไว 4 ประเดน คอ (1) การจดการทรพยากรธรรมชาตอยางสมดลและเปนธรรม (2) เพมประสทธภาพการใชทรพยากรธรรมชาตอยางคมคา และสงเสรมสงคมใหเปนมตรกบสงแวดลอม (3) การจดการคณภาพสงแวดลอมทด ไดรบการปองกน บ าบดและฟนฟ และ (4) สรางศกยภาพเพอรองรบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยธรรมชาต และสงเสรมความรวมมอกบตางประเทศ ซงมความเชอมโยงกบแผนแมบทบรณาการจดการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558 – 2564 ทเปนแผนหลกดานความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยทจดท าขนเพอตอบสนองตอพนธกรณของอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพ (Convention on Biological Diversity: CBD) ในมาตราท 6 ทก าหนดใหภาคด าเนนการจดท ากลยทธหรอแผนระดบชาตเพอการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน โดยแผนฉบบนไดน าแผนกลยทธความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2554 – 2563 และเปาหมายไอจ โดยมยทธศาสตรทส าคญ 4 ยทธศาสตร คอ (1) บรณาการคณคาและการจดการความหลากหลายทางชวภาพโดยการมสวนรวมในทกระดบ (2) อนรกษ และฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ (3) ปกปองคมครองสทธประโยชนของประเทศและบรหารจดการเพอเพมพนและแบงปนผลประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพโดยสอดคลองกบแนวทางเศรษฐกจสเขยว และ (4) พฒนาองคความรและระบบฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพใหเปนมาตรฐานสากล โดย “แผนปฏบตการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ.2560-2564” ซงเปนสวนหนงของแผนแมบทบรณาการฯ ไดรบความเหนชอบจากคณะรฐมนตรแลว เมอวนท 28 มนาคม 2560

4 รายงานของคณะกรรมการธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานเศรษฐกจ สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ เรอง “การปฏรปเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy)” (ขอมล ณ เดอน ธนวาคม พ.ศ. 2559) 5 เอกสารแนวทางขบเคลอนประเทศไทย 4.0 กบจงหวด 4.0 ของรฐมนตรชวยวาการกระทรวงพาณชย (นายสวทย เมษนทรย) 23 ก.ย. 59


แผนยทธศาสตรกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 – 25796 ไดใหความส าคญเรองการอนรกษและใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเพอเปนฐานรากการพฒนาอยางสมดล โดยมยทธศาสตรส าคญ 6 ดาน คอ (1) การจดการปาไมและความความหลากหลายทางชวภาพ (2) การบรหารจดการน า (3) การจดการขยะมลฝอยและสงแวดลอม (4) การส งเสรมและผลตและบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม (5) การลดผลกระทบจากการเปลยนแปลงภมอากาศและภยพบตทางธรรมชาต และ (6) การพฒนาระบบบรหารจดการและองคกร

อยางไรกด แมประเทศไทยจะมทศทางการพฒนาเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) แลว แตเปนการพฒนาตามกระแสของโลก ซงปฏเสธไมไดวา ยงมประชาชนอกจ านวนมากทยงไมพรอมทจะด าเนนการตามโมเดลประเทศไทย 4.0 และการพฒนาเศรษฐกจชวภาพในกระแสของโลก ดงนน สพภ. ในฐานะทมบทบาทในการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (Biodiversity-Based Economy) ซงเนนการพฒนาเศรษฐกจจากชวภาพในระดบฐานรากทใหความส าคญกบชมชนและทองถนเปนหลก จงควรมการจดท ากรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ ระยะ 20 ป (พ.ศ. 2560 – 2579) เพอใหเกดการประสานการด าเนนการของหนวยงานของรฐและเอกชนทเกยวของ ทงในประเทศและตางประเทศ ในการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพใหมความเชอมโยงกนและสอดคลองกบนโยบายทคณะรฐมนตรก าหนด

1 สถานการณและบรบทการเปลยนแปลง

1.1 สถานการณและบรบทภายนอก

1.1.1 ประเดนเรองการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพเปนทศทางการพฒนาทยงยนของโลก จากการประชม The Global Bio Economy Summit 2015 เมอวนท 25-26 พฤศจกายน 2558 ท กรงเบอรลนด สหพนธสาธารณรฐเยอรมน ซง The German Bio Economy Council ไดจดประชมระดบโลกครงแรกเกยวกบเศรษฐกจจากฐานชวภาพ โดยเชญผน าดานการก าหนดนโยบาย การวจย การพฒนาอตสาหกรรม และองคกรภาคประชาสงคม มากกวา 800 คนทวโลกมารวมประชมหารอเกยวกบนโยบายเศรษฐกจจากฐานชวภาพของโลก ก าหนดใหเศรษฐกจจากฐานชวภาพเปนหนงในทศทางการพฒนาทยงยนของโลกในอนาคต

ตารางท 1 การด าเนนงานเกยวกบเศรษฐกจจากฐานชวภาพของกลมประเทศ G7 Country Name of strategy Main actors Key funding areas Canada Growing forward M. of Agriculture R&D renewable resources,

Bio-based materials, bioenergy

France BE-relevant policies M. for Ecology M. for Research

Bioenergy, green chems, Clusters, circular econ.

Germany R&D strategy BE Policy strategies BE

M. for Research M. of Agriculture

R&D food security, sust. Agric., ind. Process, bioenergy

Italy No specific BE policy --- EU Programmes

6 เวบไซตกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (http://www.mnre.go.th)


ตารางท 1 การด าเนนงานเกยวกบเศรษฐกจจากฐานชวภาพของกลมประเทศ G7 (ตอ) Country Name of strategy Main actors Key funding areas Japan Biomass utilization and

Industrial strategies Cabinet, National Biomass Policy Council

R&I, circular econ., regional devel.

UK BE-relevant policies Parliament, Energy & Climate, Env, Transport, Business

Bioenergy, agri-science and technology

US Bio Economy Blueprint Farm Bill

White House, USDA Life sciences (biomed) Agriculture (multiple areas)

EU Innovation for sust. growth

DG Science, Research, Innovation

Horizon 2020, PPPs

ทมา : Bioökonomierat (2015). Bio Economy Policy. Synopsis and analysis of strategies in the G7.

1.1.2 ทศทางการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของโลก การพฒนาเศรษฐกจชวภาพของโลกสวนใหญเนนการพฒนาในธรกจหลก 6 สาขา คอ (1) อาหาร (2) พลงงาน (3) ผลตภณฑจากทะเล (4) ผลตภณฑจากปา (5) เกษตรกรรม และ (6) วสดทางเคมภณฑ โดยในสวนของแคนาดาและสหรฐอเมรกาจะรวมสาขาสขภาพ ซงรวมถงเรองผลตภณฑยา และบรการดานนวตกรรมเชน ชวสารสนเทศศาสตร (Bioinformatics) ทเนนในการเกบ รวบรวม และวเคราะหขอมลรหสพนธกรรม ขณะทกลมสหภาพยโรปจะไมรวมสาขาสขภาพ แตจะเนนในเรองของการลดการใชพลงงานจากฟอสซลและกาซเรอนกระจก รวมทงในเรองของการน าเทคโนโลยมาใชในการพฒนาผลตภณฑใหมจากชวมวล (Biomass) หรอวสดเหลอใช

1.1.3 วสยทศนของโลกในป 2050 ส าหรบการพฒนาธรกจ World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) ไดรวบรวมความเหนจากบรษทชนน าของโลกกวา 200 บรษท ใน 22 อตสาหกรรม จาก 36 ประเทศทวโลก เพอก าหนดวสยทศนในป 2050 วา ประชากรโลก 9,000 ลานคนในป 2050 จะตองมชวตทดภายใตทรพยากรในโลกนทมอยางจ ากด โดยดานทเกยวของกบการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพโดยตรงม 5 ดาน คอ (1) ดานเศรษฐกจ (Economy) จะตองมความรและความตระหนกถงตนทนจากการปลอยคารบอน น า และระบบนเวศตาง ๆ (2) ดานการเกษตร (Agriculture) จะตองเพมผลผลตเปนสองเทาจากการใชประโยชนจากทดนและการใชน า (3) ดานปาไม (Forests) จะตองหยดการตดไมท าลายปาและเพมพนทปาเพอดดซบคารบอนเพมเปนเปน 2 เทาจากพนทในป 2010 (4) พลงงานและก าลงงาน (Energy and Power) จะตองมการลดการปลอยคารบอนลง 50 % ทวโลก เมอเทยบกบป 2005 และ (5) วสด (Materials) เพมประสทธภาพและความคมคาในการใชวสด 4-10 เทาเมอเทยบกบทรพยากรและวสดทใชในป 2000


ทมา : WBDSC (2010). Vision 2050 : The new agenda for Business.

ภาพท 1 แนวทางการพฒนาทยงยนของโลกในป 2050

1.1.4 วาระการพฒนาทยงยน ค.ศ. 2030 (The 2030 Agenda for Sustainable Development) เปนวาระการพฒนาของสมชชาสหประชาชาตจดท าขนโดยมวตถประสงคหลกเพอมงขจดความยากจนในทกมตและทกรปแบบ สานตอภารกจทยงไมบรรลผลส าเรจภายใตเปาหมายการพฒนาแหงสหสวรรษ (MDGs) โดยเนนการพฒนาทสมดลระหวางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ซงเปนการพฒนาทยงยนใน 3 มตทเออตอกนและแบงแยกมได ภายใตหลกการ 5 Ps ไดแก ประชาชน (People) โลก (Planet) ความมงคง (Prosperity) สนตภาพ (Peace) และความเปนหนสวน (Partnership)

ในสวนของเปาประสงคการพฒนาทยงยนและเปาหมาย (Sustainable Development Goals and Targets – SDGs & Targets) ประกอบดวยเปาประสงค (goals) 17 ขอ คอ (1) ความยากจน (2) ความหวโหย (3) สขภาวะ (4) การศกษา (5) ความเทาเทยมทางเพศ (6) น าและการสขาภบาล (7) พลงงาน (8) เศรษฐกจและการจางงาน (9) โครงสรางพนฐานและการปรบใหเปนอตสาหกรรม (10) ความเหลอมล า (11) เมองและการตงถนฐานของมนษย (12) แบบแผนการผลตและการบรโภคทยงยน (13) การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและผลกระทบ (14) ทรพยากรทางทะเล (15) ระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพ (16) สงคมและความยตธรรม (17) หนสวนความรวมมอและการปฏบตใหเกดผล และเปาหมาย (targets) 169 ขอ ครอบคลมการพฒนาทยงยนในทง 3 มต


ตาราง 2 หนวยงานรบผดชอบหลก/หนวยงานสนบสนนในการขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยน เปาหมายการพฒนาทยงยน

(เฉพาะเปาหมายทเกยวของกบ ทส.) หนวยงาน

รบผดชอบหลก หนวยงานสนบสนน

1. ยตความยากจนทกรปแบบในทกท พม./มท. กค./ทส./รง./พณ./ศธ./สธ./ สศช.

2. ยตความหวโหย บรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการ และสงเสรมเกษตรกรรมทยงยน

กษ ทส./รง./พณ./พม./สธ./อก.

6. สรางหลกประกนวาจะมการจดใหมน าและสขอนามยส าหรบทกคน และมการบรหารจดการทยงยน

ทส. กษ./มท./สธ./อก.

8. สงเสรมการเตบโตทางเศรษฐกจทตอเนอง ครอบคลม และยงยน การจางงานเตมทและมผลตภาพ และการมงานทสมควรส าหรบทกคน

กค./สศช. /รง.

กก./กษ./ธปท./ทส./พณ./พน./พม./วท./วธ./สสว./อก.

11. ท าใหเมองและการตงถนฐานของมนษยมความครอบคลม ปลอดภย มภมตานทาน และยงยน

มท. กก./กต./คค./ทส./พม./วธ./สศช.

12. สรางหลกประกนใหมรปแบบการบรโภคและผลตท ยงยน

ทส. กก./กค./กษ./ทก./พณ./พน./วท./อก.

13. ปฏบตการอยางเรงดวนเพอตอสกบการเปลยนแปลง สภาพภมอากาศและผลกระทบทเกดข น

ทส. กษ./ศธ./สศช.

14. อนรกษและใชประโยชนจากมหาสมทร ทะเลและ ทรพยากรทางทะเลอยางยงยนเพอการพฒนาทยงยน

ทส. กษ.

15. ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบก อยางยงยน จดการปาไมอยางยงยน ตอสการกลาย สภาพเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดนและ ฟนสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความ หลากหลายทางชวภาพ

ทส. กษ./มท./สศช.

ทมา : เอกสารการประชมหารอ เรอง แนวทางการด าเนนงานเพอขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ครงท 1/2559 เมอ 26 กมภาพนธ 2559

ตารางท 3 เปาหมายและเปาประสงคทเกยวของกบ สพภ.

เปาหมายและเปาประสงค หนวยงานรบผดชอบ

หนวยงานรบผดชอบ ของ ทส.

เปาหมาย 2 ยตความหวโหย บรรลความมนคงทางอาหารและยกระดบโภชนาการ และสงเสรมเกษตรกรรมทยงยน

กษ. (หลก)

ทส. (สนบสนน)

2.5 คงความหลากหลายทางพนธกรรมของเมลดพนธ พชทใชเพาะปลก สตวในไรนาและทเลยงตามบานเรอน และชนดพนธตามธรรมชาตทเกยวของกบพชและสตวเหลานน รวมถงใหมธนาคารเมลดพนธและพชทมการจดการทดและมความหลากหลาย ทงในระดบประเทศ ระดบภมภาค และระดบนานาชาต และสรางหลกประกนวาจะมการเขาถงและแบงปนผลประโยชนทเกดจากการใชทรพยากรทางพนธกรรมและองคความรทองถนทเกยวของอยางธรรมและเทาเทยมตามทตกลงกนระหวางประเทศ ภายในป 2573

กษ. ทส.

สผ. สพภ. อส. อสพ.


เปาหมายและเปาประสงค หนวยงานรบผดชอบ

หนวยงานรบผดชอบ ของ ทส.

เปาหมาย 12 สรางหลกประกนใหมรปแบบการบรโภคทยงยน ทส. (หลก)

12.2 บรรลการจดการทยงยนและการใชทรพยากรทางธรรมชาตอยางมประสทธภาพ ภายในป 2573

ทส. ทกหนวยงานใน ทส.

เปาหมาย 15 ปกปอง ฟนฟ และสนบสนนการใชระบบนเวศบนบกอยางยงยน จดการปาไมอยางยงยน ตอสการกลายสภาพเปนทะเลทราย หยดการเสอมโทรมของทดนและฟนสภาพกลบมาใหม และหยดการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ

ทส. (หลก)

15.9 บรณาการมลคาของระบบนเวศและความหลากหลายทางชวภาพเขาไปสการวางแผน กระบวนการพฒนา ยทธศาสตรการลดความยากจน และบญชทงระดบทองถนและระดบประเทศ ภายในป 2563

สศช. ทส.

อส. สพภ. สผ.

ทมา : เอกสารการประชมหารอ เรอง แนวทางการด าเนนงานเพอขบเคลอนเปาหมายการพฒนาทยงยนดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ครงท 1/2559 เมอ 26 กมภาพนธ 2559

1.1.5 พนธกรณและขอตกลงระหวางประเทศทมความซบซอนและเขมขนมากข น โดยเฉพาะจากมาตรการดานสงคมและสงแวดลอม ทสงผลกระทบตอการแขงขนทางการคาและการลงทน เนองจากภายใตกรอบการคาเสรตางๆ ท าใหทกประเทศรวมทงประเทศไทยตางเผชญหนากบการคาเสรทมแนวโนมจะไมมการกดกนหรออปสรรคทางภาษระหวางกนอกตอไป แตกลบจะตองเผชญกบมาตรการทมใชภาษ (Non - Tariff Measures: NTMs) ซงรฐบาลแตละประเทศหรอกลมประเทศตางๆ มแนวโนมทจะใชมาตรการทไมใชภาษ เพอคมครองทงการบรโภคและการผลตในประเทศเพมมากขน ภายใตเงอนไขคณภาพสนค า ความปลอดภยของผบรโภค และสงแวดลอม ในฐานะทประเทศไทยเปนประเทศทตองพงพาการสงออกเพอพฒนาเศรษฐกจของประเทศจงหลกเลยงไมไดทตองเผชญกบมาตรการตางๆ ทประเทศคคาไดจดท าขน

1.1.6 ขอตกลง “Paris Agreement” การประชมรฐภาคกรอบอนสญญาสหประชาชาตวาดวยการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ สมยท 21 หรอ COP21 ทกรงปารส ประเทศฝรงเศส ระหวางวนท 30 พฤศจกายน - 11 ธนวาคม 2558 มสาระส าคญ คอ การก าหนดเปาหมายลดกาซเรอนกระจกรวมกนระดบโลก การก าหนดใหประเทศพฒนาแลวสนบสนนการเงนแกประเทศก าลงพฒนาในการด าเนนงานเพอบรรลเปาหมาย การพฒนาและถายทอดเทคโนโลย เสรมศกยภาพใหกลไกความรวมมอทางเทคโนโลย ซงขอตกลงดงกลาว หากมการผลกดนใหทกประเทศโดยเฉพาะกลมทมการปลอยกาซเรอนกระจกขนาดใหญแสดงความรวมมอได กจะสงผลดในระยะยาว

ในการประชมครงน พล.อ.ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดกลาวถอยแถลงของประเทศไทย โดยย าถงการจดท า Action Plan ของประเทศทจะพยายามลดการปลอยกาซเรอนกระจกใหได 20 - 25% ภายในป ค.ศ. 2030 โดยมงลดการใชพลงงานจากฟอสซลหนมาใชพลงงานทดแทนทเปนมตรตอสงแวดลอม ลดการขนสงทางถนนเปนระบบราง การเปลยนขยะเปนพลงงาน ขจดการรกปาพรอมทงปลกปาเพมเตม การท าแผนบรหารจดการน าอยางบรณาการ จดท า Roadmap การลดหมอกควนเหลอรอยละศนย และทส าคญ คอ การพฒนาอยางยงยน โดยน าหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทพระราชทานมากวา 50 ปแลวในรปแบบ “ประชารฐ” ดวยความรวมมอของภาครฐ เอกชน ประชาสงคม NGO และประชาชน ซงเปนหลกการส าคญทสอดคลองกบการด าเนนการใหบรรลวาระการพฒนาทยงยนภายในป 2030 ของสหประชาชาต


1.1.7 แนวคดในการพฒนาทมความส าคญตอเศรษฐกจโลก

ในปจจบนมแนวคดทสงผลกระทบตอการพฒนาเศรษฐกจโลกในอนาคตอยางรนแรง และถกผลกดนโดยประเทศมหาอ านาจทางเศรษฐกจของโลก คอ

(1) อตสาหกรรม 4.0 (Industry 4.0) ค าวา Industry 4.0 เปนค าทคดคนขนโดยภาคเอกชนของเยอรมน และไดรบการกลาวถงครงแรกในงาน Hannover Messe ในป 2554 โดยมแนวคดมาจาก Industrial Revolution ครงท 4 หรอการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ซงรฐบาลเยอรมนไดน าไปบรรจในยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรม ‘HighTech Strategy 2020’ เพอสนบสนนใหเยอรมนสามารถความเปนผน าดานอตสาหกรรมของโลกบนพนฐานของนวตกรรม ตอมามการเผยแพรแนวคดนโดยเยอรมนไดประกาศวา โลกของเราจะเขาสชวงการปฏวตอตสาหกรรมครงท 4 ภายใน 20 ปขางหนา และเยอรมนจะตองอยในหวขบวนขบเคลอนการเปลยนแปลงทางเศรษฐกจครงใหม

แนวคดของ Industry 4.0 คอ แนวคด Industry 4.0 น จะเปนการบรณาการโลกของการผลต เขากบการเชอมตอทางเครอขายในรปแบบ“The Internet of Things (IoT)” คอ การท าใหกระบวนการผลตสนคาเชอมกบเทคโนโลยดจทล หรอแมกระทงท าใหตวสนคาเองเชอมกบเทคโนโลยดจทล จดเดนทส าคญอยางหนงกคอสามารถเชอมความตองการของผบรโภคแตละรายเขากบกระบวนการผลตสนคาไดโดยตรง สามารถผลตของหลากหลายรปแบบแตกตางกน เปนจ านวนมากในเวลาพรบตาเดยว โดยใชกระบวนการผลตทประหยดและมประสทธภาพดวยเทคโนโลยดจทลครบวงจรแบบ “Smart Factory” โดยแนวคดนจะผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงระบบเศรษฐกจ เกดการสรางงาน และยกระดบขดความสามารถในการแขงขน ไดในระยะยาว โดยเฉพาะอยางยงในสาขา IT การผลต individual products ตาง ๆ เชน รถยนต เครองใชในชวตประจ าวน เทคโนโลยการพมพ 3D การพฒนาระบบ smart grid การแพทยสาขา telemedicine และจะเปนตวกระตนใหเกดการวจยและพฒนาในดานทเกยวของเชน IT วศวกรรมศาสตร วสดศาสตร เทคโนโลยชวภาพ เปนตน โดยแนวคดนเปนแนวคดทพฒนาควบคกบเศรษฐกจดจตอล (Digital Economy)

(2) เศรษฐกจดจตอล (Digital Economy) คอ เศรษฐกจและสงคมทใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร (หรอเรยกวาเทคโนโลยดจทลเพอใหทนยคสมย) เปนกลไกส าคญในการขบเคลอนการปฏรปกระบวนการผลต การด าเนนธรกจ การคา การบรการ การศกษา การสาธารณสข การบรหารราชการแผนดน รวมทงกจกรรมทางเศรษฐกจและสงคมอนๆ ทสงผลตอการพฒนาทางเศรษฐกจ การพฒนาคณภาพชวตของคนในสงคม และการจางงานทเพมขน โดยเฉพาะอยางยงการการทเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและท าลายธรกจทปรบตวไมทนจนลมสลาย (Disruptive Technology) ท าใหองคกรขนาดใหญจ าเปนทจะตองปรบตว และหลายองคกรเรมมการน าระบบ Automation หรอหนยนต (Robot) เขามาท างานรวมกบมนษยมากขน เรยกวา "Collaborative Robot" หรอ "CoBot" ในการน า "CoBot" มาใชหนยนตตองออกแบบใหปลอดภย มหนาทชวยเหลอการท างานของมนษย น าหนกเบา เคลอนยายและดแลรกษาไดงาย อยางไรกตาม ผน ายงตองพฒนาทกษะบคลากรใหใชหรอควบคมระบบ Automation และหนยนตไดเปนอยางด


(3) การพฒนาเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) ในป 2015 ไดมการประชม “Global Bio Economy Summit 2015” ทประเทศเยอรมน โดยมประเทศตาง ๆ ทวโลกเขารวมประชม ซงไดมการหารอถงทศทางการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของโลก หลงจากทประเทศตาง ๆ ไดเรมพฒนานโยบายเศรษฐกจชวภาพในประเทศตนเอง อาท สหรฐอเมรกา แคนาดา สหภาพยโรป เยอรมน ฟนแลนด แอฟรกาใต มาเลเซย ฯลฯ ซงทประชมไดมความเหนรวมกนวา เศรษฐกจชวภาพเปนหนงในทศทางการพฒนาทยงยนของโลกในอนาคต แนวคดการพฒนาเศรษฐกจชวภาพเนนการน าความหลากหลายทางชวภาพมาสรางมลคาเพมดวยเทคโนโลยและนวตกรรม โดยครอบคลมในอตสาหกรรมเกษตร ประมง อาหาร ปาไม พลงงานทดแทน วสดภณฑทางเคม เปนตน ซงแตละประเทศจะก าหนดอตสาหกรรมเปาหมายทแตกตางกนตามความหลากหลายทางชวภาพทตนเองมอย

ส าหรบการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของประเทศไทยนน ถกบรรจไวในเศรษฐกจกระแสใหมโดยแบงการพฒนาออกเปน 2 ระดบ คอ (1) ระดบฐานราก ซงเปนการน าความหลากหลายทางชวภาพมาใชทางตรงหรอแปรรปขนตน และ (2) ระดบอตสาหกรรม ซงมการเชอมโยงเขากบอตสาหกรรมเปาหมายของประเทศไทย 5 อตสาหกรรม (จาก 10 อตสาหกรรม) คอ (1) อตสาหกรรมการทองเทยวกลมรายไดดและการทองเทยวเชงสขภาพ (2) การเกษตรและเทคโนโลยชวภาพ (3) อตสาหกรรมแปรรปอาหาร (4) อตสาหกรรมการแพทยครบวงจร และ (5) เชอเพลงชวภาพและเคมชวภาพ ขณะเดยวกนยงมการเชอมโยงขอไดเปรยบเรองความหลากหลายทางชวภาพของไทยเขาสการพฒนาโดยใช Industry 4.0 ดวย

(4) เศรษฐกจหมนเวยน (CIRCULAR ECONOMY) คอ เศรษฐกจทคณคาของวตถดบ ทรพยากรและผลตภณฑไดรบการรกษาใหคงไวใหนานทสดและมการสรางของเสยทต าทสด ซงตามความหมายนแลวระบบเศรษฐกจทมความหมนเวยนจะมคณสมบตทสามารถฟนคนและกลบสสภาพเดม และสามารถคงภาคสวนตาง ๆ ทอยภายในระบบใหมคณภาพและคณคาสงสด โดยเศรษฐกจหมนเวยนตงอยบน 3 หลกการ คอ (1) การรกษาและเสรมทนดานธรรมชาต (natural capital) ผานการจดการ ควบคมทรพยากรธรรมชาตทมจ ากด โดยเรมจากการสรางประโยชนหรอคณคาของทรพยากรในทกโอกาสทสามารถท าได (2) การใชประโยชนทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด ผานการหมนเวยนผลตภณฑ สวนประกอบ และวตถตาง ๆ ใหไดประโยชนสงสด ซงทงนจะน าไปสการออกแบบการแปรรปทรพยากรหลงจากททรพยากรผานการใชงาน (remanufacturing) การซอมแซม (refurbishing) และการน ามาใชอกครง (recycling) เพอคงการหมนเวยนของสวนประกอบและวตถตาง ๆ ภายในเศรษฐกจ และ (3) การรกษาประสทธภาพของระบบ ผานการออกแบบเพอหลกเลยงผลกระทบดานลบ (negative externalities) จากผลตภณฑ

1.2 สถานการณและบรบทภายใน 1.2.1 การเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ รฐบาลของไทยก าหนดเปาหมายในการสรางรายได

เฉลยตอหวจากประเทศรายไดปานกลางตอนบน (Upper Middle Income Country) ไปสประเทศทมรายไดสง สงผลใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางเศรษฐกจ จากโครงสรางการผลตภาคเกษตรไปสภาคอตสาหกรรมและบรการมากขน แตการผลตและการบรโภคยงสงผลกระทบตอสงแวดลอม แนวโนมในอนาคตท าใหไมสามารถยกระดบการพฒนาออกจากการเปนประเทศรายไดปานกลางไดในระยะเวลาทเหมาะสม มขอจ ากดในการขยายตวและการลดลงของขดความสามารถในการแขงขนของภาคการผลต


การประมาณการเศรษฐกจโลกหลงจาก Brexit และ President Trump (ตพมพเพอ February 2017)

ประมาณการณอนดบ GDPs ของประเทศตาง ๆ ไว

Country

Projected GDP ranking (at PPPs)

2016 2030 2050

Indonesia 8 5 4

Thailand 20 22 25

Malaysia 27 25 24

Philippines 28 24 19

Vietnam 32 29 20

ทมา : รายงาน The Long View How will the Global economy order change by 2050? ของ PWC (February 2017)

จากรายงานของ PricewaterhouseCoopers (PwC) ในเดอนกมภาพนธ 2560 หลงเกดเหตการณ Brexit และการรบต าแหนงประธานาธบดของสหรฐอเมรกาคนใหมอยาง มร. โดนลล ทร มป ไดคาดการณแนวโนม GDP โลกในป 2030 และ 2050 ซงแสดงใหเหนวา ขนาดเศรษฐกจของประเทศไทยในป 2016 อยอนดบท 20 ของโลกและเปนอนดบ 2 ในอาเซยน แตในป 2050 ขนาดเศรษฐกจของประเทศไทยตกไปอยอนดบท 25 ของโลก และอนดบ 5 ในอาเซยน โดยปญหามาจากการท อตราการเกดของไทยต า สงผลใหการบรโภคในประเทศไมเตบโตเมอเทยบกบอก 4 ประเทศทมการเพมจ านวนประชากรอยางตอเนอง

1.2.2 การเขาสสงคมสงวย การปรบตวเขาสโครงสรางประชากรผสงอายซงจะเปนอปสรรคตอการพฒนาเศรษฐกจทงทางตรงและทางออม เนองจากขนาดก าลงแรงงานลดลง จ านวนประชากรขยายตวชา การขาดแคลนแรงงานเกดการพงพงประชากรวยแรงงานจากตางชาตโดยน าเขาแรงงาน สงผลใหเกดปญหาความเหลอมล าดานรายได โอกาส การเขาถงบรการภาครฐ รวมถงการพฒนาเขาสสงคมเมอง ทน ามาซงปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม


ทมา : รายงาน The Long View How will the Global economy order change by 2050? ของ PWC (February 2017)

1.2.3 การขยายตวของเมอง

การเตบโตของเมองอยางรวดเรวท าใหเกดการอพยพของประชาชนเขาไปอาศยในเขตเมองจนเกนศกยภาพของเมองทจะรองรบได เกดปญหาขาดแคลนดานระบบสาธารณปโภคและสาธารณปการททวถง น ามาซงปญหาตางๆ หากขาดการบรหารจดการทด เชน ปญหาการบรหารจดการขยะชมชนและขยะอตสาหกรรม โดยพบวาในชวงป พ.ศ. 2551 - 2557 มแนวโนมการผลตขยะมลฝอยเพมขน อตราการผลตขยะมลฝอยเฉลยตอคนเพมสงขนจาก 1.04 กโลกรม/คน/วน ในป 2553 เปน 1.15 กโลกรม/คน/วน ในป 2557 ปจจบนมขยะมลฝอยเกดขนปละ 26 ลานตน ขณะทสถานก าจดขยะมไมเพยงพอ และสวนใหญด าเนนการไมถกตองตามหลกวชาการ ขยะไดรบการจดการอยางถกตองมเพยง 7.9 ลานตน ท าใหมขยะตกคางมากถง 19 ลานตน รวมทงเกดปญหาคณภาพน าเนาเสยจากการระบายน าเสยลงสแหลงน าโดยตรง ไมถกรวบรวมน าไปบ าบด ประกอบกบระบบบ าบดน าเสยรวมชมชน มจ านวนเพมขนนอยมาก ไมเพยงพอตอการบ าบดน าเสยทเพมขนตามการขยายตวและการเจรญเตบโตของเมอง จงจ าเปนตองมการจดการอยางเหมาะสมเพอใหเกดการพฒนาทสมดลและยงยน

1.2.4 การลดลงของทนธรรมชาตและศกยภาพของระบบนเวศ

1) ปาไม เปนโครงสรางพนฐานของระบบนเวศ มหนาทในการควบคมสภาพภมอากาศ รกษาสมดลของดนและน า และเปนแหลงของความหลากหลายทางชวภาพ พนทปาไมยงคงถกบกรกท าลายอยางตอเนอง โดยมพนทลดลงจาก 107 ลานไร ในป 2551 เหลอ 102.3 ลานไร ในป 2556 หรอลดลงโดยเฉลยปละประมาณ 1ลานไร ความหลากหลายทางชวภาพอยในภาวะถกคกคาม โดยมสาเหตมาจากการสญเสยระบบนเวศปาไมอยางตอเนองเปนเวลานาน อยางไรกตาม รฐไดเรงรดด าเนนการตามแผนปองกนการบกรกท าลายทรพยากรปาไม และการพลกฟนผนปาอยางเขมขนในชวงป 2557 จนถงปจจบน รวมทงการแกไขปญหาแนวเขตทบซอนทดนภายใตโครงการ One Map ซงจะเปนกลไกทเขมแขงในการปกปองรกษาพนทปาไมตอไป


2) ทรพยากรดนและทดน ปญหาความขดแยงในการใชประโยชนทดนมความรนแรงมากขน โดยมประชาชนเขาถอครองอยอาศยและบกรกท ากนในทดนของรฐประเภทตาง ๆ ไดแก ในเขตพนทปาสงวนแหงชาต 450,000 ราย เนอทประมาณ 6.4 ลานไร เขตพนทปาอนรกษ 185,916 ราย เนอท 2,243,943 ไร ทราชพสด 161,932 ราย เนอท 2,120,196 ไร ทสาธารณสมบตของแผนดนรวมกนประมาณ 1,154,867 ไร7ผบกรกมทงประชากรทยากจน ไรทดนท ากน ผมอทธพล นายทนหรอธรกจการทองเทยว โดยเขาไปบกรกในพนทตนน าล าธาร มระบบนเวศทเปราะบาง ไมเหมาะสมตอการใชประโยชน มปญหาการบรหารจดการ และการทจรตในการออกเอกสารสทธ เนองจากความไมชดเจนของแนวเขตทดนของรฐ นอกจากนน ยงมปญหาการกวานซอทดนของชาวตางชาต ซงยากแกการตดตามตรวจสอบอกดวย

3) ทรพยากรทางทะเลและชายฝง ยงคงเสอมโทรมจากสาเหตการท าประมงทผดกฎหมาย ปาชายเลน แนวปะการง แหลงหญาทะเล และสตวน าชายฝง ถกท าลายจากกจกรรมทางเศรษฐกจ การกอสรางโครงสรางพนฐาน การเพาะเลยงสตวน า การขยายตวของการทองเทยว และปญหาการกดเซาะชายฝง อยางไรกตาม พนทปาชายเลนมแนวโนมเพมขนจาก 1.5 ลานไรในป 2552 เปน 1.53 ลานไรในป 2557 เนองจากการรณรงคและความรวมมอของหลายภาคสวน โดยเฉพาะชมชนทองถน

1.2.5 ความขดแยงในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

ประเดนความขดแยงในการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ทงทดน ปาไม น า ทรพยากรชายฝง แรธาต มสาเหตหลกมาจากความไมเสมอภาคในสทธและอ านาจการจดการทรพยากร ซงเปนชนวนกอใหเกดขอพพาทดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง และวฒนธรรมในระดบพนทระหวางภาครฐภาคเอกชน และชมชน และในหลายกรณความขดแยงดงกลาวไดเปลยนไปสการใชความรนแรงในการแกไขปญหา ซงมแนวโนมจะขยายตวและมความถ รวมถงความรนแรงมากยงขน โดยสาเหตของความขดแยงมาจากนโยบายการพฒนาและการจดสรรทรพยากรเพอใหบรรลวตถประสงคทแตกตางกน รวมทงปญหาผลกระทบสงแวดลอมและการสญเสยฐานทรพยากรในทองถนอนเนองจากโครงการพฒนาของรฐหรอเอกชน ท าใหสงผลกระทบตอวถชวต สขภาพ และคณภาพชวตของประชาชน โดยเฉพาะชมชนทตองพงพงอาศยทรพยากรในทองถนเปนปจจยพนฐานทส าคญในการด ารงชพ (ประมาณการจ านวนชมชนทพงพงฐานทรพยากรในทองถน จากพนทแนวกนชนโดยรอบพนทอนรกษ ระยะ 2 กโลเมตร จ านวนประมาณ 12,000 หมบาน ระยะ 5 กโลเมตร จ านวนประมาณ 26,723 หมบาน) ซงน าไปสขอเสนอแนวทางปฏรปดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงแนวคดเรองประชารฐ ซงจะเปนกลไกทชวยลดความขดแยงไดในอนาคต

1.2.6 ประเทศไทยในยค 4.0 หรอ ไทยแลนด 4.0

ประเทศไทยไดใหความส าคญในการปรบเปลยนโครงสรางเศรษฐกจไปส “Value-Based Economy” หรอเศรษฐกจทขบเคลอนดวยนวตกรรม โดยเปลยนการผลตสนคาโภคภณฑไปสสนคาเชงนวตกรรม เปลยนจากการขบเคลอนประเทศดวยอตสาหกรรมไปสการขบเคลอนดวยเทคโนโลย ความคดสรางสรรค และนวตกรรม และเปลยนจากการเนนภาคการผลตสนคาเปนภาคบรการมากขน ซงเปนการปรบตวเพอรองรบการเปลยนแปลงในบรบทของโลก นอกจากนนยงใหความส าคญในการวจยและพฒนาผานแนวคด “มหาวทยาลย 4.0” เพอสรางมลคาทางเพมทางเศรษฐกจ

7คณะกรรมาธการวสามญแกไขปญหาทดนท ากน เรอง กฎหมายเกยวกบทดนและการเรงรดออกเอกสารสทธแกประชาชน สภา

ผแทนราษฎร ป 2553 อางใน รายงานของสภาปฏรปแหงชาต วาระปฏรประบบเพอสรางเสรมชมชนเขมแขง : สทธชมชนในการจดการทดนและทรพยากรธรรมชาต 2558


1.2.7 การปฏรปเศรษฐกจกระแสใหม (New Economy)

คณะอนกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปเศรษฐกจกระแสใหมในคณะกรรมาธการขบเคลอนการปฏรปประเทศดานเศรษฐกจ สภาขบเคลอนการปฏรปประเทศ เสนอการพฒนา 6 สาขาหลก คอ

(1) เศรษฐกจดจทล (Digital Economy) ซงมงเนนการพฒนา 4 ดานคอ (1) การพฒนาโครงสรางพนฐานดจทลเพอใหทกคนเขาถงไดอยางทวถง (2) การปรบเปลยนการท างานในภาครฐสรฐบาลโฉมใหมทท างานบนพนฐานของเทคโนโลยดจทล (3) การพฒนาและเตรยมความพรอมของภาคประชาชน ภาคประชาสงคมเพอใหมทกษะ ความรเทาทน และ (4) สามารถใชประโยชนจากเทคโนโลยดจทลไดอยางคมคาและปลอดภย โดยแนวทางการขบเคลอนในสวนของภาครฐไดเนนการบรณาการท างานระหวางหนวยงานอยางไรรอยตอ เกดการเชอมการท างานฐานขอมลและระบบบรการอยางแทจรง (Connected Government) เรมจากการบรณาการเชงนโยบายทมการก าหนดเปาหมายการพฒนารฐบาลดจทลระดบประเทศ ในลกษณะ Agenda base หรอ Cross Cutting Issue เพอใหทกหนวยงานมสวนรวมในการผลกดนเปาหมายรวมกน

(2) การปฏรปเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) ซงมงลงทนสรางเศรษฐกจบนฐานการวจยพฒนาและนวตกรรม ใชทรพยากรฐานชวภาพ (พช สตว จลนทรย รวมทงวสดเหลอทงทางการเกษตร ของเสย/น าเสยจากโรงงานอตสาหกรรม ฟารมปศสตวและชมชน พฒนาตอยอดเปน “ผลตภณฑชวภาพ” ทมมลคาสง กอใหเกดความกาวหนาและนวตกรรมในมตใหม ๆ ทสงผลตอการปฏรปภาคเกษตร อาหาร สาธารณสขและการแพทย พลงงานอตสาหกรรมเคม ภาคสงคม และภาคเศรษฐกจของโลก โดยการพฒนาเศรษฐกจชวภาพของไทยมงเนนในเรองการสนบสนนการลงทนดานวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมทงในภาคเอกชนและภาครฐ เพอปฏรปเศรษฐกจจากฐานเกษตรกรรมและฐานความหลากหลายทางชวภาพไปสเศรษฐกจฐานนวตกรรมทใชกระบวนการผลต/เทคโนโลยการผลตทมประสทธภาพสงและเปนมตรตอสงแวดลอม อนน าไปสการพฒนาและผลตผลตภณฑมลคาสงอยางยงยน

(3) เศรษฐกจเชงสรางสรรคและเชงวฒนธรรม (Creative and Cultural Economy) ซงมงเนนการสงเสรมเศรษฐกจสรางสรรคโดยมการก าหนดมาตรการทเออใหเกดการลงทนเพอผลตและพฒนาสนคาเชงสรางสรรคดวยนวตกรรมและองคความรสมยใหมทผสานกบวฒนธรรมและภมปญญาทองถน และผลกดนใหเกดการสรางเครอขายความรวมมอและประสานงานระหวางหนวยงานภาครฐและภาคเอกชน โดยมงเนนการพฒนาเมองควบคกบการพฒนาธรกจสรางสรรค โดยใชการพฒนาเมอง/ยานสรางสรรคเปนกลไปการพฒนาระบบนเวศนสรางสรรค (Creative Ecology) อนเปนสภาพแวะลอมทเออใหเกดธรกจเชงสรางสรรค เพมอตราการจางงาน ดงดดการลงทนจากทงในและตางประเทศ และยกระดบคณภาพชวตของคนในยานใหดยงขน

(4) เศรษฐกจเพอสงคม (Social Economy) ซงมงสงเสรมใหเกดระบบเศรษฐกจทการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจเปนไปเพอการสงคมสงแวดลอมทมคณภาพและยงยนของประชาชนสวนใหญ โดยมกจการเพอสงคม (Social Enterprise) เปนกลไกเชงยทธศาสตรทส าคญในการปรบเปลยนโครงสรางทางสงคมใหเกดความสมดล อนน าไปสการลดความเหลอมล า และการพฒนาสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทยงยน ซงกจการเพอสงคมจะเนนการสรางคณคารวม (Creating Share Value) ทคดถงคณคาทไดรบรวมกนตลอดทงหวงโซอปทานของกระบวนการผลตและบรการอนน าสประโยชนรวมมากกวาการหาผลก าไรสงสดเพอคนกลมยอย และอยบนฐานของความไมเปนธรรมและการจดการทรพยากรอยางไมยงยน นอกจากนนยงมการสงเสรมใหเกดระบบตลาดการลงทนทางสงคม (Social Investment Market) เพอเปนทางเลอกส าคญในการพฒนาทางสงคมในรปแบบใหมใหมประสทธภาพและยงยนขน โดยเปลยนจากเงนบรจาคของภาคประชาชนและเงนสนบสนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของภาคเอกชน (CSR) ไปสกลไกนวตกรรมทางการเงนการลงทนในรปแบบใหมเพอเสรมการด าเนนงานของภาครฐในสวนทขาดประสทธภาพ


(5) การปฏรปทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property System) ซงมงเนนการพฒนาระบบคมครองทรพยสนทางปญญาไทยใหสอดคลองกบมาตรฐานสากล เพอกระตนใหเกดการสรางสรรค สงเสรมการคา และดงดดการลงทนจากตางประเทศ โดยสงเสรมการสรางสรรคนวตกรรมและทรพยสนทางปญญาทน าไปสการใชประโยชนเชงพาณชย รวมทงใหความส าคญในเรองของการพฒนาระบบการคมครอง อนรกษ ความหลากหลายทางชวภาพ ภมปญญาทองถน และการแสดงออกทางวฒนธรรมของไทย เพอปองกนการน าไปใชอยางไมเหมาะสม และสงเสรมใหเกดการตอยอด น าไปใชประโยชนในเชงพาณชย มการแบงปนผลประโยชนกลบสชมชน เพอใหเกดการกระจายรายไดและลดความเหลอมล าทางเศรษฐกจ

(6) เศรษฐกจสดอกเลา (Silver Economy) หรอเรยกวา “เศรษฐกจผสงวย” ซงมงเนนการมสวนรวมในการพฒนาเศรษฐกจโดยผสงอาย โดยก าหนด 3 เรอง คอ (1) การหาวธการเพอใหคนสงอายเขามาอยในระบบเศรษฐกจ มการจางงาน (2) การสงเสรมอตสาหกรรมทสงเสรมการใหบรการเพอชวยเหลอผสงอาย และ (3) ก าหนดวธการสงเสรมใหผสงอายมเงนและมรายไดส าหรบการใชจายและซอบรการตาง ๆ ทสงเสรมใหมขน รวมทงการสงเสรมการตลาดสนคาส าหรบผสงอาย

(7) ประเดนอน ๆ นอกจากประเดนปฏรป 6 ดานแลว ยงมแนวคดในการปฏรปเพอขบเคลอนเศรษฐกจกระแสใหมเพอลดปญหาความเหลอมล าและชองวางในการพฒนา Innovation Changes ในชมชนกบเมอง อาท (1) การพฒนานวตกรรมระดบชมชนและในระดบมหภาค (Macro) (2) การปฏรปการเงนการคลงเพอเศรษฐกจกระแสใหม Funding Platform for new economy (Early Stage Funding) (3) การปฏรประบบนเวศและการลงทนในเศรษฐกจกระแสใหม เปนตน

1.2.8 กรอบแนวทางการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพบนฐานปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ตามบรบทของภาคประชาชน

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเพอเปนแนวทางการด ารงชวตและปฏบตตนของประชาชนทกระดบ โดยยดแนวทางการพฒนา โดยม คน หรอ ประชาชน เปนศนยกลาง สงเหลานจะน าไปส การพฒนาทยงยน (Sustainable Development) โดยปรชญาเศรษฐกจพอเพยงไดรบการเชดชสงสดจากองคการสหประชาชาต (UN) โดยนายโคฟ อนนน ในฐานะเลขาธการ องคการสหประชาชาต ไดทลเกลาฯถวายรางวล The Human Development Lifetime Achievement Award แก พระบาทสมเดจพระเจาอยหว เมอวนท 26 พฤษภาคม 2549 และไดมปาฐกถาถง ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง วาเปนปรชญาทมประโยชนตอประเทศไทยและนานาประเทศ และ สามารถเรมไดจากการสรางภมคมกนในตนเอง สหมบาน และสเศรษฐกจในวงกวางขนองคการสหประชาชาต (UN) ไดยกยองปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ฯ วาเปนสงททรงคณคาตอแนวทางการพฒนาสงคมโลกอยางยงยนในอนาคต

หลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงถกถายทอดผานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร ซงครอบคลมทงในดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม รวมแลว 4,685 โครงการ/กจกรรม (ขอมล ณ เดอนพฤศจกายน 2559) โดยแบงประเภทของโครงการได 8 ประเภท คอ (1) โครงการพฒนาดานแหลงน า 3,204 โครงการ / กจกรรม (2) โครงการพฒนาดานการเกษตร 169 โครงการ / กจกรรม (3) โครงการพฒนาดานสงแวดลอม 177 โครงการ / กจกรรม (4) โครงการพฒนาดานสงเสรมอาชพ 341 โครงการ / กจกรรม (5) โครงการพฒนาดานสาธารณสข 57 โครงการ / กจกรรม (6) โครงการพฒนาดานคมนาคม/สอสาร 86 โครงการ / กจกรรม (7) สวสดการสงคม/การศกษา 393 โครงการ / กจกรรม และ (8) โครงการพฒนาแบบบรณาการ/อน ๆ 258 โครงการ / กจกรรม ซงโครงการตาง ๆ เนนการสรางความเขมแขงและยงยนใหแกเศรษฐกจฐานรากของประเทศ จงควรมการปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใชในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน


โครงการอนรกษพนธกรรมพชอนเนองมาจากพระราชด าร สมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร (อพ.สธ.) และส านกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน) ไดรวมกนจดประชมรบฟงขอเสนอแนะจากภาคประชาชนเพอน าไปใชในการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพอยางยงยนของประเทศไทย โดยสรปประเดนขอเสนอแนะจากภาคประชาชนได ดงน

(1) ผลกระทบจากกระแสการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพในบรบทโลก มดงน (1.1) อนสญญาและพนธกรณระหวางประเทศทเกยวกบความหลากหลายทาง

ชวภาพ อาจเปดโอกาสใหตางชาตเขาถงแหลงความหลากหลายทางชวภาพอนทรงคณคาของไทยอยางไมถกตอง โดยเฉพาะประเทศไทยยงไมมกฎหมายเรองการเขาถงและแบงปนผลประโยชน

(1.2) การพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (Bio Economy) ในปจจบนแบงออกเปน 2 ระดบทส าคญ คอ (1) เศรษฐกจกระแสหลก ทเนนการน าวทยาศาสตร เทคโนโลย และนวตกรรมมาใชในการสรางมลคาเพม และ (2) เศรษฐกจกระแสรอง ทเนนการพฒนาเศรษฐกจฐานรากโดยใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพของชมชนและทองถนในการพฒนา

(1.3) บรบทการพฒนาเศรษฐกจชวภาพ (Bio Economy) ของโลก เนนการพฒนาเศรษฐกจกระแสหลก ซงประเทศไทยไดน าแนวคดนมาใช อาท อตสาหกรรมเกษตร ซงเนนการท าเกษตรแปลงใหญ เปนตน แตมไดน าจดเดนเรองความหลากหลายทางชวภาพของประเทศไทยมาใช นอกจากนนพนทความหลากหลายทางชวภาพของไทยหลายแหง เชน ปาชมชน ฯลฯ กลบถกท าลายเพอพนทไปใชในการปลกพชเกษตรอตสาหกรรม เชน ออย มนส าปะหลง เปนตน

(1.4) ในปจจบนมการครอบครองแหลงก าเนดทรพยากรโดยชาวตางชาต ซงอาจสงผลกระทบตอความหลากหลายทางชวภาพของไทย โดยเฉพาะเรองการเขาถงและแบงปนผลประโยชน ตวอยางเชน นกธรกจจนไดเขามาซอทดนในจงหวดนครพนมเพอปลกกลวย เปนตน ดงนนประเทศไทยจะตองใหความส าคญในเรองการปองกนการลาอาณานคมในรปแบบใหม

(2) ผลกระทบจากนโยบายภาครฐ มประเดนส าคญ ดงน (2.1) ทศทางการพฒนาเศรษฐกจของไทยในบางนโยบายสงผลกระทบตอความ

หลากหลายทางชวภาพ เชน การสงเสรมการท าเกษตรแปลงใหญ เขตเศรษฐกจพเศษ การท าอตสาหกรรมเกษตร ฯลฯ ซงผไดรบประโยชนสวนใหญ คอ นายทน หรอ นกลงทน ขณะทชมชนหรอเกษตรกรไดรบผลตอบแทนนอยมาก เมอเทยบกบมลคาการลงทนของภาครฐ นอกจากนนในบางพนทเปนพนททบซอนกบพนททชมชนใชประโยชน เชน ปาชมชน เปนตน

(2.2) นโยบายของภาครฐควรใหความส าคญกบเศรษฐกจกระแสรอง ซงประเทศไทยมจดเดนทสามารถแขงขนกบประเทศอนได นนคอ เรามความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาในชมชนและทองถนมากมาย แตเรายงไมไดมการศกษาและน ามาใชประโยชนอยางถกตอง นอกจากนนยงขาดการบรณาการรวมกนระหวางหนวยงานภาครฐกบชมชนในทศทางเดยวกน

(2.3) นโยบายภาครฐยงไมไดเนนการฟนฟแหลงความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ โดยเฉพาะการแกไขปญหาน าเคมบกรก ซงท าลายความหลากหลายทางชวภาพอยางถาวร เปนตน รวมทงควรสรางกลไกเพอสรางแรงจงใจใหชมชนท าการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ

(2.4) ประเทศไทยยงไมมแหลงเกบรกษาทรพยากรอนทรงคณคา (ตนพนธ) อยางเปนระบบ และควรผลกดนใหชมชนและทองถนมความเขาใจและตระหนกถงความส าคญของการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางถกตอง โดยควรเนนการพฒนานกอนกรมวธานในระดบชมชน และควรมการพฒนานกวจยในระดบชมชนเพอน าความหลากหลายทางชวภาพทชมชนมมาตอยอดและสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจใหกบชมชน


(3) ผลกระทบจากกฎหมาย มประเดนส าคญ ดงน (3.1) อนสญญา CBD ใหแตละประเทศท า Clearing House ความหลากหลายทาง

ชวภาพทมและน าความรทมามารวมกน ซงมความเสยงทประเทศไทยจะถกฉกฉวยทรพยากรและองคความรดานภมปญญาทม ขณะเดยวกน บางประเทศมความพยายามในการแยงชงความหลากหลายทางชวภาพของประเทศทมความสมบรณดานความหลากหลายทางชวภาพ โดยพยายามใหประเทศทเปนเจาของความหลากหลายทางชวภาพแกไขกฎหมาย ตวอยางเชน มการอางวาประเทศไทยยงไมมกฎหมายอนญาตใหเขาถงและแบงปนผลประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพ และหากประเทศไทยจดท ากฎหมายทไมครอบคลมกอาจจะท าใหตางชาตใชชองโหวของกฎหมายในการเอาเปรยบประเทศไทยได

(3.2) ประเทศไทยควรจะมการจดท ากฎหมายกลางดานความหลากหลายทางชวภาพ (ออกเปนพระราชบญญต) เพอคมครองความหลากหลายทางชวภาพตาง ๆ ของประเทศไทย และชวยใหกลไกการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศสามารถขบเคลอนได เนองจากการบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพจ าเปนตองบรณาการความรวมมอระหวางหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ ซงกฎหมายในปจจบนบางฉบบไมสามารถบงคบใชขามหนวยงานได

(3.3) กฎหมายเปนดาบสองคม ซงอาจจะไมสามารถใชคมครองความหลากหลายทางชวภาพของไทยได หากมผอาศยชองโหวและตความวาสงทไมอยในขอกฎหมายสามารถท าได กอาจจะท าใหเกดกรณพพาทซงประเทศไทยอาจจะเสยเปรยบได หากในเรองนนเปนเรองทมขอผกพนธตามอนสญญาระหวางประเทศ

(3.4) ประเดนเรองอนสญญาและขอผกพนตาง ๆ อาจเปนกบดกทตองพจารณาอยางระมดระวง โดยประเทศไทยควรใหความส าคญนอกเหนอจากกฎหมาย เชน การใหความส าคญกบจารตประเพณ วฒนธรรมของทองถนในการคมครองความหลากหลายทางชวภาพ ขณะเดยวกนกลไกภาครฐจะตองผลกดนใหขบเคลอนและมการบงคบใช โดยเฉพาะในประเดนทมประโยชนและมความส าคญทใชประโยชนได โดยเฉพาะแผนยทธศาสตรชาต

(4) การพฒนาทนมนษย (4.1) แนวทางการสรางความอยดกนดของประชาชนไมควรเนนเรองการเตบโตของ

GDP เพราะกลมทไดรบผลประโยชนมากทสดไมใชประชาชน แตควรเนนเรองความมนคงทางอาหารใหกบชมชนและทองถน การสรางอาชพเพอใหคนประกอบอาชพทภมล าเนาของตนเอง

(4.2) การอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศ ควรใหความส าคญใน 3 สวน คอ ตวฐานทรพยากร องคความรและภมปญญาทองถน และผใชประโยชน โดยเนนใหเชอมโยงกบวถชวต เศรษฐกจชมชน และทส าคญ คอ ประชาชนจะตองมรายไดทเลยงชพได

(4.3) ประเทศไทยขาดนกอนกรมวธานในระดบต าบล ท าใหการอนรกษพนธพชและความหลากหลายทางชวภาพในชมชนไมใหสญพนธท าไดยาก เนองจากขาดความรเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพแตละชนด จงจ าเปนตองการสรางนกอนกรมวธานในระดบต าบลขน รวมทงการใหความรแกนกเรยนและพฒนาหลกสตรเฉพาะของแตละทองถน

(4.4) ควรใหความรและความเขาใจทถกตองเกยวกบการอนรกษและใชประโยชนอยางถกตองแกชมชนและทองถน เพอสรางเครอขายการเฝาระวง (Biodiversity Watch) การคกคามความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศภายในชมชน


2 วสยทศนของยทธศาสตร

พฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพเพอเปนกลไกการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

3 พนธกจของยทธศาสตร

พฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพ บนฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพ องคความร นวตกรรม ทรพยสนทางปญญา ควบคการอนรกษและแบงปนผลประโยชน

4 วตถประสงคของยทธศาสตร 4.1 ยกระดบความสามารถทางการแขงขนการพฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพเพอการ

เตบโตอยางยงยน 4.2 น าองคความรและฐานขอมลดานความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนมาสรางมลคาเพม

ทางเศรษฐกจ 4.3 น ากลไกประชารฐมาใชในการสนบสนนใหทกภาคสวนมสวนรวมในการรบผดชอบตอความหลากหลาย

ทางชวภาพโดยใชกลไกประชารฐ

5 ยทธศาสตร เปาหมาย ตวช วด และกลยทธ

ยทธศาสตรท 1 สรางความเขมแขงใหเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจบนฐานการใชประโยชนและอนรกษความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยน

เปาหมายท : 1.1 ชมชน/ทองถน มความรพนฐานเรองความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงมความเขาใจ

และตระหนกถงความส าคญของการสรางเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ

1.2 สรางมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ และน าผลตอบแทนทางเศรษฐกจมาสนบสนนการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

ตวช วด :

1.1 จ านวนชมชน/ทองถน มความเขาใจและตระหนกถงความส าคญของการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ รวม 758 แหง 8 ภายในป 2579

8 ค านวณจากขอมลกรมสงเสรมการปกครองทองถน ณ 31 ม.ค. 60 ประกอบดวย (1) เทศบาลต าบล 2,233 แหง และ (2) องคการบรหา รสวนต าบล 5,334 แหง รวม 7,567 แหง (ก าหนดเปาหมาย รอยละ 10 คอ 758 แหง)


1.2 จ านวนผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs)9 ไดรบการยกระดบธรกจ เพมเปน 1,000 ราย ภายในป 2579

1.3 มลคาทางเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพระดบเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจ เพมเปน 3,500 ลานบาท (In Cash) ภายในป 2579

1.4 ผลตอบแทนทางเศรษฐกจทน ามาสนบสนนการอนรกษเพอใชประโยชนอยางยงยน (In Kind + in cash) ไมนอยกวา 105 ลานบาท ภายในป 2579

1.5 จ านวนผลตภณฑหรอบรการท ไดรบ (การรบรองจาก BEDO) ตราสงเสรม Bio Economy จ านวน 2,000 รายการ ภายในป 2579

กลยทธ :

1.1 สนบสนนใหมศนยรวบรวมองคความรใหเปนแหลงเรยนรและจดแสดงการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนทงในสวนกลาง สวนภมภาค จงหวด และระดบทองถน

1.2 สงเสรม สนบสนนใหมกจกรรมการเผยแพรความรความเขาใจและการสรางความตระหนกถงคณคาและความส าคญของการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ ใหแกเจาหนาททเกยวของ เยาวชน ชมชนทองถน ภาคธรกจ และสาธารณชน

1.3 เสรมสรางสมรรถนะในการพงพาตนเองของชมชนดานเทคโนโลย การผลต และการตลาด ในการใชประโยชนและสรางผลตภณฑจากความหลากหลายทางชวภาพอยางเหมาะสม โดยเฉพาะการพฒนาบมเพาะผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity-Based Enterprises: SMBEs) วสาหกจชมชน ธรกจขนาดกลางและขนาดยอม ใหเขมแขงในการผลตสนคาและบรการใหไดมาตรฐาน ตามหลกการ BEDO Concept10

1.4 สรางมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนอยางยงยน

1.5 สงเสรมและสนบสนนการศกษาวจยดานความหลากหลายทางชวภาพ ทมศกยภาพในการพฒนาเชงเศรษฐกจ รวมถงการพฒนาศกยภาพของความหลากหลายทางชวภาพทมอย โดยอาศยองคความรจากภมปญญาทองถนผสมผสานกบเทคโนโลยสมยใหม รวมทงสนบสนนใหมการน าผลงานวจยทเกยวกบการใชความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนมาใชประโยชน

1.6 พฒนาสมรรถนะในการแขงขนของประเทศโดยการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพเปนฐานการผลต การบรโภคสเขยว การสรางนวตกรรม การสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และการท าธรกจทรบผดชอบตอความหลากหลายทางชวภาพ

1.7 ด าเนนงานรวมกบเครอขายหรอหนวยงานพนธมตรในการพฒนาธรกจจากความหลากหลายทางชวภาพในระดบตาง ๆ

9 ผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs)9 หมายถง วสาหกจชมชนและธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทน าความหลากหลายทางชวภาพในทองถนมาพฒนาเปนสนคาหรอบรการ ภายใตหลก BEDO Concept 10 BEDO Concept10 หมายถง การพฒนาเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนภายใตหลก 3 ประการของ BEDO คอ (1) การผลตสนคาหรอบรการโดยพงพาความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศภายในชมชนและทองถนเปนหลก (2) กระบวนการผลตทเปนมตรกบความหลากหลายทางชวภาพและสงแวดลอม และ (3) ตองน ารายไดสวนหนงจากการท าธรกจกลบไปฟนฟความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในชมชนและทองถน


ยทธศาสตรท 2 จดท าฐานขอมลและองคความรความหลากหลายทางชวภาพ เพอการปกปอง คมครอง อนรกษและการใชประโยชนเชงพาณชย

เปาหมายท : 2.1 จดท าฐานขอมลและองคความรเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญา ทองถนเพอการใชประโยชน ปกปอง คมครอง และอนรกษ

2.2 พฒนาและเชอมโยงระบบฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพระหวางหนวยงานตาง ๆ ใหเปนมาตรฐานเดยวกนและเปนไปตามมาตรฐานสากล

2.3 คมครองความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนดวยทรพยสนทางปญญา และแบงปน ผลประโยชนจากการใชความหลากหลายทางชวภาพ ภมปญญาทองถนใน รปแบบตางๆ

2.4 สนบสนนการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต

ตวช วด : 2.1 จ านวนความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถน เพอการใชประโยชน จ านวน

50 สกล 2.2 รอยละ 40 ของจ านวนขอมลองคความรเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพ และภม

ปญญาทองถนในระบบฐานขอมล มการน าไปใชประโยชน 2.3 รอยละ 90 ของหนวยงานในประเทศไทยทงหนวยงานรฐ มหาวทยาลย เอกชน ชมชน ท

มความรวมมอและมขอมลความหลากหลายทางชวภาพ มการเชอมโยงระบบฐานขอมลตามมาตรฐานเดยวกน ภายในป 2579

2.4 จ านวนความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนทไดรบการคมครองทรพยสนทางปญญา 385 รายการ ภายในป 2579

2.5 มการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต กลยทธ :

2.1 จดท าคลงขอมล (web portal) ดานความหลากหลายทางชวภาพ ทะเบยนรายการความหลากหลายทางชวภาพ และภมปญญาทองถนทเกยวของ ตามมาตรฐานสากลทสามารถใชในการอางองและแสดงถงแหลงทมาไดเพอปกปองและคมครองสทธประโยชนของประเทศ

2.2 พฒนาและสงเสรมการเขาถงขอมลและถายทอดองคความรสผใชประโยชนทกระดบ 2.3 ปรบปรงและพฒนา รปแบบและกลไกเชอมโยงและแลกเปลยนขอมล และองคความร

ดานความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถน 2.4 สงเสรมและสนบสนนการคมครองทรพยสนทางปญญาและการขอขนทะเบยนคมครองสง

บงชทางภมศาสตร (Geographical Indications: GI) ภมปญญาทองถน มรดกทางวฒนธรรม รวมทงสงเสรมใหมการน าความหลากหลายทางชวภาพมาใชประโยชนเชงพาณชย โดยรวมมอกบหนวยงานพนธมตรและเครอขาย


2.5 ประสานและอ านวยการใหเกดการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตและเกดการบรหารจดการทมประสทธภาพ

ยทธศาสตรท 3 สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมกบภาคสวนตาง ๆ ในการอนรกษและใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพ

เปาหมายท : 3.1 มความรวมมอกบภาคสวนตางๆ ท งในประเทศและตางประเทศเพอใหเกดความตระหนกและมสวนรวมในการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

3.2 เสนอแนะกลไก และมาตรการเพอก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ การใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

ตวช วด :

3.1 จ านวนสมาชกในภาคสวนตางๆ ทมความตระหนกและมสวนรวมในการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ เพมขนจากปฐาน (พ.ศ. 2560) รอยละ 5 ตอป (ชมชน ภาคการศกษา เอกชน รฐ ตางประเทศ)

3.2 จ านวนขอตกลงความรวมมอเพอการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ทงในประเทศและตางประเทศเพมขนทกป

3.3 จ านวนกลไก มาตรการ และขอเสนอแนะเชงนโยบาย เพอก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจชวภาพ 20 เรอง และมการน าไปด าเนนการอยางเปนรปธรรม อยางนอย 5 เรอง ภายในป 2579

กลยทธ : 3.1 สนบสนน สงเสรมการพฒนาความเขมแขงของเครอขายการใชประโยชนควบคไปกบการ

อนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ 3.2 เสรมสรางและพฒนากลไกการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความ

หลากหลายทางชวภาพ 3.3 สรางเครอขายความรวมมอดานการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพควบค

ไปกบการอนรกษและฟนฟ ทงในประเทศและตางประเทศ 3.4 รวบรวม ศกษา วเคราะห ตดตามและประเมนขอมลความตองการดานการพฒนา

เศรษฐกจจากฐานชวภาพอยางตอเนองทงในและตางประเทศ 3.5 สนบสนน สงเสรมใหกลไก มาตรการ ทรวมกบภาคสวนตางๆ ในการใชประโยชนควบค

ไปกบการอนรกษและฟนฟ ความหลากหลายทางชวภาพ เพอยกระดบการด าเนนการอยางเปนรปธรรม


ภาคผนวก การค านวณตวช วดของยทธศาสตร

กรอบยทธศาสตรฯ ของ BEDO ฉบบทไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหาร สพภ.วนท 24 สงหาคม 2560 หนา 23

ยทธศาสตร เปาหมายของยทธศาสตร ตวช วด 20 ป (ภายใน 2579) กลยทธ ยทธศาสตรท 1 สรางค ว า ม เ ข ม แ ข ง ใ หเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจบนฐานการใ ช ป ร ะ โ ย ช น แ ล ะอ น ร ก ษ ค ว า มห ล า ก ห ล า ย ท า งชวภาพ

1.1 ช ม ช น / ท อ ง ถ น มความรพนฐานเรองความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงมความเขาใจและตระหนกถงความส าคญของการสรางเศรษฐกจจากคว า ม หล า ก ห ลา ย ท า งชวภาพควบค ไปกบการอนรกษ และฟนฟ

1.1 จ านวนชมชน/ทองถน มความเขาใจและตระหนกถงค ว า ม ส า ค ญ ข อ ง ก า ร ใ ชป ร ะ โ ย ช น จ า ก ค ว า มหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ รวม 758 แหง 11 ภายในป 2579

1.1 สนบสนนใหมศนยรวบรวมองคความรใหเปนแหลงเรยนรและจดแสดงการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพอยางยงยนทงในสวนกลาง สวนภมภาค จงหวด และระดบทองถน 1.2 สงเสรม สนบสนนใหมกจกรรมการเผยแพรความรความเขาใจและการสรางความตระหนกถงคณคาและความส าคญข อ ง ก า ร ใ ช ป ร ะ โ ย ช น จ า ก ค ว า มหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ ใหแกเจาหนาททเกยวของ เยาวชน ชมชนทองถน ภาคธรกจ และสาธารณชน

1.2 สรางมลค า เพ มทางเ ศ ร ษ ฐ ก จ จ า ก ก า ร ใ ชประโยชนความหลากหลายท า ง ช ว ภ า พ แ ล ะ น าผลตอบแทนทางเศรษฐกจมาสนบสนนการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

1.2 จ านวนผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs) 12 ไดรบการยกระดบธรกจ เพมเปน 1,000 ราย ภายในป 2579 1.3 มลคาทางเศรษฐกจจากฐานชวภาพระดบเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจ เพมเปน 3,500 ลานบาท (In Cash) ภายในป 2579 1.4 ผลตอบแทนทางเศรษฐกจทน ามาสนบสนนการอนรกษเพอใชประโยชนอยางยงยน (In Kind + in cash) ไมนอยกวา 105 ลานบาท ภายในป 2579

1.3 เสรมสรางสมรรถนะในการพงพาตนเองของชมชนดานเทคโนโลย การผลต และการตลาด ในการใชประโยชนแ ล ะ ส ร า ง ผ ล ต ภ ณ ฑ จ า ก ค ว า มหลากหลายทางชวภาพอยางเหมาะสม โ ด ย เ ฉ พ า ะ ก า ร พ ฒ น า บ ม เ พ า ะผประกอบการจากฐานความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity-Based Enterprises: SMBEs) วสาหกจชมชน ธรกจขนาดกลางและขนาดยอม ใหเขมแขงในการผลตสนคาและบรการใหไดมาตรฐาน ตามหลกการ BEDO Concept13 1.4 สรางมลคาเพมทางเศรษฐกจจากการใชประโยชนจากความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนอยางยงยน

11 ค านวณจากขอมลกรมสงเสรมการปกครองทองถน ณ 31 ม.ค. 60 ประกอบดวย (1) เทศบาลต าบล 2,233 แหง และ (2) องคการบรหารสวนต าบล 5,334 แหง รวม 7,567 แหง (ก าหนดเปาหมาย รอยละ 10 คอ 758 แหง) 12 Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs)12 หมายถง วสาหกจชมชนและธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทน าความหลากหลายทางชวภาพในทองถนมาพฒนาเปนสนคาหรอบรการ ภายใตหลก BEDO Concept 13 BEDO Concept13 หมายถง การพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพอยางยงยนภายใตหลก 3 ประการของ BEDO คอ (1) การผลตสนคาหรอบรการโดยพงพาความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศภายในชมชนและทองถนเปนหลก (2) กระบวนการผลตทเปนมตรกบความหลากหลายทางชวภาพและสงแวดลอม และ (3) ตองน ารายไดสวนหนงจากการท าธรกจกลบไปฟนฟความหลากหลายทางชวภาพและระบบนเวศในชมชนและทองถน

กรอบยทธศาสตรการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพของ BEDO

ระยะ 20 ป พ.ศ. 2560 – 2579

กรอบยทธศาสตรฯ ของ BEDO ฉบบทไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการบรหาร สพภ.วนท 24 สงหาคม 2560 หนา - 24 -

ยทธศาสตร เปาหมายของยทธศาสตร ตวช วด 20 ป (ภายใน 2579) กลยทธ ยทธศาสตรท 1 สรางค ว า ม เ ข ม แ ข ง ใ หเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจบนฐานการใ ช ป ร ะ โ ย ช น แ ล ะอ น ร ก ษ ค ว า มห ล า ก ห ล า ย ท า งชวภาพอยางยงยน

1.2 ส ร า ง ม ล ค า เ พ ม ท า งเ ศ ร ษ ฐ ก จ จ า ก ก า ร ใ ชประโยชนความหลากหลายท า ง ช ว ภ า พ แ ล ะ น าผลตอบแทนทางเศรษฐกจมาสนบสนนการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

1.5 จ านวนผล ตภณฑหร อบรการทไดรบ (การรบรองจาก BEDO) ต ร า ส ง เ ส ร ม Bio Economy จ านวน 2,000 รายการ ภายในป 2579

1 . 5 ส ง เ ส ร ม แ ล ะ ส น บ ส น น ก า รศกษาวจยความหลากหลายทางชวภาพ ทมศกยภาพในการพฒนาเชงเศรษฐกจ รวมถงการพฒนาศกยภาพของความหลากหลายทางชวภาพทมอย โดยอาศยองคความร จ ากภมปญญาทองถ นผสมผสานกบเทคโนโลยสม ยใหม รวมทงสนบสนนใหมการน าผลงานวจยทเกยวกบการใชความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนมาใชประโยชน 1.6 พฒนาสมรรถนะในการแขงขนของประเทศโดยการใชประโยชนความหลากหลายทางชวภาพเปนฐานการผลต การบร โภคส เขยว การสร างนวตกรรม การสรางมลคาเพมทางเศรษฐกจ และการท าธรกจทรบผดชอบตอความหลากหลายทางชวภาพ 1.7 ด าเนนงานรวมกบเครอขายหรอหนวยงานพนธมตรในการพฒนาธรกจจากความหลากหลายทางชวภาพในระดบตาง ๆ


ฐานขอมลองคกรปกครองสวนทองถน ขอมล ณ วนท 31 มนาคม 2560 รวบรวมโดย : กองกฎหมายและระเบยบทองถน กรมสงเสรมการปกครองทองถน ขอมลจ านวนองคกรปกครองสวนทองถน 1. องคการบรหารสวนจงหวด 76 แหง

2. เทศบาล 2,441 แหง (2.1) เทศบาลนคร 30 แหง (2.2) เทศบาลเมอง 178 แหง (2.3) เทศบาลต าบล 2,233 แหง 3. องคการบรหารสวนต าบล 5,334 แหง 4. องคกรปกครองทองถนรปแบบพเศษ (กรงเทพมหานครและเมองพทยา) 2 แหง รวมท งส น 7,853 แหง

เกณฑการพจารณาเลอกชมชนเปาหมาย (1 ต าบล 1 ชมชนตนแบบวสาหกจ BD) BEDO เนนพฒนาเศรษฐกจฐานราก โดยระดบต าบลซงเปนหนวยปกครองทเลกทสด ชมชมเปาหมาย (ระดบต าบล) ของ BEDO ณ 31 มนาคม 2560 7,567 แหง

เปาหมายของ BEDO ระยะ 20 ป คอ 10 % ของต าบลท งหมด (2.3 + 3) ภายใตเงอนไข 1. ชมชนเปาหมายมฐานความหลากหลายทางชวภาพ

758 แหง 2. ชมชนเปาหมายอยในพนทท BEDO สามารถเขาไปด าเนนการได

การพจารณาเลอกชมชนจะใชเกณฑพจารณา กระจายทวประเทศดงน ด าเนนการตามนโยบาย

การบรณาการของรฐบาล (เรมปรบเรองพนทในป

2561)

1. พจารณาเลอกพนทด าเนนงานใน 76 จงหวด (ทกจงหวด) 2. พจารณาเลอกพนทด าเนนงานเชอมโยง 6 ภาค 3. พจารณาชมชนทมฐานความหลากหลายฯ ตามภมนเวศ 4. พจารณาชมชนในพนททมความส าคญดานความหลากหลายฯ ของประเทศ

การขยายพนทด าเนนการของ BEDO ในการพฒนาวสาหกจชมชนทตระหนกถงความส าคญของการสรางเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษ และฟนฟ (ต าบลและหนงแหงในภมภาคตาง ๆ) และการยกระดบเปนผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs) โดยระยะ 20 ปมเปาหมายครอบคลม 758 วสาหกจชมชน ใน 758 ต าบลทวประเทศบวกดวยธรกจ SMEs อก 242 แหง


การค านวณตวช วดท 1.1 และ 1.2 ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 1. ชมชน (ทงหมด) 25 50 50 60 60 99 111 126 146 171 (1.1) ชมชน สพภ. (สะสม) 25 25 25 30 30 39 51 66 86 111 (1.2) ชมชน สพภ. (เพมตอป) 0 0 0 5 5 10 10 10 10 10 (1.3) ชมชนพนธมตร (เพมตอป) 0 25 25 25 25 50 50 50 50 50 2 ธรกจ SMEs (สะสม) 0 5 10 15 20 30 40 50 60 70 (2.1) ธรกจ SMEs (เพมตอป) 0 5 5 5 10 10 10 10 10 15 SMBEs (สะสม) 1 + 2 25 55 60 75 80 129 151 176 206 241 SMBEs (เพมตอป) 1.2+1.3+2.1 0 30 30 35 40 70 70 70 70 75 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 1. ชมชน (ทงหมด) 216 263 324 403 505 572 623 680 742 758 (1.1) ชมชน สพภ. (สะสม) 156 203 264 343 445 512 563 620 682 758 (1.2) ชมชน สพภ. (เพมตอป) 10 10 10 10 10 10 10 10 10 0 (1.3) ชมชนพนธมตร (เพมตอป) 50 50 50 50 50 50 50 50 50 0 2 ธรกจ SMEs (สะสม) 85 100 115 130 145 160 175 190 205 242 (2.1) ธรกจ SMEs (เพมตอป) 15 15 15 15 15 15 15 15 37 0

SMBEs (สะสม) 1 + 2 301 363 439 533 650 732 798 870 947 1,00014 SMBEs (เพมตอป) 1.2+1.3+2.1 75 75 75 75 75 75 75 75 97 0 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด หมายเหต : จ านวน SMBEs มาจากจ านวนวสาหกจชมชนทด าเนนการตามหลก BEDO Concept บวกกบจ านวนธรกจ SMEs ทด าเนนการตามหลก BEDO Concept ธรกจ SMEs ท สพภ. จะสนบสนนหมายถง ธรกจ SMEs ทมการด าเนนงานในรปแบบของ Social Enterprise

นยาม : ผประกอบการจากความหลากหลายทางชวภาพ (Small and Medium Biodiversity - Based Enterprises: SMBEs) หมายถง วสาหกจชมชนและธรกจขนาดกลางและขนาดยอมทน าความหลากหลายทางชวภาพในทองถนมาพฒนาเปนสนคาหรอบรการ ภายใตหลก BEDO Concept

14 ตวชวดท 1.3


การค านวณตวช วดท 1.3 มลคาทางเศรษฐกจจากความหลากหลายทางชวภาพระดบเศรษฐกจชมชนและภาคธรกจ เพมเปน 3,500 ลานบาท (In Cash) ภายในป 2579

ค านวณมลคาทางเศรษฐกจวสาหกจชมชน

มลคาทางเศรษฐกจเฉลย

วสาหกจชมชนละ 0.75 ลานบาท มลคาทางเศรษฐกจเฉลย

วสาหกจชมชนละ 1.0 ลานบาท ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป

ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 วสาหกจชมชน (สะสม) 25 50 50 60 60 99 111 126 146 171 มลคาทางเศรษฐกจชมชน (ลานบาท) 19 38 38 45 45 99 111 126 146 171 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด

มลคาทางเศรษฐกจเฉลย วสาหกจชมชนละ 2.0 ลานบาท

มลคาทางเศรษฐกจเฉลย วสาหกจชมชนละ 3.0 ลานบาท

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 วสาหกจชมชน (สะสม) 216 263 324 403 505 572 623 680 742 758 มลคาทางเศรษฐกจชมชน (ลานบาท) 432 525 647 805 1,011 1,717 1,870 2,039 2,225 2,274 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด

ค านวณมลคาทางเศรษฐกจธรกจ SMEs (ธรกจ)


ธรกจ SMEs รายละ 1.5 ลานบาท มลคาทางเศรษฐกจเฉลย

ธรกจ SMEs รายละ 2.0 ลานบาท ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 ผประกอบการ (สะสม) 0 5 10 15 20 30 40 50 60 70 มลคาทางเศรษฐกจ ธรกจ SMEs (ลานบาท)

0 7.5 15 22.5 30 60 80 100 120 140

ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด


ธรกจ SMEs รายละ 2.5 ลานบาท มลคาทางเศรษฐกจเฉลย

ธรกจ SMEs รายละ 5.0 ลานบาท ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 ผประกอบการ (สะสม) 85 100 115 130 145 160 175 190 205 242 มลคาทางเศรษฐกจ ธรกจ SMEs (ลานบาท)

212.5 250 287.5 325 362.5 800 875 950 1,025 1,210



ตวช วดท 1.3 ค านวณมลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (วสาหกจชมชน + ธรกจ SMEs)

มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 SMBEs (สะสม) 25 55 60 75 80 129 151 176 206 241

มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

19 45 53 68 75 159 191 226 266 311


มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 SMBEs (สะสม) 301 363 439 533 650 732 798 870 947 1,000

มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

644 775 935 1,130 1,373 2,517 2,745 2,989 3,250 3,484



การค านวณตวช วดท 1.4 ผลตอบแทนทางเศรษฐกจทน ามาสนบสนนการอนรกษเพอใชประโยชนอยางยงยน (In Kind + in cash) ไมนอยกวา 105 ลานบาท ภายในป 2579

มลคาทางเศรษฐกจ 3% ของ SMBEs มลคาทางเศรษฐกจ 3% ของ SMBEs

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

25 38 50 63 80 119 156 199 249 307

3% ของมลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

1 1 2 2 2 4 5 6 7 9


มลคาทางเศรษฐกจ 3% ของ SMBEs มลคาทางเศรษฐกจ 3% ของ SMBEs

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 มลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

524 655 815 1,010 1,253 2,337 2,565 2,809 3,070 3,484

3% ของมลคาทางเศรษฐกจ SMBEs (ลานบาท)

16 20 24 30 38 70 77 84 92 105



การค านวณตวช วดท 1.5 จ านวนผลตภณฑหรอบรการทไดรบ (การรบรองจาก BEDO) ตราสงเสรม Bio Economy จ านวน 2,000 รายการ ภายในป 2579

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป

ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวนผลตภณฑทไดรบตราสงเสรม 25 35 45 55 70 130 240 350 460 570 (1) ชมชนละ 2-3 ผลตภณฑ 25 30 35 40 50 100 200 300 400 500 (2) ผประกอบการ ละ 1 ผลตภณฑ 0 5 10 15 20 30 40 50 60 70 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579

จ านวนผลตภณฑทไดรบตราสงเสรม 685 850 1,015 1,130 1,345 1,480 1,625 1,840 1,905 2,000

(1) ชมชนละ 2-3 ผลตภณฑ 600 750 900 1,000 1200 1,320 1,450 1,650 1,700 1,780 (2) ผประกอบการ ละ 1 ผลตภณฑ 85 100 115 130 145 160 175 190 205 220 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนาเศรษฐกจชมชนและกลมกจการพฒนาธรกจและการตลาด

หมายเหต : ค านวณโดยคณกบจ านวนวสาหกจชมชนจ านวนผประกอบการในการค านวณตวชวดท 1.1 และ 1.2


นยาม : ธนาคารความหลากหลายทางชวภาพระดบชมชน (Community Biobank) หมายถง สถานทของชมชนทท าหนาทรวบรวม รบฝาก เกบรกษาและดแลสายพนธและเชอพนธกรรมความหลากหลายทางชวภาพในรปแบบตาง ๆ เพอน ามาใชประโยชนในการพฒนาตอยอดหรอเพอการใชประโยชนของชมชน

ยทธศาสตร เปาหมายของยทธศาสตร ตวช วด 20 ป (ภายใน 2579) กลยทธ ยทธศาสตรท 2 จดท าฐานขอม ลและองคค ว า ม ร ค ว า มห ล า ก ห ล า ย ท า งชวภาพและภมปญญาท อ ง ถ น เ พ อ ก า รปกปอง คมครอง ใชป ร ะ โ ย ช น แ ล ะ อนรกษ

2.1 จดท าฐานขอมลและองคค ว า ม ร เ ก ย ว ก บ ค ว า มหลากหลายทางชวภาพและภมป ญญาท อ งถ น เ พ อ ก า ร ใ ชประโยชนปกปอง คมครอง และอนรกษ

2.1 จ านวนความหลากหลายทา ง ช วภ าพ และ ภ ม ป ญญ าทองถน เพอการใชประโยชน จ านวน 50 สกล 2.2 รอยละ 40 ของจ านวนขอมลองคความรเกยวกบความหลากหลายทางชวภาพ และภมป ญ ญ า ท อ ง ถ น ใ น ร ะ บ บฐานขอมลถกน าไปใชประโยชน

2.1 จดท าคลงขอมล (web portal) ดานความหลากหลายทางชวภาพ ทะเบยนรายการความหลากหลายทางชวภาพ และภมปญญาทองถนทเกยวของ ตามมาตรฐานสากลทสามารถใชในการอางองและแสดงถงแหล ง ท ม า ไ ด เ พ อป กป อ งแล ะคมครองสทธประโยชนของประเทศ 2.2 พฒนาและสงเสรมการเขาถงขอมลและถายทอดองคความรสผใชประโยชนทกระดบ

2.2 พฒนาและเชอมโยงระบบฐานขอมลความหลากหลายทางชวภาพระหวางหนวยงานต า ง ๆ ใ ห เ ป น ม า ต ร ฐ า นเ ด ย ว ก น แ ล ะ เ ป น ไ ป ต า มมาตรฐานสากล

2.3 รอยละ 90 ของหนวยงานในประเทศไทยทงหนวยงานรฐ มหาวทยาลย เอกชน ชมชน ทมความรวมมอและมขอมลความหลากหลายทางชวภาพ มการเชอมโยงระบบฐานขอมลตามมาตรฐานเดยวกน ภายในป 2579

2.3 ปรบปรงและพฒนา รปแบบและกลไกเชอมโยงและแลกเปลยนขอมล และองคความรดานความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถน

2.3 คมครองความหลากหลายทาง ชวภาพและภมปญญาท อ งถ นด ว ยทร พย ส นทา งป ญ ญ า แ ล ะ แ บ ง ป นผลประโยชนจากการใชความหลากหลายทางชวภาพ ภมปญญาทองถนในรปแบบตาง ๆ

2.4 จ านวนความหลากหลายทา ง ช วภ าพ และ ภ ม ป ญญ าทองถนท ได ร บการค มครองท ร พ ย ส น ท า ง ป ญ ญ า 385 รายการ ภายในป 2579

2.4 ส ง เสร มและสนบสนนการคมครองทรพยสนทางปญญาและการขอขนทะเบยนคมครองสงบงชท า ง ภ ม ศ า ส ต ร ( Geographical Indications: GI) ภมปญญาทองถน มรดกทางวฒนธรรม รวมทงสงเสรมใหมการน าความหลากหลายทางชวภาพมาใชประโยชนเชงพาณชย โดยรวมมอกบหนวยงานพนธมตรและเครอขาย

2.4 สนบสนนการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตระดบชมชน (Community Biobank)

2.5 มการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพระดบชมชน

2.5 ประสานและอ านวยการใหเกดการจดตงธนาคารความหลากหลายทางชวภาพระดบชมชนและเกดการบรหารจดการทมประสทธภาพ


การค านวณตวช วดท 2.1 จ านวนความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถน เพอการใชประโยชน จ านวน 50 สกล ภายในป 2579 ค านวณจ านวนความหลากหลายทางชวภาพเพอการใชประโยชน 50 สกล

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวน (สะสม) 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 จ านวนเพมขนในแตละป 0 2 2 2 2 2 2 2 2 2

ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 จ านวน (สะสม) 30 32 34 36 38 42 44 46 48 50 จ านวนเพมขนในแตละป 2 2 2 2 2 4 2 2 2 2


การค านวณตวช วดท 2.2 รอยละ 90 ของหนวยงานในประเทศไทยท งหนวยงานรฐ มหาวทยาลย เอกชน ชมชน ทมความรวมมอและมขอมลความหลากหลายทางชวภาพมการเชอมโยงระบบฐานขอมลตามมาตรฐานเดยวกน ภายในป 2579 ค านวณการเชอมโยงระบบฐานขอมล

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวน (สะสม) 0 2 4 6 8 10 12 14 16 18 รอยละ 0% 7% 13% 20% 27% 33% 40% 47% 53% 60% จ านวนเพมขนในแตละป 0 2 2 2 2 4 4 4 4 4 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 จ านวน (สะสม) 20 22 24 26 28 28 28 28 28 28 รอยละ 67% 73% 80% 87% 93% 93% 93% 93% 93% 93% จ านวนเพมขนในแตละป 2 0 0 0 0 0 0 0 0 0 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

อางอง : ขอมลจากแผนแมบทบรณาการความหลากหลายทางชวภาพ พ.ศ. 2558 – 2564 พบวา มหนวยงานสวนกลางทเกยวของกบการบรหารจดการความหลากหลายทางชวภาพ จ านวน 30 แหง จาก 8 กระทรวง


การค านวณตวช วดท 2.3 จ านวนความหลากหลายทางชวภาพและภมปญญาทองถนทไดรบการคมครองทรพยสนทางปญญา 385 รายการ ภายในป 2579

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวน (สะสม) 17 34 51 68 95 105 125 145 165 185 จ านวน (เพมตอป) 17 17 17 17 17 20 20 20 20 20 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 จ านวน (สะสม) 205 225 245 265 285 305 325 345 365 385 จ านวน (เพมตอป) 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม


ยทธศาสตร เปาหมายของยทธศาสตร ตวช วด 20 ป (ภายใน 2579) กลยทธ ย ท ธ ศ า ส ต ร ท 3 สงเสรมและสนบสนนการมสวนรวมกบภาคสวนตาง ๆ ในการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

3.1 มความรวมมอกบภาคสวนต า งๆ ท ง ใ นประ เทศแล ะตางประเทศเพอใหเกดความตระหนกและมสวนรวมในการใชประโยชนควบคไปกบการอ น ร ก ษ แ ล ะ ฟ น ฟ ค ว า มหลากหลายทางชวภาพ

3.1 จ านวนสมาชกในภาคสวนตางๆ ทมความตระหนกและมสวนรวมในการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ เพ มข น จ ากป ฐาน (พ.ศ. 2560) รอยละ 5 ตอป (ชมชน ภาคการศกษา เอกชน รฐ ตางประเทศ) 3 .2 จ านวนข อตกลงความรวมมอเพอการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ท งในประเทศและตางประเทศเพมขนทกป

3.1 สนบสนน สงเสรมการพฒนาความเขมแขงของเครอขายการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ 3.2 เสรมสรางและพฒนากลไกการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ 3.3 สรางเครอขายความรวมมอดานก า ร ใ ช ป ร ะ โ ย ช น จ า ก ค ว า มหลากหลายทางชวภาพควบคไปกบการอนรกษและฟนฟ ทงในประเทศและตางประเทศ

3.2 เ ส น อแน ะ ก ล ไ ก แ ล ะมา ต ร ก า ร เ พ อ ก า ห น ด ท ศทางการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ การใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ

3.3 จ านวนกลไก มาตรการ และขอเสนอแนะเชงนโยบาย เพอก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจ ชวภาพ 20 เร อง และมการน าไปด า เนนการอยางเปนรปธรรม อยางนอย 5 เรอง ภายในป 2579

3.4 รวบรวม ศกษา วเคราะห ตดตามและประเมนขอมลความตองการดานการพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพอยางตอเนองทงในและตางประเทศ 3 .5สน บสน น ส ง เ ส ร ม ให ก ล ไ ก มาตรการ ทรวมกบภาคสวนตางๆ ในการใชประโยชนควบค ไปกบการอนรกษและฟนฟ ความหลากหลายทา ง ช วภ า พ เ พ อ ย ก ร ะด บ ก า รด าเนนการอยางเปนรปธรรม


การค านวณตวช วดท 3.1 จ านวนสมาชกในภาคสวนตางๆ ทมความตระหนกและมสวนรวมในการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ เพมข นจากปฐาน (พ.ศ. 2560) รอยละ 5 ตอป ค านวณจ านวนสมาชก

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569

จ านวน (สะสม) 1,000 1,050 1,103 1,158 1,216 1,276 1,340 1,407 1,477 1,551

จ านวนเพมขนรอยละ (%) 0 5 5 5 5 5 5 5 5 5


ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579

จ านวน (สะสม) 1,629 1,710 1,796 1,886 1,980 2,079 2,183 2,292 2,407 2,527

จ านวนเพมขนรอยละ (%) 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5


การค านวณตวช วดท 3.2 จ านวนขอตกลงความรวมมอเพอการใชประโยชนควบคไปกบการอนรกษและฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ท งในประเทศและตางประเทศเพมข นทกป จ านวนความรวมมอทเพมขน

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวน (สะสม) 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 จ านวนเพมขนในแตละป 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 จ านวน (สะสม) 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 จ านวนเพมขนในแตละป 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

อางอง : ความรวมมอป 2560 มาจากความรวมมอทลงนามในป 2557 – 2559


การค านวณตวช วดท 3.3 จ านวนกลไก มาตรการ และขอเสนอแนะเชงนโยบาย เพอก าหนดทศทางการพฒนาเศรษฐกจชวภาพ 20 เรอง และมการน าไปด าเนนการอยางเปนรปธรรม อยางนอย 5 เรอง ภายในป 2579 จ านวนความรวมมอทเพมขน

ปฐาน ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2560 2561 2562 2563 2564 2565 2566 2567 2568 2569 จ านวน (สะสม) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 จ านวนเพมขนในแตละป 0 1 1 1 1 1 1 1 1 1 จ านวนทด าเนนการเปนรปธรรม 0 0 0 0 1 0 0 0 0 1 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป ป พ.ศ. 2570 2571 2572 2573 2574 2575 2576 2577 2578 2579 จ านวน (สะสม) 10 11 12 13 14 16 17 18 19 20 จ านวนเพมขนในแตละป 1 1 1 1 1 2 1 1 1 1 จ านวนทด าเนนการเปนรปธรรม 0 0 0 0 1 0 0 0 0 2 ทมา : ค านวณโดยกลมกจการพฒนากลยทธและนวตกรรม

ค ำน ำ - bedo.or.th ·...

Documents