ค ำแนะน ำกำรใช้เอกสำรประกอบกำร ... ·...

388

ค ำแนะน ำกำรใชเอกสำรประกอบกำรสอน เอกสารประกอบการสอนชดน ใชประกอบการเรยนการสอนในรายวชา อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร รหสวชา 2105-2005 ระดบประกาศนยบตรวชาชพ สาขาวชาอเลกทรอนกส สาขางานอเลกทรอนกส โดยแบงออกเปน 11 หนวยการเรยนร แตละหนวยก าหนดใหนกศกษาปฏบตดงน กกกกกกกก1. นกเรยนจะตองศกษาจดประสงคการเรยนร กกกกกกกก2. นกเรยนตองท าแบบทดสอบกอนเรยน และตรวจค าตอบในแบบเฉลยดวยความ ซอสตย กกกกกกกก3. นกเรยนตองศกษาใบเนอหาใหละเอยดเพอใหเกดความเขาใจ กกกกกกกก4. นกเรยนตองท าแบบฝกหดทายหนวยเรยน และตรวจค าตอบการท าแบบฝกหดดวยตนเองรวมกบครผสอน กกกกกกกก5. นกเรยนท าแบบทดสอบหลงเรยนดวยความซอสตย กกกกกกกก6. นกเรยนเปรยบเทยบผลของคะแนนจากการท าแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนเพอเปรยบเทยบพฒนาการในการเรยนร กกกกกกกก7. หากนกเรยนไดผลคะแนนจากการท าแบบทดสอบหลงเรยนไมถงรอยละ 80 ใหนกเรยนกลบไปศกษาเอกสารประกอบการสอนใหมอกครง กกกกกกกก8. นกเรยนท าการทดลองใบงาน บนทกผลการทดลอง สรปผลการทดลอง กกกกกกกก9. หากนกเรยนมปญหาจากการศกษาเอกสารประกอบการสอนสามารถปรกษาครไดทนท

389

30 VDC D1

C3

C4

C1 C2

R1

R2

Q1 Q2

Q3

Q4

IN Speaker

C5

แบบทดสอบกอนเรยนหนวยท11 เรองการใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ วชาอปกรณอเลกทรอนกสและวงจร รหสวชา 2105-2005 ขอสอบจ านวน 10 ขอ ( 10 คะแนน) เวลา 10 นาท .......................................................................................................................................................... ค าสง จงเลอกค ำตอบทถกทสดเพยงขอเดยวโดยท ำเครองหมำยกำกบำท( ) ลงในกระดำษค ำตอบ

1. จำกวงจร เมออนพตครงไซเคลบวกถกปอนเขำมำผำน C1 จะมผลตำมขอใด ก. คำVGS มคำสงขน ข. คำVGS มคำต ำ ค. คำVDS มคำสงขน ง. คำVDS มคำเทำกบ คำ VGS 2. จำกวงจรQ1, Q2 ตอวงจรแบบใด ก. วงจรดำรลงตน ข. วงจรคอมพลเมนตำร ค. วงจรคำสโคด ง. วงจรคำสเคด 3. หลกกำรท ำงำนเบองตนของวงจรแหลงจำยก ำลงประกอบดวยอะไร ก. ไดโอดเรยงกระแส วงจรขยำยสญญำณ วงจรกรองกระแส ข. หมอแปลง ไดโอดเรยงกระแส วงจรกรองกระแส วงจรรกษำระดบแรงดน ค. ไดโอดเรยงกระแส วงจรกรองกระแส ง. วงจรขยำยสญญำณ วงจรกรองกระแส

R3

R1

R2

R4 C1

VDD

VOUT VIN

ID

VGS VDS

D G S

0V C2

C5 220F

R3

R4

390

4. ถำตองกำรประกอบวงจรภำคจำยไฟคำคงทไฟบวก 15 V ควรเลอกใชไอชในขอใด ก. 7805 ข. 7815 ค. 7812 ง. 7824 5. ถำตองกำรประกอบวงจรภำคจำยไฟโดยจำยไฟบวกปรบคำได 0-30 V ควรเลอกใชไอชในขอใด ก. LM317 ข. 7912 ค. 7815 ง. LM337 6. วงจรออสซลเลเตอรทนยมใชงำนมกชนด อะไรบำง ก. 3 ชนดคอ แบบ LC แบบ RC และ แบบครสตอล ข. 2 ชนดคอ แบบ LC แบบ RC ค. 4 ชนดคอ แบบLC แบบ RC แบบครสตอล และแบบทรำนซสเตอร ง. มชนดเดยวคอแบบ LC 7. วงจรฮำรทเลยออสซลเลเตอรใชวธปอนกลบโดยแทปแรงดนทอปกรณในขอใด ก. ตวเกบประจ ข. ตวเหนยวน ำ

ค. ตวตำนทำน ง. ทรำนซสเตอร 8. วงจรโคลพตตออสซลเลเตอรใชวธปอนกลบโดยแทปแรงดนทอปกรณในขอใด ก. ตวเกบประจ ข. ตวเหนยวน ำ

ค. ตวตำนทำน ง. ทรำนซสเตอร 9. วงจรออสซลเลเตอรทนยมใชงำนกนอยำงแพรหลำยคอขอใด ก. วงจรออสซลเลเตอร แบบLC ข. วงจรออสซลเลเตอร แบบRC ค. วงจรออสซลเลเตอร แบบครสตอล ง. ขอ ก.และ ข. 10. จำกวงจรควบคมควำมเรวมอเตอรในรป มอเตอรจะหมนไดเรวหรอชำขนอยกบอปกรณใด ก. R1, C1 ข. R2 ,C2

ค. R1, VR1 และC1 ง. R1, R2

R1 R2 VR1

C1 C2

M

VAC S D1

Q1

391

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน

ขอท ค ำตอบ ขอท ค ำตอบ

1 ก 6 ก

2 ก 7 ข

3 ข 8 ก

4 ก 9 ค

5 ก 10 ค

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน หนวยท 11

วชา อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร รหสวชา 2105-2005 สอนครงท 18 ชอหนวย การใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ

เรอง การใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ เวลา 2 ชวโมง

ใบความรท11 หนวยท 11



สาระส าคญ ในปจจบนอปกรณอเลกทรอนกสประเภทสารกงตวน าไดมการพฒนาและถกน ามาใชตอวงจรทางดานอเลกทรอนกสตางๆมากมาย อปกรณทนยมใชงานไดแก ไดโอด ซเนอรไดโอดทรานซสเตอร เฟต เอสซอาร ไดแอก ไตรแอก วงจรพนฐานทใชงาน เชน วงจรขยายสญญาณ วงจรแหลงจายก าลง วงจรก าเนดความถ และวงจรควบคมตางๆ สาระการเรยนร 11.1 วงจรขยายสญญาณ 11.1.1 วงจรขยายสญญาณโดยใชเจเฟต 11.1.2 วงจรขยายสญญาณโดยใชมอสเฟต 11.2 วงจรแหลงจายก าลง( Power Supply ) 11.3 วงจรออสซลเลเตอร 11.3.1 ชนดของวงจรออสซลเลเตอร 11.3.2 วงจรออสซลเลเตอรแบบฮารตเลย 11.3.3 วงจรออสซลเลเตอรแบบโคลพตต 11.3.4 วงจรออสซลเลเตอรแบบครสตอล 11.4 วงจรควบคมความเรวมอเตอร ( Motor Speed Control ) 11.5 สรป

393




จดประสงคการสอน จดประสงคทวไป 1. เพอใหนกเรยนมความรความเขาใจเกยวกบการใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ 2. เพอนกเรยนมกจนสยในการพฒนาคณธรรม จรยธรรม

จดประสงคเชงพฤตกรรม 1. อธบายการท างานของวงจรขยายสญญาณโดยใชเจเฟตได 2. อธบายการท างานวงจรขยายสญญาณโดยใชมอสเฟตได 3. บอกหลกการท างานเบองตนของวงจรแหลงจายก าลงได 4. บอกหลกการท างานของไอซควบคมแรงดนไฟคงทได 5. บอกหลกการท างานของไอซควบคมแรงดนไฟปรบคาไดได 6. บอกชนดของวงจรออสซลเลเตอรได 7. บอกลกษณะของวงจรออสซลเลเตอรแบบฮารตเลยได 8. บอกลกษณะของวงจรออสซลเลเตอรแบบโคลพตตได 9. บอกลกษณะของวงจรออสซลเลเตอรแบบครสตอลได 10. อธบายการท างานของวงจรควบคมความเรวมอเตอรได

11. มการพฒนาคณธรรม จรยธรรม และคณลกษณะอนพงประสงค ทผสอนสามารถ สงเกตเหนได ในดานมนษยสมพนธ มวนย ความรบผดชอบ ตรงตอเวลา มความซอสตยสจรต สนใจใฝร รกสามคค

394




11.1 วงจรขยายสญญาณ ในการขยายสญญาณนอกจากจะใชไบโพลารทรานซสเตอรแลว วงจรขยายสญญาณสามารถน าอปกรณอเลกทรอนกสอน ๆ เชน เฟต ( Fet ) มอสเฟต ( Mosfet )ลเนยรไอซ( Linear IC ) ไอซออปแอมป ( IC op-amp ) มาใชในการขยายสญญาณไดเชนกน 11.1.1 วงจรขยายสญญาณโดยใชเจเฟต (JFET ) การน าเอาฟลดเอฟเฟคทรานซสเตอร ( Field Effect Transistor ) หรอ เฟต ( FET ) มาใชในวงจรขยายสญญาณ โดยคณสมบตส าคญ คอ เฟตมอนพตอมพแดนซสงกวาไบโพลารทรานซสเตอร การจดวงจรขยายสญญาณโดยใชเฟต แสดงวงจรดงรป 11.1

รปท 11.1 วงจรขยายใชเจเฟต

ทมา( พทธรกษ แสงกง,2558,หนา 252 )

จากรปท 11.1 เมอปอนสญญาณอนพตในครงไซเกลบวกผานตวเกบประจ C1 เขาทางเกต ( G ) ของเจเฟต จะท าใหคาแรงดนไฟ VGS มคาสงขนจงท าใหเจเฟตน ากระแสมากขน เปนผลท าใหคาแรงดนไฟVDS ลดต าลง ไดสญญาณออกทางเอาตพตทมเฟสตางจากสญญาณทางอนพต 180 องศา เมอปอนสญญาณในครงไซเกลลบผานตวเกบประจ C1 เขาทางขา G ของเจเฟตมผลท าให

+ VIN

-

+

-

R2

D

0V

RD

CS

S

G

VDD

VOUT C1

R1

RS

VGS

VDS

ID

395




คาแรงดน VGS มคาลดต าลง สงผลใหเจเฟตน ากระแสนอยลง และมคาแรงดนไฟ VDS สงขน ไดสญญาณออกทางเอาตพตมเฟสตางจากอนพต 180 องศา 11.1.2 วงจรขยายสญญาณโดยใชมอสเฟต ( MOSFET ) วงจรขยายสญญาณเสยงอกแบบหนง ทน าอปกรณมอสเฟตมาใชในภาคขยายทางเอาตพตของวงจร โดยท างานรวมกบไบโพลาทรานซสเตอร แสดงดงรท 11.2

รปท 11.2 วงจรขยายใชมอสเฟต ทมา( พทธรกษ แสงกง,2558,หนา 253 )

จากรปท 11.2 วงจรขยายสญญาณเสยงใชมอสเฟตท าหนาทขยายก าลง ท างานรวมกบไบโพลารทรานซสเตอร การท างานทางอนพตถกปอนผานตวเกบประจ C2 โดยใชทรานซสเตอร Q1

+

+ +

+

30 VDC D1 1N4001 C3 4.7F

R3 4.7kΩ

C4 220F

C1 33pF

C2 1F

C5 220F

R1 39kΩ

R2 560kΩ

R4 10kΩ

Q1 BC107

Q2 BC107

Q3 BD512

Q4 BD552

IN 8 ohm Speaker

+

396




กบ Q2 ทตอกนแบบดารงตน ( Darlington ) ท าหนาทเปนปรแอมปขยายสญญาณเสยงทางอนพต สวนวงจรดานเอาตพตใชเพาวเวอรมอสเฟต ( Power MOSFET ) ทรานซสเตอร Q3 กบ Q4 สญญาณถกขยายเปนเอาตพตผานทางตวเกบประจ C4 ออกไปยงล าโพง

11.2 วงจรแหลงจายก าลง แหลงจายก าลง ( Power Supply ) เปนสวนทมความส าคญในงานอเลกทรอนกส เพราะท าหนาทจายไฟไปเลยงอปกรณอเลกทรอนกส เพอใหอปกรณท างานตามทตองการลกษณะของแหลงจายก าลงในงานอเลกทรอนกส แสดงดงรปท 11.3

รปท 11.3 แหลงจายก าลงแบบตาง ๆ ทมา( http://chanyasamathayanon.blogspot.com/2016/09/blog-post.html )

จากรปท 11.3 แสดงแหลงจายแบบตาง ๆ โดยทวไปแลวแหลงจายก าลงบงออกเปน 2 แบบ คอ แหลงจายก าลงแบบลเนยรและแหลงจายก าลงแบบสวตชง ( Switching Power Supply ) ในทนจะกลาวเพยงแหลงจายไฟแบบลเนยรเพยงอยางเดยวเทานน

http://chanyasamathayanon.blogspot.com/2016/09/blog-post.html

397




แหลงจายก าลงในงานอเลกทรอนกส มหลกการเบองตนแสดงดงรปท 11.4

รปท 11.4 ไดอะแกรมของแหลงจายก าลง ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 329 )

จากรปท 11.4 แสดงไดอะแกรมของแหลงจายก าลง โดยมหลกการท างานคอ หมอแปลงไฟฟาซงโดยทวไปในงานอเลกทรอนกสจะใชหมอแปลงไฟฟาเพอลดระดบแรงดนจาก 220 โวลต เปนระดบไฟทตองการใช เชน 6 โวลต , 12 โวลต , 18 โวลต , 24 โวลต เปนตน หลงจากนนจะสงผานแรงดนใหกบไดโอดเพอท าหนาทเปลยนสญญาณไฟกระแสสลบเปนกระแสตรง เรยกวาไดโอดเรยงกระแส ( Rectifier Circuit ) แตเนองจากแรงดนทไดจากไดโอดเปนแรงดนไฟกระแสตรงทมการกระเพอมของสญญาณอย ดงนนจงตองท าการกรองกระแส ( Filter Circuit ) เพอท าใหระดบแรงดนกระเพอมลดลง หลงจากนนแรงดนเอาตพต ทไดจะสงผานไปยงวงจรรกษาระดบแรงดน ( Voltage Regulator ) เพอท าใหแรงดนมคาคงท และพรอมทจะปอนใหกบโหลดของวงจรตอไป

วงจรเรยงกระแสไดกลาวมาแลวในหนวยท 1 ซงจะไมขอกลาวถงอกและวงจรกรอง กระแสนยมใชคอ ตวกบประจ ส าหรบหนวยนจะกลาวถงเฉพาะวงจรรกษาระดบแรงดนเทานน 11.2.1 วงจรควบคมแรงดน ( Voltage Regulation ) วงจรควบคมแรงดน ( Voltage Regulation ) ทนยมใช คอ วงจรควบคมแรงดนโดยใชทรานซสเตอรแบบแยก ( Discrete Transistor Voltage Regulation ) ซงแบงเปน 2 แบบอนกรมและขนาน

1. วงจรควบคมแรงดนแบบอนกรม ( Series Voltage Regulation )

VS ไดโอด

เรยงกระแส วงจรกรอง

กระแส วงจรรกษา

ระดบแรงดน โหลด AC 220 Vrms

50 Hz

หมอแปลง

t t t t t

398




รปท 11.5 ไดอะแกรมของวงจรควบคมแรงดนแบบอนกรม ทมา ( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 330 )

จากรปท 11.5 การท างาน คอ วงจรเปรยบเทยบแรงดน ( Comparator Circuit ) จะท าการเปรยบเทยบแรงดนจากสวนแรงดนอางอง ( Reference Voltage ) และแรงดนทไดจากวงจรสมคาแรงดน( Sampling Circuit ) แลวน าคาทไดจากการเปรยบเทยบไปควบคมการท างานของสวนควบคม ( Control Element ) กลาวคอ ถาแรงดนเอาตพตต าลง สวนควบคมจะท างานมากขน แตถาแรงดนเอาตพตสงขน สวนควบคมจะท างานนอยลงเพอใหแรงดนเอาตพตมคาคงท วงจรควบคมแรงดนแบบอนกรมอยางงายแสดงดงรปท11.6

รปท 11.6 วงจรควบคมแรงดนแบบอนกรม

ทมา ( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 331 )

Control element

Comparator Circuit

Sampling Circuit

Reference Voltage

Unregulate Input Vi Vo

Regulated output IL

R Regulate Unregulate

Q1

VZ IZ

IL RL IR VBE

VO Vi

Voltage Voltage

399




จากรปท 11.6 ทรานซสเตอรQ1 จะท าหนาทสวนควบคมแบบอนกรม โดยมซเนอรไดโอดท าหนาทเปนหนวยแรงดนอางอง โดยการท างานเปนดงน

1. ถาแรงดนทางดานเอาตพตลดลง จะท าใหแรงดนขาเบส – อมเตอรลดลง สงผล ใหทรานซสเตอร Q1 น ากระแสมากขน ซงจะท าใหเอาตพตมคาคงท

2. ถาแรงดนเอาตพตเพมขน จะท าใหแรงดนขาเบส – อมเตอรเพมขน สงผลให ทรานซสเตอร Q1 น ากระแสลดลง ซงจะท าใหเอาตพตมคาคงท โดยสามารถหาคาตาง ๆ ไดดงน

แรงดนเอาตพต ( VO ) หาไดจาก VO = VZ - VBE

แรงดนคอลเลกเตอร – อมเตอร VBE = Vi – Vo กระแสทไหลผานตวตานทาน IR =

Vi−Vo

R

กระแสไหลผานโหลด IL =Vo

RL

กระแสเบส IB =IC

กระแสไหลผานซเนอรไดโอด IZ = IR − IB

ตวอยาง จากวงจรรปท 11.7 ก าหนดใหทรานซสเตอรมอตราขยายกระแสเทากบ 50 ,R = 220 Ω , VZ = 12 จงค านวณหาแรงดนเอาตพต ( VO )

รปท 11.7 วงจรควบคมแรงดน ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 332)

IL IR

R 220Ω

VO Regulate Voltage

Q1( = 50)

VBE 0.7 V RL

1kΩ IZ

Vi Unregulate Voltage

400




วธท า หาแรงดนเอาตพต VO = VZ – VBE = 12 – 0.7 = 11.3 V VCE = Vi – VO = 20 – 11.3 = 8.7 V

IR = 20−12

220 =

8

220 = 36.4 mA

ถา RL = 1 kΩ กระแสทไหลในแตละสวน คอ IR =

VO

RL=

11.3

1= 11.3 mA

IB = IC

=

11.3

50 = 226 µA

IZ = IR – IB = 36.4 - 226 36 mA

วงจรควบคมแรงดนไฟฟาไดท าการปรบปรแกไขใหดขนโดยการเพม R1 , R2 เพอท าหนาทสมสญญาณ และซเนอรไดโอดท าหนาทเปนหนวยแรงดนอางอง และทรานซสเตอร Q2 ท าหนาทควบคมกระแสเบส Q1 โดยวงจรมลกษณะดงรปท 11.8

รปท 11.8 วงจรควบคมแรงดนทปรบปรงใหดขน ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 333)

401




การท างานของวงจรคอ ถาแรงดนเอาตพตเพมขนจะท าใหแรงดนตกครอมตวตานทาน R1,R2 เพมขน เนองจากตวตานทาน R1,R2 ตอวงจรแบบแบงแรงดน ซงแรงดนตกครอมตวตานทานR2 หรอแรงดนV2 เพมขน จะท าใหแรงดนเบส-อมตเตอรสงขนตาม ในขณะทแรงดนตกครอมซเนอรไดโอดมคาคงท ถาทรานซสเตอร Q2 น ากระแสมากขน แรงดนทขาเบสของทรานซสเตอร Q1 จะลดลง ท าใหกระแสไหลผานไปยงโหลดนอยลง ดงนน แรงดนเอาตพตจงมคาคงท โดยสามารถหาคาไดจากสมการคอ

VBE2 + VZ =V2 = R2

R1 +R2 VO

ดงนน แรงดนเอาตพตคอ VO = R1+R2

R2 ( VZ+VBE2 )

2.วงจรควบคมแรงดนแบบขนาน( Shunt Regulators) วงจรควบคมแรงดนแบบขนาน ประกอบดวย สวนควบคม( Control Element) วงจรสม ( Sampling Circuit) วงจรเปรยบเทยบ (Comparator Circuit) และแรงดนอางอง (Reference Voltage ) แสดงดงรปท 11.9

รปท 11.9 ไดอะแกรมของวงจรควบคมแรงดนแบบขนาน ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 333)

RL

Sampling

Comparator

Circuit

Circuit

Control element

Reference Voltage

VO = VL

VL

IL

ISH

RS ISH +IL Vi

สญญาณควบคม

สญญาณ ปอนกลบ

IL VBE

402




รปท 11.10 วงจรควบคมแรงดนแบบขนาน ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 334)

จากรปท11.10 สามารถหาคาตางไดดงน แรงดนเอาตพตหาไดจาก VO= VL = VZ+VBE

กระแสทไหลผานโหลด IL = VL

RL

กระแสไหลผานตวตานทาน IS = Vi−VL

RS

กระแสไหลผานขาคอลเลกเตอร IC = IS - IL

ตวอยาง วงจรควบคมแรงดนแบบขนานดงรปท 11.11 ก าหนดให RS = 120 Ω,VZ = 8.2 V,VBE = 0.7 VและRL = 100 Ω จงค านวณแรงดนเอาตพต ( VO )

รปท 11.11วงจรควบคมแรงดนแบบขนาน ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 334)

IZ

RL Q1

IL IC

IS

VZ

VBE 0.7V

R VO Vi Regulate Voltage Voltage

Unregulate

VO Vi

RL

R

VZ

VBE 0.7 V

Q1

IC IL

IZ

IS Regulated Voltage

Unregulated Voltage

403




วธท า VO= VL = VZ+VBE = 8.2 V + 0.7 V = 8.9 V ตอบ

IL = VL

RL =

8.9V

100Ω = 89 Ma

IS = Vi−VL

RS = 22 V−8.9V

120Ω = 109 mA

IC = IS - IL = 109 mA - 89 mA = 20 mA วงจรทไดสามารถปรบปรงแกไขใหดขนดงรปท 11.12

รปท 11.12 วงจรควบคมแรงดนแบบขนานทปรบปรงแกไขใหดขน

ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 334)

จากรปท11.12 แรงดนเอาตพตหาไดจาก VO = VL = VZ + VBE2 + VBE1

11.2.2 วงจรควบคมแรงดนแบบสวตชง(Swicting Regulation) วงจรควบคมแรงดนคงท ทไดรบความนยมมากทสดเนองจากประสทธภาพการสงผานก าลงไปยงโหลดสงสด คอวงจรควบคมแรงดนแบบสามจดตอ ดงแสดงในรปท 11.13

IL +

RL

Q1

RS VO Vi

Q2

R1

404




+ +

- -

รปท 11.13 ไดอะแกรมของวงจรควบคมแรงดนแบบ 3 จดตอ


11.2.3 ไอซควบคมแรงดนไฟคงท ไอซควบคมแรงดนไฟคงทแบงออกเปนไฟบวก และไฟลบ โดยมรายละเอยดดงน 1.ประเภทแรงดนไฟบวก ไอซรกษาระดบแรงดนไฟบวกทผลตออกมาใชงานงานโดยทวไป แสดงดงตารางท 11.1 ตารางท 11.1 ไอซรกษาระดบแรงดนไฟบวก ตระกล 78XX

ไอซเบอร แรงดนเอาตพต (Output Voltage)

แรงดนอนพตต าสด (Minimum Vi )

7805 +5 V 7.3 V 7806 +6 V 8.3 V 7808 +8 V 10.5 V 7909 + 9 V 11.5 V 7810 +10 V 12.5 V 7812 +12 V 14.6 V 7815 +15 V 17.7 V

Vin

In Out Voltage Regulator

Gnd Vout Load Unregulated Input Voltage

405






7818 +16 V 21.0 V 7824 +18 V 27.1 V

การน าไปใชงานหากตองการใหวงจรจายกระแสไดสงขน สามารถท าไดโดยตอวงจรดงรปท 11.14

รปท 11.14 วงจรใชงาน LM 78XX


2. ประเภทแรงดนไฟลบ ไอซรกษาระดบแรงดนไฟลบทผลตออกมาใชงานงานโดยทวไป แสดงดงตารางท 11.2

ตารางท 11.2 ไอซรกษาระดบแรงดนไฟลบ ตระกล 79XX ไอซเบอร แรงดนเอาตพต

(Output Voltage) แรงดนอนพตต าสด (Minimum Vi )

7905 -5 V -7.3 V 7906 -6 V -8.3 V

2 LMM78XX

Q1 2N6132

Q2 2N6124

R1 3Ω

RSC

0.22F 0.1F

1

3

IN

OUT

406




ตารางท 11.2 (ตอ)



7905 -5 V -7.3 V 7906 -6 V -8.3 V 7908 -8 V -10.5 V 7909 -9 V -11.5V 7910 -10 V -12.5 V 7912 -12 V -14.6 V 7915 -15 V -17.7 V 7918 -16 V -21.0 V 7924 -18 V -27.1 V

รปท 11.15 ต าแหนงการวางขาไอซ ตระกล 78XX และ 79XX ทมา (วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา 337)

407




จากรปท 11.15 ไอซตระกล 78XX และ 79XX จะมรปรางตวถงคอ TO-92 จายกระแสได 500 mA และ TO-220 จายกระแสได 3A การน าไปใชงานแบบ TO-220 ตองตดแผนระบายความรอนใหกบไอซ และการจดต าแหนงขาคอ G คอ ขากราวด I คอขาปอนแรงดนอนพต สวน O คอ ขาตอแรงดนเอาตพตไปใชงาน สวนรายละเอยดอนๆสามารถศกษาไดจากคมอผผลต

11.2.4 ไอซควบคมแรงดนไฟปรบคาได ไอซสามขาในตระกล 78XX และ 79XX นน คาแรงดนเอาตพตจะคงท ในบางครงการใชงานตองการแรงดนตางๆซงไอซ 78XX และ 79XX ไมสามารถจายแรงดนได ดงนนบรษทผผลตจงไดผลตไอซทสามารถปรบแรงดนเอาตพตได ซงมทงแบบทจายแรงดนไฟบวกและแรงดนไฟลบปรบคาได โดยมรายละเอยดดงน 1. ไอซควบคมแรงดนไฟบวกปรบคาได ไอซควบคมแรงดนไฟบวกปรบคาได มมากมายหลายเบอร ในทนขอยกตวอยางเบอรคอ LM317 โดยมหลกการตอใชงานดงรปท11.16

รปท11.16 การตอใชงานเบองตนของไอซเบอร LM317

จากรปท 11.16 แรงดนเอาตพตหาไดจาก VO = Vref (1 +

R2

R1)+IadjR2

โดยท Vref = 1.25 V และ Iadg = 100 µA

Adj

VIN

VOUT LM317

Vref

VIN Vout

Iadj

+ +

- -

R1

R2

408




ตวอยาง จากรปท11.6 ก าหนดให R1 = 240 Ω และ R2 = 2.4 kΩ จงค านวณหาเอาตพตของวงจร

วธท า VO = 1.25V

VO = (1 +2.4×103Ω

240Ω) +(100 × 10−6A)(2.4 × 103Ω)

VO = 13.75 V+ 0.24 V = 13.99 V ตอบ

การจดต าแหนงขาของไอซเบอร LM317 รปรางตวถงแบบตางๆมลกษระการจดต าแหนงขาแสดงดงรปท 11.7

รปท 11.17 การจดต าแหนงขาของไอซเบอร LM317


2. ไอซควบคมแรงดนไฟลบปรบคาได ไอซสามขาปรบคาไดแบบจายแรงดนไฟลบ มหลายเบอรในทนขอยกตวอยางไอซเบอรLM337 มหลกการท างานและการจดวงจรของไอซเบอร LM337 เหมอนกบไอซ LM317 แตมขอแตกตางทขวของแรงดนจากแหลงจายเทานน วงจรแหลงจายก าลงทน าไปใชเปนแหลงจายไฟเลยงอปกรณอเลกทรอนกสจรง มลกษณะวงจรแสดงดงรปท 11.18 และ รปท 11.19

409




+-

รปท 11.8 วงจรจายไฟตรงคงท 5 โวลต ทมา (http://www.geocities.ws/komonhiran/project1-3.html)

รปท 11.19 วงจรจายไฟปรบคาได 0-30 โวลต ทมา(http://www.eleccircuit.com)

11.3 วงจรออสซลเลเตอร วงจรออสซลเลเตอร (Oscillator Circuit ) ห รอวงจรก าเนดความถ เปนวงจรท มความส าคญในการสอสารทางโทรคมนาคม เพราะวงจรออสซเลเตอรจะท าหนาทผลตความถคลนพาหวทย(Radio Frequency Carrier) ซงเปนความถสงน าไปผสมกบความถเสยงหรอสญญาณขาวสารหรอมอดเลต เพอสงแพรกระจายออกจากสายอากาศยงเครองรบวทย

C1 ZD2

100Ω

C2 C4 R4 1kΩ

BD139

T1

Gnd 10F

3

D1 1N4001

AC 220 V 1N4001

500 mA

BD1

9 V

0 V

VIN VOUT 7805

R1 3.9 kΩ

C1

2200F 25V 16V

C2

1

2

D3

100Ω

D5

2A

+ D4

50V

VR1 ZD1

C3

Q2

F1

D1 D2

2200F

D1- D4 1N5401 R1 1kΩ

5kΩ

R2 10V

10V

R3 1N5402

1000F 0.1F 0.1F

Q1

2N3055

S1 T1

0.5A

24V

0V VO +

+

-

220V

http://www.geocities.ws/komonhiran/project1-3.html

410




11.3.1 ชนดของวงจรออสซลเลเตอร วงจรออสซลเลเตอร แบงตามอปกรณทใชในการก าเนดความถไดดงน 11.6.1 วงจรออสซลเลเตอรแบบLC ไดแก วงจรฮารตเลยออสซลเลเตอร( Hartley Oscillator) วงจรโคลพตตออสซลเลเตอร(Colpitts Oscillator) เปนวงจรทนยมใชงาน เนองจากสามารถเปลยนแปลงคาความถไดงาย มกใชกบงานยานความถสง แตมขอเสย คอ เสถยรภาพทางความถไมคอยด 11.6.2 วงจรออส ซ ล เล เตอ รแบบ RC ไดแ ก วนบ รดจออส ซ ล เล เตอ ร เป นออสซลเลเตอรทสามารถปลยนแปลงความถได ใชในงานยานความถต า แตเสถยรภาพทางความถไมคอยด 11.6.3 วงจรออสซลเลเตอรแบบครสตอล (Crystal Oscillator) เปนวงจรออสซลเลเตอรทใชแรครสตอลก าเนดความถ มกใชในงานยานความถสง เสถยรภาพของความถด แตมขอเสย คอ เปลยนแปลงความถไดยาก ดงนนในการใชงานตองพจารณาถงความเหมาะสม วงจรออสซเลเตอรทสมบรณจะตองประกอบดวย 3 สวน ไดแก สวนทเปนชดก าเนดความถ สวนทเปนวงจรขยายสญญาณ และสวนทเปนชดปอนกลบทางบวก ลกษณะของวงจรก าเนดความถเบองตนแสดงดงรปท 11.20

รปท 11.20 ไดอะแกรมวงจรออสซลเลเตอรเบองตน

411




จากรปท 11.20 การท างานของวงจรออสซลเลเตอรเบองตนมดงน ชดสรางความถเปนวงจรเรโซแนนซแบบขนานใหก าเนดความถขนมาคาคงทคาหนง สงตอไปยงวงจรขยายสญญาณเพอขยายสญญาณความถทก าเนดขนมา ใหมระดบแรงมากขนคงทคาหนงเปนสญญาณความถออกเอาตพต สญญาณความถออกเอาตพตสวนหนงถกปอนกลบมาดวยวงจรปอนกลบทางบวก สงตอไปเปนแรงกระตนเพอเสรมความแรงของความถทก าเนดขนมาจากชดสรางความถใหคงมระดบความแรงทเหมอนเดมกอนสงไปยงวงจรขยายสญญาณ ท าใหระดบความแรงของความถทก าเนดขนมความคงทตลอดเวลา ทท างาน ซงเปนหลกการก าเนดความถทใชงานจรงจากสตรดงน

Fr = 1

2π√LC = 0.159

√LC

เมอ Fr = ความถเรโซแนนซ มหนวยเปนเฮรตซ ( Hz ) L = คาความเหนยวน าของตวเหนยวน า มหนวยเปนเฮนร ( H ) C = ความจ ของตวเกบประจ มหนวยเปนฟารด ( F ) π = 22

7 = 3.1428

11.3.2 วงจรออสซลเลเตอรแบบฮารตเลย ( Hartley Oscillator) วงจรประกอบดวย Z1, Z2 จะเปนตวเหนยวน าพนอยบนแกนเดยวกนและแทป สายออกมา สวน Z3 จะเปนตวเกบประจ ดงรปท 11.21

Q1 Q1Z1 Z2

Z3

L2L1

C1

รปท 11.21 หลกการของวงจรฮารตเลยออสซลเลเตอร ทมา( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา313)

412




กกกกกกกกหลกการของฮารตเลยออสซลเลอร จะประกอบดวยตวเหนยวน าจ านวนสองตวตอรวมกบตวเกบประจ โดยการตอวงจรเรโซแนนซของวงจรปอนกลบ คอ การแทปทตวเหนยวน า หรอคอยล ดงนน แรงดนในการปอนกลบ คอแรงดนทตกครอม L1 และแรงดนทตกครอม L2 จะมเฟสตางจากแรงดนทคอลเลกเตอร 180 องศา

ω = 1

√(L1+L2)C3 โดยท ω = 2πf0

กกกกกกกกความถของฮารตเลยออสซลเลเตอร สามารถค านวณไดจาก f0 =

1

2π√LTC3

กกกกกกกกเมอ LT คอ คาเหนยวน า L1 และ L2 ทพนอยบนแกนเดยวกนและแทปสายออกมา ซงจะเกดคาอนดกแตนซรวม ดงนน หาไดจาก

LT = L1 + L2 + 2M

กกกกกกกกโดยท M = √L1L2

V CC

C 3CB

C E

RB1

RB2R E

RFC

L1

L2

รปท 11.22 วงจรฮารเลยออสซลเลเตอร ทมา( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา315)

Q1

413




จากรปท11.22 หนาทของอปกรณแตละตวสรปไดดงน - RFC : Radio Frequency Choke ท าหนาท เปนโชคความถสง กลาวคอ แยก

สญญาณออสซลเลเตอรออกจากภาคจายไฟ (VCC) ไมใหรบกวนกน - L1, L2 อนดกแตนซส าหรบวงจรจน โดยการแทปเพอปอนสญญาณกลบมาท

อนพต - C3 คาปาซเตอรส าหรบวงจรจน ปกตแลวจะใชแบบทเปลยนแปลงคาได - C8 คาปาซเตอรส าหรบเชอมตอสญญาณปอนกลบไปยงขาเบสและปองกนแรงดน

จากแหลงจายไฟตรง - RB2 ตวตานทานโหลดส าหรบขาเบส ท างานรวมกบ CB เปนวงจร RC เชอมตอ

สญญาณรวมกบ RB1 เปนวงจรแบงแรงดนส าหรบการไบอสขาเบส รวมกบ CB เปนวงจรกรองความถแบบ RC ส าหรบการไบอสทรานซสเตอร

- RB1 ท างานรวมกบ RB2 ท าหนาทแบงแรงดนเพอไบแอสทรานซสเตอร Hartley Oscillators มความคลายคลงกบ Colpitts Oscillators ตางกนเพยงใน Colpitts Oscillators ใชเปนตวเกบประจ สวน Hartley Oscillators ใชตวเหนยวน า

กกกกกกกก12.2.2 วงจรคอลพตตออสซลเลเตอร (Colpitts Oscillator) กกกกกกกกวงจรประกอบดวย Z1, Z2 จะเปนตวเกบประจ สวน Z3 จะเปนตวเหนยวน า ดงรปท 11.23

Q1 Q1Z1 Z2

Z3

L2

L1

C1

รปท 11.23 หลกการของวงจรคอลพตตออสซลเลเตอร

ทมา( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา313)

414




กกกกกกกกวงจรคอลพตตออสซลเลเตอร จะแตกตางจากฮารตเลยออสซลเลเตอรในสวนของลกษณะการตอวงจรเรโซแนนซของวงจรปอนกลบ โดยใชตวเกบประจสองตว คอ การแทปทตว เกบประจแทนทจะเปนตวเหนยวน า ดงนนแรงดนในการปอนกลบ คอแรงดนทตกครอม C1 หรอ ระหวางเบสกบกราวด และแรงดนทตกครอม C2 จะมเฟสตางจากแรงดนทคอลเลกเตอร 180 องศา เนองจากแรงดนไฟฟาทตกครอมตวเกบประจทงสองตวจะมขวตรงกนขามกนเมอเทยบกบกราวดนนเอง กกกกกกกกโดยปกตคาคาปาซทฟรแอกแตนซของ C1 ควรจะมคานอยกวาคาปาซทฟรแอกแตนซของ C2 กลาวคอ คาความจของ C2 ควรจะมคาความจนอยกวา C1 นนเอง กกกกกกกกความถของคอลพตตออสซลเลเตอร สามารถค านวณไดจาก

f0 = 1

2π√CTL

กกกกกกกกเมอ CT คอคาความจท C1 และ C2 อนกรมกน หาไดจาก

CT = C1C2

C1 + C2

V CC

C 2RB1

RB2 RE

RFC

L1

CB1C1

CB2

Q 1

รปท 11.24 วงจรคอลพตตออสซลเลเตอร


415




วงจรคอลพตตออสซลเลเตอรเปนวงจรออสซลเลเตอรแบบ LC และไดมการพฒนาใหใกลเคยงกนหมด คา Q จะสงกวาวงจรออสซลเลเตอรแบบ RC แตจะมความยากในการปรบแตงชวงความกวางของความถ โดยทวไปแลวมการน าไปประยกตใชงานทงในดานความถวทยตงแต 100 kHZไปจนถงยานความถ VHF ซงมความถสงถง 100 MHZ กกกกกกกก12.2.2 วงจรครสตอลออสซลเลเตอร (Crystal Oscillator) กกกกกกกกครสตอล หรอ ผลกควอทซ (Quartz Crystal) มคณสมบตเทยบเทาวงจรจนแบบ LC แตวาจะมคา Q ทสงกวา จากรปท 12.10 เปนลกษณะของครสตอลส าเรจรปทบรรจเปนตวถงพรอมจะใชงาน โดยทตวถงจะระบคาความถ 4,000 MHz ซงครสตอลออสซลเลเตอรจะมความเทยงตรงสง มความผดพลาดนอยกวา 1 Hz ตอ 106 Hz

รปท 11.25 รปรางของครสตอลแบบตางๆ ทมา( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา319)

(ก) (ข) (ค)

รปท 11.26 สญลกษณและวงจรสมมลของครสตอล ทมา( วระศกด สวรรณเพชร,2557,หนา319)

RS

CS

CP

Re

Le

≈ ≈

416




กกกกกกกกวงจรครสตอลออสซลเลเตอร แสดงดงรปท 12.12

V CC

RB1

RB2 RE

RFC

CB C1Q 1

C2

CE

รปท 11.27 วงจรครสตอลออสซลเลเตอร


กกกกกกกกการท างานของครสตอลออสซลเลเตอร ซงนยมใชกนอยางแพรหลาย เนองจากใชอปกรณนอยและมเสถยรภาพทางความถด จากรปท 11.27 C1 และ C2 เปนคาปาซเตอรแบบแทปได ส าหรบการปอนกลบสญญาณ โดยสญญาณไฟสลบท C1 จะท าการปอนกลบแบบบวกไปยงขาเบสของทรานซสเตอร โดย RB1 ท างานรวมกบ RB2 เปนวงจรแบงแรงดนเพอปอนแรงดนไบแอสทรานซสเตอร และ RE , CE ทขาอมตเตอรท าหนาทบายพาสหรอกรองสญญาณ ซงจะท าใหเสถยรภาพของไบแอสดขน สวน RFC หรอ โชค เปนตวปอนแรงดนจากแหลงจายไฟใหกบวงจรและแยกสญญาณออสซลเลเตอรออกจากภาคจายไฟ(VCC)ไมใหรบกวนกน กกกกกกกกวงจรครสตอลออสซลเลเตอร วงจรจะมสวนทคลายคลงกบคอลพททออสซลเลเตอร คอ สวนของการตอวงจรเรโซแนนซของวงจรปอนกลบ โดยใชตวเกบประจสองตว คอ การแทปทตวเกบประจนนเอง ความถของการออสซลเลต จะตองพจารณาคาของครสตอล CS, LS ซงเปนคา

417




ความจภายในและคาเหนยวน าภายในตวครสตอล วงจรออสซลเลเตอรแบบนมเสถยรภาพความถดอกวงจรหนง แตการเปลยนคาความถตองเปลยนแรครสตอลตวใหม

11.4 วงจรควบคมความเรวมอเตอร ( Motor Speed Control ) วงจรควบคมความเรวมอเตอรหรอมอเตอรสปดคอนโทรล ( Motor Speed Control ) เปนวงจรควบคมเวลา และเฟสของวงจรจดชนวนเพอใหเอสซอาร ไตรแอกและควอแดรกท างานในการจายก าลงไฟใหมอเตอรซงมอเตอรทใชจะเปนยนเวอรแซลมอเตอร ( Universal Motor ) ซงเปนมอเตอรทสามารถน าไปใชงานไดทงไฟกระแสสลบและกระแสตรง มอเตอรตวนสามารถท างานไดอยางกวางขวาง เชน จกรเยบผาไฟฟา สวานไฟฟา เครองผสมอาหาร เปนตน นยมน าไปใชงานกบไปกระแสสลบเปนสวนใหญวงจรแสดงดงรปท 11.28

รปท 11.28 วงจรควบคมความเรวมอเตอร ทมา(ชาญวทย หาญรนทร ,2545,หนา 99)

จากรปท 11.28 เปนวงจรควบคมความเรวมอเตอรทใชงานกบแรงดนไฟสลบ มอเตอรแบบยนเวอรแซลจะตออนกรมกบไตรแอก Q1 สวนตวตานทาน R1 , VR2 และตวเกบประจ C1 เปนชดควบคมและหนวงเวลา ( Delay Time ) เพอจายคาเบรกโอเวอรใหไดแอก D1 น ากระแสแรงดนไปจดชนวนขา G ของไตรแอกใหน ากระแสดวย เพอควบคมความเรวของมอเตอร R3 และ C2 จะตอ

Q1 D1

M

S

R1

VR1

C1

C2

DIAC

TRIAC

R2

418




อนกรม และตอครอมขนานไตรแอกท าหนาทปองกนตวไตรแอกจากแรงดนและกระแสยอนกลบ ทเกดจากการเหนยวน าจากสนามแมเหลกในตวมอเตอร ซงมเฟสแรงดนและกระแสตางกน 180 อาจสงผลใหไตรแอกหยดน ากระแสในครงไซเกลหนงได นอกจากนน R3 C2 ยงชวยจ ากดการเพมขนของแรงดนสวตชออฟไมใหเกนคาทก าหนดไวในยานความปลอดภยซงการท างานของวงจรเปนดงน เมอกดสวสช S1 จะท าใหวงจรมแรงดนจาก VAC จายให C1 เรมประจแรงดนโดยม R1 , VR1 เปนตวก าหนดคาเวลาของประจ C1 ถาปรบคา VR1 ใหมความตานทานมาก C1 จะประจแรงดนไดชาและถงคาเบรกโอเวอรของ D ชา D1 และ Q1 จะน ากระแสชา แรงดนตกครอมมอเตอรมคานอย ก าลงไฟจะนอยและท าใหมอเตอรหมนชา ตอมาเมอปรบคาความตานทาน VR1ใหมคาต า กระแสจะไหลไปประจท C1 เรวขน แรงดนถกประจใน C1 มากขน ท าใหแรงดนเบรกโอเวอรของ D1 เรวขน D1 และ Q1 น ากระแสเรวขน แรงดนตกครอมมอเตอรมากขน ก าลงไฟมากขน มอเตอรกจะหมนเรว ยงปรบ VR1 ใหมคานอยลงเรอย ๆ การประจของ C1 จะเรวมากขน มอเตอรยงหมนเรวขน ขณะแรงดนทจายจาก VAC เรมตกลงท 0 โวลต และเรมเปลยนขวแรงดนใหม สนามแมเหลกในตวมอเตอร จะยบตวลงตดกบขดลวดมอเตอร เกดแรงเคลอนเหนยวน า หรออเลกโตรโมตฟฟอรซ ( ElectroMotive Force: EMF ) และมขวตรงขามกบ VAC แรงเคลอนเหนยวน าจากมอเตอรถกจายออกมาตานแรงดนแหลงจาย VAC ซงในชวงนแรงดนทประจใน C2 จะคายประจออกมาตานแรงเคลอนเหนยวน าของมอเตอร ท าใหไตรแอก Q1 ยงคงน ากระแสปกต จนกวาแรงดนจากแหลงจาย VAC จะตกลงเปน 0 โวลต Q1 จะหยดน ากระแสและสงผลใหมอเตอรหยดหมน

1.5 สรป ในการขยายสญญาณมการตอวงจรไดหลายแบบ การน าอปกรณอเลกทรอนกสมาตอวงจรใชงานนนสามารถท าไดโดยการน าทรานซสเตอร เฟต หรอไอซตางๆมาตอเปนวงจรขยายสญญาณ ในการเลอกวงจรขยายมาใชงานนนควรเลอกใหเหมะสม

419




วงจรแหลงจายก าลง( Power Supply) เปนสงจ าเปนและมความส าคญตอวงจรอเลกทรอนกส เพราะในการท างานจะตองใชแหลงจายในการจายไฟเลยงวงจรตางๆ พนฐานวงจรประกอบดวย หมอแปลงแรงดนไฟฟา วงจรไดโอดเรยงกระแส วงจรกรองกระแส และวงจรรกษาระดบแรงดนคงท อปกรณทใชในวงจรไดแก ไดโอด ทรานซสเตอร ตวเกบประจ ตวตานทาน ซเนอรไดโอด และไอซรกษาระดบแรงดนคงท วงจรออสซลเลเตอรเปนวงจรก าเนดสญญาณความถ ถกน าไปใชในเครองสงและเครองรบวทย และการสอสารโทรคมนาคม แบงออกได 3 ชนดคอ วงจรออสซลเลเตอรแบบ LC วงจรออสซลเลเตอรแบบ RC และวงจรออสซลเลเตอรแบบครสตอล วงจรออสซลเลเตอรแบบครสตอลนยมน าไปใชงานเนองจากใหความถคงทและออกแบบวงจรไดงาย วงจรควบคมความเรวมอเตอรเปนการใชอปกรณอเลกทรอนกสประเภทไทรสเตอรมาออกแบบวงจร ในทนเปนการน าเอาไตรแอกและไดแอกตอรวมกน และใชตวตานทานกบตวเกบประจตอเปนวงจรหนวงเวลา ควบคมการท างานของไดแอกและไตรแอกท าใหมอเตอรหมนไดเรวหรอชาตามการปรบคาความตานทาน VR1

บรรณานกรม

ธนภทร ภรพทกษ. อปกรณอเลกทรอนกสและวงจรภาคทฤษฎ. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ สกายบกส, 2545. พนธศกด พฒมานตพงศ. ทฤษฎอปกรณอเลกทรอนกสและวงจร 1. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพศนยสงเสรมวชาการ, ม.ป.ป. _________________. ทฤษฎเครองเสยง. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพศนยสงเสรมอาชวะ, 2546. _________________. วงจรอเลกทรอนกส. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพศนยสงเสรมวชาการ, 2545. _________________. อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพศนย สงเสรมวชาการ, 2542. _________________. อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพศนย สงเสรมอาชวะ, 2553. พทธรกษ แสงกง. อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ ศนยสงเสรมอาชวะ, 2558. วระศกด สวรรณเพชร. อปกรณอเลกทรอนกสและวงจร. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพ บรษทศนยหนงสอเมองไทย จ ากด, 2557.

421

แบบฝกหดหนวยท 11 เรอง การใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ

ค าชแจง 1. แบบฝกหดจ ำนวน 10 ขอ ๆ ละ 1 คะแนน คะแนนเตม 10 คะแนน 2. เวลำทใชในกำรท ำแบบฝกหด 10 นำท ค าสง จงท ำเครองหมำยถก () ลงในวงเลบหนำขอทถกและท ำเครองหมำยผด ( ) ลงใน วงเลบ หนำขอทผด ( ) 1. วงจรขยำยสญญำณทใชเฟตจะมคณสมบตทดกวำวงจรขยำยสญญำณทใชทรำนซสเตอร ( ) 2. วงจรขยำยสญญำณทใชเอเฟตทนยมใชจะตอแบบคอมมอนซอรส ( ) 3.วงจรขยำยสญญำณโดยใชมอสเฟสไมสำมำรถท ำงำนรวมกบทรำนซสเตอรได ( ) 4. วงจรแหลงจำยก ำลง (Power Supply) เปนวงจรทมควำมจ ำเปนและส ำคญมำกตอเครองใช อเลกทรอนกส ( ) 5. วงจรแหลงจำยก ำลงจะใชไดโอดท ำหนำทรกษำระดบแรงดนคงท ( ) 6. วงจรควบคมแรงดน (Voltage Regulation) ทนยมใชคอวงจรควบคมแรงดนโดยใช ทรำนซสเตอรแบบแยก ( ) 7. ไอซ 7905 เปนไอซควบคมแรงดนไฟคงทแบบบวก ( ) 8. วงจรออสซสเลเตอรทใชกบควำมถสงมควำมเสถยรภำพของควำมถด คอวงจรออสซลเลเตอร แบบ LC ( ) 9. วงจรออสซสเลเตอรแบบฮำรตเลยจะยอนกลบแรงดนโดยกำรแทปทตวเกบประจ ( ) 10. วงจรสมมลของครสตอลจะเขยนแทนดวยตวตำนทำนตออนกรมกบตวเหนยวน ำ

422

เฉลยแบบฝกหดหนวยท 11 เรอง การใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ

ค าชแจง 1. แบบฝกหดจ ำนวน 10 ขอ ๆ ละ 1 คะแนน คะแนนเตม 10 คะแนน 2. เวลำทใชในกำรท ำแบบฝกหด 10 นำท ค าสง จงท ำเครองหมำยถก () ลงในวงเลบหนำขอทถกและท ำเครองหมำยผด ( ) ลงใน วงเลบ หนำขอทผด ( ) 1. วงจรขยำยสญญำณทใชเฟตจะมคณสมบตทดกวำวงจรขยำยสญญำณทใชทรำนซสเตอร ( ) 2. วงจรขยำยสญญำณทใชเอเฟตทนยมใชจะตอแบบคอมมอนซอรส ( ) 3.วงจรขยำยสญญำณโดยใชมอสเฟสไมสำมำรถท ำงำนรวมกบทรำนซสเตอรได ( ) 4. วงจรแหลงจำยก ำลง (Power Supply) เปนวงจรทมควำมจ ำเปนและส ำคญมำกตอเครองใช อเลกทรอนกส ( ) 5. วงจรแหลงจำยก ำลงจะใชไดโอดท ำหนำทรกษำระดบแรงดนคงท () 6. วงจรควบคมแรงดน (Voltage Regulation) ทนยมใชคอวงจรควบคมแรงดนโดยใช ทรำนซสเตอรแบบแยก ( ) 7. ไอซ 7905 เปนไอซควบคมแรงดนไฟคงทแบบบวก ( ) 8. วงจรออสซสเลเตอรทใชกบควำมถสงมควำมเสถยรภำพของควำมถด คอวงจรออสซลเลเตอร แบบ LC ( ) 9. วงจรออสซสเลเตอรแบบฮำรตเลยจะยอนกลบแรงดนโดยกำรแทปทตวเกบประจ ( ) 10. วงจรสมมลของครสตอลจะเขยนแทนดวยตวตำนทำนตออนกรมกบตวเหนยวน ำ

423

30 VDC D1

C3

C4

C1 C2

R1

R2

Q1 Q2

Q3

Q4

IN Speaker

C5

แบบทดสอบหลงเรยนหนวยท11 เรองการใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ วชาอปกรณอเลกทรอนกสและวงจร รหสวชา 2105-2005 ขอสอบจ านวน 10 ขอ ( 10 คะแนน) เวลา 10 นาท

ค าสง จงเลอกค ำตอบทถกทสดเพยงขอเดยวโดยท ำเครองหมำยกำกบำท( ) ลงในกระดำษค ำตอบ

1. จำกวงจร เมออนพตครงไซเคลบวกถกปอนเขำมำผำน C1 จะมผลตำมขอใด ก. คำVDS มคำสงขน ข. คำVGS มคำต ำ ค. คำVGS มคำสงขน ง. คำVDS มคำเทำกบ คำ VGS 2. จำกวงจรQ1, Q2 ตอวงจรแบบใด ก. วงจรคำสเคด ข. วงจรคอมพลเมนตำร ค. วงจรคำสโคด ง. วงจรดำรลงตน 3. หลกกำรท ำงำนเบองตนของวงจรแหลงจำยก ำลงประกอบดวยอะไร ก. ไดโอดเรยงกระแส วงจรขยำยสญญำณ วงจรกรองกระแส ข. ไดโอดเรยงกระแส วงจรกรองกระแส ค. วงจรขยำยสญญำณ วงจรกรองกระแส ง. หมอแปลง ไดโอดเรยงกระแส วงจรกรองกระแส วงจรรกษำระดบแรงดน

R3

R1

R2

R4 C1

VDD

VOUT VIN

ID

VGS VDS

D G S

0V C2

C5 220F

R3

R4

424

4. ถำตองกำรประกอบวงจรภำคจำยไฟคำคงทไฟบวก 15 V ควรเลอกใชไอชในขอใด ก. 7824 ข. 7815 ค. 7812 ง. 7805 5. ถำตองกำรประกอบวงจรภำคจำยไฟโดยจำยไฟบวกปรบคำได 0-30 V ควรเลอกใชไอชในขอใด ก. LM337 ข. 7912 ค. 7815 ง. LM317 6. วงจรออสซลเลเตอรทนยมใชงำนมกชนด อะไรบำง ก. 3 ชนดคอ แบบ LC แบบ RC แบบครสตอล และแบบทรำนซสเตอร ข. 2 ชนดคอ แบบ LC แบบ RC ค. 3 ชนดคอ แบบLC แบบ RC แบบครสตอล ง. มชนดเดยวคอแบบ LC 7. วงจรฮำรทเลยออสซลเลเตอรใชวธปอนกลบโดยแทปแรงดนทอปกรณในขอใด ก. ตวเกบประจ ข. ตวตำนทำน

ค. ตวเหนยวน ำ ง. ทรำนซสเตอร 8. วงจรโคลพตตออสซลเลเตอรใชวธปอนกลบโดยแทปแรงดนทอปกรณในขอใด ก. ตวตำนทำน ข. ตวเกบประจ

ค. ตวเหนยวน ำ ง. ทรำนซสเตอร 9. วงจรออสซลเลเตอรทนยมใชงำนกนอยำงแพรหลำยคอขอใด ก. วงจรออสซลเลเตอร แบบครสตอล ข. วงจรออสซลเลเตอร แบบRC ค. วงจรออสซลเลเตอร แบบLC ง. ขอ ก.และ ข. 10. จำกวงจรควบคมควำมเรวมอเตอรในรป มอเตอรจะหมนไดเรวหรอชำขนอยกบอปกรณใด ก. R1,VR1 และC1 ข. R2 ,C2

ค. R1 และ C1 ง. R1, R2

R1 R2 VR1

C1 C2

M

VAC S D1

Q1

425

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ขอท ค ำตอบ ขอท ค ำตอบ

1 ค 6 ค

2 ง 7 ค

3 ง 8 ข

4 ง 9 ก

5 ง 10 ก

เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน หนวยท 11



426

แบบเกบคะแนนทดสอบกอนเรยน และทดสอบหลงเรยน หนวยท 11 เรอง การใชงานอปกรณอเลกทรอนกสในวงจรตางๆ

ล าดบ

ชอ – สกล

ผลคะแนน Pre-Test Post-Test

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

ค ำแนะน ำกำรใช้เอกสำรประกอบกำร ... ·...

Documents