a nosa terra 970 / 18 de xaneiro de 2001

O Intergrupo defende na sua reuniónde Compostela a representación directa

das Nacións sen Estado na UE ————————–—— 7 ———–—–——————

Intrusismo institucional en Internet–————————–——16 ———–—–——————–

Nelly Maesexplica

como Flandesacadou

a autodeterminación––—–—— 9 ———–—–

Taleb Omar, número dous do Polisário,fala da situación do Sahara

———————–—— 20-21 ———–—–—————Cen anos de poesia galega através

da família Álvarez————————–—— 25 ———–—–——————

Pepe Carreiro

PER IÓD ICO GALEGO SEMANAL

Diz Guedes esbaraEntrou o novo Conselleiro de Agricultura, Diz Guedes, frechadono seu cárrego coa idea de que o problema das vacas tolas era “deorde pública do sector”, tal é como o definira meses antes. Asique decidiu facer un desprazamento das vacas cara ás incinera-doras e anunciou que estaba disposto a sacrificar todas aquelasreses que o importunaran, quer dicer, as maiores de 30 meses. Onovo conselleiro, lanzado como saltou ao campo agrícola aplau-sado por Fraga, non calculou cantas podian ser. Cando os cola-boradores lle fixeron ver que non só eran máis de médio millónde cabezas, senón que deixaba a máis de 60.000 famílias sen sus-tento (a maioria da cabana galega pasa dos 30 meses), e que nonsó non existia diñeiro para facerlle fronte a tal situación, senónque o PP perdia as eleicións, mandou ao seu gabinete de prensaque rectificase. Xa se sabe, “aqui faise o que diga o conselleiro”,afirmou ao chegar ao cárrego todo cheo de razón. Seguramente oque ven é disposto a acabar co problema da cuota láctea.♦

FUNDADO EN 190718 DE XANEIRO ● 2001 ● ANO XXIV ● IV XEIRA Nº 970 ● 200 PTA

Edición crítica das Obrasde Castelao: oito tomos

editados porun equipo

de especialistas,coordinados

por Henrique Monteagudo.Un proxecto histórico,

a disposiciónde todos.Unha publicaciónimprescindible.

Obras de Castelao

As vacas mortas permaneceron todo un fin desemana amoreadas ao ar libre na factoria deSugasa, perto de Ourense, contaminando os

regatos e enchendo de fedor á viciñanza.

OO PPPP ccáámmbbiiaa ddee ttááccttiiccaa aannttee ooss nnoovvooss eessccáánnddaallooss ee ddeecciiddeecceelleebbrraarr aa mmoocciióónn ddee cceennssuurraa ccaannttoo aanntteess

OOss 2211 eerrrroossddaa XXuunnttaannoo mmaallddaass vvaaccaass ttoollaass

Propón implantar unnacionalismo de Estado

mudando o ensino da história,aminorando o emprego das

línguas autóctonas eservíndose de intelectuaiscomo Juaristi e Savater

Un documento do PP de1997 detallaa ofensiva

antinacionalistavaléndose

do terrorismo(Páx. 19)

Nº 970 - ANO XXIV 18 DE XANEIRO DE 2001

2

Empresa Xornalística Editora:

Promocións Culturais Galegas S.A.

Consello de Administración:

PRESIDENTE:Cesáreo Sánchez Iglesias.

CONSELLEIRO DELEGADO:Xosé Fernández Puga.

VOGAIS:Xosé Mª Dobarro,

Alberte Ansede,Antolin Fernández,

Manuel Veiga,Xosé Castro Ratón,

Xan Costa,Xan Carballa eMiguel Barros.

SECRETARIO:Xan Piñeiro.

Director:

Afonso Eiré López

Redacción:

Gustavo Luca de Tena,Xan Carballa, Manuel Veiga,

Horácio Vixande,Arantxa Estévez, Carme Vidal,

Paula Castro, Paula Bergantiños,César Lorenzo Gil.

EDICIONS ESPECIAIS:Xosé Enrique Acuña.

DESEÑO DE MAQUETA:Xoselo Taboada.

Colaboradores:

MADRID:Manuel Seoane.

BARCELONA:Iria Varela.

PORTUGAL:Gonçalo Nuno.

SANIDADE:Maria Alonso.

CULTURA:Xoán M Estévez,

Celso López Pazos,Manuel Vilar, Lupe Gómez,

Óscar Losada, Gonzalo Vilas,Xosé M. Eiré Val,

Xosé Mª de Castro Erroteta,Xesus González Gómez, Manuel

Rivas, Borobó.

LECER:Eva Montenegro Piñeiro.

Fotografia:Andrés Panaro.

Xosé Marra,Voz Notícias.

Ilustración:Xosé Lois, Pepe Carreiro,

Calros Silvar, Gonzalo Vilas,Suso Sanmartin, Ana Pillado

Vega.

Xefe de Publicidade:Carlos Martínez Muñoz

[email protected]

Xefa de Administración:Blanca Costas

Subscripcións:Lola Fernández Puga

Vendas:Xosé M. Fdez. Abraldes

Redacción e Administración:Rua do Príncipe 22, baixo.

36202 VigoApartado 1371. 36200 Vigo

Edición Electrónica:www.anosaterra.com

Teléfonos:

REDACCION:(986) 43 38 86 - 22 24 05

Fax (986) 22 31 01Correo Electrónico:

[email protected]

ADMINISTRACION. SUBSCRIPCIONS E

PUBLICIDADE:(986) 43 38 30*

Imprenta:E.C. C-3 1958

Depósito Legal:C-963-1977

ISSN:0213-3105

Non se manténcorrespondéncia sobre

orixinais non solicitados.

Está permitida a reproduciónsempre que se citar

procedéncia.

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼▼

‘É certo que dou un chimpo ao pre-sentar a moción de censura. Xao teño feito máis veces política-mente. Pero, sempre que o fa-go, tírome con paracaidas. Estatodo calculado de antemán, ain-da que, neste tipo de propostas,existir existe un risco políticoevidente”, afirma Xosé ManuelBeiras visibelmente contento po-lo rumo que toman os acontece-mentos políticos.

Só o BNG semella que tiña cal-culado o que ia pasar ao pre-sentar a moción de censura, in-cluso os titulares que, “pase oque pase, aparecerán nos xor-nais o dia despois”. PP e PSdG-PSOE ainda están a perfilar assuas estratéxias, con EdG, co-mo principal ariete contra damoción, pois non agardaban aproposta do BNG.

O debate principal no PP é a da-ta da discusión no parlamento.Nun primeiro momento a maioriado partido posicionábase por dei-xar que o tempo fose pasandopara que o problema das vacastolas se fose apagando pouco apouco. Asi, razonaban, a mociónde censura quedaria desprovistada maioria do apoio social. Apos-taban por celebrala despois decomezar o periodo de sesións enFebreiro, máis concretamente ameados de mes.

Pero a cerrecina do mal das va-cas tolas arrécia. O cese deCastor Gago e a chegada deDíz Guedes á consellaria deAgricultura logrou dar a sensa-ción de que as cousas podianmudar. Gago cargaba coas cul-pas de todos. Unha oportunacampaña de prensa non só tra-tou de convencer aos cidadánsde que todo acabaria en desas-tre se non fose Fraga e “os seusreflexos políticos”, senón queentronizaron a Diz Guedes co-mo a “solución”. Esqueceron,como afirmou o ex vicepresiden-te Barreiro Rivas, que “os de-sastres son imputábeis aos quese atribuen os méritos”.

Pero se os desastres son impu-tábeis a Fraga, que é quen levatodos os méritos, estes non de-sapareceron co cámbio de con-selleiro. Asi, as vacas mortas al-macenáronse en Sugasa, conta-minando os regatos. Fronte áafirmación de Fraga de que enMesia non habia filtracións, ago-ra, un informe de Médio Ambien-te, recoñece que si existiron.

A crispación social e o medomedra. A Xunta non é quen dedar a imaxe de que está a con-trolar esta crise que non queda

reducida a un problema secto-rial, senón que é nacional, polaimportáncia do sector e porqueafecta a todos os consumidores.A aparición de máis casos enAsturias e Ávila, ainda que nossaca aos galegos o monopóliodas vacas tolas, agrava o medo

e a incerteza dos cidadáns.

Fronte a esta situación a Fraganon lle queda outra que debatercon Beiras. Tiña a posibilidadede non ser el quen se enfronta-se ao candidato nacionalista,pero anunciou que será el quen

lle responda ao discurso, aindaque o fará “brevemente”. Non sesabe o que entende Fraga porbrevidade. Neste debate Beirasé o candidato a presidente. Se-gundo o regulamento non ten lí-mite temporal na sua exposición

Todos recoñecen a gravidade da actual crise

Os partidos agochan as suas tácticasfinais na moción de censura

✒ A. EIRÉ - G. LUCA

Os diferentes partidos discuten a sua estratéxia no debate da moción de censura. Só o BNG se-mella telo claro. No PP tamén debaten a data que mellor lles convén para discutir a moción.Pensaban agardar a que os problemas fosen pasando por si sós, pero a alarma social aumenta.

Pasa á páxina seguinte

GONZALO VILAS

Nº 970 - ANO XXIV18 DE XANEIRO DE 2001

3

e na sua contestación aos de-mais grupos. Fraga si que terá olímite de 45 minutos, afeito co-mo está a discurso de perto deduas horas preparados polosdistintos conselleiros. A dataque baralla agora o PP é a do25 e 26 de Xaneiro, antes deque o 3 de Febreiro Fraga sexaproclamado cadidato a presi-dente polo seu partido.

Un Fraga que descalifica a mociónde censura baseándose en dousargumentos principais. O primeiroé que o BNG se está a aproveitarda situación políticamente e axudacoa moción a criar alarma social.O segundo é que a Beiras non ovai apoiar o resto da oposoción.Pero a frase que mellor resume adisposición de Fraga é a de queBeiras “só vai apañar os votos doseñor Arzallus”, tentando de novolevar o debate ao ámbito foráneo efuxir da realidade.

Ninguén nega a crise

Pero nen desde o PP se nega acrise existente e óllase cada vezcon máis preocupación. Todo omáis do que trata a dereita é deafirmar que a crise non é únicade Galiza, que abrangue a todo oEstado e a Europa, que as medi-das impostas son draconianas eque é imposíbel facerlle fronte ásituación antes de catro meses.

Desde o PSdG-PSOE, mália aopoñerse á moción, recoñecenque “Fraga é incapaz de gover-nar Galiza. Está a facer o ridícu-lo ante o problema. Os sectoresagrícola, gandeiro e pesqueiroestá deixados da man de Deus”,en palabras do secretário de or-ganización Antón Louro, coinci-dentes coas do BNG.

Pero o anúncio da moción decensura nacionalista colleu aPérez Touriño fóra de xogo enon tivo a suficiente cintura polí-tica para, na vez de descalificalaa golpe de primeira declaraciónao sentirse ferido, agardar paraanalisar os pros e os contras.

No PSdG-PSOE alzáronse moipronto voces tratando de recon-ducir a situación que se llesapresenta tan desfavorábel co-mo múltiples son as loas dosarredores do PP á sua postura.“Se te gaba tanto o inimigo,mal”, afirmaba un ex dirixentesocialista vigués.

Enrique Curiel foi un dos que seposicionou a prol da moción decensura. Tamén González Laxe,o ex presidente da Xunta, aindaque moito máis medido. Pero o

PSOE teno moi mal agora. Nonpode dar marcha atrás nen se-quera apresentando outra mo-ción, como lle propoñian desdeo BNG. O prazo xa acabou, peroTouriño pensa que seria inter-pretado como un seguidismo doBNG, algo que quer alonxar to-talmente da percepción cidadá.Asi as cousas, o debate doPSOE céntrase en como enca-rar o próprio debate da moción.Se optar pola abstención ou polovoto en contra a Beiras, pero,sobre todo, cal vai ser o discursode Touriño ao contestarlle a Bei-ras. Touriño e o seu proxecto,pensan moitos, tamén se vanxogar parte da sua credibilidadeneste debate.

Desde o PP non só critica sorpre-sivamente a moción porque “ponde manifesto a división da oposi-ción”, senón que trata de alenta-la. Asi, o mesmo dia que Beirasapresentou a moción, Xesus Pal-mou chamou á sé socialista paraoferecerlles un debate no parla-mento no que participaria Fragapara tratar os principais proble-mas que preocupan ao país. Odebate no PSOE é como fuxir dealinearse co BNG pero non caen-do no seguidismo do PP.

A maquinária do BNGa tope

No BNG móstranse ledos coefecto da moción de censura.Seguen afirmando que “estámáis que xustificada” e que “ocomportamento dos veciños deMesia é a imaxe da opinión pú-blica galega, que ten moi poucoque ver coa opinión publicada”.

A moción serviulles para quepuxeran a sua maquinária a to-pe, como só lles ocorre en cam-paña eleitoral. Xosé Manuel Bei-ras suspendeo a viaxe por Lati-noamérica e mesmo a interven-ción no Forum Social Mundialen Portoalegre (Brasil), un actomoi agardado por estar presen-tes os principais líderes progre-sistas do mundo.

Beiras, agora, dedicarase a ex-plicar a moción por todo o país.A campaña explicativa comeza-rá o próximo dia 20 en Santia-go nun acto para os cadros po-líticos nacionalistas. Pero o queBeiras non quer é dicer comovai enfocar o seu discurso decensura. Afirma que ninguén ovai saber até que o pronúncie epretende xogar co efecto sor-presa como xogou na apresen-tación da moción de censura,da que só eran sabedores osmembros da comisión perma-nente do BNG.♦

Non, non estamos ante unha traxédia, como bensosteñen desde a Xunta. O mal das vacas tolas nonten unhas consecuéncias tremendas e irreparábeis.

Este é un drama. Instalados na alarma social e nacrise nacional (as vacas son un símbolo na Galizamáis alá do seu valor económico) as comédiascostumistas comendo churrasco ou carne cocida aocaldeiro cos conselleiros como protagonistas principaispoden aparecer como comédias bufas.

Non. Non estamos tampouco nunha crise sectorialcomo sostén o PP, senón ante unha crise nacional queafecta a un sector estratéxico e, ademais, ao conxuntodos consumidores, cuxa saude e alimentación debenser preservadas e garantidas sen riscos.

É un drama ainda que lle afecta ao conxunto dacidadania, pero non é algo irreversíbel, podesuperarse. Un heroi que levante ao povo? Non énecesário. Simplesmente unha política axeitada que

prevea os acontecimentos e que se adiante a elespoñendo os médios xeitados.

Pero o Governo Fraga, co seu presidente á cabeza,non ten solucións para esta crise que, cada vez, vai amáis. É incapaz de coutar os problemas ou deafrontalos cos métodos e as medidas axeitadas. Sóxogan no terreo mediático e de ocultamento darealidade que, ainda asi, sua certezas e angúrias portodos os seus poros.

Existe unha coincidéncia xeral ante a gravidade dasituación actual. Só se difire á hora dos calificativos e,sobre todo, cando se valoran os métodos a seguir paraporlle fin.

Neste senso, a moción de censura apresentada poloBNG só semella un acto excesivo políticamente(neste campo é no único que hai que situar ainiciativa) se se situa no plano partidário, pero nonno ámbito social.

Os remédios para a actual situación teñen que sairdo plano político que, situados no universo dasideas e das actitudes, e non no arimético, é o únicocapaz de mudar a actual situación de crise e alarmasocial.

É no Parlamento, máximo órgano de expresiónpopular, onde se deben de discutir as solucións. peroo PP, sempre ninguneou a cámara de representantese Fraga sostén que é un estorbo para governar. Nestesenso, a moción apresentada polo BNG non só vai enconsonáncia coa gravidade da situación social, senóncoas atitudes políticas da maioria governante. Paramudalas é preciso unha decisión que poña en primeiroplano aos sinerxias sociais. Pódese agardar dezmeses polas eleicións? Non existe outro mecanismomáis que o eleitoral para mudar as dinámicaspolíticas? Unicamente son válidas as ariméticasparlamentárias nuhah democrácia? Son perguntas quese contestas por si soas.♦

A NOSA TERRA

Traxédia non, pero si un drama

Vén da páxina anterior

Xesus Palmou, responsábel deorganizacion do Partido Popularpara o ámbito galego, nunca es-tivera máis próximo daquel con-sello de Franco a un dos seusministros: non se meta en políti-ca, faga coma min. O secretáriopolítico do PP mellora a propostaporque considera que un Parla-mento democrático non está de-señado para frivolidades. O ex-conselleiro de Xustiza refírese ámocion de censura do BNG.

A sua recomendación de evitarque o Parlamento poida por enprática a capacidade de recapi-tular sobre a xestión do governo,ten enorme éxito entre algúnscomentaristas políticos dos diá-rios, que descobren con Palmouque a verdadeira intención dainiciativa da moción de censura,a clave última do debate regula-mentar que reclaman os na-cionalistas, é non só unha frivo-lidade senon, ainda mais, unharazón politica. “Parece evidenteque a moción de censura queven de apresentar o BNG contraa Xunta, ten un sentido político”.Xabier Sánchez de Dios, queprofunda para comodidade dosleitores de Faro de Vigo estesignificado, se cadra oculto, dainiciativa nacionalista, completao xuizo con outros dous califica-tivos: político, eleitoral e parla-mentar. E que acontece nunparlamento cando a oposiciónapresenta un voto de censura?De Dios baixa magnánimo áspáxinas do diário centenário pa-ra explicarllo ao leitor: “O grupomaioritário Popular anunciou xa,como non podia ser doutro xeito,a sua rotunda oposición á inicia-tiva”. Dende o mesmo diário, An-xel Vence aporta o seu critérionunha clave semellante: non setrata dunha moción de censurasenon dunha emoción de censu-ra, isto é, a convocatória para undebate político, porque o gover-no censurado ten maioria noParlamento.

Outro risco politico o de CarlosL. Rodríguez en El Correo Galle-go, indica que a moción na-cionalista debe comprenderseno contexto do terremoto da En-cefalopatia Esponxiforme, a ex-pulsión de Cástor Gago do Go-verno e o estado de alarma en-tre os gandeiros. Pero o caso éque a iniciativa da oposición é

un mísil politico que vai dar, deremate, contra quen o dispara:“O anúncio da moción desvia ofoco de atención da política quedeixa de estar en Mesia para si-tuarse no Parlamento”. Asi que ovoto vai situar o debate co presi-dente da Xunta no Parlamento,no campo que menos lle pracevisitar, como é ben coñecido,pero que, na vision de Rodri-guez é o espazo de Fraga porantonomásia: “Beiras dalle aFraga a oportunidade de lucirsenun território que lle é propício”.

Blanco Valdés tamén diagnosti-ca que o obxectivo da censura épolítico, ainda que precisa queseria máis políticamente fraudu-lento e, polo tanto, máis política-mente inaceitábel, contra maio-res fosen as oportunidades daoposición de levar ao presidenteda Xunta ao debate. O comenta-rista de La Voz de Galicia e ca-tedrático de Constitucional, pro-cura pechar a sua argumenta-ción coa demonstración contrá-ria: “A medida que estas posibili-dades (o profesor debe quererdicer probabilidades) diminúen,tamén baixa de forma paralela alexitimidade do Governo censu-rado para calificar de fraudulentaa acción do censurante”.

O ex-vicepresidente da XuntaBarreiro Rivas, dende o mesmodiário, é ben menos confuso nadescalificación: “Unha mociónde censura só é séria e honra-da cando ten algunha posibili-dade de prosperar”. A naturezamesma do debate importa benmenos que a previsión positivados votos e o profesor de Cien-cia Política indígnase de que aoposición procure, mediante aprevisión reglada do voto decensura, levar o debate ao Par-lamento cando, na sua inter-pretación, o mundo está inzadode diários, radios e emisorasde televisión privadas que esta-ria encantadas co debate: se oque se pretente é provocar undebate (...) supoño que hai ou-tros meios.

Nas páxinas de El Correo, Xa-vier Carrio usa outra interesanteclave que lle permete ver a criseda Xunta en termos de desafiomedieval: a oposicion tíralle a lu-va a cara a Fraga, ofensa queque o presidente aproveita pararapar a cabeza do conselleiro deAgricultura e quedar coma un ti-tán: “A sustitución de Gago porDiz Guedes, unha personalidadede probada eficácia, un todote-rreno da xestión, un adiantadoariete da primeira división da po-lítica do pais, o que proba é queo presidente Fraga está en ple-na forma”. Carrio colo ca Fragapor “refrexos e capacidade deresposta na escala de quelas fi-guras da política euro-comunitá-ria que actuan sempre máis aládas suas ambicións partidárias eprocuran o benestar xeral cunhainsobornábel vision de Estado”.Fronte a tanta grandeza, o in-tento da oposición é so unha in-vitación “ao dramatismo e o va-leiro milenarista”.

Henrique Curiel, coida que oimportante da moción, o sus-tantivo, “é o interese xeral, aprópria hixiene política do sis-tema parlamentar, a sua ope-ratividade e prestíxio dianteda cidadania”. O ex-deputadodo PCE pergunta ao final doseu comentário publicado naspáxina de La Voz de Galicia:“Se en circunstáncias comaestas non se utilizan os meca-nismos par lamentár ios decensura, cando debemos em-pregalos”.♦

Política, frívola e hixiénica, tres calificativosdos diários galegos para a Moción

X.M. Beiras foi acusado de querer facerpolítica coa moción de censura. A. PANARO

Segundo Fraga, Castor Gago“dimitiu por cansáncio”. Se-gundo Cacharro Pardo foi “ochivo expiatório”. Segundo odepartamento de loas a DonManuel, Castor Gago dimitiue celebran os “grandes refle-xos de Fraga” ao cesalo. Quefoi o que realmente ocorreu?

Os teléfonos da Xunta comeza-ron a lanzar rumores como cen-tellas o 11 de Xaneiro despoisque o BNG anunciara a sua mo-ción de censura a Fraga Iribar-ne. A nova saltara desde Madride afirmábase que Castor Gagoestaba cesado como conselleirode Agricultura. Uns poucos des-mentidos directos e máis per-guntas que afirmacións candose procuraban confirmacións.

Fraga Iribarne marchaba a Ma-drid nunha das suas viaxes, enplan estrela fugaz, pero esta vezsen anuncialo a ninguén. Seicavisitou a rua Génova, a sé cen-tral do PP. Ali pedíronlle medi-das concretas e axiña para con-trarrestar o efecto propagandís-tico da moción de censura apre-sentada polo BNG.

Ao dia seguinte, o dia 12, os telé-fonos voltaban a deborcar conmal biliar, explicacións sobre ocesamento de Castor Gago. A ca-da quen, notábaselle moito o quecomia ou, de que comia. As ver-sións foron tantas coma intere-ses, que son moitos e moi varia-dos os existentes no PP galego.

Despois de escoitar a uns e aoutros e contrastar dados nósreconstruimos unha que se po-de asemellar moito á realidadeque, seguramente nen Fraga équen xa de apresentala comopura, tal é a contaminación e ainteriorización de defectos con-vertidos en virtudes.

História dun cesamento

Cando Fraga volta da sua viaxea Madrid ven decidido a cesar aCastor Gago como conselleiro.Pero non só a el. Xosé Cuiñaconvénceo de que, con Gagodeben deixar o seu posto Carlosdel Álamo en Médio Ambiente eHernández Cochón, en Sanida-de. Dous dos directamente im-plicados no mal das vacas tolas.Cuiña, que dera dous pasosatrás na Xunta volta a estar for-te que forte fronte ao patrón.

Semella que Fraga está decidi-do a soltar lastre de conselleirose acalar os ecos da moción decensura do BNG. Ademais, deu-se conta de que algunhas con-sellarias non funcionaban axei-tadamente. Porque Fraga, afir-man, ten unha visión moi parcialdo que ocurre no seu Governo eactua unicamente por arrouta-das pangalaicas. Tanto é asíque asumiu o enterramento deMesia como unha decisión suae de todo o seu Gabinete coadisculpa de que non se podia fa-cer outra cousa.

O problema apareceo xa en SanCaetano. Fraga reúnese con Xe-

sus Plamou, o secretário xeraldo partido e comunícalle as suasintencións. Palmou oponse aostres cesamentos, sobre todo po-la imposibilidade de cubrir as va-cantes de xeito satisfactória an-tes das eleicións. Razona taménque os segundos das consella-

rias como relevo é imposíbel,porque tamén están directamen-te implicados nesta xestión.

Palmou avisa a Xesus Pérez Va-rela que tamen se reune conFraga. Entre os dous logra sa-carlle da cabeza os tres cesa-

mentos. Pérez Varela, contraria-mente a Cuiña, afirma que face-lo é darlle unha grande baza aoposición nas visperas eleitorais.Xogan os intereses internos. Ga-go é un home de Ourense, deCuiña; Cochón e Del Álamo sonmáis próximos a Palmou.

Fraga campeón,Diz Guedes solución

Ante a incerteza, Fraga convocaun Consello urxente. Á entrada,Castor Gago afirma que nonpensa dimitir. Con esta opiniónremite o gabinete de prensa daXunta unha nota informativa.Menos de unha hora despois,ainda non son as nove da noite,outra nota dá a nova de queCastor Gago “dimitiu” e para oseu posto foi designado DíazGuedes, antes conselleiro deRelacións Institucionais, perosen cometido específico.

Fraga xustifica o relevo afirman-do que se necesitan unhas no-vas mans e afirma que Gago di-mitiu por “atoparse cansado”.Cansou tanto nos 45 minutos dereunión? Francisco Cacharro,aliado cos de Ourense no sectorcuiñista, afirma que Gago o es-taba facendo ben e que unica-mente foi un “chivo espiatório”.

Os teléfonos reparten versións aeito, dereitas ou tortas. Que sefoi Cuiña quen propuxo o ente-

rramento de Mesia por médio deAntónio Crespo, director xeralde Producións Agropecuárias eirmán do alcalde de Lalín. Peroaparece o informe autorizando oenterramento en Mesia. Está re-dactado por Francisco Pan, di-rector xeral de Calidade Medio-ambiental da consellaria de DelAlamo. Foi este quen lle man-dou o fax ao alcalde de Mesiacomunicándolle o enterramentodas vacas.

Del Álamo afirma que esta un-ciamente era “unha comunica-ción” e bótalle a culpa a Agricul-tura que foi que “tiña o proble-ma”. Afirma que el non pensadimitir. Ninguén fala da conse-llaria da Presidéncia que foiquen habilitou aos veterináriospara firmar certificados de vacassen sequera velas.

Os teléfonos de línea directados médios coa Xunta estánagora ocupados en falar da au-gusta personalidade de Diz Gu-des. Todo un prodíxio de virtu-des e capacidades para afrontaro problema, se temos que creero que publicaron os xornais aodia seguinte. Aqui si que nonhoubo duas versións nen intoxi-cacións informativas interesa-das. Todos a unha: Fraga cam-peón, Diz Guedes solución. Nonpasou nada, unicamente se pro-duciu o desprazamento da ma-sa dun conselleiro.♦


4

A crise na Xunta mostra as liortas intestinas no PP e a pouca capacidade de manobra de Fraga

A moción de censura do BNGpropícia o cesamento de Castor Gago

Entre o timbre da folla de lata ea síncopa aguda da bubela, avoz é unha das caracteristicasque os amigos de Diz Guedeslle agoiraron como incomenen-te para se abrir camiño no PP.Ben se ve que non acertaron.

Os manifestantes da central deAs Pontes, formados na alame-da de Pontedeume, unha tardiñade Outono de hai sete anos, es-coitaban precisamente esa vozde requinto no telefone de VHFdo capitán da tropa que, con fu-siles, cascos, gola e botas deseis fibelas, coma os paracas deGaza, esperaba ordes a vintemetros dos obreiros. Os que par-ticipaban na protesta podianidentificar os agudos de DizGuedes, daquela representantedo ministério de Interior para Ga-liza, na orde: cuenten un minutoy carguen sin contemplaciones!.As balas de goma cachizaron ocristal de vários trinques, rom-peron un taxi na parada do cen-tro, escangallaron un portal e es-tarreceron a xente que paseabapola rua central, allea á manifes-tación. Sobre todo na cara dun-ha rapariga de tres anos quenon morreu de miragre.

Esta é a teoria da autoridadede Diz Guedes: contra máis al-to o pau, máis baixan as cabe-zas. E se teñen que pasar polohospital, pouco máis se perde.

Soa a caricatura pero isto vensendo o que explicou candodende o Parlamento lle pediranexplicacións por unha malla:Non houbo carga. O que prati-camos foi só o desprazamentoda masa manifestante. Quennon se distingue pola sua afi-ción aos libros, non sabe segu-ramente o que pensaba Antó-nio Machado dos representan-tes públicos que se refiren á ci-dadania como masa.

A carga con cabezas rotascontra os camioneiros en Pon-tevedra ou nas tractoradas,déronlle a imaxe que ten. Den-de o poderoso cargo de xefeda policia española instaladana Galiza teria novos encon-tros con protestas e manifesta-cións nos que se deixaba se-ducir polo uso de forza despro-porcionada, sen oferecer nun-ca a opción de retirada. Detrásdesta afición polo vergallo, eradoado ver a man de Fraga, tanamiga de queimar no seu pro-veito (o medo para gardar acasa e as culpas para o can)aos medradores torpes. Encerta intervención pública, Fra-ga referiuse a Diz Guedes co-mo xurista eminente e entre opúblico perguntaron se seriapolas balas de goma.

O binómio dun presidente daXunta autoritário e distante, e

un responsábel da tropa quecompraba todas as rifas paraser defenestrado por animal,superou todos os límites nasduas tractoras de comezos de1998 ao dispor que a presenzados labregos nas estradas, enprotesta clamorosa contra acota láctea, estaba fóra da lei.Paus e labazadas, abuso repe-tido do inconstitucional direitode retención, (a sustitucion ad-ministrativa do direito de ais-téncia en detención) e multasde ruina, moveron á opiniónpública a convocar en Marzodo mesmo ano unha enormemanifestación en Compostelaen defensa dos direitos funda-mentais. Apoiaron a protestatodos os sindicatos e partidosda oposición.

Foi un dia de sol e nunca o no-me de Diz Guedes apareceumáis escuroco. O seu primeiropadriño no PP, Mariano Rajoy,deixouno cair. De a pouco, enAgosto, mentres tomaba un es-cocés na bañeira dunha lancharápida fondeada no Areal deRodas das illas Cies, Diz Gue-des foi convocado por VHF po-lo seu amigo Estanis Durán,ex-concelleiro do PP en Vigo,cando a Guardia Civil lle foi pe-dir os papeis do iate. Nani DizGuedes espaventou co rebufodos seus dous motores de cencabalos a sesta de verán dou-

tros nautas deportivos e inter-pelou a voces aos gardas: sa-ben ustedes con quien estánhablando? Vaian a detener alos delincuentes y dejen a estabuena gente en paz! Un colu-nista amigo denunciou unhatrampa contra Nani que pode-ria proceder do seu novo padri-ño político (Cuiña). De certo, oexpediente da Guardia Civil es-taba ao dia seguinte nos diá-rios e Diz Guedes duraba pou-co máis de delegado do Gover-no central.

Para o agro, o nome de DizGuedes está asociado aosmáis de 500 expedientes san-cinadores das tractoradas e aocelo co que fixo sempre valer aintransixéncia como virtudedun profisional da polít ica.Dende un cómodo retiro deconselleiro sen carteira (Rela-cións Institucionais) no que ometera o Opus Dei (Romai forao seu primeiro padriño na Xun-ta), Diz Guedes chega á con-sellaria de Agricultura sobre ocadáver de Cástor Gago. A suaprimeira decisión parécese áda alameda de Pontedeume:cargar sen contemplaciónscontra as vacas de máis detrinta meses, nunha operaciónde limpeza que costaria 30.000millóns dos fondos públicos.Polo menos esta vez, a voz defolla de lata deu contraorde.♦

O que mandaba cargar contra as tractoradas

Diz Guedes, o novo conselleiro de Agricultura, era precisamente a besta negra dos gandeiros.

1.- Improvisación

En 1991 xa se debatiu no Parla-mento Galego o chamado “maldas vacas tolas”. O ConselleiroRomai Beccaria comprometeuse,entre outras cousas, a paralisaros pensos con fariñas animais.Mália ás promesas e a que osproblemas xa estaban a afectar aGrande Bretaña, non se puxo enmarcha nengunha medida.

2.- Ignoráncia

Tan só unha semana antes deconfirmarse o positivo do primei-ro caso das vacas tolas na Gali-za, no Enxerto, Fraga negaba aposibilidade de que pudese apa-recer. Tres animais xa deran po-sitivo nos primeiros controisdous meses antes.

3.- Desinformación

Os consumidores e gandeirosnon teñen unha correcta informa-ción sobre a procedéncia dosmal das vacas tolas (afírmabaseque a contaminación era xenéti-ca) nen da problemática que su-pón o consumir carne de vitela.

4.- Paralización

Mália a que a vaca Parrula nonmostrase nengun síntoma dosque afectan ás vacas tolas e queas análises foron efectuadas 6dias despois, cando ás 72 horasperden efectividade, a Xuntadeunos por bos, dous mesesdespois. Tampouco tomou nen-gunha medida que non viñeseimposta desde a UE ou desde oGoverno Central. Decidiu nonanalisar os pensos (existentesainda en sacos) de empresasque seguian a usar fariñas ani-mais mália a proibición.

5.- Intimidación

Impediulle falar aos gandeirosafectados polo mal das vacastolas, apercibíndoos de que secomentaban a situación reduci-rian e retardarian as indeniza-cións. Lograron, deste xeito,que os mesmos afectados, cou-tasen aos seus viciños e a ou-tros gandeiros a solidarizarsecon eles. Pararon o efecto so-cial, pero criaron alarma.

6.- Indignación

Deixaron vacas mortas sen re-coller vários dias en distintas ex-plotaciáons sen que os gandei-ros pudesen enterralas, criándo-se un foco de contaminaciónnos próprios establos e situandoaos gandeiros na ilegalidade.

7.- Ilegalidade manifesta

Converten unha mina abando-nada nun vertedoiro ilegal, sal-tándose a própria lexislación eas normas comunitárias. As co-munidades autónomas estánobrigadas a incinerar calquervaca con máis de 12 mesesque morra nunha explotación(Real Decreto 1911/2000). Fra-ga xustificou esta medida ilegalante “a imposibilidade de faceroutra cousa”

8.- Irrespetuosos

O Governo autónomo nos res-peitou a lexislación no transladodas reses á mina de Mesia, utili-zando camións para transportargrava e non compartimentos es-tancos como obriga o Real De-creto 1911.

9.- Desobediéncia

O 31 de Decembro, o alcalde deMesia, Xosé Fraga, promulgouun decreto ordenando o imediatocese da actividade da mina con-vertida en vertedoiro de gando.Os traballos continuaron e só osveciños foron quen de paralisaros enterramentos. O xulgado deOrdes deulle validez a este de-creto do alcalde fronte á Xunta.

10.- Incapacidade

A Xunta non é quen de resolver

os problemas. Asi, nen da retira-das as vacas mortas a tempo,nen os materiais específicos derisco dos matadoiros, nen inci-nerar as vacas mortas nos esta-blos por causas naturaais. Istoleva a que os matadoiros se pa-ralicen, coma os de Marín ouPontevedra capital, ante a acu-mulación dos materiais. Taménse amorean as vacas na plantade SUGASA en Ourense, infecta-do o aire de olor e contaminan-do os regatos e as fontes próxi-mas. O mesmo Fraga recoñe-ceu a incapacidade da Xuntapara enfrontar o problema.

11.- Sen licéncia

Tanto FRILUSA como SUGASA, asduas empresas escollidas polaXunta para sacrificar as vacastolas e eliminar os materiais derisco incinerando as vacas, ca-recen de licéncia para estas ac-tividades. Frilusa distingiuse ao

longo destes anos por acumulardenúncias medioambientais porparte dos viciños por non cum-prir as mínimas normas hixiéni-cas, con multas millonárias.

12.- Chapuza

SUGASA non é unha incineradoracomo afirma á Xunta, senón un-ha fábrica de graxas animaisque, precisamente, antes se usa-ban para facer pensos e xabrón.Asi o manifesta o mesmo alcaldede Ourense, Manuel Cabezas.

13.- Responsabilidadespenais

Tanto os enterramentos en Me-sia sen permiso, como a preten-dida incineración en SUGASA -Ourense e o amoreamento dasvacas no exterior da factoria,deron lugar a denúncias e a pre-suntas responsabilidades pe-nais por parte de altos cárregosda Xunta. Alguns deles xa estánimputados penalmente.

14.- Desinterese

A Xunta non foi quen de calcularas vacas que morrian por causasnaturais cada dia, o que só seexplica cunha falta total de inte-rese para abordar o tema de xei-to solvente. Agora SUGASA nondá abasto. Pero tampouco o cen-tro de análises criado en Lugopara analisar as vacas dá cum-prido, polo que están a falar ain-da de criar outro en Chantada.

15.- Racaneria

Non reparten os suficientes testpara as análises. A dirección xe-ral de Saude Pública asignouentre 50 e 100 probas diáriaspara analisar as vacas de máisde 30 meses que se sacrifiquennos 23 matadeiros autorizados,pero necesítanse entre 700 e800 cada dia para evitar que separalice a saida da carne aomercado e o desabastecimento.Noutras comunidades coma enEuskadi, existe a mesma esca-sez de test remitidos polo Go-verno central, polo que merca-ron os necesários fora, con cá-rrego aos seus orzamentos.

16.- Denúncias

Os veterinários da Xunta certi-fican que as vacas están sanssen examinalas. Para este fin,a consellaria da Presidénciahabilitou a 34 profisionais, pe-ro a maioria non chegou a asi-nar nengunha autorización ouabandonou o traballo ao en-tender que esta tarefa poderiatraerlles graves complicaciónslegais, mesmo ter que abando-nar a profisión por certificar ile-galmente. Ainda hoxe, non haiun método para realizar a pro-ba da encefalopatia dun ani-

mal en vida. O Coléxio Xeralde Veterinários denunciou áXunta.

17.- Certificado

A Xunta publicou un decreto o22 de Decembro polo que osveterinários cobran 3.000 pese-tas por un certificado que é obri-gatório para poder vender unhavaca. Agora, despois da fuxidados veterinários, é o gandeiroquen debe de realizar unha de-claración de que a vaca estáben de saude.

18.- Medo a Madrid

O Governo Fraga mostrou un-ha total dependéncia de Ma-drid. Non puxo medidas con-cretas en marcha. Pasou por-que o ministro Cañete dese acoñecer os casos antes que aXunta e porque reducisen omal, nos primeiros momentos,unicamente a Galiza. Non pro-testou porque nas outras co-munidades non viñan realizan-do os mínimos test esixidosdaquela, como en Castela-Le-ón. Tampouco foi quen de pro-testar ante a ministra de Sani-dade, Célia Villalobos, que se-gue exercendo ainda de tertu-l iana desde o seu cárrego,perxudicando seriamente aosector.

19.- Promesaspero falta de diálogo

A Xunta tenta contentar aos ma-tadoiros, gandeiros, e tratantescon promesas. Pero as medidasconcretas tardan sempre enchegar ou non chegan. As pro-mesas substituiron todo estetempo ao diálogo.

20.- Máfias

Autént icas máfias estanseaproveitando da situación. Porun lado unha de tratantes, queestán a mercar o gado a unprezo moi baixo, meténdollemedo aos gandeiros a se llesenferman ou lle van morrer nacasa as vacas. Pola outra, al-guns transportistas, que lle co-bran prezos astronómicos aosgandeiros por trasladar as re-ses mortas ao matadoiro deRiopedroso, Chantada. E aindahai outra comechura máis, aque suministra produtos quefan revivir aos animais para asipoder ser sacrificados sen quese lles note mal algun. Moitoslabregos xa están a falar do“chute” para o gando. A nengundestes problemas trata sequerade porlle atallo a Xunta.

21-. Prezos

O Governo de Fraga non foiquen de porlle remédio á caidade prezos que se deu no sector,nen de pór en marcha medidasaxeitadas para recuperalo. Tam-pouco puxo e marcha medidascompensatórias, teimudo no seu“déficit cero”. Ainda así, unha úl-tima pergunta, por que se lle pa-ga ás fabricas de fariña cárnicaa sua eliminación se estabaproibida e se lle negan as axu-das ao gandeiros?♦


5

Unha manchea de despropósitos lévanos a unha desgrácia imprevisíbel

Os 21 erros do Governo Fraga no mal das vacas tolasO Governo autonómico está a formar unha grande récua de erros ao abordar o mal das vacastolas con grilóns de ilegalidades, inibicións, extralimitacións, improvisacións, prepoténcia,oficiosidades, desobediéncias legais, faltas de información... que levan ao sector ao descré-dito e a unha enxurrada de perdas, caindo pola fervenza dos baixos prezos e dos aproveita-dos de redes paralelas e ao conxunto da povoación á alarma social. A Xunta, na vez de atalla-la, increméntaa coas medidas políticas e administrativas que están a poñer en marcha. Oconselleiro do Médio Ambiente, Carlos del Alamo, afirma que até dentro de catro meses osprincipais problemas non van estar arranxados. Poderán aguantalo o sector e os consumidores?

Os desatinos da Xunta, armacenando o gando morto ao ar libre ou enterrándoo nailegalidade, levou aos viciños a protestar.


6

Co novo milénio, a Dirección Xeral de Polí-tica Lingüística negou-se a renovar o convé-nio que mantiña coa Sociedade Anónimapara o Desenvolvimento Comarcal da Galiza(dependente da Consellaria de Presidéncia),en virtude do cal se criaran no ano 98 os de-nominados Servizos Lingüísticos Comarcais.Persoas e organizacións sensibilizadas poloidioma responderon de xeito diferente aoacontecido: unhas, lanzaron-se á campaña dedenúncia e envio de e-mails ao presidente daXunta para que, sen máis, se restituan os taisservizos. Noutros casos, as dúbidas á volta dodiscutíbel ou descoñecido labor destes gabi-netes fixo pensar que a axilidade na contesta-ción parecia digna de mellor causa. Sexa co-mo for, a ocasión parece boa para reabrir undebate que poderia parecer máis vivo do queestá: Que facemos coa nosa língua? E, dentrodas institucións, cal é o modelo de infraestru-turas de normalización lingüística ao que as-piramos os que queremos a soberania, taménidiomática, para a Galiza?

O debate social sobre a funcionalidade e op-timización dos servizos de normalización lin-güística mantén-se no mesmo nível que oque di respeito ao idioma en xeral: adorme-cido. Porén, si aparece regularmente nas or-des do dia dos foros das suas traballadoras etraballadores, ou noutros encontros referidosao galego. A obsesión de certos sectores porse aparentaren apartidários a toda custa –quedoadamente desemboca na auto-censuraideolóxica ou mesmo na belixeráncia cosmáis leais compañeiros de viaxe– fai que adiscusión sobre estes servizos derive moitasveces nunha aproximación exclusivamentetécnica que non ten en conta a realidade e,como tal, resulta idealista. Como moito, po-den-se apontar os síntomas detectados, maisas causas non serán tidas en conta nada máisque nunha morna aproximación xeneralistae, no seu conxunto, desencantada e desmo-bilizadora. Ainda que esta saída tecnocráticasemelle a todas luces o camiño recomendadopolo lobo á inocente Carapuchiña, raciona-lizará-se a interesada eleición apelando a un-ha idea épica exprimida sentimentalmente(“o ben da Galiza”) e abeirando-se a un dis-curso científico falsamente apolítico (a so-ciolingüística academicista). Asi, a críticaserá rapidamente desestimada aducindo ouben que todo o que haxa para a normaliza-ción é bon (afirmación embaucadora queprecisaria de moitos matices), ou ben que setratan das medidas máis recomendadas poralguns especialistas (ben “políticos”, por cer-to, mália a sua asépsia formal).

Invocando a língua, a administración autonó-mica move uns fundos económicos extraordi-nários: uns, directamente do orzamento tresveces milmillonário da Dirección Xeral dePolítica Lingüística, outros através das arcasxerais da Xunta (pois non podemos esquecerque non haberia esta limitada autonomia seno eufemístico feito diferencial, que ten un dosseus eixos no idioma en que estás a ler). O di-ñeiro gasta-se, diso non cabe dúbida, peronon se investe –ou só indirectamente– noproceso de normalización do galego. O verda-deiro investimento fai-se no seu estancamen-to etno-folklórico, no seu “fomento” robinso-niano no estranxeiro... E, sobretodo, en com-prar vontades, devolver favores, narcotizarconflitos, e quen sabe en cantas cousas máis:A flexibilidade da partida orzamentária desti-nada teórica e nomeadamente ao idioma ser-ve para xustificar as saídas monetárias máisinverosímeis desde San Caetano.

Convén recordar a acomodación da maioria,

mesmo das organizacións outrora referen-ciais, perante a planificada desídia da Xuntagovernada polo PP. Desouvimos o mellorPondal e ficamos a durmir o sono dos xustosperante unha política lingüística tan censu-rábel como a seguida polos governos de Fra-ga Iribarne (onde o mesmo veñen a ser oFord ou o Chevrolet dun ou doutro DirectorXeral do ramo).

■ SEN OBXECTIVOS NEN FUNCIONALIDA-DE DEFINIDA. Os organismos ou gabinetesdisque vinculados ás necesidades da língua ga-lega –chamen-se Servizos de NormalizaciónLingüística ou Servizos Lingüísticos– apare-cen tan só ambiguamente aludidos na Lei denormalización lingüística e demais corpus le-gal dela derivado. Mesmo fica na inconcre-ción o seu lugar no organigrama institucionalou os obxectivos que deben perseguir. Estesobxectivos si se ven un bocadiño máis mate-rializados nalgunha convocatória de subven-cións para a Administración local, mais ficanoutravolta no etéreo, sen nengun modelo, nocaso das subvencións a entidades privadas.

Hai eivas neste sistema de servizos implanta-do de xeito tan irreflexivo que non se lles es-capan a ninguén do sector. Por exemplo, adeficiente formación das suas e dos seus profi-sionais, pois a unha persoa licenciada en Fi-loloxia Galega –e quen isto subscrebe é-o– su-pón-se-lle unha idílica preparación en dina-mización sociolingüística que non aparece pornengures no temário. Claro que a cuestión édiferente se, en vez de estender e consolidaruso e usos do galego, o obxectivo que se perse-gue é traducir ou corrixir tal cal un softwarebaixábel da rede. Como xa se ten apontadomúltiplas veces, neste caso –maioritário, poroutra banda– o contributo á normalidade dogalego é escaso. Esquece-se con demasiadafrecuéncia que os servizos se deben criar coavocación de desaparecer, e non de eternizar asua necesidade como tradutores ou correc-tores (e xa non entro nas estritas pautas dacorrección), tradutores e correctores dunhaAdministración e dunha cidadania que nonse expresan ou se expresan deficientementeno idioma próprio. Enfin, que non se trata deacomodar, senón de activar; que non se tratade facer exclusivamente traballo de mesa, se-nón, en grande medida, traballo social.

Ante a deficiéncia de meios, a desubicaciónde funcións, e as condicións de traballo taninestábeis, a saída para adiante é tamén confrecuéncia a ben intencionada programaciónde actividades centralizada en cuestións lúdi-co-culturais, que só tanxencialmente incidenno proceso normalizador. Os congresiños so-bre escritoras ou escritores novos; a difusiónde poemários; a interpretación de obras lite-rárias, e un desafortunado etcétera, fican tanlonxe de ser útil para o galego hoxe como or-ganizar un simpósio universitário para falardas línguas minoradas do Estado italiano.

Voltando aos servizos lingüísticos comarcaisque son escusa para esta reflexión, parececabal considerar a necesidade duns órgaosde coordenación da actividade municipal,mais non sabemos se os xa criados estaban adesenvolver este traballo ou se se dedicabana outros labores. Porque parece que tampou-co se pode defender acriticamente a exis-téncia duns servizos lingüísticos (por crité-rios xeográfico ou sectorial), a dotaciónduns fundos para estes, sen estabelecer ou,no seu caso, reivindicar ben clariña a misióna cumprir. Trata-se de pór estes servizos aoservizo do galego, e non de pór o galego aoservizo de non se sabe que intereses.♦

AO SERVIZODA NORMALIZACIÓN

LINGÜÍSTICA?CARLOS MANUEL CALLÓN TORRES

Foi durante as Guerras de Relixión, cando opalabra “secularización” comezou a adquirir oseu significado actual. Un inicial achegamentoao termo indícanos que con el se facia refe-réncia ao feito de liberar do control das auto-ridades relixiosas bens mobles e propriedadesde terras que estaban baixo o control da Igre-xa, se ben para o Dereito Canónico tal con-cepto aludia tamén á “volta ao mundo” dos in-divíduos que tiñan recibido ordes relixiosas.Foron, entre outros, os príncipes protestantesalemáns, que aspiraban a liberarse politica-mente da tutela do emperador católico CarlosV de Habsburgo, os que primeiro puxeron enpráctica tal tendéncia ao tempo que aceita-ban, como coartada, a fe que propuña a refor-ma luterana e a sua tendéncia secularizante..

O sociólogo norteamericano Peter L. Ber-ger(1) propuxera xa hai moitos tempo unhadefinición perfectamente acaida para o ter-mo: “Entendemos por secularización o procesopolo que alguns sectores da sociedade e da cultu-ra son sustraidos da dominación das instituciónse os símbolos relixiosos”. E engadia: “cando fa-lamos de sociedade e institucións na história doOccidente moderno é claro que a secularizaciónmaniféstase pola evacuación por parte das Igre-xas cristiás de áreas que previamente estiveronbaixo o seu control e influéncia”. E seria preci-samente a história moderna de Occidente aque haberia de protagonizar unha série deacontecementos históricos que, ao longo decase catro séculos, provocarian a separaciónIgrexa-Estado, confirmarian a desamortiza-ción e expropriación dos bens eclesiásticosinmobles e propiciarian a eliminación docontrol da relixión nos procesos de criaciónartística e da educación. Neste sentido, con-viria lembrar que a Revolución francesa nonsó declaraba a liberdade de conciéncia , se-nón que, ao criar o estado civil, o 20 de Se-tembro de 1792 en pleno periodo da Con-vención, recoñecia tamén o dereito dos “ci-dadáns” a non profesar nengunha relixión.

Porén, cando Berger fala de de símbolos e decultura non está a subliñar que a seculariza-ción sexa un proceso que se produza só noplano da superestrutura e que se refira, polotanto exclusivamente, a un proceso de ámbi-to socioestrucural. Non. Refírese tamén aun proceso radical que atinxe á totalidade davida cultural e ideolóxica e que pode com-probarse no declinar que nestes trescentosou catrocentos anos tiveron os temas relixio-sos nas artes (pintura, escultura, música), naliteratura, na filosofía e, sobre todo, na cién-cia co seu espertar como unha instáncia au-tónoma e libre no seu camiño de interpreta-ción do mundo desde unha perspectiva emi-nentemente “secular” (Copérnico, Galileo,

Descartes). Sen embargo, estos planos de sig-nificación que alumean estas variábeis ob-xectivas, presupoñen tamén, como non po-deria ser doutro xeito, a existéncia das suasvariábeis subxectivas. Porque asi como existeunha secularización da sociedade e da cultu-ra, existe ou deberia existir tamén unha evi-dente secularización das conciéncias; alome-nos entre os sectores que ideoloxicamente enas suas prácticas políticas se definen comode esquerdas e laicos, grupo social que debe-ría, por princípio e pola dinámica histórica,ser “portador” ou “mediador”, xunto a outrosgrupos socioculturais, dos elementos queconduzan á consolidación, extensión e de-fensa das prácticas e princípios secularizantes(entre outros,a tendéncia inequívoca a con-templar o mundo e, mesmo, a vida sen pre-valecerse de interpretacións relixiosas).

Sen embargo, xurden cada vez máis ele-mentos que indican que isto non está a su-ceder asi. En efecto, estos grupos e indiví-duos están sendo empurrados cara unmundo de representacións e prácticas so-ciais que, paulatinamente e pouco a poucoos afasta, cicais sen darse conta, das diná-micas secularizantes. E é neste sentido on-de o risco de retroceso parece evidente.

Non significa un retroceso que representantespolíticos de esquerda avalen coa sua presén-cia, e en nome da institución que representan(laica e secular), manifestacións públicas deexclusivo domínio do sagrado e sobrenatural ?Non significa unha derrota a subtil instala-ción do horizonte relixioso en territórios quedeberian sustraerse á sua preséncia? Ou non éunha claudicación a progresiva perdida do es-pácio laico e secular en campos como os daeducación, onde o discurso relixioso (litúrxi-co, “transcendente”, ritualizado, divino) quesegue a ser “veiculizado” por docentes saidosdo seu próprio “interior” prevaleza, sen queninguén ofereza unha radical oposición, fron-te a outras disciplinas do saber?

A pervivéncia destas tendéncias nos planesde estudo, na vida institucional das instanciaspolíticas, nos espácios que as televisións de ti-tularidade pública (laicas) prestan ao universorelixioso (misas, procesións, benzóns papais...)e mesmo nos meios de comunicación (esteperiódico ten unha sección que se chama“Meu santo, miña santiña”), deberian alertarsobre os perigos de esquecer e descoidar asconquistas dos procesos de secularización.Non é esta, desde logo, unha empresa menorpara as conciéncias de esquerda.♦

(1) PETER L. BERGER: Para una teoría sociológica dela religión. Ed. Kairós. Barcelona 1971.

Xosé Lois

SECULARIZACIÓNCELSO X. LÓPEZ-PAZOS

Decretado o arquivode grande parte da causacontra Celulosas de PontevedraUn xuíz arquivou parte das dilixéncias contra o complexoindustrial de cloro e papel Elnosa-Celulosas de Ponteve-dra, que se abriran hai once anos e cuxa instrución levou aconfeccionar un sumário de dez mil páxinas. O xuíz só dei-xa no aire o relativo ás emisión tóxicas á atmófera, peroconsidera que o grupo cumpre a lexislación e que os pará-metros de efluentes tóxicos verquidos á ria están e estive-ron por debaixo dos límites legais e que ademais non afec-taron á cualidade da auga e ao desenvolvimento das in-dustrias marisqueira e turística na ria. A Empresa Nacionalde Celulosas anunciou a apresentación dun recurso parareclamar tamén o arquivo das dilixéncias polas emisións áatmósfera. A demandante Asociación pola Defensa daRia, ainda non anunciou se apresentará un recurso, peroestima que o auto xudicial non pecha todas as posibilida-des contra Celulosas porque seis dos seus directivos con-tinuan encausados. En opinión do dirixente de Defensa daRia, o biólogo Antón Masa, a decisión do xuiz demonstra acontaminación, pero as lagoas legais impeden acusar áempresa de delito ecolóxico. Tanto Defensa da Ria comoo alcalde, o nacionalista Miguel Fernández Lores, exixirono traslado da factoria. A loita contra as emisións tóxicas deCelulosas e polo seu traslado fóra de Pontevedra é longa.A cidadania mobilizábase periodicamente contra un combi-nado industrial instalado manu militari polo franquismo.♦

As eleicións na Universidade da Coruñadificuldan a reeleición de Meilán GilAs eleicións en todos os ámbitos da Universidade da Co-ruña, celebradas o Martes 16 de Xaneiro, supuxeron unrevés para o actual reitor, Xosé Luís Meilán Gil, xa que apriori non conta con apoios para garantir a sua reeleición.O feito de que a maioria das persoas claustrábeis carezande adscripción deixa a Meilán en minoria. O reitor teriaque negociar con grupos de profesores e alunos apoiossuficientes, pero entre o profesorado unha coordenadoraprogresista avanza en todos os centros e sectores e con-solídase como alternativa. Este grupo tentará achegarsea outros docentes e ao grande número de independentesrepresentantes do alunado .A articulación desta alternati-va busca a renovación e unha nova equipa e xurdiu a raizde que Meilán modificase os Estatutos da Universidadepara perpetuarse como reitor. A Universidade da Coruñaconta cun claustro composto por 178 representantes doprofesorado, 87 do alunado, 27 do Persoal de Administra-ción e Servizos, seis dos axudantes e máis o reitor e o se-cretário xeral da Universidade, que son membros natos:en total 300 persoas. Meilán, denantes das eleicións, pe-diu aos seus contar con 200 claustrábeis, pero na noiteeleitoral, a forza que está detrás del asegurou que contacon 191 votos. Ainda con este resultado, un Meilán con67 anos, deberá valorar se renunciar ou apresentarse epresidir o mandado máis difícil de todos, mandado queteria que interromper por mor da sua xubilación.♦♦

A cidadania de Vigo e do Morrazobeneficiária da supresión parcialda peaxe de Rande, segundo CuiñaA anunciada supresión parcial da peaxe de Rande provo-ca decisións políticas a cada máis kafkianas. Entre as xes-tións realizadas por Xosé Cuiña está a de tratar de sumaraos cidadáns de Vigo aos beneficiários da medida. Destexeito, viciños do Morrazo e de Vigo non terian que abonara peaxe mentres que os residentes en Redondela, Vilaboae Pontevedra si deberian pagar. Os viciños do Morrazo ede Vigo terán que demonstrar que están empadroados pa-ra poder acollerse á isención e daquela terán que cargarcun certificado de residéncia. A exibición deste documentoobrigaria a incómodas colas. Con esta tentativa, Cuiña evi-ta enfrentarse con Vigo, cuxo pleno municipal pretendiaacudir aos tribunais pola aplicación dunha medida queconsidera inconstitucional. Pero agora os discriminadosson os cidadáns de Redondela, Pontevedra e Vilaboa, con-cello este último que tamén está localizado no Morrazo.♦

Un estacionamento baixo channa Coruña provoca unha trevoada políticaO governo municipal coruñés admitiu un informe propos-ta para a construción dun estacionamento baixo chan enElviña no que se adxuntaban falsas sinaturas dos viciñosque avalaban a petición. O portavoz do BNG no concello,Henrique Tello acusou á equipa que preside o socialistaFrancisco Vázquez de actuar con neglixéncia e mala fé.O pleno municipal do Martes 16 de Xaneiro aprobou o es-tacionamento. Os promotores da obra empregaron docu-mentos que os viciños asinaran para fins distintos e entreeles figuraban alguns xa falecidos.♦♦

18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

✒ P.C.

O autogoverno, a representa-ción directa nas institucións, adiversidade lingüística ou o es-tabelecimento de circuns-cripcións eleitorais que garan-tan a representación de cada na-ción son alguns dos princípios eposicións políticas que o Inter-grupo Nacións sen Estado secomprometeu a defender noparlamento e na sociedade eu-ropeus logo do encontro cele-brado en Compostela os pasa-dos 12 e 13 de Xaneiro. As for-macións políticas integrantes doIntergrupo coincidiron taménen considerar este momentode transformación das institu-cións da UE como o apropriadopara introducir estes cámbios.

A UE decidiu, logo da xuntanzade Niza, encetar un proceso dereforma das suas institucións, queinclue mesmo a modificación dosTratados. Esta reforma deriva danecesidade de axeitar os organis-mos comunitários, nomeadamen-te o Parlamento e a Comisión, aopanorama resultante da amplia-ción aos paises do Leste.

Para o Intergrupo Nacións senEstado, formado por deputadosnacionalistas de Escócia, Gales,Flandes, Val de Aosta, Catalun-ya, Euskadi, Galiza, Andalucia,Valéncia e Illas Canárias, esteseria o momento ideal para aten-der as suas demandas básicas edar asi, un carácter realmentedemocrático á própria UE.

Representación directa

O Intergrupo reclama o autogo-verno e a representación directadas nacións e entidades internasdos estados con competénciaspolíticas e lexislativas. En con-creto consideran imprescindíbel“contar co poder político necesá-rio para defender nas instituciónscomunitárias as suas propostase os seus intereses”. Para iso,seria necesário reformar os me-canismos de representación, de

forma que as nacións puideranasistir ás reunións do Consello eda Comisión de RepresentantesPermanentes dos Estados Mem-bros (COREPER), prévias ásreunións do Consello.

De aí tamén que o Intergrupoamose o seu total apoio ao princí-pio de subsidiariedade, como uninstrumento básico para a “tomade decisións no nível político máispróximo aos cidadáns” e que es-tean en contra dunha interpreta-ción deste princípio limitada ás re-lacións entre os estados membrose as institucións comunitárias. Deser asi, fariase depender a inter-vención das entidades internasdos estados membros ás deci-sións que estes tomaran.

Pero para poder contar con estarepresentación directa, taménseria imprescindíbel o estabele-cimento de circunscripcións elei-torais europeas que asegurenunha adecuada representaciónpara cada nación. Galiza, Eus-kadi e Catalunya, por exemplo,deben afrontar os procesos elei-torais ao parlamento europeu anível estatal, porque o estadoespañol é circunscripción única.Pola contra, Escócia, por exem-plo, constitue unha circuns-cripción, á marxe de Gran Breta-ña, o que lle permite contar conrepresentantes elixidos directa-mente polos escoceses.

Atendendo a esta diferéncia decritérios, en función de cada país,apostan por reformar o mapaeleitoral europeu “para adecuarseá estrutura territorial das nacións,sexan xenuinos estados-naciónou territórios nacionais con auto-governo político e lexislativo”.

Diversidade lingüística

Desde o Intergrupo considérasenecesário “consolidar e reforzar”o recoñecimento das línguas ofi-ciais nas nacións e “promover ariqueza de línguas non maioritá-rias da UE”. Enténdese que esemaior degrao de recoñecimento

implicaria a “aceitazón das dife-rentes línguas recoñecidas den-tro dos estados membros nomesmo nível das línguas oficiaisdos estados”, o que contribuiria ásua preservación e a consolidare estruturar as nacións que go-zan dese elemento diferencial.

Os requisitos para acceder aosinstrumentos de equilíbrio terri-torial e coesión social tamén se-rán modificados unha vez se fa-ga efectiva a integración dospaises do Leste. Por iso, recla-man a permanéncia dos fundosterritoriais e a aplicación dunhapolítica europea de emprego,alén da defensa dos sectoresprodutivos de todos os paises,noemadamente de sectores co-mo agricultura e pesca.

Unión política

De fundo está a aposta, por par-te de todas as forzas integrantesdo Intergrupo Nacións sen Esta-do, por unha Unión Europea po-lítica, “na que as instituciónsemanen directamente da vonta-de democrática dos povos e doscidadáns”, frente a unha UniónEuropea Intergovernamental, naque os governos dos estadosmembros reunidos tomen as de-cisións “sen control democráticoe mesmo en segredo”.

Esta unión política pasaria por re-coñecer o carácter político plenodas institucións específicas da UE,Parlamento e Comisión, para“equilibrar e controlar democratica-mente desde as institucións direc-tamente representativas a unióneconómica e monetária e os pea-res de seguridade, militares e xu-diciais”. Esta unión non estaria encontradición coa defensa de sobe-rania compartida pola que avoganas nacións sen Estado represen-tadas no Intergrupo. Pero si esixi-ria a transferéncia de competén-cias –que xa se viu facendo efeiti-va ao longo destes anos– políticase lexislativas das actuais naciónse entidades políticas con alto nívelde autogoverno.♦

Cren que se debe aproveitar o proceso de reforma da UE comezado en Niza

O Intergrupo defende a representacióndirecta nas institucións europeasdas Nacións sen Estado

7

A. PANARO


8

✒ PAULA CASTRO

O sector turístico ten unha ca-pacidade de crecimento eco-nómico superior a outros sec-tores de actividade, pero isonon o debe convertir en “espe-ranza de futuro para a econo-mia galega, nen como alternati-va ao desenvolvimento indus-trial”. Asi o entenden, candomenos, os autores da ponén-cia Comércio, Servizos e Turis-mo, dirixida por José Mª Caste-llano Rios. O sector ten capaci-dade de arrastre doutros sec-tores pero, para garantir o seumedre, débese definir un mo-delo próprio baseado naquelesrecursos que máis se están ademandar nos últimos tempos enos que Galiza é excedentária.

A “deficiente” dotación de infra-estruturas de comunicación, o“caos urbanístico”, a “falla deparámetros” de ordenaciónterritorrial e o “deterioro e fallade control” sobre o medioam-biente son as principais debili-dades do turismo na Galiza,identificadas polos participan-tes no estudo Delphi.

Esta percepción é compartidapolos turistas que visitan o pa-ís, que marchan ademais, cun-ha “opinión negativa” sobre asinfraestruturas dos aloxamen-tos turísticos, sobre a relaciónprezo-calidade, sobre as viasde comunicación, os servizospúblicos, o medioambiente emesmo o clima.

Esa negativa percepción nonimpede que o seu grao de sa-t isfacción global sexa, polacontra, bo ou moi bo. O que dáunha idea do potencial turísticodo país, máis alá das eivas si-naladas por técnicos e consu-midores. Esas deficiéncias po-den ser solventadas –agás oclima– con políticas de planifi-cación máis coerentes.

Modelo próprio

Neste sentido os membros dorelatório coinciden en sinalarque o desenvolvimento do tu-rismo en Galiza depende deque se defina un “modelo pró-prio”, baseado nos seus recur-sos e elementos diferenciais ede que se deseñen un conxun-to de liñas estratéxicas que ac-tuen como “vectores directoresde accións concretas” con vis-tas a facer realidade o desen-volvimento do turismo galegono cenário do 2010.

Para a posta en marcha desasliñas estratéxicas é necesárioademais, un exercício de coor-denación entre as distintas ad-ministracións públicas con com-peténcias nos diferentes ámbi-tos que afectan ao produto turís-tico. A elaboración dun PlanoEstratéxico do Turismo Galegopermitiria facer unha definiciónglobal, un seguimento e unhaavaliación contínua.

Pero asi como o sector ten a ca-pacidade de arrastrar e poten-ciar outros sectores, tamén é

beneficiário deles. O patrimóniohistórico-artístico seria un exem-plo desta simbiose. O turismopode propiciar a sua mellora econservación, pero ao tempodepende dela para manter o seuatractivo. Outro tanto ocorre co-as vias de comunicación. A in-tensificación da demanda posi-bilitaria a mellora das infraestru-turas, pero sen unhas vias decomunicación axeitadas apre-senta sérias dificuldades paraaproveitar toda a capacidade deatracción sobre os consumido-res. Tamén nestes casos, unhaplanificación global mellorariasubstancialmente a situación.

Alternativa económica

O sector turístico actuou comosector “refúxio” de povoacióndesprazada do “intenso proce-so de reconversión industrialexperimentado pola economiagalega”. Isto provocou a postaen marcha de “proxectos depequena dimensión por perso-as con coñecimentos proceden-tes de outras especialidades,con falla de elementos clavesda xestión turística e a organi-zación do sector”.

Do mesmo xeito, o turismo rurale o agroturismo comezan a de-sempeñar un papel “determi-nante na xeración de renda, co-mo freo ao proceso de despovo-ación das zonas do interior”. Es-to permitiu diversificar a oferta eromper a concentración nas zo-nas costeiras e nas capitais.

A busca no turismo, por partede determinados grupos de po-voación, dunha alternativa eco-nómica e as políticas que, des-de a administración, propicia-ron esta consideración, levanaos autores do relatório a previrsobre a percepción do turismocomo motor da economia oucomo alternativa ao desenvolvi-mento industrial.♦

Débese definir un modelo e coordenar as administracións implicadas

O turismo non pode ser alternativaao desenvolvimento industrial

Ocupar o Golfoe someterPalestina

Tareq Aziz, vice-primeiro mi-nistro de Iraq, di nunha entre-vista publicada por REBELIÓNINTERNACIONAL, que o moti-vo das sancións contra a anter-ga Babilónia, a invasión de Ku-wait, foi sobardado. “Despoisbombardearon de Norte a Sulo território de Iraq e romperonas centrais eléctricas, as depu-radoras, as mezquitas, aspontes, as escolas, asinstalacións oficiais e mesmounha fábrica de leite paranenos. En 1991 apresentouse ode Kuwait como un pretextopara invadir Iraq, pero a razónda guerra contra nós foi a con-chaba imperialista-sionistas pa-ra destruir Iraq. Despois de re-solveren o problema con Iraq,o país conflitivo, o contenciosode Oriente Próximo teria solu-ción cos acordos de Madrid.Todo o mundo comprendeagora a verdade: a razón daguerra de Oriente Próximo noné Kuwait senon Israel e opetróleo. Non defenden a de-mocrácia e os direitoshumanos, senon petróleo esionismo. Os francotiradoressionistas, matan a palestinianosinocentes. As mentiras nortea-mericanas vense claras: EstadosUnidos quer ocupar o Golfo eIsrael quer someter Palestina.En Madrid comprometéronse afacer efectivas as resolucións242 e 338 da ONU sobrePalestina, mais Israel non tenvontade de facelas cumprir, co-mo ben se ve”.♦

Onde vai oheroico Solana?Nas páxinas de FARO DEVIGO, António Pérez Hena-

res pergunta por que o máxi-mo responsábel das relaciónsexteriores da UE, Javier So-lana, non opina sobre o Sín-drome dos Balcáns. O artigoten por título Onde vai o he-roico Solana? “En que tobo sefoi agachar o señor Solana,don Javier, mister PESC, quenen bule nen pia, nen rosmanen chia? Como é que o ho-me que máis ten que falar, oque daquela fora heroi espa-ñol e espello de socialistasreciclados e da OTAN bom-bardeira, esvaiuse coma se otragase a terra? Por que nonlle perguntan que pasa couránio retardado os seuscompañeiros do PSOE ondechegou ser o máis sinaladoherdeiro do deus Filipe? Porque, con todo o que se faloumentres os avións esmagabanIugoslávia, e co que sabia,non chiou, ainda que fose deama de chaves dos norteame-ricanos? E de camiño, porque non abre o peteirotamén Eduardo Serra, daque-la ministro de Defensa doPP, que tamén tivera mandi-ño en anteriores governos so-cialistas? Por que nosagachou o que de fixo sabia?Agora lembro as imaxes deJavier Solana coa bandeirada OTAN ás costas e o xene-ral á sua beira. Ven á miñamemória a postura campan-te, a voz segura, a propagan-da vendida coma verdadeuniversal e a bomba comagalla de oliveira. O secretárioxeral da OTAN, señor Sola-na, dábanos a diário o parteda vitória. E agora, onde vaiSolana? Por que non aparececo xeneral de ganchete paranos dar un parte daleucémia?”♦

Fascismo españolen NafarroaGaizka Aranguren ilustranun artigo publicado polodiário GARA a“radicalización fanática dapolítica nacionalista españo-la” na Alta Nafarroa, queobriga a cartelizar en español.“Quen teña un fillo exclusi-vamente euskaldún na capi-tal da Alta Nafarroa (isto é,un agomo inconstitucional)vai ter que explicarlle quecalquera dia terá que apren-der español para chegar a suacasa. Ou sabes español oupérdeste na tua própria terra.Unha situación que se ama-ñara un anaco no territóriomáis habitado da Nafarroaresidual e que nos volve dun-ha labazada vinte anos atrás.É o que lle vai pasar a miñafilla, se non se apura a apren-der que Iruñea tamén se cha-ma Pamplona e BerriobeitiBerrioplano. Coido que os fi-llos dos que tal decidiron nonse atoparon nunca nen se vanatopar en tal situación.A violéncia institucionalque supón a política lingüici-da de UPN e PSN, e a caralavada coa que argumentan,pódenos dar unha idea do fas-cismo residual que hai no na-cionalismo español afincadoen Nafarroa”.♦

Tarea Aziz, vice-Primeiro Ministroiraquiano.

Proxecto 2010

O estudo “Análise estatística so-bre o turismo estival en Galiza,1999”, realizado pola Universi-dade de Santiago sinala que o79% dos visitantes adican assuas vacacións a descansar e o55% á visita de museus e mo-numentos, con escasa utiliza-ción da oferta de actividadescomplementárias, como o golf,a navegación ou a pesca.

De aí tírase que os turistas quevisitan o país veñen buscando asatisfacción derivada principal-mente da sua oferta costeira enépoca estival e o goce da ofertacultural, moi concentrada xeogra-ficamente no Camiño de Santia-go, percibíndose unha demandacrecente cara ao turismo verde.

O medre da ocupación hotelei-ra nos últimos anos, que pasoudun 28% en 1994 ao 42,1% do

1999, pon de manifesto que achegada de visitantes fóise in-crementando progresivamentea pesar da estrutura obsoletado modelo turístico.

O relatório considera que Gali-za se move nun patrón turísti-co característico das zonas declima atlántico, segundo o queos visitantes chegan funda-mentalmente en período esti-val procedentes, sobre todo,do contorno máis próximo.

O estudo realizado pola Univer-sidade de Santiago, verificaque, de feito o 41,6% dos astu-rianos que sairon de vacaciónsno ano 99 visitaron Galiza an-tes que Castela e León. Ade-mais, ese mesmo estudo reco-lle que Madrid é o principalmercado do turismo galego, pordiante de Castela-León, Cata-

lunya, Andalucia, ComunidadeValenciá e Euskadi.

Limitacións

Pero mália estar consolidadoese modelo estival hai que teren conta que o turismo de praiaestá limitado polo bo tempo e ocultural estruturado arredor doCamiño de Santiago e do AnoXacobeo como fitos principais.

Esas restriccións levan aosmembros da ponéncia a con-vidar a unha diversificaciónda oferta baseada naqueleselementos nos que Galiza éexcedentária, nomeadamenteas riquezas histórico-artísti-cas e paisaxísticas que ofere-ce todo o país e que non de-penden tanto da estacionali-dade como da sua conserva-ción e valorización.♦

Oferta cultural e agroturismo principais atractivos


9

Flandes conta cunha autono-mia considerábel, logo de quese levaran a cabo, entre osanos 70 e 93, unha série dereformas constitucionais. Co-mo foi o proceso?

Acadouse a autodeterminación ea autonomia política dentro dunestado federal, pero o prezo quetivemos que pagar foi moi alto.Os flamengos sempre optamospola via democrática e pacífica enunca empregamos a violénciapara conseguir os nosos obxecti-vos. O movimento flamengo foi,na sua orixe, un movimento endefensa da língua, e no primeiroperíodo acadamos importantesavances na lexislación lingüística,que non implicaban, por exemplo,competéncias no sistema educa-tivo. Decatámonos de que aléndiso, precisabamos de autonomiapolítica, porque non tiñamos ga-rantido que esa lexislación se le-vara á prática. Os valóns, polacontra, estaban máis interesados,desde o princípio, na autonomiapolítica. Un dos aspectos quemáis complicou as negociaciónsfoi o da capitalidade de Bruxelas.Na sua orixe é unha cidade fla-menga pero desde hai uns anosfóise constituindo como unha ci-dade con maioria francófona. Esoincrementou as dificuldades paraestabelecer un estado flamengo,obrigounos a ceder parte do nosopoder e a limitar as nosas de-mandas nacionalistas, porque docontrário, deixariamos desprote-xida a esa minoria de Bruxelas,como ocorreu con Irlanda do Nor-te. Desde aquela temos que ne-gociar cos valóns en pé de igual-dade, na vez de poder aproveitar-nos desa maioria numérica.

Cal é a capacidade de autogo-verno que lles confire esa au-tonomia?

Temos moitas competéncias. Eneconomia, infraestruturas, saúde,educación e mesmo en políticaexterior. Temos direito a chegar aacordos internacionais con tercei-ros en todas estas matérias. Enmatéria de financiamento temosliberdade total para destinar entreo o 25-40% do orzamento para oque consideremos prioritário. Nasúltimas negociacións tentamosde incrementar a nosa autonomiafinancieira e ese é, de feito, o no-so próximo obxectivo. Vai ser uncamiño difícil porque hai cuantio-sas transferéncias desde Flandesaté Valónia. Se se fixera efeitivaesta autonomia financieira, o quetemen os valóns é que se cortariaa via da solidariedade. Pero nósqueremos esa solidariedadesempre que sexa recíproca, nosenso de que se Flandes tiveseproblemas económicos, que osValóns reinvestisen eses cartos.Esta é a cuestión en discusión.

Na Comisión Europea, teñencompeténcias tamén para ne-gociar ou están representa-dos polo responsábel federalna matéria en discusión?

Non tanto como desexariamospero temos capacidade negocia-dora. Temos competéncias, osflamengos e os valóns en asun-tos culturais e quen vai cando sedebate algun aspecto relaciona-do coa cultura é un representantede Flandes ou de Valónia, previa-mente negociado. Na fase prepa-ratória, acordamos os asuntosque se van tratar e en base a quecritérios se van negociar. Bélxica,como estado federal manténcompeténcias en asuntos comodefensa, cooperación e desenvol-vimento, agricultura... ainda queestes últimos vanse transferir. É

unha loita permanente porque oestado federal o que quer é man-ter cantas máis competénciascentralizadas mellor, ou mesmorecuperar algunhas matérias.

Que capacidade de presión te-ñen sobre o estado federal, fla-mengos e valóns, para que es-te defenda os seus interesescando se negócian matériassobre as que ainda non teñen

transferidas as competéncias?

O parlamento ten que estar re-presentado en igual proporciónpor francófonos e flamengos ese estes se tornan demasiadopoderosos, o governo cae. Defeito, en várias ocasión o gover-no ten caido por razóns comuni-tárias. O parlamento flamengonon ten capacidade para influirdirectamente ao estado federal,

o que temos é representacióntanto no parlamento flamengocomo no parlamento federal. EnBélxica, desde os anos 70 nonhai partidos propriamente belgas,asi que as grandes famílias uni-tárias están divididas en base acritérios lingüísticos, agás osVerdes que son post-unitaristase o que queren é voltar a unhasituación pre-autonómica. Osxermanófonos (son 70.000) ta-

mén teñen capacidade para de-fender os seus asuntos. Distin-guimos entre o que son compe-téncias do indivíduo e competén-cias da comunidade. En Bruxe-las, o sistema educativo depen-de da comunidade lingüística áque pertences e isto tamén seaplica á minoria xermanófona.Bruxelas é unha rexión pero nonunha comunidade. En Flandescomo somos unha nación, a re-xión e a comunidade son a mes-ma cousa. No lado francófono te-mos duas rexións porque Bruxe-las pesa demasiado en Valónia eten outras preferéncias políticas.

O flamengo conta co recoñe-cimento de língua oficial, perocal é a sua situación na UE?

É unha língua oficial da UE, por-que é o neerlandés. Só hai diferén-cias canto á pronúncia, pero a es-crita é exactamente idéntica. Haiun acordo ortográfico e lingüístico,unha unidade lingüística. Algunhasveces son os próprios flamengosos que inducen a erro, porque aschaman de forma diferente.

Sen embargo, tiña a conside-ración de língua minorizada.

Non tanto como língua minoriza-da senón como unha língua me-nor. Foi discriminada, non nume-ricamente pero si socialmente,porque cando se criou o estadobelga, a burguesia era domi-nantemente francófona. Aindaque o povo falaba flamengo, todaa burguesia falaba francés. Logodas guerras napoleónicas xuntá-ronse de novo con Holanda e istoconlevou un rexurdimento da lín-gua. Asi se aceitou a língua fla-menga dentro do sistema educa-tivo, en contra dos desexos daburguesia dominante que queriaimpór o francés. Na loita pola in-dependéncia a burguesia era li-beral, pero estaba en contra deHolanda por razóns lingüísticas epor motivos relixiosos, por serprotestantes e Flandes católico.Daquela non habia unha normaescrita, era unha língua oral e erade estracto social baixo. Por iso,a loita polos direitos sociais, o di-reito de sufráxio e o direito lin-güístico foron da man. Explícaseasi que a loita social que levou aesta autonomia loitou, ao tempo,polos direitos lingüísticos.

Cal é a consideración que tensobre o papel que xoga o Comi-té das Rexións, tendo en contaque Flandes ten o recoñecimen-to de nación, pero é, de feito,unha nación sen estado?

En eséncia estamos a favor doComité de Rexións, pero tal ecomo está concebido carece defuncionalidade, porque non tenpoder real e ademais é un orga-nismo totalmente desequilibra-do, porque cohabitan rexiónsconstitucionais, ou sexa, rexiónsque teñen constitucionalmentecertos direitos e outros que sonsimplesmente rexións de na-cións per se.

Agora que se vai acometerunha reforma das instituciónscomunitárias para axeitalasao novo número de membrosseria o momento de modificaro papel que ten no seo da UEeste Comité.

Seria o momento idóneo, apro-veitar esta coxuntura para ence-tar esas reformas necesárias. Odifícil é enfrontarse aos estadosmembros, que non están dis-postos a ceder máis autonomiaa costa de perder a sua capaci-dade de control da situación.♦

Nelly Maes

‘Flandes acadoua autodeterminación dentro

dun estado federal’✒ PAULA CASTRO

NO ANO 1954 NACIA A VOLKSUNIE, UN PARTIDO NACIONALISTA QUE DESDE AS SUAS ORIXES TRABALLOU POR CONSEGUIR A IN-

DEPENDÉNCIA DE FLANDES NO SEO DE BÉLXICA E POR OBTER O SEU RECOÑECIMENTO COMO ESTADO INTEGRADO NA UNIÓN EU-

ROPEA. NELLY MAES, EURODEPUTADA, PERTENCENTE AO CONSELLO NACIONAL DO VOLKSUNIE, PRESIDENTA DO PARTIDO DE-

MOCRÁTICO DOS POVOS DE EUROPA (PDP-ALE) E MEMBRO DA MESA DO INTERGRUPO “NACIÓNS SEN ESTADO”, QUE SE REUNIU

OS PASADOS 12 E 13 DE XANEIRO EN COMPOSTELA, CONTA COMO FOI O PROCESO CARA A AUTODETERMINACIÓN E CALES SON

AS PRETENSIÓNS POLÍTICAS FLAMENGAS DE CARA AO FUTURO, CON RESPEITO A BÉLXICA E CON RESPEITO A UNIÓN EUROPEA.

A. PANARO


10

✒ P. BERGANTIÑOS

A aplicación da reforma edu-cativa deseñada polo Gover-no central suporá na Galizaun aumento da carga lectivado alunado que pasa a ter 32aulas semanais, en lugar de30. Pero os planos do conse-lleiro Celso Currás, feitos pú-blicos o Martes 16 de Xanei-ro, no contan co respaldo depais e profesores. A CIG, or-ganización sindical maioritá-ria no ensino, crit ica queEducación apresente oscámbios sen telos debatidoscoa comunidade educativa.

En troques de reducir o horáriodas matérias de Música e Edu-cación Plástica e Visual en favordas Matemáticas e as Línguas,a Consellaria de Educación deci-diu desmarcarse da proposta doMinistério e artellar un aumentoda carga lectiva do estudantado.O cámbio vai supor que o pri-meiro ciclo da ESO pasa a ter32 periodos lectivos –de 50 mi-nutos– á semana en lugar de 30.

A decisión de aumentar o horá-rio de aulas –pésie a que no pa-ís xa se cumprian os mínimosmarcados polo Governo centralpara as Matemáticas e a Lín-gua– non foi ben recebida polospais que entenden que a medi-da vai perxudicar ao alunado. Omesmo aponta a CIG que aoigual que diferentes APAS de-fende que a nova distribución dehoras se aplique a costa da ma-téria de Relixión.

Segundo a proposta da Xunta, aesta matéria seguiranlle corres-pondendo catro clases sema-nais no primeiro ciclo da ESO,duas horas tanto en primeirocurso como en segundo, igualque á Educación Física. Á Lín-gua Extranxeira, ás CienciasSociais, Xeografia e História eCiéncias da Natureza segui-ráselle adicando seis aulas (tresen primeiro e tres en segundo),á Educación Plástica e á Músicatres e á Tecnoloxia catro.

Para a CIG a Consellaria opta porunha proposta seguidista da quese fai en Madrid pois para manteras horas de Educación Plástica eVisual e Música sobrecarga aoestudantado e non reduce a Reli-xión. O seu representante AnxoLouzao sinala que este incremen-to “vai actuar negativamente so-bre o alunado, xa que se fai sennengunha planificación limitándo-selles o tempo de lecer e sen osmeios necesários”. Segundo acentral sindical a Xunta opta poresta saida por ser a máis barata eresolverlle as desfuncións nosservizos complementários.

Sen diálogo

A CIG-Ensino amósase espe-cialmente molesta polo feito deque Currás apresentara aosmeios de comunicación as mo-dificacións que prevé levar a ca-bo no sistema educativo galegosen telas negociado coas orga-

nizacións sindicais, en calidadede representantes do profesora-do. “Esta actitude –indica Lou-zao– é a prolongación do cami-ño emprendido polo Ministério.É dicer, imposibilitar calquer tipode debate e actuar con total se-cretismo e clandestinidade co-mo se tiveran ma conciéncia”.

A diferéncia de CCOO que nonquer entrar no debate a respeitodo aumento dacarga lectiva e quefelicitou á Xuntapor non reducirPlástica e Música,UGT tamén criticao modelo de rea-xuste e reprocha áAdministración afalta de diálogo.Os cámbios pre-vistos afectan ta-mén ao profesora-do e, neste senti-do, a CIG láiasede que a Consella-ria non teña con-vocada até o deagora a MesaSectorial pésie aspeticións que te-ñen feito. Pola sua banda, CelsoCurrás mantén que as partes im-plicadas van ser consultadas du-rante o primeiro semestre do ano.

Outra das grandes incógnitas arespeito das mudanzas que seránaplicadas o vindeiro curso(2001–02) é a do financiamento.O conselleiro insiste en que acantidade necesária para aplicara reforma –que cifra nos 650 mi-llóns de pesetas– xa foi reclama-da ao Governo. central. Pero ocerto é que até o de agora o Mi-nistério só anunciou que investiria523,5 millóns de pesetas por trescursos, unha cifra calificada polaCIG–Ensino como “ridícula”.

Cámbios no Bacharelato

O que ainda non se coñece é oque a Administración vai investir

nos cámbios anunciados para oBacherelato. Neste caso todoaponta a que se van discriminaras matérias optativas en favordun maior número de horas pa-ra as troncais. Na rolda de pren-sa do Martes 16 de Xaneiro,Celso Currás xustificou o au-mento de unha hora para a His-tória, matéria sobre a que consi-dera necesário adquirir “unha vi-sión global e universal” e de Fi-

losofia, que se-gundo o titular daConsellaria debe“recuperar prota-gonismo” porque“poténcia o rigormetodolóxico evalores como orespeito e a tole-ráncia”.

“Surprende quese queira cargara optatividade noBacharelato, oque vai supor,entre outrascuestións, que oalunado galegovaia ter máis di-fícil poder estu-

dar matérias como Xeografia eHistória de Galiza ou LiteraturaGalega do Século XX. No fun-do é outro elemento desgale-guizador no ensino ”, comentandesde a CIG.

Para esta central sindical, a “sub-misión” do conselleiro ás modifi-cacións do currículo de Históriatamén merece unha mención es-pecial. Anxo Louzao di que “o te-mário responde a razóns políticase ideolóxicas para reafirmar a vi-sión da existéncia dunha única re-alidade histórica comun a todosos españois. Procúrase un ensinono cal non teñan cabida as dife-rentes realidades nacionais”, en-gade ao tempo que fai público oapoio da central ao manifesto Afavor da História elaborado porun grupo de investigadores e pro-fesores e crítico coa reforma.♦

A CIG critica que a Consellaria apresente a aplicación da reformasen tela debatida co profesorado

Educación aumentará as horas da ESOen troques de reducir as de Relixión

Celso Currás, conselleiro de Educación. A. PANARO/Arquivo

‘A Xunta optapor esta saidapor ser a máisbarata eresolverlle asdesfuncións nosservizoscomplementares”,di a CIG

P A Z O D A C U L T U R AEn lembranza de Bibiano Osorio Tafall, Alcalde de Pontevedra.

O Xoves 25, recepción de participantes e entrega de documentación, reali-zándose seguidamente a abertura do Congreso coa conferéncia de Isaac Dí-az Pardo titulada Os meus amigos e amigas do exílio; a continuación, X.L.Axeitos falará sobre A memória do exílio e Marcos Valcárcel sobre BasílioÁlvarez, un agrarista no exílio; L. Pérez Leira farao sobre Ramón Suárez Pi-callo no exílio chileno e António Piñeiro sobre Xosé Velo Mosquera e o exí-lio en Venezuela; Debate da Sesión dirixido por Xosé L. Axeitos. Xa polatarde, Mª Antónia Pérez falará sobre Luís Seoane nos debates do nacionalis-mo galego no exílio e X. Henrique Acuña sobre Artistas, cineastas, fotógra-fos e escultores na loita do exílio; Xosé M. Maceira farao sobre As literaturasdo exílio galego e Anxo Angueira sobre A poesia política; Marga Romeropronunciará a conferéncia Nas décadas de Luís Tobío e Ricardo Gurriaránsobre Floréncio Delgado Gurriarán no exilio mexicano; Debate da Sesión di-rixido por Marga Romero. Para o Venres 26, Xosé C. Garrido Couceiro fala-rá sobre As polémicas do exílio galeguista e Bieito Alonso sobre Castelao, oexílio e o Consello de Galiza; o redactor deste periódico Gustavo Luca deTena exporá o tema A Nosa Terra e o xornalismo exiliado e Xosé M. Nú-ñez Seixas farao sobre o Exílio e emigración a través da correspondéncia deCastelao; Luís Domínguez Castro farao sobre Salvador de Madariaga. Un ga-lego na construción de Europa e Xúlio Rios sobre Plácido Rodríguez Castro,un exílio na Grande Bretaña; Debate da Sesión dirixido por Xosé M. NúñezSeixas. Pola tarde, Xosé Estévez disertará sobre Galeuzca: as nacións no exí-lio e Carlos Pereira sobre O republicanismo galego en Europa; Vítor Santi-drián farao sobre O exílio dos galegos do PC e Dionísio Pereira e Eliseo Fer-nández farano sobre Os libertários galegos e o seu exílio; Manuel Pérez Ruafarao sobre Jesus Veiga, un sindicalista galego en Chile e Miguel Anxo Fer-nández sobre Carlos Velo cineasta e político; Debate dirixido por DionísioPereira. En canto á sesión de noite, estrearanse duas interesantes fitas deLaura Gardos e Carlos Velo. Para o Sábado 27, haberá unha mesa redondasobre Mulleres exiliadas na que participarán Soedade Noia, Charo Portela, eArantxa Estévez e Carme Vidal; Testemuñas do exílio para unha homenaxecon Maruxa Seoane, Marivi Villaverde e Chonchiña Comesaña; conferén-cia de clausura a cargo de Baldomero Cores sobre Bibiano Osório Tafall e oseu tempo de exílio; e Acto de Clausura, leitura de conclusións e entrega decertificados. Pola noite, concerto no teatro Principal a cargo de Liorna.

Para máis información e Inscricións hai que dirixirse ao“Congreso Homenaxe O Exílio Galego”,Pasanteria 1-2º esquerda, Pontevedra.

Teléfonos 986 861 513 - 986 855 050 - 610 830 528.


11

✒ H.V.

É a segunda vez no mandadodas actuais corporacións mu-nicipais que Nigrán vai apro-bar os seus presupostos polavia da moción de confianza.Mália resultar rexeitada a queo alcalde apresentou o 26 deDecembro, a direita foi inca-paz de acordar unha mociónde censura que desprace aun rexedor que só ten o apoiode dous concelleiros máis.

O pasado 26 de Decembro o al-calde de Nigrán, Manuel RialCadaval (PSOE) apresentaba nopleno municipal unha moción deconfianza vencellada á aproba-ción dos presupostos. Na mes-ma, os doce concelleiros da di-reita votaron en contra, os dousnacionalistas abstivéronse e ostres socialistas votaron a favor.

Mália rexeitarse a moción de con-fianza, previsibelmente os presu-postos de Nigrán quedarán auto-maticamente aprobados o vindei-ro 26 de Xaneiro, cando concluao prazo legal para que a oposi-ción municipal apresente unhamoción de censura construtiva.

Os doce concelleiros da direitanon foron quen de acordar aapresentación dunha moción decensura porque están divididosen duas formacións que, á suavez, rexistan diferéncias no seuinterior. O Partido Popular é omaioritário na corporación, aocontar con sete concelleiros,ainda que o seu cabeza de lista,o ex alcalde independente XoséVillar, e outro concelleiro máisestán a piques da expulsión porrepetidas indisciplinas ao aliñar-se sistematicamente coas tesesdo outro partido da direita: oPartido dos Independentes porNigrán, do ex alcalde popularAvelino Fernández, que contana actualidade con cinco conce-lleiros, aos que haberia que su-mar os dous díscolos do PP.

Xosé Villar e Avelino Fernándezson un matrimónio con moitasdisputas. Avelino Fernández eraalcalde do PP até hai dous man-

dados da corporación. No pasa-do mandado, á frente dunha listaindependente, Xosé Villar arreba-tou a Fernández a alcaldia. Antesdas últimas eleicións municipaisa resposta do Partido Popular foiexpulsar a Avelino Fernández efichar a Xosé Villar. De modo queVillar encabezou a candidaturado PP e Fernández confeccionouunha lista própria, o PINN.

Mália as diferéncias entre Fer-nández e Villar, no último anoambos achegáronse ao compar-tir intereses comuns, pero osseus partidos non teñen tan boarelación porque o PP está a pi-ques de expulsar a Villar. Asi,ainda que en total suman doceconcelleiros, non son quen de or-ganizar unha moción de censura.

Equilíbrios políticos

O alcalde socialista governa oconcello a meio de equilíbrios

políticos. Comezou o seu man-dado apoiado polo PINN, peroesta forza abandonou o poderaos tres meses por considerarque non se satisfacian as suasaspiracións. A partir de entón,Manuel Rial governou con só oapoio dos outros dous concellei-ros socialistas. Eventualmente,contou co voto dos dous na-cionalistas e puntualmente coapoio dalgun dos dous gruposda direita. No resto dos casos,botou man das amplas prerroga-tivas que concede aos alcaldesa Lei de Bases de Réxime Local.

Rial realizou repetidas invita-cións ás demais forzas políticaspara entrar no governo, coa sal-vedade dos dous cabezas delista dos partidos da direita. Asua demanda contou con nega-tivas reiteradas por parte tantoda direita como do BNG, quenon quer participar nun governo,estexa ou non incluida a direita

nel. Mália as dificuldades, Rialgovernou o concello e nos vin-deiros meses poderia chegar aalgun tipo de entendimento coPP, como el mesmo recoñeceu.

Para aprobar os presupostosanteriores tamén empregou amoción de confianza asociadaao orzamento. A moción resulta-ra rexeitada, pero como a direitanon foi quen de apresentar ou-tra moción de censura no mesde prazo que concede a lei, ospresupostos quedaron aproba-dos automaticamente.

O orzamento municipal para oexercício de 2001, que previsibel-mente resultará aprobado o 26,ascende a 1.389 millóns de pese-tas, dos que 600 corresponden ainvestimentos, pero parte distoprovén do ingreso do 10% deaproveitamento urbanístico que oconcello aplica aos seus planosparciais de ordenamento.♦

A fiscalidade municipalafecta á totalidadedos parques eólicos,segundo unha senténcia

Unha senténcia do xulgadodo contenciosoadministrativo de Lugoestabelece que UniónFenosa debe pagar aoconcello de Palas de Rei oImposto sobreConstrucións, Instalacións eObras por “todos oselementos destinadosdunha forma permanenteaos fins económicos daexplotación”. Fenosapretendia que se excluisenos centros detransformación, oscondutores, osaeroxeneradores e asubestación dun parque queunha filial sua ten neseconcello, pero o xulgadoquitoulle a razón. Destexeito, a compañia eléctricaabonará 28,5 millóns enlugar dos 5 que pretendia.♦

Abaneado o coche oficial do alcalde da Coruña

Mália o brillo do recéninaugurado obeliscoMilenium, na Coruña asobras non benefícian atoda a cidadania. Opasado 15 de Xaneiro osvendedores da praza deLugo celebraron unhamanifestación parareclamar a reforma domercado. A mobilizaciónfoi especialmente tensacando un grupo dosasistentes abaneou aoalcalde da cidade,Francisco Vázquez,cando viaxaba a bordo doseu veículo oficial. Orexedor municipal evitoumaiores incidentesprometendo próximasreformas do mercado.Contodo, ao parecer, oorzamento deste ano noncontemplaria nengunhapartida presupostáriaprevista para estasobras.♦♦

Rio Lor apresentaun proxectode subvención ao planoLeader de 3.500 millóns

A asociación dedesenvolvimento rural RioLor apresentou unhasolicitude de subvención de3.500 millóns de pesetasdentro do plano Leader Plusda Unión Europea. Desescartos, 800 millóns irian arecursos naturais, 230 aformación, 800 a turismo,800 a pequenas e medianasempresas, 400 a patrimóniocultural e 170 a cooperacióninterrexional e transnacional.A asociación Rio Lor estáconstituida por seteconcellos do Courel e épresidida polo alcalde deQuiroga, Xúlio Álvarez. Nopasado foi denunciadapublicamente por empregarde forma clientelar os fundoscomunitários que lleentregou o anterior planoLeader.♦

A direita incapaz de pactar unha moción de censura contra os tres concelleiros do PSOE

Por segunda vez Nigrán aproba os presupostosatravés dunha moción de confianza

Nigrán, na fotografia a sua casa consistorial, ten un governo con minoria exígua que, sen embargo, sostense polas diferéncias dadireita local. A.N.T.

Despois dun acordo plenário noconcello berciano de Veiga deValcarce para permitir o uso dogalego ante a Administraciónmunicipal, o secretário desteconcello emitiu un informe contintes xenófobos no que nega aconstitucionalidade da medida eno que chega a afirmar que noconcello non se fala galego.

O informe de Miguel Broco Martí-nez, secretário do concello, vén adicer que a Constitución españo-la de 1978 só recoñece ao caste-llano como língua oficial do Esta-do e que a protección que procla-

ma para outros idiomas limítase aaqueles territórios nos que o seuestatuto de autonomia estabele-ce o recoñecimento da línguaprópria, algo que non acontececo estatuto de Castela-León, co-munidade na que está enclava-da na actualidade Veiga de Val-carce. No informe, o secretáriodeste concello conclue que “opersoal desta Admnistración lo-cal non ten o deber de coñecero galego”, ainda que “deberátratar na medida do posíbel deutilizar o rexisto lingüístico máisintelixíbel para o administra-ción”. Isto farao por “elementais

razóns de respeto e deferéncia”.

No seu informe, o secretário deVeiga de Valcarce asume o ofíciode lingüista e nas suas conside-racións chega a afirmar que a si-tuación do concello no Bierzo“determina unha incidéncia na fa-la usual das xentes, no sentidode modular o castellano conpréstamos de língua galega”. Acontinuación, e en referéncia á si-tuación limítrofe con Galiza destemunicípio, asegura que isto “enmodo algun pode levar a concluírque os viciños deste concello«empreguen» a língua galega”.

O apunte lingüístico negandoque se fale galego neste territó-rio e a indicación ao funcionaria-do para que se faga entenderdiante dos paisanos revela unstintes xenófobos que trascendencon moito o contido xurídico quedeberia ter este informe.

O acordo plenário de Veiga deValcarce estaba precedidodunha tentativa deste concellopara iniciar o proceso de se-gregación de Castela para in-corporarse á Galiza como for-ma de chamar a atención so-bre o seu abandono.♦

Nun informe xenófobo chega a afirmar que se fala ‘castellano con préstamos’ de galego

O secretário de Veiga de Valcarce pretende impediro uso do galego


✒ H.V.

Ibéria comprou Air Europa po-lo dez por cento das suas ac-cións máis 5.000 millóns, perosobrevalorou o seu própriovalor de mercado para con-verter ao empresário vende-dor, Juan José Hidalgo, nundos núcleos duros da compa-ñia. Coa eliminación do prin-cipal competidor en España,Ibéria afortala a sua posiciónno mercado doméstico e re-núncia definitivamente ao ex-terior. Galiza asi, sae perden-do porque míngua a compe-téncia nun servizo deficitário.

Para a Galiza, a consecuénciamáis imediata desta venda é aperda do principal competidor deIbéria e a médio prazo a supre-sión de vários voos porque, ain-da que se anunciou que ambascompañias seguirán a existir, tar-de ou cedo rematarán por coor-denarse. A competéncia no mer-cado aéreo na Galiza é limitadaporque só tres compañias pres-tan servizo no noso país e ape-nas hai voos directos máis aló deMadrid, Barcelona, Bilbao, Parise Londres. É máis, a competén-cia a tres bandas só se dá no ca-so do aeroporto de Compostela.Asi, a integración de Air Europaen Ibéria privaria de calquer tipode competéncia á cidade da Co-ruña e só deixaria con duas em-presas aéreas a Compostela e aVigo, cidade esta onde de feitoxa só prestan servizo Ibéria e aterceira compañia do mercadoaéreo galego e español, Spanair.

Aos deficitários servizos aéreosno noso país, hai que engadir ocentralismo que padece o sistemaaéreo español, que fai que todosos voos pasen por Madrid ou, noseu defecto, por Barcelona. Poresta razón, ainda que os destinosque desde Galiza oferecen ascompañias son a moitos pontosdo mundo, de feito obrigan a incó-modos transbordos e a interminá-beis esperas no aeroporto de Ma-drid. Nesta prática incorren as trescompañias, pero a sua presenzano mercado permitiu unha subs-tancial rebaixa nos prezos e unaumento no número de servizos.

Os distintos modelos e procedén-cias das tres compañias que ope-ran na Galiza debuxara un mapado mercado que permitira a rebai-xa dos prezos pero que obrigou áespecialización de cada unha dasempresas, de modo que o grosoda sua clientela era diferente encada caso. Ibéria, pola sua traxec-tória de empresa pública e com-pañia bandeira cun pasado mono-polístico, é a compañia dos voosregulares e dos mellores servizos,pero tamén dos prezos máis altos.Air Europa vén dunha cultura deempresa de voos chárter con vo-cación de medrar na perspectivade converterse en compañia devoos regulares en competénciacoa compañia bandeira pero apro-

veitando circunstáncias próprias.O valor engadido de Air Europaseria o de posuir paralelamenteunha rede de axéncias de viaxeque permitia encher os voos regu-lares con pasaxeiros de chárter e,cunha clientela asegurada, poderoferecer servizos a prezo máiseconómico. Spanair, sen embar-go, é unha compañia de vooschárter que naceu despois dequebrar Spantax e que ofereceuns prezos moi económicos perouns servizos condicionados polanecesidade de aproveitar todos osvoos dos que dispón para ir em-barcando á clientela.

Da convivéncia e da competénciade tres compañias con filosofiasdistintas no noso mercado resultaun panorama no que ás vecesnon hai tanta competéncia comoreparto de mercado. Un usuárioregular de Ibéria ten a posibilida-de de viaxar pontualmente conAir Europa a uns prezos máiscompetitivos pero cunhas fre-cuéncias moito menores. Pero édifícil que Spanair lle preste a esamesma persoa un servizo alter-nativo cando o necesita porqueesta última compañia orienta assuas vendas a un público que sóbusca un prezo moi barato e aoque non importa a data da viaxenen as suas incidéncias. Do mes-mo modo, un cliente-tipo de Spa-nair pode eventualmente adquirirun billete de Air Europa porquehai unha oferta en curso, peromoi rara vez voará con Ibéria por-que os prezos son moi elevados.Deste xeito, Air Europa facia decompañia ponte entre Ibéria eSpanair: Daba prezos razonábeise servizos de semellante cualida-de. A sua desaparición –inevitá-bel a médio prazo– significará asupresión dunha competénciapara Ibéria –nun segmento moideterminado do mercado– e paraSpanair –no segmento contrário.Deste xeito, Ibéria e Spanair sub-sistirán sen estorbarse. A únicaprexudicada será a clientela.

Condicións de venda

No que atinxe ás condicións des-ta operación de venda, ainda que

a taxación realizada polo princi-pal accionista de Ibéria, a Socie-dade Estatal de Participacións In-dustriais, Sepi, valoraba a com-pañia Ibéria en 450.000 millóns, oacordo vén a estebelecer queIbéria costa 650.000 millóns depesetas. O dez por cento desacantidade, máis 5.000 millóns depesetas, é o prezo que Ibéria pa-gará ao dono de Air Europa paraadquirir esta última compañia. Omontante da operación seria aside 70.000 millóns de pesetas.

Con isto, o proprietário de AirEuropa, Juan José Hidalgo, emáis a endidade financeira Caja-Madrid, pasan a ser os princi-pais accionistas privados da em-presa, xa que cada un teria o10% do capital. Hai un 54% enmans da Sepi e o outro 26% es-taria repartido. Ante a futura totalprivatización de Ibéria, a Sepiqueda con garantias de que Ibé-ria non pase a control estranxei-ro. Esta prática, moi habitual nasoperacións de venda das empre-sas públicas, repetidamente foidenunciada por grupos empre-sariais que querian penetrar nomercado español. De feito, avenda destas compañias públi-cas de cote ia acompañada dun-ha tendéncia a medrar aprovei-tando situacións de oligopóliopara permitir a estas empresasgañar tamaño ante posíbeisOpas hostis e, deste xeito, que-dar blindadas.

Por último e abondando nosobxectivos de Ibéria a médioprazo, a sua integración naalianza internacional de com-pañias aéreas One World signi-ficou a renúncia a vários mer-cados internacionais para re-forzar a sua presenza no mer-cado español e máis en LatinoAmérica. Ao tempo que realiza-ba a operación de adquisiciónde Air Europa para convertersenunha compañia con 276avións e 1.500 voos diários,Ibéria declaraba que seguiriaen One World, polo que viña arecoñecer que a compra tiñacomo obxectivo domesticar omercado español.♦

Galiza pagará as consecuéncias dunha operaciónna que o prezo é superior ao valor de mercado

Ibéria merca Air Europa para blindarsee suprimir a libre competéncia

Cabeza de turcoMANUEL CAO

Günter Wallraff escribiu en 1985 un libro titulado Cabeza deturco no que se pretendia plasmar a experiéncia vivida polosemigrantes turcos na Alemaña. Estas persoas eran contratadaspara realizar actividades nocivas para a saúde apelando ao des-coñecemento e ao egoismo primário duns emigrantes de esca-so nível cultural e nula preparación tecno-científica. A cám-bio, iso si, de cuantiosas retribucións en comparación coas dopaís de orixe os emigrantes sometíanse a actividades temerá-rias tales como probar novos medicamentos, traballar receben-do altas doses de radiación ou en condicións de perigo para ór-ganos vitais por contacto con materiais canceríxenos e alta-mente tóxicos, etc. É moi posíbel que alguns dos moitos emi-grantes galegos realizara traballos semellantes. Por mera obser-vación individual teño comprobado no entorno rural do queprocedo a existéncia de vários casos de persoas xóvenes emi-gradas que morreron por enfermidades canceríxenas deixandocontas bancárias moi saneadas. Avanzo a hipótese de que estasituación debeuse dar en toda Galiza. Unha leitura razonábelde tales feitos podia ser a seguinte. Non é raro que un galegoacostumado ao bulleiro e a sacar o esterco das cortes se inter-nara feliz por unha central nuclear limpa e radiante onde a ra-diación nen se ve, nen se toca, nen cheira. Tampouco é raroque pase desapercibido un regueiro de mortes “no mellor da vi-da” por diversos lugares de Galiza ao ser consideradas desgrá-cias persoais e individuais desconectadas entre elas saldadascos comentários habituais de “tíñaa ali”, “é o destino”, “quemá sorte tivo”, “co que tiña no banco”. Menos ainda, cabia es-perar que algun grupo de investigadores sociais mostrara inte-rese por tratar de coñecer problemas que nen sequer se identi-ficarian como tales. Parece claro que o importante do emi-grante para a elite dirixente que queda no país son os cartosque manda, todo o demais son problemas individuais. E iso foiasi na Galiza, en Extremadura, Castela, etc e é asi en calquerpaís dos que hoxe exportan emigrantes á Unión Europea. Aosdirixentes marroquinos non lles importan os paisanos que mo-rren nas pateras ou a explotación dos mesmos en Europa senónas divisas que receben; aos dirixentes ecuatorianos tampoucolles importan as condicións de traballo dos seus compatriotassenón a enorme cuantia das divisas dos emigrantes, e asi suce-sivamente. E o máis lamentábel e que esa elite dirixente e pa-rasitária é a que máis se benefícia dos recursos obtidos por estasxentes poñendo en perigo as suas próprias vidas.

Con estes antecedentes a ninguén ha estrañar o desprezo di-recto e explícito que a elite dirixente tradicional ten coa saúdedos cidadáns. A sua aversión a calquer risco derivada da per-téncia a grupos sociais e familiares acomodados fai que se de-sentendan de aspectos centrais referentes á saúde da masa so-cial popular. Para qué ocuparse dos riscos dos soldados en Bós-nia se pertencen ás clases populares, para qué ocuparse do maldas vacas tolas se se pode comer carne de total confianza, paraqué ocuparse das esperas nos hospitais se eles van ser asistidosen centros de calidade e sen esperas, etc. E, nembargantes, osdirixentes actuais erran desta vez. Alguns dos males actuais ta-mén os poden afectar, mesmo que sexan ricos e de ráncio abo-lengo, tal o Sida ou a drogadición. Por exemplo, os efectos dasvacas tolas non distinguen segundo o nível ou status na escalaeconómica e social. Non é posíbel excluir do mal aos máis ri-cos, nen recluir o mal nos máis desfavorecidos senón que éprecisa unha solución global que require, capacidade, compe-téncia política e profisional, adicación, humildade e diálogocoa sociedade civil e recoñecimento dos múltiples factores in-fluíntes. Pero para iso é necesário asumir comportamentos eresponsabilidades absolutamente democráticos.♦

‘Os efectos das vacas tolas nondistinguen segundo o nível oustatus na escala económica e

social. Non é posíbel excluir domal aos máis ricos, nen recluir o

mal nos máis desfavorecidos”

A oferta de transporte aéreo na Galiza limítase a tres compañias. Con esta venda que-darán duas. A.N.T.

Agora, as cousas están a mu-dar. Os Estados Unidos xa nonteñen que invadir, ameazar,bloquear ou amordazar aospaises latinoamericanos paralograr a sua submisión aos di-tados económicos do norte. Oprimeiro dia deste ano, O Sal-vador converteu-se no terceiropaís latinoamericano en aban-donar a sua moeda en favor dodólar. A decisión produciu-semenos dun ano despois de queEcuador surprendese aos seusviciños a adoutar a moeda es-tadounidense como un tentodesesperado de extinguir unhacrise económica.

Guatemala aprobou recente-mente unha lei que permite aapertura de contas bancarias eo pago de empregados en dóla-res. Os economistas do BancoCentral din que non é un pasocara a adopción completa damoeda estadounidense, pero amaioria dos guatemaltecos pen-san que isto é inevitábel. Nica-rágua, Honduras e Costa Ricaestán a estudar a idea.

“Era un asunto político hai ape-nas catro anos, pero agora todoo mundo está a falar da dolari-zación”, di a The Wall StreetJournal Eduardo Lizano Fait,presidente do Banco Central deCosta Rica.

Os inquéritos, entre tanto, indi-can que tamén os cidadáns co-muns favorecen esta idea. Ascampañas realizadas para ate-morizar á povoación sobre ainestabilidade das suas moe-das e a presunta seguridade dodólar produciron xa resuldados.“Todos nestes paises sabenque poden despertar calqueradia e atopar que o valor do seudiñeiro desapareceu”, di Ricar-do Hausmann, ex economistachefe do Banco Interamericanode Desenvolvimento. Pero queo dólar se converta no euro deAmérica depende de como llesvaia a Ecuador e O Salvador. Opresidente de Ecuador, Gusta-vo Noboa, descrebeu a deci-sión como un acto de prestidixi-tación para salvar á economiada ruína.O curioso é que o Sal-

vador non necesitaba dun actosemellante. Desde hai tempofoi o discípulo modelo da doctri-na de libre comércio predicadapor Washington e tiña unhamoeda estábel e baixa infla-ción. Pero o país queria medrarmáis e creeu que adoutando odólar eliminaria o risco cambiá-rio e permitiria a redución dastaxas de interese. Pero até aítodo é teoria.Se a dolarizaciónfunciona no Salvador e Ecua-dor “outros seguirán”, di o novosecretário de Facenda mexica-no, Francisco Gil Díaz, econo-mista adestrado na Universida-

de de Chicago e un vello profe-rinte da medida.Claro que a al-guns paises poderia resultar-lles mais difícil adoutar o dólar.Brasil, a maior economia da re-xión, reaxe ante isto como o fa-ria á idea de se desfacer dasua equipa de futebol. Ten bo-as razóns para iso: abandonara sua moeda equivaleria a en-tregar a política monetária aAlan Greenspan, director daReserva Federal estadouniden-se, quen non considera as con-dicións económicas de Brasilcando decide subir ou baixar astaxas de interese en EE.UU.

México, sen embargo, pode serun caso diferente. Como se-gundo sócio comercial deEE.UU a sua economia está al-tamente ligada ao do seu viciñodo norte. Se México chega adolarizarse, “entón toda Centro-américa seguramente o faria”,di Guillermo Calvo, director doCentro para Economistas Inter-nacionais da Universidade deMaryland. Alguns dubidan deque os governos de AméricaLatina podan superar algunhavez a renuéncia polí t ica aadoutar o máximo símbolo do“imperialismo ianqui”.♦


O Salvador, Panamá e Ecuador xa perderon a sua moeda nacional e Guatemala está ás portas

Avanza a dolarización das economias latinoamericanas

O 31 de decembro de 2000, o presidentede Estados Unidos tomou unha decisiónque fará história, mais alá das suas impli-cacións na política do seu país, e das po-lémicas que sucitase ou poda sucitar. Oúltimo dia do século, Estados Unidos,por decisión de Bill Clinton, suscrebeu otratado concertado en Roma, en 1998,mediante o cual criouse o Tribunal Pe-nal Internacional. Era o último dia quepodia facerse. Para despedir o século enque proliferaron os xenocídios, as guerrasmundiais ou as chamadas “civis”, as tor-turas, os exílios e inumerábeis delitoscontra o ser humano, seria inaceitábelque Estados Unidos evadira a responsa-bilidade de botar as bases dunha socieda-de mundial fundada no respeito aos di-reitos humanos.

Ao subscrebelo, Clinton desbotou as ob-xeccións do Pentágono, e desafiou ao Se-nado. Como foi sinalado por observadoresnorteamericanos, a sinatura de Clintonconstitui un forte respaldo ao tratado,mentres compromete ao presidente Geor-ge W. Bush, e convídao a que asuma a suaposición, a partir deste 20 de Xaneiro, un-ha vez que tome posesión da Casa Branca.Non cabe a menor dúbida: será o primeirotest de Bush como presidente de EstadosUnidos, e a definición sobre que princí-pios orientarán o sua política exterior.

Entre os mais poderosos secretários doGabinete que terán o poder nas suas mansnos asuntos da política exterior, predomi-

nan vellos falcóns da Guerra Fria: o xene-ral Colin Powell, secretário de Estado;Donald Rumsfeld, secretário de Defensa;e o próprio vice-presidente, Dick Cheney.Rumsfeld, nos dias da campaña, tomou otema do Tratado como consigna de axita-ción, e xunto con outros prominentes re-publicanos proclamou que “Estados Uni-dos seria a primeira vítima, de ser aproba-do polo seu país”. Clinton cumpriu cuncompromiso que non podia iludir. Era aúnica posición com-patíbel coa prédicadunha orde interna-cional democrática. Aposición de Clinton éconsecuente coa suadecisión de liberar aextensa documenta-ción sobre os tráxicosepisódios da Opera-ción Cóndor, porexemplo.

Agora será a pedra detoque da administra-ción Bush. É probabelque os falcóns do Ga-binete, e os falcóns doSenado, como o into-lerante –e intolerá-bel– Jesse Helms, quen xa lle declarou aguerra a morte, impidan a participaciónde EE UU. O camiño está aberto; consti-tui unha das grandes conquistas da huma-nidade, e poderá ser detido. Os países deEuropa Ocidental Alemania, Italia, Fran-

cia, Austria, Bélgica, España– xa o ratifi-caron. Igual ocorrerá co Reino Unido.

O tratado foi suscrito por 139 paises: osúltimos foron Estados Unidos, Israel eIrán. Só 27 o ratificaron. En Latinoaméri-ca, apenas Belice, Trinidade-Tobago eVenezuela figuran entre os 27. Non o rati-ficou ainda o país de Augusto Pinochet,cando o Chile da democrácia tutelada de-beria ser un dos seus pioneiros, porque pa-

ra xulgar a personaxescomo o antigo ditadorfoi concebido o tribu-nal: para resgatar axustiza das mouras re-des de complicidadeque tecen as ditaduras.O que agora aconteceen Chile co vello dita-dor e cos seus xene-rais, salienta a urxén-cia na sua ratificación.

Requérese , segundo oartigo 126, que 60paises o ratifiquen pa-ra a sua vixéncia. Ospaises de América La-tina deberian ter unhapercepción clara: non

o subscreberon Guatemala, Nicaraguanen O Salvador. Os signatários deben ra-tificalo, e mentres sexa antes, mellor.“Nengun Estado quererá ser responsábeldo fracaso dunha iniciativa como a cria-ción do Tribunal Penal Internacional”.

Con estas palabras inaugurou o secretárioxeral da ONU a conferéncia de Roma en1998. Dos 189 Estados membros daONU, 156 se reuniron na antiga cidade, edeles, 139 subscreberon o tratado antesdo 31 de Decembro de 2000. Alguns Es-tados membros do Consello de Seguranzaaspiraban a que o TPI fose outro coutopechado para o seu exercício do veto. Ru-sia subscrebeu-no, mentres China man-tense como unha efíxie. A história mun-dial rexista a mais frustante experienciado direito de veto. Estender ese priviléxio–tan antidemocrático como anacrónico–aos direitos humanos e ao trato que os Es-tados lle deben ás persoas, aos seus pró-prios cidadáns, é xa unha extralimitacióninaceitábel.

“Un TPI que non consagre o direito deveto será letra morta ao chegar ao Senadode Estados Unidos”, sentenciou en Was-hington o senador Jesse Helms. DesdeLondres, no seu informe anual, AmnistiaInternacional ofereceu esta panorama: en1997 comprobáronse execucións sumáriasen 55 paises, en 87 houbo “prisioneiros deconciéncia”, e torturouse á xente en 117.Este é un dos legados do século XX. O TPIfoi criado para “romper o círculo viciosoda impunidade”. Desde a fundación daONU, en 1945, ven-se avogando polacriación dunha instáncia que combata entodo o mundo os crimes de guerra, os xe-nocídios, a violación masiva dos direitoshumanos. Iso é agora, na alba do séculoXXI, o TPI.♦

O primeiro test de George Bush

‘Desde a fundaciónda ONU, ven-se

avogando pola criacióndunha instáncia quecombata en todo omundo os crimes deguerra, os xenocídio,a violación masiva

dos direitos humanos”

RAMÓN MACEIRAS

✒ R.M.

O dólar, máximo símbolo do imperialismo ianqui, é adoptadocomo moeda oficial por cada vez máis paises latinoameri-canos. En América Latina os dólares estadounidenses seusan cada vez máis para mercar comida, pagar empregadosou ter aforros seguros. Os débiles gobernos latinoameri-canos colocan o manexo das suas economias nas maus deAlan Greenspan, os especuladores bursátiles e as transna-cionais.Panamá, primeiro país fora de Estados Unidos enadoptar o dólar como moeda oficial, fíxoo hai case un século,cando o Tío Sam construiu o canal nesa nazón. Pero até haipouco era a excepción nunha rexión que se mantiña firmexunto ás suas moedas nacionais, mesmo se estas estaban de-valuadas e con frecuéncia producian máis vergoña que orgullo.

Se México adopta o dólar toda Centroamérica o fará.

A Mesa pola Defensa da Pes-ca, que integra os principaissindicatos do sector e as máisimportantes compañias de ar-madores que operan naságuas do banco sahariano,convocou unha manifestaciónpara o próximo Domingo, 21de Xaneiro, en Compostela. Amobilización quere convertersena voz da sociedade galegapedindo un arranxo digno paraeste grave problema que ponen per igo o futuro dun dossectores chave da economiado país. Para conseguilo, du-rante estas duas semanas, amaioria dos concellos das co-marcas pesqueiras sumáronseá manifestación e estarán pre-sentes na capital de Galiza.Desde o Consello Económicoe Social tamén se apoiou esteacto por consideralo un xeitoútil de centrar a atención daUE sobre os problemas dapesca.

O mesmo dia, a Asemblea deMariñeiros en Loita do Morra-zo convocou outra manifesta-ción en Cangas. O portavozda Asemblea, Manuel Cama-ño, manifestou o seu temorpola maneira de administrar oacordo, enfocado, segundo oseu critério, cara á frota anda-luza e en claro prexuízo dagalega.

Prórroga nas axudas

Entrementres non se asina unacordo entre Marrocos e a UE,a Comisión Europea estuda pro-rrogar as axudas aos mariñeirose armadores para relaxar o ca-lendário de negociacións e noncaer na precipitación, tal e como

explicou o portavoz de FranzFischler, Gregor Kreuzhuber.“As axudas rematan a final des-te mes e non podemos arriscar-nos a fracasar, cun acordo pou-co correcto.”

En Bruxelas están preocupa-dos polas consecuéncias so-ciais que teria un continxentede mariñeiros sen traballo nenaxudas. O medo europeu ta-mén se trasladou a Galiza, on-de o presidente Manuel Fragaestá temeroso de que o climade reconversión das comarcaspesqueiras afecte a sua cam-paña eleitoral.

As demandas da Mesa polaDefensa da Pesca pasan,ademais de por manter asaxudas a té a s inatura dunacordo, por unha mudanza naatitude da UE, sen un com-promiso claro na negociacióne realmente a mercé dos cám-bios de exixéncias do governomagrebi. Xustamente, o pri-meiro ministro norteafricano,Abderramán Iusuf i , avogoupor un novo acordo e acusoua Fischler de non saber acep-tar as pequenas mudanzasque o seu gabinete introduciranos documentos previamenteconsensuados.

Un dos principais asuntos deinterese está en saber cal seráo papel da frota andaluza nasnegociacións. Cada dia au-mentan as sospeitas sobre asvantaxes comparativas que es-ta obterá respecto á galega,baixo o epígrafe de frota arte-sanal versus frota industrial,conceptos erróneos, segundoos armadores.♦


14

As verbas “Nova Economia” ou “Economia do Co-ñecemento” aparecen cada vez con máis forza tan-to nos estudos de carácter socioeconómico comonos discursos e declaracións dos políticos e xestoresda cousa pública. Tan laureadas denominacións re-fírense ao boom que parecen estar experimentandoas novas tecnoloxias da información e da comuni-cación (TIC), que segun-do moitos economistasconstituen a base dun no-vo paradigma tecnoeconó-mico. Dentro das TIC re-cóllense aplicacións comoa Internet, ComércioElectrónico, novos siste-mas de telefonia, etc…

Xunto coa Nova Econo-mia emerxe, na opiniónde moitos analistas eco-nómicos, un senfin de po-sibilidades de crecementoeconómico, chegándose aafirmar que as rexións eterritórios outrora subde-senvolvidos (ou se pre-firen, menos favorecidos),poden atopar o remédio asua condición nestas no-vas tecnoloxias. A localización (e a dialécticacentro-periféria) deixa de ser un problema xa queas TIC teñen, precisamente, como cualidade prin-cipal a ruptura das fronteiras de comunicación.As cifras non poden ser máis ilustrativas, o accesoa Internet avanza dia a dia (na Galiza por exem-plo multiplicouse por 10 o número de usuários enpouco máis de 4 anos), o número de teléfonosmóbiles xa supera de longo ao de fixos na maioríados paises europeus, etc… Ninguén no planetapode escapar ao influxo das tecnoloxias do tercei-ro milénio.

Pero, até que punto deixa de importar a localiza-cion xeográfica?, Cal é a manifestación desta cha-mada “revolución” en termos de criación de rique-za, e máis concretamente na sua vertente espacialou xeográfica? Abonda un par de dados para com-probar que a criación das novas tecnoloxias estámoi lonxe de estar globalizada, máis ben o contrá-rio, o novo paradigma tecnoeconómico –se así oqueremos chamar– cria novas e quizais máis pro-fundas polarizacións que os anteriores.

Nun artigo publicado no non moi heterodoxo“The Economist”(1), sinalábase que nos países on-de reside aproximadamente o 15% da povoaciónmundial prodúcense a práctica totalidade das in-novacións tecnolóxicas do mundo. Deste xeito, oglobo póde dividirse en tres grupos de países: osinnovadores, os que adaptan as innovacións dosprimeiros e os que están “tecnoloxicamente ex-cluídos”. Entre os últimos están caseque todos ospaíses de África, Asia e América Central e do Sur

(asi como os da antiga Unión Soviética). Entre osque adaptan as innovacións están vários paíseseuropeus, entre eles España e Portugal. A globali-zación dista de ser máis que mera palabreria can-do miramos á creación da nova tecnoloxia.

Isto a nível mundial pero, como afecta a nova eco-nomia ao panorama pro-dutivo de Galiza? Poisben, hai indícios que le-van a pensar que as cou-sas non son moi diferen-tes. Como ven de coñe-cerse nos meios de comu-nicación, un estudo ela-borado por Consultoresde las AdministracionesPúblicas amosa que poucomáis do 2% das compa-ñias de novas tecnoloxiasestán radicadas en Galiza.O mesmo estudo indicaque máis do 70% deste ti-po de empresas están lo-calizadas nas comunida-des de Madrid (41,4%) eCatalunya (29,9%).

Non só as compañias dosector das TIC senón a maioria das de maior tama-ño e importáncia (incluidas as filiais de Multina-cionais) soen ter o seu centro de decisión nas gran-des capitais. É ali onde se realizan as actividades deI+D e onde por tanto se concentran máis recursos exurden sinérxias para a localización de máis empre-sas. As grandes compañías das rexións periféricascomo Galiza tenden a localizarse no centro econó-mico (véxase FENOSA), con igual resultado, outrascorren menor sorte e son pasto do capital estranxei-ro (véxase Leyma-Ram). Os profisionais máis cuali-ficados vense na obriga de emigrar cara eses centros,como está a pasar agora en Galiza. En definitiva oscírculos virtuosos e viciosos que nos ilustraba o ve-llo Myrdal volven con máis forza que nunca.

Ese é o novo contexto no que nos toca movernos,as novas tecnoloxias xogan un papel fundamentalsi, pero crean novas situacións de desigualdadeespacial quizais máis profundas que as anteriores.A situación de fondo non cámbia moito, da de-pendéncia económica a secas pasamos á depen-déncia tecnolóxica. Ante isto só caben soluciónstamén tradicionais; isto é, apostar por políticaspúblicas (máis alá das medidas de apoio á inno-vación tecnolóxica) que corrixan as tendénciasnegativas criadas polo libre-mercado. As actua-cións públicas deben ser máis activas se cabe, na-quelas rexións que como Galiza, son viítimas dosnovos desequílibrios.♦

MANUEL GONZALEZ LOPEZ. Licenciado en Economia pola USC.

(1) “A New Map of the World”, The Economist, 22/06/2000

DA NOVA ECONOMIAÁ NOVA PERIFÉRIA

MANUEL GONZÁLEZ LÓPEZ

‘As novas tecnoloxiasxogan un papel

fundamental si, pero creannovas situacións de

desigualdade espacialquizais máis profundas que

as anteriores”

O Domingo 21, mariñeiros e armadoresreclamarán un acordo digno

O sector pesqueiroexixe na rua soluciónspara a frota saharianaSen data fixada para novas reunións entre membros daUE e do governo marroqui e tras o anúncio do comisárioeuropeu de Pesca da decisión comunitária de prorrogar-lles as axudas aos afectados polo paro no banco saharia-no, o sector pesqueiro decidiu non enfriar o ambiente ereiniciar as mobilizacións na rua como medida de presión so-bre os encarregados de conseguir un novo acordo pesqueiro.

Nº 970 - ANO XXIV18 DE XANEIRO DE 2001 15

✒ A. ESTÉVEZ

Alomenos no papel, a Lei doMenor, que entrou en vigor oSábado 13 de Xaneiro mellora asituación do xóvenes que co-meten delictos. Aumenta a 18anos a idade penal –agora esta-ba nos 16– e formula “automa-ticamente” a excarcelación decento dez rapaces, oito na Gali-za, que quedan en liberdade oupasan a centros de internamen-to. Na consellaria de Família,Muller e Xuventude aseguranter méios para acoller aosmenores pero, polo de agora,só un rapaz transladouse docárcere a un centro. A per-gunta que se fan xuíces e fis-cais é se na práctica se pode-rán colmar os obxectivos da lei.

Obxectivos que queren substituiro castigo pola reeducación e quequeren rematar coa reincidéncianos delictos. Se o recluso tenmenos de dezaoito anos e levamáis de seis meses en prisiónpreventiva debe sair nas 48 ho-ras seguintes da entrada en vigorda lei. Este é un dos pontos quemarca os casos máis polémicos,por exemplo os das duas rapa-zas de San Fernando, que mata-ron a sua amiga de 16 anos acoiteladas. Elas foron unhas dasprimeiras en sair a rua coa che-gada da nova lei, xunto ao rapazde Múrcia que cunha espada sa-

murai matou aos seus pais e asua irmá. Terán que esperar xuí-zo e, ainda que sexan condea-dos, cumprirán a sua pena nuncentro de internamento. Se o xuizdecide que sexa nun centro pe-chado, a condea máxima, paraos maiores de 16, é de dez anosen delictos de máxima gravidade.

No País Basco numerosas orga-nizacións nacionalistas manifes-táronse contra o apartado que alei fai para delictos de “terroris-mo”. Unhas das razóns é que“en Madrid queimar un contedorimplica unha multa de vintecincomil pesetas, mentres que se sequeima en Iruña impóñensecondeas de até oito anos”. Asi-mesmo reseñaron que nen co-misarias nen cuarteliños dispo-ñen de dependéncias para me-nores como estabelece a lei.

Que acontece na Galiza? Na con-sellaria de Família, Muller e Xu-ventude, da que dependen oscentros de internamento, aseguranestar preparados para aplicar a no-va lei. Nesta primeira fase de apli-cación da lei, son nove os rapacesentre 14 e 17 anos que ven revisa-da a sua situación, sexa porque xateñen condea no cárcere ou seatopan en prisión preventiva. Estaprimeira fase é a que se leva a ca-bo con maior premura. Sen em-bargo, segundo o gabinete da con-sellaria só un dos xóvenes transla-

douse da cadea a un centro. “Nonpodemos confirmar nengun máisxa que os xuíces están estudandoo resto dos casos”, din.

A conselleira Manuela LópezBesteiro anunciou a posta enmarcha dun centro de menoresen Ourense, e o ministério deXustiza a construción de dousxulgados de menores, en Lugoe Ourense, cidades que care-cian deles, e a criación de oitonovas prazas de fiscais. LópezBesteiro asegura que o seu de-partamento leva dous anos pre-parándose para esta lei e quese “vai poñer en practica progre-sivamente sen problemas”.

Sete centros

A consellaria dispón de sete cen-tros para a acollida dos menores.En Monteledo, cun centro de réxi-me pechado que conta con 20prazas. Palavea, Rábade, Monte-alegre e Pontevedra contan concentros de réxime aberto ou se-miaberto con 82 prazas en total e,por último, Vigo e Ourense aco-llen os de tratamento terapéuticocon trinta e catro prazas. En total,segundo a directora de Família,son 146 prazas, insuficiente paraa aplicación total da lei, peroabondan para os primeiros pasos.

Outra das novidades, de ai quetamén se reforce o número de

fiscais, estriba no papel destescomo instructores dos delictosde menores en troques dos xui-ces, como viña acontecendo atéagora. A administración de Xus-tiza aspira a que, primeiro no te-rreo dos delictos de menores,pero nun futuro noutros ámbitos,sexa o fiscal quen asuma a ins-trución dos casos.

Inviábeis ou non?

As penas máximas que estabele-ce a Lei do Menor poden chegaraos dez anos nos casos de extre-ma gravidade ou de terrorismo,nestes últimos estabelecerase unxulgado de menores na AudiénciaNacional. Pero hai unha morea demedidas estabelecidas cuxo cum-primento xuíces e fiscais ven conpreocupación. O texto estabeleceo réxime semiaberto en centros, oréxime aberto, realizando activida-des fóra, o internamento terapéuti-co e o tratamento ambulatório, pa-ra toxicómanos ou alcoólicos, máisa asisténcia a un centro de dia–será a família quen asuma a car-ga de novo–. Compartir, na Coru-ña, Cáritas, en Santiago, Dignidad,en Lugo, e Arela, en Vigo son oscatro centros cos que conta a con-sellaria e que suman 44 prazas.

A lei tamén preve o interna-mento de fin de semana, liber-dade vixiada estabelecida nassenténcias, convivéncia cunhapersoa, cunha família diferenteá sua ou nun grupo educativo,realización de tarefas “en bene-fício da comunidade”, activida-des socioeducativas de reinser-ción, a simples amonestacióndo xuíz e a privación do permisodo conducir. Todas estas medi-das son as que fan que comuni-dades como Canárias ou Anda-lucia e máis de trinta ONGs refí-ranse a un investimento necesá-rio de 43.000 millóns de pesetasfrente aos 4.000 que pon riba damesa o ministério de Xustiza.♦

Na Galiza só un rapaz ingresou nun deles tras sair da cadea

As ‘reeducación’ na Lei do Menor batecoa falta de centros

Os traballadoresdiscapacitadosdanan a imaxede Área Central

Recollida de sinaturas entreos viciños de Fontiñas e re-parto de panfletos para expli-car o despedimento de oitotraballadores con discapaci-dades físicas que, desde haicinco anos, realizaban as ta-refas de limpeza no centrocomercial compostelán ÁreaCentral. Estas son algunhasdas iniciativas levadas a cabopara protestar contra un des-pido que, segundo a CIG, tentintes discriminatórios con-tra este colectivo. Ademais,está formulada unha deman-da xudicial por un atentadocontra un direito fundamen-tal na que se reclama a nuli-dade do despido.

A xeréncia de Área Central,cuxo responsábel é EnriqueRomeu, cambiou a adxudica-ción da contrata de limpezada empresa Cpeersa á empresaSerlimat, ligada a Cleanor. Aprimeira está ligada á ONCEque, dentro da sua política deinserción laboral, contaba pa-ra a limpeza con dezaseis tra-balladores, oito deles con dis-capacidades físicas. Tras cin-co anos de contrata, ÁreaCentral decide adxudicar alimpeza a outra empresa, quecomunica que se manteñenos contratos laborais, exceptoos das oito persoas con disca-pacidades. Argumentan unartigo do convénio provincialde limpeza e, sen embargo,Anxo Noceda, secretário co-marcal da CIG en Santiago,sinala que nengun artigo dis-tingue entre traballadores enfunción de se teñen ou nondiscapacidades.

“Coidamos que se trata dunhadecisión persoal da xerénciaque considera que os minus-válidos danan a imaxe docentro comercial. Desde quese notifica o despido, ninguénquer sentarse a falar cos repre-sentantes sindicais e temosconstáncia de que se tratadunha decisión que os discri-mina por ser como son”, ex-plica Noceda. O Venres 12 deXaneiro houbo un peche nainmobiliária Proincasa, xa queé un dos comércios con maiorpeso na directiva do centrocomercial. Asimesmo lévanserecollido perto de tres millei-ros de sinaturas entre os vici-ños, e o Sábado 20 de Xanei-ro ás seis da tarde haberá un-ha manifestación dentro destaárea comercial. Sobre o rendi-mento dos traballadores, quedispuñan dun contrato indefi-nido ligado á limpeza destecentro comercial, Noceda ex-plica que dos dezaseis, entreos oito afectados se daban osníveis máis altos.♦

Non son estes primeiros ca-sos, os que afectan a rapacesentre 14 e 17 anos, os quevan causar máis problemas. Apropria Teresa Rei, directoraxeral de Família da Xunta, ad-mitiu que son as seguintes fa-ses, especialmente ás queatinxen aos reclusos entre 18e 21 anos, que tiveran cometi-

do delictos cando menores, asque conlevarán maiores difi-cultades de aplicación.

Rei agradeceu a moratória dedous anos estabelecida polalei nestes casos, xa que enten-de que a revisión dos casosdestes reclusos vai ser traba-llosa. Primeiro hai que revisar

as condenas de persoas quecometeron delictos cando con-taban entre 16 e 18 anos, parao cal os xuices dispoñen dedous meses para analizar casopor caso. Posteriormente tóca-lles aos reclusos con idadesentre os 18 e os 21 anos que,segundo Institucións Peniten-ciárias, son 110 na Galiza.♦

Dous anos para os presos entre 18 e 21 anos

A.N.T.

En Euskadi rexeitan a lei polo tratamento do “terrorismo xuvenil” eos fiscais pergúntase a onde van enviar aos rapaces.Pola contra, na consellaria de Família están convencidosde que poderán respostar ás exixéncias da lei.

✒ H. VIXANDE

O Laboratório de Sistemas daUniversidade de Composteladesenvolve as páxinas electró-nicas de Galimarket para a em-presa New Consulting, vence-llada a un coordenador do seudepartamento de Multimedia.Por outra banda, as empresasgalegas na internet acusaron avárias institucións públicas decompeténcia desleal na rede.

Dase a circunstáncia de que undos coordenadores da equipasde investigación do Laboratóriode Sistemas da Universidade,Pedro X. Saco López, formaparte, ao tempo, da equipa bási-ca de New Consulting.

O negócio consiste en que osonce investigadores do grupo deMultimédia, Análises de Imaxese Realidade Virtual do Laborató-rio de Sistemas, coordenado porPedro Saco e Xulián Flores, de-senvolven produtos para a em-presa coa que está relacionadoPedro Saco. O argumento em-pregado para isto baséase enque se trata de investigaciónmáis desenvolvimento, aindaque os traballos realizados sonquen de desenrolalos alomenosvinte empresas privadas do nosopaís, o que priva ao traballo doLaboratório de Sistemas da cua-lidade fundamental da definicióndo I+D, que é que non teña pa-rangón no campo comercial.

A relación entre galimarket.com, oLaboratório de Sistemas da Uni-versidade Compostelá e NewConsulting é tan estreita que che-

ga á confusión de papeis. PedroSaco é o webmanager de galimar-ket.com, un proxecto desenvolvi-do polo Laboratório de Sistemas ecoordenado por New Consulting,Sociedade Limitada propriedadede Xurxo Novoa –que figura comopersoa de contacto en galimar-ket.com ainda que ao parecer arelación cortouse recentemente–e na que Pedro Saco aparece co-mo integrante da equipa básica.Ademais, New Consulting formaparte do grupo de firmas queapoian a galimarket.com.

Galimarket.com recebe unha sub-vención da Xunta para ofereceruns servizos que compiten coaempresa privada e con outras ins-titucións públicas, pero a un prezomoi inferior. Parte destes traba-llos, como o desenrolo de páxinaselectrónicas, son os mesmos querealizan New Consulting e o La-boratório de Sistemas da Univer-sidade Compostelana, polo que édifícil determinar se un traballoencarregado a New Consulting érealizado por esta empresa oupola Universidade. Ademais, apáxina de New Consulting desen-volveuna o Laboratório de Siste-mas da Universidade de Santiagode Compostela. Asi, Pedro Sacocoordenou un proxecto do grupoMultimédia do Laboratório de Sis-tema que consistiu no desenvolvi-mento da web de New Consul-ting, na que participa o próprioSaco. En outras palabras, a Uni-versidade pagou a Pedro Sacopara que desenvolvese un pro-xecto para a sua empresa.

Na Base de Datos Oficial de do-mínios, a relación aparece moi

ben referenciada; o domíniowww.galimarket.com figura re-xistrada a nome de New Con-sulting, o contacto administrati-vo é Xurxo Novoa Alcaraz e ocontacto técnico é Xose ManuelFerro en nome da Universidadede Santiago de Compostela.

Competéncia desleal

Por outra banda, galimarket.comé un portal financiado por váriasentidades, como a Consellariade Indústria e Comércio, e queestá moi relacionado coa Confe-deración de Empresários e coInstituto de Investigacións Tec-nolóxicas, ademais de New Con-sulting. Como portal, ten duasactividades principais: a presta-ción de servizos na internet e ocomércio electrónico como cen-tro comercial. Tanto nun aspecto

como no outro oferecense osmesmos servizos que outrosportais públicos e privados.

Na prestación de servizos na in-ternet, galimarket.com ofereceresidéncia de páxinas, correoelectrónico e desevolvimento depáxinas web a prezos moi bai-xos. Algo que tamén está a ofre-cer o Parque Tecnolóxico deGaliza de xeito gratuito.

No comércio electrónico, Galimar-ket (galimarket.com) compite conPazo Galego (pazogalego.com,do Parque Tecnolóxico de Ouren-se) e Comarcas de Galiza (co-marcasdegalicia.com, da Secreta-ria Xeral de Planificación e De-senvolvimento Comarcal). As tresvenden alimentos e artesania efanse competéncia entre elas eás empresas privadas.

A asociación de empresas ga-legas na internet, Eganet, denun-ciou recentemente a competén-cia desleal que supuñan as acti-vidades tanto no comércio elec-trónico como na prestación deservizos na rede, posto que haiempresas privadas que realizanas mesmas actividades pero quenon contan con axudas públicas.

O secretário de Desenvolvimen-to Comarcal, André Precedo,asegurou que “a nosa web estáa apoiar a artesáns e pequenosempresários que de nengun mo-do acederian á rede”. Mália aaseveración, vários dos arte-sáns que aparecen en Comar-cas de Galiza son clientes dou-tras empresas privadas na inter-net desde hai anos.♦


16

Debate no Coveloao redor da problemática do lobo

Debater e coñecer a situaciónactual do lobo tanto na Galizacomo no resto da península eoferecer propostas tendentesá conservación da espécie,son alguns dos obxectivosdas II Xornadas sobre o Lobo,que se desenvolven no Cove-lo os dias 26 e 27 de Xaneiro.O programa comeza oVenres cunha charla ás tres emedia na que o biólogo PedroAlonso explicará aos alunosde secundária do Covelo ocomportamento e os hábitosdo lobo, para despois, ás seisda tarde, no centro social deMaceira, comentar a proble-mática da sua conservación.O Sábado proxectarase undocumental á seis para pasara unha mesa redonda, taménen Maceira, na que participanFelipe Baldés, do grupo Hábi-tat da Coruña, Francisco Ca-rro, biólogo, Xose Manuel Pu-ga, do Sindicato Labrego, Xu-lio Vázquez Domínguez, se-cretário da Asociación de Ga-deiros do Covelo, XoséManuel Fernández Ruibal,presidente do coto de caza deGodóns, e un representanteda consellaria de MéioAmbiente.♦

Mocidade ea construción nacionalnas xornadas da AMI

Até o 18 de Xaneiro desen-vólvense as III Jornadas daMocidade Galega, organiza-das pola AMI na Faculdadede Xornalismo baixo o lema“Debatendo o presente,construíndo o futuro: enxer-gando a liberdade”. Come-zaron o 15 de Xaneiro cun-ha conferéncia ao redor dasdrogodependéncias. O futu-ro da música foi debatido oMartes 16 con integrantesde grupos máisrepresentantes de distribui-doras e da Asociación deMúsicos en Língua Galega.Francisco Sebio, da CUT, eBautista Vega, da CIG, fala-ron do sindicalismonacionalista o Mércores, eMiguel Garcia e Izaskun Ga-larza pechan as xornadas oXoves 18 cunha conferénciasobre o papel da mocidadena construción nacional.♦♦

Visitante nº 200.000para o museudo Castro de Viladonga

Chegou o 30 de Decembrodo 2000 o visitante número200.000 ao museu do Castrode Viladonga, aberto en No-vembro de 1986 no concellode Castro de Rei e dirixidopor Felipe Arias. Ademaisven de editarse a publicaciónUn dia no Castro de Viladon-ga, pola Asociación de Ami-gos do Museu en colabora-ción coas Brigadas enDefensa do Património Chai-rego, e na que através dedebuxos e breves textosamosa a riqueza deste xace-mento. Será distribuído entreos escolares que visiten omuseu.♦

Pedro Saco moi relacionado con New Consulting,co Instituto de Investigacións Tecnolóxicas e con galimarket.com

O Laboratório de Sistemas da Universidade de Santiagorealiza traballos para a empresa dun dos coordenadores

Galimarket, NewConsulting e o grupomultimédia doLaboratório deSistemas daUniversidade deSantiago teñen unhaestreita relación entreeles e co coordenadordo laboratório, PedroSaco, na fotografia.

Comarcas de Galicia e Pazo Galego ofere-cen produtos semellantes e fanse competén-cia entre elas e outras páxinas privadas.

✒ CÉSAR LORENZO GIL

Lonxe de máis parecen estaraqueles tempos nos que oCelta era exemplo de bonxogo en toda Europa. Esque-cidos e con balor ficaron osbons intres de futbol que aequipa viguesa deu para ahistória na liga española ena Copa da Uefa. A forte cri-se de resultados que atrave-sa o conxunto galego volveuabrir as campas das pantas-mas do descenso, soterra-das no profundo desde 1992.

Arestora, o Celta está a trespontos dos postos de descensoá segunda división. O cadro dexogadores que dirixe o arago-nés Víctor Fernández confir-mouse como a gran decepcióndo campionato e a sua traxectó-ria negativa lembra moito á quesufriron outras equipas de altoorzamento, como o Atlético deMadrid ou o Bétis, agora na ca-tegoria inferior. Por que o Celtase atopa neste burato se só haiun mes aínda se pensaba enloitar polo título de liga?

O último mes foi un precipíciosen fundo para o Celta. Desde otriunfo colleitado diante do Má-laga –cun gol en fora de xogo–,os celestes non conseguiron ga-ñar tres pontos dunha soa vez.Velaí o principal problema dobalompé: os resultados. Baixoeste tópico, adestrador, presi-dente e xogadores quixeron ex-plicar o fundo e a forma da cri-se. “Cando o balón non quereentrar, calquer comentário so-bra”, afirmou o máximo dirixentedo club, Horácio Gómez.

Mais a realidade é que a xeiranegativa ten unhas orixes espe-cíficas e uns responsábeis. Cer-to é que no deporte toman forzaconceptos como o azar e o con-torno, mais coa estatística naman, o lóxico é que as escadrascon maior investimento e mellorxestión poidan manter os seusobxectivos. Cando un proxectofalla é nestes dous pontos ondeseguramente está o problema.

Como en calquera crise de re-

sultados, o primeiro acusado foiVíctor Fernández. Sobre assuas costas sempre pesarán asculpas pola pobre imaxe dos fut-bolistas ao seu cargo e desde amaioria dos meios galegos crití-case o xeito co que encarou es-ta tempada. Paradoxalmente,para os xornalistas deportivosde Madrid, Fernández segue aser un adestrador modélico econ gran carisma, non causantesenón prexudicado pola situa-ción actual.

A mansión sen alicerces

O consello de Administración doCelta rematou o milénio adqui-rindo unha histórica mansiónperto do Castro, en Vigo, paraconvertela na sua sede social.Horácio Gómez cumpria asi un-ha das suas promesas candodecidiu facer unha ampliaciónde capital no pasado verán. Da-quela, adicouse con urxéncia acomprar xogadores que abafa-sen o intento de motin entre oaccionariado. A suposta fortale-za deportiva, precisa para man-ter o estátus empresarial, sal-voulle a cabeza. Hoxe demós-trase que a xestión non foi aidónea.

Gómez fixo o ridículo diante daopinión pública ao final da pasa-da campaña. O Celta, logo dun-ha recta final de liga ben triste,ficou fora da Copa da Uefa e afigura de Fernández acabou moidanada. Loitas económicas epolíticas criaron unha forte divi-sión no seo do club respecto ánecesidade de renovar ou dei-xar marchar o adestrador. O za-ragozano procurou novos airesmais non os achou. O seu re-presentante estivo en perma-nente contacto co entón presi-dente do Madrid, Lorenzo Sanz,para colocalo no banquillo bran-co. Para logralo, Fernández deunovamente o pulo aos meiosestatais, grácias ao posto de co-mentarista da Eurocopa de Ho-landa e Bélxica. Nese momento,cando o chamaba o presidentedo Celta, sempre comunicaba.O teléfono estaba só libre paraas liñas procedentes do Ber-nabeu. Mais, ao final, Sanz con-

fiou novamente en Vicente delBosque e Víctor Fernández tivoque asinar co Celta. O vestiárioagardaba intranquilo o seu re-greso.

Por primeira vez na década,moitos xogadores criticaron oxeito de traballar de Fernándeza pasada tempada. Dos disiden-tes, só permanece Goran Djoro-

vic, mercé á sua moita calidadee ao seu interese de seguir en-tre a elite do futbol europeu decara á sinatura do seu derradei-ro gran contrato (o iugoslavo vaipara os 30 anos). Revivo, Ma-zinho e Dutruel deixáronlle a ca-sa libre de protestas, mais outravez o preparador non soubo cal-mar a treboada que el mesmoprovocou.♦


O pexegueiro é unha árboreque, no dicir dos especialistas,presenta distintas variedades,das que podemos constatar enGaliza o pavieiro, o abrideiro,o xilmendreiro, o albercheiro eoutras. Parece que a especie éorixinaria de Persia, e así o re-colle o seu nome científico. Apalabra latina para denomina-lo era persicus, da que provén onome galego, xa sexa coa va-riante máis fiel á pronuncia eacentuación latina (pésego) oucoas variantes mais alonxadas(pexego, prexego). Igual orixeten o nome da herba pexegueiraque podemos atopar denomi-nada co cultismo persicaria.

En francés, a palabra derivadade persicus é pêche que se lleaplica ao melocotón. O motivoé que esta froita é outra varia-dade da especie da que estamosa falar. A palabra melocotónprocede do latín malu cotoniumque denominaba o marmelo.Xa falamos noutra ocasión domarmelo e de cómo a palabramarmelada pasou dende o por-tugués a distintas linguas.

E xa que tratamos de froitas ede países do Oriente ben afas-tados de nós, diremos que onome da ameixa ten a súa ori-xe en Damasco pois procede,mediante unha complicadaevolución, da palabra damas-cena. Mais doado é recoñecera procedencia doutras froitaspolos seus nomes no caso doxaponés ou do paraguaio.

Distintos nomes de froitos, ár-bores, plantas ou animais exó-ticos foron adaptados dende assúas linguas orixinais ao portu-gués polos navegantes lusos epasaron despois ás linguas eu-ropeas. É o caso de banana,bambú, mangostán, mango, co-pra, tapioca, xaguar ou cobaia.Outras veces foron os portu-gueses os que lle impuxeron áplanta, froito ou animal un no-me procedente da súa propialingua; é o que aconteceu concoco que recibiu esa denomina-ción en lembranza da cabezado coco co que antes se asusta-ba aos nenos (e que en galegopreferimos chamar co aumen-tativo cocón, relacionado evi-dentemente coa coca das festasde Redondela e Santiago).Igual ocorreu con cobra, nomexenérico de todas as serpes engalegoportugués que se lle apli-cou tamén a unha especie des-pois coñecida en distintas lin-guas con esa denominación.

E volvendo ao país polo quecomezabamos este artigo, di-remos que tamén se lle atribúeunha orixe persa á persiana(ao obxecto, non á palabra)que entrou na nosa linguaprocedente do francés (a pala-bra, non o obxecto).♦

O FÍO DA LINGUA

Pexegos eameixas

HENRIQUE HARGUINDEY

O Celta atravesa a sua pior crise desde 1997

As pantasmas do descenso pairan outravoltasobre Balaídos

Deportes

Denantes de renovar co Cel-ta, Víctor Fernández exixiuque se incorporasen ao clubun feixe de futbolistas do seugusto. O presidente aceptoue, preocupado polas loitasno seo do club, asinou a ca-rreira a chegada do porteiroPablo Cavallero, o medio-campista Vágner Nunes e odianteiro Henrique Catanha,entre outros, chamados a sercoluna vertebral do proxecto.

Coas pezas ao seu xeito, oadestrador non soubo reiven-tar o sistema ideal para con-servar o brillo dos últimosanos. A marcha de Claude Ma-kelele significou o ocaso do

dobre pivote que Javier Irure-ta introducira através de Ma-zinho e Ito, en 1997. Tres anosdespois, Fernández non sedecatou de que no cadro ac-tual, só Éverton Giovanellademostrou a competéncia su-ficiente. Aínda asi, o sistemaherdado seguiu invariábel, apesar tamén da intermitentelesión de Alexander Mostovoi.

Outras lesións, na defensa,servíronlle de excusa ao téc-nico para xustificar certosproblemas no início da cam-paña, mais a crise chegoucando se asumiron as longasbaixas de Sergio e Manolo echegou o reforzo do arxenti-

no Berizzo. No entanto, asconstantes mudanzas no on-ce inicial deterioraron a evo-lución do conxunto.

Fora do céspede, as tensiónsno vestiário foron en aumen-to. Vágner rapidamente criti-cou a quen o chamara a Vigopor non darlle minutos des-pois. Os bons salários e oclima de excesiva acomoda-ción tiráronlles motivaciónsaos futbolistas, ben máispreocupados polos seus pro-gramas de fin de semana ánoite ou posíbeis novos con-tratos que por loitar Domingoa Domingo por vencer. Aíndaresoan as palabras de Víctor

Fernández cando o Celta es-taba entre os primeiros noinício desta liga. “Non nosenganemos, o Barcelona e oMadrid son os que teñen quepelexar polos títulos. Nós so-mos unha equipa pequena,con pequenos obxectivos.”

Deste xeito, entrementresHorácio Gómez ratifica cada24 horas ao seu técnico,ninguén sabe se un novotropezo servirá para mudarradicalmente a situación ac-tual ou será un chanzo máisna carreira atropelada dun-ha directiva e un técnicoque non quixeron reaccio-nar a tempo.♦♦

Os borróns de Víctor

Víctor Fernández, adestrador do Celta desde 1998.

LALO

R. V

ILLA

R


18

✒ G. NUNO DE FARIA / PORTO

Confirmou-se o receio que to-dos os candidatos às eleiçõespresidenciais portuguesasmanifestaram no decurso dacampanha, ou seja, os portu-gueses votam cada vez me-nos e a abstenção vai anti-gindo níveis preocupantes.

Apesar deste cenário, dos8.739.376 inscritos votaram4.450.361. Jorge Sampaio conse-guiu a sua maior votação de sem-pre (55,8%), deixando os restan-tes candidatos a grande distanciae a saber: Ferreira do Amaral(PSD) 34,5%, António Abreu(PCP) 5,1%, Fernando Rosas(Bloco de Esquerda) 2,98% eGarcia Pereira (MRPP) 1´5%.

A despeito da abstenção verifi-cada, cujo índice é o máis ele-vado que se regista em eleiçõespresidenciais, Jorge Sampaiofez questão de relevar a legiti-midade da sua reeleição, numacrítica directa aos que, e desdelogo, pretenderam valorizar osnumeros da abstenção, subesti-mando, assim, o resultado al-cançado pelo vencedor.

Esse aspecto foi referido pelopresidente reeleito na breve de-claração que proferiu, minimi-zando o factor abstenção ao de-clarar que o importante é con-vencer os portugueses de que

no futuro o apoio ao sistema vaiser maior. “É um problema detodos nós. Prefiro realçar a vitó-ria incontestável que obtive. Se-rei como sempre fui o presiden-te de todos os portugueses. Serpróximo dos cidadãos, atentoaos seus problemas, decidido e

interviniente sem abdicar denenhum dos meus poderesconstitucionais.Quero sacudir aresignação e a inércia.”

Ainda sobre a abstenção o pri-meiro-ministro António Guterresatribuiu a fraca afluência dos

portugueses aos locais de votoao facto das presentes eleiçõespresidenciais “terem um vence-dor antecipado”, não deixandode reconhecer que este compor-tamento do eleitorado lusoconstitui uma alarma para ospolíticos “um sério aviso dos ci-dadãos contra a politiquice e apequena querela alimentadaspor certos políticos e alguma co-municação social”

À esquerda e à direitado Vencedor

Se olharamos para estes resul-tados eleitorais numa perspecti-va de blocos, a esquerda saiinequivocamente vencedora.

Mas, e neste ambito, o candidatodo Partido Comunista Português(PCP), António Abreu, tal comose esperava é o mais prejudica-do, pois ficou a cerca de metade(5%) do resultado obtido peloPCP (9´6%) nas eleições legislati-vas. Dos 400/500 mil votos PCP,António Abreu recebeu 221.000.

Seja como for, o PCP acabou, eem circunstacias nada fáceis,por fixar o seu eleitorado. É cer-to que parte do seu eleitoradooptou por votos nulos e brancos-cerca de 3% no total-, por Jor-ge Sampaio e também, emborade forma pouco sigñificativa, pe-lo candidato do Bloco de Es-querda, Fernando Rosas (3%),

subindo um ponto percentualem relação às legislativas de99. O grande descalabro surgeno centro-direita, cujo candidatoFerreira do Amaral (PSD-CDS/PP) obteve “a maior derro-ta de sempre”, ou seja, muitoáquem do somatório PSD/PPnas legislativas(cerca de 50%).

Ataques incomprensiveis, intri-gas e ressentimentos foi o quecaracterizou o trabalho conjuntodas duas forças político-partidá-rias, com os sociais democratascom muitas razões de queixa dolíder dos populares, Paulo Por-tas, a quem acusam de boicote-ar, permanentemente, a candi-datura de Ferreira do Amaral.

Nestas eleições observaram-se vários boicotes de popu-lações do interior do país e pe-los motivos de sempre: faltade condições de habitabilida-de, estradas e outras infraes-truturas deficientes.

Jorge Sampaio vai para o se-gundo e último mandato comosupremo magistrado da Nação.Os portugueses aguardam quevenha a ser mais intervenienteno que respeita á utilização dospoderes que lhe são conferidospela Constituição da República,concretamente no que concernea uma maior fiscalização à ac-tuação do Governo (PS) presidi-do por António Guterres.♦

Abstenção Rondou os 50%

Jorge Sampaio reeleito presidente de Portugal

Jorge Sampaio.

NOVIDADES INFANTIS DE A NOSA TERRA

Os Bolechas xogan co ordenador Os Bolechas teñen medo O lobo sen rabo (Contos Populares)

Os Bolechas mercan roupa Os Bolechas van pola rua Xan sen coidados (Contos Populares)


19

✒ A. EIRÉ

Aproveitar o terrorismo paradesgastar o nacionalismo e fa-cer da loita policial contra ETAa sua principal baza eleitoral,implantar un nacionalismo deEstado, uniformizar o ensinoda história ou minguar o ensi-no das línguas autóctonas,son estratéxias que quedanclaramente definidas nun do-cumento conxunto elaboradopolo Partido Popular do PaísBasco e o Partido Popular deCatalunya nunha reunión cele-brada o 21 de Outubro de 1997en Bilbo, ao que tivo acceso ANosa Terra. Nel aparecen no-mes e apelidos como FernadoSavater e Jon Juaristi comoimportantes colaboradores.

O PP procura polarizar ao seucarón o “sentimento de repulsaa ETA e aos nacionalismos”cunha “explotación intelixente emedida das coxunturas que senos apresentan”. Asi definen asua estratéxia nun documentoasinado en 1997 polo PP dasVascongadas e o PP de Cata-lunya. Cal é está coxuntura fa-borábel? Nen máis nen menosque o terrorismo de ETA. Asi,acordan “facer da loita anti ETAunha das principais bazas elei-torais do partido, sacando o má-ximo proveito posíbel do climacada vez máis antibascoexistente na sociedade españo-la e adoptando unha actitudeclaramente contemporizadoraante a existéncia do terrorismo”.

A aposta do PP está “enteira-mente baseada na via policial,que rechace as iniciativas degrupos como Elkarri, pois ten-den a sacarlle protagonismo aoproxecto Popular”.

Neste documento do PP, afír-mase que este partido ten, xun-to co PSOE e IU, “o deber de li-derar o firme proceso de implan-tación do sentido de respeito á

identidade española, para o cal,considérase necesário aprovei-tar as condicións favorábeis pa-ra avanzar no desgaste do dis-curso nacionalista”.

Ensino da história edas línguas autóctonas

Para afondar nesta dirección odocumento propón, entre outrasmedidas, a de “correxir o enfo-que nacionalista que actualmen-te se está a dar á educación nascomunidades basca e catalana,através de directrices que insis-tan na necesidade de adoptar epriorizar critérios uniformistas eunitaristas na impartición daHistória de España”.

Así mesmo, propón “introducirmedidas que contrarresten atendéncia cara a xeralización daeducación” nos idiomas autócto-nos. No caso basco tratan de

por en marcha medidas “parafrear a implantación do modeloD” (lembrese a campaña desa-tada contra das ikastolas).

Outra das propostas é contactarcos “intelectuais locais” que co-mezan a repudiar ao nacionalis-mo e aceitan non só o senti-mento español senón a necesi-dade de contrarrestar o “na-cionalismo local coa implanta-ción dun nacionalismo de Esta-do”. Neste senso citan a JonJuaristi e Fernando Savater co-mo “casos dignos de mención”.

Tamén valoran “moi positiva-mente” a evolución dos meiosde comunicación, “apontándosea particularidade de contar noPaís Basco co apoio do máispotente grupo de prensa escrita(Grupo Correo)”. Afírmase ta-mén que, despois da morte deMiguel Ánxel Blanco percébese

un “claro auxe mediático do par-tido”. Apóntase como signos darevalorización da cultura espa-ñola a construción de prazas detouros como a de Donostia.

En Catalunya valoran como posi-tivo as iniciativas mornas que es-tán a xurdir contra “a imposicióndo catalán, que abrazan con fer-vor o concepto de España e osvalores españois”. O PP de Ca-talunya aboga no documento porun achegamento “ainda máis es-treito se cabe” coas asociaciónsque traballen “neste liña na áreada língua” como a Miguel deCervantes, a Asociación para aToleráncia ou CADECA, que “de-ben de contar con apoio finan-cieiro por parte do partido, supe-rior ao actual”. Afirman taménque deben de entablar relacciónsmáis estreitas con entidades co-mo o Foro Babel que, “mália aestar na órbita comunista-socia-lista, traballan no mesmo sensoe co mesmo espírito”.

Tamén propoñen como liña detraballo a de fomentar os contac-tos coas Casas Rexionais, peroapontan as deficiéncias “aindaexistentes no control dos mediosde comunicación en Catalunya,onde o PSC-PSOE exerce unhasupremacia case monolítica anteo desespero, todo sexa dito, domundo catalanista”.

O daquela secretário xeral do PPen Catalunya, Fernández Díaz,comprometeuse a entregar un in-forme aos seus compañeirosbascos sobre as iniciativas quelevaron a cabo para provocar “re-accións favorábeis para os inte-reses de España e do PP, sobretodo entre a povoación emigradaresidente en Catalunya”.

Noutra orde de cousas, trasmíti-selle á dirección nacional do PPo “extremo inconveniente” a pro-ceder á devolución do patrimó-nio histórico a partidos como oPNV ou ERC.♦

Pujol descartaunha rotura de CiU

O presidente da Generalitatde Catalunya non cre que osrumores de rotura rematenpor concretarse. “Seria undisparate”, afirmou elembrou que a coalición exis-te desde hai máis de vinteanos. Pujol considera que onomeamento de Artur Mascomo primeiro conselleiro doseu governo non significadesignar un sucesor. Por ou-tra banda, a secretária xeralde Uniò Democràtica de Ca-talunya, Núria de Gispert, ta-mén descartou calquer rotu-ra. Como suxeriu Pujol, a co-alición convén a ambas for-zas e a sua separación trae-ria un futuro escuro tanto pa-ra Uniò como paraConvergència. Iso si, desdeUniò reclámase un procesode refundación.♦

Aznar reforza coa suapreséncia a homenaxea Gregorio Ordóñez

Aos populares non llessentou ben a homenaxe“en solitário” ao asasinadoErnest Lluch, e agora pre-paran para o 25 de Xaneiroun acto na memória deGregorio Ordoñez, o quefora presidente do PP enGuipuzcoa, no que vai par-ticipar a sua cúpula. Cúm-prense seis anos do seuasasinato a mans da ETA.O mesmo presidente doGoverno, José Mª Aznar,estará presente en Donós-tia, mália que o partido de-batiu a sua seguridade traso atentado fallido o 9 deXaneiro no cemitério de Za-rautz. Ali era homenaxeadoa outro morto, o concellei-ro Jose Ignacio Iruretago-yena. Aznar estaráacompañado ademais dosecretário xeral dos popu-lares, Javier Arenas, e doministro do Interior e can-didato a lehendakari, JaimeMayor Oreja. O PP negára-se a asistir á homenaxe aoex ministro socialista Lluchao entender que “vítimasson todas e non unha”.♦♦

O Supremo condea a tresanos a un empresáriopor vertidos a un rio

Só unha senténcia anteriorpor delicto ecolóxico –de 4anos de cadea– supera ácondea de 3 anos de prisiónmenor e unha multa de catromillóns de pesetas que o Tri-bunal Supremo ven de impo-ñer ao empresário de Tarra-gona, Agustin Prieto. A em-presa Derivados de Minera-les y Metales adícase aaproveitar os metais das ba-terias de combustión da au-tomoción. Os resíduos nonrecebian nengun tratamentoe eran vertidos ao rio Anoia,afluente do Llobregat, eafectaron a un pozo do quese abastecian os viciños. AAudiéncia Provincial de Bar-celona condeárao a cincoanos de prisión, unha multade sete millóns de pesetas etres anos de inabilitación nosector.♦♦

Decidiu en 1997 ‘facer da loita contra ETA unha das principais bazas electorais’ eimplantar un ‘nacionalismo de Estado’

Un documento do PP mostra como aproveitaro terrorismo para desgastar ao nacionalismo

Pode un Governo admitir impudicamente asua subordinación informativa respeito do po-der militar e non pasar nada en absoluto? Co-mo cabe cualificar un réxime político onde oprincipal partido da oposición na cena estatalnon fai cuestión (casus belli, e nunca mellordito) deste asunto? Cal é o verdadeiro grao decontrol democrático sobre o neocolonialismomilitar que se está a verificar na Europa fron-te aos nosos fuciños (Balcáns)? Lembra al-guen a Javier Solana? É Tony Blair algo máisque un simpático delegado do governo USAen Europa, primeiro sob as ordes de Clinton eagora sob as de Bush-Colin Powell?

Dician os clásicos do marxismo que o poderreal nos Estados de natureza burguesa era opoder militar, isto é, o monopólio da violén-cia que se arroga o Estado nas sociedadespretensamente civilizadas.

Lembremos várias cousas:

1. A coerción que o poder militar españolempregou para condicionar a elaboración daConstitución española.

2. A coerción que o poder militar españolnon duvidou en empregar para condicionar aevolución política do réxime democráticoxurdido após a morte do ditador fascista (23-F entre outros fitos).

3. A coerción con que o poder militartransnacionalizado e unipolar (OTAN) con-diciona dinámicas políticas internas de Esta-dos soberanos baixo a coartada da interven-ción humanitária (desde Nicaragua até Líbiapasando por Iraque e Xugoslávia).

4. A coerción con que ese condicionamen-

to militar se expresa: emprego de uránio em-pobrecido nunha misión de carácter humani-tária. Isto é, para que os sérbios non limpenetnicamente aos kosovares, que mellor cousaque gasearmos a sérbios e kosovares xuntos.

5. O xeito en que se produciu a integra-ción final do Estado español na estrutura mi-litar integrada da OTAN: desconsiderando oresultado do referendo, cuxa convocatória foirecoñecida por Felipe González como omaior erro da sua carreira política.

É-lle fundamental aos promotores da conti-nuidade do status quo que se asuma como na-tural a hierarquización dos poderes. O Execu-tivo non só está a cuestionar a lexitimidadedo poder xudicial (caso Liaño), mais taménestá a enviar a mensaxe de que por enriba delse acha a ponta do fusil.♦

MilitaresXOSÉ MEXUTO

Carlos Iturgaiz, adail basco do PP, foi un dos redactores do documento antinacionalista.

Os informes e resolucións daONU recollen ou omiten signi-ficativamente as manobrasobstrucionistas de Marrocoscontra a letra e o espírito doPlano de Paz aceptado porambas partes en 1991, en tan-to se recoñece, ao tempo, aplena dispoñibilidade doFrente Polisario para resolveros temas pendentes. Non pa-rece razoable, entón, repartirao 50 por cento a responsabi-lidade do incumprimento dascondicións de dito Plano?

Un dos problemas que vén difi-cultando até agora a aplicacióndo Plano de Paz deriva do feitode que a ONU non mantén unhapostura clara que indique queparte vén obstaculizando o pro-ceso, xa que esto obrigaríao aadoptar sancións contra Marro-cos, e non parece que a ONUestea polo labor neste momen-to. O organismo internacionalnon distingue entre agredido e

agresor, unicamente valora quehai duas partes en conflito etenta buscar un entendimentosen consideirar o feito xurídicoque leva consigo a posición decadaquén. Nós temos insistidoen por que a ONU non ten unhapostura forte diante das mano-bras dilatórias da parte agreso-ra. A resposta sempre xira entorno á aplicación do artigo 6 deNacións Unidas. Por esta razóno proceso non puido avanzar.

Dá a impresión de que a es-tratéxia de Marrocos logrou oseu obxectivo: paralizar oproceso de paz e, á vez, deterunha guerra gravosa para aeconomia marroqui e impopu-lar para a povoación, sen re-nunciar a consolidar a sua po-sición no território

Hai que recoñecer que conse-guiron estes obxectivos, peroesto non vai durar, porque o Po-lisario asinou o alto o fogo a

cámbio da celebración do re-ferendo. Se o referendo non secelebra, a misión de NaciónsUnidas no Sáhara xa non terianengun sentido. A ONU estáaqui para organizar o plebiscito,non para frear os saharauis nenpara defender os marroquis. Sea ONU se vai converter en de-fensor da preséncia marroqui nonoso território, para os saha-rauis xa non haberia motivo nenxustificación para prolongar a in-vasión. O seu propio nome indí-cao: a Minurso significa Misióndas Nacións Unidas para a Or-ganización do Referendo. Non épara outra cousa. No caso dedesviarse da súa misión, os sa-harauis tomarian a iniciativa ese liberarian de calquer compro-miso para buscar a mellor fór-mula de defensa dos seus direi-tos. Ao longo deste ano, todasas rexións militares do Polisarioorganizaron manobras para de-mostrar que nos estamos prepa-rando para a outra opción, se

non hai un avance no procesode paz. A partir dese momentoa responsabilidade caerá total-mente sobre Marrocos.

Dá a sensación de que os re-presentantes saharauis cedencontinuamente nas nego-ciacións, mentras que os ma-rroquis non fan máis ca poñerpedras no camiño

O obxectivo dos saharauis é li-berar o seu territorio. Temosaceptado o referendo, seguros econfiados en que o seu resulta-do será favorábel á independén-cia. Os marroquis tentan por to-dos os médios obstaculizar asua organización. Nembargan-tes, facemos todo o necesáriopara demostrar que si se podecelebrar. Todo o demais é se-cundario, xa que son os votan-tes quen van a decidir. Efectiva-mente, aceptamos condiciónsdesfavorábeis, como a presén-cia da administración ou o exér-

cito marroqui no Sáhara ou a li-beración dun número determi-nado de presos para demostrara nosa mellor vontade. Inclusotemos visitado os supostos sa-harauis que Marrocos pretendeincluír no censo, trasladándonosa Marrakesh, a Rabat e a Fez,onde todo o mundo sabe quenon hai saharauis. Actuandodeste xeito pretendemos quitar-lle a Marrocos calquer pretextoen contra do proceso. Asi e to-do, algunhas destas concesiónscontribuíron a mellorar a posi-ción do Frente Polisario en can-to movimento comprensivo,equilibrado, non estremista, quebusca solucións pacíficas. Asconcesións, en definitiva, hanverse desde unha perspectivapositiva.

O secretario xeral da ONU, noseu último informe, dubida doéxito de novas reunións entreas partes, a menos que Rabatestea disposto a oferecer ouapoiar algunha devolución daautoridade governamental pa-ra os habitantes do território.Neste sentido, Marrocos pro-puxo conversas directas parabuscar unha solución políticaen tanto se respecte a sua so-berania. Esta é a denominadaTerceira Via, pola que se lleoutorgaria ao Sáhara unhacerta autonomia ,dependentedo réxime alauita. Cal é a pos-tura do Frente Polisario anteeste oferecimento?

O Frente Polisario rexeitou noseu momento esta oferta porquea solución debe pasar exclusi-vamente pola celebración do re-ferendo. Este é o único camiñoválido para o povo do Sáhara.Sábese que os 86.000 votantesidentificados son favorábeis nun99 por cento á independéncia.Por iso Marrocos non o quere,porque sabe que a consultaequivale á emancipación.

Un Sáhara independente proba-belmente criaria unha desesta-bilización en Marrocos, sobre to-do despois da chegada do novorei, e é a partir da proclamaciónde Mohamed VI cando se pro-pón esa saída intermédia. Estaidea foi rexeitada polo FrentePolisario na última negociaciónde Berlín, na que Marrocos senegou a discutir calquer aspectorelacionado coa celebración doplebiscito, oferecéndose a dialo-gar connosco unha soluciónpartindo da soberania de Marro-cos e respeitando a integridadedo território. Esta posíbel solu-ción benefícia exclusivamente aMarrocos e o Polisário non estádisposto a aceptala, xa que haiun Plano de Paz da ONU quehai que cumprir. Nengun paísrecoñece a soberania de Marro-cos sobre o Sáhara e deben seros saharauis os que decidan oseu futuro.

Annan agrega que se non seproducen avances, a Minursodeberia comezar a resolver osrecursos pendentes no proce-so de identificación, pero conindependencia do tempo quepoida levar completalos. ¿Po-deria criarse unha situaciónde fatiga diplomática e un de-sinterese crecente da comuni-dade internacional?

Este é un dos obxectivos quedesde o principio ten perseguidoMarrocos, pero nós temos apre-sentado suxestións para acele-rar os recursos e acadar resulta-dos inmediatos. Esto dependedo persoal con que conte a


20

Abdelcader Taleb Omar

‘O povo saharaui só aceptará o futuroque dite o referendo’

✒ JUAN ARIASSMARA (SÁHARA OCIDENTAL)

Abdelcader Taleb Omar é unha voz autorizada para explicar a situación do Sáhara. Foi un dos cinco fundadoresdo Frente Polisário, tivo ao seu cargo a carteira de Interior no governo exiliado e desempeñou durante anos apresidéncia do Parlamento saharaui. Na actualidade está considerado o número dous do frente independentista.

(continua na páxina seguinte)

ONU. Temos suxerido porexemplo que en lugar de abrirvintecincos oficinas se abrancen e deste xeito se poida ace-lera-la cuestión dos recursos.

A ONU ten dito, e nesto esta-mos plenamente de acordo, quea revisión dos recursos non de-be converterse nun novo proce-so de identificación, senón queunicamente deben revisarseaqueles que achegaran novoselementos de estudo. Os marro-quinos apresentaron outra veztodos aqueles que no seu díaforon rexeitados e isto vai encontra do procedimento. Nasmans da ONU está gañar tempoe evitar que transcorran tres oucatro anos gastando entre co-renta ou cincuenta millóns dedólares anuais. Claro que haiquen di que a Francia, porexemplo, benefícialle máis sub-vencionar a preséncia da Minur-so no Sáhara que subministrarmaterial bélico a Marrocos unhavez reanudada a guerra, poisneste caso o custo para os fran-ceses seria maior.

No caso hipótetico de que aspartes non aceptaran definiti-vamente as listas de votantes,poderían darse tensións den-tro do Frente Polisário, entreos partidários de buscar unhasolución negociada e os queentenden que despois de tan-tos anos de espera só se po-de obter como recompensa aindependéncia?

Até agora non hai nengunha di-verxéncia nen diferentes pontosde vista sobre o obxectivo final,que é a independéncia. Sabe-mos que de Marrocos non pode-mos obter nada. A opiniónmaioritaria xorde da convenién-cia de chegar aos nosos obxec-tivos pola via pacífica, pero seesto non é posíbel maioritaria-mente estamos dispostos a vol-ver a tomar as armas.

Avanzado o proceso e unhavez concluída a repatriacióndos refuxiados saharauis.Contemplan vostedes a posi-bilidade de que Marrocos eli-xa un momento axeitado paraa sua retirada do referendoalegando ter motivos que xus-tificaran tal decisión, dadoque con esta manobra o réxi-me alauita trataria de obrigará comunidade internacional aaceptar unha situación de fei-tos consumados? Hai quepensar que unha vez que osrefuxiados foran instaladosnos centros de acollida situa-dos nos territórios ocupadossería prácticamente imposíbeldar marcha atrás.

Claro, todo é posíbel. Marrocospode actuar asi, pero os saha-rauis temos pensado nesaeventualidade, e por iso unhaparte do exército estará acanto-nada en pontos determinados.O Frente Polisário vai conservaro seu material de guerra e a suacapacidade de mobilización.Esa actuación demostraria a fal-ta de solución ao conflicto e se-ria unha mostra máis da políticade chantaxe e de incumprimen-to da sua palabra que vén utili-zando Marrocos. Esto, en cantoconcerne a nós; en canto á co-munidade internacional se dariaunha situación de auténtico ridí-culo se aceptase ese feito con-sumado, pois demostraria que aONU non valeria para nada.

Estados Unidos e Europaamósanse a favor do Plano

de Paz, pero á vez respaldana un governo en Rabat quelles asegura os seus intere-ses como aliado de Ocidentefronte ao islamismo radical,o que reporta ao réxime ma-rroqui benefícios políticos,mil i tares e económicos.Fronte a esta situación, quepode oferecer o povo saha-raui?

O povo saharaui oferece a paze a estabilidade na rexión paraque exista colaboración e coo-peración entre os seus estados.Unha zona en conflito e en con-tínua tensión dirixe os seus re-cursos económicos cara á gue-rra e non cara á solución dosseus problemas sociais. ParaEuropa, un Magreb unido e es-tábel, sen problemas, é un ele-

mento de seguridade e un freo áemigración. Seria un mercadomoi interesante para os EstadosUnidos tamén. Sen estabilidade,o Magreb é un conglomerado deconstantes fricións que a nin-guén benefícian. Arranxar acuestión do Sáhara supón me-llorar as condicións de vida eaumentar a cooperación e o en-tendimento con esta zona.♦


21

Morre asasinadoo presidente do Congo, Laurent Kabila

Segundo as informaciónstransmitidas polo governo deKinshasa, o presidente daRepública Democrática doCongo, Laurent Kabila,morreu asasinado o pasadoMartes, 16 de Xaneiro, notranscurso dun golpe deestado, finalmente fracasado.Arestora, ocupa o poder ofillo do morto, Joseph. Kabilachegou ao poder en 1998,logo de encabezar unharebelión que derrocou aoditador Mobutu Sese Seko,home forte de Fráncia no sulde África. Falta saber comose resolverá a sua sucesión,no médio dunha dura loitapolo control da zona entre ospaíses anticolonialistas(Suláfrica, Zimbabwe e opróprio Congo) e aspoténcias mineiras (Bélxica,Fráncia e Estados Unidos,através de Ruanda eUganda).♦

A especulación imobiliária aumenta as vítimasde El Salvador

A penas dous anosdespois do duro golpe dofuracán Mitch,Centroamérica volveusufrir unha catástrofenatural, xustamente en ElSalvador. As malascondicións de vida e aincapacidade dasinfraestruturas paraamortecer os danos dotremor deixaron no paísmáis de 2.000 vítimas. Ossubúrbios da capital, SanSalvador, foron a zonamáis afectada, coaevacuación de case 45.000persoas. Vários gruposecoloxistas acusaron ogoverno salvadoreño deespeculación ao esqueceras recomendacións dosxeólogos e permitir aconstruciónindiscriminada en terrasinestábeis.♦♦

Kuwait confirmaa proibición de votopara as mulleres

O Tribunal Constitucional deKuwait rexeitou unhademanda, apresentada porun varón, para que asmulleres obtivesen por fin odireito de sufráxio nese paísda Península Arábiga. Otribunal non explicou omotivo da sua negativa,ainda que expertos xurídicosafirmaron que a demandatiña vários defectos deforma. Mais no fundopersiste a preeminéncia daideoloxia islamista, que negacalquer direito público ásmulleres. O Parlamentokuwaiti xa rexeitara o votofeminino en 1999, cando osgrupos progresistasdefenderon na Cámara anecesidade de incluír ametade da povoación nadesputa política. Daquela, ospartidos islámicos econservadores abortaron ocámbio.♦

vén da páxina anterior)

España mantén unha políticade estado na que prima o in-terese polas boas relaciónscon Marrocos, moi condicio-nada polos seus interesesnos caladoiros de pesca dobanco sahariano, polos pro-blemas da emigración e onarcotráfico, sen esquecer ocontencioso de Ceuta e Meli-lla. Se ben o governo espa-ñol insiste en que manténunha postura de neutralidadee de apoio á celebración doreferendo, é inevitábel definiresa neutralidade como relati-va, a pesar de que Españaten contribuído con váriosmillóns de dólares para gas-tos derivados da consulta?

Nós observamos que a políticados diferentes governos de Es-paña está condicionada porestes elementos, aínda queEspaña se poderia liberar dal-guns, como a utilización dapesca como elemento dechantaxe, dado que os marro-quis presionan con algo quenon lles pertence. España de-be xogar un papel a favor daindependéncia do Sáhara por-que se o noso país fose libre,asinariamos tratados pesquei-ros seguros e definitivos.

Todo o mundo sabe que o po-vo do Estado español está a

favor dos saharauis. Pero atéagora o governo español noten actuado ó mesmo nívelque a sua sociedade. Portugal,en troques, xogou un papel im-portantísimo a favor de Timor.Se España fixera o mesmo,moitas cousas mudarian. Nósesperamos que continue esefavorábel movimento social naPenínsula e que influa no go-verno. Pero sabemos que nosó Marrocos utiliza a chantaxecon España. Tamén utiliza es-ta política Fráncia para que Es-paña fique sen facer nada.

Por certo, durante a visita quefixo ás Canárias o presidenteda República Árabe SaharauiDemocrática (RASD), Moha-med Abdelaziz, declarou quese o Sáhara fose independen-te, Galiza non teria problemaspara pescar no seus caladoi-ros. Baixo que condicións seasinaria ese tratado?

Nós non tratariamos co Estadoespañol unicamente o temapesqueiro, falariamos de ou-tros moitos intereses comuns.Imos ser un país que vai nece-sitar moita axuda en diferentescampos. Coido que o elementoda amizade e o dos interesesestratéxicos entre nós vai estarmoi presente. Non sei arestoracales serian as nosas conce-

sións pero cando existe unhavontade política sincera todo odemais vén dado.

Por outra parte, se ben ossaharauis son favorábeis ápreséncia de observadoresespañois no proceso, Marro-cos vétaos na Minurso.

Claro, porque eles saben que osespañois, fora do cargo queocupen, son simpatizantes coacausa do Polisário. Esto non énengun segredo. A ONU evitadesignar observadores españoispor este motivo. Tamen evitandesignar sauditas, por exemplo,porque saben que son favora-beis de antemán a Marrocos.

En todo caso, mentras non sesolucione o conflicto, resultaimprescindíbel que Madrid ce-se de vender armas a Rabat.

Non debe cesar, é que Espa-ña ten que optar por unha es-tratéxia clara. Unha política deneutralidade non é a axeitada.España colonizou este territo-rio e entregouno a condiciónde que se organizara o re-ferendo. España sempre tendefendido o Plano de Paz pe-ro só con palabras: hai que to-mar medidas. Nós non exixi-mos nada máis que a aplica-ción de dito plano.♦

‘Se fosemos independentes,haberia un tratado de pesca definitivo’

A oportunidade para a ONUparece única. Considera que aautodeterminación do povosaharaui avalaria o organismointernacional para asumir conafianzado prestíxio e afinadosprecedentes xurídicos, proce-sos actuais de igual calado?

Por suposto. A importáncia e areputación da ONU depende daresolución dos problemas queten pendentes. O seu prestíxioestá en xogo. Se chega a solu-cións viábeis demostrará queserve para algo e reafirmará asua consideración. Se fracasa,demostrarase que actua comasimple xoguete nas mans dassuperpoténcias, en aberta con-tradición. Ás veces resolve endous ou tres meses un problemaporque hai intereses en xogo,como en Kósovo, pero noutras,o problema dura vinte ou trintaanos sen se abordar seriamen-te. O direito internacional do quefalan é manexado ao seu antollosegundo os seus interesesestratéxicos e esto non é nenlimpo nen honrado.

Nos acampamentos derefuxiados, a ambígua e inde-finida situación actual conver-

teuse nun factor de desánimoe frustración para unha povo-ación que leva vintecincoanos vivindo en condiciónsextremas nunha das zonasmáis inóspitas do Sáhara?

É asi. Pero non é un elementoque vai provocar nengunha mar-cha atrás ou romper filas. Senti-mos o cansazo de esperar o que

ainda non chegou, mais esta es-pera non nos fai rendir nenlevantar a bandeira branca,senón que nos impulsa a buscarsolucións máis axeitadas paraque todo o mundo escoite a nosavoz e entenda a nosa situación.

Finalmente, no momento pre-sente, e cando se están a pro-ducir manobras militares doFrente Polisário, o tempo correa favor ou en contra da paz?

Neste momento, o tempo correen contra da paz, porque os sa-harauis levamos esperando xanove anos e non se acadou nin-gunha solución. Temos claro queunha parte xa non quere xogarporque sabe que vai perder. Oárbitro non quere obrigarlle aque xogue. Nós, como parte ga-ñadora, non podemos aceptarque a outra parte terxiverse o xo-go ou busque outras regulamen-tacións coas que asegurar a vitó-ria. Temos que defender a nosaliña, a nosa via para garantir osnosos direitos. A ONU, comobon xuíz, debe representartamén o seu papel. Despois denove anos de paciencia, nós nonestamos dispostos a aceptar queninguén nos roube o triunfo.♦

‘A indecisión da ONU prexudica a paz’


22

N O V I D A D E SBreve Historiade Galizade Francisco CarballoColección Esencias

Os castrosgalegosde Xulio Carballo ArceoColección Esencias

ENCICLOPEDIAT E M Á T I C AI L U S T R A D A

VVOOLLUUMMEESS

44 EE 55XXAA AA VVEENNDDAA

Teorias sociaisdo poder

de Miguel Martínez LópezColección Campus

O PAN & O MEDIO TERRESTRE

Sobre a altavelocidade do trenLim com atençom o magnífico ar-tigo de Manuel Monge sobre afarsa do suposto “tren de alta ve-locidade”. Mas sem pretenderdesmerece-lo em absoluto, creioque há um erro no segundo pará-grafo onde di: “Nun princípio defi-niase como alta velocidade can-do o tren alcanzaba velocidadesde 300-350 quilómetros por hora,que requeria uns rádios da via de3.500-6.000 metros. A velocidadealta entre 200 e 250 rádios de3.000 metros”. O problema é quetal definiçom de alta velocidadeteria dous incomenentes graves:

Nom incluiria à actual (e única)linha AVE de Madrid-Sevilla, aqual foi proxectada para umha ve-locidade de 250 km/h, ainda quehoje em dia a velocidade é umpouco maior, próxima aos 300km/h (que na metade do seu arti-go fala de umha velocidade me-dia de 188 km/h, velocidade queconsidero demasiado baixa. Qui-zais o TALGO circule por essa lin-ha a essa velocidade mas nom oAVE). Eu modestamente, creioque Alta Velocidade referia-se(antes da patética manipulaçomde tal conceito feita polo governodo Estado) a velocidades iguaisou superiores a 250 km/h.

Outro problema de tal definiçomdo citado parágrafo é que oscomboios que circulem entre250 e 300 km/h, nom som nemAlta Velocidade nem VelocidadeAlta. Entom, que som?

Com o objetivo de que revisem talafirmaçom e a corrigam naediçom digital de A Nosa Terraenvio-lhes este correio. Saúdos.♦

JOSÉ LUIS DIAS ALVAREDO

P.D: Eu gosto destes temas,pois estou a piques de ser En-genheiro Civil (ou como lhe cha-mam por aqui “Ingeniero de Ca-minos, Canales y Puertos”).

A xeito de engádegae substituciónno Conselloda XuventudeNa pasada edición de A Nosa Te-rra, no meu artigo sobre o Conse-llo da Xuventude de Galiza, amo-sei o malestar criado polo resulta-do, ainda non oficial, da denúnciainterposta polo CXG diante daspresuntas irregularidades aconte-cidas no biénio 1989-1990, coapresidéncia de Isidro Nieto.

Estes dias estivemos a falar co-as persoas membro da directivado Conxuga en relación ao quecomentaba eu no artigo, do quepodo dicer que pola parte doPresidente, Xosé Ramón, e doSecretário Xeral, Paco Vilariño,non só non hai mala intenciónsenón que hai interese real enque a denúncia prospere, oucando menos non se arquive.

Tras a nosa conversa puidemostirar a conclusión que o próprioConsello ten de seu o obxectivode que feitos como os presunta-mente acaecidos naquela épocanunca máis volten a ser realida-de. Comentáronme os pasos

que deron no Tribunal Superiorde Contas, onde se analisaba aauditoria e máis o relatório imen-so de presuntas irregularidades.

A má lembranza daquela época,chea de desilusións e de impagos,deu de si un artigo, do que en sinon me arre-pinto no quenel debroquei,tan sequer porpoder saberque as perso-as daquela Co-misión Executi-va non esta-mos sóas naintención derevitalizar oConxuga. Sin-to que as per-soas coas quefalei da directi-va actual pui-desen sentirun agrávio,non ia por aí amiña teima, se-nón por tentarcriar un ánimoincrebantábelde denúncia ede constáncia na pescuda intensaás persoas que usurpan certasposicións para oficiarse dos cartospúblicos –e refírome ao que aque-la Auditoria nos informou-. Desa-grávio e desculpas, polo tanto, aestas persoas da Comisión Exe-cutiva do Consello pois quedamepatente o que elas fixeron por res-tabelecer o próprio Conxuga e,polo tanto, por animar á mocidadegalega a participar nel.

Tan só subliñar que se a oficio-sa senténcia sae, devolver ásarcas do Conxuga ainda nondous millóns, a proporción a de-volver é de case que o 3% doque na denúncia se indicaba co-mo presumíbelmente delito. Es-te para min é o tema de fundo,que fai a Xustiza tan lenta e tandesigual?♦

LAURA BUGALLOEX-PRESIDENTA CXG

[email protected]

BNG e pactoantiterroristaHoxendia o BNG sabe disterirmoito ben entre “pensamentoteórico” e “realidade política”.Por exemplo a “autodermina-ción” é un dereito ao que nonpodemos renunciar os naciona-listas, pero pór a énfase aí senque conduza a nengun resulta-do práctico, é inútil. Temos moi-to país por “facer” antes de que

iso sexa relevante fora da sim-ples especulación teórica.

Sen embargo dáse o paradoxode que, se na casa soubemos“arranxarnos”, entrounos a verti-xe da teoria desde fóra, polafiestra: asumimos entón as posi-cións dos “irmáns” nacionalistasbascos e entramos nunha dia-léctica confusa para o povo.

Onde relevantes pensadoresven matices inaceitábeis, o co-mun do povo, “alleado” (natural-mente, segun-do os sagacesteóricos) nonve outra cou-sa que unhaambigüidadeante o terroris-mo. Ou pora c h e g a r m emáis á lóxicados “teóricos”,o BNG colóca-se inecesaria-mente nunhaposición máisdébil e mani-pulábel, qui-zais xustif i-cando a faltade instinto po-lít ico nunhaespécie de“máis vale ahonra que osbarcos”. Maisa min non meconvence na-da esa inter-vención dafrota nos caladoiros bascos; benmellor estarian por Marrocos ouapoiando a Fronte Polisaria, di-go eu, ou sinxelamente na casa.

Seria unha desgrácia que a se-rea do nacionalismo basco en-gánase o rumbo do noso. Elesterán as suas circunstáncias, ében certo que hai unha campa-

A NOSA TERRA Nº 970 - ANO XXIV18 DE XANEIRO DE 2001

23

‘A Igrexa une aosbascos contra a ETA”.El País titula asi acrónica dun encontroen Gasteiz, convocadopolos bispos bascospola paz. “O arcebispode Iruñea impide que aIgrexa se sume aoacordo anti-terrorista”,explica o mesmo dia acabeceira dun diáriogalego sobre omesmo acto.

Maneiras de ver,polaridades dunmesmo discurso anti-terrorista, floresdiferentes daliberdade deexpresión.

Ora, que nome darllea estes xogos deespellos cando seproducen nun mesmoxornal? La Voz deGalicia informa na suaedición de Vigo sobreun inquérito que dámaioria ao BNG no

“Tiñamos un problema

e xa está solucionado

J.M. AznarSuso Sanmartin

Desagrávio edesculpas áspersoas daComisiónExecutiva doCXG poisquédamepatente o queelas fixeron porrestabelecer opróprioConxuga.

Coido eu que omellor que podefacer hoxe oBNG é firmar opactoantiterrorista. Asinatura xamatiza: ocidadán non vaipensar que oBNG é menosnacionalista ninque tivo querenunciar aosseus principios.

ña contra o nacionalismo bascoe por extensión contra todos osnacionalismos periféricos.

A min (como son, naturalmente,leigo na cuestión) non me con-vence nada a estratéxia do na-cionalismo basco. Vexamos: reu-nificación e autodeterminación.Menos mal que non llelo “conce-den”! Seria o peor que lles pode-ria pasar, bonito espectáculo:Navarra e o País Basco Francésautodeterminándose para dicernon a unha Euskal Herria unida,ou, ao revés, unha Euskal Herriaunida onde o nacionalismo bas-co seria unha tristísima minoría,ou unha pequena parte de Eus-kal Herria (Euskadi) que quizaisoptase pola independéncia, conpouco máis do 50% dos votos eque polo tanto uns anos máis tar-de poderia reintegrarse á Espa-ña co 50% dos votos do outro“lado”. Ou sexa que están reali-zando unha política que de teréxito os levaria á ruína.

Só se me ocorre unha xustifica-ción para esta brillante estraté-xia: o terrorismo.

Nós, afortunadamente, non o te-mos na nosa nación, asi que siga-mos o noso próprio rumo e quenon nos enmerde o lixo doutros.Quizais eles teñan que nadar namerda, nós non. Quizais eles nonpodan firmar un Pacto Antiterroris-ta, nós si, porque non estamos afavor da violéncia política nen apodemos xustificar de nengunhadas maneiras. Nen podemos nendebemos matizar nada ao firmarun pacto así. Na miña opinión (eaquí teorizo eu), o BNG ten o sufi-ciente peso político e unha marcade identidade nacional tan claraque con só a sua sinatura desarte-llaría a vontade antinacionalista(soterrada) presente no pacto.Porque no fondo esa vontade anti-nacionalista do pacto só pode teréxito se os partidos nacionalistasnon asinan. Esa é a trama e tram-pa principal do pacto. O BNG éhoxe o suficientemente forte comopara darlle a volta á tortilla e reco-ñecer incluso que o nacionalismo(como a relixión ou calquera outraideoloxia) pode chegar ao extre-mismo: racismo ou persecucióndo que ten outra ideas, terrorismo,imperialismo, etc. No nome do ca-tolicismo cometéronse crimes, pe-ro ser católico non é ser un crimi-nal, e tampouco é “semente” docrime o nacionalismo (idea subxa-cente na re-españolización)

En resume coido eu que o mellorque pode facer hoxe o BNG é fir-mar o pacto antiterrorista (desar-tellar toda vinculación co terroris-mo aos ollos do povo, desartellar

os obxectivos subxacentes dopacto: que os nacionalistas nonfirmen porque son malos comoos terroristas, teñen os seusmesmos obxectivos, son a suasemente, etc) A sinatura xa mati-za: o cidadán non vai pensar queo BNG é menos nacionalista ninque tivo que renunciar aos seusprincipios, etc. E logo está o ma-tiz externo e a acción política: on-de di “constitución” nós dicimos“democrácia”, onde di “respeitoaos marcos xurídicos estableci-dos” (autonomia), nós dicimos“máis democrácia” (que as na-cións poidan decidir democratica-mente, se asi o desexan, o seudestino), onde di “feo nacionalis-mo”, nós dicimos “Galiza é fermo-sa”, “nós somos unha nación”,“nós somos nacionalistas”, “nóssomos bos e xenerosos”. Por isoquero darlle a miña noraboa aoBNG da Coruña.♦

ANXO R. FERNÁNDEZ LAXE

Sobre a hora oficial No eido de recoñecer a singula-ridade de Galiza como nación,convén lembrar o feito óbvio deque Galiza atópase xeográfica-mente “fora” do mapa do Esta-do, ate tanto é asi que namen-tres o resto do Estado, salvo asIllas Canárias, atópase no fusohorário o de Greenwich, (entreas lonxitudes 7º30’ este e 7º30’oeste), Galizaatópase no fu-so horárioG r e e n w i c hmenos unhahora, o mes-mo no que seatopan Portu-gal e Caná-rias, xa que om e r i d i a n o7º30’, que se-para os fusoshorários, pasapolas serrasorientais deGaliza, e polotanto haberáque defendero troco de ho-ra oficial deGaliza paraadoptar a quepor situaciónxeográfica noscorresponde,e que seria a mesma que a vi-xente en Portugal e Canárias.

O troco de hora corresponderiafacelo na primaveira, cando o Es-tado adopta a hora de verán, in-tre no que Galiza debia de quedarcoa hora de inverno, e logo xacando o resto do estado, no outo-no, adoptara de novo a hora deinverno, Galiza voltaria tamén atrocar a sua hora, co que xa que-daria formalizada definitivamentea hora que nos corresponde.

A competéncia para fixar a horaoficial corresponde ao governocentral, polo que desde iste fo-ro fago un chamamento a que asociedade galega e as forzaspolíticas nacionalistas tomenconciéncia dista cuestión, e dasaventaxes que iso suporia enorde a acomodar a hora real ebiolóxica á hora oficial, para rei-vindicar o troco e facer que ogoverno o aceite, dado que isonon suporia un grave quebrantodo Estado, xa que xa hai unhacomunidade autónoma, a caná-ria, que xa a ten adoptado.

Precisamente, o dislate de horaoficial que padecemos é o quefai que o horário de vida en xe-ral no Estado, e en particular na

Galiza, sexa tan pouco “euro-peu”, como se vai deitar un aunha hora decente cando o solse pon no Verán ás 23 horas?

O Estado ten en inverno o horá-rio oficial adiantado unha horasobre o horário solar, (e no ve-rán duas). De feito, a hora oficialde Madrid é no inverno a quecorresponderia a Berlín, e noverán a que corresponderia aSan Petersburgo.

A idea que se propón non é ade adaptar a hora oficial de Ga-liza estrictamente á solar, sóaproximala. Coa proposta a ho-ra de Galiza no inverno estariaainda adiantada unha hora so-bre a solar, (coa hora actual es-tamos duas), e no verán estaría-mos duas horas adiantados, (cosistema actual estamos tres).♦

V. RIVAS(COSTA DA MORTE)

Fraga, un presidenteapócrifoNon fai falla o recurso “á históriado vello falanxista franquista”,para que un poida encher cen-tos de páxinas dun proxecto hu-mán corrosivo, que ben poderíaformar parte do xénero literáriocoroado polo noso grande litera-to, D. Ramón María del Valle-In-clán, como “o esperpento”, docal a nosa terra, por razóns his-tóricas e políticas é tan ricaz.

Máis, como a nosa historia facé-mola todos os galegos, quizaisnon nos queiramos decatar, oupechemos os ollos á realidadepor medo a descubrir que taménnós, na compaña do ancián “Pre-sidente” formemos parte dise cir-co, onde hoxe con vergoña e sen-timento de indignidade, vemoscoma nos medran os enanos, so-bresaindo da política galega aimaxe traxicómica dun prove ho-me, que a non dubidalo, deberiaacabar a sua carreira política en-terrado no improvisado vertedoirode Lanzá coas vacas tolas, imaxesignificativa da sua capacidadepolítica e de cal é o seu proxectopolítico para o noso país.

A tolémia, imaxe política galegade portas afora do país, é a dunpovo que ou ben vive cegado po-los nevoeiros ou pola chuva, quenon o deixa ver a realidade, paraa partires de aí tomar decisiónsirresponsábeis na defensa dosseus direitos, da sua dignidade...

Como se pode consentir nos co-mezos do século XXI ter de go-vernantes a tal caterva de inep-

tos, iñorantes e escuros persoei-ros que perante a sua ineptitude,un dia si e outro tambén, poñenen entredito a todos os sectoresprodutivos e industriais vertebra-dores da economia do noso país?

A situación crítica da gandariagalega, deberia ir acompañadade responsabilidades políticaspor duas vertentes:

a) Por esixencias éticas: ManuelFraga debería dimitir si lle que-dara algo de vergoña ante o seupovo, pola incapacidade de ac-tuar no inmediato, dende quesaiu á luz pública a enfermidadedas vacas tolas, sendo coñece-dor e responsábel do “sanea-mento e modernización” da ca-bana galega, e da procedénciaeuropea de toda ela; é dicer, on-de a viruléncia da enfermidadeestaba a deixar moi claro, quetarde ou cedo nós íamos ter queafrontar a enfermidade.

Era descoñecedor o señor Fragaque en nome da produtividade emodernización da produción decarne e leite, seguian a vender-se no agro galego fariñas e pen-sos para a alimentación dos ani-mais, fabricados con restos dou-tros animaes, responsábleis daenfermidade das vacas tolas?

“Ternera Gallega de Calidad”.Sabe o governo Fraga o dano te-rríbel e o sarcasmo que están aproducir fóra do país coas suasactuacións irresponsábeis e es-curas carentes de todo valor éti-co cando semenciona isemarchamo decalidade?

b) Por esixen-cias xurídicas:ao gove rnoFraga deberí-an esixirlle res-ponsabilidadesxurídicas, res-postar peranteun Xuíz dasseguintes acu-sacións: 1º in-frinxir a lei nocanto de ente-rrar as vacasna canteira de Lanzá. 2º Delitoecolóxico, por convertir unhacanteira, unha paraxe naturalnun cemitério, poñendo en peri-go por transmisión de fluidos acadea tróficca. 3º Ocultar a en-fermidade ao conxunto da povo-ación, poñendo en perigo a sau-de da mesma.

A responsabilidade política dei-xa ao descuberto a irresponsa-bilidade en cuestións fundamen-tais coma a pesca (Marrocos,Grand Sole, baixura, etc.); Cul-tura, mediante o desprezo eabandono da língua e da infra-estrutura cultural do país; sani-dade, co posicionamento da sa-nidade galega en postos tercei-romundistas; Comunicacións,seguindo a manternos nos últi-mos postos das comunidadesespañolas e europeas, etc.

Sendo coñecedores da gravidadeda situación que está a levar o pa-ís á cimeira dunha crise políticaque o situa perto do colapso, oconxunto da cidadania galega te-mos de afrontar a situación, dei-xando na beira do camiño, concei-tos preconcebidos, para a partiresde aí, conquerir as respostas quenecesitamos e sair conxuntamen-te do lamazal que nos ten empon-zoñados o “Governo Fraga”.♦

CARLOS PIÑEIRO(MADRID)

concello de Ferrol. Aconsulta atinxe a todosos concellos do país.Na edición de Ferroldo mesmo dia non seinforma desteresultado.

O anúncio de que aDeputación dePontevedra vai pagar7.000 millóns poloportádego da Ponte deRande alarma aosalcaldes. Como podenos fondos públicossubvencionar un usoprivado? Que obrasdeixarán de facerse naTerra de Montes, porexemplo, a conta depagar o paso por unhaponte que lles queda a40 quilómetros dedistáncia?

O uránio retardado(mal traducido comaempobrecido) causouunha desfeita entre osviciños de Basora. Noshospitais, non dabancurado asqueimadurasradiactivas dos nenos.Os soldadosnorteamericanos enIraq tamén padeceroncontaminación nuclearpor este armamento. Eos habitantes deCosovo?

O comandoBarcelona de ETAusaba o Boletin Oficialdel Estado como fontede información para osseus atentados.Pergunta para oministro Rajoy: deberáactuar a Administraciónde Xustiza concontundéncia contra oBOE?♦

A NOSA TERRANº 970 - ANO XXIV 18 DE XANEIRO DE 2001

24

Ao governoFraga deberianesixirlleresponsabilida-des xurídicas,respostarperante un xuízdunhas cantasacusacións.

Haberá quedefender o trocode hora oficialde Galiza paraadoptar a quepor situaciónxeográfica noscorresponde, eque seria amesma que avixente enPortugal eCanárias.

está aberta ás vosascolaboracións, débense incluir

o nome e apelidos.Os textos non deben exceder

as 45 liñas.

Envios a: A ALDEA GLOBALA NOSA TERRA

Apart. 1.371 36200 Vigo ou através do Fax:

(986) 22 31 01

Agora tamén pode dirixir

os envios para esta sección

polo correo electrónico:

[email protected]

A árbore xenealóxica vaise des-pregando sen que quede chanzoalgun sen poeta. Comeza conEmílio Álvarez Giménez, o es-critor que chegou a Pontevedrano ano 1857 e publicou en 1900Humildes, o primeiro poemárioda saga que el mesmo inaugura-ria. Dos fillos que tivo conAmália Limeses Iglésias seriaXerardo Álvarez Limeses o quecontinuase a daquela incipientetradición literária publicandoMargaritas, Versos morales e An-tre dous séculos. Tres poetasagromarán na seguinte xeración:Xosé Maria e Emílio ÁlvarezBlázquez e Emílio Álvarez Ne-greira. Xosé Maria e Emílio pu-blican vários poemários pero undeles Poemas de ti e de min tensinatura conxunta e ve a lus nacolección Benito Soto, á que ta-mén estaba vencellado o curmáEmílio. Cando morre en 1985non sabia Xosé Maria que tresdos seus fillos –Xosé Maria, Al-fonso e Celso– ian continuardando novos títulos á poesia,completando os Álvarez queagora compoñen a antoloxia Es-colma de familia.

Xavier Rodríguez Baixeras aven-túrase no prólogo da edición adar unhas características que serepiten ao longo das xeracións.Destaca a aparición do mundonatural nas suas obras, o espíritode solidariedade –progresistas encada un dos tempos–, a presén-cia do mundo familiar e o hu-mor, rasgos que aparecen conmáis ou menos forza en cada undeles. Toma nota tamén Baixe-ras de que percorrendo as suas

producións literárias ben se po-deria dar unha visión global dasdistintas correntes que atravesa-ron este último século de poesia.

Tamén é esa condición a quevalora en especial Xosé MariaÁlvarez Cáccamo, autor da an-toloxia que materializa un pro-xecto ideado vai para tres anoscon Emílio Álvarez Negreira.Atopáronse entón por vez pri-meira os poetas no café Savoyde Pontevedra. Xosé Maria re-coñeceu de seguido a Emílio po-la semellanza que tiña co seupai, de quen era curmán. Xuntosartellaron un proxecto no que,para o autor de Calendario perpe-tuo sobrancea a curiosidade deque “a través da mesma famíliase percebe a sucesión dos distin-tos movimentos poéticos, ro-mantismo, neotrovadorismo,neopopulismo até as tendénciasmáis vangardistas”. A vo de vis-ta apréciase que o escritor repa-rou en especial naqueles poemasque recrian a relación familiar áhora de compor a antoloxia.Menta de maneira singularaquel verso no que XerardoÁlvarez Limeses semella pasar otestigo poético ao seu sobriñoXosé María Álvarez Blázquez–pai de Álvarez Cáccamo– nolimiar do seu libro Abril : “en elnombre del Padre, te autorizo asoñar...”. Cita ese verso XoséMaria Álvarez Cáccamo porquefoi a mesma indicación que re-cebeu do seu tio Emílio nunhaadicatória privada a un dos seuspoemários.

“Comecei a escreber cuns sete

anos e arredor dos vinte lin aobra de meu pai e ainda despoisa do resto dos familiares. El sem-pre valorou a miña escrita e ga-bábase da miña adicación á li-teratura. Non hai unha influén-cia formal pero si de tonalidadeemocional” afirma Xosé MariaÁlvarez Cáccamo, especialmen-te interesado na descuberta deEmílio Álvarez Giménez, a per-sonaxe que inícia a saga e queescribiu en español, galego e ca-talán. Conta tamén poder faceralgunha vez un inventário com-pleto dos títulos producidos po-los Álvarez –tamén ensaio e na-rrativa– e calcula que o conxun-to pode ser de vários centos.

Álbum de família

As referéncias familiares sonprolixas no libro. Especial aten-ción require a homenaxe que selle rende a Dario Álvarez Lime-ses, o avó dos Álvarez Cáccamoasasinado en 1936 ao que os tresnetos lle adican algun poema.Dario personifica a represiónque a família sofreu e que taménse cebou no desterro de XoséMaria Álvarez Blázquez, na ca-dea que padeceu o seu irmá Da-rio, no asasinato de AlexandreBóveda, casado con AmáliaÁlvarez Gallego –filla de Álva-

rez Limeses-, ou na morte de pe-na de Xosé Álvarez Limeses aopouco do fusilamento do gale-guista. “Moitos familiares foronrepresaliados. A meu pai costá-balle falar daquel desgarro, doasasinato de seu pai. A traxédiatamén nos uniu e a memória dosnosos mortos está presente ennós” afirma Alfonso ÁlvarezCáccamo, que comezou a escre-ber poesia de cativo pero só pu-blicou o seu único poemário Naflor do vento, hai apenas dousanos. Na poesia de Álfonsoagroma de xeito especial a evo-cación da infáncia. “Foi un tem-po feliz que transmito e que re-memoro para volver sentir esaplenitude. Non lembro nen co-mo comecei a escreber. Estabana casa. Meu pai tiña claro per-tencer a un apelido poético ecando eu lle din un borrador depoemas díxome que xa lle pare-cia a el que tamén eu tiña queescreber poesia” conta Alfonso.

O último desta xenealoxia depoetas que se transmite por viapatrilineal –ningunha mullernas catro xeracións con poemá-rio publicado– é Celso ÁlvarezCáccamo, autor de Os distantes.“Preocúpanme máis as invisibi-lidades que as visibilidades. Queuns tiveran oportunidade de pu-blicar e outros non e que se es-tabelezan xerarquias. A avanta-xe foi a preséncia de libros nacasa pero non coido que a her-danza sexa moi distinta da queexistiria, por exemplo, cos can-teiros, considero que tamén éunha profisión de clase,” expli-ca Celso Álvarez. “Ter un apeli-do Álvarez significa que un ta-taravó meu era Álvarez pero ta-mén que os outros 7 e as miñas8 tataravoas non o eran. O queacontece é que as famílias crianas suas próprias culturas familia-res e, nese sentido, o peso da xi-nea patrilineal na formación danosa cultura familiar Álvarez éevidente” sinala o máis novodos poetas Álvarez que non poriso deixa de congratularse co li-bro, ilustrado na capa por BertaCáccamo.♦

A NOSA TERRA Nº 970

Unha estirpe de poetas chamada ÁlvarezEscolma de família recolle cen anos, catros xeracións e oitoprotagonistas desde Álvarez Giménez aos Álvarez Cáccamo

Unha xovenpoeta da mande Seoane

PILAR PALLARÉS

“alejandra alejandradebajo estoy yoalejandra”

Ao comezo, como nese poema doseu segundo livro, La última inocencia,1956, foi “Sólo un nombre”. Ou aevocazón dese nome (“Y el psiquiatrame preguntó: / -¿A que asocia el nom-bre de Alejandra?- /El dulce nombrede Alejandra/ el olor de los pinos ycipreses/ casas rojas castillos medieva-les/ una dama en el umbral/ mueblespúrpuras / la prodigiosa simetría de losparques...”) en “Alejandra entre laslilas”, da Diáspora de Cristina PeriRossi, un texto do 76 lido por min no82. Ali estava tamén a personaxe dosonámbula, silenciosa, orfa, viaxeirano abismo. A poeta que nunca se po-derá suicidar porque os e as poetasteñen sempre a maleta chea de roupasuxa (dixo-o nalgunha páxina da suacorrespondéncia, seguramente candoandava por Paris, o destino de calquerarxentino de mérito nos 60-70), maisque teimará no suicídio contra todaestética e acabará por lográ-lo.

Detrás do nome e da personaxeestán Alejandra Pizarnik (1932-1972)e unha poesia cruel e radical na procu-ra da identidade e dos infernos (“Bus-car: No es un verbo sino un vértigo.No indica acción. No quiere decir ir alencuentro de alguien sino yacer porquealguien no viene”) A palavra é nela o“instrumento natural de visón” queOctavio Paz enxergou en Arbol deDiana, o cuarto livro de Pizarnik.

Despois do poema de Peri Rossicoñecémos directamente os de Ale-jandra na completa escolma El deseode la palabra que preparou AntonioBeneyto para a Colección “Ocnos”(Barral Editores). Saiu no 75, maisAlejandra ainda tivo tempo de selec-cionar persoalmente os textos antesda sua morte no 1972. Antes tiñaBeneyto, decote grande valedor dasua obra, dado a coñecer Nombres yfiguras na Colección “La esquina”,en 1969, livro editado en Barcelonae apenas distribuído na Arxentina.

Unha viaxe a Buenos Aires deManuel Ferreiro forneceu-me o ga-lano impagável das Obras completas.Poesia y Prosa, dadas ao prelo porCorregidor. Non figura nelas o pri-meiro livro, La tierra más lejana,1955, do que a autora renegava.

Talvez agora teñamos ocasión de ocoñecer, xa que Lumen acaba de edi-tar a Poesía Completa da man da OlgaBecciu, que xa antes e en colabora-zón con Olga Orozco publicara Tex-tos de sombra y últimos poemas (1982),unha recopilazón de inéditos.

O suplemento cultural do ABC (6xaneiro) dá conta da edizón de Lu-men e fala da descoberta de Pizarnik.Como acontece coa obra de ClariceLispector ou coa da própria OlgaOrozco, resulta curioso que na Galizaesa descoberta se teña feito hai xabastante tempo. Alejandra non é sóunha notícia ou unha leitura azarosa,senón influéncia esencial en obrascomo Tras as portas do rostro (1992)de Marica Campo ou As entrañashoras (1998) de Enma Couceiro.Claro que non podia ser doutra ma-neira cando as duas primeiras obrasda arxentina (La tierra más lejana eLa última inocencia) foron publicadaspor “Botella al mar” e levan tapa,retrato e deseños de Luís Seoane.♦

✒ CARME VIDAL

A saga comeza con Emílio Álvarez Giménez (Puebla de Sa-nabria 1830-Pontevedra 1911) e transcorre a través de ca-tro xeracións até chegar a Xosé Maria, Alfonso e CelsoÁlvarez Cáccamo. No meio, Álvarez Limeses, ÁlvarezBlázquez e Álvarez Negreira, poetas todos. Desde que o pa-triarca da estirpe literária publicara o primeiro poemário ti-tulado Humildes van alá cen anos e unha manchea de li-bros criados por oito nomes que comparten o Álvarez co-mo primeiro apelido. Escolma de família (Edicións Xerais)mostra unha escolla das suas obras e oferece tamén unhavisita ás distintas correntes dos últimos cen anos de poesia.

De esquerda a direita, Emílio Álvarez Giménez, Xerardo Álvarez Limeses, Xosé Mª Álvarez Blázquez e Emílio Álvarez Negreira. Abaixo Emílio Álvarez Blázquez.

26 18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

■ Fogos deartifício sobre oDouro para abrirPorto 2001O Museu Serralves acolleu o Sá-bado 13 de Xaneiro os actos deinauguración da CapitalidadeCultural do Porto durante esteano 2001, que contaron coa pre-séncia da raiña Beatriz deHolanda, xa que Rotterdamcomparte a condición de capitalcultural coa cidade portuguesa.Duas exposición centradas nanatureza foron inauguradas estedia: a primeira, unha seleccióndo Museu Boijmans da cidadeholandesa con obras deRembrandt, Monet, Kandinsky,De Kooning e Dalí entre outros;a segunda, centrada na obra donorteamericano Dan Graham. OColiseum do Porto acolleu a es-trea da obertura Maos de pedra,olhos no céu, composta por MarioLaginha e interpretada pola Or-questra Sinfónica do Porto.Trinta e cinco mil millóns depesetas é a cantidade investidapara este ano cultural no Porto,xestionadas por unha sociedadepresidida por Maria Teresa Lago,quen destaca o que vai quedartras os vindeiros doce meses (verANT nº 968). “A cultura non ésó espectáculo. Hai que dotar ácidade de condicións que crienapeténcia e vontade de utilizaros bens culturais. O que se pre-tende mudar é un modo de vida,tamén na parte do dia a dia dacidade en si. Queremos unir acotidianidade coa cultura, que amúsica ou a arte formen parte davida habitual dos habitantes dacidade como é pasear”, di.♦

■ A FundaciónGranell abrebiblioteca enCompostelaO Pazo de Bendaña, sede daFundación Granell, acolle desdeo Xoves 11 de Xaneiro a biblio-teca desta institución. NataliaFernández Segarra, directora dafundación, salientou a importán-cia dunha biblioteca para unhacidade cunha considerábel por-centaxe de povoación universi-tária “que pretende converterseno primeiro centro estábel e es-pecializado en estúdios surrealis-tas”. Nun futuro próximo, a Fun-dación receberá boa parte da bi-blioteca persoal de Eugénio Gra-nell. A biblioteca está financia-da pola própria Fundación e porunha morea de colaboradoresque aportaron cartos para facelarealidade.♦

■ Música popularpara nenosda man de XistraVigo, Ourense e Pontevedraacollen os “Concertos Didácti-cos de Música Popular Galega”,que da man dos Gaiteiros de Xis-tra diríxense a nenos e nenas de9, 10 e 11 anos. O que se

pretende é contribuir a suxerirsistemas de aprendizaxe de fol-clore na escola primária. “Coi-damos seriamente que aetnografia permanece ou deberiapermanecer viva entre as xera-cións vindeiras dun xeito activoen plena vixéncia no sistema deensino oficial”, din os Gaiteirosde Xistra. Os concertos didácti-cos tiveron lugar os dias 16, 17 e18 de Xaneiro no Centro Cultu-ral de Caixanova, en Vigo, asdez e as doce da mañán. En Ou-rense celébranse no Conservató-rio Profesional de Música o 23 eo 24 de Xaneiro, e en Ponteve-dra, no Pazo da Cultura o 30 deXaneiro, cos mesmos horários.♦

■ Continentalleva á pantallaO alquimistaimpacienteCoa obra El alquimistaimpaciente, o escritor Lorenzo

Silva fíxose co Prémio Nadal doano 2000. Agora a produtoraContinental converte esta obrana sua vindeira filmación, coadirección de Patricia Ferreira,cuxa opera prima foi Sei quen es.A novela xira ao redor dun cri-me e do traballo de dous investi-gadores que se mergullan notrasfondo social dos personaxesimplicados.♦

■ Pontedeumecelebra unconcerto rockpor PalestinaA sexta edición do concerto desolidariedade de Pontedeume adí-case este ano ao povo palestino ese celebra o 26 de Xaneiro na pis-ta polideportiva apartires das no-ve e média. O colectivo “Treme aTerra” adica cada ano o concertoaos povos que viven situaciónsdifíciles. Por Palestina actuarános seguintes grupos: A Macuca, deFerrol, Zinza, de Narón, Ortac, deVigo, e Habeas Corpus, deMadrid. A entrada é de balde.“Terra e liberdade é o quepedimos con este concerto paraos palestinos, reclamamos o seudireito a elixir libremente o seufuturo, exiximos un acordo de pazestábel e con vontade de diálogo,e a descolonización dos territóriosocupados que por dereito perten-cen aos palestinos”, din.♦

■ O Conselloda Culturaapresentao congreso sobreCurros EnríquezAté o 17 de Maio pódenseenviar comunicacións e partici-pacións para o congreso “CurrosEnríquez e o seu tempo”, que or-ganiza o Consello da Cultura encolaboración co concello de Ce-lanova, e que se vai desenvolveros dias 13, 14 e 15 de Setembrodeste ano. Celebrarase no edifi-cío no que naceu o poeta e quefoi adquirido polo concello cela-novés para instaurar a Casa-Mu-seu Curros Enríquez. O congresoacollerá comunicacións, relató-rios e conferéncias sobre a vida,obra e tempo do celanovés, xun-to con publicacións e actos con-memorativos do 150 aniversáriodo nacemento de Curros. O en-derezo para enviar a correspon-déncia relativa ao congreso éConsello da Cultura Galega, Pa-zo de Raxoi, 2ª Planta, Praza doObradoiro, 15704Compostela.♦

■ ApresentanRetagarda,unha editorialen disqueteCalquera ordenador admite undisquete. Ese é un dos princípiosde Retagarda Edicións, que seapresentou na Galeria Sargade-los de Ferrol o Venres 12 de Xa-neiro. Criar novas vias de difu-sión literária a baixo custe é undos obxectivos deste proxectoque comeza con tres autores etres obras: Ícaro, segundaedición do libro de Rafa Villarque xa vira á luz en Edições Te-ma de Lisboa, O libro dos cans,unha obra de tintes surrealistascuxo autor é Estevo Creus, e Osveos da paisaxe, no que Eduardo

Estévez concibe poemas a mododos haikus xaponeses. RetagardaEdicións nace como un proxec-to que percura achegar as novastecnoloxias e “unha das máis ve-llas manifestacións do ser huma-no: a poesia”.♦

■ Demandan quese distribuanen vídeo as sériesda TVGPilar Garcia Negro e EduardoGutiérrez queren saber se aTVG ten algunha previsión decomercialización en vídeo da sé-rie infantil Teletubbies, tal co-mo veñen rexistrar nunha per-gunta parlamentar. Os deputa-dos nacionalistas exemplificancon esta série o carácter de“meio de comunicación privile-xiado da TVG para ampliar oseu rádio difusor”. Queren saberos nacionalistas se a televisiónpública ten previsto a ediciónen formato vídeo de filmes ouséries “de valor pedagóxico, his-tórico ou documental”. ♦♦

Cinco ensaios optan aogalardón Sempre en Galiza,convocado polo concello dePontevedra, dotado con dousmillóns de pesetas e que sevai fallar o dia 30 de Xanei-ro, coincidindo co 115aniversário do nacemento deCastelao. Os títulos dos tra-ballos finalistas son Poesia eacción sociocultural no tempodas Irmandades, Castelao noexílio, 1939-1950. Pensamen-

to e acción política, Opensamento de Castelao, Daperiféria á Rede. Internet enGalicia. Língua e contidos, eAs imaxes de Carlos Velo. Oxúri está formado por XustoGonzález Beramendi, RamónRegueira, Laura Tato, Mar-cial Gondar, Xavier Vence eo concelleiro de Cultura LuísBará, con voz pero sen voto.O Pazo da Cultura acollerá ofallo do galardón.♦

■ Cinco finalistas para o prémiode ensaio Sempre en Galiza

■ Cinema en concerto en LugoA temática musical dentro do cinema centra o ciclo que se vaidesenvolver en Lugo do Luns 22 ao Venres 26 de Xaneiro noAuditório Gustavo Freire con entrada de balde. O ciclo inaugú-rase con Calle 54 de Fernando Trueba, o filme que recolle unhaselección de jazz latino da que forman parte Tito Puente,Chucho Valdés, Michel Camilo e Paquito D´rivera, entre outrosmúsicos. O Martes proxéctase o filme Todas as mañáns do mun-do, de Alain Corneau, e o Mércores Buenavista Social Club, a fi-ta de Wim Wenders que produciu o guitarrista Ry Cooder. Oblues do home salvaxe emítese o Xoves 25 cun percorrido musi-cal que se centra na figura de Woody Allen, e pecha o ciclo OMuro, coa dirección de Alan Parker e a música de Pink Floyd.As proxeccións, todas ás dez da noite, enmarcanse dentro daprogramación Lugo Cultural, un convénio da Deputación, o con-cello, a Universidade de Santiago e a Fundación Caixagalicia.♦♦

Chucho Valdésun dos intérpretes

de Calle 54.

Lorenzo Silva é o autor de El alquimistaimpaciente.

■ Mercedes Peónentra con forzana lista europeade música de raizIsué, o disco de Mercedes Peónno que a cantante e investigado-ra mestura sons tradicionais cosritmos máis contemporáneos,colocouse nos primeiros diasdeste ano no sexto posto daWorld Chart Europe. Esta listaelabórase mensualmente da mandas rádios europeas que formana European BroadcastingUnion.♦♦

Estevo Creus e Rafa Villar son os pri-meiros en publicar en Retagarda.

Magna novelaTítulo: Ébora.Autor: Xosé Carlos Caneiro.Edita: Xerais.

Despois do que escribimos deUn xogo de apócrifos e de Os sé-culos da lúa, se dixeramos que ovetado (TVG, Sánchez Dragó,Consellaria de Cultura; todo sesabe) autor de Verin escribiuunha má novela, posibelmentehaberia, sempre hai para todo,alguns aliviados sorrisos, peroquen sairia perdendo seria o lei-tor, a quen se lle furtaria o gozode outra espléndida novela.Sentímolo. Porque hoxe temos afortuna de dar notícia dunhanovela, Ébora, como poucas sepoden atopar navegando, a tra-vés do tempo e do espácio, polossistemas literários máis avanta-xados que poidamos imaxinar.Que ademais de ser unha novelaculta cun moi alto rigor formal éunha novela apaixonante e di-vertida xa desde o mesmo iní-cio; logrouse aqui algo que é as-piración máxima de calquer es-critor: a conxunción da belezaformal do discurso cunha histó-ria vitalista e moi gozosa para oleitor. De tal maneira ficará ple-namente satisfeito calquer lei-tor. O leitor culto atopará múl-tiples referéncias a outras litera-turas, autores e estilos de cal-quer época. Asi, a vida está con-cebida desde o existencialismovitalista, positivista, que poucoten que ver co pesimismo típicodesta tendéncia. Como itinerá-rio, viaxe, a vida contémplasedesde a tradición literária cris-tiá, pero tamén ten cabida o su-rrealismo (estado permanentede fracaso, o progreso imparábelda estupidez o mundo ás ave-sas). A procura do imaterial (o

amor, a felicidade) como metado existir revela un certo espíri-to romántico (Ítaca, sempre autópica Ítaca) que leva ás perso-naxes a comportamentos quixo-tescos facéndoas loitar contraforzas (a mesma vida, governadapolos seres máis abxectos) tirá-nicas e asoballadoras.

A quinta novela da pentaloxiana procura da felicidade (véxaseo evidente paralelismo con Naprocura do tempo perdido deProust) estrutúrase en vinteca-tro capítulos, como os 24 cantosda Odisea, a través de un peri-plo; despois da Odisea de Home-ro e da de Joyce esta pretende,sen dúbida, ser a Odisea galega;odisea, periplo, tamén como enOtero (Arredor de si) a volta ásraíces. Ébora, a cidade de Éboralembra o Macondo de Cien añosde soledad (García Márquez)porque trátase dun lugar (como

Comala, Rulfo; ou Yoknapataw-ha, Faulkner) privilexiado e má-xico onde todo pode ocorrer,pero ese é o único parecido enon se busque máis, outros pun-tos de contacto coa narrativa su-damericana veranse por exem-plo no caso dos irmáns Montoya(hai moito Lezama Lima). Apropósito dos Montoya, digamosque Ernestina tamén pode lem-brar a Valle Inclán (Divinas pa-labras, claro que Valle tamén es-tá na concepción da história co-mo un esperpento, pero unesperpento gozoso que leva o so-rriso aos lábios e á alma). Damesma maneira que detrás dadoutora González están Risco(Dr. Andrade, Os europeos enAbrantes) e Cunqueiro (Escolade menciñeiros), o cura queima-dor de libros de Quixote (outroperiplo máis) é susceptíbel deser visto en Matilde (a censoraque non deixa ler a Libardino) e

Mefisto leva rapidamente a pen-sar en Goethe (Fausto) e enKafka (A metamorfose), ambospresentes tamén nesa concep-ción da história como cámbio. Eainda máis: o deambular prosti-bulário do estrafalário quintetoben lembra o periplo de A es-morga (Blanco Amor) e taménse ten presente a Manuel Mariaou de Celso Emílio, por exem-plo, nos asombrosos razoamen-tos dos edictos. Eis unha brevemostra doabano re-ferencial deÉbora, para oleitor serámoi sinxelodescubrir asdemais, in-clusives asrelativas aomundo polí-tico e cultu-ral (agacha-das en perso-naxes bastan-te transpa-rentes), maispara os nosospropósitos es-tas abondan,que ainda te-mos quem e n c i o n a routras. Por exemplo a música, ocinema e o cómic. As referén-cias a temas e cantantes clásicosson numerosísimas (Janis Joplin,Machin, Gardel, Bach, a Inter-nacional, Lluis Llach, os bole-ros, Rubén Blades, Mozart...) asicomo a directores, actores e fil-mes tamén clásicos (J. Wayne,R. Hayworth, Gilda, A dilixén-cia, Psicose, Hitchkoch, Fellini,C. Gable, J. Ford...) e cómic desempre como Jabato ou capitánTrueno. Caberia falar agora dasreféréncias ás outras novelas dapentaloxia hoxe monotemizariá-


Xosé Carlos Caneiro.

conta de libros

Nunha aldeado Barroso portuguésCon A loba o autor portugués Bentoda Cruz gañou o Prémio Eixo Atlánti-co 1999 de Narra-tiva Galega e Por-tuguesa “CarlosBlanco”. Os Perei-ras, a famíliaprotagonista da no-vela, habitan enGostofrio, unha al-dea do Barroso por-tugués na que o au-tor ambienta as tra-mas dos seus libros,onde se agachan se-gredos, odio e cruel-dade. Bento da Cruz, nacido en 1925,é un dos nomes máis coñecidos da li-teratura portuguesa e xa gañou o pré-mio “Diário de Notícias” en 1992 conO Lobo guerrilheiro.♦

Suspiros eróticos“Namorado adoezo/pola tua mesquin-dade/que, inmutable, prohibe/o ulidoda entreperna./A lentura quearelo/ferve no ri-firrafe/do xoga-dor dehóckey/por mete-la bóla/naconfianza da fe-mia./Suspiro polaporteria...”. XoséEstévez asina os 30suspiros eróticos eunha incrible his-toria de amor, queaparecen na edito-rial luguesa Sao, e que conteñen inu-merábeis referéncias a outros poetas.Sinala Xosé António Barrio no prólo-go que “o autor revélasenos como unfundamentalista erótico clásico, her-deiro da máis xenuína história daliteratura amatória, se é que en realida-de existe outro tipo de literatura”.♦

Idiosincrásiada sociedade castrexaDeuses, heroes e lugares sagrados é otítulo do traballo co que Rosa Bra-ñas gañou o úl-timo prémio Vi-cente Risco deCiencias Sociais,que agora editaSotelo Blanco. Aautora analizafontes e feitoscomparativos domundo céltico pa-ra a partir dunhatese invasionista,explicar a “presén-cia innegábel” doselementos castrexos na Galiza. Como otítulo indica, a través dos seres divinos,dos heroes e da toponímia.♦

Estampas da traizónA Fundación 10 de Marzo e Ediciós doCastro publican conxuntamente 1936:Seoane e os poetas fronte ásublevación, que complementa unhamostra que seestá a exibirpolo país e queinclue unhaedición facsimildas Trece estam-pas da traizón deLuis Seoane. Es-tampas editadaspor vez primeiraen Bos Aires noano 1937, que re-tratan as infámiasde Franco, Mola eQueipo de Llano, entre outros. A Funda-ción 10 de Marzo resgata tamén os poe-mas que se achegaron ao mesmo tema,“ao xénero da execratio” para denunciara barbárie fascista. Ai están FlorencioDelgado Gurriarán, Rafael Alberti, Ber-gamín ou Rei Baltar.♦♦

Temos afortuna dedar notíciadunhanovela,Ébora, comopoucas sepodenatoparnavegando,a través dotempo e doespácio.

(Pasa á páxina seguinte)

28 18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

monos en exceso, prometemosfacelo axiña.

Ébora (“único paraíso que os ho-mes e mulleres do planeta podenencontrar” páx. 381), esa Arcá-dia (outro referente máis), eselugar imposíbel e utópico é ameta dos cinco aventureiros. Li-bardino (ex-auxiliar administra-tivo metido a cabaleiro andan-te), Susano Cabral (o manetobailador de tangos), o Lligolo fi-llo do alcalde, Mefisto (fillos deMefistófeles e gran xogador detute) e Suceso (un can letrado)protagonizan un periplo na pro-cura de amor e da felicidade queesta vez si é exitoso. Cinco per-sonaxes que dificilmente es-quencerá quen lea a novela, in-clusive o de memória máis obtu-sa. Eles (émulos dos significati-vos heroes Igátulo Alcazán, R. LStevenson e Reverendo Cora-zón) conforman unha liña na-rrativa. A outra compóñenaÉbora e as personaxes que a ha-bitan son ainda, se cabe, máispeculiares e magnáticas. Como aSeñorita Pura (grande na arte defalar e xogar coas palabras), co-mo Tintoreto (artista pintor decadaleitos, culto e republicano),como D. Blas ( o cura empeñadoen explicar a Trinidade), comoo Toñicas (o seu dedo insulta-dor), como os magos Montoya(que traen o cinema e outras ar-tes máxicas) como DemetrioFrancés (o alcalde tu va bian), oGuantanamera (insigne canta-dor de boleros), Mesié Fona, aRomana, a Doutora González xacitada... unha nutrida galeria depersonaxes a cal máis atrctiva,magnética, hipnótica que perdu-rarán para sempre na memóriado leitor. En moi poucas, en moipoucas obras (e non pensamossó na literatura galega) se atopaun tan amplo elenco de perso-naxes así de carismáticas. Asi,duas liñas narrativas van alter-nándose deica confluir (os aven-tureiros, por un lado; Ébora, poroutro) sen nunca perder intensi-dade narrativa, absolutamentenunca defraudan nen as perso-naxes nen un narrador pletóricoque saben conducilas sen quedecáia o interese. Como resulta-do temos unha novela coral pe-ro de personaxes moi marcadas(tal como esperabamos), unhanovela balsámica, terapéutica,un prémio para o leitor, que go-zará dun discurso positivista,vitalista e lúdico moi diferentedos catro anteriores (O infortu-nio da soidade, Un xogo de apócri-fos, Talvez melancolía e Os sécu-los da lúa; discursos torturados,flaxelados, delirantes) que sor-prenderan agradabelmente tan-to aos seus leitores habituais co-mo a calquera outro, pois esta éunha novela moi amena e fácilde ler, nos antípodas do que vi-ña sendo a imaxe literária deCaneiro. Mais tamén novelasarcástica e dura. Con non serÉbora un lugar de este mundo, siestá nel, polo que nunca se per-de de vista a história real, desdeo franquismo á globalización, fa-cendo esa revisión histórica des-de a censura e a denúncia, xaque desde Ébora se contemplancon estupor os dislates e despro-pósitos que aos demais mortaisque non habitamos este mundo

libresco nos tocou/toca viver.Nesta homenaxe ao leitor todofoi concebido para o deleite naleitura; e tamén é homenaxe ámesma literatura, esta novelaonde as personaxes boas sonamantes da literatura (e as malasnon a entenden), que se com-pracen en discursos barrocos e secensuran os malos hábitos lin-güísticos. Sendo estilisticamentediferente das catro anteriores(só o primeiro capítulo manténunha estreita relación) conservaconstantes xa típicas no autorcomo os xogos de palabras, osneoloxismos, o neobarroquismo,ou a obsesiva perícia rítmica,sempre cunha fluidez léxica esintáctica que revelan a un na-rrador pletórico que goza tantoda história que conta como damaneira en que o fai.

Novela desta altura, nos nososdias, é rara avis. Novela así, paraa literatura galega é un auténti-co tesouro, proba de cal foi aevolución da narrativa no s. XXe testemuña moi clara do nívelque a expresión literária galegapode acadar. Desde este currun-cho verde, un regalo para omundo. Posibelmente o leitornon dea escapado á compara-ción cun dos seus referentes me-nores (Cien años de soledad),ainda que sexan novelas moi di-ferentes; ese mesmo leitorconcordará con nós en que Ébo-ra, esta apaixonante patada á li-teratura de usar e tirar, mereceigual ou mellor sorte.♦

XOSÉ M. EIRÉ

Regresoá biografíaTítulo: Los señores de Galicia. Tenentes y condes de Lemos en la Edad Media.Autor: Eduardo Pardo de Guevara.Edita: Fundación P. Barrié de la Maza. A Coruña, 2000.

A biografía cóntase entre os pri-meiros xéneros da Historia, des-de que Xenofonte (s. V-IV a.C.)comentara a educación de Ciroe Plutarco (I-II d. C.) a consa-grara coas Vidas Paralelas. O seucontinuado cultivo posteriorobedecía, é certo, á concepciónindividualista dunha Historia

supostamente determinada po-los acontecementos e os grandespersonaxes, tratados estes dunhaforma panexirista, aduladora dedinastías e nobrezas.

Mais, aínda desde este enfoqueestreito, os datos sacados á luziluminaban sempre o conxuntoda sociedadeen que se en-cadraban osp e r s o n a x e se s c o l l i d o s ,malia que es-ta consecuen-cia puideseser involunta-ria.

Logo (xa entempos re-centes) a bio-grafía caeu ende sc réd i to ,cando se en-tendeu a His-toria na súad i m e n s i ó nsocial e seatoparon osseus motoresen dinámicasprofundas delonga dura-ción, nas ten-dencias económicas, que fuxíanda puntual acción do indivíduo.

Sen embargo nos últimos anoseste xénero, así como a atenciónprestada ós acontecementosconcretos, voltan á actualidade,baixo un enfoque renovado. Senperdermos de vista a longa dura-ción e a historia global, os estu-dios microhistóricos abren múl-tiples posibilidades: facilitan ainvestigación, intensifican apesquisa, melloran a compren-sión, aumentan o grao de empa-tía de cara á exposición ó granpúblico e, tal vez sobre todo,restitúen á persoa o posto quelle corresponde na configura-ción do seu propio destino.

Eduardo Pardo de Guevara (Di-rector do Instituto de EstudiosGalegos “Padre Sarmiento”) –nasúa liña preferentemente centra-da nos traballos de heráldica(entre outros Palos, fajas y jaque-les, 1996 e Emblemas municipaisde Galicia, 1999) e sobre a no-breza (por exemplo El mariscalPedro Pardo de Cela, 1981 e DonPedro Fernández de Castro, VII

conde de Lemos, 1997)– acaba deofrecernos un completísimo es-tudio sobre o condado de Lemos(Los señores de Galicia, na colec-ción “Galicia Histórica” editadapola Fundación Pedro Barrié dela Maza, A Coruña, 2000), base-ado na súa tese de doutoramen-to. Os protagonistas son as va-rias liñaxes que detentaron eseseñorío, e con el unha posicióncentral entre a nobreza galega e,por ende, no acontecer históricoda Galicia medieval.

As súas noticias remóntanse óséculo XII, co título de tenentesda Terra de Lemos (en calidadede delegados rexios), cando, naplena Idade Media, fica asenta-da a estructura social e políticada sociedade feudal.

Desde o século XIII o señorío re-cae na poderosísima familia dosCastro, que non só se titulabanseñores de Lemos, senón mesmode toda Galicia, acadando unhapreeminencia que os situaba nocumio do seu estamento. Sen em-bargo na gran confrontación doséculo XIV eles sostiveron a posi-ción lexitimista, contraria ósTrastámara. A entronización des-ta nova dinastía precipitounos naruína, resultando fracturados osseus dominios, dos que entón seescinde o condado de Lemos.

Foi este entregado, en recom-pensa, á familia dos Enríquez,mais o seu titular, Fadrique, go-zou pouco do efémero beneficio:enfrontado axiña contra o reiXoán II, perdeu vida e señoríono ano 1430, aparecendo ó pou-co en escena a terceira liñaxe deseñores, os Osorio, que precisa-mente estrenaron en 1456 o tí-tulo de condes de Lemos.

Coa chegada dos Reis Católicosó trono (1474) padecerán o aco-so dos Pimentel, condes de Bena-vente, parciais (e beneficiarios)dos novos monarcas. Vendo de-clinar a súa influencia política, oconde Pedro Álvarez Osoriooponse sen éxito a Fernando deAcuña, virrei en Galicia. O seusucesor, Rodrigo Osorio, fracasaigualmente no intento de impe-dir a imposición do novo Estado,a resultas do cal será despoxadodo territorio do Bierzo. Por finrecórrese a aceptar a nova ordede cousas para salvar a posicióneconómica e social, readaptándo-se ás esixencias cortesanas do Es-tado Moderno.

Así pois, a obra condensa, pormedio do fío conductor duns pro-tagonistas concretos, as liñas mes-tras da historia de Galicia ó longoda plena e baixa Idade Media.

Non menos interesante que o es-tudio propiamente dito, contidono primeiro volume, éo tamén osegundo, onde, alén de varias ár-bores xenealóxicas e dos corres-pondentes índices, ofrécensenos243 documentos datados entreos séculos XII e XVI, co seu varia-dísimo repertorio temático, des-de o rutinario ata o curioso, quenos transmiten o palpitar daHistoria e un riquísimo materialde utilidade económica, xurídicaou filolóxica.♦

A. LÓPEZ CARREIRA

Varela Buxán,un autoren resgateTítulo: Manuel Daniel Varela Buxán. O pa-triarca do teatro galego.Autores: Vários. Coordena: Xosé Luna San Martín.Edita: Patronato cultural de Lalín - Seminário de Estudios de Deza.

O número 3 da coleción Dezabásicos é un libro homenaxe aquen é considerado o autor tea-tral galego máis representado,Manuel Daniel Varela Buxán.Libro no que se recollen ade-mais de estudos sobre a sua obra,unha série de textos-homenaxe,asi como unha cronoloxia, unhasérie de documentos gráficos,unha conversa co que pode serconsiderado o “descobridor” dodramaturgo (Francisco Pillado),etc, unha escolma da sua corres-pondéncia, maiormente co de-vandito Pillado e máis o actorFernando Iglésias “Tacholas”.

O máis interesante do volume, áparte de dados pontoais sempreinteresantes, son a conversa quemantén o coordenador con Fran-cisco Pillado, sobretodo porque os(presentes ou futuros) estudososdo teatro galegos saberán con quedificuldades se encontraban aque-les que querian achegarse a deter-minadas parcelas da realidade cul-tural galega (por non dicer todas),xa que logo, da realidade políticada nación. Á parte, porque Pilla-do explica moi ben as duas reali-dades do teatro galego. Duas reali-dades nas que profundiza, no seutraballo dedicado ao teatro de Va-rela Buxán, Laura Tato Fontaíña:“Varela Buxán no teatro galego”.

Laura Tato situa o noso autor naesteira do teatro da Escola Dra-mática Galega de Leandro Carré,quer dicer, como subliña, aindaque Varela Buxán pénsase que es-taba na liña de Castelao e VilarPonte, o certo é que –teatralmen-te– estaba máis perto dun Prado“Lameiro” que dos dous anterior-mente citados. Ora ben, comoavisa, o público ao que se dirixiaVarela eran os emigrantes, emi-grantes que máis que, digamos,espectáculos de calidade, o queprocuraban no teatro era unha,perdón pola palabra, “autoidenti-ficación”, quer dicer, o distancia-mento entre o que acontecia nacena e máis o espectador debiaser total. Por outra parte compresubliñar que tanto o espectadoremigrante e o espectador do país(fora das elites culturais) non es-taban afeitos ás representacións,agás as relixiosas e as políticas.Nese sentido, como ben analisano seu traballo (“O teatro mili-tante de Varela Buxán”) XoanCarlos Garrido Couceiro cumpriuperfeitamente a sua misión. Oraben, o que cabe perguntarse é seesta clase de teatro pode conver-terse nun instrumento de libera-ción –de liberdade, mellor–, querdicer nunha cerimónia no senti-do rousseauniano. Para Jean-Jac-ques, inimigo do teatro, este sópodía ter sentido se se convertia

A obracondensa,por mediodo fíoconductordunsprotagonistasconcretos, asliñas mestrasda historiade Galicia ólongo daplena ebaixa IdadeMedia.

(Ven da páxina anterior)

Unha vista do Castelo de Lemos.

(Pasa á páxina seguinte)

nunha cerimónia na que os ho-mes/mulleres reunidos podian ti-rar deles próprios/as o elementoimaxinário capaz de representar asua existéncia, capaz de anticipara experiéncia adquirida e enfron-tarse a novas emocións (sociais,culturais, políticas). Despois deler os traballos de Couceiro e omáis que interesante, básico, deDolores Vilavedra (“Por unha re-descoberta do teatro de VarelaBuxán”, traballo no que deberánbasearse futuros investigadores doteatro do estradense), penso quenon. Acho que non porque seben o teatro de Varela Buxán po-de ser “didáctico”, difícil, a pesarde todas as dramatúrxias, seráconvertelo, ou facelo, en libera-dor. Con todo, non se pode negarque foi o seu un teatro que puidoafacer á representación a todo unpúblico que, polas circunstánciaspolíticas da nación, nunca entrounun teatro, nunca viu unha re-presentación teatral, nunca puidover, participar, un espectáculo noque el próprio se vise representa-do. Un público que, penso, aindanon gañou o teatro galego.

Non obstante, mália todas aspegas que lle podamos pór ao te-atro de Varela Buxán, tampouconunca el, léanse as suas cartas,intentou camiños anovadores.Intentou, con bó tino, facer unpúblico mediante o que el consi-deraba podia ser unha estéticateatral nacional (Tato Fontaíñademostra que non, que non eraunha estética teatral nacional),coñecia mui ben as diversas téc-nicas teatrais (como amosa Do-lores Vilavedra) e nunca deixoude proclamar ben alto que o paíssó será o que debe ser cando esteestexa dirixido por homes e mu-lleres que crean nel, quer dicer,

nos seus homes e nas suas mulle-res, como sinala, con outras pa-labras, Garrido Couceiro.

O teatro de Varela Buxán, dinosTato Fontaíña, ao permanecerfiel ao princípios das obras quecompuxera para a sociedade emi-grante, “resulta un tanto anacró-nico no axitado panorama dosanos setenta”. Para Dolores Vila-vedra, “tanto os valores inma-nentes da súa obra, como eloperpetuador da nosa tradición te-atral, e a atención que lle prestou[...] á emigración, son todas elascuestións que fan de Varela Bu-xán un autor a redescubrir”.

Hoxe, cando sabemos que o dra-ma moderno é unha teatraliza-ción da vida cotidiana e do de-vir histórico (Jean Duvignaud

dixit), cando a televisión ao fa-cer presente a realidade imedia-ta achegou definitivamente oimediato ao acontecimento,cando o espectáculo hoxe se re-presenta no plano dos feitos(non nos podemos liberar diso),xa non é posíbel afastar o heroi,distancialo como intentouBrecht, mais tampouco pode oautor teatral dirixirse ao senti-mento para dar paso á idea. Oautor teatral debe facer do es-pectador un creador, porque acreación é, e volvemos a Duvig-naud, unha promesa de felicida-de ou –quizais mellor– a prome-sa dunha comunidade deconsciéncias e desexos.

Pode o teatro de Varela Buxánprometérmonos esa “comuni-dade de consciéncias e dese-

xos”? Respondendo a esa per-gunta quizais saberemos se oteatro de Varela Buxán é unteatro de futuro.

Os outros textos que enchen olibro son homenaxes de amigosao autor desaparecido. Uns máisimportantes que os outros, al-guns caen no que Manuel Antó-nio chamaria“liridades doserán”, ou-tros –a maio-ria– presén-tannos edannos a co-ñecer un ho-me bó e xe-neroso, untrabal ladorcáseque queanónimo danosa cultura,do noso tea-tro. Os docu-mentos quese reprodu-cen serviránpara unha in-vestigaciónmáis polomiúdo do te-atro galegona emigra-ción (en Ar-xentina), eoutros –tal-vez– serviránpara correxir-mos erros nomomento de xulgar o noso tea-tro e os seus autores. Un libroque coloca ao dramaturgo no lu-gar que lle corresponde e quenos di claramente que unha cul-tura, unha literatura, unha dra-matúrxia non se compón so-mente de grandes nomes.♦

X.G.G.


Un libro quecoloca aodramaturgono lugar quellecorrespondee que nos diclaramenteque unhacultura,unhaliteratura,unhadramatúrxianon secompónsomente degrandesnomes.

A XanelaRevista cultural das Mariñas

Nº 10. Outono de 2000.Coordena: Suso Torres.Edita: Eira Vella.

Xunto a escolma de nova poesia, A Xa-nela tamén inclue un relato breve de Xa-bier López e a cuarta entrega de Namibia-no Ferreira sobre a literatura angolana.

Veiga Ferreiraapresenta a fe-ligresia de SanXoán de Vila-mourel e Vei-ga do Picodescrebe a ar-quitectura po-pular destaparróquia.Poden lerseoutros arti-gos sobre ainvasión dagaita esco-cesa, o

AVE, música e literatura, entreoutros temas. Eira Vella, asociación cultu-ral de Betanzos (Apartado 107), ten avenda unha edición fascímile do manifes-to Máis Alá! para comemorar o centená-rio do poeta Manoel-António.♦

AndainaRevista galega depensamento feminista

Nº 27. Inverno de 2000. Prezo 700 pta.Edita: Andaina.

Nas páxinas centrais Andaina aborda otema da violéncia machista através dosartigos de Isaura Saña, Nanina Santos,Begoña Iglesias, Isabel Castillo, MaicaRodríguez e unha reportaxe sobre a Casade Acollida de Vigo, que leva dez anos

funcionando.Entrevista coaarquitectaPascualaCampos e co-laboraciónsde Ana RosaBouza San-tiago, sobrea MarchaMundial dasMulleres,Laura Buga-llo, do co-lectivo

TransGaliza e Ángela Sie-rra González que fala de democrácia pari-tária e cidadania. Olga Fontán achégase áBienal de Arte de Pontevedra e CarmeAdán ao libro Sobre Monstros e Ciborgs doque é autora Donna J. Haraway.♦

Tempos NovosNº 43. Decembro de 2000. Prezo 500 pta.Dirixe: Luís Álvarez Pousa.Edita: Atlántica de Información e Comunicación.

Que deu de si o último ano do milénio?, éa pergunta á que intenta responder estarevista nun monográfico que percorre oseidos da política, economia, educación eciéncia, dos que non se tira un bo balan-ce. Entrevista ao eurodeputado Michel

Rocard, que falada situación deCórsega e rese-ña do festivalSete notas, Setecidades. Coin-cidindo coacelebracióndo Ano Cas-telao e o cin-cuenta ani-versário deGalaxia,Temposapresenta o

monográfico DeCastelao a Galaxia, con traballos de análi-se, documentos e unha entrevista inéditaa Ramón Piñeiro.♦

O coRdeL

Sebastián, un soldado da gardapersoal do emperador Dioclecia-no, converteuse polo seu marti-rio noutro dos símbolos da rena-cencia da vida tras a morte.

Represéntase como un fermosomozo, de corpo espido e acribi-llado de frechas, de quen os ar-tistas medievais e barrocos, máislevados pola arte que pola fe,botaron man para representar abeleza masculina.

El, que ostenta o padroado dos ar-queiros e dos policías, é invocadocontra a peste e nos casos en queo deber e a conciencia poñen enperigo as decisións de cada quen.

Nestas datas, cando os días xa senotan máis medrados e lumino-sos e as primeiras flores e cantosdos paxaros anuncian a derrotado mortal inverno, san Sebastiánalía na súa figura o santoral e anatureza, nunha simbiose de luze vida, de beleza e renacencia.

A haxiografía conta del que, apesar de vestir o uniforme decenturión da garda pretorianadun dos maiores perseguidores

do cristianismo, non dubidabaen falar da nova relixión entreos seus compañeiros de armas,chegando en moitos casos aconvertilos, e sendo el mesmoquen os bautizaba.

Din as malas linguas, pero non oconfirman os haxiógrafos, que oemperador sentía certa atracciónpor este esvelto e fermoso solda-do, e polo tanto facía un pouco a

vista gorda cando alguén o acu-saba de traidor, e contrariamentea como actuaba cos demais cris-tiáns, a el ascendíao e propiciá-balle toda clase de beneficios.

A ousada actitude de Sebastiáne o trato de favor de Dioclecia-no, non podía menos que atraersobre si a furia dos demais ofi-ciais e conselleiros imperiais. ¿Aque viña iso de que un dos máisdestacados militares do empera-dor defendese a aquela secta tanoposta á ideoloxía e maneira deser dos nobres romanos?

A tal extremo chegou a súa pré-dica entre os soldados, que opropio monarca se viu obrigadoa reprendelo. Pero Sebastián,tan seguro de si e a súa fe, nonse deu por advertido e seguiu co-as súas manifestacións en favordo cristianismo.

Era moita a ousadía daquel su-bordinado imperial, así que, pa-ra escarmento público, Diocle-ciano, que un día o acollera en-tre a elite militar de Roma, so-meteuno a xuízo e mandou quefose despoxado das vestiduras

militares, atado a un poste e ase-teado ata deixalo por morto.

Pero non morrera. Unha boamuller do grupo dos cristiáns,recolleu o seu corpo inerte e cu-roulle as feridas, ata que o de-posto militar sanou.

De novo recuperada a vida e aconciencia, Sebastián volveu apresentarse diante de Dioclecia-no, para botarlle en cara as atro-cidades que estaba cometendocos cristiáns.

O emperador non podía crer oque estaba vendo. Non só por-que aquel soldado dado por mor-to volvese a aparecer coma unresucitado, senón tamén porquea súa temeridade presentándosediante dos seus axusticiadores,cando outro no seu lugar nondubidaría en fuxir, era cousamáis propia dun arroutado cadunha persoa minimamentesensata. Aquela actitude provo-cativa contra a autoridade pedíaun escarmento público, e daque-la ordenou que o levasen ó circopara ser vareado en público conbarras de ferro ata morrer.♦

A beleza de san SebastiánMEU SANTO, MIÑA SANTIÑA

FRANCISCO ANT. VIDAL

(Ven da páxina anterior)

✒ C.V.

As suas son biografias mar-cadas polo exílio, por aquelatravesia que as alonxou dopaís fuxindo da represiónfranquista. Marivi Villaverdee Maruxa Fernández pasa-ron boa parte das suas vidasen Buenos Aires, ChonchaConcheiro en México. Astres serán homenaxeadas enPontevedra no CongresoHomenaxe ao Exílio Galegoque se celebrará os dias 25,26 e 27 de Xaneiro.

Son memória viva do exílio e astres queren que a história dosque tiveron que fuxir do paísnon se esqueza. Maruxa Fernán-dez, Marivi Villaverde e Chon-cha Concheiro asistirán á sesiónde homenaxe que o Congreso doExílio celebrará en Pontevedra odia da sua clausura, 27 de Xanei-ro. Canda elas serán lembradostodos aqueles homes e mulleresque tiveron que deixar este paíspola persecución política.

Cando cada unha delas conta asua vida agroma o exílio nun pri-meiro plano. Ningunha das suasbiografias seria entendida senaqueles barcos imensos que cruza-ban o mar e cambiaban o terrorpola esperanza. As tres lembran atranquilidade daquelas travesias.A xornalista Soedade Noia será aencargada no congreso de relataras suas vidas, histórias maiormen-te descoñecidas que sorprendenpola sua intensidade. “Sorprendeachegarse a estas mulleres. Sonxenerosas á hora de contar a suabiografia. Recoñécense como exi-ladas e a nada que se conversecon elas descobrimos unha novavisión do exílio completamentedescoñecida, a que aportan asmulleres que tamén tiveron queescapar do país” afirma SoedadeNoia ao destacar a singularidadedestas mulleres, compañeiras astres de homes coñecidos no mun-do cultural e político: o escritor e

político Ramón de Valenzuela–de Marivi Villaverde–, o artistae escritor Luis Seoane –de Maru-xa Fernández– e o médico e acti-vista comunista Francisco Come-saña, compañeiro de ChonchaConcheiro.

Era ainda unha nena cando Mari-vi Villaverde sofre o seu primeiroexílio. Marcha coa família conpasaportes falsos para Fráncia pa-ra se atopar co seu pai, ElpídioVillaverde, alcalde republicanode Vilagarcia e tamén deputado.En Burdeos coñece a Ramón deValenzuela pero só se poderánver durante dous dias. Marivi em-barca no Massília cara Buenos Ai-res nunha travesia que durará 18dias e da que ela ainda se lembra.Tardará cinco anos en volver aver a Ramón de Valenzuela, in-comunicado nese tempo en cár-ceres e campos de concentración.O encontro será na estación de

tren de Redondela, cando ela de-cide deixar a sua família e volvera Galiza para comezar a vida encomun con Ramón. Erraron aopensar que a ditadura tiña que re-matar en breve. O ambiente erairrespirábel e no 1949 ian come-zar de novo o que seria o terceiroexílio de Marivi Villaverde e a le-varia de novo a Buenos Aires deonde só regresaria en 1966.

Na capital arxentina Marivi Vi-llaverde traballa no Teatro Gale-go da Federación e dirixe xuntocon Arturo Cuadrado o xornalGalicia. En 1962 entra no PCG,partido do que tamén é activomilitante Ramón de Valenzuela.Marivi Villaverde afirma que to-do o seu tempo de exílio foi pro-visional. “Cando viña o fin deano diciamos que o próximo sexaalá. Era case coma un ritual” si-nala e lamenta o siléncio coque foron recibidos todos os que

volveron da sua longa fuxida.

Ramón de Valenzuela coincidiuno cárcere de Santiago conFrancisco Comesaña e taménrelatou aquel episódio que o es-critor Manuel Rivas conta en Olapis do carpinteiro. O momentono que Camílo Diaz Baliño re-trata as caras dos seus compañei-ros de prisión no Pórtico daGlória. Chonchiña Concheiroainda se emociona lembrandoaquel tempo; ainda lle costa en-tender como ela foi quen de me-ter unha pistola debaixo do seugabán amarelo para conseguirque aqueles presos fuxiran. Co-ñecera a Francisco Comesañacando estudaban en Compostelae nunca máis se separou del, nencando o compañeiro -coñecedordos moitos anos de cadea que lleesperaban pola sua militánciaesquerdista, afiliárase ao PC nocárcere da Coruña- lle dixo que

se esquecera del, que habian depasar anos até que poideran terunha vida en comun. Chonchaagardou e visitou a Comesañaen todos os cárceres ao que otrasladaban e mesmo casou porpoderes estando el na prisión.Con el marchou tamén ao exí-lio, que comezou en Cuba en1944 -país no que nace o seuprimeiro fillo- e continuou logoen México, onde naceria a suasegunda filla e onde pasaria trin-ta e tres anos até o regreso a Tuien 1977. “México deume os me-llores anos da miña vida. Eraunha triste alegria poder mar-char, fuxir daquel medo e atopartranquilidade” afirma ChonchaComesaña apurando lembran-zas. No exílio Choncha Con-cheiro participou na Unión deMujeres Españolas Mariana Pi-neda que tentaba axudar aospresos políticos do franquismo.

O regreso definitivo de MaruxaFernández á Coruña non ia ser até1979. Poucos meses despois mo-rreria o seu compañeiro, o artista,escritor e galeguista Luis Seoane.Embarcara Maruxa cara BuenosAires o 1 de Marzo de 1937 e atravesia prolongárase xusto unmes. Alá estaba xa Luís Seoane, ocompañeiro que tivera que fuxirao estoupar o levantamento mili-tar. Luis e Maruxa casan no pró-prio porto bonaerense para queela poda desembarcar e comezaentón a sua vida arxentina na queela seguirá de perto a traxectóriaartística de Luis Seoane. Maruxamerca as pinturas e prepara oslenzos do artista e ainda hoxe segaba de recoñecer os orixinais dasua obra mirando só o envés doscadros, a feitura dos bastidores.Tanto Maruxa como Marivi eChonchiña coinciden en que,mália que os anos se prolongasen,o tempo do exílio era unha parén-tese que miraba sempre á volta aopaís. Son elas agora memória detantos outros que tiveron que fu-xir e en Pontevedra recibirán ahomenaxe merecida.♦

30 18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

Eu taménfun coas vacas

de Afonso Eiré

Casarriba

de Euloxio R. Ruibal

Homenaxe a tres mulleresque representan a memória viva do exílioMarivi Villaverde, Maruxa Fernández e Choncha Concheiro asistiránao Congreso que se celebrará en Pontevedra os dias 25, 26 e 27 de Xaneiro

Maruxa Seoane e Marivi Villaverde.

N O V I D A D E S

Teléfono e Fax: 981 171 078. Correo Electrónico: [email protected]

31

✒ P.B.

A falta de recursos, de apoioinstitucional ou de formaciónson alguns dos obstáculos cosque teñen que conviver no diaa dia a maior parte dos gruposde teatro afeizoado. Co ánimode mellorar a sua situación haitempo que argallan a maneirade unir esforzos. No mes deDecembro ao redor de trintaformacións responderon á con-vocatória de constituir unhaFederación, que está a piquesde formalizar legalmente e que xainiciou os contacto co IGAEM.

“Levamos traballando máis deun ano. A idea de criar unha Fe-deración de Teatro Afeizoadopartiu do grupo Metátese de Pa-las de Rei. Á primeira reuniónacudimos 8 ou 9 grupos, peronas convocatórias que se fixeron

con posterioridade en Compos-tela chegamos a xuntarnos cin-cuenta formacións”, explicaVíctor Vez, un dos membros daComisión Xestora.

A idea cristalizou nunha asem-blea que se celebrou en Noiano mes de Decembro na queparticiparon trinta compañiasnon profesionais. “Polos con-tactos que mantemos a Federa-ción poderia agrupar a 50 gru-pos. Só queda que a Consella-ria aprobe a nosa constitu-ción”, engade o representante.

Intercambiar experiéncias e co-ñecerse, foron os primeiros froi-tos. “Dalgunha maneira, a Fe-deración xa funciona. Puxémo-nos en contacto, soubemos unsdos outros e o que estabamos afacer –comenta Vez. Un grupode teatro afeizoado vai por libre

e como moito traballa cos doseu entorno”.

Estes grupos normalmente for-man parte dunha asociacióncultural ou xuvenil, de viciños,tamén os hai parroquiais e nosúltimos tempos están a prolife-rar as escolas municipais. Sonformacións con poucos recursose entrar a formar parte da Fede-ración abre a posibilidade de in-tercambiar, ademais de expe-riéncia, material.

“Na maior parte dos casos –con-ta Vez– o seu orzamento tenque tirarse do da asociación cul-tural, polo que os cartos estáncontados. Ás veces son os gru-pos de teatro os que se consti-tuen como asociación culturalpara obter financiamento. Seentras nos circuitos culturaispodes sacar algun diñeiro unha

vez que cubres os gastos e, ásveces, as asociacións de viciñosou os concellos páganche algopolas actuacións. Pero funda-mentalmente o que conta é otraballo e compromiso persoal.Facemos decorados, con marte-lo e puntas, pintamos, deseña-mos vestiários”.

Por estas formacións pasa xente detodo tipo. E moitas veces á horade traballar nunha montaxe “haique pór o carro antes que os bois”,quer dicer, escoller unha obra quese adapte a o número de actorescos que se conta e as suas idades.

Empezar a existir

“Un dos principais problemas quetemos os grupos de teatro afecioa-do é que até hai ben pouco nonexistiamos para a Administra-ción” –explica Vez. Necesitaba-

mos un interlocutor e o IGAEMxa se amosou moi receptivo antea iniciativa”. Na actualidadeexiste unha comisión xestora –áespera de que se escolla unha di-rectiva– da que forman parte unrepresentante de Metátese de Pa-las de Rei, Teatro do Curro deNoia, Ditea de Compostela e Es-coitade de Valadares, en Vigo.

A axenda da Federación inclue aconsecución de apoios econó-micos para a realización de mos-tras e certames escénicos, porqueao seu entender os que existenson insuficientes. As subvenciónstamén irian adicadas á formación,con cursos de dirección, ilumina-ción, dramaturxia e outras espe-cialidades. No seus estatutos reco-llen como obxectivo, ademais depromover o intercámbio de expe-riéncias, a loita pola normaliza-ción cultural e língüística.♦


Tal que asi rezaba o texto dunha faixa, oupancarta, nunha grande manifestación anti-tauromáquica celebrada no ano pasado, enLisboa, dentro dun debate público a propó-sito de variar, ou non, a norma portuguesaque proíbe a morte dos touros na praza, alte-ración legal que nunha vila do Algarve, pró-xima á fronteira española, se pretendia, paraasi “homologar” o espectáculo ás touradasespañolas. Veu-me ao recordo estes dias,verbo do ferrete espetado (que tan ben ilus-traba o humorista Xosé Lois no número 965deste semanário) non no lombo dos maltra-tados touros da lida selvaxe que a tradicióntauromáquica española chama “fiesta” (!),senón no lombo das sofridas vacas e dos so-fridos bois da gandaria da nosa nación (porcerto, ¿por que se fala de “vacas tolas” ou“loucas”, coloquialmente, e non de “bois to-los” ou “loucos”: ¿non seria máis apropriadofalarmos de gando vacun ou ovino “tolo”?

Pode-me dicer quen lea que pouca rela-ción ten a cruenta exibición da torturados touros que dá corpo ao espectáculotauromáquico co padecimento e morteque afecta, aqui e agora, ao noso gandovacun, mais eu vexo-lle coincidénciasnon casuais. Ei-las:

Xa no século XIX (1875), Lamas Carvajal,nas suas Cartas ôs gallegos denunciaba comonon habia cartos para honrar os tesouros dapátria e si se previan para construir en San-tiago de Compostela, por importe de32.500 pesetas (!), unha praza de touros,proxecto no que figuraba como accionista oConcello da cidade e que, afortunadamen-te, non se chegou a realizar. No século XX,Castelao vai-se estrear como colaborador d’A Nosa Terra (1917) cunha estampa en queo labrego-filósofo exclama, perante o anún-cio dunha tourada: “¡Lástema de bois!”. Da-quela (hai cento vintecinco anos, hai oi-tenta anos...), como hoxe, a Galiza, subme-tida a coloniaxe económico-política, pade-ce-a reforzada pola invasión cultural, quetenta aclimatar aqui unha das máis ráncias

e bárbaras tradicións españolas: a “diver-sión” e o espectáculo “artístico” a custa datortura e morte dun animal e da exposiciónsadomasoquista do toureiro ao perigo certoe á eventual morte. Ében certo que os papeis,como di a frase feita denoso, terman do quelles poñen. Tamén aslínguas. Non imos cha-mar racista ao idiomaespañol por denominarcoa palabra xa mencio-nada, “fiesta”, seme-llante barbárie e porelevá-la á categoria de“nacional”; si imos cua-lificar de atávica, inu-mana e mortífera a in-tención e a concreciónmaterial dos que patro-cinan e aplauden talantropoloxia, apoteoseda morte violenta, quealgun elemento do Par-tido Popular –de nonmoi amplo repertórioimaxinístico- cualifica-ria como própria deAtapuerca...

Para recordarmos a actualidade de tal “pro-gramación cultural” exportábel, como em-blema español, a toda a España política, sai-ba-se que un completo e circunstanciadodocumento interno do Partido Popular noPaís Basco e mais en Cataluña, de 1997,publicado no seu dia polo xornal Deia, pro-puña e encarecia a necesidade de criar aafeizón a tal espectáculo alá onde non exis-tise, con medidas concretas como, porexemplo, a construción dunha praza de tou-ros en San Sebastián. Nós, galegos, seicaentramos tamén en tales previsións coloni-zadoras, que tan ben sabe cumprir o alcaldeda Coruña, coa construción no seu dia dunColiseum, habilitábel, no verán, para a “ar-te” tauromáquica, ocasión para sacaren as

damas do armário “peinetas” e “mantillas” epara as forzas vivas fumaren o obrigado cha-ruto (ainda que detesten o tabaco: tradiciónobriga...) e vestiren-se por unhas datas do

ridículo argot do caso.Mais como Pontevedranon era suficiente (¡bé-nia ao governo munici-pal que rexeitou, desdeo primeiro momento,patrocinar semellante“tradición”!) e ainda ACoruña, cumpria levá-la a lugares do país tan“castizos” como Sárria,Noia, Lalin, Xove...:¡ole! Pasamos do vello¡”Con el Imperio haciaDios! ao actual” ¡Porlos toros, a la españolíacañí!” Canta razón–entre parénteses– ti-ña meu pai candocontaba aquel “chiste”–supoño que inventadopor el– do que pergun-taba: “¿Gostas dos tou-ros?” –“Gosto”, respon-dia o outro. “¿E logo,como non vas?” –“Por

iso mesmo...”.

Nós, na nosa nación, tamén matamos ani-mais: poecos, xatos, xuvencas, años, polos,coellos... Só que os matamos para comer,despois de os alimentar (antes, se a facendaera suficiente) ben mantidos, cos alimentospróprios da bioloxia de cada un deles, insisto,até onde os meios o permitian. Que o orga-nismo do porco e o humano sexan moi se-mellantes non levou nunca a que os ranchosfixesen “porcofáxia” ou os xatos o equiva-lente. Agora si, agora os “antigos” herbívo-ros teñen que comer (¡mercado manda!) apodrémia das fariñas de orixe animal e osplumíferos hai que os hormonar ben, nonvaia ser que o millo e a verdura os prexudi-quen. Non vaia ser que podamos ainda, os

galegos, identificar e recoñecer os sabores“de antes” e, por aqui, nos fagamos anti-eu-ropeus, por preferirmos aquel “atraso” ao ac-tual adianto “civilizatório” que nos invade.Recordarán alguns leitores ou leitoras o le-ma tan repetido polo nacionalismo galegonos tempos anteriores á entrada de España(1 de Xaneiro de 1986) na CEE: “¡MercadoComun Europeu, ruína do povo galego!”¿Hipérbole? Nen os máis cegos optimistas dehoxe coido que se atrevan a negá-lo. Mais ogoverno español, ferreño para cos de dentro,como o “rejón” que tan compasivamente es-petan no lombo do touro, operación na quepoden morrer touro, cabalo e cabaleiro, estegoverno, seguindo inveterada tradición, écalado e submiso cos grandes de fóra, hoxe,con esta Unión Europea incapaz de tomarmedidas eficaces, sérias e rigorosas desde quehai unha década se revelou, no Reino Uni-do, o “mal das vacas tolas”... Exemplar.

E asi como se nos escolle para termos queser tauromáquicos (que non taurófilos) áforza, tamén se nos escolle como criado-res do mal que outros non investigan nenrecoñecen, culiminando a matanza obri-gada no enterramento de reses mortasnunha mina ou canteira abandonada deMesia, brillante maneira de celebrar aXunta de Galiza o cámbio de ano, séculoe milénio. Seica demitiu ou cesou o Con-selleiro de Agricultura e a sua equipa. De-misión en masa é a que terian que prota-gonizar os governos galegos, español, aComisión europea, os comisários do ramoe tutti quanti levan permitido barbaridadetal, nada bíblica e si ben humana e políti-ca e, por isto, evitábel. Mais non nos pre-ocupemos: seguirán xunguidos ao carrodo “progreso” e aplicados disciplinada-mente a adaptaren a Galiza, velis nolis, ásavantaxes do capitalismo e da moderni-dade, esta volta en forma de veleno ali-mentar, ruína económica para o sector,inquietude e desasosego dos consumido-res... Quousque tandem (Catilinas de ho-xe) abutere patientia nostra?♦

SE AS TOURADAS SON CULTURA, O CANIBALISMOÉ GASTRONOMIA

MARIA PILAR GARCIA NEGRO

A Federación de Teatro Afeizoadoserá o interlocutor dos grupos ante o IGAEMQuer agrupar a todas as compañias non profesionais para conseguer recursos eintercambiar experiéncias

‘Seica demitiu oucesou o Conselleiro de

Agricultura ea sua equipa.

Demisión en masaé a que terian

que protagonizaros governos galegos,español, a Comisión

europea,os comisáriosdo ramo....”

“Incluir cantigas medievais nonoso repertório é a maneiraque escollemos nós de reivindi-car a nosa cultura e de dar acoñecer a arqueoloxia da nosalírica”, explica Marcos Seixo,un dos seus compoñentes. Ogrupo aponta que “evidente-mente estas letras non teñen

para nós o significado que tive-ron no seu tempo pero ao utili-zalas refrescamos a memória.Moitas veces esquécese quehoubo un tempo no que o cen-to por cento da povoación fala-ba a nosa língua e que a litera-tura galega se divulgaba por to-da Europa”.

Quinta–Feira está composto pormúsicos que veñen de traballar endiferentes estilos. Marcos Seixo–un dos gaiteiros– participou envários cuartetos tradicionais atécoincidir con Toño Domínguez–frauta, gaita e voz– enVerbo Xi-do, un grupo de gaitas que logodeu lugar a unha formación folkbastante básica que incluia guita-rra, acordeón, flauta traveseira,gaita e percusión tradicional.

Pouco tempo despois de desfacer-se, receberon un convite da Uni-versidade de Vigo para actuar nocampus de Pontevedra. “Toñoaceitou, pero o grupo xa nonexistia polo que tivemos que bus-car un guitarrista –Tito Maquiei-ra– e montar un repertório encinco ensaios”, conta Seixo.

A experiéncia resultou e, de al-quel primeiro concerto, que secelebrou un Xoves, nasceuQuinta-Feira. “Despois de actuardurante un ano aproximada-mente como trio decidimos am-pliar a formación, porque atopa-bamos caréncias instrumentais”,engade. Incorporouse un bate-ria, que proviña dun grupo dejazz, Noli Torres, que, á sua vez,puxo ao grupo en contacto cunbaixista rockero, Xavi Rabanal.

As suas primeiras aparicións es-tiveron moi ligadas aos concer-tos didácticos que durante oano 1998 –adicado aos trobado-res medievais– ofereceron enCasas da Cultura e centros deensino. “Durante dous meses–explican– fixemos unha médiade máis de un concerto ao dia”.Eran actuacións que incluiantamén unha conferéncia sobrea lírica, a cargo de Marcos Sei-xo e nalguns casos de MercedesQueixas, autora do libro OsTrobadores do Reino de Galiza.

Seguíronlles concertos en pubs efestivais, até que o pasado ano oquinteto decidia apresentarlle aEloi Caldeiro, responsábel do seloSons Galiza, a maqueta que deupé ao compacto que xa se podeatopar nas tendas. Neste traballomestúranse cinco temas instru-mentais con cinco vocais. “Nonquixemos incluir letra en todosporque a literatura róuballe unpouco de protagonismo á música.É por iso que coidamos interesan-te manter alguns temas instru-mentais”, sinala Marcos Seixo.

De calquer xeito para eles di-fundir a poesia tamén é impor-tante e, ao carón das cantigasOndas do mar de Vigo de MartínCodax, San Mamede de Joan deCangas e San Simión de Men-dinho, compoñen para o poemaO señor das Carapazas de Rober-to Blanco Torres e a cantiga Le-la incluida na obra Os vellos nondeben de namorarase de Castelao.

O poema de Blanco Torres eraun tema que interpretaban, aoxeito dun romance de cego conzanfona e voz, co grupo VerboXido e que recuperaron con ou-tros arranxos para o novo grupo.Lela montarono o guitarrista,Tito, e o cantante. Ainda queneste disco non aparece, Quin-ta–Feira xa adianta que traballacon cantigas de Afonso X e quenon descarta a posibilidade demusicalizar poemas de autorescontemporáneos nun próximotraballo que poderia sair a luz ovindeiro ano.♦

32 18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

Lírica de Martin Codax, Mendinho eJoan de Cangas na música de Quinta-FeiraO quinteto conxuga temas instrumentais e vocaisno seu primeiro disco ...de seu”✒ P.B.

Mendinho, Joan de Cangas ou Martín Codax son os letris-tas escollidos polos compoñentes de Quinta–Feira para oseu repertório. O seu primeiro disco ...de seu” poderia en-trar no abano de música experimental á que se adoitan re-ferir os críticos como folk, pero cunha singularidade nova,a de integrar nos seus temas a lírica de cantigas medievaisque atopan na música un novo xeito de darse a coñecer.

33

✒ CARME VIDAL

Corria o 1976 cando via a lusCon pólvora e magnolias, o li-bro de Xosé Luís Méndez Fe-rrin publicado en edición deautor e impreso en papel deempaquetar. Aquel título quenon atopou daquela editor iapasar á história literária comoun dos libros fundamentais danosa literatura. Poucas vecesse comemora o aniversáriodun libro. As efemérides lite-rárias rememoran en especialo nacemento e a morte doscriadores. Poucos son os li-bros que conseguen tomarpeso por si próprios para serprotagonistas dun aniversáriocelebrado. Neste 2001 o poe-mário Con pólvora e magno-lias cumpre vintecinco anos.

Con pólvora e magnolias foi, se-gundo lembra o seu autor, o pri-meiro libro galego que non vi-sou a censura naquel 1976 tanrecente á morte de Franco. XoséLuís Méndez Ferrin relátanos aorixe dun poemário que ia ocu-par un lugar destacado nos estu-dos da escrita galega. “Era unhaobra política, proxectada desdea célula e a organización comu-nista. Moitos dos poemas xaeran coñecidos porque sairanpublicados en revistas xeracio-nais de Madrid e Barcelona.Non topei editor. Fixémola en-tre Luis Mariño, o impresor Del-gado e eu e distribuina unha li-braria de Santiago. As duas edi-cións que tiramos esgotáronserapidamente pero perdimos to-dos os cartos. Esa xenerosidadesó se explica pola sua orixe polí-tica” conta Ferrin.

Seguiu de preto o autor o trans-correr do poemário, o procesopolo que neste tempo se foiconvertendo nun dos títulos demaior releváncia do século XX.A crítica e os estudosos situa-ron a Con pólvora e magnoliasen lugar privilexiado e destacá-rono como protagonista dunharuptura poética co socialrealis-mo da época. Ferrin nonconcorda coa idea. “Se temosque falar dalgunha ruptura, se-ria co socialrealismo castelán,con Gil de Biedma, Barral e to-dos aqueles. Nunca coa tradi-ción galega porque, de ser asi,estariamos a borrar a Curros,Pondal ou Rosalia” afirma o au-tor do poemário que tamén tiraprotagonismo á publicación,emarcada, ao seu ver, nun tem-po no que “non se pode esque-cer que tamén sae Seraogna dePexegueiro, desde a ANPG sepromoven as asambleas de poe-tas e xurde Rompente, selo bai-xo o que aparece Con pólvora emagnolias”.

Despois das primeiras duas edi-cións de autor, o libro sairia pu-blicado en Xerais a cargo deCarme Blanco e Claudio Rodrí-guez Fer. Os poemas de Ferrinque naceron tamén estampadosen volandeiras e pegatinas pasa-ron a formar parte dos progra-mas oficiais dos planos de estu-

dos. Carme Blanco destaca duasfaces á hora de valorar a tal altu-ra a impronta da obra. “Por un-ha banda está a opinión polaque diria que me gusta hoxe co-mo me gustou cando o lin porvez primeira. Logo está a reali-dade obxectiva, o feito palpábelde que a história literária do pe-so que tivo este poemário estáxa perfilada” aponta CarmeBlanco que considera que “todoo mundo aceita a sua influénciano panorama xeral e na históriada poesia. Ás veces os autoresmáis influintes ocúltanse, existeunha história segreda que non

está feita. Non é o caso de Fe-rrin de quen non se pode negaro seu peso”.

Ruptura singular...ou plural?

É Con pólvora e magnolias prota-gonista dunha creba poética?“As rupturas literárias non sonfeitos aillados senón consecuén-cia dun clima determinado. Fe-rrin consegue conxugar delecta-ción estética e fondo ideolóxico,carga política con distinta for-ma. A principal renovación é a

das formulacións estéticas” afir-ma o poeta Xosé Maria ÁlvarezCáccamo ao falar do que definecoma “un dos mellores libros daposguerra”. Álvarez Cáccamoanalisou a obra en Literatura ga-lega do século XX (Galaxia) eemparenta o seu carácter revo-lucionário co que tamén se pro-ducia con “Seraogna de Pexe-gueiro, Herba de aqui e acolá deCunqueiro e mesmo Onde omundo se chama Celanova deCelso Emílio”, nun tempo noque tamén situa a publicacióndos primeiros títulos de mem-bros da sua xeración.

O poeta Anxo Angueira taménse adentrou no estudo da obra.“Foi fundamental, capital diria,e tivo unha importáncia decisi-va de carácter literário, estilísti-co e temático ainda que, curio-samente, non houbo nengun li-bro que fose imitador del. Ac-tuou a nível estructural no pa-norama literário” afirma o autorde O valo de Manselle. Celebraque se comemore o seu aniversá-rio, á fin, afirma, compre “que anosa literatura teña títulos dereferéncia, Con pólvora... é undeles como o é De catro a catro” .Como poeta Angueira recoñeceter bebido en Ferrin e, en con-creto, neste poemário que consi-dera fundamental “para unhamanchea de poetas e capital nanosa história literária. É referén-cia na miña xeración e nas ante-riores, para os poetas dos oitentafoi decisivo á hora de abrir a ve-ta do culturalismo”, afirma.

Á poeta Chus Pato seméllalleque Con pólvora e magnolias tenmáis de vintecinco anos, tal é opouso que deixou xa na nosa li-teratura. “Deste libro diria que épor primeira vez na poesia gale-ga un non-sólido. E é inauguralporque supera a fascinación doabismo. Traballa a língua comoabstracción liberada. É nacióncontra relato de liberación bur-guesa. É revolución –Stephen–contra as grandes corporaciónstransnacionais. É non-palabra(pólvora), tradición (magnólia)”afirma a poeta do libro que re-mata co repetido “e reclamo aliberdade pró meu povo”. ♦


Con pólvora e magnolias cumpre 25 anosA crítica considera que o libro de Ferrin cambiou o rumo da poesia

Hai quince anos e médio, a TVG conseguiu oseu primeiro grande éxito con A escrava Isaura,unha telenovela da Rede Globo brasileira. Des-de entón, o Brasil só retornou ás pantallas ga-legas cando Antón Reixa apresentou aquel Vos-tede decide, no que o espectador decidia o final.Por que se racharon as pontes audiovisuais cun-ha das máximas poténcias na produción de fic-ción? Con certeza, a liña de criación própria ében interesante pero o orzamento da Galeganon pode deixar de lado o bon que hai fora. Nabusca de referentes culturais non galegos, o Bra-sil é unha excelente escolla. Alén das telenove-las, que colocan na cadeira a máis de 30 millónsde persoas cada noite na sintonia desta canle, aGlobo iniciou hai un tempo o san costume deproducir cada ano unha minisérie, caracterizada

pola alta calidade da sua realización, grácias aoelevado investimento e ao coidado de todo oproceso produtivo. Arestora, os brasileiros aco-llen con entusiasmo Os Maias, guión baseado naobra de José Maria Eça de Queiroz. Esta série foifilmada en cenários naturais de Portugal e o seuorzamento ascende aos 1.000 millóns de pesetas.

Xa que esa cantidade é inadmisíbel para a eco-nomia da TVG, por que non se entra en con-versas co xigante brasileiro para emitila para opúblico galego? Conseguiríase, por unha parte,rachar o monopólio de produtos norteameri-canos que sufrimos dia a dia na nosa televisióne pola outra, axudariamos a facer famoso un es-critor do que se celebrou o pasado ano cenanos da sua morte.♦

Dille Berce ao Inimigo

A ponte audiovisual co Brasil

Xosé Luís Méndez Ferrin con Manuel Maria nunha fotografia dos anos setenta. Á direita, o poema “Reclamo a libertade pro meu pobo”, publicado nas Follas de Resisténcia Poética.

Apenas un mes despois da suamorte no outono de 1999 cator-ce homes reúnense no pazo de OPicón para falar de Uxio Novo-neyra. Moitas das palabras estánprendidas da emoción pola perdapróxima, outras adiantan análisesque van da filosofia á explicaciónartística e o encontro está se-mentado de datos biográficos queaportan maiormente os seus ami-gos Manuel Maria e HermínioBarreiro. O resultado daquelaconversa privada sae agora a lusno libro Neste silencio. Arredor deUxio Novoneira (Noitarenga).

“Un grupo de amigos falando dunamigo, recén morto e querido”.Asi define o libro o coordenadorda edición Ignácio Castro. UxioNovoneyra, o poeta, ia ser naque-la altura o protagonista do semi-nário de filosofia que se viña xun-tando desde hai tres anos en OPicón. Hermínio Barreiro, DanielBernárdez, Ignácio Castro, XaimeDomínguez, Amando González,Guillermo Ferrández, Pedro Fe-rrández, Manuel Jordán, ManuelMaria, Antón Patiño, Xosé Prie-to, Antón Sobral, Alberto Suca-sas e Gonzalo Trasvach son osparticipantes na reunión.

Pegada á emoción do momento,o libro discurre entre as apre-ciacións e os proxectos. Hermí-nio Barreiro destaca tres ideasclaves da sua poesia: “a liberda-de, as emocións e o soño”. Ma-nuel Maria reclama a publica-ción dun libro inédito, o Mesterde amor e vagar que ia ser publi-cado no 52 na colección Xistralde Lugo e que el entende funda-mental para falar do pensamentode Novoneyra e Antón Patiño odescobre como artista plástico –“de moita calidade incluso”–despois de que Hermínio Barrei-ro aporte o dado biográfico deque foi Reimundo Patiño quenlle meteu no corpo aquela que-

réncia pola pintura. “RealmenteUxio chega a pintar” afirma.

Os siléncios de Novoneyra sonmotivo de debate. “El escribia só,única e exclusivamente, cando ti-ña necesidade de escreber” di Ma-nuel Maria. Tamén a perfecciónque el queria deitar en cada un dosseus poemas, rescritos ás veces atéque a última versión convencia aoautor. E a “autenticidade” que elsituaba no cerne da sua poesia. Osconvidados revisan asimesmo oxeito no que o autor de Os Eidosera popular e vangardista, de co-mo tamén os siléncios participa-ban na sua particular e inolvidábelmaneira de recitar e mesmo do lu-gar que a sua memória vai ocuparna história da literatura.

“A nostálxia do Courel, a evo-cación do Courel ultimamenteen Novoneyra era moi grande,pero el non queria volver... Le-vaba máis dun ano, dous anoscase sen ir aló. (...) El tiña medode ver o cámbio no Courel. Ti-ña o cabreo da destrución, quenon queria ver” conta HermínioBarreiro dos últimos dias do po-eta que lamentaba que a litera-tura traicionase o que el chama-ba a agonia do rural.♦

Catorce homesconversan arredorde Uxio NovoneyraNeste silencio (Noitarenga)recolle un debate celebradopouco despois da morte do poeta

34 18 DE XANEIRO DE 2001 ● Nº 970

A doutrinado ADNA bioloxia como ideoloxia

Richard CharlesLewontin

Telf. + 34 + 81 562 333 / +34 + 86 842 092 / Fax +34 + 81 572 339Correio electrónico: [email protected]

Hórreo 60. Apartado 1.072 / 15.702 Santiago de Compostela

ENSAIO

Tomaron cinco temas e co-mezaron a interpretalos artís-ticamente. O resultado dasduas propostas poderase verproximamente en Celanova,na nova sala que inauguraránXosé Randolfe e ArmindoSalgueiro, dous pintores contraxectórias distintas que secoñeceron no seu periodo deformación en Compostela.

Xosé Randolfe é de Carballe-do e Armindo Salgueiro de Vilade Cruces. Tomaron contacto nasua etapa de formación en Com-postela na Escola de Artes Mes-tre Mateo e logo as traxectóriasforon cada unha por un camiñodistinto até que hai un tempo de-cidiron enfrontarse os dous a cin-co temas que eles mesmo propu-xeron para expoñer xuntos os re-sultados artísticos. Froito destaexperiéncia será a exposición queen breve abrirán en Celanova.

As técnicas empregadas por Xo-sé Randolfe nos dez anos que le-va expondo polo país son diver-sas e van desde o esmalte sobremetal ao óleo, acrílico ou técni-cas mixtas. Para el pintar é co-ma “unha espécie de berro, co-mo o xeito máis apropiado parabotar fóra o que che preocupa”.Coa sua obra pretende “contaralgo e por iso os cadros estáncargados de literatura”.

Crítica da globalización

Tamén Armindo Salgueiro éplural á hora de criar os seusproductos artísticos. Bota man,“sen prexuizos”, da fotografia atétodas as técnicas da pintura.Busca Salgueiro analisar o queacontece na sociedade contem-

poránea, en especial, o mundocriado polos meios de comuni-cación e mostrar tamén a sua vi-sión crítica da globalización. Pa-ra a mostra de Celanova apre-sentará carteis publicitários en-vasados ao baleiro.

Xosé Randulfe ten en Carballedounha explotación gandeira e é ali

onde instalou o seu obradoiro,nun pendello onde conta coespazo suficiente e aproveita otempo que lle permiten as acti-vidades agrícolas. “No invernoaproveito as noites, que sonlongas, e no verán o tempo dassestas” conta. Salgueiro adícasprofisionalmente á arte. Des-pois de formarse en Composte-la, Randulfe decidiu viaxar porcidades como Paris e Venéciapara completar a sua visión da

pintura. Armindo Salgueiro bus-cou en escolas de Barcelona o seuachegamento a novos xeitos deentender a arte. Na mostra de Ce-lanova poderanse ver os resulta-dos dos seus traballos, artelladosnos seus obradoiros particulares através de temas que os dous en-tenden cruciais para analisar osnosos tempos.♦

FICCIÓN1. A MAN

DOS PAIÑOSManuel RivasXerais

2. AS RULASDE BAKUNIN

Antón Riveiro CoelloGalaxia

3. EXPEDIENTEARTIEDA

Luís Rei NúñezXerais

4. ÉBORAX.C. CaneiroXerais

5. A VIAXEDE BALDASSARE

A. MaloufXerais

NON FICCIÓN1. BREVE HISTORIA

DE GALICIAFrancisco CarballoA Nosa Terra

2. CRÓNICADO FOLK GALEGO

X.M. Estévez & O. LosadaTris Tam

3. OS CASTROSGALEGOS

Xulio Carballo ArceoA Nosa Terra

4. A GUERRILLAANTIFRANQUISTADE MARIO DELANGULLOAntónio TéllezA Nosa Terra

5. ANTROPOLOXIADE GALICIA

Mariño FerroXerais

TABELA DAS LETRAS

Librarias consultadas:Cartabón (Vigo). Couceiro (A Coruña). Michelena (Pontevedra).

Pedreira (Santiago). Souto (Lugo). Torga (Ourense).

Duas visións artísticasde cinco problemas contemporáneosXosé Randolfe e Armindo Salgueiromostrarán as suas propostas en Celanova

Uxio Novoneyra.

A morte: o suicida, de Randulfe Piñeiro, a quen podemos ollar arriba. Por baixo deste, Armindo Salgueiro, autor de O engano, abaixo.

Cando finou Pepe Ruibal, Noluns do pasado antroido, titulabaasí o anaco do 11-III-1999, noque facía unha rápida semblanzado grande amigo e escritor deXeve que acababa de morrer,nunha remota vila conquense.Lonxe da súa irmá Mercedes, afabulosa pintora, coa que tantosanos convivira en Vigo e Ma-drid. Membros os dous dunhaexcepcional familia artística eliteraria, que detallei individual-mente; dende a súa nai Yoya, apintora naif de vocación tardía,seguindo as pisadas da súa filla.Hastra o curmá Álvaro Ruibal,o Ero admirable de La Vanguar-dia, que falecera uns meses de-nantes en Barcelona, tan es-quencido por seus paisáns.

Seguin logo a rota de Pepe,dende que coñecín ao poe-ta de El dios de los precipi-

cios, en canto cheguei (en xa-neiro de 1947) á redacción daNoite, e entablei a amistade queperdurou sempre; anque il mar-chou axiña a servir a Franco(porque non había rei a quenservir), nun cuartel dos Madri-les. Interrumpeu así a súa pri-meira e máis enraizada voca-ción: a de mestre de obras: quen,noutro tempo, soían chegar a sermaravillosos arquitectos.

■ ERGUÉU O PUÑO. Volveu aMadrid Pepe Ruibal máis avan-zado nas súas ideas políticas e li-terarias do que foi xa. Viveutransitoriamente en Xeve e esta-bleceu contacto cos mozos edi-tores da Colección Benito Soto,que lle publicaron o seu libro deversos e a súa estupenda mono-grafía sobre Laxeiro, que serviríade modelo a outras edicións si-milares. Pero o inquedo espíritude Ruibal esixía outros aires.Sentíase nun exilio interior edesexaba experimentar o exte-rior. E marchóu a América.

“Foron a despedilo, ao peirao deVigo –lembraba naquil anaco–os seus compañeiros de inque-danzas estéticas, Cuña Novás,Rafael Alonso, Álvarez Negrei-ra... Pepe aportou, pra celebrar amarcha nunha trasca do porto,dúas botellas de caña e unha ca-cheira enteira. Resultou que sóo abstemio Sabino Torres estivoen condicións de decirlle adeus,cando ás tres da tarde embarcouno trasantlántico. Ao soltaramarras o navío, Pepe Ruibal er-gueu o puño.

“Era o sinal premonitorio dapróxima acción política de Rui-bal que resumín entre parénte-sis: (aquí empeza a súa rara tra-xectoria dentro do partido co-munista, que afectou tanxen-cialmente a Manuel Fraga enMontevideo, e acollería máistarde en Lugo a Xesús Alonso.Episodios que trato abondo nunnovo volume do Memorial deTrevonzos, que lle vou mandar aIsaac pra que o publique).”

■ DA PRIMEIRA PROMOCIÓNDA NOITE. Pero inda non omandéi ás Ediciós do Castro, nina ningunha outra editorial, e

ainda está inédita a narracióndos curiosos episodios da exis-tencia militante de José Ruibal;agás o referente aá integraciónde Alonso Montero no PartidoComunista, que o relatei miuda-mente nun par de monumentaisvolumes consagrados ao inxelinvestigador e polémico oradorno xubileo da súa cátedra.

Por tanto revelarei aquí, escue-tamente, so algúns dos trancesvividos por Pepe Ruibal, cuxasingularidade indúceme a poñe-lo coma o exemplo dunha tra-xectoria política moi aventura-da, sen que en ningún momentovacilase nos seus fondos ideais;mália a incomprensión dos diri-xentes do seu partido. Non seproduce no “dramaturgo da teo-ría do arquetipo”, o habitual es-corremento da esquerda a derei-ta, tan característico da xenera-ción dos Álvaros. Se cadra, por-que as súas circunstancias foronoutras, ao nacer uns anos máistarde, e pertencer, por ende, áprimeira promoción da Xenera-ción da Noite... de pedra.

Ven ser a que me atopo enSantiago ao chegar a LaNoche, tras un ano xa de

anaquear dende fora. Alí, xun-to a Landeira Yrago, encontreide visita na Redacción a Pepee ao seu inseparable compañei-ro de entón, Antonio BonetCorrea, o agora célebre mestrede Historia da Arte. “Ruibal eBonet -escribo no Memorial-,xoviais, enamoradizos, inteli-xentísimos, compoñían unhaparella na cal a afouteza e o en-xeño se conxugaba pra burlarsedos hábitos pacatos da socieda-de posbélica compostelá”. Co-laboraban no xornal fundadopor José Goñi, o mesmo que osdemais integrantes daquela pri-meira promoción, na que cabe-ria incluir a Emilio Merino,

Benito Varela Jacome, o bohe-mio Lito Santamaría, o P. Isor-na e Antonio Cadarso, entreoutros. Que precede á promo-ción de más brillante trascen-dencia na literatura estricta-mente galega, constituidas po-los ilustres raparigos que adoc-trinou Ramón Piñeiro no gale-guismo arredor da súa mesa ca-milla. E que se revelaron comaescritores, na páxina da Uni-versidad Literaria de La Noche.

■ O INFORME DE SABINO. Omozo que ergueu o puño aodespedirse da súa terra, coidoque xa militaba no PC dende asúa estancia en Madrid. Aochegar a Arxentina debeu in-corporarse á trama, máis oumenos clandestina, do seu par-tido na “quinta provincia gale-ga”. Máis, cansou da pasividadebonaerense e foise Pepe praMontevideo onde tratou departicipar activamente na org-naización comunista uruguaia,anque era descoñecida alí asúua militancia. Quizaves des-confiasen dil, noutra orde decousas, pois se produce enton-ces unha consulta, tan rara,que parece inverosímil. Nenembargantes, fíome absoluta-mente de Sabino Torres, quenfoi o que me contou o feito.

Sabino, íntimo amigo de Pepe, eeditor dos seus libros, dirixía oámbito do Frente de Xuventu-des. Anque a sua simpática per-sonalidade e a inquebrantábelamistade cos demais poetas e ar-tistas pontevedreses menciona-dos, fixo de Sabino Torres o ho-me de maior confianza de moitaxente de esquerda. Por iso, segu-ramente, foi o nome que dou Jo-sé Ruibal ao Secretario do Parti-do Comunista uruguaio, pra quelles informara dende Galiciaadrede do modo de vivir, pensare actuar seu no país natal.

De ahí que un bo día abriseSabino Torres unha atentacarta do Secretario Xeral

do PC do Uruguai, pedindo in-formes ao xefe de Cultura e Arte,do Frente de Xuventudes en Pon-tevedra, acerca do seu militanteJosé Ruibal. Militante do PC, en-téndese. Sabino era, claro está,tal xerarca do Frente Xuvenil, eredactou un informe pistonudodo seu querido e lonxano amigo.Mália que o seu mentor, Lucianodel Río, decatouno de que pode-ría ser unha trampa da Policía.

Casos asi reconcilian os máis pe-simistas suxetos coa humanida-de. ¿Cabe inda nela a harmoníaque predicaban os socialistasutópicos? Eu penso que sí.

■ A TROULADA DA UNESCO.Unha vez recibido o excepcio-nal informe polo Comité Execu-tivo do PC uruguaio, empezou arealizar Pepe, con toda soltura, asúa actividade política. Candounha ocasión de ouro lle ofreceua oportunidade de distinguirseinternacionalmente: íase cele-brar en Montevideo a reunióndo Consello Xeral da UNESCO,na cal participaba, sei que porprimeira vez, unha delegaciónda España de Franco.

Presídiaa o propio Ministro deEducación, Joaquín Ruíz Gimé-nez, e constituíana con il os Rec-tores das Universidades de Madride Salamanca, Pedro Laín e Anto-nio Tovar, respectivamente. É di-cir, os principais intelectuais fa-lanxistas da primeira hora, que lo-go se trocarian nas máximas men-tes liberais do tardofranquismo. Asecretaría da delegación exercíaa osecretario do Consello de Educa-ción: un fenómeno en auxe cha-mado Manuel Fraga Iribarne.

Ante isa anunciada presen-cia, Pepe Ruibal preparouconcienzudamente as mes-

nadas rueiras; aleccionou ás ma-sas contra a inxuria que supoñíaprá cultura universal a asistenciaao Consello Xeral da UNESCOde tan idóneos representantesda negra reacción. ¡E alí foiTroia, no momento de inaugu-rarse o cónclave cultural! O bode Don Xaquín levou o maiorsusto da súa vida; inda que tiñao seu valor acreditado coma al-férez do Exército nacional. LaínEntralgo e Tovar aguantaron osmaiores aldraxes, por parte dasturbas que ignoraban natural-mente a evolución tipo Ridruejoque nises días estaban levando acabo no seu pensamento. Nonsoen estar á alcance das masas,tan sotiles distingos. ManuelFraga, lóxicamente, enfureceu.

Xa non queda sitio pra explicara repercusión que no goberno deFranco tivo aquela faena de Rui-bal. Nin menos pra narrar as ou-tras inverosímiles, pero certas,accións políticas do meu ines-quecible amigo Pepe que se rela-tan no Memorial de Trevonzos. Ementres non apareza niste, o ca-pítulo dela, xa citado, podenatopalo no libro homenaxe aXesús Alonso Montero.♦

O exemplo de José Ruibal


ANACOS DE BOROBÓ

AnxosCuña Bóveda

‘Sinto que estoucomezando ainda queleve dez anosdirixindo’

A caverna de Saramago.

Que recomenda ler?

Este mesmo libro. Quedei atra-pada por Saramago desde que linInforme sobre a cegueira. É unhametáfora extraordinária sobre acondición humana. Non desbo-to a posibilidade de levalo ao ce-nário, se el o autorizase.

A Mostra Internacional de Te-atro de Cangas concedeulle oprémio ao labor teatral.

É un recoñecimento á traxectóriaque chega cando se cumpren vin-te anos do nascimento da compa-ñia e que nos dá moito pulo paraseguir traballando. Este foi unano ben especial e vigoroso. Haiunhas semanas tamén nos conce-deron o prémio da crítica españo-la La Celestina por Romance deMicomicón e Adhelala. Como di-rectora sinto que estou comezan-do, ainda que leve 10 anos comoprofesional e os galardóns non sepoden desvencellar do traballoque está a facer a compañia noseu conxunto. Neste ano fixemos105 funcións, todo un reto e re-cord, con tres espectáculos. Ade-mais apresentámonos en Portugale en sete comunidade do Estado.A isto súmase o traballo que face-mos con xente da terceira idade,cegos, en bairros, cursos, e sobretodo coa Aula de Teatro da Uni-versidade, en Ourense, que repre-sentou 44 funcións.

Con que novos proxectos estána traballar?

Estamos montando Sexismunda,unha adaptación de La vida es sue-ño de Calderón. De momento sófixemos tres ensaios e queremosestreala o 27 de Febreiro. Vai sermoi surprendente, a equipa caseque é a mesma que o de O lapis docarpinteiro, agás dous actores con-tratados, cos que estabamos moiben sintonizados, pero dos que ti-vemos que prescindir por proble-mas de produción. O traballo querser un conto de ciéncia ficción pa-ra adultos. Interesabanos tocar ostemas do Barroco que teñen ac-tualidade, o poder ou a liberdade,por exemplo. Situámonos no futu-ro e xogamos ao redor da epidé-mia moral.♦Directora teatral. Pontevedra, 1957.

Que lé?

Nº 9

70 -

AN

O X

XIV

18 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

36

O BarcoO Barco■ EXPOSICIÓNS

COLECTIVO PANIAGUAPintura e manualidadesque podemos ollar, até oXoves 25, na sala de expo-sicións de Caixanova.

BetanzosBetanzos■ CONFERÉNCIAS

VIOLÉNCIA DE XÉNEROCharla colóquio, organizadapola Comisión da Mullerdo BNG das Mariñas, quese celebrará na Aula de Cul-tura do Liceu, este Venres19 a partir das 20:30, coaprenza de Pilar Garcia Ne-gro e Flor Maceiras.

BueuBueu■ CINEMA

ONDE BATEN AS ONDASDirixida por Lars von Trier(Dinamarca, 1995) narra aestrana relación entre Jan eBess, que se queren sennengun tipo de inibición,mais el ten que voltar paraa plataforma petrolífera e fi-ca paralítico nun acidente.Este Venres 19 a partir das22 horas por 200 pta. mer-cede ao cine-clube Bueu.

■ MÚSICA

XAVIER BRANCOGaiteiro e artesano, recupe-rou unha gaita de cana coa

que dará un concerto na Ta-berna de Pancho este Xoves18 ás 22 h. acompañado doguitarrista Xavier Pacheco.Para o vindeiro Xoves 25,este mesmo lugar acolle aactuación, a partir da 22 ho-ras, de Rogert, que ademaisde tocar diversos instrumen-tos anima marionetas.

BurelaBurela■ EXPOSICIÓNS

DE PICASSO A BARCELÓMostra de obra gráfica deartistas contemporáneos,nas que utilizan as técnicascomo o gravado, litografia,serigrafia… de Piccaso, Mi-ró, S. Dali, Maruxa Mallo,Luís Seoane, P. Palazuelo,A. Tápies, Chillida, SusanaSolano ou Sicília, entre ou-tros, que poderemos coñecerna Sala de Arte do Conce-llo, até o 4 de Febreiro.

Caldas de ReisCaldas de Reis■ EXPOSICIÓNS

TAUROMAQUIA EPROVERBIOS DE GOYAMostra de gravados que po-deremos contemplar, até oDomingo 28, no AuditórioMunicipal.

O CarballiñoO Carballiño■ EXPOSICIÓNS

XAIME FUENTESAs obras deste artista po-den ser contempladas noMuiño das Lousas até o 31deste mes.

CervoCervo■ EXPOSICIÓNS

RODOLFO HALFFTERA biografia deste compositor(1900-1987) narrada de xei-to autobiográfico en trecepaneis, con texto e iconogra-fia, con motivo do centerná-rio do seu nacimento. Difi-cilmente atoparemos na his-tória da música española emexicana recente unha obratan versátil, coerente e chea

de interese como a deste mú-sico, exiliado a México aoremate da guerra, e un dosfundadores de Ediciones Me-xicanas de Música. Na Casada Administración de Sarga-delos até o 16 de Febreiro.

O CorgoO Corgo■ EXPOSICIÓNS

COUSAS NA FERVENZAPinturas de J.Luis MayorBalboa, na Casa Grande daFervenza.

A CoruñaA Coruña■ CINEMA

CGAIO ciclo As xeracións do cine-ma español achega-nos duaspelículas de balde para oVenres 19: Marcelino pan yvino (1954) de LadislaoVajda, ás 18 h.; e a produ-ción hispano-italiana El diade la bestia (1995, Álex dela Iglesia), cunha posteriormesa redonda moderada porMiguel Rubio ás 20:15 h. OMartes 23 dentro de Produ-ción galega proxectará-se ovídeo A Cara Oculta dasIllas Cíes (Diego Laranxei-ra, 2000), unha viaxe a tra-vés da história, flora, fauna econdicións climáticas desteparaxe natural, con entradade balde. A Ciéncia Ficción

Europea trae-nos Farenheith451 (Reino Unido, 1966)de Truffaut con subtítulosen español; a entrada custa200 pta. E como Sesión espe-cial, o Xoves 18 ás 20:15 e oSábado 20 ás 18:30 h, pro-xectará-se o último traballode José Luis Borau, Leo(España, 2000).

ENTREGADOS LOBO DE CINEMAFallado por un xúri forma-do por membros de cine-clubes e asociacións ecolo-xistas do país e coordenadopolo cineclube Os Papeirosde Chantada que se realiza-rá este Xoves 18 no localdo CGAI a partir das 6 doserán. O mellor traballo deficción foi para Lupus oaventureiro, de Ramiro J.Freire, de debuxos anima-dos; mellor documental pa-ra Polisóns, de Ignácio Vi-lar da produtora Via Lác-tea/Faro; e unha menciónespecial para o traballo doportugués Henrique Perei-ra sobre o ecosistema do es-teiro do Teixo; fica desertoo prémio para as televisiónspolo pouco interés destasna divulgación ecolóxica.

XENERACIÓNSESPAÑOLASCiclo organizado pola So-ciedade Estatal Nuevo Mi-lenio, até o Venres 19 noteatro Rosalia de Castro.

■ EXPOSICIÓNS

RAFAEL ÚBEDAAs pinturas deste artistapoden ser olladas, até oMartes 23, na galeria de ar-te Trebellan.

AS BÁGOASDE S. PEDRO...... na pintura española do Sé-culo de Ouro, no Museu deBelas Artes (Zalaeta s/n), sé-rie de cadros coa iconografiadas bágoas de S. Pedro des-pois de negar a Xesus. Entreoutras, pódense contemplarobras de Luis de Morales, ElGreco, José de Ribera, Fran-cisco Collantes, Diego Ve-lázquez, Bartolomé E. Muri-llo e algun anónimo flamen-co. Ate o 25 de Febreiro.

OVÍDIO MURGUIAA obra do fillo de Rosalia deCastro e Manuel Murguiaestará exposta na FundaciónBarrié, até o 28 de Xaneiro,no marco da Catalogación ar-queolóxica e artística de Galizarealizada conxuntamente coMuseu de Pontevedra. Naobra deste membro da cha-mada “xeración doente” des-tacan as paisaxes, onde in-troduce novos conceptos es-paciais e unha paleta clara eluminosa por medio de pin-celadas áxiles e sutiles. Ca-racterizou-se pola sua voca-ción autodidacta e gozabade prestíxio e recoñecimen-

to na sua época. Morreu no-vo, cando as suas cualidadescomezaban a destacar.

RAMÓN ASTRAYMostra as suas pinturas nagaleria de arte Bomob.

ISABEL PINTADOInaugura o ciclo de mostrasdo 2001 no Campus de El-viña este Xoves 18.

■ MÚSICA

MR. GRAHAMXove grupo ferrolán, punk-rock combinado con ramala-zos hardcore, que presenta asua primeira gravación na sa-la Mardi Gras este Venres 19a partir das 22 h. e por 500pta. Este mesmo cenário sér-velle á banda ovetense LOSDÉBILES, son clásico derock e pop influido por gran-de variedade de estilos desdeo soul, funky, rythm & blues,disco... para presentar a suaúltima gravación, Extrañossueños (parte I), o Sábado 20a partir das 22 h. e por 400pta. E para poñer o ramo, es-ta sala acollerá a actuaciónde SONNY VINCENT &SAFETY PINS, o Domingo21 ás 22 e con entradas ante-cipadas por 1.000 pta. e nabilleteira por 1.300. Desdeque en 1978 o neoyorquinoSonny fundou os Testros foiun clásico do punk-rock, haiuns meses coñeceu aos norte-ños de Safety Pins e non tivomáis remédio que aceptar ainvitación de gravar con eleso que agora andan a presen-tar por Europa adiante.

SOZIEDAD ALKOHÓLIKADan un concerto este Ven-res 19 a partir das 22:30horas na sala Playa Club(Andén de Riazor). As en-tradas están á venda nastendas Tipo do país.

NOVOS INTÉRPRETESA quinta edición deste ci-clo dá-lle a oportunidade aun vasto grupo de novosvalores musicais de se ini-ciar no mundo da alta in-terpretación. O Luns 22 ás20:30 h. na Fundación Ba-rrié, Adolfo Caride e MªXesús Garcia interpretarána violino e piano obras deBach, Paganni, Wienieskie Sarasate.

A VOZ HUMANAO Martes 23 ás 20:30 h. naFundación Barrié teremos aDiana Somkhieva (sopra-no) e a Irina Moriatova(piano) que interpretaránromances de compositoresrusos dentro deste cicloque nos achega diferentestipos de voces dos artistasseleccionados nos melloresconcursos a nível estatal.

■ TEATRO

LAS MANZANASDEL VIERNESDe Antonio Gala, polacompañia de Concha Ve-lasco no teatro Rosalia Cas-tro, o Sábado 20 ás 20 e 23h. e o Domingo 21 ás 20:30.

A EstradaA Estrada■ EXPOSICIÓNS

AS IMAXES DE CASTELAOPermanecerá aberta até oDomingo 28 na sala de ex-posicións de Caixanova.

● PÁXINAS COORDENADAS POR EVA MONTENEGRO PIÑEIRO ●

Pasaron as festas de gardar ecomezan as gastronómicas, quetamén son de comer e beber,pero non hai obriga de ouvirmisa e pódese traballar. Asprimeiriñas festas do ano

aparecen pola montaña luguesa,concretamento polas Nogais, ado lacón, o butelo e o queixo nopróximo fin de semana, se a nevenon o impide, que di o MintireiroVerdadeiro que é moi posíbel.♦

Festas gastrFestas gastronómicasonómicasO TO Trinquerinque

☞ QUE PASADA. O tí-tulo bota para atrás, pero

trata-se dunha mostra do cine-ma social británico dos últimosanos, cunha visión traxicómicada penúria de dous adolescen-tes. Todos os seus esforzos porunha ilusión: o abono de tem-pada para o Newcastle.

☞ SUPERNOVA. Nocuarto milénio unha nave

ambuláncia recebe unha cha-mada de socorro desde o outrolado da galáxia. Ali, nun plane-ta abandonado, atopa a un su-pervivinte que agacha unhabomba nuclear cósmica que ali-menta de forza ao supervivinte.

☞ NUNHA TERRASELVAXE. Un matri-

mónio de antropólogos que vaifacer unha tese a Nova Guineasepárase pola mentalidade ma-chista do home, que despois dequedar só morre. Entón a suamuller intima cun, en aparién-cia, cínico aventureiro.

☞ O QUE AGACHA AVERDADE. Michelle

Pfeiffer e Harrison Ford prota-gonizan unha fita construída abase dos clásicos do suspense.Consegue que o espectador déuns cantos chimpos na butaca.

☞ FALCATRUEIROSDE MÉDIO PELO .

Woody Allen volta as suasprimeiras comédias cunha pa-ródia sobre os novos ricos quepretenden “formarse” para in-gresar na alta sociedade. Di-vertido humor fácil.

☞ O SEXTO DIA. Unhome, que ten un clon

que se fai pasar por el, desco-bre unha conspiración paramudar as leis sobre a clona-ción por intereses económicosdunha empresa de tecnobiolo-xia. Intriga sobre a clonación.

☞ XÓVENES PRODI-XIOSOS. Un profesor

dun obradoiro de literatura ten

aluno moi talentoso pero menti-rán e dado a meter en lios a todoo mundo. Comédia costumista.

☞ SCARY MOVIE. Unasasino en série persegue

e mata a vários xóvenes que,por acidente, habia un ano ma-taran a outra persoa. Paródia docinema de terror dos noventa.

☞ PARA TODOS OSGOSTOS. Ar fresco

desde Franza nun filme a mo-do de comédia romántica peroque vai moito máis aló. Unhaobra mestra na que a maxistralinterpretación dos autores caseque pasa desapercibida (comoten que ser). É un relato im-prescindíbel sobre as relaciónshumanas neste momento deglobalización omnipotente.

☞ O BROTHER. Os ir-máns Coen fan unha

adaptación da Odisea de Ho-mero cun Ulises (George Cloo-ney) caracterizado como Clark

Gable nunha viaxe caricatures-ca á idiosincrásia ianqui de me-diados de século. Orixinal.

☞ BAIXO SOSPEITA.Sobérbia interpretación

dun Gene Hackman nesta fitade intriga psicolóxica acompa-ñado dun sempre sólido MorganFreman no papel de policia. To-da a película se deselvolve naestáncia dun comisaria portorri-queña cun final “para variar”surpresivamente impredecíbel.

☞ O BAR COIOTE.Provinciana vai a Nova

York tentar triunfar no mundoda música pero a competénciaé tan grande que ten que tra-ballar de camareira nun antrochamado bar Coiote. Do xé-nero musical-machista.

☞ AMERICAN PSY-CHO. Un vaidoso exe-

cutivo de Wall Street dos oi-tenta enche os valeiros que llefaltan asasinando xente. Re-

trato do delírio do reaganismo.

☞ A CELA. Un esquizo-frénico antes de quedar

catatónico secuestra unha ra-paza e unha muller empregaun experimento científico pa-ra entrar na sua mente e ave-riguar o paradeiro da rapaza.

☞ EXTRAÑA COM-PAIXÓN. Várias mu-

lleres aparecen mortas e un-ha policia descobre relaciónslésbicas entre elas e un fun-do de sado-masoquismo. In-triga aburrida.

☞ SOUTH PARK. Pelícu-la canadiana de “caca, pe-

do, pis” que provoca o cámbiode comportamento duns nenosnorteamericanos e as nais (queconsinten a violéncia explícitamentres non haxa tacos) inícianunha campaña que remata enguerra. Mordaces e irreverentesdebuxos animados contra o xen-darme americano.♦

CarCarteleirateleira

Oneoiorquino

SonnyVincent e ospeninsulares

do NorteSafety Pins

actuan oSábado 20

en VIGO e oDomingo 21na CORUÑA.

Los Débiles,grupoasturiano derock e pop,dá unconcerto oSábado 20na CORUÑA.

FerrolFerrol■ EXPOSICIÓNS

AND-O THEM KATARI MUXLIEn língua romanó, a orixiná-ria zigana, que traducido venser No país da brétema. É unmostra colectiva de pintura,que tamén podemos ollar vir-tualmente através de Vieiros(www.vieiros.com), a favor daAsociación Chavos, e na queparticipan Suso Basterrechea,Berta Cáccamo, Luís Carun-cho, Carme Chacón, GarciaGesto, Roberto Glez, Men-chu Lamas, Jorge Llonca, X.Marin, J. Otero Iglesias, A.Patiño, Pamen Pereira, Siro eRosa Veloso. Até este Xoves18 na galeria Sargadelos.

A GudiñaA Gudiña■ EXPOSICIÓNS

BONECASDe M. Bingas, poderemo-las ver na Casa da Viuva.

LalinLalin■ TEATRO

OTELOPor Produccións Libresce-na, no Auditório Municipalo vindeiro Xoves 25.

LugoLugo■ CINEMA

CALLE 54Dirixida por Fernando True-ba (España, 2000), sitúanosnun concerto, en realidadeunha dúcia, para privilexia-dos: Paquito D’Rivera, ElianeElías, Chano Dguez., J. Glez.,Michel Camilo, Gato Barbie-ri, Tito Punte, Chucho Bal-dés, Chico O’Farril, Israel Ló-pez Cachao, O. Puntilla Ríos,Carlos Patato Valdés e BeboValdés, este Luns 22. TO-DAS LAS MAÑANAS DELMUNDO / Tous les matins dumonde, de Alain Corneau(Franza, 1991), fita tan epi-dérmica como vangardista, lí-rica coma actual. Fala da mú-sica coma sentimento e per-cébese o respecto pola arte,polo mundo, pola música, po-lo cinema... este Martes 23.BUENA VISTA SOCIALCLUB, de Wim Wenders(Alemaña, 1999), producidapolo guitarrista Ry Cooder, éunha carta de amor a Cuba eaos seus músicos: CompaySegundo, Ibrahim Ferrer, Ru-bén Glez., Orlando L. Verga-ra, Omara Portuondo... oMércores 24. Todas estas pro-xeccións realízanse dentro doprograma Lugo Cultural baixoo título de Cinema enconcerto, no Auditório Gusta-vo Freire, ás 22 horas, e conentrada gratuita.

■ EXPOSICIÓNS

VI BIENALINTERNACIONALDE GRAVADOCunha amplisima represn-tación de autores tanto dopaís como do resto do mun-do, que se inaugura, no Mu-seu Provincial, este Luns 22ás 8 da noite, onde perma-necerá até o 18 de Febreiro.

ANDRÉS SANTEIROPoderemos contemplar osseus gravados na salaAguatinta.

MAQUIEIRAO seu legado bibliográficoestá exposto no Coléxio deArquitectos.

PURA AMEIJIDEAs suas obras e as de Carlos

Pardo poden ser contem-pladas na galeria Almirante.

LUGILDEAs suas obras están colga-das no mesón O Forno.

TERESA BRUTCHERColga as suas pinturas nagaleria Nova Rua Arte.

MIGUEL GLEZ. FRANCOExpón a sua obra até o 30deste mes na galeria Sar-gadelos.

VISIÓNSObras de Francisco LópezPoy na Capela de Sta. Ma-ria até o 30 de Xaneiro.

SOLDADOS ROMANOSMostra fotográfica, no PazoSan Marcos, organizada po-la Deputación provincial.

TOMÁS PÉREZ MASEROAs suas pinturas poden serolladas na sala Gal-Art.

■ MÚSICA

THE GROOVEFATHERSEste grupo da cidade, quefusiona o jazz e funk conpresenza de ritmos latinos,actuará o Sábado 20 noclube de arte e música Cla-vicémbalo (www.clavicem-balo.com) con Funk in dahouse. Tamén aqui, o Mar-tes 23, teremos os madrile-ños TONKY BLUESBAND, unha oportunida-de de escoitar este clásico edemoledor bluesman cun-ha calidade apubullanteque xa ten tocado cosgrandes do xénero.

LA MUSGAÑADentro do II ciclo TribusIbéricas este Xoves 18 noAuditório Municipal Gus-tavo Freire.

FILARMÓNICADE TURINGIADirixida por Rerje Mikkel-sen, dará un concerto, ovindeiro Sábado 27, noAuditório Municipal Gus-tavo Freire.

■ TEATRO

MORTE ACIDENTALDUN ANARQUISTABaseada na obra de DarioFo, será levada a cena daman de Teatro do Morce-go, o Sábado 20 no Audi-tório Municipal GustavoFreire.

MacedaMaceda■ EXPOSICIÓNS

QUIROGA PALÁCIOSMostra fotográfica e docu-mental, con motivo docentenário do seu naci-mento, na igrexa parro-quial até o 21 de Xaneiro.

MonforteMonforte■ EXPOSICIÓNS

ENTORNO E FUTUROPoderemos contemplar estamostra, até o Luns 29, noEdifício Multiusos.

■ TEATRO

FEIRANTESBaseada na obra de A.Cunqueiro Os outros fei-rantes, vai ser levada a ce-na por Teatro do Noroes-te, o vindeiro Xoves 25 naCasa da Cultura.

NarónNarón■ TEATRO

OTELOPor Produccións Libresce-na, no Auditório Municipalo Sábado 20.

NoiaNoia■ EXPOSICIÓNS

LUÍS VEIRAS MANTEIGAMostra as suas pinturas,até este Luns 22 de Xa-neiro, no Teatro ColiseoNoela.

OleirosOleiros■ TEATRO

CAPERUCITOLOXIADa man dos Contacontosque estarán no local da Fá-brica o Sábado 20.

Ordes Ordes ■ EXPOSICIÓNS

MÚSICA PARA VERPodemos contemplar estamostra na Casa da Culturaaté o Domingo 21.

OrtigueiraOrtigueira■ EXPOSICIÓNS

LOS DESASTRESDE LA GUERRASérie de gravado des F. deGoya que podemos ollar nasala de exposicións doClaustro do Concello até oDomingo 21.

OurenseOurense■ CINEMA

RKOEste Xoves 18 da man do ci-ne clube Padre Feixó, de Ben-jamin Ross (EE UU, 1999),que nos mergulla no Holly-wood dourado a través doproxecto da RKO, no queparticipou Orson Welles. Epara o Mércores 24, a produ-ción mexicana-española LAPERDICIÓN DE LOSHOMBRES (Arturo Rips-tein, 2000), galardonada coaCuncha de Ouro do Festivalde Donostia. Ámbos dias se-sión doble: ás 20:30 e ás 23 h.

■ EXPOSICIÓNS

DESEÑO DE VANGARDA1880-1940Título da mostra que pode-remos coñecer, até o 18 deFebreiro, na Aula de CulturaCaixanova. Un percorrido através da evolución do dese-ño que ten como ponto departida á toma de conscién-cia que se produciu nos mo-vimentos vangardistas daeuropa industrializada, conobras de Van de Velde, Jo-sef Hoffman, Olbrich, pe-ter Behres ou Héctor Gui-mard. Continua coas formu-lacións racionalistas propug-nadas polas escolas Werk-bund, Bauhaus, De Stril,etc., e a sua influéncia no es-tilo internacional de entre-guerras onde xa se definen as

bases do deseño contempo-ráneo. Exíben-se obras deWitzmann, Breuer, Miesvan der Rohe, Rietveld,Schiaperelli e outros.

COLECTIVADE INVERNONa que están Alfonso So-to, Artukro Cifuentes,Francisco Recuero, Hano-os, Klaus Ohnsmann, La-xeiro, Pilar Taboada, VidalSouto, Villamil, XurxoAlonso e Zaldumbide e quepodemos ollar na galeriaVisol (San Domingos 33)até finais de mes.

BALDO RAMOSO artista celanovés ten un-ha mostra en Studio 34(Capitan Eloi 30) de mo-notipos e collages, ademaisde caligrafias e txtos poéti-cos, titulada As follas da me-mória e que podemos con-templar até finais de mes.

COLECTIVA DEPINTORES CUBANOSNa sala de exposiciónsM&B podemos ver estamostra.

PETER JENSENExpón as suas obras nocuartel de S. Francisco.

XOSÉ POLDRASOs seus gravados podemosve-los na cervexaria Galo.Alfonso López mostra assuas acuarela no café Cáte-dra. Os óleos de Aurélio ReiGlez. están pendurados nocafé Cuatro Postes. AdrianoPaz mostra as suas pinturasno café Bohémio. Celso San-tos mostra os seus óleos nocafé Pin’s da zona do campusuniversitário. Os gravadosde Marisa Matias podemosollalos no café Plaza.

ALFONSO SOTOEste pintor ten unha mos-tra na Casa da Xuvenude.

SOUSA RIALAs pinturas desta artistaatopamo-las no Liceu Re-creo Ourensán.

FOTOGRAFIATRANSITIVAMostra fotográfica de X.L.Vazquez “Che”, no museumunicipal. Tamén aqui ca-ricaturas de Omar.

JOSEFINA ALONSOOs seus cadros poderán-sever no Edifício Politécnicoda Universidade.

AS FONTESO mundo xudeu a travésda fotografia. E tamén amostra antolóxica de XúlioPrieto Nespereira, no edi-fício Simeón.

LANDINPintor que mostra a suaobra, na corrente do expre-

sionismo abstracto, na ga-leria Uz.

ESPEJISMOSNome da mostra de A. Ma-teo Charris, representantedunha figuración herdeirado pop, do cinema america-no e do cómic, moi irónicano sentido e no significado;até o 24 de Xaneiro na gale-ria Marisa Marimón.

A IMAXE E SEMELLANZAMostra de Fran Herbelloque poderemos ollar naCasa da Xuventude.

■ MÚSICA

GAITEIROS DA XISTRAEstarán no ConservatórioProfisional de Música o Mar-tes 23 e Mércores 24, de 10a 12 horas, dentro do ciclode concertos didácticos so-bre música popular galegapara crianzas de 9 a 11 anos.

SINFÓNICADE TURINGIAOferecerá un concerto, baixoa dirección de Terje Mikkel-sen, o vindeiro Xoves 25 ás20:30 h. no teatro Principal.

PURPLE ADICTIONGrupo formado en Ouren-se versioneando temas deDeep Purple e que dan unconcerto o vindeiro Venres26 a partir das 21 horas noRock Club por 700 pta.

PonteareasPonteareas■ EXPOSICIÓNS

GALICIA EN FOCOMostra deste coñecido cer-tame fotográfico, convoca-do anualmente pola Aso-ciación de Prensa de Fe-rrol, no Museu Municipalaté o 30 de Xaneiro.

PontedeumePontedeume■ MÚSICA

V CONCERTODE SOLIDARIDADEO vindeiro Venres 26, orga-nizado por Treme a Terra,en apoio ao Povo Palestino,na Polideportiva e actuaránA MACUCA (folc),ZINZA (rock-ska), OR-TAC (rock) e HABEASCorpus (ska, punk, rock).Para máis información pó-dese chama ao telf. 636 648479 (a partir das 17 h.)

PontevedraPontevedra■ EXPOSICIÓNS

OUTROS BAIRROSFotografias no teatro Princi-pal, até finais de mes, pro-movida por Alecrín e a Con-celleria da Muller.Os bairrosde prostitución galegos vis-tos polas suas protagonistas.

37

Nº 9

70 -

AN

O X

XIV

18 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

Para ainclusión

de informa-ción nestas

páxinasdo Lecer

pregámos-vos nolas

fagadeschegar

antes dosLuns.

Pódesefacer

a travésdo correo,

Aptdo.1.371,36200

Vigo; porTelf., 986222 405,

por Fax986 223

101ou co-rreo elec-

trónicoinfo@ano-

saterra.com

■ CINEMA

INTERNATIONALFILM FESTIVALROTTERDAMEstreia mundial das fitas dasérie City Life desde o Sá-bado 20 até o Martes 30 enco-produción con Rotter-dam no marco das capitaisda cultura europeas 2001.Poderemos ver as produ-cións portuguesas: Distán-cia (Pedro Serrazina), Etin Arcadia (Paulo Rocha),Acordar (Tiago Guedes eFrederico Serra) e Corpo eMeio (Sandro Aguilar).

■ CONFERÉNCIAS

À QUINTA FEIRANO PLANETÁRIOCiclo de exposicións eobservacións astronómi-cas para dar a coñecer to-do o relacionado con estadisciplina. Todos os Xo-ves até o 13 de Decembrono Centro de Astrofísica

da Universidade do Porto.

■ DANZA

YOU WALK?O ciclo de Refências dadança contemporánea inter-nacional trae até o Rivoli te-atro municipal esta peza on-de a mestura de culturas ea actuación de Mísia sonelementos atraíntes. DoMércores 10 ao Venres 12.

■ EXPOSICIÓNS

CASA DE SOÑOSInstalación de AlbertoPlácido no xardin do pala-cete Vilar d’allen durante omes de Xaneiro. Está si-tuada sobre un lago e nelaproxectan-se diapositivas.

CITYCAPESFotografias do arquitecto Ga-briel Basilico no salón nobre

do Arquivo distrital do Porto.

QUENCONSTRUIU TEBAS...Os construtores da cida-de. Exposición que pre-tende homenaxear aportuenses ilustres. NoCRAT até Marzo.

■ MÚSICA

ORQUESTRANACIONAL DO PORTOPropón-se apresentar no2001 a integral dos Con-certos para Piano deRachminiov e as Sinfo-nias de Brahms. O Ven-res 19 e o Sábado 20 noRivoli Teatro Municipal.

REMIX-ENSEMBLECASA DA MÚSICAO Martes 23 continua aviaxe a través dos clási-cos do século XX: Scho-enberg e Webern tempe-rados por Dallapiccola eDebussy.♦

PORTO 2001

É como titula LuisEduardo Aute o seu no-vo disco e a quen poder-mos escoitar este Xoves18 ás 20:30 no PavillónPaco Paz de OURENSE;

o Venres 19, a partir das22:30 h., en VIGO noC.C. Caixanova; e o Sá-bado 20 en PONTEVE-DRA no Pazo da Culturaás 21 h.♦

Mira que erMira que eres canallaes canalla

Lonxe de amor, do do pai, do doesposo, namorada do amor deMorgan, amor do namoramentode Drake. Finalmente doncelanen para un nen para o outro, porque Neptuno vai-na converter enserea: a Branca Rosa serea do marazul. Comédia romántica da man

de Teatro do Morcego que pode-remos ver cenificada o Domingo21 na Sociedade Cultural enCAMBADOS , o Martes 23 eMércores 24 no Teatro Principalde COMPOSTELA e o Xoves25 no Auditório Municipal CineAlovi das PONTES.♦

A Branca Rosa. Os PiratasA Branca Rosa. Os Piratas

Xosé LoisVázquezChe mostraas suasfotografiasno MuseuMunicipal deOURENSE.Á esquerda,podemosollar unhadelastituladaSoños 3.

TAMÉN FOMOSEMIGRANTESEstará até o 16 de Febreirono Pazo da Cultura e podeser visitada de 17 a 21 h.pola semana e durante to-do o dia as fins de semana.Pecha os Luns.

XOAQUIN VAAMONDENado en 1871 e finado en1900, esta mostra está or-ganizada, no marco da Ca-talogación Arqueolóxica eArtística de Galiza, polaFundación Barrié en cola-boración co Museu de Pon-tevedra, onde poderemoscontemplala no EdifícioSarmiento a partir desteXoves 18.

BENJAMIN PALENCIAOs debuxos deste criador daEscola de Vallecas, que intro-duciu unha visión renovado-ra na arte española de come-zos do século XX, están ex-postos no espazo para a artede Caixa Madrid (pr/ de Sta.Maria) até o 11 de Febreiro.

CIDOIRO & J. GRANELLO primeiro coas suas pintu-ras e o segundo coas escul-turas ocupan o centro dearte Jaime Trigo.

ANA REINALDO CORTÉSMostra a sua obra na galeriaTeucro até finais de mes.

JOSÉ R. SÁNCHEZCo título Amores de cineabre-se unha mostra do ar-tista na sala de arte Gagosde Mendoza e Praza de SanXosé até o 18 de Febreiro.

ITZIAR EZQUIETAEsta coruñesa titula “SítiosS/T” a mostra de pintura quepodemos ollar na galeriaAnexo até o 12 de Febreiro.

175 DEBUXOSDE CASTELAOQue permanecerán colga-dos até o 31 de Xaneiro, nafundación Caixa Galicia.

ANTÓN SOBRALExpón a sua pintura en LaPetite Galerie de Teo.

ARTES PLÁSTICAS EFOTOGRAFIAMostra que se exibe na Fa-culdade de Belas Artes. E napraza Méndez Núñez du-rante todos os Sábados des-te mes poderemos ver amostra Arte na rua.

■ MÚSICA

TRIO KEGLESTALLCon obras de Mozart eBrahms, oferecido poloConservatório de Música,dentro do ciclo Martes mu-sicais, o Martes 23 ás 20: 30h. no teatro Principal.

FESTIVAL FOLCLÓRICODE GANDAINAOrganizado por esta aso-ciación o Sábado 20 ás 20h. no Principal con entra-da de balde até completaraforo.

SOZIEDAD ALKOHÓLIKAPodemos asistir a un con-certo deste grupo, xuntocon CORMORANT, nasala Equus, o Sábado 20 ás22 h. Entradas están á ven-da nas tendas Tipo.

■ TEATRO

CALÍGULADe Albert Camus, represen-tada polo CDG baixo a di-rección cénica de ManuelGuede Oliva. Calígula,príncipe relativamente amá-bel, até o momento, decata-se á morte de Drusila, a suairmá e amante, de que omundo tal e como está feitonon é satisfactório. Desdeentón tenta exercer con per-versión unha liberdade quefinalmente descobrirá quenon é boa. O Xoves 18 e oVenres 19 ás 21 h. no Pazoda Cultura. Entradas por 600pta. no teatro Principal.

SantiagoSantiago■ CONFERÉNCIAS

CASTELAO E A ARTERemata o ciclo organizadoCGAC para tratar de afon-dar na figura de Castelao nasua faciana artística. EsteXoves 18 ás 19 h., X. M.López Vazquez e María V.Carballo-Calero Ramos fa-larán respectivamente sobreCastelao e o Debuxo e As ide-as estéticas e teoria artística. Epara rematar, o Venres 19,Diaz Pardo moderará unhamesa redonda entre tres dosconferenciantes. Para inscri-bir-se e solicitar informa-ción: [email protected]

III JORNADASDA MOCIDADEOrganizadas pola AMI, co-mezaron o pasado Luns 15coa charla de Marcos Pérezsobre “Mocidade e drogode-pendéncias”; continuou coa

mesa redonda sobre “Pre-sente e futuro da música ga-lega”, o Martes 16, coa pre-senza de Ramom PinheiroChito, Sebastiam Méndez,un representante de LixoUrbano, e outro de Sons deLuita; o Mércores 17, Fran-cisco Sébio e Bautista Vegafalaron sobre “O sindicalis-mo nacionalista hoje”; e pa-ra este Xoves 18 está previs-ta a conferéncia de IzaskunGalarza, de HAIKA (uniónde Jarrai e de Gasteriak) ede Miguel Garcia, da AMI,que falarán sobre “Juventu-de e construcçom na-cional” ás 19 horas na sala 3da Faculdade de Jornalismo.

■ EXPOSICIÓNS

GARAXEAté o 25 de Febreiro pode-mos visitar esta mostra co-lectiva no CGAC, que apre-senta a imaxe do automóbilna arte contemporánea. Se oferrocarril cambiara a per-cepción sensíbel e colectivado espazo e do tempo, e poriso do mundo, o automóbilachegou as regras para a suaposesión individual e máxi-ca. Inicia-se coa sua chegadaunha metamorfose na nosaidentidade antropolóxica,que se reflicte nas nosas ma-nifestacións culturais.

O ATENEU LIBERTÁRIOQue se encontra na R. deEl Salvador 12, acolle amostra fotográfica titulada-da Movimento Libertário enCompostela I: anos 70, pri-meira dunha xeira que per-correrá a história do anar-quismo nesta levítica vila.Pode ser visitada todos osXoves a partir das 20 h.

ESTER PARTEGÁSExpón xunto con LauraTorrado, por vez primeirana Galiza, na galeria Trinta(Rua Nova 30 2º). Até o28 de Febreiro.

STEPHAN BALKENHOLNado na Alemaña en 1957é un dos escultores contem-poráneos que suscitou o de-

bate arredor da figuración ea sua integración nas corren-tes artísticas. A mostra, co-misariada por M. Fernández-Cid e que se encontra noCGAC até o 15 de Abril, éa primeira retrospectiva adi-cada á sua obra no Estado econta con 74 esculturas e re-levos, 100 fotografias e 90debuxos, destacando a pre-senza de pezas inéditas con-cebidas para esta exposición,que reflexan a traxectóriaseguida polo artista desdeprimeiros dos oitenta.

PALAVRAS PARA UN PAÍSExposición da editorial Gala-xia, organizada con motivodo seu 50 aniversário, na quese recollen todo tipo de do-cumentos relacionados copasado e presente da editoria-le que permiten tamén botarunha ollada á evolución dasociedade e cultura galeganestes últimos 50 anos. Foto-grafias, cartas, informes dacensura, cartaces, libros, etc.oferecen-nos unha visióndesta época. No Coléxio Fon-seca até o 28 deste mes.

CASTELAO,VIDA E OBRAAs fundacións Castelao, Cai-xa Galicia e o Concello pa-trocinan esta mostra que po-demos ollar na igrexa de SanDomingos de Bonaval e quefoi concebida como unha vi-sión total do artista, escritore político desde 1908 até asua morte en 1950. Teste-muños escritos e gráficos e

amplísimo catálogo con cro-noloxia e bibliografia da suaobra. Até o 21 de Xaneiro.

PINTURA EESCULTURA ESPAÑOLAQue podemos ollar até fi-nais de mes no Hostal dosRR Católicos.

ICONOGRAFIAXACOBEA……no gravado composte-lán, que estará, até o 20 deXaneiro, no Museu do PovoGalego.

MÁSCARASQue forman parte dos fon-dos da Fundación Granell,onde poderemos olla-las,procedentes de Guatemala,Venezuela, México, Cana-dá ou África, ademais deduas novas: Munki, proce-dente do Zaire; e o rei Bem-bé, escultura cumulativa.

ADDOADOSAs pinturas de ManuelQuintana Martelo estaránna Casa da Parra até finaisde mes.

GALIZA DIXITALAté o ano 2004, podere-mos coñecer esta mostrano mosteiro de San Marti-ño Pinário.

IL MIO CANTO LIBEROMostra fotográfica de Má-rio Giacomelli, até o 21 deXaneiro, no Museu das Pe-regrinacións.

ALEXANDROMostra pictórica na galeriaJosé Lorenzo (Franco, 3).

MITOLOXIA HOXETítulo da exposición depintura de J. Méndez, nopub Modus Vivendi.

■ MÚSICA

SHAKESPEARE EA MÚSICAActuación a cargo da RealFilharmonia de Galiza noAuditório de Galiza este Xo-ves 18 a partir das 21 h. Eo Xoves 25 á mesma hora,interpretará obras deRavel, Poulenc e Bizet.Entradas a 1.400 pta.

NEW YORKPHILHARMONICORCHESTRAO Venres 19 ás 21 h. conrepertório de J. Brahms edirixida por Kurt Masurno Auditório de Galiza. Pre-zo da entrada 3.000 pta.

TTuiui■ EXPOSICIÓNS

XAVIER CUIÑASO escultor e pintor ourensa-no abre, este Venres 19 ás20 horas, unha mostra dasua obra na galeria Trisquele Medúlio. Con tal motivo

haberá un mini concertoque oferecerá o duo de mú-sica tradicional formado porMª Xosé López e Pilar Gon-zález. Até o 9 de Febreiro.

VViana do Boloiana do Bolo■ EXPOSICIÓNS

PIQUICOAs suas pinturas e escultu-ras están expostas no CaféCaracas até Febreiro.

VVigoigo■ CINEMA

THE DOORSNa Cova dos Ratos (Romil3, baixo) proxectara-se estefita dentro do ciclo CinemaMusical o Luns 22 ás 22 h.

VÍDEOS DE FICCIÓNCIENTÍFICATodos os Xoves ás 21:30,organizado polo colectivoNemo, na cafeteria Uf(Pracer 19) con posteriordebate. O 18, O incriblehome minguante (1957,Jack Arnold); e o 25, Oplaneta dos símios (1968,Franklin J. Schaffer).

CINEMA FRANCÉSO Venres 19 a AlianzaFrancesa proxectará Res-sources Humaines (1999,L. Cantet) no auditório doC.C. Caixanova ás 20:30 h.

■ CONFERÉNCIAS

SEMINÁRIOSDE LIBERACIÓN ANIMALEste Xoves 18 poderemossaber máis sobre A históriado movimento de liberaciónanimal. E o Xoves 25, Osfundamentos filosóficos dosdireitos dos animais. Sempreás 20 h. en A cova dos ratos.

■ EXPOSICIÓNS

EDUARDO NARANJOBaixo o título Realismo, sen-timentos e soños esconden-secincuenta e cinco cadrosque repasan a vida e obra doartista, un dos máximos ex-

38

Nº 9

70 -

AN

O X

XIV

18 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

VI PRÉMIO XORNALÍSTICOMANUEL REIMÓNDEZ PORTELAConvocado pola Fundación de Exposi-cións e Congresos da Estrada co obxec-tivo de contribuir ao fomento da difu-sión da leitura. Poderán oprtar a eltraballos publicados en calquer médioque reflicta o tema “Medrar cos li-bros”, en língua galega e que se publi-quen antes do 30 de Xullo de 2001. Ostraballos deben ser remitidos na páxi-na orixinal da publicación onde apare-za o nome do médio e a data antes do10 de Agosto ao enderezo da Funda-ción (Zona Deportiva s/n, 36680 AEstrada). O prémio será de 250.000pta. e a decisión do xúri dará-se a co-ñecer en Setembro.

CONCURSO PARA O CARTAZDA II SEMANADE TEATRO AFECCIONADOOrganizado pola Asociación de AntigosAlunos da EOI, Porta Aberta, poderá-separticipar con cantos traballos se queirasempre que figure neles II Semana deTeatro Afeccionado, que as obras sexanorixinais e inéditas. A data límite paraparticipar é a do 28 de Febreiro e os tra-ballos entregarán-se en disco e papel naConserxeria da EOI identificado por unpseudónimo. Xunto co traballo entrega-rá-se un sobre fechado dentro do cal fi-gurarán os dados da persoa participante.As obras serán expostas e a gañadora,cun prémio de 25.000 pta., quedará enpropiedade da asociación.

II CERTAME LITERÁRIODE RELATOS CURTOSOS VIADUCTOSPara mozas e mozos de 17 a 13 anos,en língua galega e cunha extensiónmáxima de 15 fólios e mínima de dez.O tema é libre e o prazo remata o 2 deMarzo. Os traballos entregarán-se noRexisto do Concello de Redondela. Oprimeiro prémio será de 100.000 e osegundo de 50.000. Máis informaciónno telf. 986 400 300.

XORNADAS DE INICACIÓNAO ESQUI OU SNOWBOARDOrganizadas polo Concello de Ponteve-dra en Pal-Arinsal (Andorra). A viaxebásica custa 38.900 pta. e inclúe todo:

transporte, hotel, pensión completa, ma-terial, 2 h. de clases diárias e seguro de aci-dentes. Para snowboard hai que engadir5.425 pta. E para o balneário de Caldea oprezo é de 1.900. Máis información noConcello de Pontevedra: 986 804 336.

GOYAA Fundación Barrié adica-lle un ciclodirixido por Francisco Calvo Serrallerno que os principais especialistas sobreo xenial pintor tratarán de dar unhavisión multidisciplinar da sua obra. OVenres 19 Hugh Thomas falará sobreDon Gaspar Melchor de Jovellanos. OXoves 25, Janis A. Tomilson analisaráa Familia de Carlos V. Para inscribir-se:http:www.fbarrie.org/goya.♦

ConvocatóriasConvocatórias

Poderemos ver entre o Venres 19 eo Domingo 21, na CORUÑA, nocinema Los Rosales a fita Coruñaimposible. En LUGO, no cinemaYelmo, proxectara-se Cuba libre;en OURENSE no Novocine, TheEnd. En PONTEVEDRA, nos

Multicines ABC, poderemos ver afita La vida es un dolor. No cine-ma Goya, en FERROL proxecta-ra-se Paranoia dixital. No ValleInclán en SANTIAGO Afonia. Eno cinema Centro de VIGO, Re-cuerdos de amante neurótico.♦

Cinema galegoCinema galego

Amoréanseos concertosesta semana.

SociedadAlkohólika

estará oVenres 19

na CORUÑAe o Sábado

20 enPONTEVEDRA.

XavierCuiñasmostra assuaspinturas eesculturasen TUI.

O CGAC, enSANTIAGO,acolle unhamostratituladaGaraxe quereflexa oautomóbilna arte.Á esquerda,a obraEl Fin, 1972,de RafaelSolbes eManuelValdés,do EquipoCrónica.

poñentes do realismo pictó-rico, de realidades, de senti-mentos e tamén de soños.Do expresionismo ao realis-mo ou surrealismo, semprena busca do sentimento. Nasala de exposicións do C.C.Caixavigo desde este Xoves18, até o 18 de Febreiro.

XULIO VILLARINOCo título de Crónicas Viaxei-ras (1998-2000) expón o seutraballo na Casa das Artes.

RAFAEL AGREDANOFundador da revista Figura,que acollia a un grupo de ar-tistas que logo se coñeceu co-mo o Grupo de Sevilla, a obrado pintor cordobés estará nagaleria Ad Hoc (Garcia Bar-bón 71), que se move na liñada diversidade estética, confi-gurada en séries distintas en-tre elas, renegando da orixina-lidade formal buscada obsesi-vamente até o ridículo, nesamestura de estilismo e utopiado movimento moderno, can-do, ás veces, o estilo non émais que unha trampa queimpede investiga e avanzar.

ANTÓNIO HEREDEROColga as suas pinturas, até o31 deste mes, no Aeroclube.

SENTIDOS DO MIRARMostra colectiva na galeriaBarcelos até o 2 de Febreiro.

INÉS CLAVIJOJosé Reigosa e AlbertoDomingo mostran as suaspinturas no Restauratodoaté finais de mes.

COLECTIVA GALEGADe diferentes artistas quepoderemos ollar na galeriaDorian ate o 31 de Xaneiro.

MARTIN GARCIATen unha reportaxe foto-grafica sobre Cultura Ti-betana no Clube Náutico,até o Martes 30.

PAISAXES CÉLTICASNome da mostra de RogerSainz, que colga na Covados Ratos até finais de mes,organizada pola A.C. Ca-leidoscópio. Tamén aqui, eaté o Sábado 20, están aspinturas de Dom Valeiras.

VI MOSTRA DEXOVES ARQUITECTOSESPAÑOISOrganizada pola FundaciónAntonio Camuñas, encón-trase no Coléxio de Arqui-tectos (Marqués de Valada-res 27) até o 11 de Febreiro.

MEMÓRIA DUNTESTIMÓNIO 1933-1945Na Casa das Artes, organi-zada polo Círculo Europeude Antigos Deportados e In-ternados Testigos de Jehová;descrebe cos seus máis desetenta paneis, desde aperspectiva exclusivamen-te histórica, como o colec-tivo dos antes chamados

Bibelforscher foi perseguidopolo nazismo debido ássuas ideas.

ÁNXEL HUETEPintor ourensán que prati-cou o expresionismo abs-tracto debedor da pinturaamericana, ainda que concerto carácter simbólicopolos motivos xeométricosque integra. Agora presen-ta a sua última obra, reno-vada e expresiva, pero fidelá sua traxectória, na galeriaVGO até o 27 de Febreiro.

SEGUNDO GUTIÉRREZMostra as suas esculturas,relieves e táboas na galeriaAndrox.

■ MÚSICA

SONNY VINCENT &SAFETY PINSO Sábado 20 a partir das00:30 na Iguana e con en-tradas antecipadas por1.500 pta. e na billeteirapor 1.800. Desde que en1978 o neoyorquino Sonnyfundou os Testros foi unclásico do punk-rock, haiuns meses coñeceu aos nor-teños de Safety Pins e nontivo máis remédio queaceptar a invitación de gra-var con eles, dada a boaquímica, e que agora andana presentar por Europaadiante.

PRO PAINGrupo de New York que seadica ao metal-core, peronon só eles xa que estaránacompañados polos 40GRIT, de San Francisco(EE UU), xove banda queacaba de editar o seu primei-ro álbum e que foron telo-neiros de Soctt Ian deAnthrax, ou Chuck Billy(SOD), e ainda por UN-BOUND, surpresa do cartaz,nunhas coordenadas seme-llantes aos seus compañeirosde xira, e que queren apro-veitar esta oportunidade pa-ra gañar unha boa reputa-ción en Europa. Os Pro Painestán de xira de presenta-ción do seu último disco,Round 6, e formouse hai 8anos após da disolución docombo hardcore TheCrumbsuckers. Todos eles es-te Domingo 21 a partir das20 h. na Iguana con entradasantecipadas a 2.200 e na bi-lleteira por 2.500.

ORQUESTRASINFÓNICA DE GALIZAO vindeiro Xoves 25 actua-rá no C.C. Caixanova conrepertório de Stravinsky ede Bartok baixo a direcciónde Carlo Rizzi. Venda deentradas no: 986 238 051.

CONCERTO DIDÁCTICOEste Xoves 18 por partedos Gaiteiros de Xistra,para escolares, ás 10 e ás 12h. no Auditório do C.C.Caixanova.

■ TEATRO

LAS MANZANASDEL VIERNESEsta obra de Antonio Galapoderemo-la ver interpre-tada pola compañia deConcha Velasco no audi-tório Caixanova este Xoves18 ás 20 e ás 23 h.

VVilagarciailagarcia■ EXPOSICIÓNS

CASTELAO E O SALNÉSMostra foto-biográfica queocupará a Casa da Culturado Venres 19 até o 8 de Fe-breiro.

O TREN EN MARCHAExposición de material fe-

rroviário, até o 20 de Fe-breiro, na Casa da Cultura.

CARLOS GONÇALVESMostra de gravados na gale-ria Arcana, até finais de mes.

VVilanova de A.ilanova de A.■ EXPOSICIÓNS

TITO OUBIÑAExpón as suas pinturas nagaleria Un Sítio Distinto,até o 31 de Xaneiro.

VVilar de Santosilar de Santos■ EXPOSICIÓNS

A LAGOA DE ANTELAMostra etnográfica de foto-grafia, no Museu da Límia.

VViveiroiveiro■ EXPOSICIÓNS

TOMÁS PÉREZ MASEROAs suas obras podemosolla-las no salón de té Fon-tenova.

XinzoXinzo■ EXPOSICIÓNS

ARTE PERUANATrazos desta arte poderemoscoñece-los visitando estamostra na Casa da Cultura.

Xunqueira deXunqueira deEspadañedoEspadañedo■ EXPOSICIÓNS

RIBEIRA SACRA.PAÍS DO BIBEIMostra fotográfica no Mos-teiro.

VValençaalença■ EXPOSICIÓNS

ANTÓNIO PESSOABaixo o epígrafe de Desen-hos puros este pintor mos-tra, na sala de exposiciónsmunicipal, unha autobio-grafia plástica, retrospecti-va da sua carreira artística.Até meados de mes.

BarcelonaBarcelona■ CONFERÉNCIAS

PAPEL DOS SINDICATOSNO SÉCULO XXIIsabel Pallarés exporá otema este Xoves 18 ás 20horas en Pati Llimona, or-ganizada pola asemblea lo-cal do BNG en Catalunya.

EÇA DE QUEIRÓSXornada sobre os Marcosbiográficos e literários 1845-1900, organizada polo Ins-tituto Camoes e a Univer-sitat Autónoma de Barce-lona, este Xoves 18 na Sa-la de Exposicións do Con-sulado de Portugal (Rondade San Pere 7 1r 2a), coaconferéncia da comisáriacientífica Isabel Pires deLima sobre “PercursosQueirosianos: ilusões/desi-lusões” ás 11 da mañá;Carlos Reis, Director daBiblioteca Nacional deLisboa, falará sobre “Ossilêncios de Eça” ás 12; aproxección do vídeo seráás 13:30; Helena Losada,Directora da Sección deFilologies Gallega i Portu-guessa da UB, falará sobre“O Padre Amaro e outros

padres pecadores” ás16:30; e Perfecto Cuadra-do, Decano da Facultat deFilologia da Universitat deles Illes Balears, farao so-bre “As Farpas de Eça deQueirós. Desde este Xoves18 e até o 1 de Marzo ha-berá unha mostra sobre otema na Facultat de Tra-ducció i Interpretació.

LisboaLisboa■ EXPOSICIÓNS

LISBOARTECONTEMPORÂNEAProxecto conxunto daCâmara Municipal de Lis-boa e da Associação Portu-guesa de Galerias de Arte,que promove a realiza-ción de inaguracións si-multáneas en máis dunhadúcia de galerias de artelisboetas, divulgando otraballo de decenas de ar-tistas.

UN OLHAR DIFERENTESOBRE TIMORPrimeira grande mostrasobre cerámicas de Timorno Centro Científico e Cul-tural de Macau, até o 30de Xuño.♦

39

Nº 9

70 -

AN

O X

XIV

18 D

E XA

NEI

RO D

E 20

01

■ Traspasa-se pub funcionando,com licéncia, na zona monumental deCompostela, mui bem situado e comdez anos de antigüidade. Razón notelf. 658 094 877.

■ Vende-se figorífico-mostrador de2 andeis, 3 portas, 4 gavetas, motorTecumseh, 4,30 m. de longo e 60 cm.de largo (prezo a convir). Chamen ao982 188 127, Muras-Lugo.

■ Oferece-se para traballar comotécnico en reparación e configura-ción de computadores, ampla expe-riéncia, disponibilidade 24 horas. Telf.630 700 769. Héctor

■ Venden-se cachorros de pastorbelga totalmente negros (moi econó-micos). As persoas interesadas podenchamar ao 982188127, Muras-Lugo.

■ Alúgase casiña en Sárdoma (Vi-go), prezo económico. Telf. 986 415666 / 986 468 995.

■ Oferece-se para traballar comodecoradora de interiores, ampla ex-periéncia, disponibilidade total. Telf.630 700 769. Cristina

■ Eco-tenda, comercio solidario,venda de produtos de artesania,hostelaria, hortalizas e verduras fres-cas ecolóxicas por encarga segundoestación e colleita, elaborados porpersoas con autismo que traballan naUlla. Visita-nos nas Galerias AlfredoBrañas en Santiago de Compostela,de Luns a Venres de 10:30 a 13:30 ede 17:00 a 20:30 ou na páxina elec-trónica: www.abranha.com

■ Amenizamos vodas, bautizos, etc.Contamos con diferentes formaciónsde cámara e voz. Telf. 981 507 925

■ Oferece-se para traballar comoelectricista con ampla experienciaou tamén no sector da Hostelaria.Disponibilidade 24 horas. Preguntarpor Walter no telefone 986 355 661.

■ Precisamos camareiro/a con ex-periéncia para restaurante de próxi-ma abertura en Compostela. Razónno telefone 630 631 950.

■ Busco en aluguer, na Coruña ci-dade, baixo, soto, despacho, estu-do, eficina... moi barato e pequeno.Telf. 610 248 179.

■ Profesora con experiéncia do-

cente imparte clases particulares,en Vigo, de ESO, BUP, COU (inglés, lín-gua española, literatura, latin, histó-ria, filosofia, matemáticas), todos osníveis. Garántese profisionalidade.Razón no telf. 629 423 027.

■ Empréstimo de películas en forma-to DVD. A Casa da Xuventude de Ou-rense ten este novo servizo para os só-cios. E para os que non teñan o apare-llo na casa existe tamén a posibilidadede velos na própria Casa da Xuventude.

■ Merco gramática do portuguésxa usada, de Lindley Cintra ou de Pi-lar Vázquez Cuesta, ou ambas. Ra-zón no telf. 981 697 523.

■ Troco clases de inglés por clases deinformática en Vigo. Tlf. 600 279 710.

■ Encomenda já o caderno “Conhecer-mos Carvalho Calero” editado polaFundaçon Artábria para recordar unhafigura chave da nossa cultura aos dezanos da sua morte. Ameno e didáctico,55 pp. tamanho A5, ilustradas. Preçopor caderno, 425 pta. gastos de envioincluídos. Poses pagar en selos ou in-gressando o importe no nº de conta daCaixa Galiza 304-239-183/1. Encomen-das no Ap. 570 de Ferrol.

■ Abriga-te co suéter de algodom,de manga cumprida e con capuzbordado ao peito co escudo da Ga-liza de Castelao. Talhas XL e XXl, emazul ou preto. 1 unidade, 3.000 pta.máis 600 de gastos de envio. Máis deumha unidade, acrescenta ao preçodos suéters 100 pta. máis de gastosde envio por unidade. Encomendas aArtábria no Ap. 570 de Ferrol.

■ Compro libros, postais, fotos, bi-bliotecas, documentos vellos. Tlf.610 028 077

■ Somos un clube da amizade por co-rrespondéncia. Temos 3.000 sócias esócios en todo o Estado. Se queredespertencer ao noso clube enviade unhacarta con selo para resposta. Animáde-vos. Estamos agardando-vos. Escibidea: El Club de la Amistad. K/Ekonomia17 4º izq. 48.902 Barakaldo (Bizkaia)

■ Renovaçao, números 4 e 5, boletimda “ambaixada Galega da Cultura” dedistribução gratuita a quem o enco-mende ao apartado, 24.034 de Madrid.

■ Ciberirmandade da Fala. Na Ga-liza, en galego. Na rede, tamén.

Promocionamos e organizamos en-vios de correos electrónicos pregan-do o uso da nosa lingua en internet.Estamos en http://www.ciberirman-dade.org

■ Lixo Urbano. Venda por correio.Punk, hardcore, ska, ... Esan Ozenki,Notomorrow, W.C Records, Dischord,Liquidator, Fragment, Sons de Luita,El Beasto, Potencial, HC, Boa... Pedecatálogo gratuito: Apdo. 304, 15700Compostela, correo electrónico: [email protected], portal: go.to/li-xourbano.

■ Queremos formar un grupo depersoas social e culturalmente lú-cidas, vital e sensualmente heterodo-xas. Benvidas suxerencias para oxi-xenar a vida. 981 788 820

■ Oferécese auxiliar de clínica enCompostela, titulada, con experién-cia e informes, para coidado de per-soas maiores ou enfermos, en hospi-tal ou no domicílio. Dispoñibilidade 24horas. Telf. 617 065 527

■ Urxe alugar cuarto dobre e indivi-dual a rapazas. Zona da Praza Roxa,en Compostela. Tlf. 617 065527.

■ Rapás de 26 anos, sério, respon-sábel, con boa presenza e gañas detraballar, busca calquer tipo de em-prego en Ferrol e comarca. Tfno 619488 761. André.

■ Preciso contactar con profesio-nais de fontanaria e calefacciónpara instalar unha calefacción dechan radiante, alimentada con bom-ba de calor na Estrada. As persoasinteresadas poden chamar a Darioaos telf. 610 784 780 / 986 570 862á tardes e noite.

■ Véndese dúplex en Marin novo,todo exterior, vistas ao mar. 3 dormitó-rios e 3 baños. 2 prazas de garaxe.Tfno. 630. 171 865.

■ Muller séria e responsábel, traba-lladora, brasileira con permiso detraballo, oferecese como emprega-da no fogar. Agarimosa cos nenose anciáns. Zona Neda, Ferrol ou Na-rón. Razón no telf. 619 488 761.

■ Vendo AX 11 TRE en bon estado.Culata e amortiguación revisadas.Neumáticos Michelin novos. 200.000pesetas. Próbeo sen compromiso.Santiago. Tfno 654 046 453.♦

Anúncios de baldeAnúncios de balde

EN XOGOwww.enxogo.com

O buscador do deporte galego reflicte in-formación de todas as áreas desta activi-dade lúdica. Tamén oferece a posibilida-de de agregar páxinas e consultar a listadas máis visitadas. Igualmente, inclueforos, novas e inquéritos.♦

A RedeA Rede

Na sua xira Butterflies, acompa-ñado polo grupo Sperm, estaráno vindeiro Xoves 25 na salaNASA de SANTIAGO a partirdas 21:30 h; o Venres 26 noPlaya Club da CORUÑA a par-

tir das 24 h; e o Sábado 27 naIguana de VIGO a partir das 24h. As entradas están á vendanos lugares de costume por1.300 pta. pero na billeteiracustarán 1.500.♦

Sexy SadieSexy Sadie

Crónicasviaxeirastitula XúlioVillarino acolección defotografiasque mostrana Casadas Artesde VIGO.

● 18 DE XANEIRO ● 2001 ● Nº 970 ● ANO XXIV ● IV XEIRA ●

Impr

eso

en p

apel

rec

icla

doG

reen

recy

100

de 6

0 gr

./m2

DIRECTOR: Afonso Eiré López EMPRESA XORNALISTICA EDITORA: Promocións Culturais Galegas S.A. PRESIDENTE: Cesáreo Sánchez IglesiasPríncipe, 22, planta baixa (36202) Vigo. Telf.: Administración, Subscricións e Publicidade (986) 43 38 30*. Redacción (986) 43 38 86 - 22 24 05. Fax (986) 22 31 01.

Non éunha ONGMANUEL CIDRÁS

Os temores polas supos-tas consecuencias nasaúde dos soldados pa-

trios polo uso de bombas deuranio empobrecido nos bom-bardeos da OTAN sobre oKosovo e a antiga Iugoslaviatraen de novo á actualidadeaquela guerra infame. Pormáis que se adubíe de cruceslaureadas, a guerra sempre tiraa ser infame, e cando cesan oscánticos marciais e os seusecos engaiolantes a infamiapasa factura, murchan os lou-reiros e quedan as cruces. É oque ten a propaganda: é efec-tiva, pero efémera.

Xa dixemos algunha vez, por-que non é doado ser sempreorixinais, que como a guerraé repugnante é preciso xusti-ficala, e que a lexitimaciónda guerra desceu dos deusesaos homes, e dentro deles doPríncipe ao cidadán, de modoque a vella guera santa é ho-xe a guerra humanitaria, eco-lóxica, e non obstará nada aese calificativo o feito de queas bombas sigan enchendo omundo de radiacións empo-brecidas ou de calquera cousamala para a vida. Tampoucoa guerra santa era santa, e asbombas nunca na historia sefixeron de cousa boa.

Quentárannos a cabeza coasbondades da guerra humanita-ria ata o punto de que a mortee a destrucción non eran nelaalgo connatural, como nas ou-tras guerras da historia, senóndanos colaterais. Os soldadosnon ían á guerra, senón en mi-sión de paz ou misións humanita-rias. A OTAN non era a orga-nización militar do imperio,senón unha caste de ONG enauxilio kosovar, algo así comoSoldados sen Fronteiras con Se-cretario Xeral socialista e todo.

Agora resulta que non eraverdade. Que a OTAN non éunha ONG nin as súas tropasinvadiron Kosovo para repar-tir chocolatinas. Agora debe-mos preocuparnos polos nosossoldados, que estiveron alíuns meses probablemente encontacto con sustancias noci-vas. Agora resulta que ninagora nin entón nos preocu-pamos polos kosovares que ia-mos protexer. Era mentira,pero xa o sabiamos.♦

Oconselleiro Carlos delÁlamo ten que ter en-cantados aos seus com-

pañeiros de gabinete. Pola suasolidariedade co caido en des-grácia, demostrou que poden ircon el de excursión e facer fal-catruadas porque nunca vai sero acusica do grupo. Que fermo-so exemplo político foi lerllenunha entrevista “a culpa detodo foi de Gago. Os enterra-mentos de vacas non teñen na-da que ver co Meio Ambien-te”. Coidado coas carteiras!!♦

VOLVER AO REGO

840

0021

3031

04

00

97

0

✒ X.E. ACUÑA

Cando hai poucos anos in-vestigadores do noso move-mento obreiro como DionísioPereira ou Manuel G. Proba-dos escribian da enormepreséncia da muller nas fá-bricas viguesas e mesmo dasua participación activa naconflictividade social osseus dados foron acollidoscon reserva. Até daquela,nos manuais de história cir-culaba con profusión aacientífica versión de que naGaliza estivera ausente o pro-letariado e que o sindicalismoera unha simples anécdota.

Pereira, Probados e a nova for-nada de historiadores que veu acontinuación racharon ao fin contan desnortada visión aportandodados agora considerados comodefinitivos e concluíntes.

A apertura de arquivos oficiaisantes inasequíbeis e a localiza-ción de fontes sindicais e patro-nais deron en xerar centos de do-cumentos que testemuñan o de-valar do movemento operário. Lo-go chegou de xeito natural o inte-rese por restaurar a história obrei-ra de man dos escasos e maltra-tados arquivos que se conservandos nosos fotógrafos máis clási-cos. Un labor que ten producidonos últimos anos un considerábelparque de imaxes que dá cons-táncia gráfica da proletarización edo asociacionismo sindical.

Mais, con todo, faltaba por ato-par algunha referéncia directano estreito campo dunha cine-matografia como a galega, tanesquecida como escasa. Até ode agora, dos pioneiros do cine-matógrafo foron aparecendo concontagotas sinais do seu quefa-cer a xeito de pequenos e primi-tivos documentais. Na maioriadeles, o seu contido non pasabada mera reportaxe vilega ou dastomas costumistas realizadas,as máis das veces, con cativasprestacións técnicas.

O Centro Galego de Artes deImaxe (CGAI) vense significan-do no labor de pescuda e recu-peración dos vellos filmes edesde a sua fundación hai dezanos procedeu a restaurar fitasde Enrique Barreiro, José Gil,Elixio González ou Luis R.Alonso que conforman xa uncorpus cinematográfico de capi-tal importáncia para a nosa his-tória contemporánea.

O último dos seus achádegosveu dado desde o programa decatalogación que dirixe o profe-sor da Universidade de SantiagoXesús Xiraldez, no seo das em-presas viguesas ligadas de velloao mar e á conserva. Foi destexeito como se atopa o filme titu-lado “Talleres Alonarti-SociedadLa Artística Ltda” que, por con-sello da equipa universitária, adirección da empresa non dubi-dou en depositar no CGAI.

Unha primeira análise da cinta le-

vou á descuberta dunha nova edescatalogada película de JoséGil. Filmada nunha data que nonestaria distante do ano 1927 e un-ha ampla reportaxe en dous rolose 600 metros de fita en nitrato convirados orixinais. O CGAI apurouun proceso de restauración quenos próximos meses dará froitos.

Mulleres na fábrica

Na estampación, na soldadura,na cartonaxe, aparecen centosde mulleres de “La Artística” napelícula de José Gil traballandoentre pésimas condicións de se-guridade. Mozas, case nenas al-gunhas e mulleres de idadepoucas, comparten poleas e ta-ladradoras cos homes. Tamén a

xerarquia constante de inspecto-res, vixiantes e capataces. Sona testemuña da proletarizaciónda muller e dun novo e obrigadoproceso de socialización.

Cortando folla de lata, entreenormes máquinas ou laminan-do calandras ofréncense á cá-mara execuntando o labor pró-prio da xornada. Mais para ci-nematográfica ocasión hai uncámbio. As suas roupas son,para sair no cine, as dos Do-mingos. Móstranse atentas, or-gullosas, ben vestidas.

Gil fai de operador para un do-cumental propagandístico e em-presarial pero tamén é notáriodo proceso masivo de inserción

nas fábricas da muller galega noprimeiro tércio do século pasa-do. Narra con silente e arcaicatécnica os carrexos, os embar-caques nos peiraos e a fabrica-ción de chapas de botella. Mu-lleres traballando xunto aos ho-mes en igualdade de condiciónsmais con xornais distintos.

Para rematar o seu filme, Gil es-colle a escena máis clasica entreas clásicas do cine mudo e pri-mitivo. Un primeiro plano dunhaserea de vapor e o seu pitidoanúncia o fin da xornada. Ábren-se os portalóns e o plantel aban-dona o traballo. As mulleres, asprimeiras, avanzan cara á cáma-ra, ocupan todo o oampo dapantalla. Outra vez orgullosas.♦

O CGAI recupera unha película esquecida de José Gil

Proletárias no cine galego

a nosa terra 970 / 18 de xaneiro de 2001

Documents