လ"အခငအေရးေကာငစ

ေလးဆယသး+ကမေြမာက အစညးအေဝး

၂၀၂၀ ခ8စ ေဖေဖာဝါရလ ၂၄ မ မတလ ၂၀ ရက

အစအစဥ အမတ ၄

ေကာငစ၏ ဂBထားမ#က& လအပေသာ လFအခငအေရး အေြခအေန

ြမနမာ&ငင လ-အခငအေရး အေြခအေနအေပ6 အထးကယစားလယ၏ အစရငခစာ *၊ **

အတငးေရးမ+းအဖ. မတချက

အကျဥးချuပ

ြမနမာနငင လFအခငအေရး အေြခအေနအေပL အထးကယစားလယ၏ လကရ

အစရငခစာသည လFအခငအေရးေကာငစ ဆးြဖတချက ၄၀/၂၉ 8င အည တငသငးြခငး

ြဖစသည။ အစရငခစာသည အထးကယစားလယ၏ လ%ပပ%ငခငသကတမးကာလအတငး

လFအခငအေရး ကစPရပများတင ြဖစေပLတးတကမQများက ထငဟပေဖာထတထားကာ

ြမနမာ8ငင လFအခငအေရးများ ေနာကထပဖ6 7ဖ8း9%ငရနအတက အSကြပuချကများ

ေပးထားသည။

* လတတေလာ ြဖစေပ*တးတကမ0များက ထငဟပေစရန အစရငခစာက သတမတချန ေနာကပငးတင

တငသငးသည။ ** လကရအစရငခစာ၏ ေနာကဆကတများမာ တငသငးမ0 အေရးအသားြဖငသာ ရရထားသညအတငး

ြဖနEေဝထားသည။

A/HRC/43/59

တညးြဖတမထားေသးေသာ !က$တငအစရငခစာ

ြဖနFေဝြခငး။ အေထေထ

၂၀၂၀ ခ8စ မတလ ၄ ရက

မရငး။ အဂTလပဘာသာ

A/HRC/43/59

2

၁။ နဒါနး

၁။ လFအခငအေရးေကာငစ ဆးြဖတချက ၄၀/၂၉ 8င အည တငသငးေသာ လကရ

အစရငခစာသည ြမနမာ8ငငဆငရာ လFအခငအေရး အထးကယစားလယ ယနဟးလ၏

၂၀၁၉ ခ8စ မတလတင ေကာငစသF တငသငးေသာ ယခင အစရငခစာ (A/HRC/40/68)၊

၂၀၁၉ ခ8စ ဇနလ8င စကတငဘာလများတင ေကာငစသF 8uတြဖင တငသငးခသည

ေနာကဆး အေြခအေနများ၊ 8င ၂၀၁၉ ခ8စ ေအာကတ%ဘာလ အေထေထ ညလာခသF

တငသငးေသာ အစရငခစာ (A/74/342) တF၏ ေနာကပငး ြမနမာ8ငငတင

ြဖစေပLတးတကမQများက လZမးြခuသည။ ဤအစရငခစာသည သမ၏ လ%ပပ%ငခငသကတမး

မကနဆးမ ေနာကဆး အစရငခစာ ြဖစသည။

၂။ ြမနမာအစးရက အထးကယစားလယ8င ပးေပါငးေဆာငရကမQများက Bတသမး

ခေသာလညး သ?မသည 8ငငရ လFအခငအေရး ကစPရပများက ေြဖရငး8ငရန ထေတ\

လပေဆာငမQများက ဆကလက +ကuးပမးခသည။ သ?မသည ၂၀၂၀ ခ8စ ဇ8]ဝါရလတင

ြမနမာ8ငငသF သားေရာကခငေတာငးခေသာလညး ြငငးပယခခရသည။ 1 သFရာတင

ေတ\ဆေဆးေ8း8ငေရးအတက အခငအလမးများက ဆကလက ရာေဖခသညအေနြဖင

သ?မသည အစးရထ ေမးခနးများက ေပးပFခေသာလညး တနFြပနမQ ရရခြခငး မရပါ။2

၃။ အထးကယစားလယသည ဇ8]ဝါရလ ၁၅ ရကမ ၁၇ ရကအတငး ထငး8ငင8င

ဇ8]ဝါရလ ၁၇ ရကမ ၂၃ ရကအတငး ဘဂTလားေဒရ 8ငငများသF သားေရာကခသည။

ခရးစဥေချာေမ\ေအာင ကညသညအတက 8စ8ငငအစးရများက သ?မက

ေကျးဇးတငပါသည။ ထငး8ငငတင သ?မသည ကလသမဂb8င ြမနမာ8ငင

လFအခငအေရးကစPများ လပကငေနေသာ အစးရမဟတသည အဖ\အစညးများ8င

ေတ\ဆခသည။ ဘဂTလားေဒရတင သ?မသည ဒါကာ8င ေကာကစဘဇားcမu\များ၌

အစးရအရာရများ၊ ကလသမဂbBးများ8င ေတ\ဆခသည။ သ?မသည ေကာကစဘဇားရ

ဒကdသညစခနးများသF သားေရာကခcပး ဒကdသညများ၊ အရပဘက လ?ထ%အဖ6အစညးများ၊

ဒကdသညေရးရာ တနFြပနမQအတက လပေဆာငေနေသာ အစးရမဟတေသာ

အဖ\အစညးများ8င ေတ\ဆခသည။ သ?မသည ကလသမဂb၏ ြမနမာ8ငငဆငရာ 8ငငအဆင

အလပအဖ\8င ဗဒယ% ကနဖရင လပေဆာငခသည။

၄။ အထးကယစားလယသည သ?မ၏ လပပငခင သကတမးအတငး ြမနမာ8ငင၏

လတတေလာ သမငး၌ အေရးပါေသာ အချနကာလများက ြဖတသနးခရေSကာငး

ေလလာမသည။ ၂၀၁၄ ခ8စ သ?မ၏ လပပငခင အပ8ငးြခငးခရစဥက သ8င

အြခားသများသည အထးသြဖင ဒမကေရစ ြပuြပငေြပာငးလေရး 8င ပတသက၍

+ကးမားေသာ အေကာငးြမင စတထားရခသညက ြပနေြပာငး သတရမသည။ (ြမနမာ)

8ငငအတငး သားေရာကခငက% ရLMခcပး အစးရ၊ အရပဘက လ?ထ%အဖ6အစညးများ၊

ကလသမဂb၊ 8ငငတကာ အသငးအဝငးတF8င ပငလငးစာ ေြပာဆေဆးေ8းမQများရခသည။

သး8စတာကာလအတငး ရနကန၊ ေနြပညေတာ၊ ကချင၊ ရမး၊ ရခင၊ ကရင8င မန

ေဒသများသF ကျယကျယြပနFြပနF သားလာ8ငခcပး လFအခငအေရးချuးေဖာကခရသများ၊

1 ေနာကဆကတ ၁ ကHကည 2 ေနာကဆကတ ၂ ကHကည

A/HRC/43/59

3

ဖ\cဖuးေရးစမကနးများေSကာင သကေရာကခရသည လထများ၊ ြပညတငး ေနရပစနFခာ

ထကေြပးတမးေရာငရသများ (IDPs)၊ 8င ေထာငများတင ထနးသမးခထားရသများ

အပါအဝင ကျယြပနFသည သကဆငသအမျuးမျuး ေတ\ဆခသည။

၅။ ၂၀၁၄ ခ8စ သမ၏ တာဝနက စတငထမးေဆာငသညအခါ ထစဥက

ကျေရာကလာေတာမည ၂၀၁၅ ေရးေကာကပ8ငပတသက၍ ေရးေကာကပ လပငနးစဥ

ြဖစေပLတးတကမQ8င ေရးေကာကပ မတငမ ြပuြပငေြပာငးလမQများက ထညသငးရန

ေကာငစ၏ ဆးြဖတချက ၂၅/၂၆ 8င နညးပညာဆငရာ အကအည၊ စမးရညဖ\cဖuးေရး

တးတကမQ8င ဦးစားေပးမQအတက စချနစiနးများသတမတရန ေတာငးဆမQ ပါဝငသည

၂၀၁၆ ခ8စ မတလတင ချမတေသာ ေကာငစဆးြဖတချက ၃၁/၂၄ တFက သမ၏ တာဝနက

ကျယြပနFေစခသည။ အထးကယစားလယသည အစးရ8င မjေဝခသည ယခငက

အSကြပuချကများအေပL အေြခခသည ပးတ စချနစiနး သတမတချကများ မSကမးက

ြပငဆငေရးဆခcပး အေကာငအထညေဖာရန အချနဇယားက အဆြပuခသည။ သမသည

အချu\ေသာ စချနစiZနးများအေပL အစးရ၏ ထေတ\လပေဆာငမQများရခေSကာငး သတြပuမ

ခေသာလညး ြဖစေပLတးတကမQများက အကနFအသတ8ငသာ လပေဆာင8ငခေSကာငး

ေတ\ရမသည။ ထFအြပင ြမနမာ8ငငက လFအခငအေရးများ အေပL ကာကယရန၊

ေလးစားရန8င ေဖာေဆာငရန လကေတ\ကျေသာ နညးလမးများ8င ပတသကသည

အSကြပuချကများက သမအေနြဖင ထပေလာငးေပးခေသာလညး အနညးငယသာ

အေကာငအထည ေဖာေဆာင8ငခေSကာငး ေလလာရမသည။

၆။ အထးကယစားလယ၏ သကတမးကာလအတငး ြမနမာ8ငငတင ြဖစပားခသည

အတငးအတာ8င ဝမးနညးဖယရာတFမာ ထပမချ6ထင ေဖာြပရနပင မလအပေတာေချ။

၂၀၁၆ ခ8စ ေအာကတဘာလအတငး ရခငေြမာကပငးတင ြဖစပားခေသာ

အSကမးဖကမQေနာကပငးတင အထးကယစားလယသည ထေနရာသF သားေရာကခသည။

သ?မသည ေကာကစဘဇားသFလညး ပထမဆးအ+ကမသားေရာကခcပး စစတပ

စစဆငေရးမ ထကေြပးလာသများ8င ေတ\ဆခသည။ လြခuေရး တပဖ\များ၏

လကတငးတင သတF ခစားခရေသာ ရကစကSကမးSကuတမQများက Sကားသခရcပးေနာက

သ?မသည ရခငတင မညသညအရာများ ြဖစပျကခသညက စစမးေလလာေရးအတက

ေကာမရငတရပဖ\စညးရန8င ကချင8င ရမးြပညနယများရ အေြခအေနများအေပL

အထးအစညးအေဝးေခLယရန လFအခငအေရးေကာငစက အSကြပuခသည။ ေကာငစက

ဆးြဖတချက ၃၄/၂၂ တင ြမနမာ8ငငတင စပစခထားရသည စစတပ8င

လြခuေရးတပဖ\များ၏ လကတေလာ လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQများ8င မတရား

လပေဆာငမQများအေပL အချကအလက 8င အေြခအေနများ ရာေဖေဖာထတရန

လတလပေသာ 8ငငတကာ အချကအလကရာေဖေရး မစရငက လပပငခငေပးကာ ဖ\စညးခသည။ အထးကယစားလယက လမျuးသဉးသတြဖတမQ ြဖစ8ငေချ

အေထာကအထားများ ေတ\ရခသည ၂၀၁၇ ခ8စ Sသဂတလ ၂၅ ရကမ စတငသည

ရခငြပညနယေြမာကပငးတင ကျlးလနခေသာ အလနအကm အSကမးဖကမQ

ထပမြဖစပားcပးေနာက သ?မသည လFအခငအေရးေကာငစအား တာဝနခမQ ယ8nရားက

ဖ\စညးတညေဆာကရန အSကြပuခသည။ ြမနမာ8ငငအတက လတလပေသာ

စစမးစစေဆးေရး ယ9Nရားက ၂၀၁၈ ခ8စ စကတငဘာလတင ေကာငစ ဆးြဖတချက ၃၉/၂

ြဖင ဖ\စညးတညေထာငခcပး ၂၀၁၉ ခ8စ ဩဂတလတင လပငနးစတငလညပတခသည။

အထးကယစားလယသည ကလသမဂbကလညး ယငး၏ ရခင8ငပတသကသည

A/HRC/43/59

4

လပေဆာငမQများအေပL လတလပေသာ စစမးစစေဆးမQြပuလပရန ေတာငးဆခသည။

၂၀၁၉ ခ8စအေစာပငးတင Gert Rosenthal က သးသပမQ လပခသည။

၇။ ၂၀၁၇ ခ8စ စကတငဘာမစ၍ ကလသမဂb လြခuေရး ေကာငစသည ြမနမာ8ငင8င

ပတသက၍ အ+ကမ+ကမေဆးေ8းမQများ လပခသည၊ ၂၀၁၈ ခ8စ ဧcပလတင ြမနမာ8င

ဘဂTလားေဒရသF သားေရာကခcပး ထသားေရာကမQများေနာကပငးတင အေြခအေနအပL

ေSကညာချကတစေစာင ထတြပနခသည။ သFရာတင အေြခအေနက ေြဖရငးရန အားလး

သေဘာတညမQက ြပသသည ဆးြဖတချကချမတရန ညiတမQ မရေသးသညအေပL

အထးကယစားလယမ စတပျကခရသည။ သ?မက လ%ြခ8ေရးေကာငစမM ြမနမာ8ငင၏

အေြခအေနက 9%ငငတကာရာဇဝတမQများဆ%ငရာတရားS%းသF လZေြပာငးရန သFမဟတ

ြမနမာ8ငငတင 8ငငတကာ ရာဇဝတမQများ ကျlးလနခသညဟ စပစခရသများက

တရားစရငရန 8ငငတကာ ခBးတစခက တညေထာငရန 8ငငတကာ အသငးအဝငးက

ထပမေတာငးဆခသည။

၂။ လ-အခငအေရး အေြခအေန

က။ ဒမကေရစ အဝနးအဝငး

၈။ ၂၀၁၅ ခ8စတင ြမနမာ8ငငသည အထငကရ ဒမကေရစ ေရးေကာကပက

ကျငးပခcပး အမျuးသား ဒမကေရစ အဖ\ချuပ (NLD) အစးရ တကလာခသည။

အထးကယစားလယက အစးရသစလကေအာကတင ကျယြပနFပငလငးလာေသာ

ဒမကေရစ အဝနးအဝငး LMလာမညဟ ေမjာမနးခေသာလညး ြဖစမလာေသးေပ။

၁။ အေထေထေရးေကာကပ

၉။ ြမနမာ8ငငတင ေနာကထပတစ+ကမ အေထေထ ေရးေကာကပ

နးလာြပနcပြဖစသည။ ပငလငးြမငသာမQ၊ အားလးပါဝငမQ၊ လတလပcပး တရားမjတမQ

စသည 8ငငတကာ စချနစiZနးများ ြပညမေစရန ေရးေကာကပအတက ေြဖရငးရမည

ကစPရပ အများအြပား ရေနသည။

၁၀။ ေရးေကာကပ အထ8င ေရးေကာကပ အတငးတင အချကအလကများက လတငးက

ရာေဖ8ငရန၊ ရရ8ငရန8င ဘကစြဖစေစရန လတလပပငလငးေသာ ေဆးေ8းြငငးခမQများ

အတက ေနရာ ကျယြပနFလာေစရန အထးအားထတ+ကuးပမးမQများ လပေဆာငသငသည။

သFရာတင အထးကယစားလယက ြပuြပငေြပာငးလမQလပရန အ+ကမ+ကမ ေတာငးဆေသာလညး လတလပစာ ထတေဖာခင၊ စBးခင8င အသငးအပငး ဖ\စညးခငတFက စးမးေသာ ဥပေဒမေဘာငများမာ 8ငငတကာ စချနစiZနး8င

ကကညမQမရပ ဆကလကရေနcပး လတလပစာ ထတေဖာခငက ပတဆFေနဆြဖစသည။

တရားဝင ထတေဖာခင8င ဒမကေရစ လQပရားမQများက ရာဇဝတမQ ြပuထားေသာ

ဥပေဒများေအာကတင သတငးသမားများ၊ လQပရားတကSကသများ၊ 8င အြခားသများမာ

ဆကလကcပး အေရးယခေနရသည၊ အြပစေပးခေနSကရသည။ ထFအြပင ၂၀၁၃ ခ8စ

ဆကသယေရး ဥပေဒ၏ ပဒမ ၇၇ ေအာကတင အမနFထတြပနချကအရ ရခင8င

ချငးြပညနယများရ cမu\နယ ကးခတင မဘငးအငတာနက ဝနေဆာငမQများက လးဝ

ရပဆငးထားြခငးြဖင အခငအေရးများ ရပငခငက ထခကေစသည။

အထးကယစားလယသည ဤသတမတြပဌာနးချကအား 8ငင၏ အြခားေနရာများတင

သတငးအချကအလက 8င လထ ေဆးေ8းချကများက ဖ8ပရန အသးြပuလာမညက

A/HRC/43/59

5

စးရမသည။ ဥပေဒမေဘာငက အထးသြဖင ဆကသယေရး ဥပေဒ၊ ၁၉၀၈ ခ8စ

မတရားအသငး အကဥပေဒ၊ ၂၀၁၁ ခ8စ cငမးချမးစာ စေဝးခင8င cငမးချမးစာ

စတနးလညလညခငဆငရာ ဥပေဒ၊ ၁၉၈၂ ခ8စ 8ငငသား ဥပေဒ8င ရာဇသတ ဥပေဒများမ

ပဒမများအား အေရးေပLလအပချကအေနြဖင ြပငဆငရမည။

၁၁။ ေရးေကာကပကာလအတငးတင ြပညသအားလးသည သတF၏ ပါဝငပငခင၊

အေရးချယခပငခင8င မေပးပငခင တFက ကျငသးခင ရရန အလနအေရး+ကးသည။ ၂၀၁၀

ခ8စ 8ငငေရး ပါတများ မတပတငြခငးဥပေဒအရ 8ငငသား အြပညြဖစသများသာ

8ငငေရးပါတဖ\စညးခငရcပး 8ငငသား အြပညြဖစသများ8င 8ငငသား

ြပuြခငးခရသများသညသာ 8ငငေရး ပါတဝင ြဖစခငက ေပးထားသည။

ခြခားဆကဆမQရေသာ 8ငငသားြဖစမQဥပေဒ8င ယငးအေပL တရားလကမ ကျငသးမQများ၏

ရလာဒအြဖစ ေဖာြပခေသာ ဥပေဒသည 8ငငသားြဖစမQဆငရာ အေထာကအထားများ

ရရရန မလအပေသာ အခကအခများ Sကuရသည ဘာသာေရး8င လမျuးစ

လနညးစအဖ\ဝငများ အထးသြဖင မတစလငများအေပL သကေရာကမQများ ရသည။

ယငးတFသည Bဟငဂျာများ၏ လတလပစာ အသငးအပငးဖ\စညးခင8င 8ငငေရး

ပါဝငခငများက အြပငးထနဆး သကေရာကမQ ြဖစေစသည။

၁၂။ Bဟငဂျာ အများစမာ ၂၀၁၅ ေရးေကာကပ မတငမကပင မေပးပငခင မရပ

ြမနမာ8ငငတင ကျနရေနသများမာလညး ယခ8စ ေရးေကာကပ မတငမတင အများစမာ

မေပးပငခင မရပ ရေနသည။ ြမနမာ8ငငနယစပအြပငဘကတင ဒကdသည

တစသနးေကျာမာ ေရးေကာကပတင ပါ၀ငခင မရပ ရေနသည။ အထးကယစားလယအား

သကဆငသများက ပဋပကd သကေရာကမQ ဧရယာများ အထးသြဖင ရခင8င ချငးြပညနယ

ေတာငပငး၊ 8င ရမးြပညနယေြမာကပငးတFတင မေပး8ငမည အေြခအေန ရမရ8င

ပတသက၍ စးရမေSကာငး အ+ကမ+ကမ အသေပးခcပး ယငးသည တငးရငးသား8င

ဘာသာေရး လနညးစများအား အချuးမမjစာ သကေရာကေစလမမည ဟ ေြပာဆSကသည။

အစးရအေနြဖင ြပညသလထ၏ +ကးမားေသာ အစတအပငးအား 8ငငေရး

အခငအေရးများက ဆကလကြငငးဆ၍ မရ8ငေပ။ မေပးပငခင8င အားလးအတက

ေရးေကာကပြဖစေစရန ဥပေဒမေဘာငက ြပငဆငရမညြဖစcပး 8ငငတဝမးလးတင

မBများ ဖငလစ8ငရန အာမခရမည။ ေနရာ တစစတစခတင လြခuေရး စးရမမQ ရပါက

လတစဥးချငး မေပးသည တြခားနညးက ြဖစေစရာေဖ၍ မဆ8tရငများအားလး သတF၏

မက ထညခငရေစရန အာမခချကေပးရမည။ ေရးေကာကပအတငးတင မBများက

လတလပေသာ ေဒသခ8င 8ငငတကာ ေစာငSကညေလလာသများ8င

မဒယာများအားဖငလစထားေပးcပး လတလပေသာ၊ ယSကည8ငေလာကေသာ၊ မjတေသာ

8င cငမးချမးေသာ မBများ ြဖစေစရန အာမခချက ေပးရမည။

၂။ အမနးစကား၊ အမျuးသားေရးဝါဒ8င အများ+ကuကဝါဒ

၁၃။ အထးကယစားလယသည ြမနမာ8ငငတင အထးသြဖင လမQ မဒယာများတင

ကျယကျယြပနFြပနF8င အ+ကးအကျယ စးရမဖယြဖစေနလျက ရေနေသးေသာ

အSကမးဖကမQ၊ ခြခားဆကဆမQ၊ 8င အမနးစကားများ က လQေဆာသည ေြပာစကားများ

ကစPအေပL အ+ကမ+ကမ သတေပးခcပး ြဖစသည။ ဤအမနးစကားများက

ဆနFကျငBQတချရနမာ အစးရ၏ တာဝနြဖစေသာလညး ထသF လပေဆာငေနြခငး

မရေသးေပ။ Facebook တင မားယငးမQမရေသာ ေဖာြပချကများက လZမးြခuသမးကျuး တားြမစမQ8င အလအေလျာက ြဖuတချမQများက အသးြပuြခငးြဖင အလနအကm

A/HRC/43/59

6

ထနးချuပမQများ လပေဆာငေနေSကာငး အထးကယစားလယအား အသေပးချကများ

ဆကလကရရေနသည။ သFရာတင တချနတညးမာပင အSကမးဖကမQ၊ ခြခားဆကဆမQ8င

အမနးစကား လQ\ေဆာမQြဖစရပများ အနလငးတင ထနးချuပမQ အားနညးေသာ ြဖစရပများ

ရေနေSကာငး အစရငခမQများ ရေနသည။ “အမနးစကား ဆနFကျငမQ ဥပေဒ” မSကမးက

ြပဌာနးရန ြပညထေရး ဝန+ကးဌာနက ဦးစားေပးထားေSကာငးလညး သတငးရရထားသည။

ကျယြပနFလနးစာ အဓပvာယဖငဆထားေသာ ”အမနးစကား” က ေြဖရငးရန

နညးလမးအြဖစ ဆငဆာြဖတေတာကြခငး8င ရာဇဝတေSကာငးဆငရာ အြပစေပး အေရးယမQများအေပL မတညထားြခငးအားြဖင လတလပစာ ထတေဖာခငက ဥပေဒက

ေနာကထပ ကနFသတမQ ြပuမညက သ?မက စးရမသည။ ဤချဥးကပမQသည 8ငငတကာ

လFအခငအေရး ဥပေဒများ8င ကကညြခငးမရေပ။ ထအစား အထးကယစားလယသည

ခြခားဆကဆမQ၊ ရနလမQ သFမဟတ အSကမးဖကမQတFအား လQ\ေဆာြခငးက ြဖစေစေသာ

8ငငသားြဖစမQ၊ လမျuးေရး သFမဟတ ဘာသာေရး ဆငရာ အမနးပားမQများက တားြမစသည

Rabat လပငနးအစအစဥ8င အည ခြခားဆကဆမQ ဆနFကျငေရး ဥပေဒက ြပဌာနးရန

အပါအ၀င ကျယကျယြပနFြပနF အေရးယေဆာငရကမQများ ြပuလပရန အစးရအား

ထပမေတာငးဆလကသည။

၁၄။ အမျuးသားေရး၊ အစနးေရာကမQ8င အများ+ကuက ဝါဒ အေြခြပu ေြပာဆမQများ

ြမငတကလာြခငးသည လFအခငအေရး8င တကBကဆနFကျငေနcပး လမျuးစ8င ဘာသာေရး လနညးစများ အေနြဖင ထေြပာဆမQများက ၎ငးတFအေပL အSကမးဖကမQ၊ ခြခားဆကဆမQ၊

8င အမနးတရားများ ေသးထးလQေဆာလာမညက တcပuငတညး စးရမမသည။

ထေြပာဆချကများသည အရပဘက လထ အဖ\အစညးများ8င လFအခငအေရး

တကSကလQပရားသများက cခမးေြခာကလျကရေနcပး သတFအား မမဘာသာ

ဆငဆာတညးြဖတြခငးက ြဖစေစသည။ အစးရအေနြဖင ထေြပာဆချကများအား

လသရငSကား ဆနFကျငတနFြပနရန တာဝနရcပး ယငးတFအစား ဗဟဝါဒ၊ သညးခမQ8င

အားလးပါဝငမQတFက ြမyငတငရမည။ ဤအေSကာငးအရာကစP8ငပတသက၍ မဒယာ8င

လမQမဒယာများ၏ အခနးကTဍက အထးကယစားလယက အသအမတြပucပး

ယငးတFအေနြဖင အြပuသေဘာ သတမတချကများ၊ မတကြပားမQ 8င စဥးစားေတးေခLချက

လမးဖငမQများက ြမyငတငရန +ကuးပမးသငသည။

၃။ 8ငငေရး ပါေသာ ဖမးဆးမQများ8င အြပစေပးအေရးယမQများ

၁၅။ ၂၀၂၀ ခ8စ ဇ8]ဝါရလေရာကချနတင ြမနမာ8ငငတင 8ငငေရး အကျဥးသား ၆၄၇

ဦးရေSကာငး အစရငခထားသည။ ၇၃ ဦးမာ ေထာငဒဏကျခေနရcပး ၁၄၁ ဦးမာ

ထနးသမးခထားရcပး အမQရငဆငေနရကာ ၄၃၃ ဦးမာ ြပငပမ အမQရငဆငေနSကရသည။

အမျuးသား ဒမကေရစ အဖ\ချuပ အစးရ အာဏာရချနမစ၍ ၂၀၁၉ ခ8စ 8ဝငဘာလအထ

စစတပအရာရများက လQပရားတကSကသများ၊ သတငးသမားများ၊ ဘာသာေရး

ေခါငးေဆာငများ၊ အ8ပညာရငများ8င 8ငငေရး ပါတဝငများ အပါအ၀င လေပါငး ၉၆ ဦးက

အမျuးမျuးေသာ ဥပေဒများေအာကတင အသေရဖျကမQေပါငး ၄၇ မQြဖင စဆထားေSကာငး

အစရငခချကများရသည။ အလားတကာလအတငးတင လZတေတာကယစားလယများ8င

သတF၏ လပေဖာကကငဖကများက လZတေတာကယစားလယများအား

အသေရဖျကမQအတက လပဂbuလ ၃၇ ဦးက တရားစဆထားသည။ ၂၀၁၆ မတလမ ၂၀၁၉

ခ8စ 8ဝငဘာလအတငး လZတေတာကယစားလယများ8င သတF၏ ကယစားလယများက

၎ငးတF၏ တာဝနများ လပကငေဆာငရကမQက ေဝဖနသညဟေသာ စပစချကြဖင လ ၃၀

A/HRC/43/59

7

အေပLတင အမQေပါငး ၂၂ မQက စဆထားခသည။ ဤသFေသာ 8ငငေရးပါသည အြပစေပး အေရးယမQများက အဆးသတရမည။

၁၆။ ၂၀၁၉ ခ8စ 8ဝငဘာလတင ကရငန လငယေြခာကဦးက ၂၀၁၇ ခ8စ

8ငငသားများ၏ ပဂbuလဆငရာ လတလပခင8င ပဂbuလဆငရာ လြခuေရး ဥပေဒ ပဒမ ၈ (ဃ)

ေအာကတင ကယားြပညနယ၊ လuငေကာcမu\နယ တရားBးက အလပSကမး8င ေထာငဒဏ

ေြခာကလ ချမတခသည။ သတFသည ဗလချuပေအာငဆနး Bပထ တညေဆာကြခငးက

ဆနFကျငခcပး ကယားြပညနယ ဝန+ကးချuပ8င စမကနး8င ဘTာေရးဝန+ကးတFသည

8ငငေရး ရာဇဝတသားများြဖစေSကာငး၊ တငးရငးသား စညးလးညiတေရး၏

ရနသြဖစေSကာငး ေSကညာချက ထတခသညဟ သရခရသည။

အထးကယစားလယအေနြဖင ထြဖစရပသည အခငအေရး အများအြပားက ချuးေဖာကမQ

ြဖစသညအေပL စးရမcပး သတFအား လZတေပးရန 8င cငမးချမးစာ ဆ8tြပသများအား

ဖမးဆးြခငးက ရပတနFရန ေတာငးဆသည။

၁၇။ ကရင သဘာဝပတဝနးကျင 8င ေြမယာအခငအေရး ကာကယသ ေနာအနးလသည

အြခားသးဦး8ငအတ cငမးချမးစာ စေဝးြခငး8င cငမးချမးစာ စတနးလညလညြခငးဆငရာ

ဥပဒ ပဒမ ၁၉ ေအာကတင ေနာကတ+ကမ ေထာငတစလ ချမတခရသညဟ

အထးကယစားလယက သတငးရရသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ ဧcပလတင ေြမယာဆးBQးမQက

ဆနFကျငခေသာ ေရZြမစ8t အမယာစမကနး ေဒသခများ8င ပးေပါငးခcပးေနာက ေနာအနးလ

အဖမးခခရသည။ ဆ8tြပပ ခငြပuချက ေတာငးခလZာတင သ?မ၏ အမည

ပါဝငြခငးမရေSကာငး စပစခရcပးေနာက အဖမးခရြခငးြဖစသည။ ဤဥပေဒ၏

အလနအကm ဝနထပဝနပးြဖစေနေသာ လအပချကများက ြပငဆငရမည၊ တရားစဆမQက

Bတသမးcပး ေနာအနးလအား လZတေပးရမည။

၁၈။ ၂၀၁၉ ခ8စ ဧcပလတင တပမေတာဟ ေခLေသာ ြမနမာ စစတပက

သေရာေလာငေြပာငသည သBပေဖာချက8င ေနာကပငးတင အနလငးတင ပျ\8Fခသည

အတက ခပေဒါငးမျuးဆက သချပအဖ\ အဖ\ဝငများြဖစသည ေကခငထနး၊ ေဇယျာလင၊

ပငcဖuးမငး၊ ပငရသ၊ ေဇာလငးထဋ၊ စစ8|ာြမင8င cငမးချမးစး တFအေပL

တရားမjတမQမရသည အြပစေပး အေရးယမQက ဆကလက လပေဆာငလျကရသည။

ေဖေဖာဝါရလတင အဖ\ဝင သးဥးသည ဆကသယေရး ဥပေဒ ပဒမ ၆၆ (ဃ) ေအာကတင

အသေရဖျကမQက ကျlးလနေSကာငး ဗလတေထာင cမu\နယတရားBးက ဆးြဖတခသည။

အဖ\ဝငေလးဦးမာ ပဒမ ၆၆ (ဃ) ြဖင မရမးကနးcမu\နယ တရားBးက ေထာငဒဏေြခာကလ

ြပစဒဏ ချမတခရcပး ြဖစသည။ အသေရဖျကမQ စချကများအြပင ၂၀၁၉ ခ8စ

8ဝငဘာလတင အဖ\ဝင ေြခာကဦးအေနြဖင ရာဇသတ+ကး ပဒမ ၅၀၅(ခ) အရ

ဗလတေထာင cမu\နယတရားBးက ေထာငဒဏတစ8စ ချမတခရcပး ငါးဦးမာ အလားတ

စဆမQြဖင မရမးကနးLM အြခားတရားBးတစBးက ြပစဒဏချမတခcပး ြဖစcပး အနမဆး

ေထာငဒဏ ၂ 8စ ကျခရမညြဖစသည။ ေဇယျာလင၊ ပငရသ8င ပငcဖuးမငးတFမာ ဧရာဝတ တငးေဒသ+ကးရ အြခားcမu\နယ တရားBးတစခတင ပဒမ ၅၀၅(ခ) ြဖင

တရားရငဆငေနရဆ ြဖစသည။ အထးကယစားလယက သေရာေလာငေြပာငြခငးမာ

ရာဇဝတမQ မဟတသညအတက သတFအား ချကချငးလZတေပးရန 8င

တရားစဆမQအားလးက Bတသမးရန ေတာငးဆသည။ တခတညးေသာ

လပေဆာငမQအတက မတညေသာ cမu\နယတရားBးများတင လပဂbuလများ အများအြပား

A/HRC/43/59

8

တရားရငဆငရြခငးသည တရားဥပေဒစးမးေရး ဥပေဒသများ8င ဆနFကျငေနေSကာငး

သ?မက မတချကြပuသည။ သတFအေနြဖင မjတေသာ တရားစရငခပငခငက ရရေစရမည။

၁၉။ သတငးစာဆရာ ေဆဝငး၊ ရန၊ ေအာငမငးဥး 8င ရSကညြမငတF အားလးသည

သကဆငရာ ဆကသယေရး ဥပေဒ၊ မတရားသငး ဥပေဒ၊ 8င ရာဇသတ ဥပေဒများ

အသးသးေအာကတင တရားစဆြခငးက ဆကလက ရငဆငေနSကရသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ

ေအာကတဘာလတင ရာဇသတ ဥပေဒ ပဒမ ၅၀၅(ခ) ေအာကတင ေရ\ေန ဦး+ကးြမင၊

ြမနမာ စစတပ ဗလ+ကးေဟာငး ေနမျuးဇင 8င ကဗျာဆရာ ေစာေဝတFက ဧcပလအတငးက

တနသTာရတငးေဒသ+ကး၊ ေကာေသာငးcမu\နယတင ဖ\စညးပ အေြခခ ဥပေဒြပငဆငေရးက

ေထာကခေသာ လထစေဝးပတင ြပuလပခေသာ မတချကများအတက အသေရဖျကမQြဖင စစတပက တရားစဆထားသည။ အထးကယစားလယက ထလပဂbuလများအေပL

စဆထားချကများက Bတသမးေပးရန ေတာငးဆသည။

ခ။ ေြမယာအခငအေရး၊ စးပားေရး@င လCအခငအေရး

၂၀။ အထးကယစားလယ လပပငခင ကာလအတငး ြမနမာ8ငငတင စးပားေရး

ဝနးကျငများ ထ8င ထည8င ေြပာငးလခသည။ အဓက ကျေသာ အေSကာငးရငးများမာ

ရငး8းြမyuပ8မQ8င ဖ\cဖuးတးတကေရးအတက အခငအလမးများက ဖငလစေပးေသာ

စးပားေရး လတလပခငေပးြခငး8င စးပားေရး ပတဆFမQများ ဖယရားြခငးတF ြဖစသည။

ယငးသည လအများအြပားက အကျuးခစားခငြဖစေစသညမာ သသယရစရာ

မလေသာလညး ရေနဆြဖစေသာ လFအခငအေရး ကစPရပများကလညး ပမ ဆးဝါးေစခသည။ အစးရသည စးပားေရး လပငနးများ၏ လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQများ အပါအဝင ယငး၏ နယေြမေပLတင ရေသာ ြပညသအားလး၏ လFအခငအေရးက

ကာကယရန တာဝနရသည။ လကရတင ြမနမာ8ငငရ စးပားေရး လပငနးများက

အပချuပစမေသာ ဥပေဒမေဘာငသည ထတာဝန ထမးေဆာင8ငမQက ပျကကကေစသည။

တcပuငတညးမာပင ေြမြပငေပLရ လကေတ\အေြခအေနများသည BQတေထးမQက

ပမအားြဖညေပးေနcပး စးပားေရးလပငနးများ၏ လFအခငအေရးများအေပL

သကေရာကေနေသာ ေဘးထကအ8nရာယမာ ပမ တးများလာခသည။

၂၁။ အထးကယစားလယသည 8ငငတလZားရ အ+ကးစား ဖ\cဖuးေရး စမကနးများ8င

စကမQ လပငနးများ၏ ြပငးထနေသာ သကေရာကမQကလညး ေလလာခသည။

ြဖစရပအများအြပားသည သကေရာကြခငးခရေသာ လထအသငးအဝငးများ8င +ကuတင

ေဆးေ8းအSကယမQ မရပ ြဖစပားခcပး ရလာဒအြဖစ ေြမယာ ဆးBQးမQ၊ သဘာဝပတဝနးကျင

ပျကစးမQ၊ အဓမ} ေနရာေရZ\ေြပာငးမQများ 8င ဆနFကျငသများအေပL ေ8ာကယကထပါးြခငး၊

ဖ8ပြခငး၊ 8င အSကမးဖကမQများအထပင ြဖစSကသည။

သ?မအေနြဖင ပးသတေဆးများြဖင ြမစများက ညစညမးေစသည မငေပါငးများစာ

ရညလျားေသာ ရပရာပင ေြမများက အသးြပuထားသည ကချငြပညနယမ

ငကေပျာစကခငးများဆသF သားေရာကခြခငးက ြပနလညသတရမသည။ ြမစဆ8င

သလငေရကာတာများ၊ သလဝါ8င ေကျာကြဖl အထးစးပားေရး ဇများ၊ လကပေတာငး

ေSကးနထတလပေရး၊ ေရZကက~u ကာစ8၊ တဂျစ စမးအင စကB၊ အယလဖာ

ဘလပေြမစကB၊ 8င ြမနမာ8ငငက ြဖတသနးသားေသာ ေရန8င သဘာဝဓါတေင\

ပကလငးတFအေပL ကနကကမQ8င လထ ဆနFကျငမuများ ရေနခသည။ ယငးစမကနးများ

A/HRC/43/59

9

ဝနးကျငတင ပငလငးြမငသာမQ နညးပါးေနြခငး8င စမကနးများ ပမများြပားလာေနမQက

လထအား အစးရအေပL ယSကညမQ ကျဆငးေစcပး ဤစမကနများမ ၎ငးတFအေနြဖင

အကျuးခစားခငရမညသများ ြဖစသညဆသညအေပL ယSကညမQ အနညးငယသာ ရသည။

ဤအေြခအေနသည အထးသြဖင တငးရငးသား ြပညနယများတင ဆကလက

ကျနရေနသည။ လကရအချနအထ ပငလငးြမငသာ၍ အားလးပါဝငcပး အခငအေရးများက

ေလးစားေသာ ချဥးကပမQြဖင ဖ\cဖuးတးတကေရးက အေကာငအထညေဖာရန အစးရက

ပျကကကေနေသးသည။ ဤကစPက အေရး+ကး ဦးစားေပးအြဖစ လပေဆာငရန

ကျနရေနေသးသည။

၁။ ေြမယာ အခငအေရး

၂၂။ ယငးသည အထးကယစားလယ၏ သကတမးတေလjာကလးတင

ြဖစပားခသညြဖစရာ ေြမယာပငဆငခင ေမးခနးသည ြမနမာ8ငငအတက အေရး+ကးမQ

အြမငမားဆး ကစPတစခအြဖစ ကျနရေနသည။ ေြမသမးဆညးမQ ြဖစရပများအေပL ေရရည

ရလာခသည အြငငးပားမQများမာ ယခထတင မေြဖရငး8ငပ မSကာေသးမက ဥပေဒမေဘာင

ြဖစေပL တးတကမQများက ပမဆးရားလာေစသည။ တချနတညးမာပင

ေြမယာသမးဆညးြခငး စပစချက ြဖစရပသစများက အစရငခမQများ ဆကလကရေနသည။

ေြမယာသးစပငခငများက ၂၀၁၆ ခ8စ အမျuးသားေြမယာသးစမQ မဝါဒတင ေဖLြပထားcပး

မဝါဒ8င အည အမျuးသား ေြမယာဥပေဒက ြပဌာနးရန အSကြပuထားသည။ အစးရမာ

ထအSကြပuချကက ယခတင အေကာငအထညေဖာြခငး မရေသးေပ။

၂၃။ ၂၀၁၉ ခ8စ ေြမယာသမးဆညးြခငး၊ ြပနလညေနရာချထားြခငး8င

ြပနလညထေထာငြခငးဆငရာ ဥပေဒသည လြခuစာ ေြမယာအသးြပuပငခငက

ေဘးအ8nရာယ ပြဖစေစသည။ ထဥပေဒသည BQတေထးေသာ ေြမယာသးစမQ

လကေတ\အေြခအေန8င ြမနမာ8ငငရ ေရZ\ေြပာငးမQများက ထငဟပ8ငြခငးမရပ

“အများြပညသ?၏ အကျuး” အတက ေြမယာများက အစးရက သမးယ8ငသည ဟဆသည

ကျယြပနFေသာ ေယဘယျ သတမတချက ပါရေနသည။ ယငးသည ၂၀၁၅ ခ8စ

သဘာဝပတဝနးကျင သကေရာကမQ ဆနးစစချက လပငနးစဥတင ေဖာြပထားေသာ

ေြမယာသမးဆညးြခငး အတက လပထးလပနညးများ8င မညမjကကညသည ဆသညမာ

ရငးလငးမQ မရပ စးပားေရး၊ လမQေရး8င ယဥေကျးမQ အခငအေရးများဆငရာ 8ငငတကာ

သေဘာတစာချuပေအာကတင အဓမ}သမးယမQများက တားြမစထားချက အပါအဝင

နငငတကာ စချနစiZနးများ8ငလညး ြပညမြခငး မရေပ။

၂၄။ မBးဖလာ8င ရပရာပင ေြမယာများ အသးြပuမQ အခငအေရးအတက လေလာကေသာ

ဥပေဒဆငရာ ကာကယမQ မရြခငးေSကာင ကမvဏများ၊ စစတပ8င အြခားသများ၏

အြမတထတမQက ခရ8ငcပး အခငအေရးများက ချuးေဖာကေနသည။ ၂၀၁၇ 8င ၂၀၁၈

ခ8စများတင ေြမလတ၊ ေြမလပ၊ ေြမBငး စမခနFခမQ ဥပေဒ ေအာကတင

ဧရာဝတတငးေဒသ+ကး မအပငcမu\နယမ လယသမား ၂၉ ဦးက Orchard ကမvဏက

တရားစဆခေSကာငး အထးကယစားလယက သတငးေပးပFချကက ရရခသည။

လယသမားများမာ ၁၉၉၁ ခ8စကတညးက ကမvဏက သမးယထားခသည ဆေသာ

ေြမေပLတင ထနယကခSကသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ ဧcပလတင 8ငငေတာ၏ အတငပငခ

ပဂbuလခရးစဥအတငး ရာသတစဦးြဖစသ စမစမစးမ လယသမားများ၏ အမQက

ထတေဖာတငြပcပးေနာကတင ကမvဏက သမက 8ငငသားများ၏ ပဂbuလဆငရာ

A/HRC/43/59

10

လတလပခင8င ပဂbuလဆငရာ လြခuေရး ဥပေဒပဒမ ၈ (စ) ေအာကတင ေနာကထပ

တရားစဆခသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ စကတငဘာလတင လယသမား ၁၁ ဦးသည ေြမလတ၊

ေြမလပ၊ ေြမBငး စမခနFခမQ ဥပေဒေအာကတင ေထာငဒဏများ ချမတခခရသည။

အထးကယစားလယက သတFက ချကချငး လZတေပးရန8င သတF၏ ေြမယာများ

ြပနလညေပးအပရန သFမဟတ လေလာကေသာ ေလျာေSကးေငများ ေပးအပရန

ေတာငးဆသည။

၂၅။ ၂၀၁၉ ခ8စတင ကယားြပညနယ ဒေမာဆcမu\နယမ သတF၏ ေြမယာများက ထနယကSကေသာ လယသမား ၂၁ ဦးက စစတပ တပဖ\ဝငတစဦးက ၁၉၄၇ ခ

ြပညသပငပစPညး ကာကယေရး ဥပေဒ ပဒမ ၆ (၁) ေအာကတင မမနမကန

လပေဆာငေSကာငး တငSကားခသည။ ထေြမမာ လနခသည 8စ ၃၀ အSကာက စစတပက

သမးဆညးထားခcပး ြဖစသညဆကာ ၎ငးတFထမ လယသမား ဆယ8စဦးမာ

ရာဇသတဥပေဒပဒမ ၃၃၇ ေအာကတင ရာဇဝတေSကာငးဆငရာ ေကျာနငးမQ ြဖင ထပဆင

တရား ရငဆငေနSကရသည။ ကယားြပညနယအတငးမာပင လuငေကာcမu\နယ အတငးတင

စစတပတပဖ\ဝင တစဦးက လယသမား ၂၀ ဦးက ရာဇသတဥပေဒ8င ၁၉၃၇ ခ8စ

ြပညသပင ပစPညး ကာကယေစာငေရာကေရး ဥပေဒေအာကတင အမQအမျuးမျuးြဖင

စဆထားသည။ လယသမားအများအြပားသည ၂၀၁၂ ခ8စ လယယာေြမ

ဥပေဒေအာကတင ထေြမအတက ေြမယာ သးစခင လကမတများ ရယထားSကေသာလညး

စစတပက သတFသည သမးဆညးထားေသာေြမက အသးြပuသညဟ ေြပာသည။

အထးကယစားလယက လယသမားများအေပL စဆထားချကများက Bပသမးရန

ေတာငးဆသည။

၂၆။ အထးကယစားလယသည အစးရအေနြဖင ေခတေနာကြပနဆ ဥပေဒြပuမQများက

ရပတနFရန ထပမ ေြပာဆသည။ ြမနမာ8ငငသည ေကျးလကလထ၏ အခငအေရးများက

အကာအကယေပးသည ေြမယာဥပေဒများ လအပသည။ အထးကယစားလယက

ြမနမာအစးရအေနြဖင ပငလငးြမငသာcပး ေဆးေ8းအSကယသည လပငနးစဥမ တဆင

အမျuးသား ေြမယာ အသးြပuမQ မဝါဒ8င 8ငငတကာ စချနစiZနးများအေပL အေြခခ၍

အမျuးသား ေြမယာဥပေဒ တစရပ ေရးဆေရးက ဥးစားေပးရန ေတာငးဆသည။

ထFေနာကတငမ ေြမယာသးစမQ8င သမးဆညးမQတF8င သကဆငေသာ ပမကျယြပနFသည

ဥပေဒမေဘာငက တေြပးညြဖစcပး ရငးလငးစာ အမျuးသား ေြမယာဥပေဒ၏

အခငအေရးများ ြပဌာနးချကတင ြပငဆင ထညသငးရန ြဖစသည။

၂။ အချကအလက ကာကယေရး

၂၇။ ၂၀၁၄ ခ8စ အထးကယစားလယ၏ လပပငခင အစပငး ကာလများတင

ြမနမာ8ငငတင အငတာနက ထးေဖာကဝငေရာကမQမာ ၁ ရာခင8uနး ဝနးကျင၌ရcပး

လကကငဖနး ထးေဖာကဝငေရာကမQမာ ၅ ရာ8uနး ရသည။ ထအချနမစ၍

ကနးဂဏနးများမာ တဟနထးြမငတကခသည။ သတငးအချကအလက8င ဆကသယေရး

က�ဍ လျငြမနစာ ဖ\cဖuးတးတကမQသည အခငအလမးအများအြပားက

ေဆာငယလာခေသာလညး +ကးမားေသာ လFအခငအေရး စးရမမQများကလညး

ြမငတကလာေစခသည။ ယငးစးရမမQများထမ တစခမာ အချကအလက ကာကယမQ8င

ေနာကေယာငခေစာငSကညြခငးက စမအပချuပသည ဥပေဒများ မBြခငး ြဖစသည။

ဆကသယေရး ဥပေဒသည ရငးလငးစာ ြပဌာနးထားသည အကြဖတချကများ မပါဘ

A/HRC/43/59

11

ဆကသယေရး ကမvဏများ၏ လပေဆာငမQများအေပL Sကပမတcပး ဝနေဆာငမQများ8င

အချကအလကများက အစးရက အလနအကm ကျယြပနFစာ ထနးချuပမQကလညး

ခငြပuေပးေနသည။

၂၈။ ၂၀၁၅ ခ8စတင အစးရသည လကကငဖနးသးသများအတက သးစသ ကယေရး

အချကအလက မြဖစမေန ထညသငးရသည SIM ကဒ မတပတငြခငးက စတင

မတဆကခသည။ ဥပေဒ8ငအည အချကအလက Sကားြဖတရယရန 8ငငတကာ

စချနစiZနးများ8င ေလျာညcပး ရငးလငးြပညစသည လပထးလပနညးများ မရသညအြပင ယငးက +ကးSကပရန လတလပထေရာကေသာ တရားေရးစနစ မရသညအတက

ယငးကစPမာ အလနပင စးရမဖယြဖစသည။ မြဖစမေန မတပတငြခငးသည

မတပတငထားေသာ လပဂbuလများ၏ ေရာကရေသာ ေနရာအား သငေလျာေသာ

အတငးအတာ8င လအပသေလာကသာ ေဆာငရကသည အကြဖတချက မလအပဘ စစမးရာေဖ8ငသည စမးရညက ေဖLေဆာငေပးသည။ ယငးသည ေနာကေယာငခြခငး၊

ဆငဆာတညးြဖတြခငး၊ 8ငငေရး အတကအခများက ပစမတထားြခငး၊ 8င လတလပစာ

ထတေဖာခငက ဖ8ပကနFသတြခငးများအတကလညး အသးြပ88ငသည

အလားအလာရသည။ ယငးသည ေဘးကငးလြခuမQ၊ အ8nရာယကငးမQ၊ ပဂbလက

လတလပခင၊ 8င အြခားေသာ အခငအေရးများအေပL +ကးမားေသာ ေဘးအ8nရာယအြဖစ

cခမးေြခာကေနသည။ ြမနမာအစးရ၏ မတပတငထားေသာ SIM ကဒ သးစသများ၏ ဇဝ

အချကအလကများ သမးဆညးထား8ငရန အမျuးသား ေဒတာေဘစ စတငတညေထာငရန

အစအစဥသည ေနာကေယာငခမQ၊ လြခuေရးဆငရာ ချuးေဖာကမQ ေဘးအ8nရာယ ြဖစ8ငေချ

ပမြမငမားလာမညြဖစသညအတက ေနာကထပ အခငအေရး ချuးေဖာကမQများ ပမ

ြဖစလာ8ငေSကာငး အထးကယစားလယမ ထပေလာငး သတေပးလကသည။

၂၉။ ြမနမာအစးရ၏ ဇဝအချကအလကများ ပါဝငမညြဖစသည စနစ၏

အစတအပငးအြဖစ ဒစဂျစတယ သကေသခကဒြပားများ လပေဆာငရန အစအစဥ

အေပLလညး ထပမ၍ စးရမမသည။ အထးသြဖင အချကအလက ကာကယမQ ဥပေဒ

မရသည အေြခအေနတင သတငးအချကအလက မညမjက အသးြပuမည

သမးဆညးမညဆသညအေပLတင +ကးမားေသာ အ8nရာယများ ရေနသည။ ထFအြပင

ဤအစအစဥများသည Bဟငဂျာများ အပါအဝင ေဘးဖယခထားရသည အပစများ၏

အခငအေရးများ8င ေဘးကငးလြခuမQအေပL များစာ စးရမဖယ ြဖစေစသည။

အထးကယစားလယသည အားလးပါဝငcပး ကျယကျယြပနFြပနF ေဆးေ8း

အSကဥာဏရယသည လပငနးစဥမတဆင မရမြဖစ လအပေသာ အချကအလကကာကယမQ

ဥပေဒမေဘာင သတမတြပဌာနးcပးသညအထ ဤအစအစဥများက ဆငးငထားရန

အစးရအား အေရးေပL ေတာငးဆသည။ ပမ ကျယကျယြပနFြပနF ဆပါက ဥပေဒစးမးေရး၊

လတလပေသာ တရားစရငေရး8င 8ငငသား ဥပေဒ ြပငဆငေရးဆမQတFအားလးတFတင

ပဂbuလေရး အချကအလကများ ေကာကယ သမးဆညးြခငးသည လFအခငအေရး8င

ကကညမQရေစရန အာမချကရရန လအပသည။ ဒစဂျစတယ စမအပချuပေရး စနစများ

ဖ\cဖuးတးတကေရးတင ပါဝငသည ကမvဏများအေနြဖင လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQ

ေဘးအ8nရယ +ကးမားစာ ရေနေZကာငး သတရေနရန8င အကယ၍

ယငးေဘးအ8nရာယများသည အလန+ကးမားေSကာငး ေတ\ရရပါက ၎ငးတF၏

ဝနေဆာငမQများ ေရာငးချေရး ေလjာချမQ အပါအဝင အချနကက ဆနးစစ ေစာငSကည

ကျငသးမQ (due diligence) ကပါ တငးတငးSကပSကပ ေဆာငရကရမည။

A/HRC/43/59

12

၃။ သဘာဝ သယဇာတများ တးေဖာထတလပြခငး

၃၀။ အထးကယစားလယသည ြမနမာ8ငငတင သဘာဝ သယဇာတ ထတလပမQေSကာင

လFအခငအေရးဆငရာ BကခတမQများ8ငပတသက၍ေသာ၎ငး၊ သဘာဝပတဝနးကျင၊

ပဋပကd၏ ေြပာငးလမQတနးအားများ 8င ရပရာအသငးအဝနးများ 8င ပတသက၍ သကေရာကမQများကေသာ၎ငး လပပငခငကာလတေလျာက အစရငခခသည။ ပဋပကd

ဧရယာများအတငးရ သဘာဝ သယဇာတ ထတလပမQများအေပL

စညးကမးချမတလကနာေစမQများသည အထး ြပဿနာရေနဆ ြဖစcပး အပချuပေရး

စမေခLမQက +ကး+ကးမားမား ြဖစေစေSကာငး အထးကယစားလယမ မတချကြပuသည။

လကနကကင ပဋပကdများတင ပါဝငေသာ အပစများအေနြဖင ြမနမာ8ငင၏

သဘာဝသယဇာတ SကယဝမQအား တးေဖLထတလပြခငးက စတဝငစားSကေသာေSကာင

cငမးချမးေရး ေဆးေ8းညu8uငးမQများ၏ BQတေထးမQက ထပမြဖညစကေပးေနသည။

၃၁။ 8ငငတဝမး တာဝနခမQ မရေသာ တးေဖာထတလပမQ များေSကာင လFအခငအေရး

ချuးေဖာကမQ အစရငခချကများက အထးကယစားလယမ ဆကလက ရရေနသည။ လေပါငး

၇၀ ေကျာ ေသဆးခသညဆေသာ ၂၀၁၉ ခ8စ ဩဂတလ အတငးက မနြပညနယ

ေပါငcမu\နယတင ြဖစပားခေသာ ေြမcပuမQမ အသကရငကျနရစသများက

ထေဘးအ8nရာယ+ကးသည တာဝနခမQ မရေသာ သတးေဖာမQေSကာင ြဖစရေSကာငး

ေြပာSကသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ 8ဝငဘာလတင မနြပညနယ လZတေတာကယစားလယတစဥးမ

ေတာငးဆမQများ ြပuလပခေသာလညး ဤဆးရားြပငးထနေသာ ြဖစရပအေပL

စစမးစစေဆးမQ လပေဆာငြခငး မရေသးေပ။ ရမးြပညနယအေရ\ပငး

တာချလတခBငအတငးမ တ8ငတပင လယသမားများမာ ေဒသတငးရ ေရZေမာများ၏

သဘာဝပတဝနးကျင သကေရာကမQရလာဒများေSကာင ၂၀၁၉ ခ8စ ဒဇငဘာလတင

အတငးအSကပ ေရZ\ေြပာငးခခSကရသည။ ခငြပuချက မရပ လပကငေနSကသညဆသည

ကမvဏများက ေရZေမာ အညစအေSကးများက အနးရ ေချာငးများ8င ြမစအတငး

စနFပစခSကသြဖင သတF လယေြမများအတငး စးဝငခသည။ လယသမားများမာ ေလျာေSကးရရခြခငးမရပ လေလာကေသာ စချနစiZနး8ငအည သတF၏

ရငသနေနထငခငကလညး ြပငးထနစာ ထခကသားခသည။

၃၂။ ြမနမာ8ငငရ အပချuပေရး မေဘာငသည တာဝနခမQ ရေသာ

သတ�uတးေဖာထတလပေရးက ပပးြခငး မရေသးေပ။ ခကခBQတေထးမQ၊ BးစငးရငးလငးမQ

မBြခငး8င မဝါဒများ၊ ဥပေဒများ 8င လပထးလပနညးများ အSကား တသမတတညး

မBြခငးတFက ဥပေဒေရးရာ မေသချာမေရရာမQက ြဖစေစသည။ ထမjသာမက အစးရသည

အထးသြဖင ြပညနယ8င တငးေဒသ+ကး အဆငများသည တညရေနေသာ ပတဝနးကျင8င

လမQေရးဆငရာ စညးမျဥးများ စးမးမQရေစေရး ြပuလပရနကပင အရငးအြမစများ8င

နညးပညာစမးရည အကနFအသတ ရေနသည။ ဤအေနအထားက ကမvဏများက အခငေကာငးယလျကရေနcပး ၎ငးတFအေနြဖင 8ငငတကာ စချနစiနးများက

လကနာေစရမည။ အထးကယစားလညမ အစးရအေနြဖင တးေဖာထတလပမQကT

ြပြပငေြပာငးလမQများ ဆကလကလပေဆာငေရးအား ဦးစားေပးလပငနးစဥအြဖစ

ရေနေစေရး ေသချာေစရန တကတနးသည။ သ?မက ၂၀၁၅ ခ8စ သဘာဝပတဝနးကျင

သကေရာကမQ ဆနးစစချက နညးလမးက တစကမတမတ၊ ပငလငးြမငသာမQ ရရ၊

အာဏာသကဝငေစေသာ လအပချကတရပအြဖစ ြပuလပေပးရန အစးရက

ေတာငးဆသည။ ဂဏသကdာ8ငအည သကရငေနထင8ငမQဘဝတစခက ြဖစေစေသာ

အေြခခ အခငအေရးများအတက သဘာဝပတဝနးကျငဆငရာ အြမငေပါငးစက

A/HRC/43/59

13

တဖကယေဆာငေပးေသာ သနစမးကျနးမာသည ပတဝနးကျငတခ ရရ8ငခငက

သဘာဝသယဇာတ တးေဖာထတလပမQ၏ သကေရာကမQများထမ ကာကယေပးရမည။

၃၃။ ဤက�အတငး ပငလငးြမငသာမQ8င တာဝနခမQက ြမငတငေပးသည

အြပuသေဘာေဆာငေသာ နညးလမးများ ြဖစသည တငးထကသယဇာတ

တ?းေဖာထ%တလ%ပသည လ%ပငနးများ ပငလငးြမငသာမQ ေဖာေဆာငေရး (Extractive Industries

Transparencey Initiatives, EITI) တင ြမနမာ8ငင ဆကလကပါဝငေနြခငးက

အထးကယစားလယက ေတာငးဆသည။ ယငးက သတငးအချကအလက ရပငခင8င ကစားခငတF အပါအဝင အခငအေရးများ ပမကျယြပနFစာ ရရကျငသး8ငေရးက

ပပးေပးလမမည။ အကျuးခစားခင ပငဆငသများ8င ထငရားသည လထလပငနးများတင

ယSကညမQ ရရေသာ သFမဟတ ရရဘးခေသာ တစစတစဥးဟ EITI က ဖငဆသည

တးေဖာထတလပမQလပငနးများမ “8ငငေရးအရ ေပLလငထငရားေသာ” ပဂbuလများ၏

သတငးအချကအလကများက ပမထတေဖာရန မSကာေသးမက အစးရ၏ စတင

+ကuးပမးချကများက သ?မက +ကuဆသည။ အထးကယစားလယသည အစးရအား EITI

စချနစiနးများ8င အည ပငလငးြမငသာေသာ၊ တသမတတညးြဖစေသာ 8င

သကဝငအေကာငအထညေဖL8ငေသာ အစရငခမQ လအပချကများက အာမခချကရေစရန

+ကuးပမးအားထတမQများအား ဆကလကလပေဆာငသားရန ေတာငးဆသည။

၃၄။ အဓကကျေသာ က�ဍများတင အားနညးချကများ ရေနေသာ ေလာငစာဆ 8င

ပတသကသည ဥပေဒမSကမးအေSကာငး သတငးအချကအလကများ ရရထားသညအတက

အထးကယစားလယက စးရမသည။ ဥပေဒမSကမးသည ြမနမာ ေရန8င

သဘာဝဓါတေင\လပငနးအေနြဖင ကနသယမQမတဖကအြဖစေရာ၊

စညးမျဥးချမတထနးသမးသ အြဖစပါ က�ဍ8စရပတင ေနရာယထားမQေSကာင

ြဖစေပLေနသည အကျuးစးပား ပဋပကdက ေြဖရငးြခငးမရသညအြပင လကရ ြမနမာ8ငင၏

ေရရညတညတေသာ ဖ\cဖuးတးတကမQ အစအစဥေအာကရ 8ငငပင

စးပားေရးအေဆာကအအများ ြပuြပငေြပာငးလေရး အစအစဥများ8ငလညး

တသမတတညးမရလပါ။ ဥပေဒမSကမးသည EITI ေအာကတင ြမနမာက လကနာရမည

တာဝနများ8င တသားတညး ြဖစရမည သတငးအချကအလက ထတေဖာမQအေပL

သတမတချကများ ထညသငးရနလညး ပျကကကcပး ပငလငးြမငသာမQ8င တာ၀နခမQ က

တးတကေစရန အားထတချကများက ြပငးြပငးထနထန ထပါးေစသည။ ထFအြပင

ရခငြပညနယအတငး လများ၏ နစနာခစားရမQများက တးပားသားရန

အ8nရာယြဖစေစ8ငသည အြငငးပားဖယရသည ဘTာေငခေဝမQ ကစPကလညး

၎ငးမSကမးက ရညiZနးထားြခငး မရေပ။ မSကာေသးမ8စများက ရခငြပညနယသည

အဓကအားြဖင ယငး၏ကမးလနေရန8င သဘာဝဓါတေင\သကများေSကာင 8ငငြခား

ရငး8းြမyuပ8မQ၏ တစစတရာေသာ အစတအပငးက ရရထားခသည။ သFေသာလညး ရခင

ြပညနယရ ဆငးရမေတမQမာ 8ငငလးဆငရာ ပျမးမjြခငးထက

များစာြမငမားေနဆြဖစသည။ ထေရာကေသာ ဝငေငခေဝြခငးက တညေဆာကရနမာ

cငမးချမးေရးအတက မရမြဖစလအပသည။ ထFအြပင စးပားေရး။ လမQေရး8င

ယဥေကျးမQဆငရာ 8ငငတကာ သေဘာတညချကေအာကတင အစးရအေနြဖင

ခြခားဆကဆမQ မရပ သေဘာတညချကအတငးရ အခငအေရးများက အာမခရန

တာဝနရေSကာငး အထးကယစားလယမ အေလးအနကြပuေြပာသည။ ထFအြပင

A/HRC/43/59

14

ထေရာကေသာ သာတညမjမQက စးပားေရး မဝါဒများ၊ ဘတဂျက ချထားမQများ 8င

အရငးအြမစ ခေဝမQများမတဆင တးြမငေစသငသည။

၄။ အထညချuပ စကBများ

၃၅။ ၂၀၁၉ ခ8စ ဩဂတလအတငးက ဧရာဝတတငးေဒသ+ကး ပသမ7မ86ရ ြမနမာ

သးေမZးထးစကBတငြဖစပားခသည သပတေမာကမQတင ပါဝငခမQေSကာင

သပတေခါငးေဆာင8င အလပသမားေရး လQပရားသ ခ8စဦးက cငမးချမးစာ စေဝးခင8င

cငမးချမးစာ စတနးလညလညခင ဆငရာ ဥပေဒပဒမ ၁၉ ေအာကတင

တရားစဆထားြခငး8င ပတသကသည အစရငခချကများက အထးကယစားလယမ ရရထားသည။ အလပသမားများသည အနမဆး လပခလစာ မရရြခငး၊ ခငမရBြခငး8င

အမသာသားချနနားခင မရရြခငးတF ေနာကပငးတင အလပသမားများက စတငခေSကာငး

သတငးရရသည။ အလပရငများက 8uတြဖင ေစာကားြခငး၊ လငဆငရာ ေစာကားမQ

ကျlးလနြခငးများလညး ရသညဟ အချu\က ေြပာသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ 8ဝငဘာလအတငး

အလပသမား ၄၀၀ က ရနကန တငးေဒသ+ကး အစးရBးများသF ဆနFကျငဆ8tြပရာတင

ဦးေဆာငခသညအတက အလပသမားေရး လQပရားသ ငါးဦးက ေဖေဖာဝါရလတင ဒဏေငBကခသည။ ြမနမာ8ငင၏ အထညအလပ တငပFမQများ ြမငတကလာေနcပး

8ငငတလZားတင အထညချuပစကB အေြမာကအများက တညေဆာကရန စစဥေနေSကာငး

သရရသြဖင ြမနမာ8ငငတင အSကဥာဏရယ8းေ8ာေသာ သးပငဆင လပငနးစဥမ တဆင

အလပသမားေရးရာ စမခနFခမQ8င ကာကယမQများက အားြဖညရန အေရး+ကးေSကာငး

အထးကယစားလယက အေလးအနကထား ေြပာဆခသည။

၃၆။ စးပားေရး၊ လမQေရး8င ယဥေကျးမQ ဆငရာ 8ငငတကာ

သေဘာတစာချuပေအာကတင တရားမjတcပး သငတငေလျာကပတေသာ

အလပခငပတဝနးကျင အေြခအေနရပငခငက အာမခေပးရန တာဝနရသည။ ယငးတင

မjတညမjေသာ လပခလစာ၊ ေဘးကငးလြခucပး ကျနးမာေရး8င ညiတေသာ

အေြခအေနများ၊ တညေသာ အခငအလမး၊ 8င အနားယြခငး၊ အလပချနများအေပL

သငတငေလျာကပတေသာ ကနFသတချက၊ 8င လစာြဖင ကာလအလက8င

အများြပညသအားလပရကများတင ခငရရမQ ခစားခငများပါဝငသည။ ြမနမာ8ငငသည

အြပညြပညဆငရာ အလပသမားေရးရာအဖ\ (ILO) ၏ သေဘာတညချက

အများအြပားကလညး လကမတေရးထးထားcပး ၂၀၁၉ ခ8စ ဒဇငဘာလတင လZတေတာက

အနမဆး အသက သတမတချက သေဘာတညချက ၁၃၈ က လကမတေရးထး

အသကဝငေစခသည။ အလပသမားများက သတF၏ အခငအေရး8င ပတသက၍

သငSကားေပးရမညြဖစcပး အစးရသည လတလပစာ စBးခင8င အသငးအပငး ဖ\စညးခင

8င အလပသမားများက ြမyငတငရန8င အလပအေြခအေနများ တးတကေစရနအတက

အလပသမား အဖ\အစညးများ8င သမဂbများတင ပါဝငလပေဆာင8ငခငများက

အကာအကယေပးရမည။ အဓမ} လပအား ခငးေစမQ8င ကေလးလပအား အသးြပuမQ

အဆးဆး ပစတF ပေပျာကေရးအတက ဆကလက +ကuးပမးအားထတသားရမည။

8ငငြခား8င ြပညတငး ကမvဏများသည ကလမသဂb၏ (လမးiZန ဥပေဒသများ)

“ကာကယ၊ ေလးစား 8င ကစား” မေဘာငက အေကာငအထညေဖာြခငးြဖင သတF၏

ကနထတြဖနFေဝမQ လမးေSကာငးတေလျာကတင စးပားေရး8င လFအခငအေရးအေပL

လမးiZနမဝါဒများ8ငအည လFအခငအေရးများက ေလးစားေSကာငး အာမခချက ေပးရမည။

A/HRC/43/59

15

၅။ အချနကက ဆနးစစ ေစာငSကည ကျငသးမQ (Due Deligience)

၃၇။ ြမနမာ8ငငစးပားေရးဝနးကျင8င ဆက8ယေသာ လFအခငအေရး ကစPရပများ

8ငပတသက၍ လFအခငအေရးဆငရာ ကျငဝတဥပေဒများအေပL အချနကက ဆနးစစ

ေစာငSကည ကျငသးမQ၏ အေရး+ကးမQက အထးကယစားလယအေနြဖင

မးေမာငးထးြပလသည။ ယငးမာ လမးiZနမများ8ငအည စးပားေရးလပငနးများအေနြဖင

လFအခငအေရးအား ေလးစားလကနာရန တာဝနရမQက အဓပvာယသကေရာကေစေသာ

ထေရာကသည အချနကက ဆနးစစ ေစာငSကည ကျငသးမQမတဆင ြပuလပရနြဖစသည။

၃၈။ အချနကက ဆနးစစ ေစာငSကည ကျငသးမQ လပငနးစဥများတင ပဋပကd

သးသပချက ြပuလပြခငး၊ သကေရာကမQက ရပဆငးရန သFမဟတ ကာကယရန

သငေလျာကသည လပေဆာငမQ ြပuလပြခငး8င ဆးဝါးသကေရာကမQ ရသည ေနရာများတင

ပါ၀ငေနပါက လကကျန သကေရာကမQများအား အခငအလမးက အသးြပu ေလျာချြခငး၊

ဆးဝါးသကေရာကမQများက ေြဖရငးရနအတက အေရးယေဆာငရကမQများ

လပငနးစဥများ၏ ထေရာကမQက ေစာငSကညြခငး8င ေဖLထတတငြပရနအတက

ဆကလကေဆာငရကြခငး၊ ဆးဝါးသကေရာကမQများက မညသF ကငတယ ေြဖရငးသညက

သကဆငသများအား ဆကသယ ေြပာြပြခငး အပါအဝင အမနတကယရေနေသာ သFမဟတ

ြဖစလာ8ငေချရေသာ လFအခငအေရးသကေရာကမQများက ရာေဖေဖာထတြခငး8င

ဆနးစစြခငးတF ပါဝငရမည။ ထမjသာမက လမးiZနဥပေဒသများ8င အည

လပငနခငအဆင မေကျနပမQ တငSကားေရး ယ9Nရားများက တညေဆာကြခငးမ တဆင

ဆးဝါးသကေရာကမQများက ကစားေြပာငးလပစရန အေရး+ကးသည။3

၃၉။ စးပားေရးလပငနးများမ ြပuလပြခငးေSကာင အပါအဝင လFအခငအေရး

ချuးေဖာကမQများက ဆနFကျငကာကယေပးရမညမာ အစးရ၏ တာဝနြဖစသညအတငး

အထးကယစားလယသည အစးရအား ဥပေဒ၊ မဝါဒ 8င စမအပချuပမQ မေဘာငများက

အားေကာငးေစြခငးမ တဆင စးပားေရး လပငနးများ အSကား အချနကက ဆနးစစ

ေစာငSကည ကျငသးမQက တနးအားေပးရန ေတာငးဆသည။ ယငးမာ လကရ ရငး8းြမyuပ8မQ

မဝါဒ သးသပချက ၏ ေနာကခ အေနအထားတငလညး ပါဝငသည။ အချနကက ဆနးစစ

ေစာငSကည ကျငသးမQတင အစးရမ ဥးေဆာငမQက ြပသရမည။ ဥပမာ- 8ငငေတာပင

လပငနးများအေနြဖင ေြပာဆမQများမတဆင။ ရငး8းြမyuပ8သများသညလညး

ပါဝငကြပ8ငသည အေရးပါေသာ အခနးကTဍတင LMေနcပး သတF၏ ဩဇာက

အသးြပuကာ လFအခငအေရး ြမyငတငမQများက လပေဆာငသငသည။

ဂ။ လကနကကငပဋပကF၊ အGကမးဖကမH အေြခအေနများ @င Jငမးချမးေရး လပငနးစဥ

၄၀။ အထးကယစားလယ၏ လပပငခငကာလတေလjာကလး သ?မသည

ြမနမာ8ငငတဝမးရ လကနကကငပဋပကdများ8င အSကမးဖကမQအေြခအေနများက

ေစာငSကညခသည။ တစ8ငငလး ပစခတတကခကမQ ရပစေရးသေဘာတညချက (NCA) က

၂၀၁၅ ခ8စတင လကမတေရးထးcပးေနာက ဆယစ8စများစာSကာြမငခေသာ

ပဋပကdများအဆးသတ8ငမညဟ အေကာငးြမငခသည။ သFေသာလညး

ထသေဘာတညချက ေရးဆေရးလပငနးစဥမာ အားလးပါဝင8ငြခငး မရခဘ

3 A/73/163.

A/HRC/43/59

16

လကမတေရးထးခသည သေဘာတညချက8င ေနာကဆကတ

cငမးချမးေရးလပငနးစဥကလညး အဓကကျေသာ တငးရငးသားလကနကကငအဖ\ အချu\က

ဖယချနခသည။ အချu\ေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖ\အစညးများ (EAO) ၏

နယေြမများြဖစေသာ ကချင၊ ရမး၊ ကရင၊ ချငး8င ရခငတFတင အရပသားများအေပL

အ+ကးအကျယ သကေရာကမQများရေသာ ပဋပကdများ ဆကလကြဖစပားေနဆြဖစcပး

8ငငတကာရာဇ၀တမQများ လပေဆာငခေSကာငး စပစSကသည။ ၎ငးတFထတင NCA

လကမတထးထားသများ အပါအဝင တပမေတာ8င EAO များအSကား၊ EAO များ

အချငးချငးSကား လကနကကငပဋပကdများ ပါဝငသည။ တပမေတာ၏

အပချuပမQေအာကတငရေသာ သFမဟတ မဟာမတြပuထားေသာ ြပညသFစစများသညလညး

သမ၏လပပငခငကာလအတငး တးများလာခသည။ 4 အမျuးသားcငမးချမးေရးအတက

အလားအလာမာလညး မေရမရာ ြဖစလာသညက ေတ\ရခသည။

၁။ ရခင8င ချငးြပညနယများ

၄၁။ ၂၀၁၆ ခ8စ၊ စကတငဘာလတင အစးရသည ကဖအာနန ဦးေဆာငသည

8ငငတကာ8င အမျuးသားကmမးကျငပညာရငများပါဝငေသာ ရခငြပညနယဆငရာ

အSကေပးေကာမရငက ဖ\စညးခသည။ ေကာမရငသည Bဟငဂျာ အဖ\ဝငများ ပါဝငြခငး

မရေသာေSကာင ဖ\စညးပတင မစလငခပ ၎ငး၏လပပငခငအာဏာမာလညး

လFအခငအေရးချuးေဖာကမQများအား စစမးစစေဆးရန မဟတခပါ။ သFရာတင

လFအခငအေရးအပါအဝင ရခငလမျuးများ ရငဆငေနရေသာ ြပဿနာများ8င ပတသက၍

ကျယြပနFေသာ ေတ\ရချကများပါဝငေသာ အစရငခစာတေစာငက ၂၀၁၇ ခ8စ

Sသဂတလတင ထတြပနခသည။ အစရငခစာ၏ အSကြပuချကများက အစးရ8င

8ငငတကာအသငးအဝငးက လကခခသည။ အစးရအေနြဖင အSကြပuချကအများစက

အေကာငအထညေဖာခသညဟဆသည။ သFေသာလညး အစးရ၏

အေကာငအထညေဖာေရး ေကာမတ အစရငခစာများက ြပနလညသးသပြခငးအရ

အSကြပuချကများ အနကမ တစခမj အြပညအဝအေကာငအထညေဖာ8ငြခငး

မရခသညအြပင အများစမာ လးဝ အေကာငအထညေဖာြခငးမရခေသးပါ။

ထအSကြပuချကများက အေကာငအထညေဖာြခငးသည ရခငအြပညနယအတက ေရ\သF

တကလမးရာလမးြဖစသည။

၄၂။ ၂၀၁၆ 8င ၂၀၁၇ ခ8စတင ရခငြပညနယေြမာကပငးရ BဟငဂျာများအေပL

လသားမျuး8ယအေပL ကျlးလနသညရာဇဝတမQများ၊ စစရာဇဝတမQများ8င လမျuးတး

သတြဖတမQများက ကျlးလနေကာငးကျlးလနြခငး ရ8ငသည။

အထးကယစားလယအေနြဖင ရခငေြမာကပငးတင ဆကလကြဖစပားေနေသာ

အSကမးဖကမQများ၊ အဓမ}လပအားခငးေစြခငး၊ ေငညyစြခငး 8င Bဟငဂျာများအား

လယကြခငးများသာမက အသားအလာ ဆကလက၍ ကနFသတြခငး၊ 8င အစားအစာ၊

အသကေမးဝမးေကျာငးမQ၊ ကျနးမာေရးေစာငေရာကမQ8င ပညာေရးတFအတက

လကလမးမမQ နညးပါးမQများ ရေနေZကာငး သတငးအချကအလကများ ရရထားသည။

8ငငသားြဖစမQစစစေရးကဒ (NVC) များက ဆကလကချမတထားဆြဖစcပး၊ ယငးက

လကခရန ြငငးဆနသများအေပL အသားအလာ ကနFသတချကများ ပမ ြပငးထနစာ

ချမတထားcပး ရရထားေသာ လများအေပLတငလညး အကျuးခစားခငများက

ကနFသတထားချကများ ရသည။

4 ေနာကဆကတ ၃ ကHကည

A/HRC/43/59

17

၄၃။ ယခအခါ ရခငတပမေတာ (AA) 8င တပမေတာအSကား လကနကကငပဋပကdများ

တးပားလာသညမာ တစ8စေကျာ ရလာခcပး၊ ရခငြပညနယရ cမu\နယများစာ8င

ချငးြပညနယ ပလကဝcမu\နယတFတင သကေရာကမQ အများအြပား ရခသည။

ထြပညနယများတင ေရတပ8ငေလတပအပါအဝင လြခuေရးတပဖ\များ သသသာသာ တးချ\ချထားလာသည။ ပဋပကdြဖစေနေသာ အဖ\များအSကား ြပငးထနေသာ

တကပများသည အရပသားများအား ြပငးထနစာထခကေစcပး စစရာဇဝတမQ ကျlးလနခြခငးများလညး ရသညဟ စပစချကများ ရသည။ တပမေတာသည ရခငြပညနယ

တလZား အရပသားများအား အထးသြဖင AA က အမနတကယေထာကခသများ သFမဟတ

ေထာကခသညဟ ထငြမငယဆသများ အထးသြဖင ရခငလမျuးများက

စနစတကျတကခကေနြခငးအေပL အထးကယစားလယက စးရမသည။

၄၄။ ပဋပကdေSကာင ေရZ\ေြပာငးစခနးများသF ထကေြပးတမးေLMာငရသ?များ ယခအခါ

(၅၈,၀၀၀) ခနFရcပး၊ အြခားေကျးရာများ၊ ဘနးေတာ+ကးေကျာငးများ8င ဘာသာေရး

အေဆာကအအများတင ခလQသများအပါအဝင ရခငြပညနယအ8Fတင စစေပါငး ၁၂၈,၀၀၀

ေကျာ အးမအမမြဖစခရသညဟ သရသည။ ၎ငးတFအနကအများစမာ တငးရငးသား

ရခငလမျuးများြဖစcပး ချငးြပညနယအတငးမ ချငးလမျuး ၁,၈၀၀ ခနFသည ေနအမများ

စနFခာ ထကေြပးေနရသည။ ဇ8]ဝါရလတင အစးရတပမ ေြခြမနတပမ ၆၆

စစသားများသည ေြမပcမu\ ရ ယာယေနရပစနFခာ တမးေရာငေနရသည ေနရာတစခ၌

စခနတာဝနခများအား အနညးငယေသာ အေSကာငးြပချက သFမဟတ သတေပးြခငး

သာြပuလပ၍ IDPs များက ေမာငးထတရန (ေသနတ)

မးေပLေထာငေဖာကြခငးများြပuလပကာ စခနးက ဖျကဆးခေSကာငး သတငးများရရခသည။

၄၅။ ေဖေဖာဝါရလ ၃ ရကေနFတင ရခငြပညနယ ေမာငေတာ၊ ဘးသးေတာင၊

ရေသေတာင၊ ေြမပ8င ချငးြပညနယ ပလကဝတFတင “လြခuေရးလအပချက8င

အများြပညသအကျuးစးပား” ဟဆကာ မဘငးလ အငတာနက ဝနေဆာငမQများ လးဝ

ရပဆငးြခငးက ြပနလညြပuလပခသည။ ဤcမu\နယများသည ၂၀၁၉ ခ8စဇနလမ

Sသဂတလအတငး အငတာနက ပတဆFခထားရcပး ြဖစသည။ ပဏ�ားကmနး၊ ေြမာကဦး၊

ေကျာကေတာ8ငမငးြပားတFတင မဘငးအငတာနက ဝနေဆာငမQက ၂၀၁၀ ဇနလမ စ၍

အကနFအသတမရ ရပဆငးထားခcပး ြဖစသည။ ဤပတသမးမQသည လဦးေရ ၁,၀၀၀,၀၀၀

(တစသနး) ေကျာ၏ အေြခခအခငအေရးများအေပL အ+ကးအကျယ သကေရာကမQရသည။

အစးရအေနြဖင ထသF အားလးက လZမးြခu၍ ပတြခငးက လအပချကအရ8င

လကေလျာညေထစာ ြပuလပခြခငးြဖစေSကာငး ကျuးေSကာငးဆေလျာမQ ြပ8ငရန

ပျကကကခcပး ယငးမာ အားလးက စေပါငး၍ ြပစဒဏခတသကသF ြဖစသည။ ေမာငေတာ၊

ဘးသးေတာင၊ ရေသေတာင လြခuေရးတပဖ\များသည ေဖေဖာဝါရလတင လြခuေရးဆငရာ စစဆငေရးများက တးြမyင ြပuလပလာခြခငးေSကာင အရပသားအချu\ေသဆးcပး ဒါဇင8ငချ ဒဏရာရခသညဟ အစရငခစာများရရေသာေSကာင အထးကယစားလယအေနြဖင

အလနအမငး စးရမသည။ ဘးသးေတာင8င ရေသေတာင တFသာမက ေကျာကေတာ8င

ေြမာကဦးcမu\နယများရ ေထာငေပါငးများစာေသာ လများသည ေနFစဥေနFတငး

လကနက+ကးများြဖင ပစခတခခရcပး မးေလာငကmမးမQများ ြဖစပားခေသာေSကာင

ေကျးရာများမ ထကေြပးခSကရသည။ ေဖေဖLဝါရလ ၁၃ ရကေနFတင ဘးသးေတာငcမu\နယ

ခမဝေဟာငေကျးရာမ ခမကေလး ၂၁ ဦး ေကျာငးအတငး လကနက+ကး ကျေရာကမQေSကာင

ဒဏရာရရခသည။

A/HRC/43/59

18

၄၆။ မလက ရcပး ြဖစေသာ ေမာငေတာ၊ ဘးသးေတာင8ငရေသေတာငတFရ ညမထကရ

အမနFများက ၂၀၁၀ ခ8စ၊ ဧcပလမ စ၍ ပဋပကdြဖစပားရာ cမu\နယအားလးသF တငးကျပစာ

တးချ\လကြခငးြဖင ကျနးမာေရး8င ပညာေရး အပါအဝင အခငအေရးများ၊

သကေမးဝမးေSကာငးမQ8င ဝနေဆာငမQများ အေပL သကေရာကမQများက ကျယကျယြပနFြပနF

ြဖစေပLေစခသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ ဇ8]ဝါရလ မစတင၍ အစးရက လသားချငးစာနာမQဆငရာ

အကအညများ ဝငေရာကခငက ကနFသတချကများက ချမတခcပး ပဋပကd အေပL

ပမြပငးထနေသာ သကေရာကမQများ တးပားလာေစခသည။

၄၇။ ကေလးများအပါအဝင အရပသား အများအြပားက ေသဆး ဒဏရာရေစခေသာ

ပစမတ ေရေရရာရာမရေသာ ပစခတမQများ8င ရာများအနး တကပများအေSကာငး

သတငးေပးပFချက အများအြပားကလညး ရရခသည။ ေကျးရာများအတငး လကနက+ကး

ကျေရာကသည အစရငခချကများကလညး ရရထားသည။ ဒဇငဘာလတင

အစးရတပများသည မငးြပားcမu\နယ၊ ဆတတာရာေကျးရာထသF ဝငေရာကလာcပး

ေသနတများြဖင ပစခတြခငးေSကာင အမျuးသမးတစဦး ေသဆးခသညဟ သတငးများ

ရရခသည။ ထFေနာက စစသားများက ေကျးရာအပချuပေရးမlးအား ေသသညအထ

Bက8ကခSကသည။ သားေရာက လညပတခေသာ ေကျာကေမာ ေကျးရာအပချuပေရးမlး၏

အေလာငးကလညး ေတ\ရခသည။ ဤြဖစရပများ အားလးက အစးရမ စစမးစစေဆးcပး

ကျlးလနသများအား တာဝနခေစမQ ရေစရမည။

၄၈။ AA 8ငဆကစပသညဟ စပစချကြဖင ရခငြပညနယတင ဖမးဆးခရသဦးေရမာ

၂၀၁၉ 8ဝငဘာလတင ၅၀၀ ေကျာအထ ေရာကရခသည။ အထးကယစားလယ

8ပစကညyငးပနးြခငး8င လမဆနစာ ဂဏသကdာထခကေစေသာ ဆကဆမQများ8င

ထနးသမးထားစဥအတငး ေသဆးမQများ ၂၀၁၉ ခ8စတင ရခေSကာငး စပစမQများအေပLတင

စးရမသည။ သ?မသည ြမနမာ8ငငြပငပတင ေနထငသများအပါအဝင AA အထကပငး

ေခါငးေဆာငများ၏ မသားစဝငများအေပL 8ငငေရး ရညရယချကြဖင ဖမးဆးရန

ပစမတထားမQများအေပLလညး အလနစးရမသည။ ေဖေဖာဝါရလ ၂၁ ရကေနFတင

ေြမပcမu\နယ၊ ေတာငရည ေကျးရာအပချuပေရးမlး အပါအဝင ေဒသခ အရာရများအား AA မ

ြပနေပးဆသည အစရငခစာများကလညး လကခရရခသည။

၄၉။ ပဋပကdများ တးပားလာြခငးေSကာင တပမေတာမ ကေလးများအား

ကတတကျငးများ တးေဖာြခငး၊ ြခစညးBးများခတြခငး၊ အတများသယေဆာငြခငး၊

ြခuရငးြခငး8င စကပျuးေြမများတင ရတသမးေစြခငး စသညတF အပါအဝင တပမေတာက

ကေလးများအား အသးြပuမQမာ သသသာသာ တးများလာေစခသည။ အထးကယစားလယက

တပမေတာမ ကေလးစစသားစေဆာငးြခငး8င အသးြပuြခငးသည ြမနမာ8ငင၏

အြပညြပညဆငရာ တာဝနဝတ�ရားများ8င ၂၀၁၉ ခ8စ ကေလးသငယအခငအေရးဥပေဒ8ငဆနFကျငလျက ရေနcပး

ြပစမQကျlးလနသများကတာဝနယမQရေစရမညဟ မတချကြပuသည။

၂။ ကချင8င ရမးြပညနယများ

၅၀။ စစရာဇဝတမQများ8င လသားမျuး8ယအေပL ဆနFကျငေသာရာဇဝတမQများ

ကချင8ငရမးြပညနယများတငး ၂၀၁၁ ခ8စမစ၍ ကျlးလနသညဟ စပစမQများရသည။

၂၀၁၉ ခ8စ စကတငဘာလတင တပမေတာသည ရမးြပညနယေြမာကပငးအပါအဝင

စစတငးငါးခတFတင ယခင ေSကညာထားေသာ တစဖကသတ အပစအခတရပစေရးက

သကတမးတးြခငး မရေတာပါ။ တအာငးအမျuးသားလတေြမာကေရးတပမေတာ (TNLA)၊

A/HRC/43/59

19

AA 8င ြမနမာအမျuးသား ဒမကရကတစ မဟာမတတပမေတာ တFပါဝငေသာ ေြမာကပငး

မဟာမတ ညေနာငများအဖ\က ၎ငး၏တစဖကသတအပစအခတရပစေရးက ၂၀၂၀ မတလ

၂၅ ရကအထ သကတမးတးမညဟ ေSကြငာခသည။

၅၁။ ၂၀၁၉ ခ8စ 8ဝငဘာလတစေလjာကလး ကတခငcမu\နယတင တပမေတာ8င TNLA

အSကား၊ နမ}တcမu\နယတင ရမးြပညြပနလညထေထာငေရးေကာငစ 8င

တပမေတာအSကား +ကuSကား+ကuSကား တကပများ ြဖစပားခသည။ ဒဇငဘာလတင

မဆယcမu\နယတင အစးရတပ8င ကချငလတေြမာကေရးတပမေတာ (KIA) တF အSကား

တကပြဖစပားခသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ၊ ဩဂတလမစcပး ပဋပကdများ အရနေလျာချသည

Sကားမပင လြခuေရး8င ေဘးအ8nရာယကငးမQမာ အလန စးရမဖယရာ ြဖစသည။ ၂၀၁၉

ြပည8စ Sသဂတလမ ၂၀၂၀ ခ8စ ဇနနဝါရလအတငး အရပသား ၇၅ ဦး ဒဏရာရရခcပး၊

အစးရတပများ သFမဟတ ြပညသFစစအဖ\များမ အရပသား ၈၈ ဦး ကဖမးဆးခကာ

အရပသား ၆ ဦး က8ပစကညyဥးပနးခသည။

၃။ ကရင8င မနြပညနယများ

၅၂။ (KNU နယေြမ) လေသာ cမu\နယ တင ၂၀၁၈ ခ8စက စတငခေသာ လမးက

ေဖာကလပရန တပမေတာ၏ ဆကလက+ကuးပမးမQေSကာင ကရငြပညနယတင

တပမေတာ8င ကရငအမျuးသားအစညးအBး (KNU)၊ ယငး၏ ကရငအမျuးသား

လတေြမာကေရး တပမေတာ (KNLA) အSကားတငးမာမQများ ဆကလကြဖစပားေနသည။

KNU က လမးေဖာကလပြခငးသည NCA ကေဖာကဖျကေSကာငး8င တပမေတာသည

၎ငး၏တပများက နယေြမအတငးသFတးချ\ေနသညဟ KNU က ေြပာဆသည။ ဇ8]ဝါရလ ၉

ရကတင လေသာတင တပမေတာ8င KNLA အSကား တကခကမQများ ြဖစပားခcပး

အရပသား8စဦး ဒဏရာရရခသည။ ေဖေဖာဝါရလ အေစာပငးတင တပမေတာသည

လေသာက လကနက+ကးြဖင ပစခတခေသာေSကာင ရာသား ၃၀၀ ေကျာ ထကေြပးမQက

ြဖစေစခရသည။

၅၃။ ၂၀၁၉ ခ8စ၊ 8ဝငဘာလတင တပမေတာ၊ ၎ငး၏မဟာမတ နယြခားေစာငတပများ

8င မနြပညသစပါတ (NMSP) ၏ လကနကကင တပဖ\ြဖစေသာ မနအမျuးသား

လတေြမာကေရး တပမေတာ (MNLA) တFအSကား တကပများ ြဖစပားခcပး MNLA

အေြခစကစခနးက တပမေတာမ သမးယခသည။ တကပများသည ထငးနယစပရ ဘရားသးဆအနးတင ြဖစပားခြခငးြဖစcပး ယခငက ေနရပသFြပနလာခSကေသာ မနရာသား

၁,၀၀၀ ေကျာသည ထငး8ငငသF ထကေြပးတမးေရာငခSကရသည။ မနြပညသစပါတက

ဤအြပuအမသည NCA က ချuးေဖာကသညဟ ယဆသည။ ၂၀၁၉ ခ8စဒဇငဘာ ၃ ရကတင

စစတပသည MNLA အေြခစကစခနးမ ထကခာခေသာလညး ထနယေြမတငးရ MNLA

ေရ\တနးစခနးတစခက ဆကလက သမးပကထားခသည။ တငးမာမQရေနြခငး8င

တပမေတာ8င နးကပစာတညရမQသည ေနာကထပတကပများ ြဖစပား8ငသညဆကာ ေဒသခများက ေSကာကလနFေနSကသည။

၄။ ေြမြမuပမငးများ

၅၄။ ေြမြမyuပမငးများ8င လကလပ ေပါကကေစ8ငေသာ ကရယာများ (Improvised

Explisive Devices, IEDs) များက ပဋပကdများ ြဖစပားေနေသာ အဖ\များက

ဆကလကအသးြပuေနSကြခငးေSကာင အရပသားများအား ေသဆးြခငး 9Mင ေသရာပါ

ဒဏရာရြခငးများ ြဖစေစခသည။ ၂၀၁၉ ခ8စတငေြမြမyuပမငးများ8င IEDs များေSကာင

A/HRC/43/59

20

အရပသား ၂၂၁ ဦး ေသဆး သFမဟတ ဒဏရာရရခcပး ၂၀၂၀ ခ8စ ဇ8]ဝါရလ တစလထတင

အရပသား ၇ ဦး ေသဆးcပး ၃၂ ဦး ဒဏရာရရခသညဟ သတငးများအရ သရသည။

ရမးြပညနယ နမဆန cမu\သစမ လငယတစဦးသည ဇ8]ဝါရလ ၉ ရကတင ေရခပသားစဥ

ေြမြမyuပမငးေSကာင ေသဆးခသည။ အထးစစမးစစေဆးေရးမlးသည ပဋပကd

ြဖစပားရာေဒသများသF လသားချငးစာနာမQဆငရာ ဝငေရာကခငက ကနFသတထားသြဖင

ဤအြဖစအပျကများအား အစရငခြခငးနညးပါးသညဟ ယSကညသည။ 8ငငေတာအဆင

မငးရငးလငးေရး အာဏာပငအဖ\ တညေထာငရန အစးရ၏အစအစဥများက

+ကuဆပါသည။ အထးကယစားလယက အစးရသည အြပညြပညဆငရာ

စချနစiZနးများ8ငအည လသားချငး စာနာေထာကထားမQအေြခခ မငးရငးလငးေရး

အစအစဥက လပေဆာငသားမညဟ ေမjာလငပါသည။

၅။ ြပညတငး ေနရပစနခာ ထကေြပးတမးေ89ာငရသ;များ (IDPs)

၅၅။ အစးရ၏ ြပညတငး ေနရပစနFခာ ထကေြပးတမးေရာငရသများ (IDPs) အား

ြပနလညေနရာချထားေရး8င IDP စခနးများ ပတသမးေရးအတက မဟာဗျlဟာစမကနးက

၂၀၁၉ ခ8စ ဒဇငဘာ ၁၉ ရက တင ချမတခသည။ မဟာဗျlဟာသည တာရညခေသာ

ေြဖရငးနညးများ၊ အ8nရာယကငးမမQ8င ဂဏသကdာ၊ ဆ8tအေလျာကြဖစြခငး8င

ေရရညတညတခငcမြခငး၊ လFအခငအေရး အြပညအဝ ခစားြခငး၊ ခြခားဆကဆမQ မရြခငး၊

ေဘးအ8nရာယမြဖစေအာငလပြခငး 8င လသားချငး စာနာေထာကထားမQဆငရာ

အကအညများအား လကလမးမေစြခငး အပါအဝင 8ငငတကာ စချနစiZနးများက

ရညiZနးသည။ အေကာငအထညေဖာေဆာငမQများအေနြဖင 8ငငတကာ

စချနစiZနးများအား လကနာရန8င လFအခငအေရးဆငရာ ချဥးကပမQ ရယရန တFအတက

ေသချာမQရစေရန အထးကယစားလယက အစးရအား ေတာငးဆလကသည။ IDPs များသည

သတF၏ မလ ေနရပရငး သFမဟတ ေရးချယထားေသာ ေနရာသF ြပနရန သတF၏

အခငအေရးများက အသးြပu8ငခင ရေစရမည။ သ?မက လကနကကင ပဋပကd သFမဟတ

ေြမြမuပမငး သကေရာကေသာ နယေြမများသF လများ အချနမတနမ ြပနသားြခငး သFမဟတ

ေနရာထငခငး ရယြခငး မရေစရန 8င ေရZ\ေြပာငးရသည အေSကာငးရငးများက မညသည

ေနရပြပနြခငး ကစPရပ အားလး မတငမ ေြဖရငးေပးရန အစးရအား ေတာငးဆသည။

၅၆။ ၂၀၁၉ ခ8စ၊ ဇနနဝါရ လမစ၍ ကချငြပညနယ ဝငးေမာcမu\နယ နမဆနးယနမ

ရာသရာသား ၅၀၀ ခနF အမြပနလာSကသည။ ၂၀၁၉ ခ8စ၊ 8ဝငဘာလတငတပမေတာ8င

KIA အSကား ေကျးရာအနးတင တကပြဖစပားခရာ ၎ငးတFအေနြဖင ထပမထကေြပး

တမးေရာငရမညက သသသာသာ ေSကာကရ\မQများ ြဖစေပLေစသည။ ေြမြမyuပမငးများ

ရေနဆြဖစေသာေSကာင ရာသားများအေနြဖင သတF၏ေြမများသFသားေရာက စကပျuးရန

မတတ8ငေSကာငး၊ စားနပရကdာ8င အသကေမးဝမးေကျာငးမQအတက အနညးငယသာ လကလမးမခေSကာငး အထးကယစားလယအား တငြပခSကသည။

၅၇။ အထးကယစားလယသည စစေတရ IDP များထ အ+ကမ+ကမ သားေရာကခcပး

Bဟငဂျာ ၁၃၀,၀၀၀ ေကျာအား ရစ8စနးပါး ချuပေ8ာငခခရေသာ

ဝမးနညးဖယအေြခအေနများက ြမငေတ\ခရသည။ အထးကယစားလယသည IDP ၉၇,၀၀၀

ရေသာ ကချငြပညနယမ IDP များထသ%၎ငး၊ IDP ၉,၆၀၀ ခနF ရသည ရမးြပညနယ IDP

များထသF၎ငး သားေရာကခcပး ၎ငးတFအားလးသည ၂၀၁၁ ခ8စခနF မစ၍

ဒကdသညစခနးများ၌ ေနထငခSကရသများြဖစသည။ ကလသမဂb8င အြပညြပညဆငရာ

လသားချငးစာနာမQအဖ\များသည ကချငြပညနယ EAO

A/HRC/43/59

21

များထနးချuပေသာေဒသများရ ြပညတငး ေနရပစနခာ ထကေြပးတမးေLMာငရသ? ၄၀,၀၀၀ က

၂၀၁၆ 8စလယပငးကတညးက စcပး လကလမးမမခသလ ၊ ကချငြပညနယ8င

ရမးြပညနယေြမာကပငးရ အစးရထနးချuပေဒသများထသFလညး 8ငငတကာ8င

8ငငေတာအဆင လသားချငးစာနာမQ အကအညများ လကလမးမမQ အကနFအသတရသည။

၆။ ဒကdသညများ

၅၈။ အထး ကယစားလယသည ၂၀၁၆ ေအာကတဘာလ ရခငြပညနယအတငး လြခuမQ

စစဆငေရးများအcပး လေပါငး ၈ ေသာငးေလာက ထကလာခသည ေနာကပငးတင

ေကာကစဘဇားစခနးမ Bဟငဂျာများထ သားေရာကခသည။ ေကာကစဘဇား စခနးများတင ယခအခါ Bဟငဂျာ ဒကdသည ၉၁၄,၉၉၈ ဦးရေနcပး ၇၃၀,၀၀၀ မာ ၂၀၁၇

ခ8စ ဩဂတလ လြခuမQ စစဆငေရးများ အcပးတင စတငထကေြပးလာခSကcပး

ေနာကပငးတင ဒကdသညများ ဆကလကေရာကရေနသည။ ၂၀၁၇ ခ8စေ8ာငးပငးတင

ဘဂTလားေဒရ8င ြမနမာအစးရများမ ြပနလညေနရာချထားေရး သေဘာတညချကရရခcပး

ြပနလညေနရာ ချထားေရး စတငရန +ကuးပမးမQ8စခ ြပuလပခသည။ ဒကdသညများအေနြဖင

လြခuစာ8င ဂဏသကdာရရြဖင အမသF ြပန8ငသည အချနကာလ မေရာကမချငး သတF

ြပနလမမညမဟတေSကာငး ဒကdသညများ၏ အြမငတင အခငအမာ ထငမတထားSကသည။

ြမနမာ8ငငရ အေြခအေနများသည ယခအချနတင သတFြပနလာ8ငေရးအတက

အခငအလမး မဟတသကသF ယငးကသF ြဖစထနးရန +ကးမားေသာ ေြပာငးလမQများ

ြပuလပရန လအပေပမည။ အထးကယစားလယသည ဘဂTလားေဒရ အစးရ၏

မSကာေသးမက ထတြပနခေသာ ေSကြငာချကြဖစသည Bဟငဂျာ ကေလးများအတက

ြမနမာ8ငငသငBးiZနးတမးအရ လကနာေဆာငရကမည ပညာေရးအစအစဥက

စမးသပသားမည ဆသညက +ကuဆသည။ သFရာတင အထးကယစားလယသည

ဒကdသညများ၏ စးရမမQက ြဖစေပLေစသည စခနးများအတငး မSကာေသးမက

ြဖစေပLခေသာ အတားအဆးများ 8င ဒကdသညများအား Bhashan Char သF

ေနရာေြပာငးေရZ\ရန အစအစဥတFအေပL စးရမသည။ ဒကdသညများ8င ပတသကေသာ

ဆးြဖတချကအားလးက +ကuတင ရငးြပ အသေပးထားမQရေသာ သတF၏ အြပညအဝ၊

သေဘာတညချကြဖငသာ အေကာငအထည ေဖာရမည။

၅၉။ ထငးနငငရ စခနးများတင ြမနမာဒကdသည ၁၀၀,၀၀၀ (တစသနး) ခနF ဆကလက

ကျနရေနဆြဖစသည။ အလlရင ဦးစားေပးမQများက ြမနမာ8ငင၏ အေြခအေနမာ

ဆကလက မတညမcငမ ြဖစေန8ငေသးေSကာငး အသအမတြပuရန

ပျကကကေနသညအတကေSကာင ယငးေနရာတF၏ အေြခအေနမာ

ယယငးလျကရေနသည။ ေြမြမuပမငးများ ဆကလကရေနြခငး၊ လကရ ြဖစေနဆ8င

အသစြပနြဖစလာေသာ ပဋပကd အစရသညတFက ထငး8ငငရ ဒကdသညများ

အမြပနြခငးက တားဆးထားသည။ ဒကdသညများက ြမနမာအစးရက လပေဆာငထားေသာ

“အ+ကu 8ငငသား စစစေရး” (Pre-national verification) အတက အချကအလက

ေကာကယမQ8င စပလျဥး၍ ဒကdသညများက စးရမSကေSကာငး အထးကယစားလညအား

သတငးေပးပFချကများ ရသည။ ယငးသညလညး သတFအတက အကာအကယ8င +ကuတင

ရငးြပအသေပးထားေသာ သတF၏ အြပညအဝ သေဘာတညချကများ မရပ8င မြဖစရပါ။

A/HRC/43/59

22

၃။ နဂးချuပ&င အGကြပuချကများ

က။ ေရ.ဆကသားရန နညးလမး

၁။ 8ငငေတာအဆင ေဆးေ8းပ

၆၀။ ြမနမာ8ငင၏ ဒမကေရစအသငကးေြပာငးမQသည ၂၀၁၀ ြပည8စတင

စတငခေသာလညး အထးကယစားလယအတက ၎ငးသည အေစာပငးအဆငများ၌သာ

ရေနေသးသညမာ ထငရားသည။ စစတပကဖနတးခသည ဖ\စညးပအေြခခဥပေဒဆငရာ

နယနမတအတငးတင NLD ဦးေဆာငေသာ အစးရသည အသငကးေြပာငးမQ

ပမတးတကေစရန8င လFအခငအေရး အေြခအေန တးတကေစရနအတက

ေခါငးေဆာငမQက ြပသရန8င ြပuြပငေြပာငးလမQများ ြပuလပရန အခငအေရး

အလးစရခသည။ သFေသာလညး ထအခငအလမးများက ြဖuနးတး ပစလကသည။

နယပယများစာတင အထးသြဖင ဒမကေရစနယပယတင ေနာကြပနလညြခငးများ

ရခသည။ cငမးချမးေရးလပငနးစဥ ရပတနFသားခသည၊ လကနကကင ပဋပကdများ

ြဖစပားေနေသးသည၊ 8ငငတကာ ရာဇဝတမQများ ကျlးလနေန8ငခသည။

ဖ\စညးပအေြခခဥပေဒ ြပငဆငြခငးသည အဓကရညရယချက ြဖစေနသကသF

လပငနးစဥက စတငရန +ကuးပမးမQ အချu\ရေသာလညး စစတပ၏ ဆနFကျငမQ

ရေနဆြဖစေသာေSကာင ယခ+ကuးပမးမQများသည ရလဒများ ရရရန မေသချာ မေရရာ

ြဖစေနသည။ အထးကယစားလယက တငးြပညသည ဒမကေရစ8ငေဝးရာသF

ဦးတညေနမညက အေလးအနက စးရမသည။ သFေသာလညး သ;မက

လမးေSကာငးေြပာငးရန သပေနာကမကျလနးေသးဟ ယSကညသည။

၆၁။ သFြဖစ၍ 8ငငအား စစညးရန၊ အတတ8င အနာဂတ ကစPရပများ အတက

ေဆးေ8းမQများ8င ေဆးေ8းြငငးခမQများအတက ဖရမတစခေဖာေဆာင ေပးရန8င

8ငငေတာ တညေဆာကေရး အတက အြမငတစရပက ြပနလည အားြဖညရန အတက

ြမနမာ8ငငအေနြဖင 8ငငေတာအဆင ေတ\ဆေဆးေ8းမQလပငနးက စတငရန

အထးကယစားလယက အဆြပuထားသည။ ပါဝငမQြပညစေသာ၊ ပးေပါငးမQရေသာ၊

လFအခငအေရးအေပLတင ခငcမစာ အေြခတညေသာ 8ငငေတာအဆင ေတ\ဆေဆးေ8းမQ

ြဖစရနလအပသည။ ြမနမာြပညမ အဓမ} ေရZ\ေြပာငးခ ဒကdသညများ ပါဝငေစလျက

ြမနမာြပည အ8Fအြပားမ အမျuးသမးများ၊ အမျuးသားများ၊ လငယများ၊ မသနစမးသများ၊

လငတချစသများ၊ အရပဘကလထအဖ\အစညး၊ 8င မတေသာ ဘာသာေရး8င

လမျuးအပစများမ သများ အစရသည သကဆငသများ ဤြဖစစဥတင ပါဝငသငသည။

ဤလပငနးစဥအေပL စစမနေသာ ေဒသခများ၏ ပငဆငပတသကမQက အဓက ကျသည။

ေဒသအဆင ေဆးေ8းပများမတဆင ြပညနယ8င တငးေဒသ+ကးအဆင၊ ထမတဆင

8ငငေတာ အဆငက တဆငချငးသားသငသည။ ြဖစစဥတေလျာကလးတင

ပငလငးြမငသာမQ8င လထထေတ\မQြဖင လကရ cငမးချမးေရး လပငနးစဥထက

အရပသားများ၏ က@ ၊ ေြမယာသးစမQ၊ အရငးအြမစ ေဝမjြခငး၊ ေရရညတညတခငcမသည

ဖ\cဖuးေရး၊ ပဋပကdများ၏ တရားဝငမQ8င ဒကdသညများ8င ြပညတငး

ေရZ\ေြပာငးဒကdသညများ ြပနလာေရးတF အပါအဝင ပမကျယြပနFေသာ ကစPရပများက

ေြဖရငးရမည။ ထFအြပင လကရြဖစေပLေနသည ခြခားဆကဆမQ8င တနးတမညမjမQ

ကစPရပများကလညး ေြဖရငးရမညြဖစcပး ညမjမQ၊ သညးခမQ8င ဗဟလFအဖ\အစညး

ေပLထနးေစရန နညးလမးများက ရာေဖရမည။ ေတ\ဆေဆးေ8းမQသည

A/HRC/43/59

23

နစနာခစားရမQများ၏ အေSကာငးရငးများက ရာေဖသငcပး အမနတရား၊ တရားမjတမQ၊

ြပနလညကစားမQများ8င ြပနလညေပLေပါကမQမရေစြခငးက အာမခမQ

အစရသညတF8ငအညြဖစသည အသငကးေြပာငးေရး ဆငရာ တရားမjတမQ ယ8nရားများ

အပါအဝင ကျlးလနခရသများအေပL ဗဟြပu ချဥးကပမQနညးလမးများက

ရာေဖSကညBQရမည။ ေတ\ဆေဆးေ8းမQသည 8ငင၏အနာဂတ8င ပတသက၍

သေဘာတညမQက တညေဆာကသငcပး cငမးချမးေရး 8င ဖ\စညးပအေြခခဥပေဒ၊

တရားဥပေဒ၊ လြခuေရး8င အပချuပေရးဆငရာ ြပuြပငေြပာငးလမQများအတက

အဆြပuချကများ ပါဝင8ငသည။ ၎ငးသည ဒမကေရစအသငကးေြပာငးေရးက ဆကလက

အေကာငအထညေဖာရန ခငမာေသာ အေြခခအတြမစက ေပးလမမည။

၂။ တရားမjတမQ8င တာဝနခမQ။

၆၂။ အစးရက ဖ\စညးခသည လတလပေသာ စစမးေရးေကာမရငသည

၎ငး၏အစရငခစာက ၂၀၂၀၊ ဇနနဝါရ ၂၁ ရကေနFတင သမ}တထ တငြပခသည။

အထးကယစားလယသည သမ}တBးမ ထတေဝသည အ8စချuပအစရငခစာ8င

ေနာကဆကတ ၁၆-၂၈ တFက ြပနလညသးသပcပး အစရငခစာအြပညအစက လသရငSကား

ထတြပနရန ေတာငးဆချကက ထပမ ေြပာSကားခသည။ အစရငခစာအြပညအစ

ပါဝငြခငးမရပါက အချကအလက ေတ\ရမQများ8င ဥေပေဒဆငရာ ေကာကချကတFက

နားလညရန မြဖစ8ငေပ။ အသးချနညးစနစ8င သတငးအချကအလက အများစ

မခအားထားရသည သတငးရငးြမစများ8င ပတသကသည အချကအလကများ

မရရေSကာငး သ;မက မတချကြပuသည။ သ;မက ေကာမရငသည လတလပcပး

ဘကမလကြခငး ရမရကလညး ဆကလက၍ ေမးခနးထတေနcပး ၎ငးေကာမရငသည

အစးရက ေပးေသာအချကအလကများ8င ကနးဂဏနးများကသာ သသယကငးမစာ

ကးကားထားေSကာငး မတချကြပuသည။ ၎ငးထတင ဘဂTလားေဒရသF

ထကေြပးတမးေရာငလာသ အေရအတကလညး ပါဝငရာ ကလသမဂb8င ဘဂTလားေဒရ

အစးရတF မတတမးတငထားေသာ အေရအတကထက များစာနညးပါးသညက သမ

သတြပuမသည။ မဒမးမQ သFမဟတ “အပစလက မဒမးမQ” သကေသ အေထာကအထား

မရြခငး8င စစတပမ အမျuးသားတပဖ\ဝငများ၏ ရာေဖမQများသည လငပငးဆငရာ

အSကမးဖကမQအြဖစ ြဖစေပLေစ8ငသည ဟေသာ ေတ\ရချကများမာ မယ8ငစရာပင

ြဖစသည။ အထးကယစားလယသည မဒမးမQအပါအဝင လငအSကမးဖကမQမ

လတေြမာကလာေသာ Bဟငဂျာများအား ေတ\ဆေမးြမနးခြခငးများက ြပနလည

အမတရမသည။ Bဟငဂျာများက သတF၏ ေနအမများက ကယတင မးBQ\ခသည ဟေသာ

ေြပာဆချကများအပါအဝင သကေသ အေထာကအထားမရသည ထ (အစရငခစာမ)

ေတ\ရချက အေြမာကအများသည ယခငအ+ကမအခါများက အစးရ၏

ထတြပနေSကညာချကများ8င တညလျကရသည။

၆၃။ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငသည ၂၀၁၇ ခ8စ၊ Sသဂတလ ၂၅ ရကေနာကပငး

ရခငြပညနယေြမာကပငးတင စစရာဇဝတမQများ၊ ြပငးထနေသာ လFအခငအေရး

ချuးေဖာကမQများ8င ြပညတငး ဥပေဒ ချuးေဖာကမQများ ြဖစပားခသညက ေတ\ရခcပး

တရားသ+ကးချuပ8င ေရ\ေနချuပများသည ယခအခါ ေနာကထပ စစမးစစေဆးမQများ

ြပuလပေနေSကာငး Sကားသရသည။ ြမနမာ8ငင၏ ြပညတငးဥပေဒအတငးတင

စစရာဇဝတမQများ မရသညအတက တာဝနအရဆးပဂbuလများအား အြပစေပးအေရးယမQ

လပေဆာင8ငမညမာ လးဝ သသယြဖစဖယ ြဖစသည။ ထFအြပင ၁၉၅၉ ခ8စ၊ တပမေတာ

အကဥပေဒအရ လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQများြဖစေသာ ရညရယသတြဖတမQ (Murder)၊

A/HRC/43/59

24

စရငထကသည လေသမQ (Homicide) 8ငမဒမးမQတFကသာ ရာဇဝတမQ အြဖစ သတမတထားေသာေSကာင ြဖစပျကသမj လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQအလးစက

တာဝနယ8ငရန ပျကကကေနသည။ အထးကယစားလယက ထေကာမရင၏

လပေဆာငချကသည ကျlးလနသများက အြပစေပးအေရးယခရြခငးမ

ကငးေဝးေစလမမညက စးရမသည။ ေကာမရင၏ အစရငခစာ အကျဥးချuပက

စစမနေသာတာဝနခမQ ရလာသည ေြခလမးအြဖစ လကခြခငး မြပuရန8င အစးရ8င

စစတပတF၏ တနFြပနမQများက အနးကပ ေစာငSကညရန 8ငငတကာအသငးအဝငးအား

သ;မက အSကေပးသည။

၆၄။ ၂၀၁၆ ခ8စမစ၍ ရခငြပညနယတင ကျlးလနခေသာ ရာဇဝတမQများအေပL

တရားမjတမQ ရရေရးအတက သသာထငရားေသာ တးတကမQများ 8ငငတကာတင

ရခသည။ အြပညြပညဆငရာ ရာဇဝတမQခBး၏ BးတငစစေဆးမQအဖ\သည ဘဂTလားေဒရ/

ြမနမာ8ငင အေြခအေနများက စစမးစစေဆးမQစတငရန ၂၀၁၉ ခ8စ၊ 8ဝငဘာလ ၁၄

ရကေနFတင အခငအာဏာ ေပးခသည။ ၂၀၁၀ ခ8စ ဇနလ ၁ ရက ေနာကပငး သFမဟတ

ဇန ၁ ရကေနF မတငမက ြဖစခcပး ဆကလကြဖစပားေနဆြဖစသည စပစထားေသာ

ရာဇဝတမ#များထမ အနညးဆး အစတအပငး တခသည ဘဂTလားေဒရ သFမဟတ

လကမတထးထားသည အြခား8ငငတစခ၏ နယေြမတင ြဖစပားေနပါက

ထရာဇဝတမQများအား စစမးစစေဆးမQများ ြပuလပသားလမမည။ ထလပပငခငသည ၂၀၁၆

8င ၂၀၁၇ ခ8စ ရခငြပညနယ၌ ြဖစပားခေသာ အSကမးဖကမQများ8င ဆကစပသည တရားBး၏ တရားစရငပငခငေအာကရ မညသညရာဇဝတမQမဆ အတက ြဖစcပး

Bဟငဂျာများအြပင လပဂbuလများ သFမဟတ အြခားအပစများ ပါဝင8ငသညဟ

အထးကယစားလယက မတချကြပuခသည။

၆၅။ ၂၀၁၁ ခ8စ၊ 8ဝငဘာ ၁၁ ရကတင ဂမဘယာ8ငငသည ၁၉၄၈

လမျuးတးသတြဖတမQ ရာဇဝတမQ တားဆးေရး8င အြပစေပးအေရးယြခငးဆငရာ

သေဘာတစာချuပက ချuးေဖာကသညဟ စပစလျက 8ငငတကာ တရားBးတင

အမQဖငလစခcပး Sကားြဖတ အေရးယ ေဆာငရကမQ သတမတချကများ ချမတေပးပါရန

ေတာငးဆခသည။ Sကားြဖတအစအမများ8င စပလျဥး၍ Sကားနာရာတင 8ငငေတာ၏

အတငပငခပဂbuလက ြမနမာကယစားလယအြဖစ တရားBးသF မနFခနးေြပာSကားခcပး၊ ၂၀၁၇

ခ8စ ဩဂတလ ၂၅ ရကမစ၍ ြပညတငးလကနကကင ပဋပကdများ ြဖစပားေနcပး

စစရာဇဝတမQများ၊ အငအားအလနအကm အသးြပuြခငး8င လFအခငအေရးချuးေဖာကမQများ

ြဖစပားေကာငးြဖစပား8ငခေSကာငး ေြပာSကားခသည။ ယငးသည အစးရမ

ပထမဆးအ+ကမ အသအမတြပuြခငးြဖစcပး အေစာပငးက ြငငးပယမQရပတညချကများ

ယခအခါ အဆးသတသားသြဖင အြပuသေဘာေဆာငပါသည။ ဇနနဝါရလ ၂၃ ရကေနFတင

တရားBးသည ခငလသည (prima facie) တရားစရငပငခင8င ရပတညမQက

ရာေဖေတ\ရခcပး ြမနမာ8ငငအတက SကားြဖတေဆာငရကမQများက လမးiZနခသည။

အထးကယစားလယက ြမနမာ8ငငအား Sကားြဖတသတမတချကများအား လကနာရန

ေတာငးဆလကသည။ သ;မက ကေနဒါ8ငနယသာလန8ငငတFသည ဂမဘယာအား

တရားBးတင ကညရန8င ေထာကပ8ငမည ေရးချယစရာနညးလမးများအားလးက

အတတက ေလလာစးစမးလေSကာငး လသရငSကားထတေဖာေြပာSကားခြခငးအား

မတသားထားသည။ ေမာလဒက8ငငကမ Bဟငဂျာများအား ကညပပးသညအေနြဖင

Sကားဝငေဆာငရကရန ေSကြငာချက ြပuလပမညဟ ထတြပနခသည။ သ;မက သတF၏

အစပျuးလပေဆာငမQများက လကပါလပေဆာငရန အြခား8ငငများအား တကတနးသည။

A/HRC/43/59

25

၆၆။ BဟငဂျာများအေပL လမျuးတးသတြဖတမQ8င လသားမျuး8ယအေပL ကျlးလနသည ရာဇဝတမQများ ြပလပသညဟ စပစလျက တရားစရငပငခင ဥပေဒသအရ

အရပဖကလFအဖ\အစညးများက အာဂျငတးနား8ငငတင ရာဇဝတမQ တငSကားချက

တငသငးခသည။ အထးကယစားလယသည အြခားေသာအမQများကလညး

အသးသးေသာ8ငငများ၏ အြပညြပညဆငရာ တရားစရငပငခငေအာကသF

ယေဆာငလာရန အားေပးသည။ ြမနမာ8ငငအေပL လတလပေသာ စစမးစစေဆးေရး

ယ8nရားသည (The Independent Investigative Mechanism on Myanmar, IIMM) ယခအခါ

သကဝငလညပတေနcပး အြခား8ငငများကလညး ထသFလပေဆာငရနအတက

အေထာကအက ေပး8ငcပြဖစသည။ စစတပ၏ လကထတင ခစားခရေသာ ြမနမာ8ငငရ

ကျlးလနခရသအားလးအတက တရားမjတမQ8င တာဝနခမQရရရနအတက

ပမလပေဆာငသားရန လအပcပး၊ တစ8ငငလးက လZမးြခuေသာယ8nရား၏ လပပငခငမာ

ဤေနရာတင အဓကြဖစသည။ လြခuေရးေကာငစသည တစစလး၏ အေြခအေနက

E&ငငတကာရာဇဝတမ#များဆ&ငရာ တရားG& း (ICC) သF တငြပရမည သFမဟတ

8ငငတကာအသငးအဝငးအေနြဖင ြမနမာ8ငငတင ြဖစပားခေသာ 8ငငတကာရာဇဝတမQ ကျlးလနသများက စစေဆးရနအတက 8ငငတကာခBး တစခ ထေထာငရန ေတာငးဆသငသည။

၆၇။ တရားစရငေရးစနစ၏ အဆငအားလးတင ထးေဖာကစမဝငလျက ရေသာ

အြပစေပးအေရးယြခငးမ ကငးလတခငေပးြခငးအား အဆးသတြခငးမရပ ြမနမာ8ငင၏

အသငကးေြပာငးမQသည ေအာငြမငမQ မရ8ငပါ။ ြပစမQကျlးလနသများက အြပစေပးရနမာ

အစးရ၏ တာဝနြဖစသည။ ထသFြပuလပရနအတက တရားစရငမQစနစက

ြပuြပငေြပာငးလရန၊ လတလပေသာ တရားစရငေရးက အာမခချကရရန၊ တာဝနခမQ8င

ပတသက၍ စနစတကျရေနေသာ အတားအဆးများက ဖယရားရန8င

8ငငတကာစ8uနးများ8ငအည တရားစရငေရး8င စစမးစစေဆးေရး စမးရညက

တညေဆာကရန လအပသည။ လFအခငအေရးချuးေဖာကမQများအား စစဘကတရားBးမ

စရငSကားနာြခငးသည 8ငငတကာလFအခငအေရး ဥပေဒ8င ကကညြခငးမရပါ။

အယခဝင8ငရန အလားအလာမရသည စစဘကခBးများ၌သာ စစတပမ ကျlးလနေသာ ရာဇဝတမQများအေပL တရားစရငပငခငက ေပးထားcပး စစသားများက ၂၀၁၁

ခ8စမတငမက ကျlးလနခသည အြပuအမများအေပL တရားစဆြခငးမ

ကငးလတခငေပးထားသည ဖ\စညးပအေြခခဥပေဒပါ ြပဌာနးချကများက ြပငဆငရမည။

ထFအြပင စစတပမကျlးလနေသာ လFအခငအေရးချuးေဖာကမQများ ပါဝငသည

ရာဇဝတမQများက အရပဘက တရားBးများ၏ တရားစရငပငခငေအာကတင

Sကားနာစစေဆး8ငရနအတက တပမေတာ အကဥပေဒက ြပငဆငရမည။

နယြခားေစာငရများအပါအဝင ရတပဖ\ဝငများသည ၁၉၉၅ ခ8စ ြမနမာ8ငင ရတပဖ\

စညးကမးထနးသမးေရး ဥပေဒေအာကတင အကျuးဝငလျက ရေနသည။

လFအခငအေရးချuးေဖာကမQများက ကျlးလနသည ရများ၏ ရာဇဝတမQများအား

အရပဘကတရားBးများ၏ ထနးချuပမQေအာကတငရေစရန ယငးဥပေဒကလညး

ြပငဆငေရးဆရန လအပသည။ စစရာဇဝတမQများ၊ လသားမျuး8ယအေပL ဆနFကျငေသာ

ရာဇဝတမQများ8င လမျuးတနးသတြဖတမQများ အပါအဝင 8ငငတကာရာဇဝတမQများက

ြပညတငးရာဇဝတဥပေဒတင ထညသငးြပဌာနးရမည။ ြပနလညအစားထးေပးြခငး၊

ေလျာေSကးေပးြခငး၊ ြပနလညထေထာငြခငး၊ စတေကျနပမQြဖစေစြခငး8င

ြပနလညြဖစပားြခငးမရေစရန အာမခြခငး တFအပါအဝင လFအခငအေရး

A/HRC/43/59

26

ချuးေဖာကခရသများက ြပညစcပး ထေရာကေသာ ြပနလညကစားမQတစခအတက

ြဖညစမး8ငေသာ ကသမQတရပ ြဖစလာေစရန တရားေရးစနစက ြပuြပငေြပာငးလ ရမည။

၃။ အခငအေရးများ ကာကယရန တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ြပuြပငေြပာငးလေရး8င စမးရညြမyငတငြခငး

၆၈။ တရားဥပေဒစးမးမQသည NLD ၏ ဦးစားေပးလပငနးများထမ တစခြဖစcပး

ဒမကေရစက ပမခငမာေအာင ြပuလပရာတင အဓကြဖစေသာလညး

အေကာငအထညေဖာ8ငြခငး မရေသးပါ။ မjတေသာ တရားစရငခငက ခစားပငခငရသည

လပဂbuလများ၏ အခငအေရးများက ပမနချuးေဖာကလျကရေသာ တရားစရငမQများ8င

G&နရငးHကမးတမးIပး လမားပျကစးေနေသာ တရားစရငေရးစနစ၏ အမQများက ၎ငးက

ြပသလျကရသည။ အထးကယစားလယအေနြဖင ၂၀၁၇ ခ8စတင ရခငြပညနယ အငးဒင၌

အစအြပuလက သတြဖတမQက ေဖာထတခေသာ Bကတာသတငးေထာက ဝလး8င

ေကျာစးဦးတFအား ၁၉၂၃ ခ8စ တရားဝငလju\ဝကချကများ အကဥပေဒအရ

အြပစရေSကာငး ဆးြဖတချကက ြပနလညသတရသည။ သ;မ၏ လပပငခင

သကတမးတေလျာကလးတင အထးကယစားလယသည လFအခငအေရးချuးေဖာကမQ

ြဖစေစ8ငသည ဥပေဒများက ြပငဆငရန အSကြပuခသည။ ၎ငးတင သမ အဆြပuထားေသာ

ပးတအေြခခစ8uနးများမာပင ရညiZနးထားသည မဆး8ငေအာင များြပားလသည

ဥပေဒြပuစာရငးတခအား သ;မ၏အစရငခစာ A/HRC/31/71 ၏ ေနာကဆကတတခအြဖစ

ေဖLြပထားသည။ သေဖာြပထားသည ြပဌာနးချကအနညးငယက ြပငဆငြခငး၊

ဖျကသမးြခငး ြပuလပခေသာလညး ဥပေဒြပuေရး ြပနလညသးသပြခငး8င ေရးဆြခငး လပငနးစဥများတင ပငလငးြမငသာမQ အားနညးေနဆြဖစသည။

ပတသကဆက8ယသများ8င လေလာကေသာ တငပငေဆးေ8းမQများ ရေစေရးအတက

အာမခချကရေစရန ဥပေဒြပuေရးဆငရာ မSကမးေရးဆြခငး8င

ြပနလညသးသပြခငးတFတင စနစတကျ တငပငေဆးေ8းြခငး လပငနးစဥက

ေဖာထတသငသည။

၆၉။ 8ငငသားြဖစမQ ဥပေဒက အေရးတ+ကးြပuြပငေြပာငးလရန လအပေနသည။

၎ငးသည ခြခားဆကဆမQများက ဆကလကကျငသးေနcပး ရလဒအေနြဖင ရခငြပညနယ

ြပငပရ မတစလငများမာ 8ငငမြဖစလာ8ငြခငးအေပL စးရမမQများ တးများလာေနသည။

8ငငသားစစစေရး လပငနးစဥသည ဥပေဒအေြခခ ကငးမြခငး၊ ခြခားဆကဆြခငး8င

အစးရ၏ ကနးဂဏနးများအရ လပဂbuလတစဥးချငး၏ 8ငငသားြဖစမQရလာဒ

ရရေစြခငးအထ အသအမတြပuထားြခငး မရသညအတက ယငးက ရပဆငးရမည။

အထးကယစားလယသည ဟ8tlဘာသာဝငများ8င အြခားဘာသာေရးလနညးစများအား

NVCs ကတများထတေပးြခငး8င ပတသကသည သတငးအချကအလကများ

ရရခြခငးအေပL စးရမသည။ ြမနမာ8ငင လFေဘာငအဖ\အစညးက& 8ငငသားြဖစမQ

အဆငအတနး အနမအြမငေပLတင အေြခခထားြခငး မဟတဘ တနးတညမjမQက

အေြခခရမည။ 8ငငသား ြဖစမQ8င “အမျuးသားလမျuးစဝင” ြဖစြခငးတFအSကား

ဆကစပထားမQက ဖယရားရမညအြပင မတကြပားြခားနားမQ၏ အကျuးေကျးဇးများက

အသအမတြပuရမည။

၇၀။ အမျuးသမးများအေပL အSကမးဖကမQ ကာကယတားဆးေရး အဆြပuထားေသာ

ဥပေဒက လZတေတာသF တငြပခသည။ အထး ကယစားလယက ၎ငးတငပါဝငသည

အေSကာငးအရာတချu\8င ပတသကသည ြပဿနာများက ထပတလလ တငြပခသည။

A/HRC/43/59

27

8ငငတကာ စချနစiZနးများ8င အမျuးသမးများအေပL နညးမျuးစြဖင

ခြခားဆကဆမQအားလး ပေပျာကေရး သေဘာတစာချuပ ေအာကတင ြမနမာ8ငင၏

တာဝနဝတ�ရားများက အြပညအဝ လကနာသငသည။ အထးသြဖင လငအSကမးဖကမQ

ပစအားလးက ရာဇဝတမQ သတမတချကအတငး ထညသငးရမည။ ကေလးအခငအေရး

ဥပေဒအတက စညးမျဥးစညးကမးများ8င လပထးလပနညးများက ေရးဆေနေSကာငး

အထးကယစားလယက သတငးရရသည။ ယငးက အလျငအြမန ြဖစထနးတးတကရန

လသည။ ခြခားဆကဆမQ မရြခငး လမးiZန ဥပေဒသများ8င ကေလးအတက

အေကာငးဆးအကျuးစးပားများသည ကျနးမာေရး 8င ပညာေရး ေစာငေရာကမQများ

လကလမးမ ရရေစရန အထးသြဖင အေရး+ကးသည။

၇၁။ အထးကယစားလယက တငးြပညက ေရ\သF လမးတကရနအတက

ြပuြပငေြပာငးလြခငး၊ စမးရည ြမငတကြခငး၊ 8င ေခတမေစြခငးတFသည

အခငအေရးများက ကာကယရနအတက ြမနမာ8ငင၏ အပချuပမQအဆငတငးတင

လအပသညက ေလလာမသည။ လတငးအတက အခငအေရးများ အာမခချကရေစရန

ဖ\စညးပအေြခခဥပေဒက ြပငဆငရမည။ ၎ငးတင “အများြပညသ;၏ cငမးချမးေရး8င

တညcငမေအးချမးေရး” ကသFေသာ တကျမQ မရသည မေရရာေသာ 8ငငတကာ

ဥပေဒများ8င မကကညသည ကနFသတချကများ မပါရသငပါ။ ထFအြပင အစးရအဖ\

တစလး8င လြခuေရး တပဖ\များအားလးသည အရပသား ထနးချuပမQ ေအာကတင ရရမည။

၂၀၁၉ ခ8စတင အေထေထအပချuပေရးဌာနက အရပသား ထနးချuပမQေအာကသF

ေရ\ေြပာငးခသည တးတကလပေဆာငမQက သ;မက မတသားမသည။

၇၂။ အစးရသည ခြခားဆကဆမQမရဘ 8ငငအတငးရ ြပညသများက ဝနေဆာငမQေပးရန

စမးေဆာငရည8င အရညအချငးရေသာေခတမအဖ\အစညးများက ဖနတးရန 8ငငတကာ

အသငးအဝငး8ငအတ ဆကလကလပေဆာငရမည။ ၎ငးတင ြမနမာ8ငင အမျuးသား

လFအခငအေရး ေကာမရငက ပါရ အေြခခမများ8ငအည ြဖစလာေစရန8င

လFအခငအေရးက အမနတကယ အားေပးအားေြမyာကြပuသည အဖ\အစညးတစခ

ြဖစလာေစရန ြပuြပငေြပာငးလြခငး လညး ပါဝငသည။ မSကာေသးမက ခနFအပလကသည

ေကာမရင အဖ\ဝငများ8င ပတသက၍ အထးကယစားလယသည စတ8လး မသာမယာ

ြဖစရသည။ ေကာမရင အသစတင အမျuးသမး ေလးဥး ပါဝငလာသညအတက ယခင

ကထကစာလjင အမျuးသမး သးဥး ပမလာသည။ သFရာတင ရာထးခနFထားရာတင

ပငလငးြမငသာမQ မရေပ။ ဘာသာေရး သFမဟတ တငးရငးသား ကြပားြခားနားစာ ပါဝငမQ

မရေပ။ အရပဘက လထလFအဖ\အစညးများမ အဖ\ဝငများ ပါဝငြခငးမရေပ။

ေကာမရငအဖ\ဝငများအားလးသည တကBက သFမဟတ သယဝကလျက စစတပ8င

ဆက8ယေနေသာ ယခငက အစးရ ဝနထမးေဟာငးများသာ ြဖစSကသည။ ယငးသည

လFအခငအေရးအား ေရ\သFလမးဆငရာတင ြပငးြပငးထနထန ေနာကဆတသားြခငးက

ေဖာြပေနသည။

၄။ 8ငငတကာ လပထးလပနညးများ8င ယ9Nရားများ

၇၃။ ြမနမာ8ငငသည ကျနရေနေသးေသာ 8ငငတကာ လFအခငအေရးစာချuပများတင

အဖ\ဝငအြဖစ ပါဝငရမညြဖစcပး ထအခငအေရးများက ဥပေဒများ၊ မဝါဒများ8င

လကေတ\ကျငသးမQများတင ထညသငးရမညြဖစသည။ အဖ\ဝငြဖစcပးြဖစေသာ

စာချuပများအရ ထမးေဆာငရမည တာဝနဝတ�ရားများကလညး အလားတ

ထညသငးရမည။ ထသFလပေဆာငြခငးအားြဖင ြမနမာ8ငငသည အသငကးေြပာငးမQက

A/HRC/43/59

28

ဆကလကြဖစေပLေစရန8င 8စရညလများ Sကuေတ\ေနရေသာ ြပဿနာများက

ေကျာလZား8ငရနအတက ြပuြပငေြပာငးလမQများက ေဆာငHကဥးေပး8ငလမမည။

လFအခငအေရးေကာငစ၏ အထးလပထးလပနညးများ၊ လFအခငအေရးအေြခအေနပမန

ြပနလညသးသပြခငး (Universal Periodic Review) 8င စာချuပအဖ\ဝင8ငငများ 8င

လFအခငအေရးဆငရာ မဟာမငး+ကးBးများ အပါအဝင လFအခငအေရး

ယ8nရားများအားလး8င ထေတ\ြခငးသည ြမနမာ8ငငက မရမြဖစလအပေသာ

လမးiZနမQ8င ပပးမQများက ရရေစလမမည။ ြမနမာ8ငငသည

လကနာလပေဆာငရမညြဖစေသာ မSကာမ Sကuေတ\လာေတာမည ထးြခားသည

အစရငခရန တာဝနဝတ�ရား များစာ ရေနသညက အထးကယစားလယက

မတချကြပuသည။

၄။ အGကြပuချကများ

၇၄။ အထးကယစားလယသည သယခငက ြပuလပခသည အေကာငအထညေဖာြခငး

မရေသးေသာ အSကြပuချကများက ြပနလညအမတရcပး ယငးတFက

အေကာငအထညေဖာရန ေတာငးဆသည။ သ;မက အေSကာငးအရာအလက ကစPရပများ

အေပL အစရငခြခငး8င သကဆငသည အထးအSကြပuချကများကသာမက

ေရ\ဆကခရးတင အစးရက အေထာကအကြဖစေစမည ေအာကပါ

အSကြပuချကများကလညး တငြပလကသည။

(က) ဒမကေရစ အသငကးေြပာငးေရးက ဆကလကသား8ငရနအတက

အေြခခအတြမစကတညေဆာက8ငရန အြပညအစပါဝငမ#89ေသာ၊ ကယစပါဝငေသာ 8င

လFအခငအေရးများအေပL အေြခခထားေသာ ေဒသခအဆင၊ ြပညနယ8င

တငးေဒသ+ကးအဆင8င 8ငငေတာ အဆငများ အလက 8ငငတဝမးမ

ပတသကဆက8ယသ အမျuးမျuး ကျယကျယြပနFြပနFပါဝငေသာ 8ငငေတာအဆင

ေတ\ဆေဆးေ8းမQက စစဥ ကျငးပရန။

(ခ) လFအခငအေရးဆငရာ အဓကကျေသာ သေဘာတစာချuပများအားလးက

လကမတေရးထး အတညြပuရန။ အချန8င တေြပးည စာချuပအဖ\အစညးများက

အစရငခြခငး၊ ပမန သးသပချက လပငနးစဥ လပေဆာငြခငး8င အထး လပထးလပနညး

လပပငခငများ အပါအဝင 8ငငတကာ လFအခငအေရး ယENရားများ8င အြပညအဝ

ထေတ\လပေဆာငရန။

(ဂ) လပပငခငအြပညအဝရေသာ လFအခငအေရး မဟာမငး+ကးBးတစခက

ဖငလစရန။

(ဃ) ေနာငလာမည ြမနမာ8ငင လFအခငအေရး အေြခအေနဆငရာ

အထးကယစားလယ8င အြပညအဝ ပးေပါငးေဆာငရကမညဆေသာ ေSကညာချကြဖင

လကပါေဆာငရကရန။

၇၅။ ဒမကေရစနညးကျ အဝနးအဝငး8င ပတသက၍ အစးရသF -

(က) ေရးေကာကပ မတငမကာလတင လထ အသငးအဝငးများအားလး

အတငးတင လတလပပငလငးေသာ ေဆးေ8းြငငးခနမQများအတက ေနရာများ ချ\ထငရန။

မေပးပငခငရသ အားလး အထးသြဖင ပဋပကdသကေရာကမQရေသာ ြပညနယများတင

သတFအခငအေရးက ကျငသး8ငခငရေစရန။ Bဟငဂျာများ၏ မေပးခငက ြပနေပးရန။

A/HRC/43/59

29

ေရးေကာကပများသည ပငလငးြမငသာမQ၊ အြပညအစ ပါဝငမQ၊ ကယစပါဝငလပေဆာငမQ၊

လတလပcပး မjတမQ8င ေဒသခ8င 8ငငတကာ ေစာငSကညေလလာသများ8င

မဒယာများအား တခါးဖငေပးမQ ရေစရန အာမခချကရေစရန။

(ခ) “အမနးတရား ဆနFကျငေရး ဥပေဒမSကမး” က ြပနလည Bတသမးcပး

ထေရာကသည ခြခားဆကဆမQ ဆနFကျငေရး ဥပေဒအတက ကျယြပနFသည ြပညတငး8င

8ငငတကာမ ပတသကသကဆငသများြဖင ပငလငးေသာ ေဆးေ8းအSကြပuမQက

ဖငေပးရန။ ခြခားဆကဆမQ၊ ရနလမQ သFမဟတ အSကမးဖကမQတFအား

လQ\ေဆာြခငးက ြဖစေစေသာ 8ငငသားြဖစမQ၊ လမျuးေရး သFမဟတ ဘာသာေရး ဆငရာ

အမနးပားမQများက တားြမစသည Rabat လပငနးအစအစဥ8င အည အSကမးဖကမQ၊

ခြခားဆကဆမQ8င အမနးတရားများက လQ\ေဆာမQများက တကဖျကရန ကျယြပနFေသာ

အြပuသေဘာေဆာငသည လပငနးများက လပေဆာငရန။

(ဂ) အမျuးသားေရး၊ အစနးေရာကဝါဒ8င အများ+ကuကမဝါဒ ေြပာဆချကများက

လသရငSကား ဆနFကျငcပး ဗဟဝါဒ၊ သညးခမQ8င အားလးပါဝငမQက ြမyငတငရန။

(ဃ) 8ငငေရး အကျဥးသားအားလးက လZတေပးcပး သတFအား ကစားမQ8င

ြပနလညြပuစပျuးေထာငမQများ ေပးရန။ တရားဝင ေဖာထတမQများ8င ဒမကေရစကျေသာ

လQပရားမQများအေပL လပဂbuလများအား တရားစဆထားချကအားလး က Bတသမးရန။

လတလပစာ ထတေဖာခင8င လတလပစာ စေဝး ဖ\စညးခငများက ဆနFကျငသည

8ငငေရးပါသည တရားစဆမQ အားလးက ရပဆငးရန။

၇၆။ ေြမယာအခငအေရး၊ စးပားေရး8င လFအခငအေရးများ8င ပတသက၍ အစးရသF-

(က) အများပငေြမ8င ဓေလထးတမးအရ ေြမယာများအား အသးြပuသများ8င

ပဋပကdေSကာင ြပညတငး ေနရပစနခာ ထကေြပးတမးေ89ာငရသ;များ အတက ေြမပငဆငမQ

အခငအေရးများက အသအမတြပu ကာကယရန။ 8ငငတကာ စချနစiZနးများ8ငအည

ေဆးေ8းတငပငြခငး8င လေလာကေသာ ေလျာေSကးေပးြခငးမရပ အတငးအကျပ 8ငထတြခငး8င ေြမယာသမးဆညးြခငးများက ရပဆငးရန။

(ခ) ပငလငးြမငသာမQရcပး ညy8uငးတငပငေရးဆသည မSကမးေရးဆေရး

လပငနးစဥ လပေဆာငcပး အမျuးသားေြမအသးချမQမဝါဒ၊ အြပညြပညဆငရာ ဥပေဒ

အစ89သညတ&၏ စချနစiZနးများ8ငအည အမျuးသားေြမယာဥပေဒက ြပဌာနးရန။

၎ငးေနာကတင 8ငငတကာ စချနစiZနးများက လကနာလျက အမျuးသား

ေြမယာဥပေဒ8ငအည ြဖစေစရန တညဆေြမယာအသးချမQက ြပuြပငေြပာငးလရန 8င

ဥပေဒများက ကကညေအာင ြပငဆငရန။

(ဂ) အြပညြပညဆငရာ စချနစiZနးများ8ငအည အချကအလက ကာကယမQအတက သငေလျာေသာ ဥပေဒမေဘာငတစခက ေရးဆရနအတက

အားလးပါဝငcပး ေဆးေ8းညu8uငးမQရသည လပငနးစဥတစရပက ဥးစားေပးသတမတရန။

၂၀၁၃ ခ8စ ဆကသယေရး ဥပေဒက 8ငငတကာ စချနစiZနးများ8င

ကကညေစရနအတက ြပငဆငရန။

(ဃ) သကေရာကခရေသာ လထအသငးအဝငများ၊ လထလတနးစား

အဖ\အစညးများ8င ေဆးေ8းညyu8uငးလျက တေြပးညမြဖစြခငး8င BQတေထးြခငးက

ေလျာချရန သဘာဝ သယဇာတ ထတလပတးေဖာမQက အပချuပသည ဥပေဒမေဘာင

A/HRC/43/59

30

တစရပက ြပuြပငေြပာငးလမQများ ဆကလပရန။ သဘာဝပတဝနးကျင8င လမQ

စညးမျဥးဥပေဒများ အာဏာသကဝငေအာင လပေဆာငရန လေလာကေသာ

အရငးအြမစများ8င သငတနးများ ချထားေပးရန။ ထခကမQခရေသာ လထများ ကစားမQ

ခစားခငရေစရန အာမခရန။ ပတဝနးကျင ထခကမQဆနးစစြခငး လပထးလပနညး ၂၀၁၅

က အေကာငအထညေဖာ၍ သကဝငေအာငလပေဆာငရန။

(င) EITI တင ဆကလကပါဝငရန8င EITI စချနစiZနးများ8င အည

တးေဖာထတလပေရး ကမvဏများအတက ပငလငးြမငသာေသာ၊ တေြပးညြဖစေသာ8င

အာဏာသကဝငလ&ပေဆာငေစ8ငေသာ အစရငခမQပစ လအပချကများက ေသချာေစရန။

(စ) အဆြပuထားသည ေရန8င ပတသကေသာ ဥပေဒသည EITI ေအာကတင

ြမနမာ8ငင၏ တာဝနရမQများ8င ကကည ေထာကပမ# ြဖစေစေရး ေသချာရန။ မjတေသာ

ဝငေငခေဝမQစနစက တညေဆာကရန။

(ဆ) အလပသမားများ၏ လတလပစာ စေဝးခင8င အသငးအပင ဖ\စညးခငက

ကာကယရန၊ အဓမ} လပအား အသးြပuြခငး၊ ေဘးအ8nရာယရေသာ ကေလးလပအား

အသးြပuြခငးတFက အဆးသတေစရန၊ အလပရငများ၏ အဖ\အစညးများ8င

အလပသမားသမဂbများ ပးတလပေဆာငရန8င ြမနမာ8ငငရ အလပသမားများအား

စမးအားြမyငတင၍ လပငနးခင အေြခအေနများ တးတကေစရန။

(ဇ) စးပားေရး8င လFအခငအေရး လမးiZနဥပေဒသများ8င အည ထေရာကေသာ

ဥပေဒ၊ မဝါဒ8င လပထးလပနညး မေဘာငများမ တဆင စးပားေရး

လပငနးများအSကားတင လအပေသာ အချနကက ဆနးစစ ေစာငSကည ကျငသးမQက

တနးအားေပးရန။

၇၇။ လကနကကင ပဋပကd8င အSကမးဖကမQ အေြခအေနများ8င ပတသက၍ အစးရ၊

စစတပ8င တငးရငးသား လကနကကငအဖ\အစညးများသF -

(က) ရနလတကခကမQများ လပေဆာငရာတင အရပသား အားလး8င

အရပသားပငပစPညးများက ကာကယေပးြခငး အပါအဝင8ငငတကာ

လသားချငးစာနာမQဆငရာ ဥပေဒများ8င လFအခငအေရး ဥပေဒများက တငးတငးSကပSကပ

လကနာရန။ ကေလးများအေပL +ကးေလးေသာ ချuးေဖာကမQများ ြဖစေပLေစသည

အြပuအမများက ရပဆငးရန။

(ခ) ေြမြမuပမငး ေထာငြခငးက ချကချငး ရပဆငးရန၊ လသတမငးများ

အသးြပuြခငး၊ စပသေလာငြခငး၊ ထတလပြခငး8င လZေြပာငးြခငးက တားြမစြခငး

အေပL8င ယငးတFက ဖျကဆးြခငးအေပL 8ငငတကာ သေဘာတညချကက

လကမတေရးထးရန၊ မငးများ8င မေပါကကေသးေသာ ခယမးမးေကျာကများက

8ငငတကာ စချနစiZနးများ8င အည ရငးလငးရန။ မငးဧရယာများက မတသား၍

ြခခတရန8င မငးအ8nရာယ8င ပညာေပး လQပရားမQများက စနစတကျ လပေဆာငရန။

(ဂ) လကနကကငပဋပကd8င အSကမးဖကမQဒဏ ခခရေသာေဒသများ အားလးရ

လအပေနသများအား အြပညအဝ 8င အကနFအသတမရ လသားချငးစာနာ

ေထာကထားမQဆငရာ အကအညများက ချကချငး ခငြပuရန8င မဒယာ8င လFအခငအေရး

ေစာငSကညစစေဆးသများ8င ေတ\ဆခင ေပးရန။

A/HRC/43/59

31

(ဃ) ြမနမာ8ငငမ ဒကdသညများအားလး ဆ8tအေလျာက၊ ေဘးကငးလြခuစာ၊

ဂဏသကdာရစာ 8င ေရရညခငcမေသာ ေနရပရငးြပန8ငေစရနအတက အေြခအေနများက

ဖနတးရန။ တရားမjတမQ၊ 8ငငသားြဖစမQ၊ မရငး အရပေဒသများသF ြပနြခငး၊ 8င မးBQ\

ဖျကဆး သFမဟတ လယခခရေသာ ပငဆငမQပစPညးများအတက ေလျာေSကး သာမက

သကေမးဝမးေSကာငးမQ၊ ပညာေရး8င ကျနးမာေရးေစာငေရာကမQတFက လေလာကေသာ

လကလမးမမQ ရေစရနတF အပါအဝင ေနရပသF ြပနေသာ ဒကdသညများအား သတF၏

အေြခခ အခငအေရးများအတက ေသချာမQေပးရန။

(င) IDP စခနးများအား မညသည ပတသမးမQက မဆ 8ငငတကာ

စချနစiZနးများအတငး လကနာြခငး၊ IDP များ၏ အခငအေရးများ၊ သတF၏ မရငးေဒသ

သFမဟတ ေရးချယသည ေဒသများသF ြပနခင 8င ဆကလကြဖစပားေနေသာ လကနကကင

ပဋပကd သFမဟတ ေြမြမuပမငးများ သကေရာကရာ ေနရာများတင ေနရာချထားြခငး

မရေစြခငးတFက ေလးစားရန။

၇၈။ ဥပေဒစးမးေရး8င ပတသက၍ အစးရ သF-

(က) လတလပေသာ အရပဖက တရားBးများ ေအာကတင လFအခငအေရး

ချuးေဖာကမQများအြဖစ သတမတေသာ ရာဇဝတမQများက Sကားနာ စစေဆး စရင8ငရန

ဖ\စညးပ အေြခခ ဥပေဒ၊ ၁၉၅၉ ခ8စ ကာကယေရး ဌာနများ အကဥပေဒ8င ၁၉၉၅ ခ8စ

ြမနမာ8ငင ရတပဖ\ စညးကမးထနးသမးြခငး ဥပေဒများအပါအဝင စနစအတငးသတသငး

တညေဆာကထားသည ကျlးလနသများအား ြပစဒဏေပးခရြခငးမ ကငးလတေစသည

စနစက ြပငဆငရန။ 8ငငတကာ စချနစiZနးများ8င အည စစရာဇဝတမQများ၊

လသားချငးစာနာမQက ဆနFကျငေသာ ရာဇဝတမQများ8င လမျuးတနး သတြဖတမQများက

ရာဇဝတမQများအြဖစ ဥပေဒများ ြပဌာနးရန။

(ခ) အစးရ ဝန+ကးဌာနများ8င လြခuေရး တပဖ\များအားလးက အရပဘက

ထနးချuပမQေအာကတင ထားရြခငး 8င နငငတကာဥပေဒများ 8င အည

ြပညသတရပလးအတက အခငအေရး8င လတလပခငများအား ြပဌာနးြခငး အပါအဝင

ဖ\စညးပ အေြခခ ဥပေဒက ြပငဆငရန။

(ဂ) A/HRC/31/71 ၏ ေနာကဆကတတင ပါရေသာ ဥပေဒများ အပါအဝင

လFအခငအေရး ချuးေဖာကမQ ြဖစေစသည ဥပေဒများအားလးက ြပငဆငရန။

(ဃ) ြပငဆငချကများ8င ဥပေဒအသစများ ေရးဆရန8င

ေလလာသးသပရနအတက စနစကျေသာ ေဆးေ8းအSကဥာဏ ရယသည လပငနးစဥက

ေဖာထတတညေဆာကရန။

(င) နငငသား အဆင အနမအြမင သတမတချကများ8င 8ငငသားြဖစမQက

“အမျuးသားလမျuးစ” အေပL သတမတချကအြဖစ တညမမQက ဖယရားပစြခငး အပါအဝင

၁၉၈၂ ခ8စ 8ငငသား ဥပေဒက ြပငဆငေရးဆရန။ မညသည 8ငငသား ဥပေဒသစမဆ

ခြခားဆကဆမQမရပ အေကာငအထညေဖာေစရနအတက အာမခရန။ 8ငငသား စစစေရး

လပငနးစဥက ရပဆငးရန8င Bဟငဂျာများက 8ငငသား ြပနလညေပးရန။

(စ) 8ငငတကာ စချနစiZနးများ၊ အမျuးသမးများအေပL နညးမျuးစြဖင

ခြခားဆကဆမQများ ပေပျာကေရး သေဘာတစာချuပေအာကတငရေသာ ြမနမာ8ငင၏

A/HRC/43/59

32

တာဝနဝတ�ရားများ8ငအည ေသချာေစရနအတက အဆြပuထားေသာ အမျuးသမးများအေပL

အSကမးဖကမQ ကာကယတားဆးေရး ဥပေဒက ြပဌာနးရန။

(ဆ) ခြခားဆကဆမQ မရြခငး လမးiZနမများ8င ကေလးသငယများ၏

အေကာငးဆး အကျuးစးပားတF8င အည ၂၀၁၉ ခ8စ ကေလးအခငအေရး ဥပေဒအတက

စညးမျဥးစညးကမး8င လပထးလပနညးများက အလျငအြမန ေရးဆရန။

(ဇ) လတလပေသာ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ အစရငခစာ အြပညအစက

လသရငSကား ထတြပနရန။

(ဈ) 8ငငတကာ တရားBးမ သတမတ ြပဌာနးေသာ Sကားြဖတအစအမများက

အြပညအဝလကနာရန။ 8ငငတကာ ရာဇဝတ ခBး8င ြမနမာ8ငငအတက လတလပေသာ

စစမးစစေဆးေရး ယ8nရား8င ပးေပါငး ေဆာငရကရန။

(ည) ြမနမာ8ငင အမျuးသားလFအခငအေရး ေကာမရငအား ယငး၏ တညေထာငမQ

ဥပေဒအပါအဝင ပါရမများ8င အည အြပညအဝ လကနာရနအတက ြပuြပငေြပာငးလရန။

ေကာမရင၏ အမအခကငးမQ၊ လမQ အဖ\အစညးက ကယစားြပuမQက ကငစမည ေကာမရင

အဖ\ဝငများက ခနFထားရန8င 8ငင၏ မတကြပားမQများက ထငဟပေစရန

တငးရငးသား8င ဘာသာေရး လနညးစများက ထညသငးရန။

၇၉။ ကလသမဂb8င 8ငငတကာ အသငးအဝငး သF-

(က) ြမနမာ8ငင၏ အေြခအေနက E&ငငတကာရာဇဝတမ#များဆ&ငရာ တရားG& းသF

အြမနဆး လZေြပာငးရန သFမဟတ အြခားနညးလမးအေနြဖင 8ငငတကာ ရာဇဝတမQများ

ကျlးလနသညဟ စပစချကများက Sကားနာရန 8ငငတကာ ခBး တစခက တညေထာငရန။

(ခ) အြပညြပညဆငရာ တရားစရငခငေအာကတင 8ငငတကာ ရာဇဝတမQ

ကျlးလနသများဟ စပစခရေသာ အမuများက စတငရနအတက စဥးစားရန။

(ဂ) ၁၉၄၈ ခ8စ လမျuးတနးသတြဖတြခငး ရာဇဝတမQက တားဆးြခငး8င

အြပစေပး အေရးယြခငးဆငရာ 8ငငတကာ သေဘာတစာချuပ ေအာကတင 8ငငတကာ

တရားBး၌ ြမနမာ8ငငအေပL ဂမဘယာ၏ စဆထားေသာ အမQက ေထာကခရန။

(ဃ) ြမနမာ8ငင၏ 8ငငေတာအဆင ေတ\ဆေဆးေ8းမQက ေထာကခcပး

ယငးသည အြပညစပါဝငမQ၊ ကယစပါဝငေဆာငရကမQ၊ 8င လFအခငအေရး အေြခခမQ

တFရcပး ေဒသခအဆင၊ ြပညနယ8င တငးေဒသ+ကးအဆင8င 8ငငေတာ အဆငများ

တေလျာက ကျယြပနFသည အမျuးမျuးေသာ သကဆငသများ ပါဝငမQ ရေစရန အာမခရန။

(င) ကျယြပနFေသာ ေြပာငးလမQများအတက အထးသြဖင တရားေရး က�8င

ြမနမာ8ငင အမျuးသား လFအခငအေရး ေကာမရင တFအတက၎ငး၊ 8င ခြခားဆကဆမQ မရပ

8ငင၏ ြပညသလထများက အလပအေကmးြပuသည ေခတမ အဖ\အစညးများက

ဖနတးရာတင၎ငး ြမနမာ8ငငက ကညရန။

(စ) အဓကကျေသာ လFအခငအေရးဆငရာ သေဘာတစာချuပများ

လကမတေရးထး အတညြပuြခငး၊ 8ငငတကာ လFအခငအေရး ယENရားများ8င အြပညအဝ

ထေတ\ေဆာငရကြခငး8င လပပငခင အြပညရေသာ လFအခငအေရး ဆငရာ မဟာမငး+ကး

Bးက ဖငလစြခငးတFအတက ြမနမာ8ငငက တကတနးရန။

A/HRC/43/59

33

(ဆ) ြမနမာ8ငငတင လပကငလညပတေသာ စးပားေရး ကမvဏများသည သတF၏

လပငနးလပေဆာငမQ တေလျာက8င ကနပစPညး ထတလပြဖနFြဖlးမQ

လမးေSကာငးတေလျာကလးတင စးပားေရး8င လFအခငအေရး ဆငရာ လမးiZန

ဥပေဒသများ8င အည လFအခငအေရးများ ေလးစားလကနာမQ ရေစမQအတက အာမခရန။

သတFသည အထးသြဖင ပဋပကd ဧရယာများတင ချနကက ဆနးစစ ေစာငSကညမQများ

ရေစရန8င အကယ၍ ယငးေဘးအ8nရာယများသည အလန+ကးမားေSကာငး ေတ\ရရပါက

၎ငးတF၏ ဝနေဆာငမQများ ေရာငးချေရး ေလjာချမQကပါ ထညသငးစဥးစားSကရမည။

(ဇ) အေထေထအတငးေရးမlး၏ အစရငခစာများ၏ ေနာကဆကတများတင

ပါဝငေသာ ကေလးသငယများအား စေဆာငး အသးြပuသည အပစများစာရငးမ သတFအား

ဖယရား8ငရနအတက တပမေတာ8င တငးရငးသား လကနကကငအဖ\အစညးများ အားလး8င ပးေပါငးလပေဆာငရန။

(ဈ) ဘဂTလားေဒရ8ငငအား ေထာကပြခငး၊ Bဟငဂျာဆငရာ လသားချငးစာနာမQ

ြပဿနာ8င ထငး8ငငရ ဒကdသညများအတက ပးတ တနFြပနမQအစအစဥက

ေငေSကးေထာကပြခငးအပါအဝင ြမနမာ8ငင အတငးအြပငရ လသားချငးစာနာမQ

ေထာကပေရး အစအစဥများက ေငေSကးအြပညအဝ ရရေစရန အာမခရန။

(ည) ြမနမာအစးရ၏ လFအခငအေရး တာဝနဝတ�ရားများက သတမတချက8င

အည လကနာေဆာငရကြခငးက ကညရာတင ညiတSကရန8င စစမနေသာ

ြပuြပငေြပာငးလမQ +ကuးပမးအားထတချကများအတက သတမတချကေဘာငများ8င

ရပေငများ ြပuလပြခငးတF ပါဝငလျက cငမးချမးေရး လပငနးစဥ8င စပလျဥးေသာ

လပငနးများအပါအဝင ြမနမာ8ငငရ လပငနး အစအစဥများက မရေသာ အေြခခြဖင

ထေတ\ရန8င ေငေSကးေထာကပရန။

A/HRC/43/59

34

ေနာကဆကတ ၁။

A/HRC/43/59

35

ေနာကဆကတ ၂

ြမနမာ8ငငရ လFအခငအေရးအေြခအေနအေပLတင ကလသမဂbအထးကယစားလယမ

ြမနမာအစးရအတက ေမးခနးများ

ယခင အSကြပuချကများ

၁။ ၂၀၁၉ ခ8စ ေအာကတဘာလတင အေထေထညလာခသF တငသငးသည မမ၏

အစရငခစာတင ပါဝငေသာ အSကြပuချကများ အေကာငအထညေဖာရန သင၏

အစအစဥများ8င ပတသကသည အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ပပးေပးပါ။

ဥပေဒ8င အဖ\အစညးယ8nရား ြပuြပငေြပာငးလမQ

၂။ ဖ\စညးပ အေြခခဥပေဒြပငဆငေရးဆေရးေကာမတသည ယခအခါ လZတေတာက

ဖ\စညးပ ြပငဆငမQ ဥပေဒ8စရပက တငသငးထားေSကာငး ကmနuပ နားလညသည။

ေကျးဇးြပu၍ ဤြဖစေပLတးတကမQ၏ ေနာကဆး အေြခအေနများက ေပးပါ။

၃။ ၂၀၁၆ ခ8စက လFအခငအေရး ေကာငစက တငသငးခသည ကmနပ၏ အစရငခစာတင

ေဖာြပထားသည လFအခငအေရး စချနစiZနးများ8င ကကညြခငးမရပ ြပငဆငရန

လအပေနေသာ ြပညစမQ မရေသးသည ဥပေဒများ စာရငးက ကmနuပမM ရညiZနးပါသည။ ထ

ဥပေဒများက ြပငဆငရန မညသည တးတကမQများ လပေဆာငထားcပး ြဖစပါသနညး။

ထစာရငးထမ ြပငဆငcပး သFမဟတ ြပuြပငေြပာငးလcပးြဖစေသာ ဥပေဒများ၏

အေသးစတစာရငးက ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

၄။ အမျuးသမးများအေပL အSကမးဖကမQ ကာကယတားဆးေရး ဥပေဒ8င ပတသကသည

ေနာကဆး တးတကမQများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။ အထးသြဖင အမျuးသမးများက

အခငအမာ အကာအကယေပး8ငရန8င 8ငငတကာ စချနစiZနးများ8င ြပညမရန

လငအSကမးဖကမQက မညသF အဓပvာယဖငဆထားပါသလ။

၅။ အမျuးသား ေြမယာ ဥပေဒက ေရးဆရန ရညရယလျက ေရ\ေနချuပBး ေအာကတင

ေကာမတ တစရပက ဖ\စညးလကသညဟ ကmနuပနားလညသည။ ေကျးဇးြပu၍ အမျuးသား

ေြမယာ ဥပေဒေရးဆရာတင ြဖစေပLတးတကမQ အေသးစတများ8င ဥပေဒသည အမျuးသား

ေြမယာ အသးြပuမQ မဝါဒ8င မညသF ကကညသညက ေကျးဇးြပu၍ တငြပေပးပါ။

၆။ ေထာငဥပေဒေရးဆမQ ေနာကဆး ြဖစေပLတးတကမQ 8င ယငးသည

ေထာငကျအကျဥးသားများအေပL ြပuမဆကဆေရးအတက အနမဆး စညးမျဥးများ8င

မညသF ကကညမQ ရသညဆသညက ေကျးဇးြပu၍ တငြပေပးပါ။

၇။ ေရန ဥပေဒေရးဆမQ ြဖစေပLတးတကမQ ေနာကဆး အေြခအေနများ8င ယငးသည EITI

ေအာကတငရေသာ ြမနမာ8ငင၏ တာဝန ဝတ�ရားများ8င မညသF ကကညမQ

ရသညဆသညက ေကျးဇးြပu၍ တငြပေပးပါ။

၈။ ြမနမာ8ငင အမျuးသား လFအခငအေရး ေကာမရင (MNHRC) ၏ အဖ\ဝငေဟာငးများ

အားလးက အဖ\ဝငသစများြဖင အစားထးလကသညဟ ကmနuပနားလညသည။ ေကျးဇးြပu၍

A/HRC/43/59

36

ေရးချယမQ လပငနးစဥ8င ပတသကသည အချကအလကများ ေပးပါ။ MNHRC ၏ ခငြပuမQ

ဥပေဒြပငဆငရန အစအစဥများအေပL အချကအလကများ8င ယငးသည ပါရ

ဥပေဒသများ8င မညသFကကညမQ ရသညဆသညက ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

တရားေရး စမခနFခမQ

၉။ ေထာငဒဏကျခေနရေသာ 8ငငေရး အကျဥးသား ၇၄ ဥးရသညဟ သရသည။ သတFက

လZတရန မညသညအရာက အတားအဆး ြဖစေနပါသလ။ 8ငငေရး

အကျဥးသားများအားလး လတေြမာကရနအတက အေရးယ

လပေဆာငေနေသာအဆငများအေပL အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

၁၀။ ေအာကပါ လပဂbuလများအေပL အြပစရေSကာငး ဆးြဖတခသညအေပL သတFအေပL

တရားစဆမQ ြဖစေပLလာခပ 8င SကားနာမQ ရမရ8င သတFအေနြဖင တရားဝင ကယစားြပuမQ

ရမရ အပါအ၀င အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

က။ သနးေအာငြမတ (ရကduင တပမေတာက အသးြပuေသာ စကားလးများက

အသးြပucပး ြပကdဒန ပ8ပထတေဝသညအတက မတရားသငး အကဥပေဒပဒမ ၁၇/၁

ေအာကတင ဧရာဝတတငးေဒသ+ကး၌ ေထာငဒဏ 8စ8စ ကျခရသညဟ သရသည။)

ခ။ ေကာငးြမတသ (ရကduင တပမေတာက အသးြပuေသာ စကားလးများက အသးြပucပး

ြပကdဒန ပ8ပထတေဝသညအတက မတရားသငး အကဥပေဒပဒမ ၁၇/၁ ေအာကတင

ဧရာဝတတငးေဒသ+ကးတင ေထာငဒဏ 8စ8စ ကျခရသညဟ သရသည။)

၁၁။ တရားစဆမQ အေြခအေန8င တရားစဆခရသများသည တရားဝင ကယစားလယ

ရရြခငး ရမရ အပါအဝင ေအာကပါ တရားရငဆငဆ အမQများ၏ အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

က။ ေနဇာထနး (ေထာငချခထားရcပး သမ၏ အကြဖစသ ေအာငကေထး

လတေြမာကမQအတက လQပရားမQ8င ပတသက၍ ရနကနတင အသေရဖျကမQ အတက

တရားစဆြခငး 8စခ ရငဆငေနရသည။)

ခ။ ေဆဝငး (ဆကသယေရး ဥပေဒပဒမ ၆၆(ဃ) ေအာကတင မ8nေလးတင

အသေရဖျကမQြဖင တရားစဆြခငးက ရငဆငေနရသည)

ဂ။ ရန (ဆကသယေရး ဥပေဒပဒမ ၆၆(ဃ) ေအာကတင ရနကနတင

အသေရဖျကမQြဖင တရားစဆြခငးက ရငဆငေနရသည)

ဃ။ ေအာငမငးဥး (မတရားသငး အကဥပေဒေအာကတင တရားစဆြခငး

ခထားရသည)

င။ ေအာငSကညြမင (ေထာငထတင တကပတခထားရသညဟ သရcပး ရာဇသတ+ကး

ဥပေဒပဒမ ၁၁၄၊ ၁၄၇၊ ၃၃၂၊ ၃၃၃ 8င ၃၅၃ တFြဖင တရားစဆြခငးက ခထားရသည။)

စ။ Sကညမငး (ရာဇသတ+ကး ဥပေဒပဒမ ၅၀၅(ခ) ေအာကတင

တနသTာရတငးေဒသ+ကးတင တရားစဆမQက ရငဆငေနရသည။ )

ဆ။ ေနမျuးဇင (ရာဇသတ+ကး ပဒမ ၅၀၅(ခ) ေအာကတင

တနသTာရတငးေဒသ+ကးတင တရားစဆြခငးက ရငဆငေနရသည။)

A/HRC/43/59

37

ဇ။ ေစာေဝ (ရာဇသတ+ကး ပဒမ ၅၀၅(ခ) ေအာကတင တနသTာရတငးေဒသ+ကးတင

တရားစဆြခငးက ရငဆငေနရသည။)

အေထေထေရးေကာကပ8င ဒမ&ကေရစနညးကျ အဝနးအဝ&ငး

၁၂။ ၂၀၂၀ ေရးေကာကပ မBများက ေနရာေဒသတငးတင လပေဆာင8ငရန 8င လထ

အဖ\အစညးများအားလး ပါဝငခငရcပး သတF မေပးပငခင အခငအေရးက ကျငသး8ငမQက

အာမခချကေပး8ငရနအတက အစအစဥများ8င ပတသကသည အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးပါ။

၁၃။ လမQ မဒယာ ေပLတင အမနးတရားြပနFပားမQက ေြဖရငးရန မညသည အဆငများ

လပေဆာငထားသည8င ၂၀၂၀ အေထထေ ေရးေကာကပ မတငမတင မညသည

တကျေသာ အေရးယေဆာငရကမQများ လပမညနညး။

သဘာဝ သယဇာတများ

၁၄။ သဘာဝပတဝနးကျင အေပL သကေရာကမQ ဆနးစစချက လပထးလပနညးများက

ပငလငးြမငသာေသာ အေကာငအထညေဖာမQ၊ ေစာငSကညေလလာမQ8င သကဝင

အေကာငအထညေဖာမQတFက အားေကာငးေစရန မညသညတFက လပေဆာငထားပါသလ။

၁၅။ သဘာဝ သယဇာတ တးေဖာထတလပမQမ ရရေသာ ဝငေငများက မjတcပး

ထေရာကေသာ ဝငေငခေဝမQ စနစက တညေဆာကရန မညသညတFက

လပေဆာငထားပါသလ။

၁၆။ ကမvဏများသည သတF၏ အကျuးခစားခငရေသာ ပငရငများ၏ အေသးစတများက

ေဖာြပရန8င EITI တင ြမနမာ8ငင၏ တာဝနဝတ�ရား ရသည8ငအည “8ငငေရးအရ

ေပLလငထငရားေနေသာ လပဂbuလများ” က တးေဖာထတလပေရး ကမvဏများရ သတF၏

ပငဆငမQများအေSကာငး ပငလငးြမငသာမQရစာ ထတေဖာသားြခငးက အာမခချကရေစရန

လပေဆာငမည အစအစဥများအေပL ေကျးဇးြပu၍ အချကအလကများ ေပးပါ။

စးပားေရး8င လFအခငအေရးများ

၁၇။ အစးရသည ဒစဂျစတယ အချကအလက မတတမးများက ဒစဂျစတယ မတပတင

ကဒြပားများ 8င အတ ေရးဆြပuစသားရန စစဥေနသညက ကmနuပ နားလညသည။

အစးရသည လကကငဖနး အသးြပuသများ၏ SIM ကတများက မတပတငရာတင

ဇဝမတတမး စနစလအပချကက အသးြပuရန စစဥေနသညကလညး ကmနuပနားလညသည။

ေကျးဇးြပu၍ ထအစအစဥများ၏ တးတကြဖစေပLမQ၊ 8င မညသည အချကအလကများက

ေကာကယမည၊ မညသFထမ၊ မညသညေနရာမ 8င ယငးက မညသF သမးဆညး

အသးြပuမည စေသာ အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ အချကအလက

ကာကယမQက ထနးချuပမည အစအစဥများ၏ အေသးစတကလညး ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၁၈။ အလပသမားများအတက ြမyငတငေရး လပေဆာငရန8င အထညချuပစကBများ8င

ငါးဖမး လပငနးများ အပါအဝင ကTအားလးတင အေြခအေနများ တးတကလာေစရန

မညသည အေရးယေဆာငရကမQများက လပေဆာငေနပါသလ။

A/HRC/43/59

38

လကနကကင ပဋပကd8င cငမးချမးေရး လပငနးစဥ

၁၉။ ရခငြပညနယ ေြမာကပင8င အလယပငး8င ချငးြပညနယ ေတာငပငးတFတင

တပမေတာ8င ရကduငတပမေတာတFအSကားြဖစပားသည ပဋပကdများတင အရပသား

ေသဆး ဒဏရာရမQ အစရငခချကများအေပL အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၀။ cမu\နယ ကးခတင သကေရာကမQ ရခေသာ ရခငြပညနယ ေမာငေတာ၊ ဘးသးေတာင၊

ရေသေတာင၊ ေြမပ8င ချငးြပညနယ ပလကဝတFတင ထပမြပuလပေသာ လကကငဖနး

အငတာနက ဝနေဆာငမQ ပတဆFြခငးက အဘယေSကာင လပေဆာငသညဆသညအေပL

အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ cမu\နယကးcမu\နယတင လကကငဖနး

အငတာနက ဝနေဆာငမQ ရပဆငးထားြခငးက မညသညအချနတင

BတသမးမညဆသညအေပL အချကအလကများ8င သတငးအချကအလက ရပငခင8င

လတလပစာ ထတေဖာေြပာဆခင အခငအေရးများက အာမခချကေပး8ငရန

လပကငေဆာငရကထားေသာ ယာယ အစအစဥများ၏ အေသးစတ အချကအလကများအေပL ေကျးဇးြပu၍ သတငးအချကအလကများက ေပးေပးပါ။ ပဋပကd

သကေရာကခေနရေသာ လထ အသငးအဝငးများက အငတာနက ရပဆငးထားစဥတင

မညသF လေလာကစာ ပပး ကာကယထားသညဆသညက ေကျးဇးြပu၍ ရငးြပပါ။

၂၁။ ရခငြပညနယ ေြမာကပငး8င အလယပငး8င ချငးြပညနယေတာငပငးတFတင

လသားချငးစာနာမQ အကအညများ သာမက လတလပစာ လQပရားသားလာခငကလညး

ြပငးြပငးထနထန ကနFသတ ပတပငထားသည။ ပဋပကd သကေရာကခရေသာ

အရပသားများထ လသားချငးစာနာမu အေထာကအကများ ရရ8ငေစရန မညသည

လပေဆာငချကများ လပေဆာငထားသည 8င ြပညတငး ေနရပစနခာ

ထကေြပးတမးေLMာငရသ?များ 8င/သF ကျနးမာေရး ေစာငေရာကမQ 8င ကညေထာကပမQများ

လအပေနသများထ ေဘးကငးလြခuေသာ လမးေSကာငး ြဖစေစရန အာမခချကရရန မညသF

လပေဆာငထားသည ဆသည အချကအလက အေသးစတများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၂။ ရခငြပညနယရ Bဟငဂျာများသည ဆကလကcပး အSကမးဖကမQ၊ ေစာကားမQ 8င

ေ8ာကယကမQများ ခေနရေသာ အစရငခချကများက ကmနuပရရထားသည။ ယငးကစPအေပL8င အချကအလကများ8င စစမးစစေဆးမQ တစစတရာ လပေဆာငြခငး8င

ကျlးလနသများအား အေရးယြခငး အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၃။ ရခငြပညနယရ ရပေကျး အပချuပေရးမlးများသည တပမေတာ၏ အSကမးဖကြခငး၊

ေ8ာကယကြခငး8င ေစာကားြခငးများ အတက ပစမတထားခေနရသညဆေသာ

အစရငခချကများ ကmနuပရရထားသည။ ယငး8င ပတသကသည

သတငးအချကအလကများ8င စစမးစစေဆးမQ တစစတရာ လပေဆာငြခငး8င

ကျlးလနသများအား အေရးယြခငး အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၄။ ရကduငတပမေတာ8င ဆကစပသည ဟေသာ စပစချကြဖင ရခငြပညနယအတငး

လေပါငး ၅၀၀ ခနFက တရားစဆထားသညဆသညက ကmနuပနားလညထားသည။

စဆခရသများသည ဥပေဒအရ ကယစားလယရရပငခင အပါအဝင အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၅။ ရမးြပညနယ8င ကချငြပညနယများတင တပမေတာ၏ တစဘကသတ

ေSကညာေသာအပစအခတရပစမQများ အဆးသတခြခငးသည cငမးချမးေရး

လပငနးစဥအေပL မညသF သကေရာကမQ ရခပါသလ။

A/HRC/43/59

39

၂၆။ ရမးြပညနယ ေြမာကပငးတင တပမေတာ8င တငးရငးသား လကနကကင

အဖ\အစညးများအSကား ပဋပကdတင အရပသား ေသေSကဒဏရာရမQများ 8င

ပတသကသည အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၂၇။ မSကာေသးမက တပမေတာ8င ကရငအမျuးသား အစညးအBး KNU အSကား တကပများ

ြဖစပားခသညဟ ကmနuပနားလညသည။ ထခကေသာ အရပသားများ၏

အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ ယငးသည cငမးချမးေရး လပငနးစဥက

မညသF ထခကပါသလ။

၂၈။ မSကာေသးမက တပမေတာ8င မန အမျuးသား လတေြမာကေရး တပမေတာ အSကား

တကပများ ြဖစပားခသညဟ ကmနuပနားလညသည။ ထခကေသာ အရပသားများ၏

အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ ယငးသည cငမးချမးေရး လပငနးစဥက

မညသF ထခကပါသလ။

၂၉။ တပမေတာအေနြဖင ေြမြမuပမငးများ ဆကလက အသးြပuေနပါသလား။

မညသညေနရာတင ေထာငသညဆသည8င အရပသားများ ထခကမQ အနညးဆးြဖစေစရန

+ကuတငလပေဆာငချကများ8င ေြမြမuပမငး ရငးလငးေရးလပငနး လပေဆာငေနမQ

ရမရတF၏ အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

ဒကdသညများ8င ြပညတငး ေနရပစနခာ ထကေြပးတမးေ89ာငရသ;များ (IDPs)

၃၀။ ထငး8ငငတင လကရေနထငေနSကေသာ ဒကdသညများ မမဆ8tသေဘာအေလျာက၊

ေဘးကငးလြခuစာ၊ ဂဏသကdာရစာ 8င ေရရညတညတေသာ ေနရပြပနြခငး ြဖစေစရန

မညသည ပပးမQများလပေဆာငေပးေနသညဆသည အေသးစတ အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၃၁။ ဘဂTလားေဒရ8ငငမ Bဟငဂျာဒကdသညများ ဆ8tအေလျာက ေနရပြပနမQ

အစရငခချကများအေပL အေသးစတ အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

အေရအတက မညမj ြပနသားသလ။ သတF၏ မရငးေနရာများ8င သတF လကရတင

မညသညေနရာတင ေနေနSကပါသလ။

၃၂။ “ြမနမာ8ငငတင ြပညတငးေရ\ေြပာငးဒကdသညစခနးများ ပတသမးေရး အမျuးသား

မဟာဗျlဟာ” က အေကာငအထညေဖာရာတင တးတကြဖစေပLမQများအေပL

အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၃၃။ ယခ အခါ လဥးေရ ၁ သနးေကျာသားcပဟ သရေသာ ရခငြပညနယအတငး တးပား

များြပားလာေနသည ြပညတငး ေနရပစနခာ ထကေြပးတမးေLMာငရသ?များ၏

အခငအေရးများက ကာကယရန လပေဆာငထားချကများအေပL အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ လသားချငး စာနာမQ လကလမးမမQ အေပL ကနFသတချကများ

ရပါသလား။ သတFလအပေသာ ေထာကပမQများ ရရေစရန မညသF အာမခချက

ေပး8ငပါသလ။

၃၄။ မSကာေသးမက ရခငြပညနယ ေြမပ cမu\နယအတငး ြပညတငး ေရ\ေြပာငးဒကdသည

စခနးက တပမေတာက ဖျကဆးခသည သတငးများ8င ပတသကသည

အချကအလကများက ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

A/HRC/43/59

40

တာဝနခမQ

၃၅။ လတလပေသာ စစမးစစေဆးေရး ေကာမရင၏ အစရငခစာ အြပညအစ မ မတ�lက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။ ေကာမရင၏ လတလပမQ8င ဘကမလကမQက မညသF

ထနးသမးခပါသနညး။ သတFြပuလပခေသာ အSကြပuချကများအားလးက

အေကာငအထညေဖာသားရန ရပါသလား။ သFြဖစပါက ယငးက သငတF

မညသFလပေဆာငသားမညက အချနဇယားြဖင အစအစဥ အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

၃၆။ ၂၀၂၀ ခ8စ ဇ8]ဝါလ ၂၃ ရကေနF 8ငငတကာ တရားBးက iနးဆချမတေသာ ယာယ

အစအမများက လကနာရန မညသF စစဥထားသညဆသည အချကအလကများက

ေကျးဇးြပu၍ ေပးေပးပါ။

A/HRC/43/59

41

ေနာကဆကတ ၃

ပဋပကd သကေရာကေဒသများတင ြပညသFစစ8င မးယစေဆးဝါးစြခငး

၁။ မတဆက

အထးကယစားလယ၏ အစရငခစာတင ပးတတငြပထားသည ဤရငးလငးချက

စာတမးသည လFအခငအေရးအေပL သကေရာကမQရသည ြမနမာ8ငငရ ြပညသFစစများ8င

မးယစေဆးဝါး သးစမQ အေြခအေနက အကျဥးချuပ တငြပထားသည။ လတလပစာ

ြဖနFေဝထားေသာ အရငးအြမစများ 5 မ ထတ8uတထားေသာ ဤရငးလငးချက စာတမး၏

ရညရယချကမာ အေSကာငးအရာများက ပမသရလာေစရန8င ေနာကပငးတင

ဤကစPရပများအေပL ေနာကဆကတ သေတသန ြပuလပလာေစရန အားေပးသညအေနြဖင

ြဖစသည။

ဆယစ8စေပါငးများစာ ြမနမာ8ငင၏ ြပညတငး လကနကကင ပဋပကdတင ပါဝငေသာ လကနကကင အဖ\အစညးများမာ များြပား ကျယြပနFသည။ ြမနမာ စစတပ သFမဟတ

တပမေတာ8င တငးရငးသား လကနကကင အဖအစညးများ (EAOs) တF8င အတ

ြပညသFစစအဖ\များဟ ေပါငးစကာ သSကသည ပမေသးငယေသာ လကနကကင

အဖ\ငယေလးများ အများအြပား ရသည။ ြပညသစစတပဖ\ အများစမာ တပမေတာ8င

မဟာမတြပuထားcပး တပမေတာ၏ အမနFေပး ထနးချuပမQေအာကတင လQပရားSကသည။6

လကရတင ြမနမာ8ငငသည ကမ�ာေပLတင ဘနးြဖl ဒတယ အများဆး 8င

စတSကေဆးြပား (မကသအငဖကတမငး) အများဆး ထတေသာ 8ငငြဖစ8ငသည။ 7

ြမနမာ8ငင၏ မးယစေဆးဝါး ထတလပေသာ လပငနးများတင EAO အဖ\များသည

+ကး+ကးမားမား ပါဝငပတသကေSကာငး မSကာခဏဆသလပင အစရငခချကများ

ရေသာလညး သးသပသများက တပမေတာ8င တဖကထားသည ြပညသFစစများသည

အဓကကျေသာသများထတင ပါဝငေနေSကာငး ေထာကြပSကသည။8

ဤလပငနး၏ အတငးအတာ8င ြမနမာ8ငင၏ ပဋပကd8င ၎ငး၏ဆက8ယမQများသည

ြမနမာ8ငင၏ လFအခငအေရး အေြခအေနအေပLတင ြပငးထနေသာ

အကျuးသကေရာကမQများ ရသည။ ယငးတFအထမ တခမာ 8ငငတလZား မးယစေဆးစ8uနး ြမငမားေသာ ရလာဒက ရေစြခငးြဖင အရပသားလထအေပL ြပငးထနေသာ

5 ၂၀၁၉ ခMစ လနဒန တကOသလ၊ MငငေရးMင Mငငတကာေလလာေရး ဌာန၊ ပဋပကS၊ အခငအေရးMင

တရားမTတမ0တE၏ Mငငေရး၊ မဟာသပU ကျမးြပuစာတမး၊ ထကထက၏ ပပးမ0ြဖင ေရးသားေသာ “ပဋပကSအတငး တရားမဝင မးယစေဆးဝါး ကနသယမ0၏ Mငငေရး။ ြမနမာMငင ေခတသစ ကချင စစပMင Zဟငဂျာြပဿနာက ဘကေပါငးစမ ေလလာြခငး။ (The Politics of Illicit Drug Trade in Conflict: A comparative study of the contemporary Kachin War and Rohingya Crisis in Myanmar (Burma)”)

6 ပမသရလပါက ၂၀၁၆ ခMစ အာရေဖာငေဒးရငးအတက John Buchanan ေရးသားေသာ “ြမနမာMငငရ ြပညသEစစများ (Militias in Myanmar”) တင Hကည

7 ပမသရလပါက ၂၀၁၉ ကလသမဂ_ မးယစေဆးဝါးMင ရာဇဝတမ0 ဆငရာ Zး (UNODC) Mင ၂၀၁၉ ICG မ ထတြပနေသာ “အေရaေတာငအာရ Mငငြဖတေကျာ စနစတကျ ရာဇဝတမ0။ ြဖစေပ*ြခငး၊ bကးထားြခငးMင သကေရာကမ0 (Transnational Organized Crime in Southeast Asia: Evolution, Growth and Impact) ”တင Hကည

8 ပမသရလပါက ၂၀၁၉ Mငငတကာ ေဘးဒကS အပစ (ICG) မ ထတြပနေသာ “မးလTMင ေရခ။ ြမနမာMငင ရမးြပညနယ ရ ပဋပကSMင မးယစေဆးဝါးများ (Fire and Ice: Conflict and Drugs in Myanmar’s Shan State )” တင Hကည

A/HRC/43/59

42

ေဘးအ8nရာယတရပ သကေရာကေစြခငး ြဖစသည။ အထးသြဖင ပဋပကd

သကေရာကမQရေသာ ဧရယာများတင ပမ ြပငးထနသည။

၂။ ြပညသ-စစ&င မးယစေဆးဝါး လပငနး

က။ ေနာကခ သမငးေGကာငး

ကရင၊ ကရငန၊ ရမး၊ မန၊ ကချင၊ ချငး8င ရခင8င အြခားေသာ တငးရငးသား အပစများ

အSကားမ ဒါဇင8င ချေသာ တငးရငးသား လကနကကင အဖ\အစညးများ8င တပမေတာ

တFသည ဆယစ8စေပါငးများစာ ြမနမာ8ငင၏ နယစပေဒသများတင လကနကကင

ပဋပကdများ ြဖစပားခသည။ ၂၀၁၁ ခ8စတင အစးရက ထတေဖာခေသာ cငမးချမးေရး

လပငနးစဥမာ ရပတနFလျကရြပး ြမနမာ8ငငတင မSကာေသးမ8စများက ြပငးထနေသာ

တကပများက ြမငေတ\ခSကရသည။

တပမေတာ8င EAO အဖ\များအြပင ပဋပကdတင ပါဝငေသာ ပမေသးငယသည

အဖ\အစညးငယများ အများအြပားရcပး ယငးတFက ြခuင၍ ြပညသFစစအဖ\များဟ

သSကသည။ အများစမာ တပမေတာလလားသများြဖစSကcပး တပမေတာ၏

အမနFေအာကတင အတငးအတာ ပမာဏ အမျuးမျuးြဖင လQပရားSကcပး ကာကယေရး

မဟာဗျlဟာ၏ အစတအပငး ြဖစသည။ တဖ\8င တဖ\ အရယအစား၊ အမျuးအစား8င

တပမေတာ8င ဆကဆေရး အေသးစတ သေဘာသဘာဝ ကြပားြခားနားမQများ ရသည။

(ဥပမာ- အချu\အဖ\များမာ တပမေတာ၏ တကBက အမနFေပးမQေအာကတင ရcပး

အချu\အဖ\များမာ တပမေတာတပရငးများ8ငအတ စစေSကာငးအတ ထကရြခငးမျuးရကာ

အချu\ေသာ အဖ\များသည သတမတထားေသာ ဧရယာများတင လြခuမQ စစဆငေရးများက

လပေဆာငေပးရသည) 9။ တပမေတာသည ြပညသFစစများက ၎ငး၏တပဖ\ ဖ\စညးပတင

ကာလSကာြမငစာကတညးက ထညသငးထားခသည။ မညသFပငြဖစေစ သတFသည

တပမေတာအတက အခနးကTတရပမ ပါဝငေသာလညး ၎ငးတFသည မမတFဘာသာ

ရပေငရာေဖSကရသည။ ဗလချuပ+ကးေနဝငး လကထကတင အစးရသည

တပမေတာ8ငမဟာမတဖ\ထားသည ြပညသFစစများက ရပေငေထာကပြခငးမြပuဘ

နယေြမေဒသ တစခက ထနးချuပ စးမးခင ြပuထားcပး မးယစေဆးဝါးလပငနးအပါအဝင

အြမတအစနးများ ရရသည လပငနးများတင ပါဝင လပကငေစခသည။10

တပမေတာက ေရးဆခေသာ ၂၀၀၈ ခ8စ ဖ\စညးပ အေြခခ ဥပေဒက

“ြပညေထာငစအတငးရ လကနကကငတပဖ\များ အားလးသည ကာကယေရး

ဝန+ကးဌာနေအာကတင ရရမည။” ဟ ေဖာြပထားသည။11 ယငး8င ကကညစာပင ၂၀၀၉ မ

၂၀၁၀ ခ8စအတငးတင တပမေတာသည တငးရငးသား လကနကကင အဖ\အစညးများက

အစးရ 8င နးစပေသာ ြပညသFစစများ အမညအားြဖင ြပညသFစစတပဖ\ (People’s Militia

Force, PMF) 8င နယြခားေစာင တပဖ\ (Border Guard Force, BGF) များအြဖစ

ေြပာငးလရန +ကuးစားခသည။ ယငးသFလပြခငးေSကာင ကာလရညSကာ ရယထားေသာ

အပစအခတရပစေရး အြပနအလန သေဘာတညချက အများအြပားက

9 Buchanan, 2016. 10 ပမသလပါက ၂၀၁၈ ခMစ လြခuေရးMင ဖadဖuးတးတကမ0 မဝါဒ အငစတကျuက ထတြပနေသာ “စစပသE

ြပနသားြခငး။ ရမးြပညနယေြမာကပငးမ စစေရးတညေဆာကမ+,-သည ပဋပကSများ(A Return to War: Militarized Conflicts in Northern Shan State)” တင Hကညပါ

11 ဖaစညးအပချuပပ အေြခခဥပဒေ ပဒမ ၃၃၈

A/HRC/43/59

43

ကျuးပျကေစခသည။ 12 သFရာတင အစးရ8င နးစပေသာ ြပညသFစစ တပဖ\အများအြပား၊

တပမေတာ8င 8စဥး8စဖက အြပနအလန အပစအခတရပစေရး သေဘာတညချက ယထားသည EAOများ၊ 8င ြမနမာ8ငင၏ ပဋပကdဧရယာများရ အစးရဆနFကျငေရး EAO

များသည PMF 8င BGF များအြဖစ အမနတကယ ကးေြပာငးသားြခငးများ ရခသည။ ထအဖ\များအား တပမေတာ၏ ရပေငများထမ စစေရး ဘတဂျကများက ခေဝေပးမညအစား

ဗလချuပ+ကး ေနဝငးလကထကတင အစပျuးခေသာ မဝါဒက ဆကလက စကငကာ PMF

များ8င BGF များက လြခuေရး တာဝနများ 8င လအပပါက တပမေတာ8င အတ တဘက တကပဝငေစလျက နယေြမတစခက စးမးခငြပuထားcပး ထနယေြမအတငးတင

သတFကယပင အကျuးအြမတရရေသာ လပငနးများက လပပငခင ေပးထားခသည။13

PMF 8င BGF မဟတေသာ ြပညသFစစ အများအြပားလညး ကျနရေနေသာလညး

တပမေတာ8င မဟာမတများ ဆကြဖစေနcပး တပမေတာ၏ အမနF8င +ကးSကပမQ

ေအာကတင လQပရားေနကာ သတFကယပင အကျuးအြမတရရေသာ လပငနးများက

သတမတထားေသာ နယေြမများတင လပကငလျက ရသည။14

ခ။ ပဋပကF ဧရယာများ

ရမးြပညနယသည ကာလရညSကာကတညးကပင တရားမဝင မးယစေဆးဝါး ထတလပရာ

ကမ�ာဗဟချကမ ြဖစခသည။ ဆယစ8စေပါငးများစာ Sကာေအာငပင ကမ�ာတဝမးအတက

ဘနး8င ဘနးြဖl မလပငမ ရငးြမစြဖစခcပး ယခအခါ မကသအငဖကတမငး အ+ကးအကျယ

ထတလပြခငး8င ေရာငးဝယကနသယရာ ေဒသတငး အချကအချာ ြဖစလာေနcပး

8ငငြဖတေကျာ ရာဇဝတ အဖ\အစညးများ8င ဆကစပလျကရေနသည။15 ၂၀၁၉ ခ8စတင

ကလသမဂb မးယစေဆးဝါး8င ရာဇဝတမQဆငရာBး (UNODC) က အေရ\ေတာငအာရ

မကသအငဖကတမငး ေဈးကကတနးဖးမာ ခနFမနးေချအားြဖင 8စစဥ အေမရကနေဒLလာ

၆၁.၄ ဘလယ ရcပး ဘနးြဖlေဈးကကမာ တစ8စလjင အေမရကနေဒLလာ ၁၀.၃ ဘလယ

ရသညဟ ခနFမနးသည။ 16 ကျယြပနFေသာ ထတလပေရးလပငနး အတငးအတာြဖင

မးယစေဆးဝါးထတလပေသာ ေနရာများသည ဥပေဒစးမးေရး အဖ\အစညးများ သFမဟတ

သတFက စစမးေလလာေနသများ မြမငေစရန ဖးကယထားဘF လအပသည။ (ထကသFေသာ)

ေနရာ အေြမာကအများမာ တပမေတာ8င မတဖကြပuထားေသာ ြပညသFစစများ8င BGF

များ၏ ထနးချuပမQေအာကတင ရcပး တပမေတာ8င 8စဖကအပစအခတရပစေရး

သေဘာတစာချuပများရေသာ EAO များ၏ နယေြမထနးချuပမQ အြပညအဝရသည

ရမးြပညနယရ ေနရာအများစသည ဓါတေဗဒ မးယစေဆးဝါး အေြမာကအများ

ထတလပမQ8င ကနကးမQများအတက လအပေသာ ပတဝနးကျငက ပပးေပးသည။17

၂၀၁၁ ခ8စတင ကချငလတေြမာကေရး တပမေတာ (KIA) 8င တပမေတာအSကား ၁၇

8စတာ အပစအခတရပစမQ ပျကြပားcပးေနာကတင KIA မ ခထကလာေသာ အချu\ေသာ

လကနကကင အပစများသည BGF 8င PMF များအြဖစ အသငကးေြပာငး သားခSကသည။

12 Buchanan, 2016။ ၂၀၁၄ ခMစ ကချငအမျuးသမးအစညးအZး-ထငးMငင (KWAT) က ထတြပနေသာ “အသတတ

ထးစစ။ ြမနမာတပမေတာက ကချင မးယစေဆးဝါးြပဿနာက ဘယလ မးထးေပးေနသလ (Silent Offensive How Burma Army strategies are fuelling the Kachin drug crisis)” အစရငခစာ

13 Buchanan, 2016. 14 Buchanan, 2016. 15 ICG, 2019. 16 UNODC, 2019. 17 ICG, 2019.

A/HRC/43/59

44

ဥပမာအားြဖင ကချင ကာကယေရး တပမေတာ KDA သည PMF ြဖစလာcပး ဒမကေရစသစ

တပမေတာ - ကချင သည BGF ယနစများ ြဖစလာခသည။ 18 ကချငြပညနယအတငး

မးယစေဆးဝါး ထတလပမQ၊ ြဖနFြဖlးမQ8င ေရာငးချမQ ြမငတကလာြခငး သည PMF 8င BGF

အဖ\ အေရအတက ြမငတကလာြခငး8င ကကညေနေSကာငး လထ လမQ အဖ\အစညးများက

အစရငခSကသည။19

၂၀၀၈ ခ8စမ စ၍ ကယား8င ကရင ြပညနယများတင BGF တပရငး ၁၅ ရငး အထ သးြခား

ဖ\စညးလာခသည။ 20 ဤတ+ကမတငလညး ဤကာလသည ထြပညနယများအတငး

မးယစေဆးဝါး ထတလပမQ၊ ြဖနFြဖlးမQ8င ေရာငးချမQများ တးြမငလာြခငး8င

တကဆငေနေSကာငး အရပဘက လထအဖ\အစညးများက အစရငခSကသည။

တပမေတာ၏ မဟာမတြဖစေသာ ြပညသFစစများ ဥပမာ- ဒေကဘေအသညလညး

နယေြမတစခက ထနးချuပထားcပး မကသအငဖကတမငး ထတလပမQတင

ဝြပညေသးစညးညiတေရး တပမေတာ၏ ပပးမQြဖင ပါဝငခေSကာငး စပစချကများ

ရသည။21

ရခငြပညနယတင PMF များအြပင နယြခားေစာငရတပဖ\ (Border Guard Police, BGP)

များလညး ရသည။ BGP သည တပမေတာက ေမာငး8ငလညပတေသာ ြပညထေရး

ဝန+ကးဌာနက ထနးချuပထားေသာ ြမနမာ8ငင ရတပဖ\၏ အမနFေပးမQ ေအာကတင ရသည။

BGP တပဖ\များက ရခငြပညနယ စစေဆးေရး ဂတများ8င အြခားေသာ

အပချuပေရးအပငးများက ထနးချuပထားသည။ ၂၀၁၂ ခ8စမ စ၍ ရခငြပညနယတင

စစေရးတညေဆာကမQများ +ကးမားစာ ြပuလပလာခသည။ ၂၀၁၆-၂၀၁၇

ရခငြပညနယေြမာကပငးရ BဟငဂျာများအေပL ြပuလပခေသာ လြခuေရး စစဆငမQများ

ေနာကတင8င လကရ တပမေတာ8င ရကduင တပမေတာတFအSကား ြပငးထနေသာ

တကပများ ြဖစပားေနသည အေြခအေနတင လများ 8င ကနပစPညး

သယယပFေဆာငေရးတသည ညမထကရ အမနFများ 8င သားလာမQ ကနFသတချကများ

ေအာကတင ရေနSကသည။ ထကာလတေလျာကမာပင ရခငြပညနယအတငး

မးယစေဆးဝါး ဖမးဆးရရမQမာလညး တးြမငလာသည။ ၂၀၁၈ ခ8စတင

ရခငြပညနယသည ရမးြပညနယ 22 cပးလjင မကသအငဖကတမငးေဆးြပား ပမာဏ

ဖမးဆးရမမQ အများဆးြဖစခcပး ေတာငအာရသFသားေသာ မကသအငဖကတမငးများက

အဓကေရာငးဝယေဖာကကားသည လမးေSကာငးလညး ြဖစလာခေSကာငး

အစရငခချကများ ရသည။

၃။ မးယစေဆးဝါး သးစမO

က။ အသးြပuသည လမးေGကာငး

၁၉၅၀ မ ၁၉၉၀ အထ ဘနးြဖlသည ြမနမာ8ငငတင အဓကထတလပေသာ

မးယစေဆးဝါးြဖစခcပး ြမနမာ8ငင ေဒသအများအြပားတင ဆယစ8စများစာ

ကျယကျယြပနFြပနF အသးြပuခသည။ ၁၉၉၀ ြပညလန8စများတင ဘနးြဖlထတလပမQ

18 KWAT, 2014. 19 KWAT, 2014. 20 Buchanan, 2016. 21 Buchanan, 2016. 22 UNODC, 2019.

A/HRC/43/59

45

ကျဆငးလာေသာလညး မကသအငဖကတမငးထတလပြခငးက အစားထး ဝငေရာက

လာခသည။23 ယငးတFသည ပမနအားြဖင သနFစငမQ နညးေသာ မကသအငဖကတမငး 8င

ကာဖငး ေရာထားသည ြဒပေပါငးပါဝငသည “ယာဘ” ေဆးြပား ပစြဖင ရသည။ ၂၀၀၀

ခ8စ အေစာပငးကာလများမစ၍ မးယစေဆးဝါး တးြမငထတလပမQ8င အတ

ြမနမာ8ငငတင ယာဘ သးစမQ ြမငတကလာခသည။ သသာထငရားေသာ ပမာဏ

အ+ကးအေသး ဖမးမမQများ၊ သးစသ8င အချနတ ေရာငးဝယေဖာကကားသများက

ဖမးဆးမQများ ရခေသာလညး ယာဘသည တြဖညးြဖညးြဖင ေဈးသကသာလာcပး ပမ၍

အလယတက ရရလာခသည။24

မSကာေသးမက ပေဆာငခ မကသအငဖကတမင◌း 25 ထတလပမQ တဟနထး

တးတကလာခသည။ သနFစငမQ ြမငမားcပး ပေဆာငခပသ�န မကသအငဖကတမငးြဖစcပး

“ေရခ(အကစ)” ဟလညး ေခLSကသည။ အေရ\ေတာငအာရတင ပေဆာငခ

မကသအငဖကတမငးသည ပမ လ+ကuကများလာခcပး လကရအချနတင ြမနမာ8ငငအတငး

လက~ား ေရာငးလအား8င ဝယလအားမာ အကနFအသတ8ငသာ ရေနေသးသည။ ယငးမာ

ြမငတကလာ8ငသည။ ပေဆာငခ မကသအငဖကတမငးမာ ယာဘ ထက ပမ စမးအားြမင

cပး ထးေဆးအြဖစ သးစရန သငေလျာေသာေSကာင လထကျနးမာေရး ေနာကဆကတ

ဆးကျuးများ ရသည။26

ခ။ ပဋပကF ဧရယာများ

မးယစေဆးစြခငးသည ြမနမာ8ငငတဝမးရ လများအေပL ဆးကျuးသကေရာကမQများ

ရသည။ သFေသာလညး ပဋပကdဒဏက ခစားေနရေသာ တငးရငးသား ြပညနယများတင

အေSကာငးရငးခများ စဆြခငးသည မးယစေဆးဝါးသးစမQ8uနး8င ေဆးစလမးမQ8uနးက

ြမငတကေစcပး တစဦးချငး8င လမQအသငးအဝငးများအတက ဆးကျuးများ ဆတး

သကေရာကေစသည။ မးယစေဆးဝါး ထတလပမQ၊ ေရာငးချမQ8င ြဖနFြဖlးမQတFတင

ပါဝငပတသကမQ ရ8ငေသာ တပမေတာ၊ ြပညသFစစ၊ BGF 8င တငးရငးသား လကနကကင

အဖ\အစညးများ ပါဝငပတသကမQ ရေန8ငြခငးမာလညး တရားဥပေဒစးမးမQ

အားနညးချက8င ေပါငးစပလကေသာအခါ မးယစေဆးဝါးများအား အလယတက

ရရေစေတာသည။

ေဘးဖယြခငး၊ ခြခားဆကဆြခငး8င စးပားေရးချu\တြခငးများ ခစားရေသာ

လမျuးစအသငးအဝငးများသည မးယစေဆးဝါးသးစမQ8င ေဆးစလမးမQ ြမငမားေစသည

အေြခအေနများက ြဖစေပLေစသည။ ဤြပဿနာများသည ြမနမာ8ငငရ ြပညတငး ေရZ\ေြပာငးေနထငသများ၏ စခနးများ8င ထငး၊ ဘဂTလားေဒရနယစပရ

ဒကdသညစခနးများတင ြပငးထနစာ ြဖစပားလျကရသည။ မန၊ ကချင၊ ကရင၊ ကရငန၊ ရမး၊

ပအF8င တအာနး အရပဘက လFအဖ\အစညးများ စေပါငးြပuစေသာ

23 ပမသရလပါက ြမနမာMငင မးယစေဆးဝါး မဝါဒ လျaေဆာစညးZးေရး အပစ၏ ၂၀၁၇ ထတ “ြမနမာMငင၏

မယစေဆးဝါးြပဿနာက ေဖာြပြခငး။ အေြပာငးအလ ြဖစေစမည အဓက ဝငေရာကစကဖကမ0 ၅ မျuး (Addressing drug problems in Myanmar: 5 key interventions that can make a difference)” တင Hကည

24 ပမသရလပါက Transnational Institute အတက Renaud Cachia Mင သရြမငလင ေရးသားေသာ “ြမနမာMငင၊ ထငးMင တZတြပညေတာငပငးတင စတHကေဆးသးစမ0။ အေလအထက ေလလာ၊ ေဘးအMiရာယကေလျာချ (Methamphetamine use in Myanmar, Thailand and Southern China: assessing practices, reducing harms”) တင Hကည

25 ICG, 2019. 26 Cachia Mင သရ ြမငလင, 2019.

A/HRC/43/59

46

လကနကကငပဋပကdများေSကာင တငးရငးသားလမျuးစများအSကား Sကာရညစာ

ေရZ\ေြပာငးေနထငရမQ၏ အကျuးသကေရာကမQများ ပးတအစရငခစာတင ေနရပစနခာ

ထကေြပးရသညေနရာများ၌ မးယစေဆးစမQ မညကသF အေတ\များေနရေSကာငးက

ရငးြပထားသည။ ဆလသညမာ မးယစေဆးဝါး အလယတကရရ8ငမQ8င

ေရ\ေြပာငးရြခငးေSကာင အးမအမမ ြဖစရြခငးအတက ေမjာလငချက ကငးမြခငး8င

မေကျနပြခငးတFက ထပမ မးထးေပးလကြခငး ေSကာငြဖစသည။ ဤအရပဘက လထ

အဖ\အစညးများက အစရငခ တငြပသညမာ မSကာေသးမ8စများအတငး

ြမနမာ8ငငအေရ\ပငး8င ထငးနယစပရ ဒကdသညစခနးများသF အကအညများ ေလjာချြခငး၊

အနာဂတ8င ပတသက၍ မေသချာမေရရာမQများ8င ြမငေတ\8ငေသာ ေရးချယစရာများ

မရြခငးသည ထေဒသများရလများအား မးယစေဆးဝါး မခမQ8uနးက ြမငတကေစခသည။27

ြမနမာအစးရအေနြဖင ကလသမဂb8င 8ငငတကာအဖ\အစညးများအား ကချငြပညနယ၊

ရမးြပညနယေြမာကပငး8င ရခငြပညနယများသF လသားချငးစာနာမQဆငရာ သားလာခင

ကနFသတချကသည ကျနးမာေရးဝနေဆာငမQများ အပါအဝင ဝနေဆာငမQများက အားနညး

ေစခသည။ ဤသညက ေဆးစမQ ခစားေနရသများအတက လေလာကေသာ ကသမQ8င

ပပးမQ ရရ8ငမQက ပမခကခသားေစသည။ အချu\ေသာေဒသများတင မးယစေဆးဝါးသးစမQ သသရာက ြဖတေတာကရန8င မးယစေဆးဝါးသးစသများက ကသရန ရညရယသည

ေဒသတငး အစပျuးလပေဆာငမQများက တညေထာငcပးခေသာလညး ၎ငးတFသည

အရငးအြမစများ နညးပါးြခငး 8င အချu\ေသာ ြဖစရပများတင cခမးေြခာကမQများ

ခရcပးေနာက သတF၏လပေဆာငမQများက အတငးအSကပ ဖအားေပး ရပတနFေစြခငးက

ခSကရသည။28

မးယစေဆးဝါး ြပနလညထေထာငေရး လပငနးတင ပါဝငပါတသကသ တစဥးက

ရမးြပညနယေြမာကပငး ကတခငcမu\တင အမေထာငစ တစခစတငးတင ေဆးစသ

တစဦးခနF ရေနေSကာငး ခနFမနးသည။ 29 တBတ8ငငသF အဓက ကနသယေရး

လမးမ+ကးြဖစေသာ မဆယ-မ8nေလး လမးေပLရ ကားသမားများသည ဘနးြဖl8င ယာဘ

8စမျuးစလး သးစSကေSကာငး အစရငခမQများ ရသည။ 30 မဆယရ အချu\ေသာ ဓါတဆဆငများတင အေSကြပနအမးမညအစား ေဆးထးြပန8င မးေရတFက

ေပးေSကာငးလညး သတငးရရသည။ 31 လားဟ အမျuးသား ဖ\cဖuးတးတကေရး အဖ\က

စစတမးေကာကယေသာ ရာများရ အမေထာငစများ၏ ၇၀ ရာ8uနးခနFတင

အမျuးသားလငယများ ေဆးစလျကရေနcပး ယငးသည ၂၀၀၈ ခ8စက အေနအထားထက

သးဆ ြမငတကလာြခငး ြဖစသညဟ ခနFမနးထားသည။ ေဆးစမQ ြမငမားလာြခငး အေSကာငးရငးများမာ မးယစေဆးဝါးက ပမလယကစာ ရရလာြခငး၊ 8င ေဒသတငး

မးယစေဆးဝါး ေရာငးချမQက ြပညသFစစအပစများက တကSကစာ ြမyငတင အားေပးလာြခငးတFေSကာင ြဖစေSကာငး လားဟ ရာသားများက ေြပာသည။ ြပညသFစစ

အဖ\ဝငများသည သတF၏ ဝငေငဆးBQးမညက စးရမေသာေSကာင ေဒသခ ေဆးစသများက

27 ပမသရလပါက ၂၀၁၉ ခMစ တငးရငးသား လထအေြခြပu အဖaအစညးများMင ေဒသခ အေြခြပu လထ

လမ0အဖaအစညး ၁၃ ဖa၏ “အမမလမးသ ဘယသရမလ။ ြမနမာMငငရ လကနကကင ပဋပကSေHကာင ကာလရည ေရjaေြပာငးမ0 အေပ* အစရငခစာ (The Is No One Who Does Not Miss Home: Report on Protracted Displacement Due to Armed Conflict in Burma/Myanmar”) တင Hကည

28 ပမသရလပါက ၂၀၁၉ ခMစ AFP မ “မးယစေဆးဝါးကပက ြမနမာMငင ရမးြပညနယက ဖျကဆးြခငး (Drug crisis ravages Myanmar's Shan State”) တင Hကည

29 AFP, 2019. 30 KWAT, 2014. 31 KWAT, 2014.

A/HRC/43/59

47

ြပနလညြပuစပျuးေထာငေရးသF ဝငေရာကြခငးက တားဆးSကေSကာငး သတFက

အစရငခထားသည။32

ကချငြပညနယတင အရပဘက လထအဖ\အစညးများက အစရငခရာ၌ ကချငcမu\များ8င

ေကျာကမျကရတနာ တးေဖာသည ေဒသများတင ကနသယလမးေSကာငးများမ တဆင

မးယစေဆးဝါးများ အများအြပား ဝငေရာကလာေနသည။ ေဆးစသ အေရအတကမာ

ေဒသတငး ကပေရာဂါအဆင အတငးအတာအထ ေရာကရေနcပ ြဖစေSကာငး ေဒသခ

လQပရားသအဖ\အစညး တစခက ေြပာသည။ 33 တပမေတာ8င တပမေတာ၏ မတဖက

ြပညသFစစများ တငးတငးSကပSကပ ထနးချuပထားသည ဖားကနFေကျာကစမးေမာများတင

မးယစေဆးဝါး သးစမQမာ လသရငSကားြဖစေနcပး လFအဖ\အစညး၏

ဘဝမျက8ာစာတငးဆသF စမဝငပျ6 9Mလျက ရသည။ တရားမဝင ေကျာကတငး

အလပသမားများက ဘနးြဖl 8င မကသအငဖကတမငးေဆးများြဖင

အခေSကးေငေပးေSကာငး အစရငခချကများ ရသည။ ဖားကနF ေကျာကစမးတငးများရ

အလပသမားများ၏ ၉၀ ရာ8uနးမာ မးယစေဆးသးစSကေSကာငး ေဒသခ ရာသားများက

ခနFမနးသည။34

ကချငြပညနယcမu\ေတာ ြမစ+ကးနားသည ကမ�ာေပLတင မးယစေဆးစသ အသပသညးဆး

cမu\တcမu\တင ပါဝငေSကာငး အစရငခချကများ ရသည။ 35 မးယစေဆးစသ ြပနလည

ြပuစပျuးေထာငေရး အစအစဥများက လပေဆာငေနသည ကချင 8စြခငး အသငးေတာ KBC

က တငးရငးသား ကချငလငယ ၈၀ ရာ8uနးခနFမာ မးယစေဆးစေနSကေSကာငး ေြပာသည။

ြမစ+ကးနား8င ဗနးေမာတက~သလများရ ေကျာငးသားများ၏ သးပတစပမာ

မးယစေဆးထးသများ ြဖစေSကာငး ကျနးမာေရး8င လမQေရး လပသားများက

အစရငခသည။ 36 အြခား ေဒသခလQပရားတကSကသ တစဥးက

ကချငအမေထာငစအားလးနးပါး မးယစေဆးဝါး ြပဿနာ သကေရာကြခငး ခရသညဟ

ခနFမနးသည။ မးယစေဆးဝါး သးစသတစဦးက “ြမစ+ကးနားcမu\မာ ေနရာတငး

မးယစေဆးဝါးရ8ငတယ။ ကျေနာ ခဏခဏ အဖမးခရဘးတယ။ ကmနေတာမာ

အကေလးေယာကရတယ။ ဒါေပမယ သတFအားလး ေဆးေSကာင ေသသားကနcပ”

ဟေြပာြပသည။ 37 တပမေတာသည သတFက တရားမဝင ေဆးဝါးများြဖင

ပစမတထားေနကာ မးယစေဆးဝါးအား လကနကသဖယအသးြပucပး သတF

အသငးအဝငးများက တကခကေနသညဟ ကချင လထအသငးအဝငးမ လများက စပစ

ေြပာဆေနcပး ကချင လငယများအား 8ငငေရးမ အာBလေစရနအတက မးယစေဆးဝါးက

ြမyငတငေနသညဟ သသယ ရSကသည။38

32 ပမသရလပါက ၂၀၁၆ ခMစ လားဟ အမျuးသား ဖadဖuးတးတကေရး အဖa၏ “ေနြပညေတာ၏ မးယစေဆးစြခငး။

ေရjbတဂနယေြမတင မးယစေဆးဝါး သးစမ0အေပ* ြမနမာတပမေတာ၏ မဟာဗျlဟာေြမာက အသးချြခငးMင လားဟလမျuးများအေပ* သကေရာကမ0များ (Naypyidaw’s drug addiction: The Burma Army’s strategic use of the drug trade in the Golden Triangle and its impact on the Lahu)” တင Hကည

33 KWAT, 2014. 34 ပမသရလပါက ၂၀၁၆ ခMစ တငးမဂ_ဇငးအတက Hannah Beech ေရးသားေသာ “ေသးပယငးအတက

စစတကြခငး (Battling for blood jade”) တင Hကည 35 ပမသရလပါက ၂၀၁၃ ခMစ AP သတငးဌာနအတက Gemuna Amarasinghe ေရးသားေသာ “ြမနမာ ပဋပကSတင

မးယစေဆးဝါးစမ0 ခေအာငးေနြခငး (Drug addiction lurks in Myanmar conflict's shadow)” .တငHကည 36 KWAT, 2014. 37 KWAT, 2014. 38 KWAT, 2014..

A/HRC/43/59

48

ကရငြပညနယ8င ကယားြပညနယများတင မSကာေသးခင 8စများအတငး

မးယစေဆးဝါးသးစမQ ြမငတကလာေနမQ အေပL စးရမေနSကေSကာငး ေဒသခြပညသများက

အစရငခSကသည။ ဝယယရန ခကခြခငး မရသည အတက ယာဘက ကေလးများ၊

ေကျာငးသားများ8ငေယာကျားအများအြပားက ကျယကျယြပနFြပနF သးစSကေSကာငး

သတFက ေြပာသည။ ကရငြပညနယ၊ ဖားအခBင၊ လQငးဘ\cမu\နယမ အထကတနး

ေကျာငးသားများသည ထမးယစေဆးများက မညသFသးစရသညက သရSကcပး

သတFကယတငလညး ေဆးစေနSကေSကာငး သတငးများ ရရသည။ 39 လQငးဘ\cမu\နယတင

ြပညသFစစတပရငး ေလးရငး ရသည။40 ကရငြပညနယ အေရ\ေတာငပငးမ ေဒသခ ြပညသ

တစဦးက “စတSကေဆးေတက (လကနကကင) အဖ\အစညးေတက လာတယ။ ေနာက

(သတFက) အရပသားေတSကားမာ ြဖနFတယ” 41။ ေကျာပးအတ ေဆးဝနထမး တစဥးက

ေဆးစသ ြမငမားလာသညအေြခအေနတင သတFအေနြဖင ေမjာလငချက ကငးမလာပက

ေြပာြပသည။ “ကျေနာတF ြပဿနာက မရငး8ငဘး။ လကနကကင အဖ\အစညးက

ေခါငးေဆာငေတပ စညးကမးချcပး လေတက မးယစေဆးမသးဖF တားဆး8ငမယ။

ကျေနာတFရ\ ဖ\cဖuးတးတကမQက တကယပ ထခကေစတယ။ လငယေတက

တြခားကစPေတက (ပညာေရး စသြဖင) ဘယလမ စတမဝငစားေတာဘး။ ဘာနFတလဆ

လေတက ကျေနာတF အနာဂတက ခးယသားcပး ဖျကဆးပစလကသလပ။”42

ရခငြပညနယအတငး မးယစေဆးဝါး သးစမQ8င ေဆးစမQ8uနးများအေပL

အချကအလကများက ရယရနမာ စမေခLမQ တစရပြဖစသည။ သFရာတင ၂၀၁၂

ခ8စကတညးက စစေတရ ေရ\ေြပာငးေနထငသ စခနးတင ေနထငေသာ Bဟငဂျာတစဥး၏

ဖငဟေြပာဆချကအရ ယာဘ ေဆးြပားတစြပားမာ ကျပေင ၂၀၀-၃၀၀ သာရcပး

(အေမရကနေဒLလာ ၀.၁၃ မ ၀.၂၀) အစားအစာထက ေဈးေပါသည။ ၂၀၁၂ ခ8စတင

တပမေတာ8င ြပညနယအာဏာပငများက စခနးများက တညေထာငSကသညအချနတင

မးယစေဆး ေရာငးချသများက နမနာေဆးြပားများက အခမ ြဖနFေဝေSကာငး သရသည။

ထအချနမစ၍ စခနးများတင ယာဘက ကျယကျယြပနFြပနF ရရ8ငcပး

Bဟငဂျာအများအြပားမာ ေဆးစေနSကသည။

ဂ။ အစးရ၏ တနCြပနမH

မးယစေဆးဝါး အလသးမQ ထနးချuပေရး ဗဟေကာမတသည ြပညထေရးဝန+ကးဌာန၏

အစတအပငးြဖစေသာေSကာင ဗဟအစးရ၏ မးယစေဆးဝါး အေပL တနFြပနမQတင

တပမေတာသညလညး သသာထငရားေသာ လZမးမးမQရသည။

၁၉၉၃ ခ8စ မးယစေဆးဝါး8င စတကေြပာငးလေစေသာ ပစPညးများ ဥပေဒအရ

+ကးမားေသာ အတငးအတာြဖင မးယစေဆးဝါး ထတလပ ြဖနFြဖlးသများအစား

ဘနးစကေတာငသများ၊ အေသးစား ေရာငးဝယေဖာကကားသများ8င

မးယစေဆးသးစသများက 8စေပါငးများစာပင အဓက ပစမတ ထားရခSကသည။ ၂၀၁၈

ခ8စတင UNODC 8င ကျယကျယြပနFြပနF တငပင ေဆးေ8းcပးေနာကတင မးယစေဆးဝါး

39 ၂၀၁၅ ခMစ ကရငလEအခငအေရးအဖa (KHRG) အငတာဗျlး KHRG #15-83-A2-I1, 40 Buchanan, 2016. 41 ပမ သရလပါက ၂၀၁၅ ခMစ ကရင လEအခငအေရးအဖa (KHRG) ၏ “ဒးပလာယာ Mင ဖားအ ခZငတင

ပမbကးထားလာေနေသာ မးယစေဆးဝါးသးစမ0Mင ေနာကဆကတ အကျuးဆကများ (Growing drug use and its consequences in Dooplaya and Hpa an districts”) တင Hကည

42 Interview KHRG #14-63-A3-I1, KHRG, 2014.

A/HRC/43/59

49

အလသးမQ ထနးချuပေရး ဗဟေကာမတက ေရးစခေသာ အမျuးသား မးယစေဆးဝါး

ထနးချuပေရး မဝါဒက ြမနမာ8ငငက ထတြပနခသည။ ဤမဝါဒသည အ8nရာယြဖစမQ

ေလjာချေရးက ဦးတည၍ သးစသများအတက လထကျနးမာေရးချဥးကပမQက

ဥးစားေပးကာ စနစတကျ ကျlးလနေသာ ရာဇဝတမQ8င အကျငပျကြခစားမQ

တကဖျကေရးအတက ဥပေဒစးမးေရး8င ရာဇဝတမQဆငရာ တရားမjတေရး

+ကuးပမးမQများက ြပနလညဦးတညသည။ သFရာတင ၁၉၉၃ ခ8စ မးယစေဆးဝါး8င စတက

ေြပာငးလေစေသာပစPညးများ ဥပေဒ ြပငဆငချကများက များမSကာမ ြပနလည

ြပဌာနးအသကသငးခcပး မးယစေဆးဝါး ပမာဏ မညမjပငရေစ လကဝယထားရသ?များက

ရာဇဝတ ြပစဒဏများ ေပးြခငးက ြပနလည ထားရခသည။43

အမျuးသား မးယစေဆးဝါး ထနးချuပေရးမဝါဒက ေဖာြပသညမာ ၂၀၁၆ ခ8စတင

ြမနမာ8ငင၏ အကျဥးသား ၆၀,၀၀၀ မ ၈၀,၀၀၀ အနက ၄၈% မာ

မးယစေဆးဝါး8ငဆငေသာ ြပစမQများအတက ဖမးဆးခSကရြခငး ြဖစcပး

မးယစေဆးဝါး8င ဆက8ယေသာြပစမQကျlးလနသ ရာခင8uနးသည အချu\ေသာ ေထာငများ

(ဥပမာ- ကချငြပညနယ ြမစ+ကးနား8င ရမးြပညနယ လားBQး) တFတင ၇၀ မ ၈၀ ရာခင8uနး

အထရသည။ 44 မးယစေဆးဝါးသးစသများက ေထာငသငး အကျဥးချြခငးသည

မးယစေဆးစမQြပဿနာက ပမဆးရားေစသည၊ အဘယေSကာငဆေသာ ေထာငတငးတင

မးယစေဆးဝါး သးစမQ8uနး ြမငမားြခငး8င သးစသများမာ တစ+ကမေထာငကျသားသည8င

ြပနလညြပuစပျuးေထာငေရး ဝနေဆာငမQများက မရရ8ငေတာြခငးတFေSကာင ြဖစသည။

တချနတညးမာပင တရားမဝင မးယစေဆးဝါး လပငနးက လပေဆာငြခငးြဖင

အြမတအစနး ရရေနေသာ ြပညသFစစများမာ ကျlးလနမQများအတက အြပစေပး

အေရးယခရြခငးမ ကငးလတလျက ရေနသည။

D. ြဖစေပUေစေသာ ထခကမHများ

မးယစေဆးစြခငးသည လပဂbuလ တစဥးချငးအလက ြပငးထနေသာ Bပပငးဆငရာ၊

စတပငးဆငရာ၊ ခစားမQဆငရာ၊ ဘ�ာေရး 8င အြခားေသာ ထခကမQများက ြဖစေစ8ငcပး

မသားစ8င လFအဖ\အစညးတF အေပLတငလညး ေနာကဆကတ

ဆးကျuးသကေရာကေစသည။ မကသအငဖကတမငး ပမာဏြမငမားစာ 8င/သFမဟတ

SကာရညစာအသးြပuြခငးေSကာင စတပငးဆငရာ8ငBပပငးဆငရာ ထခကမQများတင

အပမေပျာြခငး၊ စးရမြခငး၊ ရငတနြခငး၊ သားများဆးBQးြခငး၊ စတBQပေထးြခငး၊

အမျကေဒါသ ထကလယြခငး၊ မရသညများက ြမငSကားြခငး 8င ကေယာကကယက

စဥးစားြခငး၊ ေချာငးဆး ေသးပါြခငး၊ မတဥာဏေလျာပါးြခငး၊ အားယတြခငး၊ 8င

ေမာပနးြခငး၊ စတမရညြခငး၊ ေဒါသြဖစြခငး၊ 8င ရနလမQ တးြမငလာြခငးတF ပါဝငသည။

ေဆးရlBQကသည ကရယာများက ေဝမjသးစြခငးေSကာင တဘေရာဂါ ကးစက8ငေချလညး

ြမငမားလာသည။ 45 ဘနးြဖlက အများအားြဖင ေသးေSကာအတငး ထးသငးSကသည။

ေဆးပမာဏ ြမငမားစာ 8င / သFမဟတ ေရရညသးစြခငးေSကာင ြဖစေပLေသာ

စတပငးဆငရာ8င Bပပငးဆငရာ ထခကပျကစးမQများတင ေသးြပနေSကာ8င

43 ICG, 2019. 44 UNODC အေရaေတာငအာရMင ပစဖတ ေဒသဆငရာZးMင ြမနမာMငငဆငရာZးမ ပပးမ0ြဖင

ြပညထေရးဝနbကးဌာန ြမနမာMငငရတပဖa(MPF) မးယစေဆးဝါး အလသးမ0 ထနးချuပေရး ဗဟေကာမတ (CCDAC) က ြပuစေသာ အမျuးသား မးယစေဆးဝါး ထနးချuပေရး မဝါဒ

45 Cachia and Thura Myint Lwin, 2019.

A/HRC/43/59

50

ေသးလZတေSကာများ ပျကစးြခငးမသည ေြခလကများ ပပြခငး 8င ကးစကေရာဂါများ

ဝငေရာကြခငး၊ အြပငးအထန စတကျြခငး၊ အပမေပျာြခငး၊ စးရမြခငး၊ အားယတြခငး၊

အလနအကmစလမးြခငး 8င ေဆးလနြခငးေSကာင ေသဆးြခငး သFမဟတ အနြခငး တF

ပါဝငသည။ 46 ေဆးထးြပန၊ ေဆးထးအပများ ေဝမjအသးြပuြခငးေSကာင အတချအငဗ၊

အသညးေရာင ဘ သFမဟတ စ ကးစက8ငေချြမငမားေစသည။ ြမနမာ8ငငတင

မးယစေဆးသးစသ ၃ ဦးတင ၁ ဦးခနFသည HIV ပး8င ေနထငေနသ ြဖစcပး ယငးမာ

အေထေထလဦးေရတင ြဖစပား8uနးထက ၄၈ ဆ ပမ များြပားသည။47

မးယစေဆးဝါးသးစြခငး၏ ဆးကျuးများက မးယစေဆးစသများ၏ မသားစများလညး

ခစားSကရသည။ အထးသြဖင တBတ8ငငသF သယယပFေဆာငေရးကနပစPညးများအတက

ကနသယေရးေနရာများတင မးယစေဆးသးစသ အမျuးသမး အေရအတက တးပားလာ

ေနေသာလညး သတငးများအရ ြမနမာြပညတင မးယစေဆး သးစသအများစမာ

အမျuးသားများ ြဖစသည။ ြမနမာ လFအဖ\အစညးတင အမျuးသမးများသည

အမအလပအားလး၏ ဝနထပဝနပးက ထမးေဆာငေနရသကသF ကျား-မ တနးတညမjမQ

မရြခငးသည ြပဿနာများ ပမ ြဖစပားေစcပး လငေယာကျားများ၊ သားများ8င ဖခငများက

မးယစေဆးစေသာအခါ မသားစ ဝငေငေထာကပေပးြခငးက ရပတနFBသာမက

မသားစပငဆငမQများက ေရာငးချြခငး8င သတF၏မးယစေဆးဝါးသးစရနအတက

ပစPညးများ ခးယသညအခါ အမျuးသမးများမာ ပမ ခကခ BနးကနSကရသည။

မးယစေဆးဝါးသးစသများ နာမကျနးြဖစသညအခါ အမျuးသမးများကပင

SကညBQေစာငေရာကSကရြပနသည။48

၄။ နဂးချuပ

ြမနမာ8ငငတင မးယစေဆးဝါး သးစမQ 8uနးြမငမားေနြခငးသည လပဂbuလအများအြပား

အထးသြဖင ပဋပကd သကေရာကေသာ တငးရငးသား လထများ၏ အေြခခ

အခငအေရးများက ထခကမQ ရေစသည။ ၎ငးတင လေလာကေသာ လေနမQအဆငအတနး၊

အလပအကင၊ တရားမjတမQ8င သငတငေလျာကပတေသာ လပငနးခငအေြခအေနများ ၊

အြမငမားဆး ရရ8ငသည Bပပငးဆငရာ8င စတပငးဆငရာ ကျနးမာေရး၊ ပညာေရး၊

ယဥေကျးမQဘဝတင ပါဝငခင၊ အသကရငသနခင၊ ရကစကSကမးSကuတမQ8င လမဆနေသာ

ဆကဆမQမ ကငးလတခင၊ လပဂbuလ၏ လြခuေရး8ငလတေြမာကမQ၊ ပဂbလက လတလပခင

8င မသားစ ဘ၀ ရပငခငများ ပါဝငသည။

ဤဧရယာတင အထးသြဖင လFအခငအေရးဆငရာ သကေရာကမQများအတက ေနာကထပ

သေတသနများ ြပuလပရန လအပေနေသးသည။ အစးရသည စနစတကျ စစညး

ကျlးလနေသာ ရာဇဝတမQများ8င ြခစားမQများက အာBစကလျက ပမလပေဆာင၍

အမျuးသား မးယစေဆးဝါး ထနးချuပတားဆးေရး မဝါဒက

အေကာငအထညေဖာေဆာငမQများ လပရမည။ တချနတညးမာပင

အြပစေပးအေရးယြခငးဆငရာ8င ြပစမQဆငရာဥပေဒများအစား ပညာေရး8င

အ8nရာယေလjာချေရးက ဥးတညလျက ရပရာလထအဆင SကားဝငေဆာငရကမQများက

8ငငတကာေအဂျငစများ၏ အကအညြဖင ေဆာငရကသငသည။ ေနာကဆးအေနြဖင

46 မးယစေဆး အလသးမ0ဆငရာ အမျuးသား အငစတကျu

https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/heroin . 47 ၂၀၁၇။ မးယစေဆးဝါး မဝါဒ စညးZးလ0aေဆာေရး အဖa 48 KWAT, 2014.

A/HRC/43/59

51

မးယစေဆးဝါး ထတလပမQ8င ေရာငးဝယမQများတင ပါဝငပတသကေနသည တပမေတာ8င ြပညသFစစများအား တာဝနခမQရေစရန လအပသည။