a. aşağıda özellikleri verilen partilerin isimlerini yazalım. · osmanlı devleti 1854...

8. SINIF T.C. İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK 5.ÜNİTE

5

A. Aşağıda özellikleri verilen partilerin isimlerini yazalım.

1. Refet Bey, Rauf Bey, Adnan Bey tarafından kurulmuştur. Cumhuriyetin ilk muhalefet par-tisidir.

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası..........................................................

2. 9 Eylül 1923’te kurulmuştur. Cumhuriyet’in ilk partisidir.

Cumhuriyet Halk Fırkası......................................................................................

3. Ekonomik sıkıntılara çözüm bulma yolunda iktidar partisine dinamizm katmak adına kurul-muştur. Cumhuriyet’in ikinci muhalefet partisidir.

Serbest Cumhuriyet Fırkası................................................................................

B. Aşağıdaki partilerin karşısına benimsedikleri ekonomik görüşleri yazalım.

SIRA SENDE

Cumhuriyet Halk Fırkası Devletçilik

Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Liberalizm

Serbest Cumhuriyet Fırkası Liberalizm

BİLFEN YAYINCILIK5.ÜNİTE

8

B. MENEMEN OLAYI (KUBİLAY OLAYI)

Menemen Olayı’nın siyasi hayata etkisini yazınız.

Bu olay Türk halkının siyasi olgunluk seviyesinin düşük olduğunu kanıtlamış ve 1946 yılına kadar tek partili siyasi yaşam sürdürülmüştür.

Kubilay

✽ Mustafa Kemal, çok partili sisteme geçmek için Fethi (Okyar)

Bey’den yeni bir parti kurmasını istedi. Fethi Bey’in, Serbest Cum-

huriyet Fırkası’nı kurmasından sonra partiye rejim karşıtları gir-

meye başladı. Parti içerisinde bu kişilerin sayıca arttığını gören

Fethi Bey, 17 Kasım 1930’da partiyi kapattığını ilan etti. Kısa bir

süre sonra ise isyan patlak verdi.

✽ Manisa’da ‘‘Derviş Mehmet’’ adlı kişi etrafında toplanan isyan-

cı bir grup İzmir’in Menemen ilçesine geldi. Derviş Mehmet, cami

çıkışında halkın dini duygularını istismar ederek kendilerine katılan

küçük bir grupla hükûmet konağına doğru yürüyüşe geçti.

✽ Olayın duyulması üzerine Asteğmen Öğretmen Kubilay, emrindeki askerlerle olay yerine gel-

di. Kubilay grubun dağılmasını istedi; Ancak uyarıları dinlemeyen ve kendisine saldıran Derviş

Mehmet tarafından şehit edildi.

✽ Olay sonunda bölgede sıkıyönetim ilan edildi. Kısa sürede Derviş Mehmet ve adamları yaka-

lanarak askeri mahkemede yargılandılar.

BİRLİKTE ÇÖZELİM


9

Şeyh Sait İsyanı’nın çok partili hayata geçiş denemelerine ve dış politikaya etkisi ne şekil-de olmuştur? Yazınız.

Şeyh Sait İsyanı’nı başlatan çıkarcı çevrelerin “Din elden gidiyor.” sloganıyla hareket etme-leri aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?

A) Ayaklanmaya yönelik yurt dışı destek elde etmeye çalışıldığınınB) Dinin siyasi araç olarak kullanıldığınınC) Çok partili yaşama cephe alındığınınD) Ayaklanmanın Osmanlı yönetimince desteklendiğinin

Şeyh Sait Ayaklanması, doğuda bir Kürt Devleti kurmaya yöneliktir. İsyancılar, tarikat lider-lerinden birinin önderliğinde ayaklanmış ve “Din elden gidiyor.” sloganıyla hareket ederek dini araç olarak kullanmışlardır.

Yanıt: B

Türkiye’deki ilk muhalefet partisi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası, “Dinsel inanışlara saygılıyız.” sloganıyla hareket etmiştir. Bu partinin kuruluşundan kısa süre sonra patlak veren Şeyh Sait İsyanı’nda isyancılar “Din elden gidiyor.” sloganıyla hareket etmişlerdir. Hükûmet, parti söylemlerinin isyanda etkili olduğuna kanaat getirmiş ve Terakkiperver Cumhuriyet Fır-kası’nı kapatmıştır.

ÖRNEK


KARMA SORULAR

10


1. 13 Şubat 1925 yılında yaşanan Şeyh Sait isyanı sonrasında bazı tedbirler alınmıştır.

Aşağıdakilerden hangisi bu tedbirlerden biri değildir?

A) Bölgede sıkı yönetim ilan edildi.B) Takrir-i Sükun Kanunu çıkarıldı.C) İstiklal mahkemeleri kuruldu.D) Serbest Cumhuriyet Fırkası kapatıldı.

2. Mustafa Kemal’in isteği üzerine Fethi Okyar’a yeni bir parti kurulması söylenmiştir. Buradaki amaç halka demokratik yaşamın öğretilmesidir.

Yukarıdaki paragrafa bakarak aşağıdaki par-tilerden hangisinin kurulduğu söylenebilir?

A) Cumhuriyet Halk FırkasıB) Serbest Cumhuriyet FırkasıC) Demokrat PartiD) Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası

3. 23 Aralık 1930 tarihinde İzmir’in Menemen ilçesinde, Derviş Mehmet ve etrafına topladığı insanlarla Cumhuriyet rejimini yıkmak istedir.

Yukarıdaki paragrafa bakarak isyancılar ile ilgili aşağıdaki yorumlardan hangisi yapılabilir?

A) Gerici bir ayaklanmadır.B) Demokratik bir hayat istemektedirler.C) Derviş Mehmet Cumhurbaşkanı olmak iste-

mektedir.D) Terakkiperver Cumhuriyet Halk Fırkasının

kapatılmasına tepkidir.

1. Şeyh Sait İsyanı’nın dış politikaya etkisi ne olmuştur?

Musul Irak’a bırakılmıştır.

2. Cumhuriyet’in ilk yıllarında kurulan partilerin ekonomik görüşlerini yazınız.

Cumhuriyet Halk Fırkası = DevletçilikTerakkiperver Cumhuriyet Fırkası = LiberalizmSerbest Cumhuriyet Fırkası = Liberalizm

3. Menemen İsyanı karşısında Mustafa Kemal’in tutumu ne olmuştur? Kısaca anlatınız.

Mustafa Kemal olayı duyduğunda “Yakın mene-meni” demiştir. Bu sözüyle gerici bir ayaklanma olan bu olaya tepkisini çok sert bir şekilde dile getirmiştir. İsyancılar yakalanarak istiklal mahkemelerinde yargılanmıştır.


13

ATATÜRK DÖNEMİ TÜRK DIŞ POLİTİKASININ TEMEL İLKELERİ

✽ Türkiye Cumhuriyeti’nin Atatürk dönemi dış politikası, Türk Devleti’nin güçlendirilmesi ama-

cına yöneliktir. Tüm bunları gerçekleştirirken esas alınan temel ilke “Yurtta sulh, cihanda

sulh!” ilkesidir.

Atatürk dönemi Türk dış politikası iki döneme ayrılır

1923 - 1930 dönemi

✽ Lozan’da elde edilen kazanımla-

rın korunması ve Musul sorunu

1930 - 1939 dönemi ✽ II. Dünya Savaşı öncesi savunma amaçlı politika ve ulusal çıkarla-rı koruma

✽ Genel olarak “Yurtta barış, Dün-ya’da barış.” politikasını uygulama

Mustafa Kemal Atatürk’ün “Yurtta Sulh Cihanda Sulh” sözünü açıklayan bir paragraf yazınız.

SIRA SENDE


14

Türk Dış Politikası’nın Esasları Lozan Barış Antlaşması ile büyük ölçüde sağlanmış ve günü-

müzde sağlanmaya devam etmektedir.

✽ Türk Dış Politikasının Temel İlkeleri:

ÀDiplomaside dürüst, açık ve tutarlı olmak,

ÀMillî sınırlar içinde siyasal varlığımızı millî güce dayanarak korumak,

ÀGerçekçi amaçları hayata geçirmek,

ÀUzun vadeli politikalar üretmek,

ÀUluslararası eşitlik ilkesini gözetmek,

ÀBağımsızlığa saygılı devletler ile ilişkileri geliştirmek,

ÀBölgesel ve küresel boyutta işbirliğine dayalı devletlerarası ortak politikalar üretmek,

ÀDevletlerin rejiminden ya da iç politikalarından etkilenmemek,

ÀDevletlerin iç işlerine karışmamak ve kendi iç işlerine de dış devletleri karıştırmamak,

ÀUlusal politikayı uygularken kamuoyunu dikkate almak,

ÀDünyadaki gelişmeleri yakından takip etmek.

Yukarıdaki öğrencilerden hangileri Türk dış politikasının temel ilkeleri hakkında doğru cüm-

le kurmuştur.

Cevap: Hilal, Ömer

Hilal Ömer

Uluslararası eşitlik ilkesi gözetilmelidir.

Gerçekçi amaçları hayata geçirmelidir.

Ayşe Zihnet

Yalnızca komşularla ilişkile-ri geliştirmeye çalışmalıdır.

Millî sınırlarımızı sürekli genişletmek esas alınmalı.

ATATÜRK DÖNEMİ DIŞ POLİTİKADA YAŞANAN GELİŞMELER



15

1. YABANCI OKULLAR TÜRKİYE’YE BAĞLANIYOR ✽ Osmanlı döneminde açılan yabancı okullar standart eğitimin yanında başka amaçları da

içeriyordu.

✽ Bu amaçlar;

ÀDinsel propaganda yapılması

ÀMilliyetçilik yanlısı söylemler ile azınlıkların bağımsız devlet yolunda yönlendirilmesi şeklin-

dedir.

✽ Bunun üzerine TBMM Hükümeti yabancı okullar üzerinde denetimi artırmayı amaçla-

dı. Ancak, yabancı okullar ve azınlık okulları, bu denetimi kabul etmeyerek Tevhid-i Tedrisat

Kanunu’na uymak istemediler.

✽ Bunun üzerine Türk Devleti sınırları içindeki yabancı okullar için 1925’te yayınlanan bir genel-

ge ile yeni bir düzenleme yaptı. Buna göre:

ÀOkulların Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlanması.

ÀYabancı dille eğitim yapan okullarda, Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tara-

fından, Türkçe okutulması.

ÀOkutulan kitaplarda devletin aleyhine yazılar olmaması.

ÀOkulların Türk müfettişler tarafından teftiş edilmesi.

✽ İngiltere ve Fransa bu kararlara tepki gösterdi. Ancak Türkiye, kararlılığını sürdürdü.

Yabancı okullar konusunda TBMM Hükümetinin aldığı kararları yazalım.1. Okutulan kitaplarda devletin aleyhine yazılar olmaması

2. Okulların MEB’e bağlanması

3. Okulların Türk müfettişler tarafından teftiş edilmesi

4. Yabancı okullarda Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından Türkçe oku-tulması


Yabancı okullar sorunu, Yeni Türk Devleti’nin, Milletler Cemiyeti’ne götürmeden, kendi iç soru-nu sayarak çözümlediği tek sorundur.

DİKKAT


16

2. DIŞ BORÇLAR ✽ Osmanlı Devleti zamanında Avrupa Devletlerinden borçlar alınmıştı. Osmanlı Devleti bu borç-

ları ödeyemeyince Avrupalı Devletler 1881’de Duyun-u Umumiye’yi (Genel Borçlar İdaresi)

kurmuş ve Osmanlı ekonomisini kontrol altına almışlardı.

✽ 10 Ağustos 1920’de imzalanan Sevr Antlaşması’na göre Türk maliyesi müttefikler arası mali

bir komisyonun denetiminde olacak ve borçlar bu yolla tahsil edilecekti.

✽ 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’na göre; Osmanlı döneminden kalma

borçların Osmanlı’dan ayrılan devletler arasında paylaşılmasına karar verilmiştir.

Osmanlı Devleti 1854 yılında Kırım Savaşı sırasında ilk dış borcunu İngiltere’den almıştır. Daha

sonra pek çok devletten borç alınmaya devam edilmiştir. Osmanlı Devleti borçlarını ödeyemez

duruma geldiğinde ise Avrupalı Devletler borçlarını alabilmek için Osmanlı maliyesine el koymuş

ve 1881 yılında “Duyun-u Umumiye” adıyla bir idare kurmuşlardır.

Dış borçlar meselesinin Sevr ve Lozan Antlaşmalarındaki maddelerini değerlendiriniz.

Sevr’e göre borçların tamamı Osmanlı Devleti tarafından ödenmesine karar verilirken, Lozant

Antlaşmasında ise Osmanlıdan ayrılan devletler tarafından teslim edilmesi kararlaştırılmıştır.

Yani Lozan Antlaşmasında Türkiye Cumhuriyeti kârlı çıkan bir devlet olmuştur.



18

Musul Meselesinde

Türk Temsilcilerinin

Tezleri

İngiliz Temsilcilerinin

Tezleri

✽ Bölgedeki Türk ve Kürtler, birlikte yaşamak konusunda hemfikir değildir-ler.

✽ Musul, Araplara verilmelidir. Irak top-rakları parçalanmamalıdır.

Bir Anı

✽ Lozan Konferansı sırasında İsmet İnönü”nün gündeme getirdiği halk oylaması ile ilgili tek-

lifine İngiliz delege Lord Curzon alaycı bir şekilde yaklaşarak, “Araplar o kadar cahildirler

ki, seçim sandığı nedir bilmezler. Bunlar, sandığı getirenin kafasına atarlar.” dedi. Ardından

bölge için İngiltere’nin savaştan çekinmeyeceğini söyledi. Bu tepkilere ise İsmet Paşa, buz

gibi yüz ifadesi altında gayet sakince söylenmiş şu sözlerle yanıt verdi: “Musul’un Türkiye’ye

iadesini kabul ediniz. Yok aradığınız savaş ise ona da bakarız.”


✽ Bölge, coğrafi olarak Anado-lu’nun uzantısı şeklindedir

✽ Bölgedeki Türk ve Kürt aha-li birlikte yaşamak konusunda hemfikirdir.

✽ 11. yüzyıldan beri Musul, Türk hakimiyetindedir.


20

Etabli (Yerleşik) Antlaşmasına göre alınan kararları aşağıdaki şekillere yazalım.


İstanbul Rumları ve Batı

Trakya Türkleri

sürekli oturan (etabli)

kapsamına alınacak.

Değişime dahil olup Türkiye’ye

gelen Türklerin Yunanistan’da

kalan tüm mallarının mülkiyeti

Yunan hükümetine; Rumların Tür-

kiye’de kalan malların mülkiyeti

ise Türk hükümetine ait olacak

KARMA SORULAR

21


1. Türk dış politikasının temel ilkelerini yazınız.

BarışçıGerçekçiKüresel işbirliğine dayalı

Bağımsızlığa saygılı

2. Lozan Antlaşması sonrasında Türkiye ile İngiltere arasında ikili görüşmelere bırakılan sorun nedir? Açıklayınız.

Musul meselesi

3. Nüfus Mübadelesi Türkiye ile hangi ülke ara-sında yaşanan bir problemdir?

Yunanistan

1. Atatürk döneminde Balkan Devletleri ile 1934 yılında Balkan Antantı, Doğu Devletleri ile 1937 yılında Sadabad Paktı imzalanılarak komşu ülkeler ile iyi ilişkiler kurulmaya çalışılmıştır.

Yukarıdaki paragrafa bakarak Atatürk döne-minde izlenen politika aşağıdaki seçenekler-den hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) SaldırganB) BarışçıC) EşitlikçiD) Yayılmacı

2. 13 Şubat 1925 tarihinde meydana gelen Şeyh Sait İsyanı aşağıdaki olaylardan hangisinin çözümünü olumsuz bir şekilde etkilemiştir?

A) Dış borçlarıB) Musul meselesiniC) Boğazlar konusunuD) Yabancı okullar konusunu

3. 10 Haziran 1930’da yapılan mübadele antlaş-masına göre yerleşik olarak sayılacak bölge aşağıdaki seçeneklerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) Batı Anadolu’daki TürklerB) İstanbul’daki RumlarC) Batı Anadolu’daki RumlarD) İstanbul’daki Türkler


23

Montrö Boğazlar Sözleşmesi

Aşağıdaki tabloda yer alan boşluklara Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin maddelerini yazınız.


Boğazların

savunması Türki-

ye’ye bırakıldı.

Boğazın iki yaka-

sında Türkler

asker bulundura-

bilecek.

Yabancı ticaret

gemilerinin geçişi

serbest olacak.

Savaş gemileri-

nin geçişi sınır-

landırılacak.


24

E. TÜRKİYE MİLLETLER CEMİYETİ’NDE (18 TEMMUZ 1932) ✽ Milletler Cemiyeti, I. Dünya Savaşı’nın ardından Amerikan Başkanı Wilson’un desteği ile

kurulmuştur. Amacı, dünyada yeni bir savaşın çıkmasını önlemek ve barışın korunmasını sağ-

lamaktır.

✽ Türkiye’nin izlediği barışçı siyaset sayesinde;

À1928’de Avrupa’daki Silahsızlanma Konferansına katıldı.

À1929’da savaşı hukuken yasaklayan Briant-Kellog Paktı’nı imzaladı.

À1932’de Milletler Cemiyeti’nden gelen çağrı üzerine 18 Temmuz 1932’de Milletler Cemiye-

ti’ne üye oldu.

Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne girmesinde etkili olan ülkeleri, aşağıdaki öğrencilerden han-

gisi doğru söylemiştir.

Anıl

Büşra

Buse

Hasan

Almanya - Rusya

İspanya - Yunanistan

İspanya - İngiltere

İtalya - Yunanistan Cevap: Büşra

Türkiye’nin Milletler Cemiyeti’ne davet edilmesinde İspanya’nın teklifi ve Yunanistan’ın desteği etkili olmuştur..

MERAK EDİYORUM

Milletler Cemiyeti’nin Musul sorununun çözümündeki taraflı tutumu, Türkiye’nin Milletler Cemiyet’ine giri-şini geciktiren etkenlerden biridir.

MERAK EDİYORUM



26

2. Sadabat Paktı (8 Temmuz 1937)

✽ İtalya’nın Habeşistan’a saldırısı ile bu kez Orta Doğu ülkeleri tedirgin hale geldiler. 8 - 9

Temmuz 1937’de Tahran’da Sadabat Sarayı’nda Türkiye, İran, Irak, Afganistan arasında

Sadabat Paktı Antlaşması imzalandı.

✽ Buna göre;

ÀPaktı imzalayan devletler bölgede barış ve güvenliği sağlamak suretiyle dünya barışına hiz-

met etmeyi kabullenmişlerdir.

AFGANİSTAN

TÜRKİYE

IRAK İRAN

Orta Doğu’daki barış ve güvenliği sağlamak amacıyla Sadabat Paktı kurulmuştur.

Sadabat Pakt’ını imzalayan ülkeler;Afganistan, Türkiye, İran ve Irak....................................................... .

Sadabat Paktı’nı imzalayan ülkeler


Sadabat Paktı imzalandığı sırada, Türkiye ile Suriye arasında Hatay sorunu bulunduğu için Suriye, pak-ta katılmamıştır.

DİKKAT


27

HATAY SORUNU VE SONUCU

HATAY TÜRKİYE’YE KATILIYOR

✽ Hatay’da seçimler yapıldı. Hatay’ın ilk meclisi, 2 Eylül 1938’de açıldı. Devlet Başkanlığına Tay-

fur Sökmen; başbakanlığa Abdurrahman Melek seçildi.

✽ Fakat Hatay halkı, Türkiye’ye katılmak istiyordu. Hatay Meclisi, 23 Haziran 1939’da toplana-

rak anavatana katılmayı oy birliği ile kabul etti. Hatay Türkiye’nin bir ili oldu.

Yeni kurulan Hatay Devleti’nin Devlet Başkanı, Tayfur Sökmen,

Başbakanı ise, Abdurrahman Melek’tir.

Bağımsız Hatay Cumhuriyeti’nin bayrağı

Lozan Barış Antlaşmasına göre Suriye Sınırı 1939 yılında Hatay’ın Anavatana katılması sonrası Suriye Sınırı

Atatürk, “Hatay, benim şahsi meselemdir.” demiştir.

DİKKAT


✽ 20 Ekim 1921 yılında imzalanan Ankara Antlaşması’n-

da Hatay ve İskenderun hariç Suriye sınırı çizilmişti.

Fransa’nın 1936’da Suriye’den çekilirken Hatay’ı Suri-

ye’ye bırakması üzerine Türkiye, Hatay için harekete

geçti. Konuyu Milletler Cemiyeti’ne götürdü. Milletler

Cemiyeti, konu hakkında Hatay’da iç işlerinde bağım-

sız; dış işlerinde Suriye’ye bağlı bir yönetim kurul-

ması kararı alındı.


28

Aşağıdaki ifadelerden doğru olana “D” yanlış olana ise “Y” harfi koyunuz.

1. Diplomaside dürüst, açık ve tutarlı olmak Atatürk dönemi dış politikasının temellerinden biridir.

2. Etabli sorunu Türkiye ile Suriye arasındaki bir sorundur.

3. Atatürk döneminde yabancı okullarda Tarih ve Coğrafya derslerinin Türk öğretmenler tarafından Türkçe olarak okutulmasına karar verilmiştir.

4. Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile Türkiye’nin uluslararası düzeydeki önemi artmıştır.

5. Atatürk döneminde Türkiye, dış politikada barışçıl bir siyaset izlemiştir.

6. 1938’de kurulan Hatay Türk Devleti’nin ilk devlet başkanlığına Tayfur Sök-men getirilmiştir.

7. Sadabad Paktı ile Türkiye batı sınırını güvence altına almıştır.

(D) (Y)

(X) ( )

( ) (X)

(X) ( )

(X) ( )

(X) ( )

(X) ( )

( ) (X)

SIRA SENDE

KARMA SORULAR

29


1. Türkiye Cumhuriyeti’nin 1933’lerden sonra Boğazlar konusunu gündeme getirmesinde etkili olan olay nedir?

– II. Dünya Savaş’ının sinyallerini vermesi– Almanya ve İtalya’nın yayılmacı politika iz-

lemesi

2. 1937 yılında gerçekleşen Sadabad Paktı’na katılmayan devlet kimdir? Katılmama nedenini belirtiniz.

Suriye katılmamıştır. Nedeni ise Türkiye ile Suriye arasında o dönemde Hatay sorununun yaşanması

1. 1930’lu yıllarda Almanya ve İtalya’nın yayılmacı politika izlemesi Türkiye’nin Boğazlar konusunu gündeme getirmesine sebep olmuştur. Milletler Cemiyeti’nde gerçekleşen görüşmeler sonu-cunda 20 Temmuz 1936’da Montrö Boğazlar Sözleşmesi imzalanmıştır. Yapılan antlaşmaya göre komisyon kaldırılarak Boğazların savun-ması Türkiye’ye bırakılmıştır.

Yukarıdaki paragrafa bakarak aşağıdaki ifa-delerden hangisi söylenebilir?

A) Türklerin hakları sınırlandırılmıştır.B) Boğazların hakimiyeti tam anlamıyla Türki-

ye’ye geçmiştir.C) Yabancı devletlere kapitülasyon verilmiştir.D) Türkiye yüklü maddi kazanç elde etmiştir.

2. Türkiye önderliğinde Irak, İran ve Afganistan arasında Sadabad Paktı imzalanmıştır.

Türkiye’nin böyle bir pakt oluşturmasının temel nedeni aşağıdakilerden hangisidir?

A) Batı sınırını güvenceye almakB) Kuzeyden gelecek saldırıları engellemekC) Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını sağlamakD) Doğu sınırını güvenceye almak


37

II. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA TÜRKİYE’DE ALINAN ÖNLEMLER

✽ Temel ihtiyaç maddeleri karneye bağlandı.

✽ Sivil savunma önlemi alındı.

✽ Yeni vergiler konuldu.

✽ Radyo yayınlarında kesinti yapıldı.

✽ İstanbul’da ve birçok şehirde hava saldırılarına karşı karartma uygulandı.

✽ Saat 23:00’ten sonra sokağa çıkma yasağı getirildi.

✽ Bazı yerlerde salgın hastalıkları önleme çalışmaları yapıldı.

Ekmek karnesi

II. Dünya Savaşı sırasında Türkiye’nin aldığı önlemlerin birkaçını yazalım.

Radyo yayınlarında kesinti yapıldı

Birçok şehirde karartma uygulaması başladı

Yeni vergiler konuldu

Temel ihtiyaç maddeleri karneye bağlandı

Lüks tüketim faaliyetleri yasaklandı.

Bazı yerlerde 23:00’dan sonra sokağa çıkma yasağı getirildi.


✽ Askeri harcamalar arttırıldı.

✽ Erkek nüfusun büyük bir bölümü altı yıl boyunca

askere alındı.

✽ Nüfusun büyük bir kısmı askere alınınca üretici sayısı

azaldı, sanayi üretimi düştü.

✽ Üretim-tüketim-dağıtım işleri “Milli Koruma Kanunu”

(18 Mart 1940) çıkartılarak devlet kontrolüne alındı.

✽ Lüks tüketim faaliyetleri yasaklandı.


39

1. II. Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’de bulunan parti ve kurucularını eşleştirelim.

2. II. Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye’de demokratik yönetimin güçlenmesi ve çok par-tili siyasi yaşama geçilmesi neden hızlanmış olabilir?

Millî Kalkınma

Partisi

Celal Bayar,

Adnan Menderes

A

Cumhuriyet

Halk PartisiNuri Demirağ

B

Mustafa Kemal Atatürk

Demokrat

Parti

C

II. Dünya Savaşı’nın ardından Türkiye’de, I. Halk Fırkası II. Demokrat PartiIII. Serbest Cumhuriyet Fırkası

gibi siyasi partilerden hangileri kurulmuştur?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III

II. Dünya Savaşı’nın galipleri, totaliter yeni baskıcı rejimleri yenen ve onları yıkan demokratik yönetimli devletlerdir. Bu devletlerin safında yer almak isteyen Türkiye, savaşın hemen ardın-dan çok partili yaşama geçişle ilgili çalışmalarını hızlandırmıştır.

Halk Fırkası 1923’te kurulmuş olup yeni Türk devletinin ilk siyasi partisidir. Serbest Cumhuriyet Fırkası 1930 yılında kurulmuştur. Demokrat Parti 1946 yılında kurulmuştur.

Yanıt: B


ÖRNEK

C

A

B

KARMA SORULAR

40


1. II. Dünya Savaşı’nın sürdüğü yıllarda Mütte-fiklerin Türkiye’yi kendi gruplarında savaşa sokmak için konferanslar düzenlemeleri, savaştan önce meydana gelen hangi gelişme-nin sonucudur? Açıklayınız.

1936 Montrö Boğazlar Sözleşmesi’yle Boğazla-rın yönetimi Türkiye’ye bırakılmış, Türkiye’nin tarafsız olduğu bir savaş durumunda Boğazla-rın, tüm devletlerin savaş gemilerine kapalı olduğu belirtilmiştir. Müttefik güçlerden ABD ve İngiltere, SSCB ile bütünleşebilmek için Boğaz-lardan geçmeye gereksinim duymuşlar, bunun için Türkiye’yi kendi gruplarında savaşa sok-mak istemişlerdir.

2. II. Dünya Savaşı öncesinde Mihver grubu hangi devletler tarafından, nasıl kurulmuştur?

Almanya, İtalya ve Japonya tarafından kurul-muştur. 1936’da Almanya ve Japonya heryerde komünizmle savaşmaya karar vererek Anti Komüntern Paktı’nı kurmuşlardır. Bu pakta 1937 yılında İtalya da dahil olmuş, böylece Berlin, Tokyo ve Roma mihveri kurulmuştur.

3. II. Dünya Savaşı’ndan son çekilen Mihver grubu devletini ve çekilmesine neden olan olayı yazınız.

Japonya’dır. İki önemli şehri Hiroşima ve Naga-zaki’ye atom bombası atılması, Japonya’nın savaştan çekilmesine neden olmuştur.

1. Öğretmen: II. Dünya Savaşı sırasında Mütte-fiklerin Türkiye’yi kendi yanlarında savaşa dahil etmek için yaptıkları ilk konferansı söyleyiniz.Ayşe: Kahire GörüşmesiFatih: Bağdat GörüşmesiErdal: Kazablanka KonferansıElvin: Moskova Konferansı

Öğretmenin sorusuna hangi öğrenci doğru cevap vermiştir?A) Fatih B) AyşeC) Erdal D) Elvin

2. II. Dünya Savaşı’nda Mihver devletlere karşı olarak aşağıdaki gruplardan hangisi kurulmuş-tur?

A) İttifak GrubuB) İtilaf GrubuC) Barışçı Devletler GrubuD) Müttefikler

3. II. Dünya Savaşı’nda Hiroşima ve Naga-zaki şehirlerine atom bombası atan dev-let aşağıdakilerden hangisidir?A) ABD B) İngiltereC) Fransa D) Rusya

a. aşağıda özellikleri verilen partilerin isimlerini yazalım. · osmanlı devleti 1854...

Documents