1. Cursio de Astronoma 1. O ceo, dende outro punto de vista Antonio Gregorio Montes

2. Un pouco de historia: No principio, era a nada. No principio, creou Deus os ceos e a Terra. Iso nos d o libro do Xnese (Antigo Testamento). Pero, Hai mis parecido que entre ceo e nada? 3. Todas as culturas miraron o ceo, comezo con incomprensin, para logo ir comprendndoo pouco a pouco. Antes, os mitos cubriron o vaco de coecemento: case tdolos 'deuses' habitan no ceo. O 'noso' Deus tamn o imaxinamos no ceo. O ceo representa un espacio inalcanzable e ideal. As nosas crenzas relixiosas estn relacionadas con ese ideal. 4. Tamn, a noite da medo, non se ve. Hai que imaxinar en vaco. ... Vaia reforzo para os mitos! 5. Somos polvo de estrelas. A nosa materia provn de estrelas xa mortas de xeracins anteriores, p que se foi condensando para formar a Terra, e de a, ns. Lembras o do polvo eres e en polvo haste converter? 6. O Xnese dinos que, despois dos ceos e a Terra, Deus creou a luz. E iso o que fan as estrelas, convertir a materia anterior a elas en luz. Iso levan facendo xa miles de millns de anos e seguirn a facer moitos mis. 7. Os antigos concentraron os seus medos e ilusins personalizndoos en mitos. As, nun xeito de personalizacin, agruparon as estrelas para construr imaxes que lles eran recoecibles como esceas de mitos, dndolles nomes como Orin, o xigante que se enfrentou touro (Tauro), acompaado cos dous cans, o maior (Canis Maior) e o menor (Canis Minor). A a orixe das constelacins, agrupacins de estrelas que hoxe seguen a conservar o seu valor xeogrfico no ceo. Os nomes das mesmas estrelas teen moito que ver con eses mitos, como por exemplo, Betelgeuse, en Orin, chmase as por ser considerada o ombreiro do xigante. 8. 9. As constelacins mis vellas nomeadas receben nomes asociados coa vida e crenzas naquel tempo e na cultura que as nomeou: Ursa Osa Tauro Toro Orin Xigante mitolxico Canis Can Ofiucio Domador de serpes As mis nomeadas mis de novo, tamn: as constelacins austrais foron nomeadas por marios... Puppis Popa (de barco) Sextans Sextante ..... Cada poca foi referndose seu entorno parabuscar semellanzas, como cando miramos a forma das nubes e lles asignamos o nome dunha figura recoecible no noso entorno. 10. O oscurantismo asociado ceo comezou a minguar pouco a pouco, cando se observaron regularidades. Primeiro, da La nas sas posicins e formas. E logo das estacins e as estrelas que as acompaaban, aplicndose para saber cando eran pocas adecuadas para a plantacin ou recolleita. Mis tarde anda, inspirando medidas cada vez mis minuciosas do tempo, centrndose en unidades como meses e horas. As o tempo diario foi medido pola altura do sol no ceo. A orixe da divisin en mltiplos de 6, 10 e 12 e non s de 10 ven da mistura entre os antigos sistemas de cmputo. 11. As como a posicin do Sol no ceo marca as horas, a das estrelas fan o mesmo. As como o Sol no ceo vara de altura coas estacins, as estrelas varan a sa posicin dunha noite a outra. ... e a marca das estacins dinos cando vai vir mis fro ou mis calor, mis choiva ou menos, ... 12. O tempo diario foi medido pola altura do sol no ceo... A orixe da divisin en mltiplos de 6 e 12 e non s de 10 ven dos antigos sistemas de cmputo. 13. Mis adiante veu a demostracin da Terra como corpo redondo. Como? Comprobando a sombra mnima dun pao vertical en das cidades diferentes de Exipto, o mesmo da, e vendo que era diferente. Na imaxe podemos poer como proporcionais o pao e lonxitude da sombra co radio da Terra e a distancia entre pao e pozo: R= h*d/L onde R=radio Terra, h=altura pao, d=distancia entre as cidades, L=lonxitude sombra. 14. Pero os mitos seguiron a ter vigor. - Os das da semana toman nomes de deuses / astros: Luns, da La. Martes, de Marte. Mrcores, de Mercurio. Xoves, de Xpiter (Iupiter - Iovis en latn). Venres, de Venus. Sbado, de Saturno.O Domingo (Dominicus) pasou o seu actual nome de da do Seor a partir do seu primitivo de da do Sol (en ingls, anda se chama as, 'Sunday'). - Segua habendo un calendario luar, cecais por eso de que a La impoa mis medo ou chamaba mis atencin verse mis achegada e grande. O calendario solar tardou en impoerse, e anda hoxe o calendario relixioso luar. 15. La - cambio + visible -} 1 influencia Sol maior influencia -} influencia posterior, historia 16. O noso eu, o ego humano, segua tendo moito peso, por outra banda. Apoiados s veces na relixin, e na psicoloxa de vrmonos a ns como centro do noso mundo,mantvose que a Terra era o centro de Universo ate fai uns 500 anos. 17. Concebase a Terra como centro, co resto de corpos celestes noso arredor. Estaran por exemplo, dispostos en esferas transparentes, mis quedas e inmutables a medida que nos alonxaramos da Terra. ... mis 'ceo' canto mas lonxe, recollendo as ilusins de felicidade, de eternidade... 18. Logo, pasou a considerarse o centro o Sol, ... e logo, o Universo quedou sen centro: todos os lugares do Universo son centros, depende s de como se mire, da perspectiva... e xa non somos o embigo do mundo. 19. A poca na que isto suceda as ideas comezaron a cambiar cunha certa rapidez, e a humanidade descubra tempo novas terras e novas miras no seu pensamento: ... era a poca dos descubrimentos, non s no plano cientfico. Primeira volta mundo: Magallanes-Elcano Descubrimento dun novo mundo: Coln 20. Agora estamos noutra poca de descubrimentos: os descubrimentos fora do noso pequeno planeta, enviando naves mis al, mesmo lonxe del. Que cambios de pensamento podern ocurrir en consecuencia dos novos descubrimentos? Imaxinemos todo o que traixo a electrnica... 21. De calquera xeito, agora xa somos mis prcticos (iso pensamos), e por iso empregamos os nosos coecementos e os nosos ceos de forma distinta. Hoxe dan cabida a multitude de satlites artificiais, encargados das transmisins a nivel mundial, ou sinxelamente de investigacin do tempo ou espionaxe. Non empezou a cambiar xa a nosa mentalidade ca era espacial? En particular, a mentalidade respecto do ceo. 22. Os ceos tiveron xa un papel grande noutros sucesos, cientficos ou non, de diversas pocas: Os movementos da La estronse para a prediccin das mareas, hoxe xa unha case reliquia cientfica. 23. O temor a un comenta propiciou a invasin de Inglaterra polos normandos: Considerouse como un mal augurio, os defensores loitaron ca certeza de que iban perder... e perderon. 24. Unha eclipse foi tamn a razn da toma de cidades, como parece ser o caso de Gaban, referido no Antigo Testamento. Parece ser que os xudeus saban que iba a suceder un eclipsecando a estaban cercando(os exipcios, de onde vian, xa saban bastante astronoma), co que fixeron parecer que controlaban o da: organizaron un desfile e, tras querer comezar a irse o Sol, voltou e non se acabou de poer ate abondo tempo despois. 25. Os nosos ancestros, mesmo a comezos do sculo XX, non estaban informados dunha eclipse, o que deu lugar a algn descontrol... 26. Unha batalla deuse entre Astronoma e astroloxa. Empezaron sendo unha, pero acabaron loitando a morte. A astroloxa, prediccin do futuro por interpretacin dos astros, sucumbeu ante a cientfica astronoma, de prediccins moito mis sinxelas. Pero anda hoxe, por cada palabra dedicada nos peridicos a sucesos astronmicos, tdolos das son publicados numerosos e acientficos horscopos. Semana x-y-z: Aries: Amor... dieiro... viaxes... sade... 27. No renacemento usouse con profusin un b invento. A orientacin no mar pola referencia das estrelas. 28. ... E as, pdese ver hoxe en da a perspectiva da astronoma como xeografa ou medicin do ceo ('astro' 'nomos'), ou na ladeira de investigacin terica, por non falar do campo de proba e uso de novas tecnoloxas. E, mirando cara atrs, as construccins astronmicas en honra de deuses e mortos, zigurats en Mesopotamia e pirmides en Exipto, os primeiros observatorios na India ou a referencia china cometa Halley, o impacto dun meteorito na La, referido por un monxe na idade media, ... 29. E moitos outros datos, e datos,... co cambio das teoras sobre o ceo a mans de Coprnico, Galileo e Kepler, con duros enfrentamentos, por exemplo, ca Igrexa, como tivo Galileo. Polo estudo do ceo, Newton descubriu a lei da atraccin universal e complicou a vida dos estudiantes de medias, Einstein puido comprobar a relatividade, ... e ns estamos reunidos arredor deste tema hoxe. 30. Como despedida, vaia unha boa entre astrnomos e aficionados: Que teades ceos craros e boa visin. 31. ...chegou o fin.