a] nsf gu®kflnsfsf] k|yd k~rjifl{o cfjlws of] hgf · a] nsf gu®kflnsfn] cfˆgf] k|yd k~rjifl{o...
TRANSCRIPT
a] nsf gu®kflnsfsf] k|yd k~rjifL{ocfjlws of] hgf
-@)&^–@)*!_
k|sfzsa]nsf gu/kflnsfkmf] g g+= 035-430111, 430112, 430111
O{d] n M [email protected]
;+:yfut d"No M ?= !,)))÷–JolQmut d"No M ?= #))÷–
k|sfzg ;xof]u
;fd'bflos cfTdlge{/ ;]jf s]Gb|
s] P® g] kfn ;Dkfbg/3' nfld5fg]
k|sfzg ldltkmfu'g @)&^
tl:a/cgLn yfkf
l8hfOg®laqmd rGb| dh'dbf® [email protected]
-@)&^–@)*!_
a] nsf gu®kflnsfsf] k|yd k~rjifL{ocfjlws of] hgf
kl®R5] b !kl®ro===17!=! k[i7e"ld ===17
!=@ of] hgf lgdf{0fsf p2] Zo===17
!=# of] hgfsf If] q===18
!=$ of] hgf th'{df k|lqmof===18
kl®R5] b @a] nsf gu®kflnsfsf] j: t'l: ylt===20@=!= u7g tyf P] ltxfl;s k[i7e"ld ===20
@=@ ef} uf] lns agfj6 ===20
@=# ®fhgLlts tyf k|zf;lgs cjl: ylt===21
@=$ hg;ª\Vof ljt®0fsf] cj: yf===21@=$=!= hg;ª\Vofsf] jflif{s j[l4b®===22
@=$=@ pd] ® tyf lnËsf cfwf®df hg;ª\Vofsf] ljj®0f===22
@=$=# efiff tyf hg;ª\Vof===22
@=$=$ wfld{s ;Dk|bfo tyf hg;ª\Vof===22
@=$=% hftLotfsf cfwf®df hg;ª\Vofsf] ljj®0f===23
@=$=^ 3®d"nLsf] ljj®0f===23
@=$=& k] ;fsf cfwf®df hg;ª\Vof ljj®0f -pd] ® !* jif{eGbf dfly_===23
@=$=* ljsf;sf nflu ;Defljt hg;ª\Vof===24
@=$=( ckfËtf ePsfsf] cj: yf===24
@=$=!) a;fOF;®fO;DaGwL ljj®0f===24
@=$=!! ;+: yfut hg;ª\Vof ljj®0f===25
@=% a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf; ;dLIff===25@=%=! ufx{: Yo pTkfbg===25
@=%=@ dfgj ljsf; ;"rsfª\s===25
@=%=# ckfËtf kl®rokqsf] cj: yf ===25
@=%=$ JolQmut 36gf;DaGwL ljj®0f===25
@=%=% ;fdflhs ;'®Iff sfo{qmdaf6 nfeflGjt ljj®0f===25
@=%=^ ;+: yfut hg;ª\Vof ljj®0f===26
@=%=& k|fljlws l;ko'Qm tyf ljz] if bIftf;lxtsf] dfgj ;+;fwg===26
@=%=* cf} ;t cfDbfgL ljj®0f===26
@=%=( cf} ;t vr{ tyf art ljj®0f===26
@=%=!) ljkGgtf : t®Ls®0f ljj®0f===26
@=%=!! vfB ;'®Iffsf] cj: yf===26
@=%=!@ cfjf; ;+®rgf ljj®0f ===26
@=%=!# ul®aLsf] cj: yf===26
@=%=!$ cf} Bf] lus sRrf kbfy{ -sf7, vf] 6f, h8La'6L_ pTkfbgsf] cj: yf ===27
@=%=!% jt{dfg e"–pkof] u===27
@=%=!^ e"–: jfldTj===27
@=%=!& afFemf] hldgsf] ljj®0f===27
@=%=!* ;fj{hlgs kf] v®L tyf df5f kfng;DaGwL ljj®0f===27
@=%=!( l;Flrt If] qkmnsf] ljj®0f===27
@=%=@) s[lif pTkfbg ===28
@=%=@! kz'kG5LhGo pTkfbg;DaGwL ljj®0f===28
@=%=@@ kz'kG5L kfng;DaGwL ljj®0f===28
@=%=@# ;ª\sng tyf lr: ofg s] Gb|===28
@=%=@$ s[lif tyf xf6ahf®;DaGwL ljj®0f===28
@=%=@% ko{6sLo ;] jf tyf ;'ljwf;DaGwL ljj®0f===28
@=%=@^ xf] d: 6] ;DaGwL ljj®0f===28
@=%=@& cf} Bf] lus ljsf; -n3', 3®] n', ;fgf, demf} nf, 7"nf pBf] u, ;®sf®L, klAns, lghL ® ;xsf®L_===28
@=%=@* Jofkf® ® Joj;fo ===29
@=%=@( vlgh tyf vfgL;DaGwL ljj®0f===29
@=%=#) : yfgLo ahf® tyf Jofkfl®s s] Gb|===29
@=%=#! a} ª\s tyf ljQLo ;+: yf ===29
@=%=#@ ;xsf®L;DaGwL ljj®0f===29
@=^ ;fdflhs cj: yf===29@=^=! z} lIfs tyf dfgj ;+;fwg ljsf; ===29
@=^=# lnËcg';f® afn ljjfx -c7f® jif{d'lgsf_===32
@=^=$ sfdbf®sf ¿kdf 3®aflx® ®x] sf afnaflnsf===32
@=^=% afn Sna tyf ;~hfn===33
@=& wfld{s tyf P] ltxfl;s : yn===33
@=* zflGt÷;'®Iffsf] cj: yf===33
@=( jg If] q ===33@=(=! jghGo pTkfbg ===33
@=(=@ h8La'6Lsf] pTkfbg, ;ª\sng tyf lgsf;L ljj®0f===33
@=(=# k|d'v hnfwf® ® pkhnfwf®sf] cj: yf===33
@=!) gbL tyf vf] nf ===33
@=!! ljkb\ Joj: yfkg k"j{tof®L===34
@=!@ cfkt\sfnLg oftfoft ;fwg ===34
@=!# ef} lts ljsf;sf] cj: yf===34@=!#=! oftfoft k"jf{wf®===34
kl®R5] b #a] nsf gu®kflnsfsf] of] hgf===37#=! k[i7e"ld===37
#=@ gu®kflnsfsf] ;du| ljsf;sf l;sfO, ;jn kIf, cj;® ® ;Defjgf ===37#=#=! a] nsf gu®kflnsf ljsf;sf dfu{lgb] {zs
l;4fGtx¿ ===54
#=#=@ a] nsf gu®kflnsfsf] b"®b[li6===54
ljifo;"lr
#=#=# a] nsf gu®kflnsfsf] nIo===54
#=#=$ a] nsf gu®kflnsfsf] p2] Zo===54
#=#=% ljsf; k|fyldstfsf If] qx¿===54
#=#=^ a] nsf gu®kflnsfsf] ;Gbe{df lbuf] ljsf; nIox¿sf] : yfgLos®0f, kl®0ffdfTds nIo ® ;"rsx¿ ===55
#=#=& a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf; gLlt===63
#=#=* ;dli6ut cfly{s nIo ® vfsf===68
#=#=*=^ k|: tfljt nufgLaf6 ;dli6ut cy{tGqdf kg] { k|efj===69
kl®R5] b $;dli6ut cfly{s gLlt===70$=! ;fj{hlgs ljQ===70
$=!=! ;fj{hlgs vr{===70
$=!=@ gu®kflnsfsf] cfly{s sfo{gLlt===71
$=!=# ®fh: j===72
$=!=$ ;fj{hlgs, lghL ® ;xsf®L ;fem] bf®L===75
kl®R5] b %cfly{s If] q===79%=! s[lif===79
%=@ kz'kG5L ===86
%=#= l;FrfO tyf hn;|f] t===88
%=$ ko{6g ===90
%=% pBf] u, jfl0fHo tyf cfk"lt{===94
%=^ vfB tyf kf] if0f ===97
%=& jg tyf jftfj®0f===99
%=* e"–pkof] u tyf e"ld Joj: yfkg===102
kl®R5] b ^;fdflhs If] q===104^=! hg;ª\Vof tyf a;fOF ;®fO ===105
^=@ lzIff, lj1fg tyf k|ljlw===107
^=#= : jf: Yo tyf kf] if0f ===113
^=$ lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO ===119
^=% o'jf tyf v] ns'b ===122
^=^ dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s, ckfª\utf ePsf JolQm tyf ;fdflhs ;'®Iff ===125
kl®R5] b &k"jf{wf® If] q===131kl®R5] b *===136nf] stGq ® ;'zf;g===136
kl®R5] b (cGt®;DalGwt ljifo===142kl®R5] b !)===149of] hgf th'{df, sfof{Gjog ® cg'udg tyf d"Nofª\sg===149(=! of] hgf th'{df ===149
kl®R5] b !!;|f] t ® ;fwgsf] n] vfhf] vf===151
kl®R5] b !@cg';"rL===153cg';"rL ! M cfjlws of] hgf th'{dfsf nflu u7g ePsf
;ldltsf] ljj®0f===153
cg';"rL @ M cfjlws of] hgf th'{df d'Vo sfo{zfnf
uf] i7Ldf ;+nUgx¿sf] ljj®0f===156
cg';"rL # M of] hgf th'{df tyf sfof{Gjogdf of] ubfg ug] { ljifodf ;®f] sf®jfnfx¿sf] k|lta4tf ljj®0f===162
cg';"rL $ M cfjlws of] hgfsf cfwf®df jflif{s sfo{qmd lgwf{®0f ug] { kmf®dx¿sf] gd'gf===164
;ª\If] kLs®0fsf] ;"rL
cf=j= cfly{s jif{
ls=ld= lsnf] ld6®
So'= lkm= So'las lkm6
lh;; lhNnf ;dGjo ;ldlt
u} ;; u} ®;®sf®L ;+: yf
d] = 6g d] l6s 6g
;+= If] = ;+®If0f If] q
Uff= kf= ufpFkflnsf
g= kf= gu®kflnsf
e"pkof] u e"ld pkof] u
6
k|b] z g+= ! sf] pbok'® lhNnf, a] nsf gu®kflnsfn] of] hgfut¿kdf ljsf; lgdf{0f k|lqmof cufl8 a9fpg cfjlws of] hgfsf ¿kdf k|yd k~rjifL{o of] hgf @)&^–@)*! hf®L ug{ nfu] sf] yfxf kfpFbf dnfO{ v';L nfu] sf] 5 .
hgtfsf dfu÷cfjZostfnfO{ ;xeflutfd"ns¿kdf ;ª\sng u®L lbuf] ljsf;sf] nIo ® kG„f} F of] hgfsf] cfwf®kq ® k|b] z g+= ! ;®sf®sf] k|yd k~rjifL{o of] hgfsf cfwf®df o; gu®sf s[lif, ko{6g, lzIff, : jf: Yo cflb !) k|fyldstf If] q lgwf{®0f u®L agfOPsf] of] of] hgfsf] klxnf] b: tfj] hn] a] nsfjf;L hgtfsf ;kgfnfO{ ;Daf] wg u®] sf] x'g'k5{ eGg] d] ®f] ljZjf; 5 .
of] hgf sfof{Gjogsf nflu lgdf{0f ul®G5 . o;sf cfwf®df jflif{s sfo{qmd ® ah] 6 th{'df u®L gu®: t®Lo ljsf; lgdf{0fnfO{ cufl8 a9fpg] gu®kflnsfsf] ;ÍNk k"0f{¿kdf ;kmn agf] ;\ . ®, a] nsfaf;L hgtfsf] dd{ ® efjgfsf] k|ltljDa: j¿k Pp6f ;'Gb® gu® ® ;d[4 gful®s aGgsf nflu dfu{bz{s cfwf®kqsf ¿kdf of] of] hgf cufl8 a9f] ;\ eGg] sfdgf;lxt ;Dk"0f{ gu®jf;L bfh'efO tyf lbbLalxgLdf clu|d z'esfdgf JoQm ug{ rfxG5' .
hLjg l3ld®] ;fdflhs ljsf; dGqL, k|b] z !, lj®f6gu® g] kfn -!( dlª\;®, @)&^_
z'esfdgf
7
dGtJo
a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf;sf] Plss[t vfsfsf] ¿kdf klxnf] klxnf] cfjlws of] hgf cfwf®kq tof® eO{ ;fj{hlgs®0f dnfO{ cToGt v';L nfu] sf] 5. o; of] hgfn] gu®kflnsfsf] ;du| cfly{s ;fdflhs ljsf;sf] dfu{ : ki6 ug'{sf ;fy} ®fli6«o ;d[l4 xfl;n ug{sf] nflu of] ubfg ug] { laZjf; lnPsf] 5'. nf] ssNof0fsf®L ®fHo Joj: yfsf] : yfkgf ul® ;dfj] zL tyf zf] if0f ®lxt ;dfhsf] lgdf0f{ ug{ ®fli6«o cy{tGqnfO{ cfTdlge{®, : jtGq tyf pGgtlzn agfpb} ;dfhjfb pGd'v : jtGq ® ;d[4 cy{tGqsf] ljsf; ul® ;3L+o u0ftGqsf] ;'b[9Ls®0fdf gu®kflnsfsf] of] hgfa4 ljsf; k|of;n] dxTjk'0f{ of] ubfg k'¥ofpg] g} 5 .
k|: t't cfwf®kqn] : jR5, ;'vL ® ;d'GgtLsf] ;f] r lnO{ gu® ljsf;sf ;du| If] qnfO{ cfufdL % jif{sf] ljsf;sf] vfsf ® sfo{lbzf lglb{i6 u®] sf] 5. of] hgfsf] ;kmn sfof{Gjogsf] ;kmn sfof{Gjogn] cfly{s j[l4, dfgj ljsf; ® ;dfj] zL cj;®sf] j[l4 ul® cfly{s ljifdtf 36fpb} ul®jL lgjf®0f tyf ;dtfd'nsf ;dfhsf] lgdf0f{ ug{ lbuf] ljsf; nIo -Sustainable Development
Goal_ k|fKt ug{ gu®sf ljsf;sf k|of;nfO{ s] lGb|t ug] {5. of] hgfsf] ;kmn sfof{Gjogdf ;3L+o ;®sf®, k|b] z ;®sf® ® : yfgLo tx;+u ;xof] u, ;dGjo ® ;fem] bf®L cjnDjg ul® a9L eGbf a9L pknlAw xfl;n x'g] ck] Iff u®] sf] 5' .
k|efjsf®L sfof{Gjog dfkm{t o; of] hgfsf] pb] Zo xfl;n ug{ lghL If] qsf ;fy} ;xsf®L ® ;fd'bflos If] qsf] ;d] t ;xeflutf u®fO{ yk pknlAw xfl;n ul® cuf8L a9\g'x'g] 5 eGg] ck] Iff ;lxt k|: t't k~rjifL{o of] hgf th'{df ug'{x'g] a] nsf gu®kflnsf kl®jf® k|lt xflb{s wGojfb 1fkg ug{ rfxG5' .
wGojfb .
OGb| axfb'® cfª\af] cfly{s dfldnf tyf of]hgf dGqL k|b] z !, lj®f6gu® g] kfn
-!) dlª\;®, @)&^_
8
: yfgLo txsf] k"g;{+®rgf kZrft\ ;fljssf : yfgLo lgsfox¿ : yfgLo txdf kl®0ft eO{ d} gfd} gL, s6'~h] jnf, tk] Zj®L ® ®fdk'® 7f] lS;nf uflj;sf] ;lDdngaf6 @)&# ;fndf : yfkgf ePsf] a] nsf gu®kflnsf gofF gu®kflnsf xf] . If] qkmn ® hg;+Vofsf] lx;fan] gu®kflnsf aGg pko'Qm ePtf klg cGo k"jf{wf®x¿sf] b[li6sf] 0faf6 k5fl8 k®] sf] gu®kflnsf xf] . t® : yfgLo txdf lgjf{lrt hgk|ltlglwsf] axfnL kZrft b|'tt® ultdf ljsf;sf] sfo{nfO{ cufl8 a9fO®x] sf] a] nsf gu®kflnsfn] k"jf{wf® ;Fu;Fu} cfˆgf lgoldt ultljwLx¿ sfo{tflnsf adf] lhd ;~rfng ub} { cfO®x] sf] 5 .
k|: t't of] hgf dfkm{t ljsf;sf k|d'v k|fyldstf If] qdf ®x] sf] s[lifsf] cfw'lgs®0f tyf Joj;flos®0f, k|fljlws tyf u'0f: t®Lo lzIff nufotsf If] qx¿nfO{ ljsf;sf b[li6sf] 0faf6 k|d'v k|fyldstfdf ®fvL s[lifsf] ljsf; tyf u'0f: t®Lo lzIffsf] lasf;af6 dfq ;du| a] nsfsf] ljsf; ;Dea 5, egL d'Vo ¿kdf s[lif ® lzIff If] qsf] ljsf;nfO{ cufl8 a9fpg] u®L of] hgfn] lnPsf] nIf oyfy{k®s ® ;fGble{s 5 .
a] nsf gu®kflnsfn] cfˆgf] k|yd k~rjifL{o cfjlBs gu® ljsf; of] hgf -@)&^÷)&& b] lv )*)÷)*!_ th'{df u®L gu®kflnsfnfO{ % jif{ leq sxfF ;Dd k'¥ofpg] eGg] of] hgf to u®L ;f] xL adf] lhd ljsf;sf k|fyldstf, If] qut p2] Zox¿, dfu{lgb] {zs l;4fGtx¿ to u®L ;f] xL adf] lhd sfo{qmdx¿ ;d] 6L tof® u®] sf] o; k'l: tsfsf] k|sfzgaf6 ;du| a] nsfsf] ljsf;df dxTjk"0f{ of] ubfg ldNg] 5 eGg] ljZjf; AoQm ug{ rfxG5' . ;fy} a] nsfsf] efUo ® eljio lgwf{®0f ug{ ;xof] uL x'g] of] hgfx¿nfO{ ;d] 6L k|: t't k'l: tsfsf] ¿kdf k|bfg ug{ dxTjk"0f{ e"ldsf lgjf{x ug'{x'g] ;Dk"0f{df ljz] if wGojfb ;lxt o; of] hgfsf] ;kmn sfof{Gjogsf] nflu xflb{s z'esfdgf AoQm ug{ rfxG5' .
wGojfb
ladn sfsL{, k|b]z ;f+;b k|b] z !, pbok'/, g] kfn
z'esfdgf dGtAo
9
a] nsf gu®kflnsfn] cfkm\gf] % jif] { cfjlws of] hgf tof® ub} {ubf{ ljleGg r®0fdf d] ®f] klg ;+Ungtf lyof] . gu®kflnsfn] lgjf{rgsf avt hgtfsf cufl8 sa'n u®] sf jfrf aGwg k"®f ug] { cf} hf®sf ¿kdf of] cfjlws of] hgf k|: t't ePsf] 5 . of] cfjlws of] hgfn] a] nsf gu®kflnsfsf] PsLs[t ® ;du| ljsf;sf] kl®sNkgf u®] sf] 5 . Df k||b] z g+= ! sf] ;f+;bsf] lx;fa ® oxL gu®sf] Ps gful®ssf] x} l;otn] o;df plNnlvt of] hgfx¿ sfof{Gjog u®fpg nflu®x] sL lyPF ® eljiodf klg lg®Gt® nflu®xg] k|lta4tf JoQm u5{' .
of] hgfa4 ljsf; k|lqmofn] a] nsfsf] k"jf{wf®, cfly{s ;fj{hlgs ® ;f+: s[lts ljsf;df of] ubfg k'Ug] 5 . a] nsfsf] cfˆgf] gu®leqsf] k|f] kmfOn tof® u®L j: t'ut cfwf®df a] nsfaf;Lsf] ;+: yfut k|ltlglwTj u®fP® tof® ul®Psf] o; cfjlws of] hgfn] a] nsfsf] ljsf; oyfy{df cg'jfb x'g] 5 eGGf] d} n] ljZjf; lnPsL 5' . of] cfjlws of] hgf, lbuf] ljsf; nIo;Fu} ;®sf®sf] k~rjifL{o of] hgf ® k|b] z ;®sf®sf] cfjlws of] hgfsf nIo p2] Zox¿ xfl;n ug] { cfwf®df lgdf{0f ul®Psf] d} n] kfPF . ljsf; ;fem] bf®x¿, lghL If] q, ;ª\3Lo ® k|b] z ;®sf®nufot ;a} k|j'4 JolQmx¿af6 a] ] nsfsf] ;d[l4df of] ubfg k''¥ofpgx'g clkn u5{' .
o; k|b] z g+= ! df s[lif ® kz'kG5Lsf] ljsf;nfO{ klxnf] k|fyldstfdf ®fvL cGo ;jfnnfO{ klg k|fyldsLs®0f u®] ® cfufdL % jif{nfO{ nfUg] cg'dflgt ah] 6;d] t lgwf{®0f ul®Psf] 5 . To;} n] of] oYffy{sf] w®ftndf plePsf] 5 . of] cfjlws of] hgf sfof{Gjogsf] k"0f{ ;kmntfsf] sfdgf u5{' . of] cleofgdf nfu] sf ;a} ;Da4 kIfnfO{ xflb{s wGojfb 1fkg u5'{ ® cfkm" klg tg, dg ® nugn] ;xof] u ug] { k|lta4tf JoQm u5{' .
clDasf yfkf ;f+;b, k|b] z !, lj®f6gu® g] kfn
cfjlws of] hgf sfof{Gjogdf d] ®f] k|ltj4tf
10
v8\u axfb'/ kl/of/ -bgf{n_, k|d'vlhNnf ;dGjo ;ldlt, pbok'®
pbok'® lhNNffsf] ;b®d'sfd ufO{3fO{af6 k'jL{ If] qdf ®x] sf] a] nsf gu®kflnsfn] cfˆgf] gu®kflnsfsf] gu® j: t'ut ljj®0f tof® kfl® k|sfzg ug{ nfu] sf] df dnfO{ Hofb} g} v'zL nfu] sf] 5 .
a] nsf gu®kflnsfn] hgtfsf] cfjZostf, rfxfgf ® ck] Iff cg';f® glthfd'lv ljsf; sfo{df b'|t ultsf cufl8 al9®x] ] sf] 5 . k'jf{wf® ljsf; ® pTkfbgnfO{ pRr k|fyldstf lbb} ;du| ljsf;sf] dfWodaf6 a] nsf gu®kflnsfsf] gful®sfnfO{ ;'lv ® ;d[4 agfO{ g] kfn ;®sf®n] lnPs] f ®fli6«o nIo æ ;'vL g] kfnL ® ;d[4 g] kfnÆ agfpg] ;sNknfO{ ;fsf® agfpg] ul® ul®Psf sfo{x¿sf] k|z+;f ug{ rfxG5' .
a] nsf gu®kflnsfn] gu® j: t'ut ljj®0f tof® ul® jf: tljs oyfy{ ® tYodf cfwfl®t eO{ gu®sf] ;du| ljsf;df 6] jf k'Ug] sfo{ ug{' cfkm} df dxTjk'0f{ ® k|;+zgLo sfo{ xf] . gu® j: t'ut ljj®0fnfO{ k': tssf] ¿kdf k|sfzg ul® ;®f] sf®jfnf ® cfd hg;d'bfosf] nflu ;d] t dxTjk'0f{ ;Gbe{ ;fdu|L x'g] 5 eGg] ck] Iff ub} { z'esfdgf JoQm ub{5' .
-! sflQs, @)&^_
z'esfdgf
11
cfkm"n] r'g] sf hgk|ltlglwn] cfkm\gf] ;+ljwfg n] Vg] sl®j ^% jif{ k'®fgf] rfxgfsf] k|flKtkZrft k|fKt g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] g] kfnnfO{ ;ª\3Lo ;+®rgfdf k'gM;{+®lrt u®] ® : yfgLo txx¿nfO{ Ps : jzfl;t, cljlR5Gg pQ®flwsf®jfnf ;+: yfsf ¿kdf : yflkt u®] sf] 5 . gofF k'g;{+®rgf ;Fu;Fu} : yfgLo: t®sf] ;du| ljsf;sf] lhDd] jf®L : yfgLo txdf cfPsf] 5 . of] Ps P] ltxfl;s cj;® xf] eg] o; cj;®sf] ;b'kof] u u®] ® ;du| kflnsfsf] ;sf®fTds ¿kfGt®0f xfd|f] bfloTj, lhDd] jf®L ® st{Jo xf] . tLg txsf] ;®sf®dWo] hgtfsf] lbgfg'lbgsf cj: yf;Fu k|ToIf¿kdf ;®f] sf® ® ;fem] bf®L ug] { ;®sf®sf ¿kdf ®x] sf] : yfgLo ;®sf®;fd' : yfgLo ljsf; ® ;d[l4sf nflu dxTjk"0f{ lhDd] jf®Lx¿ 5g\ .
a] nsf gu®kflnsfnfO{ d'n'ss} pTs[i6 gu®kflnsfsf ¿kdf ljsf; ug{ oxfFsf gful®ssf] bIftf tyf Ifdtf clej[l4 ug'{ cfjZos 5 . o;s} cfwf®df ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf gofF cj;®x¿ l;h{gf u®] ® hg;xeflutfdf cfwfl®t b|'t tyf lbuf] ljsf;sf dfWodn] gful®ssf] u'0f: t®Lo hLjg ;'lglZrt ug{ of] gu®kflnsf nflu®x] sf] 5 . o;sf nflu … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfbpGd'v a] nsf gu®Ú eGg] b[9 b"®b[li6sf ;fy gu®kflnsfjf;Lsf] v';L ® ;d[l4sf nflu o; cfjlws of] hgfdf cfwfl®t ®x] ® hg;xeflutf cleofg ;~rfng ul®Psf] 5 .
g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] Joj: yf u®] sf sfd, st{Jo ® clwsf®x¿sf] ;b'kof] u ub} { : yfgLo : t®df pknAw ;|f] t ® ;fwgx¿sf] ;d'lrt Joj: yfkg ® ;b'kof] udfkm{t ;d'bfodf cfwfl®t Joj;foL, u} ®;®sf®L Joj;foL, Jofkfl®s k|lti7fg cflb;Fu ;xsfo{ ug] { of] ®0fgLltsf] of] hgf 5 . ;fy} gLlt tyf hg;+: yf, ljsf; ;fem] bf®, l5d] ssf : yfgLo ;®sf®, k|fb] lzs ;®sf® clg ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;d] t ;xsfo{ ub} { a] nsf gu®kflnsfsf] ;'Gb® eljio ;'lglZrt ug] { b[9 c7f] 6 ub} { of] hgfa4tj®af6 sfo{qmd ;~rfng ug{ of] % jif] { ®0fgLlts cfjlws of] hgf th'{df u®L nfu' ul®Psf] 5 .
lgs} g} ;xeflutfTds k|lqmofåf®f of] of] hgf tof® ul®Psf] 5 . o;df ;xof] u ug'{x'g] kflnsfsL pkfWoIf, ;a} j8fWoIfnufotsf hgk|ltlglw, sd{rf®L ;a} nfO{ wGojfb lbg rfxG5' . ;fy} lj1sf ¿kdf ;xof] u pknAw u®fpg'x'g] of] hgflj1 tyf ;xhstf{ 8f=®fdrGb| nfld5fg] ® gGbnfn af: tf] nf, o; of] hgfsf nflu ;xof] u ug'{x'g] PgPNfcf®, x] Ne] 6f; g] kfn, s] o® g] kfn, ;fd'bflos cfTdlge{® ;] jf s] Gb|nufot ;+: yfk|lt cfef® JoQm ug{ rfxG5' .
b'uf{s'df® yfkf gu® k|d'v, a] nsf gu®kflnsf, pbok'®
d]/f] egfO{
12
g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ tyf : yfgLo ;®sf® ;~rfng P] g @)&$ sf] cwLgdf ®xL a] nsf gu®kflnsfsf] lbuf] ® b|'t ljsf;sf nflu … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®Ú eGg] b"®b[li6sf ;fy of] cfjlws of] hgf tof® ul®Psf] 5 . a] nsf gu®kflnsfsf] of] g} ljsf;sf] klxnf] dfu{lrq ePsfn] o;df ;docg';f® ;'wf® ub} { o;n] lglb{i6 u®] sf] b"®b[li6df cfwfl®t nIo ® p2] Zo k|fKt ug{ lg®Gt® g] t[TjbfoL e"ldsf v] lng] 5 .
o; cfjlws of] hgfn] hgtfsf] ;xeflutfdf ;du| gu®kflnsfsf] cfd"n ¿kfGt®0f u®] ® g] kfnsf] ;+ljwfgn] kl®sNkgf u®] cg';f®sf] ;dfhjfb pGd'v ;dfh lgdf{0f ug] { nIo lnPsf] 5 . o; gu®kflnsfn] lglb{i6 u®] sf ljsf;sf l;4fGt, b"®b[li6, nIo, p2] Zo, ®0fgLlt, sfo{gLlt, sfo{qmd ® lqmofsnfkx¿ To; lbzftkm{ pGd'v x'g] u®L lgdf{0f ul®Psf 5g\ .
a] nsf gu®jf;Lx¿sf] v';L ® ;d[l4 g} o; cfjlws of] hgfsf] klxnf] ® clGtd nIo xf] . a] nsf gu®kflnsfjf;Lx¿df ;dlk{t o; u'?of] hgf tof® ug{ ljljw kIfx¿df ;xof] u ug'{x'g] kflnsfsf ;Dk"0f{ hgk|ltlglw, sd{rf®L, cd"No ;Nnfx pknAw u®fpg'x'g] ;ª\3Lo ;+;b\sf dfggLo, k|b] z ;efsf dfggLo, ;Dk"0f{ ®fhgLlts kf6L{sf g] tf tyf sfo{stf{, lzlIfsf÷lzIfs ® 5nkmndf ;xefuL ;Dk"0f{ kflnsfjf;L lbbL÷alxgL tyf bfh'÷efO clg lj1 ;d"xsf ;b: ox¿k|lt xflb{s wGojfb JoQm ug{ rfxG5' .
/fhs'df/L rf}w/L pkk|d'v, a] nsf gu®kflnsf, pbok'®
;dfhjfb pGd'v ofqf
13
gofF ;ljwfg @)&@ cg';f® ul7t o; a] nsf gu®kflnsf pbok'® lhNnfsf] k"jL{ pQ®L e] usf] k|fs[lts tyf ;f+: s[lts ljljwtfsf] ;ª\ud: yn xf] . oxfF pknAw k|fs[lts, ;fdflhs, ;f+: s[lts tyf cfly{s ;|f] tx¿df k|ljlw, l;k, bIftfsf] ;ld>0fn] o; gu®kflnsfsf] cfd"n ¿kfGt®0f ug{ ;lsG5 eGg] dfGotf 5 . oxL dfGotfnfO{ dgg\ ub} { ;d[4 kflnsf ® ;'vL kflnsfjf;L lgdf{0f ug{ … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®Ú eGg] b"®b[li6sf ;fy of] cfjlws of] hgf lgdf{0f u®L nfu" ug] { c7f] 6 ul®Psf] 5 .
o; of] hgfn] gofF ® kl®jlt{t cj: yfsf ®fhgLlts, ;fdflhs, ;f+: s[lts, k|fs[lts, lj1fg tyf k|ljlw ® dfgj ;+;fwgdf cGt®lglxt ;Defjgfx¿ k|ikm'6g u®L b|'t tyf lbuf] ljsf;sf] dfu{ sf] ®sf] 5 h;n] ubf{ gofF pT;fx ® pdª\u l;h{gf ePsf] 5 .
o; u'?of] hgf lgdf{0fsf nflu g] t[TjbfoL e"ldsf v] Ng'x'g] a] nsf gu®kflnsfsf k|d'v, pkk|d'v, ;Dk"0f{ hgk|ltlglw tyf sd{rf®L wGojfbsf kfq 5g\ . o; of] hgf lgdf{0fsf ;Gbe{df gu®kflnsfnfO{ lg®Gt® dfu{lgb] {zg k|bfg ug'{x'g] ;ª\3Lo ;+;b\ ® k|b] z ;efsf dfggLonfO{ klg wGojfb lbg rfxG5' . To;} u®L of] hgf lgdf{0fdf qmddf cd"No ;'emfj pknAw u®fpg'x'g] lzlIfsf÷lzIfs, ;Dk"0f{ gu®jf;L tyf u'?of] hgf lgdf{0fdf ;xhLs®0f ug{x'g] lj1 ;d"xsf ;b: ox¿k|lt cfef® k|s6 ug{ rfxG5' .
k'is/ e§/fO{ k|d'v k|zf;sLo clws[t, a] nsf gu®kflnsf, pbok'®
gofF pT;fx ® pdª\usf] ;|f] t
14
a] nsf gu®kflnsfsf] cfjlws of] hgf -@)&^–@)*!_ n] hg;xeflutfdf cfwfl®t gu®kflnsfsf] b|'t tyf lbuf] ljsf;sf] kl®sNkgf u®] sf] 5 . o; cfjlws of] hgfn] PSsfO;f} F ztfAbLsf ljsf;sf ;Defjgf ® a] nsf gu®kflnsfjf;Lsf rfxgf ;dfof] hg u®] ® a] nsf gu®kflnsfnfO{ ljsl;t ljZj;Fu hf] 8\g] nIo lnPsf] 5 . gu®kflnsfjf;Ldf cGt®lglxt Ifdtf, oxfF ePsf ;|f] t tyf ;fwgn] af] s] sf ;Defjgfsf] clwstd k|ikm'6g ® ;b'kof] un] l;h{gf ug{ ;Sg] ;sf®fTds kl®j] znfO{ cfsng u®] ® … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®Ú eGg] b"®b[li6 tof® ul®Psf] 5 .
of] of] hgfdf hg;xeflutfdf cfwfl®t pRrtd ljlwx¿, h: t} – k|z+;gLo vf] h ljlw, ;fdflhs snfsfl®tf, v'nf : yfg k|ljlw h: tf ;jntfdf cfwfl®t ljlwx¿sf] k|of] u ul®Psf] 5 . o; of] hgfn] s] Gb|ljGb'df hgtf ® a] nsf gu®kflnsfnfO{ ®fv] ® gLlt tyf sfo{qmdx¿ th'{df u®] sf] 5 . gofF ®fhgLlts Joj: yf k|fb'ef{j ePsf] ;Gbe{df b} lgs hghLjgdf kl®jt{g dx;'; u®fP® ljsf; ® ;sf®fTds ¿kfGt®0fk|lt pT;fx ® pdª\u l;h{gf u®fpg] o;sf] Pp6f rfxgf xf] . To;} u®L cfkm\gf] pTkfbgsf ;|f] tsf ¿kdf ®x] sf 1fg, l;k, hldg, hn, hª\un, snf, ;+: s[lt cflbsf] pTkfbsTj j[l4 u®L clwstdf nfe lng] jftfj®0f lgdf{0fdf klg o; cfjlws of] hgfn] dxTjk"0f{ e"ldsf v] Ng] 5 . ;lbof} Fb] lv a] jf: tf ul®Psf : yfgLo txdf pknAw ;|f] t tyf ;fwgnfO{ o;n] d"nk|jfxLs®0f u®] sf] 5 . ;a} sf] kx'Frdf ;|f] t ® cj;®sf] ;'lglZrttf ub} { ;dfj] zL ljsf;åf®f ;dfhjfb pGd'v ;dfh : yfkgfsf] nIo lnPsf] 5 .
of] hgf lgdf{0f ;xhstf{sf] egfO
o; dxTjk"0f{ b: tfj] h lgdf{0fdf ;xhLs®0fsf] cj;® k|bfg ug'{ePsfdf x] Ne] 6f; g] kfn tyf a] nsf gu®kflnsfk|lt xflb{s cfef® JoQm u5{' . o; of] hgf lgdf{0fsf qmddf lg®Gt® ;xof] u ® pTk|] l®t ug'{x'g] ® gu®kflnsfsf ;a} ;"rgf pknAw u®fP® ;a} k®fdz{÷5nkmndf lg®Gt® ;xefuL eO{ ;xhLs®0f ug'{x'g] gu® k|d'v b'uf{axfb'® yfkfk|lt xflb{s cfef® JoQm u5{' . o; of] hgf lgdf{0fdf ;'?b] lv lg®Gt® dfu{lgb] {zg k|bfg ub} { pT;fx ® pdª\u tyf gofF gofF hfgsf®L ® ljrf® k|bfg ug'{x'g] gu® pkk|d'v, k|d'v k|zf;sLo clws[t k'is® zdf{, clws[t ;Gtf] if kf} 8] n, k|zf;sLo clws[t ®lhof rf} w®Lnufot l;ª\uf] gu®kflnsf kl®jf®k|lt ljz] if cfef® JoQm u5{' .
o;} u®L o; cfjlws of] hgf lgdf{0fsf nflu z[ª\vnfa4 5nkmnx¿df pT;fxd"ns, Jojl: yt ® ;"rgfd"ns hfgsf®L pknAw u®fpg dxTjk"0f{ e"ldsf v] Ng'x'g] x] Ne] 6f; g] kfnsL ;'wf v8\sf, lzj >] i7, ®fdaxfb'® yfkf, Pgcf®Pnsf gGbnfn af: tf] nf, njL zfSo, s] o® g] kfnsf x+;®fh hf] zL ® ;fd'bflos cfTdlge{® ;] jf s] Gb|sL ;fljqL k'®LnfO{ klg wGojfb lbg rfxG5' . d: of} bf 5nkmndf ;xefuL eP® cd"No ;'emfj lbg'x'g] j8fWoIfx¿k|lt klg ljz] if cfef® JoQm ug{ rfxG5' . o; u'?of] hgf lgdf{0fsf ;Gbe{df ljleGg sf] 0faf6 ;Nnfx, ;'emfj, ;"rgf pknAw u®fpg'x'g] ;Dk"0f{ dxfg'efjk|lt klg s[t1tf 1fkg u5'{ .
8f= ®fdrGb| nfld5fg] a] nsf gu®kflnsf, pbok'®
15
g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] g] kfnnfO{ Ps ax'hftLo, ax'eflifs, ax'wfld{s, ax';f+: s[lts tyf ax'ef} uf] lns ljljwtfo'Qm ®fi6«sf ¿kdf : jLsf® ub} { gful®s : jtGqtf, dfgj clwsf®, jflnu dtflwsf®sf] ;'lglZrttf;lxt ;a} k|sf®sf lje] b cGTo ub} { cfly{s ;dfgtf, ;d[l4 ® ;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug{ ;dfg'kflts ;dfj] zL ® ;xeflutfd"ns l;4fGtsf cfwf®df ;dfhjfb pGd'v ;dfh;lxtsf] ®fi6« kl®sNkgf u®] sf] 5 . gofF ;+ljwfgn] g] kfnnfO{ ;ª\3Lo ;+®rgfdf k'g;{+®lrt u®L : yfgLo, k|fb] lzs ® ;ª\3Lo ;+®rgfdf ljefhg u®] sf] 5 . : yfgLo txnfO{ : jfoQ, cljlR5Gg pQ®flwsf®jfnf ;+: yfsf ¿kdf : yflkt u®L : yfgLo : t®sf] ;du| tyf lbuf] ljsf;sf nflu lhDd] jf® txsf ¿kdf : yflkt u®] sf] 5 .
;+ljwfgsf] oxL k|fjwfgcg';f® k|b] z gDj® ! cGtu{t pbok'® lhNnfsf] a] nsf gu®kflnsf : yfkgf ePsf] 5 . o; gu®kflnsfsf] ;Gt'lnt ® ;du| ljsf; u®L ;+ljwfgn] kl®sNkgf u®] sf df} lns clwsf®x¿sf] ;'lglZrttf ® ;d[4 kflnsf lgdf{0f ug] { p2] Zosf ;fy of] hgf th'{df u®L cfjlws of] hgf th'{df ul®Psf] 5 . of] cfjlws of] hgfn] … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®Ú eGg] b"®b[li6;lxt ;d[l4sf nflu jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxt ljsf; cleofgnfO{ dfu{lgb] {z ug] {5 .
o; cfjlws of] hgf lgdf{0fsf ;Gbe{df gu®kflnsfleqsf ;fdflhs, k|fs[lts, ;f+: s[lts, cfly{s, ef} lts ;|f] tx¿sf] ;"Id ljZn] if0f u®L ljutsf ;kmn l;sfO, jt{dfgdf ePsf cj;® ® ;+efljt cj;® tyf ;|f] tx¿sf] n] vfhf] vf ul®g] 5 . oL
cfjlws of] hgfsf] ;f®f+z
;a} n] l;h{gf ug{ ;Sg] ;Defjgfx¿sf] n] vfhf] vf u®L kflnsfsf] ;du| ljsf;nfO{ ;sf®fTds of] ubfg lbP® ;dfj] zL, ;d'Ggt, jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf] ef} lts ljsf; ® ;d[4 ;dfh lgdf{0f ug{ k|of; x'g] 5 . o;sf nflu lbuf] ljsf; ® ;fdflhs Gofodf cfwfl®t ljsf;sf l;4fGtx¿ lgdf{0f u®] ® ljsf;sf] b"®b[li6, nIo, p2] Zo ® ljsf;sf sfo{qmd lgdf{0f ul®Psf] 5 .
of] of] hgf cjlwdf a] nsf gu®kflnsfsf] cfly{s ljsf;nfO{ * b] lv !@ k|ltztsf] b®df sfod u®L lg®k] If ul®aLnfO{ z"Godf emfg] { nIo lnOPsf] 5 . ;fy} ;a} k|sf®sf ;fdflhs lj;ª\ult, s'®Llt ® lje] b cGTo ub} { ;fdflhs Gofodf cfwfl®t u'0f: t®Lo hLjg;lxtsf ;d[4 ® ;dfj] zL ;dfh lgdf{0f ug] { nIo;d] t 5 .
o; cfjlws of] hgf hg;xeflutfdf cfwfl®t ;xeflutfd"ns of] hgf th'{df k4ltx¿ tyf k|z+;gLo vf] hsf ljlwx¿ k|of] usf ;fy} gful®ssf efjgf tyf rfxgf, gu®kflnsfleqsf ;"rgf ® tYofª\s, g] kfnsf] ;+ljwfg, P] g, sfg'g, gLlt, lgod ® sfo{qmdsf plNnlvt ;DalGwt ljifox¿åf®f ;';lHht 5 . o;sf ;fy} cGo ;®f] sf®jfnf;Fu ul®Psf cGt®lqmofsf qmddf k|fKt cledt, ;"rgf ® tYofª\s, cfGtl®s tyf afXo ;|f] tx¿sf] la: t[t n] vfhf] vfnufotsf] JofVof Pj+ ljZn] if0f klg o;df ;dfj] z 5 . To;} n] of] Ps ultzLn b: tfj] h xf] . o;n] gu®kflnsfsf] ;du| ljsf;nfO{ dfu{lgb] {zg ug] {5 . gu®kflnsfn] cfufdL lbgdf k|fKt ug] { pknlAw Pjd\ gofF cj;®x¿nfO{ Wofgdf ®fvL o;df yk kl®dfh{g tyf ;'wf® ub} { nlug] 5 . gu®kflnsfsf] ljsf;nfO{ j} 1flgs b[li6sf] 0fsf cfwf®df Jojl: yt ug{ ® o; u'?of] hgfnfO{ pkof] uL agfpg !! efudf afFl8Psf] 5 .
o; of] hgf cjlwdf cg'dflgt ?= #,*&!,#@^,^*# nufgL x'g] cg'dfg 5 . of] ®sd kflnsfsf] ah] 6, k|fb] lzs ;®sf®, ;ª\3Lo ;®sf®, : yfgLojf;L, u} ;;, lghL If] qx¿;d] tsf] ;xsfo{df sfof{Gjog ul®g] 5 . of] hgfn] lglb{i6 u®] sf gLlt tyf sfo{qmdsf] lgoldt cg'udg tyf d"Nofª\sg k|lqmofdfkm{t ljsf;sf] u'0f: t®Lotf ® ;'zf;g ;'lglZrt ul®Psf] 5 .
16
g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] g] kfnnfO{ Ps ax'hftLo, ax'eflifs, ax'wfld{s, ax';f+: s[lts tyf ax'ef} uf] lns ljljwtfo'Qm ®fi6«sf ¿kdf : jLsf® ub} { gful®s : jtGqtf, dfgj clwsf®, jflnu dtflwsf®sf] ;'lglZrttf;lxt ;a} k|sf®sf lje] b cGTo ub} { cfly{s ;dfgtf, ;d[l4 ® ;fdflhs Gofo ;'lglZrt ug{ ;dfg'kflts ;dfj] zL ® ;xeflutfd"ns l;4fGtsf cfwf®df ;dfhjfbsf] kl®sNkgf u®] sf] 5 . ;+ljwfgsf] efu $ ®fHosf lgb] {zs l;4fGt, gLlt tyf bfloTj, efu !& : yfgLo sfo{kflnsf, wf®f @!$ : yfgLo txsf] sfo{sfl®0fL clwsf®, efu !* : yfgLo Joj: yflksf, efu !( : yfgLo cfly{s sfo{k|0ffnL efu @) ;ª\3, k|b] z ® : yfgLo txaLr cGt®;DaGw, Pj+ cg';"rL * ® ( n] Joj: yf u®] sf k|fjwfg k|of] u u®L k|b] z gDa® ! cGtu{t pbok'® lhNnfsf kfFrj6f ufpF ljsf; ;ldlt ufe] ® a] nsf gu®kflnsf : yfkgf ePsf] 5 .
o; gu®kflnsfsf] rf} tkmL{ ljsf; u®L ;d[4 gu®kflnsf lgdf{0f ug] { p2] Zosf ;fy of] % jif] { cfjlws of] hgf th'{df u®LPsf] 5 . of] of] hgfnfO{ … ;dfhjfb pGd'v ;dfhsf nflu ;Gt'lnt ljsf; cleofgÚ elgg] 5 . gu®kflnsfleq jftfj®0fLo ;Gt'ng sfod ub} { gu®kflnsfjf;Lx¿sf] ;xeflutfdf pgLx¿sf] hLjgdf ;sf®fTds ¿kfGt®0f NofP® u'0f: t®Lo hLjg ;'lglZrttf;lxtsf] b|'t cfly{s tyf ;fdflhs ljsf; g} o; cfjlws of] hgfsf] nIo xf] .
k|: tfjgf
17
!=! k[i7e"ld g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] g] kfnnfO{ ljlwjt¿kdf ;ª\3Lo nf] stflGqs u0ftflGqs k|0ffnLdf ¿kfGt®0f u®] sf] 5 . tLg txsf] ;®sf®dWo] : yfgLo txx¿ cljlR5Gg pQ®flwsf®jfnf : jzfl;t lgsfox¿sf ¿kdf : yflkt ePsf 5g\ . ;+j} wflgs¿kdf g} : yfgLo: t®sf] zflGt, ;d[l4, : yfloTj tyf ljsf;sf nflu : jo+ : yfgLo txx¿nfO{ clwsf® k|Tofof] lht ul®Psf] 5 . g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] lbPsf] zf;sLo clwsf®sf] ;b'kof] u ub} { a] nsf gu®kflnsfn] cfkm\g} g] t[Tjdf % jif] { cfjlws ljsf; of] hgf th'{df u®] sf] 5 . of] g} a] nsf gu®kflnsfsf] klxnf] cfjlws of] hgf ePsfn] o; of] hgfn] g} ljsf;sf d'Vo ;"rsfª\sx¿ lgwf{®0f u®] sf] 5 .
o; of] hgf th'{df k|lqmofdf hg;xeflutfdf cfwfl®t ;xeflutfd"ns of] hgf th'{df k4ltx¿ tyf k|z+;gLo vf] hnufotsf ;jntfdf cfwfl®t ljlwx¿ k|of] u u®] ® hgtfsf efjgf tyf rfxgf, gu®kflnsfleqsf ;"rgfx¿, g] kfnsf] ;+ljwfg, P] g, sfg'g, gLlt, lgodx¿ Pj+ sfo{qmdx¿ ;ª\sng, gu®kflnsfleq ® glhssf ;®sf] sf®jfnfx¿;Fu cGt®lqmofdfkm{t cledt ;ª\sng Pj+ cfGtl®s tyf afXo ;|f] tx¿sf] la: t[t n] vfhf] vf, JofVof Pj+ ljZn] if0f u®] ® tof® ul®Psf] 5 .
of] Ps ultzLn b: tfj] h xf] . o;n] a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf;nfO{ dfu{lgb] {zg ug] {5 . gu®kflnsfn] gofF cj;®x¿ l;h{gf u®] ® cem ;sf®fTds kl®0ffdx¿ k|fKt ug] { cj: yfdf jflif{s gLlt tyf sfo{qmddfkm{t yk kl®dfh{g tyf ;'wf® ub} { hfg] 5 .
kl®ro!=@ of] hgf lgdf{0fsf p2] Zoa] nsf gu®kflnsf lgdf{0fkZrft of] g} klxnf] cfjlws of] hgf xf] . a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf;nfO{ dfu{lgb] {zg ug{ ® kflnsfjf;Lsf] ;xeflutfdf kflnsfsf] ;d[l4 ® ljsf;sf nflu of] hgfa4¿kdf ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{, gful®ssf] bIftf ® Ifdtf clej[l4 ug{, gu®kflnsfdf ;'zf;g k|Tofe"t u®fpg … ;dfhjfbL pGd'v ;dfhsf nflu ;Gt'lnt ljsf; cleofgÚ ;kmnk"j{s ;~rfng ug{sf nflu of] cfjlws of] hgf tof® u®L nfu' ul®Psf] 5 . o; cfjlws of] hgfsf] b"®b[li6 … ;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf® M ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®Ú to ul®Psf] 5 .
o; cfjlws of] hgfsf] lgDglnlvt ljlzi6 p2] Zo 5g\–
!= g] kfnsf] ;+ljwfgn] lglb{i6 u®] sf] ;dfhjfb pGd'v ;dfh lgdf{0fsf qmddf ;+ljwfgn] k|bQ u®] sf df} lns xsx¿sf] ;'lglZrttf nflu sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { .
@= gu®kflnsfjf;Lsf cfwf®e"t cfjZostfx¿ kl®k"lt{ u®L ;a} sf] cfTd;Ddfg ;'lglZrt ug] { .
#= gful®ssf] ;xeflutfdf cfly{s, ;fdflhs, ;f+: s[lts ljsf; tyf jftfj®0f ;+®If0fsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { .
$= gful®ssf] l;k, Ifdtf tyf bIftf clej[l4 u®L : yfgLo ;|f] t ® ;fwgx¿sf] clwstd ;b'kof] u u®L cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf ug] { .
kl®R5] b !
18
%= ;d[4 kflnsf ® ;'vL kflnsfjf;Lx¿sf nflu ljifout If] qx¿df of] hgfa4¿kdf ljsf; u®L lbuf] cfly{s, ;fdflhs, ;f+: s[lts tyf jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { .
^= ;'zf;g, kf®blz{tf, hjfkmb] lxtf, ;dfj] lztf, r': t ® : km"t{ ;] jf k|jfxsf dfWodn] ;du| gu®kflnsfsf] ljsf;df hg;xeflutfåf®f kflnsfsf sfo{qmdx¿df gful®sx¿sf] : jfldTj clej[l4 u®L kflnsfk|lt uf} ®jflGjt agfpg] .
!=# of] hgfsf If] qo; cfjlws of] hgfn] a] nsf gu®kflnsfsf] ;du| ljsf;sf kIfx¿nfO{ lgb] {lzt u®] sf] 5 . o; u'?of] hgfn] tn plNnlvt If] qsf of] hgfx¿ ;d] 6] sf] 5–
!= cfly{s ljsf; If] qsf of] hgf
o; ljifocGtu{t s[lif, kz'kfng, l;FrfO, vfB tyf kf] if0f, jg tyf jftfj®0f, pBf] u jfl0fHo tyf cfk"lt{ h: tf If] q ;d] l6Psf 5g\ .
@= ;fdflhs ljsf; If] qsf of] hgf
o; ljifocGtu{t hg;ª\Vof Joj: yfkg, lzIff, : jf: Yo, lkpg] kfgL ® ;®;kmfO, dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s, o'jf, v] ns'b, ;fdflhs ;'®Iff, c;xfo, ckfª\utf ePsfx¿sf] ;du| ljsf; ;'lglZrt ug] { of] hgf ;d] l6Psf 5g\ .
#= k"jf{wf® If] q
o; ljifocGtu{t pmhf{, hnljB't\, oftfoft k"jf{wf®, ;8s, s] jnsf®, oftfoft Joj: yfkg, k|fb] lzs tyf : yfgLo k"jf{wf®, lj1fg tyf k|ljlw, zx®L ljsf;, u|fdL0f ljsf;, cfjf; tyf a: tL ljsf;, k'glg{df{0f h: tf ljifout If] qsf of] hgf ;d] l6Psf 5g\ .
$= nf] stGq ® ;'zf;gsf If] q
o;cGtu{t kflnsf Pstf, ;'®Iff, zflGt ® ;'Joj: yf, g] t[Tj lgdf{0f, lgjf{rg k|0ffnLdf
;'wf®, dfgj clwsf®, Gofo k|0ffnL, : yfgLo txsf] ;Gt'lnt ljsf;, zf;sLo ;'wf®, k|zf;sLo ;'wf®, ljQLo ;'wf®, e|i6frf® lgjf®0f, dfgj a] rljvg tyf cf] ;f®k|;f® cGt h: tf ljifosf of] hgf ;d] l6Psf 5g\ .
%= cGt®;DalGwt If] q
o; If] qcGtu{t ul®aL lgjf®0f, >d tyf ®f] huf®L, dfgj ;+;fwg ljsf;, cg';Gwfg tyf ljsf;, pBdzLntf ljsf;, ;dfgtf, ;dfj] zLs®0f, ;fdflhs ;'wf®, ;fdflhs ;f+: s[lts ljljwtf, ljkb\ Joj: yfkg, jftfj®0f, hnjfo' kl®jt{g, ;fd'bflos ;fem] bf®L ® u} ®;®sf®L ;+: yfx¿;Fu ;DalGwt ljifo ;d] l6Psf 5g\ .
^= of] hgf th'{df, sfof{Gjog ® cg'udg tyf d"Nofª\sg
o; ljifocGtu{t tYofª\s k|0ffnL, of] hgf th'{df, cfof] hgf, a} ª\s, ;+: yfut tyf sfof{Gjog Joj: yf, txut ;DaGw tyf cGt®;®sf® ;dGjo, hf] lvd Joj: yfkg tyf cg'udg tyf d"Nofª\sg ljifo;Fu ;DalGwt of] hgfx¿ k|: t't ul®Psf 5g\ .
!=$ of] hgf th'{df k|lqmof;xeflutfd"ns of] hgf k4lt k|lqmof cjnDag u®L gu® ;efn] cfjlws of] hgfn] ljsf;sf gofF ;Defjgf vf] Hg ;Sg] ® ljsf; k|lqmof ;+: yfut ® ;ª\ul7t¿kdf cufl8 a9fpg ;lsg] ;Defjgf af] w u®] kl5 gu®kflnsf k|d'vsf] g] t[Tjdf ®0fgLlt u'?of] hgf lgdf{0fsf] kxn ;'? eof] . o;} ;Gbe{df ;xeflutfd"ns cfw'lgs of] hgf th'{df ljlw k|of] u u®L of] of] hgf th'{df ul®Psf] 5 .
o; of] hgf k|lqmofdf g] kfnsf] ;+ljwfgsf] k|: tfjgf, df} lns xs, ®fHosf lgb] {zs l;4fGt tyf gLltx¿, : yfgLo sfo{kflnsf, : yfgLo Joj: yflksf, : yfgLo cfly{s sfo{k|0ffnL, ;ª\3, k|b] z ® : yfgLo txaLr cGt®;DaGw tyf cg';"rL * ® ( n] u®] sf Joj: yfnfO{ Wofg lbOPsf] 5 . of] hgf th'{dfsf] k|lqmofdf lgDglnlvt r®0f ckgfOPsf] lyof] –
19
!= lgb] {zs ;ldlt tyf ljifout pk;ldltx¿;Fu 5nkmn
o; u'?of] hgf tof®Lsf l;nl;nfdf a] nsf gu®kflnsf k|d'vsf] ;+of] hsTjdf ®x] sf] lgb] {zs ;ldlt, ljifout pk;ldltx¿;Fu 5nkmn tyf a} 7s u®L of] hgfsf] d'Vo vfsf ® ljifout vfsf tof® ug{ la: t[t 5nkmn ul®of] .
@= gu®kflnsf: t®Lo uf] i7L
;a} lgjf{lrt hgk|ltlglw, ®fhgLlts kf6L{sf k|ltlglw, sd{rf®L, tYofª\s ;ª\snsx¿;d] tsf] ;xeflutfdf a] nsf gu®kflnsfsf] cfof] hgfdf wgs'6fsf] e] 8] 6f®df a[xt\ sfo{zfnf uf] i7L cfof] hgf ul®Psf] lyof] . h;df gu®kflnsfsf] jt{dfg cj: yf, cj;®x¿ tyf ;Defjgfx¿ kflnsfsf] b"®b[li6, nIo, p2] Zox¿, ®0fgLltx¿, ljsf;sf k|fyldstfsf If] qx¿, ljifout If] qsf b"®b[li6, nIo, p2] Zox¿, ®0fgLltx¿, sfo{qmdx¿, sfo{gLltx¿ Pj+ lqmofsnfkx¿af®] 5nkmn u®L vfsf tof® ul®of] .
#= kfZj{lrqsf] k'g®fjnf] sg tyf ljZn] if0f
cf=j= @)&%.@)&^ df ;xeflutfd"ns k|lqmofåf®f tof® ul®Psf] a] nsf gu®kflnsfsf] kfZj{lrqsf] cWoog tyf ljZn] if0f u®] ® cfjZos tYofª\s tyf ;"rgfx¿ 5gf] 6 u®L k|of] u ul®Psf] 5 .
$= cGo k|sfzgx¿sf] cWoog tyf ljZn] if0f
o; cfjlws of] hgf lgdf{0fsf ;Gbe{df ljleGg b] zn] ckgfPsf ljsf;sf df] 8n, g] kfn ;®sf®sf of] hgf, cGo gu®kflnsf tyf gu®kflnsfsf cfjlws tyf u'?of] hgf klg k'g®fjnf] sg ul®Psf] 5 .
%= ;|f] t JolQmx¿;Fu 5nkmn
a] nsf gu®kflnsfdf nfdf] ;dob] lv ljleGg If] qdf of] ubfg lbFb} cfpg'ePsf JolQmx¿;Fu k|ToIf e] 63f6 u®L kflnsfsf] ljsf;sf cj;® tyf ;Defjgfaf®] 5nkmn u®L ;Nnfx tyf ;'emfj ;ª\sng ul®of] .
^= k|b] z ;ef tyf ;ª\3Lo ;+;b\sf ;f+;bx¿;Fu 5nkmn tyf k®fdz{
a] nsf gu®kflnsfaf6 ;ª\3 tyf k|b] zdf k|ltlglwTj ug'{x'g] ] ;f+;bx¿;Fu r®0fa4¿kdf 5nkmn u®L pxfFx¿sf] ;Nnfx tyf ;'emfj ;ª\sng ul®of] .
&= : ynut ;j] {If0f
;xhstf{x¿sf] ;d"x tyf hgk|ltlglwx¿sf] ;+o'Qm ;d"xn] gu®kflnsfsf ;a} j8fsf] : ynut e|d0f u®L gu®kflnsfjf;L;Fu k|ToIf cGt®lqmof u®] ® ;"rgf ;ª\sng ul®of] .
*= ;ª\3Lo ;®sf®, k|b] z ;®sf® tyf ®fli6«o of] hgf cfof] u, lbuf] ljsf;
nIox¿ tyf gu®kflnsfsf] ljutsf ljsf; of] hgfx¿sf] k'g®fjnf] sg
o; cfjlws of] hgf tof®Lsf ;Gbe{df a] nsf gu®kflnsfsf ljut b'O{ jif{sf gLlt tyf sfo{qmd, g] kfn ;®sf®sf gLlt, sfo{qmd tyf ljsf; of] hgfx¿ tyf lbuf] ljsf; nIox¿sf] k'g®fjnf] sg ul®Psf] 5 .
(= tYofª\s tyf ;"rgfx¿sf] ljZn] if0f
k|fKt tYofª\s, ;"rgf ® ®fo÷;'emfjx¿ ljZn] if0f u®] ® d: of} bf tof® u®L gu®kflnsfsf] a} 7s cfof] hgf u®L ;®f] sf®jfnf;d] tsf] pkl: yltdf 5nkmn ul®of] . j8f : t®df j8fjf;L ;®f] sf®jfnfx¿;Fu ;d] t 5nkmn ul®of] . pQm 5nkmnaf6 k|fKt ®fo, ;'emfj tyf l;kmfl®;x¿ ;d] t ;+nUg u®L of] cfjlws of] hgf tof® ul®Psf] 5 .
!)= d: of} bf of] hgfpk® 5nkmn
d: of} bf of] hgfnfO{ sfo{kflnsf tyf lj1x¿;dIf k|: t't u®L d: of} bfpk® ®fo tyf ;'emfj ;ª\sng u®L ;dfj] z ul®of] .
!!= clGtd 5nkmn
d: of} bf 5nkmnsf qmddf k|fKt ®fo÷5nkmnx¿ ;dfj] z u®L clGtd : j¿k tof® u®L sfo{kflnsfdfkm{t : jLs[t ul®of] .
20
@=!= u7g tyf P] ltxfl;s k[i7e"ld g] kfnsf] k|b] z g+= ! cGtu{t leqL dw] ;df kg] { pbok'® lhNnfsf] ;a} eGbf k"jL{ efudf ;Ktsf] zL gbLsf] lsgf®df cjl: yt o; a] nsf gu®kflnsf lhNnf ;b®d'sfd ufO{3f6b] lv $@ lsnf] ld6® b"®Ldf 5 . of] gu®kflnsf ;fljssf d} gfd} gL, s6'Gh] jjnf, tk] Zj®L ® ®fdk'® 7f] lS;nf u®L $ j6f uflj;sf] ;lDdngaf6 @)&# ;fndf : yfkgf ePsf] xf] . o; gu®kflnsfdf ( j6f j8f 5g\ . tLdWo] $ j6f j8f -j8f g+= %, ^, & ® *_ kxf8L le®fnf] If] q ®x] sf 5g\\ . oL j8fdf r'®] If] qb] lv dxfef®tsf] kj{tdfnf;Dd km} lnPsf 5g\\ eg] blIf0fL e] usf j8f g+= !, @, #, $ ® ( ;dy® d} bfgL e"–efudf cjl: yt 5g\ .
a] nsf eg] sf] o; gu® If] qsf] blIf0fL efudf km} lnPsf] hª\un xf] . k|frLgsfndf o; 7fpFdf a] nsf ®fhf÷®fgLn] ®fHo uy{] . oxfF gfufx¿sf] k|frLg ;Eotf : yflkt ePsf] lyof] . a] nsf hª\undf xfn;Dd klg kfgL k®] sf] a] nfdf 3fddf 6lNsPsf] cj: yfdf ;'g e] l6g] u®] sf] eGg] dfGotf 5 . w] ®} dflg;n] e] 6] sf] klg ;'Ggdf cfPsf] 5 . of] ;'g kfOg] 7fpFnfO{ ;'gvfgL elgG5 .
k|frLgsfndf ktg ePsf] gfufx¿sf] ;Eotfsf kl®rox¿ lbg] hª\undf kf] v®L, au} Frfx¿ ® b®af®sf eUgfjz] if OF6fsf 6'qmf, df6f] sf efF8fx¿sf cjz] if k|z: t} kfOG5g\ . o; If] qdf k|frLg l;;fsf 6Nsg] j: t'x¿, df] tLsf dfnf, l;=dfnf, lh=dfnf, km'6an cfsf®sf j: t' cem} klg kfOG5 . k|frLgsfndf a] nsf ®fhf÷®fgLsf] cg'u|xdf o; If] qsf dflg; ®lIft ePsf] s'®f ls+jbGtLsf ¿kdf ;'Gg kfOG5 . xfn;Dd klg dflg; a] nsf ®fhf÷®fgLsf] k"hfcfhf ug] { u5{g\\ . s'g} dflg;
a] nsf gu®kflnsfsf] j: t'l: ylt
kl®R5] b @
hª\undf x®fPdf ®flt 7"nf] rlDsnf] zx® pTkGg x'g] , ToxLF vfgf af;sf] Joj: yf x'g] ® laxfg p7\bfv] ®L kTs®df ;'lt®x] sf] x'g] crDdsf] cj: yf x'GYof] eGg] ljZjf; klg ul®G5 .
pQ®lt® ;'gsf] zL, k"j{lt® ;Ktsf] zL, blIf0flt® lqo'uf gbLn] j] li7t of] a] nsf gu® ;fgf] k|foåLksf ¿kdf 5 . dxfef®tsf] sfvdf cjl: yt of] gu®kflnsfsf] klZrdlt® b] p®fnL 8fF8fn] 3] ®] sf] 5 . k|r'® dfqfdf k|fs[lts ;|f] t÷;fwgaf6 ;DkGg t®fO{, kxf8, lxdfnsf] : j¿kdf ®x] sf] a] nsf gu®kflnsf h} ljs ljljwtfsf lx;fan] klg wgL 5 . ljljw hflt, hghfltsf efiff, snf, ;+: s[ltaf6 ;'zf] let a] nsf gu®kflnsf pQ®sf] lxdfnL z[ª\vnfsf] b[Zofjnf] sgb] lv lnP® ;dy® d} bfgsf] xl®ofnL b[Zokfg ub} { ®dfO®x] sf] 5 .
@=@ ef} uf] lns agfj6 o; gu®kflnsfsf] l;dfgfn] ;Kt®L, ;'g;®L, wgs'6f, ef] hk'® u®L $ j6f lhNnf 5f] Psf] 5 . o;sf] k"j{df ;'g;®L lhNnfsf] a®fxIf] q gu®kflnsf ® wgs'6f lhNnfsf] ;fFu'®Lu9L gu®kflnsf, pQ®df ef] hk'® lhNnfsf] xt'jfu9L ® cfdrf] s gu®kflnsf, klZrddf rf} b08L gu®kflnsf ® ;Kt®L lhNnfsf] ;Ktsf] zL gu®kflnsf k5{ . To;} u®L blIf0fdf ;Kt®L lhNnfsf] s~rg¿k gu®kflnsf ® ;'g;®L lhNnfsf] a®fxIf] q gu®kflnsf tyf sf] zL gu®kflnsf k5{g\ .
o; gu®kflnsfnfO{ k"j{df ;Ktsf] zL gbL, pQ®df ;'gsf] zL gbL, klZrddf b] p®fnL 8fF8f ® blIf0fdf lqo'uf gbLn] l;dfgf lgwf{®0f u®] sf] 5 . ;d'Gb| ;txb] lv !#^=@
21
ld6®sf] prfOdf ®x] sf] o; gu®kflnsfsf] If] qkmn #@(=$! ju{ ls=ld= 5 . o;sf] pQ®L cIff+z @^)$@Ú )(Æ ® k"jL{ b] zfGt® *&)!)Ú )^Æ ;Dd km} lnPsf] 5 .
@=# ®fhgLlts tyf k|zf;lgs cjl: ylt
tflnsf ! M kflnsfsf] ®fhgLlts ljefhg
;fljssf ufpF ljsf; ;ldlt j8fx¿ xfnsf] j8f
tk] Zj®L uflj; $,%,^,&,* ® ( !
tk] Zj®L uflj; !,@ ® # @
7f] lS;nf #,$,% ® ^ #
7f] lS;nf & $
7f] lS;nf * ® ( %
aanf ! ® @
s6'Gh] aanf uflj; #,$,%,^,&,* ® ( ^
d} gfd} gL !,@,#,$,%,^ ® & &
d} gfd} gL ( *
7f] lS;nf !
7f] lS;nf @ (
;|f] t M kfZj{lrq @)&%
;fljssf % j6f ufpF ljsf; ;ldltnfO{ ufe] ® o; gu®kflnsf lgdf{0f ePsf] xf] . o; gu®kflnsfdf ( j6f j8f 5g\ .
@=$ hg;ª\Vof ljt®0fsf] cj: yftflnsf @ M hg;ª\Vof tyf kfl®jfl®s ljj®0f
hg;ª\Vof 3® ;ª\Vof
kl®jf® ;ª\Vof
kl®jf®sf] cf} ;t cfsf®
n} lËs cg'kft -!)) dlxnfdf k'?if_
dlxnf k'?if cGo hDdf
@^$$# @&^&^ # %$!@@ !)@@( !)#&# %=@ !)%
;|f] t M gu®kflnsf kfZj{lrq @)&%
o; gu®kflnsfsf] hDdf hg;ª\Vof %$,!@@ 5 . h;dWo] dlxnf hg;ª\Vof @^,$$# ® k'?if hg;ª\Vof @&,^&^ 5 . o;®L x] bf{ dlxnfeGbf k'?ifsf] hg;ª\Vof $=^^ k|ltztn] a9L 5 . hals ®fli6«o hg;ª\Vofdf k'?ifsf] eGbf a9L dlxnfsf] hg;ª\Vof 5 . o;} u®L k'?if ® dlxnfsf] cg'kft !)% 5 . o; gu®kflnsfdf ;a} eGbf a9L hg;ª\Vof j8f g+= % df ® ;a} eGbf sd hg;ª\Vof j8f g+= & -tflnsf @=!_ df 5 . oxfFsf] cf} ;t kfl®jfl®s cfsf® %=@ 5 -Tfflnsf @_ . o; gu®kflnsfdf !),#&# kl®jf® ;ª\Vof ®x] sfdf !),@@( dfq 3® 5g\ . !$$ kl®jf® ;+o'Qm 3®df a;f] af; u5{g\ -tflnsf @_ .
j8f g+= hg;ª\Vof jflif{s j[l4 b®! ^@@! )=)@ &%^^ )=&# &%!@ )=!$ %@^) )=$% *#(( !=)^ %!$^ )=*
& ##*) —)=@
* %$%% )=&( %!*# )=$hDdf %$!@@ )=%
;|f] t M gu®kflnsf kfZj{lrq @)&%
22
@=$=!= hg;ª\Vofsf] jflif{s j[l4b®a] nsf gu®kflnsfdf a;f] af; ul®®x] sf hg;ª\Vofsf] jflif{s cf} ;t j[l¢ b® @)^* ;fnsf] hgu0fgfnfO{ cfwf® dfGbf @&=& k|ltztn] j[l4 ePsf] 5 . oxfFsf] hg;ª\Vofsf] jflif{s j[l4 b® )=% k|ltzt 5 . ;a} eGbf a9L j[l¢ b® ePsf] j8f gDa® % sf] j[l¢ b® !=) 5 . a] nsf gu®kflnsfsf] jflif{s cf} ;t j[l4 b® )=% 5 . % gDa® ;a} eGbf w] ®} hg;ª\Vof j[l4 ePsf] j8f xf] .
@=$=@ pd] ® tyf lnËsf cfwf®df hg;ª\Vofsf] ljj®0f
pd] ® ;d"x dlxnf k'?if t] ;|f] lnª\uL hDdf
% jif{eGbf d'lg @#&# @%** ! $(^@
^ – ( jif{;Dd !(@^ @)%@ ) #(&*
!) – !$ jif{;Dd @&&& @*&& ) %^%$
!% — !* jif{;Dd @#*! @$^* ) $*$(
!( – @$ jif{;Dd #$$) #$%! ) ^*(!
@% – $% jif{;Dd *@^& *(** @ !&@%&
$^ – %( jif{;Dd @^%@ @&%( ) %$!!
^) – ^( jif{;Dd !#&* !#)# ) @^*!
&) jif{eGbf dfly !!!# !)$^ ) @!%(
hDdf @^#)& @&%#@ # %#*$@
;|f] t M gu®kflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
o; gu®kflnsfdf ;a} eGbf a9L hg;ª\Vof @% b] lv $% jif{ pd] ® ;d"xsf] 5 eg] ;a} eGbf sd hg;ª\Vof &) jif{eGbf dflysf] pd] ® ;d"xsf] 5 . o; gu®kflnsfdf !% jif{b] lv %( jif{;Ddsf] hg;ª\Vof ^$ k|ltzt 5 . o; gu®kflnsfdf t] ;|f] lnª\uLsf] hg;ª\Vof # hgf 5 .
@=$=# efiff tyf hg;ª\Vof
qm=;+= dft[efiff ;ª\Vof k|ltzt! g]kfnL #(&^* &#=&
@ jfGtjf $(() (=## yf¿ $@#* &=($ d}lynL (&% !=*% tfdfª &@* !=#^ du® ^$* !=@& rfdlnª @(% )=%* g]jf®L !!( )=@( cGo @!&^ $=)
hDdf %#(#& !))=)
;|f] t M gu®kflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
o; gu®kflnsfdf dft[efiffsf ¿kdf ;a} eGbf w] ®} g] kfnL -&#=& k|ltzt_ efiff af] lnG5 eg] ! k|ltzteGbf sd gful®sn] af] Ng] b'O{j6f dft[efiff 5g\ . gu®kflnsfleq hDdf ( j6f efiff dft[efiffsf ¿kdf k|of] u x'G5g\ -tflnsf %_ .
@=$=$ wfld{s ;Dk|bfo tyf hg;ª\Vof
qm=;+= wd{ ;ª\Vof k|ltzt! lxGb' $$)!( *!=#
@ ls®ft %^$! !)=$# lqml: rog @@!* $=!$ af} 4 @!^! $=)% O: nfd @% )=)^ cGo %* )=!
hDdf %$!@@ !))=)
;|f] t M gu®kflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
23
o; gu®kflnsfdf wfld{s ax'ntf 5 . oxfFsf clwsf+z gful®s -*!=# k|ltzt_ lxGb' wdf{nDjLx¿sf] 5 eg] ls®ft, lqml: rog, af} 4 ® O: nfd wdf{jnDaLx¿sf] a;f] af; 5 . oxfF ePsf ljljw wfld{s ;Dk|bfoaLr ;dw'® ;b\efj sfod 5 .
@=$=% hftLotfsf cfwf®df hg;ª\Vofsf] ljj®0fqm=;+= hftLotf ;ª\Vof k|ltzt! ®fO{ !$^(^ @&=@@ IfqL !###) @$=^# blnt ^##( !!=&$ yf¿ $@(^ &=(% a|fXd0f $))* &=$^ du® ##%# ^=@& tfdfª @$)@ $=$* g] jf® !&%* #=@( ;bf !&% )=#!) lnDa" !&& )=#!! ofbj !)) )=@!@ ef] 6] ^! )=!!# Uf'?ª ^! )=!!$ 7s'®L %% )=!!% d'l: nd !^ )=)!^ bg'jf® !$ )=)!& cGo #@*! ^=!
hDdf %$!@@ !))=)
;|f] t M gu®kflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
of] gu®kflnsf hftLo ;+®rgfsf] lx;fjn] cToGt} ;d[4 5 . oxfF !& k|sf®sf hfthfltsf] Psfk;df xft] dfnf] ub} { a;f] af; ul®®x] sf 5g\ . oxfF ePsf hfthfltdWo] ®fO{ -@&=@ k|ltzt_ tyf ! k|ltzteGbf sd hg;ª\Vof ePsf hfthfltdf ;bf, lnDa", ofbj, ef] 6] , u'?ª, 7s'®L, d'l: nd, bg'jf® cflb 5g\ . o; gu®kflnsfdf blnt hg;ª\Vof !!=& k|ltzt 5 .
@=$=^ 3®d"nLsf] ljj®0f
lnª\u 3®d"nLsf] ;ª\Vof -j8fut_ hDdfj8f g+=
!j8f g+= @
j8f g+= #
j8f g+= $
j8f g+= %
j8f g+= ^
j8f g+= &
j8f g+= *
j8f g+= (
k'?if !)#@ !!() !!)* **@ !#$% *#( $@* **% ()! *^!)
dlxnf !%^ @#( #@! !@@ @@^ !!@ &! !%^ @!^ !^!(
hDdf !!** !$@( !$@( !))$ !%&! (%! $(( !)$! !!!^ !)@@(
;|f] t M gu®kflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
o; gu®kflnsfdf 3®d"nLsf ¿kdf k'?ifsf] afx'Notf -*$ k|ltzt_ 5 . ;Lldt kl®jf® -!^ k|ltzt_ df dlxnf 3®d"nL 5g\ . !^ k|ltzt dlxnfsf] 3®d"nLsf] e"ldsfn] dlxnfx¿ kl®jf® tyf ;dfhsf] g] t[Tj u®] ® k'?ifx¿;Fu xft] dfnf] ug{ ;Ifd 5g\ eGg] cfwf® to ePsf] 5 .
@=$=& k] ;fsf cfwf®df hg;ª\Vof ljj®0f -pd] ® !* jif{eGbf dfly_
ljj®0f pd] ® !* jif{eGbf dflysf] ;ª\Vof
s[lif kz' kfng
Jofkf® ;®sf®L gf] s®L
hflu® cGo
Hofnf dhb"®
pBf] u j} b] lzs ®f] huf®
cGo cf+lzs a] ®f] huf®
k'?if !&%#( ($*% $^# #%* ^@$ (&% @& @@*# ) ##@$
dlxnf !^*$! !@^@) $(* ^) #*! #&@ $ @&( ) @^@&
hDdf #$#*) @@!)% (^! $!* !))% !#$& #! @%^@ ) %(%!
;|f] t M gu®÷ufpFkflnsf: t®Lo 3®w'®L ;j{] If0f @)&%
o; gu®kflnsfsf] !* jif{eGbf dflysf clwsf+z gful®s -^$=@(_ sf] d'Vo k] zf s[lif tyf kz' kfng ®x] sf] 5 . ;f] xL pd] ® ;d"xsf &=$% k|ltzt hg;ª\Vof j} b] lzs ®f] huf®df ;+nUg 5g\ eg] a] ®f] huf® hg;ª\Vof !&=#! k|ltzt 5 . s[lif tyf
24
kz'kfngnfO{ k|j4{g u®] ® l;k ljsf; tyf k|ljlw k|of] u u®L pTkfbsTj j[l4 Pjd\ ®f] huf® l;h{gf ug] { cj;® o; gu®kflnsfdf ;zQm¿kdf 5g\ .
@=$=* ljsf;sf nflu ;Defljt hg;ª\Vof
pd] ® ;d"x k'?if dlxnf hDdf k|ltzt
) b] lv !$ &%)( &)&@ !$%*! @&=!
!% b] lv %( !&^%& !^&## #$#() ^#=(
^) eGbf dfly @#%) @$** $*#* (=)
hDdf @&%!^ @^@(# %#*)( !))=)
ljsf;sf b[li6sf] 0fn] hgzlQm ;a} eGbf dxTjk"0f{ ;|f] t xf] . !% b] lv %( jif{;Ddsf] pd] ® ;d"xsf] hg;ª\Vof cTolws ;+efljt hg;ª\Vofsf ¿kdf ®x] sf] x'G5 . o; kflnsfdf of] hg;ª\Vof sl®j ^$ k|ltzt 5 . of] hg;ª\Vof g} o; gu®kflnsfsf] cfd"n ¿kfGt®0fsf] cfwf® xf] . pTkfbs hg;ª\Vofsf] ;|f] tsf ¿kdf ®x] sf] ) b] lv !$ jif{ pd] ® ;d"xsf] hg;ª\Vof @&=! k|ltzt x'g'n] kflnsfsf] pTkfbs hgzlQm ;Gt'lnt ®xg] cfwf® k|bfg u®] sf] 5 . ( k|ltzt hg;ª\Vof ePsf ^) jif{dflysf] hg;ª\Vofn] cfkm\gf cg'ej gofF k': tfnfO{ x: tfGt®0f u®] ® ljsf;sf nflu dfgl;s¿kdf pTk|] l®t ug{ ;Sg] ;Defjgf b] lvG5 .
@=$=( ckfËtf ePsfsf] cj: yf
ckfËtf ePsfsf] ;ª\Vof hGdhft hGdFbfsf] ;dodf
hGdkZrft -/f]u_
hGdkZrft -b'3{6gf_
cj: yf gv'n] sf] ;ª\Vof
;ª\Vof k'?if dlxnf k|ltzt ;ª\Vof k|ltzt ;ª\Vof k|ltzt ;ª\Vof k|ltzt ;ª\Vof k|ltzt ;ª\Vof k|ltzt
hDdf !))& %^@ $$% !))=) $(! $*=* !)^ !)=% @@% @@=# !*@ !*=! #
;|f] t Mgu®kflnsf : t®Lo 3®w"®L ;j{] If0f @)&%
o; gu®kflnsfdf hGdhft ® hGdkZrft b'j} sf®0faf6 ckfª\utf ePsf JolQm 5g\ . hDdf ckfª\utf ePsf hg;ª\VofdWo] hGdhft ckfª\utf ePsf] hg;ª\Vof $*=* k|ltzt 5 . hGdkZrft x'g] ®f] ux¿sf sf®0f @@ k|ltzt ® sl®j @( k|ltzt ckfª\utf b'3{6gf jf cGo ®f] usf sf®0f ePsf] 5 . oxfFsf] ckfª\utf hg;ª\VofdWo] $*=* k|ltzt hg;ª\Vof dlxnfsf] 5 . o; gu®kflnsfdf ckfª\utf ePsf hg;ª\Vofsf] ;zQmLs®0f tyf ;+®If0f u®] ® ckfª\utf ePsf hgtfsf] ;xeflutf ;'lglZrt ug] { ;Defjgf 5 .
@=$=!) a;fOF;®fO;DaGwL ljj®0f
a;fOF ;®fO ljj®0f dlxnf k'?if hDdf
gu®kflnsfleq cfPsf @(& #$$ ^$!
gu®kflnsfaf6 aflx® uPsf !^% !&% #$)
hDdf $^@ %!( (*!
o; gu®kflnsfdf a;fOF;®fO ultzLntf 5 . oxfF aflx®af6 leq cfpg] eGbf gu®kflnsfaf6 aflx® hfg] sf] hg;ª\Vof yf] ®} ®x] sfn] kflnsfdf a;fOF ;®fOsf] sf®0f hg;ª\Vofdf j[l4 x'g] b] lvG5 .
25
@=$=!! ;+: yfut hg;ª\Vof ljj®0f
qm=;+= ;+: yfsf] gfd dlxnf k'?if hDdf
!a] nsf gu®kflnsf sfof{no #
# !( @@
@ : jf: Yo If] q * !@ @)
# s[lif, kz' If] q $ & !!
$ lzIff If] q -ljBfno_ #@ !@! !%#
% ;'®Iff lgsfo -k|x®L $ ^^ &)
^ x'nfs ! @ #
& a} ª\s ! # $
* ;xsf®L tyf n3'ljQ * @@ #)
( cGo If] q !! %! ^@
hDdf &@ #)# #&%
o; a] nsf gu®kflnsfdf : yfoL a;f] af; ug] {x¿sf] hg;ª\Vofafx] ssf ljleGg If] qaf6 ®f] huf®L, Jofkf®÷Joj;fo ® cGo tj®af6 cfO a;f] af; ug] {x¿sf] hg;ª\VofnfO{ ;+: yfut hg;ª\Vofsf ¿kdf lnOPsf] 5 . pQm hg;ª\Vof hDdf #&% ®x] sfdf ;a} eGbf a9L lzIff If] qtkm{sf] hg;ª\Vof !%# 5 .
@=% a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf; ;dLIff
@=%=! ufx{: Yo pTkfbgo; gu®kflnsfsf] s'n ufx{: Yo pTkfbg ;g\ @)!* sf] k|rlnt d"Nodf sl®a !,^%,&$,)*,$*^.– ®x] sf] cg'dfg 5 . o;dWo] s[lif tyf jgn] *# k|ltzt, Jofkf®n] !) k|ltzt, 3®÷hUuf ef8f Joj;fon] )@ k|ltzt, pTkfbg If] qn] ! k|ltzt, lgdf{0f If] qn] @ ® ko{6g If] qn] @ k|ltzt of] ubfg u®] sf] cg'dfg 5 -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
@=%=@ dfgj ljsf; ;"rsfª\sUNDP sf] @)!& sf] k|ltj] bgcg';f® g] kfnsf] dfgj ljsf; ;"rsfÍ )=%&$ ®x] sf] ® o;sf cfwf®df ljZjsf !*( b] zdWo] g] kfn !$( >] 0fLdf 5 . g] kfnsf] of] ;"rsfÍ dWod dfgj ljsf; ;"rsfÍ ePsf b] zx¿sf] cf} ;t )=^$% eGbf klg sd 5 . ;g\ !(() df g] kfnsf] of] ;"rsfÍ )=#&* lyof] . a] nsf gu®kflnsfsf] dfgj ljsf; ;"rsfÍ g] kfnsf] ;g\ !(() sf] eGbf klg sd b] lvG5 eg] t'ngfTds¿kdf j8f g+= ( sf] ;a} eGbf a9L ® j8f g+= & sf] ;a} eGbf sd b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=# ckfËtf kl®rokqsf] cj: yf o; gu®kflnsfdf ckfËtf ePsf] !))& hgf hg;ª\VofdWo] &#=* k|ltzt JolQm;Fu kl®rokq 5} g . kl®rokq ePsfdWo] ;a} eGbf a9L ®ftf] ® cGo qmd} ;Fu lgnf] , ;] tf] ® kx] Fnf] kl®rokq 5 . j8f gDa® @ df ;a} eGbf a9L ;ª\Vofdf ckfËtf kl®rokq ePsf JolQm 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=$ JolQmut 36gf;DaGwL ljj®0fo; gu®kflnsfdf JolQmut 36gf btf{ ug] { k|rng a9\bf] 5 . cfly{s jif{ @)&$÷)&% df *%% hgf afnaflnsfsf] hGd btf{ ePsf] 5 eg] !)( hgfsf] d[To' btf{ ePsf] ] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=% ;fdflhs ;'®Iff sfo{qmdaf6 nfeflGjt ljj®0fo; gu®kflnsfdf a;f] af; ub{} cfO®x] sf ;fdflhs ;'®Iff eQf k|fKt ug{] Ho] i7 gful®s, blnt Ho] i7 gful®s, Psn dlxnf tyf ckfËtf ePsf JolQmx¿n] ;fdflhs ;'®Iff eQf k|fKt ub} { cfPsf 5g\ . cfly{s jif{ @)&$÷&% df ;fdflhs ;'®Iff eQf k|fKt ug] {sf] ;ª\Vof #@^# 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
26
@=%=^ ;+: yfut hg;ª\Vof ljj®0fo; a] nsf gu®kflnsfdf : yfoL a;f] af; ug] {x¿sf] hg;ª\Vofafx] ssf ljleGg If] qaf6 ®f] huf®L, Jofkf®, Joj;fo ® cGotj®af6 cfO a;f] af; ug] {x¿sf] hg;ª\VofnfO{ ;+: yfut hg;ª\Vofsf] ¿kdf lnOPsf] 5 . pQm hg;ª\Vof hDdf #&% ®x] sfdf ;a} eGbf a9L lzIff If] qtkm{sf] hg;ª\Vof !%# 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=& k|fljlws l;ko'Qm tyf ljz] if bIftf;lxtsf] dfgj ;+;fwgo; gu®kflnsfdf a;f] af; ug] {dWo] ljleGg If] qdf k|fljlws l;ko'Qm bIftf ePsf dfgj ;+;fwgsf] ;ª\Vof ^&& ®x] sf] dWo] dlxnfsf] ;ª\Vof #*^ ® k'?ifsf] ;ª\Vof @=(! 5 . gu®kflnsfsf] ;du| hg;ª\Vofsf] t'ngfdf of] ;ª\Vof lgs} Go"g xf] . oxfFsf] cfly{s, ;fdflhs, ;f+: s[lts Pjd\ jftfj®0fLo ;d[l4sf nflu bIf hgzlQmsf] j[l4 tLj| ultdf x'g'k5{ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=* cf} ;t cfDbfgL ljj®0fo; gu®kflnsfdf ®x] sf !)#&# kl®jf® ;ª\VofdWo] $@=( k|ltztsf] jflif{s cfDbfgL ?= !,)),))) eGbf sd kfOPsf] 5 . ! b] lv @ nfv cfDbfgL x'g] sf] ;ª\Vof @$=$ k|ltzt 5 . ^ nfveGbf a9L cfDbfgL x'g] sf] k|ltzt !=^ b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=( cf} ;t vr{ tyf art ljj®0fa] nsf gu®kflnsfsf] hDdf cfDbfgL ?= !,^%,&$,)*,$*^.– ® hDdf vr{ ?= !,^),%*,!^,@&%.– eO{ jflif{s ?= %,!%,(@,@!!.– art ePsf] b] lvG5 . j8f g+= @, #, ^, & ® * df cfDbfgLeGbf vr{ g} a9L eO{ artsf] cj: yf C0fdf b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!) ljkGgtf : t®Ls®0f ljj®0foxfF ljkGgtf : t®Ls®0f u0fgf ubf{ cfkm\gf] pTkfbgn] # dlxgf klg vfg gk'Ug] clt ul®j, cfkm\gf] pTkfbgn] # b] lv ^ dlxgf vfg k'Ug] ul®j, cfkm\gf] pTkfbgn] & b] lv ( dlxgf vfg k'Ug] dWod ® cfkm\gf] pTkfbgn] ( b] lv !@ dlxgf jf vfBfGg laqmL ug] {nfO{ ;DkGgsf] ;"rLdf juL{s®0f ul®Psf] 5 . vfBfGg k|flKtsf cfwf®df clt ul®jsf] hg;ª\Vof s'n hg;ª\Vofsf] @@=# k|ltzt 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!! vfB ;'®Iffsf] cj: yfo; gu®kflnsfsf] s'n !))%! kl®jf®nfO{ vfBfGg kof{Kttfsf cfwf®df juL{s®0f ubf{ # dlxgfeGbf sd vfBfGg k|fKt ug] { @@=# k|ltzt 3®, $ b] lv ^ dlxgfeGbf sd vfBfGg k|fKt ug{] @%=$ k|ltzt 3®, ( dlxgfeGbf sd vfBfGg k|fKt ug{] !!=) k|ltzt 3®, jif{el®nfO{ vfBfGg k|fKt ug{] !@=! k|ltzt 3® ® cfˆgf] v] taf®Lsf] pTkfbgaf6 vfg k'u] ® a] rljvg ug] { 3®÷kl®jf® !=( k|ltzt ®x] sf b] lvPsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!@ cfjf; ;+®rgf ljj®0f gu®kflnsfsf] ;du| ;fdflhs, cfly{s cj: yf s] ÷s: tf] 5 egL x] g{ ToxfF cjl: yt 3®sf] agf] 6 dxTjk"0f{ x'G5 . 5fgfsf] k|sf®sf cfwf®df ljZn] if0f ubf{ clwsf+z 3®sf] w'®L -*%=( k|ltzt_ h: tf.Rofb®n] 5fOPsf 5g\\ eg] guGo¿kdf 6fon tyf 9'ª\uf -: n] 6_ n] 5fOPsf -^ k|ltzt_, km';÷v®n] 5fPsf -!)=^ k|ltzt_ ® cf®l;;L u®] sf 3®sf] k|ltzt @=$ k|ltzt 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!# ul®aLsf] cj: yfjflif{s cfDbfgL ?= @,)),))) eGbf sd ePsf] tyf cfˆg} pAhgLaf6 ^ dlxgfeGbf sd vfg k'Ug] kl®jf®nfO{ ul®aLsf] ®] vfd'lg ePsf] kl®jf® dfGbf a] nsf gu®kflnsfdf ul®aLsf] b® #% k|ltzt b] lvPsf] 5 . ;a} eGbf a9L ul®aL j8f g+= & df ® ;a} eGbf sd j8f g+= % df b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
27
@=%=!$ cf} Bf] lus sRrf kbfy{ -sf7, vf] 6f, h8La'6L_ pTkfbgsf] cj: yf o; a] nsf gu®kflnsf If] qdf cf} Bf] lus sRrf kbfy{sf ¿kdf ljz] ifu®L sf7, bfp®f, 9'ª\uf, lu6\6L ® afn'jfnfO{ lng ;lsG5 . h;sf] dxQd pkof] u ug{ ;lsPdf a] nsf gu®kflnsfsf] cfly{s ;d[l4df lgs} 7"nf] 6] jf k'Ug hfg] b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!% jt{dfg e"–pkof] u
qm=;+= ljj®0f k|ltzt
! v] tLof] Uo hldg ^& j=ls=ld= !(=$$
@ jg tyf r®0f If] q !#&=*^ j=ls=ld= #(=((
# cfjf; If] q * j=ls=ld= @=#@
$ gbLgfnfn] cf] u6] sf] If] q #) j=ls=ld= *=&)
% tfntn} of )=))$$@@ j=ls=ld= )=))
^ cf} Bf] lus If] q ) )=))
& ;8sn] cf] u6] sf] If] q )=#($ ls=ld= )=!!
* ;Ld;f®, eL® tyf cGo !)!=$& j=ls=ld= @(=$#
hDdf #$$=&# j=ls=ld=
o; a] nsf gu®kflnsfsf] a9L -#( k|ltzt_ e"–efu jg tyf r®0f If] qn] cf] u6] sf] 5 . bf] ;|f] df ;Ld;f®, eL® tyf kx®fn] cf] u6] sf] 5 . cf} Bf] lus If] qsf ¿kdf g=kf= leq e"–pkof] u ePsf] 5} g eg] s'n If] qkmnsf] !(=$$ k|ltzt hldgdfq v] tLof] Uo 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!^ e"–: jfldTjo; gu®kflnsfsf] e"–: jfldTjsf] tYofª\s x] bf{ *=^ k|ltzt hg;ª\Vofsf] e"–: jfldTj g®x] sf] b] lvPsf] 5 . To;} u®L e"–: jfldTj x'g] dWo] &(@ 3®÷kl®jf®df
dlxnfsf] e"–: jfldTj b] lvG5 eg] $#* 3®÷kl®jf®df dlxnf÷k'?if b'j} sf] ;+o'Qm e"–: jfldTj ®x] sf] klg b] lvPsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!& afFemf] hldgsf] ljj®0fo; gu®kflnsfsf] s'n v] tLof] Uo hldgsf] $#=& k|ltztdf dfq v] tL ul®Psf] 5 eg] %^=# k|ltzt hldg afFemf] 5 . clwsf+z hldg gbL psf; ePsf] , hª\un kmF8fgL ePsf] , gofF a: tL ljsf; ePsf] ® kof{Kt l;FrfO ;'ljwf pknAw gePsf sf®0f afFemf] 5 . o: tf] afFemf] hUuf gu®kflnsfsf] pTkfbgsf] cfwf® aGg ;Sg] b] lvG5 . afFemf] hUufnfO{ rSnfaGbL¿kdf ;fd"lxs v] tL ug{ ;s] df gu®af;Lx¿sf] cfDbfgL j[l4 x'g] b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!* ;fj{hlgs kf] v®L tyf df5f kfng;DaGwL ljj®0fo; gu®kflnsfdf cjl: yt ljleGg ;fj{hlgs kf] v®L tyf tfntn} ofsf] ljj®0f k|: t't ul®Psf] 5 . o; ljj®0fcg';f® j8f g+= ! df ;a} eGbf a9L kf] v®L b] lvG5 eg] j8f g+= #,$ ® ^ df s'g} klg Tffntn} of ® k|fs[lts kf] v®L gePsf] b] lvG5 . o; gu®kflnsfdf () j6f df5f kf] v®L 5g\ -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=!( l;Flrt If] qkmnsf] ljj®0f
qm=;= ljj®0f If] qkmn -ju{ ls= ld=_ k|ltzt
! ;fn} e® l;Flrt $)=%* !#=@^
@ df} ;dL l;Flrt #)=@# (=**
# s'n l;Flrt If] qkmn ($=*@ #)=((
$ cl;Flrt hldg $%=&@ !$=($
% v] tLof] Uo hldg ^%=*# @!=%!
^ v] tL ul®Psf] hldg @*=&% (=#(
hDdf #)%=(# !))
28
o; gu®kflnsfdf v] tL x'g] hldgdWo] lgs} sd -!#=@^ k|ltzt_ dfq} hUufdf afx|} df; l;FrfO pknAw x'G5 eg] df} ;dL tyf cl;Flrt If] qkmn lgs} 7"nf] 5 . lgoldt¿kdf l;FRffO ;'ljwf lj: tf® u®] ® pTkfbsTj j[l4 ug] { ;Defjgf lgs} w] ®} 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@) s[lif pTkfbg o; gu®kflnsfsf] s[lif pTkfbgsf] If] qdf d'Vo afnLsf ¿kdf ds} k|ltjif{ !&$* d] =6g, wfg k|ltjif{ !^%& d] =6g, kmnkm"n @$( d] =6g ® sf] bf] !*^ d] =6g pTkfbg ePsf] 5 . To;} u®L bnxg, t®sf®L, t] nxg 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@! kz'kG5LhGo pTkfbg;DaGwL ljj®0fkz'kG5L tyf ;f] af6 x'g] pTkfbgsf] cj: yf ljZn] if0f ubf{ ;a} eGbf a9L df;' pTkfbg x'g] b] lvPsf] 5 . ;a} eGbf a9L df;' pTkfbg x'g] df j8f g+= $ 5 . a9L b"w pTkfbg j8f g+= @, dx pTkfbg j8f g+= ^ ® c08f pTkfbg j8f g+= # df 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@@ kz'kG5L kfng;DaGwL ljj®0fo; gu®kflnsfdf kz'kG5L kfngsf] cj: yf x] bf{ ;a} eGbf a9L kz' kfngdf afv|f kfng -#^,@*( j6f_ b] lvPsf] 5 . To;} u®L s'v'®fsf] ;ª\Vof @*,^*( j6f 5 . j8fut¿kdf x] bf{ ;a} eGbf a9L s'v'®f kfNg] j8f g+= ! df ^,%^* j6f s'v'®f kfng ePsf] 5 . afv|f ;a} eGbf w] ®} j8f g+= * df 5 h;sf] ;ª\Vof &,!!* 5 . ufO{ tyf uf] ?sf] ;ª\Vof !%,!(& ®x] sfdf j8fut¿kdf ;a} eGbf a9L @,^$^ sf] ;ª\Vofdf j8f g+= % df 5 . df5f kfngsf] k|r'® ;Defjgf eP tfklg df5f kf] v®L Go"g dfqfdf dfq 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@# ;ª\sng tyf lr: ofg s] Gb|xfn;Dd @ j6f lr: ofg s] Gb| tyf ;ª\sng s] Gb| lgdf{0ffwLg cj: yfdf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@$ s[lif tyf xf6ahf®;DaGwL ljj®0fa] nsf gu®kflnsf If] qleq d'Vou®L zlgaf®, cfOtaf®, a'waf® ® laxLaf® xf6 ahf® nfUg] u5{ . tfklg d'Vo¿kdf a] nsf gu®sf] cfly{s dxTj af] s] sf] xf6 ahf®sf ¿kdf zlgaf®sf lbg ®fdk'® ahf®df nfUg] xf6 ahf®nfO{ lng ;lsG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@% ko{6sLo ;] jf tyf ;'ljwf;DaGwL ljj®0fo; gu®kflnsfdf ( j6f cfslif{t ko{6sLo : yn 5g\ . oxfF xfn;Dd ( j6f ko{6sLo xf] 6n ;~rfngdf 5g\ . o;sf cltl®Qm af] l6ª, ¥oflˆ6ª, l: jldª, 6«] lsª, hª\un ;kmf®L ® b[Zofjnf] sg 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@^ xf] d: 6] ;DaGwL ljj®0fo; gu®kflnsf If] qleq : yfgLo ;+: s[lt emNsfpg] u®L yf¿ tyf du® ;d'bfox¿af6 ut cf=j= @)&$÷)&% b] lv xf] d: 6] k|f®De ul®Psf] 5 . plNnlvt xf] d: 6] dWo] a] nsf g=kf= j8f g+= ^ sf] xf] d: 6] lgoldt¿kdf ;~rfngsf qmddf 5 eg] cGo xf] d: 6] ;~rfng k|lqmof k|f®Desf qmddf 5g\\ -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@& cf} Bf] lus ljsf; -n3', 3®] n', ;fgf, demf} nf, 7"nf pBf] u, ;®sf®L, klAns, lghL ® ;xsf®L_o; a] nsf gu®kflnsfdf pBf] u ;ª\Vof !&% ®x] sfdf ;a} eGbf a9L j8f g+= ! df #& j6f ® ;a} eGbf sd j8f g+= ^ df & j6f b] lvG5 . o: tf pBf] udWo] n3' pBf] usf]
29
;ª\Vof $! ® 3®] n' pBf] usf] ;ª\Vof !) 5 eg] afFsL !@$ j6f pBf] u juL{s®0f ePsf 5} gg\ . ;fy} ;~rflnt pBf] usf] s'n k'FhL !),%*,&(,@)).– 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@* Jofkf® ® Joj;fo o; gu®kflnsfsf ;a} j8fdf ;fgf÷7"nf Jofkf® tyf Joj;fo ;~rfngdf 5g\ . oL Jofkf® tyf Joj;fon] : yfgLo : t®df ®f] huf® tyf cfocfh{gsf cj;® l;h{gf ul®®x] sf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=@( vlgh tyf vfgL;DaGwL ljj®0f
qm=;= ljj®0f : yfg
! afn'jf vfgL lqo'uf gbL, sf] zL 6Kk', lub] ®L vf] nf, wf®f vf] nf, ky|f vf] nf
@ lu6\6L ;] tL vf] nf, lub] ®L vf] nf, wf®f vf] nf, l;;'jf vf] nf
# 9'ª\uf vfgL;] tL vf] nf, l;;'jf vf] nf, sf] ;f] kf vf] nf, lub] ®L vf] nf, d"lt{ vf] nf, h;f] wf vf] nf
$ ;'g vfgL a] nsf hª\un
% r'g 9'Ëf vfgL a] =g=kf= ^ ® &
^ tfdf vfgL a] =g=kf= ^
& sf] Onf vfgL ®fgL 5fFuf cf;kf;
a] nsf gu®kflnsfdf k®Dk®fut¿kdf ;'g vfgL 5 eGg] ljZjf; ul®P klg o;sf] k|df0fLs®0f x'g g;s] sf] tyf 9'ª\uf, lu6\6L, afn'jf cflbnfO{ vfgLsf ¿kdf lnOPsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=#) : yfgLo ahf® tyf Jofkfl®s s] Gb|o; a] nsf gu®kflnsfsf ljleGg j8fsf ljleGg ( : yfgdf ljleGg af® xf6 ahf® nfUg] u5{ . oL xf6ahf®n] : yfgLo pTkfbgnfO{ ahf®;Dd hf] 8] sf 5g\ . : t®f] Gglt u®] ®
oL ahf®nfO{ If] qLo ahf®;Dd hf] 8\g ;lsg] ;Defjgf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=%=#! a} ª\s tyf ljQLo ;+: yf o; a] nsf gu®kflnsfdf Pp6fdfq a} ª\s 5 . n3'ljQsf] ;ª\Vof ^ j6f 5 . oxfF ePsf n3'ljQ sDkgL tyf ;xsf®Lsf] Ifdtf clej[l4 u®] ® a} lª\sª sf®f] af® clej[l4 ug{ ;lsG5 -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
@=%=#@ ;xsf®L;DaGwL ljj®0fo; a] nsf gu®kflnsfdf btf{ ePsf ;xsf®Lsf] ;ª\Vof ## j6f 5g\\ eg] oL ;xsf®Ldf ;b: o ;ª\Vof ^,(** 5 . ;xsf®L ;+: yfx¿sf] ;jnLs®0f u®] ® pTkfbg tyf cfly{s lqmofsnfk clej[l4 ug{ ;lsg] ;Defjgf5 .
@=^ ;fdflhs cj: yf
@=^=! z} lIfs tyf dfgj ;+;fwg ljsf;
@=^=!=! kfFr jif{eGbf dflysf] ;fIf®tf ljj®0f
o; gu®kflnsfdf w] ®} h;f] n] cfwf®e"t lzIff k|fKt u®] sf b] lvPsf] 5 . n] Vg g;Sg] x¿ )=@ k|ltzt ® k9\g g;Sg] x¿ !=) k|ltzt b] lvPsf 5g\ . o: t} k9\g÷n] Vg g;Sg] sf] k||ltzt !^=$ 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=@ kfFr jif{ ® ;f] eGbf dflysf] z} lIfs cj: yf
o; gu®kflnsfsf] z} lIfs cj: yf;DaGwL tYofª\scg';f® ^) k|ltztn] cfwf®e"t lzIffdfq xfl;n u®] sf kfOPsf] 5 eg] ljBfjfl®lw ug] {sf] ;ª\Vof # 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
30
@=^=!=# txut¿kdf z} lIfs ;+: yf÷ljBfno
o; gu®kflnsfdf cfwf®e"t ljBfnosf] ;ª\Vof $) j6f 5 . To;} u®L dfWolds ljBfno & j6f ® pRr dfWolds ljBfno % j6f 5g\ . k|fljlws ljBfnosf] pknAwtf Go"g 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=$ ljBfnodf cWoog®t txut 5fq÷5fqfsf] ljj®0f
o; gu®kflnsfcGtu{tsf lzIf0f ;+: yfdf cWoog ug] { ^,%)@ hgf afnaflnsfdWo] -%& k|ltzt_ ;fd'bflos ljBfnodf k9\g hfg] u®] sf 5g\ . $# k|ltzt afnaflnsf ;+: yfut ljBfnodf k9\g hfg] u®] sf 5g\\ . lzIff If] qdf ®fHon] pNn] Vo dfqfdf nufgL u®L bIf lzIfsx¿ pTkfbg u®] tfklg u'0f: t®Lo lzIff cefjsf sf®0f lghL If] qdf cWoog ug] { afnaflnsfsf] ;ª\Vof pNn] Vo b] lvPsf] xf] . : ffd'bflos ljBfnox¿sf] Ifdtf clej[l4 u®] ® clwsf+z ljBfyL{nfO{ ;fd'bflos ljBfnodf u'0f: t®Lo lzIff lbg ;s] df xfn ;+: yfut ljBfnodf eO®x] sf] vr{ k|ToIf¿kdf art x'g uO{ kfl®jfl®s cfodf ;xof] u k'Ug hfG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=% SofDk; tyf k|fljlws lzIffno ® cWoog®t 5fq÷5fqfsf]
ljj®0f
o; a] nsf gu®kflnsfleq Pp6fdfq SofDk; 5 . pQm SofDk;df cWoog®t 5fq ;ª\Vof !! ® 5fqf ;ª\Vof !% u®L @^ hgf 5g\\ . lghL SofDk; ® k|fljlws lzIffno 5} g . o; If] qdf ljBfyL{sf] ;ª\Vof lgs} ®x] sf] eP tfklg SofDk; Pp6fdfq ePsfn] oxfFsf ljBfyL{ lhNnf ;b®d'sfd ufO{3f6, w®fg, lj®f6gu®, sf7df8f} F ® cGo If] qdf pRr lzIff cWoogsf nflu hfg] u®] sf 5g\ . gu®kflnsfleq g} ljleGg ljifodf pRr lzIff pknAw u®fpg] ;Defjgf eg] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=^ ljBfnoaflx® ®x] sf tyf ljBfno 5f8] sf afnaflnsfsf] ljj®0f
ckfËtf ePsf ® gePsf afnaflnsf;d] t u®L $^! hgf afnaflnsf ljBfno egf{
gePsf tyf ljBfno 5f8] sf 5g\\ h;df ckfËtf ePsf sf®0fn] ubf{ ljBfno ghfg] jf 5f8] sf afnssf] ;ª\Vof !! ® aflnsfsf] ;ª\Vof @ 5 . To;} u®L ;a} eGbf w] ®} !$ b] lv !* jif{ pd] ®;Ddsf] ckfËtf gePsf !!$ hgf afns ® ;f] xL pd] ® ;d"xsf !)) hgf aflnsf ljBfno ghfg] jf 5f8] sf 5g\\ . z} lIfs ;+: yfx¿nfO{ ;dfj] zLs®0f agfP® ztk|ltzt ;fIf® agfpg] ;Defjgf 5 .
@=^=!=& l;sfO pknlAw tyf pQL0f{ b®
sIff l;sfO pknlAwsf] cf} ift c+s pQL0f{ b®
! b] lv % ;Dd ^! k|ltzt &^ k|ltzt
^ b] lv * %% k|ltzt ^% k|ltzt
( ® !) %@ k|ltzt *! k|ltzt
o; gu®kflnsfleq l;sfO ® pQL0f{ b® cf} ;teGbf dfly 5 . pkNnf sIffx¿sf] t'ngfdf tNnf sIffx¿df l;sfO ®fd|f] eP klg pkNnf sIffx¿sf] pQL0f{ b® t'ngfTds¿kdf ®fd|f] 5 . ljBfnosf ef} lts k"jf{wf® tyf lzIfs–ljBfyL{sf] pTk|] ®0ffdf cfd"n ¿kfGt®0f NofP® z} lIfs u'0f: t®df ;'wf® Nofpg] ;Defjgf 5 . -;|f] t M lzIff zfvf a] =g=kf= @)&%_
@=^=!=* v'b egf{, lg®Gt®tf tyf l6sfp b®
sIff v'b egf{ b® lg®Gt®tf b® l6sfp b®
! b] lv % ;Dd (^ k|ltzt *^ k|ltzt ^^ k|ltzt
^ b] lv * (^ k|ltzt *^ k|ltzt ^^ k|ltzt
o; gu®kflnsfdf sIff Psdf v'b egf{ b® lgs} ®fd|f] eP klg aLrd} 5f8\g] ;ª\Vof pNn] Vo 5 . ljBfyL{nfO{ ;a} txdf l6sfP® !) sIff;Dd kf; u®fpg ax'cfoflds If] qx¿df ;'wf® ug] { ;Defjgf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
31
@=^=!=( afn ljsf; s] Gb|sf] ljj®0f
o; gu®kflnsfdf $^ j6f afn ljsf; s] Gb| 5g\ . To;df $$& afns ® $!) aflnsf u®L *%& hgf Efgf{ ePsf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=!) ljBfno zflGt If] q ® ljBfno ;'wf® of] hgf ljj®0f
o; a] nsf gu®kflnsfleqsf ;a} ljBfnonfO{ # jif{cufl8 g} ljBfno zflGt If] q 3f] if0ff ul®Psf] xf] . pQm 3f] if0ff sfo{qmdcg';f® ljBfnodf ®fhgLlts bnsf] s'g} sfo{qmd gx'g] , ;'®Iff lgsfosf ;d"xsf] ultljlw gx'g] ® s'g} kIfsf] cf>o: yn gx'g] ljifo sfof{Gjogdf cfPsf] 5 . ;fy} k|To] s ljBfnon] % jif] { ljBfno ;'wf® of] hgf lgdf{0f u®L ;f] xLcg'¿k ljBfnonfO{ cufl8 a9fO®x] sf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=!! lzIfs tyf z} lIfs hgzlQm ljj®0f
o; gu®kflnsf If] qleqsf ljleGg ljBfnodf cWofkg ug] { lzIfsx¿ : yfoL, c: yfoL, kl®of] hgf, ®fxt ® lghL ;|f] ttkm{ u®L : jLs[t b®aGbLcg';f® k"lt{ ePsf] b] lvG5 . hDdf !## lzIfs ;ª\VofdWo] k'?if ^!=& k|ltzt ® dlxnf #*=# k|ltzt 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=!@ gd'gf tyf OG6®g] 6 ;'ljwf pknAw ljBfno ljj®0f
o; gu®kflnsfleqsf %@ j6f ;fd'bflos ljBfnodWo] ^ j6f dfWolds ljBfnon] OG6®g] 6 sg] lS6le6L sfo{qmdsf] ;'ljwf lnPsf x'Fbf tL ljBfnodf OG6®g] 6 ;'ljwf 5 . cGo ljBfnodf To: tf] ;'ljwf pknAw 5} g . ^% k|ltzt ljBfnodf dfq} ljB't\ ;] jf pknAw 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=!=!# ljBfnosf] ef} lts cj: yf
o; gu®kflnsf If] qleqsf %@ j6f ljBfnodWo] $! j6fdf k': tsfno ® cWoog
s] Gb| gePsf] , $) j6fdf k|of] uzfnf gePsf] , % j6fdf rkL{sf] ;'ljwf gePsf] , #* j6fdf : jR5 lkpg] kfgL gePsf] ® $! j6f ckfª\utfd} qL 5} gg\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@ : jf: Yo ;+: yf
o; a] nsf gu®kflnsfdf xfn;Dd s'g} klg k|sf®sf] c: ktfn ;~rfngdf 5} g . rf®j6f : jf: Yo rf} sLaf6 gf} j6f j8f ;d] 6\g] u®L : jf: Yo ;] jf k|jfx eO®x] sf] 5 . ;fy} gu®kflnsfsf] kxndf k|fylds ;k{b+z pkrf® s] Gb|, cfo'j] {b : jf: Yo ;] jf s] Gb| ® zx®L : jf: Yo lSnlgs : yfkgf u®L ;~rfngdf 5g\\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=! k|fylds : jf: Yo ;] jfdf kx'Frsf] cj: yf
o; a] nsf gu®kflnsfdf ®x] sf ;fd'bflos : jf: Yo PsfO tyf : jf: Yo rf} sLx¿ clwsf+z a: tLb] lv 6f9fsf] b"®Ldf 5g\ . ;fd'bflos : jf: Yo PsfO k'Ugsf nflu !,@@( kl®jf®nfO{ ® : jf: Yo rf} sL k'Ugsf nflu ((* kl®jf®nfO{ @ 306feGbf a9L ;do nfUg] b] lvG5 . ( j6f j8f ;d] 6\g] u®L $ j6fdfq : jf: Yo rf} sL ®x] sf ® Pp6fdfq ;fd'bflos : jf: Yo PsfO ®x] sfn] w] ®} h;f] kl®jf®nfO{ ;xh¿kdf : jf: Yo ;] jf k|fKt ug{ cK7\of®f] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=@ ;'®lIft dft[Tj
a] nsf gu®kflnsfdf ;'®lIft dft[Tj;DaGwL k"j{k|;"lt klxnf] hfFrsf] cj: yf ;Gtf] ifhgs 5 . tfklg klxnf] dWo] rf} yf] ® pQ®k|;"lt hfFrdf ;'wf® ug'{kg] { cj: yf b] lvG5 . ;+: yfut k|;"lt j[l4 ug'{kg] { cj: yfdf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=# lkpg] kfgLsf] ;'ljwf
o; gu®kflnsfdf ®x] sf s'n 3®÷kl®jf®dWo] lkpg] kfgLsf nflu 6\o'aj] n÷x] G8kDk
32
k|of] u ug{] $&=$ k|ltzt 5g\\ . kfOkwf®f k|of] u ug{] $!=) k|ltzt 5g\ . Ogf®÷s'jf tyf vf] nf÷gbLsf] kfgL k|of] u ug{] 3®÷kl®jf® cNk;ª\Vos b] lvPsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=$ lkpg] kfgLsf] ;|f] t
o; a] nsf gu®kflnsfsf j8f g+= %, ^ ® & sf pQ®L e"ufu, j8f g+= * sf pQ®L e"efu ® j8f g+= ( df a;f] af; ug] { dflg; lkpg] kfgLsf] ;|f] tsf ¿kdf gbL tyf vf] nfsf] kfgL kfOk ® wf®fdfkm{t k|of] u ug] { u5{g\\ . j8f g+= !, @, #, $ ® % sf blIf0fL e"efudf a;f] af; ug] { dflg; ljz] ifu®L hldgd'lgsf] kfgL 6\o'aj] n÷x] G8 kDksf] dfWodaf6 k|of] u ug] { u5{g\ . ;fy} s] xL efudf Ogf® tyf s'jfsf] kfgL k|of] u ug] { ePsfn] plNnlvt ;|f] tx¿ g} a] nsf gu®kflnsf If] qsf] d'Vo ;|f] tsf ¿kdf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=% Zff} rfno k|of] usf] cj: yf
o; gu®kflnsfsf !),@@( 3®÷kl®jf®dWo] (@=& k|ltztdf s'g} g s'g} lsl;dsf] zf} rfno ePsf] 5 eg] afFsL &=)# 3®÷kl®jf®df s'g} lsl;dsf] zf} rfno 5} g . tYofª\scg';f® ^%=^@ k|ltzt 3®÷kl®jf®n] ;fwf®0f zf} rfno k|of] u ug{] u®] sf 5g\ . gu®kflnsfdf ®x] sf oL &=)# k|ltzt 3®÷kl®jf®df : jf: Yo;Fu k|ToIf ;®f] sf® ®fVg] zf} rfnosf] k|of] u ug{ hgr] tgfd"ns tyf ;xof] u sfo{qmd ;~rfngsf] ;Defjgf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=^ ;fj{hlgs zf} rfno
o; a] nsf gu®kflnsf ;fljssf $ j6f uflj; -tk] Zj®L, d} gfd} gL, s6'Gh] cjnf ® ®fdk'® 7f] lS;nf_ sf] ;lDdngaf6 ag] sf] gu®kflnsf ePsfn] ;fljsdf $ j6} uflj; v'nf lbzfd'Qm 3f] if0ff eP tfklg ;a} 3®df zf} rfnosf] k|aGw ePsf] 5} g . s] xL ;Lldt : yfgdf dfq} ;fj{hlgs zf} rfno 5g\ . -;|f] tM gu®kflnsfsf] kfZj{ lrq @)&%_
@=^=@=& kmf] xf] ®d} nf Joj: yfkg
kmf] xf] ® Joj:yfkg ug{] tl®sfsf cfwf®df o; gu®kflnsfdf a;f] af; ul®®x] sf s'n 3®w'®L ;ª\VofnfO{ juL{s®0f ubf{ lglZrt : yfgdf vfN8f] agfP® kmf] xf] ® kmfNg] x¿ ;a} eGbf a9L 3®w'®L j8f gDa® % df 5g\ . o;®L kmf] xf] ® kmfNg] ;a} eGbf sd 3®w'®LrflxF j8f gDa® & df b] lvPsf] 5 . To;} u®L s®] ;faf®Ldf kmf] xf] ® lj;h{g ug{] x¿df ;a} eGbf a9L 3®w'®L ;ª\Vof j8f gDa® ! df ® ;a} eGbf sd 3®w'®L j8f gDa® ( df b] lvPsf] 5 . hDdf !,$)( 3®w'®Ln] eg] hyfefjL kmf] xf] ® lj;h{g ug{] u®] sf 5g\ h;dWo] clwsf+z 3®w'®L j8f gDa® @ df 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=@=* 9n Joj: yfkg
o; a] nsf gu®kflnsf gofF gu®kflnsf ePsfn] gu®kflnsf If] qleq x'g'kg] { k"jf{wf® ljsf; x'g] qmddf 5 . ;fF3'®f ;8ssf sf®0f plrttj®af6 9n Joj: yfkg x'g ;s] sf 5} gg\ . xfn gu®kflnsfn] ;8s lgdf{0f tyf 9n Joj: yfkgsf] dfkb08nfO{ cª\uLsf® ub} { gofF lgdf{0f x'g] ;8sx¿df 9nsf] plrt k|aGw x'g'kg] {df hf] 8 lbFb} cfPsf] 5 . o;} qmddf xfn;Dd o; gu®kflnsf If] qleq : Nofa sNe6{ Joj: yfkglagf sl®a @ ls=ld= 9nsf] Joj: yf ePsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=# lnËcg';f® afn ljjfx -c7f® jif{d'lgsf_lnª\ucg';f® afn ljjfxsf] cj: yf x] bf{ gu®kflnsfdf cf} ;tdf !* jif{eGbf sd pd] ®df ljjfx ug{] @)=* k|ltzt 5g\\ h;df aflnsf &!=^ k|ltzt ® afns @*=# k|ltzt b] lvPsf 5g\ . ;a} eGbf a9L afn ljjfx j8f gDa® % df @^=% k|ltzt 5 . o;af6 gu®kflnsfdf afn ljjfxlj?¢sf sfo{qmd ;~rfng ePdf ;kmn x'g] ;Defjgf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=^=$ sfdbf®sf ¿kdf 3®aflx® ®x] sf afnaflnsfo; gu®kflnsfdf hDdf #* hgf afnaflnsf >lds sfdbf® ePsf] b] lvPsf] 5 h;df !^ hgf aflnsf ® @@ hgf afns 5g\\ . oLdWo] ;a} eGbf a9L 3®] n' sfdbf® ®x] sf b] lvPsf] 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
33
@=^=% afn Sna tyf ;~hfnafn Sna;DaGwL k|fKt tYofÍcg';f® o; gu®kflnsfdf ;d'bfodf cfwfl®t afn Sna ;ª\Vof (& j6f 5 h;df ;b: o ;ª\Vof afns !)( ® aflnsf !%# hgf 5g\ . ljBfnodf cfwfl®t afn Sna ;ª\Vof !) j6f 5 . h;df afns $# ® aflnsf $* hgf 5g\ . o; gu®kflnsfdf #$ j6f o'jf Sna 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=& wfld{s tyf P] ltxfl;s : yna] nsf gu®kflnsf If] qleq P] ltxfl;s, wfld{s, ;f+: s[lts, ef} uf] lns¿kdf dxTjk"0f{ : ynx¿ 5g\\ . ljleGg d7dlGb® pknAwtfn] o; gu®kflnsfsf] wfld{s tyf P] ltxfl;s cj: yfnfO{ dxTjk"0f{ agfPsf] 5 . oxfFsf ;a} j8fdf ko{6sLo : yn eP tfklg ;a} eGbf a9L j8f g+= & df b] lvG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=* zflGt÷;'®Iffsf] cj: yfo; gu®kflnsfdf Ps Onfsf k|x®L sfof{no, tLgj6f k|x®L rf} sL ® b'O{j6f k|x®L kf] : 6 5g\\ . Pp6f ;z: q k|x®Lsf] a] ; SofDk 5 . gbLx¿sf] l;dfgfdf ®x] sfn] o; gu®kflnsfsf] ;'®Iff ;+j] bgzLntf a9L b] lvG5 . ;fy} o; gu®kflnsfdf g] kfnL ;] gfsf] s'g} PsfO g®x] sf] ® k|x®L sfof{nox¿sf] ;|f] t;fwg klg sdhf] ® ®x] sf] xF'bf ;'®Iff r'gf} tL a9L 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=( jg If] q ljljw lsl;dsf jg: klt kfOg] oL hª\un 3fF;, bfp®f ® sf7sf d'Vo ;|f] t x'g\ . la?jfsf ljljw k|hflt oL hª\undf kfOG5g\ . tNnf] sd prfO ePsf If] qdf ;fnb] lv lnP® pQ®L cUnf e"–efudf Ro'®L, x®f] {, a®f] {, cdnf, lrnfpg] , s6'; cflb k|hflt k|r'® dfqfdf kfOG5g\ . oxfF ®fli6«o jg @,**# x] S6®, ;fd'bflos jg %# j6f -If] qkmn !,)%!% x] S6®_ ® @) j6f lghL jg -!),@$) x] S6®_ 5g\ . ®fli6«o jgaf6 a;] {lg #^,))) So'= lkm6 sf7, ;fd'bflos jgaf6 %,&*# So'=lkm6, @&,#^$ s'sf7 ® ^%) s] hL vo® pTkfbg x'G5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=(=! jghGo pTkfbg o; a] nsf gu®kflnsfsf] clwsf+z e"–efu hª\unn] 9fs] sf] 5 . r'®] If] qb] lv dxfef®t kj{t;Ddsf e"efu o; If] qdf k5{g\\ . r'®] If] qdf ljz] ifu®L sf7, bfp®f, 3fF;kft k|z: t dfqfdf kfOG5 eg] dxfef®t kxf8L If] qdf 3fF;, bfp®f, ef] nf{sf] kft, ;fnsf] kft, ef] n] {qf] sf] kft, a] n cflb kfOG5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=(=@ h8La'6Lsf] pTkfbg, ;ª\sng tyf lgsf;L ljj®0fo; a] nsf gu®kflnsf If] qleq kfOg] h8La'6Ldf ;k{uGwf, lr®fOtf] , tLt] kftL, l6Da'®, csa®] v';f{gL, eL® df} ®Lsf] dx, n] dg u|f;, a] ;f®, cb'jf, cdnf, x®f] {, a®f] {, t] hkft, gLd cflb 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=(=# k|d'v hnfwf® ® pkhnfwf®sf] cj: yfo; gu®kflnsfcGtu{t ( j6f hnfwf® k|0ffnL 5g\ . oL hnfwf®sf] lbuf] Joj: yfkgn] hn;|f] tsf] ;+®If0f ® lgoldt hn cfk"lt{ x'G5 .
j8f g+= hnfwf® ® pkhnfwf®sf] ljj®0f
j8f g+= hnfwf® ® pkhnfwf®sf] ljj®0f
! a] nsf jfl6sf, ej8f b] jL dlGb®, lqo'uf gbL
% e'ltof bx
@ dl®of wf® -lub] ®L gx®_ & ;Ktsf] zL gbL
# kfgwf®] hnfwf® If] q * sf] ;f] kf vf] nf
$ l;;'jf vf] nf ( rGbg] vf8L, wf} ®L
@=!) gbL tyf vf] nf a] nsf gu®kflnsfdf w] ®} h;f] 3®÷kl®jf®n] l;FrfOsf nflu s'nf] , vf] nf ® l8kaf] l®ª k|of] u ul®®x] sf 5g\ . s] xL 3®÷kl®jf®n] gx® tyf e"ldut l;FrfO klg k|of] u ul®®x] sf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
34
@=!! ljkb\ Joj: yfkg k"j{tof®La] nsf gu®kflnsf ljkb\ hf] lvdsf lx;fan] lgs} hf] lvdo'Qm gu®kflnsf xf] . o; gu®kflnsfdf h'g;'s} ;dodf x'g ;Sg] ljkb\ Go"gLs®0f ug{ b] xfoadf] lhd k"j{tof®L ul®Psf] 5–
• :yfgLo:t®df;ldltu7gul®Psf].
• :yfgLoljkb\Joj:yfkgof]hgflgdf{0ful®Psf].
• ljkb\k|ltsfo{;fdu|LJoj:yfkg,cfuf]lgefpg],nfOkmHofs]6nufot;fdu|Lx¿ .
• ;'®lIftcfjf;u[xlgdf{0f-a]nsfg=kf=!®@df_.
• ljkb\k|ltsfo{Ifdtfclej[l4tflnd–k|fyldspkrf®tflndk|fKtJolQm*)hgf .
• vf]htyfp4f®tflndk|fKtJolQm;fdu|L;lxt@$hgf.
• k"j{;"rgfk|fKttflndk|fKtJolQmx¿tyf;fdu|Lx¿.
• ljkb\Joj:yfkgsf]if:yfkgftyf;~rfng.
• ;+®rgfutcNksfnLgof]hgfx¿lgdf{0f-tf®÷hfnLnufpg],j[If®f]k0fug]{_.
• ljleGgljkb\sf]If]qdfsfo{ug]{;xof]uLlgsfox¿-;jn,g]kfn®]8qm;;f] ;fO6L_ .
@=!@ cfkt\sfnLg oftfoft ;fwg o; a] nsf gu®kflnsfdf ljkb\ kbf{ cfkt\sfnLg oftfoft ;fdu|Lx¿ b] xfoadf] lhd 5g\\–
!= PDa'n] G; % j6f ePsfdf $ j6f rfn' cj: yfdf 5g\ .
@= cfuf] lgefpg] kfgL 6\ofÍL Pp6f 5 .
#= kmfo®an k|ltj8f $÷$ j6fsf] b®n] 5g\ .
$= kmfo® kmfO6® 6\ofÍL k|To] s j8fdf @÷@ j6f 5g\ .
@=!# ef} lts ljsf;sf] cj: yf
@=!#=! oftfoft k"jf{wf®
@=!#=!=! ;8s ;~hfnsf] ljBdfg cj: yf
a] nsf gu®kflnsfsf ;a} j8f ;8s ;~hfnåf®f hf] l8Psf 5g\ . o; gu®kflnsfdf hDdf #(! ls=ld= ;8s 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=!#=!=@ lgdf{0ffwLg ufpF jf gu®: t®Lo ;8s
jt{dfg cj: yfdf o; gu®kflnsfdf lgdf{0ffwLg ;8s ® u|fe] n ;8s lgDg 5g\–
;8ssf] lsl;d cg'dflgt nDafO ls=ld=
;8ssf] cf} ;t rf} 8fO -ld=_
nfeflGjt hg;ª\Vof
sfnf] kq] #@ #) #))))
u|fe] n $) !) !@)))
sRrL tyf w'n] #!( * !))))
hDdf #(! $* %@)))
-;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
35
@=!#=!=# ;jf®L ;'ljwf ® ?6
l;=g+= ?6sf] gfd ;jf®L ;fwg b"®L -ls=ld=_
! ®fdk'®—sf7df8f} F xfo;, a;, ;'df] %))
@ kmQ] k'®–®fdk'®—lj®f6gu® a; !%)
# ®fdk'®—ufO{3f6 a; $*
$ ;'kf8] –®fdk'®–rt®f–w®fg a;, 6] Dkf] %)
% ®fdk'®–w®fg–lj®f6gu® a; *)
o; gu®kflnsfleq ;~rfng ePsf oftfoft gu®kflnsfn] ?6 agfP® ;~rfng u®] sf] xf] . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=!#=!=$ gu® If] qleq rNg] ;jf®L ;fwg
o; a] nsf gu®kflnsf If] qleqsf kxf8L e] usf j8fx¿ j8f g+= ^ ® & df lksck af] n] ®f] tyf ;fgf ;jf®L kmf§km'§¿kdf ;~rfngdf 5g\\ . ;dy® e] usf j8fx¿ !, @, #, $, %, * ® ( df l;6L, l®S;f lgoldt¿kdf ;~rfng x'Fb} cfPsf 5g\\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=!#=!=% a;kfs{ tyf a; la;f} gL;DaGwL ljj®0f
qm=;+= a;kfs{sf] gfd
! ®fdk'® a;kfs{
@ ®fdk'® ahf® a; la;f} gL
# sf] 7' a; la;f} gL
$ ;'kf8] a; la;f} gL
% nfnahf® a; la;f} gL
^ cfDaf;L a; la;f} gL
& afg8fF8f a; la;f} gL
* k'®Gbx a; la;f} gL
o; gu®kflnsfleq xfn * j6f a;kfs{ ;~rfngdf 5g\ . oL a;kfs{nfO{ : t®f] Gglt u®L ofq' tyf oftfoftsdL{sf nflu ;'ljwf yk ug] { ;Defjgf 5 -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
@=!#=!=^ OGwg pkof] u -vfgf ksfpg] OGwgsf cfwf®df 3®÷kl®jf®_
o; gu®kflnsfdf cjl: yt 3®÷kl®jf®nfO{ vfgf ksfpg] r'nf] sf] k|of] usf cfwf®df juL{s®0f ubf{ clwsf+z -^)=! k|ltzt_ n] cFu] gf] jf k®Dk®fut r'nf] k|of] u ug{] u®] sf b] lvPsf] 5 eg] w'jfF®lxt r'nf] k|of] u ug{] 3®÷kl®jf®sf] ;ª\Vof klg Go"g 5 . k®Dk®fut r'nf] k|of] u ubf{ To;af6 lg: sg] w'Fjfaf6 dfgj : jf: Yodf ljleGg ®f] uJoflw pTkGg x'g] ePsfn] wF'jf®lxt r'nf] nfO{ k|f] T;fxg lbg'kg{] b] lvG5 -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
@=!#=!=& aQL afNg OGwg k|of] usf cfwf®df 3®÷kl®jf®
aQL k|of] usf cfwf®df x] bf{ s'n 3®÷kl®jf®sf] $#=% k|ltztn] ;f] nf® k|of] u ug{] u®] sf] b] lvPsf] 5 eg] lah'nL ® ldl>t ;|f] t k|of] u ug{] 3®÷kl®jf® qmdzM @*=# ® @&=) k|ltzt b] lvG5 . ;a} 3®w'®Ldf ljB't\ la: tf® ug] { sfo{qmd ;~rfng u®] df ;kmn x'g ;Defjgf 5 . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=!#=!=* ;~rf®
o; gu®kflnsfdf ®fdk'®df Pp6f Onfsf x'nfs, tk] Zj®L, aanf, d} gfd} gLdf # j6f cltl®Qm x'nfs u®L rf®j6f x'nfs 5g\\ . o; gu®kflnsfaf6 a] nsf va® ® ;d[4 a] nsf ;fKtflxs va® klqsf k|sfzg x'g] u®] sf 5g\ -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
36
@=!#=!=( b"®;~rf®;DaGwL ljj®0f
o; gu®kflnsfleq 6] lnkmf] g ;~rf®sf] kx'Fr 5 . oxfF df] afOn, OG6®g] 6 (PSTN) 6] lnkmf] g nfOg cflbsf] ;] jf k'u] sf] 5 . OG6®g] 6 ;] jfsf] kx'Fr eP klg s] xL ;Lldt kl®jf®n] dfq} clxn] of] ;] jf k|of] u u®] sf 5g\ -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_ .
@=!#=!=!) gu®kflnsfcGtu{tsf ;®sf®L ejg;DaGwL ljj®0f
o; gu®kflnsfleq ;®sf®L sfof{{no, gu®kflnsf tyf ;fd'bflos ejg, cfdf ;d"x, Sna, vf] k s] Gb|, 6«flkms k|x®L sfof{no cflb u®] ® !@ j6f sRrL ® @# j6f kSsL ejg ;~rfngdf 5g\ . ;a} ;] jf s] Gb|, ;®sf®L sfof{no, ljleGg k|of] hgsf ;fd'bflos ejgnfO{ kSsLdf kl®0ft u®] ® oL lgsfoaf6 k|bfg ul®g] ;] jf tyf ;'ljwf ljZj;gLo ® u'0f: t®Lo agfpg gofF sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { ;Defjgf 5g\ . -;|f] t M gu®kflnsfsf] kfZj{lrq @)&%_
@=!#=!=!! ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yf tyf ;ª\u7gx¿
o; gu®kflnsfe® ;ft k|sf®sf -d] nldnfk ;ldlt, lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO, Goflos ;ldlt, ljkb\ Joj: yfkg ;ldlt, kf] if0f ;ldlt, 6f] n ;'®Iff tyf 6f] n ljsf; ;ldlt_ !!) j6f ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿df !,)#% hgf ;b: o ;ª\ul7t 5g\ . oL ;+: yf ® oL ;+: yfdf cfa4 ;b: ox¿ gu®kflnsfsf] ljsf;sf sfo{qmdsf k|d'v ;xof] uL Pjd\ ;fem] bf® x'g\ .
37
#=! k[i7e"lda] nsf gu®kflnsf u7g ePkZrft gu®kflnsfleq pknAw ® x'g ;Sg] ;|f] t ® ;fwgx¿ ;b'kof] u u®L gu®kflnsfsf] ljsf;sf ;Defjgfx¿ k|ikm'6g u®L gu®sf] jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxt lbuf] tyf b|'t ljsf;dfkm{t gu®jf;Lsf] u'0f: t®Lo hLjg ;'lglZrt ug{sf nflu hg;xeflutfdf cfwfl®t eP® of] hgfa4 ljsf; k|lqmof cjnDag ug{ of] cfjlws of] hgf lgdf{0f u®L sfof{Gjog ul®Psf] 5 . ljsf;sf ®fli6«o nIox¿, lbuf] ljsf;sf nIox¿ k|fKt ug{ : yfgLo : t®df cj;®x¿sf] k|ikm'6g u®fpFb} @)*! ;Dddf km®flsnf] cfly{s ljsf;sf dfWodaf6 k|ltJolQm cfo j[l4 ug] {, ;fdflhs ;dfgtf sfod u®] ® ;fdflhs ;b\efj;lxt ;dtfd"ns ;dfh : yfkgf u®L ;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®kflnsf lgdf{0f ug{ of] of] hgfnfO{ s] lGb|t ul®Psf] 5 .
#=@ gu®kflnsfsf] ;du| ljsf;sf l;sfO, ;jn kIf, cj;® ® ;Defjgf a] nsf gu®kflnsfsf] ;du| j: t'l: yltsf] ljZn] if0f ljifout If] qcg';f® xfn;Dd ul®Psf ljsf; k|lqmofsf] l;sfO, kflnsfdf cjl: yt cj;®x¿ ® ;du| ljsf;sf nflu ;Defjgfx¿sf] n] vfhf] vf ul®Psf] 5 .
a] nsf gu®kflnsfsf] of] hgf
kl®R5] b #
38
!= cfly{s ljsf;
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgfx¿
!= s[lif ljsf; lgjf{xd'vL s[lifnfO{ Jofj;flos s[lifdf ¿kfGt®0f ug{'kg] {
pTkfbgdf ljljwtf sfod ug{ s[ifsx¿df tof®L
pmj{® e"ldsf] kof{Kttf Jofj;flos¿kdf pTkfbg ug{ ;lsg]
s[ifssf] l;k tyf bIftf clej[l4 u®L k|ljlwsf] k|of] u ug{ ;Ifd agfpg'kg] {
hgzlQm ® hldgsf] pknAwtf k|ljlw k|of] u ug{ ;lsg] s[lif l;k ljsf; s] Gb| jf s[ifs kf7zfnf : yfkgf ug{ ;lsg]
s[ifsx¿nfO{ pTKffbg ;d"xdf cfa4 u®fO hldgsf] PsLs®0f u®] ® rSnfaGbL u®L ;fd"lxs Joj;flos v] tLnfO{ k|j4{g ug{'kg] {
pTkfbg j[l4 ug{ ® rSnfaGbL k|0ffnL cjnDag ug{ s[ifx¿sf] pT;fx
rSnfaGbL v] tLdfkm{t g] kfns} gd'gf If] q agfpg ;lsg]
!= ;a} j8fdf hldg ® kl®jf®sf] nut ;ª\sng u®L Jojl: yt clen] v ®fv] ® rSnfaGbL ug] {
pTkfbg Sofn] G8® tyf Jofj;flos of] hgf agfP® pTkfbg ug{'kg] {
s[lif ;fdu|Lx¿ cfk"lt{ s] Gb|x¿, k®fdz{ ;] jf tyf ahf® s] Gb|x¿sf] pknAwtf
cfk"lt{ s] Gb|x¿sf] ;jnLs®0f tyf ;] jf s] Gb| tyf ahf® If] qsf] lj: tf®
k|fª\ufl®s dn sf®vfgf rnfpg ;lsg]
!=;d'bfodf cfwfl®t s[lif ;fdu|L cfk"lt{ s] Gb| : yfkgf
@= ;a} j8fdf s[lif k®fdz{ ;] jf s] Gb| : yfkgf
#= pTkfbg of] hgfcg';f® pBd ljsf; s] Gb| : yfkgf
;ª\3Lo ;®sf®, k|fb] lzs ;®sf® tyf : yfgLo ;®sf®sf] gLlt tyf sfo{qmdx¿sf af®] df kof{Kt hfgfsf®L x'g'kg] {
s[ifsx¿sf] ;d"xdf cfa4tf x'g' ® ;d"xdf 5nkmnsf] k|lqmof k|f®De x'g'
cu'jf s[ifsx¿, : yfgLo lzIfsx¿sf] ;xof] udf s[ifsnfO{ hfgsf®L u®fpg] cj;®x¿
!= kflnsfsf] s[lif gLlt lgdf{0f ug] {
@= s[ifs kf7zfnf : yfkgf
#= 1fg s] Gb|sf] ;jnLs®0f
pTkfbs ;d"xx¿nfO{ ljz] if ;] jf tyf cg'bfg lbg'kg] {
gu®kflnsfsf] ljz] if k|fyldstfdf s[lif If] q kg'{
;d"x÷;fd"lxs v] tL k|0ffnL ljsf; x'g ;Sg]
!= pTkfbg ;d"xx¿nfO{ ljlzi6s[t ug] {
@= cg'bfg, ;] jf tyf ;x'lnot dfkb08 lgdf{0f ug] {
#= pRr d"No k|hfltsf tyf pRr kf] if0f ePsf afnL klxrfg u®L pTkfbg ug{ k|f] T;flxt ug] { .
$= s[ifs ;xsf®Lx¿ lj: tf® ug] {
%= klAns lnld6] 8 sDKfgLx¿ : yfkgf ug] {
s[lif ladf sfo{qmd nfu' ug{'kg] { gu®kflnsf ® ls;fg b'j} kIf tof® ;sf®fTds ;®sf®L gLlt tyf ladf sDkgLx¿sf] pknAwtf
!=s[lif ladf gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] { .
39
@= kz'kG5L ljsf;
kz'kfns s[ifsx¿sf] clen] v tof® u®L Jofj;flos kz'kfngnfO{ k|f] T;fxg ug{'kg] {
rl®r®0f ® ahf®sf] ;xh pknAwtf tyf s[ifssf] kz' kfngk|lt a9\bf] pT;fx
Yff] ®} nufgLdf cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf] cj;® l;h{gf x'g ;Sg]
!= s[ifsnfO{ Jofj;flos of] hgf agfpg nufpg]
@=of] hgfd'tfljs cg'bfg tyf ;xof] u dfkb08 lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
#=k|To] s j8fdf kz' ;] jf s] Gb| : yfkgf ug] {
$= gZn ;'wf® s] Gb| : yfkgf ug] {
%= 3fF;afnL pTkfbg ug] {
^= k|zf] wg s] Gb| tyf ahf® s] Gb| : yfkgf
&= kz' ladf sfo{qmd nfu' ug] {
#= vfB ;'®Iff tyf kf] if0f
kf] if0faf®] ;a} gful®snfO{ hfgsf®L eO{ kf] if0fhGo j: t'x¿sf] pTkfbg tyf pkof] u ug] { k®Dk®f ljsf; ug'{kg] {
!= Kff] if0fo'Qm afnL pTKffbg ug] { hldg tyf hgzlQmsf] pknAwtf .
@= s[lif tyf : jf: Yo If] qdf sfo{®t ;ª\3÷;+: yfsf] pknAwtf
#= ;~rf® dfWodsf] pknAwtf
!= 3®–3®df kf] if0fo'Qm afnL pTkfbg ug{ ;lsg]
@= ljBfyL{x¿, o'jfx¿ tyf ;~rf® dfWod kl®rfng u®L kf] if0faf®] hfgsf®L u®fpg ;lsg]
!= s®] ;faf®L sfo{qmdx¿ nfu' ug{ ;lsg] .
@= gu®kflnsfleq pTKffbg x'g] kf] if0fo'Qm afnLx¿sf] ;"rL tof® u®L ;fj{hlgs ug{ ;lsg] .
#= kf] if0f ;'®Iff;DaGwL hgr] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ ;lsg] .
$= ljiffbL k|of] udf k"0f{ k|ltaGw
$= l;FrfO ;Dk"0f{ hldgsf] nfut tof® u®L s'g hldgdf s'g afnL nufOG5 ® To;sf nflu s: tf] k|sf®sf] l;FrfO ;'ljwf cfjZos x'G5 eGg] s'®fsf] clen] v tof® ug] { .
!= ;dy® j8fx¿df e"ldut l;FrfOsf] ;Defjgf x'g'
@= kxf8L j8fx¿df l;FrfOsf] ;|f] t pknAw x'g' .
#= pkef] Qmf ;ldlt u7g u®L l;FrfO lgdf{0f tyf Joj: yfkg ug{ ;lsg'
;km] {;, l8k, lnkm\6 l;FrfO ;~rfng ug{ pko'Qm : yfg x'g'
pkef] Qmfx¿;Fu ;xsfo{ u®L
!= ;km] {; l;FrfO lgdf{0f ug{ ;lsg]
@= l8k l;FrfO ug{ ;lsg]
#= lnkm\6 l;FrfO ug{ ;lsg]
%= e"ld Joj: yf hUufsf] xbaGbLsf] plrt Joj: yf gx'g' k|r'® ;fj{hlgs hUufsf] pknAwtf hUufnfO{ pTkfbgdf nfg ;lsg]
;dodf e"Ifo ®f] syfd ug{ g;Sg'
cgf} krfl®s e"–: jfldTjnfO{ cf} krfl®stfdf kl®jt{g ug{ gu®kflnsfaf6 k|lqmof ;'? ePsf]
zx®Ls®0fsf] ;'?jftL r®0fdf ePsf] x'Fbf e"–pkof] u gLlt ;lhn} sfof{Gjog ug{ ;lsg]
e"lddf dlxnfsf] :jfldTj a9fpg'kg]{ ;+o'Qm k"hf{ agfpg] sfd ;'? gu/kflnsfsf] d:of}bf e"ldP]gdf ;+o'Qm k"hf{sf] k|fjwfg ;d]l6Psf] .
e"ld ;DalGw cf7f}+ ;+zf]wg dfkm{t\ e"ldxLg Pj+ cJojl:yt a;f]jf;LnfO{ hUufsf] :jfldTj lb+bf ;+o'Qmf k"hf{ lbg ;lsg] .
40
^= hn;|f] t ;+®If0f tyf ;xL pkof] u gLlt lgdf{0f u®L ;f] xLd'tfljs hn;|f] tsf] ;b'kof] u ug'{kg] { .
k|z: t vf] nfgfnf tyf h?jf x'g' ;Dk"0f{ If] qdf kfgL pknAw x'g] ;|f] t x'g'
!=hn;|f] t tyf hnfwf® ;+®If0f sfo{qmd ;~rfng ug] {
@= kfgLsf d'xfg ;+®If0f sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
#= h} ljs t6aGw lgdf{0f ug] {
$= hnlqm8f : ynx¿ ljsf; ug] {
&= jg tyf jg: klt ;Dkbf
hg;xeflutfTds k4ltåf®f jgsf] lbuf] Joj: yfkg u®L jGo k} bfj®x¿sf] pTkfbsTj j[l4 u®L jgdf cfwfl®t pBd ljsf; u®] ® gu®kflnsfleq g} cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf ug{ ;lsG5 .
!= k|z: t jg x'g'
@= ®fli6«o jg, ;fd'bflos jg tyf lghL jgdf u'0f: t®Lo ?vx¿ x'g'
!= lbuf] Joj: yfkg sfo{qmd ;~rfng ug] {
@= : yfgLo : t®df g} la?jf pTKffbg ug] {
#= j[If®f] k0f ug] {
$= ;8s tyf gbL lsgf®df j[If®f] k0f ug] {
!= ;fd'bflos tyf lghL jgx¿sf] lbuf] Joj: yfkg
@= ;a} j8fdf xfO6] s g;{®L : yfkgf
#= gu®kflnsfleqsf ;a} ;8s tyf gbL lsgf®df j[If®f] k0f -afF;, cld|;f] , km"nsf la?jf, lgufnf] cflb_
*= vlgh ;Dkbf vlgh ;|f] tx¿sf] klxrfg u®L clen] v lgdf{0f u®L pko'Qm Joj: yfkg ug{ gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug{'kg] {
sf] Onf, tfdf, r"g, ;'g vfgLx¿ ePsf] nIf0f b] lvg'
!= vfgL pTvgg ug] { cfjZos gLlt lgdf{0f ug] {
@= vfgL pTvggsf nflu hgzlQm ljsf; ug] {
!=vfgL pTvggsf] ;+efJotf cWoog u®L lj: t[t k|ltj] bg tof® ug] {
@= kflnsf ® gful®ssf] ;fem] bf®L qm;® pBf] u tyf vfgL ;~rfng u®L cfo cfh{g tyf ®f] huf®L l;h{gf ug] {
(= pBf] u Gful®snfO{ ;d"xdf cfa4 u®fO klAns lnld6] 8 sDkgLx¿ : yfkgf u®L pBf] u tyf pBd ljsf; u®] ® jftfj®0fd} qL u'0f: t®Lo pTKffbgåf®f cfo cfh{g tyf ®f] huf® l;h{gf ug{ ;lsg]
klAns lnld6] 8 sDkgL lgdf{0f ug{ ;lsg] cfjZos hgzlQm, P] g sfg'g tyf pBd ;~rfngsf nflu cfjZos kg] { sRrf kbfy{ pknAw x'g' .
!= ef} lts k"jf{wf®sf] ;xh Joj: yfkg ug{ ;lsg]
@=pTkflbt j: t'x¿sf] ;xh ahf®Ls®0f
#= hgtfsf] ;xeflutdf pBf] ux¿sf] ljsf;
!= gu®kflnsf ® hgtfsf] ;xeflutfdf klAns lnld6] 8 sDkgLx¿ : yfkgf ug{ ;lsg]
@= Jofj;flos of] hgfd'tfljs pTKffbg tof® u®] ® ahf®Ls®0f ug{ ;lsg]
#= : yfgLo : t®df g} cfsif{s ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf ug{ ;lsg]
!)= jfl0fHo sf®f] af®nfO{ a} lª\sª k|0ffnLdfkm{t ;~rfng ug] { jftfj®0f lgdf{0f ug{ ljQLo ;+: yfx¿sf] j[l4 u®L Jofj;flos jftfj®0f l;h{gf ug] { .
!= a9\bf] zx®Ls®0f tyf a} lª\sª k|0ffnLk|lt gful®ssf] a9\bf] cfsif{0f
@= ®fli6«o tyf cGt®f{li6«o ahf® s] Gb|x¿af6 glhs} cjl: yt
!= ;a} j8fsf ahf® If] qnfO{ Jofkfl®s s] Gb|sf ¿kdf ljsf; ug{ ;lsg]
@= gful®ssf] Ifdtf clej[l4 u®L cgnfOg k4lt a9fpFb} n} hfg ;lsg]
!= jfl0fHo ljifodf pRr lzIff cWoog ug] { ;+: yfx¿sf] ljsf; ug{ ;lsg]
@= k|To] s j8fdf a} lª\sª If] q lj: tf® ug{ ;lsg]
#= ;xsf®Lx¿sf] Ifdtf clej[l4 u®L a} lª\sª sf®f] af® ug{ ;Ifd agfpg]
$= Jofkf® ;"rgf s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
41
!!= cfk"lt{ ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿ lgdf{0f u®L cfk"lt{ k|0ffnL ;'rf? ug{ l8n® tyf e08f® ejg Joj: yfkg ug{ ;lsg] .
!= ;'®lIft tyf kx'Frof] Uo : yfg
@= oftfoft ;~hfnsf] pknAwtf
!= ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿sf] lgdf{0f gful®ssf] g] t[Tjdf cfk"lt{ ;'rf? ;~rfng ug] {
!= kflnsfsf] cfk"lt{ gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= gufl®s ® kflnsfsf] ;+o'Qm ;xeflutfdf cfk"lt{ ;+oGq lgdf{0f u®L cfk"lt{ ;'rf? ug] { .
!@= ko{6g kflnsf ® gful®ssf] ;fem] bf®Ldf ko{6g pBf] u : yfkgf u®L ;~rfng ug] { ® ko{6g ljsf;nfO{ d"nk|jfxLs®0f ug] {
!= k|z: t ko{6sLo If] q x'g'
@= ®fli6«o ;8s ;~hfndf hf] l8g'
#= ;Ktsf] zLdf kfgLhxfh x'g'
$= k|l;4 wfld{s: yn x'g'
%= Kof®fUnfOl8ª x'g'
^= ko{6g k|j4{g gLlt lgdf{0f x'g'
!= cfo cfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf x'g] .
@= ®fli6«o tyf cGt®f{li6«o zx®x¿;Fu hf] l8g ;Sg]
!= ko{6sLo : ynx¿df ef} lts k"jf{wf® lgdf{0f .
@= ko{6g tflnd s] Gb|x¿sf] : yfkgf .
#= ko{6g ;"rgf s] Gb|x¿sf] : yfkgf .
$= ko{6g If] qsf] k|rf®÷k|;f® -j] e;fO6, l6eL, o' 6\o'a Rofgn cflb_
@= ;fdflhs If] q
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgf
!= hg;ª\Vof tyf a;fOF ;®fO
!= gu®kflnsfleq df} ;dL tyf : yfoL¿kdf a;fOF ;®fO eP® hfg] tyf cfpg] hg;ª\Vofsf] Jojl: yt clen] v ®fVg'kg] { .
@= gu®kflnsfsf] hg;ª\Vof gLlt agfP® nfu' ug{'kg] { .
#= k|f} 9 pd] ®sf gu®kflnsfjf;LnfO{ hg;ª\Vof lzIffaf®] hfgsf®L u®fpg'kg] {
!= a;f] af;of] Uo e"–efu
@= pmj{® e"ld
#= Jofj;flos cj;®x¿ tyf ahf®of] Uo If] qx¿
$= cfwf®e"t ef} lts k"jf{wf®x¿sf] ;'ljwf
%= o'jf hgzlQmsf] k|r'®tf
^= ;fdflhs ljljwtf
!= km®s ;d'bfo, ;+: s[lt ® 1fg ePsf dflg; a;fOF ;®] ® cfpg ;Sg]
@= gu®jf;Lx¿sf] cGo If] qsf dflg;;Fu ;DaGw tyf ;Dks{ : yflkt x'g ;Sg]
#= ljleGg k|sf®sf ;+: s[lt, ®xg;xg, 1fg tyf k|ljlwx¿sf] ;ª\ud: yn aGg ;Sg]
$= ;fdflhs ;b\efj tyf ;'dw'®tf j[l4 x'g ;Sg]
!= df} ;dL tyf : yfoL¿kdf a;fOF ;®] ® cfpg] ® hfg] x¿sf] lj: t[t ljj®0f ®fVg] .
@= gofF a;fOF cfpg] x¿sf nflu ;d'bfodf 3'nldn x'g] sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
#= hg;ª\Vof gLlt agfP® nfu' ug] {
$= hg;ª\Vof lzIff sfo{qmd ;~rfng ug] {
42
@= lzIff != ljBfno If] qnfO{ k"0f{¿kdf u} ®®fhgLlts If] qsf ¿kdf 3f] if0ff u®L lzIfs, cleefjsx¿nfO{ -;lqmo ®fhgLlt_, ljBfyL{ ® sd{rf®Lx¿nfO{ bnLo cfa4tfaf6 6f9f ®fVg] .
@= lzIfs tyf sd{rf®Lx¿df ljifout, ;fdflhs tyf dgf] j} 1flgs lj1tf clej[l4 ug'{kg] { .
#= lzIfs–ljBfyL{ cg'kft ldnfpg'kg] { .
$= k|To] s ljBfnodf Go"gtd¿kdf 5fq tyf 5fqf zf} rfno, lj1fg k|of] uzfnf, k': tsfno, k|ltIffno, ;fOsn : 6] G8, 5fqfsf nflu r] lGhª ?d, : jR5 lkpg] kfgL, v] ns'b kl®;®, ;ef sIf x'g} kg] { .
%= : yfgLo kf7\oqmd, OG6®g] 6 ;'ljwf -cWoog k|of] hgsf nflu dfq, lgoldt cltl®Qm lqmofsnfkx¿ x'g] } kg] { . cleefjssf] rf;f] df sdL
^= afnd} qL z} lIfs jftfj®0f
&= lgoldt¿kdf cleefjs, lzIfs, ljBfyL{ ® hgk|ltlglw cGt®lqmof sfo{qmd x'g} kg] { .
!= egf{ b®df j[l4
@= ef} lts k"jf{wf®df ;'wf®
#= z} lIfs ;fdu|Ldf j[l4
$=cltl®Qm lqmofsnfkdf j[l4
%= gu®kflnsfsf] lzIff gLlt ePsf]
^= afnd} qL ljBfnox¿
&= k|fljlws wf®sf] ljBfnodf j[l¢
*= lszf] ®L–lszf] ®L -;] g] 6®L Kof8, cfO®g rSsL, r] lGhª ?d_ d} qL ljBfno
(= u'0f: t®Lo lzIffdf j[l¢
!)= h] x] Gbf®, dlxnf, blnt 5fqfj[lQsf] Joj: yf
!!= lgMz'Ns kf7\ok': tssf] Joj: yf
!@= ;"rgf tyf k|ljlwsf] k|of] u
!= gu®kflnsfnfO{ k"0f{ ljBfyL{ egf{ ePsf] kflnsfsf ¿kdf 3f] if0ff ug{ ;lsg]
@= *) k|ltzteGbf a9L ljBfyL{n] P Kn; l®hN6 Nofpg ;Sg]
#= ljBfnox¿ afnaflnsfsf] cfsif{0fsf] s] Gb| x'g ;Sg] .
$= 5fqfx¿sf] cWoogk|lt ?lr a9\g] ® pRr lzIffsf nflu clek|] l®t x'g ;Sg]
%= ul®a, blnt ;d'bfosf ljBfyL{n] cfTd;Ddfg ® uf} ®j jf] wsf ;fy cWoog ug{ ;Sg] ® hftLo lje] b cGTosf] cfwf® tof® x'g] .
^= kf7\ok': ts ;dodf g} pknAw x'g ;Sg] .
&= ljBfnox¿ ;dfj] zL ® ckfª\ud} qL x'g ;Sg]
!= egf{ cleofgnfO{ tLj| ® lg®Gt®tf lbg'kg] {
@= ljBfnosf] z} lIfs k|ultnfO{ lg®Gt® cg'udg tyf d"Nofª\sg ug{] {
#= cleefjs;lxtsf] ;xeflutfdf cg'udg tyf d"Nofª\sg ;+oGq u7g ug] {
$= lzIfs, ljBfyL{, sd{rf®Lx¿ tyf ljBfno Joj: yfkg ;ldltsf kbfwLsf®LnfO{ ;a} k|sf®sf ®fhgLlts ultljlwaf6 cnu ®fVg] .
%= jflif{s z} lIfs of] hgf agfP® z} lIfs, cltl®Qm, Ifdtf clej[l4 tyf ;d'bfo;Fu cGt®lqmofsf sfo{qmdx¿ lgoldt¿kdf ;~rfng ug] { .
43
#=: jf: Yo tyf kf] if0f
!= ;a} j8fdf ;'ljwf ;DkGGf : jf: Yo ;+: yf : yfkgf u®] ® bIf : jf: YosdL{sf] Joj: yf ug'{kg] { .
@= : jf: Yo ;] jf s] Gb|x¿n] cfkm\gf] sfo{If] qsf ;a} gful®ssf] : jf: Yo k|f] kmfOn tof® u®L lgoldt k'g®fjnf] sg ug'{kg] { .
#= : jf: Yo ladf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{'kg] { .
$= : jf: Yo lzIff sfo{qmdx¿ ;~rfng u®L : jf: Yo Jojxf® tyf cfbtx¿ ljsf; ug{ hgr] tgf tyf cleofgx¿ ;~rfng ug'{kg] { .
%= kf] if0fhGo j: t'x¿af®] hfgsf®L u®fO 3®fo;L vktsf nflu cfjZos kg] { kf] if0f tTj pTkfbgsf nflu of] hgfa4tj®n] k|lzlIft ug'{kg] { .
^= ;'ljwf ;DkGg c: ktfn : yfkgf ug] { .
!= : jf: Yo ;+: yf lgdf{0f eO®x] sf]
@= cfdf ;'®Iff sfo{qmd,
vf] k ® ufpF3® lSnlgs sfo{qmdx¿ lgoldt ;~rfng eO®x] sf] .
#= cf} iflw cfk"lt{sf] ®fd|f] Joj: yf ePsf] , k|of] uzfnf, PDa'n] G;sf] ;'ljwf ePsf] , ;k{b+z ® cfFvf c: ktfn ;~rfng ePsf] , ljz] if1 : jf: Yo lzlj® ;~rfng
$= s®f®df cgdL, Nofa cl;: 6] G6, sf=;= lgo'Qm ul®Psf] , gu®kflnsfsf] ;xof] udf, zx®L : jf: Yo s] Gb| ;~rfng eO®x] sf] .
%= kf] if0f ;'wf®sf nflu ax'If] qLo kf] if0f sfo{qmd nfu' ePsf] .
^= gu®kflnsf k"0f{ vf] ko'Qm ePsf] .
&= k"0f{ ;®;kmfOsf nflu lg®Gt® sfo{qmdx¿ ;~rfng eO®x] sf] .
!= kflnsfdf cGt®f{li6«o : t®cg';f® dft[ lzz' d[To' b® sfod ug{ ;lsg]
@= : jf: Yo ;] jf tyf ef} lts k"jf{wf®x¿sf] ;jnLs®0f u®] ® u'0f: t®Lo : jf: Yo ;] jf k|bfg ug] { ® gu®kflnsfjf;Lsf] ;do tyf ;|f] tsf] art ug{ ;lsg] .
#= : jf: Yodf eO®x] sf] vr{sf] 7"nf] lx: ;f art ug{ ;lsg] .
$= kf] if0fhGo j: t'x¿af®] hfgff®L u®fO To: tf j: t' pTkfbg u®L ;xhtj®n] kf] if0f cfk"lt{] ug{ ;lsg] .
%= k|b] z tyf ;ª\3Lo ;®sf®sf] ;xsfo{df ;'ljwf ;DkGg c: ktfn : yfkgf ug{ ;lsg] .
!= gu®kflnsfsf] : jf: Yo tyf kf] if0f ;'®Iff gLlt lgdf{0f ug{'kg] { .
@= dft[ tyf lzz' ;'®Iff sfo{qmd lg®Gt®tf
#= ;'gf} nf !))) lbg sfo{qmd ;~rfng ug] {
$=: jf: Yo ladf sfo{qmd nfu' ug] {
%+ gu®kflnsfjf;L ;a} sf] : jf: Yo k|f] kmfOn tof® u®L jflif{s¿kdf lgoldt : jf: Yo hfFr ug{] .
%= cfkt\sfnLg p4f® ;+oGq lgdf{0f ug{] .
^= lgoldt¿kdf gu®kflnsfleqsf ;a} j8fsf] ;®;kmfO cleofg ;~rfng ug] { .
$= lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO
!= gu®kflnsfsf] lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO gLlt tyf sfo{qmdx¿ th'{df ug'{kg] { .
@= gu®kflnsfjf;L ;a} nfO{ : jR5, ;'®lIft ® z'4 lkpg] kfgL pknAw u®fpg'kg] { .
#= ;fj{hlgs 7fpFx¿df zf} rfno tyf lkpg] kfgLsf] Joj: yf ug'{kg] { .
$= lgoldt¿kdf 6f] nx¿ ;kmfO sfo{qmd ;~rfng ug] {
!= kfgLsf ;|f] t k|z: t x'g'
@= e"ldut hnsf] k|r'® ;Defjgf x'g'
#= rkL{sf] k|of] u ® xft w'g] afgL ljsf; x'g'
$= hgzlQm pknAwtf
!= ;d'bfosf] g] t[Tjdf l8k af] l®ª tyf kfgLsf] ;|f] t ;b'kof] u u®] ® 3®–3® tyf ;fj{hlgs : ynx¿df : jR5 lkpg] kfgL cfk"lt{ ug] { .
@= ;®;kmfO cleofg ;~rfng ug] { .
#= kfgL z'4Ls®0f tyf ;+®If0fsf nflu gful®snfO{ ;zQmLs®0f ug] { .
!= … Ps 3® Ps wf®fÚ tyf ;fj{hlgs : ynx¿df lkpg] kfgLsf] Joj: yf ug] { .
@= ;fj{hlgs : ynx¿df zf} rfno tyf kfgLsf] Joj: yf ug] { .
#= xKtfsf] Ps lbg ;®;kmfO cleofg ;~rfng ug] { .
$= kfgL z'4Ls®0f tyf ;+®If0fsf nflu hgr] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
44
%= o'jf != o'jfx¿nfO{ ;zQmLs®0f u®L l;k tyf bIftf clej[l4 u®L l;h{gfTds sfo{df ;+nUg u®fP® ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;, v] ns'b ljsf; ® jftfj®0f ;+®If0fsf nflu kl®rfng ug] { .
!= o'jf Snax¿sf] pknAwtf
@=lgoldt v] ns'b sfo{qmdx¿ cfof] hgf
#= o'jf kl®rfng gLlt x'g'
$= k|wfgdGqL o'jf ®f] huf® sfo{qmd ;~rfng x'g' .
!= o'jf ;zQmLs®0fsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
@= o'jfx¿sf] l;k tyf bIftf clej[l4 ug] {
#= o'jf pBdL sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
$= o'jfx¿nfO{ ljsf;sf sfo{df ;+nUg u®fpg ;lsg]
!= l;k ljsf; s] Gb| : yfkgf
@= o'jf pBdL sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
#= o'jf Snax¿nfO{ : jod\;] jfsf sfo{ ug{ pTk|] l®t ug] { ;+oGq agfpg] .
^= dlxnf != dlxnfnfO{ ;zQmLs®0f u®] ® : yfgLo cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;sf sfo{qmdx¿sf] g] t[Tj ug{ ;Ifd agfP® cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;df d"nk|jfxLs®0f ug{'kg] {
@= dlxnf tyf 5fqfx¿sf ljlzi6 cfjZostf ;Daf] wg ug{ cfjZos kg] { ;fdu|Lx¿ tyf ef} lts k"jf{wf® ;+®rgfx¿ ljsf; ug{'kg] {
#= dlxnf, 5fqf tyf afnaflnsfaf®] ;Ddfghgs Jojxf® ug] { zAbsf] z lgdf{0f u®L k|;f® ug] { .
!=dlxnfsf] ;dfgtf;DaGwL r] tgf clej[l4 ePsf]
@= dlxnf ;zQmLs®0f ® ;dfgtf kflnsfsf] d'Vo k|fyldstfsf] ljifo x'g'
#= dlxnf k'g: yf{kgf s] Gb|sf] Joj: yf
$= lgoldt¿kdf Ifdtf clej[l4sf sfo{qmdx¿ ;~rfng
%= ;] g] 6®L Kof8sf] Joj: yf
^= dlxnfsf] gfddf ;DklQ kf; ubf{ ljz] if 5"6sf] Joj: yf
&= ;'®lIft dft[Tj ® PDa'n] G;sf nflu cltl®Qm ;'ljwfsf] Joj: yf
*= : yfgLo txdf dlxnf ;xeflutfdf j[l4
(= Goflos ;ldltdf dlxnf g] t[Tjsf] Joj: yf x'g'
!= dlxnfsf] Ifdtf clej[l4 u®L pBf] u tyf Joj;fo ;~rfng ug{ clek|] l®t ug] {
@= 5fqfsf nflu pRr lzIff lg®Gt® ug{ ;lsg]
#= dlxnf : jf: Yodf ;'wf® Nofpg ;lsg]
$= dlxnfsf] g] t[Tjdf : yfgLo txsf] ljsf; ug{ ;lsg]
%= dlxnf ;zQmLs®0f u®] ® ;dtfd"ns ;dfh lgdf{0f ug{ ;lsg]
!= gu®kflnsfsf] dlxnf ljsf; gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] {
@= dlxnfsf nflu l;k ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
#= dlxnf pBd ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
$= ;fj{hlgs : ynx¿df dlxnfsf nflu ;'®lIft k|tLIffnosf] Joj: yf ug] {
%= ;fj{hlgs : ynx¿df dlxnf zf} rfnosf] Joj: yf
^= dlxnf g] t[Tj ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
45
&= afnaflnsf tyf lszf] ®÷lszf] ®L
!= afnaflnsf tyf lszf] ®÷lszf] ®Lsf clwsf® ;+®If0f ub} { pgLx¿nfO{ l;h{gzLn ® pTk|] l®t u®] ® ®rgfTds tyf l;h{gzLn ® pT;flxt agfpg'kg] {
@= afnaflnsf tyf lszf] ®÷lszf] ®Lsf nflu cfjZos kg] { ef} lts k"jf{wf® tyf ;+®rgfx¿ ljsf; ug'{kg] { .
!= gu® afn ;+®If0f ;ldlt u7g
@= ( j6} j8fdf afn ;+®If0f ;ldlt u7g
#= gu® afn Sna ;~hfn u7g
$= j8f : t® tyf ljBfnox¿df afn Snax¿ u7g ePsf]
%= afn ;+®If0f sf] if : yfkgf
^= hgk|ltlglw tyf ;®f] sf®jfnfx¿nfO{ afn clwsf®;DaGwL cg'lzIf0f
&= afnaflnsfsf] gLlt ag] sf] 5
*= ah] 6sf] Joj: yf ePsf] 5
(= afn ljjfx ®f] Sg] cleofg 5
!)= gu®kflnsfn] afnd} qL Jojxf® ® cfrf® kfngf ug{ ;'? u®] sf] 5 .
!!= ljkGg afnaflnsfnfO{ cfly{s ;xof] u
!@= ljBfnodf afnaflnsfsf] pkl: ylt a9fpg ®sd pknAw u®fPsf]
!#= afnaflnsf ljBfnodf l6sfpgsf nflu dgf] ®~hg ;fdu|Lsf] Joj: yf
!= afn ;+®If0f u®] ® afnaflnsfleq ®x] sf k|ltef k|ikm'6g ug{ ;lsg] .
@= afnaflnsf tyf lszf] ®÷lszf] ®LnfO{ v';L ® pT;flxt agfpg]
#= afnaflnsfsf] ;+®If0fsf nflu hgr] tgf tyf x6nfOgsf] Joj: yf ug] {
$= afnaflnsfsf nflu dgf] ®~hg, v] ns'b tyf pBfgx¿ lgdf{0f ug{ ;lsg] .
!= afn tyf lszf] ®÷lszf] ®L ;+®If0f cfrf®;+lxtf lgdf{0f ug] {
@= afn ;+®If0f x6nfOg : yfkgf ug] {
#= afn ;+®If0f ;ldlt ® gu® afn Sna ;~hfnnfO{ ;jnLs®0f ug] { .
$= gu®kflnsfdf afn Ohnf; : yfkgf ug] {
%= gu®kflnsf : t®df afnaflnsf af} l4s k|lt: kwf{sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { .
^= k|To] s 6f] n–6f] ndf afn pBfg, v] ns'b kl®;®, k': tsfno : yfkgf ug] { .
&= lszf] ®÷lszf] ®L ;+®If0f sfo{qmd ;~rfgn ug] { .
46
*= v] ns'b != gu®kflnsf : t®df v] ns'b;DaGwL ljifonfO{ lgoldt ;~rfng ug{'kg] {
@= v] ns'baf®] df gu®kflnsfjf;L ;a} nfO{ hfgsf®L u®fpg r] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng u®] ® v] ns'bk|lt ;a} gful®ssf] cf: yf ® ljZjf; hufpg] sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{'kg] {
#= Jofj;flos v] ns'bnfO{ k|j4{g ug{ d'Vo v] nx¿df Jofj;flos k|lzIf0fsf] Joj: yf ug{'kg] { .
$= kflnsf: t®Lo sa8{ xn : yfkgf u®] ® Jofj;flos k|lzIf0fsf] Joj: yf ug'{kg] { .
%= j8f: t®Lo se8{ xnx¿ lgdf{0f u®L Jofj;flos k|lzIf0f ;~rfng ug{'kg] { .
!= gu®: t®Lo tyf j8f: t®Lo v] ns'b ;ldlt u7g ePsf] 5 .
@= w] ®} k|sf®sf v] n ljsf; ePsf]
#= n} lª\us ;dfj] lztf;lxtsf] v] ns'b ljsf;
$= v] ns'b ;fdu|Lsf] Joj: yf ul®Psf]
%= jflif{s v] ns'b sfo{qmd tflnsfcg';f® ePsf]
^= ef} lts k"jf{wf® : t®f] Gglt ePsf]
&= v] ns'bsf nflu k|z: t 7fpF ePsf]
*= ljleGg v] ns'bsf] Jofj;flos k|lzIf0f
(= ah] 6 ljlgof] hg
!)= : jf: Yosf nflu v] ns'b;DaGwL cleofgsf] yfngL
!= sa8{ xn, v] n d} bfg, ®fli6«o : t®sf] ®ª\uzfnf lgdf{0f ;lsg] ]
@= Jofj;flos v] nf8Lx¿ pTkfbg ug{ ;lsg]
#= ®fli6«o: t®sf] v] ns'b cfof] hgf ug{ ;lsg]
$= dlxnfsf] v] ns'bdf Ifdtf clej[l4 ug{ ;lsg]
%= v] ns'b Ps] 8] dL : yfkgf ug{ ;lsg] .
!= sa8{ xnx¿ lgdf{0f ug] {
@= ®ª\uzfnf lgdf{0f ug] {
#= Jofj;flos k|lzIf0fsf] Joj: yf ug] {
$= dlxnf tyf u[lx0fLx¿sf nflu lgoldt¿kdf v] ns'b k|lt: kwf{x¿ cfof] hgf ug] {
%= v] ns'b Ps] 8] dL : yfkgfsf nflu ;+efJotf cWoog u®L sfo{qmd cufl8 a9fpg] .
(= ;fdflhs ;'®Iff tyf ;+®If0f
!= gu®kflnsfsf] ;fdflhs ;'®Iff tyf ;+®If0f gLlt lgdf{0f u®] ® sfof{Gjog ug{'kg] { .
!= gu®kflnsf;Fu ;fdflhs ;'®Iff gLlt agfpg] clwsf® ;'®lIft x'g'
@= ;fdflhs ;'®Iff ljefu ;zQm x'g'
#= ;fdflhs ;'®Iff sfo{qmdx¿ ;~rfng eO{ g} ®xg'
$= k'g: yf{kgf s] Gb|x¿sf] Joj: yf x'g'
!= hf] lvddf k®] sf gful®ssf] ;'®Iffsf] k|Tofe"lt u®fpg ;Sg]
@= ;LdfGts[t ® hf] lvddf ®x] sf gful®ssf] cfTd;Ddfg ® cfwf®e"t cfjZostfx¿sf] kl®k"lt{ ug{]
#= ;fdflhs Gofodf cfwfl®t ;dfh lgdf{0ffy{ cfwf® lgdf{0f ug] { .
!= ;fdflhs ;'®Iff gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= k'g: yf{kgf s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
#= ;fdflhs ;'®Iff eQfsf] ;dtfd"ns ljt®0f
$= ;fdflhs ;'®Iff eQfnfO{ ;d;fdlos¿kdf b'?: t ug] {
!)= snf tyf ;+: s[lt
!= gu®kflnsfsf] snf tyf ;+: s[ltsf] ljsf; ug{ snf tyf ;+: s[lt gLlt jgfP® nfu' ug'{kg] {
@= snf tyf ;f+: s[lts ;+®If0f tyf k|j4{g ljefu : yfkgf ug{'kg] {
!= efiff, snf, ;flxTo ;ldlt ePsf]
@= lgb] {lzsf ePsf]
#= ah] 6 ljlgof] hg
$= efiff sIff ;~rfng
%= hftLo ;ª\u7g ® ;+: s[lt k|j4{g
!= gu®kflnsfleqsf efiff, ;flxTo tyf snfsf] ;+®If0f tyf k|j4{g ug] {
@= gu®kflnsfsf] ;fdflhs ljljwtfsf] k|j4{g x'g ;Sg]
#= ko{6g k|j4{g x'g ;Sg]
$= ef} lts k"jf{wf®sf] ®fd|f] ljsf; x'g ;Sg]
!= snf tyf ;+: s[lt ljefu : yfkgf
@= gu®kflnsfdf af] lng] ;a} efiffsf] zAbsf] z lgdf{0f ug] {
#= ;a} j8fdf ;+: s[lt ;d"xx¿sf] lgdf{0f
$= ;ª\u|xfno : yfkgf
47
!!= ckfª\utf ePsf JolQm
!= gu®kflnsfleqsf ckfª\utf ePsf hg;ª\Vofsf] tYofª\s lnP® clen] v ®fVg] ® ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] k|f] kmfOn agfO ®fVg'kg] { .
@= gu®kflnsfsf] ckfª\utf gLlt lgdf{0f u®] ® sfof{Gjog ug{'kg] {
#= ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu cfjZos cfwf®e"t ;fdu|Lx¿ ljt®0f ug{'kg] {
$= ckfª\utfsf] cfTd;Ddfg ® klxrfgsf nflu hgr] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{'kg] {
!= ckfª\utf ePsf JolQmsf] tYofª\s ;ª\sng ePsf]
@= ckfª\utfsf] kl®rokq ljt®0f ePsf]
#= ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] lzIffdf kx'Fr j[l4 ePsf]
!= ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] Ifdtf clej[l4 ug{]
@= ckfª\utf k'g: yf{kgf s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
#= ckfª\utf ePsf gful®ssf nflu lzIffdf kx'Fr j[l4 ug] {
$= ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu cfjZos kg] { cfwf®e"t cfjZostfx¿ kl®k"lt{ ug] {
%= ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;xeflutf ® d"nk|jfxLs®0f ug] {
^= ;xof] uLsf nflu tflnd Joj: yf ug] {
!= ckfª\utf ePsf JolQmsf] kl®rokq b'?: t ug] { .
@=ckfª\utf ePsf JolQmsf nflu ;®sf®sf gLlt tyf sfo{qmdx¿af®] ;a} nfO{ ;';"lrt ug] {
#= ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] ;xeflutf ;'lglZrt ug{ sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
$= ljBfno tyf ;fj{hlgs : ynx¿nfO{ ckfª\ud} qL tyf ;dfj] zL agfpg]
!@= Ho] i7 gful®s
!= Ho] i7 gful®sx¿sf] cg'ej ® l;sfOnfO{ 3®b] lv 6f] n tyf j8f ljsf;df ;b'kof] u ug{ cg'ej cfbfg–k|bfg tyf l;sfO x: tfGt®0f s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
@= lgoldt¿kdf Ho] i7 gful®s ;Dd] ng ug] {
!= Ho] i7 gful®sx¿sf] tYofª\s ;ª\sng ePsf]
@= j[4 eQf ;dodf g} ljt®0f eO®x] sf]
#= Ho] i7 gful®sx¿sf] gu®kflnsftkm{ ljZjf; a9] sf]
!= Ho] i7 gful®sn] cfh{g u®] sf cg'ej tyf l;knfO{ gu®kflnsfsf] ljsf;df ;b'kof] u ug{ ;lsg]
@= Ho] i7 gful®s ® o'jf k': tfaLr lg®Gt® ;+jfb ® cg'ej cfbfg–k|bfg ug{ ;lsg]
#= : yfgLo ljBfnox¿df ljleGg If] qaf6 cjsf; k|fKt JolQmx¿sf cg'ej cfbfg–k|bfg ug{ ;lsg]
!= Ho] i7 gful®s d~r : yfkgf ug{ ;lsg] .
@= gu®kflnsfsf] Oltxf; tyf ;fdflhs ljljwtf ® o;sf] dxTjaf®] o'jf k': tfnfO{ k|lzlIft ug] { .
#= ef} lts k"jf{wf® If] q
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgf
!= pmhf{
!= $* k|ltzt 3®df ljB'tLs®0f ug'{kg] {
@= j8f g+= !,@ df dd{t ;Def® u®L ljB't\ vktcg';f® 6«fG;kmd{®sf] Joj: yf ug'{kg] {
!= %@ k|ltzt 3®df ljB'tLs®0f
@= bfp®f, k] 6«f] lnod kbfy{ ;xh pknAwtf
#= tLg} txsf ;®sf®n] k|fyldstfdf ®fv] sf
$= ljB'tLs®0f of] hgf : jLs[t -^,&,*_
%= k|fb] lzs OGwg e08f®0f glhs ®x] sf]
!= ;a : 6] ;g : yfkgf ug{ ;lsg]
@= afFsL 3®df ljB'tLs®0f ug{ ;lsg]
#= ljw'tLs®0f of] hgfcg';f® sfd ug{ ;lsg]
!= afFsL 3®df ljB'tLs®0f ug] {
@= ljB't\ vktdf j[l4 x'g ;Sg]
#= j8f g+= ! ® @ df dd{t ;Def® u®L 6fG;kmd{® h8fg ug{ ;lsg]
$= tf®sf] Joj: yfkg ug{ ;lsg]
%= ljh'nL r'xfj6 ®f] Sg ;lsg]
48
@= hnljB't\ != ®fgL 5fFuf, ;ª\vf vf] nf ;e] { u®] ® lj: t[t k|ltj] bg tof® ug'{kg] {
@= jfr] Ë kQgfnL vf] nfdf ljB't\ pTkfbgnfO{ lg®Gt®tf lbg'kg] {
!= sf] n'ª em®gf, ®fSr] vf] nf, ®fgL 5fFuf, ;ª\vf vf] nf, jfr] Ë kQgfnL vf] nf h: tf kfgLsf ;|f] t x'g'
@= ®fSr] vf] nfdf ljB't\ pTkfbg ;'? ePsf]
!= dd{t ;Def® u®L cfof] hgf ;'rf? x'g ;Sg]
@= ljB't\ pTkfbgnfO{ lg®Gt®tf lbg ;lsg]
!= ljB't\ kl®of] hgf dd{t u®L ljB't\ pTkfbg ug] {
@= kfgLsf] ;|f] t tyf d'xfg ;+®If0f ug] {
#= j} slNks tyf cGo pmhf{
!= cfw'lgs pmhf{ k|of] u u®L bfp®fsf] vkt 36fpg'kg] {
: yfgLo hgtfnfO{ k|fljlws 1fg lbP® j} slNks pmhf{ k|of] u ug{ ;Ifd agfpg'kg] {
!= k|z: t dfqfdf kz' kfng Joj;fo ePsfn] afof] Uof;sf nflu cfjZos kg] { kbfy{ ;xh pknAwtf
@= lg®Gt® xfjf k|jfx eO®xg] x'gfn] ljh'nL pTkfbg ug{ ;lsg]
!= uf] a® Uof; tyf ;f} o{ pmhf{ k|of] u ug{ ;lsg]
@= jfo' pmhf{ pTkfbg k®LIf0f u®] ® ;kmn ePdf lj: tf® ug{ ;lsg]
!= uf] j® Uof;df cg'bfg lbP® uf] j® Uof; : yfkgfsf nflu k|f] T;fxg ug{'kg] {
@= ;f} o{ pmhf{ tyf jfo' pmhf{sf] k®LIf0f ug] {
$= oftfoft != lghL If] qnfO{ u|fdL0f If] qdf nufgL u®fP® u'0f: t®Lo ;] jf pknAw u®fpg] jftfj®0f lgdf{0f ug{'kg] {
@= oftfoftsf] lgoldt cg'udg u®L ef8f tyf u'0f: t® ;'lglZrt ug'{kg] {
#= a; kfs{, a; la;f} gL ® k|tLIffnox¿nfO{ Jojl: yt ug'{kg] {
$= cf®If0fcg';f®sf] ;'ljwf ;'lglZrt ug'{kg] {
!= a;, 6] Dkf] ldgL a;, xfo; ;~rfngdf ®x] sf
@= # j6f k] 6«f] n kDk
#= a;, 6] Dkf] ldgL a;, xfo; ;~rfng
!= lghL If] q;Fu ;xsfo{ u®] ® u|fdL0f tx;Dd oftfoft ;~rfng ug] {
@= plrt ef8f tyf u'0f: t® ;'lglZrt ug] {
#= a; kfs{ tyf k|ltIffnonfO{ Jojl: yt ug] {
!= ;a} 6f] nnfO{ oftfoft ;~hfnn] hf] 8\g]
@= u'0f: t®Lo ;] jf ® plrt ef8f b® ;'lglZrt ug{ cg'udg tyf d"Nofª\sg ug] {
#= a; kfs{ tyf ofq' k|tLIffnox¿nfO{ Jojl: yt ug] {
^= ;8s != ;8ssf] : t®f] Gglt tyf ;dodf dd{t ug'{kg] {
@= 9n lgsf; gePsf] vf] nf, vf] N;f, gfnfnfO{ Joj: yfkg ug'{kg] {
#= ;8s gfnL lgdf{0f ug{'kg] {
$= ;8s lgdf{0fdf h} ljs k|ljlw k|of] u ug'{kg] {
%= e"–pkof] u gLltcg';f® ;8s lgdf{0f ug'{kg] {
!= #% ls= ld= dbg e08f®L ®fhdfu{ ePsf]
@= k|To] s j8fdf tLj| ;8s 6«ofs lj: tf® eO®x] sf]
#= j8fx¿df l®ª®f] 8sf] cjwf®0ff NofOPsf]
$= 6f] n–6f] ndf ;8s lj: tf®sf] cjwf®0ff
%= s] xL ;8s u|fe] n tyf sRrL ;8s lj: tf®
!= ;a} 6f] n ;8s ;~hfnaf6 hf] l8g ;Sg]
@= ®f] huf® l;h{gf x'g ;Sg]
#= ;8s ;~hfn lj: tf®kZrft cfly{s ultljlwx¿ ultzLn x'g ;Sg]
!= ;8s lkr ug] {
@= ;a} 6f] nnfO{ : t®Lo ;8s ;~hfnn] hf] 8\g]
#= ;8ssf] b'j} lsgf®fdf gfnL agfpg]
$= ;8ssf] b'j} lsgf®fdf j[If®f] k0f ug] {
%= e"Ifou|: t If] qdf h} ljs afFw lgdf{0f ug] {
^= ;8s u|fe] n ug] {
&= s] ansf®, ®Hh'dfu{ tyf cGo oftfoft
!= kflnsfjf;L ® gu®kflnsfsf] ;+o'Qm nufgLdf s] ansf® agfpg'kg] {
a®fx If] qb] lv d} gfd} gL;Dd k|f®lDes ;a] { ePsf]
!= ko{6g k|j4{g tyf ®f] huf® l;h{gf != kflnsf ® gu®jf;Lsf] ;+o'Qm nufgLdf s] ansf® lgdf{0f ug] {
Jojl: yt : yfgdf ofq' cf] ®fNg] ® r9fpg] ug{ g;lsPsf]
sf] zLdf hn oftfoftsf ;fwg ;~rfng ko{6g k|j4{g tyf ®f] huf® l;h{gf
49
*= oftfoft Joj: yfkg
!= 6«flkms lgodaf®] ;a} kflnsfjf;LnfO{ hfgsf®L x'g'kg] { .
@= ;8s ;'®Iff;DaGwL ;a} nfO{ hfgsf®L x'g'kg] {
#= ;8s alQsf] Joj: yf x'g'kg] {
$= ;+j] bgzLn 7fpFx¿df l;=l;= Sofd] ®f h8fg ug'{kg] {
!= ;8sdf oftfoft ;ª\s] tx¿ ®x] sf
@= sf] ;L k'n, ®fdk'® ahf®, nfnahf® ® cfDaf;Ldf 6«flkms r] s kf] : 6
!= ;8s cg'zf;g;DaGwL sfo{qmdx¿ ;~rfng u®] ® b'3{6gf Go"gLs®0f ug] {
@= ;8s alQsf] Joj: yf u®L ;'®Iff ug{ ;lsg]
#= ;8s ;'®Iffdf clej[l4
!= ;8s ;'®Iff sfo{qmd ;~rfng ug] {
@= ;8s alQsf] Joj: yf ug] {
#= ;+j] bgzLn klxrfg u®L l;=l;= Sofd] ®f h8fg
$= ljBfnox¿df 6flk|ms lzIff
(= ;~rf® tyf ;"rgf k|ljlw k"jf{wf®
!= jfOkmfO tyf df] afOn 6fj®sf] Ifdtf a9fpg'kg] {
@= ;a} n] k|of] u ug{ ;Sg] ;j{;'ne ;"rgf k|ljlw ljsf; ug'{kg] {
!= Pgl6;L, Pg;] nsf] * j6f 6fj® lgdf{0f eO;s] sf]
@= ®fdk'® ahf® ® & g+= j8f sfof{noafx] s ;a} j8f sfof{nodf jfOkmfO
#= a: tLx¿ qmdzM zx®Ls®0ftkm{ pGd'v
!= Joj;fo tyf sf®f] af®df ;"rgf tyf k|ljlwsf] k|of] u x'g ;Sg]
@= gu®kflnsfsf sfo{qmdx¿ cgnfOg ug{ ;lsg]
#= cgnfOg ;] jf lj: tf® ug{ ;lsg]
!= gu®kflnsfsf lglZrt sfo{x¿ cgnfOg k|0ffnLaf6 ug{ ;lsg]
@= ;fj{hlgs ;'®Iff, cg'udg, d"Nofª\sg, ;"rgf ;Dk|] if0f h: tf ljifodf cgnfOg k|ljlw k|of] u ug] { .
#= cfly{s sf®f] af®nfO{ a} lª\sª tyf ljB'tLo k|0ffnLdfkm{t ug] {
!)= k|fb] lzs tyf : yfgLo k"jf{wf®
: yfgLo ® k|fb] lzs of] hgfsf] ;dGjo ®fd|f] x'g'kg] {
!= ;f] daf®] dfo'ª6f® ef] hk'® ;8sdf nufgL != 7"nf kl®of] hgfdf k|b] z tyf ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;xsfo{sf] ;Defjgf
!= ;ª\3Lo tyf k|fb] lzs ;®sf®;Fu ;xsfo{ ug] { kl®of] hgfx¿sf] ;"rL tof® ug] {
!!= lj1fg tyf k|ljlw
!= k|fljlws lzIffno : yfkgf x'g'kg] {
@= o'jfx¿df k|fljlws 1fg tyf l;k x'g'kg] {
#= lj1fg tyf k|ljlwdf pRr lzIffsf] Joj: yf x'g'kg] {
!= ljBfnodf sDKo'6® lzIffsf] ;'?jft
@= lj1fg k|of] uzfnf ®x] sf]
!= k|fljlws lzIffsf] lj: tf®
@= k|fljlws 1fg tyf tflnd s] Gb|sf] : yfkgf
#= lj1fg tyf k|ljlw ljifodf pRr lzIffnox¿sf] : yfkgf
!= kf] ln6] lSgsn O{lG: 6Ro'6 : yfkgf
@= l;k ljsf; s] Gb| : yfkgf
#= lj1fg tyf k|ljlw ljifodf pRr lzIffno : yfkgf
!@= zx®L ljsf; != ahf® If] qdf ;a} } lt® 9n lj: tf® ug'{kg] {
@= lg0f{ox¿ sfof{Gjog ul®g'kg] {
!= ®fdk'® ;f] daf®] nfnahf® k'®Gbx sf] ;L k'n ® cfDaf;Ldf ;fdfGo 9n Joj: yfkg
@= PsLs[t zx®L ljsf; of] hgf tof® ePsf]
#= 8lDkª ;fO6 tf] ] lsPsf]
$= lgoldt¿kdf kmf] xf] ® ;ª\sng
!= kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkg ug{ lghL If] qnfO{ k|f] T;fxg ug{ ;lsg]
@= gu®kflnsfsf] df} lnstf emlNsg] u®L 3® tyf ;+®rgfx¿ lgdf{0f ug{ ;lsg]
#= gu®jf;L ® gu®kflnsfsf] ;+o'Qm nufgLdf kmf] xf] ® k|zf] wg sDkgL : yfkgf ug{ ;lsg]
!= kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkg sDkgL : yfkgf tyf ;~rfng
@= gu®kflnsfsf] df} lnstf emlNsg] u®L 3® tyf ef} lts ;+®rgfx¿sf] gS;f l8hfOg ug] {
#= gu®kflnsfsf] ;f} Gbo{ ® df} lnstf k|j4{g ug] {
50
!$= cfjf; tyf a: tL ljsf;
!= ;a} ;fj{hlgs tyf Jofkfl®s k|of] hgsf ejgx¿ ckfËd} qL÷k|of] ustf{d} qL agfpg'kg] {
!= gu®kflnsf ejg lgdf{0fsf nflu k|lqmof ;'?
@= j8f sfof{no ejgx¿ lgdf{0ffwLg
#= : jf: y ejg lgdf{0f sfo{ ;'?
$= ®] 8qm; ejg lgdf{0f eO;s] sf]
%= ;k{b+z ejg lgdf{0f
^= hghflt ejg, blnt ejg lgdf{0ffwLg ®x] sf]
&= sa8{ xn lgdf{0f sfo{ ;'?
*= O= k|= sf= ejg ®x] sf]
(= hUuf pknAwtf
!= Jojl: yt ® u'0f: t®Lo ;] jf k|bfg
@= ;] jfx¿df Ps¿ktf tyf ljZjf;gLotf
#= ;] jfu|fxLx¿n] cf®fd ug] { Joj: yf
$= ;'zf;gsf] ;'lglZrttf
!= gful®s a8fkqsf] Joj: yf u®L k|lqmofcg';f®sf] ;] jf
$= cGt®;DalGwt ljifox¿
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgf
!= tYofª\s k|0ffnL
!= lgoldt tYofÍ cBfjlBs ug{'kg] {
@= ;] jfk|bfos ;ª\3÷;+: yf tyf sfof{nox¿df Jojl: yt tYofÍ ®fVg] k|0ffnL ljsf; ug'{kg] {
#= ljB'tLo k|0ffnLåf®f clen] v ®fVg] Joj: yf ug'{kg] {
!= gu®kflnsfsf] k|f] kmfOn tof® ePsf]
@= gu®kflnsfsf ;"rgf tyf hfgsf®L j] a;fO6, df] afOn PK; tyf km] ;a's k] hdfkm{t u®fpg] ul®Psf]
#= ;"rgf clwsf®Lsf] Joj: yf gu®kflnsfn] u®] sf]
!= gu®sf] lgoldt tYofÍ cBfjlwssf nflu tYofÍ ;ª\sng ug] { df] afOn PK;sf] ljsf; x'g'
@= tYofÍ ;ª\sng ® Joj: yfkg If] qdf ;xof] u ug{ ;fem] bf® lgsfox¿ gkf;Fu ;fem] bf®Ldf sfd ug{ OR5's x'g'
!= tYofª\s zfvf : yfkgf ug] {
@= j8fx¿df tYofª\s lgoldt ;ª\sng ug] { ;+oGq lgdf{0f ug] {
@= ul®aL lgjf®0f != ul®aL dfkg u®L clen] v ®fv] ® ul®aL kl®rokq ljt®0f ug'{kg] {
!= ul®ax¿sf] tYofÍ ;ª\sng x'g'
@= : yfgLo¿kdf ul®ax¿sf] klxrfg u®L lghx¿nfO{ cfTdlge{® tyf Ifdtf clej[l4 ug] { tflnd cflbsf] Joj: yfkg x'g'
#= ul®a kl®jf® ® ;d"xdf aLp k'FhLsf] Joj: yfkg ul®Psf]
!= cfly{s ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ ;lsg]
@= cfocfh{gsf ;a} ;Defjgf klxrfg u®L pko'Qm ljsNk 5gf] 6 u®L ;f] xLd'tfljs ;xhLs®0f ug{ ;lsg]
!= cfly{s ljsf; sfo{qmd ;xhLs®0fsf] dfkb08 agfO nfu' ug] {
@= ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf gful®snfO{ cfly{s ljsf;sf nflu cg'bfg pknAw u®fpg]
51
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgf
#= >d tyf ®f] huf®L
!= tflnd k|fKt JolQmx¿nfO{ pBdzLn ljsf;sf nflu pTk|] l®t ug'{kg] {
@= j} b] lzs ®f] huf®Laf6 kms] {sfx¿sf] tYofÍ kQf nufP® pgLx¿sf] l;k tyf bIftfnfO{ pkof] u ug'{kg] {
#= a] ®f] huf® o'jf÷o'jtLsf] tYofÍ ;ª\sng Jojl: yt ug{'kg] {
$= s[lif ® kz'kfng If] qnfO{ Joj;fosf ¿kdf cufl8 a9fpg] tkm{ clek|] l®t x'g g;Sg'
!= hLljsf] kfhg{sf tflndx¿ ;~rfng ePsf]
@= j} b] lzs ®f] huf®Laf6 kms] {sfx¿sf nflu : j®f] huf®sf sfo{qmddf ;xof] u
#= a] ®f] huf®sf] tYofÍ clGtd r®0fdf k'u] sf]
$= s[lif ® kz'kfngsf] If] qnfO{ Jofj;flos agfpg pks®0f, aLpljhg tyf cg'bfg ;xof] u ul®Psf]
!= pTkflbt j: t'x¿nfO{ ahf®;Ddsf] kx'Fr lj: tf® x'g]
@= : yfgLo: t®d} ®f] huf®Lsf cj;® klxrfg eO®x] sf]
#= ®f] huf® k|a4{g zfvfdfkm{t a] ®f] huf® klxrfg u®L ®f] huf® agfpg d2t k'Ug]
!= o'jf pBdL sfo{qmd ;~rfng x'g ;Sg]
@= >dsf] ;Ddfg;lxt k] zf tyf Joj;fox¿sf] k|j4{g
$= dfgj ;+;fwg ljsf; != l;ko'Qm ® bIf hgzlQm ljsf;
ug'{kg] { kof{Kt o'jf hgzlQm kl/rfng ePsf dfgj ;+;fwgsf] clwstd pkof] u ug{
;lsg] != k|fljlws tyf l;k lsjf; sfo{qmdx¿ ;~rfng
%= cg';Gwfg tyf ljsf;
o;nfO{ dxTjk"0f{ If] qsf ¿kdf : jLsf® u®L Wofg lbg'kg] {
;f+: s[lts, P] ltxfl;s, k'®ftflTjs ;Defljt If] qsf] vf] h tyf cg';Gwfg u®L tYofÍ ;ª\sng tyf Joj: yfkg
cg';Gwfgsf] dfWodaf6 ljsf;sf ®0fgLltx¿ lgdf{0f ug'{kg] {
!= cg';Gwfg tyf ljsf; zfvf : yfkgf ug] {
^= pBdzLntf ljsf;
!= ;+efljt pBd ljsf;sf If] qx¿ klxrfg u®L pBd ljsf;sf nflu gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug'{kg] {
!= sRrf kbfy{sf] pknAwtf
@= hgzlQmsf] kof{Kttf
#= pBd ljsf; ®0fgLlt of] hgf th'{df ePsf]
$= pBd ljsf;sf] If] qdf ah] 6 Joj: yfkg
!= n3' tyf 3®] n' pBd ljsf; ug{ ;lsg]
@= : yfgLo : t®df ®f] huf®L l;h{gf ug{ ;lsg]
#= lgof{t k|j4{g ug{ ;lsg]
!= kflnsf ® gful®ssf] ;xsfo{df klAns sDkgL : yfkgf u®L ljleGg pBd : yfkgf ug] {
&= ;dfgtf != dlxnfdf ;DklQdflysf] ;dfg kx'Fr : yflkt ug'{ tyf ;a} If] qdf dlxnf ;dfgtfsf] k|Tofe"lt ug'{kg] {
!= ;fdflhs ;dfj] zLs®0f tyf n} lª\us lx+;f;DaGwL sfo{qmd ® ah] 6sf] pknAwtf
@= ;fj{hlgs sfo{df ;a} If] qsf] ;xeflutf pNn] Vo j[l4 x'Fb} hfg'
!= dlxnfx¿sf] cfTd;Ddfg tyf lg0f{o Ifdtf j[l4 ug{ ;lsg]
@= ljleGg hfthflt, ju{, lnËaLrsf] lje] b Go"gLs®0f ug{ ;lsg]
!= gu®kflnsfsf] n} lª\us d"nk|jfxLs®0f;DaGwL gLlt agfP® nfu' ug] {
*= ;dfj] zLs®0f != ;dfj] zLs®0f gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= ljsf; lgdf{0fsf ;j} sfo{df ;a} sf] ;xeflutf ;'lglZrt ug{'kg] {
!= nlIft ju{x¿ klxrfg ePsf]
@= nlIft ju{sf nflu ah] 6 Joj: yfkg ePsf]
#= ;a} sf] ;xeflutf j[l4 ePsf]
!= ;a} sf] ;xeflutf ;'lglZrt ug{ ;lsg] !=ljsf;sf ;a} sfo{df ;a} hft ® hfltsf] ;xeflutf ;'lglZrtf x'g] u®L dfkb08 lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
52
pkIf] q l;sfO ;jn kIf cj;® ;Defjgf
(= ljkb\ Joj: yfkg
!= bdsn Joj: yfkg ug'{kg] { .
@= ljkb\ Joj: yfkg k"j{tof®L ;fdu|Lx¿ hu] 8f ug'{kg] {
#= gbL lgoGq0fsf nflu bL3{sfnLg of] hgfx¿ lgdf{0f ug{'kg] {
$= ljkb\ Joj: yfkg If] qdf ah] 6 ljlgof] hg ug] {
%= dfgjLo sf®0fn] x'g] ljkb\nfO{ sd ug] {vfnsf hgr] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng x'g g;Sg'
^= sf] ;L 6Kk' jGohGt' cf®Ifsf] plrt Joj: yfkg gx'Fbf hª\unL hgfj®x¿ lgoGq0f ug{ g;Sg'
!= ljkb\ k"j{tof®L k|ltsfof{Tds of] hgf th'{df ePsf]
@= gu® tyf j8f: t®Lo ljkb\ Joj: yfkg ;ldlt u7g ePsf]
#= ljkb\ k|ltsfo{ ;fdu|L Joj: yfkg, cfuf] lgefpg] , nfOkm Hofs] 6nufot ;fdu|L
$= ;'®lIft cfjf; u[x lgdf{0f -a] nsf g=kf= ! ® @_ df
!= gbL, vf] nfx¿sf] kfgLaf6 l;FrfOsf] Joj: yfkg ug{ ;lsg]
@= klxrfg ePsf hf] lvd If] qx¿df ljkb\ Go"gLs®0fsf nflu sfo{ ug{ ;lsg]
!= ljkb\ Joj: yfkg ;ldltnfO{ ;jnLs®0f ug] {
@= hf] lvdo'Qm If] qx¿ klxrfg u®L sfo{qmdx¿ th'{df ug] {
!)= jftfj®0f != jftfj®0f gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= NofG8lkmn ;fO6 lgdf{0f x'g g;Sg'
#= ejg, ;8snufot ;+®rgf lgdf{0f ubf{ ?v, la?jf ®f] k0f tyf j[If®f] k0f sfo{nfO{ k|efjsf®L agfpg'
#= g;{®L lgdf{0f u®L la?jf pTkfbg ug'{
!= kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkgsf nflu NofG8lkmn ;fO6 klxrfg ePsf]
@= NofG8lkmn ;fO6 lgdf{0fsf nflu ah] 6 Joj: yfkg ePsf]
#= jftfj®0fd} qL ejg tyf cGo ;+®rgf lgdf{0f of] hgf tof® ePsf]
$= jg ePsf]
!= jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf ljsf;sf ultljlw ;~rfng ug{ ;lsg]
@= hg;xeflutfdf
!= gu®kflnsfnfO{ b] zs} xl®ofnL gd'gf gu®kflnsfsf ¿kdf ljsf; ug{ ;lsg]
@= xfO6] s g;{®L : yfkgf u®L la?jf pTkfbg ug{ ;lsg]
!!= hnjfo' kl®jt{g
!= cltj[li6, cgfj[li6, v08j[li6 ePsfn] o;af6 aRgsf nflu hgr] tgfd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
@= kfgLsf d'xfgx¿sf] ;+®If0f ug{'kg] {
#= df6f] sf] cfb|{tf Joj: yfkg ug{ xl®ofnL Joj: yfkg ug{'kg] {
!= hnjfo' kl®jt{gn] x'g ;Sg] hf] lvdsf af®] df r] tgfsf] : t® j[l4 ePsf]
@= Jofj;flos÷;fdflhs pQ®bfloTjsf] efjgf ljsf; ePsf]
!= cGt®f{li6«o hnjfo' kl®jt{gnfO{ k|fyldstfdf ®fv] sfn] ;|f] t j[l4 ePsf]
!@= ;fd'bflos ;fem] bf®L ® u} ®;®sf®L ;+: yfx¿
!= ;dGjo cefjdf cfof] hgf tyf sfo{qmddf bf] xf] ®f] kgf x'g ;Sg]
!= ljsf; lgdf{0fsf sfddf ;em] bf®L sfod x'g]
@= ljsf;df xft] dfnf] ub} { cufl8 a9\g ;lsg]
!= nufgL clej[l4 x'g]
53
%= of] hgf th'{df, sfof{Gjog ® cg'udg tyf d"Nofª\sg
pkIf] q sdhf] ®L ;jn kIf cj;® ;Defjgf
!= of] hgf th'{df
!= gu®kflnsfsf] of] hgf th'{df lgb] {lzsf tof® u®L nfu' ug] {
@= nfut cg'dfg u®L of] hgf th'{df ug'{kg] {
!= of] hgf k4ltsf] ljsf; ePsf]
@= hg;xeflutfdf of] hgf lgdf{0f ug] { k4ltsf] ljsf;
#= gu®sf] kfZj{lrq tof® ePsf]
!=;xeflutfd"ns k|lqmof cjnDag u®] ® of] hgf th'{df ug] {
@= tYofª\sdf cfwfl®t of] hgf lgdf{0f ug] {
!= ;xeflutfd"ns k|lqmofaf6 cfjlws of] hgf lgdf{0f ug] {
@= cfof] hgf a} ª\s
cfof] hgfdf a} ª\sdf ®flvPsf of] hgfx¿sf] k|fyldsLs®0f ul®g'kg] {
!= of] hgfx¿ klxrfg ul®Psf] != s'g jif{ s'g of] hgf ug] { eGg] s'®fsf] ;'lglZrt ePsf] x'g]
#= ;+: yfut tyf sfof{Gjog Joj: yf
!= : jLs[t b®jGbLcg';f® sd{rf®Lsf] kbk"lt{ ePsf] x'g'kg] {
@= gu®kflnsfsf sfo{qmdx¿sf] lgoldt cg'udg tyf d"Nofª\sg x'g'kg] {
#= k|fljlws hgzlQmsf] pknAwtf x'g'k5{
$= ef} lts k"jf{wf®sf] Joj: yf x'g'k5{
!= sd{rf®L ® hgk|ltlglwx¿sf] ;lqmo ;xeflutf
@= ;xeflutfd"ns cg'udg tyf d"Nofª\sg k4lt
#= sfof{no ejg lgdf{0fsf nflu kof{Kt hldg pknAwtf
!=gu®kflnsfdf cfjZos kg] { hgzlQmsf] b®jGbL : jLs[t ePsf]
$= txut ;DaGw tyf cGt®;®sf® ;dGjo
k|b] z ty ;ª\3;Fu ;dGjo tyf ;xsfo{ x'g'kg] {
!= sd{rf®Lx¿ pknAw ePsf]
@= ;;t{ tyf lg;t{ ah] 6 ljlgof] hg
#=cfof] hgfx¿df ;xsfo{
!= ;'dw'® ;DaGw : yflkt x'g ;Sg]
@= ®fli6«o dxTjsf cfof] hgfdf ;xsfo{ x'g ;Sg]
!= lbuf] tyf b|'t ljsf;df ;xsfo{ x'g ;Sg]
%= hf] lvd Joj: yfkg
!= cfunfuL lgoGq0fsf nflu bdsnsf] Joj: yfkg ug{'kg] {
@= hf] lvdo'Qm If] qx¿ klxrfg u®L sfo{qmd th'{df ug'{kg] {
!= hf] lvd tyf ljkb\ Joj: yfkg ;ldlt u7g ul®Psf]
@= ljkb\ hf] lvd Go"gLs®0f;DaGwL sfo{ljlw tof® ul®Psf]
#= hf] lvd Go"gLs®0fsf nflu ljleGg ;fdu|L tyf pks®0fx¿sf] pknAwtf ePsf]
!= hf] lvd Joj: yfkgsf nflu Ifdtf clej[l4sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
@= hf] lvdo'Qm If] qx¿ ;+®If0f ug{kg] {
&= cg'udg tyf d"Nofª\sg
!= cg'udg tyf d"Nofª\sg gLlt tyf sfo{qmdx¿ agfP® nfu' ug{'kg] {
@= t] ;|f] kIfaf6 cg'udg ug] { k|lqmof yfngL ug'{kg] {
#= cg'udg tyf d"Nofª\sg k|ltj] bg ;fj{hlgs ug'{kg] {
!= j8f tyf gu®: t®Lo of] hgf tyf cg'udg ;ldlt th'{df ePsf]
@= of] hgf cg'udg tyf d"Nofª\sg lgb] {lzsf tof® ePsf]
!= kl®of] hgfcg';f® cg'udg tyf d"Nofª\sg ;"rsfª\sx¿ ljsf; ug{ ;lsg]
54
#=#=! a] nsf gu®kflnsf ljsf;sf dfu{lgb] {zs l;4fGtx¿ ;a} gful®ssf] cfwf®e"t cfjZostfx¿ kl®k"lt{, cfTd;Ddfgsf] ®Iff, : jtGqtf tyf g] kfnsf] ;+ljwfg @)&@ n] Joj: yf u®] sf ;a} df} lns xssf] ;'lglZrt ub} { jftfj®0fLo ;Gt'ng, ;fdflhs ;dfj] zL tyf lbuf] ljsf; nIox¿ k|flKtsf nflu lgDglnlvt dfu{lgb] {zs l;4fGtx¿ cjnDag ul®Psf] 5 –
!= cfly{s ljsf;, ;d[l4 Pjd\ u'0f: t®Lo hLjgofkg
@= lbuf] s[lif k|j4{g u®L pTkfbg ® pTkfbsTj j[l4
#= gful®ssf] l;k tyf bIftfdf clej[l4 u®L 1fgdf cfwfl®t cy{tGqsf] ljsf;
$= j} 1flgs e"–pkof] u, rSnfaGbL tyf e"ld ;+®If0f
%= u'0f: t®Lo ;] jf, ;dfj] zL ljsf;, ;';"lrt ;dfh tyf ;'zf;g
^= k|fs[lts ;|f] t tyf h} ljs ljljwtfsf] ;+®If0f tyf ljkb\ Joj: yfkg
&= df} lns snf, wd{, ;+: s[ltsf] ;+®If0f, ;Dj4{g ® k|j4{g
*= ;"rgf, lj1fg tyf k|ljlw ljsf; ® ;b'kof] u
(= k®Dk®fut 1fg tyf af} l4s ;DklQsf] ;+®If0f
!)= ®fli6«o : t®df : jLsf® ul®Psf cGt®f{li6«o ;lGw, dxf;lGw Pj+ ;Demf} tfsf] k"0f{ kfngf
!!= ljsf;df dfgj clwsf®d'vL cjwf®0ff cjnDag
!@= ljsf; ;fem] bf®x¿sf] PsLs[t k|of;
!#= ;+ljwfg k|bQ clwsf®x¿ k|of] u u®L ;dofg's"n gLltut Joj: yfx¿sf] th'{df
#=#=@ a] nsf gu®kflnsfsf] b"®b[li6;Gt'lnt ljsf;, ;Ddflgt hLjg ® ;dfj] zL k"jf{wf®
;dfhjfb pGd'v a] nsf gu®
#=#=# a] nsf gu®kflnsfsf] nIolj=;= @)*! ;Dd ;d[4 a] nsfdf ;'vL Pj+ ;Gt'i6 a] nsfjf;L
#=#=$ a] nsf gu®kflnsfsf] p2] Zo• ;bfrf®k|j4{g,;'zf;gtyf;fdflhsGofosf]k|Tofe"ltug]{
• ;dfj]zLljsf;sf]k|j4{g;lxtdf}lns,;fdflhs,;f+:s[ltsd"No®dfGotfdf cfwfl®t ;dfh lgdf{0f ug] {
• lbuf]ljsf;nIocg'¿k®fi6«n]lgwf{®0fu®]sfnIox¿k|fKtug]{
• jftfj®0fd}qL;dfj]zLef}ltsk"jf{wf®x¿sf]ljsf;ug]{
• cfwf®e"tlzIff®:jf:Yodf;a}sf]kx'Fr;'lglZrtug]{
• s[lifpTkfsbTjj[l4tyfpBdljsf;u®LpRrcfly{sj[l4b®k|fKtug]{
• cWoog÷cg';Gwfgtyfk|ljlwljsf;tyflj:tf®ug]{
• dfgjclwsf®;+®If0f,b08xLgtfsf]cGTo;lxtsf];fdflhs;'®IffnfO{;'lglZrt ug] {
• k|fs[ltstyfh}ljsjftfj®0fsf];+®If0f,;Dj4{g®;b'kof]uub}{ko{6gljsf;® k|j4{g ug] {
• n}lª\ustfdfcfwfl®tlx+;fe]befjcGToug]{
#=#=% ljsf; k|fyldstfsf If] qx¿gu®kflnsfsf] ] ;du| ljsf;sf nflu gu®kflnsfsf ;a} If] qsf] ljsf;nfO{ ;Daf] wg ug'{k5{ . o;®L ljsf;sf lqmofsnfk ;~rfng ubf{ ljsf;sf nflu ul®g] If] q tyf lqmofsnfksf] ;xL k|fyldstfn] ;dodf g} ck] lIft kl®0ffd NofpF5 . ljsf;sf ;xL k|fyldstfn] nufgLsf] ;xL k|ltkmn k|fKt u®fpF5 . a] nsf gu®kflnsfsf] ;Gbe{df gu®kflnsfdf ;'zf;gsf] k|Tofe"ltdfkm{t bIf hgzlQmsf] ljsf; u®L o; cfjlws
55
of] hgfn] lglb{i6 u®] sf] b"®b[li6n] lbzflgb] {z u®] sf] dfu{df ljsf;sf lqmofsnfk sfof{Gjog u®L lglb{i6 nIo k|fKt ul®g] 5 . o;sf nflu hg;xeflutfdf cfwfl®t lbuf] ® b|'t ljsf;sf nflu lgDgfg';f®sf] !) k|fyldstfdf cfwfl®t gLlt tyf sfo{qmdx¿ th'{df ® sfof{Gjog ub} { nlug] 5 –
!= s[lifsf] cfw'lgsLs®0f tyf Joj;foLs®0f
@= u'0f: t®Lo tyf k|fljlws lzIff, bIf hgzlQm
#= : jf: Yo tyf ;®;kmfO
$= ul®aL lgjf®0f, kf] if0f tyf vfB ;'®Iff
%= e"–pkof] u tyf e"ld Joj: yfkg
^= ef} lts k"jf{wf® ljsf;
&= ;dfj] zL ljsf;
*= pBd ljsf; tyf ko{6g k|j4{g
(= hnjfo' kl®jt{g tyf jftfj®0fLo ;Gt'ng
!)= cfGtl®s ®fh: j j[l4 tyf ljQLo ;'zf;g
#=#=^ a] nsf gu®kflnsfsf] ;Gbe{df lbuf] ljsf; nIox¿sf] : yfgLos®0f, kl®0ffdfTds nIo ® ;"rsx¿ o; cfjlws of] hgfn] lbuf] ljsf; nIo @)#) nfO{ a] nsf gu®kflnsfsf] ;Gbe{Dff : yfgLos®0f u®L gu®kflnsfsf] ljsf; sfo{qmdx¿df cfTd;fy ub}{ o;sf ;"rsfª\sx¿nfO{ cfwf® dfg] ® : yfgLo txsf] of] hgfdf cfGtl®sLs®0f u®] sf] 5 . o; k|lqmofn] lbuf] ljsf; nIox¿n] lg{lbi6 u®] adf] lhd ®fli6«o nIo tyf cGt®f{li6«o k|lta4tf xfl;n ug{ ;xof] uL e"ldsf v] Ng] 5 .
®fli6«o nIo a] nsf gu®kflnsfsf] kl®0ffdfTds nIo cfwf® jif{ @)&^
a] nsf gu®kflnsfsf] ;"rs @)*! -;g\ @)@#_
nIo !=!M ;g\ @)#) ;Dddf k|ltlbg !=@% 8n®eGbf sd cfDbfgLdf hLjg lgjf{x ul®®x] sf ul®aLsf] cGTo ug] {
!= b} lgs !=@% 8n® eGbf sd cfDbfgL ePsf] hg;ª\Vof Go"gLs®0f ug] { @^=@ ) df emfg] {
!=!=@ k|ltJolQm cfDbfgL ®fli6«o: t®df k|ltJolQm cfo cd] l®sL 8n®df @^$ @&))
nIo !=# M ®fli6«o¿kdf pkoQm ;fdflhs ;'®Iff k|0ffnL ® Go"gtd cfwf®nufotsf pkfo ;a} sf nflu sfof{Gjog ug] { ® ;g\ @)#) ;Dddf ul®a ® ;ª\s6u|: t Pjd\ sdhf] ® cj: yfdf ®x] sf JolQmx¿nfO{ pNn] Vo¿kdf ;dfj] z ug] {
!= hftLo lje] bsf cf} krfl®s tyf cgf} krfl®s d'2f xfn lje] b 5 ) df emfg] {
@= ;fdflhs ;'®Iff gLlt tof® u®L ;a} j8fdf nfu' ug] { xfn 5} g sfof{Gjog ePsf] x'g]
#= … ;dfg sfd M ;dfg HofnfÚ gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] { xfn 5} g sfof{Gjog ePsf] x'g]
56
nIo !=$ M ;a} dlxnf tyf k'?if ljz] if u®] ® ul®a ® ;ª\s6u|: t cj: yfdf ®x] sf dlxnf ® k'?ifsf] cfly{s ;|f] t ;fwgdf ;dfg clwsf® ;'lglZrt ug] {, o;sf ;fy} cfwf®e"t ;] jf÷;'ljwfdf kxFr, e"lddflysf] : jfldTj ® lgoGq0f Pjd\ cGo : j¿ksf ;DklQ, pQ®flwsf®, k} t[s ;DklQ, k|fs[lts ;|f] t;fwg, pko'Qm, gofF k|ljlw tyf n3'ljQnufotsf ljlQo ;] jfdf logLx¿sf] kxFr ;'lglZrt ug] {
!= gu®kflnsf ® gful®sn] ;~rfng ug] { klAns lnld6] 8 sDkgLdf ;a} sf] ;xeflutf ;'lglZrt ug] {
xfn 5} g gLlt sfof{Gjog ePsf] x'g] 5
@= ahf® ;ldltx¿df dlxnf ® k'?ifsf] ;dfg ;xeflutf ;'lglZrt xfn 5} g %) k|ltzt dlxnf
kl®0ffdfTds nIo !=% M ul®aL ® ;ª\s6u|: t cj: yfdf ®x] sf dflg;sf] pTyfgzLn lgdf{0f ug] { ® logLx¿sf] jftjf®0f;Fu ;DalGwt ljifd 36gfsf ;fy} cGo cfly{s, ;fdflhs ® jftfj®0fLo gsf®fTds c;® ® ljkb\sf] hf] lvd sd ug] {
a] nsf gu®kflnsfsf] pTyfgzLn of] hgf tof® u®L nfu' ug] { xfn 5} g pTyfgzLn of] hgfd'tfljs sfo{qmdx¿ ;~rfng ePsf] x'g] 5
lbuf] ljsf; nIo @ M ef] sd®L cGTo ug] {, vfB ;'®Iff ® pGgt kf] if0f k|fKt ug] { ® lbuf] s[lif k|j4{g ug] {
kl®0ffdfTds nIo M @=! ;g\ @)#) ;Dd ef] sd®L cGTo ug] { ® vf;u®L lzz'nufot ul®a ® ;ª\s6u|: t cj: yfx¿df ®x] sf JolQm;lxt ;a} hgtfsf] ;'®lIft, kf] if0fo'Qm ® kof{Kt vfgfdf jif} {el® kx'Fr ;'lglZrt ug] {
!= ljkGg kl®jf®sf dlxnfnfO{ uef{j: yf tyf ;'Ts] ®L ;dodf tLg jif{;Dd kf] if0f eQf pknAw u®fpg] gLlt tof® u®L sfof{Gjog ul®g] 5
xfn 5} g sfof{Gjog ePsf] x'g] 5
kl®0ffdfTds nIo @=# M ;g\ @)#) ;Dd ljz] iftM dlxnf, cflbjf;L, hghflt, kfl®jfl®s s[ifs, j: t'efp kfNg] JolQm ® d5'jfx¿sf] s[lif pTkfbsTj, hldg, cGo pTkfbgzLn ;fwg tyf nufgL 1fg, ljQLo ;] jf, ahf®sf ;fy} d"No clej[l4 ® u} ®s[lif ®f] huf®L h: tf cj;®df ;'®lIft ® ;dfg kx'Frsf] dfWodaf6 ;dfg: t®sf vfBfGg pTkfbssf] s[lif pTkfbsTj tyf cfDbfgL bf] Aa® ug] {
!= cgf} krfl®s : jfldTjdf al;®x] sf kl®jf®x¿nfO{ cf} krfl®s¿kdf hldgsf] xs : yflkt ul®g] 5
*=^ k|ltzt ! k|ltzt
@= ;a} ls;fgn] afnL pTkfbg kfqf] tof® u®L ;f] xLd'tfljs pTkfbg ug] {5g\
xfn 5} g (% k|ltzteGbf j9L ls;fgn] jflif{s pTkfbg kfqf] tof® u®] sf x'g] 5g\
#= hgtfsf] ;xeflutfdf ahf® s] Gb|x¿ : yfkgf eO{ ;~rfngdf ®x] sf x'g] 5g\
xfn 5} g k|To] s j8fdf sDtLdf Ps÷Psj6f ahf® s] Gb| ®x] sf x'g] 5g\
$= hgtfsf] ;xeflutfdf s[lif cfk"lt{ s] Gb| : yfkgf xfn 5} g ( j6f
%= hgtfsf] ;xeflutfdf kflnsfn] pBf] ux¿ ;~rfng u®] sf] x'g] 5 xfn 5} g % j6f pBf] u
kl®0ffdfTds nIo @=$ M ;g\ @)#) ;Dddf lbuf] vfBfGg pTkfbg k|0ffnL k4ltx¿ ;'lglZrt ug] { ;fy} pTyfgzLn s[lif cEof;x¿ h;n] pTkfbsTj ® pTkfbg j[l4 u5{g\, h;n] hnjfo' kl®jt{g, ljifd df} ;d, ;'Svf, af9L tyf cGo ljkb\;Fu cg's"ngsf lglDt Ifdtf a9fpF5g\ ® hldg ® df6f] sf] u'0f: t® clej[l4 u5{g\ . To: tf cEof;x¿ sfof{Gjog ug] {
!= hnjfo' ;"rgf s] Gb|x¿ : yfkgf ug] { xfn 5} g ( j6f
@= df6f] k®LIf0f s] Gb| : yfkgf xfn 5} g ! j6f
#= ls;fg kf7zfnf : yfkgf xfn 5} g $ j6f
$= k|To] s j8fx¿df : df6{ g;{®Lsf] : yfkgf ) ( j6f
57
lbuf] ljsf; nIo # M ;a} pd] ® ;d"xsf JolQmsf nflu : j: y hLjgsf] ;'lglZrttf ub} { ;d[4 hLjg: t® k|j4{g ug] {
Kfl®0ffdfTds nIo #=! M ;g\ @)#) ;Dddf ljZjJofkL dft[ d[To' b® k|To] s ! nfv hLljt hGddf &) eGbf sd ug] {
!= ;+: yfut ;'Ts] ®L ;'ljwf %&=# k|ltzt ztk|ltzt
@= dft[ d[To' b® k|lt ! nfv hLljt aRrfdf @*#=# &)
kl®0ffdfTds nIo #=$ M ;g\ @)#) ;Dddf g;g] { ®f] uaf6 x'g] c;fdlos d[To'b08nfO{ ®f] syfd ® pkrf®af6 PsltxfO sd ug'{sf ;fy} dfgl;s : jf: Yo tyf ;d[l4 k|j4{g ug] {
!= kflnsfdf ;'ljwf ;DkGg c: ktfn : yfkgf ug] { xfn 5} g ! c: ktfn !% z} ofsf]
@= g;g] { ®f] uaf6 x'g] d'To' !% k|ltzt % k|ltzt
#= ;a} kflnsfjf;Lsf] : jf: Yo ladf lg®Gt® eO®xsf] x'g] 5 xfn 5} g ;a} gful®sn] ladf u®] sf x'g] 5g\
$= kflnsfjf;Lsf] : jf: Yo k|f] kmfOn tof® ePsf] x'g] 5 xfn 5} g (% k|ltzteGbf j9L gful®ssf] : jf: Yo k|f] kmfOn tof® ePsf] x'g] 5
s'i7 ®f] u kQf nfUg] b® !! )
kl®0ffdfTds nIo #=% M nfu' kbfy{ tyf dfbs kbfy{ k|of] usf] ®f] syfd tyf pkrf® k4ltnfO{ ;'b[9 t'Nofpg]
!= dfbs kbfy{ ;b'kof] u cfrf®;+lxtf lgdf{0f tyf sfof{Gjog ) !
kl®0ffdfTds nIo #=^ M ;g\ @)#) ;Dd ljZje® ;8s oftfoft b'3{6gfaf6 x'g] d[To' ® 3fOt] sf] ;ª\Vof cfwf 36fpg]
!= gu®kflnsfleq ;'®lIft ;8s @!=* k|ltzt (% k|ltzt
kl®0ffdfTds nIo #=& M ;g\ @)#) ;Dddf of} g tyf k|hgg : jf: Yo ;] jfsf ;fy} kl®jf® lgof] hg, ;"rgf ® lzIffdf ;a} sf] kx'Fr ;'lglZrt ug'{sf ;fy} k|hgg : jf: YonfO{ ®fli6«o ®0fgLlt ® sfo{qmd PsLs®0f ug] {
!= k|hgg : jf: Yo sfo{qmd ) nfu' ePsf] x'g]
@= : jf: Yo ladf sfo{qmddf hgtf ;xefuL ePsf x'g] 5g\ xfn 5} g ztk|ltzt
lbuf] ljsf; nIo $ M ;dfj] zL tyf ;dtfd"ns u'0f: t®Lo lzIff ;'lglZrt ug] { ® ;a} sf nflu l;sfOsf cj;®x¿ k|j4{g ug] {
kl®0ffdfTds nIo $=! M ;g\ @)#) ;Dddf ;a} 5fq÷5fqfnfO{ ;fGble{s ;fy} l;sfOsf ;sf®fTds pknlAwlt® 8f] xf] ¥ofpgsf nflu pgLx¿sf lglDt lgMz'Ns, ;dtfd"ns tyf u'0f: t®Lo k|fylds ® dfWolds lzIffsf] ;'lglZrt ug] {
!= k|fylds ljBfnodf v'b egf{ b® (( k|ltzt !)) k|ltzt
k|fylds tx k"®f ug] { b® &^ k|ltzt ztk|ltzt
!% b] lv @$ jif{sf] ;fIf®tf b® (*=% k|ltzt ztk|ltzt
kl®0ffdfTds nIo $=# M ;g\ @)#) ;Dddf Ifdtfn] wfGg ;lsg] tyf u'0f: t®Lo k|fljlws, Jofj: fflos ® pRr lzIffsf ;fy} ljZjljBfno;Ddsf] lzIffsf] ;a} dlxnf ® k'?ifsf] ;dfg kx'Frsf] ;'lglZrttf ug] {
!= k|fljlws lzIffnox¿ : yfkgf ) $ j6f
@= k|fljlws ® ;} 4flGts ljifo cWoog ug] { ljBfyL{x¿sf] cg'kft )M!)) *)M@)
#= cfOl;6L pknAw ePsf ljBfnox¿ ) ztk|ltzt
$= ljBfnosf ef} lts k"jf{wf®x¿ ;dfj] zL ® ckfª\ud} qL ePsf x'g] ) ztk|ltzt
58
lbuf] ljsf; nIo % M n} lª\us ;dfgtf xfl;n ug] { tyf ;a} dlxnf, lszf] ®L tyf afnafnLsfnfO{ ;zQm agfpg]
kl®0ffdfTds nIo %=! M dlxnf, lszf] ®L tyf afnaflnsflj?4 x'g] ;a} k|sf®sf lje] bx¿sf] cGTo ug] {
!= ;dfg sfddf ;dfg Hofnf gLlt ) !
@= g] kfnsf] ;+ljwfg ® P] g÷sfg'g;Fu ;DalGwt dlxnf, afnaflnsf, lszf] ®L tyf afnaflnsf;DalGw k|fjwfgx¿af®] hfgsf®Ld"ns sfo{qmd
xfn 5} g ( j8fdf
kl®0ffdfTds nIo %=# M afn ljjfx, sd pd] ® ® hah{: tL ljjfx ® dlxnf hg] Gb|Lo cª\ueª\u ug] { h: tf ;a} 3fts Jojxf® cGt ug] {
!= afn ljjfx pGd"ng 5} g ! k|ltztdf emfg] {
@= a'xf®L ;zQmLs®0f sfo{qmdsf] kf7\oqmd agfP® -@! b] lv %) jif{;Ddsf lg®If® a'xf®LnfO{ k9fpg] _
) () k|ltzt
kl®0ffdfTds nIo %=$ M ;fj{hlgs ;] jfsf] k|fjwfg, k"jf{wf®, ;fdflhs ;'®Iff gLltx¿sf] k|j4{g ug] {, kfl®>ldslagf ul®g] x] ®rfx ® 3®fo;L sfdnfO{ dfGotf lbg] tyf 3®] n' Pjd\ kfl®jfl®s sfdsf] ®fli6«o k|fjwfgcg';f® afF8kmfF6 ug] {
!= dlxnf ;'®Iff tyf ;zQmLs®0f gLlt ) sfof{Gjog ePsf] x'g]
@= 3®fo;L sfdnfO{ Jofj;flos sfdsf ¿kdf dfGotf lbg] jftfj®0f lgdf{0f
xfn 5} g dfGotf kfPsf] x'g]
!= dlxnfsf] b} lgs zf®Ll®s >d !^ 306f b} lgs * 306fdf ;Lldt u®fpg]
kl®0ffdfTds nIo %=$ M ®fhgLlts, cfly{s ® ;fj{hlgs hLjgsf] lg0f{o lgdf{0fsf ;a} txsf] g] t[Tjdf dlxnfsf] k"0f{ ® k|efjsf®L ;xeflutf ® ;dfg cj;® ;'lglZrt ug] {
!= k|fljlws lzIffdf dlxnfsf] ;xeflutf ;'lglZrt ug] { ) %) k|ltzt dlxnf ;xeflutf
@= ;a} k|sf®sf pkef] Qmf ;ldltdf dlxnfsf] e"ldsf ;'lglZrt ug] { ## %) k|ltzt ;xeflutf
lbuf] ljsf; nIo ^ M ;a} sf lgDtL kfgL tyf ;®;kmfOsf] pknAwtfsf ;fy} o;sf] lbuf] Joj: yfkg ;'lglZrt ug] {
kl®0ffdfTds nIo ^=! M ;g\ @)#) ;Dd ;a} sf lglDt ;'®lIft ® a] xf] g{ ;lsg] lkpg] kfgLsf] ;j{JofkL ® dfgjtfd"ns kx'Fr xfl;n ug] {
!= ;'®lIft lkpg] kfgLsf] Joj: yf ug] { &) k|ltzt ztk|ltzt 3®df wf®f k'u] sf] x'g]
@= zf} rfnosf] pknAwtf (! k|ltzt ztk|ltzt 3®df
#= ;fj{hlgs zf} rfnosf] pknAwtf ) ztk|ltzt ;®sf®L sfof{nox¿ ePsf 7fpFdf
kl®0ffdfTds nIo ^=# M ;g\ @)#) ;Dddf k|b"if0f 36fpg] , xflgsf®s ®;fog j: t'sf] lj;h{g cGTo ug] { ® lgisfzg sfo{nfO{ Go"gLs®0f ug] {, k|zf] wg gul®Psf] kmf] xf] ® kfgLsf] lx: ;f cfwf 36fpg] ® v] ® uPsf j: t'sf] k'gM k|of] usf nflu k|zf] wg ug] { ;fy} ;'®lIft k|of] u a9fP® lkpg] kfgLsf] u'0f: t® ;'wf® ug] {
!= NofG8lkmn ;fO6 lgwf{®0f ) !
@= kmf] xf] ® k|zf] wg s] Gb|sf] : yfkgf ) !
#= kflnsfdf xflgsf®s ®;fog j: t'x¿sf] k|ltaGw nufpg] ) lgtL lgdf{0f u®L sfof{Gjog ePsf] x'g]
$= kflnsfnfO{ Knfl: 6s emf] nf d'Qm kflnsf 3f] if0ff ug] { ) gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ePsf] x'g]
%= hgtfsf] ;xeflutfdf k|To] s z'qmaf® @ 306f lgoldt¿kdf ;®;kmfO ul®Psf] x'g]
) pTs[i6 ;®;kmfO ePsf] kflnsfsf ¿kdf : yflkt ePsf] x'g]
lbuf] ljsf; nIo & M a] xf] g{ ;lsg] e®kbf] { lbuf] ® cfw'lgs pmhf{df ;a} sf] kx'Fr ;'lglZrt ug] {
;g\ @)#) ;Dddf a] xf] g{ ;lsg] , e®kbf] { ® cfw'lgs pmhf{ ;] jfdf ;j{JofkL kx'Fr ;'lglZrt ug] {
!= ljh'nLsf] pknAwtf @^ k|ltzt ztk|ltzt 3®df
59
lbuf] ljsf; nIo * M ;a} sf nflu l: y®, ;dfj] zL tyf lbuf] cfly{s j[l4, k"0f{ tyf pTkfbgzLn ®f] huf®L ® dof{lbt sfdnfO{ k|j4{g ug] {
kl®0ffdfTds nIo *=! M ®fli6«o kl®l: yltcg'¿k k|ltJolQm cfly{s j[l4nfO{ sfod ®fVg] ® ljz] if u®] ® clt sd ljsl;t d'n'sdf s'n ufx{: Yo pTkfbgsf] j[l4nfO{ sDtLdf k|ltjif{ & k|ltztdf ®fVg]
!= k|ltJolQm s'n ufx{: Yo pTkfbgdf j[l4 )=@ k|ltzt !) k|ltzt
kl®0ffdfTds nIo *=@ M pRr d"No clej[l4 ® >dd"ns If] qx¿df s] lGb|t ub} { ljljwLs®0f, k|ljlwsf] : t®f] Gglt ® gjk|jt{gsf] dfWodaf6 pRr: t®sf] cfly{s pTkfbsTj xfl;n ug] {
s[lif If] qsf] j[l4 b® ! !) k|ltzt
kl®0ffdfTds nIoM *=# M pTkfbgzLn ultljlw, dof{lbt ®f] huf® l;h{gf, pBdzLntf, l;h{gzLntf ® gjk|jt{gnfO{ ;xof] u ug] {vfnsf ljsf;d'vL gLlt k|j4{g ug] { ® ljQLo ;] jfdf kx'Frnufot n3', ;fgf ® demf} nf pBdsf] j} wflgsLs®0f ® j[l4nfO{ k|f] T;fxg ug] {
!= kflnsf ® gful®sx¿sf] ;xsfo{df klAns lnld6] 8 sDkgL : yfkgf u®] ® cfocfh{g tyf ®f] huf® l;h{gfsf cj;® l;h{gf ug] {
)
)
)
)
)
)
! kmlg{r® pBf] u
! vfBfGg pBf] u
! h8Lj'6L pBf] u
! ko{6g pBf] u
! hnljB't\ kl®of] hgf
! kz' kfng kmfd{
! s[lif kmfd{
kl®0fTdfTds nIo *=^ M ;g\ @)@) ;Dd ®f] huf®L, lzIff jf tflnd gkfPsf o'jfx¿sf] cg'kft pNn] Vo¿kdf 36fpg]
!= o'jfx¿nfO{ kflnsf: t®df g} k|fljlws l;k l;sfpg] ) ! ;'ljwf ;DkGg ax'p2] ZoLo k|fljlws l;k ljsf; s] Gb| : yfkgf ug] {
kl®0ffdfTds nIo *=& M lgs[i6 : j¿ksf] afn>d lgif] w ® cGTo ug{ afWosf®L >d pGd"ng ug] { ® ;g\ @)@% ;Dddf afn ;} lgssf] etL{ ® k|of] unufotsf ;a} : j¿ksf afn>d cGTo ug{ tTsfn ® k|efjsf®L pkfox¿ ckgfOg]
!= kflnsfnfO{ afn>d d'Qm 3f] if0ff ug] { ) gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= afn ;} lgs lgif] lwt If] q 3f] if0ff ug] { ) gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
60
kl®0ffdfTds nIo *=( M lbuf] ko{6g, h;n] ®f] huf®L l;h{gf u5{ ® : yfgLo ;+: s[lt ® pTkfbg k|j4{g u5{, To;nfO{ k|j4{g ug{ gLlt th'{df u®L sfof{Gjog ug] {
!= ko{6g k|j4{gnfO{ nlIft u®] ® ;f+: s[lts ;u|xfno : yfkgf ug] { ) !
@= kflnsfsf] ljljwtfnfO{ emNsfpg] ® ;a} ;f+: s[lts k|ltlglwTj x'g] u®L ;f+: s[lts ;d"xx¿ lgdf{0f u®L k|j4{g ug] {
) ( j6f -k|To] s j8fdf Ps ;d"xsf b®n] _
#= of] hgfa4¿kdf ko{6g k|j4{g ug] { ko{6g gLlt ® of] hgf t'h{df u®L sfof{Gjog ug] {
) of] hgf sfof{Gjog ePsf] x'g]
$= gful®s ® kflnsfsf] ;fem] bf®Ldf ko{6g pBf] u ;~rfng ug] { ) !
$= kfs{ tyf dgf] ®~hg If] x¿ : yfkgf ug] { ) $
%= a] nsfnfO{ ljz] if ko{6g If] qsf ¿kdf ljsf; ug] { ) l8lkcf® tof® u®L kl®of] hgf lgdf{0f ug] {
^= a] nsf jg If] qnfO{ ®x: odoL ko{6sLo : ynsf ¿kdf ljsf; ug{ k|fb] lzs tyf ®fli6«o uGTJodf ;"rLs[t ug] {
) !
kl®0ffdfTds nIo *=!) M a} lª\sª, ladf ® ljQLo ;] jfdf ;a} sf] kx'Frdf k|f] T;fxg ® lj: tf® ug{sf nflu cfGtl®s ljQLo ;+: yfsf] Ifdtf ;'b[9 ug] {
!= !% jif{dflysf gful®sx¿sf] j} ª\s vftf @) k|ltzt ztk|ltzt
@= Jofkf® tyf Joj;fosf] sf®f] af® a} ª\sdfkm{t ug] { ) %) k|ltzt
#= a} ª\s tyf ljQLo ;+: yfx¿sf] pknAwtf ! k|To] s j8fdf
lbuf] ljsf; nIo ( M pTyfgzLn k"jf{wf®sf] lgdf{0f, ;dfj] zL tyf lbuf] cf} Bf] lusLs®0fsf] k|j4{g ® gjk|jt{gnfO{ k|] l®t ug] {
kl®0ffdfTds nIo (=! M a] xf] g{ ;lsg] ® ;a} sf nflu ;dfgtfd"ns kxF'rdf s] lGb|t ®x] ® cfly{s ljsf; ® dfgj ;'v ;d[l4nfO{ ;xof] u ug] { If] qLo ® ;Ldfkf® ;+®rgfnufot u'0f: t®Lo, e®kbf] {, lbuf] ® pTyfgzLn k"jf{wf®sf] ljsf; ug] {
!= !@ dlxgf ;~rfng x'g] : t®Lo ;8s ;~hfnsf] j[l4 ug{ ;a} ;8s lkr ePsf] x'g] 5
!% ls=ld= lkr !)) ls=ld= lkr
kl®0ffdfTds nIo (=@ M ;dfj] zL ® lbuf] ¿ksf] cf} Bf] lus k|j4{g ug{ ® ;g\ @)#) ;Dddf ®fli6«o kl®l: yltcg'¿k ®f] huf®L ® s'n ufx{: Yo pTkfbgdf pBf] u If] qsf] lx: ;f pNn] vgLo¿kdf j[l4 ug] { ;fy} clt sd ljsl;t d'n'sdf o;sf] lx: ;f bf] Aj® kfg] {
!= gful®ssf] ;xeflutfdf jftfj®0fd} qL pBf] ux¿ : yfkgf ) & j6f pBf] u
kl®0ffdfTds nIo (=# M cfkm\gf] Ifdtfcg';f® a] xf] g{ ;lsg] C0f ® d"No z[ª\vnf Pjd\ ahf®df ltgLx¿sf] PsLs®0fnufot ljQLo ;] jfx¿df ljz] if u®] ® ljsf;zLn b] zx¿sf ;fgf : t®sf pBdx¿df kx'Fr a9fpg]
!= pBd ljsf;sf nflu Ifdtf clej[l4 ug] { ) ())) hgf
@= kflnsf: t®df pBd ljsf; ;"rgf s] Gb| : yfkgf ug] { ) !
61
kl®0ffdfTds nIo (=% M ;g\ @)#) ;Dddf gjkl®jt{gnfO{ k|f] T;fxg ug] {, k|lt !) nfv hg;ª\Vofdf cg';Gwfg ® ljsf; sfdbfx¿sf] hg;ª\Vof &% k|ltztn] j[l4 ug] { ® ;fj{hlgs, lghL cg';Gwfg ® ljsf; vr{ a9fpg] nufotsf j} 1flgs cg';Gwfgx¿nfO{ a9fjf lbg] , ;a} b] z, vf;u®L ljsf;zLn b] zx¿sf] cf} Bf] lus If] qdf k|ljlwsf] : t®f] Gglt ug] {
!= a] nsf gu®kflnsfdf ;fdflhs ljsf; cg;'Gwfg zfvf vf] Ng] ) !
@= ;a} 6f] ndf df] afOn g] 6js{ ® OG6®g] 6 ;'ljwfsf] kx'Fr ;'lglZrt ug] { e® gkbf] { ;] jf e®kbf] { ;] jf ;a} j8fdf
lbuf] ljsf; nIo !) M b] zleq tyf b] zx¿aLrsf] c;dfgtf 36fpg]
kl®0ffdfTds nIo !)=$ M gLltx¿ ljz] if u®] ® ljQ, Hofnf ® ;fdflhs ;'®Iff gLlt cª\uLsf® ug] { ® a[xQ® ;dfgtf k|ultzLn¿kdf xfl;n ug] {
!= gLltx¿ lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] { ) ljQLo gLlt
;dfg Hofnf gLlt
;fdflhs ;'®Iff gLlt
lbuf] ljsf; nIo !! M zx®x¿ Pjd\ dfgj a: tLx¿nfO{ ;dfj] zL, ;'®lIft, pTyfgzLn ® lbuf] agfpg]
kl®0ffdfTds nIo !!=! M ;g\ @)#) ;Dddf ;a} nfO{ kof{Kt, ;'®lIft ® a] xf] g{ ;Sg] cfjf; tyf cfwf®e"t ;] jfdf kx'Fr ;'lglZrt ug] { ® cJojl: yt a: tLsf] : t®f] Gglt ug] {
!= af9L tyf klx®f] sf] hf] lvddf ®x] sf a: tLx¿ ;'®lIft : yfgdf : yfgfGt®0f u®] ® PsLs[t a: tL lgdf{0f ug] {
) @ j6f
kl®0ffdfTds nIo !!=@ M ;g\ @)#) ;Dddf ;ª\s6u|: t cj: yfdf ®x] sf JolQm, dlxnf, afnaflnsf, ckfª\utf ePsf AolQm ® k|f} 9sf] cfjZostfnfO{ ljz] if Wofg lbFb} ;8s ;'®Iffdf ;'wf® ® To;df klg ljz] ifu®L ;fj{hlgs oftfoftsf] lj: tf®åf®f ;a} sf nflu ;'®lIft, a] xf] g{ ;Sg] , kx'Frof] Uo ® lbuf] oftfoft k|0ffnLdf kx'Fr k'¥ofpg]
!= oftfoft Joj: yfkg ug{ kflnsfel® g} 6fOd sf8{ nfu' ul®g]
ckfË / Ho]i7 gful/snfO{ ;fj{hlgs 5'6 lbg] Joj:yf ug]{ .
) 6fOd sf8{ nfu' u®L k|of] u ePsf] x'g]
@= oftfoft Joj: yfkg gLlt jgfO lglZrt dfkb08sf uf8Lx¿nfO{ dfq} ;fj{hlgs oftfoftsf ¿kdf k|of] u ug{ cg'dlt lbg]
) !
#= kflnsfsf] d'Vo ;8s ® rqmky sfnf] kq] ePsf] x'g] ) %) lsnf] ld6®
kl®0ffdfTds nIo !!=& M ;g\ @)#) ;Dddf ljz] if u®] ® dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s ® ckfª\utf ePsf JolQmnufot ;a} sf nflu ;'®lIft, ;dfj] zL, kx'Frof] Uo ® xl®t tyf ;fj{hlgs v'nf : yfgdf ;j{;'ne kxF'r k|bfg ug] {
!= kfs{ tyf pBfgx¿ lgdf{0f ug] { ) ( j6f
@= ;fj{hlgs : ynx¿df j[If®f] k0f ug] { ) ( j8fsf ;fj{hlgs : ynx¿df
#= ljBfno, ;®sf®L tyf ;8s lsgf®x¿df j[If®f] k0f ug] { ) %& : yfg
lbuf] ljsf; nIo !@ M lbuf] pkef] u tyf pTkfbg k|0ffnL jf 9fFrfx¿ ;'lglZrt ug] {
kl®0ffdfTds nIo !@=! M ljsf;f] Gd'v b] zsf] ljsf;nfO{ b[li6ut ub} { ;a} b] zn] lbuf] pkef] u ® pTkfbg sfo{qmdsf] !) jif] { vfsf sfof{Gjog ug] { ;fy} o; sfo{df ljsl;t b] zn] g] t[Tj lng]
!= kflnsfn] !) jif] { pTkfbg tyf pkof] u vfsf tof® u®L nfu' ug] { ) !
@= 3®n] jflif{s Jofj;flos of] hgf tof® u®L ;f] xLd'tfljs sfo{ ug] { ) () k|ltzt 3®
62
kl®0ffdfTds nIo !@=@ M ;g\ @)#) ;Dddf k|fs[lts ;|f] tsf] lbuf] Joj: yfkg ub} { s'zn pkof] u xfl;n ug] {
$= hn;|f] t tyf pmhf{ Joj: yfkg gLlt lgdf{0f tyf sfof{Gjog ) gLlt lgdf{0f eO{ sfof{Gjog ePsf] x'g]
%= e"–pkof] u gLlt / of]hgf lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] { ) e"–pkof] u gLlt / P]g lgdf{0f
kl®0ffdfTds nIo !@=^ M sDkgLx¿, ljz] ifu®L 7"nf ® ax'®fli6«o sDkgLnfO{ lbuf] cEof; k4lt cjnDag ug{ ® cfkm\gf k|ltj] bg rqmdf lbuf] kgf;DaGwL ;"rgf ;dfj] z ug{ k|] l®t ug] {
!= kflnsfdf ;~rflnt pBf] ux¿nfO{ ;fdflhs pQ®bfloTj axg ug] { gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug{
xfn 5} g gLlt tof® u®L sfof{Gjog ePsf] x'g] 5
lbuf] ljsf; nIo !# M hnjfo' kl®jt{g ® o;sf k|efj;Fu h'Wg tTsfn sfo{ cl3 j9fpg]
kl®0ffdfTds nIo !#=@ M hnjfo' kl®jt{gsf pkfonfO{ ®fli6«o gLlt, ®0fgLlt ® of] hgfdf PsLs[t ug] {
!= kflnsfsf] hnjfo' Go"gLs®0f tyf cg's"ng of] hgf jgfP® nfu' ug] { xfn 5} g nfu' ePsf] x'g] 5
@= hnjfo' cg's"ng : df6{ gu®sf ¿kdf ljsf; ug{ gLlt tyf sfo{qmdx¿ tof® u®L nfu' ug] {
xfn 5} g gLlt tof® eO{ nfu' ePsf] x'g] 5
#= hnjfo' : df6{ v] tL k|0ffnL ljsf; ug{ gLlt tyf sfo{qmdx¿ th'{df u®L nfu' ug] {
xfn 5} g gLlt tof® eO{ nfu' ePsf] x'g] 5
kl®0ffdfTds nIo !#=# M hnjfo' kl®jt{gnfO{ sd ug{, cg's"ng ug{, c;® 36fpg ® k"j{;fjfwgL u®fpg lzIff, ;r] tgf ® dfgjLo tyf ;+: yfut Ifdtfdf ;'wf® ug] {
!= gu®kflnsf: t®Lo kf7\ok': ts tof® u®L nfu' ug] { ) cfwf®e"t ljBfnob] lv : yfgLo kf7\oqmd nfu' ePsf] x'g] 5
@= hgr] tgfsf sfdx¿nfO{ lgoldt¿kdf ;~rfng ug] { ) k|To] s j8fdf
#= hnjfo' kl®jt{g Go"gLs®0f tyf cg's"ng ;d"xx¿ u7g u®L ;jnLs®0f ug] {
) k|To] s j8fdf
lbuf] ljsf; nIo !% M e"–;txL, e"kl®lw: t®Lo kl®: yltsLo k|0ffnLsf] lbuf] pkof] u, ®Iff ® k'g: yf{kg ug] {, jgsf] lbuf] ¿kdf Joj: yfkg ug] {, d?e"dLs®0flj?4 n8\g] ® hldgsf] IfoLs®0f ®f] Sg'sf ;fy} o;nfO{ pN6\ofpg] tyf h} ljs ljljwtfsf] IfltnfO{ ®f] Sg]
kl®0ffdfTds nIo !%=@ M ;g\ @)@) ;Dd ;a} k|sf®sf jgsf] lbuf] Joj: yfkgsf] sfof{GjognfO{ k|efjsf®L agfpg] , jg kmF8fgL ®f] Sg] , x|f; ePsf] jgsf] k'g: yf{kgf ug] { ;fy} j[Iff®f] k0f ® ljgfz ePsf] jgdf k'gM la?jf nufpg]
!= ;fd'bflos jgsf] lbuf] Joj: yfkg ) ;a} ;fd'bflos jgdf
@= sj'lnotL jgsf] lbuf] Joj: yfkg ) ;a} sj'lnotL jg
#= lghL tyf kfl®jfl®s jgsf] lbuf] Joj: yfkg ) ;a} lghL tyf kfl®jfl®s jgdf
$= xfO6] s g;{®L : yfkgf ug] { ) (
kl®0ffdfTds nIo !%=( M kl®l: yltsLo k|0ffnL ® h} ljs ljljwtfsf d"No÷dfGotfnfO{ ;g\ @)@) ;Dd ®fli6«o ® : yfgLo of] hgf, ljsf; k|lqmof, ul®aL Go"gLs®0f ®0fgLlt ® n] vfdf PsLs[t ul®;Sg]
!= kflnsfsf] kl®l: yltsLo k|0ffnL ® h} ljs ljljlwtfnfO{ ;d] 6] ® k|f] kmfOn tof® ug] {
) k|f] kmfOn tof® ePsf] x'g] 5
63
lbuf] ljsf; nIo !^ M lbuf] ljsf;sf lglDt zflGtk"0f{ ® ;dfj] zL ;dfhsf] k|j4{g ug] {, Gofodf ;a} sf] kx'Fr k|bfg ug] { ® ;a} txdf k|efjsf®L hjfkmb] xL ® ;dfj] zL ;+: yf lgdf{0f ug] {
kl®0ffdfTds nIo !^=! M ;a} k|sf®sf lx+;f ® o;;Fu ;DalGwt d[To' b® pNn] Vo¿kdf sd ug] {
!= kflnsfsnfO{ lx+;f d'Qm kflnsfsf ¿kdf ljsf; ug{ 3®: t®Lo k|lta4tfkq j8f sfof{nodf k] z ug{ nufpg]
xfn k|lta4tfkq hf®L ePsf] 5} g
(% k|ltzt 3® n] lx+;f gug] { k|lta4tfkq jflif{s¿kdf kflnsfdf k] z u®] sf x'g] 5g\
@= a'xf®L kqsfl®tf sfo{qmdcGtu{t @! b] lv %) jif{;Ddsf a'xf®Lx¿ k|lzlIft ePsf x'G5g\ .
) &% k|ltzt j'xf®L
kl®0ffdfTds nIo !^=@ M afnaflnsfdflysf] b'Jo{jxf®, zf] if0f, a] rljvg ® logLx¿lj?4sf ;a} k|sf®sf lx+;f ® zf®Ll®s÷dfgl;s oftgf cGTo ug] {
!= kflnsfnfO{ afnd} qL kflnsfsf ¿kdf ljsf; u®L 3f] if0ff ug] { ) 3f] if0ffkq ;fj{hlgs ul®Psf] x'g] 5
kl®0ffdfTds nIo !^=^ M ;a} txdf k|efjsf®L ® kf®bzL{ ;+: yf ljsf; ug] {
!= kflnsf, j8f sfof{no ® ;a} vfn] sfof{nodf gful®s a8fkq clgjfo{ ®fVg]
) gful®s j8f kq
@= ;a} sfof{nodf ;xfotf sIf clgjfo{¿kdf ®fVg] ) ;xfotf sIfsf] d"Nofª\sg k|ltj] bg
#= kflnsfleqsf ;a} ;®sf®L lgsfo, u} ®;®sf®L ;+: yfx¿, ;xsf®Lx¿, ljBfnox¿ ;a} n] dfl;s k|ult k|ltj] bg ;DalGwt j8f sfof{nodf clgjfo{ a'emfpg]
) kflnsfdf k|fKt k|ult k|ltj] bgx¿
kl®0ffdfTds nIo !^=!) M ®fli6«o sfg'g ® cGt®f{li6«o ;Demf} tfcg'¿k ;"rgfdf ;j{;fw®0fsf] kxF'r ;'lglZrt ug{ ® df} lns : jtGqtfsf] ®Iff ug] {
!= kflnsfsf ultljlwx¿ dfl;s¿kdf ;fd'bflos ®] l8of] ® j] e;fO6dfkm{t hfgsf®L u®fpg]
) ®] l8of] tyf j] e;fO6sf clen] vx¿
#=#=& a] nsf gu®kflnsfsf] ljsf; gLlt
!= s[lifsf] cfw'lgsLs®0f tyf Joj;foLs®0f
!=! gu®jf;Lx¿sf] l;k ® bIftf clej[l4 u®L s[lif tyf kz'kG5L kfng If] qsf] cfd"n ¿kfGt®0f ug{ s[lifsf] Jo;foLs®0f, oflGqsLs®0f ug] {
!=@ ;"rgf tyf k|ljlw pkof] u u®] ® s[lif pBf] uwGbf ljsf; tyf ahf®Ls®0f ug] {
!=# s[lif tyf kz'kG5LnfO{ pTkfbgsf] d"n cfwf® agfO a] nsfsf] ;d[l4 xfl;n ug] {{
!=$ Jofj;flos ls;fgnfO{ kl®rokq Joj: yf ug] { ® pTkfbg k|lqmofdf ;xof] u ug] {
!=% k|ljlwsf] dfWodaf6 pTkfbgsf] cg'udg ug] {
!=^ k|To] s ls;fgnfO{ Jofj;flos of] hgf, afnL pTkfbg kfqf] tof® u®fP®
of] hgfa4¿kdf pTkfbg ug{ nufpg]
!=& s[lif e"ldsf] ;+®If0f Pjd\ ;d'lrt pkof] u u®L afFemf] tyf u} ®s[lif k|of] hgnfO{ lg?T;flxt ug] {
!=* l8k af] l®ª, ;f] nf® kDk, af6® lnlˆ6ª, l: k|Ín l;FrfO of] hgf ® Knfl: 6s kf] v®L cflbsf] dfWodaf6 ;fd'bflos l;FrfO ;'ljwfsf] Joj: yfkg ul®g]
!=( ®f;folgs dn tyf ljifflbsf] k|of] unfO{ sd ub}{ k|fª\ufl®s v] tLnfO{ k|f] T;flxt ug] {
!=!) ;xsf®L tyf ;fd'bflos v] tL k|0ffnLnfO{ k|f] T;flxt ug] {
!=!! s[lif tyf kz'kG5L ladf sfo{qmdx¿ nfu' ug] {
!=!@ lr: ofg s] Gb| : yfkgf u®L s[lif pkhsf] ;'®Iff ;'lglZrt ug] {
64
!=!# Jofj;flos kz'kG5L kfng tyf v] tL k|0ffnLsf] ljsf; ug] {
!=!$ afnL leq\ofpg] ® e08f®;Ddsf] IfltnfO{ Go"gLs®0f ug] {
!=!% rSnfjGbL v] tLsf] dfWodaf6 ;fd"lxs v] tL k|0ffnL k|j4{g ug] {
!=!^ s[lif ko{6g k|j4{g ug] {
!=!& s[lif k|bz{gL tyf cg';Gwfg s] Gb| : yfkgf u®L s[lif cg';Gwfg xasf ¿kdf ljsf; ug] {
!=!* : yfgLo kz'kG5Ldf pRr u'0f: t®sf] gZnsf] aLp k|of] u u®L : yfgLo kz'sf] u'0f: t®df ;'wf® Nofpg s[lqd ® k|fs[lts uef{wfg ;] jf lj: tf® ul®g]
!=!( kz'nfO{ v'nf rl®r®g aGb u®L aFw'jf k|0ffnLdf nfg ;fd'bflos jg, ;8s lsgf®, gbL s6fg If] q tyf vfnL hldgdf ;fd"lxs¿kdf 8fn] 3fF; tyf e'OF 3fF; v] tLsf nflu 3fF;sf] aLp lgMz'Ns ljt®0f ul®g]
!=@) s[lif ® kz'kG5L If] qdf ;dofg's"n b] vf kg] { dxfdf®L lgoGq0f ul®g]
@= u'0f: t®Lo tyf k|fljlws lzIff, hgzlQm pTkfbg
@=! gu®kflnsfleqsf ljBfnox¿ tyf lzIf0f ;+: yfx¿ k|ljlwd} qL agfOg]
@=@ ;fj{hlgs ljBfnox¿nfO{ ;a} sf nflu kx'Fro'Qm;lxt ;dfj] zL ljBfnodf ¿kfGtl®t ul®g]
@=# ljBfno pd] ®sf ;a} afnaflnsfsf nflu ;xh, u'0f: t®Lo lzIff Pj+ OR5's ljBfyL{sf nflu k|fljlws lzIff pknAw u®fOg]
@=$ k|To] s ljBfyL{n] jif{df Psk6s clgjfo{¿kdf glhsdf ®x] sf] : jf: Yo ;+: yfdf hfFr u®fpg] s'®f ;'lglZrt ul®g]
@=% gLltut Joj: yfcg';f®sf lgMz'Ns kf7\ok': tsx¿ lgoldt¿kdf cfk"lt{ ul®g]
@=^ ;DkGgtf : t®Ls®0f -cfly{s, ;fdflhs, ef} lts, jftfj®0fLo, ;fdflhs cflb ;"rsx¿_ u®] ® ;DkGgtfsf cfwf®df ljkGg, blnt kl®jf®sf ;b: ox¿nfO{ k|fljlws lzIffdf ;x'lnot lbOg]
@=& afnd} qL lzIff of] hgf th{'df ul®g]
@=* afn lasf; s] G›sf] ef} lts ;'wf® ul®g]
@=( lzIffsf] k|efjsf®L cg'udg÷d"NofÍg u®L u'0f: t®df ;'wf® NofOg]
@=!) lzIf0f l;sfO sfo{nfO{ k|efjsf®L agfpg lzIf0f k] zfdf cfa4 sd{rf®L tyf lzIfs÷lzlIfsfnfO{ k|f] T;fxg ub} { nlug]
@=!! b®aGbLljxLg ljBfnox¿df qmdzM b®aGbL ldnfgsf] Joj: yf ub} { nlug]
@=!@ : yfgLo txdf kf7\oqmd tof® u®L nfu' ul®g]
@=!# cf} krfl®s tyf cgf} krfl®s lzIffsf] k|j4{g ® Ifdtf clej[l4 ul®g]
#= : jf: Yo tyf ;®;kmfO
#=! gu®kflnsfleqsf : jf: Yo s] Gb|x¿nfO{ k|ljlwd} qL agfOg]
#=@ : jf: Yo ;+: yfx¿df ;a} sf nflu kx'Fro'Qmtf ;'lglZrt ul®g]
#=# ;a} gful®ssf nflu ;xh u'0f: t®Lo : jf: Yo ;] jf pknAw u®fOg]
#=$ gful®sn] clgjfo{¿kdf : jf: Yo hfFr u®fpg] s'®f ;'lglZrt ul®g]
#=% : jf: Yo ladf sfo{qmd nfu' ul®g]
#=^ gLltut Joj: yfcg';f®sf lgMz'Ns cf} iflwx¿ cfk"lt{ lgoldt¿kdf ul®g]
#=& … ;d[4 a] nsfsf] cfwf® M : jf: Yo ;] jfdf kxF'r ;a} sf] clwsf®Ú eGg] gf®f;lxt ;a} j8fdf : jf: Yo ;+: yf : yfkgf, ljsf; ® lj: tf® ul®g]
#=* ;'®lIft ue{ ktg ;] jf Jojl: yt ub} { nlug]
#=( g= kf= df lgdf{0f ePsf] ;k{b+z pkrf® s] Gb|nfO{ cem Jojl: yt ub} { nlug]
#=!) ;'®lIft dft[Tj tyf kl®jf® of] hgf sfo{qmdnfO{ k|efjsf®L¿kdf ;~rfng ul®g]
#=!! ;'gf} nf] xhf® lbg k|j4{g, le6fldg P ;DaGwL sfo{qmd, PsLs[t : jf: Yo sfo{qmd h: tf dfgjLo lxtdf k|ToIf ;DaGw ®fVg] sfo{qmd ;~rfngdf NofOg]
65
#=!@ k"0f{ vf] ksf] lbuf] kgf, ufpF3® lSnlgs ;~rfng, cfdf ;'®Iff h: tf sfo{qmd Jojl: yt ul®g]
#=!# ;g] { tyf g;g] { ®f] ux¿sf] Go"gLs®0f;lxt ;fdflhs ;®f] sf®sf ®f] ux¿ ljxLg, h: t} – s'i7®f] u, Ifo®f] uljxLg gu®kflnsf 3f] if0ff ug] {
#=!$ ;kmf tyf : jR5 gu®kflnsf cleofgnfO{ Jojl: yt ub} { ;kmf tyf : jR5 If] q Pj+ k"0f{ ;®;kmfO pGd'v gu®kflnsf 3f] if0ff ug] {
$= ul®aL lgjf®0f, kf] if0f tyf vfB ;'®Iff
$=! vfB ;'®Iff vfB clwsf® ® vfB ;Dk|e'tf;DaGwL gLlt agfP® nfu' ul®g] ® kf] if0fo'Qm j: t'x¿ pTKffbgsf nflu k|f] T;flxt ul®g]
$=@ gu®kflnsfsf] ;DkGgtf : t®Ls®0f u®L ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf 3®÷kl®jf® klxrfg u®L kl®rokq ljt®0f ug] { ® k|To] s @ jif{df kl®rokq k|fKtx¿sf] cj: yf d"Nofª\sg u®L cBfjlws ug] {
$=# kl®rokq k|fKt ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf kl®jf®nfO{ ;d"xdf cfa4 u®fO{ cfod"ns tyf pBd ljsf; sfo{qmdx¿df cfa4 u®fpg]
$=$ ;d'bfonfO{ a'l4hLjLs®0f ug{ ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf kl®jf®sf ;b: onfO{ pRr lzIff cfh{gdf ljz] if ;xof] u ug] {
$=% ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf 3®sf ue{jtL dlxnf tyf afnaflnsfnfO{ kf] if0f ;xof] u ug] {
$=^ k|To] s @ jif{df kf] if0f pknAw cj: yf dfkg ug] {
$=& ®f] huf® tyf : j®f] huf® sfo{qmdx¿ Nffu' ® k|j4{g ug] {
$=* lgdf{0f ul®Psf] pBd ljsf; ®0fgLlt of] hgf k"0f{ kfngf ug] {
%= e"–pkof] u tyf e"ld Joj: yfkg
%=! gu®kflnsfsf] e"–pkof] u gLlt lgdf{0f u®L nfu' ul®g]
%=@ ®fli6«o e"–pkof] u tyf e"ld gLltsf] cwLgdf ®x] ® pknAw e"ldsf] ;b'kof] u ub} {
gkfåf®f lgld{t PsLs[t ljsf; of] hgf -Plss[t a: tL, v] n kl®;®, cfjf;, zx®Ls®0f, k"jf{wf® ljsf;_ nfu' ul®g]
%=# a;f] jf;sf b[li6sf] 0fn] kflnsfleqsf ;'®lIft ® hf] lvdo'Qm 7fpFx¿ gS;fª\sg ul®g]
%=$ hldgsf] nfut ljB'tLo k|0ffnLdf ®fv] ® e"ld Joj: yfkgnfO{ kf®bzL{ agfOg]
%=% cgf} krfl®s e"–: jfldTj cGTo u®L hldgsf] : jfldTj x: tfGt®0f ug] {
%=^ e"ldxLgx¿sf nflu cfwf®e"t¿kdf a;f] af;sf] Joj: yf;lxt hLljsf] kfh{gdf ;xof] u ug] {
^= ef} lts k"jf{wf®
^=! gu®kflnsfn] ef} lts k"jf{wf® dfkb08 lgdf{0f u®L nfu' ug] {, ;a} k|sf®sf ;fj{hlgs ef} lts ;+®rgfx¿ ;dfj] zL x'g] 5g\
^=@ gkfåf®f lgld{t gu® ;8s (MTMP) u'?of] hgf nfu' ul®g]
^=# pmhf{ tyf j} slNks pmhf{sf] ljsf;, lj: tf® ® k|j4{g ul®g]
^=$ lghL, ;fj{hlgs tyf ;®sf®L ;fem] bf®L cjwf®0fcg';f® kl®of] hgf lgdf{0f tyf ;~rfng
^=% gu®kflnsfsf ;a} j8fnfO{ rqmkydfkm{t hf] 8] ® s[lif tyf lnª\s®f] 8sf ;~hfnåf®f ;a} a: tL hf] l8g] 5 ® ;8snfO{ : t®f] Gglt ub} { nlug] 5
^=^ oftfoft ;] jfnfO{ Jojl: yt ® e®kbf] { agfpg lgoldt cg'udg ul®g] 5
^=& gu®nfO{ cfjZos kg] { d] l;g cf} hf®x¿sf] Joj: yfkg ® k|efjsf®L k|of] u ul®g] 5
^=* cfjZostfcg';f® lkpg] kfgL cfof] hgfx¿ ;~rfng ul®g] 5
^=( s[lif ahf®, v] n d} bfg, cf} Bf] lus u|fd, ;ª\sng s] Gb|x¿, sa8{ xn, tflnd s] Gb| tyf ;ef xnx¿sf] lgdf{0f ® Joj: yfkg ul®g] 5
^=!) cfjZostfcg';f® ®f] k j] , emf] n'ª\u] k'n, ko{6g k"jf{wf® cflbsf] lj: tf® ® Joj: yfkg ul®g] 5
66
&= ;dfj] zL ljsf;
&=! j8fut ljlgof] hg ah] 6df dlxnf, blnt, ckfËtf, Ho] i7 gful®s, afnaflnsf, ljkGg tyf Psn dlxnf, cflbaf;L hghflt, cNk;ª\Vos tyf ;LdfGts[t ;d'bfosf] l;k ljsf;, Ifdtf ljsf; ® cfocfh{gsf sfo{qmd ;dfj] z u®L sfof{Gjogdf NofOg]
&=@ lje] b ® lx+;f cGTo;lxt n} lª\us ;dfgtfsf] nIo k|fKt ug{ n} lª\us pQ®bfoL zf;g k4lt ;+: yfut ul®g]
&=# gu®kflnsf If] qleq ®x] sf lszf] ®÷lszf] ®LnfO{ dWogh® u®L k|hgg : jf: Yo;DaGwL ljleGg sfo{qmd ;~rfng ug] {
&=$ cfly{s¿kdf ul®a ® ;fdflhs tyf ;f+: s[lts¿kdf ;LdfGts[t ;d'bfo klxrfg u®L plgx¿sf] Ifdtf clej[l4 ub} { cfly{s, ;fdflhs tyf ;f+: s[lts ;zQmLs®0f ug] {
&=% ;a} sf nflu v] ns'b tyf dgf] ®~hgsf cj;®x¿ l;h{gf ul®g] 5
&=^ jjnf ® d} gfd} gLnfO{ ls®fFt ljz] if If] q 3f] if0ff ul®g] 5
&=& ;dfg sfdsf] ;dfg Hofnf;lxt ;Ddflgt ®f] huf®Lsf] Joj: yf ul®g] 5
&=* dhb"®sf] xs÷lxt clwsf® ;+®If0f ® k|j4{g ul®g] 5
&=( of] ubfgdf cfwfl®t ;fdflhs ;'®Iff sfo{qmdnfO{ k|j4{g ul®g] 5
&=!) k'g: yf{kgf s] Gb| tyf ;'®Iff af;x¿ cfjZostfsf cfwf®df Joj: yfkg ul®g]
&=!! ;LdfGts[t ju{x¿, h: t} – ckfª\utf ePsf dlxnf cflbn] ug] { Joj;fodf s® 5"6 Joj: yf ul®g]
&=!@ k|of] ustf{d} qL gd'gf ;fj{hlgs ;+®rgfx¿sf] Joj: yfkg ug] { ;+: yfnfO{ s® 5"6sf] Joj: yf ul®g]
*= pBd ljsf; tyf ko{6g k|jw{g
*=! gu®kflnsfnfO{ ko{6g s] Gb|sf ¿kdf ljsf; ug] { ko{6g gLlt tyf cfrf®;+lxtf th'{df u®L sfof{Gjog ul®g] 5
*=@ gu®kflnsfleqsf ko{6sLo uGtJox¿sf] ;'b[9Ls®0f ub} { gofF gofF uGtJox¿ ljsf; ub} { nlug] 5
*=# gu®kflnsfsf] lj: t[t ko{6g kl®of] hgf k|: tfj tof® u®L k|b] z g+= ! sf] ljz] if ko{6sLo: ynsf ¿kdf ljsf; ug] {
*=$ 3® a: tLsf] ;f} Gbo{s®0f ug] {, af6f] sf] bfofF÷afofF la?jf ®f] k0f, vf] nfsf] lsgf®fdf afF; Pjd\ j[If ®f] k0f, Jojl: yt ;fj{hlgs zf} +rfno cflbsf] Joj: yfkg
*=% snf, ;+: s[lt, ;flxTo, efiff, wd{ tyf ;f+: s[lts w®f] x®x¿sf] ;+®If0f, ;Dj4{g ® k|j4{g ug{ g] t[TjbfoL e"ldsf v] Ng]
*=^ kof{–ko{6gsf] ljsf; ® ;Dj4{g ul®g] 5
*=& ko{6g dxf] T;j tyf ;fxl;s v] ns'bx¿ cfof] hgf ul®g] 5
*=* nf] kf] Gd'v hgfj®x¿ tyf kz'kG5Lsf] ;+®If0f -h: t} – lu4 ;+®If0f_ ® ;Dj4{gsf nflu cltl®Qm Joj: yfkg ul®g] 5
*=( ko{6sLo : ynx¿sf] k|rf®k|;f®df hf] 8 lbOg] 5
*=!) P] ltxfl;s ;ª\u|xfnox¿sf] ;ª\sng, ;+®If0f tyf ;Dj4{g ul®g] 5
*=!! sf] ;L hn oftfoftsf dfWodaf6 ko{6g k|j4{gsf] Joj: yf ldnfOg] 5
(= hnjfo' kl®jt{g tyf jftfj®0fLo ;Gt'ng
(=! jgsf] pTkfbsTj j[l4 ug{ ® ;fd'bflos jgx¿, sj'lnotL jg, lghL tyf kfl®jfl®s jgx¿sf] lbuf] Joj: yfkg ug] {
(=@ hnfwf® ;+®If0f, h} ljs ljlwtfsf] k|j4{g tyf kof{–ko{6g ljsf;sf nflu hg;xeflutfdf cfwfl®t ;+®If0f sfo{qmdx¿ nfu' ug] {
(=# ®fli6«o, ;fd'bflos, kfl®jfl®s tyf sj'lnotL jgx¿sf] lbuf] Joj: yfkg u®L kof{–ko{6g If] qsf ¿kdf k|j4{g ug] {
67
(=$ jg k} bfj®x¿sf] pTkfbsTj j[l4 u®L jg k} bfj®df cfTdlge{® x'Fb} gu®kflnsf ® gful®ssf] ;xeflutfdf jgdf cfwfl®t pBf] ux¿ ;~rfng ul®g] 5
(=% hnfwf® ;+®If0f sfo{qmd ;~rfng ug] {
(=^ la?jf pTkfbg u®L ;8s lsgf®, gbL lsgf® ® ;fj{hlgs : ynx¿df j[If ®f] k0f ug] {
(=& a] nsf xl®ofnL cfleofgnfO{ ;Dj4{g tyf k|j4{g ug] {
(=* ljkb\ Joj: yfgsf nflu j} 1flgs k4lt pkof] u ug] {
(=( hnjfo' kl®jt{g pTyfgzLn of] hgf sfof{Gjog ug] {
(=!) ljkb\af6 k|efljtx¿sf nflu, ®fxt, p4f® tyf k'g: yf{kgf ul®g]
(=!! ljkb\ Joj: yfkgsf nflu 1fg s] Gb| Joj: yfkg ug] {
(=!@ gbLhGo tyf jghGo kbfy{x¿sf] Joj: yfkg ug] {
(=!# x®] s ljsf; sfo{qmddf jftfj®0fLo k®LIf0f ug] {
(=!$ dfgj–jGohGt' cGt;{ª\3if{ Go"gLs®g ug] {
!)= cfGtl®s ®fh: j j[l4 tyf ;'zf;g
!)=! x®] s 3®÷kl®jf®nfO{ kfl®jfl®s jflif{s Jofj;flos of] hgf tof® u®L k|f] kmfOn k|To] s jif{ r} t d;fGtleq j8f sfof{nodf k] z ug{ k|f] T;flxt ul®g] 5 eg] Jofj;foLs of] hgfd'tfljs pTkflbt j: t'sf] jhf®Ls®0f ;'lglZrt ul®g] 5
!)=@ jflif{s of] hgfd'tfljs nIoeGbf a9L s[lif, kz' tyf cf} Bf] lus pTkfbg tyf laqmL u®] ® cfo j[l4 ug] { 3®÷kl®jf®nfO{ ljz] if¿kdf ;Ddfg ul®g] 5
!)=# of] hgf cjlwsf] klxnf] % jif{df gu®kflnsfleq ;sf®fTds k|efj kfg] { pBf] u, xf] 6n Joj;fo cflb ;~rfng u®] ® kflnsfleqsf Go"gtd !) hgfnfO{ lgoldt ®f] huf®L lbg] ®f] huf®bftfnfO{ s®df ;x'lnot lbOg] 5 eg] %) hgfeGbf j9L ®f] huf®L lbg] nfO{ ljz] if ;x'lnot k|bfg ug] {5
!)=$ … pTkfbgdf xfd|f] ;fy M al: bg d vfnL xftÚ cleofg ;fy{s t'Nofpg k|To] s JolQm cfocfh{gdf ;+nUg u®fOg]
!)=% of] hgf cjlwsf] @ jif{leq k|To] s JolQm s'g} g s'g} ;xsf®Lsf] ;b: o ePsf] x'g'kg] {5 ® gfafnssf] xsdf dftf, lktf jf bfh', efph" jf lbbL ;+®Ifs ®xg ;Sg] Jo: yf ul®g] 5
!)=^ ;a} k|sf®sf ef} lts k"jf{wf®x¿sf] of] hgf th'{df k|lqmofb] lv ;DkGg eP® x: tfGt®0f k|lqmof;Dd ;fj{hlgs ;'g'jfO, hg;Dkfbg h: tf k|lqmofDffkm{t cg'udg tyf d"Nofª\sg ul®g] 5
!)=& of] hgf cjlwsf] @ jif{leq k|To] s 3®sf] clgjfo{ a} ª\s tyf ;xsf®Ldf cfa4 u®L pTkfbg laqmL, ®f] huf®L cflbsf] sf®f] af® a} ª\s tyf ljQLo ;+: yfdfkm{t ug'{kg] { lgod agfOg] 5
!)=* of] hgf cjlwdf : yfgLo ;|f] t tyf ;fwgdf cfwfl®t ;a} 3®sf] clgjfo{ ;xeflutf ®xg] u®L demf} nf ® 7"nf pBf] u : yfkgf u®L cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® l;h{gf ul®g] 5
!)=( s®sf] bfo®f km®flsnf] agfOg] 5 ® s® ltg{ k|f] T;flxt ul®g] 5
!)=!) ;fj{hlgs vr{df ldtJolotf ckgfOg] 5
!)=!! kfl®jfl®s dfofddtf k|j4{g ub} { cfbz{ kl®jf®x¿ j[l4 ug] {
!)=!@ sfuhljxLg gu®kflnsf k|j4{g ug] {
!)=!# kf®blz{tf ® hjfxb] lxtfsf cf} hf®x¿sf] k|of] u qmdzM a9fpFb} ul®g]
!)=!$ ;bfrf® clej[l4 ul®g]
!)=!% ;"rgf k|ljlwx¿sf] pRrtd k|of] u tyf pkof] u ul®g]
!)=!^ ljsf; ;fem] bf®d} qL gLlt tyf jftfj®0f lgdf{0f ul®g]
!)=!& hgtfnfO{ s®af6 k|flKt ePsf] ljsf; pknlAw cg'e"t u®fOg]
68
#=#=* ;dli6ut cfly{s nIo ® vfsf
#=#=*=! cfly{s j[l4 b®
a] nsf gu®kflnsfn] ljutdf @ j6f jflif{s gLlt tyf sfo{qmd ® jflif{s ah] 6dfkm{t cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;sf cfwf®zLnf tof® u®] sf] 5 . cf=j= @)&%.@)&^ nfO{ cfwf® jif{ dfg] ® o; of] hgfsf] klxnf] jif{ * k|ltzt ® afFsL ofhgf cjlwe® !) k|ltztsf b®n] cfly{s j[l4 x'g] cg'dfg ul®Psf] 5 . ljz] iftM oxfFsf] d'Vo cfDbfgL s[lif If] q, kz' kfng, pBd ljsf;, j} b] lzs ®f] huf® ®x] sf 5g\ eg] jg k} bfj®, ko{6g, pBf] u, hnljB't\ ;Defljt If] q x'g\ . cfly{s jif{ @)&^.@)&& b] lv kflnsf ® lghL If] qsf] ;xsfo{df pBf] u : yfkgf ul®g] 5 .
#=#=*=@ nufgLsf] cfjZostf ® ;|f] t
o; of] hgf cjlwdf s'n ?= #,*&,!#,@^,^*# vr{ x'g] cg'dfg ul®G5 . tTsfn 7"nf kl®of] hgfdf nufgL ubf{ k|ltkmn k|fKt ug{ ;do nfUg] xF'bf t'?Gt pTkfbg lbg] If] qdf nufgL s] lGb|t ug'{k5{ . 7"Nff ef} lts k"jf{wf®sf If] qx¿df ;ª\3Lo ;®sf® ® k|b] z ;®sf®;Fu klg ;xsfo{ ul®g] 5 . ljifout nufgL afF8kmfF6 ubf{ s[lif, pBf] u, lzIff, ef} lts k"jf{wf®, : jf: Yo If] qdf nufgL pNn] Vo j[l4 x'G5 .
#=#=*=# ;fj{hlgs ;|f] t Joj: yfkg
;xsf®L, u} ®;®sf®L, lghL If] qx¿nfO{ nufgLd} qL jftfj®0f lgdf{0f ug{ ® cfwf®e"t ;] jf k|jfx ug{ kflnsfsf] ah] 6sf] dxTjk"0f{ e"ldsf x'G5 .
#=#=*=$ cGt®;®sf®L ljQ
o; of] hgfn] lglb{i6 u®] sf gLlt tyf sfo{qmd ;~rfngsf nflu gu®kflnsfn] : yfgLo txsf] clwsf® k|of] u ub} { cGt®;®sf®L ljQ Joj: yfkg P] g @)&$ d'tfljs cfly{s ;|f] tx¿ Joj: yfkg ug] {5 .
#=#=*=% ;|f] t÷;fwgsf] afF8kmfF6 tyf kl®rfngsf cfwf®
;fj{hlgs, ;xsf®L, lghL ® u} ®;®sf®L If] qsf] ;xeflutfnfO{ gu®kflnsfsf] b"®b[li6, nIo ® p2] Zox¿ k|fKt ug{sf nflu Pscsf{sf] kl®k"®ssf ¿kdf sfd ug] { jftfj®0f lgdf{0f ul®g] 5 . gu®kflnsfsf] nufgLnfO{ ;+j} wflgs tyf sfg'gL bfloTjx¿ k"®f ug] {, cfly{s j[l4 xfl;n ug{ cfjZos ef} lts k"jf{wf® tyf ;fdflhs ljsf;tkm{ s] lGb|t ul®Psf] 5 . gu®kflnsfdf nufgLd} qL jftfj®0f lgdf{0f u®L Jofj;flos jftfj®0f tof® u®L nufgLnfO{ pBf] u ;~rfng, ®f] huf® l;h{gf tyf cfly{s ljsf;tkm{ clek|] l®t ul®g] 5 . ;xsf®Lx¿nfO{ s[lif, kz', ahf®Ls®0f h: tf If] qdf nufgL u®L cfo pTkfbg j[l4 tyf cfocfh{g ® ®f] huf® j[l4sf If] qdf nufgL ug{ clek|] l®t ul®g] 5 . gful®s ® gu®kflnsfsf] ;+o'Qm nufgLdf klAns lnld6] 8 sDkgL : yfkgf u®L demf} nf tyf 7"nf pBf] u ;~rfng ul®g] 5 .
gu®kflnsfsf] jh] 6 ljlgof] hgsf cfwf®
!= gful®ssf df} lns xs k|flKtdf ;xof] u k'Ug] If] qx¿
@= cfly{s ljsf;sf nflu ;xof] u k'Ug] ef} lts kl®of] hgf lgdf{0fsf If] qx¿
#= ®f] huf®L tyf pTkfbg j[l4 x'g] If] qx¿
$= gful®ssf] l;k tyf bIftf clej[l4 ug] { If] qx¿
%= ;'zf;g tyf ;fdflhs ljsf;sf If] qx¿
^= ef} lts lgdf{0fsf If] qx¿
&= jftfj®0fLo ;Gt'ng tyf lbuf] ljsf; nIo k|flKtsf If] qx¿
*= ;ª\3 tyf k|b] z of] hgfx¿;Fu ;xsfo{ x'g] If] qx¿
(= t'ngfTds nfesf If] qx¿
!)= ljsf; ;fem] bf®x¿;Fu ;fem] bf®L ug{ ;lsg] If] qx¿
!!= sd nufgLdf l56f] cfDbfgL x'g] If] qx¿
!@= : yfgLosf l;k, Ifdtf ® cEof;df cfwfl®t If] qx¿
!#= pTkflbt ;fdu|L ;lhn} ahf®Ls®0f x'g] If] qx¿
69
#=#=*=^ k|: tfljt nufgLaf6 ;dli6ut cy{tGqdf kg] { k|efja] nsf gu®kflnsf : yfkgfkZrft : yfgLo: t®sf cfly{s ultljlw k|j4{g ug{ gLltut tyf ;+®rgfut k|of; eO®x] sf 5g\ . : yfgLo: t®df ul®Psf cfly{s tyf ef} lts ljsf;sf sfo{qmdn] cfocfh{g tyf ®f] huf®L l;h{gfsf cfwf® lgdf{0f ePsf 5g\ . o; of] hgfn] lglb{i6 u®] sf gLlt tyf sfo{qmdn] ;®sf®L, lghL, ;xsf®L tyf u} ®;®sf®L If] qx¿nfO{ cfod'ns tyf ®f] huf®L l;h{gf ug] { If] qdf nufgL ug{ k|f] T;flxt x'g] 5 .
o; of] hgfn] s[lifsf] pTkfbsTj j[l4, pBf] u : yfkgf tyf ;~rfng, kz' kfngdf k|f] T;fxg, jg Joj: yfkgåf®f jgsf] pTkfbsTj j[l4, l;k ljsf; sfo{qmdx¿åf®f hgtfsf] Ifdtf clej[l4, ko{6g k|j4{g, ef} lts k"jf{wf®x¿sf] lgdf{0f, z} lIfs u'0f: t®df ;'wf®, lje] b cGt h: tf jftfj®0f lgdf{0f x'G5g\ . of] of] hgf cjlwdf rfn' vr{df ldtJolotf sfod ug] { ® k'FhLut vr{, k'FhL lgdf{0f ® cfly{s j[l4 xfl;n ug{ s] lGb|t x'g] 5 . ®fh: j k|zf;gdf ;'wf®, k'FhLut vr{ Ifdtfsf] clej[l4, cfocfh{g tyf ®f] huf®L l;h{gfdfkm{t kflnsfn] cfTdlge{® cy{tGq lgdf{0fsf] cfwf® l;h{gf ug] {5 .
70
gu®kflnsfsf] s'n ufx{: Yo art j[l4 xF'bf k'FhL lgdf{0fsf nflu jftfj®0f tof® x'g hfG5 ® ;d[4 kflnsfsf] cfwf®zLnf tof® x'G5 . clg cfly{s ljsf;n] ult lnG5 . pTkfbgdf j[l4, gofF k|ljlw cfljisf® ® ljsf;, ®f] huf®L l;h{gf, ahf®of] Uo j: t' pTkfbg ® laqmL, gful®saLr ;xeflutf ® ljQLo ;+: yfx¿sf] pknAwtf, gu®kflnsfsf] ah] 6 ;b'kof] u ® lghL If] qsf nflu nufgLd} qL jftfj®0f lgdf{0fn] k'FhL lgdf{0fsf] cfwf® tof® x'G5 .
$=! ;fj{hlgs ljQ
$=!=! ;fj{hlgs vr{gu®kflnsfn] ug] { ;fj{hlgs vr{nfO{ kf®bzL{, hjfkmb] xLk"0f{, ljZj;gLo ® cf} lrTok"0f{ agfOg] 5 . rfn' vr{sf] t'ngfdf k'FhLut vr{ j[l4 ul®g] 5 . ;"rgf k|0ffnL k|of] u u®L ah] 6nfO{ glthfd"ns agfOg] 5 . ljsf; cfof] hgfx¿nfO{ k|fyldstfsf cfwf®df dfq} ah] 6 ljlgof] hg u®] ® cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;, ef} lts k"jf{wf® lgdf{0f, jftfj®0fLo ;Gt'ng tyf lbuf] ljsf; nIox¿ xfl;n ug{ of] ubfg k'Ug] u®L ljlgof] hg ul®g] 5 .
b"®b[li6
;fj{hlgs ljQsf] ;d'lrt ;b'kof] u u®L gu®kflnsfleq gful®ssf df} lns xs ;'lglZrt u®L ;'zf;g sfod ug] { .
;dli6ut cfly{s gLltnIo
;fdflhs Gofo;lxtsf] pTkfbgd"ns If] qx¿ j[l4 x'g] u®L kf®bzL{ ® Gofof] lrt¿kdf ;fj{hlgs ljQ kl®rfng ug] { .
p2] Zo
;fj{hlgs ljQsf] ;b'kof] udfkm{t ;a} If] qdf ;sf®fTds kl®0ffd k|fKt u®] ® ;'zf;g, hjfkmb] lxtf ® ;fdflhs Gofo;lxtsf] cfTdlge{® cy{tGq ljsf; ug{ kflnsfsf] Ifdtf clej[l4 ug] { .
®0fgLltx¿
!= df} lns xs, ef} lts, ;fdflhs tyf ;f+: s[lts ;'®Iff ;'lglZrt ug] {
@= ljsf; k|fyldstfsf cfwf®df ;fj{hlgs vr{ ljlgof] hg ug] {
#= kf®blz{tf, ;'zf;g ® hjfkmb] lxtf k|j4{g ug] {
$= s® ef®axg Ifdtfsf cfwf®df juL{s[t s® k|0ffnL cjnDag ul®g] 5
%= PsLs[t ;DklQ s® -3®, hUuf_ k|0ffnL nfu' ul®g] 5
^= ®fh: j k®fdz{ ;ldltsf] k|ltj] bgsf cfwf®df s® cjnDag ul®g] 5
&= s®sf] lglZrt b®sf cfwf®df s®sf] bfo®f km®flsnf] agfOg] 5
kl®R5] b $
71
*= lj1sf] k®fdz{af6 ®fh: j ;+efJotf cWoog ul®g] 5
(= ®fh: j k|zf;gnfO{ sDKo'6®Ls[t ul®g] 5
!)= cfGtl®s cfonfO{ cf} lrTo ® ;+efJotfsf cfwf®df j[l4 ul®Fb} nlug] 5
!!= s®bftf ;r] tgf lzIff sfo{qmd ;~rfng ul®g] 5
$=!=@ gu®kflnsfsf] cfly{s sfo{gLlt!= ;ª\3Lo ;®sf®, k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cg'bfgx¿sf] ljsf; k|fyldstfsf
cfwf®df nufgL ug] { .
@= ko{6g ljsf;, ef} lts k"jf{wf® hgzlQm ljsf;, ;fdflhs ljsf;, k|fs[lts ;|f] t ® ;fwgsf] Joj: yfkg, k'FhL lgdf{0f, k|ljlw ljsf; ® ;'zf;g k|j4{gsf nflu ;d'bfodf cfwfl®t ;ª\u7gx¿, ;xsf®L ;+: yfx¿, klAns lnld6] 8 sDkgLx¿, u} ®;®sf®L If] q tyf lghL If] q;Fu ;xsfo{ ug] { .
#= ;a} gful®sn] clgjfo{¿kdf ;xsf®Lsf] ;b: otf lnP® dfl;s¿kdf Go"gtd art ug{ pTk|] l®t ug] { ® art ®sd pTkfbgd"ns sfddf nufgL ug{ k|f] T;flxt ug] { .
$= ;a} gful®snfO{ a} ª\s jf ljQLo ;+: yfdf vftf vf] Ng clek|] l®t ug] { .
%= ;a} gful®sn] kfl®jfl®s÷Jofj;flos tyf pTkfbg of] hgf agfP® lghL pTkfbg tyf sf®f] af® ug] { .
^= j} b] lzs ®f] huf®Ldf ePsf JolQmx¿nfO{ nlIft u®L ljQLo ;fIf®tf sfo{qmd ;~rfng ug] { .
&= ;xsf®L tyf klAns sDkgLx¿dfkm{t ;fd'bflos pBdzLntf : yfkgf tyf k|j4{g ug{ pTk|] l®t ug] {
*= kflnsfdf sfo{®t lghL Jofj;flos sDkgLx¿nfO{ Jofj;flos ;fdflhs pQ®bfloTj axg ug{sf nflu pQ®bfoL agfpFb} pknAw ;|f] tnfO{ ljsf; k|fyldstfsf cfwf®df ;b'kof] u ug] { .
72
$=!=# ®fh: ja] nsf gu®kflnsfsf] cfTdlge{® cy{tGq lgdf{0f ug{ ;+ljwfg tyf sfg'gx¿sf] kl®lwleq ®x] ® kflnsfsf] cfGtl®s ;|f] tx¿ klxrfg u®L ;f] sf] kl®rfng u®] ® ®fh: jsf bfo®f km®flsnf] agfOg] 5 . o;®L ljQ ;+®rgf ;'b[9 agfpg kflnsfsf] cfly{s gLlt tof® u®L nfu' ul®g] 5 . cfly{s jif{ @)&%.@)&^ nfO{ cfwf® jif{ dfg] ® k|To] s jif{ !) k|ltztsf b®n] jflif{s j[l4 x'g] u®L cf=j= @)*)÷@)*! ;Ddsf] ®fh: j cg'dfg ul®Psf] 5 .
zLif{s rfn' cf=j= -cfwf® jif{_ sf] ah] 6
klxnf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
bf] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
t] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
rf} yf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
kfFrf} F jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
hDdf
s'n cfo 582001880 637777340 701555074 771710581.4 848881639.54 933769803.49 3893694438.43
;ª\3Lo ;®sf®af6 k|fKt cfo 465936000 513215540 564537094 620990803.4 683089883.7 751398872.1 3133232193.25
k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cfo 24409000 29126300 32038930 35242823 38767105.3 42643815.83 177818974.1
cGo ;|f] taf6 k|fKt cfo -bft[ ;+: yfnufot_
8616000 9585500 10544050 11598455 12758300.5 14034130.55 58520436.05
hDdf cfGtl®s cfo 83040880 85850000 94435000 103878500 114266350 125692985 524122835.00
cGo cfGtl®s cfo 49713880 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 189258100
cfGtl®s ®fh: j 24327000 44950000 49445000 54389500 59828450 65811295 274424245.00
crn ;DklQdf nfUg] s® 1479000 1580000 1738000 1911800 2102980 2313278 9646058
JolQmut ;DklQdf nfUg] jflif{s s®
50000 55000 60500 66550 73205 80525.5 335780.5
;+: yfut ;DklQdf nfUg] jflif{s s®
50000 55000 60500 66550 73205 80525.5 335780.5
PsLs[t ;DklQ s® 700000 770000 847000 931700 1024870 1127357 4700927
e"ld s®÷dfnkf] t 679000 700000 770000 847000 931700 1024870 4273570
v'b ;DklQdf nfUg] s® 130000 510000 561000 617100 678810 746691 3113601
3® axfn s® 100000 10000 11000 12100 13310 14641 61051
axfn la6f} ®L s® 30000 500000 550000 605000 665500 732050 3052550
ljz] if ;] jfdf nfUg] s® 250000 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
lzIff ;] jf z'Ns -z} lIfs ;+: yf_ 150000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
lzIff ;] jf z'Ns -j} b] lzs cWoog_
100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
73
k"jf{wf® ;] jfsf] pkef] u tyf ;jf®L ;fwgdf nfUg] s'n
700000 1100000 1210000 1331000 1464100 1610510 6715610
;jf®L ;fwg s® -k6s] _ 100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
k"jf{wf® ;] jfsf] pkof] udf nfUg] s® 600000 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
dgf] ®~hg s® 210000 310000 341000 375100 412610 453871 1892581
l;g] df÷8s'd] G6«L 10000 10000 11000 12100 13310 14641 61051
lj1fkg s® 100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo dgf] ®~hg s® 100000 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
Joj;fon] e'QmfgL ug] { 710000 1010000 1111000 1222100 1344310 1478741 6166151
Joj;fo ®lh: 6«] ;g 700000 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
®] l8of] ÷Pkm=Pd= ;~rfng 10000 10000 11000 12100 13310 14641 61051
s[lif tyf kz'hGo sf®f] af®df nfUg] s®
4530000 5030000 5533000 6086300 6694930 7364423 30708653
s[lif tyf kz'hGo j: t'sf] Jofj;flos sf®f] af®df nfUg] s®
1000000 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
xf8, l;ª, 5fnf, KjfFvdf nfUg] s®
30000 30000 33000 36300 39930 43923 183153
ef8f ® ®f] oN6L 3500000 4000000 4400000 4840000 5324000 5856400 24420400
;®sf®L ;DklQsf] axfnaf6 k|fKt cfo
0 0 0 0 0 0
k|zf;lgs ;] jf z'Ns 610000 510000 561000 617100 678810 746691 3113601
Goflos b: t'® 300000 300000 330000 363000 399300 439230 1831530
k®LIff z'Ns 10000 10000 11000 12100 13310 14641 61051
cGo k|zf;lgs ;] jf z'Ns 300000 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
b: t'® 3650 2700000 2970000 3267000 3593700 3953070 16483770
kfls{ª z'Ns 3650000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
gS;f kf; b: t'® 150000 1300000 1430000 1573000 1730300 1903330 7936630
l;kmfl®; b: t'® 2000000 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
JolQmut 36gf btf{ b: t'® 1000000 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
gftf k|dfl0ft b: t'® 400000 50000 55000 60500 66550 73205 305255
74
cGo b: t'® 50000 50000 55000 60500 66550 73205 305255
b08, hl®jfgf ® hkmt 100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
b08, hl®jfgf 100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo ®fh: j 6100000 18100000 19910000 21901000 24091100 26500210 110502310
;fgf ;jf®L s® 100000 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo ®fh: j 6000000 18000000 19800000 21780000 23958000 26353800 109891800
®fh: j afF8kmfF6 5858000 13800000 15180000 16698000 18367800 20204580 84250380
afF8kmfF6 eO{ k|fKt x'g] d"No clej[l4 s®
2500000 2500000 2750000 3025000 3327500 3660250 15262750
jg ®f] oN6L 758000 500000 550000 605000 665500 732050 3052550
vfgL ®f] oN6L 100000 50000 55000 60500 66550 73205 305255
hn;|f] t ®f] oN6L 100000 300000 330000 363000 399300 439230 1831530
3®÷hUuf ®lh: 6«] ;g b: t'® 1400000 5200000 5720000 6292000 6921200 7613320 31746520
cGo afF8kmfF6 x'g] ®fh: j 1000000 5250000 5775000 6352500 6987750 7686525 32051775
cGo cfo 49713880 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 189258100
ut jif{sf] gub df} Hbft 49713880 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 189258100
;ª3Lo ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 24409000 513215540 564537094 620990803.4 683089883.7 751398872.1 3133232193
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 1400000 133900000 147290000 162019000 178220900 196042990 817472890
;;t{ cg'bfg 153200000 169869540 186856494 205542143.4 226096357.7 248705993.5 1037070529
®fh: j afF8kmfF6 101976000 120100000 132110000 145321000 159853100 175838410 733222510
;fdflhs ;'®Iff 19800000 21780000 23958000 26353800 28989180 31888098 132969078
: yfgLo k"jf{wf® ;fem] bf®L sfo{qmd 9800000 1500000 1650000 1815000 1996500 2196150 9157650
k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 14409 29126300 32038930 35242823 38767105.3 42643815.83 177818974.1
Go"gtd cg'bfg 1400 1540000 1694000 1863400 2049740 2254714 9401854
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 3763000 7417000 8158700 8974570 9872027 10859229.7 45281526.7
;jf®L ;fwg s®af6 k|fKt ®fh: j 6883000 7570000 8327000 9159700 10075670 11083237 46215607
ljz] if cg'bfg -yk cg'bfg_ 12363000 12599300 13859230 15245153 16769668.3 18446635.13 76919986.43
75
cGo : yfgLo txaf6 k|fKt cg'bfg 40000 440000 484000 532400 585640 644204 2686244
;;t{ cg'bfg 40000 440000 484000 532400 585640 644204 2686244
hg;xeflutf 9000000 9000000 9900000 10890000 11979000 13176900 14494590
gub ;xeflutf 9000000 9000000 9900000 10890000 11979000 13176900 14494590
ljleGg ljsf; ;fem] bf® tyf bft[ lgsfojf6 k|fKt ;xof] u
8616000 9145500 10060050 11066055 12172660.5 13389926.55 55834192.05
;8s af] 8{ 3000000 3300000 3630000 3993000 4392300 4831530 20146830
ul®a;Fu ljZj] Zj® sfo{qmd 395000 434500 477950 525745 578319.5 636151.45 2652665.95
k|wfg dGqL ®f] huf® sfo{qmd 500000 550000 605000 665500 732050 805255 3357805
: yfgLo : jfoQ zf;g tyf ;fd'bflos ljsf; sfo{qmd
1400000 1540000 1694000 1863400 2049740 2254714 9401854
;dfj] zL ljsf; sfo{qmd 1400000 1400000 1540000 1694000 1863400 2049740 8547140
s[lif ;] jf ljsf; sfo{qmd 0 0 0 0 0 0 0
ax'If] qLo kf] if0f sfo{qmd 1921000 1921000 2113100 2324410 2556851 2812536.1 11727897.1
$=!=$ ;fj{hlgs, lghL ® ;xsf®L ;fem] bf®L
$=!=$=! ;ª\3Lo ;®sf®
a] nsf gu®kflnsf sf] ;L gbL h: tf] ®fli6«o ® cGt®f{li6«o dxTjsf] hnlqm8f: ynx¿ ePsf] tyf hnljB't\ kl®of] hgfsf] k|r'® ;Defjgf, pi0f tyf pkf] i0f If] qsf ;f+: s[lts tyf dxTjk"0f{ h} ljs kfl®l: yltsLo k|0ffnL ePsf] If] q xf] . o; If] qsf] ;du| ef} lts, ;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf nflu ;ª\3Lo ;®sf®;Fusf] ;xsfo{ ckl®xfo{ 5 . of] If] q hnjfo' kl®jt{g tyf k|fs[lts ljkb\sf] pRr hf] lvd If] q;d] t ePsf] x'Fbf hnjfo' kl®jt{g Go"gLs®0f tyf cg's"ng ® ljkb\ hf] lvd Go"gLs®0fsf nflu
k|efjsf®L gLlt lgdf{0f tyf sfof{Gjogsf nflu ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;xsfo{ ul®g] 5 . kflnsfleq bft[lgsfo, ax'p2] ZoLo sDkgLx¿, cGt®f{li6«o : t®sf z} lIfs tyf cg';Gwfg s] Gb|x¿ ;~rfng ug{ klg ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;xsfo{ ul®g] 5 . cfly{s jif{ @)&%.@)&^ nfO{ cfwf® dfg] ® k|To] s jif{ !) k|ltzt j[l4 x'g] cg'dfg u®L ;ª\3Lo ;®sf®af6 k|fKt x'g] ah] 6 cg'dfg ul®Psf] 5 .
76
zLif{s rfn' cf=j= -cfwf® jif{_ sf] ah] 6
klxnf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
bf] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
t] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
rf} yf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
kfF+rf} jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
hDdf
;ª\3Lo ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 475736000 513215540 564537094 620990803.4 683089883.7 751398872.1 3133232193
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 130900000 133900000 147290000 162019000 178220900 196042990 817472890
;;t{ cg'bfg 153200000 169869540 186856494 205542143.4 226096357.7 248705993.5 1037070529
®fh: j afF8kmfF6 101976000 120100000 132110000 145321000 159853100 175838410 733222510
ljz] if cg'bfg ® ;dk'®s cg'bfg 19800000 21780000 23958000 26353800 28989180 31888098 132969078
;fdflhs ;'®Iff 60060000 66066000 72672600 79939860 87933846 96727230.6 403339536.6
$=!=$=@ k|b] z ;®sf®
gu®kflnsfleqsf 7"nf tyf demf} nf ® k|b] z ;®sf®sf] 5gf] 6df k®] sf of] hgf tyf gu®kflnsfn] k|b] z ;®sf®sf] ;xof] udf ;DkGg ug] { of] hgfx¿ k|efjsf®L sfof{Gjogsf nflu k|b] z ;®sf®;Fu ;xsfo{ ul®g] 5 . cfly{s jif{ @)&%.@)&^ nfO{ cfwf® dfg] ® k|To] s jif{ !) k|ltzt j[l4 x'g] cg'dfg u®L k|b] z ;®sf®af6 k|fKt x'g] ah] 6 cg'dfg ul®Psf] 5 .
zLif{s rfn' cf=j= -cfwf® jif{_ sf] jh] 6
klxnf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
bf] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
t] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
rf} yf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
kfFrf} F jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
hDdf
k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 22526000 29126300 32038930 35242823 38767105.3 42643815.83 177818974.1
Go"gtd cg'bfg 1400000 1540000 1694000 1863400 2049740 2254714 9401854
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 3763000 7417000 8158700 8974570 9872027 10859229.7 45281526.7
;jf®L ;fwg s®af6 k|fKt ®fh: j 5000000 7570000 8327000 9159700 10075670 11083237 46215607
;dk'®s cg'bfg 0 0 0 0 0 0 0
ljz] if cg'bfg -yk cg'bfg_ 12363000 12599300 13859230 15245153 16769668.3 18446635.13 76919986.43
$=!=$=# a] nsf gu®kflnsf
gu®kflnsfn] ;du| cfly{s tyf ;fdflhs ljsf;sf nflu g] t[TjbfoL e"ldsf v] Ng] 5 . ;fdflhs, cfly{s Pjd\ ®0fgLlts dxTjsf b[li6sf] 0fn] cfjZos kg] { ef} lts k"jf{wf®x¿sf] lgdf{0f tyf u} ®;®sf®L Joj;foLx¿;Fu ;xsfo{, nufgLd} qL jftfj®0f, sfo{qmdx¿sf] k|efjsf®L sfof{Gjog, ;'zf;g, zflGt, ;b\efj, ;fdflhs Gofo sfod ug{ g] t[TjbfoL e"ldsf v] Ng] 5 .
77
$=!=$=$ lghL If] q
a] nsf gu®kflnsfn] cfXjfg u®] cg';f® If] qsf ;fdflhs, ;f+: s[lts tyf kof{j®0fLo pQ®bfloTj k"®f ub} { ®f] huf®L tyf cfo cfh{gsf If] q a9fpg] , pGgt k|ljlwx¿ cfoft tyf k|j4{g ug{ lghL If] q;Fu ;xsfo{ ug] { . hgtfsf] ;xsfo{df lghL If] qsf] ljsf; u®L gu®kflnsf;Fu ;xsfo{ tyf ;fem] bf®L u®L pBd ljsf; ul®g] 5 . gu®kflnsf ® hgtfsf] ;xsfo{df klAns lnld6] 8 sDkgLx¿ : yfkgf u®L k'FhL ;ª\sng u®] ® pBf] ux¿ : yfkgf ul®g] 5 .
$=!=$=% ;xsf®L If] q
a] nsf gu®kflnsfleq 5l®P® ®x] sf ;|f] t tyf ;fwgsf] ;ª\ul7t ;+: yfdfkm{t kl®rfng u®L ;fdflhs ;dfj] zL cfly{s j[l4 ® ;d'bfosf] ;zQmLs®0f ug{ ;xsf®Lsf] k|j4{g ul®g] 5 . ;xsf®Ln] kflnsf ® lghL If] qsf] k|ToIf k|efj k'Ug g;s] sf If] qx¿df ;d] t ;] jf lj: tf® ug{ ;S5 . 5l®Psf >d, l;k, k|ljlw ® k'FhLnfO{ ;xsf®Ldfkm{t Pslqt u®L pTkfbg, pTkfbsTj j[l4 ub} { ®f] huf®L tyf cfocfh{gsf cj;® j[l4 ul®g] 5 .
$=!=$=^ u} ®;®sf®L tyf ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿
;a} k|sf®sf s'®Llt tyf ;fdflhs lje] b cGt, hgr] tgf j[l4, jftfj®0f ;+®If0fnufotsf sfo{ k|efjsf®L ;~rfng ug{ u} ®;®sf®L tyf ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿;Fu ;xsfo{ ul®g] 5 . gu®kflnsfsf] b"®b[li6d'tfljs nIo tyf p2] Zox¿ k"lt{ ug{ ;xsfo{ ul®g] 5 .
$=!=$=& j} b] lzs nufgL
gofF k|ljlw, 1fg, l;k leq\ofO pTkfbg tyf pTkfbsTj j[l4 ug{ ;ª\3Lo ;®sf®sf] cg'dlt lnP® j} b] lzs nufgL leq\ofpg] gLlt cjnDag ul®g] 5 .
$=!=$=* kflnsfdf sfo{®t ljsf; ;fem] bf®x¿
o; cfjlws of] hgf sfof{Gjogsf nflu gu®kflnsfleq lgDglnlvt ;®f] sf®jfnfsf] e"ldsf dxTjk"0f{ ®xg] 5 .
!= a] nsf gu®kflnsf
o; cfjlws of] hgf sfof{Gjogsf] g] t[TjbfoL e"ldsf gu®kflnsn] lng] 5 . cfjZos ;|f] t ® ;fwg Joj: yfkgdf g] t[TjbfoL e"ldsf v] Nb} hgkl®rfngdfkm{t ;'zf;gsf] k|Tofe"lt u®fOFb} sfof{Gjog ul®g] 5 .
@= ®fhgLlts bnx¿
o; cfjlws of] hgf sfof{Gjogsf nflu ;a} ®fhgLlts bnsf] e"ldsf ckl®xfo{ 5 . cfjlws of] hgfsf sfo{qmdaf®] kflnsfjf;LnfO{ ;';"lrt u®fpg, pgLx¿sf] ;sf®fTds wf®0ff lgdf{0f ug{ sfo{qmdx¿ sfof{Gjogsf nflu hg;xeflutf j[l4 ug{ ® ;|f] tx¿ ;ª\sngdf dxTjk"0f{ e"ldsf ®xg] 5 .
#= ;xsf®L ;+: yfx¿
o; u'?of] hgf sfof{Gjogsf nflu ;xsf®Lx¿sf] ;lqmo e"ldsf ®xg] 5 . To;} n] sfo{qmdx¿ sfof{Gjogsf nflu ;xsf®Lx¿;Fu ;fem] bf®L ul®g] 5 .
$= ;d'bfodf cfwfl®t ;ª\u7gx¿ -;d"x tyf : yfgLo
u} ®;®sf®L ;+: yfx¿, o'jf Snax¿, pkef] Qmf ;d"xx¿, cfdf
;d"xx¿_
o; cfjlws of] hgfn] cjnDag u®] sf cleofg tyf hgtfdf cfwfl®t sfo{qmdx¿ sfof{Gjog ug{ Pjd\ cg'udg ug{ ;d'bfodf cfwfl®t ;ª\u7gx¿sf] e"ldsfnfO{ ;lqmo u®fOg] 5 .
78
%= u} ®;®sf®L ;+: yfx¿ tyf cfof] hgfx¿
hgr] tgf, Ifdtf clej[l4 tyf cleofgx¿ ;~rfngsf nflu u} ®;®sf®L Joj;foLx¿;Fu ;fem] bf®L Pjd\ ;xsfo{ ul®g] 5 .
^= lghL Jofkfl®s k|lti7fgx¿
Jofj;flos ;fdflhs pQ®bfloTjcGtu{t lghL tyf Jofkfl®s k|lti7fgx¿;Fu ;xsfo{ u®] ® hgr] tgf tyf Ifdtf clej[l4, k': tsfno, ;"rgf s] Gb|, k|tLIffno, ;fd'bflos ejg h: tf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ ;xsfo{ tyf ;fem] bf®L ul®g] 5 .
&= k|fb] lzs ;®sf®
gu®kflnsfn] lglb{i6 u®] sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{ tyf k|b] z ;®sf®sf sfo{qmdx¿ sfof{Gjog ug{sf nflu ;xsfo{ tyf ;dGjo ul®g] 5 .
*= ;ª\3Lo ;®sf®
®fli6«o dxTjsf sfo{qmdx¿ ;~rfngsf nflu tyf gu®kflnsfleq ;ª\3Lo ;®sf®sf] ;xof] u k|fKt ug'{kg] { cfof] hgfx¿ sfof{Gjog ug{ ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;xsfo{ ul®g] 5 .
(= ljBfno tyf z} lIfs k|lti7fgx¿
o; cfjlws of] hgfn] lglb{i6 u®] sf xl®t Sna, ;®;kmfOsf sfo{qmd, j[If®f] k0f, lj1fg tyf k|ljlw Pj+ gofF ljifosf af®] df gu®jf;LnfO{ hfgsf®L u®fpg] sfo{qmdx¿ ljBfnosf] g] t[Tjdf sfof{Gjog ug{ pTk|] l®t ul®g] 5 .
!)= ;~rf® ;+: yfx¿
o; cfjlws of] hgfn] lglb{i6 u®] sf sfo{qmd ® of] hgf 5gf] 6b] lv ;DkGg gx'Gh] n;Dd pkef] QmfnfO{ ;';"lrt u®fpg ® gu®kflnsfdf ;"rgfsf] xs k|Tofe"t u®fpg ;~rf® dfWodx¿sf] e"ldsf k|efjsf®L ®xg] 5 .
!!= cGt®f{li6«o u} ®;®sf®L Jofj;flosx¿
gu®kflnsfleq ;fdflhs cleofgsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug{, 7"nf kl®of] hgf ;~rfng ug{ ® ljleGg ljifosf cg';GwfgfTds kl®of] hgf ;~rfng ug{ cGt®f{li6«o u} ®;®sf®L Jofj;flosx¿;Fu ;fem] bf®L tyf ;xsfo{ ul®g] 5 .
79
cfly{s If] q
kl®R5] b %
b"/b[i6L
: yfgLo cg'ej, ;|f] t ® ;fwgsf] j} 1flgs kl®rfng, gful®s g] t[Tjdf cfly{s ;'b[9Ls®0f
nIo
s[lif, jg, ko{6g ® pBf] u ljsf; u®L cfly{s ;d[l4;lxt ;dfhjfb pGd'v ;d'Ggt ;dfh lgdf{0f ug] {
ljlzi6 p2] Zox¿
• lj=;+=@)*!;Dddf;du|cfly{sljsf;sf]If]qaf6k|ltJolQmjflif{scfo®fli6«o: t® a®fa® k'¥ofpg]
• sDtLdf!)xhf®JolQmnfO{yk®f]huf®Ll;h{gfug]{
• s[lifko{6gsf]dfWodaf6@)*!;DddfsDtLdf!nfvcfGtl®styfafXoko{6s leq\ofpg]
• e"ldv08Ls®0fcGTou®L;fd"lxsv]tLk|0ffnLljsf;u®]®oflGqsLs®0fdfkm{t s[lifnfO{ cfw'lgsLs®0f ug] {
®0fgLltx¿
• k|To]sls;fgnfO{Jofj;flosls;fgagfpgpTkfbgof]hgf®pTTkbgkfqf]
tof® u®L ;f] xLd'tfljs pTkfbg tyf ahf®Ls®0f ug{ clek|] l®t ug] {
• k|b]z;®sf®,;ª\3Lo;®sf®nufotpBdL,;d"x,;xsf®L,lghLIf]q®;fem]bf®;+: yfx¿sf] cy{k"0f{ ;xeflutf ;'lglZrt u®L sfof{Gjog ug] {
• bIfk|fljlwspTkfbgdfhf]8lbg]tyfkl®rfngug]{
• :yfgLo;|f]t;fwgsf]ljz]ifkl®rfngug]{
• s[lif®kz'kG5LIf]qdfb]zs}gd'gfcfof]hgf;~rfngul®g]
• …Psj8fMPslgof{tÚ,…Ps;d"xMPspkfbgÚ,…Ps3®MPspBdÚ®…PsJolQm M Ps ®f] huf®Ú l;h{gf ug] {
%=! s[lif
nIo
k|ljlwsf] ;b'kof] u, e"ldsf] Joj: yfkg, of] hgfa4 pTkfbg k|0ffnLdfkm{t pTkfbg j[l4 tyf s[lif ko{6g k|j4{g u®L pTkflbt j: t'x¿sf] k|zf] wg, ahf®Ls®0f tyf pBdzLntf k|j4{g ub} { cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® j[l4 ug] {
p2] Zox¿
!= k|fª\ufl®s dn k|of] u u®L hldgsf] pTkfbsTj j[l4 ug] {
@= k|fª\ufl®s v] tL k|j4{g u®L kflnsnfO{ k|fª\ufl®s v] tL If] qsf ¿kdf ljsf; ug] {
80
#= s[ifssf] Ifdtf clej[l4 u®L pRr d"No k|hfltsf t®sf®L, cGgafnL tyf kmnkm"n, h8La'6L, km"n cflbsf] Jofj;flos v] tL k|j4{g ug] {
$= ;xsf®L tyf klAns lnld6] 8 sDkgLdfkm{t pGgt k|ljlw k|of] u u®L ;fd"lxs v] tL k|0ffnL k|j4{g ug] {
%= afFemf] v] tLof] Uo pmj{® e"lddf v] tL ug{ hUuf wgLnfO{ k|f] T;flxt ug] {
^= s[lif pkhsf] ahf®Ls®0f ;'lglZrt ug{ ;xsf®L, s[ifs ;d"x tyf klAns lnld6] 8 sDkgLdfkm{t ahf®Ls®0f ;'lglZrt ug] {
&= s[lif pkhx¿sf] k|zf] wg s] Gb|, pBf] u ljsf; tyf ;+: yfut ahf®Ls®0f ug] {
®0fgLlt
!= k|To] s ls;fgnfO{ Jofj;flos pTkfbg of] hgf ® pTkfbg kfqf] d'tfljs pTkfbg ug{ nufpg]
@= s[ifssf] bIftf clej[l4 u®L Jofj;flos¿kdf pTkfbg ug{ ;Ifd agfpg]
#= s[lifdf cfwfl®t pBf] u : yfkgf ug{ k|f] T;flxt ug] {
$= s[lif ;"rgf tyf ;fdu|Lx¿sf] lg®Gt® cfk"lt{ ug{ s[lif ;] jf s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
sfo{qmd, sfo{gLlt, lqmofsnfk ® nIo
qm=;+= sfo{qmdtyfsfo{gLlt lqmofsnfk PsfO cfwf/ jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] ljsf; nIo ;"rsfª\s ;Gbe{
!= ls;fgljsf; sfo{qmdsfo{gLltM
!=Jofj;flos s[ifsx¿ klxrfg u®L ;+: yfut¿kdf ljsf; ug] {
!=Jofj;flos ls;fg klxrfg Pjd\ kl®ro kq ljt®0f
j8f ! $ $ ) ) ) 2.3c
@= ls;fg Jofj;flos of] hgf of]hgf !% ^) %) ) ) ) 2.3.c
#= k|To] s ls;fg ;d"xnfO{ afnL kfqf] agfpg nufO pTkfbg of] hgf clgjfo{ ug] {
;ª\Vof ) !)) %) %) ) ) 2.3d/f
81
@ s[ifs ;d"xx¿sf] ;+: yfutljsf; sfo{gLltM
!= s[ifs ;d"xx¿nfO{ pTkfbs ;d"xdf cfj4 u®fO ;d"xsf] Jofj;flos of] hgf d'tfljs pTkfbgsf lqmofsnfknfO{ lg®Gt®tf lbg]
@= pTkfbs ;d"xx¿sf] ;+: yfut ljsf; ug] {
#= s[ifsnfO{ ;+: yfdf cfa4 u®fOk|fljlwstyfJofj;flos If] qdfbIfagfpg lg®Gt® 1fg tyf l;kd"ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!=ePsf s[ifs jfpTkfbg ;d"xx¿sf] ;jnLs®0f
;d"x ) ^) $) $) #) #) 2.3f
@= gofFs[ifs ;d"x u7g ;d"x !&) !%) *) ) ) ) 2.3c
#= ;d"xx¿sf] Jofj;flos of] hgflgdf{0f tyfsfof{Gjogdf ;xof] u
;d"x ) %) #) @) ) ) 2.3c/d/f
$=;d"xx¿nfO{ gu®kflnsfdfbtf{ ug] { ;d"x !&) !%) *) ) ) ) 2.3c
%= s[ifs ;d"xx¿nfO{ sfof{no Joj: yfkgdf ;xof] u
;d"x ) !)) %) %) ) ) 2.3c
^= s[ifs ;d"xx¿nfO{ ;xsf®L jf klAns lnld6] 8 sDkgLx¿df ¿kfGt®0f ug] {
;d"x ) !) % % ) ) 2.3c
&= ls;fg 1fgs] Gb| : yfkgf tyf ;jnLs®0f
;ª\Vof @ & % $ ) @ 2.3d/2.3b/
2.4a/12.8a
# ks] 6 If] qljsf; tyflj: tf® sfo{qmdt®sf®L ljsf;
sfo{gLltM
!=Jofj;flos¿kdf t®sf®L tyf cGgafnL pTkfbg u®L t®sf®L tyf cGgafnLnfO{ k|d'v cfocfh{g tyf ®f] huf® ;|f] tsf ¿kdf ljsf; ug] {
!=Jofj;flos pTkfbg tyf ahf®Ls®0f tflnd
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.3a/b
@= t®sf®L g;{®L lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 2.3a/15.9a
#= cfn', 6df6®, d'nf, sfpnL, aGbf, v';f{gL, ®fHdf, s®] nf cflbsf] Jofj;flos pTkfbg
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.3a
$=df] l®ª\uf -l;tnlrgL_ sf] Jofj;flos pTkfbg
j8f ) $ $ $ $ $ 1.3d/ 2.3a/
%= d;nf ks] 6 If] q j8f ) $ $ $ $ $ 2.3a
^= au®v] tL j8f ) & & & & & 2.3a/e
$ df} ®L kfngcfly{s ¿kdf ljkGgx¿nfO{ cg'bfg lbP® Jofj;flos ¿kdf df} ®L pTkfbg ug] {
!= df} ®L d] lnkm] ®f j8f ) % % % % % 2.3a
@= df} ®L ;] ®] gf j8f ) $ $ $ $ $ 2.3a
82
% cGgafnL, bnxg tyf t] nxgafnLsfo{gLltM
Jofj;flos¿kdf cGgafnL, bnxg tyf t] nxgafnLx¿ pTkfbg ug] {
!=wfg k|ltla3f lSjG6n @$ @$ @$ @$ @$ @$ 2.2d/ 2.4b
@= ds} k|ltla3f lSjG6n $) ^$ ^$ ^$ ^$ ^$ 2.2d/ 2.3a
#= ux'F k|ltla3 lSjG6n !^ @^ @^ @^ @^ @^ 2.2d/ 2.3a
$= d';'®f] , ®x® tyf cGo bfn ® t] nxgafnLsf] Jofj;flos pTkfbg
j8f ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.2d/ 2.3a
%= tf] ®L, ;"o{d'vL, ;®: o'Fv] tL lj: tf® j8f ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.2d/ 2.3a
^ aLp pTkfbg sfo{qmdsfo{gLlt M
s[ifssf] Ifdtf clej[l4 u®L ;d'bfodf cfwfl®t aLp pTkfbg sfo{qmd ;~rfng u®] ® cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® l;h{gf ug] {
!= t®sf®L aLp pTkfbg j8f ( ( ( ( ( 2.3d
@= cGgafnL aLp pTkfbg j8f ( ( ( ( ( 2.3d
#= bfn tyf t] nafnL aLp pTkfbg sfo{qmd
j8f ( ( ( ( ( 2.3d
&= hldgdf cfwfl®t cfly{s ljsf; sfo{qmdx¿sfo{gLltM
!=gu®kflnsfleqsf] ;fj{hlgs tyf v'nf hldgsf] ;d'lrt ;b'kof] u ub} { pTkfbsTj j[l4 u®L cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf ug] {
!=afF;, cld|;f] , lgufnf] sf] Jofj;flos pTkfbg
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.3a
@= Jofj;flos km"nv] tL j8f ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.3a
#= lghL hldgdf Jofj;flos km"n v] tL
j8f ( ( ( ( ( 1.3d/ 2.4a
$= lrofv] tLsf] ;+efJotf cWoog ug] { j8f ) $ $ $ $ $ 2.3a
* kmnkm"n v] tL tyf au} Frf ljsf; sfo{qmd!= pi0f tyf pkf] i0f hfltsf kmnkm"n ;+: yfut¿kdf Jofj;flos pTkfbg ug] {
!=kmnkm"n g;{®L : yfkgf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 2.3a/ 15.9a
@= kmnkm"n au} Frf lgdf{0f ;ª\Vof ) !*) !*) !*) !*) !*) 2.3a
#= au} Frf Joj: yfkg tflnd tyf cf} hf® ;xof] u
j8f ) ( ( ( ( ( 15.9a
$= cldnf] k|hfltsf kmnkm"n -sfutL, ef] u6] _ sf] Jofj;flos pTkfbg
j8f ) $ $ $ $ $ 1.3d/15.9a/
83
( dT: okfngsfo{gLltM
;fj{hlgs kf] v®Ldf ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf gful®ssf] ;d"x agfO dT: okfng ug{ clek|] l®t ug] {
!= df5fkfng sfo{qmd k|j4{g j8f ) ^ ^ ^ ^ ^ 1.3d/ @= ;fd"lxs df5fkfngnfO{ ;xof] u ;d"x ) !) @) !) % % 2.3c
#= e'®f pTkfbg :yfg ) @ $ $ $ $ 15.9b
!) s[lifdf cfwfl®t kl®of] hgf;d'bfosf] ;xeflutfdf s[lifpBf] u : yfkgf ug] {
!= 6f] df6f] s] r ck pBf] u : yfkgf ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d/
d;nf pBf] u ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d/
@= kf] 6f6f] , s] ®f lrK; pBf] u : yfkgf ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d/
#= cld|;f] s'rf] pBf] u ;ª\Vof ) @ @ @ @ @ 1.3d/
$= bfgf pBf] u ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d
%= ds} hGo pBf] u ;Defjgf cWoog k6s ) ! ! ! ! ! 2.3d
^= crf® pBf] u ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d
&= h'; pBf] u ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d
*= k|fª\ufl®s dn pBf] u : yfkgf ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 2.4e
(= u'Gb|L pBf] u ;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 1.3d
!! k|bz{g: yn : yfkgf tyf k|ljlw ljsf; gofFafnLsf] k®LIf0f ug{ PsLs[t k|bz{gL: yn : yfkgf ug] {
!= afnL k|bz{g: yn : yfkgf ug] { :yfg ) @ @ @ @ @ 10.4a
@= l6: o' sNr® k|ljlw : yfkgf :yfg ) ! ! ! ! ! 8.3b/
#= ®a® v] tL :yfg ) ! ! ! ! ! 1.3d
!@ pTkfbgJoj: yfkgpTkflbt j: t' ;+®If0f ug{ ;fd'bflos cGg e08f®0f s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
!= ;fd'bflos s[lifpkh e08f®0f : yfkgf
;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 12.3b
!# ahf® Joj: yfkgpTkfbs ;d"x jf s[lif ;xsf®Ldfkm{t ahf® Joj: yfkg ug] {
!= ;ª\sng s] Gb|x¿ : yfkgf ;ª\Vof ) ( ( ( ( ( 10.4a
@= ahf® s] Gb| : yfkgf :yfg ) # # # # # 10.4a
84
!$ PsLs[t s[lif ;] jf, afnL ;+®If0f tyf cfk"lt{ s] Gb|x¿ : yfkgfsfo{gLltM
!= s[lif k] zfnfO{ Jofj;flos ® cfw'lgsLs®0f ug{ ;d'bfodfcfwfl®t PsLs[t ;] jf s] Gb| tyfcfk"lt{ s] Gb|x¿ : yfkgf ug] {
@= Jofj;flos ls;fgx¿sf nflu s[lifladf nfu' ug] {
!= s[lifoGq dd{t s] Gb| : yfkgf :yfg ) ! ! ! ! ! 8.2a/
@= s[lif ;"rgf s] Gb| : yfkgf -IOT_ s[lif pTkfbg Joj: yfkg k|0ffnL
;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 8.2b/ 12.8a
#= ;d'bfodf cfwfl®t Pu|f] e] 6 ;~rfng
;ª\Vof ) ! ! ! ! ! 2.4d/2.4e
$= ;] jf s] Gb|x¿sf] ;jnLs®0f ;ª\Vof ) ( ( ( ( ( 2.3a
%= s[[lifl;sfO{ s] Gb| lj: tf® :yfg ) ( ( ( ( ( 12.8a
^= afnLladf j8f ) ( ( ( ( ( 2.3f
&= afnLlSnlgs :yfg ) ! ! ! ! ! 2.3f/8.2a/
12.1f
*=afFb®, d';f, hª\unL hgfj® cflbaf6 afnL ;+®If0f sfo{qmd ;~rfng
:yfg ) ( ( ( ( ( 8.2a
(= s[lif oflGqsLs®0f ;Dj4{g tyf k|j4{g sfo{qmd
:yfg ) ( ( ( ( ( 2.3a
!% PsLs[t cf} Bf] lus d] nfs[lif, kz', pßf] u, kf] if0f ® ko{6g :yfg ) # # # # # 8.9a
!^ PsLs[t ;fd'bflos s[lifkmd{ : yfkgfgd'gfkmd{ : yfkgf ug] { ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.3b
!& cfjZos ljleGg lgod, sfg'g ® sfo{ljlwx¿ lgdf{0f
!=pTkfbg lgoGq0f k|0ffnL sfo{ljlw ;+Vof ) !) !) !) !) !) 2.3a
@= s: 6d xfol®ª ;~rfng tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
#= s[lif kl®of] hgf ;~rfng tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
$= s[lif tyf kz' ;] jfljsf; zfvf tyf af] 8{ ;~rfng tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
%= s[lif of] hgf 5gf] 6 dfkb08 ;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a^= s[lif pTkfbg tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
&= s[lif pTkfbg, Joj: yfkg tyf ahf®Ls®0f gLlt
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
85
*= s[lif ;xsf®L lgdf{0f tyf ;~rfng sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
(= sf] N8 : 6f] ®] h ;~rfng tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
!)=pTkfbg If] qdf ls;fgsf] ;xeflutf, of] hgf ;~rfng tyf Joj: yfkg sfo{ljlw
;+Vof ) ! ! ! ! ! 2.3a
!*= ljleGg afnLsf] v] tL k|0ffnLdf PS;g l®;r{
;xeflutfd"ns cg';Gwfg ® cg'z®0f j8f ) ( ( ( ( ( 2.3d
!(= l;h{gzLnd~r : yfkgfkflnsf tyf j8f : t®df ;+Vof ! ! ! ! ! ! 2.3g
@)= kf] : 6 xfe] {: 6 ;] G6® : yfkgfcfjZostfg';f® : yfkgf ug] { j8f ! * * * * * 2.3d/2.4b
@!= : yfgLo Jofj;flos -;xsf®L, ;d"x, pßdL, u} ;;, sDkgL_ ® ;|f] tJolQm kl®rfng
ljleGg s[lif sfo{qmd ;~rfngdf lgodfg';f® ;] jfvl®b u®L kl®rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 5.4a
@@ ljleGg s[lif kl®of] hgfsf] l8lkcf® ® !% jif] { u'?of] hgf agfpg] cfjZostfg';f® s[lif, ko{6g ® pBf] usf] l8lkcf®
k6s ! ! ) ) ) ) 8.9a
@# ahf® ;+efJotf cWoogljleGg pTkfbgsf] ahf® ;Defjgf cWoog tyf sfof{Gjog
k6s ! ! ! ! ! ! 8.2a
@$ s[lif ;~rf®
®] l8of] , 6] lnlehg sfo{qmd k|;f®0f ® ljleGg kqklqsf Pj+ kDKn] 6÷a'sn] 6 k|sfzg tyf ljt®0f
jfl{if{s Pkm Pd ! ! ! ! ! 8.2a/8.2b
86
%=@ kz'kG5L
nIo
ls;fgnfO{ ;d"x jf klAns lnld6] 8 sDkgLx¿df cfa4 u®fO pRr d"No ® pTkfbsTj ePsf kz' tyf kG5Lx¿sf] Jof;flos kfng u®L : j: y df;', b"w tyf c08f pTkfbg u®L kz', kG5L tyf df5f cfwfl®t pBd ljsf; u®L cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® j[l4 ug] {
p2] Zox¿
!= kz'kG5LhGo pTkfbg j[l4 u®L b'Uw tyf df;'hGo kbfy{x¿ lgof{t u®] ® cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® l;h{gf ug] {
#= s[ifsåf®f pTkflbt 8] ®L tyf df;', b'Uw, c08f tyf df5fhGo kbfy{x¿sf] plrt d"No;lxtsf] ahf® ;'lglZrt ug] {
$= kz' ladf nfu' u®L kz' tyf kG5L kfng Joj;fonfO{ ;'®lIft ® cfsif{s agfpg]
%= k®LIf0f tyf cg';Gwfg u®L gofF k|hfltsf kz' tyf kG5Lx¿ leq\ofpg]
®0fgLltx¿
!= Jofj;flos kz' kfns s[ifsx¿nfO{ klAns lnld6] 8 sDkgL, ;xsf®L jf pTkfbg ;d"xdf cfa4 u®fO Jofj;flos kz' kfngnfO{ ;+: yfut ug] {
@= Jofj;flos¿kdf kz' kfng ug{ s[ifsnfO{ bIf agfpg]
#= kz' kfngsf nflu cfjZos kg] { ;"rgf tyf ;] jf ® ;fdu|Lx¿ lgoldt cfk"lt{ x'g] ;+oGq ljsf; ug] {
sfo{qmd, sfo{gLlt ® lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf/ jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasfz nIo ;'rsf+s ;Gbe{
!= kz' tyf k+IfLkfns ls;fg ljsf; sfo{qmd!= kz'kfns ls;fgx?sf] klxrfg u/L, ;d'xdf cfj4 u/fO{ Ifdtf clej[l4 u/]/ Joj;foLs pTkfbg ug]{ jftfj/0f l;h{gf ug]{
!=Joj;foLs kz'kfns ls;fg klxrfg tyf kl®rokq ljt®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 2.3f
@= kz' kfng ;d'x lgdf{0f ;d'x !) $) #) @) ) ) 2.3f
#= kz' 1fg÷l;sfO{ s] Gb| : yfkgf tyf ;jnLs®0f
;+Vof ! * * * * * 2.3f
$= Ifdtf clej[l4sf sfo{qmdx¿ k6s ) ( ( ( ( ( 2.3f
87
@= Jofj;foLs kz'kG5L kfng sfo{qmd
sfo{gLltM
!= s[ifs ;d'xdfkm{t Jofj;foLskz'kfng ug]{
@= ul/jLsf] /]vfd'lg /x]sf ljkGgju{sf ls;fgx?nfO{ kz' tyf k+IfL kfngdf ljgf Jofh % jif{df ls:tfjGbL ?kdf lkmtf{ ug]{ u/L qm[0f pknAw u/fpg] .
#= gu/kflnsfleq v'nf kz' rl/r/0fdf k|ltjGw nufpg]
!=pGgt hftsf jfv|f kfng
ks] 6 If] q ljsf; ug] {
;+Vof ) !) !) !) !) !) 8.2a
@= : yfgLo v®L hftsf jfv|f>f] t s] Gb|sf] ¿kdf ljsf; ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.2a
#= pGgtjfv|f>f] t s] Gb| : yfkgf ug] { ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.2a
$= ufO{ tyf e} ;L ks] 6 If] qsf] ¿kdf ljsf; ug] {
;d'x ) !% !% !) !) ) 8.2a
%= nf] sns'v'®f kfng ;d'x ) @) @) @) @) @) 8.2a
^= j+u'® kfng kmd{ ) !% % ! ! ! 8.2a
&= pGgt s'v'®f kfng k|j4{g kmd{ @) %) $) $) ! ! 8.2a
*= 6sL{ kfng j8f ! ( ( ( ( ( 8.2a
(= v®fof] kfng j8f ) ( ( ( ( ( 8.2a
!)= xfF; kfng j8f ) $ $ $ $ $ 8.2a
!!= jGohGt'sf] 3®kfng -jb] n, xl®0f, cgf{_
j8f ) ( ( ( ( ( 15.9b
!@= sfGhLxfp;sf] Joj: yf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 15.9b
# kz' ljsf; sfo{qmd!=pGgthftsf kz' tyf k+IfL kfngsf] nflu ls;fgnfO{ cg'bfg, ;x'lnot k"0f{ qm[0f tyf k|fjLlws ;]jf pknAw u/fpg]
@=kz' :jf:Yosf] nflu cfjZos cfwf/e't ;]jf pknAw u/fpg]
#= kz' ljdf sfo{qmd ;~rfng ug]{
!=gZn ;'wf® s] Gb|sf] : yfkgf :yfg # # # # # 8.2a
@= kz' ;] jf s] Gb|sf] lj: tf® j8f ! * * * * * 8.2a
#= vf] ®, uf] 7, esf®f] , ;'wf® sfo{qmd j8f ( ( ( ( ( 8.2a
$= kz' : jf: Yo lzlj® j8f @ @ @ @ @ 8.2a
%= kz' vf] k lg®Gt® j8f ( ( ( ( ( 8.2a
^= Joj;foLs 3f; v] tL pTkfbg j8f ( ( ( ( ( 8.2a
&= 3fF;sf] jLp pTkfbg j8f ( ( ( ( ( 8.2a
*= 3fF; ;+®If0f tyf e08f®0f j8f ( ( ( ( ( 8.2a
(= kz' kmd{ ;+: yfut ljsf; j8f ( ( ( ( ( 8.2a
!)=kz' xf6 j8f @ @ @ @ @ 8.2a
!!= kz' ljdf k|j4{g ug] { j8f ( ( ( ( ( 8.2a
88
$ kz'df cfwf/Lt pBf]u ;~rfng!= 8] ®L : yfkgf ;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
@= b"wlr: ofg s] Gb|sf] k|j4{g ;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
#= df;' pBf] u : yfkgf ;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
$= jwzfnf lgdf{0f ;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
%= 5fnf ;+sng tyf k|zf] wg s] Gb|sf] : yfkgf
;+Vof ! ! ! ! ! ! 8.2a
^= 6fs tyf bfk, pBf] u : yfkgf ;+Vof @ @ @ @ @ 8.2a
&= Dfbn -k®dk®f utjfhfx¿_, lj8 pBf] u : yfkgf
;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
*= kz' cfxf® pBf] u : yfkgf ;+Vof ! ! ! ! ! 8.2a
%=#= l;FrfO tyf hn;|f] t
nIo
gu®kflnsfleq ePsf hn;|f] tsf] ;+®If0f, ;+jw{{g, Joj: yfkg ® ;b'kof] u ub} { gu®kflnsf ® gful®ssf] ] ;xeflutfdf clwstd k|ltkmn lbg] kl®of] hgf lgdf{0f u®L l;FrfOsf] pknAwtf j[l4 ug] { tyf hnfwf® ® d'xfgx¿ ;+®If0f ug] {
p2] Zox¿
!= gu®kflnsfsf] hn;|f] t gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= hn;|f] t ;+®If0f tyf ;b'kof] usf nflu hg;xeflutf ;'lglZrt ug] {
®0fgLltx¿
!= clwstd k|ltkmn lbg] kl®of] hgfx¿ ;~rfng ug{ ;ª\3 tyf k|b] z ;®sf®;Fu ;fem] bf®L ug] {
@= ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yf tyf ;d"xx¿dfkm{t ;fgf l;FrfO sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
#= hn;|f] t ;+®If0f tyf Joj: yfkg ug{ ;d'bfodf cfwfl®t ;+: yfx¿] u7g u®L ;jnLs®0f ug] {
89
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{ &^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasfznIo ;'rsf+s ;Gbe{
!= ;fd'bflos l;rfO sfo{qmd
sfo{gLlt M
!= pTkfbs ;d'xsf ;b: ox¿nfO{ ;x'lnotk"0f{ tj®n] l;rfO{ ;'ljwf pknAw u®fpg]
@= kfgLsf] jx' pkof] u k|ljwLsf] ljsf;
!= l8k af] l®u+ : yfkgf ;+Vof ) @) !) !) % % 7.2b
@= ;txL e'ldut l;rfO{ kl®of] hgf ;~rfng
;+Vof ) % % % % ) 7.2b
#= lnkm\6 l;rfO{, ;f] nf® ;+Vof ) % $ ! ) ) 7.2b
$= s'nf] lgdf{0f tyf dd{t ;+Vof ) ( !* ( ( % 15.3a
%= gx® lgdf{0f tyf dd{t tyf : t®f] GgtL ® lj: tf®
;+Vof ) @ @ ) ) ) 15.3a
^= e'ldut l;k] h l;rfO{ ;+Vof ) ! ! ! ! ! 15.3b
&= ;fgfl;rfO k|ljwL dfu, ;efJotf ® cfjZostfsf cfwf®df -l8k, Knfli6s kf] v®L,
;+Vof ) $% $% $% $% $% 15.1e
*= cfsf;] kfgL ;+sng -kfgL esf®L_
;+Vof ) $% $% !) ) ) 15.3b
(= ;'Vvf kf] v®L lgdf{0f ;+Vof ) ( ( ( ( ( 15.3d
!)= ;f] nf® jf6 phf{ tyflzt ;+sng kl®If0f
;+Vof ) ! ! ! ! ! 7.2b
90
@= hn>f] t ;+®If0f sfo{qmd
sfo{gLltM gfu®Lssf] ;xeflutfdf hn>f] t tyf hnfwf® If] qx¿sf] ;+®If0fsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!= s'jf, tyf kfgLsf d'xfgx¿sf] ;+®If0fsf] nflu tf®jf® tyf j[Iff®f] k0f sfo{qmd
;+Vof ) $% $% $% $% $% 15.3a
@= hnfwf® If] qx¿df j[Iff®] fk0f ;+Vof ) $% $% $% $% $% 15.3a
#= gbLsflsgf® klx®f] uPsf 7fpFx¿df jfwtyf j[Iff®f] k0f
: yfg ) ( ( ( ( ( 15.3d
$= hn>f] t ;+®If0f ;DjlGw hgr] tf sfo{qmdx¿
k6s ) ! ! ! ! ! 15.3a
%=$ ko{6g
nIo
gu®kflnsfjf;LnfO{ Jofj;flos ko{6g k|j4{gsf] 1fg, l;k ® bIftf clej[l4 u®fO ;fdflhs pQ®bfloTj;lxtsf] e®kbf] {, k|lt: kwL{, ljZjfl;nf] ® u'0f: t®Lo ko{6g k|j4{g u®L cfocfh{g tyf ®f] huf®Lsf cj;® l;h{gf ug] {
p2] Zo
• lbuf]ko{6gk|j4{gu®]®®f]huf®tyfcfocfh{gsfcj;®j[l4ug]{
• hg;xeflutfdfcfwfl®tkof{–ko{6gljsf;u®L:yfgLojftfj®0ftyfk|s[lt;+®If0f ug] {
• u'0f:t®LotyflhDd]jf®ko{6gJoj;fok|j4{gug]{
®0fgLlt
• cfGtl®styfafXoko{6gk|j4{gug]{
• ko{6g;DaGwLk"jf{wf®®;]jfx¿ljsf;÷clej[l4ug]{
• ko{6sLocfsif{0flj:tf®ug]{®;xhkx'Fra9fpg]
91
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! ko{6g ljsf; sfo{qmd
sfo{gLltM
!= gu®kflnsfsf] ko{6g gLlt agfP® nfu' ug] {
@= gu®sf jt{dfg ® ;Defljt ko{6sLo uGtJox¿sf] klxrfg u®L hfgsf®Ld'ns k|f] kmfOn tof® ug] { .
#= eO{®x] sf ® ;+efljt ko{6sLo Joj;fo ® ultljwLx¿sf] ;"lr tof® u®L eO®x] sf tyf ;Defljt Joj;fox¿ ;~rfngsf] nflu ;xhLs®0f ug] { .
$= O{R5's ko{6g pBdLx¿nfO{ ;d'xdf cfj4 u®fO{ Ifdtf clej[l4 u®L cfwf®e't ef} lts ;+®rgfx¿sf] ljsf; ug] { .
%= gu®kflnsfsf ;a} ultljwLx¿ ;d] 6] ® k|rf® k|;f® ug] {
!= gu®kflnsfsf] ko{6g gLlt agfP® nfu' ug] { .
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
@= gu®kflnsf k|d'v ko{6sLo : ynx¿sf] klxrfg u®L ;"lrs®0f ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.9a
#= ;+efjLt ko{6g Joj;fox¿sf] klxrfg u®L ;"lr tof® ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
$= c+u|] hL ® rfOlgh efiffdf gu®kflnsfsf] ko{6g hfgfsf®L d'ns k': ts, j|f] ;®, j] e;fO6 tyf o' 6'o'j Rofgn ;~rfng ug] { .
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
%= ko{6g ;"rgf s] Gb|sf] : yfkgf ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.9a
^ c+u|] hL ® rfOlgh efiffdf j|f] ;® ® gu®kflnsfsf] gSzf k|sf;g ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
@= ;d'bfodf cfwf®Lt ko{6g k|j4{g sfo{qmd
sfo{gLltM
!= gu®kflnsf jf;Lx¿sf] ko{6g Joj;foLs Ifdtf clej[l4 u®L gu®kflnsf e®L ko{6sLo ;+: sf® ® u'0f: t®Lo ko{6g ;] jf k|j4{g ug] { .
!=xf] d : 6] ;~rfng tyf Joj: yfkg tflnd ;~rfng ug] {
k6s ) ( ( ( ( ( 8.9a
@= xf] d : 6] x¿sf] k|j4{g ug] { j8f ) % % % % % 8.9a
#= xf] d : 6] ;~rfnsx¿sf nflu cjnf] sg e|d0f
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
92
#= ko{6g k|j4{g sfo{qmd
sfo{gLlt
!= ;d'bfo, kflnsf, ® k|b] ; tyf ;+l3o ;®sf®;Fusf] ;xsfo{df : yfgLo : t®b] lv cGt®fli6«o : t® ;Ddsf ultljwLx¿ cfof] hgf ug] {
!= jflif{s ¿kdf ®fli6o : t®sf] ;fOsn bf} 8sf] cfof] hgf ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.3b
@= k|To] s @ jif{df cGt®fli6«o : t®sf] 6«f] lksn ;fOsn bf} 8 k|lt: kwf{ cfof] hgf ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.3b
#= Pl;ofsf % j6f, o®f] ksf # j6f, pQ® cd] ®Lsfsf @ j6f gu®kflnsf tyf zx®x¿;Fu eflugL ;DjGw lj: tf® ug] { .
k6s ) ! ! ! ! ! 17.1b
$= cGt® gu®kflnsf ;DjGw lj: tf® u®L PS;r] Gh k|f] u|fd ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 17.1b
#= ef} ltsk"jf{wf® lgdf{0f
!= ;d'bfo, gu®kflnsf, k|b] z tyf ;+l3o ;®sf®sf] ;xsfo{df ef} lts k"jf{wf® tyf ;+®rgfx¿sf] lgdf{0f ug] {
@= wfld{s, ;fF: s[lts tyf k'®ftflTjs : ynx¿sf] ;+®If0f tyf ;Dj4{g ug] {
!= ko{6sLo : yndf dgf] ®Ghg kfs{ tyf lksgLs : kf] 6{ lgdf{0f
;+Vof ) # # # # # 8.2b/ 8.9a
@= lrN8\] g kfs{ ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.2b/ 8.9a
#= kbdfu{ lgdf{0f ls=dL= ) # # # # # 8.2b/ 8.9a
$= k|ltIffno tyf lj>fd : yn lgdf{0f
;+Vof ) @ @ @ @ @ 8.2b/ 8.9a
%= ko{6sLo : ynx¿df ljw'tLs®0f
: yfg ) # # # # # 8.2b/ 8.9a
^= ko{6sLo : ynx¿df OG6®g] 6 ;'ljwf
: yfg ) !% !% !% !% !% 8.2b/ 8.9a
&= zf} rfno tyf vfg] kfgLsf wf®f lgdf{0f, r] GhLu ?d
: yfg ) # # # # # 8.2b/ 8.9a
*= Eo" 6fj® j8f g ^, & ® @ df : yfg ) ) ! ! ! ) 8.2b/ 8.9a
93
(= a] nsf h+un If] qsf] k'®ftTjLs cWoog tyf cg';Gwfg
k6s ) ! ! ! ! ! 15.2a
!)= lu4 ;+®If0f -a] nsf * ;'ufr®L j] n_
: yfg ) ! ! ! ! ! 15.9b
!!= l;dn ®f] k0f k6s ) ! ! ! ! ! 15.9a
!@= lrl8of vfgf ;lxt jf6® kfs{ lgdf{0f j8f g ^ ® ( df
;+Vof ) ) ! ! ) ) 15.9b
$= dgf] ®~hg ko{6g k|j4{g
sfo{gLlt
!= gu®kflnsf ® gu®jf;Lsf] ;+o'Qm nufgLdf dgf] ®~hg ko{6g k|j4{g ug] {
@= gLlhIf] q ® hgtfsf] ;xsfo{ ko{6g cfof] hgf ;~rfng ug] {
!= sf] zLdf h] 6, df] 6®jf] 6 ;~rfng ug] {
;+Vof ) % % % % % 8.9a
@= Kof®fUnfOl8u ;~rfng ug] { j8f g+ #, ^, & ®*df
: yfg ) ! ! ! ! ! 8.9a
#= Sofgf] gLu= j8f g+ ^ ® & -s] fnx' ® ®fgL5fuf em®gf_
: yfg ) ! ! ! ! ! 8.9a
$= 6+s] nf u'kmf ;+®If0f tyf ;Dj4{g
: yfg ) ! ! ! ! ! 8.9a
%= lk|tL rf} tf®Lsf] ljsf; : yfg ) ! ! ! ! ! 8.2b/ 8.9a
^= l;tf ®fgL le®sf] k|j4{g -lzjln+u_ j8f g+ ^
: yfg ) ! ! ! ! ! 8.2b/ 8.9a
&= gu®kflnsfsf] ko{6sLo If] qsf] lj: t[t kl®of] hgf k|ltj] bg tof® ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
*= jGhLhDk, ®s snfOld+u, kf®f;] nLu+
k6s ) ) ! ! ! ! 8.9a
(= blIf0f Pl;of : t®Lo ;fOsn k|lt: kwf{ ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
!)=cGt®®fli6o : t®sf] jLr elnjn k|ltof] lutf
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
!!= g] r® 8] sf] ®] ;g -kfnLsf e®L_ k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
!@= ko{6g If] qx¿df 3f] 8 ;jf®L, df5f dfg] {, h+un ;kmf®L k|j4{g ug] { .
k6s ) ! ! ! ! ! 8.9a
94
% l;k ljsf; sfo{qmd
lbuf] ® b'?: t ko{6g k|j4{gsf] nflu gu®kflnsf ® gfu®Lssf] ;xsfo{df ko{6g l;k ljsf; s] Gb|sf] : yfkgf ug] {
!= ko{6g ljwfsf ljleGg ljifosf kf7\oqmd tof® u®L lgoldt ¿kdf tflnd sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 4.3a
@= ko{6g k|j4{g tflnd -6'®Li6 ufO8, 6«fen Joj: yfkg, j] 6®, s's, ®] i6'®] G6 Joj: yfkg, xf] 6n Joj: ykfg, xl: k6fln6L Joj: yfkg,_
k6s ) ! ! ! ! ! 4.3a
#= j] nsfsf ljlzi6 klxrfgsf] jf®] df hfgfsf®L 8s'd] G6L
) ! ! ! ! ! 16.10a
$= ko{6g ;"rgf s] Gb| tyf x] Nk 8] : s : yfkgf
;+Vof ) ( ( ( ( ( 16.10a
%= ;fF: s[lt ;d'xx¿ ljsf; ug] { ;d'x ) ^ ) ) ) ) 10.2a
%=% pBf] u, jfl0fHo tyf cfk"lt{
nIo
gu®kflnssf ;a} gful®ssf] ;] o® ;'lglZrt x'g] u®L gu®kflnsf ® gful®ssf] ;fem] bf®Ldf cfly{s ljsf; klAns lnld6] 8 sDkgL : yfkgf u®L ljleGg k|sf®sf pBf] u, Joj;fo, kmfd{ xfp;x¿ ;~rfng u®] ® cfocfh{g tyf ®f] huf®L l;h{gf ug] {
p2] Zo
!= ;a} gful®ssf] Jofj;flos Ifdtf clej[l4 u®L pBd ljsf;sf nflu clek|] l®t ug] {
@= ;a} gful®snfO{ cffly{s ljsf; klAns lnld6] 8 sDkgLdf ;xefuL u®fO{ sDkgLsf dfWodaf6 ljleGg pBf] u ;~rfng ug] {
#= pBd ljsf;df hg;xeflutfsf] dfWodaf6 ;dfj] zL, ;d[4, ;b\efjo'Qm ;dfh lgdf{0f ug] {
$= : yfgLo : t®df pTkflbt j: t'x¿sf] e08f®0f tyf ahf®Ls®0f k|j4{g ug] {
®0fgLlt
!= kflnsfsf] pBf] u, jfl0fHo tyf cfk"lt{ gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] {
@= pBf] u ljsf;d} qL jftfj®0f lgdf{0f ug{ kflnsfjf;LnfO{ pBd ljsf;tkm{ pTk|] l®t ug] {
#= : yfgLo: t®df pknAw sRrf kbfy{ ® t'ngfTds nfesf If] q klxrfg u®L cfly{s ljsf; klAns lnld6] 8 sDkgLdfkm{t pBf] ux¿ ;~rfng ug] {
95
sfo{qmd, sfo{gLlt ® lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
!= cf} wf] lus lgtL lgdf{0f
sfo{gLltM
gu®kflnsfsf] cf} wf] lus gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
!= gLlt tyf P] g lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 9.2a
@ kAnLs lnld6] 8 sDkgLsf] : yfkgf
sfo{gLltM
!= gu®kflnsf leq pBd tyf cf} wf] lus ljsf;sf] nflu gu®kflnsfsf] %) k|ltzt z] o® ® sDtLdf klg&% k|ltzteGbf j9L 3®kl®jf® -ul®jLsf] ®] vfd'lg ®x] sf hgtfsf] clgjfo{ ;xeflutf ®xg] u®L_ ® hgtfsf] ;xsfo{df j] nsf cfly{s ljsf; sDkgL btf{ u®] ® ljleGg k|sf®sf pBf] ux¿ ;~rfng ug] { .
!= cfly{s ljsf; klAns lnld6] 8 sDkgL btf{ ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
@= ko{6g pBf] usf] : yfkgf tyf ;~rfng
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.9a
#= dfofsf] lrgf] pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
$= vfB pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
%= sk8f pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
^= vfg] kfgLpBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
&= jhf® s] Gb| tyf sf] z] nL 3® ;~rfng
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
*= kmlg{r® pBf] u ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.1
(= 8] ®L pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
!)= df;' pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
!!= kz' kmfd{ ;~rfng ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.1
!@= qm;® pBf] u : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
!#= ;f] nf® 8of®df cfwfl®t pBf] u : yfkgf
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
96
!$= 9'+uf pBf] u ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.1
!%= ;'ne k;n ;~rfng k|To] sf j8fdf ! j6f
j8f ) ( ( ( ( ( 2.1a
!^= uf] bfd : yfkgftyf e08f®0f ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.2b/8.2a
!&= k|fu®Ls dn tyf u8\of} n] pTkfbg pBf] u
;+Vof ) ( ( ( ( ( 2.4e
afl0fHo
sfo{gLltM
gu®kflnsfsf] jfl0fHo gLlt jgfP® nfu' ug] {
!= ;a} j8fdf tYox¿sf] ;+sng j8f ) ( ( ( ( ( 8.5/8.6
@= kflnsf : t®df ;"rgf s] Gb| : yfkgf
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.10a
#= ;a} j8fdf ljqmL tyf k|bz{g : yn : yfkgf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 8.2a
$= ;a} j8fdf Jojl: yt jhf® Joj: yfkg ;ldtL u7g tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 8.2a
cfk"lt{
! pBd ljsf;sf] nflu : yfgLo : t®df g} ljlQo Joj: yfkg tyf pBdLx¿sf] Ifdtf clej[l4 ug] { .
!= k|To] s j8fdf j} +ssf] zfvf lj: tf® ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 8.3a
@= pBdLx¿sf] Ifdtf ljsf; ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.4b
#= pBf] u cg'udg ;ldtLsf] u7g tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 10.4a
@ pBd ;'®Iff sf] if : yfkgf u®L gfu®Lsx¿åf®f ;~rflnt pBf] ux¿nfO{ ;xof] u ug] { .
!= kflnsf : t®df pBd ;'®Iff sf] if : yfkgf ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 9.2a
@= pBf] usf] ljdf ug{ ljdf sDkgLx¿;Fu ;dGjo ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 1.4c
# jhf® cg'udg != kflnsf leqsf k;nx¿ cg'udg ug{ ;a} j8fdf pk ;ldtL u7g ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 2.1a
$ cfk"lt{ ;xh ug] { @= ;xsf®Lx¿nfO{ ;'ne k;n vf] Ng ljgf Jofh qm[0f lbg]
j8f ) ( ( ( ( ( 17.4a
97
%=^ vfB tyf kf] if0f
nIo
gu®jf;Lx¿nfO{ vfB tyf kf] if0f ;'®Iffaf®] bIf agfP® kf] if0fo'Qm vfBfGg pTkfbg u®L vfB tyf kf] if0f ;b'kof] u Pjd\ ;'®Iff ug{ ;Ifd agfO kf] if0fo'Qm vfB j: t' lgof{t ug{ pTk|] l®t ug] {
p2] Zo
!= k|fª\ufl®s v] tL ljsf; u®L pRr kf] if0f Ifdtfsf s[lif, kz'hGo tyf h8La'6L v] tL k|j4{g ug] {
@= vfglkgsf cfbt kl®jt{g u®L kf] if0fo'Qm vfgf vfg] cfbt ljsf; ug] {
#= kf] if0f tyf vfBfGg ;+®If0f ug] {
®0fgLlt
!= gu®kflnsfleq kfOg] tyf pTkfbg x'g] kf] if0fhGo afnL, kz' kG5L, h8La'6L cflbsf] ;"rL tof® u®L ljt®0f ug] {
@= s[lif tyf jg g;{®Ldf pRr kf] if0f ePsf cGgafnL, t®sf®L, kmnkm"n, h8La'6L cflbsf la?jf pTkfbg u®L ljt®0f ug] {
@= hgtfnfO{ kf] if0fo'Qm afnL, kmnkm"n, h8La'6L pTkfbg ug{ tyf kz' kG5L Pj+ df5f kfng ug{ k|f] T;flxt ug] {
#= vfB k|zf] wg u®] ® kf] if0f ;+®If0f ug{ gful®ssf] 1fg, l;k ® bIftf clej[l4 ug] {
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! gLltlgdf{0fsfo{gLltM
!= gu®kflnsfsf] vfB tyf kf] if0f gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
!= gLlt tyf P] g sfg"g lgdf{0f tyf sfof{Gjog
k6s ) ! ! ! ! ! 2.2c
@= vfB tyf kf] if0f lgb] {zs ;ldltsf] Ifdtf clej[l4
k6s ) ! ! ! ! ! 2.2c
#= kf] if0f ;"rL tof® u®L 3® 3®df ljt®0f
k6s ) ! ! ! ! ! 2.2c
98
@= kf] if0f r] tgf tyf Ifdtf clej[l4 sfo{qmd
!= gu®kflnsfsf ;j} gfu®Lsx¿nfO{ kf] if0f ;DjlGw hg r] tgf hfu[t u®fpg] .
!= ;fd'bflos ®] l8of] x¿;Fu ;xsfo{ u®L ®] l8of] sfo{qmd ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 2.2c
@= ljBfnodf hgr] tgf hufpg ljBfyL{x¿nfO{ kf] if0f cled'lvs®0f sfo{qmd ;~rfng ug] {
k6s ) %# %# %# %# %# 2.2c
# kf] if0f pTkfbg sfo{qmd
sfo{gLltM
gfu®Lsx¿sf] r] tgf clej[l4 u®L kf] if0f hGo j: t' pTkfbg tyf vktsf] nflu clek|] l®t ug] {
!= s®] ;fjf®L sfo{qmd k6s ) #))) #))) !))) ) ) 2.2c
@= ;'wfl®Psf] afn: jf: Yo ;] jf ® kf] if0f
k6s ( ( ( ( ( ( 2.2c
$ kf] if0f ;+®If0f sfo{qmd
!=kf] if0f ;+®If0fsf] nflu gfu®Lssf] Ifdtf cflej[l4 ug] {
!= 3®fo;L kf] if0f vfBfGg pkof] u tflnd
j8f ) ( ( ( ( ( 2.2c
@= : jf: Yo ;] jf s] Gb|df k|bz{g s] Gb|sf] : yfkgf
j8f ) ( ( ( ( ( 2.2c
#= 3®b} nf] sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 2.2c
$= ;sf®fTds r'Nxf] sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 2.2c
%= s'kf] lift jRrfx¿nfO ®] km® ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 2.2c
%= ljiffbLk|of] udf lgoGq0f
gu®kflnsfnfO{ k|f+uf®Ls kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug{ ljiffbL clws s® nufpg]
!= ljiffbLsf] xfgLsf® k|efjsf] jf®] df hgr] tgf hufpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 3.9a
@= h} ljs ljiffwL pTkfbg ® k|of] u tflnd
j8f ) ( ( ( ( ( 2.4e
^ sDkf] i6 dnpTkfbg
!= pTkfbs ;d'xx¿;Fu ;xsfo{ u®L k|fu®Ls dn pTkfbg ug] {
!= u8\of} n] dnsf] k|j4{g j8f ) ( ( ( ( ( 3.4e
99
@= kmf] x® k|zf] wg u®L dn pTkfbg ug] {
#= : yfgLo kf7\oqmddf kf] if0f ljifo ;dfj] z u®L cWoog cWoofkg u®fpg]
$= jx'If] lqo kf] if0f of] hgf sfof{Gjog ug] {
%= cvfB j: t'x¿nfO{ k|ltjGw nufpg]
@= jif{df Psk6s vfB tyf kf] if0f d] nf ;~rfng
k6s ) ! ! ! ! ! 2.2a
#= ldndf FOOD FORTIFICATION j8f ) ( ( ( ( ( 2.2a
$= ;"Id kf] ifs tTj sfo{qmd-vfB_ ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 2.2a
%= ;jf] {Qd lk7f] pTkfbg tyf ljt®0f j8f ) ( ( ( ( ( 2.2a
^= vfB kl®If0f s] Gb|sf] : yfkgf j6f ) ( ( ( ( ( 2.2a
%=& jg tyf jftfj®0f
nIo
hg;xeflutfsf dfWodn] h} ljs ljljwtf, hnfwf® ;+®If0f, jGohGt', jg, jg: klt ® h8La'6Lsf] lbuf] Joj: yfkg u®] ® ;+®If0f, ;Dj4{g ub} { jGo pTkfbgsf] Joj;foLs®0f, kof{–ko{6gsf] ljsf; tyf lj: tf® u®L jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf] ljsf; ug] {
p2] Zo
!= ;fd'bflos jg Pjd\ lghL jgsf] lbuf] Joj: yfkgdfkm{t pTkfbsTj j[l4 u®L jgdf cfwfl®t pBf] u ;~rfng ug] {
@= jgaf6 k|fKt ;] jf, ;'ljwf, cj;® ® k} bfj®x¿sf] ;dfg'kflts ljt®0f k|0ffnLsf] ljsf; u®L ;dflhs Gofo k|Tofe"t ug] {
#= pTyfgzLntf ljsf; u®L ljkb\ tyf hf] lvd Go"gLs®0fsf nflu sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
$= hnjfo' kl®jt{gsf gsf®fTds k|efj Go"gLs®0f tyf cg's"ngsf nflu kflnsfjf;Lx¿sf] Ifdtf clej[l4 ug] {
®0fgLlt
!= jgsf] pTkfbsTj j[l4 u®] ® ;|f] tsf] ;b'kof] u ug{ ;a} k|sf®sf jgsf] lbuf] Joj: yfkg ug] {
@= jgdf hg;xeflutf j[l4 u®L lbuf] Joj: yfkg ® ;+®If0fdfkm{t kof{–ko{6g k|j4{g ug] {
#= lghL, ;fd'bflos tyf sj'lnotL jgsf] pTkfbsTj j[l4 u®L jgdf cfwfl®t pBf] ux¿ tyf pBdzLntf ljsf; ug] {
$= gu®kflnsfsf] : yfgLo hnjfo' kl®jt{g Go"gLs®0f tyf cg's"ng of] hgf agfO nfu' ug] {
100
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! ;fd'bflos jg Joj: yfkg tyf ljsf; sfo{qmd
;fd'bflos jg pkef] Qmfx¿sf] Ifdtf clej[4 u®L jgsf] ;+®If0f, ;Dj4{g tyf lbuf] Joj: yfkg ug{ k|f] T;fxLt ug] {
!=ljwfg tyf sfo{of] hgf kl®dfh{g
k6s ) !& ( ( ( ( 15.9a
@= jg Joj: yfkg tflnd
k6s ) !& ( ( ( ( 15.9a
#= jg Joj: yfkg k6s ) !& ( ( ( ( 15.9a
@= lj?jf pTkfbg
;fd'bflos jg pkef] Qmfx¿;Fu ;xsfo{ u®] ® g;{®L : yfkgf ug] {
!= ;a} j8fdf xfO6] s g;{®L : yfkgf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 15.9a
#= j[Iff®f] k0f sfo{qmd
sfo{gLltM
;fd'bflos jg pkef] Qmf ;d'x, ljBfno, u} ;;, cfdf ;d'x, o'jf Snjx¿;Fu ;xsfo{ u®L gu®kflnsf el®sf vfnL ®x] sf ;fj{hfgLs : ynx¿df j[Iff®f] k0f ug] {
!= ;fd'bflos jg If] qdf j[Iff®] fk0f
k6s ) ( !& ( ( ( 15.9a
@= ;8s lsgf®fdf j[Iff ®f] k0f
;+Vof ) ! ! ! ) ) 15.9a
#= vf] nf tyf gbL lsgf®fdf j[Iff®] fk0f
;+Vof ) ! ! ! ) ) 15.9a
$= ;fj{hfgLs : ynx¿df j[Iff®f] k0f
;+Vof ) %) %) %) %) %) 15.9a
%= 89] nf] lgoGq0f ;DjlGw hgr] tgf sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 15.1a
101
$= s[lifjg sfo{qmd
s[ifs pTkfbs ;d'xtyf ;fd'bflos jg pkef] Qmf ;d'xsf ;b: ox¿sf] Ifdtf clej[l4 u®L s[lifjg sfo{qmd sfof{Gjog ug] {
!= Ifdtf clej[l4 sfo{qmd -ag ® jftfa®0f_
j8f ) ( ( ( ( ( 15.9a
@= s[lifjg k|bz{gL : ynsf] : yfkgf
j8f ) ( ( ( ( ( 15.8a
#= e"O{ 3fF; tyf 8fn] 3f; j[Iff®f] k0f sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 15.9a
% kfl®jf®Ls gLlhjgljsf; sfo{qmd
JolQmsf vfnL hUufx¿df lghL jg ljsf; ug{ k|f] T;fxg ug] {
!= kfl®jf®Ls gLlh jg ljsf; tyf btf{ ug] {
;+Vof ) ( ( ( ( ( 15.2b
@= gd'gf kfl®jf®Ls lghLjg ljsf; k|To] s j8fdf ! j6f
j8f ) ( ( ( ( ( 15.2d
^ u} ® sfi7hGo jg k} bfj®x¿sf] ljsf; tyf Joj: yfkg
;fd'bflos jg tyf pTkfbg ;d'xx¿;Fu ;xsfo{ u®L u} ® sfi7hGo k} bfj®x¿sf] ljsf; ug] {
!= u} ® sfi7 hGojg k} bfj®sf] k|bz{g : ynsf] : yfkgf
j8f ) ( ( ( ( ( 15.1b
@= ;fd'bflos jgx¿df ePsf u} ® sfi7 hGo k} bfj®x¿sf] OGe] G6«L tof® ug] {
;+Vof ) ( !& ( ( ( 15.1b
#= ;fd'bflos jgdf u} ® sfi7 hGojg k} bfj®x¿sf] ®f] k0f
;+Vof ) ( !( ( ( ( 15.2c
$= h8Lj'6L v] tL ug] { ls;fgx¿sf] nflu pTkfbg, k|zf] wg tyf jhf®Ls®0f tflnd
: yfg ) ( ) ) ) ) 15.9a
102
%=* e"–pkof] u tyf e"ld Joj: yfkg
nIo
hldgsf] ;+®If0f u®L pTkfbsTj j[l4 ug{ gu®kflnsfleq ®x] sf hldg clen] vLs®0f u®L ®fli6«o e"ld gLltcg';f® juL{s®0f u®] ® ;b'kof] u ug] {
p2] Zo
!= gu®kflnsfsf] e"ld gLlt, P]g / of]hgf lgdf{0f u®L nfu' ug] {
@= ;Dk"0f{ 3®sf] cwLg: y ®x] sf] hldg clen] vLs®0f u®L ®fli6«o gLltcg';f® juL{s®0f ug] {{
#= cf} krfl®s tyf cgf} krfl®s : jfldTjsf] cj: yfdf ®x] sf hldg clen] vLs®0f u®L juL{s®0f ug] {
®0fgLlt
!= cgf} krfl®s : jfldTjdf ®x] sf] e"ldsf] clen] vLs®0f u®] ® : jfldTj ;'lglZrt ug] {
@= e"ldxLg tyf ;'s'djf;L gful®snfO{ hldg pknAw u®fpg]
#= hldgsf] pTkfbsTj j[l4 x'g] u®L ®fli6«o gLltcg';f/ gu®kflnsfleqsf] hldg juL{s®0f ug] {
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfk O{sfO cfwf® jif{ &^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! gLlt lgdf{0f ug] {
sfo{gLltM gu®kflnsfsf] e'ldgLlt tyf e"pkof] u P] g lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
!= e'ldgLlt tyf P] g lgdf{0f ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 15.3d
@= ;Dk"0f{ 3®w'®Lsf] hldgsf] nut ;+sng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 11.1b
#= cgf} krf®Ls e"–: jfldTjsf] oyfy{ klxrfg u®L nut clen] vLs®0f ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 11.1e
$= s[lif, j;f] jf; of] Uo, cf} wf] uLs, vlgh, jg, r®0f, nufotfsf If] qx¿ klxrfg u®L ®fli6«o e"ldgLlt cg';f® juL{s®0f ug] {
: yfg ) ! ! ! ! ! 11.3a
103
@ hldgdf xs : yflkt ug] {
!= xfn k|of] u u®L ®x] sf ® : jfldTj sfod gePsfx¿sf] : jfldTj : yflkt ug] {
@= e'ldlxg tyf ;'s'Djf;L gfu®LsnfO{ hldg pknAw u®fpg]
!= ef] urn ePsf] t® clwsf® : yfkLt gePsf] hUufdf : jfldTj : yflkt ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 11.1a
@= e"ldlxg ® ;'s'Djf;Lx¿sf] klxrfg u®L lglZrt dfkb08 jgfP® Plss[t j: tL lgdf{0f u®L Joj: yfkg ug] {
: yfg ) ! ! ! ! ! 11.3a
# hLljsf] kfh{g ;xof] u
e"ldlxg ;'s'Djf;L gfu®Lsx¿sf] hLjLsf] kfh{gdf ;xof] u ug] {
!=e"ldlxg ® ;'s'Djf;Lx¿nfO{ nlIft u®L pBd ljsf; tyf cfocfh{g sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 15.3d
@= pTkfbsTj j[l4 ug{ u|x|f ;'wf® sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 8.2a
$ e"ld ;+®If0f tyf ;'wf® sfo{qmd
gu®kflnsfleq ePsf ;a} k|sf®sf] hldgsf] pTkfbsTj j[l4 ug{, hldgsf] ;+®If0f ug{ tyf hldgsf] ;b'kof] u u®] ® cfocfh{g tyf ®f] huf® l;h{gf ug{ sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!= rSnfjGbL sfo{qmd ;~rnfg ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 8.2a
@= hf] lvd If] qx¿sf] ;+®If0f ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 15.3c
#= ;fj{hfgLs hldgx¿sf] ;+®If0f ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 15.3c
$= vfnL ® klt{ hldg gu®kflnsfsf] : jfldTj Nofpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 11.7a
%= gu®kflnsfn] cfjZostfcg';f® hldg ef8fdf lng] tyf lbg]
j8f ) ( ( ( ( ( 15.3d
^= gbL psf; hldgx¿sf] pkof] u ® ;+®If0f j8f ) ( ( ( ( ( 15.3c
&= jg If] qleqsf vfnL hldgx¿df cfo cfh{g sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 2.3a
*= JolQm tyf ;+: yfsf hldgx¿sf] pTkfbsTj j[l4 ug{ gu®kflnsfn] l;kmf®Lz u®] cg';f®sf pTkfbgsf ultljwLx¿ ;~rfng ug] { .
j8f ) ( ( ( ( ( 17.4a
104
;fdflhs If] q
kl®R5] b ^
b"®b[li6
… u'0f: t®Lo lzIff, cfwf®e"t : jf: Yo, n} lª\us lx+;fd'Qm ;dfh, : jR5, Jojl: yt a: tL ljsf; ® o'jf ;xeflutf, ;d[4 a] nsfsf] cfjfhÚ
nIo
u'0f: t®Lo, k|ljlwd} qL, k|fljlws tyf Jofj;flos lzIff, ;j{;'ne cfwf®e"t : jf: Yo Pj+ kf] if0f, o'jf kl®rfng, ®f] huf®L, ;zQmLs®0f, v] ns'b ljsf;, : jR5 lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO, n} lª\us ;dfgtf, ;fdflhs ;dfj] zLs®0f ® ;+®If0f ;'lglZrt u®L ;Eo, ;dtfd"ns ® ;d'Ggt ;dfh ePsf] x'g]
ljlzi6 p2] Zo
!_ *) k|ltzt ljBfyL{nfO{ P;OO k®LIffdf P Kn; u|] 8 Nofpg ;Ifd agfOg] 5
@_ * j6f dfWolds ljBfnonfO{ k|ljlwd} qL k|fljlws wf®df ¿kfGt®0f ul®g] 5
#_ gu®leqsf ;a} j8fdf ;j{;'ne¿kn] cfwf®e"t u'0f: t®Lo : jf: Yo ;] jf pknAw x'g] 5
$_ ljz] if1 : jf: Yo ;] jf;lxtsf] ;'ljwfo'Qm c: ktfn : yfkgf x'g] 5
%_ n} lª\us ;dfgtfsf nflu n} lª\usd} qL jftfj®0f gu®leq k|j4{g ul®g] 5
^_ afn tyf dft[ ;'wf®sf nflu ;a} j8fdf kf] if0f k'g: yf{kgf s] Gb| ® k|hgg : jf: Yo k|j4{g ul®g] 5
&_ … Ps 3® Ps wf®fÚ cjwf®0ffcg';f® gu®leq z'4 lkpg] kfgL cfk"lt{ x'g] 5
*_ kflnsfsf o'jfx¿sf] ;lqmo kl®rfng eO{ dlxnfd} qL, afnd} qL, jftfj®0f l;h{gf eO{ Ho] i7 gful®s tyf ckfª\utf ePsf JolQmn] ;Ddflgt hLjg ofkg u®fOg] 5
(_ ®fi6«sf nflu v] ns'b ® : Jff: Yosf nflu v] ns'b cleofg ;~rfng ul®g] 5
®0fgLlt
!= gu®leqsf ;®sf®L lgsfodf sfo{®t sd{rf®L, hgk|ltlglw, ljBfno Joj: yfkg ;ldltsf ;b: o, ®fhgLlts kf6L{sf gu® sld6Ldf ®x] sf kbflwsf®Lx¿n] clgjfo{¿kdf cfkm\gf 5f] ®f5f] ®LnfO{ ;fd'bflos ljBfnodf k9fpg]
@= ljBfnox¿sf] ef} lts k"jf{wf®x¿sf] : t®f] Gglt, z} lIfs ;fdu|Lx¿sf] cfk"lt{ ® lzIfs sd{rf®Lsf] Ifdtf clej[l4 lg®Gt® ug] {
#= : jf: Yo ladf sfo{qmdnfO{ clgjfo{¿kdf nfu' u®L clt ljkGg ® ul®anfO{ o; sfo{qmddf k|f] T;fxg ul®g] 5
$= gu®leqsf ;Dk"0f{ j8fdf v] ns'b d} bfg, Jofofd: yn, kfs{ tyf afn pBfgx¿ : yfkgf ul®g] 5
%= gu®leqsf : jf: Yo ;+: yfx¿sf] k|f] kmfOn k|sfzg ul®g] 5
^= dlxnf ;zQmLs®0fsf nflu a'xf®L kqsf®Ltf sfo{qmd ;~rfng ul®g] 5
105
&= o'jf ®f] huf®cGtu{t … Ps 3® Ps ®f] huf®Ú sfo{qmd ;~rfngdf NofOg] 5
*= kf] if0f tyf k|hgg : jf: Yo ;'wf®sf nflu afnaflnsf, ;'gf} nf xhf® lbgsf cfdf, lszf] ®Lx¿ tyf k|hgg pd] ®sf dlxnfnfO{ : j: y vfgkfg tyf kl®jf® : jf: Yo sfo{qmd cleofgsf ¿kdf ;~rfng ul®g] 5
(= : jf: Yo ;] jfdf ;a} sf] k|efjsf®L kxF'rsf nflu dlxnf : jf: Yo ;] jsx¿ kl®rfng ul®g] 5
!)= : jf: Yo, lzIffdf ;dfj] zLd"ns ;xeflutf ;'lglZrttfsf nflu cfjZos gLlt, ® sfg'g th'{df u®L sfof{Gjog ul®g] 5
!!= kl®jf® lgof] hg sfo{qmdnfO{ k|efjsf®L¿kdf : jf: Yo ;+: yfdfkm{t ;~rfngsf nflu cfjZos hgzlQm kl®rfng ul®g] 5
!@= km®s Ifdtf ePsf JolQmsf nflu cfjZostf ® Ifdtfsf cfwf®df ;xh, lgMz'Ns kx'Fr ;'lglZrt ul®g] 5 . ltgnfO{ l;kd"ns lzIff ® ®f] huf®Lsf cj;®;Fu cfa4 ul®g] 5
!#= cfwf®e"t txdf sIff ! b] lv % ;Dd ;a} ljBfyL{sf nflu vfhf Joj: yf ul®g] 5
!$= cleefjs, cled'vLs®0f, g} lts–;fdflhs ljifoj: t' ;dfj] z;lxt dgf] ljdz{ ul®g] 5
!%= ljBfyL{ egf{b® ® lg®Gt®tfsf nflu ;r] tgf tyf k|a4{gfTds sfo{qmdx¿ z} lIfs ;qsf] ;'?df cleofgsf ¿kdf ;~rfng ul®g] 5 . ljBfyL{n] aLrdf k9fO g5f8\g] jftfj®0f l;h{gf ul®g] 5
!^= a[xQ® of} lgs lzIffnfO{ Jojxf®df Nofpg : yfgLo kf7\oqmddf ;dfj] z u®L k7gkf7gdf NofOg] 5
!&= ;fdflhs ljsf;sf sfo{qmdnfO{ k|efjsf®L¿kdf ;~rfng ® sfof{Gjogsf nflu bft[lgsfo ® u} ®;®sf®L lgsfo;Fu cfjZos ®0fgLlts ;fem] bf®L ® ;xsfo{sf nflu cfjZos jftfj®0f l;h{gf ul®g] 5
^=! hg;ª\Vof tyf a;fOF ;®fO
nIo
gu®kflnssf] hg;ª\VofnfO{ Jojl: yt, : j: y ® k|lt: kwL{ agfpg hg;ª\Vof Joj: yfkg tyf k|hgg : jf: Yosf sfo{qmdx¿ ;~rfng u®L hg;ª\Vof Joj: yfkg tyf ;fdflhs ljsf;aLr ;Gt'ng sfod ug] {
p2] Zo
!= gu®kflnsfsf] hg;ª\Vofsf] j[l4 b® ;Gt'lnt ®fVg]
@= gu®kflnsfleq kl~hsf btf{nfO{ b'?: t ® k|ljlwd} qL agfpg] ® ;Dk"0f{ clen] v ljB'tLo clen] vdf ®fVg]
#= hLljsf] kfh{g ® j[lQ ljsf;sf cfw'lgs cj;®x¿ l;h{gf u®L u'0f: t®Lo hLjg ;'lglZrt ug] {
®0fgLlt
!= cfGtl®s tyf afXo a;fOF ;®fOnfO{ Jojl: yt ug] {
@= ljjfx, k|hgg pd] ® tyf hGdfGt®sf af®] df hgr] tgf cleofg ;~rfng ug] {
#= afnljjfx, ax'ljjfx h: tf s'k|yfx¿ cGt ug] {
$= dft[ lzz' ;+®If0f sfo{qmd ;~rfng ug] {
106
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt s[ofsnfkx? O{sfO cfwf/ jif{
)&^.&& )&&.&* )&*.&( )&(.)*) )*).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! sfo{gLlt
!= gu/kflnsfsf] hg;FVof gLlt jgfP/ sfof{Gjog ug]{
!= hg;FVof gLlt jgfpg] ) ! ! ! ! ! 11.3b
@= ljjfx ug]{ pd]/ tyf k|hgg Ifdtfsf] jf/]df r]tgfd'ns sfo{qmdx?
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7c
#= gj bDklQ z'esfdgf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 3.7d
$= lszf]/L ;+/If0f sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 5.6c
%= of}g lzIff sfo{qmdx? j8f ) ( ( ( ( ( 5.6c
^= JolQmut 36gf btf{ ;r]tgf j8f ( 5.2b
@= hg;FVof cWoog tyf cg';Gwfg ( ( ( ( (gu/kflnsfdf hg;FVof zfvfsf] :yfkgf u/L k~hLsf btf{ sfo{nfO{ b'?:t /fVg]
!= k|To]s j8fsf] hg;FVof u0fgf u/L j[l4b/ k|If]k0f ug]{
j8f ) ( ( ( ( ( 5.2b
@= Ps k|ltzt eGbf sd hg;FVof ePsf hftsf] hg;FVof j[l4 b/ kQf nufpg] / ;+/If0f ug]{ sfo{qmd ug]{
j8f ) 1.5b
#= j;fO{ ;/fO{ Joj:yfkg ( ( ( ( (a;fO{ ;/fO{ u/]/ cfpg]x?nfO{ kflnsfsf] gLlt tyf sfo{qmdx?sf] jf/]df hfgfsf/L u/fpg]
!= cfGt/Ls j;fO{ ;/fO{ Joj:yfkg ug{ clen]v /fVg]
j8f ) ( ( ( ( ( 8.8a
@= j;fO{ ;/]/ cfpg]x?nfO{ kflnsfsf] jf/]df hfgfsf/L u/fpg]
j8f ) 8.8a
$= Plss[t j:tL ljsf; ug]{ ( ( ( ( (ljklQsf] hf]lvddf /x]sf / ;'s'Djf;L gfu/Lsx?sf] nflu Plss[t j:tL lgdf{0f ug]{
!= hf]lvd o'Qm 3/x?sf] klxrfg ug]{ j8f ) ! ! ! ! ! 11.1a
@= Plss[t j:tL lgdf{0f ug]{ j8f ) ) ) ) ) ) 11.3a
#= j:tL :yfgfGt/0f cfjZostf cg';f/ j8f ) ( ( ( ( ( 11.3a
$= Kf|To]s JolQmsf] l8lh6n k|f]kmfOn tof/ / cBfjlws
j8f ) ! ! ! ! ! 11.3b
107
ck] lIft pknlAw
!= kl®jf® lgof] hgsf ;fwgx¿sf] k|of] u a9] sf] x'g] 5
@= hg;ª\Vof Jojl: yt ePsf] x'g] 5
#= k|hgg b® ;Gt'ng ePsf] x'g] 5
$= a;fOF ;®fO Jojl: yt ePsf] x'g] 5
^=@ lzIff, lj1fg tyf k|ljlw
nIo
o; gu®kflnssf] ;fIf®tf ztk|ltzt agfpg] , Pp6f ax'k|fljlws ljBfno : yfkgf ug] {, ;a} dfWolds ljBfnonfO{ k|fljlws ljBfnodf : t®f] Gglt ug] { ® k|fljlws ® ;} 4flGts lzIffsf] cg'kft *)M@) k'¥ofpg] tyf of] hgfsf] clGtd jif{;Dddf k|fljlws ljifodf : gfts ® ;dfhzf: q tyf jfl0fHozf: qdf : gftsf] Q® cWoofkg ug] { SofDk; : yfkgf ug] {
p2] Zo
!= ;a} gful®ssf nflu lzIff ;'lglZrt ub} { ul®aLsf] ®] vfd'lg ®x] sf, ljkGg, blnt ® lk5l8Psf ;d'bfosf nflu ljz] if¿kdf cfwf®e"t Pjd\ k|fljlws lzIff Joj: yf ug] {
@= gu®jf;Lsf] l;k tyf bIftf j[l4 ug{ l;k ljsf; s] Gb| : yfkgf ug] {
#= : yfgLo : t®df k|fs[lts ;|f] tx¿, ;fdflhs, ;f+: s[lts ljkb\ Joj: yfkg, hnjfo' kl®jt{g, ®fhgLlts tyf wfld{s cj: yfx¿af®] k"0f{¿kdf hfgsf®L lbnfpg] u®L kf7\oqmd tof® u®L nfu' ug] {
$= gu®kflnsfleq g} k|fljlws ljifodf : gfts tx cWofkg x'g] SofDk; ;~rfng ug] {
®0fgLlt
!= ;a} txsf lzIffsf] k|efjsfl®tfsf nflu cg'udg tyf d"Nofª\sg ;+oGq lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
@= l;kd"ns ® k|fljlws lzIffnox¿ : yfkgf ug] {
#= cfly{s tyf ;fdflhs¿kdf k5fl8 kfl®Psf ju{sf] lzIffdf kx'Fr ;'lglZrt ug] {
$= ljBfyL{nfO{ : yfgLo e"uf] n, Oltxf;, lj1fg, k|ljlw, snf, ;+: s[lt, efiff, ®xg;xg cflbk|lt uf} ®fjflGjt x'g ;Sg] agfpg]
%= ;fd'bflos ljBfnox¿sf] ljZj;gLotf ® u'0f: t® j[l4 ub} { ;Dk"0f{ lgjf{lrt hgk|ltlglw, sd{rf®L, lzIfs, ljBfno Joj: ykg ;ldltsf kbflwsf®L tyf ®fhgLlts bnsf g] t[Tj ju{sf 5f] ®f5f] ®L clgjfo{¿kdf ;fd'bflos ljBfnodf g} k9fpg'kg] {
108
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
s|=;= sfo{qmd tyf sfo{gLltx¿ s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/ jif{
nIo lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{)&%.&^ )&^.&& )&&.&* )&*.&( )&(.)*%
! l;kd'ns k|fljwLs ;fIf®tf cleofg
gu®kflnsfsf] ljlzi6tnfO{ Wofgdf ®fv] ® l;kd'ns k|fljlws ;fIf®tf kf7o k': ts tof® u®L tflnd sfo{qmd ;~rfng ug] {
!= cj: yf klxrfg -lg®If® o'jf o'jtLsf] _
k6s ) ! ! ! ! ! 4.6a
@= : yfgLo kfl®j] zdf cfwf®Lt kf7oqmd tof® ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 4.4b
#= sIff ;~rfng k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@= l;k ljsf; s] Gb|sf] : yfkgf
ljBfno, ljZjljBfno 5f] 8] sf ® l;k l;Sg rfxg] o'jf tyf u[x0fLx¿nfO nlIft u®L l;k ljsf; s] Gb|sf] : yfkgf ug] {
!= l;k ljsf; s] Gb|sf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.4b
@= tflnd ;~rfng -ljleGg ljifosf tflndx¿ ;~rfng_
k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
#= jfn lzIff cleofg
;a} afnaflnsfx¿nfO{ lzIffdf ;'lglZrt ug{ jfn lzIff cleofg ;jlnsf®0f ug] {
!= lbjf vfhf sfo{qmd -;a} ljBfnodf _
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.2a
@= O{l;8Lsf] Joj: yf tyf ;fdfu|L ljt®0f -;a} ljBfox¿df_
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.2b
$ ljBfyL{ egf{ tyf l6sfp cleofg
!= cfly{s tyf ;fdflhs ¿kdf k5f8L kfl®Psf ;d'bfox¿sf nflu cfo cfh{gsf cj;® l;h{gf ub} { hgr] tgf clej[l4 u®L lzIffdf cfsif{0f j9fpg] .
@= k®fdz{ uf] li7x¿sf] cfof] hgf ug] {
!= ljBfyL{ egf{ cleofg lg®Gt®tf tyf l6sfp cleofg
;+Vof %& %& %& %& %& %& 4.1d
@= cfly{s ¿kdf ljkGg ljBfyL{x¿nfO{ d] o® pkfx® emf] nf ljt®0f - @ hf] ® kf] zfs, h'Qf;lxt !jif{sf] nflu : 6] zg®L_
;+Vof ) @) @) @) @) @) 4.2a
% u'0f: t®Lo lzIfsf] ;'lglZrtf
109
!= gu®kflnsf ® guf®Lssf] ;feem] bf®Ldf cg'udg tyf d'NofFsg ;+oGq jgfP® lzIff If] qsf ;sf®fTds ultljwLx¿nfO{ ;jnLs®0f ug] {
@= ljBfnosf] ef} lts k"jf{wf® ljsf;nfO : t®f] GgtL ub} { hfg]
#= lgoldt ¿kdf j8f cWoIf tyf k|d'v ® pkk|d'vsf] ljBfno e|d0f ug] {
$= ;a} ljBfnox¿sf] j] e;fO6 lgdf{0f ug] { ® dfl;s k|utLx¿ ;fj{hfgLs ug] {
%= gu®kflnsf : t®df ;j} ljBfnox¿sf] dfl;s t'ngfTds k|ult k|ltj] bg ;fj{hfgLs ug] {
!= gu® k|d'vsf] cWoIftfdf lzIff jf] 8{ ;jnLs®0f ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.1c
@= j8f : t®df lzIff cg'udg lzIff pk ;ldtL u7g tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 4.1c
#= ljBfnosf] ef} lts k"jf{wf®sf] d'NofFsg u®] ® k|fyfdLstfsf] cfwf®df ljsf; ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 4.1g
$= cfjlws ¿kdf lzIfssf] nflu Ifdtf cflej[l4sf If] q klxrfg u®L Ifdtf clej[l4 sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 4.1i
%= k|To] s # dlxgfdf ljBfnosf] sfo{ ;Dkfbg d'NofFsg u®L k'®: s[t ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1h
^= k|To] s # dlxgfdf lzIfs, cleefjs tyf ljBfyL{ e] nf ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.2b
&= ljBfno Joj: yfkg ;ldltsf] u7g, k'g®u7g ® ;jnLs®0f
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1d
*= ljBfno d'NofFsg sfo{ljwL tof® u®L nfu' ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 4.1f
(= j8fcWoIf ljBfno ljwfyL{ k|ltef k|lt: kwf{
j8f ) ( ( ( ( ( 4.3c
!)= pkd] o® ljBfno ljBfyL{ k|lt: kwf{ k6s ) ! ! ! ! ! 4.3c
!!= d] o® ljBfno ljwfyL{ k|lt: kwf{ k6s ) ! ! ! ! ! 4.3c
!@= ;+: yfug ljBfnox¿sf] ;'kl®j] If0f
k6s ) !% !% !% !% !% 4.1g
!#= cfljisf® k|bz{gL tyf k|lt: kwf{ k6s ) ! ! ! ! ! 4.3c
!$= lzIfstyf ;®f] sf®jfnfx¿nfO{ ;dfj] zL lzIff;DalGw Ifdtf clej[l4 sfo{qmdx¿
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1i
!%= lzIffdfkx'r a[l4 ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6c
%= lgoldt : s"n ;+rfng
xfn ;~rflnt ultljwLx¿nfO{ lg®Gt® ;~rfng ug] {
!= ljBfnosf ultljwLx¿ lgoldt ¿kdf ;~rfng ug] {
;+Vof ) %& ) ) ) ) 4.1f
110
^ ljBfnox¿nfO{ l8lh6n hf] gsf] ¿kdf ljsf; ug] {
ljBfnodf cfOl;6Lsf] clwstd k|of] u ug] { jftfj®0f l;h{gf ug] { t® ljBfyl{x¿nfO Nofk6k tyf sDo'6® lsg] ® k|of] u ug{ pT;flxt gug] { -cleefjssf] cfly{s cj: yfnfO{ Wofg lbg' kg] {, ljBfno ® 3®sf] jLrdf vf8n lgdf{0f ug{ gx'g] _
!= ljBfnox¿df sDKo'6®, Od] n, OG6®g] 6sf] Joj: yf ug] { ® ljBfnsf ;a} clen] vx¿nfO{ ljw'tLs®0f ug] {
;+Vof ) !@ !@ !@ !@ ( 4.4c
@= ;a} ljBfnodf lzIfs tyf sd{rf®Lsf] O xflh®L ug] { Joj: yf ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1i
#= z} lIfs e|d0f -lzIfs tyf ljBfyL{ b'j} sf] nflu_
k6s ) !@ !@ !@ !@ ( 4.3c
$= ;a} ljBfnox¿df : yfgLo kf7\oqmd nfu' ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5a
%= cGt® ljBfno lzIfs PS;r] Gh sfo{qmd ;~rfng ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6a
^= ;a} sIffx¿df ljBfnox¿df l8lh6n jf] 8{sf] Joj: yf ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.4c
&= l8lh6n k': tfsfnosf] : yfkgf ug] { ;+Vof ) @) @) !& ) ) 4.4c
&= ;'ljwf ;DkGg ;dfj] zL ef} lts k"jf{wf® lgdf{0f tyf : t®f] GgtL sfo{qmd
!= : yfgLo ljBfno dd{t ;+ef® sf] ifsf] : yfkgf u®L sf] if ;+sng ug] { ® ljleGg If] qsf bftfx¿;Fu sf] ifdf bfg ug{ cfu|x ug] { ® jflif{s ¿kdf dd{t cfjZos ePsf ljBfnox¿nfO{ dd{tsf] nflu ;xof] u ug] {
!= ljBfno ejgx¿nfO pkof] u stf{ d} qL jgfpg dd{t tyf : t®f] GgtL ug] {
;+Vof ) !@ !@ !@ !@ ( 4.5b
@= ljBfnonfO{ jfn d} qL jgfpg] ;+Vof ) !@ !@ !@ !@ ( 4.5a
#= ;a} ljBfnox¿df 5fq tyf 5fqfd} qL zf} rfno jgfpg]
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5c
$= ;kmf lkpg] kfgL Joj: yf ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 6.4b
%=5fqf cf®fd sIfsf] Joj: yf ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1f
^=kmf] x® ;+sng : yn lgdf{0f ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 6.2d
&=k|of] uzfnf : t®f] GgtL ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.4c
*=v] ns'b kl®;® : t®f] GgtL ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.2b
(= rd] gf u[x : t®f] GgtL ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.2a
!)= l;sfO{ ju} Frf lgdf{0f ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1d
!!= ljBfno ;efsIf -cl86f] l®od_ lgdf{0f
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5c
!@= cleefjs k|ltIff sIf lgdf{0f ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5c
111
!#= cleefjs lbj; dgfpg] k6s ) %& %& %& %& %& 4.5c
!$= cfdf ;d'x u7g ® kl®rfng ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6b
!%= ;dfj] zL lzIff k|j4{g ug] { ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6a
!^= kx'ro'Qmtf -ckf+utf d} qL ;+®rgfx¿_
;+Vof !) #) #) #) #) #) 4.1f
*= k|fljwLs lzIffsf] d"nk|jfxLs®0f
gu®kflnsfdf bIf ® l;ko'Qm hgzlQm pTkfbg ug{ k|fljwLs ljBfnox¿ lj: tf® ug] {
!= s[lif tyf jg k|fljwLs lzIffnosf] : yfkgf
;+Vof ) @ @ @ @ @ 4.4b
@= OlGhlgo®Lu+ k|fljwLs lzIffno ;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.4b
#= xf] 6n tyf ko{6g Joj: yfkg ;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.4b
$= cfO ;L 6L ljBfno : yfkgf ;+Vof ) @ @ @ @ @ 4.4b
(= pRr lzIffsf] ;xh pknAwtf
k|fljlws lzIffnfO{ gu®kflnsf leq g} pknAe u®fpg gu®kflnsf ® ;d'bfosf] ;xeflutfdf SofDk; ;~rfng ug] {
!= s[lif, jg tyf 6'l®Hd : gfts ljifo k9fpg] sn] h : yfkgf
;+Vof ) ) ! ) ) 4.4b
@= jfl0Ho tyf ;dfhzf: qdf : gfsf] Q® ljifosf] SofDk; ;~rfgn
;+Vof ) ) ) ! ! ) 4.4b
#= 5fqfjf;sf] : yfkgf ;+Vof ) ! ) ) ) ) 4.4b
!!= ljBfnox¿df xl®t Snjsf] ljsf;
gu®kflnsfsf] jftfj®0fnfO{ : jR5 ®fVg ljBfyL{x¿ tyf lzIfs cleefjsf] e'ldfnfO ;dfj] z ug] {
!= xl®t, Snj u7g, : sfp6, jfn Snj -% sIff b] vL dfyL_
;+Vof $ !) !) !) !) !) 4.1c
@= g;{®L : yfkgf k|To] s ljwfno ;+Vof ) %& %& %& %& %& 15.2d
#= ljBfno kl®;®dfj[Iff®f] 0f ;+Vof ) %& %& %& %& %& 15.2d
!! : jod ;] jL lzIfs of] ubfg
ljleGg ljifosf lj1x¿nfO cfdGq0f u®L lzIf0f ug{ cfAxfg ug] {
!= ljifo lj1 lzIfsnfO{ ljBfnosf] cfjZostf cg';f® : jod ;] jfnfuL cfJxfg ug] {] .
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6a
@= ljBfnosf hldg tyf >f] tx¿sf] ;+®If0f
;+Vof ) %& %& %& %& %& 8.2b
!@ g] t[Tj ljsf; sfo{qmd
@! cf} ztfAbLsf] : t® cg';f® ljBfno Joj: yfkg ;ldltsf] g] t[Tj Ifdtf clej[l4 ug] {
!= Joj: yfkg ;ldltsf] Ifdtf clej[l4
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5b
@= lzIff ;Ddn] g tyf z} lIfs d] nf k6s ) ! ! ! ! ! 5.1b
112
!#= : yfgLo kf7\oqmd
: yfgLo e'uf] n, ;flxTo, snf, ;fF: s[lt, hnkfo', jftfj®0f, k|s[lt ;lxtsf] hfgfsf®L d'ns kf7\oqmd tof® u®L nfu' ug
!= : yfgLo kf7] oqmdsf] ;jnLs®0f ub} { hfg]
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5a
!$ ljBfno gSzfFsg
ljBfnox¿sf hLcfOP; gSzfdf ck8] 6
ljBfnox¿sf hLcfOP; gSzfdf ck8] 6
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.4c
!% ljBfno ;'wf® sfo{qmd
cfwf®e't tyf dfWoflds : t®sf ljBfnox¿df ;'ljwf lj: tf® ub} { sIff ! egf{ ePsf ;j} ljBfyL{x¿nfO dfWoflds tx ;Dd cWoog ug] { jftfj®0f tof® ub} { u'0f: t®Lo lzIffsf] ;'lglZrt ug] { .
!= Kof®fd] l8sn 3'DtL ;] jf ;+Vof ) %& %& %& %& %& 3.3d7
@= k|fyflds pkrf® s] Gb| ;+Vof ) %& %& %& %& %& 3.3f1
#= ljBfno ;'wf® kl®of] hgf ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1g
$= jfn Snj : yfkgf ;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5a
%= ljBfyL{sf] ;xeflutfdf ljBfnosf] leQ] klqsf tyf jNu jgfpg
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.1j
^= ljBfnodf df cfFvf lzlj® ;~rfng
k6s ) %& %& %& %& %& 3.3d6
&= ljBfyL{x¿nfO lgz'Ns rZdf ljt®0f
;+Vof ) %& %& %& %& %& 3.3d6
*= ljBfnodf sfplG;ln+u tyf d] G6l/ª ;] jf
;+Vof ) %& %& %& %& %& 2.2c
(= spG;n® tyf d] G6®sf] Ifdtf clej[l4
;+Vof ) %& %& %& %& %& 2.2a
!)= ®fli6o tyf cGt®fli6o jfnlbj; dgfpg]
k6s ) %& %& %& %& %& 4.5c
!!= ljBfyL{;Fu d] o® sfo{qmd k6s ) %& %& %& %& %& 4.3c
!@= lzIfs sd{rf®L b®jGbL ldnfg k6s ) ! ! ! ! ! 4.1h
!#= cfjZostf cg';f® ljBfno ufEg] -dh{_
k6s ) ! ! ! ! ! 4.1h
!$= ;a} ljBfnox¿df e'tk"j{ ljwfyL{ ;+u7g lgdf{0f ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.5a
!%= k|To] s ljBfnosf] j] e;fO6 jgfpg]
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.4c
113
ck] lIft pknlAw
!= k"0f{ ;fIf® kflnsf ePsf] x'g] 5
@= k|fljlws lzIffdf ;a} sf] kx'Fr ;'lglZrt ePsf] x'g] 5
#= ljBfnosf] z} lIfs u'0f: t®df cfd"n ;sf®fTds kl®jt{g ePsf] x'g] 5
$= lzIf0f l;sfO k|lqmofdf k|ljlwsf] ;b'kof] u ePsf] x'g] 5
%= : yfgLo kf7\oqmd tof® eO{ nfu' ePsf] x'g] 5
^=#= : jf: Yo tyf kf] if0f k|To] s gful®sn] ®fHoaf6 u'0f: t®Lo cfwf®e"t : jf: Yo ;] jf lgMz'Ns k|fKt ug] { Pjd\ : jf: Yo ;] jfdf ;dfg kx'Frsf] ljifonfO{ df} lns xssf ¿kdf : yflkt u®] sf] 5 . hgtfn] ;xh tyf ;'ne¿kdf : jf: Yo ;] jf k|fKt ug{ kfos kg] { 7fpFx¿df bIf hgzlQm;lxt : jf: Yo ;+: yfx¿sf] pknAwtf clgjfo{ x'G5 . o; gu®kflnsfsf ( j8fdWo] xfn;Dd $ j8fdf : jf: Yo s] Gb| pknAw 5g\ . ;+j} wflgs k|fjwfg ® lbuf] ljsf; nIo xfl;n ug{ : jf: Yo tyf kf] if0f If] qsf sfo{qmdx¿ lgdf{0f ul®Psf 5g\ .
nIo
gu®kflnsfleqsf ;a} gful®ssf] : jf: Yo ladf ug] { ® ;a} : jf: Yo ;+: yfsf] Ifdtf j[l4 u®L gful®snfO{ u'0f: t®Lo cfwf®e"t : jf: Yo ;] jfx¿ ;'ne tyf lgMz'Ns¿kdf pknAw u®fpg]
p2] Zo
!= cfly{s¿kdf ljkGg, ;fdflhs¿kdf k5fl8 kfl®Psf afnaflnsf, Ho] i7 gful®s, ckfª\utf ePsf ® c;xfo gful®snfO{ lgMz'Ns cfwf®e"t : jf: Yo ;] jf pknAw u®fpg]
@= gu®kflnsfjf;Ldf : j: y Jojxf® ® cfgLafgL ljsf; ug{ : jf: Yo;DaGwL hgr] tgf clej[l4 ug] {] {
#= gu®kflnsleq : j: Yf hgzlQm tof® ug{, ®f] u k|lt®f] wfTds Ifdtf clej[l4 ® JolQmut, kfl®jfl®s tyf ;fd'bflos ;®;kmfO k|j4{g ug] {
$= : jf: Yo gLlt, lgod ® dfkb08 lgdf{0f u®L kflnsleq ;'ne ® u'0f: t®Lo : jf: Yo ;] jf ;'lglZrt ug] {
®0fgLlt
!= ;a} kflnsfjf;LnfO{ u'0f: t®Lo cfwf®e"t : jf: Yo ;] jf pknAw u®fpg]
@= ;a} gu®kflnsfjf;LnfO{ jflif{s¿kdf : yfgLo : jf: Yo ;+: yfdf : jf: Yo k®LIf0f u®fO k|f] kmfOn agfpg k|f] T;flxt ug] {
#= : jf: Yo;DaGwL cfwf®e"t ;"rgfx¿ gu®kflnsfsf ;a} gful®snfO{ pknAw u®fpg]
#= cfo'j{] b c: ktfn : yfkgf ug] {
114
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmdx¿ sfo{gLltx¿ s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/jif{ )&^.&& )&&.&* )&*.&( )&(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
!= : jf: Yo ljdf sfo{qmd;j} gu®jf;Lx¿sf] clen] v tof® u®L ul®jLsf] ®] vf eGbf d'lg ®x] sf ® c;fo tyf lb3{ ®f] uL gful®sx¿sf] ljdfsf] nflu cg'bfg lbg]
!= ljdf ug] { kl®jf®sf] clen] v tof® ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 8.10a
@= clgjfo{ : jf: Yo ljdf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 8.10a
@= ®f] u cg';Gwfg tyf ®f] syfdsf] != gu®kflnsf leq b] vLg] df} ;dL tyf dxfdf®L hGo ®f] ux¿sf] jf®] df cg';Gwfg u®L ®f] syfdsf] nflu hgr] tgfd'ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!= kflns: t®Lo c: ktfndf cg';Gwfg s] Gb|sf] : yfkgf
j8f ) ( ( ( ( ( 3.4c3
@= ;a} ljBfnox¿df : jf: Yo Snjx¿sf] : yfkgf ug] {
;+Vof ) %& %& %& %& %& 3.7c
#=;j} ljBfnox¿df : jf: Yo ;"rgf s] Gb| tyf kf] if0f s] Gb|sf] : yfkgf
;+Vof ) %& %& %& %& %& 3.3f1
#= kf] if0f tyf : jf: Yo hgr] tgf sfo{qmdgu®kflnsfsf ;Dk"0f{ gfu®Lsx¿sf] nflu kf] if0f tTjsf] jf®] df hfgfsf®L u®fO{ kf] if0f pTkfbg, ;+®If0f tyf ;b'kof] usf] nflu pTk|] l®t ug] { .
!= ®] l8of] sfo{qmd ;~rfng ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 12.8a
@= k|rf® k|;f® cleofg ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 12.8a
#= ljBfno tyf ljBfyL{x¿df ;r] tgf sfo{qmd ;~rfng
;+Vof ) %& %& %& %& %& 4.6c
$ ;'gf} nf] xhf® lbg tyf jfn : jf: Yo sfo{qmdjfnjfnLsfsf] nflu cfjZos cfwf®e't : jf: Yosf] kl®k"lt{sf] nflu ;'gf} nf] xhf® lbg sfo{qmd ;~rfng ug] {
!= ;'gf} nf] xhf® lbg sfo{qmd ;~rfng ug] { . -cfdf jRrf nlIft_
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7f
@= ljrng -ckf+utf_ sf] z'?jftsf] cj: yfdf g} klxrfg
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7f
115
%= dft[ lzz' ;'®Iff sfo{qmdcfdf ® lzz'sf] : jf: Yosf] ;'lglZrtfsf] nflu dft[ lzz' ;'®Iff sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!= ;j} : jf: Yo s] Gb|x¿df ;+: yfut ;'Ts] ®L s] Gb| : yfkgf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7e
@= k"j{ k|;"tL ;] jf ;jnLs®0f j8f ) ( ( ( ( ( 3.7d
#= ;'gf} nf] !))) lbg -cfdf jRrf_ dlxnfsf] k|f] kmfOn tof® u®L lg®Gt® kmnf] ck ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7b
$= ul®jLsf] ®] vf d'lg ®x] sf dlxnfx¿sf] nflu kf] if0f eQf pknAw u®fpg] .
j8f ) ( ( ( ( ( 1.2b
%= Dflxnf : jod ;] jLx¿sf] nflu hLljsf] kfh{g sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 3.1a
^= pd] ® k'u] sf dlxnf : jod;] jsx¿sf] nflu uf] N8] x] 08;] s
j8f ) ( ) ) ) ) 3.1a
&= k|;'lts] Gb||÷: jf: Yo ;+: yfsf] ;'b[l9s®0f
;+Vof ) ^ ^ ^ ^ ^ 3.2b
*= ue{jtL dlxnfnfO{ z'esfdgfsfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 3.7e
(= ufp3® lSnlgs ;'b[l9s®0f ;+Vof ) !^ !^ !^ !^ !^ 3.8b
^= ®f] u k|lt®f] wfTds vf] ksf] lj: tf®gu®kflnsfnfO{ k"0f{ vf] k gu®kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug] {
lgz'Ns vf] ksf] lj: tf® u®] ® k"0f{ vf] k ;'lglZrt ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8c
116
&= kl®jf® lgof] hg tyf hg;+Vof Joj: yfkgkl®jf® lgof] hgsf] jf®] df ;a} nfO{ hfgfsf®L u®fP® po'Qm ljwL 5gf} 6sf] nflu pTk|] ®Lt ug] {
!= hgr] tgf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 3.7c
@= : yfoL jGWofs®0f j8f ) ( ( ( ( (#= kl®jf® lgof] hgsf ;fwg ljt®0f
j8f ) ( ( ( ( (
$= ;'®lIft ue{ktg k®fdz{ tyf ;] jf
j8f ) ( ( ( ( (
%= aRrfbfgLsf] d'vdf xg] SofG;® hfFr SofDk
j8f ) ( ( ( ( (
^= dlxnf : jf: Yo lzlj® j8f ) ( ( ( ( (&= ljBfnox¿df of} g tyf k|hgg lzIff sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( (
*= gjbDktLnfO{ z'esfdgfsfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( (
*= ;?jf ®f] u tyf dxfdf®L lgoGq0f sfo{qmd;?jf tyf ;Defljt dxfdf®L lgoGq0f ug{ ;a} gfu®Lssf] r] tgf clej[l4 u®L : jf: Yo Jojxf® tyf cfbt ljsf; ug{ clek|] l®t ug] {
!= hgr] tgf tyf dxfdf®Lsf] Joj: yfkg of] hgf tof® u®] ® nfu' ug] {
j8f ) ) ( ( ( (
3.3e
@= e': ofxf s's'® lgoGq0f j8f ) ( ( ( ( ( 3.3d
( cfktsflng : jf: Yo Joj: yfkg 3.3f
: yfgLo : jf: Yo s] Gb| ® hg;xeflutfdf cfktsflng : jf: Yo p4f® ;ldltx¿ u7g u®L kl®rfng ug] {
!= cfktsflng : jf: Yo pks®0f ® cf} ifwLx¿sf] Joj: yf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.3f
@= cfktsflng p4f® 6f] nLsf] u7g, Ifdtf ljsf; tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 3.3f
#= ;'®lIft dft[Tj sf] if : yfkgf j8f ) ( ( ( ( ( 3.1a
117
!) ;?jf ®f] u lgoGq0f tyf ®f] syfd 3.4a
;?jf ®f] ux¿ lgoGq0fsf] nflu hgr] tgf clej[l4 u®L hg;xeflut j[l4 ug] {
!= j+zf0f'ut ®f] u tyf ;?jf ®f] usf] k|f] kmfOn tof® ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.4a
@= ;a} : jf: Yo s] Gb|x¿df ;"rgf tyf cf} ifwLx¿sf] Joj: yf ug] { .
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8b
#= PrcfO le P8; ;+qmldtx¿sf] pkrf®
j8f ) ( ( ( ( ( 3.3a3
$= Ifo®f] u d'Qm kflnsf 3f] if0ff -@ jif{ leq_
k6s ) ! ( ( ( ( 3.3b1
%= LPEP sfo{qmd ;+rfng j8f ) ( ( ( ( ( 3.3d1
^= s'i7®f] u klxrfg, pkrf® tyf hl6ntf Joj: yfkg
j8f ) ( ( ( ( ( 3.3d1
&= s'i7®f] u ;DaGwLhgr] tgfd"nssfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 3.3d1
*= d'6', SofG;®, ls8gL, cNhfOd® -;+l3o ;®sf®n] Joj: yf u®] cg';f®sf_ ®f] uLx¿nfO ljz] if ;xof] u sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 3.4a2,
3,4,5
!@ cf} ifwL Joj: yfkgsfo{gLltM
;®sf®jf6 cg'bfgdf ljt®0f ul®g] cf} ifwLx¿nfO{ Jojl: yt tyf kf®bzL{ ¿kdf ljt®0f ug] {
!= c: ktfn tyf : jf: Yo s] Gb|df kmfd] {;L : yfkgf tyf ;~rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8b
@= ;®sf®L cg'bfgsf cf} ifwLx¿ lgoldt NofPsf] , ljt®0f u®] sf] ® : 6sdf ePsf] ljj®0f b} lgs ;fj{hfgLs ug] { .
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8b
!$= cfo'{j] b c: ktfn ;jnLs®0fhg;xefuLtfdf ;d'bfodf cfwfl®t cfo"j] {lbs c: ktfn lgdf{0f ug] {
!= kflns: t®Lo cfo'{j] bsf] c: ktfn ;jnLs®0f
k6s ) ! ( ( ( ( 3.8b
!^ dfgl;s : jf: Yo ;'wf® sfo{qmd ) ! ) ( ( (dfg;Ls ¿kdf ;jn gfu®Ls jgfpg] != kflns : t®sf] c: ktfndf
dfgl;s : jf: Yo k®fdz{ lj1sf] Joj: yf ug] {
;+Vof ) ! ( ( ( ( 3.8b
118
!& kflnsdf cfsl: ds : jf: Yo ;] jfnfO{ ;xh ;'ne jgfpg] cfs: dLs ;] jfnfO k|efjsf®L jgfpg] ® : jf: y ;] jf ;j{ ;'ne jgfpg]
!= PDj'n] G; kl®rfng, lj: tf® ® ;b'kof] u
j8f @ @ @ # ) 3.8b
!* jflif{s : jf: Yo kl®If0f sfo{qmd;a} gfu®LsnfO{ : jf: Yo k|lt ;r] t jgfpb} sDtLdf jflif{s hfFrsf] nflu clek|] ®Lt ug] {
!= : yfgLo : jf: Yo s] Gb|x¿n] cfjlws ¿kdf ;j} gfu®Lsx¿sf] : jf: Yo kl®If0f u®L clen] v ®fVg]
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8b
@= : jf: YosdL{nfO{ ckf+utf klxrfg tyf Go'gLs®0f, ®f] syfd ;DjlGw tflnd
k6s ) ! ! ! ! ! 3.8b
!(= ;+: yfut Ifdtf clej[l4!= : jf: Yo s] Gb|x¿sf] Ifdtf clej[l4 u®L u'0f: t®Lo ;] jfsf] ;'lglZrttf ug] { .
@= lszf] ® lszf] ®L d} qL : jf: Yo ;+: yfsf] dfkb08 k'®ofO k|df0Ls®0f ug]{
!= !% z} ofsf] c: ktfn : yfkgf ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 3.8b
@= cfwf®e't : jf: Yo s] Gb|sf] : ykgf
;+Vof ) % % % % % 3.8b
#= : jf: Yo s] Gb|Dff Nofjsf] : yfkgf
;+Vof ) $ # & & & 3.8b
@)= : jf: Yo ;] jf cg'udg tyf d'NofFsggu®kflnsfjf6 k|bfg u®Lg] : jf: Yo ;] jfx¿sf] u'0f: t® ;'lglZrt ug{ lgoldt cg'udg tyf d'NofFsg ug] { .
!= kflnssf] : jf: Yo gLlt, lgod, dfkb08 lgdf{0f tyf sfof{Gjog .
;+Vof ) ! ! ! ! ! 3.8b
@= : jf: Yo cg'udg
pk ;ldtL u7g tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 3.8b
#= ;k{ b+z s] Gb|sf] ;jnLs®0f k6s ) ! ! ! ! ! 3.8b
$= ;k{ b+z s] Gb| lgdf{0f j8f g+ @ ;+Vof ) ! ! ! ! ! 3.8b
%= cfFvf pkrf® s] Gb|sf] ;jnLs®0f
k6s ) ! ! ! ! ! 3.8b
^= cfFvf pkrf® s] Gb|sf] ejg lgdf{0f
;+Vof ) ! ! ! ! ! 3.8b
&= k|To] s ljBfnodf lgz'Ns ;] g] 6®L Kof8 ljt®0f tyf Joj: yfkg
;+Vof ) !# !# !# !# !# 4.6b/5.3c
*= ;fj{hfgLs : ynx¿df kl®jf® lgof] hgsf ;fwgx¿ pknAw u®fpg]
;+Vof ) @& @& @& @& @& 3.7a
119
ck] lIft pknlAw
!= kflnsfjf;Lsf] : jf: Yo ladf ePsf] x'g] 5
@= ;a} afnaflnsfsf] hGd ;'®lIft¿kdf hGd s] Gb|df ePsf] x'g] 5 ® dft[ tyf afn d[To' b®df sdL ePsf] x'g] 5
#= kflnsfjf;Ln] lgoldt¿kdf : jf: Yo hfFr u®fPsf x'g] 5g\
$= k|hgg : jf: Yodf ;'wf® ePsf] x'g] 5
^=$ lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO g] kfnsf] ;+ljwfgn] lkpg] kfgL tyf ;®;kmfOnfO{ df} lns xssf ¿kdf : yflkt u®] sf] 5 . lkpg] kfgLsf] pknAwtf ;a} kl®jf®sf nflu ;'lglZrt u®] ® kflnsfnfO{ lkpg] kfgLsf] pknAwtf ;xh ug{ sfo{qmdx¿ th'{df ul®Psf] 5 . a] nsf gu®kflnsfsf ;a} 3®df zf} rfno tyf kmf] xf] ® Joj: yfkg u®] ® ;®;kmfOo'Qm sfo{qmdx¿dfkm{t lbuf] ljsf; nIox¿ xfl;ntkm{ cu|;® ®xg] 5
nIo
gu®kflnsfleqsf ;a} hgtfsf nflu tyf ;fj{hlgs : ynx¿df ;'®lIft lkpg] kfgL ® ;®;kmfOsf] ;'lglZrttf ug] {
p2] Zo
!= ;a} hgtfsf nflu lkpg] kfgL tyf zf} rfno Joj: yf ug] {
@= kfgLsf] d'xfgx¿ ;+®If0f ug] { tyf jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf cfof] hgfx¿ lgdf{0f ug] {
#= lbuf] ¿kdf kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkgsf] ;+oGq lgdf{0f u®L ;®;kmfO ;'lglZrt ug] {
®0fgLlt
!= … Ps 3® Ps wf®fÚ sf] cleofg ;DkGg ug] {
@= ;a} 3®df tyf ;fj{hlgs : yfgx¿df zf} rfnosf] ;'ljwf ;'lglZrt ug] {
#= hg;xeflutfdfkm{t kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkg ug] {
$= hg;xeflutfdf cfwfl®t kmf] xf] ® k|zf] wg s] Gb| : yfkgf u®L ;~rfng ug] {
120
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
s|=;= sfo{qmdx¿ tyf sfo{gLlt s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/ jif{
)&^.&& )&&.&* )&*.&( )&(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! : jR5 tyf ;'®lIft vfg] kfgLgu®kflnsf ® gfu®Lssf] ;xeflutfsf vfg] kflg of] hgf lgdf{0f u®L ;a} 3®w'®LnfO{ : jR5 vfg] kfgLsf] Joj: yf ug] { .
@= 3® lgdf{0f ubf{ vfg] kfgL 6+sL lgdf{0f ug{ k|f] T;fxg ug] {
!=;d"bfodf vfg] kfgL, ;®;kmfO{ tyf : jR5tf ;DjlGwof] hgfth'{df ug] {] {
k6s ) ! ! ! ! ! 6.4b
@= vfg] kfgL tyf ;®;kmfO lgtL lgdf{0f ug] { ;+Vof ) ! ! ! ! ! 6.4b
#=vfg] kfgL of] hgf lgdf{0f ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 6.4b
$= Ps 3® Ps ld6® hl8t wf®f k'®\ofpg] ;+Vof $!(@ !@)% !@)^ !@)^ !@)^ !@)^ 6.4b
%= pkef] Qmf ;d'x u7g u®L vfg] kfgL kl®of] hgf lgdf{0f ug{] .
j8f ) ( ( ( ( ( 6.4b
^= kfgLsf] u'0f: t® kl®If0f ug] { Joj: yf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 6.4b
&= pkef] Qmf ;ldtLsf ;b: onfO vfg] kfgL of] hgf Joj: yfkg tflnd lbg]
j8f ) ( ( ( ( ( 6.4b
*= ;a} pkef] Qmf ;d'xdf vfg] kfgL dd{t cf} hf®x¿ ljt®0f ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 6.4b
@ ;®;kmfO{ sfo{qmd!=;d"bfodfvfg] kfgL, ;®;kmfO{ tyf : jR5tf ;DjlGwof] hgfth'{df ug] {] {
( ( ( ( ( ( 6.4b
!=hg;xeflutfdf gu®kflnsfsf] kmf] x® Jo: yfkg ug] {
@= Osf] ;fg rkL{ lgdf{0fnfO{ k|f] T;fxg ug] {
@= ;®;kmfO{ ;DjlGw hgr] tgf cleofg ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
#= k|To] s 6f] ndf 6f] n ;kmfO{ ;d'x u7g ug] { ® ;kmfO{ ;fdfu|Lx¿ pknAw u®fpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
$= 6f] n ljsf; ;ldtLx¿nfO{ ;®;kmfOsf] cleofg ;~rfng ug{ nufpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
%= 3®jf6 pTkflbt s'lxg] ® gs'lxg] kmf] x® Joj: yfkgsf] nflu Ifdtf clej[l4 sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
121
#= ;®;kmfO{ cleofg ;+rfng!= Go"gtd nufgLdf gu®kflnsfnfO{ : jR5 ®fVg] ® gu®kflnsfsf] ;®;kmfO{ k|lt gfu®Lssf] : jfldTj clej[l4 ug] {
@= sdk|] G;x] g;Lk jf; k|f] u|fd ;~rfng ug] {
!= ;®;kmfO{ cleofg j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
@= k|To] s cfOtjf® ljBfno, ufpF jhf® 6f] n lgoldt ;kmfO sfo{qmd ;~rfng ug] { .
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
#= kmf] x] f® ;+sng -8: 6 ljg - uNg] guNg] _ -;a} sfof{nox¿, ;fj{hfgLs : ynx¿df _
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
$= ;j} j8fx¿df kmf] x® ;+sng jf 9'jfgLsf] Joj: yf
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b
%= ;j} j8fx¿df 8DkL+u ;fO6sf] Joj: yf ug] { -* ® % df ePsf] _
;+Vof ( ( ( ( ( ( 6.2d/
10.3b/ 12.2a
^= kmf] x® k|z] wg s] Gb|sf] : yfkgf ® ;+rfngsf] nflu ;+efJotf cWoog
;+Vof ( ( ( ( ( ( 12.2a
&= ;a} j8fx¿df cg'udg tyf d"NofÍg u®] ® pTs[i6 ug] {nfO{ tyf k'®: sf® lbg]
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2d
*= ;®;kmfO{ ;Ktfx dgfpg] j8f ( ( ( ( ( ( 10.3b
(= ;®;kmfO{ ;DjlGw ;'ne k;n : yfkgf u®] ® ;~rfng ug] { -: ofg df6{_
;+Vof ( ( ( ( ( ( 10.3b
!)= ;fj{hfgLs zf} rfno lgdf{0f tyf Joj: yfkg ;xof] u
j8f ( ( ( ( ( ( 6.2b/c
!!= Ps 3® Ps zf} rfno ;jnLs®0f ug] { j8f ( ( ( ( ( ( 6.2b
ck] lIft pknlAw
!= ;a} 3®df : jR5 lkpg] kfgL pknAw ePsf] x'g] 5
@= ;a} 3® ® ;fj{hlgs : yndf zf} rfno ePsf] x'g] 5
#= kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkg eP® kmf] xf] ® d} nf k'gM k|of] u ePsf] x'g] 5
$= hgtfsf] ;xeflutfdf kflnsfsf] jftfj®0f ;kmf ® : jR5 ePsf] x'g] 5
122
^=% o'jf tyf v] ns'b gu®kflnsf ljsf;df o'jfx¿sf] dxTjk"0f{ of] ubfg ®xg] x'Fbf %) k|ltzt hg;ª\Vof ®x] sf o'jfnfO{ pTkfbgd"ns tyf ;dfj] zL ljsf;sf] d"nwf®df ;dfj] z u®L o'jf : j®f] huf®sf dfu{ k|z: t ul®g] 5 .
nIo
o'jfx¿sf] Ifdtf clej[l4 u®L v] ns'bsf] ljsf; ub} { o'jfx¿leq cGt®lglxt Ifdtf k|ikm'6g ug] { cj;®x¿ l;h{gf u®fO ;sf®fTds ;dfh lgdf{0f ug] {
p2] Zo
!= o'jfx¿nfO{ g] kfnsf lgod÷sfggaf®] hfgfsf®L u®fO sfg'gL ;dfh : yfkgf ug{ clek|] l®t ug] {
@= j} 1flgs b"®b[li6 ® r] tgf clej[l4 u®L cg'zfl;t ® dof{lbt ;dfh lgdf{0fsf] g] t[Tj ug] { cj;®x¿ l;h{gf ug] {
#= : yfgLo : t®df pknAw ;|f] t tyf ;fwgx¿sf] ;b'kof] usf nflu o'jfx¿nfO{ ;zQmLs®0f ug] {
$= o'jfx¿sf] clwsf® ®Iff ub} { gu®kflnsfsf] lgdf{0f ® ljsf;df o'jf ;xeflutfnfO{ d"nk|jfxLs®0f ug] {
®0fgLlt
!= o'jfxx¿nfO{ o'jf Sna tyf cGo ;d'bfodf cfwfl®t ;d"xx¿df ;ª\ul7t u®fP® ljsf;sf sfo{qmdx¿df ;xefuL u®fpg]
@= o'jfx¿nfO{ hLjg pkof] uL l;kx¿ l;sfO ;sf®fTds ;f] r clej[l4, pGgt k|ljlwsf] ;b'kof] u ® u'0f: t®Lo hLjgofkgsf] cfwf®zLnf lgdf{0fdf clek|] l®t ug] {
#= o'jfx¿sf] Ifdtf k|ikm'6g ug{ Ifdtf clej[l4sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
123
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmdx¿ tyf sfo{gLltx¿
s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/ jif{
)&^.&& )&&.)&* )&*.&( )&(.)*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! o'jf ljsf; sfo{qmd
o'jf clwsf®sf] ;'lglZrt u®L gu®kflnsfsf] ;du| ljsf;df o'jf ;xefuLtf u®fpg] .
!= o'jf ljsf; gLlt tof® u®L nfu' ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@= o'jf sNj ;jnLs®0f tyf u7g j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
#= ;+ljwfg, sfg"g, gLlt lgodsf] jf®] df tflnd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
$= k|To] s jf8{df ;fj{hfgLs k': tsfno tyf l;sfO{ s] Gb| : yfkgf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
%= o'jf tyf v] ns'b ljsf; ;ldtL u7g, k'g® u7g ® Ifdtf clej[l4
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
^= ;+: yfut ljsf; -sfof{nosf] Joj: yf_ j8f ) ( ( ( ( ( 16.6a
@= o'jf z;lQms®0f sfo{qmd
!= o'jf z;lQms®0f u®L >d k|lt ;Ddfg ug] { ;+: sf®sf] ljsf; u®L o'jfx¿sf] l;k tyf bIftf clej[l4 u®L pBd ljsf; ug] {
@= xfd{ l®8S;g sfo{qmd ;~rfng ug] {
!= o'jf lbj; cfof] hgf j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
@= Ifdtf clej[l4sf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
#= v] ns'b kl®;® lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 8.2b
$= v] ns'b ;fdfu|Lx¿sf] ;xof] u-ojf tyf o'jtL_ j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
%= efiff sIff ;~rfng : yfg ) ( ( ( ( ( 4.4a
^= l;k ljsf; tflnd ;~rfng kflnsf : t®df ;+Vof ) ( ( ( ( ( 1.3d
&= : jod ;] jL b: tf lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
*= o'jf PSr] Gh sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
(= nfu' kbfy{ b'{Jo;gL ;r] tgf j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
!)= b'Jo{;Llg Iflt Go'lgs®0f sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
124
v]ns'b!= gLlt lgdf{0f
v] ns'bnfO{ lgoldt s[ofsnfksf] ¿kdf ljsf; u®L, v] ns'bsf] ljsf;sf] nflu cjZos k"jf{wf® tyf ;+®rgfx¿sf] ljsf; u®L lgoldt ¿kdf v] ns'b cfof] hgf u®L v] nf8Lx¿sf] k|lt: kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ug] {
!= v] ns'b gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@= ljifout pk;ldtL -elnjn, km'6jn, jf: s] 6jn, skbL{, Jof6d] lG6g, 6] jn 6] lg;, cfbL u7g u®L ;jnLs®0f ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 4.4a
#= ®fi6klt ®lgu+ l;N8 lgoldt ¿kdf ;xefuL x'g] k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
$= lgoldt ¿kdf d] o® sk ;~rfng ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
%= pk d] o® sk k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
^= j8f cWoIf sk k6s ) ( ( ( ( ( 4.4a
&= lglZrt dfkb08 kf; u®] sf v] nf8LnfO kl®ro kq k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
*= ;a} ljwfsf v] nsf sf] rsf] Joj: yf ug] { ;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.4a
(= v] nf8Lsf] ljdf k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
!)= v] nf8LnfO{ 5fqj[lQ k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
!!= pTs[i6 v] nf8Lx¿nfO{ ;Ddfg ;+Vof ) ! ! ! ! ! 4.4a
!@= v] nf8Lsf kl®jf®x¿nfO hLljsf] kfh{g sfo{qmd ;xof] u
;+Vof ) ( ( ( ( ( 4.4a
!#= ;a} ljBfnodf v] ns'b kl®;® lgdf{0f ug] { ;+Vof ) !@ !@ !@ !@ ( 8.2b
!$= j8f : t®df v] ns'b kl®;® lgdf{0f ug] { ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.2b
!%= gu® : t®df se8{ xnsf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.2b
!^= cfjZostf cg';f® j8fx¿df se8{ xn lgdf{0f ub} { hfg]
) ( ( ( ( ( 8.2b
!&= jif{ Ps k6s kflns: t®df u[x0fLx¿sf] nflu v] ns'b k|ltof] uLtf cfof] hgf ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
!*= k|To] s j8fdf Ps lhd vfgf ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.2b
!(= ljBfnodf tyf Snjx¿df v] ns'b ;fdfu|L cfk"lt{ ug] {
;+Vof ) !@ !@ !@ !@ !@ 4.4a
@)= ckfËtf ePsf JolQmx¿s] v] ns'b : yfg ) ! ! ! ! ! 4.4a
@!== j] nsf ®g ;: yfut ljsf; k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@@= j] nsf xl®ofnL uf] N8 sk lg®Gt®tf tyf : t®f] GgtL
k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@#= pk d] o® ®fli6o Dof®fy'g k|ltof] lutf k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@$= t] SjfGbf] ® s®ft] k|j4{g k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
@%= jflif{s ¿kdf v] ns'b d] nf k6s ) ! ! ! ! ! 4.4a
125
ck] lIft pknlAw
!= a] nsf gu®kflnsfsf] o'jf tyf v] ns'b gLlt tof® eO{ nfu' ePsf] x'g] 5
@= o'jfx¿n] b] zsf] lgod÷sfg'gaf®] 1fg k|fKt u®L ljlwsf] zf;g lgdf{0fdf of] ubfg lbPsf x'g] 5g\
#= lgoldt¿kdf v] ns'b tyf JolQmTj ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ePsf x'g] 5g\
$= v] ns'bdf dlxnf ;xeflutf ePsf] x'g] 5
^=^ dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s, ckfª\utf ePsf JolQm tyf ;fdflhs ;'®Iff dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s tyf ckfª\utf ePsf hg;ª\Vof o; gu®kflnsfsf] k|d'v ;|f] t x'g\ . of] hg;ª\Vofsf nflu ljz] if k|sf®sf sfo{qmdn] dfq} o; txsf hg;ª\Vofsf] cfjZostfx¿ ;Daf] wg u®] ® gofF cj;®x¿ l;h{gf ub} { pgLx¿sf cfT;;Ddfg ® e"ldsfnfO{ ;'lglZrt u5{ .
nIo
;a} tx ® tKsfsf dlxnf, afnaflnsf, Ho] i7 gful®s ® ckfª\utf ePsf JolQmnfO{ ;fdflhs, ;f+: s[lts, cfly{s, z} lIfs¿kdf ;zQmLs®0f ub} { dlxnf clwsf®sf] k|Tofe"lt ub} { u'0f: t®Lo hLjg ® ;xeflutf ;'lglZrt ug] {
p2] Zo
• ;a}k|sf®sflje]bcGToub}{dlxnf;zQmLs®0fu®Lljsf;sf;a}k|lqmofdfdlxnf d"nk|jfxLs®0f ug] {
• Ho]i7gful®sx¿sf]dfg,;Ddfg®;'®Iffsf]k|Tofe"ltub}{pxfFx¿sfl;sfO®cg'ejnfO{ ;dfh ljsf;sf nflu ;b'kof] u ug] {
• Jafnclwsf®;'lglZrtub}{gu®kflnsnfO{afnd}qLkflnsfsf¿kdfljsf;ug] {
• gu®kflnsdfePsfckfª\uhg;ª\VofnfO{;+®If0fub}{ckfª\utfePsfx¿sf]xs÷clwsf® ;'lglZrt ub} { kflnsnfO{ ckfª\ud} qL kflnsfsf ¿kdf ljsf; ug] {
• ;a}k|sf®sfhftLo5'jf5"tcGtu®L;dfj]zL®;Ddflgt;dfhsf];'lglZrtub} { cNk;ª\Vosx¿sf xslxt ;+®If0f ug] {
®0fgLlt
• dlxnf,afnaflnsf,Ho]i7gful®styfckfª\utfePsfJolQmx¿sf];xeflutf ® cfTd;Ddfg ;'lglZrt ug{ ;fdflhs ;+®If0fsf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
• ;dfj]zLl;4fGtsfcfwf®dfdlxnf,afnaflnsf,Ho]i7gful®styfckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] ;+®If0f tyf ;xeflutf ;'lglZrt ug] {
126
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLltx¿ s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/ jif{
nIo lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
)&%.&^ )&^.&& )&&.&* &*.&( &(.*)
dlxnf!= Ifdtf clej[l4sf sfo{qmd
Dflxnf z;lQms®0f u®L gu®kflnsfsf] ljsf;df d'n k|jfxLsf®0f ug] {
!= Ifdtf clej[l4 sfo{s|d j8f ) ( ( ( ( ( 5.4c
@= hgr] tgf d'ns sfo{qmdx¿ j8f ) ( ( ( ( ( 4.7b
#= ;+ljwfg k|bQ clwsf®x¿ ;';'lrt ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.7b
$= ®fhgLlts bn;Fu cfj4 dlxnfx¿nfO{ ®fhgLlts k|lzIf0f
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2c
%= cfbz{ nf] Ug] k'®: sf® j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
^= ;f;' j'xf®L cGt®3'ng sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 5.1
&= lx+;f ePsf] kl®jf®df hf] 8L tflnd j8f ) ( ( ( ( ( 5.4
@= ;+: yfut ljsf; j8f ) ( ( ( ( ( 5.1
!= dlxnf ;d'xx¿sf] ;+: yfut ljsf;df ;xof] u ug] {
@= n} lu+s d} qL j8fx¿ 3f] if0ff ub} { hfg]
#= % jif{ leq gu®kflnsfnfO{ n} lus d} qL kflnsfsf] ¿kdf 3f] if0ff ug] {
!= Goflos ;+of] hg ;ldltsf] Ifdtf clea[l2 sfo{s|d k6s ) ! ! ! ! ! 5.4
@= d] n ldnfk ;ldtLsf] ;jnLs®0f j8f ) ( ( ( ( ( 5.1d
#= eO ®x] sf ;d'xx¿sf] ;jnLs®0f ug{] -cfdf, dlxnf, lszf] ®L, Psn dlxnf_
;d'x ) !* !* !* !* !* 5.1d
$= k|To] s j8fdf cfdf ;d'x u7g ug] { -: jf: Yo cfdf ;d'x, ljBfno cfdf ;d'x,cGo cfdf ;d'x, dlxnf ;d'x tyf ;ldtL_
;+Vof ) ! ! ! ! ! 5.5
%= cGt®kf6L{ dlxnf ;~hfn lgdf{0f k6s ) ! ! ! ! ! 5.4c
#= gLltut ;'wf®gu®kflnsfdf ;fdflhs ;'wf® gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
!= n} lu+s gLlt lgdf{0f, cWofjlws u®L sfof{Gjog k6s ) ! ! ! ! ! 5.5
$ lbj; tyf pT;jx¿ dgfpg] dlxnf pTk|®0ff hufpg] != cGt®f{li6«o >dLs dlxnf lbj; dgfpg] k6s ) ! ! ! ! ! 5.6
@= ®fli6«o dlxnf lbj; dgfpg] k6s ) ! ! ! ! ! 5.6
#= !^ lbg] cleofg ;~rfng ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 5.6
127
%= ;+®If0f sfo{qmdxx¿!= Hf] lvddf ®x] sf dlxnfx¿nfO{ ;+®If0f ug] {
#= ;'®Iff jf;df ePsf tyf k|efljt dlxnfx¿sf] nflu cfo cfh{g tyf z;lQms®0fsf sfo{qmdx¿ ;~rfng
!= dlxnf ;+®If0f sfoqmd k6s ) ! ! ! ! ! 5.2
@= ;'®Iff jf; sf] ;jnLs®0f k6s ) ! ! ! ! ! 5.2
#= ;'®Iff jf; sf] ;jnLs®0f k6s ) ! ! ! ! !$= ;'®Iff jf;df ePsf tyf k|efljt dlxnfx¿sf] nflu cfo cfh{g sfo{qmdx¿ ;~rfng
k6s ) ! ! ! ! ! 4.4
%= k|efljt dlxnfx¿nfO{ sfg"gL ;] jf : yfg ) ! ! ! ! ! 5.5
^= k|efljt dlxnfx¿nfO : jf: Yo pkrf® : yfg ) ! ! ! ! ! 5.4
&= Psn dlxnfx¿nfO l;kd'ns cfo cfh{g sfo{qmd ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 5.4
^ n} lu+s lx+;f hGo ;d: ofx¿sf] ®f] syfd tyf pkrf®dlxnfx¿nfO{ dgf] k®fdz{ ;] jf pknAw u®fpg]
!= n} lu+s d} qL hgr] tgf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 5b
@= dgf] k®fdz{ ;] jf ) ! ! ! ! ! 5.3e
* xfgLsf®s ;fdflhs k®Dk®f d'Qm ;dfhsf] : yfkgf!= gu®kflnsfnfO{ s'®Llt tyf cGwljZjf; d'Qm gu®kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug] { .
@= Goflos ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 ug] { .
!= jf] S;L, 5'jf5't, jfnljjfx, bfOh] f, n} lu+s c;dfgtf, of} g lx+;f h: tf xfgLsf®s ;dflhs k®Dk®f lj?4 hgr] tgf
j8f ) ( ( ( ( ( 5.3d
@= xflgsf®s k®dk®f lj?4 dlxnf ;d'x tyf o'jf ;d'xsf k|ltlgwLx¿nfO{ Ifdtf clej[l4
j8f ) ( ( ( ( ( 5.3b
#= dlxnf k|ltef k|lt: kwf{ j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
afnjflnsf! gLlt lgdf{0f
!= gu®kflnsfsf ;Dk'0f{ cleefjs tyf j: os gfu®Lsx¿nfO{ jfn clwsf® tyf jfn ;+®If0fsf] dxTjsf] jf®] df hfgfsf®L u®fpb} gu®kflnsfnfO{ jfn d} qL gu®kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug] {
@= @ jif{ leq jfn>d d'Qm gu®kflnsf 3f] if0f ug] { .
!= afnjflnsfsf] l: ylt kq k|sf;g tyf cBfjlws k6s ) ! ! ! ! ! 4.6a/b
@= jfn ;+®If0f gLlt lgdf{0f u®L nfu' ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 4.2a
#= j8f ® gu®: t®Lo jfn ;ldltsf] Ifdtf clej[l4 k6s ) ! ! ! ! ! 4.2a
$= jfnljjfx cGTo ug{ r] tgf clej[l4 sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 16.10a
%= jfn u[x : yfkgf ;+Vof ! ! ! ! ! ! 4.2a
^= jfnljsf; >f] t s] Gb|sf] : yfkgf j8f ) ( ( ( ( ( 4.2b
&= jfn pBfg s] Gb|x¿sf] lgdf{0f ;j} j8fdf j8f ) ( ( ( ( ( 4.2b
*= ®fli6«o tyf cGt®f{li6«o jfnlbj;sf] cfof] hgf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.2a
(= jfn x] NknfOg : yfg ! ! ! ! ! ! 4.2a/5.2e
128
#= % jif{ leq jfnd} qL gu®sf] 3f] if0ff ug] {
$= gu®sf s[ofsnfkx¿sf] jf®] df jfnjflnsfnfO{ hfgfsf®L ®fVg rf;f] hufpg]
!)= jfn k] lG6+u sfo{qmdx¿ : yfg ) %& %& %& %& %& 4.2a
!!= 6'x'®f jfnjfnLsfx¿nfO{ 5fqj[lQ k|bfg ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.3c
!@= 6flGh6 xf] dsf] Joj: yf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.2a
!#= ;d'bfo tyf ljBfnodf cfwf®Lt jfnSnjsf] : yfkgf, ;jnLs®0f tyf Ifdtf clej[l4
j8f ) ( ( ( ( ( 4.2a
!$= jflif{s ¿kdf d] o® jfn k|ltef k|lt: kwf{ j8f ) ( ( ( ( ( 4.2
!%= jfn ;+®If0f sf] ifsf] : yfkgf ® kl®rfng j8f ) ( ( ( ( ( 4.2
Ho]i7 gfu/Ls ;+/If0f tyf z;lQms/0f!= h] i7 gfu®Lsx¿sf] dfg
;Ddfgsf] k"0f{¿kdf ;'lglZrrtf ub} jxfFx¿sf 1fg, l;k ® cg'ejx¿nfO{ gu®kflnsfsf] ;fdflhs, cfly{s, ;fF: s[lt tyf kof{j®0fLo ljsf;sf] nflu ;b'kof] u ug] {
@= h] i7 gfu®Lsx¿nfO{ ;fdfhLs®0f ub} { cg'ejx¿nfO{ ljsf; sfo{df ;xefuL u®fpg]
#= ul®j, ckfË, c;fxo Ho] i7 gfu®Lsx¿sf] nflu ljz] if sfo{qmd ;~rfng ug] {
$= cGt®k': tf cGt®3'ngsf] nflu ;xhLs®0f ug] {
!= Ho] i7 gfu®Lsx¿sf] hg;FVofsf] tYofFs b'?: t ®fVg]
: yfg ! ! ! ! ! ! 1.3a
@= dgf] k®fdz{ ;] jf pknAw u®fpg] : yfg ! ! ! ! ! ! 3.4c1
#= gu®kflnsn] pknAw u®fpg] ;] jf ;'ljwf eQf j} s dfkm{t ® cGo ;'ljwf 3®df g} pknAw u®fpg]
: yfg ! ! ! ! ! ! 1.3a
$= Ho] i7 gfu®Ls kl®rokq ljt®0f j8f ) ( ( ( ( ( 1.3a
%= j[4fcf>dsf] ;jnLs®0f !® $ ePsf] ;+Vof @ @ @ @ @ @ 1.3a
^= cg'ej cfbfg k|bfg s] Gb|sf] : yfkgf -l;sfO rf} tf®L_
j8f ) ( ( ( ( ( 16.10a
&= cg'ej ;+ufnf] k|sf;g : yfg ! ! ! ! ! ! 16.10a
*= Ho] i7 gfu®Ls lbj; dgfpg] k6s ! ! ! ! ! ! 10.2a
(= cfbz{ ;Gtfg k'®: s[t sfo{qmd k6s ! ! ! ! ! ! 10.2a
!)= wfld{s : yn e|d0f cfof] hgf ug] { k6s ! ! ! ! ! ! 1.3a
!!= pTs[i7 sfd ug] { Ho] i7 gfu®LsnfO ;Ddfg ug] { ;+Vof ! ! ! ! ! ! 1.3a
!@= Ho] i7 gfu®Ls : jf: Yo ljdf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 3.8a
!#= h] i7 gfu®Ls ;fdflhs ;'®Iff eQf j8f ) ( ( ( ( ( 1.3a
!$= ljkGg Ho] i7 gfu®LsnfO sk8f ljt®0f j8f ) ( ( ( ( ( 1.3a
129
ckfËtf ePsf JolQmx?!= gLlt lgdf{0f
!= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] cfTd;Ddfg ;lxtsf] ;xeflutf tyf g] t[TjbfoL e'ldsfsf] nflu ;sf®fTds jftjfj®0f lgdf{0f ug] {
@= kflnssf ;fj{hfgLs ef} lts ;+®rgfx¿nfO{ ckfË d} qL jgfpg] gLlt lgdf{0f ug] {
#= ckfË hg;FVofsf] ljj®0f lgodLt b'?: t ug] {
$= ckfË ePsf JolQmx¿nfO{ lzIffsf] ;'lglZrttf ug{ 5fqj[lQ
!= ckfËtf ;+®If0f lgtL lgdf{0f u®L sfof{GJog ug] { k6s ! ! ! ! ! ! 10.2a
@= l;ljcf®Pkm kl®rfngnfO{ lg®Gt®tf k6s ! ! ! ! ! ! 10.2a
#= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] k|f] kmfOn lgdf{0f tyf cBfjlws
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
$= 5fqj[lQ k|bfg ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 4.3c
%= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] nflu 3'DtL ;] jf tyf d] o® pkfxf® -jif{sf] Ps k6s rf8kj{df pkxf® lbg] _
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3a
^= cGt®fli6o ckfË lbj;sf] dgfpg] j8f ) ( ( ( ( ( 1.3a/
10.2a
&= ckfËtf ePsf JolQmx¿sf] ;d'xx¿sf] ;jnLs®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
*= ckfËtf ePsf JolQmsf kl®jf®sf ;b: ox¿nfO{ ;r] tgf sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
(= ckfËtf ePsf JolQmsf kl®jf®sf ;b: ox¿nfO{ hLljsf] kfh{g ;xof] u sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3b/
1.5b
!)=ckfËtf ePsf AolQmx¿sf] ;'rgf cWofjlws Pj+ Aoj: yfkg
j8f ) ( ( ( ( ( 16.10a
!!= ckfËtf ePsf AolQmx¿sf] ;'wfl®Psf] : jf: Yo l: ylt
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2b
!@= ckfËtf ePsf AolQm ® kl®jf®sf] z;lQms®0f j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
!#= ;dGjo ;ldlt, : jfnDjg ;d'x u7g ® cWofjlws
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
!$= ;®f] sf®jfnfx¿sf nfuL ;zlQms®0f j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
!%= ;xfos ;fdfu|L vl®bdf cg'bfg j8f ) ( ( ( ( ( 1.3b
!^= : jf: Yo ;] jf tyf r] tgf clej[l4 lzlj® ;~rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
130
;fdflhs ;'/Iff tyf ;+/If0f!= gLlt lgdf{0f
gu®kflnsfsf] ;fdflhs ;'®Iff gLlt lgdf{0f u®L sfof{GJog ug] { .
!=kflnssf] ;fdflhs ;'®Iff tyf ;+®If0f gLlt lgdf{0f u®L sfof{Gjog ug] {
k6s ! ! ! ! ! ! 1.3a
@= ul®jL dfkg u®L kl®rokq ljt®0f ug] { k6s ! ! ! ! ! ! 1.5b
#= JolQmut 36gfx¿ lgoldt btf{ ug{] ;+oGqsf] ;jnLs®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 4.7b
@= ;fdflhs ;'®Iff sf] ifsf] : yfkgf gu®kflnsfsf] g] t[Tjdf ;fdflhs ;'®Iff sf] if : yfkgf ug] {
!= ;fdflhs ;'®Iffsf] ifsf] : yfkgf ;+Vof ! ! ! ! ! ! 1.3a
@= of] ubfgdf cfwf®Lt ;fdflhs ;'®IffnfO{ df} lns ¿kdf ;~rfng ug] {
k6s ! ! ! ! ! ! 1.3a
#= hxfF ce® ToxfF gu® lg®Gt®tf k6s ! ! ! ! ! ! 10.2a
ck] lIft pknlAw
!= dlxnf ;zQmLs®0fdfkm{t ;fdflhs lje] bx¿ Go"g eO{ dlxnf ;xeflutf j[l4 ePsf] x'g] 5
@= hf] lvddf ePsf afnaflnsfsf] ;+®If0f ® afnaflnsfsf] JolQmTJf ljsf;sf] cj;® l;h{gf ePsf] x'g] 5
#= ckfª\utf ePsf JolQmx¿sf] cfTd;Ddfg ® ;xeflutfdf j[l4 ePsf] x'g] 5
$= Ho] i7 gful®ssf cg'ej tyf 1fgx¿ ;b'kof] u ePsf] x'g] 5
131
b"®b[li6
… cfw'lgs k|ljlw, k|of] ustf{d} qL ;dfj] zL k"jf{wf®, a] nsf gu®sf] ;d[l4sf] cfwf®Ú
% jif{leq ;a} hgtfsf] kx'Frdf cfwf®e"t k"jf{wf®sf] kxF'r ;'lglZrt ug] {
p2] Zo
• k|ljlw®1fgdfcfwfl®tk"jf{wf®ljsf;
• jftfj®0fd}qLk"jf{wf®
• ljlzi6tf®k|ljlwdfcfwfl®tPsLs[tzx®Lljsf;,gu®oftfoftk"jf{wf®lgdf{0f
• ;'rgf,k|ljlwdfcfwfl®tcg';Gwfgs]Gb|:yfkgf
®0fgLlt
• tof®ePsf]PsLs[tzx®Lljsf;of]hgf,gu®oftfoftu'?of]hgfnfu'ug]{
• k"jf{wf®lgdf{0fdfhgtfsf];xeflutf®pQ®bfloTjsf];'lglZRfttf
• 4-P Model -kflnsfsf hgtfsf] ;fem] bfl®tfnfO{ pTk|] ®s u®L k|f] T;fxg_ df k"jf{wf® lgdf{0f
• ljsf;;fem]bf®x¿;Fu;dGjotyf;xsfo{
• ;ª\3Lo;®sf®®k|b]z;®sf®;Fu;xfsfo{
• l5d]sLkflnsf,lhNnf,k|b]z;Fu;xsfo{,k®:k®;xof]u,;fem]bfl®tf
k"jf{wf® If] q
kl®R5] b &
132
sfo{qmd, sfo{gLlt ® lqmofsnfk
qm= ;+= sfo{qmd tyf sfo{gLltx¿ s[ofsnfk O{sfO cfwf/ jif{
nIo lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! ;8s )&%.&^ )&^.&& )&&.&* &*.&( &(.*) 9.1a
!= ;8s pke] fQmf ;ldlt tyf 7] Ssfdfkm{t lgdf{0f u®L gofF jf6f] lgdf{0fdf cg'udg tyf dd{t ;Def® ug] { .
@= k|To] s j8fdf Ps rqmky tyf ;8s ;+hfnLs®0f ug] {
!= sRrL af6f] lgdf{0f tyf dd{t ;+ef® ls=dL= #!( !)) !)) !)) #) ) 9.1b
@= sfnf] kq] ;8s lgdf{0f ls=dL= @% * !) !@ ) ) 9.1a
#= u|fe] n ;8s lgdf{0f tyf dd{t;+ef®
ls=dL= %) !)) !)) %) %) &) 9.1a
$= k} bn dfu{ lgdf{0f tyf dd{t ;+ef®
%= gu® rqmky – cfDjf;] , l;s®df8L, kf] v®] , s6'Gh] jjnf, r'xf®, sf] 7', ®fdk'®, kmQ] k'®, cfDjf;]
ls=dL= ) !) !) % % ) 9.1a
@ ;+l3o tyf k|b] ; ;®sf®sf] ;xsfo{df ;8s lgdf{0f
!= gu®kflnsfnfO{ ®li6«o tyf k|b] z ;8s ;~hfn;Fu hf] 8\g k|b] z tyf ®fli6«o ;®sf®;Fu ;xsfo{ ug] { .
!= sf] 7' d} gfd} gL ef] hk'® lsdfyfGsf ;8s
ls=dL= @) @) @) @) @) @) 9.1a
@= ;f] djf®] dfod6f® ef] hk'® ;8s ls=dL= @) @) @) @) @) @) 9.1a
#= nfnjhf® nfdL8f8f 3f®] 3f6 x'b} ef] hk'® ;8s
ls=dL= @) @) @) @) @) @) 9.1a
$= ®fdk'® efunk'® tk] : j®L x'b} cfDJff;\] ;8s
ls=dL= @* @* @* @* @* @* 9.1b
# ;fd'bflos ljw'tLs®0f cfof] hgf
ljw't pkef] Qmf ;ldlt dfkm{t ® cfjZostf cg';f® 7] Ssf dfkm{t sfo{ ;~rfng ug] {
!= ;a} 3®w'®Ldf ljw'tLs®0f ug] { 3®w'®L $($# @))) !%)) @))) %%& ) 7.1a
@= ®fli6o k|;f®0f nfOgjf6 ljw'tLs®0f ug] { -kf] n tf® 6fG;km®d®_
;+Vof &)) @)) @)) @)) @)) @)) 7.1a
#= ;j : 6] zglgdf{0f ;+Vof ! ! ! ! ! ! 7.1a
$= rflh{8 : 6] zg ;+Vof ! ! ! ! ! ! 7.1a
%= : df6{ ;8s jQL ;+Vof !))) !)) !)) !)) !)) !)) 7.1a
$ ejglgdf{0f
$=! gu®kflnsfsf] ejg lgdf{0f
133
!= gu®kflnsfsf] sfof{no ;+Vof ) ! ) ) ) ) 8.2b
@= j8f sfof{nox¿ ;+Vof ) ( ) ) ) ) 8.2b
$=@ ;] jf s] Gb|x¿sf] lgdf{0f != : jf: Yo rf} sL lgdf{0f ;+Vof @ ) ! ) ! ) 8.2b
!= ;+: yfut ¿kdf u'0f: t®Lo ;] jfx¿sf] ;'lglZrtf ug{ ;d'bfo, k|b] ; ;®sf®, ;+l3o ;®sf® Pjd\ ljsf; ;fem] bf®x¿;Fu ;xsfo{ ub} { k|of] ustf{ d} qLejgx¿ lgdf{0f ug] {
@= ;fd'bflos ejg ;+Vof @ $ ) ) ! ) 8.2b
#= ;fd'bflos k': tsfno ;+Vof ! ! ! ! ! ! 8.2b
$= ;Dd] ng s] Gb| ;+Vof ! ) ! ! ! ! 8.2b
%= lr: ofg s] Gb| ;+Vof ! ) ! ! ) ) 8.2b
^= Onfsf k|zf;g sfof{no ejg ;+Vof ! ) ) ) ) ) 8.2b
&= k|ltIffno ;+Vof #) @ # ! ! ! 8.2b
*= j] nsf kmfd{ xfp; ;+Vof @ ) ! ) ! ) 8.2b
(= j} +ssf] : yfkgf ;+Vof ) ( ( ( ( ( 8.2b
$=# ljBfno tyf SofDk; ejglgdf{0f
!= k|of] ustf{ d} qL ljBfno tyf SoDk; ejgx¿ lgdf{0f ug] {
!= SofDk; ejg ;+Vof @ @ @ @ @ @ 8.2b
@= ljBfno ejg ;+Vof !! !! !! !! !! !! 8.2b
$=$ ljkGgcfjf; sfo{qmd
ljkGgsf nflu cfjf; lgdf{0f ;+Vof ) !%) %) @) @) @) 8.2b
$=% k'n tyf x] nLKof8 lgdf{0f
!= ;+l3o ;®sf®, k|b] ; ;®sf® ® hg ;d'bfo;Fu ;xsfo{ u®] ® : t®Lo k'nlgdf{0f ug] { .
!= emf] n+'u] k'n lgdf{0f
l;s®df9L l;®fg lug] ®L vf] nf, 7f] S;Lnfaf6 ®ftf] kfgLhfg] k'n, h;f] bf vf] nf j®jf] 6] , j8f g+ & dfo'd6f® ;'gsf] zL, ;] tLvf] nf, nfdL8f+8f vf] S6f6f®, tyf cfjZostf cg';f®
;+Vof ) * * * * * 8.2b
@= k'nlgdf{0f ;'gsf] ;L 3f®] 3f6, dfo'd6f®, lzz'jf vf] nfsf] s'nf] jfwdf, slGr®f vf] nf, slGr®f vo®df9L hf] 8\g] lug®L vf] nf, lqo'ufvf] nfsf] k'n, ;'kf8] vo®jgL hfg] lug®L vf] nfdf, sf] z] kfvf] nf k'n, ;'gsf] zLsf] r'xf®df k'n
;+Vof # % @ @ @ @ 8.2b
#= sNe6{ lgdf{0f cfjZostf cg';f® ;+Vof @) @) @) @) @) @) 8.2b
$= x] nL Kof8 ;+Vof ) ) ! ) ! ) 8.2b
134
$=^ ;~rf® tyf ;'rgf k|ljlw k"jf{wf®
!= ;] jfk|bfo ;d'xx¿;Fu ;xsfo{ u®L k"jf{wf® lgdf{0f ug] { ® ;xeflutfTds cg'udg k|0ffnLåf®f k|utL ;fj{hflgs ug] { .
@= ;~rf® dfWofdx¿;Fu ;xsfo{ ug] {
!= 6] lnkmf] g 6fj®sf] Ifdtf clej[l4 ug] {, ;+Vof yKg]
k6s ) # # # # # 9.1c
@= Plss[t ;'rgf s] Gb| : yfkgf ;+Vof ) !) !) !) !) !) 16.10a
#= ;fd'bflos ®] l8of] ;Fu ;xsfo{ u®] ® k|rf® k|;f® sfo{qmd ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10a
$= kflnsfleqsf kqklqsfnfO{ k|f] T;fxg
k6s ) # # # # # 16.10a
%= o'jfx¿nfO PK; tyf ;km\6j] o® lgdf{0f ug{ ;xof] u ug] {]
hgf ) !) !) !) !) !) 16.10a
^= jflif{s ¿kdf cfO;L6L d] nf cfof] hgf ug] {
k6s ) @ @ @ @ @ 16.10a
&= !)) jf6 Ifdtfsf] Pkm Pd ®] l8of] ;+rfng
: yfg ) ! ! ! ! !
*= Nof08nfOg 6] nLkmf] gsf] z'?jft ® lj: tf®
;+Vof ) !))) !))) !))) !))) !))) 6.2d/
6.3a
$=& cfjf; tyf j: tL ljsf; 8.2b
;xeflutfTds k|lqmofåf®f Plss[t cfjf; lgdf{0f u®L j: tL x: tfgfGt®0f ug] {
!= 9n lgdf{0f ®fdk'®, lzz'jf, ;'kf8] , cfDjf;L, k'®Gbx, efunk'®
;+Vof ) ^ ^ ^ ^ ^ 1.3a
@= cltljkGgnfO{ d] o® cfjf; ;+Vof ) @) @) @) @) @) 9.1c
#= j[bf cf>d @ j6f ;jnLs®0f ;+Vof ) @ @ @ @ @ 16.10a
$=* zx®L ljsf;
!=kf®bzL{ k"0f{ ¿kdf zx®L ljsf; of] hgf nfu' ug] {
@= gu®kflnsfsf] gu®kflnsf oftfoft u'?of] hgf (MTMP) cg';f® lj: t[t k|ltj] bg tof® u®L qm[0f ;xof] udf ;8s jf] 8{, gu® ljsf; sf] if, Pl8jL, ljZj j} s, g] kfn ;®sf®sf] ;dk'®s, ljz] if cg'bfg sf] if, ®fli6o of] hgf cfof] u ® ;fem] bf®L ljsf; sfo{qmddf kl®of] hgf k|: tfj k] z ug] {
tof® ul®Psf] Plss[t zx®L ljsf; of] hgf (IUDP) nfu' ug] { .
;+Vof ! ! ! ! ! ! 16.10a
135
$=( lj1fg tyf k|ljlw
k|fljlws ljBfno tyf SofDk;x¿;Fu ;xsfo{ u®L lj1fg tyf ;fdflhs ljsf; cg';Gwfg s] Gb|sf] : yfkgf u®L ;~rfng ug] {
!= cfljisf® s] Gb| : yfkgf ;+Vof ) ! ) ! ) ) 8.3b
@= vfB k|of] uzfnf : yfkgf ;+Vof ) ! ) ! ) ) 8.3b
#= l®;r{ ;] G6® : yfkgf ;+Vof ) ! ) ! ) ) 8.3b
$= ;d[¢ lj1fg k|of] uzfnf : yfkgf ;+Vof ) ! ) ! ) ) 8.3b
%= df6f] kl®If0f s] Gb| ;+Vof ) ! ) ! ) ) 8.3b
$=!) oftfoft, oftfoft Joj: yfkg ® cGo oftfoft
gu®kflnsf ® gfu®Lssf] ;xsfo{df : yfkLt sDkgLsf] ;xsfo{Dff gu® j; ;~rfng ug] {
gu® a; ;+~rfng ;+Vof ) % ) @ ! ! 11.2b
jftfj®0f d} qL oftfoft Joj: yfkg ug{ lghL If] qnfO k|f] T;fxg ug] {
k6s ! ! ! ! ! ! 7.3g
$=!! phf{ tyf j} slNks phf{
uf] j® Uof; pTkfbgnfO{ k|f] T;flxt ub} { uf] j® Uof; pTkfbgdf ljz] if cg'bfg lbg] ® bfp®f dflysf] lge{®tf Go"g ug] {
@= j} sNkLs phf{ k|j4{g s] Gb|;Fu ;fem] bf®L u®] ® ;f] nf® lj: tf® ug] {
jfof] Uof; pTkfbg ;+Vof @) #))) @))) !))) #))) !))) 12.2d
3® 3®df ljw'lto r'Nxf] nfO{ k|f] T;fxg ;+Vof ) #))) @))) !))) #))) !))) 7.2b
;f] nf® ljt®0f -ljBfno, ;fj{hfgLs : yn, s[lif, l;rfO{, ;8s jlQ, jhf® If] q_
;+Vof $$$% #))) !))) !))) %)) %%% 7.2b
;8s jQL pHofnf] ;8s sfo{qmd ;+Vof !)) !)) !)) !)) !)) !)) 7.3d
$=!@ s] jnsf®
kflnsfjf;Lsf] gLlh sDkgL, ;xsf®L tyf gu®kflnsfsf] ;+o'Qm nufgLdf s] jnsf® lgdf{0f u®L ;~rfng ug] {
!= j®fx If] q d} gf d} gL
lj: t[t kl®of] hgf tof® ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.2b/
8.9a
ck] lIft pknlAw
!= kflnsfsf ;a} a: tL ® 6f] nx¿ ;8s ;~hfnåf®f hf] l8Psf x'g] 5g\
@= kflnsfleq s] jnsf® lgdf{0f eO{ ®f] huf®sf] cj;® l;h{gf ePsf] x'g] 5
#= ;8s tyf ef} lts k"jf{wf® lgdf{0fsf ;Gbe{df kflnsfdf ®f] huf® tyf cfocfh{gsf cj;® l;h{gf ePsf] x'g] 5
$= kflnsfleqsf 3®nfO{ 3® gDa® ljt®0f ul®Psf] x'g] 5
136
b"®b[li6
• hjfkmb] lxtf ® ljlwsf] zf;gdf g] t[Tjsf] k|lta4tf
• ljsf;df ;Ddflgt gful®s cfa4tfsf] ;'lglZrttf
nIo
• e|i6frf®Go"gLs®0fu®Lu'0f:t®Lo;]jfk|jfxug]{
p2] Zo
• gu®kflnsfsf;a}ultljlw®vr{ljlgof]hgtyfkm5\of]{6sf]rf]srf]sdfl8lh6n l8: Kn] , 3®3®sf df] afOn PK;df k'¥ofP® kf®blz{tf sfod ug] {
• gu®kflnsfsf;a}ultljlwdfhg;xeflutf;'lglZrtub}{kf®blz{tfJoj: yfkg u®] ® r': t ;] jf k|jfx ug] {
®0fgLlt
• gu®kflnsfsf;a}gLlttyfsfo{qmdgful®ssf]kx'Frdfk'¥ofpg]
• gful®ssf;'emfjtyfu'gf;ft'?Gt;Daf]wgug]{
• a}lª\sªsf®f]jf®dfkm{tcfly{ssf®f]jf®ug]{
• gu®kflnsfsflqmofsnfksf;"rgftyfk|ljlwk|of]uu®Lk|lqmofnfO{;xh®lgikIf agfpg]
• gful®sa8fkqcg';f®;]jfk|bfgug]{
• gu®kflnsfdfbf]efif]Joj:yfu®Lgful®s;xfotfsIfJoj:yfug]{
nf] stGq ® ;'zf;g
kl®R5] b *
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
qm=;= sfo{qmd tyf sfo{gLlt sfo{qmd ® d'Vo lqmofsnfk O{sfO cfwf/ jif{
nIo lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{)&^.&& )&&.&* &*.&( &(.*) *).*!
gu/kfnLsfsf] Pstf! dft[efiff ;+®If0f tyf ljsf;
!=dft[ efiffdf k|fylds lzIff lng kfpg] clwsf®sf] k|j4{g ® ;+®If0f ug] {] {
j8f ) ( ( ( ( ( 11.4a
137
@ ;: s[lt ;+®If0f tyf k|j4{g ;+Vof ) @ @ @ @ @ 11.4a
!=ls®fFtcf: yf s] Gb|, 3f] if0ff
-d} gf d} gL ® s6'Gh] _
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.10a
@= kflnsf : t®df efiff ;DjlGw x] Nk 8] : s : yfkgf
;+Vof ) ! ! ! ! ! 11.4a
#= Plss[t hftLo ;fF: s[lt ;+u|fnosf] : yfkgf
;+Vof ) ! ! ! ! ! 11.4a
$= j] nsf ;Eotftyf k'®ftflTjs sf] cWooftyf cg';Gwfg
k6s ) ! ! ! ! ! 11.4a
%= dlGb®, u'Djf, rr{, dl: hb tyf wfld{s : ynx¿sf] ;+®If0f tyf ;Dj4{g
j8f ) ( ( ( ( ( 11.4a
@= ;'®Iff
!= k|To] s j8fdf k|x®L rf} sL : yfkgf j8f ) ( ( ( ( ( 16.4b
@= jhf® If] qdf 6flkms k|x®Lsf] Joj: yf j8f ) ( ( ( ( ( 3.6a1
#= gu® leq ;fj{hfgLs ® d'Vo k|j] zåf®x¿df l;l; Sofdf®f h8fg ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 3.6a1
$= ;8s ;'®Iff, ;fj{hlgs tyf gLlh ;DklQ ;'®Iff, ;fdflhs ;b\efj h: tf ljifo ;d] 6] ® ljleGg efiffdf ;fKtflxs ¿kdf ®] l8of] sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.10a
%= gu® k|x®L ;fem] bf®L sfo{qmd ;+rfng j8f ) ( ( ( ( ( 16.10a
# zfGtL ® ;'Joj: yf
!= ;fd'bflos k|x®L ;fem] bf®L sfo{qmd ;jnLs®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 16.4b/
16.5a
@= dlxnf tyf jfnjflnsf ;] nsf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 5.3b
#= 6f] n ljsf; ;+: yfx¿sf] ;jnLs®0f j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
$= Wofgs] Gb|x¿sf] : yfkgf ® kl®rfng ;+Vof ) ! ! ! ! ! 3.4c1
%= bG4 lkl8tx¿sf] nflu kl®k"®0f sfo{qmd k6s ) ! ! ! ! ! 16.1b
^= jGohGt' ® dfjg cGt® ;+3if{ Go"lgs®0f k6s ) ! ! ! ! ! 15.9b
&= gu® k|x®Lsf] Joj: yf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.4b/
16.5a
138
$= g] t[Tj ljsf; tyf lgdf{0f
!=sfo{kflnsf ;b: ox¿sf] nflu g] t[Tj ljsf; sfo{qmd
k6s ) ! ! ! ! ! 10.2c
@= dlxnf g] t[Tjx¿sf] nflu k|lzIf0f k6s ) ! ! ! ! ! 10.2b
#= u[x0fLx¿sf nflu g] t[TJf ljsf; tflnd k6s ) ! ! ! ! ! 10.2b
$= jfn Snj tyf ;fd'bflos ;+: yfx¿sf] g] t[Tj ljsf;
j8f ( ( ( ( ( ( 10.2b
%= lgaf{rg k|0ffnLdf ;'wf®
!= gfu®Lsx¿nfO{ dtbftf lzIffdfkm{t dtbfgsf] jf®] df hfgfsf®L u®fO{ lgjf{rgsf] dxTj, dtbfg ug] { tl®sf ® pTs[i6 k|ltlglw 5gf} 6 ug{ ;Sg] jgfpg] .
@= gu®kflnsfnfO ;tk|ltzt ef] 6 ;b® x'g] kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug] {
!=lgjf{rg ;DjlGw ;r] tgf sfo{qmd j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
@= dtbftf kl®rokqsf] nflu lzlj® ;~rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 16.7a
#= ;d'bfo tyf ljBfno : t®df gd'gf dtbfg sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
$= dtbftf lzIff sfo{qmd ;~rfng j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
%= xf] l8+u jf] 8 tyf k|rf® k|;f® cleofg ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
gu® k|xl® kl®rfng tyf : jod ;] jsx¿sf] Joj: yf
j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
^ dfgj clwsf®
!= g] kfnsf] ;+ljwfg cg';f® ePsf df} lns xs clwsf® ;r] tgf sfo{qmd
j8f ) ( ( ( ( ( 16.7b
@= gu®kflnsfsf gLlt, P] g, sfg"g tyf sfo{qmdsf] jf®] df cled'lvs®0f, k|sf;g, k|;f®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10b
#= dfgj clwsf®sf 36gfsf] nfut ;+sng
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10b
$= ljZj dfgj clwsf®, !^ lbg] cleofg nufot cGt{®fli6o lbj; dgfpg]
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10b
%= sfg"gL ;xof] u sfo{qmd k6s ) ! ! ! ! ) 16.10b
139
&= Gofo k|0ffnL!= Ohnf; : yfkgf ug] { ;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.3a
@= gu®: t®Lo tyf j8f : t®Lo d] nldnfk ;ldltx¿ u7g ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.3a
#= j8f : t®Lo Goflos ;ldlt u7g ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a
$= d] nldnfk tyf Goflos ;ldltsf] ;+: yfut Ifdtf ljsf; ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.3a
k6s ) ! ! ! ! ! 16.3a
^= Goflos ;ldltsf] sfo{ljlw lgdf{0f tyf sfof{Gjog ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.3a
* : yfgLotxsf] ;Gt'lnt lasf; != lbuf] ljsf; nIosf] jf®] df sfo{kflnsf ;b: o tyf sd{rf®L, lzIfs tyf u} ;; k|ltlgwLx¿sf] Ifdtf clej[l4 ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.3b/
16.6a
@= ;+3, k|b] ; tyf gu®kflnsfsf gLlt P] g, sfo{qmd tyf ljsf; nIo, k~rjifL{o of] hgf cfbLsf] jf®] df Ifdtf clej[l4 ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.3b/
16.6a
(= zf;sLo ;'wf®
!=gu®kflnsfsf] ;DklQx¿sf] clen] lvs®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
@= cg'dg tyf d'NofFsg ;+oGq lgdf{0f ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
#= ljkIfLbnsf] sfof{no ;'b[l9s®0f k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
$= gfu®Ls j8f kqkflnsftyf j8f : t® k6s ) ! ! ! ! ! 16.10a
%= 6f] sg k4tLsf] nfu' ug] { ) ! ! ! ! ! 16.6a
^= u'gf;f] tyf ;'rgf clwsf®Lsf] Ifdtf clej[l4
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a/
16.10a
&= u'gf;f] k] 6Lsf Joj: yf k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
*= ;fdflhs kl®If0f k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
(= ;fj{hlgs ;'g'jfO{ k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a/ 16.10a
!)= cGt®kflnsf ;fem] bf®L sfo{qmd k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
140
!!= hgtfsf] dfemdf hg k|ltlgwL sfo{qmd k6s ) ! ! ! ! ! 16.7b
!@= : yfgLo ;+3 ;+: yfx¿sf] ;jnLs®0f k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
!#= ;~rf® If] qx¿sf] k|j4{g tyf ;jnLs®0f
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10a
!$= Ps nfveGbf 7'nf of] hgfx¿df ljj®0f ;lxtsf] xf] l8+u jf] 8{ ®fVg]
) ! ! ! ! ! 16.10a/
16.5b
!%= gu®kflnsfn] lbPsf ;fdfu|Lx¿df n] jn tyf nf] uf] ®fVg]
) ! ! ! ! ! 16.6a
!^= j] e ;fO6, jNu, PK;, ;fdflhs ;~hfndfkm{t kflnsfsf ;j} hfgfsf®L ;Dk|] if0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10a
!&= l;l; l6eL sf] k|of] u ) ! ! ! ! ! 16.6a
!*= gfu®Ls ;xfotf sIfdf dlxnf sd{rf®L yk ug] {
JolQm ) ! ! ! ! ! 5.5f
!(= gu® ljsf; : jod ;] js ;] jf ;jnLs®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
@)= ;fj{hlgs : ynx¿df hfgsf®L d'ns ;"rgfx¿sf] xf] l8u+ jf] 8{ ®fVg]
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.10a
@!= ;xeflutfd'ns cg'udg tyf d'NofFsg
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
@@= k': tsfnosf] Joj: yfkg k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
!)= k|zf;sLo ;'wf®
!=Onfsf k|zf;g sfof{no : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.6a
@= sd{rf®Lx¿sf] Ifdtf clej[l4 k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
#= sd{rf®L sNof0f sf] if k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
$= j[lQ ljsf;sf] cj;® k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
%= Wofgs] Gb| tyf v] n sf] Joj: yf k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
^= sfo{ ;Dkfbg d'NofFsgsf] cfwf®df k|f] T;fxg
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
&= Dffl;s k|utL k|: t'tL k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
141
!!= e|i6frf® lgjf®0f
!= ;a} k|sf®sf e|i6rf® lj?4 hgr] tgf clej[l4 sfo{qmd ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.5b
@= e|i6rf® lj?4df sfdug] { ;+®rgfx¿sf] 6f] n lk|m gDj®sf] k|rf® k|;f®
k6s ) ! ! ! ! ! 16.5b
#= ®fli6«o ;t{stf s] Gb|, 6fG;kf®] G;L OG6®g] zn, ;~rf® If] q ;xsfo{ ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.5b
$= e|i6rf® lj?4 ph'®L ug{ cled'vLs®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.5a/
16.5b
%= ;'®fsLx¿nfO{ ;+®lIft ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 16.5b
142
d"n k|jfxsf ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfngsf ;a} r®0fdf cGt®;DalGwt ljifox¿nfO{ ;dfj] z u®fP® ;dfj] zL tyf lbuf] ljsf;sf cfwf®zLnf tof® x'g ;S5 . o; ufpFkflnssf ljsf;sf ;a} k|lqmofdf tn plNnlvt cGt®;DalGwt ljifox¿nfO{ ;Daf] wg ul®g] 5 .
qm=;= sfo{qmd tyf gLltx¿ sfo{qmdx¿ O{sfO cfwf/ jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! tYofFs k|0ffnLgu®kflnsf leqsf ;fdflhs, ;fF: s[lts, cfly{s, k|fs[lts, ef} lts k"jf{wf® ;j} ljifout If] q tyf pkIf] qx¿sf] 8f6fj] ; tof® u®L b'?: t cj:yfdf ®fVg]
!= tYofª\s zfvfsf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.3a
@= kflnssf] ;a} ljj®0fx¿sf] ljB'lto clen] v tof® ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
#= clen] vx¿nfO ljB'lto clen] vdf e08f®0f ug] {
$= ;"rgfx¿nfO{ k|sflzt tyf k|;f®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
@ ul®aL lgjf®0f
of] hgf cjlwdf lg®k] If ul®jLsf] dfqf 36fpg]
!= ul®jL kl®rokqsf] Joj: yf ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 10.3a
@= ul®jL gfu®LsnfO pBd ljsf; tflnd k6s ) ! ! ! ! ! 10.3a
#= pBf] x¿sf] : yfkgf u®L ®f] huf®sf cj;®x¿ j[l4 ug] { -MEDPA df] 8njf6_
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.5/8.6
$= hLjg lgjf{xsf nflu g} hf] lvddf ®x] sf kl®jf®nfO{ ®f] huf® ® cfo cfh{gsf cj;® l;h{gf ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.5/8.6
cGt®;DalGwt ljifo
kl®R5] b (
143
# >d tyf ®f] huf®L
kflnsfleq dof{lbt ®f] huf®Lsf cj;®x¿ l;h{gf ug] {
!= ®f] huf® ;"rgf s] Gb|sf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 6.10a
@= >dLs j] ®f] huf® ® z} lIfs j] ®f] huf®sf] tYofFs ;+sng ® cBfjlws
k6s ) ! ! ! ! ! 8.5/8.6
#= l;kljsf; s] Gb|sf] : yfkgf u®L tflnd ;~rfng ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.5/8.6
$= u[lx0fL tyf o'jfx¿nfO{ ;x'lnot k"0f{ C0f pknAw u®fpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 1.4c
%= j] ®f] huf® kl®rokq ljt®0f j8f ) ( ( ( ( ( 8.5
^= jif{df !)) lbgsf] ®f] huf®L ;'lgZrttf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 8.5/8.6
&= >lds klxrfg tyf ;'®Iff ;fdfu|L k|bfg ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3c/ 8.6
*= l;s] sf] l;knfO{ CTEVT jf6 ;dsIff lgwf{®0f ug] { (certification)
j8f ) ( ( ( ( ( 1.3d
(= >dLs lxt sf] if ;~rfng ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 8.6
!)= Joj;foLs hf] lvd Joj: yfkg tflnd j8f ) ( ( ( ( ( 10.4a
!!= dhb'® lxt tyf pTyfg ;ldtL ;jnLs®0f tyf kl®rfng
j8f ) ( ( ( ( ( 10.1a/10.1b/ 10.2a
!@= dhb"® clwsf® ;+®If0f tyf k|j4{g j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a/ 16.10a
$ dfgj ;+;fwg ljsf; !=bIf tyf k|lt: kwL{ l;h{glzn hgzlQm ljsf;
@= gu®kflnsf eGbf jflx® j;] sf gu®jf;Lx¿sf] 1fg, l;k, bIftfnfO{ ljsf;df k|of] u ug] {
!= gu® u} ;;, ljBfno, ljZjljBfnox¿;Fu ;dGjo ® ;xsfo{ u®] ® Ifdtfclej[l4 sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.5/8.6
@= cled'lvs®0f tyf ;"rgfd'ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.10a
#= gu®kflnsfdf ePsf bIf hgzlQmsf] vf] hL tyf clen] vLs®0f, cWofjlws
k6s ) ! ! ! ! ! 1.3d
$= j] nsf ljsf; d~r;Fu ;xsfo{ k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
%= o'jf tyf o'jtLx¿nfO{ cfTd®Iff tflnd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 4.7b
^= ljZjljBfno, sn] h, tflnds] Gb|x¿;Fu ;xsfo{ u®] ® OJT, Intern lng] lbg]
k6s ) ! ! ! ! ! 7.3e
144
% cg';Gwfg tyf ljsf;gofF>f] t tyf ;fwgx¿sf] klxrfg ® clwstd ;b'kof] u ug] {
!= cg';Gwfg zfvfsf] : yfkgf ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.3b
@= u} ;;, ljBfnox¿, ljZjljBfnox¿, cg';Gwfg s] Gb|x¿;Fu ;xsfo{ ul® kflnsfsf ljljw kIfx¿df cg';Gwfg ul® lgisif{ ;fj{hlgs ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.3b
#= cg';Gwfg ;DjlGw tflnd tyf Ifdtf clej[l4 sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 8.3b
^ pBdzLntf ljsf;: yfgLo sRrf kbfy{sf] ;b'kof] u u®L pBdzLntf ljsf; ug] { Ifdtfsf] clej[l4 ug] {
!= pBd ljsf; tflnd j8f ) ( ( ( ( ( 1.3b
@= ;x'lnot k"0f{ qm[0f j8f ) ( ( ( ( ( 17.4b
#= ;+sng s] Gb| tyf ahf® s] Gb|x¿sf] : yfkgf
j8f ) ( ( ( ( ( 10.4a
$= gu®kflnsfn] lgdf{0f u®] sf] pBd ljsf; ®0fgLltsf sfo{qmdx¿ sfof{Gjog ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.5a
& ;dtf tyf ;dfgtf;fdflhs ® cfly{s cj;®x¿df ;dtfsf] dfWofdjf6 ;dfg ;xeflutfsf] ;'lglZrtf
!= k5f8L kfl®Psf ju{sf] JolQmTj ljsf; sfo{qmdx¿
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
@= k5f8L kfl®Psf JolQmx¿nfO{ ;+: yfdf cfj4tf u®fpg]
j8f ) ( ( ( ( ( 10.5a
#= ;+: yfsf] ;+: yfut ljsf; u®fpg] j8f ) ( ( ( ( ( 16.6a
$= ;+: yfx¿;Fusf] ;xsfo{df ;fdflhs ljsf; sfo{qmdx¿ ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
%= clt ljkGg tyf cf>o ljlxgx¿nfO{ vfBfGg tyf cfwfe't cfjZstfsf nflu ;xof] u tyf ;+®If0f ljt®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 17.1a
^= k|efljtx¿nfO sfg"gL ;xof] u j8f ) ( ( ( ( ( 1.3b
145
* ;dfj] zLs®0fkflnsdf ®x] sf ;j} k|sf®sf lje] bx¿sf] cGt u®L ;j} sf] cfTd;Ddfgsf] ;'lglZrtf ug'{
!= gu®kflnsfsf] ;dfj] zLs®0f gLltnfO cfTd;ft ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
@= n} lu+s kl®If0f ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 16.9b/c/d
#= g=kf=leqsf nf] kf] Gd'v, l;dfGts[t ® ul®jnfO nlIft u®L sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2b
$= nlIft ju{nfO{ ®f] huf®L d'ns tyf l;k ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2b
%= k®dk®fut l;k tyf Joj;fonfO{ ;Dj4{g tyf k|j4{g ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.2b
^= 5'jf5't d'Qm gu® : yfkgf ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
( ;fdflhs ;'wf®;fdflhs ljs[ltx¿sf] cGt u®L dof{lbt, ;dfj] zL ® ;DdfgLt ;dfhsf] : yfkgf
!= ;fdflhs ;'wf® P] gsf] k|rf® k|;f® j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
@= ;fdflhs ;'wf® cfrf® ;+lxtftof® u®L nfu' ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 10.2a
#= sNof0fsf®L : jd ;] js Joj: yfkg kl®rfng
k6s ) ! ! ! ! ! 10.2a
$= ;fdflhs ;'wf® gLlt lgdf{0f u®L sfof{{Gjog ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 10.2a
%= h'jftf; d'Qm If] q 3f] if0ff ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 10.2a
^= ;fj{hfgLs : ynx¿df b'Jo{Zfg tyf ;"lt{hGo kbfy{sf] k|of] u ®f] s nufpg]
k6s ) ! ! ! ! ! 3.4a4
&= gu®leq ;~rflnt Joj;fox¿df d'No ;"lr clgjfo{ ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.4a
*= k|To] s bf] sfg tyf Joj;foLs If] qx¿df 8: 6ljg clgjfo{ ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 10.3b
(= 3f6 ljsf; tyf Joj: yfkg j8f ) ( ( ( ( ( 11.3a
!) ;fdflhs ;fF: s[lts ljljwtfkflnssf] ;fdflhs, ;fF: s[lts ljljwtfnfO{ ;Dj4{g ug] {
!=kflnssf] ;fdflhs ;fF: s[lt ;f} Gbo{ emlNsg] u®L ;+u|fnosf] : yfkgf ug] { .
;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.9a
@= hftL ® ;F: s[lts emlNsg] u®L ;+®lIft : yfgx¿ ljsf; ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 11.4a
#= d': sfg ;lxtsf] cfltYo ;Tsf® ;+Vof ) ! ! ! ! ! 8.9a
146
!! ljkb Joj: yfkgljkb Joj: yfkg ;+oGqsf] ljsf; u®L ljkb hf] lvd Go"lgs®0f ug] {
!= ljkb Joj: yfkg ;ldltsf] ;jlns®0f k6s ) ! ! ! ! ! 11.5h/i
j8f : t®Lo ljkb Joj: yfk ;ldtLsf] ;jlns®0f
j8f ) ( ( ( ( ( 11.5e
@= ;fd'bflos ljkb Joj: yfkg ;ldlt u7g ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 11.5e
#= ;j} 6f] nx¿df ljkb hf] lvd Go"lgs®0f ;"rgf s] Gb|x¿sf] : yfkgf ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 11.5e
$= gu®kflnsf : t®df cfsl: ds sfo{ ;~rfng s] Gb|sf] : yfkgf
k6s ) ! ! ! ! ! 11.g/h/i
%= k"j{ r] tfjgL ;"rgf s] Gb| ;+Vof ) ! ! ! ! ! 11.5i
^= ;®f] sf®jfnfsf] ;"rfFs ® gS;fs+g k6s ) ! ! ! ! ! 11.5e
&= gu®kflnsfsf] cg's'ng of] hgf cg';f® sfo{qmd ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 11.5i
*= ;Defljt hf] lvd If] qx¿sf] klxrfg j8f ) ( ( ( ( ( 11.5i
(= hu] 8f of] hgf lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 11.5g/i
!)= bdsn, kfgL 6+sL, kmfo®jn, cf} hf®x¿sf] Joj: yf
j8f ) ( ( ( ( ( 11.5i
!!= ®fxtsf] if : yfkgf j8f ) ( ( ( ( ( 11.5g/i
!@= ljkb k|efljtx¿sf] k'g: yf{kgf j8f ) ( ) ) ) ) 11.5i
!#= dgf] k®fdz{ s] Gb| j8f ) ( ) ) ) ) 3.4c1
!$= l;sfO s] Gb|sf] : yfkgf j8f ) ( ) ) ) ) 11.5i
!%= cfs: dLs k'g{: yfkgf : yn klxrfg j8f ) ( ) ) ) ) 11.5i
!^= cfTd ;Ddfg ;fdu|L ljt®0f j8f ) ( ) ) ) ) 11.5g/i
!&= dxfdf®L Joj: yfkg ®0fgLlt j8f ) ( ) ) ) ) 11.5g/i
!*= vf] h tyf p4f®, k|fylds pkrf® 6f] nL lgdf{0f
j8f ) ( ) ) ) ) 11.4a
!(= PDj'n] G; Joj: yfkg j8f ) ( ( ( ( ( 11.5g/i
@)= laB't tYof+s ;+sng 6f] nL u7g j8f ) ( ( ( ( ( 11.5g/i
@!= s[ltd 36gf cEof; j8f ) ( ( ( ( ( 11.5g/i
@@= Ifdtf lasf; tfnLd j8f ) ( ( ( ( ( 11.5e11.5g/i
@#= hxf+ ce® Toxf+ gu® sfo{qmd lj: tf® ® k|efjsfl®tf
: yfg ) ! ! ! ! ! 11.4a
@#= vf] h tyf p¢f® ;fdfu|L x: tfGt®0f ;'®Ifflgsfof ) ( ( ( ( ( 11.5h/i
147
!@ oftfoftoftoft ;] jfnfO{ ;'®lIft ® e®kbf] { jgfP® u'0f: t®Lo ;] jf k|Tofe'lt u®fpg]
!= oftfoft cfrf® ;+lxtf lgdf{0f u®L nfu' ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.6a
@= oftfoft u'0f: t® cg'udgug{ pk;ldlt jgfpg]
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.6a
#= b'®L cg';f®sf] ;do lgwf{®0f u®L 6fOd sf8{sf] Joj: yf ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.5b
$= ;] jf ® ef8fb® lg®Gt® cg'udg ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 16.5b
%= hn oftfoftsf] ef8f b® ® s® lgwf{®0f ug] {
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.6a
^= nlIftju{sf] ;] jf ;'ljwf, ® u'0f: t®Lo ;] jf ;'ljwfsf] nflu cled'lvs®0f ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
&= ?6 k®ld6sf] dfkb08 lgwf{®0f ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 11.2b
*= j; kfs{ tyf : 6k lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 8.2b
(= 6] Dk', l®S;fkfs{ lgdf{0f j8f ) ( ( ( ( ( 8.2b
!)= gu®j; ;+rfng j8f ) ( ( ( ( ( 8.2b
!# hnjfo' kl®jt{gjftfj®0f ;+®If0f ub} { hnjfo' kl®jt{g Go"lgs®0f ® cg's'lntx'g] u®L ljsf;sf sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { .
$= hnjfo' cg's'lnt kflnsfsf] ¿kdf ljsf; ug] {
%= h} ljs ljljwtfsf] k|j4{g
!=hnjfo' kl®jt{g zfvfsf] : yfkgf ug] { . ;+Vof ) ! ! ! ! ! 13.3b
@= kflnssf] xl®t cy{tGqsf vfsf th'{df ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 13.3a/b
#= hgr] tgf d'ns sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 13.3b
$= : yfgLo hnjfo' kl®jt{g cg's'ng of] hgfsfof{Gjog ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 13.3b
%= Knfli6s emf] nfx¿sf] ;+sng tyf k|zf] wg k'g k|of] u
j8f ) ( ( ( ( ( 12.4a
^= ;8s lsgf®f j[Iff®f] kg, sf} zL v] tL k6s ) ! ! ! ! ! 16.6a
&= kfgLsf] d'xfg ;+®If0f j8f ) ( ( ( ( ( 15.3b
*= s[ifs Ifdtf clej[l4 j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
(= u[x0fLx¿sf] Ifdtf clej[l4 ug] { j8f ) ( ( ( ( ( 10.2a
148
!$ ;fd'bflos ;fem] bf®L ® u} ®;®sf®L ;+: yfx¿
;xsfo{ ® ;fem] bf®Låf®f lbuf] ljsf; ® ;+: yfut ;'b[l9s®0fsf] cfwf®lznf tof® ug] {
!= ;fem] bf®Lsf If] qx¿ klxrfg ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
@= sfo{If] q klxrfg tyf gSzfFsg u®L sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
#= k|To] s rf® dlxgfdf ;ldIff j} 7s j: g] k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
$= sfo{qmd ;xof] u PsfO{sf] ;'b[l9s®0f k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
%= u} ;; Joj: yfkg P] g lgdf{0f k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
^= ;fem] bf®L gLlt lgdf{0f ug] { k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
&= gLlh If] q;+u ;xsfo{ -4B df] 8nsf] cjwf®0ff cg'¿k_
k6s ) ! ! ! ! ! 17.1a/b
ck] lIft pknlAw
!= gu®kflnsfsf] ljsf; lqmofsnfkx¿n] cGt®;DalGwt ljifox¿nfO{ ;Daf] wg u®] sf] x'g] 5
@= cGt®;DalGwt ljifox¿sf] ;Daf] wgn] cfocfh{g tyf ®f] huf®sf cj;®x¿ l;h{gf ePsf x'g] 5g\
#= lbuf] ljsf; tyf ;Gt'lnt ljsf;sf] cfwf®zLnfx¿ tof® ePsf] x'g] 5
149
(=! of] hgf th'{df lglZrt ;dodf, dfgj ;+;fwg, cfly{s ;|f] t;fwg tyf k|ljlwx¿sf] oyf] lrt ;b'kof] u u®] ® lglZrt kl®0ffd k|fKt ug{ of] of] hgf th'{df ul®Psf] xf] . hgtfsf] k|ToIf ;xeflutf ;'lglZrt u®L ;xeflutfd"ns k|lqmofåf®f ;'zf;g tyf ;fdflhs ;dfj] zL k|lqmofaf6 ljsf; sfo{qmdx¿ ;~rfng u®] ® jftfj®0fLo ;Gt'ng;lxtsf] lbuf] ljsf; o; of] hgfsf] nIo ®x] sf] 5 .
b"®b[li6
oyfy{k®s ® kflnsfsf] j: t'l: yltdf cfwfl®t of] hgf t'h{df tyf sfof{Gjog
nIo
kflnsfsf ljsf; sfo{qmdx¿nfO{ u'0f: t®Lo, hg;xeflutfd"ns, ;do cjlwdf, pko'Qm nufgLdf ;DkGg ug{ dfu{lrq tof® ug{]
of] hgf th'{df, sfof{Gjog ® cg'udg tyf d"Nofª\sg
p2] Zo
!= of] hgf t'h{df k4ltnfO{ j} 1flgs ® Jofjxfl®s agfpg]
@= ;xeflutfd"ns k4tL ckgfP® kflnsfsf] of] hgf th'{df Ifdtf cflej[l4 ub} { ck] lIft kl®0ffdx¿ k|flKttkm{ lgb] {lzt ug] {
®0fgLlt
!= gu®kflnsfsf] of] hgf k4tLnfO{ j} 1flgs b[li6sf] 0f tyf ;do ;fGble{s agfpg]
@= hg;xeflutfdf cfwfl®t of] hgf th'{Dff k4tL ljsf; ug] {
#= hg;xeflutfdf cfwfl®t cg'udg tyf d"Nofª\sg k4tL ljsf; ug] {
kl®R5] b !)
150
sfo{qmd, sfo{gLlt tyf lqmofsnfk
s|=;= sfo{qmd tyf gLltx¿ s[ofsnfkx¿ O{sfO cfwf/jif{
&^.&& &&.&* &*.&( &(.*) *).*! lbuf] lasf; nIo ;'rsf+s ;Gbe{
! of] hgf th'{df!= tYofFs j} +ssf] : yfkgf != k|To] s j8fdf ;fdflhs, k|fs[lts, ;fF: s[lts
tyf cfly{s tYox¿ ;+sng ug] { b'?: t ®fVg] j8f ) ( ( ( ( ( 16.6a
@= of] hgf th'{dfsf] jf®] df ;j} j8fdf hg r] tgf clej[l4 ug{ r] tgfd'ns sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.6a
@ sfof{Gjog!= pkef] Qmf ;d'xx¿sf] u7g ® kl®rfng
@= k|rlnt sfg"g cg';f® lgdf{0f sfo{x¿ ;~rfng ug] {
#= k|rlnt sfg"g cg';f® sfo{qmdx¿ ;~rfng ug] {
!= sfo{qmdx¿sf] sfof{Gjogdf sfo{ljwL lgdf{0f u®L sfof{Gjog
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.6a
@= pkef] Qmf ;ldlttyf ;] jfk|bfos Ifdtf clej[l4 sfo{qmd ;~rfng ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.7c
#= kflnsf : t®Lo cg'udg tyf d'NofFsg ;ldlt lgdf{0f
;+Vof ) ! ! ! ! ! 16.3a/ 16.5a
# cg'udg tyf d'NofFsgcg'udg ;+oGq lgdf{0f u®L lgoldt ¿kdf cg'udg tyf d"NofFsg ug] { -MEAL – cg'udg, d'Nof+sg, hjfkmb] lxtf ® l;sfO{_
!= k|To] s j8fdf hg k|ltgLlw, gfu®Ls cu'jf, pkef] Qmfx¿sf] ;+o'Qm cg'udg ;+oGq lgdf{0f ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.3a/ 15.5b
$ d'NofFsg ;+oGqlgdf{0f!= k|To] s j8fdf d'NofFsg ;+oGq lgdf{0f u®L lg®Gt®, dWofjlw tyf clGtd d'NofFsg u®L k|ltj] bg ;fj{hlgs ug] {
j8f ) ( ( ( ( ( 16.6a
ck] lIft pknlAw
!= k|To] s j8fdf tYofª\s a} ª\s : yfkgf ePsf] x'g] 5
@= ;dodf g} of] hgf tof® ePsf] x'g] 5
#= cg'udg ;+oGq ljsf; ePsf] x'g] 5
$= d"Nofª\sg ;+oGq ljsf; ePsf] x'g] 5
151
o; gu®kflnsfn] ljut jif{df u®] sf] vr{sf] cfwf®df o; cfjlws of] hgf cjlwsf] cfo÷Joo ljQLo ljZn] if0f ® k|If] k0f ul®Psf] 5 . cfo÷Joosf] ljZn] if0f tnsf] tflnsfdf lbOPsf] 5 . cfly{s jif{ @)&%.@)&^ sf] cfodf k|To] s jif{ !) k|ltztsf b®n] j[l4 x'g] ® s] xL If] qdf lghL, u} ®;®sf®L tyf hg>dbfg ® ef} lts k"jf{wf®sf] If] qdf k|b] z ;®sf®sf] pNn] Vo of] ubfg x'g] ] cg'dfg u®L of] cfo k|If] k0f ul®Psf] 5 .
qm= ;= cfDbfgLsf] >f]t /sd! ;+3Lo ;/sf/jf6 k|fKt cfo 3129044461.00
@ k|b]z ;/sf/jf6 k|fKt cfo 146765224.50
# cGo ;|f]tjf6 k|fKt cfo -bft[ ;+:yfnufot_ 55459841.76
$ hDdf cfGtl/s cfo 484278153.00
% cGo cfGtl/s cfo 250000000.00
^ cfGtl/s /fhZj 173837663.00
hDdf 4239385343.26
of] hgf cjlwsf] If] qut nufgL k|If] k0f
nufgL / vr{sf lzif{sx? % jif{sf] s'n ck]lIft nufgL k|ltzt ljt/0fcfly{s ljsf; 850000000.00
;fdflhs If]q 440000000.00
;|f] t ® ;fwgsf] n] vfhf] vf
kl®R5] b !!
k"jf{wf/ If]q 1800000000.00
Nff]stGq / z';f;g 21000000.00
cGt/ ;DjlGwt ljifo 45000000.00
of]hgf th'{df sfof{GJog, cg'udg / d'NofFsg
7000000.00
of]hgf cjwLsf] rfn' vr{ 453930045.00
k"+lhut vr{ 254396638.10
of]hgf cjwLsf] hDdf vr{ 3871326683.10
dfgjLo ;|f] t
o; u'?of] hgfn] lglb{i6 u®] sf] ;d[l4sf nflu ;Gt'lnt ljsf; cleofgnfO{ kflnsfjf;Lsf] ;xeflutfdf ;~rfng ul®g] 5 .
k|fljlws ;|f] t
o; of] hgfsf nflu cfjZos kg] { k|fljlws ;|f] tx¿sf] Joj: yf gu®kflnssf] cfGtl®s ;|f] t, k|fb] lzs tyf ;ª\3Lo ;®sf®;Fu ;fem] bf®L, u} ®;®sf®L Pjd\ lghL If] q;Fu ;xsfo{ u®] ® k|aGw ul®g] 5 .
152
153
cg';"rL ! M cfjlws of] hgf th'{dfsf nflu u7g ePsf ;ldltsf] ljj®0fqm= ;= kb gfd qm= ;= kb gfd!= lgb]{zs ;ldlt @= cfly{s ljsf; ;ldlt
s= ;+of]hs b'uf{s'df/ yfkf, gu/ k|d'v s= ;+of]hs df]xgk|;fb l3ld/] j8f g+= ( cWoIf
v= ;b:o /fhs'df/L rf}w/L, gu/ pkk|d'v v= ;b:o gf/b lg/f}nf, s[lif ;Nnfxsf/
u= ;b:o e/t bnf{dL, ;fdflhs ljsf; ;ldlt, ;+of]hs u= ;b:o /fdyfkf, k|of; x]Ne]6;
3= ;b:o ljrf/L ;fsL{, cfly{s ljsf; ;ldlt, ;+of]hs 3= ;b:o bdg s6'nfn
ª= ;b:o ;'/]Gb| /fO{, k"jf{wf/ ljsf; ;ldlt, ;+of]hs ª= ;b:o ;'sb]j rf}w/L
r= ;b:o j;Gt du/, jftfj/0f tyfljkb\ Joj:yfkg ;ldlt, ;+of]hs r= ;b:o hoGtLtfdfª, ;d[l4 cfof]hgf
5= ;b:o lbg]Zj/k|;fb rf}w/L, ;+:yfut ;'zf;g tyf dfgj ;+;fwg ;+of]hs 5= ;b:o lh/f /fO{, pBdljsf;
h= ;b:o uf]ljGb v8\sf, ljQLo Joj:yfkg, ;+of]hs h= ;b:o pk]G› g]kfn
em= ;b:o /dg e§/fO{, /fhgLlts bn k|ltlglw em= ;b:o s[lif zfvf k|d'v
`= ;b:o ;'zLn ;]9fO{, /fhgLlts bn k|ltlglw `= ;b:o lj/]GrLk|;fb ofbj, kz'kG5L ljsf; zfvf
6= ;b:o k|of; x]Ne]6f; k|ltlglw, kf6{g/ ;+:yf 6= ;b:o u0f]z a:g]t, cfly{s ;Nnfxsf/
cg';"rL
kl®R5] b !@
154
7= ;b:o gGbnfn af:tf]nf, Pg=Pn=cf/=, kf6{g/ ;+:yf 7= ;b:o ljdnfyfkf, /f]huf/ ;+of]hs
8= ;b:o k|fljlws zfvf 8= ;b:o zzL ;]9fO{
9= ;b:o of]hgf zfvf #= ;fdflhs ljsf; ;ldlt
0f= ;b:o ;"rgf zfvf s= ;+of]hs e/t bnf{dL du/, j8f g+= # cWoIf
t= ;b:o;lrj k|d'v k|zf;sLo clws[t v= ;b:o 6Lsf/fd yfdL, ;+=;=kf=
$= ef}lts ljsf; ;ldlt u= ;b:o ;d/ /fO{, lzIff zfvf k|d'v
s= ;+of]hs ;'/]Gb| /fO{, j8f g+= & cWoIf 3= ;b:o 6]s gf= ;fx, :jf:Yo zfvf k|d'v
v= ;b:o 6Lsf/fd zdf{, /f=k|=kf= k|ltlglw ª= ;b:o s]bf/ /fgf du/, o'PgPkmlkP k|ltlglw
u= ;b:o dgf]h tfdfª, ;Nnfxsf/ r= ;b:o rGb| 1jfnL
3= ;b:o ozf]w/f kf]v/]n 5= ;b:o s'df/L tfdfª, j8f ;b:o
ª= ;b:o ;l/tf /fO{, j8f ;b:o h= ;b:o k|jL0f s'Fj/, ;xhstf{
r= ;b:o g'lg/fd /fO{, :jsLo ;lrj em= ;b:o ;ljgf du/, ax'If]qLo kf]if0f cfof]hgf
5= ;b:o k|bLkvqL, OlGhlgo/ `= ;b:o gfg'd}of l3ld/], dlxnf :jf:Yo :jo+;]ljsf
%= jftfj/0f tyf ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt 6= ;b:o s0f{s'df/ >]i7
s= ;+of]hs j;Gts'df/ du/, j8f g++= ^ cWoIf 7= ;b:o Psaxfb'/ lg/f}nf
v= ;b:o w'|j sf]O/fnf, g]kfn /]8qm; ;f];fO6L k|ltlglw 8= ;b:o ;Ltf /fO{, o'jf tyf v]ns'b ljsf; ;ldlt
u= ;b:o ;xf; g]kfn k|ltlglw 9= ;b:o 9saxfb'/ lai6, ;Nnfxsf/
3= ;b:o lblnk rf}w/L, ;a l8lehg jg sfof{no k|ltlglw 0f= ;b:o ;fljqL k'/L, cfTdlge{/ s]Gb| k|ltlglw
ª= ;b:o s[i0fk|;fb sfˆn], ljkb\ Joj:yfkg ;ldlt gu/ cWoIf ^= ;+:yfut Ifdtf ljsf; tyf ;]jf k|jfx / ;'zf;g ljsf; ;ldlt
r= ;b:o Onfsf k|x/L sfof{no k|ltlglw s= ;+of]hs lbg]Zj/k|;fb rf}w/L, j8f g+= ! cWoIf
5= ;b:o ;z:q k|x/L a]; SofDk k|ltlglw v= ;b:o /fdlhjg /fO{, gofFzlQm kf6L{ k|ltlglw
h= ;b:o :yfgLo ;fd'bflos jg dxf;ª\3 k|ltlglw u= ;b:o pbo clwsf/L, ;Nnfxsf/
em= ;b:o sf]zL jGohGt' cf/If0f If]q k|ltlglw 3= ;b:o uLtf lg/f}nf, sfo{kflnsf ;b:o
`= ;b:o u0f]z a:g]t, ;Nnfxsf/ ª= ;b:o x'/]G8]s k|ltlglw
r= ;b:o ljdnf /fO{, j8f ;b:o
&= ljQLo Aoj:yfkg ;ldlt 5= ;b:o tLy{dfg uxt/fh, sfo{kflnsf ;b:o
155
s= ;+of]hs uf]ljGb v8\sf, j8f g+= % cWoIf h= ;b:o nlnt /fO{, hghflt dxf;ª\3
v= ;b:o ld>Lnfn rf}w/L, j8f g+= @ cWoIf em= ;b:o ljGbf tfdfª, ;"rgf k|ljlw clws[t
u= ;b:o hos'df/ /fO{, j8f g+= * cWoIf *= b:tfj]hLs/0f ;ldlt
3= ;b:o kz'{/fd clwsf/L, a]nsf pBf]u jfl0fHo ;ª\3 k|ltlglw s= ;+of]hs bLks bª\ufn, j8f g+= $ cWoIf
ª= ;b:o k'ik/fh ;'j]bL, ;Nnfxsf/ v= ;b:o ;Gtf]if kf}8]n
r= ;b:o ;'dg s6'jfn, SofDk; k|d'v u= ;b:o e"if0f /fO{
5= ;b:o t]hdfg la=s=, sfo{kflnsf ;b:o 3= ;b:o OlGb/f /fO{
h= ;b:o n]vfzfvf k|d'v ª= ;b:o ljGbf tfdfª
em= ;b:o nId0f yfkf r= ;b:o tLy{ k/fh'nL
`= ;b:o lzjyfkf, j8f ;b:o 5= ;b:o e/t l3ld/]
6= ;b:o lblnk /fO{
156
cg';"rL @ M cfjlws of] hgf th'{df d'Vo sfo{zfnf uf] i7Ldf ;+nUgx¿sf] ljj®0f
157
158
159
160
161
162
cfufdL lbgsf] ;Defjgfsf] vf] hL ug] {, cfkm\gf] sfo{If] qdf ;~rfng ul®g] of] hgf kf®bzL{, ;'zf;go'Qm x'g] 5 . ;sf®fTds ;f] raf6 sfo{ yfngL u®L ;a} nfO{ ;sf®fTds ;f] Rg] jftfj®0f tof® ug] { . ;[li6df b[li6 dte] b x'G5 . To;nfO{ ljrf® ug] { . of] hgf sfof{Gjogsf nflu ;d"x, j8f ® gu®df e®k'® ;xof] u ug] { . (®l~htf kf] v®] n, (*$!*&%(#% [email protected])
cfjflws of] hgfsf nflu 6f] n ljsf;, j8fe®sf] of] hgf ;ª\sng ePkl5 5nkmn u®] ® bL3{sfnLg of] hgf agfpg] . -tLy{ uxt®fh, (*)%(#!)^#_
cfkm\gf] sfo{qmdcGtu{t ;a} 7fpFdf k'Ug] . j8fdf ePsf] k|To] s 6f] n ;'wf® ;ldltdf k~rjifL{o of] hgf;DaGwL 5nkmn ug] { . cfufdL lbgdf ul®g] lqmofsnfk ;DaGwdf pT;flxt ul®g] . j8fdf ePsf sfo{nfO{ ;a} gful®s;dIf k] z ug{] , of] hgf tyf j8f gu®k|lt ;sf®fTds ;f] rdf kl®j{tg ug] { . -lbg] Zj® k|= rf} w®L, a] =g=kf= j8f !, j8f cWoIf, (*%@*#%!(), (*)^#!$)@^_
k|ljlwd} qL s[lif ® Jofj;flos cjnDjg ug] { . hgtfsf] cfwf®e"t cfjZostf kl®k"l{t{ ug] { . k|fs[lts ;|f] t;fwg kl®rfng÷Joj: yfkg ug] {, jftfj®0fd} qL ef} lts k"jf{wf® ® ;8s lgdf{0f ug] {, kmf] xf] ® d} nf Joj: yfkg ® : jR5 ;kmf a] nsf lgdf{0f ug] { . -j;Gt s'= du®, a] nvf ^, j8f cWoIf, (*%@*@())^_
;a} ;®f] sf®jfnf JolQm tyf lgsfonfO{ cfjlws of] hgf lgdf{0fsf ultljlwsf] dxTj 5 . o; ljifodf lgoldt kmnf] ck ug] { . tf] lsPsf ;ldltnfO{ ;xof] u ug] { . cfjlws of] hgfdf ®fVg ;lDemPsf ljifo gf] 6 u®L ;Demfpg] ÷n] Vg] . cfjlws of] hgfnfO{ jflif{s ah] 6df s;®L Ps¿ktf sfod ug] { < -k'is® e§®fO{, (*%@*#%$&^_
sfo{qmd ;xof] u PsfOsf] a} 7s a;fpg] . lgb] {zs ;ldlt ® ljifout ;ldltsf] a} 7s a;fpg] . ljifout ljz] if1 ® ;xhstf{;Fu ;dGjo ug] { . cfjlws of] hgf tof® u®L ;fj{hlgs u®] ® rf} yf] gu® ;efaf6 kf; u®fpg] . ah] 6 -cfjlws of] hgf tof®L ug] {_ Joj: yfkg ug] { . -b'uf{s'df® yfkf -: jl: t_, gu® k|d'v_
;do Joj: yfkg, : jcWoog, sfo{of] hgf -k|To] s lbgsf] _, sfo{;dLIff, nufj -lg®Gt®_ -O= a'l4gfy ltlD;gf, s[lif OlGhlgo®, a] =g=kf, (*$#)!(@(%, email-
d cfPsf ;d: ofnfO{ ;sf®fTds ;f] rsf cfwf®df nfu' ug] {5' . d ;dosf] kfngf k"0f{¿kdf ug] {5' . x®] s lqmofsnfk ;'? ug'{cl3 JolQmut of] hgf agfP® sfd ug] {5' . c¿ s'g} JolQm, ;dfhnfO{ x] g] { b[li6sf] 0f kl®jt{g ug] {5' . x®] s 3®w'®L tyf ls;fgnfO{ cfly{s lqmofsnfkdf ;dfj] Zf ug] { Jofj;flos of] hgf agfpg ;xof] u ug] {5' . -nf] s] Gb|| ®fjn, ;d[l4 cfof] hgf_, (*$*#*!$&*, [email protected]_
;dGjosf®L e"ldsf, ;sf®fTds ;f] rsf] ljsf;, lhDd] jf®L af] w, gu®sf] e"uf] ncg';f®sf] sfo{, ;docg';f®sf] kl®jt{g . -z®gs'df® rf} nfufO{F, kz' k|fljlws, (*!!&%#^&*, [email protected]_
a] ®f] huf® JolQmsf] klxrfg ug] {÷u®fpg] , a] ®f] huf®x¿ ;fFlRrs} a] ®f] huf® x'g\ eGg] k|df0fsf nflu gu® sfo{kflnsfaf6 : jLs[t u®fpg, a] ®f] huf®x¿nfO{ ®f] huf®L k|bfg ug{sf nflu ;®f] sf®jfnfx¿sf] klxrfg -;Dks{ ;dGjodfkm{t_, s[lif, pBf] u, ef} lts k"jf{wf® ® ko{6gdf ljz] if ®f] huf® l;h{gf x'g] ePsfn] pxfFx¿;Fu ;dGjo, ;xsfo{ ® cfjZos ;xof] u ug] { . (ljdnf yfkf, ®f] huf® ;+of] hs, (*$(***%^^)
pTkfbgdf gofF k|ljlwsf] k|of] u, of] hgf 5gf] 6df k} ®jL ug] {, ljleGg ;®f] sf®jfnf;Fu ;DaGw lj: tf®, Ifdtfcg';f®sf] of] hgf lgdf{0f ug] {, sfof{Gjogdf ;®;Nnfx lng] ÷lbg] . (gf®b lg®f} nf, (*!((&@@#&)
cfjlws of] hgfn] lgb] {z u®] sf] of] hgfaf®] j8f÷6f] ndf 5nkmn ug] {, of] of] hgfn] tof® u®] cg';f®sf] kmd{ tof® u®L cfufdL jif{sf] ah] 6 agfpg] , Ps j8f Ps pBd gLltnfO{ cufl8 a9fO cfly{s ljsf;sf] dfWodaf6 j8f ;d[4 agfpg] , : yfgLo ;|f] tcg';f®sf] cfGtl®s ®fh: j ;ª\sng ug{ ;d'bfonfO{ pTk|] l®t ug] {, ;dfj] zL, ljkb\ h: tf sfo{qmd cufl8 a9fO sfd ug] { . of] of] hgf tof® ug{ rflxg] ;Dk"0f{ ;do lbg] .
cg';"rL # M of] hgf th'{df tyf sfof{Gjogdf of] ubfg ug] { ljifodf ;®f] sf®jfnfx¿sf] k|lta4tf ljj®0f
163
cfjlws of] hgf tof® ug{ k|lta4 ®x] sf] . (df] xgk|;fb l3ld®] , j8fWoIf (, a] =g=kf=, (*%@*@())()
cfjlws of] hgfn] lgb] {z u®] adf] lhd sfo{qmdsf If] q;Fu ;dGjo a9fOg] . ;xsfo{, ;fem] bf®L, ;fj{hlgsLs®0f ;xeflutf kmnf] ck . -s] bf® ®fgf, [email protected]_
dlxnf ;zQmLs®0fsf nflu kqsfl®tf k|j4{g ug] {, ;'®Iff cfjf;sf] ;~rfng÷ Joj: yfkg, dlxnf : jf: Yo k®fdz{ ;] jf, clt ul®a ljkGg kLl8tsf nflu pBd Joj;fo k|f] T;fxg, cfly{s, dlxnfd} qL sfg'g lgdf{0f ug] { . -pkk|d'v ®fhs'df®L rf} w®L, (*%@*@()!*_
j8fsf] k|f] kmfOn tof®Lsf nflu ;j{k|yd a} 7s ®fVg] , j8fdf ePsf cfkm"n] ug] { sfdsf nflu j8f ;ldltsf] a} 7s a;fNg] , nlIft ju{sf ;a} vfn] of] hgfnfO{ d} qLk"0f{ u®fpg] , 6f] n ljsf;af6 NofOPsf of] hgfnfO{ j8fdf a[xt\¿kdf 5nkmn u®fpg] . ljkGg ju{b] lv lnP® wgL ju{ ;DdnfO{ ;d] 6L of] hgf agfpg] . -e®tbnf{dL du®, (*!^&#)$&!, j8f g+= #_
afnd} qL Jojwfg, dlxnfd} qL Jojwfg, cfjZos k®] df cfkm\gf] of] ubfg lbg] , ;dosf] Vofn, t'ngfTds nfesf] klxrfg . ([email protected])
s'g} klg sfo{qmdx¿ ;~rfng ug'{k"j{ situation analysis u®] ® sfd u5{' . Time
Frame nfO{ ;w} F follow u5'{ . cfkm\gf] : jIfdtf cWoog u®] ® sfo{ k|f®De u5{' . ljsf;sf] s] Gb|df k5fl8 k®] sf ju{sf] lxtdf ®x] ® sfd u5{' . lbgsf] # 306f -Ps xKtf_ ;Dd programmes sf] compilation sfd u5{' . (Purusottam Aryal,
District Coordinator, 9841669653, [email protected])
Negative w] ®} af] nfpg] eGbf klg Positive way af6 sfd ug] { k|of; ug] { . ;Defjgf cfkm"d} vf] Hg] ® sfo{ u5{' . Time frame nfO{ kfngf u5'{ . ag] sf Indicator k'gM lgofn] ® x] 5'{ . Planning sf] Follow up, Implementation df ;fem] bf®L . (Sabitri
Puri, CSRC 9860057697/ [email protected])
j8f: t®Lo k|f] kmfOn tof® ug] {, cfjlws of] hgf tof® ePkl5 j8f: t®Lo 5nkmn
u®L ;dLIff ug] {, cfjlws of] hgfcg';f® j8f;Ddsf] of] hgf cufl8 a9fpg] , ko{6g If] qnfO{ ljz] if hf] 8 lbO cfly{s cfDbfgL u®L gu®nfO{ cfly{s¿kdf ;jn jgfO{ cfjlws of] hgfdf ;xof] u ug] { . -;'®] Gb| ®fO{_
;+: yfut Pj+ JolQmut of] hgf lgdf{0f ubf{ ;sf®fTds ;f] raf6 u5'{ . h] af] N5' ToxL u5'{ . ug{ g;Sg] s'®f af] lNbg . a] nsfsf] cfjlws of] hgf th'{dfdf cfjZos ;Nnfx ;'emfj lbG5' . cfjlws of] hgf sfof{Gjogdf 6] jf k'¥ofpg ;fem] bf®jfnfx¿ leq\ofpg ;xof] u u5'{ . of] df] 8] nnfO{ cGoq klg k|rf®k|;f® u5'{ . -gj®fh a: g] t, s[ifs ;d"x dxf;ª\3, g] kfn, (*$!)$)(^)_
lzIff gLlt ® lqmofsnfk u'0f: t®Lo x'g'kg] {, gu®kflnsfdf ePsf lqmofsnfk ® of] hgf hgtfsf] dxTjdf k'Ug] u®L ;"rgf k|jfx ug] {, afnaflnsfsf nflu gLlt ® nufgL kof{Kt ug] {, : jf: Yo ® : jR5tfdf nufgL ug] {, gu®kflnsfdf k"jf{wf® ® s[lifdf nufgL ug] { . -6ª\s clwsf®L, ;fdflhs Zffvf_
hg;xeflutfdf k|lta4 ®xg] , Jofkf®÷Joj;fosf of] hgf agfpg] , cfDbfgL÷vr{sf] n] vfhf] vf ®fVg] , gu®kflnsfsf] % jif{] of] hgfdf ;xefuL x'g] ® c¿nfO{ x'g pTk|] ®0ff hufpg] , ljlwsf] zf;gnfO{ hf] 8 lbg] . -pbok|;fb clwsf®L, gu® ;Nnfxsf®_
kl5Nnf] k~rjifL{o of] hgf cfjlws gu® ljsf; of] hgfnfO{ sfof{Gjogtkm{ nfG5' . a] nsf gu®kflnsf lgdf{0fdf ;xof] uL x'g] 5' . a] nsfsf] x®] s lqmofsnfknfO{ cfd;~rf®sf] e"ldsfaf6 ;Dk|] if0f u5{' . a] nsf gu®kflnsfnfO{ ;d"x a] nsf gu® agfpg x®] s : yfgdf kxn u5'{ . a] nsf gu®kflnsfdf @ vfn] lzIffnfO{ ! vfn] lzIff k4lt cufl8 Af9fpg d2t ug] {5' . -e®t l3ld®] , (*$@#!%$$^, [email protected]_
lzIffsf] of] hgfnfO{ % jif] { cjlwdf nIodf k'¥ofpg] , ;a} ljBfnodf of] hgf cg';f®sf] sfo{ cufl8 a9fpg] , of] hgf th'{df cg';f® cufl8 a9] sf] 5÷5} g cg'udg ug] {, ljBfyL{ l6sfp b® a9fpg cleefjs ju{;Dd k'Ug] , n} lª\us of} ghGo sfo{nfO{ lg?T;flxt ug] { . -;fu® ®fO{_
IT friendly Belaka gu®kflnsf agfpg] , gu®kflnsfdf ;"rgfsf] xs;DaGwL hfgsf®L u®fpg] . -Binda Tamang, 9842412046, [email protected]_
164
jflif{s ljsf; sfo{qmd, cfof] hgfsf] k|fyldstfs®0f lgwf{®0f kmf®dcf= j= @)&%.@)
qm= ;=
sfo{qmd ® cfof] hgfsf] gfd
ul®aL lgjf®0fdf k|ToIf of] ubfg k'Ug] -@) cª\s_
pTkfbgd"ns tyf l56f] k|ltkmn k|fKt ug{ ;lsg] -!% cª\s_
cfDbfgL ® ®f] huf® a9\g] -!% cª\s_
nfut ;xeflutf h'6\g] -!% cª\s_
: yfgLo ;|f] t ;fwg ® l;ksf] k|of] u -!) cª\s_
;dfj] zL ljsf;df of] ubfg -!) cª\s_
lbuf] ljsf; ® jftfj®0fLo ;+®If0f -!) cª\s_
: yfgLo eflifs, ;f+: s[lts ljsf; -% cª\s_
s'n k|fKtfª\s
k|fyldstf s®0f
jflif{s ljsf; sfo{qmd ® ah] 6cf= j= @) .@)
;ª\s] t g+= jf ljifout zLif{s M =====================================
qm= ;=
sfo{qmd ® cfof] hgfsf] gfd PsfO nIo ljlgof] hg ?= ;|f] t
cfGtl®s cGt®;®sf®L ljlQo x: tfGt®0f C0f hg;xeflutf
g] kfn ;®sf® k|b] z ;®sf® : yfgLo tx
sfo{qmd, rfn' tyf k'FhLuttkm{ hDdf cfo ® Joo cg'dfgcf= j= @)&^.@)&& -@)*).@)*!_
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
s'n cfo 637777340 701555074 771710581.4 848881639.54 933769803.49 3893694438
s'n Joo 641525800 705914160 773232867 850709397 935391228.43 3906773452
ah] 6 art jf Go"g -3748460 -4359086 -1522285.6 -1827757 -1621424.94 -13079013.9
cg';"rL $ M cfjlws of] hgfsf cfwf®df jflif{s sfo{qmd lgwf{®0f ug] { kmf®dx¿sf] gd'gf
165
sfo{qmd, rfn' tyf k"FhLuttkm{ hDdf Joo cg'dfgcf= j= @)&^.@)&& -@)*).@)*!
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} jif{ hDdf
s'n vr{ 641525800 705914160 773232867 850709396.9 935391228.4 3906773452
rfn' vr{ 82500000 92047000 102815100 114979690 128744355 521086145
k'FhLut vr{ 64923800 70354960 72554347 78079944.9 83232135.23 369145187.1
sfo{qmd vr{ 494102000 543512200 597863420 657649762 723414738.2 3016542120
rfn' tyf k'FhLuttkm{ Joo cg'dfgcf= j= @)&^.@)&& - @)*).@)*!_
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
rfn' vr{ 82500000 92047000 102815100 114979690 128744355 521086145
kfl®>lds ® ;'ljwf 28670000 32834000 37680800 43331960 49931852 192448612
kfl®>lds ® ;'ljwf 15120000 17964000 21358800 25412760 30255732 110111292
gubdf lbOg] kfl®>lds ® ;'ljwf 13320000 15984000 19180800 23016960 27620352 99122112
lhG;L jf lhG;Lafkt sd{rf®LnfO{ lbOg] kfl®>lds ® ;'ljwf
1800000 1980000 2178000 2395800 2635380 10989180
kf] zfs 700000 770000 847000 931700 1024870 4273570
vfBfGg 0
cf} iflw pkrf® vr{ 1100000 1210000 1331000 1464100 1610510 6715610
sd{rf®L eQf 3450000 3760000 4101000 4476100 4888710 20675810
: yfgLo eQf 0 0 0 0 0 0
dxFuL eQf 350000 350000 350000 350000 350000 1750000
lkmN8 eQf 0 0 0 0 0 0
sd{rf®Lsf] a} 7s eQf 500000 550000 605000 665500 732050 3052550
sd{rf®L k|f] T;fxg tyf k'®: sf® 2500000 2750000 3025000 3327500 3660250 15262750
cGo eQf 100000 110000 121000 133100 146410 610510
166
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
kbflwsf®L eQf tyf cGo ;'ljwf 10100000 11110000 12221000 13443100 14787410 61661510
kbflwsf®L a} 7s eQf 1500000 1650000 1815000 1996500 2196150 9157650
kbflwsf®L cGo ;'ljwf 8500000 9350000 10285000 11313500 12444850 51893350
kbflwsf®L cGo eQf 100000 110000 121000 133100 146410 610510Operational cost 53830000 59213000 65134300 71647730 78812503 328637533
k'FhLut vr{ 64923800 70354960 72554347 78079944.9 83232135.23 369145187.1
ejg vl®b 0
ejg lgdf{0f 33655000 33655000 33000000 33000000 33000000 166310000
lgld{t ejgsf] ;+®rgfut ;'wf® vr{ 500000 600000 720000 864000 1036800 3720800
kmlg{r® tyf lkmSr;{ 1846800 2216160 2659392 3191270.4 3829524.48 13743146.88
;jf®L ;fwg tyf d] l;g®L cf} hf® 6696000 7435200 7322240 8386688 9664025.6 39504153.6
;jf®L ;fwg 3000000 3000000 2000000 2000000 2000000 12000000
d] l;g®L tyf cf} hf® 3696000 4435200 5322240 6386688 7664025.6 27504153.6
cGo k'FhLut vr{ 4785000 5263500 5789850 6368835 7005718.5 29212903.5
kz'wg tyf jfujfgL ljsf; vr{ 3135000 3448500 3793350 4172685 4589953.5 19139488.5
sDKo'6® ;km\6j] o® lgdf{0f tyf vl®b vr{ Pj+ cGo af} l4s ;DklQ k|flKt vr{
1650000 1815000 1996500 2196150 2415765 10073415
;fj{hlgs lgdf{0f 17441000 21185100 23062865 26269151.5 28696066.65 116654183.2
;8s tyf k'n lgdf{0f 17441000 19185100 22062865 24269151.5 26696066.65 109654183.2
®] ndfu{ tyf xjfO{ d} bfg lgdf{0f 0 2000000 1000000 2000000 2000000 7000000
sfo{qmdtkm{sf] Joo cg'dfgcf= j= @)&^.@)&& -@)*).@)*!_
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
hDdf sfo{qmd vr{ 494102000 543512200 597863420 657649762 723414738.2 3016542120
cfly{s ljsf; 184070000 202477000 222724700 244997170 269496887 1123765757
167
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
s[lif ljsf; 18407000 20247700 22272470 24499717 26949688.7 112376575.7
kz'kG5L ljsf; 27610500 30371550 33408705 36749575.5 40424533.05 168564863.6
vfB ;'®Iff tyf kf] if0f+ 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
l;FrfO 27610500 30371550 33408705 36749575.5 40424533.05 168564863.6
e'ld Joj: yf 11044200 12148620 13363482 14699830.2 16169813.22 67425945.42
hn;|f] t 14725600 16198160 17817976 19599773.6 21559750.96 89901260.56
jg tyf jg: klt ;Dkbf 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
vlgh ;Dkbf 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
pBf] u 29451200 32396320 35635952 39199547.2 43119501.92 179802521.1
jfl0fHo 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
cfk"lt{ 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
ko{6g 9203500 10123850 11136235 12249858.5 13474844.35 56188287.85
;fdflhs ljsf; 97440000 107184000 117902400 129692640 142661904 594880944
hg;ª\Vof tyf j;fO{;®fO{ 4872000 5359200 5895120 6484632 7133095.2 29744047.2
lzIff 21436800 23580480 25938528 28532380.8 31385618.88 130873807.7
: jf: Yo tyf kf] if0f 21436800 23580480 25938528 28532380.8 31385618.88 130873807.7
lkpg] kfgL tyf ;®;kmfO 12667200 13933920 15327312 16860043.2 18546047.52 77334522.72
o'jf tyf v] ns'b 4872000 5359200 5895120 6484632 7133095.2 29744047.2
dlxnf 14616000 16077600 17685360 19453896 21399285.6 89232141.6
afnaflnsf tyf lszf] ®÷lszf] ®L 5846400 6431040 7074144 7781558.4 8559714.24 35692856.64
Ho] i7 gful®s 2923200 3215520 3537072 3890779.2 4279857.12 17846428.32
ckfª\utf 3897600 4287360 4716096 5187705.6 5706476.16 23795237.76
;fdflhs ;'®Iff tyf ;+®If0f 4872000 5359200 5895120 6484632 7133095.2 29744047.2
k"jf{wf® If] q 200000000 220000000 242000000 266200000 292820000 1221020000
pmhf{ tyf j} slNks pmhf{ 24000000 26400000 29040000 31944000 35138400 146522400
oftfoft k"jf{wf® 40000000 44000000 48400000 53240000 58564000 244204000
s] jnsf®, ®Hh'dfu{ tyf cGo oftfoft 14000000 15400000 16940000 18634000 20497400 85471400
168
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
;~rf® tyf ;"rgf k|ljlw k"jf{wf® 32000000 35200000 38720000 42592000 46851200 195363200
k|fb] lzs tyf : yfgLo k"jf{wf® 30000000 33000000 36300000 39930000 43923000 183153000
lj1fg tyf k|ljlw 40000000 44000000 48400000 53240000 58564000 244204000
a: tL ljsf; 20000000 22000000 24200000 26620000 29282000 122102000
nf] stGq ® ;'zf;g 3312000 3643200 4007520 4408272 4849099.2 20220091.2
nf] stGq ® ;'zf;g 264960 291456 320601.6 352661.76 387927.936 1617607.296
kflnsfsf] Pstf 165600 182160 200376 220413.6 242454.96
;'®Iff 397440 437184 480902.4 528992.64 581891.904 2426410.944
zflGt ® ;'Joj: yf 231840 255024 280526.4 308579.04 339436.944 1415406.384
g] t[Tj lgdf{0f 331200 364320 400752 440827.2 484909.92 2022009.12
lgjf{rg k|0ffnLdf ;'wf® 165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
dfgj clwsf® 264960 291456 320601.6 352661.76 387927.936 1617607.296
Gofo k|0ffnL 264960 291456 320601.6 352661.76 387927.936 1617607.296
;ª\3Lo zf;g k|0ffnL 165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
: yfgLo txsf] ;Gt'lnt ljsf; 331200 364320 400752 440827.2 484909.92 2022009.12
k|zf;sLo ;'wf® 231840 255024 280526.4 308579.04 339436.944 1415406.384
ljQLo ;'zf;g 165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
e|i6frf® lgjf®0f 165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
dfgj a] rljvg tyf cf] ;f®k;f® lgoGq0f
165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
cGt®;DjlGwt ljifo 8280000 9108000 10018800 11020680 12122748 50550228
tYofª\s k|0ffnL 1076400 1184040 1302444 1432688.4 1575957.24 6571529.64
ul®aL lgjf®0f 662400 728640 801504 881654.4 969819.84 4044018.24
>d tyf ®f] huf®L 828000 910800 1001880 1102068 1212274.8 5055022.8
dfgj ;+;fwg ljsf; 993600 1092960 1202256 1322481.6 1454729.76 6066027.36
cg';Gwfg tyf ljsf; 662400 728640 801504 881654.4 969819.84 4044018.24
pBdzLntf ljsf; 828000 910800 1001880 1102068 1212274.8 5055022.8
;dfgtf 165600 182160 200376 220413.6 242454.96 1011004.56
169
zLif{s cfwf® jif{ klxnf] jif{ bf] ;|f] jif{ t] ;|f] jif{ rf} yf] jif{ kfFrf} F jif{ hDdf
;dfj] zLs®0f 414000 455400 500940 551034 606137.4 2527511.4
;fdflhs ;'wf® 414000 455400 500940 551034 606137.4 2527511.4
;fdflhs ;f+: s[lts ljljwtf 331200 364320 400752 440827.2 484909.92 2022009.12
ljkb\ Joj: yfkg 414000 455400 500940 551034 606137.4 2527511.4
oftfoft 414000 455400 500940 551034 606137.4
hnjfo' kl®jt{g 414000 455400 500940 551034 606137.4 2527511.4
;fd'bflos ;fem] bf®L ® u} ®;®sf®L ;+: yfx¿
662400 728640 801504 881654.4 969819.84 4044018.24
of] hgf th'{df, sfof{Gjog ® cg'udg tyf d"Nofª\sg
1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
of] hgf th{'df 250000 275000 302500 332750 366025 1526275
cfof] hgf a} ª\s 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
;+: yfut tyf sfof{Gjog Joj: yf 150000 165000 181500 199650 219615 915765
txut ;DaGw tyf cGt®;®sf® ;dGjo
100000 110000 121000 133100 146410 610510
cg'udg tyf d"Nofª\sg 300000 330000 363000 399300 439230 1831530
% jif] { cfjlws of] hgfsf] cfo cg'dfg -k|If] k0f_cf= j= @)&^.@)&& -@)*).@)*!_
zLif{s rfn' cf=j= -cfwf® jif{_
sf] jh] 6
klxnf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
bf] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
t] ;|f] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
rf} yf] jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
kfFrf} F jif{sf] cfDbfgL cg'dfg
hDdf
s'n cfo 637777340 701555074 771710581.4 848881639.54 933769803.49 3893694438.43
;ª\3Lo ;®sf®jf6 k|fKt cfo 513215540 564537094 620990803.4 683089883.7 751398872.1 3133232193.25
k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cfo 29126300 32038930 35242823 38767105.3 42643815.83 177818974.1
cGo ;|f] tjf6 k|fKt cfo -bft[ ;+: yfnufot_
9585500 10544050 11598455 12758300.5 14034130.55 58520436.05
hDdf cfGtl®s cfo 85850000 94435000 103878500 114266350 125692985 524122835.00
cGo cfGtl®s cfo 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 189258100
170
cfGtl®s ®fh: j 44950000 49445000 54389500 59828450 65811295 274424245.00
crn ;DklQdf nfUg] s® 1580000 1738000 1911800 2102980 2313278 9646058
JolQmut ;DklQdf nfUg] jflif{s s® 55000 60500 66550 73205 80525.5 335780.5
;+: yfut ;DklQdf nfUg] jflif{s s® 55000 60500 66550 73205 80525.5 335780.5
PsLs[t ;DklQ s® 770000 847000 931700 1024870 1127357 4700927
e"lds®÷dfnkf] t 700000 770000 847000 931700 1024870 4273570
v'b ;DklQdf nfUg] s® 510000 561000 617100 678810 746691 510000
3® axfn s® 10000 11000 12100 13310 14641 10000
axfn lj6f} ®L s® 500000 550000 605000 665500 732050 500000
ljz] if ;] jfdf nfUg] s® 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
lzIff ;] jf z'Ns -z} lIfs ;+: yf_ 100000 110000 121000 133100 146410 610510
lzIff ;] jf z'Ns -j} b] lzs cWoog_ 100000 110000 121000 133100 146410 610510
k"jf{wf® ;] jfsf] pkef] u tyf ;jf®L ;fwgdf nfUg] s'n
1100000 1210000 1331000 1464100 1610510 6715610
;jf®L ;fwg s® -k6s] _ 100000 110000 121000 133100 146410 610510
k"jf{wf® ;] jfsf] pkof] udf nfUg] s® 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
dgf] ®~hg s® 310000 341000 375100 412610 453871 1892581
l;g] df÷8s'd] G6«L 10000 11000 12100 13310 14641 61051
lj1fkg s® 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo dgf] ®~hg s® 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
Joj;fon] e'QmfgL ug] { 1010000 1111000 1222100 1344310 1478741 6166151
Joj;fo ®lh: 6«] ;g 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
®] l8of] ÷Pkm=Pd= ;~rfng 10000 11000 12100 13310 14641 61051
s[lif tyf kz'hGo sf®f] af®df nfUg] s® 5030000 5533000 6086300 6694930 7364423 5030000
s[lif tyf kz'hGo j: t'sf] Jofj;flos sf®f] jf®df nfUg] s®
1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 1000000
xf8, l;ª, 5fnf, KjfFvdf nfUg] s® 30000 33000 36300 39930 43923 30000
ef8f ® ®f] oN6L 4000000 4400000 4840000 5324000 5856400 4000000
;®sf®L ;DklQsf] axfnaf6 k|fKt cfo 0 0 0 0 0 0
171
k|zf;lgs ;] jf z'Ns 100000 110000 121000 133100 146410 610510
Goflos b: t'® 300000 330000 363000 399300 439230 1831530
k®LIff z'Ns 10000 11000 12100 13310 14641 61051
cGo k|zf;lgs ;] jf z'Ns 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
b: t'® 2700000 2970000 3267000 3593700 3953070 16483770
kfls{ª z'Ns 100000 110000 121000 133100 146410 610510
gS;f kf; b: t'® 1300000 1430000 1573000 1730300 1903330 7936630
l;kmfl®; b: t'® 1000000 1100000 1210000 1331000 1464100 6105100
JolQmut 36gf btf{ b: t'® 200000 220000 242000 266200 292820 1221020
gftf k|dfl0ft b: t'® 50000 55000 60500 66550 73205 305255
cGo b: t'® 50000 55000 60500 66550 73205 305255
b08, hl®jfgf ® hkmt 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo ®fh: j 18100000 19910000 21901000 24091100 26500210 110502310
;fgf ;jf®L s® 100000 110000 121000 133100 146410 610510
cGo ®fh: j 18000000 19800000 21780000 23958000 26353800 109891800
®fh: j afF8kmfF6 13800000 15180000 16698000 18367800 20204580 84250380
afF8kmfF6 eO{ k|fKt x'g] d"No clej[l4 s®
2500000 2750000 3025000 3327500 3660250 15262750
jg ®f] oN6L 500000 550000 605000 665500 732050 3052550
vfgL ®f] oN6L 50000 55000 60500 66550 73205 305255
hn;|f] t ®f] oN6L 300000 330000 363000 399300 439230 1831530
3®÷hUuf ®lh: 6«] ;g b: t'® 5200000 5720000 6292000 6921200 7613320 31746520
cGo afF8kmfF6 x'g] ®fh: j 5250000 5775000 6352500 6987750 7686525 32051775
cGo cfo 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 31000000
;fljs : yfgLo lgsfoaf6 x: tfGt®0f eO{ k|fKt ®sd
0 0 0 0 0 0
a] ?h' ®sd 0 0 0 0 0 0
ut jif{sf] gub df} Hbft 31000000 34100000 37510000 41261000 45387100 31000000
;ª\3Lo ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 513215540 564537094 620990803.4 683089883.7 751398872.1 3133232193
172
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 133900000 147290000 162019000 178220900 196042990 817472890
;;t{ cg'bfg 169869540 186856494 205542143.4 226096357.7 248705993.5 1037070529
®fh: j afF8kmfF6 120100000 132110000 145321000 159853100 175838410 733222510
ljz] if cg'bfg ® ;dk'®s cg'bfg 21780000 23958000 26353800 28989180 31888098 132969078
;fdflhs ;'®Iff 66066000 72672600 79939860 87933846 96727230.6 403339536.6
k|b] z ;®sf®af6 k|fKt cg'bfg 29126300 32038930 35242823 38767105.3 42643815.83 177818974.1
Go"gtd cg'bfg 1540000 1694000 1863400 2049740 2254714 9401854
ljQLo ;dfgLs®0f cg'bfg 7417000 8158700 8974570 9872027 10859229.7 45281526.7
;jf®L ;fwg s®af6 k|fKt ®fh: j 7570000 8327000 9159700 10075670 11083237 46215607
;dk'®s cg'bfg 0 0 0 0 0 0
ljz] if cg'bfg -yk cg'bfg_ 12599300 13859230 15245153 16769668.3 18446635.13 76919986.43
cGo : yfgLo txaf6 k|fKt cg'bfg 440000 484000 532400 585640 644204 2686244
;;t{ cg'bfg 440000 484000 532400 585640 644204 2686244
;dk"®s cg'bfg 0 0 0 0 0 0
ljz] if cg'bfg 0 0 0 0 0 0
hg;xeflutf 9900000 10890000 11979000 13176900 14494590 60440490
gub ;xeflutf 9900000 10890000 11979000 13176900 14494590 60440490
>d tyf a: t'ut ;xeflutf 0 0 0 0 0 0
ljleGg ljsf; ;fem] bf® tyf bft[lgsfojf6 k|fKt ;xof] u
9145500 10060050 11066055 12172660.5 13389926.55 55834192.05
;8s af] 8{ 3300000 3630000 3993000 4392300 4831530 20146830
ul®a;Fu ljZj] Zj® sfo{qmd 434500 477950 525745 578319.5 636151.45 2652665.95
k|wfgdGqL ®f] huf® sfo{qmd 550000 605000 665500 732050 805255 3357805
: yfgLo : jfoQ zf;g tyf ;fd'bflos ljsf; sfo{qmd
1540000 1694000 1863400 2049740 2254714 9401854
;dfj] zL ljsf; sfo{qmd 1400000 1540000 1694000 1863400 2049740 8547140
s[lif ;] jf ljsf; sfo{qmd 0 0 0 0 0 0
ax'If] qLo kf] if0f sfo{qmd 1921000 2113100 2324410 2556851 2812536.1 11727897.1
Government Offices at Belaka Municipality