ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตในประเทศไทย

The Problems of Copyright Protection in Graffiti in Thailand

ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตในประเทศไทย

The Problems of Copyright Protection in Graffiti in Thailand

อรรตน อยวฒนา

การคนควาอสระเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

นตศาสตรมหาบณฑต

มหาวทยาลยกรงเทพ

ปการศกษา 2557

©2558

อรรตน อยวฒนา

สงวนลขสทธ

อรรตน อยวฒนา. ปรญญานตศาสตรมหาบณฑต, ตลาคม 2558, บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยกรงเทพ.

ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตในประเทศไทย (56 หนา)

อาจารยทปรกษา: ผชวยศาสตราจารย ดร.อรรยา สงหสงบ

บทคดยอ

การศกษาครงนมวตถประสงค เพอศกษาถงลกษณะของงานกราฟฟต ปญหาของงานลขสทธ

เกยวกบงานกราฟฟต และวเคราะหมาตรการการคมครองลขสทธของงานกราฟฟตในกฎหมายของ

ตางประเทศและกฎหมายของระหวางประเทศ และแนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธใน

งานกราฟฟตของประเทศไทย

ผลการวจย ปญหาเกยวกบการใหความคมครองลขสทธเกยวกบงานกราฟฟต พบวา

เกดปญหาใน 3 ประเดน ไดแก (1) งานกราฟฟตทเกดขนโดยชอบดวยกฎหมาย (2) งานกราฟฟต

ทไมปรากฏชอผสรางสรรค และ (3) งานกราฟฟตทรเรมสรางสรรคลงบนทรพยสนของบคคลอน

ซงสงผลกระทบตอบคลากรในหลายภาคอตสาหกรรม อนกอใหเกดปญหาและอปสรรคสาคญใน

การสรางเศรษฐกจเชงสรางสรรคตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธ

นอกจากน การวจยพบวา มาตรการการคมครองลขสทธของงานกราฟฟตในกฎหมายของ

ตางประเทศและกฎหมายของระหวางประเทศ พบวา มกฎหมายหลายฉบบทเกยวของกบปญหา

ดงกลาว แตกเปนเพยงกฎหมายทไมไดจากดไวอยางชดเจน อกทงจากการศกษา ยงไมพบวาประเทศ

ไทยยงไมมกฎหมายทมงเนนในการแกปญหานอยางชดเจน และจากการศกษาคนควากรณกฎหมาย

ลขสทธของสหรฐอเมรกาและประเทศออสเตรเลย พบวา การใชระบบมาตรการบงคบใชสทธภายใต

กฎหมายลขสทธของออสเตรเลย โดยประเทศไทย ควรประยกตและปรบใชกฎหมายลขสทธของ

ออสเตรเลยมาประยกตใชภายในประเทศไทย โดยรายละเอยดนนอาจปรบปรงใหเหมาะสมกบ

สภาพการณของประเทศไทย เพราะแมวาในประเทศไทยจะยงไมมวธทางกฎหมายทรบมอกบปญหา

นอยางชดเจน ตลอดจนการทยงไมมขอพพาทเกยวการตดตามหรอระบเจาของลขสทธงานกราฟฟต

อนเปนงานทมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงานกตาม แตจะเปนการปองกนปญหาทดไดหาก

ประเทศไทยจะมการบญญตกฎหมายลขสทธทเตรยมความพรอมรบมอกบปญหาการละเมดลขสทธใน

งานกราฟฟตทถอเปนงานศลปกรรมรปแบบหนง โดยผวจยทาการวเคราะหและเสนอแนวทางการ

แกไขปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตโดยแบงออกเปน 2 ประเดน ไดแก 1) กราฟฟตไมวา

จะเปนกรณงานทปรากฏชอผสรางสรรคหรองานทไมปรากฏชอผสรางสรรคกตาม สาหรบในประเทศ

ไทยถอเปนงานศลปกรรมประเภทจตรกรรม อนไดรบความคมครองภายใตพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537 งานศลปกรรมประเภทจตรกรรม ดงนนหากมผใดนางานกราฟฟตไปใชแสวงหาประโยชน

ในเชงพาณชยโดยมไดรบอนญาตจากผสรางสรรคซงเปนเจาของลขสทธกจะถอวาเปนการละเมด

ลขสทธ ตามมาตรา 27 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เวนแตบคคลอนนาไปใชตาม

ขอยกเวนในมาตรา 32 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 และ 2) ควรทจะคมครองงานกราฟ

ฟตในฉบบดงเดมใหเปนสทธของผสรางสรรคทสามารถ ทาซา ดดแปลง เผยแพร ในตวงานดงกลาวได

แตผสรางสรรคนนไมมสทธครอบครองงานกราฟฟตทตนเองสรางสรรคขนโดยกายภาพเนองจาก

ปรากฏอยบนทรพยสนของบคคลอน โดยควรทจะแยกความเปนงานสรางสรรคศลปะกราฟฟตออก

จากการกระทาทผดตามประมวลกฎหมายอน เวนแตวาในการสรางสรรคผลงานนนถกสรางสรรค

ขนมาโดยมการละเมดของสทธบางประเภทเดยวกนจากการคมครองกฎหมายลขสทธ

แนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศไทย พบวา แกไข

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเรองของการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค

โดยการการบงคบใชสทธ เพราะการแกไขดงกลาว จะเปนการแกไขในสวนของการใชสทธใน

พฤตการณพเศษ ซงการนาระบบหรอขอกาหนดทางกฎหมายเพอรบมอกบปญหาผลงานอนมลขสทธ

ทไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงานน จาเปนทจะตองไดรบการพจารณา เนองจากแกไขพระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเรองของการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค โดยการบงคบ

ใชสทธนน จะเปนกลไกทจะสามารถอนญาตใหมการใชงานผลงานอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผ

สรางสรรคผลงานนน ๆ ได ดงนนการแกไขในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในมาตรา 54

เพอใหสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดทกประเภท ใหรวมถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผ

สรางสรรค และใหกาหนดระยะเวลามากกวา 3 ปขนไป

คาสาคญ: การคมครองลขสทธ, กราฟฟต

Yuwattana, O. LL.M., October 2015, Graduate School, Bangkok University.

The Problems of Copyright Protection in Graffiti in Thailand (56 pp.)

Advisor: Asst.Prof.Aunya Singsangob, S.J.D.

ABSTRACT

The objective of this research are as follows: 1) To study the characteristic of

the graffiti. 2) To study the issue of copyright about graffiti. 3) To study and analyze

copyright protection measures of graffiti in foreign Laws and international laws.

4) To offer solutions of copyright protection in graffiti in Thailand.

The research about the copyright protection measures in graffiti found in three

cases as follows; graffiti that formed by law, graffiti that an unidentified producer, and

graffiti that initiate on other people’s intellectual property infringement with the

growing number and impact on personnel in a number of industries. There are

important barriers in creating a creative economy in the spirit of copyright law. Because

of such problems hinder the process of conservative culture, the educational

development, and the economic drivers, and also damages society as a whole.The

copyright protection measures of graffiti in foreign laws and international laws found

that there are several laws related to as above issues, but it is the law that is not

clearly defined.

The study also found that there are no laws in Thailand that seriously focuses

on solving this problem. The study case about copyright laws of United States and

Australia found that the right system is the use of compulsory licensing under

Australia's copyright laws. Thailand should deploy Australia's copyright laws to apply

in the country. Details can be adjusted to suit the situation of the country. Although

Thailand doesn’t have a law for clearly solving this problem and it doesn’t dispute

about the track or identify the owner of the copyright in graffiti, it is the good

solution if Thailand will legislate about the copyright for solving the copyright

infringement in graffiti which is a type of art. The researcher analyzes and proposes

solutions about the copyright protection in graffiti divided into two aspects:

1) whether the graffiti will be identified or unidentified the creative, in Thailand, it is a

creative work and can be protected under the copyright act in section 4 in 1994 as

the art of painting, to create works on the walls using line, light, color. So if there is

anyone using graffiti to exploit in commercial without permission from the creative,

the copyright owner is deemed an infringement under section 27 of the copyright act

in 1994 unless the person applied according to the exception in section 32 of the

copyright act in 1994. 2) It should protect the original of graffiti as the rights of

creative which can replicate, adapt, publish in work, but the creative cannot be the

possession of it graffiti in physical due to it appears on the property of another

person. It should separate the creative in graffiti and the action which against the

other law codes except in that creation of works were created by the violation of

certain rights protected by the copyright laws.

The solutions of copyright protection in the graffiti of Thailand found that the

expert should have a campaign for giving the knowledge to the creative regarding a

notice of copyright and the prevention of creative works, which do not unidentified

the creative, including encourage the creative to join the existing of copyright at the

copyright office. But the solution as mentioned above is not the directly solution to

solve this problem because there are differences on how the law more effective.

Keywords: Copyright Protection, Graffiti

ซ

กตตกรรมประกาศ

การคนควาอสระในครงน สาเรจลลวงไดดวยความกรณาจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.อรรยา

สงหสงบ อาจารยทปรกษาการคนควาอสระ ซงไดใหความรการชแนะแนวทางการศกษา ตรวจทานและ

แกไขขอบกพรองในงาน ตลอดจนการใหคาปรกษาซงเปนประโยชนในการวจยจนงานวจยครงนมความ

สมบรณครบถวนสาเรจไปไดดวยด รวมถงอาจารยทานอน ๆ ทไดถายทอดวชาความรให และสามารถนา

วชาการตาง ๆ มาประยกตใชในการศกษาวจยครงน

ผวจยจงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง มาไว ณ โอกาสน

อรรตน อยวฒนา

ฌ

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ฉ

กตตกรรมประกาศ ซ

สารบญภาพ ฎ

บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา 1

1.2 วตถประสงคของการวจย 4

1.3 วธดาเนนการศกษา 4

1.4 สมมตฐานการวจย 4

1.5 ขอบเขตของการวจย 4

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5

บทท 2 แนวคด ทฤษฏกบหลกเหตผลเกยวกบการคมครองลขสทธในงานกราฟฟต

2.1 รปแบบและลกษณะของงานกราฟฟต 6

2.2 ความเปนมาแนวคดและทฤษฏของคมครองของกฎหมายลขสทธ 13

2.3 สาระสาคญในการของการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมาย 17

ลขสทธประเทศไทย

2.4 สภาพปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟต 23

บทท 3 การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายตางประเทศ

3.1 การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามความตกลงระหวางประเทศ 26

3.2 การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายตางประเทศ 29

3.3 กรณศกษาประเดนขอพพาททเกยวของกบงานกราฟฟต 36

บทท 4 วเคราะหปญหาและแนวทางคมครองลขสทธในงานกราฟฟต

4.1 วเคราะหปญหาการละเมดลขสทธในงานกราฟฟตภายใตกฎหมายไทย 42

4.2 วเคราะหเปรยบเทยบขอเทจจรงและขอกฎหมายลขสทธกฎหมายลขสทธ 45

ในงานกราฟฟตกบกฎหมายระหวางประเทศสหรฐอเมรกาและออสเตรเลย

4.3 แนวทางในการแกไขปญหาการละเมดลขสทธงานกราฟฟต 46

ญ

สารบญ (ตอ)

หนา

บทท 5 สรป และขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป 50

5.2 ขอเสนอแนะ 51

บรรณานกรม 53

ประวตผเขยน 56

เอกสารตกลงวาดวยการอนญาตใหใชสทธในรายงานการคนควาอสระ

ฎ

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 2.1: กราฟฟตในรปแบบ Tag 8

ภาพท 2.2: กราฟฟตในรปแบบ Throw-ups 8

ภาพท 2.3: กราฟฟตในรปแบบ Fill-in หรอ “Piece” คอ “Throw-ups” 9

ภาพท 2.4: กราฟฟตในรปแบบ Block เปนการเขยน Tag ทดมมตมากขน 9

ภาพท 2.5: กราฟฟตในรปแบบ Wildstyle 10

ภาพท 2.6: กราฟฟตในรปแบบ Blockbuster คอ “Fill-in” 10

ภาพท 2.7: กราฟฟตในรปแบบ Character 11

ภาพท 2.8: กราฟฟตในรปแบบ Production 12

ภาพท 3.1: รปของศลปนกราฟฟต David Anasagasti และผลงานกราฟฟตในกรณขอพพาท 37

ภาพท 3.2: รปผลงานกราฟฟตทถกนาไปประยกตบนเสอผาแฟชน 38

ภาพท 3.3: รปผลงานกราฟฟต และศลปนผสรางสรรค Franco Fasoli 39

ภาพท 3.4: ผลงานกราฟฟตกรณขอพพาท และศลปน Maya Hayuk 40

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

การคมครองลขสทธตามกฎหมายลขสทธนนมความคดพนฐานในการใหความคมครอง

เพอสงเสรมใหมการคดคนตลอดจนการสรางสรรคงานดานวรรณกรรมและศลปกรรม กอใหเกดการ

สรางสรรคงานใหม ๆ ขนมา รวมทงเพอเปนการตอบแทนแกผทไดสรางสรรคงานขนมาใหม และเปน

การใหเกยรตแกผคดคนนน ๆ ในกรณทมสาธารณชนนางานสรางสรรคไปใชเพอประโยชนแกตนเอง

จะตองทาการตกลงกบผเปนเจาของลขสทธกอน เหตผลอกประการหนง คอ เพอเปนกาลงใจทาใหผ

คดคนประดษฐสงใหม ๆ ไดมรายไดหรอผลประโยชนอยางเพยงพอทจะสรางสรรคหรอประดษฐงาน

ใหม ๆ ออกมาใหมากยงขน เพราะการใหความคมครองลขสทธนเปนสงทชวยสรางวถชวตทดให

เกดขนแกประชาชนโดยสวนรวม ซงแสดงออกใหเหนถงความเจรญกาวหนากวาสงทเคยเปนอยใน

อดต หากไมมมาตรการคมครองทางกฎหมายเกยวกบลขสทธแลว จะมแตนกประดษฐหรอนกคดท

พยายามเกบรกษาความคดหรอความรความสามารถของตนเองทมอยไวเพยงผเดยว และทาใหไม

สามารถทาการพฒนางานทมอยเดมใหมประสทธภาพหรอทนสมยมากยงขนได

ตามเมองใหญ ๆ ทวโลกรวมทงประเทศไทย เราจะพบเหนภาพลวดลายสสดใส ปรากฏอย

ตามผนงตกบาง ซอกตกบาง บางคนอาจรสกราคาญมองเหนเปนสงรกตา บางคนอาจมองเปนศลปะ

แขนงหนงทเรยกกนวา กราฟฟต ศลปกรรมงานกราฟฟต (Graffiti) ทมความหมายมาจากภาษากร

กวา “Graffiato” ซงแปลวา การขดเขยนหรอการวาดดวยการทาใหเกดรองรอยหรอการฉดพนบน

พนทสาธารณะ กราฟฟตแรกเรมนนมาจากการเรมเขยนจากแบบงาย ๆ ทพยายามจะอธบาย

รายละเอยดจากภาพวาดฝาผนง ซงปรากฏมาตงแตศลปะสมยกอนประวตศาสตร เรอยมาจนถงอยปต

กรก และโรมน สาหรบกราฟฟตในปจจบนถอกาเนดขนจากบรบททางสงคมและการตอสของคนชาย

ขอบสงคม โดยเฉพาะอยางยงผทถกเหยยดสผวอยางรนแรงในประเทศสหรฐอเมรกา กลาวไดวา

กราฟฟตเรมปรากฏเดนชดตอสาธารณชนในกรงนวยอรก ปลายทศวรรษท 1960 และตนทศวรรษท

1970 เปนชวงทเขาสยควฒนธรรมประชานยมหรอวฒนธรรมเพลง

เมอเทคโนโลยมการพฒนามากขนการแขงขนทางเศรษฐกจทเปนผลมาจากระบบเสรนยมได

ทาใหปจจบนศลปะกราฟฟตแปรเลยนจากการแสดงออกถงความเทาเทยมกนภายในสงคมกลายเปน

ศลปะรวมสมยทมความนยมอยางแพรหลายทวไปไมวาทงชาย หญงและทกชนชนของสงคมจงทาใหม

การนามางานศลปะกราฟฟตมาสรางสรรคประยกตเปนแฟชนดงทพบเหนไดในชวตประจาวนทง

ลวดลาย ทเหนตามเสอผา รองเทาแฟชนแนวสตรตอารตและรานอาหารทมการสรางสรรคศลปะ

กราฟฟตมาตกแตงเพอเปนสวนหนงของสงเสรมการขาย

2

จากความนยมในศลปะกราฟฟตทาใหมการนางานกราฟฟตมาใชประโยชนในเชงพาณชย

เพอใหเกดผลประโยชนดวยกระบวนการตาง ๆ อาทเชน นาไปใชตกแตงบนเวบไซต การนาลวดลาย

ของงานกราฟฟตไปใสบนเสอผาเพอจดจาหนาย ซงหากปรากฏวางานสรางสรรคศลปะกราฟฟตเปน

งานทไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธในประเทศไทย และมการกระทาดงกลาวโดยทไมมการ

ขออนญาตใชสทธจากเจาของผลงานเนองจากการไดมาซงลขสทธนนไมมการจดทะเบยนแตเปนการ

ไดมาโดยอตโนมตโดยผลของกฎหมายลขสทธจงอาจจะสงผลใหผทนาผลงานกราฟฟตไปใชถอเปน

การละเมดลขสทธจากเจาของลขสทธโดยตรง

ในประเทศไทยตามหลกกฎหมายกฎหมายลขสทธใหเจาของลขสทธมสทธผกขาดในการใช

งานของตนเปนระยะเวลาหนง เชน งานวรรณกรรมจะไดรบการคมครองตลอดอายของผสรางสรรค

และบวกไปอก 50 ปหลงจากทผสรางสรรคตาย, งานสงบนทกเสยงจะไดรบการคมครองเปนระยะ

เวลา 50 ป นบแตทไดสรางสรรคงานชนนนขน เปนตน แตเมอครบกาหนดระยะเวลาการคมครอง

แลว หรอเรยกกนโดยทวไปวา ลขสทธหมดอาย งานชนนนจะตกเปนสาธารณสมบตของสงคม

(Public Domain) ซงหมายความวา ผใดกสามารถจะเอางานชนนนไปใชได โดยไมตองไดรบอนญาต

จากเจาของลขสทธอกตอไป และไมถอวาเปนการละเมดลขสทธดวยระบบทวา แมจะดอยเพราะทาให

การสรางงานและการกระจายตวงานสสาธารณะทาไดโดยงาย โดยไมตองมการขนทะเบยนกตาม

การสรางงานกราฟฟตเปนศลปะสมยใหมจงยงมประเดนทจะตองพจารณาลกษณะของงาน

ในกรณมการสรางงานทเปนการรเรมสรางสรรคผลงานกราฟฟตทชอบดวยกฎหมายและ การ

สรางสรรคผลงานกราฟฟตทไมชอบดวยกฎหมายซงในตวงานกราฟฟตทไดรเรมสรางสรรคโดยชอบ

ดวยกฎหมาย กลาวคอ มการสรางสรรคผลงานบนพนท ๆ มอานาจทงในกรณเปนพนทของตวผ

สรางสรรคเองหรอ เจาของพนทอนญาตใหกระทา ลกษณะของงานกราฟฟตดงกลาวจะไดรบความ

คมครองตามกฎหมายลขสทธในประเทศไทยหรอไมเพราะเนองจากงานกราฟฟต ถกมองเปนศลปะท

ผดกฎหมายในตวของงานศลปะเองทมลกษณะทหยาบคาย รนแรง ตรงไปตรงมาอกทงยงมลกษณะท

แตกตางจากงานศลปะทวไป

ประการตอมาในกรณงานกราฟฟตทรเรมสรางสรรคโดยไมชอบดวยกฎหมายคอดวยลกษณะ

ทางกายภาพของงานกราฟฟตถอวาเปนงานศลปะทมการสรางสรรคผลงานมความแตกตางไปจากงาน

ศลปะทวไปเนองจากการสรางสรรคผลงานนนบนกาแพงแทนผนผาใบจงเปนเหตใหศลปนผสรางสรรค

ไมกลาเปดเผยตวตน และมกจะไมลงชออางความเปนเจาของผลงานเพอหลกเลยงการถกดาเนนคดใน

ขอหาทาลายทรพยสนจะเหนไดวาเกดจดเกาะเกยวเชอมความสมพนธระหวางการคมครองงานกราฟ

ฟตตามกฎหมายลขสทธกบการสรางงานทไมชอบดวยกฎหมายในการสรางงานกราฟฟต ซงประเดน

ดงกลาวตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537จะไดรบความคมครองหรอไม หากมผใดทนางาน

กราฟฟตทปรากฏอยบนพนทสาธารณะ และพนทสวนบคคล มาใชโดยการทาซาดดแปลง เผยแพรตอ

3

สาธารณชน จะเปนผลเชนไรหากผสรางสรรคมไดรบร และมไดมการอนญาตใหใชสทธทนางาน

ดงกลาวมาใชรวมทงจะเปนผลเชนไรหากการสรางสรรคงานนนมาจากการกระทาทละเมดตอ

ทรพยสนสาธารณะ ทรพยสนสวนบคคล

นอกจากนยงมประเดนปญหาการใหความคมครองงานศลปะกราฟฟตกรณปญหางานทไม

ปรากฏตวของผสรางสรรคปญหาจากการหาเจาของลขสทธไมพบนเปนปญหาทพบกนทวไป ใน

ตางประเทศซงเรยกกนโดยทวไปวา Orphan Work หรอมหมายความวา งานลขสทธทไมปรากฏ

ผสรางสรรคหรองานทไมสามารถตดตามตวเจาของผลงานไดซงสาหรบประเทศไทยปญหาการหา

เจาของลขสทธไมเจอนมการจากดความถงชอเรยกไวตามกรมทรพยสนทางปญญาคอ ลขสทธกาพรา

ซงหากพจารณาถงการใหคาจากดความแลวนนมความหมายเชนเดยวงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอ

ผสรางสรรคตามกฎหมายตางประเทศ แตสาหรบการใหคาจดกดความนอาจจะเปนในกรณของคาวา

Orphan Work ซงคาวา Orphan มความหมายวากาพรา และเมอรวมกบคาวา Work ซงแปลวา

งาน เมอนามาใชในแงกฎหมายลขสทธแลวนนจงคาจากดความวางานอนมลขสทธทไมปรากฏ

ผสรางสรรค

ดงนนงานสรางสรรคกราฟฟตทเปนงานไมปรากฏชอผสรางสรรคนจงทาใหประสบความ

ยากลาบากในการทจะสบหาตวเจาของลขสทธทแทจรงและทมาทไปของงานในกรณทจะการเขาถง

งานกราฟฟตเพอจะนามาใชประโยชนตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธ เพราะเนองจากเหลา

ศลปนผสรางสรรค หลกเลยงทจะแสดงตวตนตอสงคมดวยเหตทวาการสรางงานกราฟฟตบางกรณ

เปนการสรางงานบนการละเมดทรพยสนสาธารณะ หรอทรพยสนสวนบคคลดงทกลาวไปขางตนเปน

เหตใหจะตองทาการศกษาวาลกษณะของงานกราฟฟตทสรางงานโดยชอบดวยกฎหมายกฎหมาย

และการสรางงานโดยไมชอบดวยกฎหมาย รวมถงการเขาถงสรางสรรคกราฟฟตทไมปรากฏชอผ

สรางสรรคนจะไดรบความคมครองหรอไมตามกฎหมายลขสทธในประเทศไทย

จากเหตผลดงกลาวขางตน รายงานการศกษาฉบบนจงสนใจทจะศกษา ปญหาการคมครอง

ลขสทธในงานกราฟฟตและแนวทางการแกไขปญหาในงานกราฟฟตในประเทศไทย เพอศกษาถง

ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟต และเสนอแนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธใน

งานกราฟฟตของประเทศไทย อนจะเปนประโยชนตอการคดคนตลอดจนการสรางสรรคงานดาน

วรรณกรรมและศลปกรรมอยางงานกราฟฟต ทงสวนของผคดคนหรอเจาของลขสทธ และผทสนใจ

นางานกราฟฟตไปใชเพอประโยชนแกตนเองตอไป

4

1.2 วตถประสงคของการวจย

1.2.1 เพอศกษาถงลกษณะของงานกราฟฟต

1.2.2 เพอศกษาปญหาของงานลขสทธเกยวกบงานกราฟฟต

1.2.3 เพอศกษาและวเคราะหมาตรการการคมครองลขสทธของงานกราฟฟตในกฎหมายของ

ตางประเทศและกฎหมายของระหวางประเทศ

1.2.4 เพอเสนอแนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศไทย

1.3 วธดาเนนการศกษา

สารนพนธฉบบนเปนการวจยทางเอกสาร โดยรวบรวมคนควาจากเอกสารในทางวชาการ

และสงพมพตาง ๆ ทเกยวของ ทงทเปนเอกสารภาษาไทย จากหนงสอ ตวบทกฎหมาย วทยานพนธ

และเอกสารภาษาตางประเทศ แนวคาพพากษาของศาลขอมลจากเครอขายอนเตอรเนต โดย

การศกษาฉบบนไดทาหารคดกรองจากแหลงเนอหาทเชอถอได

1.4 สมมตฐานการวจย

ปญหาทเกดขนในการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตประเทศไทยในอนาคตมากขนเรอย ๆ

ซงรวมถงกรณศกษาปญหางานกราฟฟตโดยแยกเปน 3 กรณ คอ ในกรณทมการสรางงานโดยชอบ

ดวยกฎหมาย และในกรณสรางงานกราฟฟตทถกรเรมขนบนความสมพนธทผดกฎหมาย อกทงใน

กรณงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรคทกอใหเกดความยากลาบากหากผทมศกยภาพจะการ

นาไปพฒนา หรอเขาถงงานเพอนาไปใชประโยชนเชงพาณชยในการทจะขออนญาตใชสทธตาม

กฎหมายลขสทธ ดงนนเพอใหการคมครองใหเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธนน เพอให

บคคลอนนางานอนมลขสทธดงกลาวไปใชประโยชนได การบงคบใชสทธหรอใหมการ เพอทาแทน

ผสรางสรรคทเปนเจาของลขสทธผลงานดงกลาว เพอจะอนญาตใหบคคลอนสามารถนางานกราฟฟต

ทมลขสทธดงกลาวไปใชประโยชน และกาหนดอตราคาตอบแทน (คาสทธ) ทเปนธรรม จะทาใหการ

เขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคกระทาไดโดยงาย เพอทจะไดมการเผยแพรงานนน

ตอสาธารณชนหรอเพอใหสาธารณชนไดประโยชนจากงานกราฟฟตดงกลาวตามเจตนารมณของ

กฎหมายลขสทธตอไป

1.5 ขอบเขตของการวจย

รายงานการศกษาฉบบนจะดาเนนการศกษาถงลกษณะของงานกราฟฟตพรอมทงดาเนน

การศกษาปญหาของงานลขสทธเกยวกบงานกราฟฟต ตลอดจนศกษามาตรการการคมครองลขสทธ

ของงานกราฟฟตในกฎหมายของตางประเทศ โดยคดเลอกประเทศทการแพรหลายของงานกราฟฟต

5

และมกฎหมายลขสทธทใหความคมครอง เพอนามาเปนแนวทางของการศกษาคนควา ไดแก ประเทศ

สหรฐอเมรกา และออสเตรเลย รวมทงขอตกลงระหวางประเทศ เพอเสนอแนวทางการแกไขปญหา

การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศไทย อนจะเปนประโยชนตอการคดคนตลอดจนการ

สรางสรรคงานดานวรรณกรรมและศลปกรรมอยางงานกราฟฟต ทงสวนของผคดคนหรอเจาของ

ลขสทธ และผทสนใจนางานกราฟฟตไปใชเพอประโยชนแกตนเองตอไป

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1.6.1 ทาใหทราบถงลกษณะของงานกราฟฟต

1.6.2 ทาใหทราบปญหาของงานลขสทธเกยวกบงานกราฟฟต

1.6.3 ทราบมาตรการการคมครองลขสทธของงานกราฟฟตในกฎหมายของตางประเทศและ

กฎหมายของระหวางประเทศ

1.6.4 ทราบแนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศไทย

บทท 2

แนวคด ทฤษฏกบหลกเหตผลเกยวกบการคมครองลขสทธในงานกราฟฟต

บทนจะศกษาเกยวกบรปแบบและลกษณของงานกราฟฟต เพอศกษาถงประวตความเปนมา

เกยวกบงานกราฟฟตทงภายในประเทศและภายนอกประเทศไทย ซงจากการศกษาทราบวา มจด

เรมตนจากเมองฟลาเดลเฟยในรฐเพนซลเวเนย สหรฐอเมรกา จากนนจงแพรหลายในนวยอรกชวง

ค.ศ. 1960 จนไดรบความนยมแพรหลายไปในหลากหลายประเทศ รวมถงประเทศไทยทไดรบอทธพล

ดงกลาวทสะทอนจากภาพยนตรและสอดจตอลตาง ๆ ในยคโซเชยลเนตเวรค นอกจากนรายงาน

การศกษาฉบบนพบวา ผวาดผลงานกราฟฟตเหลาน หากผลงานโดดเดน มเอกลกษณเฉพาะตว

รปแบบแปลกใหมไมเหมอนใคร จะสามารถสรางสรรคเปนผลงานศลปะรปหนง และถกนาไปประยกต

ใชในเชงพาณชย อาทเชน การสกรนลงบนเสอยด หรอพนหลงบนโทรศพท ซงผสรางสรรคถอเปน

เจาของลขสทธ เฉกเชนการเจาของลขสทธภาพวาด แตกมหลายกรณเชนกน ทภาพงานกราฟฟต

เหลานไมสามารถหาตวตนของผสรางสรรคได จงเกดเปนลขสทธกาพราขนมารวมถงในกรณการ

สรางสรรคในงานบนพนททรพยสนสาธารณะและบนทรพยสนสวนบคคล ซงรายงานการศกษาฉบบน

ไดดาเนนการศกษาเกยวกบแนวคดและทฤษฏเกยวกบการคมครองตามกฎหมายลขสทธเพอนามาเปน

แนวทางของการศกษาคนควาได ดงปรากฏสาระสาคญ ดงตอไปน

2.1 รปแบบและลกษณะของงานกราฟฟต

ความนยมของงานกราฟฟตในปจจบนนน มตนกาเนดมาในชวง ค.ศ. 1960 เปนตนมา

สาเหตของการเกดงานกราฟฟตนน เปนเพราะการทสหรฐอเมรกาอยในชวงมรสมทางการเมองและ

วฒนธรรม ทมการเหยยดสผว จงเกดการรวมตวกนเพอเรยกรองความเปนธรรมจากเหตการณปฏเสธ

รบเดกผวสเขาศกษาในสถานศกษา นอกจากนเหตการณยงทวความรนแรงเพมมากขนเรอย ๆ จาก

การทมการตดสนความผดจากศาลของสหรฐอเมรกาจากเหตการณทหญงผวสไมไดรบการปฏบตอยาง

เปนธรรมในขณะทนงรถโดยสารสาธารณะ ซงเปนสาเหตของการเคลอนไหวเพอตองการใหปฏรป

กฎหมายวาดวยสทธพลเมอง และนนคอทมาของงานกราฟฟตในสหรฐอเมรกา

จากการเรยกรองดงกลาวเปนตนมา ไดกาเนดเปนวฒนธรรมทางการเมองและเอกลกษณ

ทางสงคมรปแบบหนงทแสดงออกผานภาพงานกราฟฟต เพอสรางสรรคและเรยกรองใหสงคม

สวนรวมไดรบร จนกระทงเวลาผานไปจนถงป ค.ศ. 1980 เปนตนมา งานภาพกราฟฟตเหลานได

แปรเปลยนเจตนารมณไปเปนการแสดงออกถงฝมอของศลปนนอกกระแส กลายเปนผลงานศลปะ

ตามทสาธารณะตาง ๆ และเมอเขาส ค.ศ. 2000 ผลงานเหลานแพรหลายในสอดจตอลอยาง

7

อนเทอรเนต มการแสวงหาผลกาไรจากการใชภาพงานกราฟฟตเหลานไปในการโฆษณาและ

สรางสรรคผลงานศลปะรวมสมยรปแบบใหม เพอสรางความดงดดใจใหสนคาหรอบรการมากขน

และเปนการกระตนความสนใจไดด รปแบบหนง ดงนนจากการแพรหลายของอนเทอรเนต ผลงาน

กราฟฟตเหลานกไดถกแพรหลายไปทกแงมมทวโลก จนเกดเปนภาพวาดงานกราฟฟตตามมมกาแพง

ในหลากหลายประเทศ

ประเทศไทย เปนหนงในประเทศจานวนมากทมผลงานกราฟฟตอยบนกาแพงตาง ๆ

โดยเฉพาะในเขตกรงเทพมหานคร ซงเปนเมองหลวงของประเทศไทย และมตางชาตเขามามากมาย

ทงทองเทยวและพกอาศยระยะยาว ดงนน จงไมนาแปลกใจวางานกราฟฟตเหลานจะไดรบอทธพล

จากสหรฐอเมรกาและเผยแพรเขามาภายในประเทศไดโดยงาย ซงปจจบนการทอทธพลของ

อนเทอรเนตไดเขามาเปนสวนหนงของชวตประจาของประชาชน จงไมนาแปลกใจทวาทกคนอาจ

เคยเหนผลงานกราฟฟตทถกประยกตใชไปในเชงพาณชย อาทเชน การสกรนลงบนเสอยด หรอเปน

พนหลงบนโทรศพท ซงผสรางสรรคถอเปนเจาของลขสทธ เฉกเชนการเจาของลขสทธภาพวาด แตกม

หลายกรณเชนกน ทภาพงานกราฟฟตเหลานไมสามารถหาตวตนของผสรางสรรคได จงเกดเปน

ลขสทธกาพราขนมา

จากหนงสอ Freight Train Graffitti1 ใหคานยามกราฟฟตวา “กราฟฟตถอเปนวฒนธรรม

นอกกระแสทเปรยบไดกบสญลกษณของความเปน ขบถ ราวกบวามนกอใหเกดความรสกซาบซาน

เปนสข เมอยามทศลปนกราฟฟตไดทาทายตออานาจของเจาหนาทรฐทพยายามกดกนกาจดกราฟฟต

ใหหมดไป” ขณะท นโคลส แกนซ ผเขยน Graffiti World อธบายไววา คาวา Graffiti ทมาจาก

Graffito ในภาษาอตาล ทแปลวา รอยจารก หรอ รอยขดขวน อาจกลาวไดวากราฟฟตถอกาเนดขน

บนโลกมานานแลว พรอม ๆ กบกาเนดของอารยธรรมตาง ๆ ไมวาจะเปนอกษรฮโรกลฟฟก

ภาพเขยนสตามผนงถา กอาจถอวาเปนกราฟฟตไดเชนกน รปแบบและลกษณะของงานกราฟฟต

มทงหมด 8 รปแบบดงนประกอบดวย2

1 Roger, G., Darin, R., & Ian, S., Freight train graffiti, (Boston: Harry N. Abrams, 2006). 2 Macdonald, N., The graffiti subculture: Youth, masculinity and identity in London and

New York, (n.p.: Palgrave Macmillan, 2001).

8

1) Tag คอการเซนลายเซนหรอนามแฝงของแตละคนโดยสเปรยกระปอง

ภาพท 2.1: กราฟฟตในรปแบบ Tag

ทมา: Creative Market. (n.d.). Graffiti tags - 255 vector objects. Retrieved from

https://creativemarket.com/Basaridesign/17731-Graffiti-Tags-255-vector-object.

2) Throw-ups คอการเขยนเรว ๆ ดวยสพนฐาน

ภาพท 2.2: กราฟฟตในรปแบบ Throw-ups

ทมา: 1up.com. (n.d.). Retrieved from http://www.1up.com/do/blogEntry?bId=6419148.

9

3) Fill-in หรอ “Piece” คอ “Throw-ups” ทซบซอนขนเปนผลงานของไรเตอรคนเดยว

เปนการพนสสเปรยใหเปนภาพหรอตวอกษรทสวยงามใชเวลานานในการสรางสรรคเพอใหผลงาน

ออกมาสมบรณ

ภาพท 2.3: กราฟฟตในรปแบบ Fill-in หรอ “Piece” คอ “Throw-ups”

ทมา: robotmafia. (n.d.). Retrieved from http://robotmafia.com/tag/urban/page/21/.

4) Block เปนการเขยน Tag ทดมมตมากขนใชสประมาณ 3 สหรอมากกวานน

ภาพท 2.4: กราฟฟตในรปแบบ Block เปนการเขยน Tag ทดมมตมากขน

ทมา: ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

10

5) Wildstyle เปนสไตลทซบซอนขนมการเกาะเกยวกนของตวหนงสอลกษณะการเขยน

ประเภทนจะอานคอนขางยากเพอแสดงความเหนอชนของการดไซน

ภาพท 2.5: กราฟฟตในรปแบบ Wildstyle

ทมา: ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

6) Blockbuster คอ “Fill-in” ทเขยนทตงใจเขยนทงผนง

ภาพท 2.6: กราฟฟตในรปแบบ Blockbuster คอ “Fill-in”

ทมา: ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

11

7) Character คอการพนเปนรปคนหรออรยาบถตาง ๆ ไมวาจะเปนตวการตนหรอเปน

ภาพเสมอนจรงของดารา-นกรองในดวงใจหรออาจเปนตวการตนทผสรางสรรคออกแบบเองเพอเปน

สญลกษณประจาตวของคนนน ๆ

ภาพท 2.7: กราฟฟตในรปแบบ Character

ทมา: ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

8) Production คอการรวมกราฟฟตทกรปแบบไวดวยกนเกดจากการรวมผสรางสรรคหลาย

คนหรอหลายกลมนดกนสรางผลงานรวมกนโดยมความคดไปในทศทางเดยวกนหรอสอดคลองกนเชน

นดกนพนสญลกษณประจาตวของผสรางสรรคแตละคนหรอพนชอกลมชอตวเองหรออาจรวมกน

กาหนดวาระตาง ๆ ขนเอง

12

ภาพท 2.8: กราฟฟตในรปแบบ Production

ทมา: ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

สรปไดวา กราฟฟต เปนภาพวาดทเกดจากการขดเขยนไปบนผนง คา “Graffiti” เปน

คาศพททมาจากภาษากรก Grafito ซงแปลวาการเขยนภาพลงบนผนงหรอกาแพงในสมยโบราณ

โดยทรจกกนทวไปจะมลกษณะของการพน (Bombing) เซนชอ หรอเปนการเซนลายเซน โดยเรมตน

จากเมองฟลาเดลเฟยในรฐเพนซลเวเนย สหรฐอเมรกา จากนนจงแพรหลายในนวยอรกชวงยคครสต

ทศวรรษท 60 โดยมรปแบบและลกษณะของงานกราฟฟต ประกอบดวย Tag, Throw-ups, Fill-in

หรอ Piece, Block หรอ Bubble, Wildstyle หรอ Wickedstyle, Blockbuster, Character และ

Production และมประเภทของงานสามารถแบงจาแนกออกไดเปน 3 ประเภท ประกอบดวย Spray

Paint, Street art และ Stencils

แมวาจะในปจจบนยงมขอโตแยงเกยวกบประเดนของงานกราฟฟตวาเปนสงทไมเปนแบบ

แผนและเกดขนดวยตวของมนเองกตาม แตสาหรบความงามทางศลปะของศลปนผสรางสรรคงาน

กราฟฟต ถอเปนสทธในการแสดงออกอยางเสร เพอแสดงความเปนตวตนหรอความเปนศลปะออกมา

ดงนนอาจกลาวไดวา งานกราฟฟตเปนสงทเหมาะสมกบผสรางสรรคและผชนชอบผลงานสรางสรรค

บางกลม ทมความชนชอบและความงดงามของศลปกรรมอยางงานกราฟฟตโดยเฉพาะ

13

2.2 ความเปนมาแนวคดและทฤษฏของคมครองของกฎหมายลขสทธ

จากการศกษาคนควาเกยวกบแนวคดของกฎหมายลขสทธนน รายงานการศกษาฉบบนพบวา

การทจะไดรบการไดรบความคมครองลขสทธนน จะตองพจารณาจากความเปนมาแนวคดและทฤษฎ

ของกฎหมายลขสทธเสยกอนวาใหความคมครองและมขอบเขตการคมครองอยางไร โดยเฉพาะเหตผล

ของการคมครองลขสทธนน เปนสงทสาคญทตองเขาใจทงผเปนเจาของลขสทธทอาจถกละเมดหรอ

เปนผละเมดลขสทธเองกตาม อกทงการพจารณาถงระบบลขสทธทสาคญ รปแบบของการคมครอง

ลขสทธงานกราฟฟต ขอบเขตของการคมครองงานกราฟฟต จะใหทราบถงรายละเอยดทชดเจน เพอ

เปนประโยชนตอการศกษาคนควาตอไป ดงปรากฏรายละเอยดดงน3

ความเปนมาของกฎหมายลขสทธไดถอกาเนดขนในประเทศองกฤษโดยมแนวคดรเรมมาจาก

สานกพมพหนงสอเพอสนบสนนใหผทประพนธหนงสอเทานนทมสทธในการพมพหนงสอทตนเอง

ประพนธขนและใหมการพมพหนงสอจากตางประเทศโดยการออกกฎหมายใหสทธในการจดพมพ

หนงสอแกผพมพในรปแบบของใบอนญาต จนไดถกพฒนามาเปนกฎหมายลขสทธฉบบแรกของ

ประเทศองกฤษและถอเปนกฎหมายฉบบแรกของโลก คอ กฎหมาย “Statute of Ann”4 ในป ค.ศ.

1710 (พ.ศ. 2253) โดยเปนกฎหมายทกาหนดใหรฐและศาลเปนผควบคมลขสทธแทนจากเดมทม

สมาคมสานกพมพเปนผควบคม การคมครองในยคแรกเรมของกฎหมายลขสทธน จะใชบงคบเฉพาะ

กบงานหนงสอเทานน จากนนไดมการพฒนาตดตอเชอมโยงสอสารกนมากขนกอใหเกดการคนพบ

และสรางสรรคงานตาง ๆ ทงในเรองของวรรณกรรมภาพยนตรจตรกรรมและสงประดษฐเกดขนอยาง

มาก อนทาใหเกดการคมครองงานประเภทตาง ๆ ขนมาในปจจบน

2.2.1 ทฤษฎการใหความคมครองลขสทธ

สาหรบทฤษฎการใหความคมครองลขสทธ (Copyright)5 มประวตความเปนมายาวนาน โดย

ผานการพฒนาและเปลยนแปลงตอการใหความคมครองตามหลกสทธตาง ๆ โดยเฉพาะหลกการให

ความคมครองจากความคดสรางสรรคของมนษยทเปนผสรางสรรคและคดคนผลงานดงกลาวออกมา

เปนรปธรรม ทงนหมายความรวมไปถงการแสดงออกเปนวตถ สอตามความคดสรางสรรคของตน

สอวฒนธรรมประเพณตาง ๆ โดยผลงานสรางสรรคนนจะตองมลกษณะของการมงสงเสรมในดานของ

สนทรยภาพหรอเปนสงทกอใหเกดความสนทรยภาพทางดานจตใจ ทงนเมอมการสรางสรรคผลงาน

3 Sterling, J. A. L., World copyright law: protection of authors' works, performances,

phonograms, films, video, broadcasts and published editions in national, international and

regional law: with a glossary of legal and technical terms, and a reference list of copyright and

related rights laws throughout the world. (London: Sweet & Maxwell, 2003). 4 อานาจ เนตยสภา, คาอธบายกฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: วญชน, 2556), 11. 5 ไชยยศ เหมะรชตะ, คาอธบายกฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: นตธรรม, 2541), 8.

14

ออกมา จาเปนตองมความมมานะพยายามในการสรางสรรคผลงานดงกลาว จงทาใหการผลงานทผาน

การสรางสรรคนนมคณคาตอผสรางสรรคผลงาน จงเปนลกษณะทมาของงานอนมลขสทธในปจจบน

เนองจากสาเหตของการรกษาผลประโยชนของตนเปนไปในทางเศรษฐกจ โดยเฉพาะแนวความคด

ของการแสวงหาผลประโยชนอนเปนการตอบแทนจากผลงานทสรางสรรคขนมา ดงนนแนวคดและ

ทฤษฎการใหความคมครองลขสทธน เปนปรชญาแหงหลกกฎหมายธรรมชาตทสรางหลกการใหความ

คมครองสทธขนมา ดงน6

1) ทฤษฎเสรนยม เปนสงทนกกฎหมายสวนใหญนนแสดงทศนะเชงเสรนยมไว เพราะวากน

ตามกฎหมายทรพยสนทางปญญาแลว อาจกลาวไดวา การสรางสรรคของมวลมนษยชาตนนจะเกด

จากความคดทรเรมของบรรพบรษ อนเปนผลสบเนองมาจากความคดทผานการตกผลกทางความคด

จงสรางสรรคผลงานออกมาตามคดรเรมนน ดงนนการสรางสรรคผลงานดงกลาว นกกฎหมายจงได

แสดงทศนะไววา เปนผลผลตทเกดมาจากความคดรเรมสรางสรรคทางสงคม โดยถอวาเปนทรพยสน

ของมวลมนษยชาตโดยรวม ทงนหากมการคดและสรางสรรคขนมาแลว ทรพยสนเหลานควรจะตก

เปนสมบตสาธารณะประโยชนโดยเสร และเพอเปนการสรางการขบเคลอนตอไปของความคดรเรม

สรางสรรค

2) ทฤษฏการคมครองปองกน เปนแนวคดเกยวกบการสรางสรรคผลงานทมตนกาเนดมา

จากความคด ซงถอเปนทรพยสนทางปญญาชนดหนง เพราะเมอกอใหเกดการแสดงออกมาโดยเปน

ผลสบเนองมาจากความคดแลว ผลงานสรางสรรคดงกลาวยอมถอเปนสทธประเภทหนง ซงเปนวตถ

แหงสทธและเปนทรพยสนทไมมรปรางปรากฏ ดงนนสทธดงกลาวกถอเปนทรพยชนดหนง และเมอ

เปนทรพยแลว สาหรบเจาของสทธดงกลาวกสมควรจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย เฉกเชน

เดยวกนกบสทธทางแพงโดยทวไปดวย

ดงนน จากทฤษฏและแนวคด จงกอใหเกดทฤษฏการใหความคมครองสทธสาหรบทรพยสน

ทางปญญาขนมา ซงแนวความคดดงกลาวนถกพฒนาใหเปนระบบมากขนตามยคสมย อกทงยงมการ

ใหความคมครองและกาหนดกรอบแนวทางดวยการกาหนดกฎเกณฑแหงสทธ ไดแก ลขสทธ

สทธบตร และเครองหมายการคา โดยหลกเกณฑดงกลาวนจะแยกแยะจดกาเนดและจดเกาะเกยว

อนจะกาหนดไดวาสทธประเภทใดเกดขนกอนหรอหลง และกาหนดกฎเกณฑของการพสจนไดอยาง

ชดแจง โดยววฒนาการของแนวคดการใหความคมครองสทธดงกลาวนถกพฒนาจนเกดการรวบรวม

มาจดเปนหมวดหม เพองายตอการใชบงคบและใหความคมครอง อกทงเปนการสะดวกและงายตอ

การกาหนดและวางนโยบายทสอดคลอง อนเปนการกาหนดสทธในงานทงสามประเภทดงกลาว ซง

6 Depoorter, B., & Francesco, P., “Fair use and copyright protection: A price theory

explanation”. International Review of Law and Economics 21, 4(2002): 453-473.

15

สามารถเรยกโดยรวมไดวา ทรพยสนทางปญญา (Intellectual Property)7 ซงมความหมายวา สทธ

ตามกฎหมายอนเกยวเนองมาจากงานสรางสรรคทเกดจากการใชความคดและสตปญญาของมนษย 8

ซงแตเดมนน สทธทงสามประเภทดงกลาวจะมการจดระบบใหเปนสทธในทรพยสนทางปญญา แตกม

การจาแนกแจกแจงออกมาเปนสาขายอยอก 2 สาขาดวยกน ดงปรากฏรายละเอยดตอไปน

1) ทรพยสนทางอตสาหกรรม (Industrial Property) ซงเปนผลงานอนเกดจากการ

สรางสรรคทเกยวเนองมาจากการผลตหรอการจาหนายผลตภณฑ ไดแก สทธในสทธบตรและ

เครองหมายการคา

2) ทรพยสนทางวรรณกรรมและศลปกรรม (Literary and Artistic Property) ซงเปน

ผลงานอนเกดจากความคดสรางสรรคของมนษย อนเกยวกบการแสดงออกซงความคด และเปนงานท

เกดขนมาจากความสนทรยภาพ และเปนงานทมงตอบสนองใหเกดสนทรยภาพทางจตใจและการ

เรยนรของมนษย โดยสรางสงอนสวยงามทงภายนอกและภายในจตใจจากการสอโดยใชสอ เพอให

ผอนไดรบร ไดแก สทธทางลขสทธ และนอกจากนสทธในงานอนมลขสทธยงแบงจาแนกออกเปน 2

ลกษณะดวยกน ไดแก ลขสทธ (Copyright) และลขสทธขางเคยง (Neighboring Rights)

2.2.2 ระบบลขสทธทสาคญ

ระบบลขสทธในโลกนแบงออกเปน 2 ระบบใหญ ๆ ดงน

1) ระบบสทธของผสรางสรรค หรอระบบภาคพนยโรป

รากฐานของแนวความคดดงกลาวมฝรงเศสเปนตนแบบ อนเปนผลมาจากการปฏวตฝรงเศส

และมประเทศอน ๆ ไดนาไปใชในลกษณะทใกลเคยงกน สวนในกลมประเทศทใชสกลกฎหมาย

เยอรมน กไดนาระบบนไปใชโดยมการปรบเปลยนสาระสาคญบางประการ

ระบบนจะเนนความสาคญทผสรางสรรคงาน หมายความวา สทธในงานนนเกดมาจากการ

สรางสรรคสวนบคคล ซงนอกจากจะมสทธแตเพยงผเดยวในการเผยแพรงานนนแลวยงมสทธปองกน

หรอหามปรามผอนไมใหบดเบอนหรอใชงานของเขาในทางทผด โดยเนนสทธในทางศลธรรม

โดยสาเหตทการสรางสรรคผลงานมจดเรมตนมาจากสตปญญาของมนษย สทธทมอยในงาน

นนจงเรยกวาทรพยสนทางปญญา ผสรางสรรคงานในฐานะเจาของทรพยสนทางปญญาจงควรเปนผ

เดยวทมสทธจะใชประโยชนจากงานนนผอนจงไมมสทธจงจะมาคดลอกหรอทาซาตามอาเภอใจได

7 Granstrand, Ove. The economics and management of intellectual property towards

intellectual capitalism. External organization, 1999. 8 ยรรยง พวงราช, “ทรพยสนทางปญญา: ความหมาย ขอบเขต ความเปนมา และความสาคญ”, บทบณฑต,

54(2541): 18.

16

นอกจากนยงมสทธแตเพยงผเดยวทจะเผยแพรงานนน และมสทธปองกนไมใหผอนมาใชงาน

ดงกลาว

2) ระบบสทธในการทาสาเนาหรอระบบแองโกล แซกซน

ซงมแนวความคดจากประเทศองกฤษคมครองการลงทนของผขายหนงสอ เนนเหตผลในทาง

เศรษฐกจเปนหลกดงนน ใครกตามทไดสรางสรรคงานขนมาและลงทนไปในการสรางและขายยอม

ตองไดรบความเสยงจากการลงทนนน เขาผนนกควรมสทธไดรบผลประโยชนจากงานนน โดยแกนแท

แลวจะมองวาลขสทธเปนสทธในทางนเสธ กลาวคอเปนการปองกนไมใหผอนมายงเกยวกบงานอนม

ลขสทธโดยไมชอบระบบนใหความสาคญกบการมอยและการใชสทธมากกวาเปนผสรางสรรค

ปรชญาของสทธในการทาสาเนามหลกอยวาใครกตามทไดเรมสรางสรรคผลงานขนมาและได

ลงทนไปในการสรางและขาย ยอมตองรบความเสยงภยดวยตวเอง ฉะนนบคคลนนควรมสทธไดรบ

ประโยชนจากงานนน และจะมผลตามมา 2 ประการคอ ประการทหนงผลอกเลยนแบบจะได

ประโยชนโดยไมเปนธรรม ประการทสองผคนจะขาดแรงจงใจในการสรางสรรคผลงานใหมๆ และ

สงคมกจะขาดประโยชนไปเพราะปราศจากการแขงกนในกรณดงกลาว

อยางไรกตาม เมอไดมการกอตงสหภาพเบอรนไดมการประสานระบบทงสองเขาดวยกนโดย

นาหลกการในเรองสทธในทางศลธรรมของผสรางสรรคและสทธทางเศรษฐกจมาใชดวยกนใน

อนสญญาวาดวยการคมครองงานวรรณกรรมและศลปกรรม

โดยสรปกราฟฟตนน จดอยภายใตการไดรบความคมครองของระบบสทธของผสรางสรรค

ซงมจดเรมตนของระบบมาจากประเทศฝรงเศส และไดรบความนยมแพรหลายไปยงนานาประเทศ

โดยระบบนนนใหความสาคญกบเจาของผคดคนงานสรางสรรคทจะควบคมการใชสงทเปนผลผลตอน

มาจากสตปญญาของตนเอง ซงเปนผคดคนและสรางสรรคงานอนมลขสทธนนขนมา อาทเชน ศลปน

ตาง ๆ เปนตน9

ประการสดทายสาหรบเหตผลของการคมครองลขสทธจะประกอบดวยเหตผล 4 ดานดวยกน

ไดแก

1) เหตผลความยตธรรมตามธรรมชาต เปนความจรงทวา ผสรางสรรค ยอมเปนผททมเท

ใชสตปญญา ความร ความสามารถ ความชานาญในการสรางสรรคผลงานออกสสาธารณชน เมอผ

สรางสรรคเปนผคดขนมา เขายอมไดรบประโยชนจากสงทเขาคดสรางสรรค และควรปองกนไมให

ผอนนาของเขาไปใชโดยทเจาตวไมไดอนญาต หากตองการจะนาไปใชกควรไดรบอนญาตและไดรบ

คาตอบแทนในการใชสทธดวย

9 จกรกฤษณ ควรพจน, กฎหมายระหวางประเทศวาดวยลขสทธ สทธบตร และเครองหมายการคา,

(กรงเทพฯ: นตธรรม, 2544), 34.

17

2) เหตผลทางเศรษฐกจ การสรางสรรคงานบางอยางจาเปนตองใชการลงทนสง เมอเขาได

ลงทนไปแลวเขาควรจะไดรบประโยชนจากการทเขาไดลงทนสรางสรรคงานนน

3) เหตผลทางวฒนธรรม งานทไดสรางสรรคมานน กลาวไดวา เปนทรพยสนทางวฒนธรรม

ของชาตนน สะทองใหเหนวฒนธรรมของชาตนน เชน งานวรรณกรรมไทย งานจตรกรรม งาน

ประตมากรรม งานภาพยนตรไทย ทสรางสรรคโดยฝมอของคนไทย ยอมแสดงใหเหนถงความเปนไทย

ทแฝงอยในงานนนไมมากกนอย

4) เหตผลทางดานสงคม การเผยแพรของงานไปสคนจานวนมากจะทาใหเกดความเชอมโยง

กนไดระหวางชนชนในชาต ทาใหสงคมมความมนคงยงขน จงถอวาผสรางสรรคเปนผสรางสรรคงาน

ใหสสงคม เพราะในทสด เมอหมดอายความคมครองแลว ยอมตกเปนสมบตสาธารณะทสงคมสามารถ

ใชประโยชนจากงานนนได10

2.3 สาระสาคญในการของการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายลขสทธประเทศไทย

ลขสทธ (Copyright) หมายถง สทธทกฎหมายกาหนดขนเพอใหความคมครองและใหสทธแก

ผทสรางสรรคในการทรเรมสรางสรรคงานตาง ๆ โดยงานอนมลขสทธตองเกดจากการทผสรางสรรค

งานใชสตปญญา ความวรยะอตสาหะ สรางสรรคผลงานใหเกดขนดวยตนเองและเปนงานทกฎหมาย

รบรองวาเปนงานอนมลขสทธรวมถงจะตองเปนงานทไมขดตอกฎหมาย

สาหรบสาระสาคญในการคมครองงานกราฟฟตทกฎหมายลขสทธใหความคมครองนนผวจย

พบวางานกราฟฟตนนจดอยในงานศลปกรรมประเภทงานจตรกรรม เพราะถอวาเปนงานทถกสราง

สรรคดวยรปทรงทประกอบดวย เสน แสง ส หรอสงอน ๆ อยางใดอยางหนงหรอหลาย ๆ อยางรวม

เขาไวดวยกน ลงบนวสดอยางเดยวหรอหลายอยาง ซงกรณของงานกราฟฟต สวนใหญจะเปนการ

สรางสรรคไวบนกาแพงเสยเปนสวนใหญ ดงนนจงเขาขายทกฎหมายลขสทธใหความคมครอง ทงนงาน

กราฟฟตดงกลาวนอาจจะพจารณาไดถงองคประกอบทเปนสากล ทแตละประเทศลวนยดเปนลกษณะ

ของงานทจะไดรบความคมครอง เพราะตางกเปนขอกาหนดทสอดคลองกบอนสญญากรงเบอรน

ประเทศไทยไดมการบญญตความหมายของลขสทธไวในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

มาตรา 4 บญญตวา “ลขสทธ หมายความวา สทธแตเพยงผเดยวทจะกระทาการใด ๆ ตาม

พระราชบญญตนเกยวกบงานทผสรางสรรคไดทาขน” ซงหมายถง สทธแตเพยงผเดยวของผสราง

สรรคงานทจะกระทาการใด ๆ ในงานทตนไดทาขนตามประเภทลขสทธทกฎหมายกาหนดอนไดแก

ซงไดแก งานสรางสรรคประเภทวรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม ดนตรกรรม โสตทศนวสด

10 อรพรรณ พนสพฒนา, คาอธบายกฎหมายลขสทธ, (กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2557), 18.

18

ภาพยนตร สงบนทกเสยง งานแพรภาพแพรเสยง หรองานอนใดในแผนกวรรณคด แผนกวทยาศาสตร

หรอแผนกศลปะ ของผสรางสรรคไมวางานดงกลาวจะแสดงออกโดยวธหรอรปแบบอยางใด11

2.3.1 เงอนไขการไดมาซงลขสทธในงานกราฟฟตทไดรบความคมครองลขสทธในประเทศ

ไทย

เนองจากปจจบนปรากฏมการสรางสรรคงานกราฟฟตเกดขนมากมาย แตทงนทงนนกไมได

หมายความวางานทกประเภททถกทาขนจะเปนงานอนมลขสทธ และไดรบความคมครองเสมอไป

เพราะงานบางประเภททถกกระทาขนอาจจะมไดเกดจากการทผสรางสรรคไดแสดงออกซงความคด

ใชสตปญญา ความวรยะอตสาหะ สรางสรรคผลงานใหเกดขนดวยตนเองดงนน เพอทจะเปนการตอบ

แทนของผทวรยะอตสาหะสรางสรรคผลงานขนมา และเนองจากลขสทธเปนสทธทหวงกนไมใหบคคล

อนใชสทธของผททาขนเพอใหประโยชนกบงานทตนมไดเปนคนรเรมทาขน ดงนนแลวหากงานลขสทธ

ทมมาตรการหรอขนตอนทตามากจนเกนไปกจะดปราศจากคณคาและมลกษณะสามญทวไป ดงนนใน

บทนผวจยจงศกษากฎหมายลขสทธสาหรบเงอนไขของการไดมาซงลขสทธงานกราฟฟตพบวา จาแนก

ไดเปน 2 วธ กลาวคอ วธแรก ไดมาซงลขสทธโดยการสรางสรรคผลงานนน ๆ ขนมา และวธทสอง

ไดมาจากการรบโอนลขสทธโดยมรายละเอยดดงน12

2.3.1.1 เงอนไขการไดมาซงลขสทธโดยการสรางสรรคผลงาน

1) เปนการแสดงออกซงความคด

สงทไดรบความคมครองตามหลกกฎหมายลขสทธคอ การแสดงออกซงความคด

(Expression of Idea) ซงสามารถสอไปยงผอนได มใชเปนเพยงความคด (Idea) เทานน กลาวคอ

ไมจะเปนทจะตองเนนถงผลงานนนวามความคดมาจาไหน แตมองถงความสาคญในการแสดงออก

ของงานนน ๆ หลกนปจจบนถอวาเปนหลกสากลหนงประการทนามาพจารณาถงงานทผสรางสรรค

ทาขนถอวาเปนงานอนมลขสทธหรอไม และสอดคลองกบประเทศไทยทปรากฏอยใน พระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 6 วรรคสอง บญญตวา “การคมครองลขสทธไมคลมถงความคด หรอ

ขนตอน กรรมวธ หรอระบบ หรอวธใชหรอทางาน หรอแนวความคด หลกการคนพบ หรอทฤษฎทาง

วทยาศาสตร หรอคณตศาสตร”

2) เปนการสรางสรรคดวยตนเอง

เนองจากงานลขสทธเปนงานทมการบญญตขนเพอวตถประสงคทจะคมครองผ

สรางสรรคและเพอเปนรางวลตอบแทนแกงานทผสรางสรรคไดทาขน โดยใชความรความชานาญ

ความวรยะอตสาหะ ตลอดจนลงแรงของตน เพอทจะสรางผลงานขนมา ซงหลกนไดปรากฏอยใน

11 มาตรา 6 แหงพระราชบญญตลขสทธ. 12 อรพรรณ พนสพฒนา, คาอธบายกฎหมายลขสทธ, 23.

19

กฎหมายลขสทธของไทยใน พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 4 บญญตวา ”ผสรางสรรค

หมายความวา ผทาหรอผกอใหเกดงานสรางสรรคอยางใดอยางหนงทเปนงานอนมลขสทธตาม

พระราชบญญตน”

3) เปนงานชนดทกฎหมายรบรอง

องคประกอบของงานกราฟฟตทจะไดรบความคมครองลขสทธ นอกจากจะตองเปน

งานทสรางสรรคและมรปรางปรากฏขนมาแลว งานสรางสรรคนนจะตองเปนงานทกฎหมายลขสทธ

กาหนดวาจะใหความคมครองดวย ตามทพระราชบญญตลขสทธไดกาหนดไว ซงงานกราฟฟตนนจะ

จดอยในงานประเภทของศลปกรรม อยในขอบญญตมาตรา 4 แหงพระราชบญญตลขสทธ โดยม

นยามของคาวา ศลปกรรม ไวอยางชดเจน โดยกาหนดใหงานศลปกรรมนน ซงงานกราฟฟตนนจดอย

ในประเภทงานศลปกรรม จากลกษณะของงานจตรกรรม

4) เปนงานทไมขดตอกฎหมาย

ในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ของประเทศไทยมไดมบทบญญตทชดเจน

แนนอนวา ถงงานอนทมลกษณะตองหามตามกฎหมายหรอขดตอความสงบเรยบรอยและศลธรรม

อนดวาควรตความดวยความหมายกวางเพยงใด เชน งานทกอใหเกดความไมสงบภายในประเทศ งาน

ลามกอนาจาร จะไดรบความคมครองตามกฎหมายหรอไมแตในปจจบนนไดมการเกดงานสรางสรรค

มากขนเรอย ๆ ดงนนจงควรทจะมการใชดลยพนจของสงคมในแตละยคสมยมาเพอการพจารณาถง

งานอนมลกษณะทขดตอกฎหมาย และศลธรรมอนดของประชาชนดวย

แตอยางไรกตามเมอพจารณาถงการสรางงานกราฟฟตในเงอนไขการไดมาซงลขสทธ

ภายใตเงอนวาจะตองเปนงานทไมขดตอกฎหมายผวจยมความเหนวาการสรางงานกราฟฟตทถงแมจะ

ไดปรากฏวามการรเรมสรางสรรคผลงานบนการละเมดทรพยสนของบคคลอนกตามแตเมอมองถง

คณคาในการทศลปนสรางสรรคดวยความวรยะอตสาหะ รวมทงคณคาของการสรางสรรคดวยความ

คดมนษยตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธแลว เหนวาเงอนไขในกรณไมขดตอกฎหมายนมไดม

เจตนารมณบญญตไวเพอการสรางสรรคงานทเกดขนจากการกระทาทละเมดกฎหมายอน ควรทจะ

พจารณากฎหมายเปนกรณ ๆ ไป

เมอพจารณาทง 4 หลกเกณฑพอสรปไดวางานอนอาจมลขสทธ ผสรางสรรคจะตอง

กระทาดวยตนเองโดยจะตองใชวรยะอตสาหะ ความรความสามารถ ความชานาญ รวมทงมการ

แสดงออกซงความคดเพอใหประจกษซงในงานนน ๆ และมลกษณะตามทพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537 ระบไว ประการสดทายคอ จะตองเปนงานทไมมลกษณะตองหามตามกฎหมาย หรอขด

ตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน แตทงนในการพจารณาถงความไมขดตอ

กฎหมายนนหากจะตองใชดลยพนจของสงคมในแตละยคสมยดวย

20

นอกจากนภายใตยงมเงอนไขการไดมาซงลขสทธ ในลกษณะการไดมาโดยการ

สรางสรรคภายใตสญญาจาง หรอการควบคมมอบหมายใด ๆ จากบคคลอน ซงการสรางสรรคในฐานะ

ลกจางตามสญญาจางแรงงาน การสรางสรรคในฐานะผรบจางตามสญญาจางทาของตาม

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 มาตรา 9 – 10 อกทงอาจจะไดมาซงลขสทธจากการสรางสรรค

งานภายใตกากรจางหรอคาสงของหนวยงานของรฐ ตามมาตรา 14 อกดวย

ประการสดทายจากการศกษาคนควาผวจยพบยงพบวาตงแตประเทศไทยนนไดเขา

รวมเปนประเทศสมาชกภาคอนสญญากรงเบอรน การพฒนาพระราชบญญตเกยวกบกฎหมายลขสทธ

ฉบบตาง ๆ ของประเทศไทย กไดปรบใหสอดคลองกบอนสญญากรงเบอรน เนองจากขอบงคบของ

การเขารวมเปนประเทศสมาชกภาคอนสญญากรงเบอรนนน จาเปนจะตองไดรบการปรบปรงขอ

กฎหมายลขสทธภายในประเทศใหสอดคลองกบอนสญญากรงเบอรนดงกลาวดวยซงปรากฏในมาตรา

8 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ดงนน การไดมาซงเงอนไขของลขสทธในงานกราฟฟต จงจะ

ไดมาจากการทยงไมไดมการโฆษณางาน ทงนผสรางสรรคจะเปนตองบคคลทมสญญาชาตอยใน

ประเทศทเปนภาคอนสญญากรงเบอรน ทงนหากมการโฆษณางานไปเรยบรอยแลว การโฆษณานน ๆ

จะตองปรากฏอยในประเทศทเปนภาคอนสญญากรงเบอรน จงจะไดรบการคมครองงานลขสทธนน ๆ

ซงจากการศกษาแลว สวนใหญงานกราฟฟตนนจะเปนการเผยแพรจากสอประเภทเวบไซตเปนหลก

ดงนนการทเวบไซตททาการเผยแพรนนมตนกาเนดอยประเทศใด ใหยดเงอนไขจากการพจารณาจาก

ประเทศนนเปนหลกในการพจารณาลขสทธของงานกราฟฟต13

2.3.1.2 เงอนไขการไดซงลขสทธจากการรบโอน

การไดมาจากการรบโอนลขสทธในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 กาหนดให

การโอนลขสทธทาได 2 ทาง คอการโอนโดยทางนตกรรม และการโอนโดยทางมรดก ตองทาเปน

หนงสอลงลายมอผโอนและผรบโอน และหากไมกาหนดเวลาโอนไว ใหถอวามกาหนด 10 ป ตาม

มาตรา 17 วรรคสามผเปนเจาของลขสทธทเปนผคดคนนนจะตองมการทานตกรรมเปนหนงสอ

และมการลงลายมอชอของผโอนและผรบโอนอยางชดเจนเพอประกอบการโอนลขสทธดงกลาวดวย

2.3.2 วธการไดมาซงลขสทธในกฎหมายลขสทธในประเทศไทย

วธการไดมาซงลขสทธนน สวนใหญศลปนผสรางสรรคงานกราฟฟต จะไดรบการคมครอง

ทนท เพราะการสรางสรรคผลงานอยางงานกราฟฟตนน ไมจาเปนตองผานการยนจดทะเบยนลขสทธ

แตอยางใด เพราะผคดคนงานสรางสรรคอยางงานกราฟฟตน จะไดรบการคมครองงานทนททได

สรางสรรค ไมวาจะมการโฆษณาแลวหรอยงไมมการโฆษณา หรอผสรางสรรคจะเปนบคคลธรรมหรอ

13 เรองเดยวกน, 40.

21

นตบคคล ลวนไดมาซงลขสทธทนททสรางสรรคงานกราฟฟต ดงนนอาจกลาวไดวา วธการไดมาซง

ลขสทธในงานกราฟฟตน เปนการไดมาทนทเมอสรางสรรคงานกราฟฟตนน ๆ ขนมา โดยมขอแมวา

ตองสรางสรรคภายในประเทศทเปนภาคอนสญญากรงเบอรนและมสญชาตของประเทศทไดเขารวม

เปนภาคอนสญญากรงเบอรน

2.3.3 สทธของเจาของลขสทธในงานกราฟฟต

ผสรางสรรคงานกราฟฟตไดรบการคมครองมปจจยทสาคญไว 2 ประการ ดงน

1) สทธในทางเศรษฐกจ14 ในการแสวงหาประโยชนในรปตวเงนจากงานลขสทธโดยเจาของ

ลขสทธมสทธแตเพยงผเดยวถอเปนสทธเดดขาด

2) สทธในทางศลธรรม หรอธรรมสทธ15 ซงเปนสทธอนเฉพาะตวของผสรางสรรคทได

สรางสรรคจากความวรยะอตสาหะในการใชสตปญญาเปนสทธมใชตวเงนในการปกปองงานแกผสราง

สรรคงานกราฟฟตอกดวย ซงสทธในทางศลธรรมมอายแหงการคมครองตลอดอายแหงการคมครอง

ลขสทธ และกาหนดใหทายาทของผสรางสรรคงานกราฟฟตเปนผใชธรรมสทธแทนภายหลงจากทผ

สรางสรรคไดถงแกความตายตลอดทงกาหนดใหผสรางสรรคงานกราฟฟตสามารถตกลงสละธรรมสทธ

ของตนไดโดยการทาเปนลายลกษณอกษร

นอกจากนสทธทางศลธรรมยงปรากฏหลกกฎหมายในมาตรา 18 ของพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537 ซงบญญตวา

“ผสรางสรรคงานอนมลขสทธตามพระราชบญญตนมสทธทจะแสดงวาตนเปนผสรางสรรค

งานดงกลาว และมสทธทจะหามมใหผรบโอนลขสทธหรอบคคลอนใด บดเบอนตดทอน ดดแปลงหรอ

ทาโดยประการอนใดแกงานนนจนเกดความเสยหายตอชอเสยง หรอเกยรตคณของผสรางสรรค และ

เมอผสรางสรรคถงแกความตาย ทายาทของผสรางสรรคมสทธทจะฟองรองบงคบคดตามสทธดงกลาว

ไดตลอดอายแหงการคมครองลขสทธ ทงน เวนแตจะไดตกลงกนไวเปนอยางอนเปนลายลกษณ

อกษร”

อาจกลาวไดวาสทธขางตนถอเปนสทธทางศลธรรมหรอธรรมสทธของศลปนผสรางสรรคงาน

กราฟฟตในอนทจะหามมใหผรบโอนหรอบคคลอนซงรบโอนงานอนมลขสทธจากผรบโอนบดเบอน

ตดทอน ดดแปลง ฯลฯ แกงานนน ๆ จนเปนทเสอมเสยแกชอเสยงหรอเกยรตคณของผสรางสรรคงาน

กราฟฟตและสทธนยอมคลมไปถงการดดแปลง แกไข เปลยนแปลง หรอแมทาลายทรพยสนอน

กรรมสทธของตน

14 เรองเดยวกน, 51. 15 เรองเดยวกน.

22

2.3.4 การกระทาอนเปนการละเมดลขสทธในงานกราฟฟต16

การละเมดลขสทธ พระราชบญญตลขสทธ ไดจาแนกลกษณะการละเมดลขสทธออกเปน 2

ประเภท ดงน

การละเมดลขสทธโดยตรง ไดแกการทาซา ดดแปลงโดยไมไดรบความยนยอมจากเจาของ

ลขสทธกลาวคอผสรางสรรคงานกราฟฟตมไดใหความยนยอม ในพระราชบญญตลขสทธไดใหความ

คมครองงานอนมลขสทธ ตวอยางเชน การนางานกราฟฟตไปทาซาโดยการนาไปประยกตจากภาพ

งานกราฟฟตไปเปนลวดลายตาง ๆ ไมวาจะเปนบนเสอผา รองเทา หรอแมแตใชเพอตงรปภาพบน

สมารทโฟน ทงนไมวาจะนาไปบางสวน หรอทงหมดโดยไมรบอนญาตจากเจาของลขสทธ เปนตน

การละเมดลขสทธโดยออม ไดแกการกระทาทางการคาหรอการกระทาการทมสวนสนบสนน

ใหเกดการละเมดลขสทธทกลาว ขางตน หากผใดรอยแลว หรอมเหตอนควรรวางานกราฟฟตนนไดทา

ขนโดยละเมดลขสทธผอน และมสวนในการกระทาอยางหนงอยางใดแกงานกราฟฟตนน เพอหาผล

กาไรใหถอวาผนนกระทาการละเมดลขสทธ ยกตวอยางเชน ผอนไดนางานกราฟฟตทไดมการ ทาซา

ดดแปลง โดยมไดรบอนญาตจากเจาของมาเพอ เสนอขาย หรอมไวในครอบครองเพอจะขาย เปนตน

ซงจากการศกษาผศกษาพบวาศลปะงานกราฟฟตถอไดวาเปนงานทไดรบการปกปอง

คมครองจากการกระทาละเมดลขสทธภายใตพระราชบญญตลขสทธในประเทศไทยโดยถอเปนงาน

ประเภทศลปกรรมและในกรณทมผอนนางานกราฟฟตไปใชประโยชนโดยไดมการกระทาครบเงอนไข

ในทง 2ประการคอ การละเมดลขสทธโดยตรง และการละเมดลขสทธโดยออม หากมการกระทาอยาง

ใดอยางหนงแกงานกราฟฟตโดยไมไดรบอนญาต ใหถอวาเปนการละเมดลขสทธ ถาไดกระทา ไดแก

การทาซาหรอดดแปลง การเผยแพรตอสาธารณชนดวยเหตทงานกราฟฟต

2.3.5 ขอยกเวนการละเมดลขสทธ

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ไดบญญตถงขอยกเวนการละเมดลขสทธโดยมหลกการ

สาคญทจะไมถอวากรณตาง ๆ ทเขาขอยกเวนการละเมดลขสทธนน ไมเปนการละเมดลขสทธ ซงม

เงอนไข 2 ประการ ไดแก

ประการแรก การใชงานลขสทธนนตองไมขดตอการแสวงหาประโยชนจากงานอนมลขสทธ

ตามปกตของเจาของลขสทธ

ประการทสอง การใชงานลขสทธนนตองไมกระทบกระเทอนถงสทธอนชอบดวยกฎหมาย

ของเจาของลขสทธเกนสมควร

16 เรองเดยวกน, 75.

23

ซงเมอหากไดพจารณาถงหลกขอยกเวนการละเมดลขสทธในงานกราฟฟต หากปรากฏวาไดม

การนางานกราฟฟตมาทาซา ดดแปลง ใชประโยชนในเชงพาณชย ทงนไมวาในกรณใดกตามถาเขา

เงอนไขในทงสองประการนนผศกษาพบวาหากปรากฏวามบคคลอนนางานกราฟฟตไปใชประโยชน

ตามทกฎหมายไดกาหนดยกเวนไวในกรณขางตน ถงแมวาเจาของงานกราฟฟตไมไดอนญาตใหใชสทธ

กตาม แตกฎหมายบญญตมใหถอวาเปนการกระทาดงกลาวเปนการละเมดลขสทธ

2.4 สภาพปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟต

ในบทหวขอนผวจยไดทาการศกษาถงสภาพปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตกบ

กฎหมายลขสทธในประเทศไทยวามการใหความคมครองเกยวกบสภาพปญหาในงานกราฟฟตมาก

นอยเพยงใดโดยแยกเปน 3 กรณ ดงน

2.4.1 ปญหาการสรางงานกราฟฟตโดยชอบดวยกฎหมาย

ประเดนปญหาการสรางงานกราฟฟตผวจยพบวาในการสรางงานสรรคผลงานกราฟฟตทม

ลกษณะการรเรมสรางสรรคบนกาแพงทมความแตกตางจากงานประเภทอน ๆ ซงหากปรากฏวาการ

สรางสรรคงานของศลปนไดประทาลงพนทอาจจะเปนของศลปนเอง หรอพนทไดรบอนญาตจาก

เจาของพนทไดสรางงานกราฟฟตผลจะเปนเชนไรหากมผอนนางานกราฟฟตไปทาซา ดดแปลง ใช

ประโยชนในเชงพาณชย งานดงกลาวจะเปนงานทไดรบการปกปองและคมครองจากการกระทาทเปน

การละเมดลขสทธภายใตพระราชบญญตลขสทธในประเทศไทยหรอไม และจะมการคมครองใน

รปแบบใดเพอทจะทาใหเกดประโยชนสงสด เพราะเนองจากทกลาวขางตนงานกราฟฟตยงมไดมการ

กลาวถงประเดนปญหาดงกลาวในกรณทงานกราฟฟตทไดรเรมสรางสรรคโดยชอบดวยกฎหมาย

2.4.2 ปญหาการเขาถงงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรค

ประเดนปญหาการคมครองงานกราฟฟตผวจยพบวากฎหมายลขสทธในประเทศไทยงานศลปะ

กราฟฟต ทปรากฏสวนใหญมกอยบนทสาธารณะ และหากเปนกรณทไมปรากฏชอผสรางสรรค พบวา

จะตองมการแสดงออกมาจากผสรางสรรค กลาวคอ งานกราฟฟตอนมลขสทธทปรากฏอยบนทสาธารณะ

นนไมจาเปนตองไปจดทะเบยนทสานกงานลขสทธหรอตองมการพมพเผยแพรประชาสมพนธเพอจะ

ไดรบความคมครองแตอยางใด เพราะหากพจารณาจากขอกฎหมายลขสทธ ทงในประเทศไทย มการ

บญญตใหความคมครองถงเรองการนางานอนมลขสทธไมปรากฏชอผสรางสรรคไวในมาตรา 32

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 แตมเงอนไขวาจะตองเปนการนางานดงกลาวมาใชโดยมใชเพอการ

พาณชยและมใหขดตอการแสวงหาผลประโยชนของเจาของลขสทธจากประเดนดงกลาว หากเปนกรณท

ผอนประสงคทจะเขาถงงานกราฟฟตโดยนางานดงกลาวมาประยกตใชเพอการพาณชย และเพอแสวงหา

ผลประโยชนเพอตนเองนน ในประเทศไทยในพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ยงมไดมการบญญตไว

ถงการเขาถงงานศลปกรรมในลกษณะดงกลาว จะมเพยงแตบทบญญตทถงการเขาถงงานอนมลขสทธใน

24

พฤตการณพเศษ ในมาตรา 5417 ซงกมเงอนไขขอจากดอยแคเพอประโยชนในการเรยนการสอน หรอ

คนควา ทมไดมวตถประสงคเพอหากาไร และเฉพาะการเขาถงงานในรปแบบของสงพมพ เทานน มได

ตความไปถงการนางานศลปกรรม

นอกจากนประเทศไทยยงขาดหนวยจดเกบขอมลสาหรบงานประเภทศลปกรรมทไมปรากฏ

ชอผสรางสรรคไวโดยเฉพาะในการทจะเขาถงขอมล และเงอนไขในการนามาใชประโยชนอกดวย

ดงนนจงทาใหจาเปนทจะตองทาการศกษาถงปญหาดงกลาวขางตนอนอาจจะเกดในอนาคต

เพอกอใหเกดประโยชนทงผทสรางสรรคงานกราฟฟต และผอนทจะนางานกราฟฟตทไมปรากฏชอไป

ใชเพอแสวงหาประโยชน

2.4.3 ปญหาความคมครองสทธของผสรางสรรคงานกราฟฟตทปรากฏบนทรพยสน

สาธารณะและทรพยสนสวนบคคล

จากการศกษางานกราฟฟต พบวา งานกราฟฟตจานวนไมนอยทปรากฏอยบนทสาธารณะ

และปรากฏบนทรพยสนสวนบคคลทาใหเกดประเดนปญหาการสรางงานบนการละเมดทรพยสน

บคคลอนหรอทรพยสนสาธารณะ หากพจารณาแลวเปนปญหาทเกดขนบนความสมพนธทเกาะเกยว

ระหวางกฎหมายลขสทธและกฎหมายอนกลาวคอ ในการสรางสรรคผลงานกราฟฟตเมอไดรบความ

คมครองลขสทธ แตหากเปนการรเรมสรางสรรคผลงานโดยละเมดกฎหมายอนโดยทาใหตอกาแพงอน

มใชของตนเอง ถอไดวาเปนการกระทาททาใหเสยทรพย ซงในกรณปญหาทาใหเกดการเรยกรองสทธ

ทตนควรจะไดรบ ไมวาจะเปนทงเจาของทรพย หรอ ผสรางสรรคงานกราฟฟต และในทงสองกรณก

ลวนแลวแตจะเรยกใชสทธอนเปนประโยชนของตนในการใชสทธเรยกรอง จงกอใหเกดปญหาวางาน

กราฟฟตดงกลาวควรทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธหรอไมในกรณทไดมการรเรม

สรางสรรคบนพนสาธารณะ และพนทสวนบคคลทผสรางสรรคไมมอานาจทจะกระทา ดงนนเพอเปน

ประโยชนในการแกไขปญหาดงกลาวผวจยจงจาเปนจะตองทาการศกษาถงปญหาดงกลาวตอไป

สรป

จากการศกษาแนวคด ทฤษฏกบหลกเหตผลเกยวกบการคมครองลขสทธ และความเปนมา

ในงานลขสทธกาพรา พบวา รปแบบและลกษณของงานกราฟฟต มประวตความเปนมาจากเมอง

ฟลาเดลเฟยในรฐเพนซลเวเนย สหรฐอเมรกา จากนนจงแพรหลายในนวยอรกชวงยคครสตทศวรรษท

60 จนไดรบความนยมแพรหลายไปในหลากหลายประเทศ รวมถงประเทศไทยทไดรบอทธพลดงกลาว

ทสะทอนจากภาพยนตรและสอดจตอลตาง ๆ ในยคโซเชยลเนตเวรค นอกจากนผวาดผลงานกราฟฟต

เหลาน หากผลงานโดดเดน มเอกลกษณเฉพาะตว รปแบบแปลกใหมไมเหมอนใคร จะสามารถสราง

17 มาตรา 54 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537.

25

สรรคเปนผลงานศลปะรปหนง และถกนาไปประยกตใชในเชงพาณชย ปจจบนการทอทธพลของ

อนเทอรเนตไดเขามาเปนสวนหนงของชวตประจาของประชาชน จงไมนาแปลกใจทวาทกคนอาจ

เคยเหนผลงานกราฟฟตทถกประยกตใชไปในเชงพาณชย อาทเชน การสกรนลงบนเสอยด หรอเปน

ภาพพกหนาจอโทรศพทตาง ๆ ซงจากการศกษาพบวาศลปนผสรางสรรคหากไดมการสรางงาน

กราฟฟตโดยชอบดวยกฎหมายซงกคอ การสรางสรรคแสดงออกซงความคด และไดกระทาลงบนกาแพง

พนท ๆ ไดรบอนญาต หรอพนท ๆ ศลปนเจาของเองงานดงกลาวกจะไดรบความปกปองคมครองงาน

กราฟฟตภายใตการคมครองของพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เพราะงานกราฟฟตนน จดอยใน

ประเภทของงานศลปกรรม อยในงานจตรกรรม แตอยางไรกตามมกรณทภาพงานกราฟฟตกอใหเกด

ประเดนปญหาไดคอ ในกรณแรก การไมปรากฏตวผสรางสรรคงานกราฟฟต และในกรณทสอง คอกรณ

ททราบถงผสรางสรรค แตไดมการรเรมสรางสรรคบนการละเมดทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวน

บคคลซงรายงานการศกษาฉบบนจะกลาวถงในบทท 3 เกยวกบประเดนของการใหความคมคมครอง

ลขสทธในกฎหมายระหวางประเทศและกฎหมายตางประเทศ เพอใหเปนประโยชนตอการคมครอง

เจาของลขสทธหรอกคอผสรางสรรคงานอนมลขสทธนนขนมาเพอใหคณคากบตนทนทบคคลผนนคดคน

และลงทนไปกบการคดสรางสรรคผลงานอนมลขสทธ รวมถงศกษาหลกเกณฑทางกฎหมายเกยวกบการ

เขาถงงานอนมลขสทธอยางไรบาง เพราะเปนสงทนาสนใจเปนอยางยงวา หลกกฎหมายตอการใหความ

คมครองงานสรางสรรคจะสามารถนามาปรบใชตอการใหความคมครองงานกราฟฟตไดหรอไม

เนองจากงานภาพกราฟฟตสวนใหญทกลาวขางตนนน มกจะไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงาน

และมการรเรมสรางสรรคลงบนทรพยสนของผอน ดงนนรายงานการศกษาฉบบนจงจะทาการศกษา

เกยวกบปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศ โดย

ดาเนนการศกษาหลกการทางกฎหมายระหวางประเทศ และกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา

ออสเตรเลย ถงการใหความคมครองตามกฎหมายลขสทธตองานสรางสรรคกราฟฟตในบทตอไป

บทท 3

การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายตางประเทศ

การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายตางประเทศครงน รายงานการศกษาฉบบน

ไดดาเนนการศกษาเกยวกบปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายระหวางประเทศ

และกฎหมายตางประเทศโดยปรากฏรายละเอยดผลการศกษา ดงตอไปน

3.1 การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามความตกลงระหวางประเทศ

การศกษาครงน รายงานการศกษาฉบบนไดทาการศกษาเกยวกบปญหาการคมครองลขสทธ

ในงานกราฟฟตตามความตกลงระหวางประเทศ โดยทาการศกษาถงอนสญญากรงเบอรนวาดวยความ

คมครองงานวรรณกรรม และงานศลปกรรม (Berne Convention for the Protection of Literary

and Artistic Works)1 และลขสทธกาพราหรองานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค (Orphan

Work) ดงปรากฏรายละเอยดโดยสงเขป ดงน

อนสญญากรงเบอรนมหลกการสาคญซงเปนมาตรฐานขนตาในการปฏบตตามสนธสญญา

3 ประการดงน

1) หลกการปฏบตเยยงคนชาต (National Treatment) เปนการใหความคมครองตาม

กฎหมายลขสทธแกเจาของลขสทธทกสญชาต หากงานสรางสรรคชนนนถกสรางขนในประเทศทเขา

รวมเปนภาคอนสญญากรงเบอรน การคมครองงานอนมลขสทธนนตองไดรบมาตรฐานเดยวกนกบทให

ความคมครองกบเจาของลขสทธชาตตนเอง

2) หลกการคมครองโดยอตโนมตและปราศจากแบบพธ (Automatic Protection) การท

เจาของลขสทธนนสรางงานอนมลขสทธขนมา ไมวาจะรปแบบใดตามขอบเขตและประเภทของ

อนสญญากรงเบอรนกตาม เจาของลขสทธไมจาเปนตองไปจดทะเบยนหรอตองนาฝากสาเนาใหกบ

หนวยงานของรฐ เพราะเจาของลขสทธนนไดรบการคมครองตามกฎหมายลขสทธโดยปราศจาก

เงอนไขและปราศจากคาใชจายใด ๆ ดงนนอาจกลาวไดเปนการคมครองโดยอตโนมตและปราศจาก

แบบพธ และไมเสยคาใชจายใด ๆ ทงสน

3) หลกการมาตรฐานขนตา หลกการนเปนขอตกลงของหลกการตาง ๆ ถอวาเปนหลกการ

ขนพนฐาน เพราะหลกการนประเทศภาคในอนสญญากรงเบอรนนน จาเปนตองยอมรบและผกพนกบ

1 Ricketson, S., Berne convention for the protection of literary and artistic works:

1886-1986, (London: Centre for Commercial Law Studies, Queen Mary College: Kluwer, 1987).

27

การออกกฎหมายลขสทธในประเทศของตนตามขอบเขตของอนสญญากรงเบอรน หามนอยกวา

ขอบเขตทกาหนดไวในอนสญญากรงเบอรนแตมากกวาได

3.1.1 อนสญญากรงเบอรนวาดวยความคมครองงานวรรณกรรมและงานศลปกรรม

(Berne Convention for the protection of Literary and Artistic Works)2

อนสญญากรงเบอรนเปนความตกลงระหวางประเทศดวยรปแบบของพหภาคทมอายความ

ตกลงยาวนานมามากกวารอยป ซงเปนการกาเนดมาจากความตองการทจะปกปองผลประโยชนของ

ผคดคนและสรางสรรคในทวปยโรป ตอเนองจนพฒนาตอยอดเรอยมาจนถงปจจบน พรอมกบการ

ขยบขยายความคมครองไปสประเภทของงานประเภทอน ๆ ตามลาดบ ทงนเพอความเขาใจพนฐาน

เกยวกบอนสญญากรงเบอรนดงกลาว รายงานการศกษาฉบบนไดทาการศกษาเพมเตม เรมตนจาก

ประวตความเปนมา หลกการสาคญของอนสญญากรงเบอรน และบทบญญตการคมครองลขสทธใน

งานออกแบบศลปกรรม ตามลาดบ

อนสญญากรงเบอรนถกบญญต3ขนภายในศตวรรษท 18 จากการทมพบวามการละเมด

ลขสทธในตางประเทศ อาทเชน การทมงานสรางสรรคทถกคดคนภายในประเทศองกฤษทมสทธไดรบ

ความคมครองเพยงแตภายในเฉพาะประเทศองกฤษเทานน หากงานสรางสรรคนนถกละเมดลขสทธ

ในตางประเทศ กจะไมสามารถเอาผดใด ๆ กบผละเมดได ดงนนจดประสงคของอนสญญากรงเบอรน

นจงมขนเพอคมครองลขสทธแกงานวรรณกรรมและศลปกรรม ดวยความรวมมอของ 3 หนวยงาน

หลก ประกอบดวย 1) Societe des gens de letter4 และ 2) Association Littéraire et

Artistique Internationale (ALAI)5 ภายใตการผลกดนของ Victor Hugo1 และ 3) Boersen-

verrin der deutschen Budhandler6 ซงอาจกลาวไดวาทง 3 หนวยงานดงกลาวนนไดรวมกน

ผลกดนแนวความคดเกยวกบการใหความคมครองลขสทธในงานวรรณกรรมและศลปกรรมในระหวาง

ประเทศ โดยมสาระสาคญของอนสญญากรงเบอรน คอ การทผสรางสรรคไมวาจะมสญชาตใดก

2 Ibid. 3 Ibid, 171. 4 De Vattel, E., Le droit des gens: Ou principes de la loi naturelle, appliqués à la

conduite et aux affaires des nations et des souverains No. 4, (Washington: Carnegie institution

of Washington, 1916). 5 Cavalli, J., La genèse de la convention de berne pour la protection des oeuvres

littéraires et artistiques du 9 septembre 1886, (Lausanne: Lausanne, 1986), 158. 6 Schmidtchen, G., Lesekultur in deutschland 1974: Soziologische Analyse des

buchmarktes für den börsenverein des deutschen buchhandels, (Berlin, Germany:

Buchhändler-Vereinigung, 1974).

28

ตามแตทปรากฏวาไดสรางสรรคงานขนมานน อกทงมการโฆษณางานในประเทศทเขารวมเปนภาค

สนธสญญากรงเบอรนเรยบรอยแลว ผสรางสรรคนนยอมสมควรจะไดรบการคมครองลขสทธใน

ประเทศภาคอน ๆ ดวย ทงนตามมาตรฐานทจะคมครองลขสทธทพงมแกผสรางสรรคดงกลาวนน

จะตองมความเทาเทยมกนกบผสรางสรรคทมสญชาตของประเทศภาคแหงนนเองดวย ซงตอมามการ

พฒนาอนสญญากรงเบอรนมากขน โดยพฒนาใหเปนกรอบความตกลงระหวางประเทศทจะใหความ

คมครองงานดานทรพยสนทางปญญาหลายประเภทมากขน เชน สทธบตร เครองหมายการคา และ

การออกแบบอตสาหกรรม7

ตอมาตามปรากฏตามอนสญญากรงเบอรนในป ค.ศ. 1886 ไดบญญตไวถงงานทมความ

คลายคลงกบงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคในลกษณะผสรางสรรคทใชนามแฝงไว 2

มาตราคอ มาตรา 7(3) วาดวยเรองของอายความคมครองงานอนมลขสทธในนามแฝงวามอายหาสบป

นบจากเผยแพรตอสาธารณชนโดยถกตอง แตหากปรากฏทราบวาผสรางสรรคเปนผใดกใหการอาย

ความคมครองนนตลอดชวตและบวกไปอกหาสบปหลงจากทผสรางสรรคถงแกความตาย มาตรา

15(3) วาดวยเรองของสทธในการปกปองคมครองงานของผสรางสรรคในนามแฝงโดยมาตราดงกลาว

นไดบญญตในกรณทมผทนางานของผสรางสรรคไปพมพจะเปนตวแทนในการปกปองสทธของผ

สรางสรรคนามแฝงนน ๆ แตอยางไรกตามสทธของผทพมพจะหมดไปหากมการปรากฏตวของผ

สรางสรรคได และในกรณทไมปรากฏตวผสรางสรรคนามแฝง แตสามารถระบไดถงสญชาตทไดเปน

ภาคสมาชกประเทศนน ๆ สามารถตงตวแทนเพอปกปองสทธดงกลาวได8

จนกระทงเมออนสญญากรงเบอรนไดถกพฒนาใหครอบคลมการคมครองในหลากหลาย

ประเภท เพราะหลงจากมการแกไขอนสญญากรงเบอรนหลายครง แตกเปนไปเพอเพมขอบเขตการให

ความคมครองงานอนมลขสทธ โดยเฉพาะการแกไขครงลาสดเมอป ค.ศ. 1967 และ 1971 ทประชม

ไดขยายขอบเขตของในประเดนเกยวกบธรรมสทธของผสรางสรรค และจากการศกษาคนควาของ

บทบญญตการคมครองลขสทธในงานออกแบบศลปกรรมตามอนสญญากรงเบอรนนน รายงาน

การศกษาฉบบนพบวาสาหรบงานออกแบบศลปกรรมอยางงานกราฟฟต ถอเปนงานอนมลขสทธตาม

อนสญญากรงเบอรน กลาวคอ เปนงานอนมลขสทธตามรปแบบของการออกแบบทถอเปนงานศลป

ประยกตทางอตสาหกรรมชนดหนงหรอเปนงานอนมลขสทธในงานแผนกศลปะ อกทงยงเปนผลมา

7 Ibid. 8 ชลธศ ศรไทย, ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค (วทยานพนธปรญญา

นตศาสตรมหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยอสสมชญ, 2552).

29

จากอนสญญากรงเบอรนจานวน 2 ฉบบดวยกน กลาวคอ ฉบบป ค.ศ. 1907 และ ค.ศ. 1971 เพราะ

ตามบทบญญตของอนสญญากรงเบอรน ป ค.ศ. 1907 พบวา9การออกแบบศลปกรรมนนถอเปน

การออกแบบเพอการอตสาหกรรมรปแบบหนง จงยอมไดรบการคมครองตามกฎหมายลขสทธของ

ประเทศทเขารวมเปนภาคสมาชกของอนสญญากรงเบอรน เพราะแตละประเทศทเขารวมเปน

ประเทศภาคสมาชกนนยอมมสทธออกกฎหมายลขสทธของตน แตตองสอดคลองกบอนสญญากรง

เบอรน อกทงจะตองเปนการรองรบการออกแบบศลปประยกตตามความเหมาะสม ซงการออกแบบ

ศลปกรรมถอไดวาเปนงานออกแบบศลปะทางอตสาหกรรมทมการออกแบบและเพมลวดลายลงบน

ศลปกรรม ดงนนจงเขาขายของงานศลปประยกตในทางอตสาหกรรม

นอกจากนหากพจารณาจากอนสญญากรงเบอรนฉบบป ค.ศ. 1971 จะพบวา การคมครอง

ลวดลายบนศลปกรรมนน เปนการคมครองในฐานะของงานศลปกรรมรปแบบหนง เพราะจาก

การศกษาของรายงานการศกษาฉบบน สามารถสรปไดวา งานลขสทธทอนสญญากรงเบอรนใหความ

คมครองนนเปนงานทตองอยในขอบเขตของงานวรรณกรรมและศลปกรรมตาม10

จากบทบญญตดงกลาว ทาใหสามารถสรปความหมายทอนสญญากรงเบอรนใหความ

คมครองงานกราฟฟตวาถอเปนงานอนมลขสทธทไดรบความคมครองในประเภทงานศลปกรรมโดยไม

วางานดงกลาวจะอยในขอบขายของงานรปแบบใดกตาม ดงนนการออกแบบศลปกรรม จงเปนงานท

ไดรบการคมครองตามอนสญญากรงเบอรน ฉบบป ค.ศ. 1907 และ ค.ศ. 1971 เพราะอนสญญากรง

เบอรนไดใหความหมายอยางกวางไว อนเปนประโยชนตอผคดคนและผสรางสรรคงานอนมลขสทธ

3.2 การคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายตางประเทศ

3.2.1 การคมครองกฎหมายลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกา

กฎหมายลขสทธทใหความคมครองงานกราฟฟตในประเทศสหรฐอเมรกาไดแก Copyright

Act 1976 และนอกจากนกฎมายของสหรฐอเมรกาเกยวกบงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสราง

สรรคแลวนน พบวามการรางเปนพระราชบญญตเกยวกบงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคไว

ไดแก Orphan Works Act of 2008 (HR 5889)11 ซงมรายละเอยดสาระสาคญทใหความคมครองงาน

อนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคไวอยางชดเจน ดงนนรายงานการศกษาฉบบนไดทาการสรป

9 Keith, A. B., The Belgian Congo and the Berlin Act, (n.p.: Clarendon Press, 1919). 10 Dinwoodie, G. B., “Architecture of the international intellectual property system”,

The Chi.-Kent L. Rev. 77(2001): 993. 11 Van Gompel, S., & Hugenholtz, P. B., “The orphan works problem: The copyright

conundrum of digitizing large-scale audiovisual archives, and how to solve it”, Popular

Communication 8, 1(2010): 61-71.

30

เกยวกบสาระสาคญดงกลาว เพอนามาปรบใชเกยวกบการใหความคมครองงานกราฟฟต ดงปรากฏ

รายละเอยดตอไปน

3.2.1.1 หลกทวไปของการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศ

สหรฐอเมรกา

ตามกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกานน พบวา มการนากฎหมายมาปรบใชในขอ

พพาทเกยวกบงานกราฟฟตอนมลขสทธโดยสามารพจารณาไดจาก Copyright Act 1976 และราง

พระราชบญญตงานอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค Orphan Works Act of 2008, (HR

5889) ทจะมการกลาวถงประเดนดงกลาวอยางชดเจน โดยมหลกทวไปทระบเกยวกบลกษณะการให

ความคมครองลขสทธ ระยะเวลาการใหความคมครอง ตลอดจนบทลงโทษกรณเกดการละเมดลขสทธ

โดยพจารณาไดจาก งานทไดรบความคมครองตองเปนงานทสมบรณ โดยตองเปนงานทไดรบความ

คมครองอยในขอบขายของกฎหมายรบรองและการปองกนการละเมดลขสทธจะตองเปนมาตรฐาน

เดยวกน อกทงตองเปนไปตามหลกสากล มการใหความคมครองแตไมเปนการคมครองในสวนของ

กระบวนการในการคดหรอการสรางสรรคผลงาน ตลอดจนงานนนจะตองไมเปนงานทกระทบ

กระเทอนถงงานของสรางสรรคของผอน และบทบญญตดงกลาวน จะใหความคมครองหลกประกน

ทไดสรางสรรคขนและตองเปนสงทสามารถควบคมจดการไดโดยงาย ซงมรายละเอยด ดงน

1) ลกษณะของงานทไดรบความคมครอง12

งานทไดรบความคมครองภายใตมาตรา 10 ของพระราชบญญตลขสทธของประเทศ

สหรฐอเมรกา มดงตอไปน งานวรรณกรรม, งานดนตรกรรม, งานนาฏกรรม, Pantomimes and

Choreographic Works, งานภาพวาด, กราฟฟก และแกะสลก (Pictorial, Graphic, and Sculptural

Works), งานภาพยนตรและงานโสตทศนวสดอน, งานสงบนทกเสยง, งานสถาปตยกรรม, งานประเภท

Derivative Works, โปรแกรมคอมพวเตอร

นอกจากนหลกการสาคญของกฎหมายลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกาจะใหความ

คมครองถงการแสดงออกซงความคดมไดใหความคมครองแตเพยงความคด กลาวคอ พจารณาในกรณ

ของงานกราฟฟตถอวาเปนงานสรางสรรคทศลปนผสรางงานไดมกระบวนการคดและแสดงออกซง

ความคดสรางสรรคผลงานนนบนกาแพง

12 กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย, กฎหมายทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ [Online],

2558. แหลงทมา https://www.ipthailand.go.th/index.php?option=com_docman&task=cat_

view&gid=705&Itemid=160.

31

ประการตอมากฎหมายยงไดมการกาหนดแยกความเปนเจาของลขสทธ กบความ

เปนผครอบครองงานอนมลขสทธออกจากกน ซงหากปรากฏวามการโอนงานกราฟฟตทมลขสทธอย

ผทครอบครองงานนนมไดถอวาเปนเจาของลขสทธ เวนแตไดมการตกลงโอนลขสทธไปดวยและการ

ตกลงดงกลาวจะสมบรณไดจะตองทาเปนหนงสอ ลงลายมอชอของเจาของลขสทธกบผทครอบครอง

งานกราฟฟตนนดวย

ดงนนลกษณะของงานกราฟฟตจงถอเปนงานทไดรบการปกปองคมครองตาม

กฎหมายลขสทธของประเทศสหรฐอเมรกาซงถอเปนงานภาพวาดทไดมการแสดงออกซงความคด

และปรากฏวาการสรางงานนนครบทกเงอนไขการไดรบความคมครอง

2) สทธของผทรงสทธ

เจาของลขสทธในงานกราฟฟตทไดรบความคมครอง มสทธแตผเดยวในกรณ

ดงตอไปน

(1) ทาซางานในรปแบบสาเนา หรอการบนทกเสยง

(2) ทางานประเภท Derivative โดยอาศยงานทสรางสรรคขน

(3) แจกจายงานททาซา หรองานทบนทกเสยงของงานทสรางสรรคขนตอ

สาธารณชน โดยการขาย หรอการโอนความเปนเจาของ หรอการใหเชา หรอการใหยม

เมอพจารณาถงเงอนไขในสทธของผทรงสทธหากมผใดนางานกราฟฟตไป กระทา

การตาง ๆ ตามเงอนไขทง 3 ประการนโดยไมไดขออนญาตจากเจาของลขสทธ คอศลปน การกระทา

นนถอไดวาเปนการละเมดลขสทธงานกราฟฟตในประเทศสหรฐอเมรกา

แตอยางไรกตามไดมขอกาหนดเงอนไขในการนางานกราฟฟตไปกระทาบางประการ

ทกฎหมายลขสทธประเทศสหรฐอเมรกาบญญตไวเปนบทยกเวนมใหถอวาการกระทาดงกลาวถอเปน

การละเมดลขสทธ ดงตอไปน

3) ขอยกเวนในเรองการละเมดลขสทธ

การกระทาดงตอไปนในกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกามใหถอวาเปนการกระทา

ละเมดลขสทธ

(1) การคนควาวจย หรอศกษางานกราฟฟตโดยไมไดแสวงหากาไร

(2) การใชงานกราฟฟตลขสทธเพอประโยชนสวนตว หรอเพอประโยชน

ของตนเอง หรอเพอครอบครวหรอญาตสนท

(3) ตชม วจารณ หรอ แนะนาผลงานกราฟฟตโดยมการรบรถงการเปน

เจาของลขสทธของงานนน

32

(4) ทาซา ดดแปลง นาออกแสดงหรอทาใหปรากฏเพอประโยชนในการ

พจารณาของศาลหรอพนกงานเจาหนาทผมอานาจตามกฎหมายหรอทารายงานพจารณาดงกลาว

(5) ทาซา ดดแปลง นาออกแสดง หรอทาใหปรากฏ เพอประโยชนในการ

สอน อนมใชการทาเพอแสวงหากาไร

(6) ทาซา ดดแปลงบางสวนของงานกราฟฟต หรอยอ หรอทาหนงสอยอ

ของงานกราฟฟตของผสอน หรอสถาบนศกษาเพอแจกจายหรอจาหนายใหกบนกเรยนในหองเรยน

หรอสถาบนการศกษา

(7) นางานกราฟฟตอนมลขสทธไปใชสาหรบการตอบคาถามในการสอน

โดยไมแสวงหากาไร ปองกนเจาหนาทมใหตองรบผดชอบสาหรบความเสยหายอนเกดจากการละเมด

กฎหมายทรพยสนทางปญญาของรฐบาลกลาง

ทงหมดขางตนน จะตองพจารณาดวา เปนการใชลขสทธอยางเปนธรรมหรอไม ซง

จะตองขนอยกบขอเทจจรงในแตละกรณไป

หากพจารณา สามารถสรปไดวากฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาไดใหความคมครอง

ถงงานกราฟฟต ซงหากมผใดนางานดงกลาวมาทาซา ดดแปลง นามาเผยแพรเพอประโยชนโดยมไดม

การรบรถงการเปนเจาของลขสทธ อาจจะทาใหถอเปนการละเมดลขสทธในงานกราฟฟตได

นอกจากนผวจยไดทาการศกษาเกยวกบงานมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค

อยางชดแจง โดยสามารถวเคราะหไดจากบทบญญตบางประการเกยวกบการทจะอนญาตใหผทจะใช

งานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคได โดยไมเปนการละเมดลขสทธ โดยสามารถพจารณาจาก

บญญตมาตรา 108 (h), มาตรา 115 (b), มาตรา 504 (c), มาตรา 504 (c)(2) เปนตน เนองจากบท

บญญตดงกลาวนเปนกฎหมายทกลาวไดวา เปนตนแบบของรางกฎหมายในเรองงานอนมลขสทธทไม

ปรากฏชอผสรางสรรค โดยเฉพาะมาตรา 115 ทมการบงคบใชเรอยมากบงานอนมลขสทธแตไม

ปรากฏชอผสรางสรรค

อาจกลาวไดวา ความหมายของงานกราฟฟตอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค

ตามกฎหมายของสหรฐอเมรกาแลว แมวาจะไมไดบญญตเกยวกบความหมายของงานอนมลขสทธแต

ไมปรากฏชอผสรางสรรคไวอยางชดเจนโดยตรง แตกพอจะแปลความไดจากรางพระราชบญญตงาน

อนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรคไดวา เปนงานอนมลขสทธทมผสรางสรรคขน แตไมอาจระบ

ตวผสรางสรรคหรอหาทอยของผสรางสรรคเพอขออนญาตลขสทธได

3.2.1.2 ปญหาขอจากดสทธการคมครองงานกราฟฟต

จากการวเคราะหขอบเขตของงานกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค

รายงานการศกษาฉบบนพบวา มขอบเขตจากดอยทรปแบบของการใหความคมครองทกฎหมายของ

สหรฐอเมรกาไดใหกบผสรางสรรคในงานดงเดมของผสรางสรรค ซงงานกราฟฟตเปนสวนหนงของ

33

ศลปกรรม ซงสามารถไดรบความคมครอง แมวางานกราฟฟตยงไมไดมการโฆษณา ตลอดจน

งานกราฟฟตไดรบการโฆษณาไปแลว ยอมอยภายใตการใหความคมครองตามมาตรา 10 ของ

พระราชบญญตลขสทธของสหรฐอเมรกา ซงงานกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค

นนยอมเปนสวนหนงทไดรบความคมครองตามมาตรา 10 นดวยเชนกน

3.2.1.3 ปญหาการคมครองงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรค

สาหรบปญหาการคมครองงานกราฟฟตทไมปรากฏเจาของนน ปจจบนไดมราง

กฎหมายใหความคมครองแมจะยงไมมการประกาศใชอยางเปนทางการ แตหากมกรณพพาทเกด

ขนกบงานกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรคดงกลาว สามารถนาบทบญญตใน

กฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกา มาตรา 108 (h) วาดวยขอยกเวนการละเมดลขสทธ การทาซา

จากผใชงานในหองสมดมาใชบงคบไดตามกรณ

ซงมาตรา 108 (h) น เปนบทบญญตทกลาวถงขอยกเวนการละเมดลขสทธ โดยการ

ทาซาจากผใชงานในหองสมดวาไมถอเปนการละเมดลขสทธ รวมถงลกจางของหองสมด หากไดทา

ภายในขอบเขตของการจางดวยสจรต การทาซาจากผใชงานในหองสมดทไมถอเปนการละเมดลขสทธ

สามารถพจารณาจาก 1) ปราศจากการหาประโยชนในการทางการคาไมวาทางตรงหรอทางออม

2) เปนการเผยแพรเพองานอนมลขสทธแกประชาชนทวไป มใชแคนกวจยหรออาจารยมหาวทยาลย

เทานน และ 3) หากไมพบการแจงเตอนการใชงานอนมลขสทธ ถอวาทาซาหรอเผยแพรงานอนม

ลขสทธตามมาตรานได

นอกจากน ยงพบวามาตรา 115 (b) วาดวยขอบเขตของสทธแตเพยงผเดยว การ

บงคบใชสทธสาหรบงานอนมลขสทธ ยงบญญตไววา ภายใตอานาจของเจาของลขสทธ ผทตองการ

บงคบใชสทธงานอนมลขสทธยอมทาได โดยอาจเปนบคคลผใชงานดงกลาว มใชประโยชนทางการคา

การบงคบใชสทธงานอนมลขสทธดงกลาว รวมถงไปการดดแปลงงานนนดวย แตการดดแปลงดงกลาว

มใหดดแปลงหรอบดเบอนจนเกนไป ทงนยงพบวา มาตรา 504 (c) วาดวยการเยยวยาสาหรบการ

ละเมดลขสทธ การคดคาเสยหายนน จะตองรบผดชอบตามจรง และเปนไปตามคาเสยหายทกฎหมาย

กาหนด

3.2.2 การคมครองกฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลย

กฎหมายลขสทธของออสเตรเลยนน ไมมบทบญญตไวเกยวกบการเขาถงงานกราฟฟตอนม

ลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค แตสามารถพจารณาไดจากบทบญญตทมอยในกฎหมายลขสทธ

ของออสเตรเลยในกรณทมขอพพาทเกยวกบการเขาถงงานอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค

34

และรวมทงลกษณะของงานกราฟฟตทกฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลยใหความคมครอง ดง

ปรากฏรายละเอยดตอไปน13

3.2.2.1 หลกทวไปของการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตของประเทศ

ออสเตรเลย

ลขสทธรวมไปถง “งาน” เชน วรรณกรรม นาฏกรรม ศลปกรรม และดนตรกรรม

และ “งานอนใด” (“Other Subject Matter”) เชน งานภาพยนตร งานสงบนทก งานแพรเสยงแพร

ภาพ และงานสอสงพมพ ความคมครองนนรวมถงการแสดงดวย และโปรแกรมคอมพวเตอรจะไดรบ

ความคมครองดงเชนงานวรรณกรรม14

แตอยางไรกตามการทกฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลยจะใหความปกปอง

คมครองงานกราฟฟตนนจะตองมลกษณะเปนงานทสามารถทาซาได และจะตองเปนงานทไดมการ

รเรมสรางสรรคของศลปนผสรางสรรคเอง อกทงตองเปนงานทมการใชความรความสามารถ ทกษะ

แรงงาน ผานการแสดงออกซงความคดของตวผสรางสรรคเอง

งานสรางสรรคเกยวกบงานกราฟฟตทไดรบความคมครอง ไดแก งานศลปกรรม

อาทเชน ภาพวาด ภาพจตรกรรม ภาพเขยน ภาพการตน ประตมากรรม งานฝมอ ภาพวาด แผนท

และแผนผง

จากการพจารณาหลกกฎหมายลขสทธในการใหความคมครองงานกราฟฟตใน

ประเทศออสเตรเลย ไดแก Copyright Act 1968 ผศกษาศกษาพบวา ศลปะกราฟฟตเปนถองาน

ลขสทธประเภทศลปกรรม กรณทมการกระทาใด ๆ ตองานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจาก

เจาของลขสทธ ซงการกระทาดงกลาวนนจะตองเปนการกระทาทละเมดสทธแตเพยงผเดยวของ

เจาของลขสทธอกดวย ซงแมแตการใชสวนของงานอนมลขสทธโดยไมไดรบอนญาตจากเจาของ

ลขสทธกอาจเปนการละเมดลขสทธได หากไดละเมดในสวนทสาคญของงาน

ประการตอมา กฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลยยงไดมขอกาหนดยกเวนใน

กรณทมผใดนางานกราฟฟตไปใชประโยชนดงตอไปนใหถอวาไมเปนการละเมดลขสทธของผสราง

สรรคงานกราฟฟต ดงน หลกการใชงานกราฟฟตอยางเปนธรรมกลาวคอ การทมการอนญาตนางาน

กราฟฟตไปใหผเขยนวจารณ หรอการอนญาตใหนกเรยน หรอนกศกษา ใชงานกราฟฟตอนมลขสทธ

13 Rimmer, M., “Robbery under arms: Copyright law and the Australia-United States free

trade agreement”, First Monday (2006). 14 กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย, กฎหมายทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ [Online].

35

เพอวตถประสงคในการศกษา หรอวจย รวมไปถงการทาสาเนา โดยหองสมด สถาบนการศกษา และ

หนวยงานของรฐ15

นอกจากนปญหาการเขาถงงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรคในประเทศ

ออสเตรเลยนนผศกษายงพบวา ไมมบทบญญตทใหความหมายของเกยวกบงานกราฟฟตอนมลขสทธ

ทไมปรากฏชอผสรางสรรคแตจากการศกษาพบวาสามารถใชบทบญญตในกฎหมายลขสทธมาปรบใช

ในกรณขอพพาทเกยวกบงานอนมลขสทธในกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรคได

3.2.2.2 ปญหาขอจากดสทธการคมครองงานกราฟฟตของประเทศออสเตรเลย

จากการศกษาวเคราะหขอบเขตของกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค

รายงานฉบบนพบวา ขอจากดของขอบเขตการใหความคมครองกฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลย

นนมความสอดคลองกบการใหความคมครองลขสทธในประเทศสหรฐอเมรกา คอมการใหความสาคญ

แกงานดงเดมของผสรางสรรค ซงยงถอไดวางานกราฟฟตเปนงานทไดรบความคมครองตามกฎหมาย

ลขสทธของประเทศออสเตรเลยในประเภทศลปกรรม และจะไดรบความคมครองถงแมวางานกราฟฟต

นนยงมไดมการโฆษณา ซงยงรวมถงงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรคอกดวย

นอกจากนยงมขอจากดในเรองของอายการใหความคมครองลขสทธซงในประเทศ

ออสเตรเลยไดกาหนดวางานอนมลขสทธจะมอายความคมครองเปนระยะเวลา 70 ป นบแตผ

สรางสรรคถงแกความตาย อกทงระยะเวลาการใหความคมครองดงกลาวจะเปลยนแปลงไปไดเชนกน

โดยสามารถพจารณาจากปจจยอน ๆ ประกอบดวย อาทเชน งานนนไดถกนาออกโฆษณา นาออก

แสดง นาไปแพรภาพ ถกทาการบนทก และเสนอขายในชวงอายทผสรางสรรคยงมชวตอยหรอไม เชน

งานศลปกรรมอยางงานกราฟฟต หากงานดงกลาวไดมการโฆษรา ระหวางทผสรางสรรคยงมชวตอย

ลขสทธนนกจะมอายความคมครองตอไปอก 70 ป ดงนนนบจากวนสนปทมการประกาศโฆษณางาน

ศลปกรรมหรอนางานออกแสดงงานเปนครงแรก แตหากงานนนไมไดมการโฆษณาตลาดอายของผ

สรางสรรค อายความคมครองจะมอยตลอดไป

3.2.2.3 ปญหาการคมครองงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรค16

แมวาออสเตรเลยจะมการพฒนาการทางดานกฎหมายลขสทธอยางรวดเรวตลอดมา

แตจากการศกษาเกยวกบงานกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรคนน รายงานการศกษา

ฉบบนไมพบวาออสเตรเลยไดมการบญญตกฎหมายทเกยวกบการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏ

ชอผสรางสรรคเปนลายลกษณอกษรแตประการใด ทาใหเมอมกรณพพาทเกดขนทมสวนเกยวของกบ

15 เรองเดยวกน. 16 Hudson, E., & Kenyon, A. T., “Without walls: Copyright law and digital collections in

Australian cultural institutions”, U of Melbourne Legal Studies Research Paper, 240(2007).

36

งานกราฟฟตอนมลขสทธแตไมปรากฏชอผสรางสรรค จาเปนตององกบบทบญญตในกฎหมายลขสทธ

ของออสเตรเลยมาปรบใชแทน ไดแก มาตรา 34 วาดวยอายแหงการคมครองลขสทธทไมระบชอผ

สรางสรรคหรอนามแฝงของผสรางสรรค โดยมาตราดงกลาวน ผทตองการจะเขาถงงานอนมลขสทธ

ดงกลาว จะตองรรายละเอยดของงานนนไมมากกนอย กลาวคอ วนทมการโฆษณางานสรางสรรคนน

เปนครงแรกหรอวนทผสรางสรรคถงแกความตาย เพราะจะไดทราบถงวนทงานดงกลาวสนสดอาย

ความคมครองลขสทธ นอกจากนยงพบวา มาตรา 219 วาดวยการบงคบใชสทธงานอนมลขสทธทเปด

โอกาสใหผเขาถงงานไดแจงความประสงคทจะใชงานอนมลขสทธดงกลาว และการจายคาธรรมเนยม

ใหแกผสรางสรรค แตอยางไรกตาม หากมการกระทาตามมาตรามปญหาทไมอาจระบตวหรอหาทอย

ของผสรางสรรคได แมแตตวแทนกไมอาจหาได โดยพยายามอยางสดความสามารถแลว ผเขาถงงาน

จาตองยนคาขอไปยงสานกงานลขสทธของออสเตรเลย และทาการโฆษณาหนงสอพมพดวย อกทง

ตองเกบคาธรรมเนยมตามจานวนทกฎหมายกาหนดไว จนกวาผสรางสรรคจะมาขอรบเอาไป โดยให

ถอวาผเขาถงงานเปนหนคาใชสทธตอผสรางสรรคผลงานอนมลขสทธนน

3.3 กรณศกษาประเดนขอพพาททเกยวของกบงานกราฟฟต

3.3.1 กรณศกษา Anasagasti v. American Eagle Outfitters Inc., case

number 1:14-cv-05618,

กรณ David Anasagasti ศลปนกราฟฟตผมชอเสยงจากเมองไมอาม ซงเขาเปนทรจกกนใน

นามของ “Ahol Sniffs Glue” อกดวย เดวดนนโดงดงมาจากการวจารณและการเรยกรองเกยวกบ

คดการถกละเมดลขสทธจากผลงานกราฟฟตของเขาจากอเมรกนอเกลทมการละเมดลขสทธนาภาพ

กราฟฟตไปโฆษณาโดยไมไดรบอนญาตและปราศจากการระบถงแหลางทมา แมวาจะมการยตคดดาน

ลขสทธเมอเดอนธนวาคม ค.ศ. 2013 ทเขายนฟองรองตอ American Eagle Outfitters ในเขตใต

ของนวยอรก ในเดอน กรกฎาคม ค.ศ. 2014 หลงจากทภาพจตรกรรมฝาผนงชอ Ocean Grown

ของเขา ไดถกนาไปใชเปนพนหลงในภาพทใชในการโฆษณาของ American Eagle ซงตอมา ภาพถาย

นไดถกคดลอก และนาไปใชอยางถาวรบนเวบไซตของ American Eagle และตามรานคาสาขาตาง ๆ

ทวประเทศสหรฐอเมรกา โดยมไดรบการยนยอมจากผสรางสรรคผลงาน

37

ภาพท 3.1: รปของศลปนกราฟฟต David Anasagasti และผลงานกราฟฟตในกรณขอพพาท

ทมา: ArtIs Everywhere. (2014). Exploiting Eyeballs!. Retrieved from http://www.ashley-

spencer.com/ArtIsEverywhere/category/business.

โดยผลสรปของคดพพาทดงกลาวยงไมไดมคาตดสนของศาลนวยอรกวามผลเปนเชนไรเปน

เพยงแตการตกลงระหวางคกรณเทานน

3.3.2 กรณศกษาท 2 Jason Williams et al v. Roberto Cavalli, S.p.A. et al,

case number 2:14-cv-06659,

กรณกลมศลปนกราฟฟตรจกกนในนาม Revok and Steel โดยการนาของ Jason Williams

ยนเรองฟองรอง ณ ศาลเขตกลางแหงรฐแคลฟอรเนย ตอโรเบรตโต คาวาลล (Roberto Cavalli)

ดไซนเนอรแบรนดเสอผาชอดงเกยวกบชดแฟชน Graffiti ของเขาโดยกลมศลปนไดกลาวหาวา จตกรรม

ฝาผนงอนมชอเสยงของพวกเขาทมาจากเขต Mission ใน ซานฟรานซสโกนนถกคดลอกลงไปบนเสอผา

ของโรเบรตโตโดยมไดรบการอนญาตและปราศจากการระบถงแหลงทมา ซงทางโรเบรตโตเองนนกไดยน

ญตตใหยกฟองการอางองสทธของกลมศลปนเหลานน ภายใตมาตรา 1202 ของกฎหมายลขสทธ

สหรฐอเมรกา วาดวยความสมบรณของขอมลการบรหารลขสทธ และญตตดงกลาว

38

ภาพท 3.2: รปผลงานกราฟฟตทถกนาไปประยกตบนเสอผาแฟชน

ทมา: ERIKSON LAW GROUP. (2014). Retrieved from https://thestyleofthecase.files.

wordpress.com/2014/08/cavalli-complaint.pdf.

โดยผลแหงคดยงอยระหวางการพจารณาเกยวกบขอมลการจดการลขสทธและยงไมมคา

ตดสนของศาลในเรองดงกลาว

3.3.3 กรณศกษาท 3 Franco Fasoli (A.K.A. "Jaz") v. Voltage Pictures,

LLC, case number1:14-cv-06206,

ศลปนกราฟฟต Franco Fasoli ผวาด Castillo อนมชอเสยงในอารเจนตนา ไดยนฟองบรษท

สรางภาพยนตรชอ Voltage Picture และบรษทผจดจาหนายชอ Amplify Releasing ของผกากบ

ภาพยนตรซอ Terry Gilliam ในเขตเหนอของรฐ อลลนอยส เมอเดอนสงหาคม ค.ศ. 2014 โดยศลปน

กลมนไดอางวาสวนประกอบจากผลงานกราฟฟตของพวกเขาไดถกคดลอกโดยมไดรบอนญาต และไป

ปรากฏอยในภาพยนตรทกาลงจะออกฉายซอ The Zero Theorem อกทงสงทนอกเหนอไป จากการ

ละเมดสทธแลว ศลปนกลมนยงอางดวยวา จาเลยไดแยงชงความคมครองจากพระราชบญญตสทธภาพ

ศลปนของป 1990 ไปจากตน และแยงชงลขสทธจากศลปะชนดงกลาวนดวย และการทจาเลยไมคานง

ถงความคมครองจากพระราชบญญตสทธภาพศลปนของป 1990 ดงนนพวกเขาจงตอง การคาสงจาก

ศาล ใหขดขวางการแพรภาพยนตรทไดมการละเมดสทธของงานศลปะดงกลาวน ซงคดนยงอยระหวาง

การพจารณา และทางศาลเพงจะอนญาตใหทางจาเลยสามารถโอนคดนไปยงเขตกลางของรฐ

แคลฟอรเนยได

39

ภาพท 3.3: รปผลงานกราฟฟต และศลปนผสรางสรรค Franco Fasoli

ทมา: Widewalls. (n.d.). Retrieved from http://www.widewalls.ch/artist-of-the-week-jaz-

franco-fasoli/.

แตอยางไรกตามโจทกในคดนกยงไมสามารถพสจนไดวาการกระทาดงกลาวของจาเลยนน

กอใหเกดผลในแงลบและความเสยหายตองานศลปะกราฟฟตอยางไรและผลสรปไดมคาตดสนของวาให

ถอวาคาฟองของโจทกเปนอนตกไปดวยเหตผลวาคาฟองของโจทกนนเปนเพอการกระทาเพอทจะหยด

การฉายภาพยนตรเทานนมใชการเรยกรองเพอความเสยหายตอการนางานกราฟฟตของโจทกมาใช

3.3.4 กรณศกษาท 4 Hayuk v. Coach Services, Inc. et al. case number 1:14-

cv-06668,

ศลปนชอ Maya Hayuk ไดยนฟองบรษท Coach ในเขตใตของนวยอรค เมอเดอนสงหาคม

ค.ศ. 2014 จากการทาซา และเผยแพรงานศลปะกราฟฟตของเธอทมชอวา Chem Trails ในโฆษณา

ของ Coach โดยการทนางานนนมาตพมพโดยมลกษณะทสงเสรมการขายรปแบบกาถงโคชในดานหนา

ของภาพจตรกรรมภายใตภาพยงไดมการเชอมโยงไปถงการใหเขาชมและซอสนคาทเปนสอกลางในการ

โฆษณา รวมถงมการใชงานกราฟฟตมาทาเปนถงเพอสงเสรมการขายถอวาจาเลยไดใชประโยชนงาน

ศลปะกราฟฟตของโจทกเปนเหตใหโจทกไดรบความเดอดรอนเสยหายจงเรยกคาเสย หายทงหมด

หนงแสนหาหมนดอลลารและสทธในการเปนเของลขสทธในการทาซา เผยแพรโดยไมจาเปนจะตอง

ไดรบอนญาตจากจาเลยรวมทงใหหยดการใชงานดงกลาว

40

ภาพท 3.4: ผลงานกราฟฟตกรณขอพพาท และศลปน Maya Hayuk

ทมา: Artnet. (n.d.). Retrieved from https://news.artnet.com/people/maya-hayuk-sues-

starbucks-for-stealing-her-art-312059.

โดยผลสรปนนยงไมมการปรากฏถงคาตดสนไปถงงานกราฟฟตวาเปนงานอนมลขสทธหรอไม

สรป

ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตตามกฎหมายไทยและกฎหมายตางประเทศพบวา

การคมครองงานกราฟฟตนน ประเทศสหรฐอเมรกา และออสเตรเลย ตลอดจนประเทศไทยลวน

บญญตกฎหมายใหสอดคลองกบอนสญญากรงเบอรนเปนหลก เนองจากบทบญญตการคมครอง

ลขสทธในงานออกแบบศลปกรรมตามอนสญญากรงเบอรนนน บญญตขนเพองานออกแบบศลปกรรม

อยางงานกราฟฟต เพราะถอเปนงานอนมลขสทธตามอนสญญากรงเบอรน กลาวคอ เปนงานอนม

ลขสทธตามรปแบบของการออกแบบทถอเปนงานศลปกรรมทางอตสาหกรรมชนดหนงหรอเปนงาน

อนมลขสทธในงานแผนกศลปะ อกทงยงเปนผลมาจากอนสญญากรงเบอรนจานวน 2 ฉบบดวยกน

กลาวคอ ฉบบป ค.ศ. 1907 และ ค.ศ. 1971 นอกจากนยงมกฎหมายลขสทธทบญญตเกยวกบงาน

อนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคนน สาหรบสหรฐอเมรกาจะมพระราชบญญตงานอนมลขสทธ

พ.ศ. 2519 (Copyright Act 1976) และรางกฎหมายในเรองงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสราง

41

สรรคไมปรากฏชอผสรางสรรค แตสาหรบออสเตรเลยนน ยงไมพบวามบทบญญตไวเปนลายลกษณ

อกษรแตอยางใด เพยงแตใชการองจากกฎหมายลขสทธของออสเตรเลยมาบงคบใชในกรณทมขอ

พพาทเทานน ดงนนการจะไดรบการคมครองอยางไรเพอใหเหมาะสมมากทสดนน รายงานการศกษา

ฉบบนจะดาเนนการศกษาตอไปเกยวกบปญหาการคมครองลขสทธและแนวทางการแกไขปญหาใน

งานกราฟฟตในประเทศไทยในบทตอไป

บทท 4

วเคราะหปญหาและแนวทางคมครองลขสทธในงานกราฟฟต

ในบทนจะไดดาเนนการศกษาวเคราะหปญหาและแนวทางแกไขการใหคมครองลขสทธใน

งานกราฟฟตโดยปรากฏรายละเอยด ดงตอไปน

4.1 วเคราะหปญหาการละเมดลขสทธในงานกราฟฟตภายใตกฎหมายไทย

การใหความคมครองลขสทธในงานกราฟฟต เมอพจารณาจากพระราชบญญตลขสทธใน

ประเทศไทยพบวางานกราฟฟตจะไดรบความคมครองหากงานนนตองเปนงานทปรากฏตามมาตรา 4

พระราชบญญตลขสทธ กลาวคอ ตองเปนงานทเกดจากการแสดงออกซงความคดสามารถสอไปยง

ผอน มใชเปนเพยงแคความคดเทานน และอกประการทสาคญคอจะตองเปนงานชนดทกฎหมาย

รบรองรวมทงงานสรางสรรคนนจะตองไมเปนงานทขดตอกฎหมายตามมาตรา 6 พระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ. 2537 ดงนนหากงานกราฟฟตไดรเรมสรางสรรคครบตามเงอนไขดงกลาว งานกราฟฟต

ยอมไดรบความคมครองตามพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

นอกจากนจะเหนไดวาในอนสญญากรงเบอรนไดบญญตถงการใหความคมครองในงานกราฟ

ฟตสาหรบการสรางงานประเภทศลปกรรม โดยไมวางานดงกลาวจะอยในขอบขายของงานรปแบบใด

กตาม

แตอยางไรกตาม ปญหาการเขาถงงานทไมปรากฏชอผสรางสรรคเพอนามาใชประโยชนและ

ปญหาการรเรมสรางสรรคผลงานกราฟฟตบนการละเมดทรพยสนของบคคลอน หรอทรพยสน

สาธารณะ ยงมปรากฏวาไดมการบญญตไวถงกรณดงกลาวตองานกราฟฟต ดงนน จากการศกษาวจย

ผวจยไดทาการวเคราะหสาหรบปญหาความคมครองการละเมดลขสทธในงานกราฟฟตน ดงปรากฏ

รายละเอยดดงตอไปน

4.1.1 วเคราะหปญหาความคมครองลขสทธงานกราฟฟตทมการสรางงานโดยชอบดวย

กฎหมาย

จากการศกษาพบวาในกรณทมการสรางงานกราฟฟตโดยทผสรางงานนนไดกระทาลงบนพนท

อนชอบดวยกฎหมาย คอ พนท ๆ ผสรางสรรคเปนเจาของเอง หรอพนทๆมผอนญาตใหผสรางสรรคเขา

ไปสรางงานกราฟฟตได และหากงานนนไดมการแสดงออกซงความคดกลาวคอ มการคดแลวแสดงออก

บนกาแพงซงถอเปนงานประเภทศลปกรรมตามมาตรา 4 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 อนม

ลกษณะเปนงานจตรกรรมทไดพนใหเกดรปทรง อกทงยงประกอบไปดวยการใชเสน แสง ส ลงบน

กาแพง ดงนนจงถอเปนงานทไดรบความคมครองภายใตกฎหมายลขสทธในประเทศไทยภายใต

43

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 จะใหความปกปองและคมครองการกระทาละเมดลขสทธในงาน

กราฟฟตทไดสรางสรรคขนโดยชอบดวยกฎหมาย

4.1.2 วเคราะหปญหาความคมครองลขสทธงานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรค

สาหรบกฎหมายลขสทธในเรองของการใหความคมครองลขสทธในงานกราฟฟต งานอนเปน

สวนใหญของกราฟฟตไดถกสรางสรางสรรคไวบนกาแพงซงอาจจะเปนกาแพงพนทสาธารณะ หรอ

พนทสวนบคคล จงทาใหผสรางสรรคหลกเลยงทจะแสดงตววาเปนผสรางสรรคผลงานขนมาเพราะ

เนองจากกลวความผดจากการทละเมดทรพยสนจากการสรางสรรค จงทาใหงานกราฟฟตบางสวนเปน

งานทไมปรากฏชอผสรางสรรคจากการศกษากฎหมายลขสทธในประเทศไทยภายใตพระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ. 2537 พบวาในประเทศไทยยงมไดมการบญญตไวถงการเขาถงงานกราฟฟตอนมลขสทธ

ทไมปรากฏชอผสรางสรรคเพอทจะไปใชในการแสวงหาผลประโยชนในเชงพาณชย มเพยงบทบญญตใน

หมวดท 3 เรองของการใชลขสทธในพฤตการณพเศษในมาตรท 54 ของพระราชบญญตดงกลาวยงระบ

ถงกรณการใชผลงานในกรณพเศษวาในยอหนาแรกวา “ผมสญชาตไทยซงประสงคจะขออนญาตใช

ลขสทธในงานทมการเผยแพรตอสาธารณชนในรปของสงพมพหรออยางอนทคลายคลงกนตาม

พระราชบญญตน เพอประโยชนในการเรยนการสอน หรอคนควา ทมไดมวตถประสงคเพอหากาไรอาจ

ยนคาขอตออธบด โดยแสดงหลกฐานวาผขอไดขออนญาตใชลขสทธในการจดทาคาแปลเปนภาษาไทย

หรอทาซาสาเนางานทไดเคยจดพมพงานแปลเปนภาษาไทยดงกลาวจากเจาของลขสทธ แตไดรบการ

ปฏเสธหรอเมอไดใชเวลาอนสมควรแลวแตตกลงกนไมได ถาปรากฏวาในขณะทยนคาขอดงกลาว

(1) เจาของลขสทธมไดจดทาหรออนญาตใหผใดจดทาคาแปลเปนภาษาไทยของงานดงกลาว

ออกทาการโฆษณาภายใน 3 ปหลงจากทไดมการโฆษณางานเปนครงแรก หรอ

(2) เจาของลขสทธไดจดพมพคาแปลงานของตนเปนภาษาไทยออกทาการโฆษณา ซงเมอพน

กาหนด 3 ปหลงจากทไดจดพมพคาแปลงานดงกลาวครงสดทายไมมการจดพมพคาแปลงานนนอก

และไมมสาเนาคาแปลงานดงกลาวในทองตลาด”

โดยเงอนไขหนงของของการยนขอใชผลงานในกรณพเศษคอเมอคารองขอใชผลงานทยนตอ

เจาของงานถกปฏเสธ หรอทาการตกลงกนไมได อาจเพราะเจาของผลงานไมตอบรบตอคารอง ปฏเสธ

คารองนน หรอเรยกคาตอบแทนทมากเกนไปตอผขอใชงาน ทวาไมนบรวมกรณทไมสามารถระบตว

เจาของผลงานนน ๆ

แตอยางไรกตามการแกปญหานกใชไดในกรณทเปนงานทมการตพมพหรออยในรปแบบ

อนาลอกทมการเผยแพรแลวเทานนยงมไดมการบญญตถงงานอนมลขสทธประเภทศลปกรรม นอกจาก

นนยงจากดเฉพาะงานอนมลขสทธทใชเฉพาะจดประสงคทไมใชเพอการพาณชย ดงนนระเบยบดงกลาว

จงไมอาจนาใชไดกบกรณงานทวไป และไมเคยมการบงคบใชในภาคปฏบตจรง ๆ มากอน

44

นอกจากน กรณในทางปฏบตของการตามหางานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคใน

สานกงานลขสทธกรมทรพยสนทางปญญาในประเทศไทยไดมระเบยบในการตามหาเจาลขสทธทไม

ปรากฏชอแตเปนระเบยบในกรณจากดเฉพาะของงานลขสทธเพลงเทานนไมปรากฏวาคลอบคลมถง

ในงานศลปกรรม

4.1.3 วเคราะหปญหาเรองการทาซา ดดแปลงและประยกตงานกราฟฟต

จากการศกษาพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ถงปญหาเรองการทาซา ดดแปลงและ

ประยกตทเกยวของกบงานกราฟฟต และพจารณาขอพพาทไดทาการศกษา ผศกษาเหนวาการทผอน

นางานกราฟฟตไปใชคดลอก ดดแปลง เลยนแบบ ประยกต ทงหมดในสวนอนเปนสาระสาคญ หรอ

นาไปใชโดยเพอแสวงหาประโยชนในเชงพาณชยโดยเจตนา แตมไดมการขออนญาตใชสทธตอผทเปน

เจาของจงถอวาเปนการละเมดลขสทธในงานกราฟฟต ตามมาตรา 27 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ.

2537 และไมเขาขอยกเวนในมาตรา 32 ซงบญญตขอยกเวนไวถงกรณในการนางานกราฟฟตไปใช

ประโยชนโดยมไดแสวงหาผลกาไร อกทงการกระทาดงกลาวยงถอไดวามเหตอนควรรวานางานอนม

ลขสทธของผอนมาใชประโยชนโดยมไดรบอนญาตอกดวย

นอกจากนในการทมงานกราฟฟตปรากฏอยในภาพยนตรนนผศกษาพบวา ในพระราชบญญต

ลขสทธไดมการบญญตขอยกเวน ในงานศลปกรรมกราฟฟตกรณเปนการแพรภาพอนมงานกราฟฟต

ประกอบอยในภาพยนตรนน มใหถอวาเปนการละเมดลขสทธในงานศลปกรรมกราฟฟตนน ตาม

มาตรา 39 พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

ดงนน การใหความคมครองลขสทธในงานกราฟฟตสาหรบประเทศไทยใหความคมครองงาน

ในกรณทผอนนางานกราฟฟตไปใชโดยมไดเปนการแสวงหาผลประโยชนในการพาณชย และกระทบ

กระเทอนสทธของผสรางสรรคทเปนเจาของลขสทธเทานน ซงหากปรากฏการนางานกราฟฟตไปใช

เพอประโยชนอนนอกเหนอจากขอยกเวนการละเมดลสทธในบทบญญตขางตนน กจะถอวาเปนละเมด

ลขสทธในงานกราฟฟตเพราะงานนนไดรบการปกปองคมครองในฐานะงานอนมลขสทธประเภท

ศลปกรรมตามพระราชบญญตลขสทธในประเทศไทย

4.1.4 วเคราะหปญหาเรองงานกราฟฟตทปรากฏในทสาธารณะและพนทสวนบคคล

จากการศกษาปญหาเรองงานกราฟฟตทปรากฏในทสาธารณะ และพนทสวนบคคลนนพบวา

สวนใหญของงานกราฟฟตมความแตกตางกบงานรเรมสรางสรรคผลงานศลปะทวไป คอมการสราง

สรรคบนกาแพงซงในทนมใชกาแพงทผสรางสรรคมสทธทจะกระทาได เพราะไมมกรรมสทธในพนท ๆ

สรางสรรคงานจงเกดปญหาการละเมดทรพยสนสาธารณะ หรอทรพยสนสวนบคคลเมอพจารณาถง

บทบญญตของกฎหมายและเหตผลในการใหความคมครองกฎหมายลขสทธ ผวจยมความเหนวาใน

กรณการรเรมสรางสรรคผลงานบนการกระทาทเปนการละเมดทรพยสนของผอนนน ควรทจะเปนงาน

45

ทไดรบการปกปองคมครองการละเมดลขสทธเฉกเชนเดยวกนกบงานทถกสรางขนโดยปกต เพราะ

กฎหมายลขสทธมเจตนารมณเพอทจะคมครองการสรางสรรคทเกดจากการแสดงออกของมนษย

และงานศลปะกราฟฟตกถอเปนงานทแสดงออกซงความคดสรางสรรค รวมทงอยในประเภทของงาน

ศลปกรรมทกฎหมายรบรอง ปกปองคมครองการละเมดลขสทธ ตามมาตรา 4 พระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537 ดงนนในกรณทมการสรางสรรคผลงานทปรากฏบนกาแพงสาธารณะ หรอกาแพงพนท

สวนบคล จงควรไดรบความคมครองในกรณทบคคลอนไดนางานนนไปทาซา ดดแปลง และเผยแพร

ตอสาธารณชนเพอแสวงหาประโยชนในเชงพาณชย โดยควรทจะแยกระหวางความสมพนธในงาน

กราฟฟตกบกฎหมายลขสทธกบความสมพนธระหวางงานกราฟฟตกบการละเมดทรพยสนตาม

กฎหมายอน กลาวคอ ผสรางสรรคงานกราฟฟตจะเปนผทมสทธแตเพยงผเดยวในการทจะอนญาตให

ใชสทธ และมสทธในการทาซา ดดแปลง ตองานทตนไดสรางสรรคขน ตามพระราชบญญตลขสทธ

พ.ศ. 2537 มาตรา 15

นอกจากนความสมพนธระหวางเจาของทรพยสนกบเจางานอนมลขสทธในกราฟฟตนนในตว

งานกราฟฟตนนทางกายภาพเปนงานทสรางสรรคบนพนทๆไมสามารถเคลอนทยายผลงานไดเฉกเชน

งานศลปะทวไปเพราะเนอง เปนการทมการสรางสรรคตดกบตวอสงหารมทรพย ดงนนผวจยมความ

เหนวา ผทครอบครองอสงหารมทรพยทผสรางสรรคไดสรางงานกราฟฟตจะถอเปนผทมสทธเพยง

ครอบครองผลงานกราฟฟตชนนนเทานน แตหาไดมสทธใด ๆ ในกฎหมายลขสทธ ในทางกลบกน

ศลปนผสรางงานกราฟฟตยงคงเปนเจาของลขสทธในงานกราฟฟตทจะสามารถ ทาซา ดดแปลง

งานอนทตนไดรเรมสรางสรรคขน

4.2 วเคราะหเปรยบเทยบขอเทจจรงและขอกฎหมายลขสทธกฎหมายลขสทธในงานกราฟฟตกบ

กฎหมายระหวางประเทศสหรฐอเมรกาและออสเตรเลย

4.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

การใหความคมครองลขสทธทเกยวกบงานกราฟฟตภายใต (Copyright Act 1976)

สหรฐอเมรกา ซงจะใหความคมครองแกงานกราฟฟตตนฉบบทไดแสดงออกมานนตองเปนงานท

สมบรณทสามารถเหนเปนรปรางได และจะตองเปนงานทอยในขอบขายของกฎหมายรบรองการ

ปองกนการละเมดลขสทธ อกทงตองเปนไปตามหลกสากล โดยมลกษณะการใหความคมครองดงน

(1) ตองเปนงานกกราฟฟตทเกดจากการรเรมสรางสรรคจากผสรางสรรคเอง โดยจะตองเปน

งานทเกดขนใหมโดยปราศจากการคดลอกงานผอน และจะตองมความคดสรางสรรคเพยงพอ

(2) จะตองเปนงานกราฟฟตอนมลกษณะทสามารถปรากฏเหนเปนรปราง กระทาลงบนวตถ

หรอสงของใด ๆ ซงเปนหลกในการใหความคมครองถงการแสดงซงความคด

46

(3) การแสดงอออกไมคลมถงความคด กรรมวธ ระบบการทางาน แนวคด หลกการหรอ

การคนพบกฎหมายลขสทธสหรฐอเมรกาภายใตพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2519 (Copyright Act

1976) ไดบญญตไวถงลกษณะของงานกราฟฟตทไดรบความคมครอง ในมาตรา 10 ไดแก

งานภาพวาดภาพเขยน

หากพจารณาจากขอเทจจรงทผวจยไดทาการศกษา จะเหนไดวากฎหมายลขสทธในประเทศ

สหรฐอเมรกานนไดบญญตใหความคมครองลขสทธในงานกราฟฟตอยในลกษณะภาพวาดหากงานนน

ปรากฏเปนรปราง ทไดรเรมสรางสรรคโดยศลปนซงแสดงออกจากความคดสรางสรรค โดยปราศจาก

การเลยนแบบงานของบคคลอนโดยไมวางานนนจะไดปรากฏชอหรอไมปรากฏชอผสรางสรรคหรอไม

ดงนนศลปะกราฟฟตจงถอเปนงานทไดรบความคมครอง และปกปองการกราอนเปนละเมดลขสทธ

ตามกฎหมายสหรฐอเมรกา

4.2.2 ประเทศออสเตรเลย

การใหความคมครองลขสทธในงานกราฟฟตในประเทศออสเตรเลยอยภายใต (Copyright

Act 1968) มลกษณะการใหความคมครอง ดงน

(1) งานกราฟฟตจะตองเปนทปรากฏรปรางทสามารถจะนามาทาซาได

(2) จะตองเปนงานทไดรเรมสรางสรรคโดยผสรางสรรคเองโดยปราศจากการคดลอกงานผอน

(3) งานกราฟฟตทไดสรางสรรคจะตองถกสรางสรรคขนโดยการใชทกษะ การพจารณา

แรงงานของผสรางสรรคเอง

กฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลยไดกาหนดถงลกษณะของงานกราฟฟตทไดรบความ

คมครองลขสทธมดงตอไปน

งานศลปกรรม อาทเชน ภาพวาด ภาพจตรกรรม ภาพเขยน ภาพการตน ประตมากรรม

งานฝมอ ภาพวาด จะเหนไดวากฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลย เมอพจารณาจากลกษณะการ

ใหความคมครองถอไดวางานกราฟฟตเปนงานศลปกรรมทไดรบความคมครองปกปองการกระทา

ละเมดตามกฎหมายลขสทธในประเทศออสเตรเลยหากเปนงานทไดปรากฏเปนรปราง รเรมสราง

สรรคโดยการใชทกษะ และแรงงานผสรางสรรค

4.3 แนวทางในการแกไขปญหาการละเมดลขสทธงานกราฟฟต

1) แนวทางการคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวนบคคล

แนวทางการคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวนบคคล

ตามปกตแลวนน หากพจารณาความเปนศลปะของงานกราฟฟต จะพบวาแสดงอยบนสอทสามารถ

สมผสได โดยการวาดลงไปบนกาแพงทงบนทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวนบคคล โดยกฎหมาย

ลขสทธแยกแยะระหวางานศลปะ และการสนบสนนทางกายภาพทเปนสวนประกอบ โดยใหความ

47

คมครองแตเพยงเฉพาะตวงานศลปะเทานน อกทงงานกราฟฟตสวนใหญเปนสงทไมมนคงถาวร

เพราะมกจะถกวาดทบหรอเจอจางไปโดยสภาพอากาศ และการขาดการบารงรกษา ดงนนถางาน

กราฟฟตเปนงานตนฉบบดงเดมของผสรางสรรคผลงาน และถกแสดงไวบนสอทสมผสได กควรไดรบ

การคมครองดานลขสทธ โดยสามารถแยกประเดนการคมครองไดเปน 2 ประเดนดวยกน ไดแก บน

ทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวนบคคล ดงน

1.1) การคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะ

แมวากฎหมายภาครฐ และภาคทองถนมกจะลงโทษการวาดภาพกราฟฟต และการ

กระทาทเกยวของ เชนการมไวซงอปกรณทใชในการวาด และการขาย และจาหนายอปกรณวาดปลาย

กวาง และสพนใหกบผเยาว เพราะการสรางสรรคผลงานกราฟฟตสามารถสามารถละเมดกฎหมายได

แมวาจะไมไดทาความเสยหายใหแกผเปนเจาของทรพยสน แตอยางไรกตาม ยงมความคดเหนเกยวกบ

ประเดนการคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะในมมมองทแตกตางกนออกไป โดยเฉพาะ

ตามหลกสากลแลว งานกราฟฟตทเกยวกบการเมองและทมความหมายเชงสญลกษณอน ๆ สามารถอย

ภายใตการคมครองภายใตรฐธรรมนญ วาดวยสทธการแสดงออกทางการสอสาร เมออยบนทรพยสน

สาธารณะ จงเปนทถกเถยงกนอกวา กราฟฟตไมควรเปนสงทผดกฎหมาย เพราะไดรบความคมครอง

ภายใตรฐธรรมนญวาดวยสทธการแสดงออกทางการสอสารรปแบบหนงดงนน ผวจยมความคดเหนวา

การคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะนน กรณปรากฏชอผสรางสรรคควรไดรบความ

คมครองดานลขสทธ

นอกจากน ผวจยยงมความคดเหนวา เหตผลหลกทศลปะผดกฎหมายอยางเชนงาน

กราฟฟตควรจะไดรบความคมครองภายใตระบบลขสทธบนพนฐานของแรงกระตน เพราะการคมครอง

กราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะนน มใชการสนบสนนการกระทาทผดกฎหมายแตอยางใด แตเปนเพยง

การสนบสนนการแสดงออกอยางสรางสรรค โดยปราศจากการสบสวนสอบสวนความถกตองทาง

กฎหมายของการแสดงออกนน ๆ ดงนนความสามารถในการบงคบใชของลขสทธและความสามารถใน

การไดรบความคมครองทางดานลขสทธของงานกราฟฟต จงสมควรเปนของผสรางสรรคทปรากฏชอ

ตามเจตนารมณของกฎหมายลขสทธ อกทงควรมสทธในการแสดงงานกราฟฟตในทรพยสนสาธารณะ

เปนกรณพเศษ แมวาทางศลปนไมสามารถเรยกรองสทธขอครอบครองใด ๆ กบงานศลปะทสมผสได

ของตนบนทรพยสนสาธารณะ แตจากงานกราฟฟตทเกยวกบการเมองและทมความหมายเชงสญลกษณ

อน ๆ สามารถอยภายใตการคมครองภายใตรฐธรรมนญ วาดวยสทธการแสดงออกทางการสอสาร

ผวจยจงมความคดเหนวา เจาของผลงานสรางสรรคยอมมสทธในผลงานสรางสรรคของตนในการทาซา

คดลอก จาหนาย แจกจาย ฯลฯ กบผลงานกราฟฟตได โดยการแสวงหาผลประโยชนจากการใชสทธบน

งานกราฟฟตทปรากฏอยบนทรพยสนสาธารณะ สมควรมการกาหนดใหมการเสยภาษใหกบหนวยงานท

มหนาทดแลทรพยสนสาธารณะนน เพอนาภาษทไดเปนคาใชจายตอการพฒนาสวนอน ๆ ตอไป

48

1.2) การคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสวนบคคล

แมวากราฟฟตสวนใหญจะถกสรางสรรคขนมาโดยไมไดรบอนญาตจากผเปนเจาของ

พนท ซงถอวาเปนการละเมดทรพยสนของผทครอบครองทรพยสน แตอยางไรกตามในการทศลปนได

สรางสรรคงานกราฟฟตขนดวยความวรยะอตสาหะกควรทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธ

ในสวนของเจาของทรพยสนสวนบคคลนนผวจยยงมความเหนวา ไมสามารถอางสทธทางลขสทธได

เพราะมไดมสวนชวยในการวาดงานศลปะ เพราะการเปนผครอบครองงานศลปะ มไดใหสทธทาง

ลขสทธแตอยางใด แตทงนในเมอศลปนไดละเมดสทธของผเปนเจาของทรพยสนสวนบคคลของผอน

ดวยการวาดภาพลงบนทรพยสนนน ๆ โดยมไดรบอนญาต ดงนนศลปนกไมสามารถอางสทธครอบครอง

ผลงานในงานศลปะทถกทาขนโดยมไดรบอนญาตได

ดงนน ผวจยมความคดเหนวาการคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสวนบคคล

นน เจาของทรพยสนสวนบคคลยอมเปนผครอบครองงานศลปะกราฟฟต โดยไมมสทธในทางลขสทธ

อนทจะทาซา ดดแปลง อนเปนสทธของผสรางสรรคงาน เนองจากเจาของทรพยไมใชผมสวนชวยใน

การสรางสรรคผลงานกราฟฟตขนมา สวนในประเดนของการทผสรางสรรคผลงานนนมลขสทธในงาน

กราฟฟตทตนสรางสรรคขน ยอมไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธ เพราะควรทจะมการให

ความคมครองกบกราฟฟตทสรางสรรคขนมาแมจะผดกฎหมาย เพราะการกระทาทผด เชน การวาด

ภาพลงบนทรพยสนสวนบคคลของผอนโดยมไดรบอนญาตนนมใชประเดนทจะไมสามารถไดรบสทธ

ในการคมครองลขสทธ เนองเพราะลขสทธควรมความเปนกลางกบงานศลปะทถกทาขนโดยวธทผด

กฎหมาย เพราะโดยแทจรงแลวกฎหมายลขสทธมไดกาหนดกระทบเชงลบสาหรบการกระทาทผด

กฎหมายแตอยางใด

สรปไดวาแนวทางการคมครองผลงานกราฟฟตบนทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวน

บคคลนน ควรใหความคมครองทางลขสทธ ควรจะถกปฏเสธหากงานกราฟฟตนน ๆ มการละเมด

กฎหมายลขสทธ แตกฎหมายลขสทธจะไมขยายความคมครองใหกบงานกราฟฟตหรอชนสวนของงาน

กราฟฟตทถกสรางขนโดยมการละเมดสทธพเศษของงานประเภทเดยวกนทไดรบการคมครองจาก

กฎหมายลขสทธ ถงแมวาลขสทธของศลปนผสรางสรรคงานกราฟฟตจะครอบคลมไปถงดานทไมม

ตวตนของงานศลปะเทานน ในขณะทสทธทางกายภาพในการครอบครองงานกราฟฟตยงคงอยกบ

เจาของทรพยสนสวนบคคลทปรากฏงานกราฟฟต โดยผลทตามมากคอ ทางเจาของทรพยสนสวน

บคคลทมภาพกราฟฟตปรากฏอยนน สามารถขายงานศลปะตนฉบบใหเปนสวนหนงของสงปลกสราง

ทปรากฏผลงานงานศลปะนน ๆ หรอขายแยกออกเปนชนอน ๆ ได โดยเฉพาะทรพยสนสาธารณะท

อยภายใตกากบและการดแลของหนวยงานราชการ สมควรมการประนประนอมตอผสรางสรรค

ผลงานกราฟฟต เพราะศลปะขางถนนอยางกราฟฟตน ปจจบนถอเปนสนทรยะของศลปะสาหรบ

สาธารณชนทวไป โดยสามารถพจารณาไดจากการทศลปะกราฟฟตหลายชนจากศลปนชอดงไดถก

49

ขายเปนจานวนเงนหลายแสนดอลลารในตลาดศลปะ แมวาจะเปนไปภายใตขอขดแยงหลายขอทระบ

ถงปญหาตาง ๆ อาทเชน สทธตาง ๆ ทศลปนกราฟฟตมในงานศลปะของพวกเขา การคดลอกและ

ละเมดลขสทธกราฟฟตโดยมไดรบอนญาต ทยงไมมคาตดสนจากศาลเพอเปนบรรทดฐานแตอยางใด

แตจากการแสดงออกของศลปนขางถนนทมการแสดงออกเพมมากขนเรอย ๆ จงเปนบทบาททสาคญ

ในการกาหนดสถานการณใหคมครองทางกฎหมายของงานศลปะกราฟฟตไดในอนาคต อกทงการ

แสดงออกเหลานยงอยภายใตการคมครองภายใตรฐธรรมนญ วาดวยสทธการแสดงออกทางการ

สอสาร และการใหความคมครองอาจทาใหกลมศลปนนนหาทใชวาดภาพทถกกฎหมายกนมากขน

เพราะการยอมรบผลทางกฎหมายของศลปะในรปแบบนยงสงเสรมศลปนกราฟฟต ทไมไดรบการ

ยอมรบทางสงคม ใหยอมรบความเปนไปไดของการสรางสรรคทางศลปะของพวกเขาดวยวธทถก

กฎหมาย และชวยใหพวกเขามองวากฎหมายเปนพนธมตร แทนทจะเปนศตร

บทท 5

สรป และขอเสนอแนะ

การศกษา เรอง ปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตและแนวทางการแกไขปญหาใน

งานกราฟฟตในประเทศไทยครงน รายงานการศกษาฉบบนไดดาเนนการสรป และขอเสนอแนะ

ดงปรากฏรายละเอยดตอไปน

5.1 บทสรป

จากการศกษาพบวาปญหางานกราฟฟตทไมปรากฏชอผสรางสรรคและ งานกราฟฟตทรเรม

สรางสรรคลงบนการละเมดทรพยสนของบคคลอนมจานวนมากขนและสงผลกระทบตอบคคลากรใน

หลายภาคอตสาหกรรม โดยเฉพาะในสวนของเวบไซตทเผยแพรงานกราฟฟตในรปแบบดจตอลผาน

ระบบเครอขายอนเตอรเนต ตลอดจนหองสมดดจตอลทมการรวบรวมผลงานดานศลปกรรมเพอเปน

การรกษาผลงานศลปกรรมนน ๆ และเผยแพรในลกษณะของการใหการศกษา และจากกรณดงกลาว

ไดกลายมาเปนปญหาและอปสรรคสาคญในการสรางเศรษฐกจเชงสรางสรรคตามเจตนารมณของ

กฎหมายลขสทธ เนองจากปญหาดงกลาวขดขวางการกระบวนการในการอนลกษณวฒนธรรมการ

พฒนาการศกษา และการขบเคลอนทางเศรษฐกจ อกทงยงสงผลเสยหายแกสงคมโดยภาพรวมอก

ประการหนงดวย ดงนนการแกปญหาดงกลาว โดยเรมจากหนทางแกไขปญหาทไมใชในแงมมของ

กฎหมายแลว ผศกษามความคดเหนวา ควรมการรเรมการรณรงคใหความรกบผสรางงานสรางสรรค

ตาง ๆ ในเรองของการแจงลขสทธและการปองกนไมใหงานของผสรางสรรคตองตกอยในสภาวะงาน

อนมลขสทธทไมปรากฏชอเจาผลงานสรางสรรคได รวมถงกระตนใหเขารวมระบบการบนทกลขสทธ

งานทมอยกบสานกงานลขสทธ แตหนทางแกไขปญหาดงกลาวขางตน กยงไมใชวธการทสามารถแกไข

ไดตรงจดเทาไหรนก เนองจากมความแตกตางกบวธทางกฎหมายทมประสทธภาพมากกวา เพราะฉะนน

ถงแมวาจะมกฎหมายหลายตวทเกยวของกบปญหาดงกลาว แตกเปนเพยงกฎหมายทไมไดจากดไวอยาง

ชดเจน อกทงจากการศกษา ยงไมพบวา มกฎหมายใดภายในประเทศไทยทมงเนนในการแกปญหาน

อยางชดเจน และจากการศกษาคนควากรณกฎหมายลขสทธของสหรฐอเมรกาและออสเตรย พบวา

ระบบทเหมาะสม คอ การใชระบบมาตรการบงคบใชสทธภายใตกฎหมายลขสทธของออสเตรเลย โดย

ประเทศไทย ควรประยกตและปรบใชกฎหมายลขสทธของออสเตรเลยมาประยกตใชภายในประเทศ

ไทย โดยรายละเอยดนนอาจปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพการณของประเทศไทย เพราะแมวาใน

ประเทศไทยจะยงไมมวธทางกฎหมายทรบมอกบปญหานอยางชดเจน ตลอดจนการทยงไมมขอพพาท

เกยวการตดตามหรอระบเจาของลขสทธงานกราฟฟตอนเปนงานทมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค

ผลงานกตาม แตจะเปนการปองกนปญหาทดไดหากประเทศไทยจะมการบญญตกฎหมายลขสทธท

51

เตรยมความพรอมรบมอกบปญหาการละเมดลขสทธในงานกราฟฟตทถอเปนงานศลปกรรมรปแบบหนง

โดยผวจยทาการวเคราะหและเสนอแนวทางการแกไขปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตโดย

แบงออกเปน 2 ประเดนดงน

ประการทหนง จากการศกษาวจยถงงานกราฟฟตไมวาจะเปนกรณงานทปรากฏชอผ

สรางสรรคหรองานทไมปรากฏชอผสรางสรรคกตาม สาหรบในประเทศไทยถอเปนงานสรางสรรคอน

ไดรบความคมครองภายใตพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ตามาตรา 4 โดยถอเปนงานศลปกรรม

ประเภทจตรกรรมทไดสรางสรรคผลงานลงบนกาแพงโดยใชเสน แสง ส ดงนนหากมผใดนางานกราฟ

ฟตไปใชแสวงหาประโยชนในเชงพาณชยโดยมไดรบอนญาตจากผสรางสรรคซงเปนเจาของลขสทธก

จะถอวาเปนการละเมดลขสทธ ตามมาตรา 27 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 เวนแตบคคล

อนนาไปใชตามขอยกเวนในมาตรา 32 แหงพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537

ประการทสองจากการศกษาผวจยมความเหนวางานกราฟฟตทกระทาลงบนทรพยสน

สาธารณะและทรพยสนสวนบคคลควรไดรบความคมครองตามกฎหมายลขสทธภายใตพระราชบญญต

ลขสทธ พ.ศ. 2537 เพราะถงแมวาการสรางสรรคงานในทงสองกรณนนผสรางสรรคมความคาบเกยว

ทเปนการกระทาทภายใตประมวลกฎหมายอนเขามาดวยกตามแตผสรางสรรคกไดแสดงใหเหนถง

ศลปะสมยใหมทปรากฏบนทรพยสนสาธารณะและทรพยสนสวนบคคลนนสามารถนามาประยกตใช

ในการตลาดรวมถงเปนงานศลปะทมประโยชนในทางอตสาหกรรมและมแนวโนมทจะเปนทนยมอยาง

มากในอนาคตดงทจะเหนในกรณศกษา อกทงในตวงานของกราฟฟตเองนนสวนใหญมกเปนงานทไม

มนคง เพราะเปนงานทสรางสรรคลงบนกาแพงทาใหเจอจางไปโดยสภาพและขาดการบารงรกษา

ดงนน จงควรทจะคมครองงานกราฟฟตในฉบบดงเดมใหเปนสทธของผสรางสรรคทสามารถ ทาซา

ดดแปลง เผยแพร ในตวงานดงกลาวไดแตผสรางสรรคนนไมมสทธครอบครองงานกราฟฟตทตนเอง

สรางสรรคขนโดยกายภาพเนองจากปรากฏอยบนทรพยสนของบคคลอน โดยควรทจะแยกความเปน

งานสรางสรรคศลปะกราฟฟตออกจากการกระทาทผดตามประมวลกฎหมายอน เวนแตวาในการ

สรางสรรคผลงานนนถกสรางสรรคขนมาโดยมการละเมดของสทธบางประเภทเดยวกนจากการ

คมครองกฎหมายลขสทธ

5.2 ขอเสนอแนะ

จากการศกษาคนควาปญหาการคมครองลขสทธในงานกราฟฟตและแนวทางการแกไขปญหา

ในงานกราฟฟตในประเทศไทยครงน รายงานการศกษาฉบบนมขอเสนอแนะดงน

52

5.2.1 จดตงหนวยงานจดเกบขอมลเพอการดแลงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผ

สรางสรรคผลงานโดยเฉพาะ

โดยประยกตใชหลกเกณฑมาจากออสเตรเลย เพอใหงายตอการดาเนนการจดตง อกทงขนตอน

การสบคน ควรมการกาหนดไวเปนการเฉพาะอกทางหนงดวย อกทงในดานของแนวทางดงกลาวอาจ

กาหนดคราว ๆ ไดแก 1) สบคนจากระบบการเกบขอมลของสานกงานลขสทธ 2) สบคนจาการบนทก

ของหนวยงานเกบขอมลทนาเชอถอทงในประเทศและตางประเทศ 3) สบคนจากบนทกของหอสมด

แหงชาตของระบบการจดเกบทางกฎหมายของสงพมพ 4) สบคนและตดตอกบสานกพมพ หอสมด

มหาวทยาลย พพธภณฑ และสถาบนการศกษาอน ๆ 5) ใชเครองมอและเทคโนโลยทเหมาะสมรวมถง

หองสมดดจตอล และคลงขอมลออนไลนทเขาถงไดโดยทวไปผานเครอขายอนเทอรเนต และ 6) การ

ดาเนนการทสมเหตสมผลอน ๆ ภายใตขอเทจจรงในขนตอนของการสบคน สาหรบสานกงานหนวยงาน

จดเกบขอมลเพอการดแลงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงานโดยเฉพาะน ควรเนนยาใน

แนวทางทจะเผยแพรนวา การสบคนตองไมระบเพยงวาขอมลดงกลาวไมสามารถสบคนไดหรอไมไดรบ

การตอบรบจากเจาของลขสทธแตเพยงเทานน แตควรมหลกฐานทเหมาะสม สอดคลองกบสภาพการณ

ของการสบคนทมประสทธภาพอกดวย เพราะการจดตงหนวยงานในรปแบบองคกรจดเกบเพอดแลงาน

อนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคโดยเฉพาะน จะเปนการอานวยความสะดวกใหกบผตองการใช

งาน หากมความตองการใชงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค โดยตองแสดงหลกฐานใหชดเจน

วา ไดทาการคนหาผสรางสรรคอยางสดความสามารถแลว และเจรจาคาใชสทธกบองคกรจดเกบคาใช

ลขสทธดงกลาวไดเปรยบเสมอนกบการเจรจากบเจาของลขสทธโดยตรง

5.2.2 แกไขพระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเรองของการเขาถงงานอนมลขสทธทไม

ปรากฏชอผสรางสรรค โดยการการบงคบใชสทธ

การแกไขดงกลาว จะเปนการแกไขในสวนของการใชสทธในพฤตการณพเศษ ซงรายงาน

การศกษาฉบบนมความคดเหนวาการนาระบบหรอขอกาหนดทางกฎหมายเพอรบมอกบปญหาผลงาน

อนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงานน จาเปนทจะตองไดรบการพจารณา เนองจากแกไข

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในเรองของการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค

โดยการการบงคบใชสทธนน จะเปนกลไกทจะสามารถอนญาตใหมการใชงานผลงานอนมลขสทธ

แตไมปรากฏชอผสรางสรรคผลงานนน ๆ ได ดงนน ผศกษามความคดเหนวา สมควรการแกไขใน

พระราชบญญตลขสทธ พ.ศ. 2537 ในมาตรา 54 เพอใหสามารถเขาถงงานอนมลขสทธไดทกประเภท

ใหรวมถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค และใหกาหนดระยะเวลามากกวา 3 ปขนไป

53

บรรณานกรม

กรมทรพยสนทางปญญา กระทรวงพาณชย. (2558). กฎหมายทรพยสนทางปญญาของตางประเทศ.

สบคนจากhttps://www.ipthailand.go.th/index.php?option=com_docman

&task=cat_view&gid=705&Itemid=160.

จกรกฤษณ ควรพจน. (2543, มกราคม – เมษายน). แนวคดเกยวกบทรพยสนทางปญญา. วารสาร

สโขทยธรรมธราช, 3(1), 105.

ชลธศ ศรไทย. (2552). ปญหาการเขาถงงานอนมลขสทธทไมปรากฏชอผสรางสรรค. กรงเทพฯ:

มหาวทยาลยอสสมชญ.

ไชยยศ เหมะรชตะ. (2543). ชดยอหลกกฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: นตธรรม.

ยางมะตอยสชมพ. (2552). Graffiti การปลดปลอยทางอารมณ. สบคนจาก

https://kaawrowkaw2.wordpress.com/2009/03/15/design27/.

ยรรยง พวงราช. (2541). ทรพยสนทางปญญา: ความหมาย ขอบเขต ความเปนมา และความสาคญ.

บทบณฑต, 54, 18.

อรพรรณ พนสพฒนา. (2557). คาอธบายกฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

อานาจ เนตยสภา. (2556). คาอธบายกฎหมายลขสทธ. กรงเทพฯ: วญชน.

1up.com. (n.d.). Retrieved from http://www.1up.com/do/blogEntry?bId=6419148.

ArtIs Everywhere. (2014). Exploiting Eyeballs!. Retrieved from http://www.ashley-

spencer.com/ArtIsEverywhere/category/business.

Artnet. (n.d.). Retrieved from https://news.artnet.com/people/maya-hayuk-sues-

starbucks-for-stealing-her-art-312059.

Cavalli, J. (1986). La genèse de la Convention de Berne pour la protection des

oeuvres littéraires et artistiques du 9 septembre 1886. Lausanne: Imprimeries

Réunies.

Creative Market. (n.d.). Graffiti tags - 255 vector objects. Retrieved from

https://creativemarket.com/Basaridesign/17731-Graffiti-Tags-255-vector-object.

De Vattel, E. (1916). Le droit des gens: ou Principes de la loi naturelle, appliqués à la

conduite et aux affaires des nations et des souverains (No. 4). Washington:

Carnegie institution of Washington.

Depoorter, B., & Parisi, F. (2002). Fair use and copyright protection: A price theory

explanation. International Review of Law and Economics, 21(4), 453-473.

54

Dinwoodie, G. B. (2000). A new copyright order: why national courts should create

global norms. University of Pennsylvania Law Review, 469-580.

ERIKSON LAW GROUP. (2014). Retrieved from https://thestyleofthecase.files.

wordpress.com/2014/08/cavalli-complaint.pdf.

Gastman, R., & Neelon, C. (2010). The history of American graffiti. N.P.: Harper Design.

Granstrand, O. (1999). The economics and management of intellectual property

towards intellectual capitalism. N.P.: External Organization.

Hudson, E., & Kenyon, A. T. (2007). Without walls: Copyright law and digital

collections in Australian cultural institutions. U of Melbourne Legal Studies

Research Paper, 240.

Keith, A. B. (1919). The Belgian Congo and the Berlin Act. Clarendon Press.

Macdonald, N. (2001). The graffiti subculture: Youth, masculinity and identity in

London and New York. N.P.: Macmillan.

Ricketson, S. (1987). Berne convention for the protection of literary and artistic

works: 1886-1986. London: Centre for Commercial Law Studies, Queen Mary

College.

Rimmer, M. (2006). Robbery under arms: Copyright law and the Australia-United

States free trade agreement. First Monday.

robotmafia. (n.d.). Retrieved from http://robotmafia.com/tag/urban/page/21/.

Schmidtchen, G. (1974). Lesekultur in Deutschland 1974: Soziologische analyse des

Buchmarktes für den Börsenverein des Deutschen Buchhandels. Berlin,

Germany: Buchhändler-Vereinigung.

Sterling, J. A. L. (2003). World copyright law: Protection of authors' works,

performances, phonograms, films, video, broadcasts and published editions

in national, international and regional law: with a glossary of legal and

technical terms, and a reference list of copyright and related rights laws

throughout the world. N.P.: Sweet & Maxwell.

Sterling, J. A. L. (2006). Space copyright law: The new dimension: A preliminary

survey and proposals. J. Copyright Soc'y USA, 54, 345.

Stewart, S. M., & Sandison, H. R. (1989). International copyright and neighbouring

rights. Boston: Butterworths.

55

Van Gompel, S. (2007). Unlocking the potential of pre-existing content: How to

address the issue of orphan works in Europe?. IIC - International Review of

Intellectual Property and Competition Law, 38(6), 669-702.

Widewalls. (n.d.). Retrieved from http://www.widewalls.ch/artist-of-the-week-jaz-

franco-fasoli/.

56

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นางสาว อรรตน อยวฒนา

อเมล Orarat.yoow@outlook.co.th

ประวตการศกษา ปรญญาตร นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยธรรมศาสตร

มธยม สตรนนทบร