a review on the porous adsorbents in drug delivery...

Pharmaceutical Sciences, 2012, Vol. 18, No. 2, Pages 103- 118 103 - 181 ،2 ، شماره81دوره 9113، ییاروعلوم د

A review on the porous adsorbents in drug delivery systems

Adibkia K. 1,2, Barzegar-Jalali M. 2,3٭, Javadzadeh Y. 2,3, Bayrami R.2, Mohammadi G. 4 1 Biotechnology Research Center, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran. 2 Faculty of Pharmacy, Tabriz University

of Medical Sciences, Tabriz, Iran. 3 Drug Applied Research Center, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran. 4 School

of Pharmacy, Kermanshah University of Medical Sciences, Kermanshah, Iran.

Received: 9 Dec. 2011, Accepted: 27 June 2012

Objectives: Research in the development and application of the porous adsorbents with drug delivery capabilities is receiving great interest by the scientists. Porous adsorbents are able to improve bioavailability and solubility of drugs. They also are capable of controling the drug release for profound long-term implications in the pharmaceutical industry. Methods: The porous adsorbents which could be applied for pharmaceutical purposes together with the several methods of drug loading are explained in this review. The applications of the porous adsorbents in the pharmaceutical industry are explained as well. Results: Some of the commonly considered porous adsorbentse.g. SBA15, MCM41, MOFs and porous ceramic are reviewed in the current paper bearing in mind that these carriers could adsorb relatively high amounts of drugs and are able to improve drug release pattern. Conclusion: It is possible to formulate targeted drug delivery systems applying a suitable porous adsorbants. Key Words: Porous adsorbants, Adsorption, Drug loading, Porosity, Review

ییدارو يمتخلخل در سامانه ها یسطح يبر کاربرد جاذب ها يمرور 4، قباد محمدي2یرامیمه بای، رح2، 3جوادزاده، یوسف 2، 3٭، محمد برزگر جاللی1، 2خسرو ادیب کیا

مرکز تحقیقات 3،ایرانداروسازي دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، دانشکده 2 .ایران تبریز، تبریز، پزشکی علوم دانشگاه بیوتکنولوژي، تحقیقات مرکز 1 .دانشکده داروسازي دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، کرمانشاه، ایران 4. کاربردي دارویی دانشگاه علوم پزشکی تبریز، تبریز، ایران

7/4/91: ، تاریخ پذیرش19/9/90: تاریخ دریافت

ی الزم را داشته باشد فزون ییها کارا يماریب یکه در درمان هدفمند و تخصص يدیجد یداروسان يها سامانهتوجه به امروزه :هدف و زمینهن یا. ل هدفمند داروها فراهم کرده استیمتخلخل را در تحو یسطح ين از جمله جاذب هاینو ياز حامل هاي ریبهره گ ينه یافته و زمی

در :روش ها. واقع شده اند یع داروها امروزه مورد توجه فراوانیت، رهش کنترل شده، آهسته و سری، محلولیستیز یدر بهبود فراهم حامل ها یو جذب سطح يریبارگ يها رند مطرح و روشیمورد استفاده قرار گ یتوانند در دارورسان یمتخلخل که م يمقاله حاضر انواع جاذب ها

در مقاله حاضر :افته های .مرور شده است يمتخلخل در داروساز ين کاربرد جاذب هایهمچن .دارو در آنها مورد بحث قرار گرفته است يریدر بارگ يباالتر ییک متخلخل که کارایو سرام SBA15 ،MCM41 ،MOFsمثل يج در داروسازینانو متخلخل را ياز حامل ها يتعداد

ده آل دارو توسط یا يریزان بارگیبا کنترل عوامل اثرگذار در م :يریجه گینت. شرح داده شده استو بهبود رهش دارو از خود نشان داده اند .را به کار گرفت يهدفمند یدارورسان سامانهتوان یم ،انتخاب نوع جاذب جاذب متخلخل و

،مرور، بارگیري دارو، تخلخلجاذب هاي متخلخل، جذب سطحی: يدیکل يواژه ها محمد برزگر جاللی، استاد دانشکده داروسازي دانشگاه علوم :نویسنده مسئول *

، 0411- 3392615: تلفن. پزشکی تبریز، تبریز، ایران [email protected]: ایمیل 0411- 3344798: نمابر

* Corresponding Author: Mohammad Barzegar-Jalali, Professor, Faculty of Pharmacy, Tabriz University of Medical Sciences, Tabriz, Iran. Tel: +98-411-3392615; Fax:+98-411-3344798; E-mail: [email protected]

104 سرو ادیب کیا و همکارانخ علوم دارویی

مقدمه - 1 یکی صنعت قدمت با سطحی هاي باذج از استفاده قدمت

این از استفاده صنعت پیشرفت با همراه زیرا. باشد می به که جاذبی اولین. است یافته افزایش به روز روز مکانیزم

از قبل سال 1500 ،کربونیزه چوب صورت به گسترده طور آن فعال شکل اخیراً شده و به کار گرفته می یونان در میالد

فرایندهاي رینتعمده .)1( کربن است ،شود می استفاده. رخ می دهد جامد متخلخل هاي محیط در ،سطحی جذب مقیاس تا نانو گستره در منافذي با مختلفی جاذبهاي امروزه

جذب سطحی فرایندي است که . شوند می تهیه بزرگتر هايروي سطح مایع و یا گازماده جامد حل شده، طی آن یک

یک جامد جذب می شود و منجر به تشکیل یک الیه ي از ماده ي جذب شونده روي جاذب نازك مولکولی یا اتمی

). 2( دگردمی دارورسانی فراهم کردن مقدار داروي سامانههدف از هر

مورد نیاز به محل مناسب در بدن، یا دستیابی سریع به آن و با پیشرفت علم . نیز حفظ دوز نگهدارنده ي دارو می باشد

هاي سنتی دارورسانی سامانهپزشکی به نظر می رسد نیازمند اصالح و تغییر در جهت بهبود کیفیت دارورسانی و

). 3( کاهش سمیت داروها می باشندیکی از مشکالت فرموالسیون هاي سنتی محدودیت در به ، کارگیري حامل هایی است که در بدن به راحتی حل شده

دارورسانی ایده آل سامانهیک . شوند می دگراده و حذفداراي سازگاري زیستی زیست تخریب پذیر، ،تی بی اثربایس

همچنین توانایی . باال بوده و براي مصرف بیمار مناسب باشددر نهایت به . بارگیري مقدار باالیی از دارو را داشته باشد

ردد و فرایند استریلیزاسیون و ساخت به ـآسانی تهیه گدرصد موادي که امروزه 40بیش از . صرفه اي داشته باشد

و یا در صنعت دارویی به کار برده می شوند، لیپوفیل هستندگی ها روي که این ویژ محلولیت ضعیفی در آب دارند

و باعث کاهش فراهمی زیستی و گذاشتهرهش دارو اثر دن روي دارو ـی در بـا و مواد شیمیایـر غذاهـزایش اثـاف

رهشترل سرعت در نتیجه نقص آشکاري در کن. می شود .دارو و ثبات در دوز نگهدارنده ي مورد نیاز دیده می شود

تغییرات مناسب در اعمال سبب ایجاد انگیزه دراین مساله یی دارو فراورده هاي راستاي بهینه کردن فرموالسیون

).4-8( ه استگردیدپا به 1970تکنولوژي کنترل رهش دارو تقریبا در سال

بسیاري از این . عرصه نهاد و به سرعت گسترش پیدا کرد دندریمرها، ها مثل لیپوزم ها، میسل ها، امولسیون ها، سامانه

نوید بزرگی در کنترل ها و نانو پارتیکلها میکرو پارتیکل فرایند بارگیري براي . درمانی دادند هدفرهش دارو و

هاي مختلف سامانهبا استفاده از کنترل کردن رهش دارو روي ورقه هاي پلیمري مثل به عنوان مثال .ارزیابی شد

و مواد حاصل از چغندر قند) Celphere (سلولز کریستالی ) Nonpareil (العاتی مط به عنوان حامل بارگیري داروها

میزان ولی انجام شد و منجر به رهش هدفمند دارو گردیدبسیار کم به دلیل سطح اندك جاذب، داروي بارگیري شده

بنابراین بهره گیري از مواد متخلخل که ). 9،4،3-13(بود . باالیی بودند در اولویت قرار گرفت سطح مخصوصداراي

ی از حامل هاي دارویی یمحققان بسیاري سنتز دسته هابه نظر می رسد در سال هاي . متخلخل را گزارش نمودند

حامل هاي متخلخل بتوان از آن ها آتی با ارتقا کارایی این و دارورسانیهاي سامانهبه شکل چشمگیري در

زیرا میزان داروي بارگیري شده .بهره گرفت بیوتکنولوژيدر این حامل ها براي کنترل رهش و هدف درمانی مناسب

. ارزیابی شده استتالش هاي تحقیقاتی قابل توجهی در سال هاي اخیر در

حامل متخلخل در دارورسانی با ی یها سامانهزمینه پیشرفت انجام شده است زیرا که چندین ویژگی قابل توجه مثل

سطح داشتن ساختار پایدار تخلخل ها، یکنواختی آن ها، باال، اندازه ي قابل تنظیم منافذ، محدوده ي مخصوص

،ع اندازه ي تخلخل ها، حداقل سمیتباریک در توزیري ـریب پذیـسازگاري زیستی و زیست تخ ،باالپایداري

آن ها را نسبت به سایر حامل هاي دارویی ممتاز کرده است )18-14.(

از جاذب هاي متخلخلی که در صنعت داروسازي به ، )ماکرو متخلخل(اتیل ونیل استات کارگرفته شده اند به

، خاك رس، )مزو متخلخل ( انواع متعددي از سیلیکاکلسیم کربنات، سیلیکون دي اکسید ل،زئولیت، کربن فعا

متخلخلمتخلخل، پودر کف پروپیلن، کلسیم سیلیکات متاسیلیکات، سرامیک ، منیزیم آلومینا)میکرومتخلخل(

نانو (متخلخل، اکسید آهن، زیرکونیوم و تیتانیوم دي اکسید صورت داروي فنی توئین در آنبارگیري که ) متخلخل

است و بسیاري از مواد دیگر نیز می توان اشاره کرد گرفته)31-19،16،8 .( )Adsorption(همان طور که اشاره شد جذب سطحی

فرایندي است که طی آن یک مایع محلول دارویی روي ه تشکیل یک ـود و منجر بـسطح یک جامد جذب می ش

،الیه ي نازك مولکولی یا اتمی از ماده ي جذب شوندههم به فرایند ) Desorption(واژه ي . دگردروي جاذب می

الق می شود که در آن ماده اي که طعکس جذب سطحی ا يواژه . جذب سطحی شده از روي جامد برکنده می شود

105 جاذب هاي سطحی متخلخل در سامانه هاي دارویی علوم دارویی

)Absorption ( هم به فرایندي گفته می شود که در آن مادهمی یابد تا تشکیل یک نفوذبه داخل یک مایع یا جامد

عبور کامل از د به عبارت ساده تر بیانگر نفوذ ومحلول بدههم افتراق بین فرایند ) Sorption(واژه ي . سطح می باشد

رفته و هر دو را دربر ـجذب و جذب سطحی را نادیده گدر پدیده ي جذب سطحی ماده اي که جذب . می گیرد

و ماده اي را )Adsorbate(جذب شونده سطح می شود را جاذب را صورت می گیردکه جذب روي آن

)Adsorbent( می نامند )2( . زیستیشیمیایی و ، هاي فیزیکی سامانهجذب سطحی در

مواد جاذب متخلخل نیز به طور وسیعی در . جریان دارددر فرآیندهایی چون خالص سازي آب، ذخیره ي ،صنعت

گازها، جداسازي گازها و بخارات، رزین هاي سنتتیک، کاتالیزور انتخابی بر اساس شکل و اندازه و انانتیومري،

و فلورسانسی، نیز در ذخیره و تحویل خاصیت لومینسانسیداروها و مواد زیستی از قبیل انواع پروتئین ها به کار برده

از یک ) Porous( کلمه ي ).16،7-32،19-43( می شودست که بیانگر واژه ي یونانی به معنی گذرگاه گرفته شده ا

مبادله ي بین سطح داخلی و خارجی نقش این منافذ در سطح تواند ماده را به داخل یا خارج جامد می باشد که می

انواع متعددي دیده می شود 1 لچنانکه در شک .منتقل کنددر )f( و کور(e) ، تراوا (a) ، بسته(b,c,d,e,f) بازاز منافذ

).44( واند وجود داشته باشدیک ماده ي متخلخل می ت

شمایی از انواع منافذ موجود در مواد متخلخل .1شکل

تخلخل هاي باز به آن دسته از منافذي گفته می شود که در

و به مواد اجازه ي عبور از بین تماس با سطح جامد باشنددر مقابل تخلخل هایی هستند که در . جاذب را می دهند

داخل جامد کامال ایزوله هستند و هیچ ارتباطی با سطح

مواد . خارجی ندارند که به آن ها تخلخل بسته گفته می شودمتخلخل با منافذ باز، در زمینه هاي مختلفی مثل جذب

ها و ر ها، حسگر ها، فیلتراز کاتالیزوسطحی، محافظت ممکن است که تخلخل ها ). 45،44(غشاها کاربرد دارند

داراي شکل نامنظم باشند و یا اینکه مثال کامال در اتصال با ر شکل ظاهري می توانند ـتخلخل ها از نظ. هم باشند

استوانه اي، کروي، ورقه اي و یا به صورت هاي متنوع تري خشی، پیچشی و حتی بسیار چون شش ضلعی، انحنادار، چر

از نظر ساختار شیمیایی ممکن است . پیچیده تر نیز باشندجاذب هاي متخلخل، آلی، معدنی، سرامیکی و یا فلزي

طبق تعریف سامانه بین المللی آیوپاك مواد ). 39، 44(باشد متخلخل از نظر اندازه منافذ در چند دسته اصلی گروه بندي

). 44،40،8،4(می شوند زئولیت و قالب هاي ): nm 2-5/0(مواد میکرو متخلخل -1

)MOF :Metal Organic Frameworks(فلزي -آلی، M41Sمثل انواع مواد ): nm 50-2( مزو متخلخل -2

و برخی از سرامیک ها و ) nm 50-20(برخی آئروزیل ها .سرامیک شیشه

مثل برخی از شیشه هاي): nm 50 >(ماکرو متخلخل -3 عقیق

عالوه براین سه دسته اصلی موادي هم هستند که در : محدوده هاي وسیع تري قرار دارند

موادي دیگر در محدوده ي بین مزو و ماکرو متخلخل -4 مثل برخی از آئروزیل ها

هر سه را می توانند مواد هیبریدي که اندازه اي مابین -5 ترکیبات آلی به هم الحاق یافته و: دارا باشند مثل

PMOs )Periodic Mesoporous Organosilicas ()47-45،16،8 .(

در این مقاله نمونه هایی از این مواد که در داروسازي به کار گرفته شده اند به طور خالصه معرفی می گردد و به بررسی

گیري داروها در این مواد و مروري روش هاي جذب و باربر عوامل موثر در بهبود بارگیري و کنترل مناسب تر رهش

. از این حامل هاي دارویی پرداخته می شود مواد متخلخل -2 )nm 2<(مواد میکرو متخلخل : 1-2

مواد میکرو متخلخل در نتیجه انباشت ناقص مولکول هاي متراکم شدن منظم آن ها در ماده شکل و مادهسازنده ي

می گیرند و اصطالحا کریستال هاي کوچک شبه گرافیتی شکل این کریستال ها به وسیله ي . تشکیل می شود

به شکل شیاردار و )TEM( میکروسکوپ الکترونی انتقالی

Scientific Writing, HRP 2142


جذب . ترك مانند و یا اشکال پیچ در پیچ دیده می شود. سطحی در این میکرو تخلخل ها کامال برگشت پذیر است

اي کریستال هاي مواد میکرو متخلخل توزیع اندازه ي ذرهبنابراین این مواد در پذیرش و رد . می باشدعموما باریک

بسته به وکنند انتخابی عمل می ،تخلخل ها درون مواد به .)3( اندازه و شکل مواد می توانند به منافذ وارد شوند

مواد میکرو متخلخل در سه زیر گروه قابل دسته بندي اولترا میکرو : هستند که بیشتر بر اساس اندازه ي تخلخل ها

رو ـر میکـل ها و سوپـرو متخلخـل ها، میکـمتخلخاولترا میکرو متخلخل ها معموال در . متخلخل هاست

میکرو متخلخل ها با . قطر دارند) nm 5/0(زیر محدوده ي هستند و به ) nm 4/1 - 5/0(قطر منافذي در محدوده ي

ی در آن رخ ـذب سطحـرض چند دقیقه جـسرعت در ع. قطر دارند) nm 2-4/1(سوپر میکرومتخلخل ها . می دهد

اگر قطر تخلخل ها به طور موثري کاهش داده شود باعث ی شود و سرعت انحالل بهبود در عمل جذب سطحی م

افزایش می یابد و پر شدن تخلخل ها در فشار اندك نیز ).3(کامل می شود

ی ـه دلیل کوچکـواد میکرو متخلخل بـور کلی مـبه ط ا ـاي بـري بسیاري از داروهـراي بارگیـاندازه ي منافذ ب

اندازه ي مولکولی بزرگ تر محدودیت دارند و توزیع اندازه ي ذره اي تخلخل ها در مواد کریستالی میکرو متخلخل

این امر آن ها را براي ورود موادي که از . بسیار باریک استنظر اندازه و شکل ظاهري مشابه حفرات هستند، انتخابی

. کرده استبه انواع زئولیت از جمله ي مواد میکرومتخلخل می توان

و ) A( ،)Beta and Mordernite- Zeolites( زئولیت(زئولیت قدیمی ترین ماده متخلخل . کربن فعال اشاره کرد

می باشد و همان کریستال هاي هیدراته ي آلومینو سیلیکات زئولیت از واژه اي یونانی به معنی سنگ جوشان . است

ی ـد و زمانزیرا قابلیت جذب آب را دار. گرفته شده استکه خیلی حرارت ببیند شروع به جوشیدن می کند

از نظر ساختاري این ماده ي غیرآلی متخلخل ). 45،43،8،3(بسیار منظم است و آرایش ساختاري فوق العاده مرتبی دارد

-50(و در زمینه ي جداسازي و کاتالیزوري مفید می باشد نظیر نمونه اي از کنترل رهش حشره کش هایی ). 48،43،39

به نظر ). 51(پاراکوات، توسط زئولیت گزارش شده است سامانهمی رسد این دسته از مواد، قابلیت بهره گیري در

ماده ي ). 21(دارورسانی با رهش کنترل شده را داشته باشند گر از این گروه هیبریدي از مواد متخلخل آلی و معدنی دی

Metal Organic Frameworks )MOF (است که شامل یک بخش لینکر و یک بخش کانکتور یا رابط است که قادر

در این مواد متخلخل اندازه ي ). 39(به خود تجمعی هستند هر چه . منافذ کامال وابسته به اندازه و طول لینکرهاست

زایش ـذ نیز افـد اندازه ي منافـر باشـول لینکرها بزرگتـطبه با لینکري )MOF-5:Zn4O(p-BDC)3( :مثل. می یابد

اندازه ي منافذي در ) benzene-1,4-dicarboxylate(نام با ) Zn4O(BTB)2: MOF-177(م دارد و آنگستر 15حد

(benzenetribenzoate -1,3,5)به نام دیگري لینکريانواع بسیار . آنگسترم دارد 20اندازه تخلخل هایی در حدود

متعددي از این مواد سنتز شده و در دارورسانی به کار در زیر به معرفی سه ). 52،48،39-56(فته شده اند گر

جاذب از مواد میکرو متخلخل که در کنترل رهش داروها :مطالعه شده اند پرداخته می شود

1-1-2 (MOFs) metal organic frameworks : فلزي، معموال در اثر تجزیه حرارتی کربن -قالب هاي آلی

دارند اما از غنی که سطح زیاد و قابلیت جذب باالیی . ساختار هندسی منظمی برخوردار نیستند، تهیه می شوند

کربن متخلخل در بسیاري از زمینه ها از جمله جداسازي و ا بازیافت ـذخیره ي گازها، خالص سازي آب، حذف ی

. حالل ها ، کنترل دارورسانی و نیز در پزشکی کاربرد داردبیولوژیکی فلزي در زمینه هاي -مواد با ساختار قالب آلی

براي تحویل پپتیدها و حفظ آن ها از تخریب و دگراده شدن راي درمان بیماري ها بسیار مناسب ارزیابی ـدر محیط، ب

).52،39-58(شده اند MOFs حاصل بهره گیري از هر دو گروه از مواد آلی و

غیرآلی هستند و به دلیل داشتن ویژگی هاي ممتاز هر دو . ینه در دارورسانی محسوب می شونددسته، از جمله مواد به

زیرا قابلیت تنظیم اندازه ي منافذ، داشتن گروههاي عاملی در تخلخل ها، سازگاري زیستی باال، جذب مقدار باالیی از دارو و کنترل مناسب رهش را با داشتن ساختاري منحصر

ه کارگیري ـیکی از موانع ب. به فرد با خود یدك می کشندچک منافذ است که معموال در محدوده ي آنها اندازه ي کو

مواد میکرو متخلخل است و همانطور که ذکر شد باعث . محدودیت در میزان حداکثر بارگیري دارو می شوندفلزي با -براي حل این مشکل محققین ساخت ترکیبات آلی

تخلخل مزو را در صدر اهداف بهینه کردن دارورسانی با ه نحوي که امروزه اکثر ترکیبات ب. این سامانه ها قرار دادند

که عالوه . سنتز شده براي این منظور مزو متخلخل می باشندبر داشتن پایداري و شکل ساختاري منظم نسبت به بقیه مواد میکرو متخلخل، از سطح مخصوص باالتري نیز

فلزي از نظر ساختاري اساسا -قالب هاي آلی. برخوردارندپلیمرهاي پیوندي آلی و پلیمرهاي منسجمی هستند که از

.)52،39( یون هاي فلزي ساخته شده اند


یکی از روش هاي سنتز استاندارد این ماده به این صورت قطبی مثل است که یک لیگاند آلی و نمک یک فلز در حالل

یا استونیتریل آب، دي آلکیل فرمامید، دي متیل سولفوکسیداز پارامترهاي . ترکیب می شوند C◦ 300در دماي باالي

مشخصات لیگاند از قبیل مهم در سنتز این مواد، برخیزوایاي پیوندي، طول لیگاند، بزرگی ساختار و کایرالیته

تمایل . است که نقش حیاتی در ایجاد ساختار نهایی داردیون هاي فلزي در انتخاب یک ساختار هندسی مشخص و

از . ده بی تاثیر نیستنیز در تعیین اسکلت نهایی مافلزي حائز -پارامترهاي دیگر که در سنتز قالب هاي آلی

اهمیت است می توان به حرارت، غلظت نمک فلزي و pHلیگاند، دامنه ي انحالل پذیري واکنشگرها با حالل،

). 39( محلول و بسیاري عوامل دیگر از این قبیل اشاره کردنتز دیگر هم ابداع عالوه بر روش استاندارد چندین روش س

شده است که بهترین روش، استفاده از تابش هاي میکروویو است زیرا اجازه ي دسترسی به محدوده ي وسیعی از دما را می دهد و قادر است کریستالیزاسیون را در زمان کوتاهی انجام دهد و همزمان با آن شکل ظاهري و توزیع اندازه ي

کرو متخلخل با اندازه ي مواد می. ذره اي را کنترل می کندنانومتر استعداد باالیی در واکنش با 2حفرات کوچکتر از

مواد گازي دارند که آن ها را مناسب براي به کارگیري در ). 52،39( جداسازي گازها کرده است

MIL100 و (Materials of Institut Lavoisier) MIL101 تخلخل هاي بسیار منظمی دارند و ساختارهاي

میزان ). 53(مناسبی براي تحویل هدفمند دارو هستند بارگیري داروي ایبوبروفن در این دو ماده متخلخل ارزیابی

.شده است MIL53 ه سایر اعضا این خانواده ـسمیت کمتري نسبت ب

).54(وزنی ایبوبروفن را دارد 20% داشته و قابلیت جذب 22%گیري داروي پروکائین آمید در این حامل منعطف بار

ساعت را 72گزارش شده است که رهش آهسته اي طیعالوه بر این، به نظر می رسد این دسته از . نشان داده است

مواد قابلیت انتقال فراورده هاي گازي مثل نیتریک اکسید را داشته باشند، هرچند برخی مشکالت از قبیل سمیت و

ی هنوز کاربرد این مواد را چالش برانگیز نموده تومور زایمثل و ضد ایدز بارگیري داروهاي ضد سرطان. است

درصد و آزیدوتیمیدین تري 25به MIL100بوسولفان در درصد 42به MIL53درصد، سیدوفوویر در 21فسفات به MIL100درصد در 33د درد ایبوبروفن به ضو داروي

انش گزارش شده است و همکار Horcajadaتوسط )58،54-52، .(

میکرو متخلخل -آلومینوفسفات هاي مزو: 2-1-2میکروپارتیکل هاي دسته ي زئولیت براي موارد کاتالیزوري

مواد ). 43(و جذب سطحی بسیار مورد توجه هستند منحصر به آلومینیوسیلیکات متداول قدیمی زئولیتی

. بود) AlO4. Tetrahedra(و )SiO4(ا کریستالی یویلسون و همکارانش دسته ي جدیدي از 1982در سال

زئولیت هاي غیر آلی که کریستال هاي آن مشخصا از )AlPO4-n (اینجا در . ساخته شده بود را معرفی کردندn

نوع ساختار ماده حاصل از شرایط و عوامل موثر بر سنتز را -34AlPO4یا -AlPO4 18 درکه به عنوان مثال می رساند

رین حد خود می رسد در حالی ـاندازه ي منافذ به کوچکت-AlPO4 5و -AlPO4 36ري از قبیل ـواع دیگـکه در ان

این . اندازه ي تخلخل ها در باالترین حد ممکن قرار داردورودي برخی . ساخته شده اند) PO4(و ) AlO4(مواد از

از این ساختارها دهانه هاي وسیعی براي ورود مواد دارویی . بار از مولکول دارویی بزرگتر هستند 12ارند که حتی تا د Accurel®( پلی پروپیلن میکرومتخلخل: 3-1-2

MP 1000 ( با ) پودر کف پروپیلن( ®Accurel MP 1000ماده ي

ذ باز ـا منافـل بـاي متخلخـی اندك داراي شبکه هـچگالو مزو متخلخل ها هستند می باشد که در محدوده ي میکرو

این . و یکی از حامل هاي مناسب در دارورسانی می باشدحامل براي دارورسانی ایبوبروفن مورد ارزیابی قرار گرفته

جذب سطحی دارو و کینتیک رهش آن از این ). 27(استحامل متخلخل، به وسیله چندین عامل از قبیل اندازه ي

شیمیایی دیواره هاي منافذ، حجم آن ها، ساختمان ظاهري و ). 27(سیلیکاتی جاذب کنترل می شود

مزو متخلخل: 2-2مواد مزو متخلخل قابلیت متراکم کردن چندین الیه را در

و بر اساس تقسیم بندي آیوپاك، منافذ . درون خود دارندمواد . می باشد) nm 50-2(این مواد در محدوده ي

ل ها براي متخلخل مزو به دلیل اندازه ي مناسب تخلخمولکول هاي دارویی نسبت به سایر مواد متخلخل در

ه گفته ـوري کـه طـب. ی کاربرد وسیع تري داردـدارورسانمی شود اکثر حامل هاي متخلخلی که در تحقیقات

به کار برده شده جزو این دسته از مواد هستند داروسازيمزو متخلخل و سیلیکاي ترکیباتبرخی از ). 65-53،8(

.گرفته شده از آن ها، به اختصار ذکر می گردد ه کارـموارد ب نانو پارتیکل هاي سیلیکاي متخلخل : 1-2-2

سطح و nm50-2 اندازه ي ذره اي این مواد در حدود . می باشد )m2/g 1500-700(در حدود آنها مخصوص


این مواد به دلیل داشتن ویژگی هاي مناسبی چون پایداريمیزان و شکل ظاهريحرارتی، نیز داشتن شیمیایی و

سطحی که می تواند به مناسب، همچنین داشتن تخلخلطور اختصاصی با گروه هاي آلی و معدنی وارد واکنش

حذف فلزات در زمینه هاي محافظ هاي کاتالیزوري، ، شودجذب سطحی و بسیاري زمینه هاي دیگر مثل سنگین از آب

به دلیل سازگاري و از همه مهمتر جداسازي شیمیایی و وانـه عنـب توانند در کنترل رهش داروها و زیستی می

مورد استفاده قرار گیرند بیوتکنولوژي در یحامل هاي ژندسته هاي مختلفی ،مراحل بعدي مطالعات در. )65،42،18(

، Mobil Crystalline Matter(MCMs(از این مواد مثل )Santa Barbara Amorphus( SBAو )Folded Sheet-

derived Mesoporous Silica( FSMs سنتز شده و موردبسیاري از مواد سیلیکاي با ).42(نده اارزیابی قرار گرفت

در کنترل رهش دارو، کارآمد ارزیابی شده اند تخلخل نانو،)71-66.(

ویژگی هاي فیزیکی این نانوذرات، در ارتباط با عوامل تغییر در منبع سیلیکا است که روي سرعت بسیاري از جمله

چندین منبع براي سنتز سیلیکا . رهش اثر گذار می باشددو منبع براي سنتز این ). 8(مورد ارزیابی قرار گرفته است

سدیم و )TEOS(تترا اتوکسی سیالن دسته از جاذب هادر سنتز این مواد TEOSوقتی که ماده ي. سیلیکات است

با ) m2/g 800(سطح مخصوص باالیی به کار گرفته شودکه در حالی .به دست می آید) ml/g 2/1(منافذي به حجم

اندازه ي ،نانوذرات متخلخل بدست آمده از سدیم سیلیکاتعالوه بر این . دارند) نانومتر 9در حدود ( منافذ بزرگتري

واکنش هاي بین گروه هاي سیالنول، در سطح سیلیکا و الزم به ذکر .سرعت رهش تاثیر داردمولکول هاي دارو در

است که میزان گروه هاي سیالنول در سطح مواد با . بیشتر از سدیم سیلیکا می باشد TEOSمنبع

زان داروي بارگیري شده، تحت تاثیر حجم ـاساسا میه ـنسبت ب TEOSري ازـتخلخل هاست که در بهره گی

رش شده سدیم سیلیکا، به دلیل حجم باالي منافذ بیشتر گزاو pHمنبع متفاوت سیلیکا و شرایط سنتز مثل ).72. (است

انواع آمین هاي کواترنر و سورفکتانت هاي متنوع، باعث SBAو MCM تنوع در انواع مزو متخلخل ها از قبیل

).45(می شود

1 -1 -2 -2 :Mobil Crystalline Matter) MCM41s( است که در سال M41Sاین جاذب اولین ماده از نسل

این سنتز اولین گام جهشی در طراحی . سنتز شد 1992 ).8(حامل هاي نوین در داروسازي به شمار می رود

MCM-41 یک ماده ي غیر آلی است که از اختالط پلی). 73(سیلوکسان با گروه هاي سیالنول تشکیل شده است

سنتز این مواد بر اساس تشکیل یک مزو فاز کریستال مایع سنتز می تواند در . می باشد) سورفکتانت( از مواد آمفی فیل

منبع سیلیکا می تواند . شرایط اسیدي یا بازي صورت بگیردبخار سیلیکا، سدیم سیلیکات و یا تترا آلکیل اکسید سیالن

و شکل و اندازه ي منافذ این مواد با شکل ظاهري .باشدطی . و افزودن کمک حالل قابل تغییر است pHدستکاري

که در CTABاز سورفکتانت کاتیونی MCM-41سنتز یک محلول بازي در دماي باال به شدت هم زده می شود

هم به آن سپس تترا اتیل ارتو سیلیکات. بهره می گیرندو محلول حاصله در دماي باالي همزدن ضافه می گرددا

و بعد از اتمام شود ساعت قرار داده می 2شدید به مدت شده و با آب فراوان و متانول شستشو ول فیلترواکنش محص

سپس تحت خال خشک می شود و .شود داده میبسته به . گردد سورفکتانت آلی با شستشوي اسیدي رفع می

الب هاي سیلیکا ي غیرآلی می تواند شش ق شرایط سنتزنخستین مورد از . باشد... وجهی، نامنظم، مکعبی و

براي MCM-41 لیدارورسانی در سامانه هاي غیر آسایر ).29( گزارش شد 2001داروي ایبوبروفن در سال

NSAID ها مثل پیروکسیکام هم براي بارگیري در این . حامل ها مورد بررسی قرار گرفتند

محققان دریافتند این حامل ها بسیاري از ویژگی هاي . مطلوب براي بارگیري و کنترل رهش دارو را دارا هستند

ایبوبروفن و پیروکسیکام همراه با افزایش رهش سریع از سرعت انحالل متعاقب استفاده از این جاذب مشاهده شد

ردن رهش دارو ـن جاذب ها براي آهسته کـالبته ای). 74(ل ـن حامـن از ایـهمچنی). 75(ود ـرده می شـه کار بـنیز ب

براي تهیه قرص بوکال از داروي ضد قارچ کلرهگزدین، مانی در برابر آنزیم هاي دهانی استفاده جهت حفظ دوز در

مشاهده شده که رهش دارو از این ماده به ). 76(شده است اندازه تخلخل ها و مساحت سطح دهانه هاي منافذ بستگی

).39(دارد


MCM41سنتز .2 شکل

MCM-48 شکل تخلخل هـب سه بعدي ویک حاملري داروي ـارگیـري در بـه رهش تاخیـی است کـمکعب

ه ده گردیدـن جاذب مشاهـاز ای ی بیوتیک اریترومایسینـآنت ).77( است

2-1-2-2: (Santa Barbara Amorphus ) SBAs یک خانواده ي جدید از مواد سیلیکاي با 1998در سال و با استفاده از هاي منظم مزو که در شرایط اسیدي تخلخل

با مقدار بسیار زیادي از پلی اتیلن ،یونیکوپلیمرهاي غیر اکسید و پلی پروپیلن اکسید سنتز شده بود گزارش شد

واد از ـن دسته از مـل هاي ایـگستره ي تخلخ). 78(ا مزو متخلخل ها کشیده شده است که ـمحدوده ي میکرو ت

. با توجه به شرایط سنتز قابل تغییر استتعداد بسیار زیادي از این خانواده سنتز شدند که نامگذاري

به شکل قفس و SBA-1 .آن ها بر اساس شکل می باشد SBA-11، مکعبی شکل با تخلخل هاي مدور

شش وجهی با تخلخل هاي استوانه اي SBA-3مکعبی،-SBAشبکه ي سه بعدي شش ضلعی، SBA-12، شکل

SBA-16دو بعدي شش ضلعی و SBA-15ورقه اي، 14که . با ساختار قفسه اي مکعبی از این خانواده سنتز شده اند

به SBA-16و به دنبال آن SBA-15از بین این مواد مطلوبویژگی هاي زیرا . ندر گرفتسرعت مورد توجه قرا

زیست ،ی از قبیل سمیت کمسطحی و فیزیکوشیمیایزیست تخریب پذیري و سنتز با استفاده از منابع ،سازگاري

د و هم اکنون مرکز توجه براي مطالعات روي نارزان را داراندازه ي کلی این حامل ها در ). 78( هستنداین خانواده دیواره ي منافذ در .میکرومتر می باشد 20-50محدوده ي

ر چند ه. ضخیم تر است MCM-41این مواد نسبت به

ي این خانواده در و حجم تخلخل ها سطح مخصوصکوچکتر است اما پایداري مکانیکی و M41Sمقایسه با

این مواد کاربرد . دارند M41Sحرارتی باالتري نسبت به بسیاري از جمله به کارگیري براي کاتالیزوري، ذخیره ي

.)78- 83( و دارورسانی دارند گازها، سنسورها، جداسازيدارورسانی مورد حامل به عنوان SBA-15به کارگیري

ارزیابی قرار گرفته و ثابت شده است که شکل ساختاري و ویژگی هاي .در رهش آتنولول اثر داردمنافذ اندازه ي

ساختاري می تواند به وسیله ي تغییرات در دماي سنتز تغییر بسیار ا رهش دارورسانی ب SBA-15 به نظرمی رسد .کند

.دآهسته را منجر می شوCauda و همکارانش نیز سنتز حامل متخلخل دارویی در

نانومتر را که حاصل 25محدوده ي مزو با اندازه ي منافذ براي دارورسانی ،با سرامیک شیشه بود SBA-15 ترکیب

در یک مطالعه ي .)15( کردندن گزارش موضعی ایبوبروف با ایجاد تغییرات سطحی ،براي مقایسه ي قابلیت هاي ،دیگر

به وسیله ي گروه هاي SBA-15و MCM-41 بر رويداروي سدیم و میزان بارگیري سرعت رهش ،آمینی

8%به طوري که بارگیري دارو از آلندرونیت بهبود داه شد ).84( افزایش یافت 22%به

Wang هایی ه انتخاب حاللـد کـهمکارانش نشان دادن ومتخلخل مایی و غیر مایی براي بارگیري در دو ماده ي

SBA-15 و MCM-41 سرعت انحالل در معنی داري تاثیر از یـی قابل قبولـدرمان هدفهمچنین . )85(دارو دارد

هیبرید که گروه هاي عاملی آمینی به متخلخل سیلیکاي مزو آن ها اضافه شده بود در بارگیري فولیک اسید مشاهده شد

)86.( Mellaerts بارگیري باکه و همکارانش نشان دادند


ول در آب ـه کم محلـک ازولـونـتراکید قارچ اـداروي ض می توان ،SBA-15 در ماده ي مزومتخلخل می باشد

). 87( را افزایش داد سرعت رهش دارو رهش آهسته ي داروي آتنولول نتیجه ي گفته می شود که

بود SBA-15اعمال تغییرات دماي سنتز ماده ي متخلخل رسانی هدفمند با مثال دیگري که می توان از دارو ).88(

اوي و ـل زد، پروتئین سرم گـزو متخلخـاین ماده ي من می باشد که در یکی رهش کنترل شده و در ـراسایکلیـتت

).89- 90(آهسته را منجر شد دیگري رهش

SBA15شمایی کلی از سنتز .3شکل

سایر ترکیبات سیلیکاي متخلخل: 2-2-2

TUD-1 (Technische Universiteit Delft) : این مادهداراي ساختار سه بعدي و مشابه کف است که بارگیري ایبوبروفن در آن به بهبود سرعت رهش دارو منجر شده

شرایط سنتز براي این ماده با سایر مواد سیلیکاي .استمتخلخل کمی متفاوت است و فرایند ساخت براي این ماده بدون حضور سورفکتانت صورت می گیرد که هم از نظر . کاهش سمیت و هم از نظر اقتصادي حائز اهمیت است

کم ظرفیت جذب باالیی داشته و براي بارگیري داروهاي ).91(است محلول در آب مناسب

HMS )Hollow Mesoporous Silica(: این مواد دارايساختارهاي متخلخل و قسمت مرکزي تو خالی می باشند که به نظر می رسد این ویژگی میزان بارگیري دارو در حامل

). 92(را باال می برد MCF )Meso Cellular Form :( که بارگیري داروي

ایبوبروفن و وانکومایسین در آن ها به طور معنی داري

باعث افزایش سرعت انحالل داروهاي مذکور شده است، ). 93(هم کاندید مناسبی براي سامانه نوین دارورسانی است

M-MSS)Magnetic Mesoporous Silica Spheres( : اندازه ي منافذ نانومتر و 150قطر ذرات این ماده در حدود

نانومتر است که براي دارو رسانی و ژن درمانی مناسب 4آنبارگیري داروي ایبوبروفن در این ماده به منظور . می باشد

).94(رهش آهسته کارامد گزارش شده است سرامیک متخلخل: 3-2-2

سرامیک هاي متخلخل ساختمان هاي سه بعدي منظمی ازهستند که سلول نامیده وجهی حفرات و تخلخل هاي چند

اگر سلول هاي انفرادي در ارتباط با هم باشند به . می شوندر در تماس با ـاگ و گفته می شود آن ها سلول هاي باز

سلول ،سلول هاي دیگر نبوده و به اصطالح ایزوله باشندتواند یک سرامیک متخلخل می گاهاً. بسته گفته می شود

به عبارت . خود داشته باشدانواعی از این تخلخل ها را در ساده تر بخشی از تخلخل هاي سرامیک ممکن است بسته و

آن ها را مناسب براي ،این ویژگی ها. بخشی دیگر باز باشدکاربردهاي متعددي چون محافظ هاي کاتالیزوري، فیلتر

برابردر براي فلزات مذاب و گازهاي داغ، پوشش نسوز مثل مواد زیستیي دندانی و جداسازایمپلنت ، حرارت

).96،95،48،31،3(کرده است DNAپروتئین و بسیاري از مواد متخلخل سرامیکی از نظر شکل و اندازه

داروهایی مثل سیس پالتین، .)3( انتخابی عمل می کنندایزپامیسین سولفات، متوتروکسات، هیدروکورتیزون استات،

. بارگیري شده اند سرامیک متخلخل فلوواوراسیل در-5محققان بسیاري به کارگیري سرامیک و سرامیک شیشه ي متخلخل را در گستره ي وسیعی از زمینه ها ي صنعتی و

آپاتیت و). 3 ،48 ،97-104(پزشکی گزارش کرده اند 20-30و 70با تخلخل متخلخل سرامیک شیشه ،الستونیت

35-48قطعات هیدروکسی آپاتیت با تخلخل نیزو درصد سفمتازول و آیزپامین سولفات تحت بارگیريدر ،درصد

). 48(به کار گرفته شده اند ،شرایط خالءبه نیز سه ماده ي معمول از نانوذرات متخلخل سرامیک

N-light N3، Starlight SLK1000،Carbolite (اسامی ، SLK1000 که .نده امورد بررسی قرار گرفت) 16/20

C16/20 از مولیت وN-lightN3 از کوارتز مشتق شده اند .داروهایی که براي ارزیابی حامل ها، براي بررسی سرعت

سدیم و دلتیازم ،اسید بنزوئیک شامل: رهش استفاده شدند . می باشند بنزوات

توزیع اندازه ي باریک ترین مشاهده شده که کربولیت هـمربوط ب پهن ترین توزیعو ذرات را دارد

Starlight SLK1000 که هر دو ظاهري مدور دارند . است


و Starlight SLK1000و در حالی که تنوع در شکل دو ماده ي دیگر . بیشتر است ي سطح منافذ بسیار اندازه

در تنوع. باالتري دارند تخلخلنسبت به کاربولیت میزان سرامیک .ساختار مربوط به پروسه ي ساخت این مواد است

مقدار اندك از دیگر ولومینیوم و سیلیکا آساسا از متخلخل اهمچنین شامل N-light N3 . عناصر اولیه ساخته می شود

داراي Carbolite 16/20در حالی که . است آهن و پتاسیمشامل Starlight SLK1000 می باشد وتیتانیوم آهن و

دانسیته ي هر .مقادیر اندکی از آهن و تیتانیم و پتاسیم استکمتر از آب Nlight N3و Starlight SLK1000دوي

دانسیته ي باالتري Carbolite 16/20است در حالی که . نسبت به آب دارد

فرایند رهش انفجاري به طور معنی داري براي انواع که در این سه ماده به .اوت استفسرامیک متخلخل مت

>Starlight SLK1000 :ترتیب زیر گزارش شده است Carbolite 16/20 < N-light N3 . وابستگی رهش به

اندازه تخلخل ها و دیواره ي منافذ توسط محققان گزارش .شده است

مناسب تر روش خال براي بارگیري حامل هاي شناور بسیارتخلخل براي آهسته مسرامیک . می باشد هاي دیگر از روش

براي داروهاي کاتیونی با نیز ،کردن رهش داروهاي خوراکیاین مواد . محلولیت باال در آب مثل دیلتیازم مناسب است

رهاي ـدر کنترل آفات کشاورزي، واکنشگمی توانند گرفته کاره شیمیایی، مواد مغذي در محیط هاي بیولوژیکی ب

.)31( شوند ) nm50 >: ( ماکرو متخلخلی: 3-2

واضحی در در مواد ماکرومتخلخل گسستگی و نقص بسیار اري یک جامد مثل داشتن دندانه ها، ـشبکه ي ساخت

ه ـورد کـه چشم می خـشکافت هاي عمیق و کانال ها باین ماکرو متخلخلی با . می توانند به سطح باز هم برسند

میکروسکوپ الکترونی اسکنی قابل میکروسکوپ نوري و مواد میکرو متخلخل فرآیند جذب سطحی در . مشاهده است

در حالیکه مواد مزو . یک امر مهم در نظر گرفته می شودداراي تخلخل هاي تراوا "متخلخل و ماکرو متخلخل اساسا

هستند و براي بارگیري حائز اهمیت هستند زیرا داراي واد در ـن مـای. هستند نانومتر 50ر از ـاندازه اي بزرگت

توانند به انی و محافظ کاتالیزوري میسامانه هاي دارورسسامانه تنها مساله ي مهمی که در). 3(کارگرفته شوند

دارورسانی بایستی دقت شود این است که حین سنتز حامل، زیست پلیمرهایی استفاده شوند که سازگاري زیستی و

از مناسب ترین . تخریب پذیري مناسبی داشته باشند

توان مورد استفاده قرار داد پلیمرهایی که بدین منظور میدر حقیقت محدودیت . پلی الکتاید، پلی گلیکوالید هستند

قطر منافذ براي این دسته از مواد مد نظر نیست اما به طور ).105،3- 107(نانومتر باشند 1- 2کلی می توانند تا

وش هاي بارگیري دارو در مواد متخلخلر -3 هاي با حجم باال خیلی سطوح داراي متخلخل جامدهاي

. )3( شوند می جذب ظرفیت افزایش باعث که ریزند بسیارهاي بارگیري دارو در جامدهاي متخلخل به ذیال روش

. اختصار شرح داده می شود اختالط سادهروش : 1-3

گرفته شده و ه کارـراي بسیاري از داروها بـاین روش ب. رایج ترین روش بارگیري و یک روش استاندارد می باشد

دارو قرار حاوي در محلولمتخلخل در این روش جاذب ا مگنت هم زده ـی بـدت زمان معینـراي مـو ب ردـگی می

همان حالت نگه ساعت در 1سپس به مدت .می شودو در صورت گرفته داشته می شود و به دنبال آن جدا سازي

این روش . خشک می شود ºC60ساعت در دماي 24 طیگریزوفلوئن، ، براي داروهایی مثل ایبوبوفن، دگزا متازون

ده استـرده شـاربـکـه د بـرانیتیدین و فروزمای)31،27،22،16،3.( روش تبخیر حالل : 2-3

در این روش، دارو در حالل با افزودن مقدار ثابتی از جاذب بارگیري ) میکرون 250-350با محدوده ي اندازه ذره اي (

این ). 3(شده و در شرایط کنترل شده حالل تبخیر می شود يراي داروي ایبوبروفن در ماده ـري بـروش بارگی

Accurel MP 1000 27(انجام شده است .( بارگیري تحت فشار باال : 3-3

در این روش، دارو و جاذب با یک نسبت مناسب مخلوط ساعت تا وقوع 24می شوند و در شرایط فشار باال به مدت

سپس شستشو با آب . جذب سطحی قرار داده می شونددیونیزه صورت می گیرد تا مقدار داروي بارگیري نشده ي

در º C 65 پودر در خال و در دماي. اضافی حذف گردداین روش براي ). 27،9(ساعت خشک می شود 5مدت

).9(بارگیري بریلیانت بلو به کار گرفته شده است روش خالء: 4-3

جاذب در محلول دارویی قرارداده می شود سپس مخلوط جاذب و . براي زمان مناسبی تحت خالء قرار می گیرد

سپس . ساعت ساکن می مانند1محلول دارویی به مدت ºC60جامد با کاغذ صافی جداسازي می شود و در دماي

بسیاري از داروها مثل . ساعت خشک می گردد 24طی دلتیازم هیدروکلراید، بنزوئیک اسید، سدیم بنزوات با این


روش بارگیري با خال در ). 31(روش بارگیري شده اند براي والستونیت–سرامیک شیشه ي متخلخل آپاتیت

بارگیري داروهاي ایزوپامیسین سولفات و سفمتازول نیز به داروي ونکومایسین در سرامیک ). 48(کار گرفته شده است

فسفاته ي متخلخل به روش خال بارگیري شده است که نسبت به دیفوزیون ساده ي دارو، یکنواختی در بارگیري و بهبودي در سرعت انحالل مناسبی مشاهده گردیده است

بارگیري در خالء درون حامل سیلیکاي مزومتخلخل ). 103(به منظور کنترل رهش داروي ،)HSM( توخالی

و همکارانش گزارش شده است Xuبرموکروزول توسط همچنین روش خال براي داروهاي هیدروفوبی مثل ). 108(

). 109(فیتونادین مناسب ارزیابی شده است )LBL (روش جذب سطحی الیه به الیه : 5-3

براي محلول هاي آبی داروها در دماي اتاق به این روشبنابراین این روش براي انکپسوله کردن . کار گرفته می شود

پلی پپتیدها و داروهاي پروتئینی با پایداري کم، مناسب اساس این روش بر تجمع خودبخودي الیه هاي ). 3(است

ک است با بار متضاد در سطح جامد با نیروي الکترواستاتیکه در رهش آهسته ي دارو از تخلخل ها بسیار حائز اهمیت است، ضمن اینکه از رهش انفجاري اولیه ماده جلوگیري

یا همان تکنیک خود تجمعی LBLروش ).19(می کند الیه به الیه یک ابزار قدرتمند در کنترل آهسته ي رهش

به منظور آهسته LBLروش جذب سطحی. دارو استروي ایبوبروفن با جاذب متخلخل کلسیم کردن رهش دا

کربنات و نیز در تحویل پروتئین هایی مثل آلبومین سرماوره آز و سوپراکسید دیس موتاز به ،گاوي، گلوکز اکسیداز ).19(کار گرفته شده است

عوامل موثر در جذب سطحی براي فصل مشترك -4 جامد و میزان بارگیري دارو توسط حامل/مایع

دارو در محلول اصوال بر اساس جذب سطحی از بارگیري بهینه کردن بارگیري، با تنظیم چند پارامتر . محلول است

یکی از فاکتورهاي حیاتی که روي . امکان پذیر استبارگیري دارو اثر دارد انتخاب حالل بارگیري است که جزء دشوارترین مراحل می باشد زیرا الگوي رسمی براي آن

ظرفیت بارگیري را با حالل هاي مختلف ارائه نشده است تاعالوه بر این حذف حالل هم از مسائلی . پیش بینی کند

. تضمین ایمنی دارو حائز اهمیت می باشد است که دربسیاري از مطالعات مشخص کرده اند که به کارگیري

ی بهتري نسبت به بارگیري با ـمخلوطی از حالل ها کارایارگیري چند حالل باعث باال ولی به ک). 27(یک حالل دارد

و از طرف دیگر هم . رفتن احتمال سمیت محصول می شودتعدد واکنش ها و تداخالت با دارو و حامل باال می رود و

افزودن کمک حالل . پروسه را با پیچیدگی مواجه می کندیک اثر مثبت در فرایند بارگیري دارد زیرا احتمال

). 110(باالست دگراداسیون با یک حالل خالص خیلی باید توجه داشت که از حالل هایی که باعث القاي

هایی که احتمال دگراداسیون دارو می شوند و نیز حاللقابلیت . دگراده شدن دارو در آن ها وجود دارد استفاده نشود

تبخیر حالل هم از جمله پارامترهاي ضروري می باشد ، نقش قطبیت حالل و ویژگی هاي سطحی). 114-111،79(

مهمی در جذب سطحی توسط حامل هاي متخلخل بازي وجود تغییرات بعد از سنتز در مواد متخلخل ). 3(می کند

مثل تغییرات دمایی و افزودن گروه هاي آمینی هم در بهبود از آن جایی که جذب ). 57(میزان بارگیري بی اثر نیست

سطحی اساسا گرمازا می باشد افزایش دما موجب کاهش میزان محلولیت دارو هم در ). 113(سطحی می شود جذب

. پروسه ي بارگیري تاثیر بسزایی داردیک مطالعه در زمینه ي انتخاب حالل و اثر آن در بارگیري نشان داده که یکی از شرایط اساسی در انتخاب حالل این است که دارو در آن محلولیت کافی داشته باشد و این به

محلولیت نیست زیرا انتخاب چنین معناي داشتن بیشینه ي حاللی باعث می شود دارو در محلول مانده و جذب سطحی نشود یا حتی ممکن است جذب سطحی رقابتی

پس . حالل با جاذب بیشتر از حالل با جذب شونده باشدرد ـوي صورت بگیـه نحـدقت در انتخاب حالل بایستی ب

اشدـه جاذب بیشتر از حالل بـه تمایل دارو بـک)115-109، 79، 27.( بر میزان بارگیري دارو توسط حامل، اصوالً از pHتاثیر

طریق تاثیر بر میزان یونیزاسیون و محلولیت مولکول هاي ادزوربات صورت می گیرد و در مورد مولکول هاي دارویی

ل ـه حداقـزاسیون دارو بـر یونیـساده جذب سطحی در اثمی رسد و جذب سطحی حداکثر، زمانی مشاهده خواهد

حداکثر . شد که مولکول هاي دارو به فرم غیر یونیزه باشندجذب سطحی براي ترکیبات آمفوتریک در نقطه ي ایزو

به طور معمول pHمحلولیت و . الکتریک صورت می گیردبا هم مرتبط هستند چرا که فرم غیر یونیزه اغلب ترکیبات

عالوه بر این . هاي مختلف محلولیت کمی دارددر حالل pH بر روي دسورپسیون هم می تواند موثر باشد .pH

سطح مواد متخلخل، ممکن است روي سرعت انحالل خاصی یونیزه می شوند اثر pHدارویی که در محدوده ي

به عنوان مثال سیلیکاژل و کلسیم سیلیکات به . گذار باشدقلیایی در سطح، باعث بهبود انحالل داروي pHدلیل داشتن

ظرفیت باالي ). 116-118(اسیدي مثل ایبوبروفن می شوند دازه ي تخلخل ها و تناسب آن ها با ـجذب سطحی، ان


، حجم تخلخل ها، اندازه ي سطح اندازه ي مولکولی دارودهانه هاي تخلخل ها در ورود مواد به داخل حامل تاثیر

باز یا بسته بودن و اشکال (تخلخل ها همچنین شکل . دارند، هم در میزان بارگیري و هم در میزان رهش )هندسی متنوع ).116،25،8،5،3-119(دارو اثر دارند

یکی دیگر از خصوصیات فیزیکوشیمیایی اثرگذار بر رفتار بارگیري و رهش دارو، ویژگی سطحی ماده است که

اشاره ) شوندهجذب (مختصري به افینیته به ماده ي دارویی واکنش بین مولکول دارو و سطح حامل در افزایش . می کنیم

اگر تمایلی . میزان بارگیري و جذب سطحی دارو اثر داردبین دارو و حامل براي ایجاد اینترکشن نباشد عمال بارگیري

این عامل همچنین در . و جذبی هم در کار نخواهد بودتخلخل ها پایداري و حفظ فرم آمورف دارو در داخل

ضروري می باشد زیرا حرکت آزاد دارو در تخلخل ها احتمال تبدیل به فرم کریستالی را باال می برد اگر واکنش دارو با حامل قوي باشد ممکن است باعث کاهش سرعت

بررسی هاي بسیاري در زمینه ي . شود) واپاشی(دیسوسیون جذب سطحی، بیانگر این واقعیت است که یک حامل داریی

ر چقدر از نظر سطح شیمیایی و اندازه منافذ بزرگتر باشند هو متناسب با اندازه ي داروي وارد شده باشند، بهتر می تواند

).23،55،19،16،15(در بارگیري دارو اثر گذار باشد کاربردهاي مواد متخلخل در صنعت داروسازي-5بهبود فرآیند انحالل، محلولیت و فراهمی : 1-5

زیستیمواد متخلخل در بهبود سرعت انحالل، به کاهش نقش

اندازه ي ذره اي دارو و در نتیجه افزایش سطح مخصوص بهبود سرعت انحالل داروهاي کم ). 3(آن وابسته است

محلول در آب، با افزایش سطح مخصوص و کاهش فرم اندازه ي تخلخل ها در . کریستالی دارو میسر خواهد شد

د برابر از اندازه ي مولکول حامل هاي متخلخل، فقط چندارویی بزرگتر است بنابراین تشکیل حالت کریستالی به خاطر محدودیت فضایی در منافذ رخ نمی دهد و دارو در . فرم آمورف که محلولیت باالتري دارد، باقی می ماند

فراهمی زیستی پایین دارو، می تواند ناشی از سرعت پایین بهبود . محلولیت کم دارو باشدانحالل، نفوذ پذیري کم، و یا

هریک از این عوامل، در باال بردن فراهمی زیستی موثر حامل هاي متخلخل با دانسیته ي اندك، مثل . خواهد بود

، پودر کف )Sylysia ( سیلیکون دي اکسید متخلخل، )Florite(، کلسیم سیلیکات متخلخل )Accurel (پروپیلن

و سرامیک متخلخل )Neusilin(منیزیم آلومینیوم سیلیکات با ساختار منافذ باز یا بسته، یک سطح مخصوص باالیی را

براي استفاده در بهبود سرعت انحالل و فراهمی زیستی داروهاي کم محلول مثل ملوکسیکام، آسپیرین و

). 3(ایندومتاسین ایجاد کرده اند رهش آهسته و کنترل شده : 2-5

مثل زئولیت سنتتیک، مواد ) معدنی(مواد متخلخل غیرآلی سیلیکاي زروژل، نانو ذرات سیلیکاي متخلخل، هیدروکسی آپاتیت متخلخل، ترکیب سیلیکا و کلسیم فسفات متخلخل، میکرو پارتیکل هاي کربنات کلسیم متخلخل و دیگر

و SBA-15سرامیک هاي متخلخل، مواد مزو متخلخل مثل MCM-41 ترل و آهسته کردن رهش دارو به کاردر کن

).108(گرفته شده اند درمان مسمومیت و دفع مواد از سطوح و حامل ها :5- 3

از دیرباز به ،با ساختار غنی از منفذ) شارکول(کربن فعال در جذب ،کنترل مسمومیت عنوان یک ماده ي موثر در

، بسیاري از سمومی که وارد دستگاه گوارش می شوندهمچنان از بین آنتی دوت هاي امروزه. است داشته کاربرد

روز بهاستفاده می شوند و فراوانی که در رفع مسمومیت این ماده جایگاه خود را فزونی می یابد،روز تعدادشان

از تخلخل ها با سرعت حفظ کرده است زیرا حجم وسیعی البته. نکردنی سم را جذب و به آسانی دفع می کند باور

آهن از قبیل مسمومیت با فلزاتی در موارد شارکولمصرف یچندان کارایی و نیز لیتیم فلزات سنگین سایر و الکل و

شده مطرحجمله موارد منع مصرف از و استنشان نداده براي شارکول زمانی است که احتمال آسپیراسیون در فرد

طبق گزارش انجمن کنترل مسمومیت . ستا مسموم باال 100000 باالي 2006دوت در سال ین آنتیامریکا مصرف ا

). 120-121( مورد گزارش شده استرنگ زدایی در صنایع غذایی و خالص سازي : 4-5

هاي شیمیایی و داروسازيجذب سطحی بر روي مواد کربنی، در محدوده ي بسیار وسیعی براي رنگ زدایی و در سنتز شیرین کننده ها و نیز

نیشکر و ویتامین ها و در خالص رنگ زدایی از شربت هاي براي رنگ زدایی و خالص سازي نیز سازي گلیسرین و

آمین ها، هیدروکلریدیک اسید و : مواد آلی و غیرآلی مثلبسیاري دیگر از اسیدهاي معدنی، آمینو اسیدها، گلیکول ها

کاتالیزورها می توانند ). 3(و هیدروکربن ها کاربرد دارد از جمله سولفور و جیوه آلوده توسط بسیاري از مواد،

انواعی از مواد کربنی اشباع و یا غیراشباع، می توانند . شوندبه عنوان یک بستر مناسب براي محافظت از این کاتالیزورها به کار روند تا آنها را از آلودگی و غیرفعال شدن در جریان گازهاي طبیعی، استیلن، اتان، پروپن و اتیلن دي اکسید


پاکسازي خون توسط فیبر همچنین ).122(حفظ کنند که با کونژگه شدن با آنتی صورت می گیردسلولز منفذ دار

باشد قادر به حذف آنتی ژن هاي بیگانه از بدن می ،باديوینیل بنزن دي استیرن کو پلی جاذب میکروسفر). 123(

و اندازه ي میکرون 40-300قطري در حدود ،کراس لینکجاذب یک داشته ونانومتر 4 -10تخلخل هایی در حدود

براي دفع انتخابی موادي با سایز مولکولی ،مزو متخلخلو )کیلودالتون 20تا 5/0(از جمله سموم اورمیک ،متوسط

در یکی از مطالعات . می باشدمیکرو گلوبولین ها ß2نیز در خصوص جذب سطحی بتا ،کارایی کربن متخلخل ).124( آ گزارش شده است- استرادیول و بیس فنول

نتیجه گیري - 6

هدف هر سامانه دارورسانی، فراهم آوردن غلظت ایده آل دارو در محل مناسب از بدن طی زمان مناسب و حفظ آن

پیشرفت در . براي مدت دلخواه در محل مورد نظر استسامانه دارورسانی بر پایه ي پلیمرها، لیپوزوم ها، زئولیت میکرو متخلخل، سیلیکون مزومتخلخل و دیگر مواد

. ز این قبیل روش هاي نوین دارورسانی استنانومتخلخل اسامانه هایی مثل لیپوزوم ها به دلیل هزینه ي باال، کارایی کم در انکپسوالسیون و استفاده از حالل هاي سمی، نیازمند جایگزینی با سامانه هایی بودند که هزینه ي اندك داشته و قادر به بهبود در فرموالسیون داروهاي هیدروفوب، پپتیدهاو پروتئین ها باشند و از طرفی به تغییر در ساختار دارو و

سامانه هاي . فعالیت آن در حین بارگیري نیاز نداشته نباشد

دارورسانی متخلخل با تامین این ویژگی ها و کارایی باالي نسبت به سامانه هاي سنتی، توانمندي هاي خود را % 95

). 119(اثبات کردند هیدروفوب از اهمیت فراوانی ارتقا محلولیت داروهاي

ن دسته از ـراي ایـبرخوردار است و یک امتیاز بزرگ بسیلیکون هاي متخلخل نه تنها . حامل ها محسوب می شود

بهبود معنی داري از محلولیت داروهاي هیدروفوب بلکه . بهبود در فراهمی زیستی آن ها را نیز موجب شده است

یلیکون و سیلیکاي سامانه هاي دارورسانی غیر آلی مثل سمزو متخلخل توانایی باالیی در کنترل آزاد سازي داروها از

منافذ مواد میکرو متخلخل معموال براي . خود نشان داده اند به نظر . بارگیري دارو به اندازه ي کافی بزرگ نیست

رسد مواد مزو متخلخل در سامانه هاي دارورسانی و میتوجه بوده اند زیرا محدوده ي بیوتکنولوژي بیشتر از مورد

تخلخل و ویژگی هاي سطحی این مواد، این گروه بزرگ را مستعد بارگیري ذرات دارویی با اندازه هاي گوناگون کرده

مواد متخلخل با داشتن سطح مخصوص زیاد، تخلخل . استباال، ساختمان متخلخلی منظم و داشتن گروه هاي عاملی در

زي هاي کروماتوگرافی، سطح، می توانند در جداساحسگرها، سامانه هاي دارورسانی و بسیاري از زمینه هاي

در سال هاي آتی به نظر می رسد . دیگر مفید واقع شوندتالش هاي تحقیقاتی چشمگیري در مسیر بهره گیري هر چه بیشتر از جاذب هاي متخلخل، در سامانه هاي کنترل

و حامل هاي دارورسانی انجام خواهد شد و این مواد جز .پیشگام در سامانه دارورسانی خواهند بود

References 1. Lapus R.M. Activated charcoal for pediatric poisonings: the universal antidote? Journal of Current Opinion in Pediatrics, 2007, 19: 216-222. 2. Atkins P.W., Physical chemistry, Oxford university press, Oxford, 1988, 770-783. 3. Ahuja G., Pathak K. Porous carriers for controlled/modulated drug delivery, Indian journal of Pharmaceutical Sciences, 2009, 71: 559-607. 4. Ukmar T., Planinsek O. Ordered mesoporous silicates as matrices for controlled release of drugs, Acta pharmaceutica, 2010, 60: 373-385. 5. Wang Q., Zhang J., Wang A. Preparation and characterization of a novel pH-sensitive chitosan-g-poly (acrylic acid)/attapulgite/sodium alginate composite hydrogel bead for controlled release of diclofenac sodium, Carbohydrate Polymers, 2009, 78: 731-737. 6. Tang B., Cheng G., Gu J.C., Xu C.H. Drug delivery systems: preparation techniques and dosage form, Drug Discovery Today, 2008, 13: 6o6-612.and dosage forms

7. Zhou Y. Nanotubes: A New carrier for drug delivery systems, The Open Nanoscience Journal, 2008, 2: 1-5 1. 8. Vadia N., Rajput S. Mesoporous material, MCM41: a newdrug carrier, Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research, 2011, 4: 44-53. 9. Li Z.Z., Wen L.X., Shao L., Chen J.F. Fabrication of porous hollow silica nanoparticles and their applications in drug release control, Journal of Controlled Release, 2004, 98: 245-254 10. Coelho J.F., Ferreira P. C., Alves P., Cordeiro R., Fonseca A. C., Góis J. R., Gil M. H. Drug delivery systems: Advanced technologies potentially applicable in personalized treatments, EPMA Journal, 2010, 1: 164-209. 11. Kairemo K., Erba P., Bergström K., Pauwels E.K.J. Nanoparticles in cancer, Current Radiopharmaceuticals, 2008, 1:30-36. 12. Yiu H. H. P., Niu H. j., Biermans E., Tendeloo G.V., Rosseinsky M. J. Designed multifunctional nanocomposites


for biomedical applications, Advanced Functional Materials, 2010, 20: 1-11. 13. Huang S. L. liposom in ultrasonicdrug and gene delivery, Advanced Drug Delivery Reviews, 2008, 60: 1167-1176. 14. Antovska P., Cvetkovska M., Goracinova K. Preparation and characterization of sol-gel processed spray dried silica xerogel microparticles as carriers of heparin sodium, Bulletin of the Chemists and Technologists of Macedonia, 2006, 25: 121-126. 15. Cauda V., Fiorilli S., Onida B., Verne` E., Vitale Brovarone C., Viterbo D., Croce G., Milanesio M., Garrone E. SBA-15 ordered mesoporous silica inside a bioactive glass-ceramic scaffold for local drug delivery, Journal of Material sciences, 2008, 19: 3303-3310. 16. Vallet-Regí M., Balas F. Silica Materials for medical applications,The Open Biomedical Engineering Journal, 2008, 2:1-9. 17. Nakai Y., Yamamoto K., Izumikawa S. Interaction of medicinals and porous powder. III. : effects of pore diameter of porous glass powder on crystalline properties, journal of Chemical and Pharmaceutical Bulletin, 1989, 37: 435-438. 18. Chen H.T., Trewyn B. G., Wiench J. W., Pruski M., Lin V.S. Y. Urea and thiourea-functionalized mesoporous silica nanoparticle catalysts with enhanced catalytic activity for diels–alder reaction, Topics in Catalysis, 2010, 53: 187-191. 19. Wang C., He C., Tong Z., Liu X., Ren B., Zeng F. Combination of adsorption by porous CaCO3 microparticles and encapsulation by polyelectrolyte multilayer films for sustained drug delivery, International Journal of Pharmaceutical Sciences, 2006, 308: 160-167. 20. Heikkilä T., Riikonen J., Mäkilä E., Salonen J., Hirvonen J., Laaksonen T., Peltonen L., Santos H., Lehto V.P. Feasibility of silicon-based mesoporous materials for oral drug delivery applications, Dosis, 2008, 24: 129-149. 21. Buentello F. S., Persad D. L., Court E. B., Martin D.K., Daar A. S., Singer P. A. Nanotechnology and the developing world , PLoS Medicine, 2005, 2 : 1-4. 22. Ayon A. A., Cantu1 M., Chava K., Agrawal C .M., Feldman M. D., Johnson D., Patel D., Marton D., Shi E. Drug loading of nanoporous TiO2 films, Journal of Biomedical Materials, 2006, 1: 11-15. 23. Heredia-Cervera B. E., González-Azcorra S. A., Rodríguez-Gattorno G., López T., Ortiz-Islas E., Oskam G. Controlled release of phenytoin from nanostructured TiO2 reservoirs, Science of Advanced Materials, 2009,1: 63-68. 24. Sander C., Holm P. Porous magnesium aluminometasilicate tablets as carrier of a cyclosporine self-emulsifying formulation, Journal of Pharmaceutical Sciences and Technology, 2009, 10: 1388-1395. 25. Shi X., Li J. P., Tanga Y., Yangb Q. pH-Sensitive mesoporous zirconium diphosphonates for controllable colontargeted Delivery, Journal of Materials Chemistry, 2010, 20: 6495-6504. 26. Reddy B.P. N., Gupta B., Gacche R. N. An Arsenal for 21st Century Noxious Diseases: Carbon Nanomaterials, International Journal of Nanotechnology and Applications, 2009, 3: 61-76. 27. Sher P., Ingavle G., Ponrathnam S., Pawar A. P. Low density porous carrier drug adsorption and release study by response surface methodology using different solvents, International Journal of Pharmaceutics, 2007, 331: 72-83.

28. Baskar G .V., Narayanan N., Gaikwad R., Abdul S. Formulation and evaluation of gastro-retentive floating multi-particulate System of metoprolol tartarate, Tropical Journal of Pharmaceutical Research, 2010, 9: 181-186. 29. Salonen J., Kaukonen A. M., Hirvonen J., Lehto V.P. Mesoporous silicon in drug delivery applications, Journal of Pharmaceutical Sciences, 2007, 10-1002:1-22. 30. Sheth N. S. Formulation and evalution of solid dispersion of olanzapine, International Journal of Pharmaceutical Sciences and Research, 2011, 2: 691-697. 31. Byrne R.S., Deasy P.B. Use of commercial porous ceramic particles for sustained drug delivery, International Journal of Pharmaceutics, 2002, 246: 61-73. 32. Germain J., Frechetab J. M. J., Svec F. Hypercrosslinked polyanilines with nanoporous structure and high surface area: potential adsorbents for hydrogen storage, Journal of Materials Chemistry, 2007, 17: 4989-4997. 33 .Tiseanu C., Kumke M.U., Parvulescu V.I., Kot A.S.R., Gagea B.C., Martens J.A. Time-resolved photoluminescence of terbium-doped microporous–mesoporous Zeotile-1 materials, Journal of Photochemistry and Photobiology A: Chemistry, 2007, 187: 299-304. 34. Song S. W., Hidajat K., Kawi S., Functionalized SBA-15 materials as carriers for controlled drug delivery: influence of surface properties on matrix-drug interactions, Langmuir, 2005, 21: 9568-9575. 35. Han Y. J., Watson J. T., Stucky G.D., Butler A. Catalytic activity of mesoporous silicate-immobilized chloroperoxidase, Journal of Molecular Catalysis B: Enzymatic, 2002, 17: 1-8. 36. Jayarajan M., Arunachalam R., Annaduria G. Agricultural wastes of jack fruit peel nano-porous adsorbent for removal of rhodamin dye, Asian Journal of Applied Sciences, 2011, 4: 263-270. 37. Bouvy C., Marine W., Sporken R., Su B. L. Photoluminescent properties of polyoxyethylene alkyl ether-type neutral surfactant templated mesoporous materials CMI-1: The absence of the 1.9 eV PL band, Chemical Physics Letters, 2006, 420: 225-229. 38. Guo H., Qian H., Sun S., Sun D., Yin H., Cai X., Liu Z., Wu J., Jiang T., Liu X. Hollow mesoporous silica nanoparticles for intracellular delivery of fluorescent dye, Chemistry Central Journal, 2011, 5: 1-10. 39. Kupplera R. J., Timmonsb D. J., Fanga Q.R., Li J.R., Makala T. A., Younga M.D., Yuana D., Zhaoa D., Zhuanga W., Zhoua H.C. Potential applications of metal-organic frameworks, Coordination Chemistry Reviews, 2009,253: 3042-3066. 40. McCusker L. B., Liebau F., Engelhardt G., Nomenclature of structural and compositional characteristics of ordered microporous and mesoporous materials with inorganic hosts, Pure and Applied Chemistry, 2001, 73: 381-394. 41. Weitkamp J., Hunger M., Rymsa U. Base catalysis on microporous and mesoporous materials: recent progress and perspectives, Microporous and Mesoporous Materials, 2001, 48: 255-270. 42. Trewyn B. G., Slowing I. I., Giri S., Chen H.T., Lin V. S. Y. Synthesis and functionalization of a mesoporous silica nanoparticle based on the sol-gel process and applications in controlled release, Accounts of Chemicasl Research, 2007, 40: 846-853.


43. Prins R., Pirngruber G., Weber T. Metal phosphides and Zeolite-like mesoporous materials as catalysts, Journal of Chimia, 2001, 55 : 791–795. 44. Ishizaki K., Komarneni S., Nanko M. In Porous materials: process technology and Applications, Chapman & Hall, kluwer academic, netherland, 1998, 1-10. 45. Logar N. Z., Kaucic V. Nanoporous materials: from catalysis and hydrogen storage to wastewater treatment, Acta Chimica Slovencia, 2006, 53, 117-135 46. Nunes C. D., Vaz P. D., Branda P., Rocha J. , Ferreira P., Bion N., Calhorda M. J. Synthesis and characterisation of hybrid mesoporous materials with the 1, 4-diazobutadiene ligand, Microporous and Mesoporous Materials, 2006, 95: 104-111. 47. Morell J., Gungerich M., Wolter G., Jiao J., Hunger M., Klar P. J., Froba M. Synthesis and characterization of highly ordered bifunctional aromatic periodic mesoporous organosilicas with different pore sizes, Journal of Materials Chemistry, 2006, 16: 2809–2818. 48. Kawanabe K., Okada Y., Matsusue Y., Iida H., Nakamura T. Treatment of osteomyelitis with antibiotic-soaked porous glass ceramic, Journal of Bone and Joint Surgery, 1998, 80: 1-4. 49. Galo J. A. , Soler-Illia A., Sanchez C., Lebeau B., Patarin J. Chemical strategies to design textured materials: from microporous and mesoporous oxides to nanonetworks and hierarchical Structures, Chemical Reviews, 2002, 102: 4093-4138. 50. Reddy V. R., Currao A., Calzaferri G. Zeolite A and zeolite L monolayers modified with AgCl as photocatalyst for water oxidation to O2, Journal of Materials Chemistry, 2007, 17: 3603-3609. 51. Zhang H., Kim Y., Dutta P. K. Controlled release of paraquat from surface-modified zeolite Y, Microporous and Mesoporous Materials, 2006, 88: 312-318. 52. Xiao B., Yuan Q. Nanoporous metal organic framework materials for hydrogen storage, Journal of Particuology, 2009, 7: 129-140 53. Horcajada P., Chalati T., Serre C., Gillet B., Sebrie C., Baati T., Eubank J. F., Heurtaux D., Clayette P., Kreuz C., Chang J.S., Hwang Y. K., Marsaud V., Bories P. N., Cynober L., S.Gil, G. Ferey, P.Couvreur, R. Gref Porous metal –organic framework nanoscale carriers as a potential platform for drug delivery and imaging, Nature Materials, 2010, 9: 172-178. 54. Huxford R. C., Rocca J. D., Lin W. Metal–organic frameworks as potential drug carriers, Current Opinion in Chemical Biology, 2010, 14: 262-268. 55. Keskin S., Kızılel S. Biomedical applications of metal-organic frameworks, Industrial & Engineering Chemistry Research, 2011, 50: 1799-1812. 56. Fang Q.R., Makal T. A., Young M. D., Zhou H. C. Recent advances in the study of mesoporous metal-organic frameworks, Comments on Inorganic Chemistry, 2010, 31: 165–195. 57. Lin H.P., Mou C.Y., Liu S.B., Tang C.Y., Lin C.Y. Post-synthesis treatment of acid-made mesoporous silica materials by ammonia hydrothermal process, Microporous and Mesoporous Materials, 2001, 44:129-137. 58. Taylor-Pashow K. M. L., Rocca J. D., Xie Z., Tran S., Lin W. Post-synthetic modifications of iron-carboxylate nanoscale metal-organic frameworks for imaging and drug delivery, Journal of the American Chemical Society , 2009, 131: 14261-14263.

59. Farha O. K., Hupp J.T. Rational Design, Synthesis, Purification, and Activation of Metal-Organic Framework Materials, Accounts of Chemical Research, 2010, 43: 1166-1175. 60. Choi M., Srivastava R., Ryoo R. Organosilane surfactant-directed synthesis of mesoporous aluminophosphates constructed with crystalline microporous frameworks, Journal of Chemical Commmunications, 2006, 4380-4382. 61. Beck J.S., Vertuli J.C., Roth W.J., Leonowicz M.E., Kresge C.T., Schmitt K.D., Chu C., Olson D.H., Sheppard E.W., McCullen S.B., Higgins J.B., Schlenker J.L. A new family of mesoporous molecular sieves prepared with liquid crystal templates, Journal of the American Chemical Society, 1992, 114: 10834-10843. 62. Kresge C.T., Leonowicz M.E., Roth W.J., Vartuli J.C., Beck J.S. Ordered mesoporous molecular sieves synthesized by a liquid-crystal template mechanism, Nature, 1992, 359: 710-712. 63. Hassani S. S., Salehirad F., Aghabozorg H. R., Sobat Z. Synthesis and morphology of nanosized zeolite L, Crystal Reserch and Technology, 2010, 45: 183 - 187 . 64. Lee C. H., Lo L. W., Mou C.Y., Yang C. S. Synthesis and characterization of positive-charge functionalized mesoporous silica nanoparticles for oral drug delivery of an anti-inflammatory drug, Advanced Functional Materials, 2008, 18: 3283-3292. 65. Samart C., Iriwech W. S., Sookman C. Nano porous silica and its application in drug delivery, Journal of National Sciences, 2008, 7: 191-196. 66. Angelis F. D., Pujia A., Falcone C., Iaccino E., Palmieri C., Liberale C., Mecarini F., Candeloro P., Luberto L., Laurentiis A., Das G., Scala G., Fabrizio E. D. water soluble nanoporous nanoparticle for in vivo targeted drug delivery and controlled release in B cells tumor context, Journal of Nanoscale, 2010, 2: 2230-2236. 67. Xue J.M., Tan C. H., Lukito D. Biodegradable polymer-silica xerogel composite microspheres for controlled release of gentamicin. Journal of Biomedical Materials Research: Part B, 2006, 78: 417-422. 68. Sousa A., Sousa E.M.B. Ordered mesoporous silica carrier system applied in nanobiothecnology, Brazilian Archives of Biology and Technology, 2005, 48: 243-250. 69. Cho Y., Shi R., Borgens R.B., Ivanisevic A. The functionalized mesoporous silica nanoparticles (MSNS) based drug delivery system to rescue acrolein-mediated cell death, Nanomedicine, 2008, 3: 507-519. 70. Young P., Yong K., Kyong Y., Jaie C., Haing C., Su C .C. Mannosylated polyethylenimine coupled mesoporous silica nanoparticles for receptor-mediated gene delivery, International Journal of Pharmaceutical Sciences, 2008, 359: 280-287. 71. Sousa A., Souza K.C., Sousa E.M.B. Mesoporous silica/apatite nanocomposite: special synthesis route to control local drug delivery, Acta Biomaterialia, 2008, 4: 671-679. 72. Samart C., Sookman C. Effect of silica sources in nanoporous silica synthesis on releasing behavior of indigo carmine, Songklanakarin Journal of Sciences and Technology, 2009, 31: 511-515. 73. Janicke M. T., Landry C. C., Christiansen S. C., Birtalan S., Stucky G. D., Chmelka B. F. Low Silica MCM-41 Composites and mesoporous solids, Journal of Chemistry Materials, 1999, 11: 1342-1351.


74. Ambrogia V., Periolia L., Marmottinib F., Giovagnolia S., Espositoa M., Rossi C. Improvement of dissolution rate of piroxicam by inclusion into MCM-41 mesoporous silicate, Eurpean Journal of Pharmaceutical Sciences, 2007, 32: 216-222. 75. Kong D., Yang P., Wang Z., Chai P., Huang S., Lian H., Lin J. Mesoporous Silica Coated CeF3:Tb3+ Particles for Drug Release, Journal of Nanomaterials, 2008, 1: 1-7. 76. Ambrogi V., Perioli L., Marmottini F., Moretti M., Lollini E., Rossi C., Chlorhexidine MCM-41 mucoadhesive tablets for topical use, Journal of Pharmaceutical Innovation, 2009, 4: 156-164. 77. Barba I.I., Martinez Á., Doadrio A.L., Pariente J.P., Vallet-Regí M. Release evaluation of drugs from ordered three-dimensional silica structures, European Journal of Pharmaceutial Sciences, 2005, 26: 365-373. 78. Speybroeck M.V., Barillaro V., Thi T.D., Mellaerts R., Martens J., Humbeeck J. V., Vermant J., Annaert P., Mooter G. V., Augustijns P. Ordered mesoporous silica materials SBA-15: A broad spectrum formulation platform for poorly soluble drugs, Journal of Pharmaceutical sciences, 2008, 98: 2648-2658 79. Kruk M., Jaroniec M. Characterization of the porous structure of SBA-15, Journal of Chemistry materials, 2000, 12: 1961-1968. 80. Naik B., Ghosh N. N. A Review on chemical methodologies for preparation of mesoporous silica and alumina based materials, Recent Patents on Nanotechnology, 2009, 3: 213-224. 81. Lievens K. J. F., Meynen V., Cool P., Vansant E. F., Baron G.V., Denayer J. F. M. The release properties of the mesoporous materials SBA-15 and PHTS for their Use in the controlled release of ibuprofen and vancomycin, journal of Diffusion Fundamentals, 2005, 2: 99 -99. 82. Blumen S. R., Cheng K., Nino M. E. R., Douglas J. T., Taatjes D. J., Weiss D. J., Landry C. C., Mossman B. T. Unique uptake of acid-prepared mesoporous spheres by lung epithelial and mesothelioma cells, American journal of Resppiratory Cell Molecular Biology, 2007, 36: 333-342. 83. Lin Y. S., Tsai C. P., Huang H. Y., Kuo C. T., Hung Y., Huang D. M., Chen Y. C., Mou C. Y.Well-ordered mesoporous silica nanoparticles as cell markers, Journal of Chemistry Materials, 2005, 17: 4570-4573. 84. Vallet-Regí M., Balasa F., Colillaa M., Manzano M. Bioceramics and pharmaceuticals: A remarkable synergy, Solid State Sciences, 2007, 9: 768-776. 85. Wang S. Ordered mesoporous materials for drug delivery, Microporous and Mesoporous Materials, 2009, 117 : 1-9. 86. Pasquaa L., Testaa F., Aielloa R., Cundaria S., Nagy J.B. Preparation of bifuctional hybrid mesoporous silica potentially for drug targeting, Microporous and Mesoporous Materials, 2007, 103: 166-173. 87. Mellaerts R., Aerts C.A., Humbeeck J., Augustijns P., Mooter G., Martens J. Enhanced release of itraconazole from ordered mesoporous SBA-15 silica materials, Journal of Chemical Communication, 2007, 1375 - 1377. 88. Fagundesa L.B., Sousab T.G.F., Sousac A., Silvac V.V., Sousa E.M.B. SBA-15-collagen hybrid material for drug delivery applications. Journal of Non-Crystalline Solids, 2006, 352: 3496-3501. 89. Lin C.X., Qiao S.Z., Yu C.Z., Suryadi I., Lu G.Q. Periodic mesoporous silica and organosilica with controlled

morphologies as carriers for drug release, Microporous and Mesoporous Materials, 2009, 117: 213-219. 90. Nguyen T., Wook L.J., Shim W.G., Hee M. Synthesis of functionalized SBA-15 with ordered large pore size and itsadsorption properties, Microporous and Mesoporous Materials, 2008, 110: 560-569. 91. Heikkiläa T., Salonena J., Tuuraa J., Hamdyb M.S., Mulb G., Kumarc N., Salmic T., DYu M., Laitinend L., Kaukonend A.M., Hirvonene J., Lehto V. P. Mesoporous silica material TUD-1 as a drug delivery system, International Journal of Pharmaceuticals, 2007, 331: 133-138. 92. Zhua Y., Chena J. S. H., Shena W., Dong X. A facile method to synthesize novel hollow mesoporous silica spheres and advanced storage property, Microporous and Mesoporous Materials, 2005, 84: 218-222. 93. Shenmin Z., Di Z., Yang N. Hydrophobic polymers modification of mesoporous silica with large pore size for drug release, Journal of Nanoparticle research, 2009, 11: 561-568 94. Kim J., Lee J. E., Lee J., Yu J. H., Kim B. C., An K., Hwang Y., Shin C.H., Park J.G., Kim J., Hyeon T. Magnetic fluorescent delivery vehicle using uniform mesoporous silica spheres embedded with monodisperse magnetic and semiconductor nanocrystals , Journal of the American Chemical Society, 2006, 128: 688-689. 95. Vallet-Regí M., Balas F., Colilla M., Manzano M., Drug confinement and delivery in ceramic implants, Journal of Drug Metabolism Letters, 2007, 1: 37-40. 96. Salata O.V. Applications of nanoparticles in biology and medicine, Journal of Nanobiotechnology, 2004, 2: 1-6. 97. Colombo P., Vakifahmetoglu C., Costacurta S., Fabrication of ceramic components with hierarchical porosity, Journal of Material Sciences, 2010, 9: 1-31. 98. Prawingwong P., Chaiya C., Reubroycharoen P., Samart C. Utilization of rice husk ash silica in controlled releasing application, Journal of Metals, Materials and Minerals, 2009, 19: 61-65. 99. Meynen V., Cool P., Vansant E.F. Verified syntheses of mesoporous materials, Microporous and Mesoporous Materials, 2009, 125: 170-223. 100. Gbureck U., Vorndran E., Barralet J.E. Modeling vancomycin release kinetics from microporous calcium phosphate ceramics comparing static and dynamic immersion conditions, Journal of Acta Biology, 2008, 4: 1480-1486. 101. Sarmiento A., Montes A.M., Hotza D., Novaes de Oliveira A.P., Escobar J.A. Design and fabrication of cellular glass ceramic structures for filtering combustion gases of diesel engines, Journal of Revista latinoamericana de Metalurgiay Materiales, 2009, 1: 353-363. 102. Mazali I.O., Alves O.L. Fabrication of a new porous Glass-Ceramic monolith using vanadium(III) calcium phosphate glass as precursor, Journal of Brazilian Chemical Society, 2004, 15: 464-467. 103. Sooksaens P., Suttiruengwong S., Oniem K., Ngamlamiad K., Atireklapwarodom J., Fabrication of porous bioactive Glass-Ceramics via decomposition of natural fibres, Journal of Metals, Materials and Mineral, 2008, 18: 85-91. 104. Colilla M., Manzano M., Vallet-Regí M. Recent advances in ceramic implants as drug delivery systems for biomedical applications, International Journal of Nanomedicine, 2008, 3: 403-414.


105. Cosijns A., Vervaet C., Luyten J., Mullens S., Siepmann F., Hoorebeke L. V., Masschaele B., Cnudde V., Remon J.P. Porous hydroxyapatite tablets as carriers for low-dosed drugs, European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics, 2007, 67: 498-506. 106. Im S. H., Park O. O. Fabrication of Polymeric Hollow Spheres Having Macropores by a Quenching and Sublimation Process, Journal of Macromolecular Research, 2003, 11: 518-522 . 107. Zhao X. S. Novel porous materials for emerging applications, Journal of Materials Chemistry, 2006, 16: 623-625. 108. Xu H.T., Wang X. S., Tao L.M. Wu S. X. Fabrication and sustained release properties of porous hollow silica nanoparticles, Science China Chemistry, 2010, 53: 556-561. 109. Otsuka M., Tokumitsu K., Matsuda Y. Solid dosage form preparations from oily medicines and their drug release: effect of degree of surface modification of silica gel on the drug release from phytonadione-loaded silica gel, Journal of Controlled Release, 2000, 67:369-384. 110. Gani R., Jiméz-González C., ten Kate A., CraftsP.A., Jones M., Powell L., Atherton J.H. Cordiner J.L., A modern approach to solvent selection, Journal of Chemical Engineering, 2006, 113: 30-43. 111. Ali S.H. Measurement and prediction of pyrene solubility in pure, binary, ternary and quaternary solvent systems, Journal of Fluid Phase Equilibria, 2008, 264: 29-44. 112. Hancock B.C., York P. Rowe R.C., The use of solubility parameters in pharmaceutical dosage form design, International Journal of Pharmaceutics, 1997, 148: 1-21. 113. Florence A.T., Attwood D., Phisicochemical principle of pharmacy, the Macmillan press LTD, London, 1998, 212. 114. Limnell T., Riikonen J., Salonen J., Kaukonen A.M., Laitinen L., Hirvonen J., Lehto V.P. Surface chemistry and pore size affect carrier properties of mesoporous silicon microparticles, International Journal of Pharmaceutics, 2007, 343: 141-147. 115. Kaukonen A.M., Laitinen L., Salonen J., Tuura J., Heikkilä T., Limnell T., Hirvonen J., Lehto, V. P.

Enhanced in vitro permeation of furosemide loaded into thermally carbonized mesoporous silicon (TCPSi) microparticles, European Journal of Pharmaceutics and Biopharmaceutics 2007, 66: 348-356. 116. Bahl D., Bogner R., Amorphization of indomethacin by co-grinding with neusilin US2: amorphization kinetics, physical stability and mechanism, Journal of Pharmaceutical Research, 2006, 23: 2317-2325. 117. Salonen J., Laitinen L., Kaukonen A.M., Tuura J., Björkqvist M., Heikkilä T., Vähä-Heikkilä K., Hirvonen J., Lehto, V. P. Mesoporous silicon microparticles for oral drug delivery: loading and release of five model drugs, Journal of Controlled Release 2005, 108: 362-374. 118. Guo P., Martin C. R., Zhao Y., Ge J., Zare R. N. General method for producing organic nanoparticles using nanoporous membranes, Journal of Nanotechnology Letters, 2010, 10: 2202-2206. 119. Kumar D.S., Banji D., Madhavi B. B., Bodanapu V., Dondapati S., Sri A. P.l Nanostructured porous silicon-a novel biomaterial for drug delivery, International Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences , 2009, 1: 1-9. 120. Behnoush B., Bazmi E., Taghaddosinejad F. Carbamazepine poisoning and effect of mulriple-dose activated charcoal, Journal of Acta Medica Iranica, 2009, 47: 1-14. 121. Martz P. Rethinking routine use of activated charcoal, Journal of Toxicology Today, 2008, 10: 1-4. 122. Larue C., Gueraud V., Rivat C. Suitable hollow fibre immunobioreactors for specific ex vivo removal of antibodies and antigens from plasma, Journal of Clinical and Experimental Immunology, 1985, 62: 217-224. 123. Malik D.J., C.Webb, R.G. Holdich, J.J. Ramsden, G.L. Warwick, I. Roche, D.J. Williams, A.W. Trochimczuk, J.A. Dale, N.A. Hoenich synthesis and characterization of size-selective nanoporous polymeric adsorbent for blood purification, Journal of Separation and Purification Technology, 2009, 66: 578-585. 124. Asada T., Oikawa K., Kawata K., Ishihara S., Iyobe T., Yamada A. Study of removal effect of bisphenol A and ß-estradiol by porous carbon, Journal of Health Science, 2004, 50: 588-593.

a review on the porous adsorbents in drug delivery...

Documents