มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

หนวยท 1การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมอง

รองศาสตราจารย ดร.พศาล มกดารศม

ชอ รองศาสตราจารยดร.พศาลมกดารศม

วฒ ร.บ.(การปกครอง)มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ร.ม.(การปกครอง)มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ร.ด.(การเมองการปกครอง)จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ต�าแหนง รองศาสตราจารยประจ�าสาขาวชารฐศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

หนวยทเขยน หนวยท1

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-2 การวเคราะหการเมอง

หนวยท 1

การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมอง

เคาโครงเนอหาตอนท1.1 ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมอง

1.1.1ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง

1.1.2ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคดทาง

การเมอง

1.1.3นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมอง

ตอนท1.2 รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

1.2.1รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง

1.2.2รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง

ตอนท1.3 การวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

1.3.1ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง

1.3.2ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง

ตอนท1.4 พฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ในไทย

1.4.1พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

1.4.2กรณของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

1.4.3แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

แนวคด1. ปรชญาการเมองใหความส�าคญกบการแสวงหาความจรงของสรรพสงทางการเมอง

เปนการศกษาทตงอยบนฐานคตวาผลงานของนกปรชญาการเมองเปนองคความรทเปน

ความจรงแทคงความเปนอมตะแมวาจะด�าเนนผานยคสมยสถานทและผคนขณะทการ

ศกษาความคดทางการเมองมความเชอวาผลงานของนกปรชญาการเมองเปนเพยงแค

ความพยายามของการแสวงหาค�าตอบใหแกปรากฏการณทางสงคมการเมองในชวง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-3การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

นน ๆ อกทงเปนความรทมความเชอมโยงไมอาจพจารณาแยกขาดจากเงอนไขของเวลา

สถานทและประวตศาสตรได

2.การศกษารปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไปอานงานตนฉบบของ

นกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอ สเตราส มทมาจากสมมตฐานทวาผลงานของ

นกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะเนองจากมความ

จรงแททางการเมองทด�ารงอยขามยคสมยเปนความรทสามารถใชอางองและน�ามาอธบาย

เพอวเคราะหและเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด ขณะทการศกษาประวตศาสตร

ความคด ชวยใหผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกดขอเปรยบเทยบระหวาง

นกคดแตละยคแตละสมยขนมา

3.การศกษาในทางปรชญาการเมองคอความพยายามในการท�าความเขาใจประเดนปญหา

อมตะสากลในทางปรชญาทนกปรชญาในอดตประสบมายกตวอยางเชน โสเครตสกบ

เพลโตในเรองPhysicVSNomosการถกเถยงปญหาในเรองสงตางๆมความเปนสากล

หรอลกษณะเฉพาะ ตงแตเรองของคณคา คณธรรม ศลธรรมความด ความยตธรรม

ความรไปจนถงเรองของระบอบการปกครองเปนสงทมความสมพทธเขาใจไดเฉพาะกบ

สถานทผคนและเงอนไขของเวลาเปนเรองของคานยมวฒนธรรมขนอยกบประสบการณ

การเรยนร การอบรมสงสอนประวตศาสตร การตดสนใจเฉพาะตวบคคลหรอมนเปน

สงทมความเปนกลางมความสมบรณไมตกอยภายใตเงอนไข

4.พฒนาการการเขามาขององคความรทางปรชญาการเมองในประเทศไทยมมาตงแตสมย

รชกาลท 6 แตผลงานทอยในรปการแปลจากงานเขยนตนฉบบของนกปรชญาการเมอง

ยงมอยนอยมากขณะทงานในลกษณะของการตความและอธบายความคดของนกปรชญา

การเมองมปรากฏใหเหนอยบางแตกยงไมครอบคลมทางดานบรรยากาศการเรยนการสอน

ปรชญาการเมองในประเทศไทยยงคงประสบปญหา เนองจากการเขาถงตวบท และ

ประสบการณความรพนฐานของทงผสอนและผเรยนมอยจ�ากด

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-4 การวเคราะหการเมอง

วตถประสงคเมอศกษาหนวยท1จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมองได

2.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองได

3.อธบายตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองได

4.อธบายพฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ในไทยได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-5การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ตอนท 1.1

ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทาง

ปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.1แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท1.1.1ความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมองเรองท1.1.2ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคด

ทางการเมองเรองท1.1.3นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมอง

แนวคด1. ปรชญาการเมองเปนการศกษาในลกษณะการใหคณคาการตดสนใจเชงคณคา รวมไป

ถงการใหเหตผลค�าอธบายเพอสรางความชอบธรรมแกความเชอคานยมแนวคดและอดมการณทตนเองหรอผคนในสงคมยดถอรวมกนดงนนปรชญาการเมองจงปรากฏอยในรปของการแขงขนเพอประชนและอาจเกนเลยไปถงเปนความขดแยงทเกดขนระหวางแนวคดตาง ๆ ขณะทการศกษาความคดทางการเมองคอการอธบายภมหลงทมาและความคดของนกคดและแนวความคดไมไดน�าไปสการตดสนใจในเชงคณคาการแสวงหาถงผน�าผปกครองและรปแบบทางการเมองทดในอดมคต

2. ความคดทางการเมองคอความพยายามในการอธบายเพอปกปองในเรองของความเชอและมายาคตทมการยดกนไวอยางมนคง โดยสบเนองมาถงนกคดทางการเมอง หากเขาไมไดมความเปนนกปรชญากจะยดตดอยกบกฎเกณฑและนโยบายเฉพาะ

3. ความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองหรอการศกษาทฤษฎทางการเมอง อยตรงทปรชญาการเมองคอความพยายามในการสรางและแสวงหาสงทเปนสงสากลในทางการเมองอยางเชนผปกครองทดความยตธรรมระบอบการปกครองทดหรอธรรมชาตในสงคมการเมองของมนษยเปนอยางไร ยกตวอยางแนวคดสภาวะธรรมชาตของมนษยทฮอบสอธบายถงแตความคดวาดวยการเกดขนและความจ�าเปนในการมอยขององคอธปตยนนเปนความคดทางการเมองของฮอบสทเกดขนมา และใชอธบายความชอบธรรมของการมอยขององคอธปตยในชวงระยะเวลาใดเวลาหนง ท�าใหการด�ารงอยและการอางองถงความจ�าเปนในการมอยขององคอธปตยอาจไมมความเหมาะสมกลายเปนรปแบบการปกครองทขาดความชอบธรรมจนถงเปนเผดจการไปเลย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-6 การวเคราะหการเมอง

วตถประสงค เมอศกษาตอนท1.1จบแลวนกศกษาสามารถ

1. อธบายความหมายความส�าคญทมาและสถานะของการศกษาแนวทางปรชญาการเมองได

2. อธบายความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษาแนวทางความคดทาง

การเมองได

3.อธบายนยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-7การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

เรองท 1.1.1 ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษา

แนวทางปรชญาการเมอง

‘Thephilosopher,’Wittgensteinwrote,‘is

notacitizenofanycommunityofideas.

Thatiswhatmakeshimintoaphilosopher.’

LudwigWittgenstein.

ถาหากความหมายของปรชญาการเมองคอจารตของการแสวงหาความด(thegood)ในความเปน

มนษยอนเปนหนงเดยวทไมเปลยนแปลงลงไปในรายละเอยดมนคอความดทปรากฏผานระบอบการปกครอง

ทด(goodregime)เปนสงทแยกไมออกไปจากการมชวตทด(goodlife)และเปนสงทนกปรชญาการเมอง

ตงแตรงอรณแหงปรชญาการเมองกบความมงมนในการสรางมหากาพย(epicthinkers)ในการคนหาและ

ถกเถยงถงความดในความเปนมนษยเพอทจะไดมาถงความเปนมนษยทดสมบรณแบบและระบอบการ

ปกครองทดตามมาความขดแยงระหวางสงทเปนสากลมความแนนอนคงทนถาวรลวงลกลงไปถงธรรมชาต

ของมนษย (phusis) ในความหมายของนกปรชญาอยางเพลโตกบกลมปญญาชนทเรยกตวเองวาโซฟสต

(SophisticMovement)มความคดทไมเหนดวยและหกลางความคดของนกปรชญาวามเพยงแคเรองของ

ขอตกลง มนษยไมมธรรมชาตทถกก�าหนดมาในแบบทแนนอนตายตว มนษยจงเปนเพยงผลผลตของ

การอบรมเลยงด(nurture)ปลกฝงผานทางการฝกอบรมการปฏบตตามรปแบบของขนบจารตประเพณและ

ระเบยบกฎเกณฑทแตละคนเปนสมาชกเทานน(nomos)หรอแมแตพฒนาการทางภมปญญาของกรกโบราณ

ในชวงตอมาบนหลกการพนฐาน เปนทนาอศจรรยใจวาจารตของความขดแยงและการถกเถยงกนในเรอง

ความรทางปรชญาการเมองตงแต 500ปกอนครสตกาลของอารยธรรมกรกโบราณยงมการตกทอดถกสง

ผานมายงความรทางปรชญาการเมองในปลายศตวรรษท19

ปรชญาการเมองเปนการศกษาในลกษณะการใหคณคา (valuation) การตดสนใจเชงคณคา

(value judgement) รวมไปถงการใหเหตผลค�าอธบายเพอสรางความชอบธรรม (justification)แกความเชอ

คานยม แนวคดและอดมการณทตนเองหรอผคนในสงคมยดถอรวมกน ดงนนปรชญาการเมองจงปรากฏ

อยในรปของการแขงขนเพอประชน (contestation) และอาจเกนเลยไปถงเปนความขดแยง (conflict)

ทเกดขนระหวางแนวคดตางๆขณะทการศกษาความคดทางการเมองคอการอธบายภมหลงทมาและความ

คดของนกคดและแนวความคดไมไดน�าไปสการตดสนใจในเชงคณคาการแสวงหาถงผน�าผปกครองและ

รปแบบทางการเมองทดในอดมคต

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-8 การวเคราะหการเมอง

การศกษาปรชญาการเมองเพอศกษาความคดของนกปรชญาการเมองผนนกระท�าผานตวบทหรอ

ผลงานของเขา ในกรณของโสเครตสการศกษาทงในแงมมประวตพฤตกรรมการปฏบตตนในเรองของการ

ตอสคดความทเขาถกกลาวหาวามค�าสอนทปลกปนใหผคนหนไปนบถอความเชอใหมทขดกบความเชอใน

จารตและมอมเมาเยาวชนชาวเอเธนสฐานะของโสเครตสทเปนนกปรชญาและวาระสดทายของชวตโสเครตส

เพอทจะไดมองเหนภาพและเขาใจตวตนและความคดของโสเครตสดงกลาว เพอทจะใหเกดความยตธรรม

แกโสเครตสผศกษาจ�าเปนตองศกษาผลงานของบคคลทอยรวมยคสมยกบโสเครตสทไดเขยนบนทกการ

ปฏบตตนและวรกรรมของโสเครตสเอาไว ท�าใหตองศกษาผลงานของเพลโตในบทสนทนาEuthyphro,

Crito,ApologyและSymposiumรวมกบบนทกของนกปรชญาและนกประวตศาสตรซโนโฟน(Xenophon)

โดยเฉพาะอยางยงบทสนทนา‘SocratesDefence’กบ‘MemoirsofSocrates’นอกจากนยงตองอาน

บทละครของอรสโตฟานส (Aristophanes) นกประพนธแนวสขนาฏกรรม (comedy) ในบทละครทชอ

‘Clouds’และตองอานผลงานของอรสโตเตลทง‘ThePolitics’และ‘NicomacheanEthics’

ปรชญาการเมองแตกตางไปจากการแสวงหาความรทางดานวทยาศาสตรธรรมชาต อปมาเหมอน

กบการออกเดนทางไปในทองทะเลการสนใจสภาพแวดลองทางทะเลตงแตการส�ารวจอณหภมของน�าเกบ

ตวอยางพนธสตวและพชทะเล ส�ารวจพนทชายฝง แนวปะการงหรอเกาะตาง ๆ ความสนใจในลกษณะ

ดงกลาวด�าเนนอยภายใตองคความรทางวทยาศาสตรธรรมชาตในขณะทปรชญาการเมองเปรยบเหมอนกบ

การทเราแลนเรอไปในทะเลทางฝายกปตนและลกเรอผทสวนเกยวของตองใหความสนใจมงไปทจะเดนเรอ

ในทะเลอยางไรจงจะมความปลอดภยสามารถแลนเรอสงผโดยสารไปถงจดหมายปลายทางไดอยางรวดเรว

และปลอดภย

แนนอนวาเมอพจารณาตดสนจากมาตราฐานของความคดและวธการในเชงปฏฐานนยม ปรชญา

การเมองและทฤษฎการเมองถกโจมตวาเปนสงทเลอนลอยเปนความรทไมเสมอตนเสมอปลาย(spurious)

เปนการน�าเสนอความคดททงสบสนและคลมเครออกทงมการใชภาษาทผดและบดเบอนซงวเคราะหไปแลว

ค�ากลาวหาในขางตนนนไมยตธรรมกบความคดและปรชญาการเมองนกอยางไรกตามแตทฤษฎการเมอง

และปรชญาการเมองไมไดตงอยบนญาณวทยาเชนเดยวกบรฐศาสตร มเปาหมายของความสนใจและผลต

ความรออกมาเชนเดยวกบทางรฐศาสตรผลตออกมา1 จงไมมความจ�าเปนทจะตองเกดอาการคลงไคลเพอ

เขาใกลความเปนศาสตรเหมอนกบทรฐศาสตรพยายามหรอแมจะมความพยายามกไมอาจทจะเปนศาสตร

เหมอนรฐศาสตรในแนวพฤตกรรมศาสตรทยดโยงอยกบขอมลในเชงประจกษเปนได เนองจากธรรมชาต

เนอหาของทฤษฎการเมองและปรชญาการเมองไมอาจทจะแปรเปลยนไปในลกษณะของความเปนศาสตรท

มความแนนอนตายตวและคาดคะเนท�านายไปไดซงหากเปนไปในแนวทางดงกลาวปรชญาการเมองกไมใช

ปรชญาการเมองอกตอไป

1JohnPlamenatz.(1967).‘The Use of Political Theory’ Political Philosophy. EditedbyAnthonyQuinton.

Oxford:OxfordUniversityPress.pp.19-22.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-9การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ปรชญาการเมองกบองคความรทางรฐศาสตรในสวนทไดรบอทธพลจากวธวทยาการศกษาใน

เชงปฏฐานนยมเชงตรรกะเปนรปแบบของความขดแยงสบเนองมาจากกระแสความนยมทมาพรอมกบชยชนะ

ในวธวทยาของการแสวงหาความรภายใตกระบวนทศนในแบบวทยาศาสตร(scientificmethod)โดยเฉพาะ

อยางยงวทยาศาสตรธรรมชาต(naturalscience)ไดสงอทธพลตอวธวทยาการของการแสวงหาความรทาง

ดานสงคมศาสตรในทกสาขาวชาในลกษณะของการหยบยมวธวทยาของการแสวงหาความรทางวทยาศาสตร

มาใชอยางเตมรปแบบ และรฐศาสตรกเปนหนงในสาขาวชาดงกลาวกบเขาดวย นอกจากความร ทาง

วทยาศาสตรแลว ประวตศาสตรกเปนอกองคความรหนงในชยชนะของศาสตรยคใหม มการหยบยมเอา

รปแบบการหาความรในจารตแบบวทยาศาสตรทตวผศกษาตองมความเปนกลาง(value-free)เฉพาะอยาง

ยงตองปราศจากอคตใดๆ (ethical-free) ในลกษณะทตองวางตวเปนกลาง (neutrality)ซงเปนวธวทยา

ของการเขาไปศกษาหรอท�าการวจยสงหรอวตถทตองการศกษาหรอวจย แตในความเปนจรงการศกษาใน

ทางสงคมศาสตรมงศกษาตวมนษยเปนหลก และศกษาสงทมนษยไดคดคนและสรางขนมา หากเราศกษา

เพยงมนษยแคทางกายภาพกคงจะไมเกดปญหาอะไรมากมายนกอยางเชนเรองของอตลกษณทเกยวของ

กบน�าหนก สวนสง ผวส จ�านวนแคลอรทแตละคนบรโภคอาหารเขาไปซงเปนคณสมบตในเชงปรมาณท

ทกคนสามารถเขาใจไดตรงกน แตหากน�าวธวทยาในการปฏบตตวเปนกลางและตองปราศจากอคตใด ๆ

มาใชในเรองของความด ความถกตอง ความชว ความสงสง ความต�าตอยซงเปนประเดนในทางศลธรรม

จรยธรรมคณธรรมไปจนถงเรองของสนทรยะเปนสงทไมอาจวดคาออกมาในรปของตวเลขไดแตเปนสงท

จะตองอาศยเรองของวจารณญาณมาเปนตวตดสนใจในเชงคณคา(valuejudgement)เปนสงทไมอาจจะ

วางตวเปนกลางหรอคดในลกษณะของการลดทอนมาเหลอเพยงแคปญหาทางเทคนค (technique

problem)2เนองจากเปนสถานการณทตองตดสนใจเลอกยกตวอยางเชนระบอบการปกครองพฤตกรรม

ของผปกครองทจะตองตดสนระบใหชดเจนลงไปวาเปนระบอบการปกครองทดหรอเลว เปนผปกครองทม

ความยตธรรมหรออยตธรรมมเชนนนหากระบอบการปกครองและผน�าปกครองในลกษณะเอารดเอาเปรยบ

กดขประชาชนหากผคนในสงคมยงคงนงเฉยไมยนดยนรายกบผลทเกดขนกบคนทไดรบความทกข ความ

เดอดรอนการปฏบตตวเมนเฉยอาจเรยกไดวาตนเองไดเขามามสวนรวมในการกอและสงเสรมอาชญากรรม

ตอมนษยชาต ขณะทผลทเกดขนตามมาท�าใหปญหาในทางคณธรรมและศลธรรม (moralproblem)และ

ผลลพธจากการทผคนกระท�าตวเปนบคคลทลองลอยปราศจากตวตนทางคณธรรม ไมมมาตรฐานทาง

2 ในกรณตวอยางของแนวคดการตลาดการเมอง (politicalmarketing) ทหยบยมเอาแนวคดของนกการตลาด ผวาง

กลยทธการขายหรอเซลแมนทประสบผลส�าเรจในการขายสนคาผเขยนคดวาเปนการลดทอนและท�าลายธรรมชาตและคณคาของความ

เปนการเมอง ใหลดระดบความซบซอนลงมาเหลอแคเพยงปญหาในทางดานเทคนคการวางแผนและการจดการทไมแตกตางไปจาก

การน�าเสนอขายสนคาเพยงแคการสรางหบหอบรรจภณฑ (packaging) ออกมาใหดสวยงามดงดดใจลกคาหรอผบรโภคกเรยกได

วาประสบความส�าเรจสามารถตอบสนองความพงพอใจของลกคา (customer satisfaction) แตหากพจารณากนอยางจรงจงกนแลว

นกการเมองคอบคคลทเราเลอกขนมาเพอมาท�าหนาทและมความรบผดชอบเปนผน�าของประชาชนไมใชเปนเพยงสนคาแคก�าเงนแลว

เดนเขาไปในซเปอรมารเกตเพอเลอกซอสนคาตามทตนเองตองการ แมวาแนวคดในเรองของการตลาดการเมองจะประสบผลส�าเรจ

ผทน�ามนมาใชไดรบชยชนะในการเลอกตง แตสงทประสบความส�าเรจกบสงทดนนอาจจะเปนคนละอยางกนเหมอนกบสนคาทขายด

อาจจะไมใชสนคาทมคณภาพดกได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-10 การวเคราะหการเมอง

จรยธรรมและการตดสนใจในเชงศลธรรมน�าอารยธรรมมนษยไปส บรรยากาศและการเผชญหนากบ

ปรากฏการณสญนยม(nihilism)3

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.1

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.1

เรองท 1.1.2 ความหมาย ความส�าคญ ทมาและสถานะของการศกษา

แนวทางความคดทางการเมอง

ศาสตราจารยทางดานคลาสสกW.K.C.Guthrie กลาวถงปญหาประการหนงในการศกษาความ

คดทางปรชญากรกโบราณเฉพาะอยางยงของเพลโตและอรสโตเตลวา เปนงานเขยนทเกดขนในบรบทของ

ศตวรรษท 4 กอนครสตกาล จงมความหางไกลกนทางดานระยะเวลารวมไปถงบรรยากาศและสถานททม

ความแตกตางอยางสนเชงไปจากยคปจจบนของผอานงานคลาสสกประกอบกบการทคนปจจบนจะเขาใจ

ความคดของชาวกรกโบราณ(ไดด)จ�าเปนตองเขาใจภาษาทใชอยางถกตองดวยปญหาของค�าศพทส�าคญๆ

ทถกแปลและเขาใจผานความหมายในภาษาองกฤษยกตวอยางเชนค�าวา ‘dike’ เมอถกแปลมาเปนภาษา

องกฤษมความหมายถงความยตธรรม(justice)แตในบรบทของกรกโบราณมความหมายถงการทบคคลม

ความใสใจในหนาทการงานของตวเอง(mindingyourownbusiness)การปฏบตหนาทของตวเองอยาง

เหมาะสม (doing the thingwhich isproperlyyourown)อยาไปยงเกยวกบหนาทของผอนซงไมใช

ของตนเองและสงทตนเองไมมความถนด(notmixingyourselfupinthewaysofotherpeople)และ

อยาพยายามท�าหนาทแทน(todothejobforthem)4ตอมาค�าวา‘arete’มความหมายเมอแปลออกมา

เปนภาษาองกฤษวาคณธรรม(virtue)แตความหมายทแทจรงกนความหมายมากกวาค�าแปล‘arete’

ส�าหรบชาวกรกโบราณ‘arete’เปนสงทตองด�าเนนควบคไปกบ‘ergon’หรอการลงมอปฏบตงาน

หรอหนาทจากความหมายดงกลาวเปนสงทกลมปญญาชนในยคนนอยางโซฟสท(Sophisticmovement)

ยนยนวา‘arete’คอความรทสามารถถายทอดและสงสอนกนไดเฉพาะอยางยงกบนกการเมองหรอทกษะ

ความสามารถของการพดในทสาธารณะ ดงนน ‘arete’ จงมความหมายถงวชาชพ (vocational) ไมใช

3HansKelsen. (1949).General Theory of Law and State. TranslatedbyAndersWedberg.Cambridge:

HarvardUniversityPress.p.5.4 นยามและคณลกษณะของ‘dike’ดงกลาวปรากฏอยในการสรางนครรฐอดมคตของเพลโตในบทสนทนาTheRepublic

และเปนตนแบบของระบอบการปกครองทด

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-11การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

การสอนกนในเรองของคณธรรมจรยธรรม5แตเปนเรองของความสามารถเฉพาะดานในการประกอบอาชพ

(businessefficiency)เปนของทงทหารไปจนถงชางท�ารองเทาหรอหากยอนยคไปยงสมยของกวHomer

ในบรบทสภาพแวดลอมทแตละชมชนการเมองมความขดแยงมงท�าสงครามสรบกนอยตลอดเวลา(warrior

state)ความอยรอดความปลอดภยของชมชนการเมองจงขนอยกบความกลาหาญความสามารถในการรบ

ของทหารและนกรบและคณสมบตดงกลาวถกยกยองใหเปน‘arete’6นอกจากน‘arete’ยงมความหมาย

ถงการทสงของและวตถสามารถปฏบตหนาทของมนไดตามธรรมชาตและตรงตามวตถประสงคในการทมน

ถกประดษฐขนตวอยางเชน‘arete’ของตาคอการมองไดอยางชดเจน‘arete’ของขาคอการเดนเหมอน

กบทอรสโตเตลยกตวอยางไวในThePolitics ถง ‘arete’ ของมดแหงเดลไฟอยทความคมในการใชตด

สงของตางๆ

การศกษาปรชญาการเมอง(politicalphilosophy)ทฤษฎการเมอง(politicaltheory)ความคด

และแนวคดทางการเมอง (political thought and idea) มความแตกตางไปจากการศกษาศาสตรอยาง

วทยาศาสตรเหมอนอยางท Isaiah Berlin นกประวตศาสตรความคดทางการเมอง กลาวถงความรทาง

วทยาศาสตรจดเปนความรในลกษณะของการสะสม(accumulation)จนกลายมาเปนความกาวหนา(progress)

ปรากฏอยในรปของเครองมอและเทคโนโลย เพราะฉะนนความรตลอดจนแนวคดใหมจงเกดขนหลงได

ด�าเนนการหกลางความรทมมากอนหนา สามารถท�าการพสจนลมลางแนวคดทมมากอนหนาจนกลายเปน

ความรทลาสมยไป ธรรมเนยมดงกลาวสรางใหความรทางดานวทยาศาสตรทใชกนอยในปจจบน เปนสงท

ตดขาดจากความรในอดตของมนและไมมความจ�าเปนตองไปสนใจศกษาคนควาความรในอดตอกดวย

ไมตองรวานกวทยาศาสตรในอดตคดอะไรซงพฒนาการและความกาวหนาของศาสตรและองคความรทาง

ดานวทยาศาสตรและโลกทางกายภาพเกดขนจากการหกลาง การปฏเสธแนวความคดและองคความรเดม

เชน ในกรณของความรทางดานดาราศาสตรแนวคดวาโลกเปนศนยกลางของจกรวาลทมมาตงแตสมยของ

พโตเลม(Ptolemy)ในยคกรกโบราณไดรบการยอมรบและใชมานานเปนระยะเวลากวาพนปจนคอยๆถก

ปฏเสธและลมลางในค�าอธบายจากการศกษาของนกดาราศาสตรยคใหมตงแตนโคลสโคเปอรนคส(Nico-

lasCopernicus)โยฮนเคปเลอร(JohannKepler)ไอแซคนวตน(IsaacNewton)และฟรานซสเบคอน

(FrancisBacon)7หรอแมแตต�าราเลขาคณตของยคลด(Euclid)แมจะไดรบการยอมรบกนมาอยางยาวนาน

แตกตองถกยกเลกไปในชวงตนศตวรรษท208

5ขอถกเถยงในประเดนดงกลาวปรากฏอยในบทสนทนาProtagorasของเพลโต6W.K.C.Guthrie.(2013).The Greek Philosophers: from Thales to Aristotle.Routledge:London.pp.6-10.7BryanMagee.(2010).The Story of Philosophy. London:ADorlingKindersleyBook.pp.64-69.8 ความคดของ ThomasAlan Sinclair ปรากฏในค�าน�าของงานแปล The Politics ส�านกพมพ Penguin Books

ป1992.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-12 การวเคราะหการเมอง

IsaiahBerlinยกตวอยางของการเปนนกเคมไมมความจ�าเปนตองเรมตนทความรของลาววซเยร

(Lavoisier) เวนเสยแตจะใหความสนใจในเรองประวตศาสตรเคม แตวธการดงกลาวเราจะน�ามาใชกบ

การศกษาปรชญาและแนวคดทางการเมองไมได เนองจากเราไมสามารถบอกไดอยางชดเจนวาความรและ

แนวคดในปจจบนมความเหนอกวาหรอดกวาความรและแนวคดทโสเครตส เพลโตและอรสโตเตลน�าเสนอ

มาเมอกวาสองพนกวาปมาแลวเราจงไมอาจบอกไดวาความรความคดตางๆในยคของเรามความกาวหนา

มากกวาความรในสมยเพลโตและมาคอาเวลลเพราะแนวคดและความรตางๆททางเพลโตอรสโตเตลและ

รสโซน�าเสนอมานนยงคงเปนสงทผศกษาทางดานปรชญาการเมองแนวคดและทฤษฎทางการเมองไดหยบยก

ขนมาเพออภปรายถกเถยงกนมาทกยคสมยจนมนกลายมาเปนจารตและธรรมเนยมปฏบตทไดมการสบทอด

เรอยมาจนถงปจจบนและยงคงสภาพอยอยางนตอไป9ยกตวอยางเชนการจดแบงประเภทของระบอบการ

ปกครอง (type of regime) ของทงเพลโตและอรสโตเตลกสามารถใชอธบาย วเคราะหและท�าความเขาใจ

ระบอบการปกครองในปจจบนนไดอย แมวาสงคมการเมองของมนษยจะพฒนาตอจากจดทเพลโตและ

อรสโตเตลเขยนงานไวเปนระยะเวลากวาสองพนปมาแลวแตยงไมมระบอบการปกครองทปรากฏออกมา

นอกเหนอไปจากทเพลโตและอรสโตเตลเขยนเอาไวนอกจากนอดตกยงมอทธพลกบความคดของนกปรชญา

การเมองทงในแบบทรตวและไมรตวท�าใหการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองแตละคนชวยใหเรา

มองเหนความคดจากอดตทถกสงผานมาสปจจบนดวยยกตวอยางเชนงานเขยนในเชงอตชวประวต(auto-

biography)TheConfessionทเรมขนโดยSaintAugustineในตอนตนยคกลางสงอทธพลโดยตรงตอ

งานเขยนของTheConfessionของรสโซในศตวรรษท18ขณะทรปแบบการเขยนทใชภาษาอยางสละสลวย

ของรสโซยอมไดรบอทธพลมาจากบทสนทนาของเพลโตหรอแนวคดในเรองศลปวทยาการท�าใหคณธรรม

ของมนษยเสอมลงเปนประเดนทสามารถตความดวยการเชอมโยงกลบไปยงต�านานในเรองของการถกเนรเทศ

ออกจากสวนอเดน(Eden)ของมนษยคแรกของโลกอดมกบอฟในพระคมภรไบเบล10

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.2

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.2

9RaminJohanbegloo.(2007).Conversations with Isaiah Berlin.London:HalbanPublishersLtd.pp.24-25.10 JohnPlamenatz.(2012).Machiavelli, Hobbes & Rousseau.EditedbyMarkPhilp,andZ.A.Pelczynski.

Oxford:OxfordUniversityPress.pp.164-165.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-13การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

เรองท 1.1.3 นยและความแตกตางในการศกษาปรชญาการเมอง

กบความคดทางการเมอง

ลโอ สเตราส (Leo Strauss) เขยนบทความเรอง ‘What is Political Philosophy?’ อธบาย

ประเดนความเชอมโยงและความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองไวอยางชดเจน

วาปรชญาการเมองทงหมดเกยวของกบความคดทางการเมองแตทงหมดของความคดทางการเมองไมจ�าเปน

ตองเกยวของกบปรชญาการเมอง ในสวนประเดนทสรางความแตกตางระหวางความคดทางการเมองกบ

ปรชญาการเมองคอฝายแรกไมสนใจทจะแยกแยะเพอใหเหนความแตกตางระหวางความคดเหน(opinion)

กบความร(knowledge)ซงกอนหนานลโอสเตราส(LeoStrauss)อธบายถงพนธะกจของปรชญาการเมอง

วาตองการทจะแทนทความคดเหนดวยความรทเกยวกบธรรมชาตของสรรพสงในทางการเมอง(natureof

politicalthings)อยางเชนธรรมชาตของประชาชนผปกครองและรฐบาลทดความยตธรรมทเชอมโยงกบ

คณธรรม อ�านาจและเสรภาพ ขณะทความคดทางการเมองคอความพยายามในการอธบายเพอปกปองใน

เรองของความเชอและมายาคตทมการยดกนไวอยางมนคงโดยสบเนองมาถงนกคดทางการเมอง(political

thinker)หากเขาไมไดมความเปนนกปรชญากจะยดตดอยกบกฎเกณฑและนโยบายเฉพาะขณะทนกปรชญา

ใหความส�าคญมความสนใจและยดโยงอยกบเรองของสจธรรม(truth)การเลอกใชประเภทของสอมผลให

ปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองยงมความแตกตางกนความคดทางการเมองปรากฏอยในกฎหมาย

กฎระเบยบในกวนพนธในเรองเลาในค�ากลาวประกาศทางศาสนาและการเมอง(tracts)ซงมเปาประสงค

และมงตรงไปยงกลมเปาหมายทชดเจนอยแลวขณะทปรชญาการเมองน�าเสนอในรปแบบของหนงสอต�ารา

ตลอดจนความเรยง (treatise)ทอาจกลาวไดวามจ�านวนคนทใหความสนใจอานและศกษามนอยางจรงจง

นนมอยในวงทจ�ากดเพราะมนไมใชงานเขยนทสอกบมวลมหาชน(mass)ซงมทมาจากขนาดและเนอหาทม

ความยากในการตความเพอเขาใจและเขาถงความคดทจรงแทของมนในเรองของระยะเวลาความคดทางการ

เมองมความเกาแกกวาปรชญาการเมองเกาแกประเภททเรยกไดวาพอกบเผาพนธมนษยกนเลยทเดยวความคด

ทางการเมองหรอนกคดทางการเมองคนแรกเกดขนมาพรอมกบค�าทพดกลาวออกมาวา‘เราควรจะไม…’

การศกษาและตความปรชญาการเมองของลโอสเตราสเฉพาะอยางยงกบปรชญาการเมองคลาสสก

ไดรบอทธพลจากวธทเรยกวาการเขยนเพอซอนเรนนยความหมายส�าคญหรอวธการในแบบ‘esotericism’

เกดขนจากงานเขยนของนกปรชญาการเมองมเปาประสงคเพอซอนความรความคดทงจากอนตรายทจะเกด

ขนจากผปกครองรฐบาลทงในแบบของการท�าลายตวเอกสารและการคกคามเสรภาพและชวตของคนเขยน

และรปแบบการเขยนเพอเขาถงกบคนอานทวไป ท�าใหผลงานทางปรชญาการเมองจงถกเขาใจในสองระดบ

คอระดบทมความลกซงทกลาวมาในขางตนกบระดบทบคคลโดยทวไปเขาใจ(exotericism)การเขยนงาน

ในลกษณะการซอนเรนนยความหมายส�าคญเกดขนมาจากเหตการณททางนกปรชญาโสเครตสโดนตดสนโทษ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-14 การวเคราะหการเมอง

ประหารชวตดวยการดมยาพษจากศาลประชาชนเอเธนสในฐานะทเปนตวแทนของประชาชนเปนตวอยางท

สะทอนถงความขดแยงระหวางความรกบความคดเหนนกปรชญากบสามญชนขณะทเพลโตไดสะทอนถง

ความขดแยงของมนษยสองประเภทดงกลาวไวอยางชดเจนในอปมาเรองถ�าในบทสนทนาTheRepublic11

นอกจากนปรชญาการเมองยงแตกตางไปจากการศกษาทางรฐศาสตรทลโอสเตราส มองวาการ

ศกษารฐศาสตรคอการศกษาถงสรรพสงทางการเมองผานรปแบบและความรทางวทยาศาสตรธรรมชาต

(natural science) เปนองคความรและวธวทยาในการศกษาแสวงหาความรในลกษณะของการอธบาย

(explanation) เพอเชอมโยงความสมพนธในเชงเหตผลนยมใชในการอธบายและท�านายโลกทางกายภาพ

และปรากฏการณทางธรรมชาต12 มองในแงนรฐศาสตรจงเปนวชาทหยบยมและยนอยบนฐานความรของ

ศาสตรแขนงอน

ความแตกตางระหวางปรชญาการเมองกบความคดทางการเมองหรอการศกษาทฤษฎทางการเมอง

อยตรงทปรชญาการเมองคอความพยายามในการสรางและแสวงหาสงทเปนสงสากลในทางการเมองอยางเชน

ผปกครองทดความยตธรรมระบอบการปกครองทดหรอธรรมชาตในสงคมการเมองของมนษยเปนอยางไร

ยกตวอยางแนวคดสภาวะธรรมชาตของมนษยทฮอบสอธบายถง แตความคดวาดวยการเกดขนและความ

จ�าเปนในการมอยขององคอธปตยนนเปนความคดทางการเมองของฮอบสทเกดขนมาและใชอธบายความ

ชอบธรรมของการมอยขององคอธปตยในชวงระยะเวลาใดเวลาหนงท�าใหการด�ารงอยและการอางองถงความ

จ�าเปนในการมอยขององคอธปตยอาจไมมความเหมาะสมกลายเปนรปแบบการปกครองทขาดความชอบ

ธรรมจนถงเปนเผดจการไปเลย

เจมสทลล(JamesTully)นกทฤษฎทางการเมองรวมสมยตงขอสงเกตเกยวกบการศกษาการเมอง

และทฤษฎการเมองไวอยางนาสนใจวาในการศกษาการเมองไมวาเราจะเรยกมนวาศาสตรทฤษฎหรอปรชญา

แตในตวของมนเองยอมน�ามาถงการตงค�าถามตามมาเสมอ ซงค�าถามทรปแบบและวธการศกษาตาง ๆตง

ขนมานนไมไดตองการค�าตอบเพยงแคค�าตอบเดยวดงนนเราจงมรปแบบและวธการอนหลากหลายในการ

ศกษาการเมองอกทงยงไมมวธการใดทจะอวดอางวาวธการของตวเองมความเปนมาตรฐานสากลจงสงผล

ใหชวงระยะเวลากวาสามพนปของมนษยไมปรากฏเพยงแควธการทหลากหลายถกน�ามาใชในการศกษา

การเมอง แตยงเกดการสนทนาทมความตอเนองในเรองวธการการศกษาระหวางตวของนกคด งานเขยน

ยคสมยและผคนทมสวนเกยวของ13

11RonaldBeiner. (2014).Political Philosophy: What It Is and Why It Matters.Cambridge:Cambridge

UniversityPress.pp.40-49.12 LeoStrauss.(1989).‘WhatIsPoliticalPhilosophy?’,in An Introduction to Political Philosophy.Edited

withanIntroductionbyHilailGildin.Detroit:WayneStateUniversityPress.pp.3-10.13 JamesTully.(2004).‘PoliticalPhilosophyasaCriticalActivity’inWhat is Political Theory? Editedby

StephenK.White,andJ.DonaldMoon.London:SAGEPublications.pp.80-81.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-15การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ขอสงเกตของ เจมส ทลล ทยกมาในขางตนน�าไปสความแตกตางและความขดแยงในเรองของ

แนวคดและหลกการในการศกษาความรทางการเมองทแบงออกเปนฝายทยดการศกษาตวบท(text)กบฝาย

ทเนนการศกษาบรบท (context) กลาวคอฝายทยดการศกษาตวบทใหความส�าคญกบผลงานทนกปรชญา

การเมองน�าเสนอ(canon)วาเปนสงททรงคณคามความหมายอยในตวของมนเองถอเปนผลงานประเภท

อภมหาอมตะนรนทรกาลซงมการสะทอนถงปญหาและความเปนจรงทางการเมองสวนฝายทยดบรบทหรอ

บรบทนยม (contextualism)พจารณาวาสภาพแวดลอมทางสงคมการเมอง เศรษฐกจและวฒนธรรมอก

ทงเรองของบรรยากาศในทางภมปญญาลวนแลวแตเปนปจจยทสงผลอยางมนยส�าคญมอทธพลโดยตรง

ตอความคดและความรของนกปรชญานกคดทางการเมองนกคดทางการเมองคอผลผลตทางการเมองใน

แตละยคแตละสมยเทานน

ส�าหรบสงทปรชญาการเมองและทฤษฎหรอความคดทางการเมองพยายามศกษาและน�าเสนอตลอด

มานนเปนความพยายามเดยวกน กคอการน�าเสนอระบอบการปกครองทด (และมความเปนไปไดในทาง

ปฏบต)ตวผน�าทมความยตธรรมก�าหนดขอบขายในหนาทสทธและผลประโยชนของผใตปกครองสวนท

แตกตางกนคอทฤษฎหรอความคดทางการเมองด�าเนนอยภายใตบรบทของยคสมย(particular)ท�าใหความ

คดทนกปรชญาการเมองน�าเสนอออกมานนเปนไปเพอปกปองอดมการณและผลประโยชน อคตทตนเองม

ความเชอมนอยและใชวพากษไปจนถงโจมตความคดทตนเองไมเหนดวยยกตวอยางเชนความคดความชอบ

ธรรมของรฐบาลทมาจากความเหนชอบของประชาชน (civil government) คอการโตตอบกบความคดใน

เชงอนรกษนยมของSirRobertFilmerหรอแมแตความคดสงคมนยมของมารกซมขนเพอจะชใหเหนถง

ความไรมนษยธรรมการลดทอนคณคาและศกดศรความเปนมนษยรวมไปถงเรองของการเอารดเอาเปรยบ

เพอนมนษยดวยกนของระบบทนนยมทเกดขนกบชาวยโรปในชวงของการปฏวตอตสาหกรรมแตกตางไป

จากปรชญาการเมองซงเปนการเสนอแนวความคดและความรทขามยคสมย(universal)ไมยดตดอยกบตว

นกปรชญาการเมองหรออดมการณในทางการเมองอดมการณใดเปนการเฉพาะ

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.1.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.1.3

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.1 เรองท 1.1.3

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-16 การวเคราะหการเมอง

ตอนท 1.2

รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมอง

โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.2แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรอง เรองท1.2.1รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง

เรองท1.2.2รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง

แนวคด1. ผสนบสนนและด�าเนนการรอฟนรปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไป

อานงานตนฉบบของนกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอสเตราสมทมาจากสมมตฐาน

ทวาผลงานของนกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะ

เนองจากมความจรงแททางการเมองทด�ารงอยขามยคสมยเปนความรทสามารถใชอางอง

และน�ามาอธบายเพอวเคราะหและเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด

2. การศกษาประวตศาสตรความคดชวยใหผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกด

ขอเปรยบเทยบระหวางนกคดแตละยคแตละสมยขนมา ยกตวอยางเชน ความคดของ

การสรางผปกครองและระบอบการปกครองในเชงอดมคตของเพลโตการมองระบอบการ

ปกครองทด�าเนนไปในลกษณะของวฏจกรจากนกประวตศาสตรกรกPolybiusนกปรชญา

การเมองอยางมาคอาเวลลกบมมมองทางการเมองในแบบสจนยมและมงเตสกเออกบ

การใหความส�าคญกบเรองของสภาพภมอากาศกบลกษณะของภมประเทศเปนปจจยหลก

ส�าคญในการสรางและก�าหนดบคลกภาพ นสยและความคดของผคนจนถงระบอบ

การปกครอง

วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.2จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมองได

2.อธบายรปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมองได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-17การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

เรองท 1.2.1 รปแบบและวธการศกษาทางปรชญาการเมอง

ผสนบสนนและด�าเนนการรอฟนรปแบบการศกษาปรชญาการเมองดวยวธการกลบไปอานงาน

ตนฉบบ(canontext)ของนกปรชญาการเมองในอดตอยางลโอสเตราสมทมาจากสมมตฐานทวาผลงาน

ของนกปรชญาการเมองอยางโสเครตสเพลโตอรสโตเตลคงความเปนอมตะเนองจากมความจรงแททางการ

เมองทด�ารงอยขามยคสมย(universaltruth)เปนความรทสามารถใชอางองและน�ามาอธบายเพอวเคราะห

และเขาใจการเมองในปจจบนไดอยางด14ซงเปนการกลาวทไมเกนเลยหากจะกลาวถงธรรมชาตทงหลายทง

ปวงของผปกครองและผใตปกครอง เปนสงทเพลโตไดกลาวมากอนหนาแลวทงสนหรอแมแตรปแบบของ

ระบอบการปกครอง (type of regime) ถงแมวาอารยธรรมของมนษยจะกาวออกมาจากจดทเพลโตและ

อรสโตเตลเขยนผลงานไวมากวาสองพนกวาปกตามแตกยงไมปรากฏรปแบบการปกครองทอยนอกเหนอ

ไปจากรปแบบการปกครองในยคสมยของทงเพลโตและอรสโตเตลเลยทกรปแบบของการปกครองสามารถ

อางองยอนกลบไปยงยคกรกโบราณไดเสมอขณะทปรชญาการเมองในความหมายของลโอสเตราสคอความ

พยายามในการแทนทความคดทางการเมอง(politicalopinion)ซงไดแกการคาดเดาความเชอการมอคต

การคาดการณดวยความรทางการเมอง(politicalknowledge)ซงมาจากสามแหลงใหญคอการรบฟงจากผเปน

ปราชญอาวโสการอานงานทดเยยมทางประวตศาสตรและการอทศตวใหกบการงานสาธารณะ15

เพอทจะเขาใจวาปรชญาการเมองศกษาหาความรอยางไร มความจ�าเปนทจะตองยอนกลบไปยง

ตนก�าเนดของปรชญาการเมองโดยเนอหาในบทน�าของHistoryofPoliticalPhilosophyทมลโอสเตราส

(Leo Strauss) ในฐานะอาจารยกบโจเซฟ ครอปซย (JosephCropsey) ในฐานะลกศษยท�าหนาทเปน

บรรณาธการรวมกนกลาวถงโสเครตสในฐานะนกปรชญาการเมองคนแรกแตปรชญาการเมองเปนสงทเกด

ขนหลงปรชญา การปรากฏตวของนกปรชญาคนแรกตามนยามและการเรยกของอรสโตเตล คอผทสนใจ

ศกษาเรองของธรรมชาต (thosewhodiscourses onnature)ทมความแตกตางไปจากการสนใจศกษา

เรองราวของเหลาเทพเจา(discoursesonthegods)ทมมากอนหนาประเดนทส�าคญกคอการเกดขนของ

ปรชญาสะทอนใหเหนถงพฒนาการในความเปลยนแปลงความรและความสนใจของภมปญญาชาวกรกโบราณ

จากเรองราวของเทพเจามาสเรองราวของธรรมชาต ขณะทการศกษาธรรมชาตคอการศกษาถงคณลกษณะ

14ปรชญาการเมองของโสเครตสในการตงค�าถามกบพฤตกรรมของผปกครองและกฎหมายรวมไปถงธรรมเนยมปฏบต

ของชมชนการเมอง แสดงออกมาในรปของอารยขดขน (civil disobedience) การแกไขความปวยไขทางการเมองผานแนวความคด

ราชาปราชญและความเปนสตวการเมองของอรสโตเตลคอมรดกทางความรปรชญาการเมองทถายทอดและสบตอมาสคนรนหลง15 LeoStrauss.(1989).‘WhatisPoliticalPhilosophy?,in An Introduction to Political Philosophy. Detroit:

WayneStateUniversityPress.pp.9-10.ความรทงสามลกษณะปรากฏอยในเรองราวของนกปรชญาการเมองตงแตโสเครตสไป

ขอค�าปรกษาจากโหราพยากรณจากมหาวหารเดลฟ การกลบไปสนใจอานงานเขยนของนกประวตศาสตรโรมนของมาคอาเวลลและ

บทบาทหนาทในทางการเมองของนกปรชญาการเมอง อยางเชน การด�ารงต�าแหนงวฒสมาชกของซเซโร เอดมนด เบรกกบต�าแหนง

สมาชกผแทนราษฎรในสภาสามญเปนตน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-18 การวเคราะหการเมอง

ของสงทอยในธรรมชาต(thecharacterofathing)ดวยการเฝามองและสงเกตมนส�าหรบตวของธรรมชาต

เองไมไดเปนผลงานการสรางของเหลาเทพเจาหรอจากการผลตดวยน�ามอมนษยดงนน‘ธรรมชาต’(nature/

physis) ในความหมายความเขาใจของชาวกรกโบราณคอการเตบโต (growth) ท�าใหธรรมชาตคอสงท

อดแนนดวยศกยภาพ ตองมการเคลอนไหวตวเพอไปสเปาหมายหรอความสมบรณของตวมนเองตาม

คณลกษณะของแตละสงทธรรมชาตไดสรางมนขนมา16ธรรมชาตจงมความแตกตางไปจากรองเทาโตะและ

เกาอทไมมการเตบโตเนองจากมนเปนสงของทมาจากการสรางการประดษฐขนมาอยในฐานะของการเปน

ศลปะ(byart)ไมใชสงเกดขนตามธรรมชาตการทความรในธรรมชาตเกดขนหลงจากความรในเหลาเทพเจา

กแสดงวาธรรมชาตตองเปนสงทถกคนพบ (discovered)หรอเปนปรศนามากอนอยางเชนค�าอธบายวา

ดวยธรรมชาตประกอบขนดวยปฐมธาตทง4ตามความรของนกปรชญาไอโอเนยน(Ionian)ท�าใหธรรมชาต

จงเปนสงทตองท�าความรจกและท�าความเขาใจหรอมนษยจะตองมชดของความรมากอนเพอทจะใชอธบาย

และเขาใจธรรมชาต สบเนองจากประเดนดงกลาวความรในเรองธรรมชาตจงเปนสงทไมไดเกดขนเองใน

ธรรมชาตและเปนความรทมนษยไมไดมาโดยธรรมชาต

ชาวกรกในฐานะเปนชนชาตแรกของโลกทสนใจศกษาแสวงหาความรในเรองของชวตทดในทาง

การเมอง(goodpoliticallife)เชอมโยงไปถงระบอบและรปแบบการปกครองทดทสด(thebestregime)17

ในดานของบรรยากาศดานภมปญญาของชาวกรกโบราณกอนหนาทพวกเขาจะคนพบและสามารถไขปรศนา

ธรรมชาตพวกเขายดโยงอยกบโลกทศนทอธบายวาแตละสงไดม‘วถทาง’(way)หรอ‘ธรรมเนยมปฏบต’

(custom)ทเปนของมนเอง เปนพฤตกรรมหรอการแสดงออกทเปนปกตของสงนน (regular behavior)

กลาวคอเราจะรวาสงทเราสนใจอยวาคออะไร เรากตองไปดจากพฤตกรรมทแสดงออกมายกตวอยางเชน

สนขตองมการเหาและกระดกหางไฟเปนสงทไหมวตถทไปสมผสมนมนษยสามารถใชภาษาพดในลกษณะ

ของการสนทนาแตเมอมการคนพบความรในสงทอยในธรรมชาตขนมากเกดเปนประเดนของการแบงแยก

ออกมาเปนเรองของ ‘วถทาง’ หรอ ‘ธรรมเนยมปฏบต’ ในลกษณะของการใหคณคาวาเปนสงทเปน

‘ธรรมชาต’ (nature/physis)หรอมความเปน ‘สากล’สวนในอกดานหนงสงทกลาวถงหรอศกษาอยหาก

ไมเปนธรรมชาตกตองอยในสถานะของการเปนเรองทแตละชมชนการเมองคดสรางขนมาและยดปฏบตตาม

กน ซงเปนกฎเกณฑทใชเฉพาะกบชมชนการเมองนน (convention/law/nomos)ยกตวอยางเชนการท

มนษยมความสามารถในการใชภาษานนคอธรรมชาตทมความเปนสากล ขณะทภาษาทใชสอสาร ใชพดกน

ในแตละชมชนการเมองนนคอสงเฉพาะ เนองจากเปนโครงสรางของภาษา รปแบบของไวยกรณทใชสอสาร

16อทธพลดงกลาวมความสมบรณและชดเจนเมอมาถงอรสโตเตลในเรองค�าอธบายถงสงทธรรมชาตใหก�าเนดมานนลวน

แลวแตมเปาหมาย(telos)พฒนา(dynamic)ตวของมนเองไปสความสมบรณแบบ17 เปนประเดนทนาสงเกตถงความแตกตางระหวางปรชญาการเมองโบราณกบการแสวงหาและสรางระบอบการเมองและ

รปแบบการปกครองทดทสด(thebestregime)กบปรชญาการเมองสมยใหมและปรชญาการเมองรวมสมยทมงเนนในดานของระบอบ

การปกครองทเกดขนจรงน�ามาใชไดจรงซงมอยเพยงระบอบเดยวคอประชาธปไตยท�าใหสนใจลงลกไปยงเรองของสถาบนกระบวนการ

วธการเพอสรางความเปนประชาธปไตยขณะทปรชญาการเมองคลาสสกดจะมความรมรวยกวาเนองจากน�าเสนอลกษณะของรปแบบ

การปกครองหลากหลายประเภทตงแตราชาธปไตยอภชนาธปไตยคณาธปไตยทรราชย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-19การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

เขาใจกนเฉพาะในชมชนการเมองตนเอง เหมอนกบการทชาวกรกโบราณไมเขาใจภาษาของชนชนการเมอง

อนจงสรปไปวาพวกนนเปนอนารยชน(barbarian)

ผลลพธของการรบรในสองลกษณะ ไดแก สงทเปน ‘สากล’ กบสงทเปน ‘ลกษณะเฉพาะ’ หรอ

ความร ทแยกออกเปนทวลกษณ (dualistic) ด�าเนนอย ในลกษณะของการเปนค และขวตรงกนขาม

(bi-polar opposition) ไดถกพฒนากลายมาเปนความขดแยง ความเหนตางในเรองของความรระหวาง

โสเครตสกบขบวนการโซฟสต งานเขยนของนกประวตศาสตรอยางHerodotus กบThucydidesทให

น�าหนกไปในเรองของมนษยแตละชมชนมวฒนธรรมและธรรมเนยมปฏบตทเปนของตวเองและถกพฒนา

ขนอยางมความสลบซบซอนภายใตความคดทางปรชญาการเมองของเพลโตสงผลใหความขดแยงระหวาง

สงทเปนธรรมชาตและสากลกบสงเฉพาะ คอพนฐานหลกของการศกษาปรชญาการเมองคลาสสก ไมวาจะ

เปนการถกเถยงและตงค�าถามกนถงเรองของความดทแตละชมชนการเมองยดถอปฏบตกนอยนนเหมอน

กนหรอไม ขอสงสยและค�าถามตอความยตธรรมวาเปนสงทเปนสากลหรอเปนเพยงสงเฉพาะกบแตชมชน

การเมองหรอความยตธรรมทเปนสากลนนไมมอยมเพยงแคความยตธรรมทถกก�าหนดขนและมการอางอง

จากจารตประเพณและกฎหมายของแตละชมชนการเมองพนฐานความขดแยงของทงสองยงด�ารงอยมาจนถง

การศกษาปรชญาการเมองสมยใหมในเรองการถกเถยงระหวางสทธตามธรรมชาต(naturalright)กบสทธ

ตามกฎหมาย(positiveright)

ส�าหรบลโอสเตราสปรชญาการเมองคงไมสามารถจะอยในสถานะทมนเคยเปนอยคอเปนเรองของ

การทบคคลผ นนไดด�าเนนการส�ารวจ ทดสอบและการแสวงหาความจรง ซงเปนสงทมการเชอมโยง

ในลกษณะทไมตดขาดจากไปการใชชวตประจ�าวน (philosophy as away of life) โดยภายหลงจาก

ยคกลางเปนตนมาเราไมอาจจะเหนกจกรรมในลกษณะดงกลาวได ทกอนหนานนสามารถเหนอยในรปของ

ศรทธาและการแสวงหาความจรงภายใตการก�ากบของพระเจาการมชวตทสอดคลองกบค�าสอนในพระคมภร

ตลอดจนการเขาถงพระเจาเพอหลดพนจากบาป แตเมอผานมายงสมยใหม ตวศนยกลางของความศรทธา

อยางครสตศาสนาถกทาทายและตงค�าถามจากกลมปฏรปในยคฟนฟศาสนา (Reformation) การขยายตว

และเตบโตของพาณชยกรรมการคาอนเนองมาจากการออกเดนทางและคนพบดนแดนใหมของนกส�ารวจ

ชาวยโรปน�ามาสการแสวงหาผลก�าไร การสะสมความร�ารวยมงคงผานแนวคดลทธพาณชยชาตนยมและ

ทรพยสนสวนบคคล ในทางความคดน�าชาวยโรปไปสแนวคดเสรนยม ลทธปจเจกบคคลทปฏเสธเรองของ

คณธรรม จรยธรรมของยคคลาสสกและศลธรรมในแบบครสเตยนวาเปนสงทขดขวาง เปนอปสรรคตอ

การแสวงหาความมงคงอกทงเสนอใหมการจ�ากดบทบาทหนาทความรบผดชอบของผปกครองและของรฐ

สมยใหมภายใตแนวคดเสรนยม (limited state)ทตองการใหสทธและเสรภาพของบคคลเปนสงทรฐบาล

ตองใหความเคารพ รฐสมยใหมจงไมควรเขามายงเกยวกบเรองภายในซงเปนเรองของความคด ความเชอ

และศรทธาปลอยใหเปนเรองของการปกครองตนเอง (self-autonomous)หนาทและภารกจของรฐจงม

เพยงแคเรองของการดแลอยหางๆในเรองของสวสดการและความมนคงปลอดภยเทานน18

18 โปรดดพฒนาการของแนวคดเสรนยมไดใน Harold J. Laski. (1997).The Rise of European Liberalism.

NewBrunswick:TransactionPublishers.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-20 การวเคราะหการเมอง

หลงจากนนเปนตนมาท�าไดเพยงแคการศกษาประวตความคดและภมปญญา (intellectual

history)19สวนการแสดงออกของลโอสเตราสกคอการกลบไปร�าลกนกถงวนชนคนสขของปรชญาการเมอง

ทไมมทางจะกลบไปเหมอนเดมไดอกเนองจากบรรยากาศตาง ๆ ของปจจบนไมมใครสนใจในเรองของการ

แสวงหาความจรงแทวามหรอไมทพฒนามาสแนวคดในเชงสดโตงดวยการประกาศถงมรณกรรมของพระเจา

(Godisdeath)และบรรยากาศในแบบสญนยม(nihilism)เสรมดวยอทธพลของแนวคดในเชงสมพทธ-

นยม (relativism) ทแพรกระจายและสงอทธพลอยในทกวงการตงแตศลธรรม คณธรรมการเมอง การ

ศกษาเรองเพศและวฒนธรรมไปจนถงความคดในการสรางความรแบบสมบรณ(absolutism)สจธรรมท

เปนสากล(objectivetruth)ไปจนถงค�าตอบทถกตอง(rightanswer)ความหมายทแทจรง(truemeaning)

ในฐานะแกนกลางของนกปรชญา(philosopher’sstone)20กลายเปนสงทถกปฏเสธวาไมมทางเกดขนมา

ไดหรอหากเกดขนกจะมการตอตานซงเปนการวพากษจากแนวคดหลงยคสมยใหม(postmodernism)

ผทศกษาปรชญาการเมองจะสงเกตไดวาตวเนอหาสาระของปรชญาการเมองมมากกวาความคดท

นกปรชญาการเมองแตละคนน�าเสนอออกมาในแงนการศกษาปรชญาการเมองจงมความแตกตางแยกออก

ไปจากการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองแตละคนซงในกรณหลงจดเปนรปแบบการศกษาความคด

หรอทฤษฎการเมองขณะทตวเนอหาความรของปรชญาการเมองคอการศกษาดวยการแยกแยะเพอใหเหน

ถงความแตกตางระหวางสงทเปนการเมองกบสงทไมเปนการเมองยกตวอยางเชนบทบาทหนาทความเปน

ผปกครอง รฐบรษกบหวหนาครอบครวหรอเปนเพยงนายทาสตามมาดวยค�าถามวาการปกครองครวเรอน

กบการปกครองบานเมองนนเหมอนกนหรอไม สามารถใชแทนทกนไดหรอไม ความชอบธรรมทก�าหนดถง

เสนแบงระหวางหวหนาครอบครวกบผปกครองอยตรงไหนความชอบธรรมของการเปนผปกครองในระบอบ

การปกครองตางๆมความแตกตางกนอยางไร

โดยประเดนดงทไดกลาวมานปรากฏอยในเนอหาตอนตนของหนงสอThePoliticsของอรสโตเตล

มาจนถงADiscourse onPoliticalEconomyของรสโซ แมแตปรากฏการณของความขดแยงในเรอง

อดมการณทางการเมองระหวางฝายเสรนยมประชาธปไตยกบฝายอนรกษนยมของสงคมการเมองไทยหาก

พจารณาในรายละเอยดและเบองลกจะปรากฏค�าถามทไดกลาวมาในขางตนปรากฏอยและหากมการศกษา

ยอนกลบไปยงสงทเพลโตไดแยกแยะคณลกษณะความแตกตางของสงทเปนการเมองดวยกนระหวางการ

ปกครองดวยราชาปราชญรฐบรษกฎหมายนกการเมองและกลมโซฟสท21นอกจากนปรชญาการเมองยง

ใหความส�าคญกบการแยกแยะในเรอง ‘สทธอ�านาจ’ (political authority)ออกจากสทธอ�านาจในรปแบบอน

โดยเฉพาะอยางยงการตงค�าถามวาการเปนสมาชกของชมชนการเมอง(politicalsociety)มความแตกตาง

19LeoStrauss.(1989).The Rebirth of Classical Political Rationalism: An Introduction to the Thought of

Leo Strauss. Chicago:TheUniversityofChicagoPress.pp.80-85.20MichaelWalzer. (2007).Thinking Politically: Essays in Political Theory.NewHaven:YaleUniversity

Press.p.1.21สงเกตไดจากบทสนทนาของเพลโตตามชอเรองไดแกTheRepublic,TheStatesman,TheLaws,TheSophist

และProtagorasตางพยายามนยามและตอบค�าถามถงความรของสงทเปนการเมองในรปแบบตางๆ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-21การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ไปจากการเปนสมาชกในรปแบบอนหรอไมอยางเชนครอบครวเครอญาตและบรษททด�าเนนการทางธรกจ

ซงการตงค�าถามในลกษณะดงกลาวปรากฏอยในThe Politicsทมเนอหาวาดวยความเปนสตวการเมอง

ของมนษย22

ขณะทรปแบบและวธการในการแสวงหาความรของโสเครตสคอกาวส�าคญทสะทอนถงพฒนาการ

ทางภมปญญาของชาวกรกโบราณ ซงเกดการเปลยนแปลงความสนใจจากเหลาเทพเจามาสเรองธรรมชาต

และโสเครตสเปนผทมาเปลยนมนอกครงไปสความสนใจในเรองทเกยวของกบชวตความเปนอยของผคน

โดยตรงและมความเกยวของกบการด�าเนนชวตของมนษย เปนการเนนเฉพาะเจาะจงไปยงพฤตกรรมของ

ความสมพนธทตองตดตอกบผคนในชวตประจ�าวน รวมไปถงความสมพนธกบตวตนของตวเอง สงเกตได

จากวธการในทางปรชญาของโสเครตสคอการตงค�าถามเพอรจกตนเอง(knowthemself)แตกอนทบคคล

ผนนจะมาถงขนรจกตวเองกตองผานการตรวจสอบตวเองมาเสยกอน (examined life) ในความคดของ

โสเครตสผคนสวนใหญปฏบตสงตาง ๆ ทงตอตนเองและกบคนอน โดยใชเรองของความคนเคยจนเปน

ธรรมเนยมปฏบตไปจนอาจไมเคยจะสงเกตหรอตงค�าถามตอสงทปฏบตตอตวเขาเองและตอผอนเขาท�านอง

สภาษตไทยวาเสนผมบงภเขาแตส�าหรบโสเครตสเขาไมปลอยใหเรองดงกลาวผานเขาไปโดยการไมตรวจสอบ

และตงค�าถามเพอตรวจสอบถงนยามและความหมาย เพอจะไดทราบถงธรรมชาตทแทจรงของมน อยใน

รปแบบของค�าถามทโสเครตสตงขนมาวา ‘อะไรคอ’ (what is…?) ความศรทธา ความด ความกลาหาญ

ความขขลาดความรและความรจกประมาณตนซงเปนการตงค�าถามเพอส�ารวจลงลกไปถงธรรมชาตของ

แนวความคดคานยมความรทผคนแตละคนใชตดตอสมพนธกบผอนในชมชนการเมอง23ซงการตงค�าถาม

ในลกษณะทเปนหวขอในเชงคณธรรม จรยศาสตรและการเมองปรากฏอยในบทสนทนาของเพลโตตงแต

ค�าถามทวาอะไรคอความศรทธาในบทสนทนาEuthyphroอะไรคอความกลาหาญในบทสนทนาLaches

อะไรคอความรจกประมาณตนในบทสนทนา Charmides อะไรความงามในบทสนทนาHippiasMajor

อะไรคอมตรภาพในบทสนทนาLysisอะไรคอความยตธรรมในบทสนทนาTheRepublicอะไรคอความร

ในบทสนทนา Theaetetus อะไรคอการพดจาเพอชกจงโนมนาวใหคนฟงเหนคลอยตามในบทสนทนา

SophistและอะไรคอคณลกษณะของความเปนรฐบรษในบทสนทนาTheStatesman24

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.1

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 เรองท 1.2.1

22SheldonWolin.(2004). Politics and Vision. Princeton:PrincetonUniversityPress.pp.3-6.23LeoStrauss, and JosephCropsey. (1966). (eds.).History of Political Philosophy.Chicago:RandMc-

nally&Company.pp.2-4.24 RichardKraut.(2010).‘SocratesandPlato;in The Routledge Companion to Ethics.(ed.)JohnSkorup-

ski.London:Routledge.p.35.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-22 การวเคราะหการเมอง

เรองท 1.2.2 รปแบบและวธการศกษาทางความคดทางการเมอง

IsaiahBerlinแสดงเปนนยใหเหนวาการศกษาประวตศาสตรความคด(historyofidea)ชวยให

ผศกษามองเหนพฒนาการและน�าไปสการเกดขอเปรยบเทยบระหวางนกคดแตละยคแตละสมยขนมา

ยกตวอยางเชน ความคดของการสรางผปกครองและระบอบการปกครองในเชงอดมคตของเพลโต (ideal

type) การมองระบอบการปกครองทด�าเนนไปในลกษณะของวฏจกร (cycle) จากนกประวตศาสตรกรก

Polybius นกปรชญาการเมองอยางมาคอาเวลลกบมมมองทางการเมองในแบบสจนยม (realism) และ

มงเตสกเออกบการใหความส�าคญกบเรองของสภาพภมอากาศกบลกษณะของภมประเทศเปนปจจยหลกส�าคญ

ในการสรางและก�าหนดบคลกภาพนสยและความคดของผคนจนถงระบอบการปกครอง(geographicand

climaticdeterminism)จงเปนสงทเปลาประโยชนในการทจะน�าเอาสงทดสงทพฒนาไดดในอกพนทหนง

มาใชกบอกพนทหนง25Berlinตงขอสงสยถงการศกษาหาความรทางปรชญาจงไมไดเปนความรในลกษณะ

ของการสะสม(cumulative)เปนความรทพอกพนเพมขนและไมไดเปนความรทถาวรยดเปนสรณะไดตว

ของเบอรลนเองปฏเสธการแสวงหาความร ในรปแบบของปรชญา เสนอสงทควรท�าคอหนมาสนใจกบ

ประวตศาสตรความคดแทน(historyofideas)ดวยเหตผลสนบสนนทวา‘อยางนอยกชวยใหผศกษาเมอ

ตอนจบเขาจะมความรทเพมขนหรอรมากขนกวาตอนทเรมตนศกษา’ นอกจากนค�าศพททใชกนอยในทาง

สงคมศาสตรอยางเชน เสรภาพความเทาเทยมชาตนยมลวนอดแนนไปดวยแนวคดมความเชอมโยงตด

ไมขาดออกจากเรองของภมหลงทางประวตศาสตรผานพฒนาการและการเปลยนแปลงมาหลายครงจงเปน

ค�าทมความซบซอนซอนอยขางใน เราจงไมควรน�าค�าเหลานมานยามแลวท�าการวแคราะหแยกแยะ ศกษา

อยางอสระไมใหความส�าคญกบบรบททางสงคม การเมองและประวตศาสตร โดยไมสนใจและมองขามถง

ความหมายในเชงนยของมนทมความส�าคญกวาความหมายโดยตรง26 สอดคลองกบท J.N. Figgis

นกทฤษฎการเมองคนส�าคญกลาวถงการศกษาประวตความคดทางการเมองไวอยางนาสนใจวา‘เพอทจะเขา

ใจรสโซ เรากตองอานรสโซ และเพอทจะเขาใจนกคดคนตอ ๆ มาเราตองกลบยอนไปยงอาควนส ไปยง

ฮลเดอบรนดและจนถงออกสตน ขอความทกนลกถงอารมณความคดจากค�าประกาศอสระภาพหรอสทธ

ความเปนมนษยไมใชการถกคนพบใหมแตมนเปนมรดกของหลายยคสมยเปนขมทรพยทางอารมณความ

รสกและความคดทเกบรวบรวมสะสมมาเปนระยะยาวนานถงเจดสบรนทางวฒนธรรม…มมาเรยอานาเปน

คนปลกอลธซอสรดน�าและโรเบสปแอรเปนคนเกบเกยวพชผล’

การศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถใชวธการศกษาทงในเชงประจกษ(empirical)และ

ในเชงบรรทดฐาน(normative)โดยแบบแรกด�าเนนอยในระดบของการอธบาย(explain)ทการอธบายเปน

25 IsaiahBerlin. (1991).Against the Current. Oxford:ClarendonPress. ในบทVicoand the Ideal of the

Enlightenment.26 IsaiahBerlin.(1999).The First and the Last.NewYork,NY:ReviewBooks.pp.119-122.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-23การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

เรองของความจ�าและความประทบใจซงมกถกตงขอสงสยและวพากษวาเปนเพยงแคการเลาเรองประวตศาสตร

ทางความคดใหแกผคนในปจจบนไดรบรแตขาดพลงในการดงเอาความรตลอดจนภมปญญาของนกคดใน

อดตมาใชเปนหลกการชวยในการเขาใจและตดสนคณคาของเหตการณทางการเมอง27ในขณะทการตความ

จะน�ามาสการตดสนคณคา (value judgement)รวมไปถงการประเมนคณคา (evaluation) เหมอนอยาง

ทอรสโตเตลเคยกลาวไววาคอการทเราใชวจารณาญาณและความรในการครนคดไตรตรอง (contempla-

tion) เพอทจะบอกวาความคดทนกคดทางการเมองไดน�าเสนอออกมานนดหรอไมด รวมไปถงมงหวง ม

ความตองการใหเกดประโยชนแกบคคลกลมใดของสงคมการเมอง เมอน�ามาพจารณาแลวในความคดของ

ผศกษาจะสงเกตไดวาผลงานของนกปรชญาการเมองคอการตความในลกษณะของการประเมนคณคาทงสน

ยกตวอยางเชนงานเขยนของฟรดชนทเชอคอการโจมตความคดตงแตเพลโตการวพากษครสตศาสนาและ

รสโซรวมไปถงระบอบประชาธปไตยวาท�าใหเกดความเสอมถอย (decline) และน�ามนษยและสงคมไปส

ความคดในเชงสญญนยม (nihilism)หรอผลงานของนกปรชญารวมสมยอยางคารล ปอปเปอรตองการช

ใหเหนถงมรดกและอทธพลทางความคดในเชงประวตศาสตรนยม (historicism) เรมตนตงแตเฮราคลตส

(Heraclitus) เพลโต อรสโตเตลมาจนถงเฮเกล (Hegel) มอทธพลท�าใหเกดระบอบเผดจการอ�านาจนยม

แบบเบดเสรจขนในตนศตวรรษท 20 ขณะทผลงานหลายชนของอไซอาห เบอรลน ไดชใหเหนถงความคด

ของนกปรชญาการเมองทไดเปนปฏปกษเปนอปสรรคคกคามและท�าลายเสรภาพของมนษย28ตวอยางผล

งานทไดรบอทธพลมารกซสตของC.B.Macpherson ในชอ The Political Theory of Possessive

Individualตความผลงานของทงฮอบสและลอควาถกน�ามาใชเพอสนบสนนแนวคดทนนยมยคใหมเปนการ

ปกปองผลประโยชนสวนตวทางเศรษฐกจการแสวงหาความร�ารวยมงคงและสงเสรมสถาบนทรพยสนสวน

บคคล29

ทฤษฎการเมองศกษาความคดในเชงพรรณนา(descriptivemethod)ไมสนใจหรอใหความส�าคญ

กบค�าถามในเชงคณคา ในสงทผคนจะตองปฏบตกนเมออยรวมกน เชน ท�าไมผคนตองเชอฟงผปกครอง

และใหการเคารพและปฏบตตามกฎหมาย การตงค�าถาม การแสวงหาทเกยวของกบแนวความคดและ

อดมการณทางการเมองในเรองของเสรภาพกบความเทาเทยมเปนสงทสงเสรมและสนบสนนแกกนหรอสราง

ใหเกดปญหาและความขดแยงเกดขนตามมาและน�าไปสความยตธรรมเกดขนแกสงคมไดหรอไม

27RobertE.Goodin,PhilipPettit, andThomasPogge. (eds.). A Companion to Contemporary Political

Philosophy. Oxford:Wiley-Blackwell,2012.p.xvi.ตงแตตนศตวรรษท20ผลงานของนกสงคมวทยาอาทMaxWeber,Emile

DurkheimและGeorgesSorelกลมนกสงคมวทยาทไดรบอทธพลMachiavelliansอยางGaetanoMosca,VilfredoPareto

และRobertMichaelsและนกทฤษฎในสายมารกซสตอยางEduardBerstein,LeonTrotsky,RosaLuxembourg,Antonio

Gramsci,GeorgLukacs,MaxHorkheimer,TheodorAdorno,HerbertMarcuseและKarlMannheimในฐานะนกทฤษ

สงคม(socialtheory)นกคดเหลานไดใชรปแบบทงในเชงประจกษผสมกบเชงปทสฐานศกษาตความสงคมการเมองโปรดดรายละเอยด

ในGeorgeKlosko.‘ContemporaryAnglo-AmericanPoliticalPhilosophy’, inThe Oxford Handbook of the History

of Political Philosophy. EditedbyGeorgeKlosko.(2013).Oxford:OxfordUniversityPress.28 โดยเฉพาะอยางยงในหนงสอFreedomandItsBetrayalและFourEssaysonLiberty29 TerenceBall. (2013). ‘TheValue of theHistory of Political Philosophy’, inThe Oxford Handbook of

The History of Political Philosophy.EditedbyGeorgeKlosko.Oxford:OxfordUniversityPress.pp.50-51.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-24 การวเคราะหการเมอง

ในสวนทเกยวของกบเรองของระเบยบวธการศกษา (methodology) ปรชญาการเมองและความ

คดทางการเมอง เพอทผศกษาจะสามารถเขาใจเนอหาความคดทเกดขนในอดตดานของนกประวตศาสตร

ความคดอยางQuentin Skinner ใหความส�าคญดวยการมงเนนไปยงตวของผเขยน ตงค�าถามทวาท�าไม

จง(ตอง)เขยนผลงานชนนนขนมามเปาหมายมวตถประสงคและมเจตนารมณอยางไร(intention)ซงเปน

สงทมความเชอมโยงกบประเดนตอมากคอผเขยนตองการทจะสอสารเรองราวเหลานนกบใครกลมบคคล

ใดทถกเลอกเพอทจะสงสาร30ไมแตกตางไปจากJohnDunnนกทฤษฎการเมองทเคยใหแงคดไวกอนหนา

นนวาการศกษาประวตศาสตรทฤษฎทางการเมอง ผศกษาเองจะตองเขาใจบรบทเฉพาะทางประวตศาสตร

(historicalspecificity)ไปพรอมๆกบเนอหาทางปรชญาอนมความละเอยดออน(philosophicaldelicacy)

โดยจะขาดสงใดสงหนงไปเสยไมไดเสมอนกบการทเราจะรจกบคคลผนนไมไดจนกวาเราไดรวาเขาไดลงมอ

ท�าอะไรบางซงกคอการรจกและเขาใจบรบท(context)ทสามารถคลคลายมนยส�าคญบอกใหผศกษาทราบ

ถงประสบการณและเจตนารมยของผเขยนเพราะฉะนนเพอทจะเขาใจและเขาถงความคดท�าใหผศกษาตอง

ท�าความเขาใจโลกของอดมการณกบโลกของการปฎบตไปพรอมๆ กน31 อยางไรกตามมขอนาสงเกตวา

การศกษาความคดมนษยจากวธการทางประวตศาสตร (historical) ผานการเขาใจอดตอยางทเปนจรง

กบวธการประวตศาสตรนยม (historicism) เปนความพยายามในการตความและเขาใจความคดในอดต

มากเกนไปกวากอนทอดตจะไดท�าความเขาใจตวของมนเองอยางแทจรง32 อาจกลาวไดวาเปนการตความ

(และวพากษ) เกนเลย (over (mis) interpretation)ตวอยางเชนการโจมตความคดในเชงประวตศาสตร

นยมของคารลปอปเปอรทมตออรสโตเตลเพลโตมารกซและเฮเกลวาประวตศาสตรมเปาหมายทถกก�าหนด

มาลวงหนาแลว(pre-determinism)

ความสมพนธระหวางตวบทกบบรบท

จารตในเรองของการถอก�าเนดของแนวคดและทฤษฎทางการเมองนนมาจากการทนกคดเกดความ

คดทเกยวของกบบรรยากาศและเหตการณตางๆ ของสงคมการเมองทก�าลงด�าเนนอยรอบตวเขา จงไมได

เกดขนมาโดยปราศจากสาเหตตงแตเหตการณความขดแยงของโสเครตสกบขบวนการโซฟสต(Sophistic

movement) ทก�าลงเตบโตและขยายตวไดรบการตอนรบเปนอยางดจากพลเมองนครรฐเอเธนส ปรชญา

การเมองของเพลโตทตอบโตกบพลเมองสวนใหญภายใตระบอบประชาธปไตยแนวคดของการเปนสตว

การเมองของอรสโตเตลกบความพยายามในการฟนฟจตวญญาณและลมหายใจของนครรฐเอเธนสทก�าลง

อยในชวงสดทายตดตามมาดวยการเกดขนและน�าเสนอแนวความคดความเปนพลเมองโลก(cosmopoli-

tanism)ของกลมปรชญาStoicความคดในเชงสขนยม(hedoism)ของกลมปรชญาEpicurianismเพอ

ใหจตใจหลบหนออกไปจากความกงวล (ataraxia) เปนแนวคดซงเกดขนมาเพอตอบสนองกบการท

30JohnG.Gunnell.(1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:WinthroPublishers,

Inc.pp.98-99.31 JohnDunn.(1968).‘The Identity of the History of Ideas’, Philosophy43:85,86.32 ‘attempttounderstandthethoughtofthepastbetterthanitunderstooditselfbeforehehasunderstood

itexactlyasitunderstooditself’LeoStrauss.OnTyranny.p.25.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-25การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

อารยธรรมกรกก�าลงประสบกบสภาวะความเสอมและการลมสลายของนครรฐมาจนถงสมยใหมความคด

ของการมรฐบาลทมาจากประชาชนของจอหนลอค มวตถประสงคตอบโตกบความคดของSir Robert

Filmer ในการสนบสนนผปกครองแบบปตราชา (patriarch) การเสนอใหอ�านาจเดดขาดแกผปกครองท

เรยกวาองคอธปตยของโทมสฮอบสกเปนการเสนอทางออกใหกบความขดแยงและความโหดรายทองกฤษ

ตองประสบจากสงครามกลางเมอง ซงตอมาการตอตานอ�านาจของรฐและตวผปกครองไดด�าเนนมาถงจด

แตกหกผานแนวคดของคารลมารกและกลมอนาธปตย (anarchy) ทอม เพนจนถงความคดทเสนอใหม

การจ�ากดอ�านาจของรฐบาลของนกคดในสายเสรนยมประชาธปไตย (liberal democracy)นอกจากนการ

น�าเสนอแนวความคดของนกคดหากน�ามาพจารณาในบรบทของเหตการณตางลวนแลวแตมเปาหมายและ

วตถประสงคอยเบองหลงเกอบทงสนยกตวอยางเชนแนวคดในเชงการเสยสละเพอปตภม(patriotic)การ

เรยกรองในลกษณะชาตนยมของมาคอาเวลลในชวงทอตาลตกเปนเปาหมายของการรกรานจากชาตมหาอ�านาจ

ในชวงศตวรรษท 16 ไมวาจะเปนฝรงเศส เยอรมน สเปนและชาวเตรก หรอความคดทางปรชญาในเรอง

การใหรฐตองมพนธกจในเชงจรยธรรม (ethical state) ของเฮเกลถกน�าเสนอในชวงทนโปเลยนก�าลงรก

ขยายอ�านาจคกคามชาตตางๆในยโรปทก�าลงเปนอนตรายตอรฐปรสเซยทเฮเกลเปนพลเมอง33

การศกษาความคดและทฤษฎการเมองคอการศกษาแกนความคดของนกคดนกปรชญาการเมอง

ทน�าเสนอหลกการแนวคดและอดมการณทมความส�าคญอกทงมผลกระทบตอยคสมยและสงผลตอเนอง

มาจนถงปจจบนถอเปนความเขาใจในเชงพฒนาการในทางประวตศาสตร(evolvedhistorically)มความ

สบทอดกนมาอยางตอเนองในลกษณะของการเปนจารตทางความคด34 ยกตวอยางในเรองการน�าเสนอ

แนวคดของผปกครองในอดมคตเกดขนเปนรปรางทชดเจนมการอธบายอยางเปนระบบลงลกไปในราย

ละเอยดตงแตแนวคดในเรองราชาปราชญ (philosopher-king) ของเพลโต เจาผปกครองของนโคโล

มาคอาเวลล ทมาและความส�าคญในความเปนองคอธปตย (sovereignty) ของโทมส ฮอบส ความเปน

อภมนษย(superman/ubermench)ของฟรดชนทเชอหรออาจปรากฏอยในรปแบบรฐทสมบรณแบบใน

ทางจรยธรรมของเฮเกล (ethical totality)คารลมารกกบพนธกจทางประวตศาสตรของชนชนกรรมาชพ

(proletariatclass)และชนชนปญญาชนของอนโตนโอกรมชรวมไปถงบทบาทความส�าคญของประชาชน

ไมวาจะอยในสถานะของความเปนพลเมอง (citizen) ในรปของมหาชน (multitude) ทมาจากความนยม

และชยชนะของระบอบประชาธปไตย เปนการน�าเสนอความคดบนพนฐานของความพยายามทจะปองกน

รวมไปถงเอาชนะความเสอมของระบอบการปกครอง ดวยการอธบายใหผอานไดมองเหนถงขอด ขอเสย

ขอเดน ขอดอยของแตละรปแบบการปกครองไมวาจะเปนราชาธปไตย อภชนาธปไตย คณาธปไตย

ประชาธปไตยและมหาชนรฐ ถอก�าเกดแนวคดมาตงแตอรโณทยของความคดทางการเมองผานผลงานของ

เฮโรโดตสเพลโตอรสโตเตลโพลบอสซเซโรมาคอาเวลลรสโซและมงเตสกเออ

33Carl Schmitt. (1996).The Concept of the Political. Translated andwith an Introduction byGeorge

Schwab.Chicago:TheUniversityofChicagoPress,pp.65-67.34 DavidMiller.(1991).(ed.)The Blackwell Encyclopedia of Political Thought.Cambridge:BasilBlackwell

Ltd.preface.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-26 การวเคราะหการเมอง

การศกษาความคดในระดบของปจเจกบคคลยงใหความส�าคญในเรองของรปแบบและวธการ

น�าเสนอ (style) ของนกปรชญาการเมองแตละคนกมความหมายทสามารถจดไดวาเปนสอประเภทหนง

(style is amessage)ปรากฏออกมาตงแตการน�าเสนองานในรปของบทสนทนา (dialogue) ของเพลโต

และวาทศลป (rhetoric) ของซเซโร ซงมความแตกตางไปจากการเขยนอยในรปของความเรยง (treatise/

essay) ของจอหนลอคและรสโซหรอแมแตการใชรปแบบคตพจน (proverb)ค�าคมสน ๆ (aphroism)

ของฟรดช นทเชอทยอนกลบไปหาบรรพบรษทางความคดกอนยคโสเครตส มนยส�าคญถงการปฏเสธวธ

การน�าเสนอและรปแบบการคดและการอธบายในรปของความเปนเหตผล (rationality) ในขณะทนก

ประวตศาสตรความคดอยางอไซอาหเบอรลน(IsaiahBerlin)แบงประเภทของนกคดและความคดดวยการใช

ตวเมน(hedgehog)กบสนขจงจอก(fox)เปนอปมาตวแทนโดยสงเกตจากพฤตกรรมและธรรมชาตของเมน

เปนสตวประเภททรสงเดยวแตรลกสวนสนขจงจอกมความชาญฉลาดรอบรในหลายสงเปนสงทเบอรลนได

รบอทธพลมาจากกวชาวกรกชอAchilochusทมชวตอยในชวงเวลาใกลเคยงกบกวโฮเมอร โดยเบอรลน

แบงนกปรชญาใหอยในประเภทของตวเมน ไดแก เพลโต (Plato) ดงเต (Dante) ลคลตอส (Lucretius)

ปาสกาล(Pascal)เฮเกล(Hegel)ดอสโตเยสก(Dostoevsky)นทเชอ(Nietzsche)สวนทเปนสนขจงจอก

ไดแกเฮโรโดตส(Herodotus)อรสโตเตล(Aristotle)มงเตล(Montaigne)35

การเนนย�าและการใหความส�าคญกบบรบทและสงแวดลอม ขนบธรรมเนยมประเพณและ

บรรยากาศทางดานภมปญญาทสงผลตอความคดและความรทางการเมองทนกปรชญาการเมองน�าเสนอการ

เขาใจถงเจตจ�านง (intention) การรถงความตองการของผเขยนงานเปนสงทแยกไมออกจากการเขาใจ

เหตการณทางสงคมการเมองในชวงระยะเวลาทนกเขยนคนนนมชวตอยยกตวอยางเชนผลงานอยางThe

Princeกบเปาประสงคสวนตวของมาคอาเวลลในต�าแหนงทปรกษาเจาผปกครองทหมายถงการปฏบตงาน

รบใชตระกลเมดซ ททรงอทธพลของนครรฐฟลอเรนซ รวมไปถงประเดนดานบรรยากาศและสถานการณ

ทางการเมองในคาบสมทรอตาลชวงการฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance) ซงเปนชวงรอยตอของการ

ตอสแยงชงอ�านาจระหวางอ�านาจเกาอยางครสตจกรทก�าลงอยในชวงเสอมอทธพล ขณะทการทะยานขนมา

ของมหาอ�านาจอยางสเปนและฝรงเศสและในฝงของความพยายามในการตอสดนรนเพออสระภาพในการ

ปกครองตนเองของนครรฐทตงอยทางตอนกลางและตอนเหนอของคาบสมทรอตาล รวมไปถงรปแบบและ

วธการในการแสวงหาและเขาถงขอมลในเชงประจกษของนกประวตความคดทางการเมองเปนกระบวนทศน

ทมความแตกตางไปจากสมมตฐานทใหความส�าคญแกตวบททางปรชญาการเมองในฐานะเปนความคดความรท

ทรงคณคาเสมอมา เปนสงทด�ารงอย เหนอกาลเวลาและสถานท ในลกษณะทไมขนอยกบบรบทและ

สงแวดลอมทางสงคมการเมอง

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.2.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.2.2

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.2 เรองท 1.2.2

35IsaiahBerlin.(2008).Russian Thinkers. EditedHenryHardyandAileenKelly.Harmondsworth:Penguin

Books.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-27การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ตอนท 1.3

การวเคราะหทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.3แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท1.3.1ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง

เรองท1.3.2ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง

แนวคด1. การศกษาปรชญาการเมองอาจหมายถงการตงค�าถามถงการเกดขนของรฐบาลนนมาจาก

ความจ�าเปนในลกษณของการบรรลหรอเอออ�านวยตอการมชวตทดและสมบรณภายใต

นครรฐหรอรฐบาลเปนสงทสะทอนถงความชวรายในการทมนษยอยในสภาวะธรรมชาต

แลวเกดการแกงแยงตอสกนเปนสงทอยในความสนใจของนกปรชญาการเมองเปนแนว

ความคดทมการน�าเสนอมาตงแตอรสโตเตล ฮอบส รสโซและทอม เพนความแตกตาง

ระหวางเสรภาพในยคโบราณกบยคใหม

2. John Plamenatz มความคดวาหากเราตองการศกษาและเขาใจถงความคดของนก

ปรชญาการเมองเราจ�าเปนตองส�ารวจศกษาสภาพแวดลอมทเปนเงอนไขในการประกอบ

สรางความคดขนมาดวย ในแงนความคดหรอตวบทกบบรบทเปนสงทไมอาจแยกขาด

จากกนและตองน�ามาพจารณาศกษาควบคกนไปJohnPlamenatzยกตวอยางถงการ

จะเขาใจความคดและเปาประสงคของฮอบสทปรากฏอยใน Leviathan เราจ�าเปนตอง

เขาใจถงบรรยากาศของความขดแยงทเกดขนระหวางฝายนยมกษตรยกบฝายสนบสนน

แนวคดรฐสภา รวมไปถงค�าส�าคญ ๆ อยาง law, right, liberty, covenant และ

obligationทบงบอกและสงผานความคดและความหมายทางการเมองของนกปรชญา

การเมอง

วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.3จบแลวนกศกษาสามารถ

1.ยกตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมองได

2.ยกตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมองได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-28 การวเคราะหการเมอง

เรองท 1.3.1 ตวอยางการวเคราะหทางปรชญาการเมอง

ค�าแนะน�าของลควกวตเกนสไตน(LudwigWittgenstein)เสนอใหนกปรชญา(การเมอง)ตอง

ไมสงกดเปนพลเมองของชมชนการเมองใดแตเปนพลเมองในชมชนของโลกจนตนาการ(acitizenofthe

city of idea)ด�าเนนอยในลกษณะของการไมมความผกพนในทางประวตศาสตรตดขาดความผกมดใน

ทางอารมณทนกปรชญาเองจะตองด�ารงตนในฐานะของคนนอกอยเสมอ(thestranger)36อกทงตองมอง

ปรากฏการณดวยสายตาทมความแปลกใหมเสมอ เพอจะชวยใหมองเหนสงตาง ๆ ไดมความชดเจนและ

แหลมคมมากขนเนองจากนกปรชญาเปนบคคลทตองน�าเสนอความคดความรทแยกขาดออกมาจากโลกท

ผคนทวไปสมผสและรบรกนอย ถอเปนอาณาจกรทางความคดทแยกตวอยอยางอสระ ไมตกอยภายใต

เงอนไขและปจจยใด ๆ เหมอนอยางทเพลโตกบแนวคดนครรฐในอดมคต ทเสนอผานบทสนทนา The

Republicซงเปนกจกรรมของการครนคดไตรตรองและวพากษไดอยางเหมาะสม เหมอนตวอยางของโสเครตส

ทอปมาตวเองเปนตวเหบบนหลงมาและปลากระเบนไฟฟาแตเมอใดกตามทความคดความรทางการเมอง

ทนกปรชญาน�าเสนอถกน�ามาใชตวของนกปรชญามการลงมาถกแถลงกบชมชนการเมองเมอนนนกปรชญา

และความคดของเขากตกจากสวรรคเนองจากความรทน�ามาสมนษยหรอใชกบผคนในแตละชมชนการเมอง

นนยอมจะถกดดแปลงมการประยกตปรบเขากบสภาวะการณเพอความเหมาะสมในแตละชมชนการเมอง

เปนการรบใชเพอใหไดมาถงผลประโยชน ความไดเปรยบทางการเมอง ซงกคอมการบดเบอนทางความคด

จนเกดความแตกตางและหลากหลายจากความคดเดมจากความรทเคยเปนหนง มความเปนสากลกลาย

มาเปนความคดเหนทแตกตางและหลากหลาย เกดการตความและเขาใจกนเฉพาะในแตละชมชนการเมอง

ในลกษณะของความเปนสมพทธนยม(relativism)กลาวในอกนยหนงกคอความรมความคลาดเคลอนไป

จากของเดมโดยจะเกดมากจะเกดนอยกแลวแตละกรณ

การศกษาในทางปรชญาการเมองคอความพยายามในการท�าความเขาใจประเดนปญหาอมตะสากล

ในทางปรชญาทนกปรชญาในอดตประสบมา(perennialquestion)ยกตวอยางเชนโสเครตสกบเพลโตใน

เรองPhysicVSNomosการถกเถยงปญหาในเรองสงตางๆมความเปนสากล(universal)หรอลกษณะ

เฉพาะ(particular)ตงแตเรองของคณคาคณธรรมศลธรรมความดความยตธรรมความรไปจนถงเรอง

ของระบอบการปกครอง (political regime) เปนสงทมความสมพทธเขาใจไดเฉพาะกบสถานท ผคนและ

เงอนไขของเวลาเปนเรองของคานยมวฒนธรรม(relativism)ขนอยกบประสบการณการเรยนรการอบรม

สงสอนประวตศาสตร การตดสนใจเฉพาะตวบคคล (subjectivism)หรอมนเปนสงทมความเปนกลาง

(objectivism)มความสมบรณ (absolutism)ไมตกอยภายใตเงอนไขปจจยหรอขอแมใดๆยกตวอยาง

เชนการถกเถยงกนในเรองของระบอบและแนวความคดประชาธปไตยวาเปนสากลหรอมรปแบบเฉพาะเพอ

36MichaelWalzer. (2007). Thinking Politically: Essays in Political Theory. NewHaven:YaleUniversity

Press.pp.4-6.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-29การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ปรบใชกบสภาพและเงอนไขทางประวตศาสตร พนฐานทางดานประเพณและวฒนธรรมของแตละชมชน

แตละพนท จงออกมาในรปของความเปน ‘ประชาธปไตยแบบไทย ๆ’ ซงการตความในลกษณะดงกลาว

เชอมโยงกบอปมาเรองถ�า (caveallergory) ในหนงสอเลมทหกในบทสนทนาTheRepublicของเพลโต

ผคนภายในถ�าทมองไปยงภาพเงาทผนงถ�า แลวเขาใจเอาวาภาพเงาทพวกเขาเหนอยนนคอความจรงแท

ทงๆทในความเปนจรงแลวเปนสงทเขาใจกนเองเปนเพยงคานยมเปนสงเฉพาะทเกดขนในชมชนหรอเรอง

ของสงคมใดสงคมหนงเทานนแตถกตความสงสอนปลกฝงใหเขาใจกนวามนเปนความจรงมความเปนสากล

เปนสงทผคนและชนชนตางๆในโลกนเขาเปนกน

มาถงยคใหมอยในชวงยคแสงสวางทางปญญา(AgeofEnlightenment)ทรสโซพยายามขบคด

ปญหาและออกมาวพากษวาโดยพนฐานธรรมชาตของมนษยแลวด�าเนนชวตตามอารมณ ภายใตความรสก

(natural) มากกวาจะเปนสตวการเมองทมเหตผลความร (rational) ตามทเพลโตและอรสโตเตลปลกฝง

กนมา ในแงนรสโซเปนนกปรชญาทตงค�าถามกบจารตความคดปรชญาการเมองตะวนตกรสโซพจารณาวา

อารยธรรมในนามของความร ศลปวทยาการทน�าความทกขท�าใหมนษยไมมความสข การกลบไปสสภาวะ

ธรรมชาตจงเปนความตองการ

การศกษาปรชญาการเมองอาจหมายถงการตงค�าถามถงการเกดขนของรฐบาลนนมาจากความจ�าเปน

(necessity)ในลกษณะของการบรรลหรอเอออ�านวยตอการมชวตทดและสมบรณภายใตนครรฐหรอรฐบาล

เปนสงทสะทอนถงความชวราย(wickness)ในการทมนษยอยในสภาวะธรรมชาตแลวเกดการแกงแยงตอส

กนเปนสงทอยในความสนใจของนกปรชญาการเมองเปนแนวความคดทมการน�าเสนอมาตงแตอรสโตเตล

ฮอบสรสโซและทอมเพนความแตกตางระหวางเสรภาพในยคโบราณกบยคใหม(ancientandmodern

freedom)

ความรทางปรชญาการเมองเกดขนทามกลางปญหาและวกฤตการณทางการเมองทนกปรชญาผน�า

เสนอความคดตองการทจะหาทางออกใหกบชมชนการเมองเหนไดชดเจนจากจดหมายฉบบทเจด(Seventh

Letter) ของเพลโตทตองการรกษาความปวยไขทางการเมองของนครรฐเอเธนสผานแนวคดราชาปราชญ

อรสโตเตลกบความพยายามในการยอยดชวงระยะสดทายการปกครองรปแบบนครรฐของกรกทก�าลงกาวส

สภาวะของความเสอมสลาย ขณะท St.Augustine มชวตอยในชวงรอยตอระหวางความลมสลายของ

อาณาจกรโรมนตอเนองกบความคดความศรทธาใหมทก�าลงอบตขนในนามของครสตศาสนาในชวงปลาย

ศตวรรษท 4 ตอเนองไปยงตนศตวรรษท 537 พนธกจดงกลาวของนกปรชญาการเมองถกสงผานมายง

มาคอาเวลลนกปรชญาการเมองคนส�าคญของยคฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance) โดยเปาประสงค

ของมาคอาเวลลคอการสรางเอกภาพและสนตสขใหกบคาบสมทรอตาล สวนปรชญาการเมองสมยใหมซง

เรมตนทโทมสฮอบสเปาหมายส�าคญในปรชญาการเมองของฮอบสคอการน�าสงคมการเมองไปสสภาวะปกต

ประชาชนอยกนกนอยางสงบสข มสนตภาพและความปลอดภยในชวต ทตอมาทางดานของจอหน ลอคม

การออกแบบและน�าเสนอรปแบบและลกษณะของผปกครองหรอรฐบาลทมาจากความยนยอมของประชาชน

37HerbertA.Deane. (1963).The Political and Social Ideas of St. Augustine. NewYork,NY:Columbia

UniversityPress.pp.3-6.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-30 การวเคราะหการเมอง

ทสงอทธพลตอเนองไปยงรสโซเปนประจกษพยานรบรความเปลยนแปลงจากระบอบเกา(ancienregime)

ไปสระบอบใหมหรออยในชวงระยะเวลาของการเปลยนผานจากสงคมแบบจารตประเพณทความชอบธรรม

ของผปกครองยดโยงอยกบเรองของการมสถานะมอภสทธเหนอผอน (privilege) ก�าลงเปลยนผานไปส

หลกการในเรองสทธทางการเมอง (political right) เปนกตกาใหมทตงอยบนพนฐานของความเสมอภาค

และเทาเทยมกนดงปรากฏชดเจนอยในงานเขยนTheSocialContractorthePrinciplesofPolitical

Rightมาจนถงการวพากษสงคมสมยใหมในรปลกษณของสงคมอตสาหกรรมอยางเปนระบบและถอนราก

ถอนโคนจากผลงานของมารกซ

ในแงนจงพจารณาไดวานกปรชญาเปนบคคลผทยนอยภายใตบรรยากาศของยคสมยและเหนอยคสมย

อกทงด�ารงอยในสถานะของเทพเจาคอการสรางความเปนระเบยบเรยบรอยใหกบโลกทางการเมองหรอการ

สรางจกรวาลทางการเมอง (political cosmo) จากความไรระเบยบแบบแผนทางการเมอง (political

chaos)ผลลพธของความพยายามดงกลาวเราจะเหนค�าศพททมนยความหมายความคดทางการเมองตงแต

ระบอบการเมอง(politicalregime)แนวความคดในเรองของความชอบธรรม(legitimate)การมพนธสญญา

หรอการยอมปฏบต (obligation) สนตภาพ (peace)ความมเสถยรภาพ (stability) เสรภาพ (freedom)

ความอดทนอดกลนตอความคด ความเชอทแตกตาง (toleration) ความยนยอม (consent) ความสอด

ประสาน(harmony)ความสมดล(balance)และการปฏวต(revolution)

ทางดานของรปแบบและวธการทเนนลงไปศกษาและส�ารวจตวเนอหา(text)อยางละเอยดใกลชด

มากทสดมรายชอนกคดคนส�าคญในส�านกนไดแกLeoStrauss,EricVoegelin,HannahArendtและ

SheldonWolinส�านกศกษานมสมมตฐานทวามสงทเรยกวาความคดทอยอยางยงยน(persistentideas)

ในลกษณะความคดทมความเปนจรงสากล (timeless truth) สามารถด�ารงอยอยางขามยคสมยอยอยาง

อสระโดยไมตกอยภายใตเงอนไขทางประวตศาสตร(intrinsicallytranshistorical)38ซงนกคดไดน�าเสนอ

ระเบยบแบบแผนทยนอยเหนอปรากฏการณความขดแยงการตอสใดๆในทางการเมองรวมไปถงคานยม

และวฒนธรรม เพราะฉะนนปญหาความยงยากรวมไปถงวกฤตการณทางการเมองทเกดขนกบผคนในยค

ปจจบนลวนแลวแตเคยเกดขนมาในอดตทงสน กรณตวอยางเรองของความขดแยงความเหนตางในเรอง

ของกฎหมายการท�าหนาทของผปกครองและความยตธรรม(civildisobedience)ระหวางผปกครองกบ

ผใตการปกครองซงกคอนกปรชญาการเมองเรมตนขนทบทละครโศกนาฏกรรมAntigoneของSophocles

พฤตกรรมในการดอแพงของโสเครตสในบทสนทนาCritoสงผานมายงจอหนลอคในSecondTreatise

ofGovernmentจนถงHenryDavidThoreauและยงคงเหนรองรอยอยในการตอสทางการเมองของทง

MartinLutherKingและคานธ

ดงนนการกลบไปศกษาตวเนอหาหรอตวบท (text) ของนกคดในอดตจะชวยใหน�าเอาความรและ

ภมปญญาในอดตมาใชอธบาย เกดความเขาใจและแกไขปญหาของปจจบน จากกรณของลโอ สเตราส

วเคราะหถงความเสอมถอยในการศกษาปรชญาการเมองเชอมโยงกบวกฤตของสมยใหมรวมไปถงปญหา

38EllenMeiksinsWood.(2011).Citizens to Lords. London:Verso.pp.6-7.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-31การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ทางการเมองในปจจบนมสาเหตมาจากการหลงลมและเพกเฉยภมปญญาของนกปรชญาในอดตโดยเฉพาะ

อยางยงปรชญาการเมองของกรกโบราณอกทงยงน�าเอาแนวคดในทางวทยาศาสตรบนฐานคตปฏฐานนยม

เชงตรรกะ(logicalpositivism)ทเรยกรองใหผศกษาตองปราศจากอคตและการตดสนในเชงคณคามาใช

ศกษาเรองของการเมองอยางไรกตามค�าถามทเกดมาจากการความเปนจารตธรรมเนยมในการศกษาแนวคด

และทฤษฎทางการเมองทตงอยบนฐานของอคตผานกระบวนการคดเลอกและคดออก (selection and

exclusion) โดยใหความส�าคญในลกษณะทไมอาจปฏเสธและมองขามตวงานเขยนหลกของนกปรชญา

การเมอง(canon)คอท�าไมจงมรายชอของนกปรชญาการเมองบางคนแตกไมใสชอของนกปรชญาการเมอง

อกหลายคนลงไปยกตวอยางเชนการศกษาแนวคดและทฤษฎทางการเมองทมกจะเหมารวมวาเปนเพยงการ

ศกษาทจ�ากดอยกบความคดของนกปรชญาการเมองทอยในยโรปและอเมรกาเหนอเปนงานเขยนของผชาย

คนขาวและเปนครสตเตยน(male,whiteandchristian)ขณะทไมปรากฏความคดและเสยงของผหญง

คนด�า ผทไมไดเปนครสตศาสนกชนและชาวอาณานคมหรอหากจะมกเปนเพยงเชงอรรถ (footnote) ของ

ผชายคนขาวและเปนครสตเตยนนอกจากนยงตงขอสงเกตถงความคดทน�าเสนอออกสสาธารณะในแตละ

ยคแตละสมยลวนแลวปรากฏเปนความคดของบคคลทมชอเสยงแทบทงสน(thebest)ความคดของสามญ

ชนจงถกหลงลมและละเลย39

ขณะทรปแบบและวธการทผศกษายดปฏบตกนมากคอการกลบไปอานงานคลาสสกและยดเปน

หลก ซงนกคดรนตอๆมากไดรบอทธพลและเกดการวพากษความคดทน�าเสนอมากอนหนาดไดจากตว

อยางของโสเครตสอยในงานของเพลโตความคดของเพลโตอยในงานThePolitics ของอรสโตเตล และ

ความคดของอรสโตเตลทสงอทธพลตอนกปรชญาของยคกลางโดยเฉพาะอยางยงของเซนต โทมสอากนส

(SaintThomasAquinas)การตความผลงานคลาสสกในอดตของเพลโตโดยลโอสเตราสและอรคโวกลน

ฮานนาหอาเรนดทกบงานของเพลโตและอรสโตเตลสวนเควนตนสกนเนอรกบมาคอาเวลลจอหนดนกบ

จอหนลอคคารลชมตตกบโธมสฮอบสหรอแมแตคารลปอปเปอรกบการวพากษเพลโตภายใตกรอบความคด

ประวตศาสตรนยม (historicism) โดยกอนหนานกปรชญาชาวเยอรมนฟรดช นทเชอไดวพากษความคด

ของเพลโตและครสตศาสนามากอนในฐานะทไดท�าลายสญชาตญาณและจตวญญาณในความรนเรงสนกสนาน

ยนหยดกบการมชวตของชาวกรกโบราณ (life affirmation) และสรางใหเกดความถดถอยและสนหวงใน

ทางวฒนธรรม(culturaldeclineanddespair)

คณประโยชนจากการอานงานคลาสสกคอการไดสมผสและเรยนรสงใหม(originality)อกทงเปน

ประสบการณทนกเขยนคนส�าคญอยาง Italo Calvino กลาวไววาเปนการอานในแบบซ�าแลวซ�าเลา

(rereading)40ของสงทนกปรชญาและนกคดน�าเสนอไมวาจะเปนความรความคดและมมมองในเวลาตอมา

ธรรมชาตของหนงสอคลาสสกกอใหเกดความหลากหลายในความขดแยงของการตความ (diversity of

39 JanetColeman. (2011). ‘The voice of the ‘Greeks’ in the conversation ofmankind’, inThe History

of Political Thought in National Context. Edited byDarioCastiglione, and IainHampsher-Monk.Cambridge:

CambridgeUniversityPress.pp.12-15.40ItaloCalvino.(1989).The Literature Machine. TranslatedbyPatrickCreagh.London:Picador.p.125.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-32 การวเคราะหการเมอง

conflictinginterpretations)41ซงกอใหเกดการถกเถยงการอภปรายทงในลกษณะของการใหความส�าคญ

ยกยองไปพรอมๆ กบการปกปองความคดทนกปรชญาในอดตน�าเสนอ สวนในอกดานหนงมการตความ

ออกมาในลกษณะของการกลาววพากษและโจมตความคดทมผลในทางลบตอผคนและสงคมการเมองเหน

ไดจากตวอยางการตความเพลโตของลโอสเตราสกบทางคารลปอปเปอรทหากกลาวในภาษาของการแสดง

ฝายแรกยกใหเพลโตเปนพระเอกขณะทฝายหลงมองเพลโตในฐานะของผรายนบเปนการศกษาตความทม

ความแตกตางกนอยางสดขว

ขณะทนกวชาการทางทฤษฎและแนวคดทางการเมองจอหนพลาเมนาทซเสนอวารปแบบและวธการ

ศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถด�าเนนการไดทงการศกษาบรบทควบคกบตวบทเนอหาไป

พรอมๆกนยกตวอยางเพอทจะเขาใจความคดของโทมสฮอบสทางดานของผศกษาตองเขาใจวตถประสงค

ในการเขยนหนงสอ Leviathanตกอยภายใตบรรยากาศของความขดแยงทางการเมองทก�าลงด�าเนนอย

ระหวางกลมนยมกษตรย(royalists)กบกลมสนบสนนรฐสภา(Parliamentarians)นอกจากนผศกษาจะ

ตองท�าความเขาใจค�าศพท (words)ทนกปรชญาใชเพอแสดงออกและสะทอนถงความคดและเปาประสงค

ในทางการเมองในกรณของฮอบสไดแกlaw,right,liberty,covenantและobligation42ขณะทในความ

คดของผศกษาพจารณาวามความแตกตางอยางมนยส�าคญหากเราอธบายถงแนวคดทางการเมองของ

เพลโตวา เกดมาจากความพยายามในการตอบโตและวพากษขบวนการโซฟสต (sophisticmovement)

การขยายตวของแนวคดและระบอบประชาธปไตยของนครรฐเอเธนสทมสวนท�าใหโสเครตสถกตดสนลงโทษ

ดวยการดมยาพษhemlockขณะทการตงค�าถามในเรองความยตธรรมผปกครองในอดมคตและการสราง

รฐแหงการศกษาถอเปนแนวคดในเชงแมแบบใหกบนกคดและแนวคดทางดานปรชญาการเมองในยคตอมา

ทงในแบบทเหนดวยและโตเถยง43ในกรณของโทมสฮอบสความคดในเรองผปกครองตองมอ�านาจสมบรณ

เดดขาดอกทงแบงแยกไมไดและผใตปกครองมอาจเอากลบคนไดมทมาจากความตองการแกไขปญหาความ

วนวายความไรระเบยบจากสงครามกลางเมองและสรางสนตสขใหเกดขนกบองกฤษ ซงในยคตอมาความ

คดในเรององคอธปตยทมอ�านาจเดดขาดนนไดกลายมาเปนตวแบบในการสรางความเปนระเบยบแบบแผน

ใหกบสงคมการเมอง ในลกษณะของการทปศาจแหงความเปนอนาธปตยจะตามมาหลอกหลอนสงคม

การเมองมนษยทนทหากไมมผถออ�านาจและผบงคบใชอ�านาจในนามขององคอธปตย อกทงน�ามาสขอถก

เถยงระหวางการมผปกครองทเปนทรราชยกบบรรยากาศของบานเมองทปราศจากผถออ�านาจและการบงคบ

ใชอ�านาจทรจกกนในสภาวะอนาธปตยทเกดค�าถามตามมาวาทางเลอกไหนนาจะดกวานอกจากนรปแบบของ

ความเปนองคอธปตยยงกลายมาเปนแมแบบใหกบการมผปกครองแบบพลเรอน (civil government)

ทตดขาดจากความคดในเชงจารตกอนหนาฮอบสภายใตค�าอธบายใหมทรปแบบของผปกครองหรอรฐบาล

41Runciman,W.G.(2010).Great Books, Bad Argument. Princeton:PrincetonUniversityPress.pp.1-2.42 JohnPlamenatz. (1992).Man and Society: Volume One: From the Middle Ages to Locke.London:

Longman.p.xvi.43 เหมอนอยางท Alfred NorthWhitehead กลาววานกคดและความคดในยคหลงเปนเพยงเชงอรรถของเพลโต

ถอเปนการสะทอนถงการใหความส�าคญกบความคดของเพลโต

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-33การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

มทมาจากประชาชน(artificialbody)ความชอบธรรมของผปกครองและการใชอ�านาจของผปกครองจงขน

อยกบการรบใชผใตปกครองซงกคอบคคลแตละบคคลในเรองของความอยรอดปลอดภยทงในชวตและ

ทรพยสน ซงแตกตางไปจากค�าอธบายทใหผปกครองและรฐไมไดเปนสงทเกดขนหรอมอยอยางธรรมชาต

และมมากอนหนาบคคลเหมอนกบความคดของนกปรชญาการเมองกอนหนาโดยเฉพาะอยางยงอทธพลใน

แบบอรสโตเตเลยนภายใตแนวคดกฎธรรมชาต(naturallawtheory)44

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.3.1

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.3 เรองท 1.3.1

เรองท 1.3.2 ตวอยางการวเคราะหความคดทางการเมอง

ประวตศาสตรความคดทางการเมองคอการศกษาล�าดบเหตการณทางการเมองทเกดขนจรงในอดต

และยงหมายความถงความเขาใจความคดของอดตผานมาทางการเลา(narration)และวพากษอยางมนยท

ลกซง (critical commentary) ตอความคดในอดต ซงแนนอนวานกคดในอดตเคยวพากษความคดของ

นกคดทมมากอนหนาแลว และนกคดทงหลายเมอเวลาผานไปความคดของเขากจะถกจบมาวพากษจาก

นกคดในยคตอๆมาเปนกจกรรมทด�าเนนมาอยางตอเนองไมมทสนสดประวตความคดทางการเมองปรากฏ

อยในลกษณะของการศกษาความคดของนกปรชญาการเมองในอดตตงแตเพลโตมาถงจอหน ดวอ (John

Dewey) หรอไมเชนนนกศกษาในลกษณะของประเดนสาระส�าคญ (theme) อยางเชน ประชาธปไตย

สงคมนยมอ�านาจและอดมการณเปนตน

เมอลงไปในรายละเอยดของตวบทของนกปรชญาการเมองแตละคนจะพบวาบทสนทนาของเพลโต

ไดรบอทธพลมาจากโสเครตสตอมาเพลโตเองกโดนวพากษจากลกศษยของเขาเองอยางอรสโตเตลขณะท

อรสโตเตลสาระและอทธพลความคดทางการเมองแผขยายกนเวลาไปจนสนสดยคกลางของยโรปหรอแมแต

เนอหาบางสวนในCityofGodของSaintAugustineเปนวรรณกรรมของยคกลางทสรปรวบรวมแนวคด

ในพระคมภรเกา(OldTestament)ยคกอนโสเครตสโรมนและNeo-Platonistประวตความคดทางการ

เมองเปรยบเสมอนการสบทอดจารตกนมาอยางยาวนานสวนรปแบบและวธวทยาในการศกษาใช

รปแบบในเชงแสวงหาคณคา (prescription) ซงมรายชอของนกประวตศาสตรการเมองคนส�าคญไดแก45

44โปรดดรายละเอยดของการเปลยนแปลงไดในNorbertoBobbio.(1993).Thomas Hobbes and the Natural Law

Tradition. TranslatedbyDanielaGobetti.Chicago:TheUniversityofChicagoPress.45 JamesFarr. (2006).TheHistoryofPoliticalThoughtasDisciplinaryGenre, InThe Oxford Handbook

of Political Theory.EditedbyJohnS.Dryzek,BonnieHonigandAnnePhillips.Oxford:OxfordUniversityPress.

pp.225-228.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-34 การวเคราะหการเมอง

ลโอสเตราสกบวธการศกษาในแบบ‘esoteric’QuentinSkinnerกบวธการศกษาในแบบ‘intentional

speechact’และMichaelFoucaultกบวธการศกษาในแบบ‘archaeology’และ‘geneaology’ทได

รบอทธพลมาจากFriedrichNietzsche46

เปนประเดนทนาตงขอสงเกตในเรองการศกษาประวตความคดทางการเมอง ในฐานะเปนสงทถก

สรางขนมานนมความหมายวาตวนกปรชญาการเมองรวมไปถงความรและเนอหาความคด เปนสงทถกทง

นกปรชญาทศกษาในระยะเวลาตอมาหยบยกขนมาจนกลายมาเปนธรรมเนยมปฏบตทอาจกลาวในอกอยาง

หนงกคอรปแบบทางประวตศาสตรนพนธของการศกษาประวตความคดทางการเมองตะวนตกกจะเรมตน

ทนครรฐเอเธนสประมาณ500ปกอนครสตกาล ในชวงทนครรฐเอเธนสก�าลงอยในยคความเจรญรงเรอง

ภายใตระบอบประชาธปไตยขณะทในทางภมปญญาความรเรมทปรชญาการเมองของโสเครตสควบคไป

กบการแสวงหาความรในแบบของขบวนการโซฟสต(Sophisticmovement)ในชวงระยะเวลาใกลเคยงกน

กปรากฏภมปญญาในแบบประวตศาสตรของHerodotusกบThucydidesบรรดานกคดทางการเมองเหลาน

อาจมองไดทงสรางใหเกดบรรยากาศของความขดแยงและความหลากหลายในทางภมปญญาของกรกโบราณ

นอกจากนยงปรากฏเนอหาการศกษาประวตความคดทางการเมองของกรกโบราณทไดยอนกลบไปยงกว

นพนธของHomerกบHesiod47

มประเดนทนาตงขอสงเกตและเกดค�าถามตามมาในเรองของการคดเลอกเนอหาประวตความคด

ทางการเมอง ในเบองตนนนเปนประเดนทอาจยอมรบกนไดวามจ�านวนนกปรชญาการเมอง นกคดทางการ

เมองเปนจ�านวนมากนบตงแตยคโบราณมาจนถงสมยปจจบน ซงเปนขอจ�ากดทงในดานตวของผศกษาเอง

ทไมมเวลาเพยงพอทจะศกษานกปรชญาการเมองไดครบทกทานจงมความจ�าเปนจะตองเลอกทจะน�าเสนอ

นกปรชญาการเมองบางคน เลอกศกษาบางคนและเลอกไมศกษาบางคนการเลอกและไมเลอกในขางตน

อาจตความไดวาเปนเรองของความจงใจของผศกษาทจะ‘เลอก’และ‘หยบ’บางคนขนมาขณะเดยวกนก

มความจงใจ‘หลงลม’บางคนไปซงการเลอกหรอไมเลอกศกษาดงกลาวอาจจะตองมเหตผลประกอบตอง

มการระบใหชดเจนลงไปถงการใชเกณฑและมาตราฐานชดไหนมาอธบายวาท�าไมถงเลอกศกษาคนน แต

ไมศกษาคนนมเชนนนแลวจะกลายเปนเรองของอคต เปนการใชความรสกสวนตวมาตดสนไปยกตวอยาง

เชนรายชอของประวตนกปรชญาการเมองแทบจะไมปรากฏรายชอนกปรชญาการเมองทเปนสภาพสตรเลย

หรอในกรณของนกปรชญาคนส�าคญของปลายศตวรรษท19FriedrichNietzscheทไมมชอปรากฏในงาน

เขยนของบางส�านกคดและประวตความคดทางการเมอง เนองมาจากรปแบบการน�าเสนอทกระจดกระจาย

ไมจดระบบทางความคด

46 เปนทนาสงเกตวาการจดประเภทของนกคดและนกวชาการภายใตกรอบและวธการศกษาประวตความคดทางการเมอง

สามารถขยายวธการศกษาไมยดตดอยกบรปแบบใดเปนการเฉพาะอยางเชนงานของLeoStraussสวนใหญจะเปนการตความใน

เชงลกดวยการน�าเอาตวบทมาตความอยางละเอยด(closeinterpretation)ปรากฏอยในรปผลงานของนกปรชญาการเมองยคโบราณ

แตในขณะเดยวกนLeoStraussยงมผลงานในลกษณะของประวตความคดทางการเมอง เชนNaturalRightandHistoryหรอ

เลมทเขารบหนาทเปนบรรณาธการHistoryofPoliticalPhilosophy47 J.G.A.Pocock.(2006).‘TheoryinHistory:ProblemsofContextandNarrative’,inThe Oxford Handbook

of Political Theory.EditedbyJohnS.Dryzek,BonnieHonig,andAnnePhillips.Oxford:OxfordUniversityPress.

pp.164-165.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-35การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

การศกษาความคดและทฤษฎการเมองสามารถกระท�าไดหลายแนวทางโดยเฉพาะอยางยงผานรป

แบบและวธการของการตความ(interpretation)48ดงกรณการศกษาปรชญาและความคดทางการเมองของ

มาคอาเวลลจากThePrinceกบTheDiscoursesพจารณาจากเนอหาความร (subject-matter)The

Princeมค�าอทศ (EpistleDedicatory) ไปยงเจาผปกครองปจจบน (actual prince) ภายใตระบอบ

ราชาธปไตย สวนTheDiscourses มงใหกบบคคลทวไปทมศกยภาพมความสามารถทจะมาเปนเจาผ

ปกครองในอนาคต(futureprince)และบคคลทวไป(privateperson)ในการรกษาระบอบมหาชนรฐภาย

ใตคณธรรมของเสรภาพ เราสามารถศกษาถงเจตจ�านง (intention) ในการเขยนThe Prince เพอการ

สถาปนาและสรางเอกภาพใหแกระบอบการปกครองเนนไปยงการรกษาต�าแหนงและการใชอ�านาจ ขณะท

TheDiscourseคอการตอบค�าถามภายหลงจากสถาปนาระบอบการปกครองส�าเรจแลวผปกครองจะรกษา

มนไวใหมนคงและยนยาวไดอยางไรซงค�าตอบทมาคอาเวลลใหกคอการใหประชาชนรกษามนเอาไวภายใต

คณธรรมของเสรภาพ49หรอหากเปรยบเทยบกบปรชญาการเมองของเพลโตอยางTheRepublicคอความ

พยายามสรางระบอบการปกครองทดทสด แตเพลโตเองยอมรบวาโอกาสทจะเกดขนจรงนนแทบเปนไป

ไมไดเลยสวนTheLawsเปนผลงานลดดกรความเปนอดมคตลงมาสโลกของความจรง

ขณะทการศกษาทเนนไปในการใหความส�าคญกบเรองของบรบท (contextual)50ซงด�าเนนอยภายใต

เวลาและสถานททงในทางการเมองเศรษฐกจสงคมและวฒนธรรมรวมไปถงบรรยากาศของความขดแยง

เกดการโตเถยงกนในทางความคด(controversies)เปนปจจยทก�าหนดและสรางใหเกดรปแบบแนวความ

คดและภาษาแกนกคด ในแงนการเกดความคดของนกคดจงตกอยภายใตอทธพลของบรบทหรอ

สงแวดลอมทนกคดแตละคนมชวตอย 51 โดยนกคดทใชรปแบบและวธการดานบรบทมาเปนหลกใน

48 TerenceBall นกวชาการดานรฐศาสตรไดแบงส�านกของการตความ (Schools of Interpretation)ทางทฤษฎและ

ความคดทางการเมองประกอบดวยรปแบบมารกซสต (Marxian) รปแบบเผดจการนยมอ�านาจนยมแบบเบดเสรจ (Totalitarian)

รปแบบจตวเคราะห(Psychoanalytic)รปแบบสตรนยม(Feminist)รปแบบสเตราสเซยน(Straussian)รปแบบหลงสมยใหม(Post-

modernist)และกลมประวตศาสตรใหมของเคมบรดจ(CambridgeNewHistory)โปรดดรายละเอยดในTerenceBall.(2004).

‘HistoryandtheInterpretationofTexts’,inHandbook of Political Theory. editedbyGeraldF.Gaus&Chandran

Kukathas.London:SAGEPublications.pp.18-30.สมบตจนทรวงศไดสรปแนวทางการตความงานเขยนทางปรชญาการเมอง

ทส�าคญๆมอย6วธคอ1.การวเคราะหตวบทอยางละเอยด(closetextualanalysis)2.การแยกแยะระหวางเจตนา(intention)

ของปรชญาเมธและผล (effect) อนเกดจากการรบความคดนน ๆ 3. การศกษาชวประวตของปรชญาเมธ (biography approach)

4.แนวทางจตวทยา (psychological approach) 5.แนวทางอดมการณ (ideological approach)และ6.แนวทางประวตศาสตร

(historicalapproach)โปรดดรายละเอยดในหนวยท1แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมองในเอกสารการสอนชดวชา

ปรชญาการเมอง สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชปากเกรดนนทบร254649 โปรดดรายละเอยดในLeoStrauss. (1958). Thoughts on Machiavelli. Chicago:TheUniversityofChicagoPress.50 นกวชาการปจจบนใชชอเรยกวา ‘ความคดทางการเมองทด�าเนนอยภายใตบรบท’ (contextualization of political

thought)หรอเรยกอกชอหนงวาสงคมวทยาแหงความร(sociologyofknowledge)มอยในงานเขยนของRobertNisbets,Neal

WoodและทางดานEllenMeiksinsWoodใชชอวาประวตศาสตรสงคมของความคดทางการเมองตะวนตก(asocialhistoryof

westernpoliticalthought)51 แตอยาลมวาความคดทเกดขนมากอนหนากสงอทธพลตอความคดดวย ทงในลกษณะของการน�าความคดกอนหนามา

พฒนาตอและในแงของการปฏเสธและลมลาง

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-36 การวเคราะหการเมอง

การศกษาประกอบดวยนกประวตศาสตรความคดคนส�าคญๆเชนR.G.Collingwood,PeterLaslett,

J.G.A. Pocock, JohnDunn, John Plamenatz และQuentin Skinner โดยเฉพาะอยางยง John

Plamenatzมความคดวาหากเราตองการศกษาและเขาใจถงความคดของนกปรชญาการเมองเราจ�าเปนตอง

ส�ารวจศกษาสภาพแวดลอมทเปนเงอนไขในการประกอบสรางความคดขนมาดวย(conditionsandcon-

troversies)ในแงนความคดหรอตวบทกบบรบทเปนสงทไมอาจแยกขาดจากกนและตองน�ามาพจารณาศกษา

ควบคกนไปJohnPlamenatzยกตวอยางถงการจะความเขาใจความคดและเปาประสงคของฮอบสทปรากฏ

อยใน Leviathan เราจ�าเปนตองเขาใจถงบรรยากาศของความขดแยงทเกดขนระหวางฝายนยมกษตรย

(Royalists)กบฝายสนบสนนแนวคดรฐสภา (Parliamentarians)รวมไปถงค�า (words)ส�าคญๆอยาง

law, right, liberty, covenant และ obligation ทบงบอกและสงผานความคดและความหมายทาง

การเมองของนกปรชญาการเมอง52หรอในกรณการตความในเชงจตวเคราะห(psychoanalytic)มมมมอง

และผลการศกษาออกมาอยางนาสนใจจากตวอยางการศกษาผลงานของจอหนสจวตมลล‘OnLiberty’

ถกศกษาในฐานะนกคดเสรนยมเปนสวนใหญ แตการตความในเชงจตวเคราะหกลบพบวางานอยาง ‘On

Liberty’มความส�าคญประกาศถงจตใตส�านกในการทมลลด�าเนนการปลดแอกเปนอสระจากความคดของ

บดาคอเจมส มลล ทเลยงดอบรมเขามาอยางเครงครด โดยไดควบคมและครอบง�าทงชวตในทางโลกและ

ทางภมปญญามาตลอด

ในฐานะของนกทฤษฎการเมอง JohnPlamenatzกลาวถงระเบยบวธวทยาของการศกษาตวบท

(canon/text) ของนกปรชญาการเมอง มความจ�าเปนตองด�าเนนการศกษาในเชงของการแสวงหาคณคา

(normative) ซงอทธพลและแรงบนดาลใจจากความคดทมผลตอสงคมและผคน ไมสามารถด�าเนนการ

ศกษาในเชงของการอธบาย (explanatory) การใชภาษา (linguistic) และประวตศาสตร (historical)

โดยเฉพาะอยางยงค�าอธบายทไรถงคณคา(value-freeexplanation)เปนประเดนทผศกษาคอนขางจะเหน

คลอยตาม เนองจากธรรมชาตของงานเขยนในระดบคลาสสกนนคงไมไดเขยนขนมาเพยงเพออธบาย

เหตการณหรอปรากฏการณเทานนแตมเปาหมายทยงใหญไปกวานนJohnPlamenatzใหความส�าคญกบ

กจกรรมทางปรชญาการเมองมงไปยงสงทเรยกวา ‘อะไร (what) คอเปาหมายทรฐบาลตงไวอกทงจะมวธ

การอยางไร(how)ในการจดการเพอใหบรรลถงเปาหมายดงกลาว’เปนเปาหมายทมความสมพนธกบหลก

การในเรองทมนษยควรจะด�าเนนชวตอยางไรควรจะตอสแสวงหาสงใดรวมไปถงสงคมและรฐบาลควรทจะ

สรางขนมาอยางไร53

การศกษาความคดและทฤษฎการเมองอกฝงหนงมาจากกลมนกปรชญาภาษาน�าโดยLudwig

Wittgenstein, J.L. Austin และ J.R. Searl54 ซงมสมมตฐานวาการศกษาวเคราะหในเชงปรชญา

52JohnPlamenatz.(1968).Man and Society. VolumeTwo.London:Longmans.pp.ix-xi.53 JohnPlamenatz. (2012).Machiavelli, Hobbes, & Rousseau.EditedbyMarkPhilp&Z.A.Pelczynski.

Oxford:OxfordUniversityPress.pp.x-xii.54DavidBoucher, and Paul Kelly. (2003). ‘Introduction’, inPolitical Thinkers: from Socrates to the

Present.EditedbyDavidBoucherandPaulKelly.Oxford:OxfordUniversityPress.pp.15-16.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-37การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

(philosophicalmodeof analysis)ตงอยบนสมมตฐานและความเปนมาของความหมายของนกปรชญา

(philosopher) วาเปนบคคลทใชสตปญญาท�าการตรกตรอง (contemplative life) เปนกจกรรมทด�าเนน

โดยไมตองเขาไปยงเกยวมการเวนระยะหางกบความเปนไปของผคนและสงคมท�าใหนกปรชญาอยในสถานะ

เปนเพยงผสงเกตการณผคาดการณ(speculator)ดงนนการท�างานและผลผลตของนกปรชญาจงถกตความ

วาเปนเพยงการใชเหตผลด�าเนนอยภายใตชดของภาษา(languagegame)หรอแมแตเปนผคดคนประดษฐ

ภาษาและแนวคด แตอกดานหนงอาจพจารณวาความคด ความรทางปรชญานนไมไดถอก�าเนดขนจาก

สญญากาศและความวางเปลาแตมทมาจากการมปฏสมพนธมความเกยวของกบผคนและสงคม(formoflife)55

ความสมพนธระหวางตวนกคด ความคดและบรบท นอกจากการผลตแนวคดและความรเพอ

ตองการตอบค�าถามและแกไขปญหาของยคสมยทนกคดทานนนมชวตอย ความรและค�าตอบทเกดขนมา

อาจกลายมาเปนความคดสากลในแบบทไดรบความนยมมผคนกลาวถงมาทกยคสมยยกตวอยางเชนความ

คดวาดวยความอดทนอดกลนตอความแตกตางของผคนในสงคมการเมอง (toleration) เกดมาจากความ

ขดแยงในเรองของความเชอทางศาสนาทน�าไปสความรนแรงพฒนาไปสสงครามกลางเมองจนเกดความ

สญเสยในชวตและทรพยสนของชาวยโรปเปนจ�านวนมากผคนเกดความเหนอยลากนทกฝายจงหนมาเจรจา

พดคยกนเราอาจพจารณาไดวาความคดในเรองของความอดทนอดกลนถกพฒนาขนภายใตบรรยากาศของ

สงคมในแบบพาณชยกรรมและการคา ความขดแยง ความรนแรงและสงครามเปนสงทไมสรางใหเกด

ประโยชนมหน�าซ�ายงท�าลายธรกรรมตาง ๆมนษยไมอาจท�ามาคาขายไดภายใตบรรยากาศแหงความไมไว

วางใจและเกดความสะพรงกลว ตอมาแนวคดในเรองความอดทนอดกลนในความแตกตางถกพฒนาเปน

เสนอใหรฐบาลไมตองเขาไปยงเกยวในเชงบงคบใหประชาชนนบถอศาสนาและความเชอในสมยทจอหนลอค

ยงมชวตอย แตความคดดงกลาวยงไดรบความนยมและถกสงผานสบทอดกนมาจนถงปจจบนนอกจากน

ยงมความเชอมโยงระหวางปรชญากบปรชญาการเมอง ด�าเนนอยในลกษณะทวาปรชญาแสวงหาความรท

เปนสาธารณะ ในขณะทปรชญาการเมองแสวงหาความรทเกยวของกบสงสาธารณะหรอสงในทางการเมอง

นนเอง56เหมอนกบทLeonardHobhouse นกคดเสรนยมกลาวไวอยางนาสนใจวา ‘การเปลยนแปลงนน

ไมไดเปนผลมาจากความคดแตเพยงฝายเดยวแตกไมมความเปลยนแปลงใดๆทไมมอทธพลทางความ

คดเขามารวม เนองจากความตองการของผคนนนจ�าตองมสงทมากระตนปลกใหตนเพอทจะไดละลายสงท

เปนจารตประเพณหรอตดขาดสายโซแหงอ�านาจ’57

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.3.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.3.2

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.3 เรองท 1.3.2

55NealWood.(2002).Reflections on Political Theory. London:PALGRAVE,pp.94-97.56 JohnG.Gunnell.(1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:WinthropPublishers,

Inc.pp.52-53.57LeonardHobhouse. (1991).Liberalism.London:OxfordUniversityPress.p.30.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-38 การวเคราะหการเมอง

ตอนท 1.4

พฒนาการและแนวโนมการศกษาทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมองในไทย

โปรดอานแผนการสอนประจ�าตอนท1.4แลวจงศกษาเนอหาสาระพรอมปฏบตกจกรรมในแตละเรอง

หวเรองเรองท1.4.1พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

เรองท1.4.2กรณของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

เรองท1.4.3แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทย

แนวคด1. แมวาจะมการแปลผลงานทางปรชญาการเมองมาตงแตสมยรชกาลท 6 แตองคความร

ทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยยงคงอยในระดบทนอย

ถงนอยมากไมวาจะเปนหนงสอและต�าราทเปนตวบทแปลมาจากภาษาตางประเทศ ใน

ขณะทผลงานในลกษณะของการอธบายและตความตวบท กยงมอยในระดบทนอยถง

นอยมาก

2. ผลงานทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง ซงอยในรปของต�าราหลกยงม

จ�านวนนอยและองคความรเองกไมครอบคลมการศกษาทางปรชญาการเมองสวนผลงาน

ทอยในรปของการอธบายตความ ขยายความความคดของนกปรชญาการเมองแมจะม

มากกวาต�าราหลก แตจ�านวนทผลตออกมากยงไมเพยงพอและครอบคลมองคความร

ความคดทางการเมอง

3. การขาดแคลนผลงานทางปรชญาการเมองทงในรปของงานแปลและต�าราหรอหนงสอท

ใชอธบายตความความคดของนกปรชญาการเมองพนฐานความรของทางฝายผสอนและ

ทกษะพรอมความรพนฐานของนกศกษาเองรวมไปถงบรรยากาศของการเรยนการสอน

ทไมเอออ�านวยและสนบสนนตอการแสวงหาความรทางปรชญาการเมอง คอแนวโนม

ทางการศกษาปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาไทย

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-39การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

วตถประสงคเมอศกษาตอนท1.4จบแลวนกศกษาสามารถ

1.อธบายพฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได

2.อธบายกรณของการศกษาปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได

3.อธบายแนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมองในไทยได

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-40 การวเคราะหการเมอง

เรองท 1.4.1 พฒนาการของการศกษาทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมองในไทย

เหตผลทนาจะเปนเหตผลหลกทสดท “ไมมใครพมพ” งานดานทฤษฎการเมองกคงจะเปนเพราะ

งานเหลานดจะไปไดยากในทองตลาดไทย เพราะแมในไทยจะมกลมนกอานผสนใจ “การเมอง” อยางเขมขน

แตกลมนกอานเหลานผคนไมวาจะมาจากขวการเมองไหนหรอไมมขวกดจะสนใจปรากฏการณทจบตองได

ของ “การเมองไทย” ตงแตอดตจนถงปจจบนมากกวาทจะสนใจขอถกเถยงเกยวกบหลกการทางการเมอง

ทว ๆ ไปในโลกทมลกษณะเปนนามธรรมกวา เพราะอยางนอย ๆ ในโลกของนกอานหนงสอ “การเมอง”

ในโลกของภาษาไทยกคงจะสนใจค�าถามจ�าพวก “ใครคอฆาตกรตวจรง?” “ใครคอผอยเบองหลงตวจรง?”

ไปจนถงความรจ�าพวก “รทน” คนโนนคนน มากกวาทจะสนใจจรงจงกบค�าถามวา “ความชอบธรรมคอ

อะไร?”“อะไรคอRationality?”หรอกระทงประเดนคลาสสกของทฤษฎรวมสมยอยางความยอนแยงภายใน

ของระบอบเสรประชาธปไตย58

ค�าสมภาษณธเนศวงศยานนาวาแหงคณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรมน�าหนกเพยงทจะ

เปนค�าอธบายทรองรบวาองคความรทางดานปรชญาการเมองทอยในรปของหนงสองานเขยนและงานวชาการ

รวมไปถงการเรยนการสอนทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของไทยตงแตเรมตนในอดตมา

จนถงปจจบนไมประสบความส�าเรจเทาทควร

ทางดานสมบต จนทรวงศในฐานะนกวชาการผมความเชยวชาญทางดานปรชญาการเมองและเปน

ผบกเบกการเรยนการสอนวชาปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยโดยเฉพาะอยางยงท

คณะรฐศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรตงขอสงเกตถงวชาทเรยกกนในปจจบนวาปรชญาการเมองความ

คดทางการเมอง ประวตความคดทางการเมอง ทฤษฎทางการเมอง จะไดเรมมการสอนกนมาตงแตเมอใด

นนไมอาจบอกไดแน แตอาจสนนษฐานไดวาคงจะไดเรมมการสอนกนในมหาวทยาลยในประเทศไทย ใน

ลกษณะทเปนวชาโดยตวของมนเอง เมอประมาณหลง พ.ศ. 2500 กนแลว เนองจากเปนชวงเวลาท

นกสงคมศาสตรไทยรนแรกๆทส�าเรจการศกษาจากประเทศสหรฐอเมรกา เรมทจะทยอยเดนทางกลบเขา

มารบราชการเปนอาจารยสอนหนงสอในมหาวทยาลย และเปนชวงทหลกสตรของคณะรฐศาสตรของ

มหาวทยาลยในประเทศไทย เรมมการสอดแทรกวชารฐศาสตรแทๆ เขาไวในหลกสตรเดมทเตรยมตวให

นกศกษารฐศาสตรเขาไปรบราชการในกระทรวงมหาดไทยหรอกระทรวงการตางประเทศเพยงอยางเดยว59

58 ปรากฏการณ “ธเนศ วงศยานนาวา”Thu, 2014-04-24 09:27 อธป จตตฤกษ http://prachatai.com/journal/

2014/04/52849สบคนเมอ24เมษายน2557.59 สมบต จนทรวงศ. (2527). ‘หนวยท 1 แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมอง’. ใน เอกสารการสอนชดวชา

ปรชญาการเมอง.นนทบร:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.น.34-38.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-41การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

อยางไรกตามการเปลยนแปลงในองคความรทางดานรฐศาสตรไดประสบกบปญหาทางดานของบคลากรท

จะมาท�าหนาทในการเรยนการสอนทสมบต จนทรวงศใชค�าวา “ไมไดเนนการศกษาดานนมาโดยเฉพาะ”

รวมไปถงการขาดแคลนอปกรณการสอน เชน หนงสอ บทความอานประกอบการเรยนรวมไปถงเรองของ

บรรยากาศทางวชาการและการทวชาปรชญาการเมองมสถานะในหลกสตรทางรฐศาสตรเปนแคเพยง“วชา

ประกอบ”หรอวชาเลอกเทานน

พฒนาการการเขามาขององคความรทางปรชญาการเมองในประเทศไทยมมาตงแตสมยรชกาลท6

ดวยการแปลบทสนทนาLysisของเพลโตเมอพ.ศ.2431หรอเมอ100กวาปผานมาแลวผลงานทางดาน

ปรชญาการเมองทปรากฏอยในภาคภาษาไทยเปนครงแรกคอ การแปลบทสนทนา Lysis หรอวาดวย

มตรภาพ(Friendship)ของเพลโตโดยกรมพระยาเทวะวงศวโรปการ(ในขณะททรงด�ารงยศเปนกรมหลวงฯ)

บทสนทนาLysisถกตพมพในหนงสอวชรญาณวเศษเลม3ปชวดพทธศกราช2431ตอมาไดมการรวบรวม

เปนเลมตพมพแจกเปนของทระลกในงานศพของหมอมเจาหญงบนดาลสวสดโดยโรงพมพโสภณพพรรฒ-

ธนาการ ใน พ.ศ. 2469 หนงสอบทสนทนา Lysis เลมน พระองคทานทรงไดรบมาจากพระอนชา คอ

พระองคเจาสวสดโสภณซงเคยทรงศกษาวชากฎหมายอยทมหาวทยาลยออกซฟอรดสงกดคณะเบลเลยล

(BalliolCollege)ทมเบนจามนโจเวตต(BenjaminJowett)เปนอาจารยผควบคมดแล(Master)คณะ

ดงกลาว เปนผเชยวชาญเรองคลาสสก ทานเปนนกวชาการชาวองกฤษคนแรกทแปลงานของเพลโตจาก

ภาษากรกโบราณมาเปนภาษาองกฤษครบหมดทกเลม

มการแปลTheHistoryofHerodotusของHerodotusใชชอ‘ต�านานของเฮโดโรตสบรรพท

1ถงบรรพท5’โดยช�านาญอนทโศภนจากตนฉบบภาษากรกโบราณเปนภาษาองกฤษของย.ซ.แมคอเลย

เอม.เอ.(GeorgeCampbellMacaulay)แหงมหาวทยาลยCambridgeตพมพโดยส�านกพมพMcmillian

ตพมพครงท1เมอค.ศ.1904และครงท2เมอค.ศ.1914เปนหนงสอสองเลมจบแบงเปน9บรรพตอมา

มการพมพแจกในงานปลงศพนางเขยนอนทโศภณณเมรวดธาตทองวนท18มกราคมพ.ศ.2519และ

อภนนทนาการในโอกาสนายช�านาญอนทโศภนอายครบ80ป16สงหาคม2523โดยมเนอหาในบรรพท

1เรมท‘เหตแหงการววาทระหวางพวกเฮลเลเนสกบพวกบารบาเรยนพวกเฟนเซยนท�าความผดครงทหนง’

จบลงดวย‘ขนบธรรมเนยมประเพณของพวกมาสซาเกตาย’ในบรรพท2เรมตนดวยเหตการณ‘เมอไซรส

สนชวตแลวคามบเซสผบตรไดเปนราชาและหมายมนวาจะยกทพเขาตอยปต’จบลงท‘เครองบวงสรวงบชา

ของอามาซสทอทศแกเทวสถานตางๆ ในแควนเฮลลาส’ ในบรรพท 3 เรมตนท ‘เหตซงท�าใหคามบเซส

ประสงคจะยกทพเขาประชดอยปต’จบลงท‘และกลวธทยดนครบาบลอนไดในทสด’ในบรรพท4เรมตนท

‘ดาเรออสวางแผนยกทพประจญพวกไซเธยนและเหตทยกเขาประจญ’จบลงทเหตการณ‘จดจบอยางเวทนา

ของเฟเรตม’และในบรรพท5 เรมตนท ‘พวกเปรนเธยนซงเมกาบาซอสปราบปราม’จบลงท ‘ไมนานหลง

จากนอารสตาโกราสกถกฆาตายทนน’

ขณะทการเรยนวชาทเรยกชอวา ปรชญาการเมองหรอแนวคดและทฤษฎทางการเมองมาจนถง

ปจจบนองคความรทางดานปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยในความคดของผวจยยง

คงอยในระดบทนอยถงนอยมากไมวาจะเปนหนงสอและต�าราทเปนตวบทแปลมาจากภาษาตางประเทศใน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-42 การวเคราะหการเมอง

ขณะทผลงานในลกษณะของการอธบายและตความตวบท(secondary/interpretationtext)กยงมอยใน

ระดบทนอยถงนอยมากดงจะเหนไดจากหากมความตองการทจะศกษาหาความรเพอท�าความเขาใจถงความ

คดทางปรชญาการเมองของนกปรชญาการเมองอยางเชน เพลโตอยางไรกตามผท�าวจยพจารณาถงองคความร

ทางปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยเพอลงไปในรายละเอยดแลวจะพบวายงขาดการ

แปลตวบทหลกทางปรชญาการเมองทงยคโบราณ ยคกลาง ยคสมยใหมและรวมสมย ยกตวอยางเชน

ตวบทของอรสโตเตลไมมการแปลออกมาเลยหรอแมแตนกปรชญาการเมองคนส�าคญของยคใหมอยางโทมส

ฮอบสผลงานของเขาไมมการแปลออกมาเลยในขณะทงานเขยนประเภทรวบรวมและเรยบเรยงปรากฏมอย

พอสมควรเรยกไดวาเปนองคความรทมคณประโยชนในการแนะน�า(introduction)ใหความรความเขาใจ

ในเบองตน (basic guide) ใชส�าหรบการศกษาท�าความเขาใจความคดของนกปรชญาการเมอง ผลงานท

เขยนขนโดยนกวชาการ บคคลทสนใจศกษาปรชญาการเมองมขอบขายขององคความรตงแตยคโบราณ

ยคกลาง ยคใหมและรวมสมย นอกจากนยงสามารถไลเรยงความคดของนกปรชญาการเมองออกมาเปน

รายบคคลอกดวย

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.1 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.1

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.1

เรองท 1.4.2 กรณของการศกษาทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมองในไทย

เนอหาขององคความรทางปรชญาการเมองทปรากฏอยในรปของงานเขยนประเภทตาง ๆ ตงแต

ต�าราประเภทของงานแปลจากตวบทแปลจากงานการตความและประเภททผเขยนไดท�าการศกษาคนควา

และรวบรวมเขยนขนมา ผลการวจยปรากฏวาผลงานแปลจากตวบททถอวาเปนหวใจส�าคญในการศกษา

ปรชญาการเมองยคคลาสสกคอโสเครตสเพลโตและอรสโตเตลยงมอยนอย60โดยปรากฏเพยงแคงานแปล

จากตวบทจ�านวนทงสน10บทสนทนาซงเปนบทสนทนาเพลโตทกลาวถงกจกรรมทางปรชญาการเมองของ

โสเครตสไดแกบทสนทนาอโปโลเกย (Apologia)ไครโต(Crito)ยไทโฟร (Euthyphro)อตมรฐ (The

Republic)บทสนทนาLysisวาดวยมตรภาพPhaedo,Meno,Charmides,LachesและSymposium

จากจ�านวนบทสนทนาทงหมด28บทสนทนาและอก15บทสนทนาทนกวชาการยงสงสยกนวาเปนผลงาน

60จดเรมของการศกษาปรชญาการเมองตะวนตกสามารถยอนกลบไปยงความคดกอนหนาโสเครตส(pre-Socrates)ตงแต

ภมปญญาในแบบกวนพนธ(poeticwisdom)ของHomer,Hesiodกลมนกวทยาศาสตรธรรมชาตแหงไอโอเนยน

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-43การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ของเพลโตหรอไม61นอกจากนผลงานของขบวนการโซฟสต (Sophisticmovement) ซงเปนแนวคดทาง

ปรชญาการเมองทส�าคญในชวงเดยวกบโสเครตสและเพลโตกยงไมมในภาคภาษาไทยอยางไรกตามหากจะ

ลงมอศกษาปรชญาการเมองของเพลโตตองประกอบดวยบทสนทนาหลกTheRepublic,TheStatesman

และTheLawsซงสองบทสนทนาหลงนยงไมมการแปลออกมาเปนภาษาไทยขณะทปรชญาการเมองของ

อรสโตเตลทเสนอผานThePoliticsกบNicomacheanEthicsยงไมปรากฏในภาคภาษาไทยมเพยงแค

งานตความของสลกษณ ศวรกษทตความความคดทางการเมองของอรสโตเตล และพศาล มกดารศม

“ค�าสาปค�าสญญาจากอรสโตเตลท�าไมมนษยจงตองเปนสตวการเมอง”

ผลงานทางวชาการตงแตหลงยคของอรสโตเตล หรอปรชญาการเมองในชวง ‘Hellenistic’

ทประกอบดวยความคดในแบบStoic,CynicและEpicurianแทบไมมปรากฏในชวงหลงมปรากฏแนวคด

วาดวยความเปนพลเมองโลก(cosmopolitanism)ซงเปนความคดในกลมปรชญา‘Stoic’ออกมาบางแต

เปนสงทสบเนองและเขามาพรอมกบกระแสของโลกาภวตนการอนรกษสงแวดลอมนเวศวทยาการเมองและ

แนวคดในเรองสทธมนษยชน ขณะทความคดในชวงโรมน โดยเฉพาะอยางยงในชวงทมการปกครองใน

รปแบบมหาชนรฐ (republicanism) ในฐานะของการเปนรปแบบการปกครองและสถาบนทางการเมองทม

ความส�าคญแตแนวความคดแทบไมปรากฏในประเทศไทยเลย ขณะทปรชญาการเมองของยคกลางซงกน

ระยะเวลากวาหนงพนปผลงานของนกปรชญาการเมองคนส�าคญอยางเชนSaintAugustineกบSaint

ThomasAguinasมปรากฏอยในรปของเอกสารการสอนวชาปรชญาการเมองและบทความเทานน

การแปลตวบทสมยใหมของนกปรชญาการเมองปรากฏผลงานของ NiccoloMachiavelli ‘The

Prince’หรอ“เจาผปกครอง”ผลงานของThomasMore‘Utopia’ผลงานของJeanJacquesRousseau

ประกอบดวย ‘TheSocialContract,ADiscourse on theOrigin of Inequality,Discourse on

PoliticalEconomyและEmileผลงานของMontesquieu‘TheSpiritofLawsผลงานของAlexis

deTocqueville‘DemocracyinAmerica’ผลงานของJohnStuartMill‘OnLiberty’ผลงานของ

KarlMarx‘CommunistManifesto’และ‘Capital’ผลงานของFriedrickEngels‘OriginofFamily’

เปนทนาสงเกตวาผลงานของนกปรชญาการเมองในสายสงคมนยมและคอมมวนสตมการแปลงานชนส�าคญ

ออกมาเกอบหมด เนองจากบรรยากาศทางการเมองในชวงการตอตานรฐบาลเผดจการทหารการขยายตว

และเตบโตขนของปญญาชนและขบวนการฝายซายในเมองไทยระหวางชวงพ.ศ. 2510-2520 เปนปจจย

สนบสนนใหมการแปลผลงานในลกษณะทเรยกรองในเรองของความยตธรรมความเทาเทยมการตอสทาง

ชนชนและการปฏวตขนมานอกจากนยงมผลงานของกลมอนาธปไตย(anarchist)แปลออกมาในชวงระยะ

เวลาของการตอสทางอดมการณทางการเมองในชวงระยะเวลาดงกลาวดวย เชน ผลงานของนกวชาการ

RobertPaulWolffใชชอ“ลทธอนาธปไตย”มการแนะน�าความคดของนกคดในสายอนาธปไตยคนส�าคญ

ไดแกMichaelBakunin,PeterProkopkinและGeorgeSorelสวนการแปลตวบททางปรชญาการเมอง

สมยใหมยงปรากฏผลงานของAlexanderHamilton,JamesMadisonและJohnJay‘TheFederalist

61 จ�านวนตวเลขของบทสนทนามาจาก Paul Shorey. (1933).What Plato Said. Chicago: TheUniversity of

ChicagoPress.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-44 การวเคราะหการเมอง

Papers’และผลงานของFriedrichNietzscheสองเลมไดแก‘TwilightoftheIdols’กบ‘ThusSpoke

Zarathustra’

หากพจารณาจากรายชอหนงสอประเภทตวบทของปรชญาการเมองตะวนตกสมยใหมทถกแปลออก

มาเปนภาษาไทยนนยงขาดตวบทหลกทเปนผลงานของนกปรชญาการเมองอกหลายคนอยางเชนThomas

Hobbes,JohnLocke,ImmanuelleKant,DavidHumeและHegelขณะทหนงสอประเภทตวบททาง

ปรชญาการเมองรวมสมยแทบจะไมไดมการแปลออกมาสภาษาไทยเลย

หนงการจดแบงประเภทตามประเดนปญหา (topic) และเนอเรอง (theme) ภายใตรปแบบใน

เชงปทสฐาน (normative methodology) อยในลกษณะของการศกษา การถกเถยงและการตงค�าถามใน

เชงคณคา (value judgement) ซงเปนรปแบบของจารตในการศกษาปรชญาการเมองมาเปนระยะเวลา

ยาวนานโดยสามารถแบงออกเปนเรองของความยตธรรมรปแบบของระบอบการปกครอง(typeofregime)

สภาวะธรรมชาต(stateofnature)สทธตามธรรมชาต(naturalright)กฎธรรมชาต(naturallaw)เสรภาพ

(freedom)สทธ (right)ความเสมอภาค (equality)ความยนยอม (consent)คณธรรม (virtue)พนธะ

หนาททางการเมอง(politicalobligation)ความชอบธรรมทางการเมอง(politicallegitimacy)ความเปน

องคอธปตย(sovereignty)อารยะขดขน(civildisobedience)ความอดทนอดกลนในทางการเมองและ

สงคม(toleration)การปฏวต(revolution)และเรองของทรพยสน(property)

องคความรในเรองแนวคดทฤษฎและหลกการทางปรชญาการเมองด�ารงในลกษณะกระจดกระจาย

แตกมเนอหาทครอบคลมในขณะทแนวคดทฤษฎและหลกการทางปรชญาการเมองทปรากฏเปนเนอหาหลก

ทผวจยพบเหนไดบอยกคอ

- ระบอบการปกครอง (political regime) องคความรทางปรชญาการเมองในภาษาไทยทม

เนอหาเกยวของกบระบอบการปกครองปรากฏค�าอธบายระบอบราชาธปไตยระบอบอภชนาธปไตยระบอบ

คณาธปไตย ระบอบทรราชย ระบอบเสรนยม ระบอบสงคมนยมและระบอบประชาธปไตยผานผลงานของ

นกวชาการอยางเชนสมบตจนทรวงศในมหาชนรฐและประชาธปไตย:ความคดทางการเมองอเมรกนพ.ศ.

2319-2343พศาลมกดารศม ในบางบทส�ารวจปรชญาการเมองคลาสสก และ “ฟรดรค นทเช” วาดวย

แนวคดรฐและประชาธปไตยสมยใหม สลกษณ ศวรกษ ใน แนวคดทางปรชญาการเมองของอรสโตเตล

สมเกยรตวนทะนะในก�าเนดและความเปราะบางของเสรประชาธปไตยธงชยวงศชยสวรรณ“ประชาธปไตย:

เสนทางเดนจากประชาธปไตยโดยตรงสประชาธปไตยแบบมสวนรวม ไชยนต ไชยพร “บทความปรชญา

การเมองวาดวย:ก�าเนดประชาธปไตยเอเธนส:การเมองในประวตศาสตรและประวตศาสตรในการเมอง

- สทธ เสรภาพและความเทาเทยม องคความรทางปรชญาการเมองในภาษาไทยทมเนอหา

ในดานของสทธ เสรภาพและความเทาเทยมปรากฏในงานของอกฤษฏแพทยนอย“หลกการทแทจรงของ

ทฤษฎสญญาประชาคม” ไชยนต ไชยพร “พฒนาการของสอกบปรชญาสทธเสรภาพและพนทสาธารณะ

แงคดบทเรยนและปญหาบางประการจากสงคมตะวนตกรฐศาสตรสาร3/2544“Demoskratos”ชญาน

ทตศภชลาศยรฐศาสตรสาร30ป2552เลม2สมบตจนทรวงศงานวจยเรอง“ประชาธปไตยไทย:ปรชญา

และความเปนจรงสกว.2555และสมเกยรตวนทะนะ“ก�าเนดและความเปราะบางของเสรประชาธปไตย”

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-45การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

- แนวคดอน ๆ ทางปรชญาการเมององคความรในเรองของความยตธรรมในไชยนตไชยพร

เรองของเพศสภาพในธเนศวงศยานนาวา“อารยขดขน” (civildisobedience)ปรากฏอยในผลงานของ

ชยวฒนสถาอานนทรฐศาสตรสาร3/2546ธเนศวงศยานนาวา“เสนทางความคดเรอง ‘ประชาชน’จาก

โรมนโบราณจนถงEmmanuelAbbeSieyes”รฐศาสตรสารกนยายน-ธนวาคม2554ศศวรรณจรงตรง

“แนวคดเรองCosmopolitanismกบปญหาเรองความเปนสากล”รฐศาสตรสาร30ป2552เลม4ชยวฒน

สถาอานนท“อาวธมชวต?:แนวคดเชงวพากษวาดวยความรนแรง

สองจดแบงตามประเภทของงาน ในลกษณะของประวตปรชญาการเมอง (history of political

philosophy) ประวตความคดทางการเมอง (history of political thought) และทฤษฎการเมอง (political

theory)การจดแบงในขอ2นผวจยจดประเภทโดยไมรวมผลงานแปลตวบทของนกปรชญาการเมองซงโดย

ตวของมนเองเปนผลงานทางปรชญาการเมองอยแลว แตจะจดแบงประเภทจากผลงานแปลการอธบาย

ตวบทหรองานตความกบผลงานประเภททนกวชาการไทยแตงและเรยบเรยงขน

ผลงานในลกษณะประวตความคดทางการเมองและทฤษฎการเมองประกอบดวย ‘Political

Thought: fromPlatotoPresent“ความคดทางการเมองจากเพลโตจนถงปจจบน”ของ“ฮารมอนมอนด

จอด”แปลโดยเสนหจามรกMarriceCranston‘PoliticalDialogue’ใชชอ“ปรชญาการเมองฝรง”แปล

โดยสลกษณศวรกษและ“นกปรชญาการเมองฝรง”แตเปนการเขยนโดยการเรยบเรยงโดยอธบายความ

คดทางการเมองของอรสโตเตลมาจนถงมลลและ“อธบายแนวคดปรชญาการเมองฝรง” โดยทงสองเลมม

เนอหาทใกลเคยงกน นอกจากนยงเขยนงาน “ลอกคราบปญญาชนฝรง”Will Durant ‘The Story of

Philosophy:TheLive andOpinion of theGreater Philosophers’ แปลโดยวนเพญบงกชสถตย

แมวามเนอหาทไมเกยวของกบปรชญาการเมองโดยตรงแตสามารถใชเปนหนงสอแนะน�าพนฐานอานประกอบ

ใหแกนกศกษาและผทสนใจในเบองตนไดท�าความรจกกบประวตบรรยากาศทางความคดบรบทและแนวคด

ทส�าคญๆของนกปรชญาสมบตจนทรวงศ‘WesternPoliticalTheory’ของ‘L.C.Mcdonald’ในชอ

“ทฤษฎการเมองตะวนตก:เลมหนงสมยโบราณและยคกลาง”ตอมาสมบตจนทรวงศไดแปลงานชนส�าคญ

ในการศกษาประวตปรชญาการเมอง‘HistoryofPoliticalPhilosophy’ทมLeoStraussกบJoseph

Cropsey เปนบรรณาธการ ใชชอวา “ประวตปรชญาการเมอง” มจ�านวนสามเลมพงศเพญศกนตาภย

“ทฤษฎการเมองยคใหม”และวทยากรเชยงกล“ปรชญาการเมองเศรษฐกจสงคม”พศาลมกดารศม“บน

เสนทางความความคดทางการเมองจากมหาวหารเดลไฟถงคายนรกเอาสวชต” งานเขยนประเภทประวต

ปรชญาการเมองปรากฏอยในรปของต�ารา “ชดวชาปรชญาการเมอง” ของสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลย

สโขทยธรรมาธราชถอเปนต�าราทรวบรวมงานเขยนของนกวชาการทางดานปรชญาการเมองในประเทศไทย

มาไวในเลมเดยวกนเปนครงแรกตอมาต�าราในลกษณะเดยวกนแตใชศกษาในระดบของบณฑตศกษาสาขา

วชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช“แนวคดทางการเมองและสงคม”

อยางไรกตามในการศกษาประเภททเจาะลงไปยงความคดของนกปรชญาการเมองแตละบคคล

ปรากฏมผลงานทศกษาความคดของนกปรชญาการเมองมาตงแต Socrates (สมบต จนทรวงศ ปรชญา

การเมองเบองตนบทวเคราะหโสเครตส)Plato(สมบตจนทรวงศความน�าวาดวยอตมรฐไชยนตไชยพร

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-46 การวเคราะหการเมอง

ความยตธรรม: ตอนทหนง) Aristotle (สลกษณ ศวรกษ แนวคดทางปรชญาการเมองของอรสโตเตล)

ThomasAquinas (กานต โกวทสมบรณ แนวคดทางการเมองและกฎหมายของอะไควนส วารสาร

สงคมศาสตร1-2มกราคม-ธนวาคม2549)Machiavelli(ชยวฒนสถาอานนทปรชญาการเมองสมยใหม

ในชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)ThomasHobbes(ถาวร

สขากนยา“องคอธปตยกบสงคมการเมอง”ในเอกสารการสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช) JohnLocke (อกฤษฏ แพทยนอย “ก�าเนดลทธเสรนยมประชาธปไตย

สมยใหม”ในเอกสารการสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)

JeanJacquesRousseau(พงษเพญศกนตาภยทฤษฎการเมองยคใหม)KarlMarx(สภาศรมานนท)

FriedrichNietzsche (พศาล มกดารศม “ฟรดรคนทเช วาดวยแนวคดรฐและประชาธปไตยสมยใหม”

รฐศาสตรสาร 2/2542)HannahArendt (พศาลมกดารศมในวภาษา)Michael Foucault (ดบทความ

ของธเนศวงศยานาวา)LeoStrauss(ดบทน�าการศกษาปรชญาการเมองของสมบตจนทรวงศในเอกสาร

การสอนชดวชาปรชญาการเมองสาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช)

จากการเกบรวบรวมขอมลของผวจยในต�าราหนงสอบทความและเอกสารทเกยวของกบองคความ

รทางปรชญาการเมองในประเภทของประวตปรชญาการเมองประวตความคดและทฤษฎการเมองยงมการ

ผลตออกมานอย โดยจะเหนไดชดเจนวามผลงานในประเภทของประวตปรชญาการเมอง ประวตความคด

และทฤษฎการเมองแคเพยงสองเลมทเปนผลงานแปล เปนของ “ฮารมอนจอด” กบ ‘LeoStrauss’ กบ

‘JosephCropsey’(ทเปนบรรณาธการรวม)และหนงสอทงสองเลมเปนผลงานทมการตพมพออกมานาน

แลวจงควรจะมการแปลหรอเรยบเรยงผลงานประเภทประวตปรชญาการเมองประวตความคดและทฤษฎ

การเมองทมการตพมพใหมออกมาบาง

สถานะขององคความรทางปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทย ในแงของต�ารา

หนงสอบทความและเอกสารตางๆเรยกไดวาอยในระดบทนาพงพอใจกลาวคอแมวาในดานของงานทเปน

ตวบทของนกปรชญาการเมองจะมการแปลออกมาเปนภาษาไทยอยในระดบทนอยถงนอยมาก ทไมอาจ

ครอบคลมองคความรทางปรชญาการเมองตะวนตก โดยเฉพาะอยางยงผลงานของนกปรชญาการเมองคน

ส�าคญตงแตยคโบราณอยาง Plato, Aristotle ซงเปนประเดนทนาสงเกตวาอรสโตเตลเปนนกปรชญา

การเมองคนส�าคญทพดถงธรรมชาตของมนษยกบความเปนสตวการเมอง (politicalanimal)การจดแบง

ประเภทของรปแบบทางการปกครองซงเปนเนอหาทมความส�าคญเปนอยางยงตอการศกษาทางดานรฐศาสตร

แตกลบปรากฎวายงไมมการแปลผลงานของอรสโตเตลโดยเฉพาะอยางยงThePoliticsออกมาเปนภาษา

ไทยCicero,SaintAugustine,SaintThomasAquinas,NiccoloMachiavelli,ThomasHobbes,

JohnLocke,JeanJacquesRousseau,ImmanuelleKant,DavidHume,Hegel,EdmundBurke,

Michael Bakunin, JohnRawls นอกจากนต�ารา หนงสอและเอกสารทางวชาการทอธบายลงไปถงชวง

ยคสมยทมความสมพนธเชอมโยงกบความคดทางปรชญาการเมองอยางมนยส�าคญอยางเชนยคฟนฟศลปะ

วทยาการ(Renaissance)ยคปฏรปทางศาสนา(Reformation)และยคแหงการรแจงทางปญญา(Enlighten-

ment)ทมแนวคดผใชอ�านาจททรงธรรม(enlightendespot)

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-47การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

การขาดแคลนต�ารา หนงสอด�าเนนไปในลกษณะเดยวกนกบผลงานประเภททตความและอธบาย

ตวบทของนกปรชญาการเมองอกชนหนงแตกยงมผลงานในลกษณะอนมาใชทดแทนไดผลงานในประเภท

ของงานทนกวชาการไทยผลตออกมาในลกษณะของการรวบรวมและเรยบเรยงขนมาทอยในรปของต�ารา

หนงสอและเอกสาร สามารถครอบคลมองคความรทางปรชญาการเมองจากยคโบราณ ยคกลาง สมยใหม

และรวมสมยครอบคลมทงตวนกปรชญาการเมองตงแตยคโบราณยคกลางยคใหมและรวมสมยลกษณะ

รปแบบของระบอบการปกครองและอดมการณทางการเมอง รวมไปถงแนวคดทมความส�าคญ (concepts

andideas)มองคความรเพยงพอทจะท�าใชประกอบในการศกษาและท�าความเขาใจในเบองตน

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.2 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.2

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.2

เรองท 1.4.3 แนวโนมของการศกษาทางปรชญาการเมอง

และความคดทางการเมองในไทย

การขาดต�าราหลกทางปรชญาการเมองเฉพาะอยางยง‘ตวบทหลก’(originaltext/canon)ทยง

ไมไดรบแปลออกมาเปนภาษาไทย ยกตวอยางเชน เนอหาหลกในการศกษาความคดทางปรชญาการเมอง

ของเพลโตทอยางนอยหากจะลงมอศกษาท�าความเขาใจถงความคดทางการเมองของเพลโตจะตองลงมอ

ศกษาบทสนทนาสามบทสนทนา ไดแก บทสนทนาTheRepublic, TheStatesmanและTheLaws

ส�าหรบวงวชาการศกษาในประเทศไทยปรากฏมการแปลเพยงแคบทสนทนาTheRepublic ในภาคภาษา

ไทย‘อตมรฐ’แปลโดยปรชาชางขวญยน

ในกรณของอรสโตเตลในฐานะทผลงานอยางThe Politics ปฏเสธไมไดวาเปนตวบทมสถานะ

ส�าคญทงในการศกษาทางดานปรชญาการเมองและมอทธพลตอการศกษาทางดานรฐศาสตร แตใน

ประเทศไทยกลบไมปรากฏมการแปลตวบทThePoliticsออกมาในภาคภาษาไทยเลยซงหากพจารณากน

อยางจรงจงถงจารตการศกษาความคดทางการเมองของอรสโตเตลแลว คงตองเรมตนทความคดในเชง

คณธรรมและจรยศาสตรทปรากฏอยในงานเขยนอยางNicomacheanEthics เปนพนฐานขนตนกอนท

จะมาศกษาThePolitics

เปนประเดนทสบเนองมาจากประเดนในขางตน สาเหตส�าคญมาจากการททงฝายผ สอนและ

ฝายนกศกษาเองขาดทกษะความสามารถในเรองของภาษาองกฤษ(literacyskill) เมอไมมการแปลตวบท

หลกทางปรชญาการเมองออกมาเปนภาษาไทยกท�าใหทงอาจารยและนกศกษาไมมแหลงขอมลในการศกษา

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-48 การวเคราะหการเมอง

คนควาและน�ามาใชประกอบในชนเรยนปญหาในลกษณะดงกลาวสมบตจนทรวงศเคยกลาวไววา“ยงใน

ชวงเวลาผสอนผกขาดความสามารถในการอานต�าราภาษาองกฤษและในขณะทแมแตหนงสอหรอต�าราแปล

ประเภทชนสองทผแตงกลาวถงความคดของปราชญทงหลายกยงไมมปรากฏเปนภาษาไทยนนนสตนกศกษา

จงไมมโอกาสแมแตจะทราบวาอะไรคอตวเนอหาทปราชญเหลานนกลาวไว และอะไรคอการตความของนก

วชาการรนหลง”62

ยงคงเปนประเดนทมความสบเนองมาจากสองประเดนในขางตน กลาวคอเมอผสอนและผเรยน

ขาดต�ารา หนงสอ เอกสารในภาษาไทย และไมมหรอมทกษะทางภาษาองกฤษนอยกตองหนไปพงต�ารา

เอกสารและหนงสอในประเภททท�าการตความ (secondary text/interpretation) ในภาษาไทยประเภท

แนะน�า (introduction)ท�าความรจกในเบองตน (basicguide)ชแนะประเดน (companion)รวมไปถง

การรวบรวมผลงานของนกปรชญาการเมอง(anthology)ในประเดนนผวจยพจารณาวาการศกษาปรชญา

การเมองทดนนควรจะเรมตนทใหนกศกษาเองไดสมผสดวยการอานตวบทของนกปรชญาการเมองโดยตรง

เสยกอนยกตวอยางเชน หากศกษาปรชญาการเมองของเพลโต กตองใหอานบทสนทนาTheRepublic

เปนเบองตนเสยกอนเมออานเสรจแลวหากยงมเวลาหรอนกศกษาตองการทจะคนควาหาความรเพมเตมไป

จากการอานตวบทกสามารถไปหาอานเพมเตมไดในงานประเภทตความหากเรมตนทงานตความแลวเกรง

วาจะเกดความสบสนตวนกศกษาเองไมอาจแยกงานตความออกจากงานตวบทและสดทายอาจจะยดเอางาน

ตความเปนหลก

จากขอมลทผ ศกษาวจยไดสนทนากบบคลากรทรบผดชอบการเรยนการสอนทางดานปรชญา

การเมองในสถาบนอดมศกษาหลายแหงโดยเฉพาะอยางยงมหาวทยาลยราชภฏตางๆท�าหนาทเปนผสอน

และถายทอดความรทางปรชญาการเมองของนกปรชญาการเมองคนตาง ๆ ตงแตยคโบราณมาจนถงรวม

สมยโดยทตวผสอนเองยอมรบวาไมเคยลงมออานผลงานของนกปรชญาการเมองคนใดคนหนงจากตนฉบบ

งานเขยนโดยตรง นนหมายความวาเมอสอนแนวคดในเรองของราชาปราชญ (philosopher-king)ของเพลโต

ผสอนกไมเคยไปอานสงทอยในบทสนทนาTheRepublic โดยตรง แตไดความรทเกยวกบแนวคดราชา

ปราชญมาจากต�าราและหนงสอทไดเขยนอธบายและตความถงความคดราชาปราชญของเพลโตนนอกท

(imitationofimitation)และกเปนผลงานทอยในรปของภาษาไทยประเดนปญหาของการอานอยแตต�ารา

และเอกสารประเภทตความเพยงอยางเดยวนนเคยถกน�าเสนอในลกษณะของการเตอนโดยนกวชาการทาง

ดานรฐศาสตรไทยในอดตมใจความหลกวา แมเมอมการแปลต�าราทนกวชาการชาวตางประเทศเขยนทเปน

ต�าราชนสองออกมาบาง สถานการณทางดานการเรยนการสอนวชาพวกนกดเหมอนวาจะยงไมไดมการ

เปลยนแปลงอะไรทมความส�าคญ เพราะแมวาหนงสอประเภทนจะมประโยชนแกนสตนกศกษาอยบางแต

กมอนตรายอยไมนอยตรงทวานสตนกศกษาถอเอาต�าราชนสองนนเพยงเลมเดยวหรอไมกเลมเปนเสมอน

“ความจรงทงหมด”63 ขณะททางแกไขเคยมการเสนอใหมการแปลและตพมพผลงานทเปนตวตนฉบบของ

ปรชญาเมธคนส�าคญๆตดตามมาประกบกน

62สมบตจนทรวงศ.อางแลว. น.35.63 โปรดด ลขต ธรเวคน (2525). “ระดบการพฒนาทางวชาการของรฐศาสตรในประเทศไทย”, ใน สมบต จนทรวงศ.

รฐศาสตร: สถานภาพและพฒนาการ.กรงเทพฯ:ส�านกพมพบรรณกจ.น.312-313.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-49การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

ประเดนตอมาเมอการเรยนการสอนขาดต�าราหนงสอและเอกสารท (แปล)มาจากนกปรชญาทเรา

ศกษาโดยตรง มผลใหผศกษาไมอาจทจะลงไปในรายละเอยดของความคดมองไมเหนประเดนและความ

ส�าคญสงผลตอมาท�าใหไมอาจสรางขอถกเถยง(argumentation)การสรางประเดนเพอใหเกดพดคยและ

การถกเถยงกนในชนเรยน(dialogueandargument)ระหวางตวผสอนกบนกศกษาและระหวางนกศกษา

ดวยกนเองทมความเกยวของกบตวบททศกษาไดโดยตรง

นอกจากนเมอบรรยากาศภายในชนเรยนไมสามารถทจะจดกจกรรมการเรยนการสอนในลกษณะ

ของการถกเถยงพดคยและสนทนาถงตวบทไดโดยตรง รปแบบการเรยนการสอนทเกดขนและถกน�ามาใช

กเปนการบรรยาย(lecture)จากอาจารยผสอนโดยตรงไปสนกศกษาสวนใหญนกศกษาตกเปนฝายรบฟง

จดเนอหาทผบรรยายอธบายในหองเรยนท�าใหการเรยนสอนทเกดขนกเปนการใชเวลาสวนใหญในชนเรยน

ไปกบการบรรยายแตเพยงฝายเดยวของอาจารยผสอนในขณะทบรรยากาศของการมสวนรวมจากฝายผรบ

หรอฝายนกศกษามนอยมากหรอในบางชนเรยนในหลายมหาวทยาลยแทบจะไมเกดขนเลยเปนปรากฏการณ

ทางการเรยนการสอนทมความสอดคลองกบเหตการณทสมบตจนทรวงศเคยกลาวไวเมอ30กวาปทผาน

มาถงรปแบบการเรยนการสอนทางรฐศาสตรในประเทศไทยวา “…บวกกบวธการสอนทอาศยการบรรยาย

เปนหลกกคงจะมสวนชวยใหวชาพวกน (ปรชญาการเมอง) เปนอนไปไมไดนอกจากวชา“ประวต”ความ

คดทางการเมองทแคบและตายตวนนคอนกศกษาคงจะมความเขาใจแตเพยงวา นกคดทส�าคญๆ นนม

ใครบาง แตละคนเกดมาในชวงสมยใดและแตละคนมผลงานส�าคญๆอะไรบาง งานเหลานนแสดงความ

คดอะไรบาง มความส�าคญตอยคสมยนน ๆ อยางไรบาง เปนสตรส�าเรจ การจดจ�าค�าบรรยายอยางถถวน

และความสามารถในการจดจ�าเพอการถายทอดใหมในรปของลายลกษณอกษรในเวลาสอบซงเปนแนวทาง

เดมของการศกษาในระดบอดมศกษาในประเทศไทยจงสามารถใชกบวชาพวกนไดอยางเหมาะเจาะ”64และ

นนคอสงทสะทอนใหเหนถงลกษณะและรปแบบการเรยนการสอนทางปรชญาการเมองทมตงแตองคความร

ไดกาวเขามาในประเทศไทยและยงคงสภาพดงเดมมาจนถงปจจบนอยางไมเปลยนแปลง

นอกจากนการเรยนการสอนปรชญาการเมองในประเทศไทยยงประสบกบปญหาในเรองของจ�านวน

นกศกษาลงทะเบยนเรยนมจ�านวนมากเนองจากถกจดใหเปนวชาบงคบในหลกสตรการศกษาทางรฐศาสตร

ทตองเรยนทกคนท�าใหการจดชนเรยนกตองเปนชนเรยนขนาดใหญ ไมสามารถทจะจดขนาดชนเรยนใหม

ขนาดเลกทมความเหมาะสมและเอออ�านวยในการเรยนการสอนทางปรชญาการเมองมากกวา

ปญหาตอมาในเมอรปแบบของการเรยนการสอนเปนลกษณะของการเลาเรอง(narrative)ประกอบ

กบการอธบาย(explanation)มเนอหาออกมาในเชงประวตศาสตรทางความคดดงนนหากจะกลาวไปแลว

การเรยนการสอนปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของไทยทผานมาสวนใหญแลว หากจะจดประเภท

หรอรปแบบกจะเปนรปแบบทถกจดหรอเคลอนคลอยไปอยในลกษณะของการศกษาประวตความคดทาง

การเมอง(historyofpoliticalidea)65เสยมากกวาซงเปนรปแบบของการเลาเรองราวอธบายวานกปรชญา

64สมบตจนทรวงศ.อางแลว. น.35.65 ส�าหรบผศกษาวจยพอทจะอนโลมไดถงการจดการเรยนการสอนในสถาบนการศกษา โปรดดรายละเอยดของความ

แตกตางในการศกษาปรชญาการเมอง(politicalphilosophy)กบประวตความคดทางการเมอง(historyofpoliticalthought/idea)

ไดในบทท2ของงานวจยชนนประกอบ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-50 การวเคราะหการเมอง

การเมองแตละคนมความคดอยางไรมแนวความคดทส�าคญอะไรบางยกตวอยางเชนเมอศกษาถงความคด

ทางการเมองของเพลโตกจะอธบายวาเพลโตไดรบอทธพลทางความคดมาจากความตายของโสเครตสเขยน

บทสนทนาทชอTheRepublicในฐานะตวแทนของรปแบบการปกครองในอดมคตทมอทธพลตอความคด

ทางปรชญาการเมองกบนกปรชญาการเมองในยคตอมา แตไมสามารถทจะลงมออภปราย โตแยงความคด

และรปแบบการปกครองททางเพลโตน�าเสนอมาหรอหากลงลกไปมากกวานนกจะบรรยายถงปจจยและ

เงอนไขทเปนบรบท(context)ในการก�าหนดและมอทธพลตอความคดทางการเมองของนกปรชญาการเมอง

แตละยคแตละสมยเทานน

ผลลพธทเกดตามมาจากการมรปแบบของการเรยนการสอนในแบบทางฝายอาจารยเปนฝายบรรยาย

ใหความรแตเพยงฝายเดยว ฝายนกศกษากเปนฝายรบฟงแตเพยงอยางเดยว ไมเกดการซกถาม การตง

ค�าถามการสนทนาการอภปรายการถกเถยงขนในชนเรยนขณะทการวดผลใชรปแบบของการสอบโดยใช

ขอสอบแบบปรนยทมตวเลอกหรอถาหากเปนขอสอบในแบบอตนยกจะออกมาในลกษณะของการเลาเรอง

การถามในเชงประวตศาสตร นกศกษาทมความจ�า มขอมลดกวากสามารถทจะตอบโจทยไดคะแนนดกวา

แตในทางสตปญญาการแสดงออกทางความคดแลวกลบไมสามารถวดหรอเปนหลกประกนไดวานกศกษา

มความรความเขาใจในองคความรทางปรชญาการเมองลกซงอยในระดบใดสรปกคอเปนการเรยนรและการ

วดผลส�าเรจของการศกษาดวยการทองจ�าในเรองของความคดรายละเอยดในเชงชวประวตของนกปรชญา

การเมองแตไมมความสามารถทจะด�าเนนการวเคราะหตงค�าถามด�าเนนการววาทะการวพากษความคดท

นกปรชญาน�าเสนอวามขอด มขอเสยมคณประโยชน มความบกพรองและมจดแขงมจดดอยอยางไรบาง

รวมไปถงเรองของการน�าความคดของนกปรชญาการเมองมาประยกตใชอธบายปรากฏการณทางสงคม

การเมอง อธบายธรรมชาตของการเมองและมนษยได สมมตฐานของผศกษาทกลาวมานสอดคลองกบขอ

สงเกตของสมบตจนทรวงศทเขยนไวเมอพ.ศ.2520วา

“การยอมรบวาการขาดแคลนต�าราเรยนซงเปนภาษาไทยทมคณภาพนนเปนปญหาส�าคญประการ

หนงของวงวชาการเมองไทย โดยเฉพาะอยางยงในแขนงวชาวาดวยปรชญาการเมองดวยแลวปญหานรสก

วาจะมมากกวาวชาอน ๆ อยหลายเทา ผลเสยจากการขาดแคลนดงกลาว หนงกคอวา วธการสอนวชานใน

สถาบนการศกษาชนสงมกจะเปนไปในรปของการทผสอนไปถอดความจากต�าราในภาษาตางประเทศมาเปน

บทบรรยายใหนกศกษาจดเอาไปอกท เนอหาของวชาซงควรจะเปนไปในรปของการหยบยกขอเสนอและ

ปญหาตางๆมาถกเถยงวพากษวจารณกนจงถกแทนทดวยการทองจ�าขอเทจจรงบางประการเกยวกบปรชญา

เมธหรอหลกการอยางกวางๆทหาสาระอะไรไมไดเสยสนในบางสถาบนนนขอสอบวชาดงกลาวถงกบออก

มาเปนแบบปรนยใหขดผดขดถกเตมค�าไมตางอะไรกบวชาเคมหรอชววทยาไปเลย”66

- การขาดความรทางดานแนวคดทางการเมองทส�าคญอยางเชน ปรชญาการเมองของยคกลาง

แนวคดและแนวคดระบอบมหาชนรฐ (republicanism) ผลงานของนกปรชญาการเมองอนรกษนยม

ไมปรากฏผลงานของEdmundBurke,JosephdeMaistreและปรชญาการเมองรวมสมยอยางเชนงาน

ของJohnRawls,RobertNozick

66สมบตจนทรวงศ. (2520).ทฤษฎการเมองตะวนตก (แปล).กรงเทพฯ:โครงการต�าราสงคมศาสตรและมนษยศาสตร.

น.(ก)-(ข).

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-51การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

-การขาดแคลนบคลากรทผานการศกษา อบรมและฝกฝนมาทางปรชญาการเมองโดยตรง ใน

ลกษณะทไมมความสนใจหรอไมไดรบการอบรมศกษามากอน ท�าใหขาดความรทลกซง ท�าใหไมสราง

องคความรทเปนระบบและมความตอเนอง นอกจากนท�าใหไมอาจแนะน�านกศกษาทมความสนใจศกษา

คนควาในระดบทสงขนไป อยางเชน การแนะน�าต�ารา หนงสอ บทความ วารสารนอกเหนอไปจากการท�า

หนาทในเรองการเรยนการสอนในชนเรยน

- ปญหาทเกดขนจากตวของนกศกษาเองทขาดและมความรพนฐานทเกยวของกบประวตศาสตร

ความคด (intellectual history) และอารยธรรมตะวนตกในระดบทนอยถงนอยมากท�าใหผสอนตองลง

รายละเอยดในเรองพนฐานทางประวตศาสตรและอารยธรรมตะวนตกยกตวอยางเชน ในหวขอปรชญา

การเมองของมาคอาเวลล ทจะตองอธบายเชอมโยงกบพฒนาการทางภมปญญาของยคฟนฟศลปวทยาการ

(Renaissance)หรอปรชญาความคดของอมมานเอลคานท ทเกดขนภายใตบรบทของยคแสงสวางทาง

ภมปญญา(AgeofEnlightenment)และความคดของRousseauทมอทธพลตอยคRomantic

- การขาดบคลากรทท�างานวจยในลกษณะของการทมเทอยางจรงจง มการท�างานอยางตอเนอง

สงเกตไดจากการขาดงานแปลประเภทตวบทตนฉบบและงานประเภทตความตวบทยกตวอยางเชนการศกษา

ปรชญาการเมองของอรสโตเตล จะตองด�าเนนการแปลตวบทThe Politics รวมไปถงNicomachean

EthicsหรอปรชญาการเมองของJohnLockeกตองแปลตวบทหลกTwoTreatisesonGovernment

ออกมาเปนภาษาไทย และจะตองสรางผลงานในลกษณะของการตความเพอมาใชอธบายตวบทอกครงหนง

เนองจากการศกษาปรชญาการเมองนนหากผศกษาพงตรงไปยงการอานตวบทเลยอาจท�าใหเกดความสบสน

(แตกมความจ�าเปนทตองมประสบการณในการอานงานประเภทตวบทมากอน)จนไมสามารถจบประเดนไม

เขาใจอานไมรเรองจนสงผลใหเบอและมทศนคตทไมชอบปรชญาการเมองไปเลยดงนนงานประเภทอธบาย

ตความยงมความจ�าเปนมประโยชนทชวยแนะน�า(introduction)และท�าการชแนะ(guide)ในเบองตนใหแก

ผทมความสนใจศกษาปรชญาการเมองไดท�าความรจกในเบองตนกอนทจะไปอานตวบทตนฉบบกนตอไป

ในสวนของผวจยเองพจารณาวาการแปลงานประภทตความตวบท หากมการแปลขนมากควรจะ

เลอกแปลผลงานของนกปรชญาการเมองนกวชาการทมความเชยวชาญมชอเสยงไดรบการยอมรบในการ

ศกษาปรชญาการเมองยกตวอยางเชนการศกษาตความอธบายความคดทางปรชญาการเมองของมาคอาเวลล

กตองอานงานของQuentinSkinner,MaurizioViroli,LeoStraussเปนตน

- ขาดการเชอมโยงความคดทางปรชญาการเมองเขากบเหตการณ บรบททางสงคม การเมอง

ภมปญญาและวฒนธรรมไทย(ideaincontext)ในสวนของผวจยวเคราะหวาการท�างานทขาดการเชอมโยง

ระหวางความคดทางปรชญาการเมองกบบรบทและปรากฏการณทางสงคมการเมองไทยมผลท�าใหองคความ

รทางปรชญาการเมองกลายเปนสงทมความเลอนลอย (abstractness) ไมสามารถอธบายท�าความเขาใจ

และชแนะแกไขปญหาทางสงคมการเมองได ขณะทนกวชาการและผทมความสนใจศกษาองคความรทาง

ปรชญาการเมองมสถานะเปนเพยงนกวชาการท�างานอยในหอคอยงาชาง (armchairacademy)ไมสมผส

กบโลกของความเปนจรง ความรทางปรชญาการเมองจงมผลกระทบเพยงแคในสถาบนการศกษาและใน

วงการวชาการทมความสนใจเทานนทงๆทในทางสากลองคความรทางปรชญาการเมองลวนแลวแตมความ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-52 การวเคราะหการเมอง

เชอมโยง ในลกษณะทไมอาจตดขาดจากปรากฏการณทางสงคมการเมองหรอทเราเขาใจกนในรปแบบของ

ความสมพนธระหวางกนของตวบทกบบรบท(textandcontext)

-ปญหาทผวจยมประสบการณโดยตรงจากหนาทความรบผดชอบในการเรยนการสอนวชาปรชญา

การเมอง ความคดทางการเมองในสถาบนอดมศกษาตาง ๆ ในประเทศไทยมาเปนระยะเวลามากกวาหนง

ทศวรรษพบวาปญหาและอปสรรคมาจากพนฐานของสงคมการเมองและวฒนธรรมของประเทศไทยทยง

คงอยและไดรบอทธพลของการเปนสงคมในแบบจารตประเพณ(traditionalsociety)ในทางดานของการ

แสดงออกถงความคดเหนเกดปญหาในการมวธคดและการสรางวฒนธรรมในการครนคดไตรตรองการตง

ค�าถามตามมาดวยการวพากษ วจารณ (criticalmind) ซงสงเหลานเปนสงทไมปรากฏอยในพนฐานการ

เรยนรของนกศกษาไทยมากเทาใดนกประกอบกบรปแบบการเรยนการสอนกอนทจะกาวเขามาเปนนกศกษา

ในสถาบนอดมศกษากถกระบบการศกษาใชวธการเรยนการสอนในแบบทองจ�าครอบความคดพฤตกรรม

มาตลอดเชอฟงครผสอนมากกวาจะสงเสรมสนบสนนและกระตนใหนกเรยนไปคนควาหาความรเกดความ

สงสยและกลาทจะตงค�าถามกบสงทเรยนมาหรอแมแตกบตวผใหความรเองลกษณะและอทธพลดงกลาว

สงผลอยางยงท�าใหการเรยนการสอนทางดานปรชญาการเมองทตองอาศยเรองของการตงค�าถามการแสดง

ความคดเหนการใหเหตผลและการวพากษวจารณทงตวองคความรและตวบคคลจงไมเกดขนในชนเรยน

ของปรชญาการเมองในสถาบนอดมศกษาของประเทศไทยได

หลงจากศกษาเนอหาสาระเรองท 1.4.3 แลว โปรดปฏบตกจกรรม 1.4.3

ในแนวการศกษาหนวยท 1 ตอนท 1.4 เรองท 1.4.3

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-53การวเคราะหแนวทางปรชญาการเมองและความคดทางการเมอง

บรรณานกรม

สมบตจนทรวงศ.(2546).หนวยท1แนวคดทวไปเกยวกบการศกษาปรชญาการเมอง.ในเอกสารการสอนชดวชา

ปรชญาการเมอง.นนทบร:สาขาวชารฐศาสตรมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

Aristotle.(2001).The Basic Works of Aristotle.editedbyRichardMcKeon.IntroductionbyC.D.C.

Reeve.NewYork,NY:TheModernLibrary.

Ball, Terence andRichardBellamy. (2003). (eds.)The Cambridge History of Twentieth-Century

Political Thought.Cambridge:CambridgeUniversityPress.

Barker,E.Greek.(1967).Political Theory: Plato and his Predecessors. London:Methuen&Co.Ltd.

Bellamy,Richard, andAngusRoss. (1996). (eds.)A Textual Introduction to Social and Political

Theory. Manchester:ManchesterUniversityPress.

Berlin,I.(1989). Against the Current: Essay in the History of Ideas.editedbyHenryHardy.Oxford:

ClarendonPress.

Boucher,D.andPaulKelly.(2003).(eds).Political Thinkers: from Socrates to the Present.Oxford:

OxfordUniversityPress.

Castiglione,Dario and IainHampsher-Monk. (2011). (eds.).The History of Political Thought in

National Context.Cambridge:CambridgeUniversityPress.

Collingwood,R.G.(1989). Essays in Political Philosophy.editedandintroductionbyDavidBoucher.

Oxford:ClarendonPress.

Finley,M.I.(1977). Aspects of Antiquity: Discoveries and Controversies.Harmondsworth:Penguin

Books.

Gaus.F.Gerald&ChandranKukathas.(2004).(eds).Handbook of Political Theory. London:SAGE

Publications.

Gunnell,G.John.(1968). Political Philosophy and Time.Middletown:WesleyanUniversityPress.

Gunnell. G. John. (1979).Political Theory: Tradition and Interpretation. Cambridge:Winthrop

Publishers,Inc.

Heywood,A.(2004).Political Theory: An Introduction.London:PalgraveMacmillan.

Klosko,G.(1993).History of Political Theory: An Introduction. ForthWorth:HarcourtBraceCollege

Publisher.

Laslett,Peter.(1956).(ed.) Philosophy, Politics and Society.Oxford:Blackwell.

Locke,John.(1989). Two Treatises of Government.editedbyPeterLaslett.Cambridge:Cambridge

UniversityPress.

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ ม

สธ

มสธ มสธ

1-54 การวเคราะหการเมอง

Manent,Pierre.(1994).An Intellectual History of Liberalism. Translated by Rebecca Balinski. New

Jersey,NJ:PrincetonUniversityPress.

McClelland,J.S.(1998).A History of Western Political Thought.London:Routledge.

Miller, David. (1991). (ed.)The Blackwell Encyclopedia of Political Thought. Cambridge: Basil

BlackwellLtd.

Miller,David. (2003).Political Philosophy: a very Short Introduction. Oxford:OxfordUniversity

Press.

Oakeshott,Michael. (2006).Lectures in the History of Political Thought.editedbyTerryNardin

andLukeO’Sullivan.Exeter:ImprintAcademic.

Perry,Anderson.(2005).Spectrum: from left to right in the world of ideas.London:Verso.

Plamenatz, John. (1992).Man and Society. VolumeOne: FromMiddleAges to Locke. London:

Longmans.

.(1968).Man and Society.VolumeTwo:MachiavellitoMarx.London:Longmans.

.‘TheUseofPoliticalTheory’Political Studies,Vol8,1960.

Raphael,D.D.(1970).Problems of Political Philosophy.NewYork,NY:Macmillian.

Ryan,Alan. (2012).On Politics: A History of Political Thought: Book One-Two. London:W.W.

Norton&CompanyLtd.

Salkever,Stephen. (2009). (ed.)The Cambridge Companion to Ancient Greek Political Thought.

Cambridge:CambridgeUniversityPress.

Sinclair,T.A.(1967).A History of Greek Political Thought. London:Routledge&Paul.

Skinner,Quentin.(2006).‘TheState’,inRobertE.GoodinandPhilipPettit.(eds.).Contemporary

Political Philosophy: An Anthology. Victoria:BlackwellPublishing.

Strauss,Leo. (1953). An Introduction to Political Philosophy: Ten Essays by Leo Strauss.Edited

ByHilailGildin.Detroit:WayneStateUniversityPress.

Voegelin,Eric.(1952).The New Science of Politics.Chicago:TheUniversityofChicagoPress.

Wolff,Jonathan.(1996).An Introduction to Political Philosophy. Oxford:OxfordUniversityPress.

Wood.EllenMeiksins.(2011).Citizens to Lords: A Social History of Western Political Thought from

Antiquity to the Late Middle Ages.London:Verso.

Wood,EllenMeiksins,andWood,N.(1978).Class Ideology and Ancient Political Theory: Socrates,

Plato, And Aristotle in Social Context.Oxford:OxfordUniversityPress.

Wood,Neal.(2002).Reflections on Political Theory.London:PALGRAVE.