จุดประสงค์ปลายทางมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับวิธีการสอนและการเผยแผ่พระพุทธศาสนา

ตามแนวพุทธัตถจริยา และตระหนักถึงพระพุทธคุณ และน ามาใช้เป็นแบบอย่าง ในการด าเนินชีวิต

จุดประสงค์น าทาง 1. อธิบายพุทธจริยาด้านโลกัตถจริยา ญาตัตถจริยา และพุทธัตถจริยาได้

2. บอกบทบาทและความส าคญัพุทธจริยาด้านโลกัตถจริยา ญาตตัถจริยา และพุทธัตถจริยาได้

บทเรียนชุดน้ี นักเรียนจะได้ศึกษาเรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องต่างๆ ดังต่อไปน้ี

พุทธจริยาด้าน- โลกัตถจริยา- ญาตัตถจริยา- พุทธัตถจริยา

พระพุทธเจ้าทรงบ าเพญ็พุทธจริยาในฐานะเป็นพระพุทธเจ้า และทรงบ าเพ็ญประโยชน์แก่พระประยรูญาติและแก่ชาวโลกทั้งมวล โดยได้วางนโยบายในการเผยแผ่พระพุทธศาสนาให้แพร่หลายออกสู่โลก

จริยา คือ ความประพฤติ กิริยาที่ควรประพฤติปฏิบัติ อัตถจริยา คือ การประพฤติสิ่งที่เป็นประโยชน์ การบ าเพญ็ประโยชน์ พุทธจริยา คือ การบ าเพญ็ประโยชน์ของพระพุทธเจ้า ที่มีผลท าให้

ผู้ได้รับพ้นจากความทุกข์และถึงความสุขตามล าดบัชั้น ตั้งแต่ความสุข ของผู้ครองเรือนท่ัว ๆ ไป จนถึงความสุขของผู้ออกบวชที่เป็นความสุข จากการหลุดพ้นจากกิเลส

พุทธจริยามี 3 ประการ คือ - โลกัตถจรยิา - ญาตัตถจริยา - พุทธัตถจริยา

โลกัตถจริยา

โลกัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์ของพระพุทธเจ้า แก่ชาวโลก ภายหลังจากตรัสรู้และเสวยวิมุติสุข (ความสุขอันเกิดจากความหลุดพ้นจากกิเลสแล้ว)

พระพุทธองค์ทรงปฏิบัติภารกิจ 5 ประการ ดังนี้1. เช้าเสด็จออกบิณฑบาต2. เวลาเย็นทรงแสดงธรรมโปรดประชาชน3. เวลาค่ าประทานโอวาทแก่พระภิกษุ4. เวลาเที่ยงคืนทรงเปิดโอกาสให้เทวดาทูลถามปัญหา5. เวลาก่อนรุ่งอรุณหรือเช้าตรู่ทรงพิจารณาถึงบุคคลที่ควรจะเสด็จไปโปรดโดยเฉพาะ

ญาตัตถจริยา

ญาตัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์แก่พระประยูรญาติ พระองค์ทรงช่วยเหลือญาติพี่น้องและบิดามารดา ดังนี้

1. เสด็จโปรดพระประยูรญาติ2. โปรดพระพุทธบิดา3. โปรดพระนางพิมพา4. โปรดพระราหุล5. ทรงระงับข้อพิพาทระหว่างญาติ6. ทรงสงเคราะห์พระญาติด้วยการให้สิทธิพิเศษบางประการ

พุทธัตถจริยา

พุทธัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์แก่พระองค์เองและคนอื่น ๆ ในฐานะทรงเป็นพระพุทธเจ้าตามหน้าที่และความรับผิดชอบของพระองค์

สิ่งที่พระพุทธองค์ทรงบ าเพ็ญให้เป็นประโยชน์แก่พระองค์ ได้แก่ การศึกษา ค้นคว้า ทดลอง และปฏิบัติ จนทรงประสบผลส าเร็จได้บรรลุความเป็นพระพุทธเจ้าที่เรียกว่า ตรัสรู้

สิ่งที่พระพุทธองค์ทรงบ าเพ็ญให้เป็นประโยชน์แก่คนอื่น ซึ่งได้แก่ ชาวโลกและ วงการพุทธบริษัทนั้น คือ การประกาศเผยแผ่และประดิษฐานพระพุทธศาสนา เช่น

1. ทรงแสดงธรรมโปรดเวไนยสัตว์2. ทรงวางนโยบายการเผยแผ่พระพุทธศาสนา แก่เหล่าพระสาวก3. ทรงบัญญัติพระวินัย4. ทรงมอบความเป็นใหญ่ให้แก่สงฆ์5. ทรงฝากพระธรรมวินัยให้เป็นศาสดาแทนพระองค์

ตอนที่ 1 : ให้นักเรียนตอบค าถามต่อไปนี้1. พระพุทธเจ้าไดร้ับการยกย่องวา่เป็น “ศาสดาเอก” ของโลก เพราะอะไร ………………………………………………………………………………...................………………….. ………………………………………………………………………………...................…………………..2. หลักการสอนของพระพุทธเจ้าม…ี………ประการ คอื …………..............……………………………... ………………………………………………………………………………...................………………….. ………………………………………………………………………………...................…………………..3. วิธีสอนของพระพุทธเจ้า ม…ี……………แบบ คือ ………………..............……………………………. ………………………………………………………………………………...................………………….. ………………………………………………………………………………...................…………………..4. เทคนิควิธีการสอนของพระพุทธเจ้า มี ……………ประการ คอื ……............………………………….

………………………………………………………………………………...................………………….. ………………………………………………………………………………...................…………………..

ตอนที่ 2 : ให้นักเรียนตอบค าถามต่อไปนี้

1. พุทธจริยา หมายถึง ……………….……………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………..2. พุทธจริยาของพระพุทธเจ้าแบ่งออกเป็น………..ประการ คอื …………………………………............... ……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………..3. พุทธกิจในด้านโลกัตถจริยาของพระพุทธเจ้ามีอะไรบ้าง ……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………..4. พุทธกิจในด้านญาตัตถจริยา มีอะไรบ้าง ……………………………………………………………………………………………………………….. ………………………………………………………………………………………………………………..

สถานการณ์ท่ี 1 : ให้นักเรียนชมภาพยนตร์การ์ตูน เรื่อง พุทธประวัติ แล้ววิเคราะห์เหตุการณ์ต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นในแต่ละช่วงเวลา โดยอาศัยวิธีการคิดแบบแยกแยะองค์ประกอบตามแบบ โยนิโนมนสิการ โดยจัดท าเป็นแผนภูมิจินตภาพ (Mind mapping) ตามตัวอย่าง

สถานการณ์ท่ี 2 : ให้นักเรียนชมภาพพุทธจริยาด้านต่าง ๆ ของพระพุทธเจ้า แล้วตอบค าถามต่อไปนี้

โลกตัถจรยิา ญาตตัถจรยิา พุทธตัถจรยิา

1. โลกัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์ของพระพุทธเจ้าแก่ชาวโลก ซึ่งพระองค์ ทรงปฏิบัติภารกิจที่ส าคัญ 5 ประการในแต่ละวัน คือ

1. เช้าเสด็จออกบิณฑบาต2. เวลาเย็นทรงแสดงธรรมโปรดประชาชน3. เวลาค่ าประทานโอวาทแก่พระภิกษุ4. เวลาเที่ยงคืนทรงเปิดโอกาสให้เทวดาทูลถามปัญหา5. เวลาก่อนรุ่งอรุณหรือเช้าตรูท่รงพิจารณาถึงบุคคลที่ควรจะเสด็จไปโปรดโดยเฉพาะ

ค าถาม : ในแต่ละวันนักเรียนใช้เวลาในการท าประโยชน์เพื่อบุคคลอื่นอย่างไรบ้าง และมีกิจกรรมใดที่นักเรียนปฏิบัตแิล้วรู้สึกสบายใจมีความสุข หรืออิ่มอกอิ่มใจ จงอธิบายให้ชัดเจน

2. ญาตัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์แก่พระประยูรญาติ ซึ่งพระพุทธองค์ ได้ทรงบ าเพ็ญให้เป็นตัวอย่าง ดังเช่น

1. เสด็จโปรดพระประยรูญาติ2. โปรดพระพุทธบิดา3. โปรดพระนางพิมพา4. โปรดพระราหุล5. ทรงระงับขอ้พิพาทระหว่างญาติ6. ทรงสงเคราะห์พระญาติด้วยการให้สิทธิพิเศษบางประการ

ค าถาม : นักเรียนได้ประพฤติปฏบิัติตนต่อบุพการี ญาต ิพี่น้อง มิตรสหาย ครูอาจารย์ และผู้มีพระคุณอย่างไรบ้าง

3. พุทธัตถจริยา หมายถึง การบ าเพ็ญประโยชน์แก่พระองค์เองและคนอื่น ๆ- พระพุทธองค์ทรงบ าเพ็ญให้เป็นประโยชน์แก่พระองค์ ได้แก่ การศึกษา

ค้นคว้า ทดลอง และปฏิบัติ จนทรงประสบผลส าเร็จได้บรรลุความเป็นพระพุทธเจ้า - พระพุทธองค์ทรงบ าเพ็ญให้เป็นประโยชน์แก่คนอื่น ซึ่งได้แก่ ชาวโลก

และวงการพุทธบริษัทนั้น คือ การประกาศเผยแผ่และประดิษฐานพระพุทธศาสนา

ค าถาม : นักเรียนประพฤติปฏิบตัิตนอย่างไรบ้างเพื่อให้เกิดประโยชน์กับตนเองและประโยชน์ต่อผู้อื่นอย่างสูงสุด

แบบทดสอบท้ายบท ชดุที่ 2 เรื่อง ตามรอยบาทพระศาสดา - แบบทดสอบชุดนี้เป็นแบบทดสอบแบบปรนัย ชนดิเลือกตอบ 4 ตัวเลือก - ให้นักเรียนท าให้ครบทกุข้อ โดยเลือกค าตอบที่ถูกต้องแล้วกากบาทลงใน กระดาษค าตอบที่แจกให้ - ให้นักเรียนใช้เวลาในการท าแบบทดสอบ ประมาณ 20 นาที - หลังจากท าเสร็จเรียบร้อยแล้ว ให้ตรวจค าตอบจากท้ายเล่ม

ค าชี้แจง : ให้นักเรียนท าแบบทดสอบท้ายบท