คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๑

คู่มอืครู แผนการจดัการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม

ประวตัศิาสตร์ ม. 3

ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3

ตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551

� ออกแบบการเรียนรู้โดยใช้มาตรฐานการเรียนรู้ และตัวช้ีวดัช้ันปีเป็นเป้าหมาย � ออกแบบการจดัการเรียนรู้โดยเน้นผู้ เรียนเป็นศูนย์กลาง � ใช้แนวคดิ Backward Design ผสมผสานกบัแนวคดิทฤษฎกีารเรียนรู้ต่าง ๆ

อย่างหลากหลาย � ออกแบบการจดัการเรียนรู้เพือ่พฒันาสมรรถนะสําคญัของนักเรียนในการส่ือสาร การคดิ

การแก้ปัญหา การใช้ทกัษะชีวติ และการใช้เทคโนโลยี � แบ่งแผนการจัดการเรียนรู้เป็นรายช่ัวโมง สะดวกในการใช้ � มีองค์ประกอบครบถ้วนตามแนวทางการจัดทําแผนการจดัการเรียนรู้ของสถานศึกษา � นําไปพฒันาเป็นผลงานทางวิชาการเพือ่เลือ่นวิทยฐานะได้

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๒

คู่มือครู แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม ประวตัิศาสตร์ ม. 3 ช้ันมัธยมศึกษาปีที ่3 ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551 สงวนลิขสิทธ์ิตามกฎหมาย

ห้ามละเมิด ทาํซํา้ ดัดแปลง และเผยแพร่ ส่วนใดส่วนหน่ึง เว้นแต่จะได้รับอนุญาต

ผู้เรียบเรียง สุเทพ จิตรช่ืน กศ.บ., กศ.ม. บุญรัตน ์ รอดตา ศษ.บ. นฤชภรณ์ กมลนฤเมธ ศศ. บ. อิทธิกร โชควิสุทธ์ิ ศศ.บ.

บรรณาธิการ สุระ ดามาพงษ ์ กศ.บ., กศ.ม. สมพร อ่อนนอ้ม พธ.บ. (เกียรตินิยม), นศ.บ.

ISBN 978–974–18–6039–5 พิมพ์ท่ี บริษทั โรงพมิพ์วฒันาพานิช จํากดั นายเริงชยั จงพิพฒันสุข กรรมการผูจ้ดัการ

ส่ือการเรียนรู้ระดบั ม. ต้น–ม.ปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551 หนังสือเรียน (ศธ. อนุญาต) หนังสือเรียน รายวชิาเพิ่มเติม แบบฝึกทักษะ แผนฯ (CD) คู่มือการสอน PowerPoint

ระดบัมัธยมศึกษาตอนต้น หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา ม. 1–3 ……………………....……… รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 1–3 …...………………………….…….…. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint เศรษฐศาสตร์ ม. 1–3 ….………....……………………....…… ดร.ขวญันภา สุขคร และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์ ม. 1–3 ……………………………...….…… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ภูมิศาสตร์ ม. 1–3 ……………………………….……..…....… ผศ.สมมต สมบูรณ์ และคณะ หนงัสือเรียน • PowerPoint สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม. 1–3 …..…........................................………………………………....…รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน กฎหมายน่ารู้ ม. 1–3 ......................................................................................... ปรางคสุ์วรรณ ศกัด์ิโสภณกลุ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน เศรษฐกจิพอเพยีง ม. 1–3 ........................................................................................... ดร.พิษณุ และกสุุมาวดี หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) โลกศึกษา ม. 1–3 ................................................................................................................... รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) อาเซียนศึกษา ม. 1–3.................................................................................. ดร.พิษณุ เพชรพชัรกลุ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • PowerPoint หน้าท่ีพลเมือง ๑–๖ ม. ๑–๓ ................................................................................. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ

ระดบัมัธยมศึกษาตอนปลาย หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 1 …………..……………………..… รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 2 ม. ………………………….……... รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 3 ม. 4–6...………………………....... รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • PowerPoint พระพุทธศาสนา ม. 4–6 …………………….…………………….…………………………………........ ผศ. ดร.ธีระพงษ ์ มีไธสง และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 เล่ม 1 .……………………………..…. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 เล่ม 2 ………………………………… รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • คู่มือการสอน หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 ……........................................................................................................................… รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint เศรษฐศาสตร์ ม. 4–6 ……….…..……….……………………. ดร.ขวญันภา สุขคร และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์ไทย ม. 4–6 ……………..………...……....… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์สากล ม. 4–6 ……………...…...……..…..… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 ………..……………………………….....… ผศ.สมมต สมบูรณ์ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน กฎหมายท่ีประชาชนควรรู้ ม. 4–6 ................................................................... ปรางคสุ์วรรณ ศกัด์ิโสภณกลุ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน เศรษฐกจิพอเพยีง ม. 4–6 ........................................................................................... ดร.พิษณุ และกสุุมาวดี หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) โลกศึกษา ม. 4–6 ................................................................................................................... รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) อาเซียนศึกษา ม. 4–6.................................................................................. ดร.พิษณุ เพชรพชัรกลุ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) PowerPoint หน้าท่ีพลเมอืง ๑–๔ ม. ๔–๖ ................................................................................... รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๓

คาํนํา คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ ม. 3 เล่มน้ีเป็นส่ือการเรียนรู้ท่ีจดัทาํข้ึนเพ่ือใชเ้ป็นแนวทางในการจดัการเรียนรู้โดยยึดหลกัการออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคดิ Backward Design ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Child–centered) ตามหลกัการเน้นผู้เรียนเป็นสําคัญ ใหน้กัเรียนมีส่วนร่วม ในกิจกรรมและกระบวนการเรียนรู้ สามารถสร้างองคค์วามรู้ไดด้ว้ยตนเอง ทั้งเป็นรายบุคคลและเป็นกลุ่ม บทบาทของครูมีหนา้ท่ีเอ้ืออาํนวยความสะดวกใหน้กัเรียนประสบผลสาํเร็จ โดยสร้างสถานการณ์การเรียนรู้ทั้งในหอ้งเรียนและนอกหอ้งเรียน ทาํใหน้กัเรียนสามารถเช่ือมโยงความรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้ อ่ืน ๆ ไดใ้นเชิงบูรณาการดว้ยวิธีการท่ีหลากหลาย เนน้กระบวนการคิดวิเคราะห์ สงัเคราะห์ และสรุปความรู้ดว้ยตนเอง ทาํใหน้กัเรียนไดรั้บการพฒันาทั้งดา้นความรู้ ดา้นทกัษะ/กระบวนการ และดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมท่ีดี นาํไปสู่การอยูร่่วมกนัในสงัคมอยา่งสนัติสุข การจดัทาํคู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์เล่มน้ีไดจ้ดัทาํตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุธศกัราช 2551 ซ่ึงครอบคลุมสาระการเรียนรู้สงัคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม สาระท่ี 4 ประวติัศาสตร์ ภายในเล่มไดน้าํเสนอแผนการจดัการเรียนรู้เป็นรายชัว่โมงตามหน่วยการเรียนรู้ เพ่ือใหค้รูนาํไปใชใ้นการจดัการเรียนรู้ไดส้ะดวกยิง่ข้ึน นอกจากน้ีแต่ละหน่วยการเรียนรู้ยงัมีการวดัและประเมินผลการเรียนรู้ทั้ง 3 ดา้น ไดแ้ก่ ดา้นความรู้ ดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และดา้นทกัษะ/กระบวนการ ทาํใหท้ราบผลการเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ของนกัเรียนไดท้นัที คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3เล่มน้ีนาํเสนอเน้ือหาแบ่งเป็น 3 ตอน คือ ตอนท่ี 1 คําช้ีแจงการจัดแผนการจัดการเรียนรู้ ประกอบดว้ยแนวทางการใชแ้ผนการจดัการเรียนรู้ สญัลกัษณ์ลกัษณะกิจกรรมการเรียนรู้ การออกแบบการจดัการเรียนรู้ตามแนวคิด Backward Design เทคนิคและวิธีการจดัการเรียนรู้ การวดัและประเมินผล ตารางวิเคราะห์มาตรฐานการเรียนรู้ และตวัช้ีวดั ชั้นปีกบัสาระการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้ คาํอธิบายรายวิชา โครงสร้างรายวิชา และโครงสร้างเวลาเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ตอนท่ี 2 แผนการจัดการเรียนรู้ ไดเ้สนอแนะแนวทางการจดัการเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ ในหนงัสือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน แบ่งเป็นแผนยอ่ยรายชัว่โมง ซ่ึงแผนการจดัการเรียนรู้แต่ละแผน มีองคป์ระกอบครบถว้นตามแนวทางการจดัทาํแผนการจดัการเรียนรู้ของสถานศึกษา ตอนท่ี 3 เอกสาร/ความรู้เสริมสําหรับครู ประกอบดว้ยแบบทดสอบต่าง ๆ และความรู้เสริมสาํหรับครู ซ่ึงบนัทึกลงในแผน่ซีดี (CD) เพื่ออาํนวยความสะดวกใหค้รูใชใ้นการจดักิจกรรมการเรียนรู้ คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ ม. 3 เล่มน้ีไดอ้อกแบบการจดัการเรียนรู้ดว้ยเทคนิคและวิธีการสอนอยา่งหลากหลาย หวงัวา่จะเป็นประโยชน์ต่อการนาํไปประยกุตใ์ชใ้นการจดัการเรียนรู้ ใหเ้หมาะสมกบัสภาพแวดลอ้มของนกัเรียนต่อไป

คณะผู้จดัทํา

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๔

สารบัญ ตอนท่ี 1 คาํช้ีแจงการจัดแผนการจัดการเรียนรู้ .................................................................................... 1 1. แนวทางการใชแ้ผนการจดัการเรียนรู้ ................................................................................... 2 2. สญัลกัษณ์ลกัษณะกิจกรรมการเรียนรู้.................................................................................... 5 3. การออกแบบการจดัการเรียนรู้แบบ Backward Design ......................................................... 6 4. เทคนิคและวิธีการจดัการเรียนรู้–การวดัและประเมินผลการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์................ 19 5. ตารางวิเคราะห์มาตรฐานการเรียนรู้และตวัช้ีวดัชั้นปีกบัสาระการเรียนรู้ ในหน่วยการเรียนรู้ …............................................................................................................ 22 6. คาํอธิบายรายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ....................................................................... 24 7. โครงสร้างรายวิชา รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ........................................................ 25 8. โครงสร้างเวลาเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ...................................................... 26 ตอนท่ี 2 แผนการจัดการเรียนรู้ ............................................................................................................ 30 แผนปฐมนิเทศ ปฐมนิเทศและขอ้ตกลงในการเรียนรายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3................................................................................................... 31 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 วธีิการทางประวัติศาสตร์ .................................................................................... 36 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 36 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 วิธีการทางประวติัศาสตร์....................... 37 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 1 หลกัฐานทางประวติัศาสตร์.............................................................. 39 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 2 วธีิการทางประวตัศิาสตร์ ……………............................................. 43 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 พฒันาการของในไทยสมยัรัตนโกสินทร์ ............................................................ 47 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ........................... .................... 47 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 พฒันาการของไทย ในสมยัรัตนโกสินทร์........................... 48 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 การสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ......................................................... 53 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 4 พฒันาการด้านการเมืองการปกครอง ............................................... 58 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการด้านสังคมและเศรษฐกจิ .................................................. 62 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 6 พฒันาการด้านความสัมพนัธ์ระหว่างประเทศ ................................. 67 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 บทบาทของไทยในสังคมโลก ………………………………………………...... 72 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 72 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 บทบาทของไทยในสังคมโลก.............. 73

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๕

แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 7 การเข้าร่วมและบทบาทของไทยในสงครามโลกคร้ังท่ี 1 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 และสงครามเย็น................................................ 77 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 8 ความร่วมมอืของไทยกบัประเทศในเอเชียตะวนัออกเฉียงใต้ และบทบาทของไทยในสังคมโลกปัจจุบัน ....................................... 82 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 ภูมปัิญญาและวฒันธรรมไทยสมยัรัตนโกสินทร์ ................................................ 87 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 87 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 ภมิูปัญญาและวฒันธรรมไทย สมยัรัตนโกสินทร์................................ 88 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 9 ภูมิปัญญาไทย ............................................................................... 91 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 10 วฒันธรรมไทย.............................................................................. 95 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการของภูมิภาคต่าง ๆ ของโลก ................................................................. 100 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ............................................... 100 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการของภมิูภาคต่าง ๆของโลก .. 101 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 11 พฒันาการของทวปีออสเตรเลยีและโอเชียเนีย ............................... 110 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 12 พฒันาการของทวปีแอฟริกา ......................................................... 116 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 13 พฒันาการของทวปียุโรป .............................................................. 121 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 14 พฒันาการของทวปีอเมริกาเหนือ .................................................. 126 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 15 พฒันาการของทวปีอเมริกาใต้ ....................................................... 131 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 16 อทิธิพลของอารยธรรมตะวนัตก.................................................... 135 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 ความขัดแย้งและความร่วมมือในคริสต์ศตวรรษท่ี 20 ......................................... 140 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 140 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 ความขดัแยง้และความร่วมมือ ในคริสตศ์ตวรรษท่ี 20 ........................ 141 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 17 สงครามโลกคร้ังท่ี 1 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 และสงครามเยน็ .............................................................................. 143 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 18 องค์กรความร่วมมอืระหว่างประเทศ .............................................. 148 ตอนท่ี 3 เอกสาร/ความรู้เสริมสําหรับครู................................................................................................ 154

ตอนท่ี 3.1 มาตรฐานการเรียนรู้ ตวัช้ีวดัชั้นปี และสาระการเรียนรู้แกนกลาง ............................. 155 ตอนท่ี 3.2 โครงงานและแฟ้มสะสมผลงาน ............................................................................... 157

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๖

ตอนท่ี 3.3 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้และรูปแบบแผนการจดัการเรียนรู้รายชัว่โมง....... 162 ตอนท่ี 3.4 แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงัเรียน ประจาํหน่วยการเรียนรู้.................................. 164 ตอนท่ี 3.5 แบบทดสอบกลางภาค ............................................................................................. 188 ตอนท่ี 3.6 แบบทดสอบปลายภาค.............................................................................................. 196 ตอนท่ี 3.7 ใบงาน แบบบนัทึก และแบบประเมิน....................................................................... 204

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๑

คู่มอืครู แผนการจดัการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม

ประวตัศิาสตร์ ม. 3

ช้ันมัธยมศึกษาปีท่ี 3

ตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551

� ออกแบบการเรียนรู้โดยใช้มาตรฐานการเรียนรู้ และตัวช้ีวดัช้ันปีเป็นเป้าหมาย � ออกแบบการจดัการเรียนรู้โดยเน้นผู้ เรียนเป็นศูนย์กลาง � ใช้แนวคดิ Backward Design ผสมผสานกบัแนวคดิทฤษฎกีารเรียนรู้ต่าง ๆ

อย่างหลากหลาย � ออกแบบการจดัการเรียนรู้เพือ่พฒันาสมรรถนะสําคญัของนักเรียนในการส่ือสาร การคดิ

การแก้ปัญหา การใช้ทกัษะชีวติ และการใช้เทคโนโลยี � แบ่งแผนการจัดการเรียนรู้เป็นรายช่ัวโมง สะดวกในการใช้ � มีองค์ประกอบครบถ้วนตามแนวทางการจัดทําแผนการจดัการเรียนรู้ของสถานศึกษา � นําไปพฒันาเป็นผลงานทางวิชาการเพือ่เลือ่นวิทยฐานะได้

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๒

คู่มือครู แผนการจัดการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม ประวตัิศาสตร์ ม. 3 ช้ันมัธยมศึกษาปีที ่3 ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551 สงวนลิขสิทธ์ิตามกฎหมาย

ห้ามละเมิด ทาํซํา้ ดัดแปลง และเผยแพร่ ส่วนใดส่วนหน่ึง เว้นแต่จะได้รับอนุญาต

ผู้เรียบเรียง สุเทพ จิตรช่ืน กศ.บ., กศ.ม. บุญรัตน ์ รอดตา ศษ.บ. นฤชภรณ์ กมลนฤเมธ ศศ. บ. อิทธิกร โชควิสุทธ์ิ ศศ.บ.

บรรณาธิการ สุระ ดามาพงษ ์ กศ.บ., กศ.ม. สมพร อ่อนนอ้ม พธ.บ. (เกียรตินิยม), นศ.บ.

ISBN 978–974–18–6039–5 พิมพ์ท่ี บริษทั โรงพมิพ์วฒันาพานิช จํากดั นายเริงชยั จงพิพฒันสุข กรรมการผูจ้ดัการ

ส่ือการเรียนรู้ระดบั ม. ต้น–ม.ปลาย กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาข้ันพืน้ฐาน พุทธศักราช 2551 หนังสือเรียน (ศธ. อนุญาต) หนังสือเรียน รายวชิาเพิ่มเติม แบบฝึกทักษะ แผนฯ (CD) คู่มือการสอน PowerPoint

ระดบัมัธยมศึกษาตอนต้น หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา ม. 1–3 ……………………....……… รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 1–3 …...………………………….…….…. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint เศรษฐศาสตร์ ม. 1–3 ….………....……………………....…… ดร.ขวญันภา สุขคร และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์ ม. 1–3 ……………………………...….…… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ภูมิศาสตร์ ม. 1–3 ……………………………….……..…....… ผศ.สมมต สมบูรณ์ และคณะ หนงัสือเรียน • PowerPoint สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ม. 1–3 …..…........................................………………………………....…รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน กฎหมายน่ารู้ ม. 1–3 ......................................................................................... ปรางคสุ์วรรณ ศกัด์ิโสภณกลุ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน เศรษฐกจิพอเพยีง ม. 1–3 ........................................................................................... ดร.พิษณุ และกสุุมาวดี หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) โลกศึกษา ม. 1–3 ................................................................................................................... รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) อาเซียนศึกษา ม. 1–3.................................................................................. ดร.พิษณุ เพชรพชัรกลุ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • PowerPoint หน้าท่ีพลเมือง ๑–๖ ม. ๑–๓ ................................................................................. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ

ระดบัมัธยมศึกษาตอนปลาย หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 1 …………..……………………..… รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 2 ม. ………………………….……... รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint พระพุทธศาสนา 3 ม. 4–6...………………………....... รศ. ดร.จรัส พยคัฆราชศกัด์ิ และคณะ หนงัสือเรียน • PowerPoint พระพุทธศาสนา ม. 4–6 …………………….…………………….…………………………………........ ผศ. ดร.ธีระพงษ ์ มีไธสง และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 เล่ม 1 .……………………………..…. รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 เล่ม 2 ………………………………… รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • คู่มือการสอน หน้าท่ีพลเมืองฯ ม. 4–6 ……........................................................................................................................… รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint เศรษฐศาสตร์ ม. 4–6 ……….…..……….……………………. ดร.ขวญันภา สุขคร และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์ไทย ม. 4–6 ……………..………...……....… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ประวตัิศาสตร์สากล ม. 4–6 ……………...…...……..…..… รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน • PowerPoint ภูมิศาสตร์ ม. 4–6 ………..……………………………….....… ผศ.สมมต สมบูรณ์ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน กฎหมายท่ีประชาชนควรรู้ ม. 4–6 ................................................................... ปรางคสุ์วรรณ ศกัด์ิโสภณกลุ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) • คู่มือการสอน เศรษฐกจิพอเพยีง ม. 4–6 ........................................................................................... ดร.พิษณุ และกสุุมาวดี หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) โลกศึกษา ม. 4–6 ................................................................................................................... รศ. ดร.ไพฑูรย ์ มีกศุล และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แบบฝึกทกัษะ • แผนฯ (CD) อาเซียนศึกษา ม. 4–6.................................................................................. ดร.พิษณุ เพชรพชัรกลุ และคณะ หนงัสือเรียน รายวิชาเพ่ิมเติม • แผนฯ (CD) PowerPoint หน้าท่ีพลเมอืง ๑–๔ ม. ๔–๖ ................................................................................... รศ.ธวชั ทนัโตภาส และคณะ

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๓

คาํนํา คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ ม. 3 เล่มน้ีเป็นส่ือการเรียนรู้ท่ีจดัทาํข้ึนเพ่ือใชเ้ป็นแนวทางในการจดัการเรียนรู้โดยยึดหลกัการออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคดิ Backward Design ที่เน้นผู้เรียนเป็นศูนย์กลาง (Child–centered) ตามหลกัการเน้นผู้เรียนเป็นสําคัญ ใหน้กัเรียนมีส่วนร่วม ในกิจกรรมและกระบวนการเรียนรู้ สามารถสร้างองคค์วามรู้ไดด้ว้ยตนเอง ทั้งเป็นรายบุคคลและเป็นกลุ่ม บทบาทของครูมีหนา้ท่ีเอ้ืออาํนวยความสะดวกใหน้กัเรียนประสบผลสาํเร็จ โดยสร้างสถานการณ์การเรียนรู้ทั้งในหอ้งเรียนและนอกหอ้งเรียน ทาํใหน้กัเรียนสามารถเช่ือมโยงความรู้ในกลุ่มสาระการเรียนรู้ อ่ืน ๆ ไดใ้นเชิงบูรณาการดว้ยวิธีการท่ีหลากหลาย เนน้กระบวนการคิดวิเคราะห์ สงัเคราะห์ และสรุปความรู้ดว้ยตนเอง ทาํใหน้กัเรียนไดรั้บการพฒันาทั้งดา้นความรู้ ดา้นทกัษะ/กระบวนการ และดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยมท่ีดี นาํไปสู่การอยูร่่วมกนัในสงัคมอยา่งสนัติสุข การจดัทาํคู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์เล่มน้ีไดจ้ดัทาํตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพ้ืนฐาน พทุธศกัราช 2551 ซ่ึงครอบคลุมสาระการเรียนรู้สงัคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม สาระท่ี 4 ประวติัศาสตร์ ภายในเล่มไดน้าํเสนอแผนการจดัการเรียนรู้เป็นรายชัว่โมงตามหน่วยการเรียนรู้ เพ่ือใหค้รูนาํไปใชใ้นการจดัการเรียนรู้ไดส้ะดวกยิง่ข้ึน นอกจากน้ีแต่ละหน่วยการเรียนรู้ยงัมีการวดัและประเมินผลการเรียนรู้ทั้ง 3 ดา้น ไดแ้ก่ ดา้นความรู้ ดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม และดา้นทกัษะ/กระบวนการ ทาํใหท้ราบผลการเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ของนกัเรียนไดท้นัที คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3เล่มน้ีนาํเสนอเน้ือหาแบ่งเป็น 3 ตอน คือ ตอนท่ี 1 คําช้ีแจงการจัดแผนการจัดการเรียนรู้ ประกอบดว้ยแนวทางการใชแ้ผนการจดัการเรียนรู้ สญัลกัษณ์ลกัษณะกิจกรรมการเรียนรู้ การออกแบบการจดัการเรียนรู้ตามแนวคิด Backward Design เทคนิคและวิธีการจดัการเรียนรู้ การวดัและประเมินผล ตารางวิเคราะห์มาตรฐานการเรียนรู้ และตวัช้ีวดั ชั้นปีกบัสาระการเรียนรู้ในหน่วยการเรียนรู้ คาํอธิบายรายวิชา โครงสร้างรายวิชา และโครงสร้างเวลาเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ตอนท่ี 2 แผนการจัดการเรียนรู้ ไดเ้สนอแนะแนวทางการจดัการเรียนรู้แต่ละหน่วยการเรียนรู้ ในหนงัสือเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน แบ่งเป็นแผนยอ่ยรายชัว่โมง ซ่ึงแผนการจดัการเรียนรู้แต่ละแผน มีองคป์ระกอบครบถว้นตามแนวทางการจดัทาํแผนการจดัการเรียนรู้ของสถานศึกษา ตอนท่ี 3 เอกสาร/ความรู้เสริมสําหรับครู ประกอบดว้ยแบบทดสอบต่าง ๆ และความรู้เสริมสาํหรับครู ซ่ึงบนัทึกลงในแผน่ซีดี (CD) เพื่ออาํนวยความสะดวกใหค้รูใชใ้นการจดักิจกรรมการเรียนรู้ คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวัติศาสตร์ ม. 3 เล่มน้ีไดอ้อกแบบการจดัการเรียนรู้ดว้ยเทคนิคและวิธีการสอนอยา่งหลากหลาย หวงัวา่จะเป็นประโยชน์ต่อการนาํไปประยกุตใ์ชใ้นการจดัการเรียนรู้ ใหเ้หมาะสมกบัสภาพแวดลอ้มของนกัเรียนต่อไป

คณะผู้จดัทํา

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๔

สารบัญ ตอนท่ี 1 คาํช้ีแจงการจัดแผนการจัดการเรียนรู้ .................................................................................... 1 1. แนวทางการใชแ้ผนการจดัการเรียนรู้ ................................................................................... 2 2. สญัลกัษณ์ลกัษณะกิจกรรมการเรียนรู้.................................................................................... 5 3. การออกแบบการจดัการเรียนรู้แบบ Backward Design ......................................................... 6 4. เทคนิคและวิธีการจดัการเรียนรู้–การวดัและประเมินผลการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์................ 19 5. ตารางวิเคราะห์มาตรฐานการเรียนรู้และตวัช้ีวดัชั้นปีกบัสาระการเรียนรู้ ในหน่วยการเรียนรู้ …............................................................................................................ 22 6. คาํอธิบายรายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ....................................................................... 24 7. โครงสร้างรายวิชา รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ........................................................ 25 8. โครงสร้างเวลาเรียน รายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ...................................................... 26 ตอนท่ี 2 แผนการจัดการเรียนรู้ ............................................................................................................ 30 แผนปฐมนิเทศ ปฐมนิเทศและขอ้ตกลงในการเรียนรายวิชาพ้ืนฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3................................................................................................... 31 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 วธีิการทางประวัติศาสตร์ .................................................................................... 36 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 36 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 วิธีการทางประวติัศาสตร์....................... 37 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 1 หลกัฐานทางประวติัศาสตร์.............................................................. 39 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 2 วธีิการทางประวตัศิาสตร์ ……………............................................. 43 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 พฒันาการของในไทยสมยัรัตนโกสินทร์ ............................................................ 47 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ........................... .................... 47 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 พฒันาการของไทย ในสมยัรัตนโกสินทร์........................... 48 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 3 การสถาปนากรุงรัตนโกสินทร์ ......................................................... 53 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 4 พฒันาการด้านการเมืองการปกครอง ............................................... 58 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการด้านสังคมและเศรษฐกจิ .................................................. 62 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 6 พฒันาการด้านความสัมพนัธ์ระหว่างประเทศ ................................. 67 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 บทบาทของไทยในสังคมโลก ………………………………………………...... 72 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 72 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 บทบาทของไทยในสังคมโลก.............. 73

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๕

แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 7 การเข้าร่วมและบทบาทของไทยในสงครามโลกคร้ังท่ี 1 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 และสงครามเย็น................................................ 77 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 8 ความร่วมมอืของไทยกบัประเทศในเอเชียตะวนัออกเฉียงใต้ และบทบาทของไทยในสังคมโลกปัจจุบัน ....................................... 82 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 ภูมปัิญญาและวฒันธรรมไทยสมยัรัตนโกสินทร์ ................................................ 87 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 87 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 ภมิูปัญญาและวฒันธรรมไทย สมยัรัตนโกสินทร์................................ 88 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 9 ภูมิปัญญาไทย ............................................................................... 91 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 10 วฒันธรรมไทย.............................................................................. 95 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการของภูมิภาคต่าง ๆ ของโลก ................................................................. 100 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ............................................... 100 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการของภมิูภาคต่าง ๆของโลก .. 101 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 11 พฒันาการของทวปีออสเตรเลยีและโอเชียเนีย ............................... 110 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 12 พฒันาการของทวปีแอฟริกา ......................................................... 116 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 13 พฒันาการของทวปียุโรป .............................................................. 121 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 14 พฒันาการของทวปีอเมริกาเหนือ .................................................. 126 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 15 พฒันาการของทวปีอเมริกาใต้ ....................................................... 131 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 16 อทิธิพลของอารยธรรมตะวนัตก.................................................... 135 หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 ความขัดแย้งและความร่วมมือในคริสต์ศตวรรษท่ี 20 ......................................... 140 ผงัมโนทศันเ์ป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน ................................................ 140 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 ความขดัแยง้และความร่วมมือ ในคริสตศ์ตวรรษท่ี 20 ........................ 141 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 17 สงครามโลกคร้ังท่ี 1 สงครามโลกคร้ังท่ี 2 และสงครามเยน็ .............................................................................. 143 แผนการจัดการเรียนรู้ท่ี 18 องค์กรความร่วมมอืระหว่างประเทศ .............................................. 148 ตอนท่ี 3 เอกสาร/ความรู้เสริมสําหรับครู................................................................................................ 154

ตอนท่ี 3.1 มาตรฐานการเรียนรู้ ตวัช้ีวดัชั้นปี และสาระการเรียนรู้แกนกลาง ............................. 155 ตอนท่ี 3.2 โครงงานและแฟ้มสะสมผลงาน ............................................................................... 157

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 ๖

ตอนท่ี 3.3 ผงัการออกแบบการจดัการเรียนรู้และรูปแบบแผนการจดัการเรียนรู้รายชัว่โมง....... 162 ตอนท่ี 3.4 แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงัเรียน ประจาํหน่วยการเรียนรู้.................................. 164 ตอนท่ี 3.5 แบบทดสอบกลางภาค ............................................................................................. 188 ตอนท่ี 3.6 แบบทดสอบปลายภาค.............................................................................................. 196 ตอนท่ี 3.7 ใบงาน แบบบนัทึก และแบบประเมิน....................................................................... 204

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 1

ตอนที ่1 คาํช้ีแจงการจัดแผนการจดัการเรียนรู้

สาระที ่4 ประวตัศิาสตร์ (ประวตัศิาสตร์ ม. 3)

กลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 2

1. แนวทางการใช้แผนการจัดการเรียนรู้ คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวตัศิาสตร์ ม. 3 เล่มน้ีจดัทาํข้ึนเพ่ือเป็นแนวทางใหค้รูใช้ประกอบการจดัการเรียนรู้ประวติัศาสตร์ ชั้นมธัยมศึกษาปีท่ี 3 ตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุธศกัราช 2551 ซ่ึงการแบ่งหน่วยการเรียนรู้สาํหรับจดัทาํแผนการจดัการเรียนรู้รายชัว่โมง ในคู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้เล่มน้ีแบ่งเน้ือหาเป็น 6 หน่วย สามารถใชค้วบคู่กบัหนงัสือเรียน รายวิชาพื้นฐาน ประวติัศาสตร์ ม. 3 ประกอบดว้ยหน่วยการเรียนรู้ ดงัน้ี

หน่วยการเรียนรู้ท่ี 1 วธีิการทางประวติัศาสตร์ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 2 พฒันาการของไทยในสมยัรัตนโกสินทร์ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 3 บทบาทของไทยในสงัคมโลก หน่วยการเรียนรู้ท่ี 4 ภมิูปัญญาและวฒันธรรมไทยสมยัรัตนโกสินทร์ หน่วยการเรียนรู้ท่ี 5 พฒันาการของภมิูภาคต่าง ๆ ของโลก หน่วยการเรียนรู้ท่ี 6 ความขดัแยง้และความร่วมมือในคริสตศ์ตวรรษท่ี 20

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้น้ีไดน้าํเสนอรายละเอียดไวค้รบถว้นตามแนวทางการจดัทาํแผนการจดัการเรียนรู้ นอกจากน้ียงัไดอ้อกแบบกิจกรรมการเรียนการสอนใหน้กัเรียนไดพ้ฒันาองคค์วามรู้ สมรรถนะสาํคญั และคุณลกัษณะอนัพึงประสงคไ์วอ้ยา่งครบถว้นตามหลกัสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พทุธศกัราช 2551 ครูควรศึกษาคู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้น้ีใหล้ะเอียดเพ่ือปรับใชใ้ห้สอดคลอ้งกบัสภาพแวดลอ้ม สถานการณ์ และสภาพของนกัเรียน ในแต่ละหน่วยการเรียนรู้จะแบ่งแผนการจดัการเรียนรู้ออกเป็นรายชัว่โมง ซ่ึงมีจาํนวนมากนอ้ยไม่เท่ากนั ข้ึนอยูก่บัความยาวของเน้ือหาสาระ และในแต่ละหน่วยการเรียนรู้มีองคป์ระกอบดงัน้ี 1. ผงัมโนทัศน์เป้าหมายการเรียนรู้และขอบข่ายภาระงาน/ช้ินงาน แสดงขอบข่ายเน้ือหาการจดัการเรียนรู้ท่ีครอบคลุมความรู้ คุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม ทกัษะ/กระบวนการ และภาระงาน/ช้ินงาน 2. กรอบแนวคดิการออกแบบการจัดการเรียนรู้ตามแนวคดิ Backward Design (Backward Design Template) เป็นกรอบแนวคิดในการจดัการเรียนรู้ของแต่ละหน่วยการเรียนรู้ แบ่งเป็น 3 ขั้น ไดแ้ก่ ขั้นท่ี 1 ผลลพัธ์ปลายทางท่ีตอ้งการใหเ้กิดข้ึนกบันกัเรียน ขั้นท่ี 2 ภาระงานและการประเมินผลการเรียนรู้ซ่ึงเป็นหลกัฐานท่ีแสดงวา่นกัเรียนมีผลการเรียนรู้ตามท่ีกาํหนดไวอ้ยา่งแทจ้ริง ขั้นท่ี 3 แผนการจดัการเรียนรู้ จะระบุวา่ในหน่วยการเรียนรู้น้ีแบ่งเป็นแผนการจดัการเรียนรู้ก่ีแผน และแต่ละแผนใชเ้วลาในการจดักิจกรรมก่ีชัว่โมง 3. แผนการจัดการเรียนรู้รายช่ัวโมง เป็นแผนการจดัการเรียนรู้ตามกรอบแนวคิดการออกแบบการจดัการเรียนรู้ตามแนวคิด Backward Design ประกอบดว้ย 3.1 ช่ือแผนการจัดการเรียนรู้ ประกอบดว้ยลาํดบัท่ีของแผน ช่ือแผน และเวลาเรียน เช่น แผนการจดัการเรียนรู้ท่ี 1 เร่ือง หลกัฐานทางประวติัศาสตร์ เวลา 2 ชัว่โมง

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 3

3.2 สาระสําคญั เป็นความคิดรวบยอดของเน้ือหาท่ีนาํมาจดัการเรียนรู้ในแต่ละแผนการจดัการเรียนรู้ 3.3 ตวัช้ีวดัช้ันปี เป็นตวัช้ีวดัท่ีใชต้รวจสอบนกัเรียนหลงัจากเรียนจบเน้ือหาท่ีนาํเสนอในแต่ละแผนการจดัการเรียนรู้นั้น ๆ ซ่ึงสอดคลอ้งกบัมาตรฐานการเรียนรู้ของหลกัสูตร 3.4 จุดประสงค์การเรียนรู้ เป็นส่วนท่ีบอกจุดมุ่งหมายท่ีตอ้งการใหเ้กิดข้ึนกบันกัเรียนภายหลงัจากเรียนจบในแต่ละแผน ทั้งในดา้นความรู้ (K) ดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม (A) และดา้นทกัษะ/กระบวนการ (P) ซ่ึงสอดคลอ้งสมัพนัธ์กบัตวัช้ีวดัชั้นปีและเน้ือหาในแผนการจดัการเรียนรู้นั้น ๆ 3.5 การวดัและประเมินผลการเรียนรู้ เป็นการตรวจสอบผลการจดัการเรียนรู้วา่หลงัจากจดัการเรียนรู้ในแต่ละแผนการจดัการเรียนรู้แลว้ นกัเรียนมีพฒันาการ มีผลสมัฤทธ์ิทางการเรียนตามเป้าหมาย ท่ีคาดหวงัไวห้รือไม่ และมีส่ิงท่ีจะตอ้งไดรั้บการพฒันาปรับปรุงส่งเสริมในดา้นใดบา้ง ดงันั้น ในแต่ละแผนการจดัการเรียนรู้จึงไดอ้อกแบบวธีิการและเคร่ืองมือในการวดัและประเมินผลการเรียนรู้ดา้นต่าง ๆ ของนกัเรียนไวอ้ยา่งหลากหลาย เช่น การทาํแบบทดสอบ การตอบคาํถามสั้น ๆ การตรวจผลงาน การสงัเกตพฤติกรรมทั้งท่ีเป็นรายบุคคลและกลุ่ม โดยเนน้การปฏิบติัใหส้อดคลอ้งและเหมาะสมกบัตวัช้ีวดัและมาตรฐานการเรียนรู้ วิธีการและเคร่ืองมือในการวดัและประเมินผลการเรียนรู้เหล่าน้ีครูสามารถนาํไปใชป้ระเมินนกัเรียนได ้ทั้งในระหวา่งการจดัการเรียนรู้และการทาํกิจกรรมต่าง ๆ ตลอดจนการนาํความรู้ไปใชใ้นชีวิตประจาํวนั 3.6 สาระการเรียนรู้ เป็นหวัเร่ืองยอ่ยท่ีนาํมาจดัการเรียนรู้ในแต่ละแผนการจดัการเรียนรู้ ซ่ึงสอดคลอ้งกบัสาระการเรียนรู้แกนกลาง 3.7 แนวทางบูรณาการ เป็นการเสนอแนะแนวทางการจดักิจกรรมการเรียนรู้ในเร่ืองท่ีเรียนรู้ของแต่ละแผนใหเ้ช่ือมโยงสมัพนัธ์กบักลุ่มสาระการเรียนรู้อ่ืน ๆ ไดแ้ก่ ภาษาไทย คณิตศาสตร์ วิทยาศาสตร์ สุขศึกษาและพลศึกษา ศิลปะ การงานอาชีพและเทคโนโลย ีและภาษาต่างประเทศ เพ่ือให้การเรียนรู้สอดคลอ้งและครอบคลุมสถานการณ์จริง 3.8 กระบวนการจัดการเรียนรู้ เป็นการเสนอแนวทางการจดักิจกรรมการเรียนรู้เน้ือหาในแต่ละเร่ือง โดยใชแ้นวคิดและทฤษฎีการเรียนรู้ต่าง ๆ ตามความเหมาะสม ทั้งน้ีเพ่ือใหค้รูนาํไปใชป้ระโยชนใ์นการวางแผนการจดัการเรียนรู้ไดอ้ยา่งมีประสิทธิภาพ ซ่ึงกระบวนการจดัการเรียนรู้ประกอบดว้ย 5 ขั้น ไดแ้ก่ ขั้นท่ี 1 นาํเขา้สู่บทเรียน ขั้นท่ี 2 กิจกรรมการเรียนรู้ ขั้นท่ี 3 ฝึกฝนผูเ้รียน ขั้นท่ี 4 นาํไปใช ้ ขั้นท่ี 5 สรุป 3.9 กจิกรรมเสนอแนะ เป็นกิจกรรมเสนอแนะสาํหรับใหน้กัเรียนไดพ้ฒันาเพิ่มเติมในดา้นต่าง ๆ นอกเหนือจากท่ีไดจ้ดัการเรียนรู้มาแลว้ในชัว่โมงเรียน กิจกรรมเสนอแนะมี 2 ลกัษณะ คือ กิจกรรม

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 4

สาํหรับผูท่ี้มีความสามารถพิเศษและตอ้งการศึกษาคน้ควา้เน้ือหานั้น ๆ ใหลึ้กซ้ึงกวา้งขวางยิ่งข้ึน และกิจกรรมสาํหรับการเรียนรู้ใหค้รบตามเป้าหมาย ซ่ึงมีลกัษณะเป็นการซ่อมเสริม 3.10 ส่ือ/แหล่งการเรียนรู้ เป็นรายช่ือส่ือการเรียนรู้ทุกประเภทท่ีใชใ้นการจดัการเรียนรู้ ซ่ึงมีทั้งส่ือธรรมชาติ ส่ือส่ิงพิมพ ์ส่ือเทคโนโลย ีและส่ือบุคคล เช่น หนงัสือ เอกสารความรู้ รูปภาพ เครือข่ายอินเทอร์เน็ต วีดิทศัน ์ปราชญช์าวบา้น 3.11 บันทึกหลงัการจัดการเรียนรู้ เป็นส่วนท่ีใหค้รูบนัทึกผลการจดัการเรียนรู้วา่ประสบความสาํเร็จหรือไม่ มีปัญหาหรืออุปสรรคอะไรเกิดข้ึนบา้ง ไดแ้กไ้ขปัญหาและอุปสรรคนั้นอยา่งไร ส่ิงท่ีไม่ไดป้ฏิบติัตามแผนมีอะไรบา้ง และขอ้เสนอแนะสาํหรับการปรับปรุงแผนการจดัการเรียนรู้คร้ังต่อไป

นอกจากน้ียงัอาํนวยความสะดวกใหค้รู โดยจดัทาํเอกสารและความรู้เสริมสาํหรับครูบนัทึกลงในแผน่ซีดี (CD) ประกอบดว้ย 1. มาตรฐานการเรียนรู้ ตวัช้ีวดัช้ันปี และสาระการเรียนรู้ กลุ่มสาระการเรียนรู้สงัคมศึกษา ศาสนา และวฒันธรรม สาระท่ี 4 ประวติัศาสตร์ (ประวติัศาสตร์ ม. 3) 2. โครงงาน (Project Work) และแฟ้มสะสมผลงาน (Portfolio) 3. ผงัการออกแบบการจัดการเรียนรู้และรูปแบบแผนการจัดการเรียนรู้รายช่ัวโมง ซ่ึงออกแบบตามแนวคิด Backward Design 4. แบบทดสอบก่อนเรียนและหลงัเรียน ประจําหน่วยการเรียนรู้ เป็นแบบทดสอบเพื่อใชว้ดัและประเมินผลนกัเรียนก่อนการจดัการเรียนรู้และหลงัการจดัการเรียนรู้ 5. แบบทดสอบกลางภาค เป็นแบบทดสอบเพ่ือใชว้ดัและประเมินผลการเรียนรู้กลางภาค 3 ดา้น ไดแ้ก่ 5.1 ดา้นความรู้ มีแบบทดสอบทั้งท่ีเป็นแบบปรนยัและแบบอตันยั 5.2 ดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม เป็นตารางประเมิน 5.3 ดา้นทกัษะ/กระบวนการ เป็นตารางประเมิน 6. แบบทดสอบปลายภาค เป็นแบบทดสอบเพ่ือใชว้ดัและประเมินผลการเรียนรู้ปลายภาค 3 ดา้น ไดแ้ก่ 6.1 ดา้นความรู้ มีแบบทดสอบทั้งท่ีเป็นแบบปรนยัและแบบอตันยั 6.2 ดา้นคุณธรรม จริยธรรม และค่านิยม เป็นตารางประเมิน 6.3 ดา้นทกัษะ/กระบวนการ เป็นตารางประเมิน 7. ใบงาน แบบบันทึก และแบบประเมนิ ครูควรศึกษาแผนการจดัการเรียนรู้เพื่อเตรียมการสอนอยา่งมีประสิทธิภาพ จดักิจกรรมใหน้กัเรียนไดพ้ฒันาครบทุกสมรรถนะสาํคญัท่ีกาํหนดไวใ้นหลกัสูตร กล่าวคือ สมรรถนะในการส่ือสาร การคิด การแกปั้ญหา การใชท้กัษะชีวติ และการใชเ้ทคโนโลย ีรวมถึงคุณลกัษณะอนัพึงประสงคต์ามหลกัสูตร และกิจกรรมเสนอแนะเพื่อการเรียนรู้เพ่ิมเติมใหเ้ตม็ตามศกัยภาพของนกัเรียนแต่ละคน ซ่ึงไดก้าํหนดไวใ้นแผนการจดัการเรียนรู้น้ีแลว้

คู่มือครู แผนการจดัการเรียนรู้ ประวติัศาสตร์ ม. 3 5

นอกจากน้ีครูสามารถปรับปรุงแผนการจดัการเรียนรู้ใหส้อดคลอ้งกบัสภาพความพร้อมของนกัเรียน และสถานการณ์เฉพ