ค...

1

ค าชแจงในการใชชดกจกรรม

ชดกจกรรมการเรยนร รายวชาชววทยาพนฐาน (ว30103) เรอง การถายทอดลกษณะ ทางพนธกรรมและความหลากหลายทางชวภาพ ชนมธยมศกษาปท 5 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ประกอบดวยชดกจกรรมทงหมด 9 ชด ใชเวลาในการเรยนรทงหมด 18 ชวโมง ดงน

ชดท 1 เรอง ลกษณะทางพนธกรรม ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม ชดท 3 เรอง การแบงเซลลของสงมชวต แบบไมโทซส ชดท 4 เรอง การแบงเซลลของสงมชวต แบบไมโอซส ชดท 5 เรอง โครโมโซมกบการถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ชดท 6 เรอง การถายทอดลกษณะทางพนธกรรม ชดท 7 เรอง การเปลยนแปลงทางพนธกรรม ชดท 8 เรอง เทคโนโลยชวภาพ ชดท 9 เรอง ความหลากหลายทางชวภาพ

ชดกจกรรมการเรยนร รายวชาชววทยาพนฐาน (ว30103) เรอง การถายทอดลกษณะ ทางพนธกรรมและความหลากหลายทางชวภาพ ชนมธยมศกษาปท 5 กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชดน เปนชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรมเปนสวนหนงของชดกจกรรมทงหมด 9 ชด และเปนชดกจกรรมทเนนใหผเรยนไดลงมอปฏบตจรง มสวนรวมในกจกรรมการเรยนร โดยจดใหมความยาก งาย เหมาะสมกบวยและความสามารถของผเรยนเหมาะสมกบตวชวดและสาระการเรยนร ใหผเรยนสามารถน าความรทไดไปปรบใชในชวตประจ าวน

2

สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร

สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

ประกอบดวย 1. ชอชดกจกรรมการเรยนร 2. ค าชแจงในการใชชดกจกรรมการเรยนร 3. สวนประกอบของชดกจกรรมการเรยนร 4. บทบาทนกเรยน 5. ล าดบขนตอนในการใชชดกจกรรมการเรยนร ส าหรบนกเรยน 6. ตวชวด 7. สาระส าคญ 8. จดประสงคการเรยนร

9. แบบทดสอบกอนเรยน เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม 10. บตรค าถามท 1

11. บตรกจกรรมท 1 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม 12. บตรความร เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม 13. บตรกจกรรมท 2 เรอง เรยนรเรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม 14. บตรค าถามท 2 15. แบบทดสอบหลงเรยน 16. บรรณานกรม 17. ภาคผนวก

- กระดาษค าตอบกอนเรยน – หลงเรยน - แบบสรปผลการประเมนคะแนนกอนและหลงเรยน - เกณฑการประเมนบตรกจกรรมท 1 - เกณฑการประเมนบตรกจกรรมท 2 - แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม - แบบประเมนทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร - แบบประเมนพฤตกรรมดานสมรรถนะส าคญของผเรยน - แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค

3

บทบาทนกเรยน

นกเรยน นกเรยนในแตละกลมเลอกประธานและเลขานการกลม

ประธานกลม มหนาท 1. เปนผน าในการปฏบตกจกรรมตาง ๆ 2. ควบคมดแลการปฏบตกจกรรมภายในกลม 3. ตรวจสอบวสดอปกรณใหเรยบรอยกอนและหลงปฏบตกจกรรม 4. เปนผประสานงานกบครและสมาชกเมอมปญหาหรอขอสงสย

เลขานการกลม มหนาท 1. บนทกขอมลทไดจากการปฏบตกจกรรมกลม 2. เปนผน าเสนอผลการอภปรายกลม

สมาชกในกลม มหนาท 1. ปฏบตกจกรรมดวยความตงใจและใหทนตามเวลาทก าหนด 2. ตงใจปฏบตกจกรรมตาง ๆ การท าแบบฝกหด ในชดกจกรรมการเรยนร อยางเตมความสามารถ 3. ชวยกนเกบวสดอปกรณตาง ๆ ใหเรยบรอยเมอปฏบตกจกรรมเสรจสนทกครง 4. ใชชดกจกรรมการเรยนร อยางระมดระวงและไมขดเขยนขอความลงในชดกจกรรมการเรยนร

4

ล าดบขนตอนในการใชชดกจกรรมการเรยนร ส าหรบนกเรยน

ศกษาจดประสงคการเรยนร

ทดสอบกอนเรยน

ศกษาเพมเตมจาก สอประกอบการเรยนร

ศกษาเนอหาและกจกรรม การเรยนร

ตอบค าถามจากบตรค าถาม

ทดสอบหลงเรยน

ตรวจค าตอบ

ผานเกณฑ ไมผานเกณฑ

ด าเนนการชดตอไป

5

ตวชวด

ว 1.2 ม.4 – 6 1) อธบายกระบวนการถายทอดสารพนธกรรม การแปรผนทางพนธกรรม มวเทชนและการเกดความหลากหลายทางชวภาพ

มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบทแนนอน สามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอทมอยในชวงเวลานน ๆ เขาใจวาวทยาศาสตร เทคโนโลย สงคม และสงแวดลอมมความเกยวของสมพนธกน สาระส าคญ

ภายในนวเคลยสของเซลลมสารพนธกรรม เรยกวา ดเอนเอ (DNA) อารเอนเอ (RNA) และโปรตนหลายชนดประกอบกนเปนโครงสรางทมลกษณะเปนสายยาว เรยกวา โครมาทน (Chromatin) ระหวางการแบงเซลลโครมาทนจะขดตวจนมลกษณะเปนทอน ๆ เรยกวา โครโมโซม (Chromosome) ในระยะแรกของการแบงเซลลโครโมโซมจะจ าลองตวเอง กลายเปนโครมาทนทขดสนลงเปน 2 เสน แตละเสน เรยกวาโครมาทด (Chromatid) ซงยดตดกนทเซนโทรเมยร (Centromere) จดประสงคการเรยนร ดานความร (K) 1. นกเรยนสามารถเขยนอธบายความสมพนธของโครโมโซมและสารพนธกรรมได 2. นกเรยนสามารถเลอกตอบค าถามเกยวกบสมบตของสารพนธกรรมได ดานทกษะ/กระบวนการ (P) 1. นกเรยนสามารถเขยนอธบายรปรางลกษณะของโครโมโซมได 2. นกเรยนมทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร 3. นกเรยนมทกษะการท างานกลม ดานคณลกษณะอนพงประสงค (A) นกเรยนมความรบผดชอบ ซอสตยสจรต มงมนในการท างาน มระเบยบวนยและตรงตอเวลา

6

ดานสมรรถนะของผเรยน 1. ความสามารถในการคด

- ความสามารถในการคดและความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการใชทกษะชวต

- การท างานเปนกลม (การแลกเปลยนความคดเหนและกลาคดกลาแสดงออกอยาง มเหตผล)

3. ความสามารถในการใชเทคโนโลย - การน าความรไปใช - การสบคนขอมลผานเครอขายอนเตอรเนต เพอตรวจสอบขอสงสยหรอคนควาความร

เพมเตม

7

แบบทดสอบกอนเรยน

เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

รายวชาชววทยาพนฐาน รหสวชา ว30103 ชนมธยมศกษาปท 5

ค าชแจง 1. แบบทดสอบเปนแบบเลอกตอบ 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน ใชเวลา 10 นาท 2. ใหเลอกค าตอบทถกตองเพยงค าตอบเดยว แลวท าเครองหมายกากบาท (X) ในกระดาษค าตอบ 1. ถานกเรยนมความประสงคจะศกษาการเปลยนแปลงของโครโมโซม นกเรยนจะเลอกศกษาจาก กระบวนการใด และโดยวธการในขอใด ก. การปฏสนธโดยการยอมสโครโมโซม ข. การแบงเซลลโดยการยอมสโครโมโซม ค. การเจรญเตบโตโดยการเพาะเลยงเนอเยอ ง. การสบพนธโดยวธการผสมพนธแบบอาศยเพศ 2. 2. ขอใด ไมใช สวนประกอบของนวคลไอไทด ก. น าตาลเพนโทส ข. ไนโตรจนสเบส ค. หมฟอสเฟต ง. โปรตน 3. ขอใดเปนลกษณะของสารพนธกรรมทแตกตางไปจากสารชวโมเลกลอนๆ ก. เพมจ านวนไดดวยตวเอง ข. มโครงสรางเปนสายยาวทไมแตกกง ค. เกดจากอนพนธสายยาวมากกวา 1 สายมาเขาคกน ง. เกดจากโมเลกลหนวยยอยมาประกอบกนเปนหนวยใหญ

8

4. DNA สายหนงมล าดบเบส A A T C C G G T A เมอจบกบ DNA คสายแลวจะมการสรางพนธะไฮโดรเจนกพนธะ ก. 9 พนธะ ข. 18 พนธะ ค. 22 พนธะ ง. 27 พนธะ 5. ถาเปรยบเทยบโครงสรางของ DNA เหมอนบนไดเวยน สงใดนาจะเปรยบไดกบขนของบนได ก. หมฟอสเฟตจบกบน าตาลเพนโทส ข. น าตาลเพนโทสจบกบน าตาลเพนโทส ค. ไนโตรจนสเบสจบกบไนโตรจนสเบส ง. น าตาลเพนโทสจบกบไนโตรจนสเบส 6. ในการท าลายพนธะไฮโดรเจนของเบสคสมในดเอนเอดวยความรอน ดเอนเอ ในขอใดตองใชความรอนมากทสด ก. DNA ทประกอบดวยไทมน 40% ข. DNA ทประกอบดวยอะดนน 35% ค. DNA ทประกอบดวยกวานน 30% ง. DNA ทประกอบดวยไซโทซน 25% 7. ถา DNA สายหนงมล าดบเบส 3/ AATCCG 5/ ล าดบเบสบนสาย DNA อกสายหนงทคสมกนไดพอดควรมล าดบเบสตามขอใด ก. 5/ U U A G G C 3/ ข. 3/ U U T G G C 5/ ค. 3/ T T A U U G 5/ ง. 5/ T T A G G C 3/

9

8. พจารณาขอตอไปน

1. กรดนวคลอกชนด RNA จะมสารเบส A T C G

2. น าตาลดออกซไรโบสเปนองคประกอบของ DNA

3. กรดนวคลอก พบไดทงในนวเคลยส และไซโทพลาสซม

4. กรดนวคลอกประกอบดวยนวคลโอไทดจ านวนมากมาตอกน

ขอใดเปนจรงเกยวกบกรดนวคลอก

ก. ขอ 1, 3

ข. ขอ 2, 3 ค. ขอ 2, 3, 4

ง. ขอ 1, 2, 3, 4

9. ดเอนเอทพนรอบกลมโปรตนฮสโตนคอขอใด

ก. nucleoid

ข. nucleoside

ค. nucleotide ง. nucleosome

10. ขอใดตอไปนเปนการเลอกเซลลเพอศกษาโครโมโซมของคน ไดตรงตามวตถประสงค นอยทสด

ก. ศกษาความผดปกตทางพนธกรรมใชเซลลกลามเนอ ข. ตรวจมะเรงในเซลลเมดเลอดขาวจะใชเซลลไขกระดก ค. วนจฉยความผดปกตหรอโรคบางอยางของทารกใชชนเนอรก

ง. ศกษาลกษณะ ขนาด จ านวนโครโมโซมเพอท าคารโอไทปใชลมโฟไซต

ตงใจท าแบบทดสอบนะคะ

10

ค าชแจง นกเรยนจงตอบค าถามตอไปน

1. หนวยทส าคญทอยบนโครโมโซมภายในนวเคลยสของเซลล ซงท าหนาทควบคมลกษณะ

ตาง ๆ ทางพนธกรรมของสงมชวต เรยกวา........................................................................ ...................................................................................................... ..................................... ............................................................................................................................. .............. 2. เรานยมศกษาโครโมโซมเมอเซลลแบงเซลลถงระยะ.......................................................... เพราะโครโมโซมจะพนเปนเกลยวแนน และหดตวสนจงเหนโครโมโซมชดเจน

3. โครโมโซม ยน และ DNA มความสมพนธกน คอ..............................................................

....................................................................................................................... ..................

............................................................................................................... .......................... 4. โครโมโซมทมลกษณะเหมอนกนเปนค ๆ แตละคเรยกวา ................................................

............................................................................................................... .......................... 5. รปรางโครโมโซมทมเซนโทรเมยรอยตรงกลาง แขนทง 2 ขางมความยาวเทา ๆ กน

เรยกวา................................................................ ..........................................................

เพอน ๆ ตงใจ

ท าใหเตมทเลยนะครบ

11

ค าชแจง : ใหนกเรยนปฏบตกจกรรมตามกจกรรมดงน

1. จดประสงคการปฏบตกจกรรม เพอใหนกเรยนสามารถเขยนอธบายรปรางลกษณะของโครโมโซมได

2. วสด เครองมอและอปกรณ 2.1 ปากกา 2.2 กระดาษเปลา 2.3 ไมบรรทด

3. ขนตอนการปฏบตกจกรรม

3.1 นกเรยนแตละกลมฝกปฏบตกจกรรมและบนทกผลการปฏบตกจกรรมแบบบนทก

บตรกจกรรมท 1 3.2 เกบรวบรวมขอมลทงหมดสรปผล อภปรายผลหนาชนเรยน


12

แบบบนทกบตรกจกรรมท 1 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

ค าชแจง : ใหนกเรยนเขยนอธบายรปรางลกษณะของโครโมโซมจากหวขอทก าหนด (8 คะแนน)

รปรางของโครโมโซม แบงตามต าแหนงของเซนโทรเมยร มกแบบ และแตละแบบ มรปรางอยางไร ..................................................................................................................................................... ......... ............................................................................................................................. ................................. ....................................................................................... ....................................................................... ............................................................................................................................. ................................. ...................................................................................................................................................... ........ .......................................................................................................................... .................................... ............................................................................................................................. ................................. ..............................................................................................................................................................

ชอ-นามสกล ................................................................................................... เลขท ...............

13


การคนพบสารพนธกรรม

สารพนธกรรมเปนสารชวโมเลกล (Biomolecules) ชนดหนง ท าหนาทในการเกบรกษา แสดงออกและสงตอขอมลทางพนธกรรม โดยการคนพบสารพนธกรรมนน เกดจากการคนควา ของนกวทยาศาสตร ดงน โยฮนน ฟรดรช มเชอร (Johann Friedrich Miecsher) คนพบกรดนวคลอกและพบวากรดนวคลอกไมใชโปรตน เพราะมธาตฟอสฟอรส รอเบรต ฟอยลแกน (Robert Feulgen) ใชสฟชนยอม DNA พบวา DNA อยกบโครโมโซมในนวเคลยส เฟรเดอรก กรฟฟท (Ferderic Griffith) กรฟฟท พบวาม transforming factor ทสามารถถายทอดลกษณะระหวางเชอสองชนดได ออสวอลด ท เอเวอร (Oswald T. Avery) คอลน แมคลอยด (Colin Macleod) และ เมคลน แมคคารท (Maclyn McCarty) ยนยนการทดลองของกรฟฟท วา เฉพาะ DNA เทานนเปนtransforming factor ทสามารถถายทอดลกษณะระหวางเชอสองชนดได

14

รปท 1 โครโมโซมและสารพนธกรรม ทมา https://ksnattie.files.wordpress.com/2013/01/chromosome1-1.jpg

ตงใจศกษาท าความเขาใจนะครบ ไมยากครบ

15

โครโมโซม (chromosome)

รปท 2 โครโมโซม (Chromosome) ทมา https://i0.wp.com/thumbs.dreamstime.com

สงมชวตประกอบดวยหนวยพนฐานทส าคญ คอ เซลล เซลลมสวนประกอบทส าคญ ไดแก

สวนทหอหม (เยอหมเซลลและผนงเซลล) ไซโตพลาสซมและนวเคลยส

รปท3 ภาพโครงสรางของนวเคลยส

ทมา https://paweena54181510124.files.wordpress.com.

16

รปท 4 โครโมโซม (chromosome) ทมา http://www.sciphotha.com/wp/wp-content/uploads/2016/09/CDR761781.jpg

ใ นภ า ว ะปกต เ ม อ มอ งผ า นกล อ งจลทรรศนจะเหนโครโมโซมมลกษณะคลายเสนดายบาง ๆ เรยกวา “โครมาทน (Chromatin)” ขดตวอยในนวเคลยส เมอเซลลเรมแบงตว เสนโครมาทนจะหดตวสนเขามลกษณะเปนแทงจงเรยกวา “โครโมโซม” แตละโครโมโซมประกอบดวยแขนสองขางทเรยกวา “โครมาทด (Chromatid)” ซ งแขนท งสองข างจะมจ ดเช อมกน เร ยกว า “เซนโทรเมยร (Centromere)”

http://www.sciphotha.com/wp/wp-content/uploads/2016/09/CDR761781.jpg

17

โครโมโซม (Chromosome) เปนโครงสรางทอยในนวเคลยสของเซลล ในขณะทเซลล ไมแบงตวโครโมโซมจะยดยาวออกคลาย ๆ เสนใยเลก ๆ สานกนอยในนวเคลยส เมอมการแบงเซลล จะมการแบงโครโมโซม โดยโครโมโซมจะจ าลองตวเองขนมาเปนเสนคทเหมอนกนทกประการ แลวคอย ๆ ขดตวสนเขาโครโมโซมกจะโตมาก การศกษาโครโมโซมจงตองศกษาในระยะแบงเซลล ถามเทคนคในการเตรยมทด กจะสามารถมองเหนรปรางลกษณะของโครโมโซมจากกลองจลทรรศน และอาจนบจ านวนโครโมโซมได โครโมโซมเปนโครงสรางทอย ในนวเคลยสของเซลล ในขณะทเซลลไมแบงตว หรออยในระยะอนเตอรเฟต (Interphase) เราจะไมเหนโครโมโซมเนองจากโครโมโซมอยในลกษณะเปนเสนใยเลก ๆ อยในนวเคลยสเสนใยนเรยกวา โครมาทน (Chromatin) เมอเซลลแบงตวโครมาทนแตละเสนจะแบงจาก 1 เปน 2 เสน แลวขดตวสนเขาและหนาขนจนมองเหนเปนแทงในระยะโพรเฟสและเมทาเฟส และเรยก โครโมโซม ท าใหเรามองเหนรปรางลกษณะและจ านวนโครโมโซมได โครโมโซมทเหนไดชดในระยะเมทาเฟส ประกอบดวย โครมาทน 2 อน ยดตดกน ตรงเซนโทรเมยร ซงกคอ DNA สายยาวสายเดยวทพนรอบโปรตนทชอ ฮสโตน (Histone) เอาไว ท าใหรปราง โครมาทนคลายลกปดทเรยงตอ ๆ กน แลวม DNA พนรอบลกปดนนในเซลลทว ๆ ไป เมอยอมสเซลล สวนของโครมาทนจะตดสไดดและมองดคลายตาขายละเอยด ๆ จงเหนนวเคลยสชดเจน

รปท 5 โครงสรางโครโมโซม (chromosome) ทมา http://image.slidesharecdn.com

18

1. รปรางลกษณะและจ านวนโครโมโซม

สงมชวตชนดหนงอาจมโครโมโซมทมรปรางแบบเดยวหรอหลายแบบ สามารถศกษาโครโมโซมแบบตาง ๆ ไดดงรป

รปท 6 แสดงโครโมโซมแบบตาง ๆ ทมา http://www.vcharkarn.com/userfiles/238080/1%20(40).jpg

โครโมโซมแบงเปนแบบตาง ๆ ไดดงน 1. เมตาเซนตรก (Metacentric) เปนโครโมโซมทมแขนยน 2 ขางออกจากเซนโทรเมยร

เทากนหรอเกอบเทากน 2. ซบเมตาเซนตรก (Submetacentric) เปนโครโมโซมทมแขนยนออกมา 2 ขางจาก

เซนโทรเมยรไมเทากน 3. อะโครเซนตรก (Acrocentric) เปนโครโมโซมทมลกษณะเปนแทงโดยมเซนโทรเมยร

อยใกลกบปลายขางใดขางหนง จงเหนสวนเลก ๆ ยนออกจากเซนโทรเมยร 4. เทโลเซนตรก (Telocentric) เปนโครโมโซมทมลกษณะเปนแทงโดยมเซนโทรเมยร

อยตอนปลายสดของโครโมโซม

19

รปท 7 แสดงลกษณะรปรางของโครโมโซมแบบตางๆ ตามต าแหนงของเซนโทรเมยร ทมา http://image.slidesharecdn.com

ในสงมชวตทเซลลรางกาย มโครโมโซม 2 ชด เรยกวา ดพลอยด (Diploid : 2n) เชน คน

โครโมโซมชดหนงไดรบมาจากพอ อกชดหนงไดรบมาจากแม เมอมการแบงเซลลแบบไมโอซส โครโมโซมทเปนคกนจะมาเขาคกนแลวแยกออกจากกนไปสเซลลลกทสรางขน เมอเสรจสนการแบงเซลลแบบไมโอซส โครโมโซมในเซลลลกทเกดขนจะลดลงครงหนงเรยกวา แฮพลอยด (Haploid) โดยทวไปแลวสงมชวตแตละสปชสจะมจ านวนโครโมโซมคงท ดงตารางในหนาตอไปน

เราไปดตารางแสดงจ านวน

โครโมโซมในเซลลรางกาย

ของสงมชวตตาง ๆ คะ

20

ตาราง แสดงจ านวนโครโมโซมและสารพนธกรรม

สงมชวต จ านวนโครโมโซม(แทง)

สงมชวต จ านวนโครโมโซม(แทง)

เซลลรางกาย(2n)

เซลลสบพนธ(n)

เซลลรางกาย(2n)

เซลลสบพนธ(n)

แมลงหว 8 4 สกร 40 20

ขาวโพด 20 10 กระตาย 44 22

กลวย 22 11 มนษย 46 23

แตงโม 22 11 วว 60 30

ขาว 24 12 มา 66 33

กบ 26 13 สนข 78 39

แมว 38 19 ไก 78 39

เนองจากมเซลลขนาดเลกมากดงทนกเรยนทราบแลวนนและจากการศกษาโครงสราง

และองคประกอบของเซลลท าใหเราทราบอกวา โครโมโซมอยในภายในนวเคลยสและจะเหนไดชดเจนทสดภายใตกลองจลทรรศนในขณะทเซลลมการแบงตว

2. สวนประกอบของโครโมโซม

ถาหากจะประมาณสดสวนระหวาง DNA และโปรตนทเปนองคประกอบของโครโมโซม

ของยคารโอตจะพบวาประกอบดวย DNA 1 ใน 3 และอก 2 ใน 3 เปนโปรตน โดยสวนทเปนโปรตนจะเปนพวก ฮสโตน (Histone) และนอนฮสโตน (Non-Histone) อยางละประมาณเทา ๆ กน ในป พ.ศ. 2427 นกวทยาศาสตร พบวา ฮสโตนเปนโปรตนทมองคประกอบสวนใหญเปนกรดอะมโนทมประจบวก (basic amino acid) เชน ไลซนและอารจนน ท าใหมสมบตในการเกาะจบกบสาย DNA ซงมประจลบไดเปนอยางด และท าใหเกดการสรางสมดลของ ประจ (Neutralize) ของโครมาทนดวยสาย DNA พนรอบกลมโปรตนฮสโตนคลายเมดลกปดเรยกโครงสรางนวา นวคลโอโซม (Nucleosome) โดยจะมฮสโตนบางชนดเชอมตอระหวางเมดลกปดแตละเมด ดงรป

21

รปท 8 ภาพ DNA และฮสโตนทประกอบกนเปนโครโมโซมของยคารโอต ทมา http://image.slidesharecdn.com

ฮสโตน

ฮสโตน DNA

นวคลโอโซม

นวเคลยส เซลล

โครโมโซม

22

สวนของโปรตนนอนฮสโตนนนมมากมายหลายชนด อาจเปนรอยหรอพนชนดขนอยกบชนดของสงมชวตโดยโปรตนเหลานจะมหนาทแตกตางกนไป บางชนดมหนาทชวยในการขดตวของ DNA หรอบางชนดกเกยวของกบกระบวนการจ าลองตวเองของดเอนเอ (DNA replication) หรอการแสดงออกของยน เปนตน ส าหรบในโพรคารโอต เชน แบคทเรย E. coli มจ านวนโครโมโซมชดเดยวเปนรปวงแหวนอยใน ไซโตพลาสซม ประกอบดวย DNA 1 โมเลกลและไมมฮสโตนเปนองคประกอบโครโมโซมของส งมชวตแตละชนดทปกตจะมจ านวนคงท เสมอและจะมจ านวน เปนเลขค เชน โครโมโซมของคนม 46 แทง หรอ 23 ค ซง โครโมโซมแบงออกเปน 2 ชนด คอ โครโมโซมรางกาย (Autosome) ม 44 แทงและโครโมโซมเพศ (Sex Chromosome) ม 2 แทง โดยโครโมโซมในเพศหญงจะมลกษณะและขนาดเหมอนกนทงคใชสญลกษณ XX สวนโครโมโซมเพศในเพศชาย จะมรปรางลกษณะและขนาดตางกนใชสญลกษณ XY

รปท 9 แสดงโครโมโซมของคน ทมา http://www.phanphit.ac.th/arunya/Biology/images/clip_image014.jpg

23

สารพนธกรรม

องคประกอบทางเคมของสารพนธกรรม สารพนธกรรม (DNA และ RNA) ประกอบดวย หนวยยอยทเรยกวา นวคลโอไทด

ซงมองคประกอบ ดงน 1. น าตาลเพนโทส (Pentose sugar) เปนน าตาลโมเลกลเดยวทมธาตคารบอน

5 อะตอม รปรางเปนวงแหวน ม 2 ชนด คอ น าตาลไรโบส (Ribose Sugar) พบใน RNA และน าตาลดออกซไรโบส (Deoxyribose Sugar) พบใน DNA น าตาลทงสองชนด มโมเลกลทเชอมตอกบคารบอนต าแหนงทสองตางกน โดยในน าตาลไรโบสจะเชอมตอกบหมไฮดรอกซ (-OH) สวนน าตาล ดออกซไรโบส จะเชอมตอกบไฮโดรเจนอะตอม (-H)

รปท 10 แสดงองคประกอบของน าตาลดออกซไรโบส และน าตาลไรโบส ทมา https://ratchapark.wordpress.com

2. เบสทมไนโตรเจนเปนองคประกอบ (Nitrogenous base) ม 2 ชนด ไดแก

2.1 เบสไพรมดน (Pyrimidine base) ประกอบดวยวงแหวนไพรมดน 1 วง ม 3 ชนด ไดแก ไซโทซน (Cytosine : C) ไทมน (Thymine : T) และยราซล (Uracil : U) โดยเบส T จะพบใน DNA และเบส U จะพบใน RNA เทานน

2.2 เบสพวรน (Purine base) ประกอบดวยวงแหวนไพรมดน 1 วง เชอมตอกบวงแหวนอมดาโซล (Imidazole ring) ม 2 ชนด ไดแก อะดนน (Adenine : A) และกวานน (Guanine : G)

24

3. หมฟอสเฟต (Phosphate Group) โครงสรางของเบสและน าตาลทเปนองคประกอบของกรดนวคลอค ดงรป (A) (B)

รปท 11 แสดงโครงสรางของนวคลโอไทด (A) และไนโตรจนสเบส (B) ทมา http://www.thaibiotech.info

นวคลโอไทดแตละหนวยจะเชอมตอกนเปนสายพอลนวคลโอไทด โดยใชหมไฮดรอกซ ทตอกบคารบอนต าแหนงท 3 ของน าตาลเพนโทสเชอมตอกบหมฟอสเฟตของนวคลโอไทดหนวยถดไป โดยจะเรยกปลายทหมฟอสเฟตวา ปลาย 5' phosphate และเรยกปลายทหมไฮดรอกซวา ปลาย 3' -OH

ไปดโครงสราง ของสารพนธกรรม

ตอนะครบ

http://www.thaibiotech.info/

25

โครงสรางของสารพนธกรรม

โครงสรางของ DNA สามารถสรปไดดงน 1. DNA ประกอบดวยสายพอลนวคลโอไทดสองสายเขาคกนในทศทางตรงกนขาม

(Antiparallel) คอ ปลาย 5' phosphate และ 3' –OH ของแตละเสนจะอยคนละดานกน 2. สาย DNA มลกษณะเปนเกลยวคเวยนขวา (Right Helix Strand) มเสนผานศนยกลางขนาด 20 A โดยการบดเกลยวของ DNA ท าใหเกดเปนรอง 2 แบบ คอ รองขนาดใหญ (Major Groove) และรองขนาดเลก (minor groove) 3. สายพอลนวคลโอไทดทงสองสายเชอมตอกนดวยพนธะไฮโดรเจน (hydrogen bond) ระหวางหมไนโตรจนสเบส (Nitrogenous Base) ของสายพอลนวคลโอไทดแตละสาย โดย มการเขาคของเบสทจ าเพาะ เรยกวา เบสคสม (Complementary Base) โดยเบส A จะจบกบเบส T ดวยพนธะไฮโดรเจน 2 พนธะ และเบส G จะจบกบเบส C ดวยพนธะไฮโดรเจน 3 พนธะ ซงจ านวนพนธะ สามารถบงบอกความเสถยรของสาย DNA นน ๆ

รปท 12 โครงสรางทางเคมของ DNA ทมา http://www.student.chula.ac.th/~58370571/image/box/dna/DNA-DoubleHelix.jpg

4. ระหวางแตละคเบสจะมระยะหาง 3.4 A และท ามม 36° ดงนน สาย DNA จะเวยนครบรอบทก 10 คเบส หรอเปนระยะ 34 A

26

โครงสรางของ DNA ในโพรแครโอต มรปรางเปนวงแหวนไมมโปรตนเกาะอาจพบ external DNA รปรางเปนวงแหวนขนาดเลก เรยกวา พลาสมด (Plasmid) โครงสราง DNA ในยแครโอตมรปรางเปนแทงทเกดจากการขดตวของสาย ดเอนเอรวมกบโปรตน เมอเกดการจ าลองตวเอง (Replication) จะคลายตวออกจากโปรตนชวคราว โครงสราง RNA ประกอบดวยสายพอลนวคลโอไทดเพยงสายเดยว มเบส A , U , G และ C โดย RNA ทส าคญในกระบวนการสรางโปรตนจะประกอบดวย RNA ดงน - messenger RNA (mRNA) เปน RNA ทถายขอมลพนธกรรม (Genetic Information) จาก DNA ไปสโปรตน โดย mRNA จะลอกรหส (Transcription) มาจาก DNA ในสวนทเปนยน ในสงมชวตพวกยแครโอตจะมการตดสวนอนทรอน (Intron) ออก เรยกวา กระบวนการ mRNA splicing

- ribosomal RNA (rRNA) มหนาทเขาไปจบกบ mRNA เพอให RNA polymerase และ tRNA น ากรดอะมโนเขามาสงเคราะหสายพอลเพปไทด

- transfer RNA (tRNA) เปน RNA ทมกรดอะมโนทจ าเพาะจบอยท ปลาย 3' –OH มหนาทน ากรดอะมโนไปสรางพอลเพปไทด โดย tRNA จะม anticodon loop ซงเปนสวนของเบส 3 ตวทเขาคกบโคดอน (Codon) บน mRNA

เรยนรเกยวกบสมบต

ของสารพนธกรรมตอนะคะ

27

สมบตของสารพนธกรรม

1. สามารถเพมจ านวนตวเองไดโดยมลกษณะเหมอนเดม ท าใหสามารถสงตอใหรนถดไปได 2. สามารถควบคมการสงเคราะหสารทจ าเปนในการท ากจกรรมตาง ๆ ของเซลลได 3. อาจเกดการเปลยนแปลงได ซงการเกดรปแบบพนธกรรมใหม ๆ ท าใหมโอกาสเกดสงมชวตสปชสใหมและเกดววฒนาการได จากสมบตของสารพนธกรรมสามารถสรปหนาทและการท างานเปนแผนภาพการสงถายขอมลพนธกรรม (Central dogma) ไดดงน

รปท 13 แสดงการสงถายขอมลทางพนธกรรม (central dogma) ทมา https://www.slideshare.net

central dogma คอ แผนภาพสรปหนาทและการท างาน ของ DNA ซงสวนใหญ สารพนธกรรมของสงมชวตมกเปน DNA และการเพมจ านวนตวเองของ DNA เรยกวา replication โดยการควบคมการสงเคราะหสารทใชในกจกรรมตาง ๆ ของเซลล ประกอบดวยกระบวนการลอกรหส (Translation) เปนการแปลรหส DNA เปน RNA และกระบวนการแปลรหส (Translation) จาก RNA เปนโปรตน นอกจากน ยงพบวา ไวรสบางชนดสามารถเปลยน RNA กลบเปน DNA ไดดวยกระบวนการ reverse transcription และไวรสบางชนดทมสารพนธกรรมเปน RNA สามารถเพมจ านวน RNA ของตวเองดวยกระบวนการ RNA replication

เตรยมตวไปท า บตรกจกรรมนะคะ

Central Dogma

28

ค าชแจง : ใหนกเรยนตอบค าถามจากค าถามทก าหนดใหตอไปนใหถกตอง

1. จดประสงคการปฏบตกจกรรม 1.1 นกเรยนสามารถเขยนอธบายโครงสรางพนฐานของดเอนเอจากโจทยทก าหนดใหได 1.2 นกเรยนสามารถเลอกตอบค าถามเกยวกบสมบตของสารพนธกรรมได

2. วสด เครองมอและอปกรณ

2.1 แบบบนทกบตรกจกรรมท 2 2.2 ปากกา กระดาษเปลา ไมบรรทด

3. ขนตอนการปฏบตกจกรรม

3.1 นกเรยนแตละกลมฝกปฏบตกจกรรมและบนทกผลการปฏบตกจกรรมแบบบนทก บตรกจกรรมท 2

3.2 เกบรวบรวมขอมลทงหมดสรปผล อภปรายผลหนาชนเรยน

เรอง เรยนรโครโมโซมและสารพนธกรรม

29

แบบบนทกบตรกจกรรมท 2 เรอง รจกสารพนธกรรม

ตอนท 1

ค าชแจง : ใหนกเรยนวาดภาพโครงสรางของเบสและน าตาลทเปนองคประกอบของกรดนวคลอค (10 คะแนน)

30

ตอนท 2 โครงสรางและสมบตของสารพนธกรรม

ค าชแจง : ใหนกเรยนน าอกษรทางดานขวามอมาใสหนาขอความซายมอทมความสมพนธกน (10 คะแนน) ............. 1. หมไนโตรจนสเบส (nitrogenous base) ก. replication ของสายพอลนวคลไทดแตละสาย โดยมการเขาคของเบส ข. Cytoplasm ทจ าเพาะ ค. Uracil ............. 2. รปรางเปนวงแหวนของนาดเลก ง. tRNA ............. 3. เปน RNA ทถายขอมลพนธกรรม (gentic information) จ. Complementary base จาก DNA ไปสโปรตน ฉ. translation ............. 4. การเพมจ านวนตวเองของ DNA ช. Ribosome ............. 5. กระบวนการลอกรหส ซ. Genetic code ............. 6. กระบวนการแปลรหส ฌ. Anticodon ............. 7. มหนาทเขาไปจบกบ mRNA เพอให RNA polymerase ญ. plasmid และ tRNA น ากรดอะมโนเขามาสงเคราะห ฎ. rRNA สายพอลเพปไทด ฏ. mRNA ............. 8. มหนาทน ากรดอะมโนไปสรางพอลเทปไทด โดย tRNA ฐ. Translation จะม anticodon loop ฑ. Pyrimidine base ............. 9. เบสไซโทซน (cytosine) เบสไทมน (thymine) และ ฒ. Purine base เบสยราซล (uracil) ณ. Purine base ............. 10. เบสอะดนน (adenine) และเบสกวานน (guanine) ด.cytoplasm

ชอ-นามสกล ................................................................................................. เลขท ................

31

ค าชแจง : จงตอบค าถามตอไปน

1. จงอธบายความสมพนธของโครโมโซมและสารพนธกรรม ............................................................................................................................. ................. ............................................................................................................................................... ............................................................................................................................. .................. ............................................................................................................................. .................. 2. จงเตมเบสทสามารถเขาคกนใหถกตอง

32

แบบทดสอบหลงเรยน


รายวชาชววทยาพนฐาน รหสวชา ว30103 ชนมธยมศกษาปท 5

ค าชแจง ใหนกเรยนท าเครองหมายกากบาท () ทนกเรยนเหนวาถกตองทสดเพยง ค าตอบเดยวลงในกระดาษค าตอบ

1. ขอใดตอไปนเปนการเลอกเซลลเพอศกษาโครโมโซมของคน ไดตรงตามวตถประสงค นอยทสด

ก. ศกษาความผดปกตทางพนธกรรมใชเซลลกลามเนอ ข. ตรวจมะเรงในเซลลเมดเลอดขาวจะใชเซลลไขกระดก ค. วนจฉยความผดปกตหรอโรคบางอยางของทารกใชชนเนอรก ง. ศกษาลกษณะ ขนาด จ านวนโครโมโซมเพอท าคารโอไทปใชลมโฟไซต

2. ดเอนเอทพนรอบกลมโปรตนฮสโตนคอขอใด ก. nucleoid ข. nucleoside ค. nucleotide ง. nucleosome

3. ขอใด ไมใช สวนประกอบของนวคลไอไทด

ก. น าตาลเพนโทส ข. ไนโตรจนสเบส ค. หมฟอสเฟต ง. โปรตน

33

4. ถานกเรยนมความประสงคจะศกษาการเปลยนแปลงของโครโมโซม นกเรยนจะเลอกศกษาจากกระบวนการใด และโดยวธการในขอใด

ก. การปฏสนธโดยการยอมสโครโมโซม ข. การแบงเซลลโดยการยอมสโครโมโซม ค. การเจรญเตบโตโดยการเพาะเลยงเนอเยอ ง. การสบพนธโดยวธการผสมพนธแบบอาศยเพศ

5. ถาเปรยบเทยบโครงสรางของ DNA เหมอนบนไดเวยน สงใดนาจะเปรยบไดกบขนของบนได ก. หมฟอสเฟตจบกบน าตาลเพนโทส ข. น าตาลเพนโทสจบกบน าตาลเพนโทส ค. ไนโตรจนสเบสจบกบไนโตรจนสเบส ง. น าตาลเพนโทสจบกบไนโตรจนสเบส 6. DNA สายหนงมล าดบเบส A A T C C G G T A เมอจบกบ DNA คสายแลวจะมการสรางพนธะ

ไฮโดรเจนกพนธะ ก. 9 พนธะ ข. 18 พนธะ ค. 22 พนธะ ง. 27 พนธะ

7. ขอใดเปนลกษณะของสารพนธกรรมทแตกตางไปจากสารชวโมเลกลอนๆ

ก. เพมจ านวนไดดวยตวเอง ข. มโครงสรางเปนสายยาวทไมแตกกง ค. เกดจากอนพนธสายยาวมากกวา 1 สายมาเขาคกน ง. เกดจากโมเลกลหนวยยอยมาประกอบกนเปนหนวยใหญ 8.

34

8. พจารณาขอตอไปน 1. กรดนวคลอกชนด RNA จะมสารเบส A T C G 2. น าตาลดออกซไรโบสเปนองคประกอบของ DNA 3. กรดนวคลอก พบไดทงในนวเคลยส และไซโทพลาสซม 4. กรดนวคลอกประกอบดวยนวคลโอไทดจ านวนมากมาตอกน ขอใดเปนจรงเกยวกบกรดนวคลอก ก. ขอ 1, 3 ข. ขอ 2, 3 ค. ขอ 2, 3, 4 ง. ขอ 1, 2, 3, 4 9. ในการท าลายพนธะไฮโดรเจนของเบสคสมในดเอนเอดวยความรอน ดเอนเอ ในขอใดตองใชความ

รอนมากทสด ก. DNA ทประกอบดวยไทมน 40% ข. DNA ทประกอบดวยอะดนน 35% ค. DNA ทประกอบดวยกวานน 30% ง. DNA ทประกอบดวยไซโทซน 25%

10. ถา DNA สายหนงมล าดบเบส 3/ AATCCG 5/ ล าดบเบสบนสาย DNA อกสายหนงทคสมกนได

พอดควรมล าดบเบสตามขอใด ก. 5/ U U A G G C 3/ ข. 3/ U U T G G C 5/ ค. 3/ T T A U U G 5/ ง. 5/ T T A G G C 3/

ตงใจท าแบบทดสอบนะครบ

35

บรรณานกรม

____. (2551). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลาง กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : ชมชน สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย. นพนธ ตงคณานรกษ และคณตา ตงคณานรกษ. (2555). Compact เคม ม.4 เลม 1. กรงเทพฯ : แมค. ประสงค หล าสะอาด และจตเกษม หล าสะอาด. (2556). คมภรชววทยา ENTRANCE ม.4-6. กรงเทพฯ : พฒนา, 2556. พฒนาคณภาพวชาการ. (2556). หนงสอเรยนรายวชาพนฐานวทยาศาสตรชวตกบสงแวดลอม สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต. กรงเทพฯ : พฒนาคณภาพวชาการ (พว.), ศทธน พลทรพย และคณะ. (2558). GOAL ชววทยาพนฐานและเพมเตม ม.4. กรงเทพฯ : แมคเอดดเคชน, สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงศกษาธการ. (2553). หนงสอเรยน รายวชาชววทยาพนฐาน กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 – 6 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 . กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย. หนงสอเรยนรายวชาพนฐาน ชววทยา กลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร ชนมธยมศกษาปท 5 – 6 ตามหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. เวบไซตบนเครอขายอนเทอรเนต การเชอมตอระหวางนวคลโอไทดและสายพอลนวคลโอไทดทเกดจากการเชอมตอระหวาง นวคลนวลโอไทด. (2559). [ online]. เขาไดจาก. http://cs4940207547.site90.com/cs4940207227/Img_Scan/8_large.jpg. [2559, มกราคม 22]. การแสดงโครโมโซมแบบตาง ๆ. (2559). [ online]. เขาไดจาก http://www.vcharkarn.com/userfiles/238080/1%20(40).jpg. [2559, มกราคม 20].

http://cs4940207547.site90.com/cs4940207227/Img_Scan/8_large.jpg

http://www.vcharkarn.com/userfiles/238080/1%20(40).jpg

36

บรรณานกรม

การแสดงดเอนเอและฮสโตนทประกอบกนเปนโครโมโซมของยคารโอต. (2559). [ online]. เขาไดจาก. http://image.slidesharecdn.com. [2559, มกราคม 21]. การแสดงลกษณะรปรางของโครโมโซมแบบตาง ๆ ตามต าแหนงของเซนโทรเมยร. (2559). [ online]. เขาไดจาก. http://image.slidesharecdn.com. [2559, มกราคม 21]. โครโมโซม (chromosome). (2559). [ online]. เขาไดจาก https://i0.wp.com/thumbs.dreamstime.com. [2559, มกราคม 17]. โครโมโซมและสารพนธกรรม. (2559). [ online]. เขาไดจาก https://ksnattie.files.wordpress.com/2013/01/chromosome1-1. [2559, มกราคม 16]. โครงสรางของนวเคลยส. (2559). [ online]. เขาไดจาก https://paweena54181510124.files.wordpress.com/2013/07/index_clip_imag e001.jpg. [2559, มกราคม 18]. โครงสรางโครโมโซม (chromosome). (2559). [ online]. เขาไดจาก http://image.slidesharecdn.com. [2559, มกราคม 19]. แสดงการสงถายขอมลทางพนธกรรม (central dogma). (2559). [ online]. เขาไดจาก. https://www.slideshare.net. [2559, มกราคม 23]. องคประกอบทางเคมของ DNA. (2559). [ online]. เขาไดจาก http://www.student.chula.ac.th/~58370571/image/box/dna/DNA- DoubleHelix.jpg. [2559, มกราคม 22].

http://image.slidesharecdn.com/

https://i0.wp.com/thumbs.dreamstime.com

https://ksnattie.files.wordpress.com/2013/01/chromosome1-1

https://paweena54181510124.files.wordpress.com/2013/07/index_clip_image001.jpg

https://paweena54181510124.files.wordpress.com/2013/07/index_clip_image001.jpg

http://image.slidesharecdn.com/

https://www.slideshare.net/

http://www.student.chula.ac.th/~58370571/image/box/dna/DNA-DoubleHelix.jpg

http://www.student.chula.ac.th/~58370571/image/box/dna/DNA-DoubleHelix.jpg

37

ภาคผนวก

38

กระดาษค าตอบกอนเรยน-หลงเรยน

ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

แบบทดสอบกอนเรยน ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

ชอ-สกล……………………………………………………………………….. เลขท………. ชน ม. 5/……

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ขอ ก ข ค ง 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

แบบทดสอบหลงเรยน ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

39

แบบสรปผลการประเมนคะแนนกอนและหลงเรยน

ชดท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

เกณฑการประเมน

แบบทดสอบ คะแนนเตม คะแนนทได หมายเหต กอนเรยน (Pre-test) 10 หลงเรยน (Post-test) 10 พฒนาการทางการเรยนร ผลตางของคะแนน รอยละ……………………….

การวดความคงทนในการเรยนร ภายหลงการจดการเรยนการสอน 3 สปดาห หลงเรยน (Post-test) 10 ความเขาใจแบบคงทน (ขอสอบคขนาน)

10

พฒนาการทางการเรยนร ผลตางของคะแนน รอยละ………………………. ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..) ต าแหนง…………………………………..………………….

ชอ-สกล………………………………………………………………… เลขท…………. ชน ม. 5/……

คะแนนระหวาง 9 – 10 อย ในเกณฑ ดมาก

คะแนนระหวาง 7 – 8 อย ในเกณฑ ด

คะแนนระหวาง 5 – 6 อย ในเกณฑ พอใช

คะแนนระหวาง 0 – 4 อย ในเกณฑ ปรบปรง

40

แบบประเมนบตรกจกรรมท 1 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

1. เกณฑการใหคะแนน

ระดบคะแนน รายการ

2 เ ข ยนอธ บ ายร ปร า งล กษณะของ โคร โม โซม ถ กต อ ง ช ด เ จน และครอบคลม

1 เขยนอธบายรปรางลกษณะของโครโมโซมถกตองแตไมครอบคลม

0 ตอบค าถามตอบค าถามถกตองไมถกตอง

2. เกณฑการประเมน

ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน

คะแนนระหวาง 7 - 8 ด/ดมาก 3

คะแนนระหวาง 4 - 6 พอใช 2

คะแนนระหวาง 0 - 3 ปรบปรง 1

* ผานเกณฑรอยละ 70 ของคะแนนเตม (ตองไดคะแนน 6 คะแนนขนไป) คะแนนเตม 8 คะแนน ไดคะแนน................คะแนน ระดบคณภาพ......................

ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

41

แบบประเมนบตรกจกรรมท 2 เรอง โครโมโซมและสารพนธกรรม

1. เกณฑการใหคะแนน ตอนท 1 1.1 ความถกตองสมบรณของภาพ


3 ผลงานเสรจสมบรณระบายสไดถกตองสวยงาม ตรงตามเวลาทครผสอนก าหนด

2 ผลงานเสรจสมบรณระบายสไดถกตองเพยงบางสวน ใชเวลาตามทก าหนด

1 ผลงานเสรจแตไมสมบรณใชเวลามากกวาทก าหนด

0 ไมมความถกตองสมบรณ

1.2 ความคดสรางสรรค


3 ผลงานมลกษณะคลายแบบทครสอนแตมรายละเอยดมากขน

2 ผลงานมลกษณะคลายแบบทครสอนแตมรายละเอยดนอย

1 ผลงานมลกษณะแตกตางแบบทครสอน

0 ไมมความคดสรางสรรค

1.3 เนอหาและองคประกอบ


4 เนอหาถกตอง ชดเจนและครอบคลม

3 เนอหาถกตอง แตไมครอบคลม

2 เนอหาไมครบและไมถกตอง

1 เนอหาผดจ านวนมาก

0 ไมมเนอหาและองคประกอบ

42

ตอนท 2


1 ตอบไดถกตอง

0 ตอบไมถกตอง


ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน

คะแนนระหวาง 16 - 20 ด/ดมาก 3

คะแนนระหวาง 10 - 15 พอใช 2

คะแนนระหวาง 0 - 9 ปรบปรง 1

* ผานเกณฑรอยละ 70 ของคะแนนเตม (ตองไดคะแนน 14 คะแนนขนไป) คะแนนเตม 20 คะแนน ไดคะแนน................คะแนน ระดบคณภาพ......................

ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

43

แบบประเมนพฤตกรรมการท างานกลม

1. เกณฑการใหคะแนน 1.1 รวมมอวางแผนการท างาน


4 รวมมอวางแผนการท างานเปนระบบตามขนตอน มขอเสนอทเปนประโยชน ในการวางแผนงานดเยยม

3 รวมมอวางแผนการท างานเปนระบบตามขนตอน มขอเสนอทเปนประโยชน ในการวางแผนงานด

2 รวมมอวางแผนการท างานไมเปนระบบตามขนตอน มขอเสนอแนะทเปนประโยชนในการวางแผนบาง

1 รวมมอวางแผนการท างานไมเปนระบบตามขนตอน 0 ไมมความรวมมอวางแผนการท างาน

1.2 ความรบผดชอบตอหนาท ระดบคะแนน รายการ

4 ทกคนท าหนาทและรบผดชอบตอหนาทของตนเองดเยยม 3 ทกคนท าหนาทและรบผดชอบตอหนาทของตนเองด 2 ทกคนท าหนาทและรบผดชอบตอหนาทของตนเองดพอใช 1 ทกคนท าหนาทและรบผดชอบตอหนาทของตนเองนอยมาก 0 ไมมความรบผดชอบตอหนาท

1.3 เปนผพดและผฟงทด ระดบคะแนน รายการ

4 มมารยาทในการพดการฟง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนเสมอ ใชค าพด และน าเสยงไดเหมาะสมดมาก

3 มมารยาทในการพดการฟง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนบอยครง ใชค าพดและน าเสยงไดเหมาะสมด

2 มมารยาทในการพดการฟง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนบอยครง ใชค าพดและน าเสยงไดเหมาะพอใช

44


1 ขาดมารยาทในการพดการฟง ยอมรบฟงความคดเหนของผอนนอย บางครงใชค าพดไมเหมาะสม

0 ไมยอมรบฟงความคดเหนของผอน สวนมากใชค าพดไมเหมาะสม 1.4 การแสดงความคดเหน


4 ใชเหตผลในการแสดงความคดเหนไดดมากและมงประโยชนเพอการพฒนาคณภาพงานเปนส าคญ

3 ใชเหตผลในการแสดงความคดเหนไดด 2 ใชเหตผลในการแสดงความคดเหนไดบางพอสมควร 1 ใชความรสกสวนตวในการแสดงความคดเหนมากกวาใชเหตผล 0 ไมรวมแสดงความคดเหน

1.5 ยอมรบขอสรปผลงานกลม มสวนรวมปรบปรงงานกลม ระดบคะแนน รายการ

4 มสวนรวมในการสรป ยอมรบขอสรปของกลม รวมรบผดชอบปรบปรง แกไขงานของกลมทงหมดดวยความเตมใจ

3 มสวนรวมในการสรป ยอมรบขอสรปของกลม รวมรบผดชอบปรบปรง แกไขงานสวนใหญของกลม

2 มสวนรวมในการสรปบาง ยอมรบขอสรปของกลม รวมรบผดชอบและปรบปรงแกไขผลงานของกลมพอสมควร

1 มสวนรวมในการสรป ยอมรบขอสรปของกลม รวมรบผดชอบและปรบปรงแกไขงานของกลมเพยงเลกนอย

0 ไมยอมรบขอสรป ผลงานกลม และไมมสวนรวมปรบปรงงานกลม

2. เกณฑการประเมน ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน

16 - 20 ด/ดมาก 3 10 - 15 พอใช 2 0 - 9 ปรบปรง 1

45

3. สรปผลคะแนน ผานเกณฑการประเมน จ านวน ............. คน ไมผานเกณฑการประเมน จ านวน ............. คน

ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

46

แบบประเมนความสามารถดานทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร


1.1 วางแผนก าหนดขนตอนการท างาน ระดบคะแนน รายการ

4 ระบภาระงานและขนตอนการท างานชดเจน การท างานทงหมดสอดคลองกบจดประสงคของงานดมาก

3 ระบภาระงานไดบางแตไมครบถวนทกขนตอน การท างานทก าหนดสวนใหญเหมาะสมดแผนการท างานโดยรวมสอดคลองกบจดประสงคของงานด

2 ระบภาระงานและขนตอนการท างานไดพอสมควร ขนตอนการท างานบางสวนไมเหมาะสมแผนการท างานเหมาะสมกบจดประสงคของงานพอใช

1 ระบภาระงานและขนตอนการท างานดวยตนเองไมได ตองไดรบความชวยเหลอจงจะวางแผนงานได

0 ไมระบภาระงานและขนตอนการท างานดวยตนเอง 1.2 จดเตรยมอปกรณเครองมอ

ระดบคะแนน รายการ 4 จดเตรยมอปกรณเครองมอดวยตนเองไดครบถวนเหมาะสมกบงาน ดมาก 3 จดเตรยมอปกรณเครองมอดวยตนเองไดครบถวนเหมาะสมกบงานด 2 จดเตรยมอปกรณเครองมอดวยตนเองไดเหมาะสมกบงานพอใช

1 จดเตรยมอปกรณเครองมอดวยตนเองไมได ตองไดรบค าแนะน าจงจะท าไดส าเรจ

0 ไมจดเตรยมอปกรณเครองมอดวยตนเองไดครบถวนเหมาะสม 1.3 การสงเกต ศกษา ทดลอง รวบรวมขอมล


4 สงเกต ศกษา ทดลอง รวบรวมขอมลอยางถกตองครบถวนตามแผนทวางไว บนทกขอมลอยางตอเนอง และแกปญหาการท างานไดดวยตนเอง

3 สงเกต ศกษา ทดลอง รวบรวมขอมลอยางถกตองครบถวนตามแผนทวางไวบนทกขอมลอยางตอเนองและแกปญหาการท างานไดดวยตนเองเปน สวนใหญตองไดรบค าแนะน าเพยงเลกนอย

47


2 สงเกต ศกษา ทดลอง รวบรวมขอมลตามแผนทวางไว บนทกขอมลอยางตอเนองและแกปญหาการท างานไดดวยตนเองเปนบางสวนตองไดรบค าแนะน าเพยงบางสวน

1 สงเกต ศกษา ทดลอง รวบรวมขอมลตามแผนทวางไวบนทกขอมลอยางตอเนองและแกปญหาการท างานดวยตนเองไมไดตองไดรบค าแนะน าตลอดเวลา

0 ไมศกษา ทดลอง รวบรวมขอมลอยางถกตองครบถวนตามแผนทวางไว บนทกขอมลอยางตอเนอง และแกปญหาการท างานไดดวยตนเอง

1.4 การวเคราะหขอมล ระดบคะแนน รายการ

4 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมลไดอยางถกตอง ชดเจน เหมาะสมทกครง

3 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมลไดอยางถกตอง ชดเจนบอยครง 2 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมลไดอยางถกตอง ชดเจนบางครง 1 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมลได แตไมชดเจน 0 วเคราะหขอมล แปลความหมายขอมลไมถกตอง ไมเหมาะสม 1.5. การสรปความร

ระดบคะแนน รายการ 4 สรปความรดวยตนเองไดชดเจนดมาก ครบถวนตรงตามจดประสงค 3 สรปความรดวยตนเองไดชดเจนด คอนขางจะครบถวนตรงตามจดประสงค 2 สรปความรดวยตนเองไมไดทงหมดตองไดรบค าแนะน าเปนบางสวน 1 สรปความรดวยตนเองไมไดทงหมดตองไดรบค าแนะน าเปนสวนใหญ 0 ไมสรปความรดวยตนเอง

48

1.6 การน าเสนอผลงาน


4 จดกระท าขอมลใหเขาใจงาย น าเสนอขอมลเปนล าดบขนตอนชดเจนดมาก รปแบบการน าเสนอผลงานแปลกใหมนาสนใจดมาก

3 จดกระท าขอมลใหเขาใจงาย น าเสนอขอมลเปนล าดบขนตอนชดเจนดรปแบบการน าเสนอผลงานนาสนใจด

2 จดกระท าขอมลเหมาะสม น าเสนอขอมลชดเจนรปแบบการน าเสนอ นาสนใจพอสมควร

1 จดกระท าขอมลเขาใจไดยาก น าเสนอขอมลไดชดเจนและรปแบบการน าเสนอนาสนใจ

0 ไมน าเสนอขอมลเปนล าดบขนตอน 2. เกณฑการประเมน

ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน 20 - 24 ด 3 12 - 19 พอใช 2 0 - 11 ปรบปรง 1

3. สรปผลการประเมน ผานเกณฑการประเมน จ านวน ............. คน ไมผานเกณฑการประเมน จ านวน ............. คน

ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

49

แบบประเมนพฤตกรรมดานสมรรถนะส าคญของผเรยน


ดานสมรรถนะส าคญของผเรยน ระดบคณภาพ

4 3 2 1 ความสามารถในการสอสาร

1. สามารถวเคราะหจากเรองทฟง ด อานไดอยาง มเหตผล

2. เลอกรบหรอไมรบขอมลขาวสารดวยหลกเหตผล และความถกตอง

3. ใชวธการสอสารทเหมาะสม ตรงประเดน 4. ถายทอดความร ความคด ความเขาใจของตนเอง

โดยใชภาษาอยางเหมาะสมและมมารยาท

ปฏบตไดทง

4 ขอ

ปฏบตได

3 ขอ

ปฏบตได

2 ขอ

ปฏบตได

1 ขอ

ความสามารถในการคด 1. รจกคดวเคราะหขอมลขาวสารโดยใชเหตผล 2. คดสงเคราะหสถานการณหรอเรองราวตาง ๆ

และมการอางองแหลงขอมลไดเหมาะสม 3. คดสรางสรรคในสงใหมๆบนพนฐานหลกการอยางสม

เหตผล 4. คดอยางมวจารณญาณ และเปนระบบ


4 ขอ

ปฏบตได

3 ขอ

ปฏบตได

2 ขอ

ปฏบตได

1 ขอ

ความสามารถในการแกปญหา 1. แกปญหาโดยใชเหตผล 2. แสวงหาความรมาใชในการแกปญหา 3. เล อกว ธ ก ารแกปญหา โดยการค าน งถ ง

ผลกระทบตอตนเองและผอน 4. ประยกตความรมาใชในการปองกน และแกไข

ปญหาไดอยางถกตองเหมาะสมบนพนฐานของหลกเหตผล


4 ขอ

ปฏบตได

3 ขอ

ปฏบตได

2 ขอ

ปฏบตได

1 ขอ

50

ดานสมรรถนะส าคญของผเรยน ระดบคณภาพ

4 3 2 1 ความสามารถในการใชทกษะชวต

1. ปฏบตตนตามกฎของขอตกลงในการอยรวมกนอยางสม าเสมอและหลกเลยงพฤตกรรมไมพงประสงค

2. ใชกระบวนการตาง ๆ ในการด าเนนชวตประจ าวน เรยนรดวยตนเองตอเนอง

3. รจกจดการปญหาและความขดแยงตาง ๆ อยางเหมาะสม

4. รจกปรบตวใหทนกบการเปลยนแปลงของสงคม ท างานและอยรวมกนในกลมดวยการสรางเสรมความสมพนธ


4 ขอ

ปฏบตได

3 ขอ

ปฏบตได

2 ขอ

ปฏบตได

1 ขอ

ความสามารถในการใชเทคโนโลย 1. รจกเลอกและใชเทคโนโลยดานตาง ๆ ไดอยาง

สมเหตสมผล 2. มทกษะกระบวนการทางเทคโนโลย เพอการ

พฒนาตนเองและการท างาน 3. ใชเทคโนโลยในการแสวงหาความรได 4. ใชเทคโนโลยในแกปญหาอยางสรางสรรค

ถกตองเหมาะสมและมคณธรรม


4 ขอ

ปฏบตได

3 ขอ

ปฏบตได

2 ขอ

ปฏบตได

1 ขอ


ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน 16 - 20 ด/ดมาก 3 10 - 15 พอใช 2 0 - 9 ปรบปรง 1

51


ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

52

แบบประเมนคณลกษณะอนพงประสงค


1.1 มความรบผดชอบ ระดบคะแนน รายการ

4 มความรบผดชอบ ท างานตามหนาททไดรบมอบหมายอยางครบถวนเตมความสามารถ เมอมปญหาพยายามแกไขปญหาในการท างานดวยตนเองทกครง

3 มความรบผดชอบ ท างานตามหนาททไดรบมอบหมายครบถวน เมอมปญหาพยายามแกไขปญหาในการท างานดวยตนเองเปนบางครง

2 มความรบผดชอบ ท างานทไดรบมอบหมายไมครบถวน เมอมปญหาสามารถแกไขปญหาในการท างานดวยตนเองในบางครง

1 มความรบผดชอบ ในงานทไดรบมอบหมายไมครบถวน เมอมปญหาไมสามารถแกปญหาในการท างานดวยตนเอง

0 ไมมความรบผดชอบงานทไดรบมอบหมาย 1.2 มความซอสตยสจรต


4 มความซอสตย สจรต ไมคดลอกงานของผอน โดยไมตองก ากบ ตดตาม ไมทจรตในการท าแบบทดสอบเปนแบบอยางไดดเยยม

3 มความซอสตย สจรต ไมคดลอกงานของผอน แตตองก ากบบางเปนบางครง ตดตามไมทจรตในการท าแบบทดสอบ

2 มความซอสตย สจรต ไมคดลอกงานของผอนตองก ากบตดตามบอยครง ไมทจรตในการท าแบบทดสอบ

1 ไมคดลอกงานของผ อน ตองกก ากบอยางสม าเสมอ ไมทจรตในการท าแบบทดสอบ

0 พยามยามคดลอกงานผอนและทจรตเมอมโอกาส

53

1.3 มงมนในการท างาน

ระดบคะแนน รายการ 4 มความตงใจ สนใจ มงมน และกระตอรอรนตอการท างานอยางดเยยม 3 มความตงใจ สนใจ มงมน และกระตอรอรนตอการท างานอยางด 2 มความตงใจ สนใจ มงมน และกระตอรอรนตอการท างานพอใช 1 มความตงใจ สนใจ มงมน และกระตอรอรนตอการท างานนอย 0 ความตงใจ สนใจและไมมงมนท างานนอยมาก

1.4 มระเบยบวนย ระดบคะแนน รายการ

4 ท างานอยางมระเบยบเรยบรอยทกครง มวนยเคารพกฎการปฏบตตน ในหองเรยนและขณะทเรยนอยางเครงครดสม าเสมอ

3 ท างานอยางมระเบยบเรยบรอยบางครง มวนยเคารพกฎการปฏบตตน ในหองเรยนและขณะทเรยนอยางเครงครด

2 ท างานอยางมระเบยบเรยบรอยบางครง มวนยเคารพกฎการปฏบตตน ในหองเรยนและขณะทเรยนในบางครง

1 ท างานอยางมระเบยบเรยบรอยบางครง มวนยเคารพกฎการปฏบตตน ในหองเรยนและขณะทเรยนนอย

0 ท างานมระเบยบ เรยบรอย มวนย เคารพกฎการปฏบตตนในหองเรยน และขณะทเรยนนอยมาก

1.5 ตรงตอเวลา ระดบคะแนน รายการ

4 ท างานเสรจทนเวลาทก าหนดทกครง 3 เสรจทนเวลาเกอบทกครง 2 เสรจทนเวลาเปนบางครง

1 เสรจทนเวลาบางนาน ๆ ครง

0 ไมสามารถท างานเสรจทนเวลา

54


ระดบคะแนน ระดบคณภาพ การแปลคะแนน 16 - 20 ด/ดมาก 3 10 - 15 พอใช 2 0 - 9 ปรบปรง 1


ต าแหนง…………………………………..………………….

ลงชอ ผบนทก (…………………………………………………..)

ค...

Documents