วารสารนตเวชศาสตร

Forensic Medicine Journal ปท 10 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2561 Vol.10 No.2

ISSN 1905-8810

Free thinking, but reasonable, and for social benefit

อสระทางความคด แตมเหตผล และเพอประโยชนตอสงคม

49

ค ำน ำ

มนษยรจกและใชกญชามาเปนระยะเวลานาน โดยมการน ามาใชในการปรงอาหาร ใชเปนยารกษาโรค

และใชเปนสารเสพตด ดวยเทคโนโลยและความรทกาวหนามากขนสามารถศกษาสารทเปนองคประกอบของ

กญชาและสามารถระบไดวาสารตวใดมฤทธท าใหเสพตด ตวใดมฤทธเสพตดนอยแตมสรรพคณทางยา ดงนน

ในรอบหลายปทผานมาในหลายประเทศไดมการน ากญชาหรอสารสกดบางตวของกญชามาใชในทางการแพทย

ประเทศไทยกเชนเดยวกนหนวยงานทเกยวของตาง ๆ ไดรวมกนพจารณาชงน าหนกขอดและขอเสยของการน า

กญชามาใชในทางการแพทยหรอการวจย และในเดอนธนวาคม 2561 ฝายนตบญญตกเหนชอบในการแก

กฎหมายเพอใหสามารถน ากญชามาใชในทางการแพทยและการวจยภายใตการควบคมก ากบของวชาชพท

เกยวของ

50

วตถประสงค

วารสารนต เวชศาสตร เ ปนวารสารของภาควชานต เวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย มวตถประสงคในการจดท าวารสาร ไดแก

1. เพอเผยแพรความรทางนตเวชศาสตร นตวทยาศาสตร กฎหมาย จรยธรรมและปรชญา

2. เปนสอกลางในการเผยแพรแนวความคดสรางสรรค ทมประโยชนตอสงคมอยางมเหตผล

3. เพอพฒนามาตรฐานทางวชาชพนตเวชศาสตร และนตวทยาศาสตร

4. เพอพฒนารปแบบของกระบวนการยตธรรมของประเทศไทยใหเปนทยอมรบในระดบสากล

5. เปนสอกลางในการเผยแพรผลงานวจยของแพทยประจ าบาน นสต นกศกษาและนกวจย

คณะผจดท า/กองบรรณาธการ

1. ผศ.นพ.ณฐ ตนศรสวสด บรรณาธการ

2. รศ.นพ.กรเกยรต วงศไพศาลสน

3. ผศ.นพ.อดมศกด หนวจตร

4. อ.นพ.ธรโชต จองสกล

5. อ.นพ.ภาณวฒน ชตวงศ

6. อ.นพ.ปองพล ไตรเทพชนะภย

7. อ.นพ.กรวก มศลปวกกย

วารสารออนไลน

http://www.forensicchula.net

51

สารบาญ

Original article

- การใชแอลกอฮอลและการเสยชวตโดยผดธรรมชาตในจงหวดนนทบรและปทมธาน 53

- พยาธใบไมทพบในล าไสเปดไลทง จากต าบลทาโพธ อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก 66

- หอยบกฝาเดยวขนาดเลกในมหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก 74

- การจดท าอภธานศพททางนตวทยาศาสตร 79

Miscellaneous

- กระบอเจดตว (Excoecaria cochinchinensis Lour var. cochinchinensis) 91

- โครงการปนหนงสอสมอนกอาน 95

- กรอบแนวความคดในดานนตวทยาศาสตร 99

52

ภาพปก

ชอภาพ Cannabis sativa Koehler drawing

ศลปน Walther Otto Müller

หนงสอ Franz Eugen Köhler's Medizinal-Pflantzen

ทมา https://en.wikipedia.org/wiki/File:Cannabis_sativa_Koehler_drawing.jpg

การสงบทความ

วารสารนตเวชศาสตรเปนวารสารรายสเดอน รบเผยแพรผลงานทเกยวของทางนตเวชศาสตร

นตวทยาศาสตร กฎหมาย จรยธรรมและปรชญา โดยใหสงผลงานตพมพในกระดาษขนาด A4 หรอไฟลขอมล

ในสอบนทก หรอจดหมายอเลกทรอนกส

ผลงานทสงเพอตพมพสามารถใชไดท งภาษาไทย และภาษาองกฤษ โดยไมจ ากดรปแบบ ไมวาจะเปนบทความแสดงความคดเหน งานวจยนพนธตนฉบบ รายงานผปวย และงานในรปแบบอน ๆ

ใหระบชอเรอง ชอผวจยหรอผเขยนผลงาน และสงผลงานไดท

ผศ.นพ.ณฐ ตนศรสวสด

ภาควชานตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ถ.พระราม4 เขตปทมวน กทม.10330

หรอท e-mail: tssnat@hotmail.com

53

การใชแอลกอฮอลและการเสยชวตโดยผดธรรมชาตในจงหวดนนทบรและปทมธาน

ศราวฒ สจรตธรรม *

บทคดยอ

วตถประสงค: เพอทราบถงขอมลพนฐานดานประชากรศาสตร สาเหตและพฤตการณการเสยชวตของผทไดรบแอลกอฮอลมา

กอนเสยชวตและศกษาถงระดบของแอลกอฮอลทตรวจพบกบสาเหตการเสยชวตประเภทตาง ๆ

วสดและวธการศกษา: ศกษาเชงพรรณนาโดยการเกบขอมลยอนหลง โดยเกบขอมลจากรายงานตรวจสถานทเกดเหต รายงานผาชนสตรศพ หนงสอรบรองการตายของสถาบนนตวทยาศาสตร โดยขอมลทท าการเกบไดแก อาย เพศ สาเหต และพฤตการณการเสยชวตของผทเสยชวตโดยผดธรรมชาต เปรยบเทยบกบการตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด โดยเกบขอมลยอนหลงเปนระยะเวลา 1 ป ตงแต วนท 1 มกราคม ถง 31 ธนวาคม พ.ศ. 2559

ผลการศกษา: พบวามผเสยชวตทตรวจพบแอลกอฮอลในเลอดจ านวน 176 ราย คดเปนรอยละ 32 ของจ านวนผเสยชวตโดยผด

ธรรมชาตทงหมด 547 ราย สวนใหญอยในชวงอาย 20-29 ป เปนเพศชายมากกวาเพศหญง โดยมจ านวนเพศชาย 166 ราย และ

เพศหญง 10 ราย การเสยชวตจากอบตเหตมจ านวนผเสยชวตทมระดบแอลกอฮอลในเลอดมากทสด จ านวน 128 ราย (รอยละ

34.5 เทยบกบผเสยชวตจากอบตเหตทงหมด) โดยสวนใหญเปนผเสยชวตจากอบตเหตจราจร โดยมจ านวน 117 ราย (รอยละ

31.53 เทยบกบผเสยชวตจากอบตเหตทงหมด) จ านวนผเสยชวตจากการฆาตวตายและตรวจพบแอลกอฮอลพบวามจ านวน 22

ราย (คดเปนรอยละ 28.57 จากจ านวนผเสยชวตจากการฆาตวตายทงหมด) สวนจ านวนผเสยชวตจากการถกฆาตกรรมมจ านวน

นอยทสดคอจ านวน 11 ราย (คดเปนรอยละ 36.66 จากจ านวนผถกฆาตกรรมทงหมด)

สรป: จากการศกษาพบวามผเสยชวตโดยผดธรรมชาตรวมกบการตรวจพบแอลกอฮอลสวนใหญเปนผเสยชวตจากอบตเหตจราจรโดยพบวาการชวตจากการขรถจกรยานยนตมจ านวนมากทสด นบวาเปนปญหาสงคมและเปนการสญเสยในทางเศรษฐกจของประเทศอยางมหาศาล ควรมการเนนย าในการบงคบใชกฎหมายทเขมงวดรวมกบการรณรงคอยางตอเนองแกสาธารณะชนเพอสรางความตระหนกถงผลเสยจากการใชแอลกอฮอล โดยเฉพาะอยางยงในกรณดมสรารวมกบการขบขยานพาหนะ

ค าส าคญ: การผาชนสตรศพ แอลกอฮอล การเสยชวตโดยผดธรรมชาต

* นายแพทย กลมงานนตเวชคลนก กองนตวทยาศาสตรบรการ สถาบนนตวทยาศาสตร กรงเทพฯ ประเทศไทย 10210

54

Alcohol consumption and Unnatural deaths in Nonthaburi and Pathum Thani province

Sarawut Sujarittham *

Abstract

Objective: In order to know about basic demography, death’s causes and circumstances of people who consumed alcohol before death and to study about the levels of alcohol detection with various types of death.

Materials and Methods: Descriptive Study by collecting historical data, data collection from scene of incident reports, Autopsy Reports and Death Certificates from Central Institute of Forensic Science. Thus, with data collections, such as, ages, genders, causes and the comparison of alcohol detection in blood of the unusual deaths. Duration of historical data collection is 1 year from the 1st January to 31st December 2016.

Results: It is found that there were 176 cases died because of alcohol detection in blood which is equal to 32% of the whole unusual death of 547 cases, mostly were between the ages of 20-29 years and were men more than women, men were 166 cases and women were 10 cases. However, the deaths from accident had found most of alcohol levels in blood were 128 cases (equal to 34.5% compared to the whole accidental deaths). Mostly were deaths from traffic accidents in the total of 117 cases (31.53% compared with the whole accidental deaths), numbers of death from committing suicide with alcohol detection were 22 cases (equal to 28.57% from the whole deaths of committing suicide). Deaths from murder were the least number of cases of 11 (equal to 36.66% from the whole murder cases)

Conclusion: From the study, it is found that most unusual death with alcohol detection are mostly the death from traffic accident of motorcycle and it considered immensely to be social problems and national economic losses. Therefore, there should be a continuation of strict law enforcement emphasis together with campaigns to the public in order to create awareness in the disadvantages of alcohol consumption, especially, in the case of drinking alcohol while driving or riding on the vehicles.

Keywords: Autopsy, Alcohol, Unnatural Death

* Medical doctor. Group of Clinical Forensic Medicine, Forensic Science Service Division, Central institute of forensic science, Bangkok, Thailand 10210

55

บทน า

การดมแอลกอฮอลเปนปจจยหนงทน ามาสการเจบปวย การเสยชวต ปญหาสงคม และปญหาสาธารณสขในระดบโลก องคการอนามยโลก (2014)1 ไดรายงานถงพษภยในการดมแอลกอฮอลโดยพบวาทวโลกจะมผเสยชวตทเกยวของกบการดมแอลกอฮอลประมาณ 3.3 ลานคน คดเปนรอยละ 5.9 จากการเสยชวตท งหมด ในประเทศไทยไดมรายงานจากส านกงานสถตแหงชาต (2014)2 พบวามประชากรทเปนผ ดมแอลกอฮอลจ านวน 17.7 ลานคน คดเปนรอยละ 32.3 ของกลมประชากรทมอายตงแต 15 ปขนไป โดยเปนเพศชายมากกวาเพศหญง 4 เทา โดยทกลมวยท างานมอตราดมแอลกอฮอลทสงกวากลมอน จะเหนไดวามผดมแอลกอฮอลอยในสดสวนทคอนขางสงเมอเทยบกบประชากรทไมดมแอลกอฮอล

เมอแอลกอฮอลเขาสรางกายแลวจะถกดดซมมากทล าไสเลกสวนตน สวนใหญจะถกเมแทบอลซมทตบโดยเอนไซม alcohol dehydrogenase (ADH) สวนนอยจะถกขบออกทางลมหายใจ เหงอ และปสสาวะ (Zakhari, 2006)3 แอลกอฮอลมผลตอสมองโดยการจบกบ GABA receptors และยบย งสารสอประสาท glutamate ท าใหเกดความผดปกตของการควบคมกลามเนอและมอาการพดออแอออกเสยงไมชด ซงเปนทมาของอาการเมาสรา เพมการหลง serotonin และ dopamine ท าใหเกดอารมณพงพอใจจากการดมแอลกอฮอลท าใหเกดการเสพตดหากมการดมเปนประจ า (Banerjee, 2014)4

การเสยชวตโดยผดธรรมชาตนนพบวามความสมพนธกบการดมเครองดมแอลกอฮอล ซงเปนผลมาจากคณสมบตของแอลกอฮอลทมการออกฤทธในการกดระบบประสาทสวนกลาง ท าใหการตดสนใจ การมองเหน และการควบคมการท างานของกลามเนอมประสทธภาพลดลง ท าใหเกดพฤตกรรมกาวราวรนแรงสงผลโดยตรงกบการเกดอบตเหต คดฆาตกรรม และการเสยชวตจากการฆาตวตาย (Issa et al., 2016)5 โดยนบวาแอลกอฮอลเปนสารทสงผลตอระบบประสาททมการบรโภคมากทสดในโลกและยงเปนปจจยหลกทสงผลตอการเสยชวตโดยผดธรรมชาตอยางมนยส าคญ (Skibin et al., 2005)6

จากขอมลดงกลาวขางตน ผวจยจงไดท าการศกษาขอมลการตรวจสถานทเกดเหตและการผาชนสตรศพของผเสยชวตโดยผดธรรมชาตในจงหวดนนทบรและปทมธาน ซงเปนจงหวดทอยความรบผดชอบในการปฏบตงานของสถาบนนตวทยาศาสตร โดยเชอมโยงขอมลการเสยชวตโดยผดธรรมชาตนนกบการตรวจพบแอลกอฮอล ตงแตวนท 1 มกราคม 2559 ถง 31 ธนวาคม 2559 เพอทราบถงขอมลพนฐานดานประชากรศาสตร สาเหตและพฤตการณการเสยชวตของผทไดรบแอลกอฮอลมากอนเสยชวต และศกษาถงระดบของแอลกอฮอลทตรวจพบกบสาเหตการเสยชวตประเภทตาง ๆ เพอเปนประโยชนตอหนวยงานทเกยวของในการสบคนขอมลเพอน าไปใชประโยชนในการแกไขและปองกนปญหาตอไป

56

วธการศกษา

ศกษาเชงพรรณนาโดยการเกบขอมลยอนหลง (descriptive retrospective study) โดยเกบขอมลจาก

รายงานตรวจสถานทเกดเหต รายงานผาชนสตรศพ หนงสอรบรองการตาย ซงเกดขนจากกระบวนการชนสตร

พลกศพและผาชนสตรศพของสถาบนนตวทยาศาสตร ขอมลทท าการศกษาไดแก อาย เพศ สาเหต และ

พฤตการณการเสยชวตของผทเสยชวตโดยผดธรรมชาต เปรยบเทยบกบการตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด โดย

เกบขอมลยอนหลงเปนระยะเวลา 1 ป ตงแต วนท 1 มกราคม ถง 31 ธนวาคม พ.ศ. 2559 ยกเวนการเกบขอมลใน

รายทเสยชวตโดยไมไดท าการตรวจสถานทเกดเหต รายทไมไดท าการตรวจแอลกอฮอล และรายทระบสาเหต

การเสยชวตสดทายโดยมใชการตายผดธรรมชาต

ผลการศกษา

จากการศกษาจ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตทพบแอลกอฮอลในเลอดแยกตามเพศและอาย (แผนภม

ท 1) โดยใชเกณฑ BAC>10 mg% (above limit of quantification) พบวาในชวงอาย 15-19 ป มผเสยชวตเปนเพศ

ชาย 7 ราย ชวงอาย 20-29 ป มผเสยชวตเปนเพศชาย 62 ราย เปนเพศหญง 3 ราย ชวงอาย 30-39 ป มผเสยชวต

เปนเพศชาย 45 ราย เปนเพศหญง 3 ราย ชวงอาย 40-49 ป มผเสยชวตเปนเพศชาย 29 ราย เปนเพศหญง 2 ราย

ชวงอาย 50-59 ป มผเสยชวตเปนเพศชาย 19 ราย เปนเพศหญง 2 ราย ชวงอาย 60-69 มผเสยชวตเปนเพศชาย 3

ราย ชวงอาย 70-79 มผเสยชวตเปนเพศชาย 1 ราย

จากการศกษาจ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตทตรวจพบแอลกอฮอลและตรวจไมพบแอลกอฮอลแยก

ตามพฤตการณการเสยชวต (แผนภมท 2) พบวาจ านวนผเสยชวตดวยอบตเหตทตรวจพบแอลกอฮอลมจ านวน

128 ราย ตรวจไมพบแอลกอฮอลจ านวน 243 ราย จ านวนผเสยชวตดวยการฆาตวตายทตรวจพบแอลกอฮอลม

จ านวน 22 ราย ตรวจไมพบแอลกอฮอลจ านวน 55 ราย จ านวนผ เสยชวตดวยการฆาตกรรมทตรวจพบ

แอลกอฮอลมจ านวน 11 ราย ตรวจไมพบแอลกอฮอลจ านวน 19 ราย จ านวนผเสยชวตทไมทราบพฤตการณแน

ชดทตรวจพบแอลกอฮอลมจ านวน 15 ราย ตรวจไมพบแอลกอฮอลจ านวน 54 ราย

จากการศกษาจ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตและการตรวจพบแอลกอฮอลในเลอดแยกตามเพศและ

สาเหตการเสยชวต (ตารางท 1) พบวาผเสยชวตดวยการบาดเจบจากการจราจรมผเสยชวต 324 ราย ตรวจพบ

แอลกอฮอลในเลอด 117 ราย ผเสยชวตดวยการแขวนคอมผเสยชวต 62 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 19

ราย ผเสยชวตดวยการบาดเจบจากการกระแทกของแขงไมมคมมผเสยชวต 54 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด

9 ราย ผเสยชวตจากการจมน ามผเสยชวต 23 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 5 ราย ผเสยชวตจากไฟฟาดดม

57

ผเสยชวต 22 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 8 ราย ผเสยชวตจากบาดแผลกระสนปนมผเสยชวต 18 ราย ตรวจ

พบแอลกอฮอลในเลอด 4 ราย ผเสยชวตจากการถกแทงมผเสยชวต 15 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 8 ราย

ผเสยชวตจากการตกจากทสงมผเสยชวต 17 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 4 ราย ผเสยชวตจากการไดรบ

สารพษมผเสยชวต 6 ราย ตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด 1 ราย ผเสยชวตจากพษแอลกอฮอลมผเสยชวต 1 ราย

ผเสยชวตจากการส าลก กระดกคอหก และเสยชวตในกองเพลง ตรวจไมพบแอลกอฮอลในเลอด

แผนภมท 1 แสดงจ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตทพบแอลกอฮอลในเลอดแยกตามเพศและอาย

แผนภมท 2 จ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตทตรวจพบแอลกอฮอลและตรวจไมพบแอลกอฮอลตามพฤตการณการเสยชวต

7

62

45

29

19

3 10 3 3 2 2 0 00

10

20

30

40

50

60

70

15-19 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69 70-79

เพศชาย เพศหญง

243

55

19

54

128

22

11

15

0 50 100 150 200 250 300 350 400

อบตเหต

ฆาตวตาย

ฆาตกรรม

ไมสามารถระบได

ตรวจไมพบ alcohol ตรวจพบ alcohol

58

ตารางท 1 แสดงจ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตและการตรวจพบแอลกอฮอลในเลอดแยกตามเพศและสาเหตการเสยชวต

สาเหตการเสยชวต

เพศขาย เพศหญง รวม

จ านวน

(ราย)

Blood

alcohol

positive

จ านวน

(ราย)

Blood

alcohol

positive

จ านวน

(ราย)

Blood

alcohol

positive

Traffic injury 270 111 54 6 324 117

Hanging 50 18 12 1 62 19

Blunt injury 48 9 6 0 54 9

Drowning 19 3 4 2 23 5

Electrocution 20 7 2 1 22 8

Gunshot 15 4 3 0 18 4

Stab 15 8 0 0 15 8

Fall from height 17 4 0 0 17 4

Choking 2 0 1 0 3 0

Cervical spine fracture 1 0 0 0 1 0

Death in fire 1 0 0 0 1 0

Alcohol poisoning 1 1 0 0 1 1

Other substance poisoning 4 1 2 0 6 1

รวม 463 166 84 10 547 176

59

ตารางท 2 จ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตและระดบแอลกอฮอลในเลอดแยกตามพฤตการณและสาเหตการเสยชวต

BAC

<10 10-50 51-100 101-150 151-200 201-250 251-300 >301

พฤตการณการเสยชวต

Accident 243 18 10 18 26 23 23 10

Suicide 55 0 5 2 4 6 3 2

Homicide 19 1 0 4 3 1 2 0

Undetermined 54 2 0 3 3 1 4 2

รวม 371 21 15 27 36 31 32 14

สาเหตการเสยชวต

Traffic injury 207 13 8 15 26 23 23 9

Hanging 43 0 4 1 3 6 3 2

Blunt injury 45 2 0 1 3 1 1 1

Drowning 18 1 0 1 0 0 2 1

Electrocution 14 3 2 3 0 0 0 0

Gunshot 14 0 0 2 2 0 0 0

Stab 7 0 0 3 2 1 2 0

Fall from height 13 2 0 1 0 0 1 0

Choking 3 0 0 0 0 0 0 0

C-spine fracture 1 0 0 0 0 0 0 0

Death in fire 1 0 0 0 0 0 0 0

Alcohol poisoning 0 0 0 0 0 0 0 1

60

Other substance

poisoning

5 0 1 0 0 0 0 0

รวม 371 21 15 27 36 31 32 14

จากตารางท 2 จ านวนผเสยชวตโดยผดธรรมชาตและตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด (มากกวา 10 mg%)

แยกตามพฤตการณการเสยชวต พบวามผเสยชวตโดยอบตเหตจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 151-200

mg% จ านวน 26 ราย มผเสยชวตโดยฆาตวตายจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 201-250 mg% จ านวน 6 ราย

มผเสยชวตโดยการถกฆาตกรรมจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 101-150 mg% จ านวน 4 ราย และเมอแยก

ตามสาเหตการเสยชวตพบวาจ านวนระดบแอลกอฮอลทมจ านวนผเสยชวตมากทสดคอ 151-200 mg% โดยสวน

ใหญเปนผเสยชวตโดยการบาดเจบจากการจราจร จ านวน 26 ราย รองลงมาคอทระดบ 251-300 mg% โดยสวน

ใหญเปนผเสยชวตโดยการบาดเจบจากการจราจรเชนกน จ านวน 23 ราย

ตารางท 3 แสดงจ านวนผเสยชวตจากการจราจรและระดบแอลกอฮอลแยกตามประเภทของผเสยชวต

BAC

<10 10-50 51-100 101-150 151-200 201-250 251-300 >301

Traffic injury

motorcyclist 125 9 6 9 21 18 16 7

pillion passenger 12 0 0 0 0 0 0 0

car driver 15 2 0 2 3 1 4 1

car passenger 19 0 1 1 0 1 1 0

pedestrian 36 2 1 3 2 3 2 1

รวม

BAC>VAC = 32, VAC>BAC = 48

61

ท าการจ าแนกประเภทจ านวนผเสยชวตจากการจราจรและระดบแอลกอฮอล (ตารางท 3) พบวาม

ผเสยชวตโดยการขรถจกรยานยนตจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 151-200 mg% จ านวน 21 ราย ม

ผเสยชวตโดยการขบรถยนตจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 251-300 mg% จ านวน 4 ราย มผเสยชวตโดย

การโดยสารรถทระดบแอลกอฮอล 51-100 mg% 101-150 mg% 201-250 mg% และ 251-300 mg% อยางละ

จ านวน 1 ราย มผเสยชวตโดยการเดนถนนจ านวนมากทสดทระดบแอลกอฮอล 101-150 mg% และ 201-250

mg% อยางละ 3 ราย ผเสยชวตสวนใหญมระดบแอลกอฮอลอยในชวง post-absorptive phase (VAC>BAC 48

ราย) มากกวาชวง absorption phase (BAC>VAC 32 ราย)

อภปรายผลการศกษา

การศกษาการใชแอลกอฮอลและการเสยชวตโดยผดธรรมชาตในจงหวดนนทบรและปทมธาน พบวาม

ผเสยชวตทตรวจพบแอลกอฮอลในเลอดจ านวน 176 ราย คดเปนรอยละ 32 ของจ านวนผเสยชวตโดยผด

ธรรมชาตทงหมด 547 ราย จากการศกษารายงานวจยในอดตพบวาสดสวนการตรวจพบแอลกอฮอลในเลอดม

ความแตกตางกนไปในแตละกลมประชากร แตความเหนถงการตรวจพบนนเปนไปในทางเดยวกนคอการใช

แอลกอฮอลนนท าใหความสามารถในการตดสนใจลดลง เกดความรสกคกคะนองและกาวราว ขาดสตยบย งชง

ใจ ซงเพมความเสยงตอการเสยชวตโดยผดธรรมชาต6-9 จากการศกษาขอมลดานประชากรศาสตรของการ

เสยชวตโดยผดธรรมชาตโดยตรวจพบแอลกอฮอลในเลอด พบวาผเสยชวตเปนเพศชายมากกวาเพศหญง โดยม

จ านวนเพศชาย 166 ราย และเพศหญง 10 ราย สอดคลองกบหลายรายงานในอดตทเพศชายมจ านวนผเสยชวตท

มากกวาเพศหญง6, 7, 10 โดยรายงานขอมลขององคการอนามยโลกไดระบวาเพศชายดมแอลกอฮอลมากกวาเพศ

หญง1 จงอาจเปนหนงในสาเหตของการเสยชวตในเพศชายทมากกวา รวมไปถงจ านวนผเสยชวตจากการตายโดย

ผดธรรมชาตในการศกษาในอดตกมกพบวามจ านวนผเสยชวตทเปนเพศชายทมากกวาเพศหญง11, 12 จาก

การศกษาขอมลกฎหมายในประเทศไทยพบวาพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล (พ.ศ. 2551) ไดระบ

ไววาหามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลแกบคคลซงมอายต าวายสบปบรบรณ6 และพระราชบญญตคมครอง

เดกไดระบไววาหามมใหเดกอายต ากวา 18 ป ซอหรอเสพสรา8 จากผลการศกษาพบวาจ านวนผเสยชวตในชวง

อาย 20-29 ป ทสามารถซอหรอเสพสราไดอยางถกตองตามกฎหมายขางตนมจ านวนผเสยชวตมากกวาจ านวน

ผเสยชวตทมอายต ากวา 20 ป ถง 9 เทา โดยพบความแตกตางนเชนเดยวกนกบในการศกษาในกลมประชากร

ภาคเหนอในอดตทพบวามจ านวนผเสยชวตในชวงอายเดยวกนตางกน 3 เทา13

62

เมอพจารณาจ านวนผเสยชวตจากพฤตการณการเสยชวตพบวาการเสยชวตจากอบตเหตมจ านวน

ผเสยชวตทมระดบแอลกอฮอลในเลอดมากทสด จ านวน 128 ราย (รอยละ 34.5 เทยบกบผเสยชวตจากอบตเหต

ทงหมด) โดยสวนใหญเปนผเสยชวตจากอบตเหตจราจร โดยมจ านวน 117 ราย (รอยละ 31.53 เทยบกบผเสยชวต

จากอบตเหตทงหมด) สอดคลองกบหลายการศกษาในอดตและมความเหนตรงกนวาการดมแอลกอฮอลเปน

ปจจยส าคญทเพมความเสยงตอเสยชวตโดยอบตเหตจราจรอยางมนยส าคญ9, 14 โดยส านกโรคไมตดตอ กรม

ควบคมโรค ไดรายงานวาในแตละปจะมผเสยชวตจากอบตเหตถงปละ 13,000 ราย1 ผขบขทมระดบแอลกอฮอล

ในเลอดตงแต 50 mg% ขนไปมโอกาสเพมความเสยงตอการเกดอบตเหตจราจรและเปนระดบทก าหนดไวใน

กฎหมายในหลายประเทศรวมถงประเทศไทยทใหถอวาผขบขนนเมาสรา15 แมวาจะมกฎหมายดงกลาวก าหนด

ไวแลวกยงพบวาผเสยชวตจากอบตเหตจราจรทระดบแอลกอฮอลตงแต 50 mg% มจ านวนถง 104 ราย (รอยละ

81.25 เทยบกบผเสยชวตจากอบตเหตทงหมดทตรวจพบแอลกอฮอล) ในปจจบนไดมการปรบเกณฑของระดบ

แอลกอฮอลขางตนลงจาก 50 mg% เปน 20 mg% ในกลมผขบขทอายไมถง 20 ป16 ซงสอดคลองกบรายงานใน

อดตทพบวาการบาดเจบจากการจราจรจะมโอกาสเกดมากขนในกลมผทมอายนอยทระดบแอลกอฮอลเดยวกน

เนองจากประสบการณและความช านาญในการขบขจะมนอยกวา17 จากการศกษานพบวามผเสยชวตจาก

อบตเหตจราจรทอายนอยวา 20 ป จ านวน 6 ราย โดยมระดบแอลกอฮอลตงแต 29.02 mg% ถง 239.04 mg% เมอ

แยกประเภทของผเสยชวตพบวามผเสยชวตจากการขรถจกรยานยนตมจ านวนมากทสด จ านวน 86 สวนใหญม

ระดบแอลกอฮอล 151-200 mg% จ านวน 21 ราย ซงเปนระดบแอลกอฮอลทสงผลใหโอกาสเกดอบตเหตเปน 40

เทาของคนทไมดมสรา1 จ านวนผเสยชวตจากการขรถจกรยานยนตขางตนทมจ านวนมากทสดนนสอดคลองกบ

งานวจยของประเทศไทยในอดต18 แตพบวามความแตกตางกนไปในรายงานของผเสยชวตในตางประเทศ19 ซง

นาจะเกดจากจ านวนยานพาหนะหรอรปแบบการเดนทางทนยมใชในแตละประเทศมความแตกตางกน3 เมอ

เปรยบเทยบระดบแอลกอฮอลในเลอด (BAC) เทยบกบน าวนลกตา (VAC) พบวาผเสยชวตสวนใหญมระดบ

แอลกอฮอลอยในชวง post-absorptive phase (VAC>BAC 48 ราย) มากกวาชวง absorption phase (BAC>VAC

32 ราย) ซงสอดคลองกบงานวจยในอดตทพบวาสดสวนผเสยชวตจากอบตเหตมจ านวนมากกวาในชวง post-

absorptive phase20 จ านวนผเสยชวตจากการฆาตวตายและตรวจพบแอลกอฮอลพบวามจ านวน 22 รายจาก

ผเสยชวตจากการฆาตวตายทงหมด 77 ราย คดเปนรอยละ 28.57 จากรายงานในอดตพบวาสดสวนการเสยชวต

ในการฆาตวตายและการตรวจพบแอลกอฮอลแตกตางกนไปในแตละกลมประชากร21 และพบวาแอลกอฮอล

สงผลตอพฤตกรรมทเสยงตอการฆาตวตายเนองจากการใชแอลกอฮอลท าใหเกดการขาดความยบย งชงใจ ม

อารมณหนหนพลนแลน การตดสนใจบกพรอง และมสวนชวยลดความกลวในการฆาตวตาย22 ในกลมผทดม

63

สราเปนประจ านนจะมความเสยงตอการฆาตวตายรอยละ 11-1523 สวนจ านวนผเสยชวตจากการถกฆาตกรรมม

จ านวนนอยทสดคอจ านวน 11 ราย จากการศกษาในอดตพบวาครงหนงของเหตการณจะมการใชแอลกอฮอล

ทงตวฆาตกรและผเสยชวตซงเปนเหตของการทะเลาะววาทและน ามาสการฆาตกรรมในทสด24

สรป

จากการศกษาพบวามผเสยชวตโดยผดธรรมชาตรวมกบการตรวจพบแอลกอฮอลสวนใหญเปน

ผเสยชวตจากอบตเหตจราจรโดยพบวาการชวตจากการขรถจกรยานยนตมจ านวนมากทสด นบวาเปนปญหา

สงคมและเปนการสญเสยในทางเศรษฐกจของประเทศอยางมหาศาล ควรมการเนนย าในการบงคบใชกฎหมายท

เขมงวดรวมกบการรณรงคอยางตอเนองแกสาธารณะชนเพอสรางความตระหนกถงผลเสยจากการใช

แอลกอฮอล โดยเฉพาะอยางยงในกรณดมสรารวมกบการขบขยานพาหนะ

References

1. World Health Organization. Global status report on alcohol and health, 2014: World Health Organization; 2014. 2. ส านก ง านส ถ ต แ ห งชา ต . The smoking and drinking behaviour survey 2014: Text and Journal Publication Ltd., ; 2014 [cited 2018]. Available from: http:// service.nso.go.th /nso/nsopublish/themes/files/smokeFullReport57-1.pdf. 3. Zakhari S. Overview: how is alcohol metabolized by the body? Alcohol Research. 2006;29(4):245. 4. Banerjee N. Neurotransmitters in alcoholism: A review of neurobiological and genetic studies. Indian journal of human genetics. 2014;20(1):20. 5. Issa SY, Aldossary M, Almazroua MK, Youssef MAS, Ghaleb S, Alsowayigh K, et al. Patterns of violent deaths associated with positive ethanol finding in Eastern Province, Saudi Arabia. Egyptian Journal of Forensic Sciences. 2016;6(4):388-95. 6. Škibin L, Bilban M, Balažic J. Harmful alcohol use of those who died a violent death (the extended region of Ljubljana 1995–1999). Forensic science international. 2005;147:S49-S52. 7. Ingoldsby H, Callagy G. Alcohol and unnatural deaths in the West of Ireland: a 5-year review. Journal of clinical pathology. 2010;63(10):900-3.

64

8. Abel EL, Zeidenberg P. Age, alcohol and violent death: a postmortem study. Journal of studies on alcohol. 1985;46(3):228-31. 9. Bošnjaković-Pavlović N, Stefanović M, Anić S, Adnađević B, Jeličić M, Lukić V, et al. Prevalence of post-mortem blood alcohol concentration among deaths in Serbia during 2011. Nauka, bezbednost, policija. 2014(1):161-71. 10. Sjögren H, Eriksson A, Ahlm K. Role of alcohol in unnatural deaths: a study of all deaths in Sweden. Alcoholism: clinical and experimental research. 2000;24(7):1050-6. 11. Sarayo C. Unnatural Deaths: A 5-year Retrospective Study at Ratchaburi Hospital. Region 4-5 medical journal-วารสาร แพทย เขต 4-5. 2018;34(4):249-65. 12. Udnoon J, Chirachariyavej T, Peonim V. Sudden unexpected deaths in different age groups at Ramathibodi Hospital, Bangkok, Thailand: a retrospective autopsy study during 2003-2007. Southeast Asian Journal of Tropical Medicine and Public Health. 2009;40(1):162. 13. Narongchai S, Narongchai P. The prevalence of detectable blood alcohol concentration among unnatural deaths in northern Thailand. JOURNAL-MEDICAL ASSOCIATION OF THAILAND. 2006;89(6):809. 14. McCoy G, Johnstone R, Nelson I, Duthie R. A review of fatal road accidents in Oxfordshire over a 2-year period. Injury. 1989;20(2):65-8. 15. Howat P, Sleet D, Smith I. Alcohol and driving: is the 0.05% blood alcohol concentration limit justified? Drug and alcohol review. 1991;10(2):151-66. 16. Pavlović NB, Stefanović M, Anić S, Adnađević B, Jeličić M, Lukić V, et al. Prevalence of post-mortem blood alcohol concentration among deaths in Serbia during 2011. NBP. 17. World Health Organization. Violence, Injury Prevention, World Health Organization. Global status report on road safety 2013: supporting a decade of action: World Health Organization; 2013. 18. Koranee R, Aunchai C, Ditsawan A, Pomyai S, Vinissorn T. A Study of Blood Alcohol Level among Cases of Traffic Accidents in the Health Service Region 3, Years 2014-2016. Journal of Health Science-วารสาร วชาการ สาธารณสข. 2017;26(2):281-9. 19. Sutlovic D, Scepanovic A, Bosnjak M, Versic-Bratincevic M, Definis-Gojanovic M. The role of alcohol in road traffic accidents with fatal outcome: 10-year period in Croatia Split–Dalmatia County. Traffic injury prevention. 2014;15(3):222-7.

65

20. Lahti R, Pitkäniemi J, Jones AW, Sajantila A, Poikolainen K, Vuori E. Cause and manner of death and phase of the blood alcohol curve. Forensic science international. 2014;244:306-12. 21. Conner KR, Huguet N, Caetano R, Giesbrecht N, McFarland BH, Nolte KB, et al. Acute use of alcohol and methods of suicide in a US national sample. American journal of public health. 2014;104(1):171-8. 22. Pompili M, Serafini G, Innamorati M, Dominici G, Ferracuti S, Kotzalidis GD, et al. Suicidal behavior and alcohol abuse. International journal of environmental research and public health. 2010;7(4):1392-431. 23. Murphy GE, Wetzel RD. The lifetime risk of suicide in alcoholism. Archives of general psychiatry. 1990;47(4):383-92. 24. Dearden J, Payne J. Alcohol and homicide in Australia. Trends & issues in crime and criminal justice. 2009(372):1.

66

พยาธใบไมทพบในล าไสเปดไลทง จากต าบลทาโพธ อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

ณชนน รตนพทกษกล* ณพชา รงเรอง*

รชน ชนะสงค**

แสงชย นทวรนารถ***

บทคดยอ

ผวจยท าการศกษา species ของพยาธใบไมทตดเชอในเปดพนเมองทต าบลทาโพธ อ าเภอเมอง จงหวด

พษณโลก โดยตวอยางพยาธจะยอมดวยส carmine และท าการแยกชนดภายใตกลองจลทรรศนแบบใชแสง จาก

การศกษาน ผวจ ยพบพยาธใบไมเปดตดเชอพยาธใบไม 3 ชนดคอ Echinostoma revolutum, Hypoderaeum

conoideum และ Prosthogonimus pellucidus

* นสตชนปท4 สาขาเทคนคการแพทย ภาควชาเทคนคการแพทย คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

** ภาควชากายวภาคศาสตร คณะวทยาศาสตรการแพทย มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

*** ภาควชาเทคนคการแพทย มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

67

Trematode infection in free-grazing duck of Thapho Subdistrict , Meaung District,

Phitsanulok Province.

Nattchanon Rattanapitakkul*, Naphicha Rungrueang*

Ratcahanee Chanasong**

Saengchai Nateeworanart***

Abstract

The species of trematode that infect free-grazing duck were performed in Thapho Subdistrict , Meaung

District, Phitsanulok Province. The worms were stained with carmine dye solution then the stained samples

were identified the species under compound light microscope. There are 3 species of trematode, Echinostoma

revolutum, Hypoderaeum conoideum and Prosthogonimus pellucidus, were found in this study.

* Forth year student of Medical Technology, Department of Medical Technology, Faculty of Allied Health Sciences,

Naresuan University, Phitsanulok.

** Department of Anatomy, Faculty of Medical Science, Naresuan University, Phitsanulok.

*** Department of Medical Technology, Faculty of Allied Health Sciences, Naresuan University, Phitsanulok.

68

บทน า

พยาธใบไมจดอยใน kingdom Animalia phylum Platyhelminthes class trematodes หนอนพยาธในกลม

นสามารถด ารงชวตในรปแบบปรสตทนอกจากจะแยงดดซมอาหารจากโฮสตแลว ยงอาจกอใหเกดความเสยหาย

ตอเนอเยอทมนอาศยอย ในบางกรณอาจท าใหสงมชวตทมนอาศยอยตายจากความเสยหายของเนอเยอและ

อวยวะทหนอนพยาธอาศยอย1-4 การศกษานมวตถประสงคเพอศกษาชนดของหนอนพยาธใบไมในเปดไลทงท

เกบตวอยางจากต าบลทาโพธ อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก เพอเปนขอมลส าหรบการปองกนและรกษาพยาธ

ใบไมทตดเชอในเปดสายพนธพนเมองตอไป

วธการศกษา

การเตรยมตวอยางและการยอมสเพอท าสไลดถาวร

1. การหาพยาธตวเตมวย

1.1 น าล าไสเปดและไกแตละตวมาแผออกโดยใชไมผาตามความยาวของล าไส ซงขนตอนนอาจมการ

พบพยาธเกาะอยบรเวณผนงดานในของล าไส โดยเลอกพยาธทมชวต ซงจะมสขาวขนหรอสงาชาง และม

ลกษณะเปนเสนตรงยาว มขอปลอง

1.2 น าล าไสไปตกตะกอนใน sedimentation jar โดยเตมน าเกลอ normal saline ลงไป (ประมาณ ¾ ของ

sedimentation jar)

1.3 ใชไมคนล าไสเปดและไกทผาแลวในน าเกลอเพอใหพยาธหลดออกมา และตงทงไวอยางนอย 10

นาท เพอใหเกดการตกตะกอน แลวจงเทน าสวนบนทง ตามดวยการเตมน าเกลอลงไปอกครง ท าซ าจนน า

สวนบนใส ประมาณ 2-3 ครง

1.4 เทตะกอนสวนลางทตองการหาพยาธลงในจานเพาะเชอ แลวน าไปวางบนกระดาษสด า เพอหา

หนอนพยาธ โดยพยาธทพบจะมสขาวขนหรอสงาชางดงทไดกลาวขางตน

1.5 น าพยาธทเกบไดไปตรงสภาพดวย alcohol-formalin-acetic acid (AFA) เพอปองกนการเกดการ

เสอมสลายของตวพยาธ

69

1.6 น าหนอนพยาธไปยอมส carmine เพอศกษาลกษณะทางโครงสรางและยนยนชนดของพยาธตวตด

ทพบ

2. การยอมสเพอยนยนชนดของพยาธดวยสยอม carmine

2.1 เตรยมตวอยางหนอนพยาธเพอการตรวจ (Preparation of worm sample) กดหนอนพยาธตวตดให

แบนดวยสไลดแกว หลงจากนนใชยางวงรดสไลดทปลายทง 2 ขาง

2.2 ยอมส (Staining) น าหนอนพยาธมายอมดวยส carmine ตงทงไวอยางนอย 3 ชวโมง โดยส carmine

จะท าใหหนอนพยาธตดสชมพแดง ซงอวยวะภายในของหนอนพยาธจะยอมตดสแดงเขม

2.3 ลางสสวนเกนออก (Decolorization) น าหนอนพยาธมาลางสสวนเกนทตดอยภายนอก โดยใช

decolorizer ต งทงไวอยางนอย 1 ชวโมง ท งหมด 3 ครง เมอครบ 3 ครงแลวใหแชใน decolorizer ตอเปน

ระยะเวลา 1 คน เพอขจดสสวนเกนออก

2.4 กระบวนการดงน าออก (Dehydration) เพอขจดน าออกจากหนอนพยาธ โดยแชใน ethanol ความ

เขมขนรอยละ 70, 80, 95 และ absolute ethanol ขนตอนละ 2 ครง ครงละ 30 นาทหรอมากกวา ขนอยกบขนาด

ตวของหนอนพยาธ

2.5 การท าใหใส (Clearing) น าหนอนพยาธมาแชใน absolute ethanol+xylene และ xylene เพอท าให

หนอนพยาธใส อยางนอย 30 นาท ตามล าดบ

2.6 หยด Permount ลงบนสไลดแกว แลวจงเขยหนอนพยาธทผานการท าใหใสแลวลงบน Permount

และปดดวยกระจกปดสไลด พยายามไลฟองอากาศออกจากสไลดใหหมด วางแผนสไลดทงไวในแนวราบ 2 คน

เพอใหสไลดแหง

2.7 น าสไลดถาวรทไดมาสองดภายใตกลองจลทรรศนแบบใชแสง ทก าลงขยาย 10X และ 40X1-4

ผลการศกษา

เมอท าการยอมพยาธใบไมดวยส carmine และแยกชนดพยาธใบไมจากลกษณะสวนหว รปรางอณฑะ

และสวน ceca ผ วจยพบพยาธใบไม 3 ชนด ไดแก Ecinostoma revolutum (ภาพ1และ 2) , Hypoderaeum

conoideum (ภาพ3) และ Prosthogonimus pellucidus (ภาพ 4)

70

ภาพ 1 แสดงสวนหวของพยาธใบไม Echinostoma revolutum

ภาพ 2 แสดงสวนปลายของพยาธใบไม Echinostoma revolutum

ภาพ 3 แสดงสวนอณฑะของพยาธใบไม Hypoderaeum conoideum

ภาพ 4 แสดงพยาธใบไม Prosthogonimus pellucidus

71

สรปและวจารณผล

พยาธใบไม 3 ชนดทพบในล าไสเปดไลทงทเกบตวอยางจากต าบลทาโพธ อ าเภอเมอง จงหวดพษณโลก

ไดแก Ecinostoma revolutum, Hypoderaeum conoideum และ Prosthogonimus pellucidus ซงชนดของพยาธ

ใบไมทพบสอดคลองกบการศกษาชนดพยาธใบไมล าไสขนาดกลางในเปดไลทงจากจงหวดลพบรและพยาธ

ใบไมจากไกพนเมองในตลาดคาสตวปกจงหวดพษณโลก อยางไรกตาม การศกษากอนหนานทท าการศกษาใน

แหลงตวอยางเดยวกนน พบ พยาธใบไม Echinostoma miyagawai ซงพยาธนแยกจาก E. revolutum จากรปราง

ของอณฑะของพยาธทยอมดวยสชนดเดยวกบการศกษาน4-7

E. revolutum และ H. conoideum เปนพยาธของสตวปกทมรายงานพบในคน โดยพยาธทงสองชนดนจะ

ท าใหเกดอาการปวดทองและทองเสยในคนไดในกรณทมการตดพยาธจ านวนมาก รวมทงจะเกดพยาธสภาพกบ

ผนงล าไสทพยาธอาศยอย โดยคนตดเชอพยาธเหลานไดจากการกนสตวทเปนโฮสตกงกลางทสองจากหอยน าจด

และตวออนของสตวครงบกครงน า1,2,4 สวน P. pellucidus เปนพยาธใบไมของสตวปก โดยมรายงานการพบใน

เปด ไก นกกระจอกและกา ซงสตวปกจะตดพยาธนไดจากการกนแมลงทเปนโฮสตตวกลางโดยเฉพาะอยางยง

ตวออนแมลงปอ ส าหรบพยาธนยงไมมรายงานการพบในคนไทย อยางไรกตามพยาธชนดนสามารถเพมจ านวน

ใน bursa of Fabricius ทอน าไข และทางเดนอาหารสวน hindgut ของสตวปกทมนอาศยอยและกอใหเกด

อนตรายตออวยวะทพยาธอาศยรวมทงท าใหสตวปกทตดเชอออกไขทปราศจากเปลอกไขและพยาธยงขดขวาง

การออกไขของโฮสตจนท าใหสตวปกทตดเชอตายได3,7-12

จากขอมลทไดจากการศกษานชใหเหนวาเปดไลทงทเลยงในพนททท าการศกษามการตดเชอพยาธ E.

revolutum และ H. conoideum ทสามารถตดตอสคนได ดงนนการก าจดวงชวตของสตวปกเหลานจงลดการตด

เชอสคนได สวนการก าจดหนอนพยาธเหลานจะเปนการสงเสรมใหคณภาพเนอและไขสตวปกมคณภาพสง

เนองจากสารอาหารทสตวไดรบจะท าใหสตวปกเจรญเตบโตไดเตมท รวมทงการตดเชอ P. pellucidus ทการตด

เชอพยาธจะน ามาซงความสญเสยทงตอตวสตวปกเองและคณภาพของไขทได ดงนนหนวยงานทเกยวของควร

ตระหนกถงความเสยหายจากพยาธใบไมดงกลาวทงในดานคณภาพผลตภณฑเนอและไข รวมถงควรมการให

ความรกบเกษตรผเลยงในการปองกนการตดเชอพยาธเหลานตอไป

72

กตตกรรมประกาศ

ผวจยขอขอบคณคณ อรรณพ เทยมแกว นกวทยาศาสตรประจ าภาควชาเทคนคการแพทย มหาวทยาลย

นเรศวร คณกตตนนท รตนพทกษกล นกวทยาศาสตรประจ าหองปฏบตการกลาง คณะสพเวชศาสตร

มหาวทยาลยนเรศวร ในการอ านวยความสะดวกดานสถานทและอปกรณระหวางทผวจยท าการศกษา

References

1. ณชพงศ ยศสรนทร, ศกดนรนทร ค าวงษา, สรพงษ ศรธรรมกจจา และแสงชย นทวรนารถ. พยาธใบไมล าไส

ขนาดกลางในเปดไลทงจากจงหวดลพบร. วารสารเทคนคการแพทย. 2552 : 37(2),: 2798-807.

2. อาร เพชรเลศ, แสงชย นทรนารถ และพมพจนทร แกวสข. อตราการตดเชอของพยาธเอกไคโนสโตมในเปด

พนบานทตลาดเยาวราช กรงเทพมหานคร. ธรรมศาสตรเวชสาร. (2548) : 6(1): 22-7.

3. แสงชย นทวรนารถ อภชาต วทยตะ. Prosthogonimus pellucidus (von Linstow, 1873) ทแยกไดจากไก

พนบาน (Gallus gallus domesticus) ในตลาดคาสตวปกจงหวดพษณโลก. วารสารนตเวชศาสตร 2558; 7(1);

31-6.

4. ทวาวรรณ หงษสบสาม สดารตน ศรวชย แสงชย นทวรนารถ. Echinostoma miyagawai จากล า ไสเปดทพบ

ในจงหวดพษณโลก. วารสารนตเวชศาสตร 2561; 10(1); 12-7

5. Faltýnková A, Georgieva S, Soldánová M, Kostadinova A. A re-assessment of species diversity within the

'revolutum' group of Echinostoma Rudolphi, 1809 (Digenea: Echinostomatidae) in Europe. Syst Parasitol.

2015; 90(1): 1-25.

6. Nagataki M, Tantrawatpan C, Agatsuma T, Sugiura T, Duenngai K, Sithithaworn P, Andrews RH, Petney

TN, Saijuntha W. Mitochondrial DNA sequences of 37 collar-spined echinostomes (Digenea:

Echinostomatidae) in Thailand and Lao PDR reveals presence of two species: Echinostoma revolutum and E.

miyagawai. Infect Genet Evol. 2015 ;35 :56-62.

7. Saijuntha W, Duenngai K, Tantrawatpan C. Zoonotic echinostome infections in free-grazing ducks in

Thailand. Korean J Parasitol. 2013; 51(6): 663-7.

8. Burt, D. Platyhelminthes and parasitism. London: English Universities Press. 1970.

73

9. Huffman J. Trematodes. in C Atkinson, N Thomas, B Hunter, eds. Parasitic diseases of wild birds. Iowa:

Wiley-Blackwell. 2009.

10. Olsen O. Animal parasites: Their biology and life cycles. Colorado: Burgess Publishing. 1967.

11. Macy, R. Studies on the taxonomy, morphology, and biology of Prosthogonimus macrochis Macy, a

common oviduct fluke of domestic fowls in North America. Minnesota: University Farm. 1934.

12. Berman, H. and A. Spellman 2013. "Prosthogonimus macrorchis" (On-line), Animal Diversity Web.

Accessed December 06, 2018 at https://animaldiversity.org/accounts/Prosthogonimus_macrorchis/

74

หอยบกฝาเดยวขนาดเลกในมหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

แสงชย นทวรนารถ*

บทคดยอ

Lamellaxis(Allopeas) gracilis เปนทากบกในกลม subulinidae ทพบไดทวโลก โดยเฉพาะอยางยง

สงแวดลอมทเปนพนดนและขอนไมในสวนและปาไม จากบรเวณททากอาศยอยท าใหสงมชวตชนดนสามารถ

เปนหลกฐานหนงในการสบสวนทางอาชญากรรมได

* คณะสหเวชศาสตร ทหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

A small land snail in Naresuan University, Phitsanulok.

Saengchai Nateeworanart*

Abstract

Lamellaxis(Allopeas) gracilis is a small land slug in the subulinidae mollusk which occurs in many

parts of the world because of living on the ground, in the woods, in the garden and forest. The snail can be used

as a piece of evidence to help in criminal investigation.

* Faculty of Allied Health Sciences, Naresuan University, Phitsanulok.

75

บทน า

สงมชวตขนาดเลกทปะปนมากบดนอาจเปนตวชวยในการระบสถานทเกดเหตในทางนตวทยาศาสตร

ดงนนการศกษาสงมชวตทอาจตดมากบวตถพยานหรอรางกายของเหยอจงมความจ าเปนเพอใชประกอบสถานท

เกดเหต ในการรายงานทางสงขวทยาสตวจ าพวกหอย (Mollusca) ทปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทเปนพนดนชม

ชนไดคอสตวจ าพวกทาก (slug) โดยหอยจะมการปรบตวทงดานโครงสรางทางสรรวทยาเพอรกษาสมดลของน า

โดยมการลดอตราการสญเสยน าทกรปแบบรวมทงมการหลงเมอกเพอใหสมพนธกบการสยเสยน า นอกจากน

การอาศยในพนดนทชมชนโดยอาศยใตใบไมทมการทบถมหรดใตกอนหนและขอนไมยงเปนอกกลไกหนงท

สตวจ าพวกนใชในการลดการระเหยของน าจากรางกาย นอกจากนยงมการจ าศลเพอปรบตวใหมชวตรอดใน

สภาวะแวดลอมทไมเหมาะสมในการด ารงชวต1 รายงานนมวตถประสงคเพอรายงานชนดของหอยบกอกชนด

หนงทสามารถพบเหนตามพนดน ซงขนาดทเลกมากจนอาจไมเปนทสงเกตเหนนอาจจะเปนประโยชนในแงการ

ระบสถานทเกดเหตเนองจากหอยบกชนดนมแหลงทอยอาศยทจ าเพาะโดยจะอาศยในพนทชนแฉะและมใบไมท

ทบถมเนาเปอยในเขตรอนชนทานน

วธการศกษา

เกบตวอยางหนาดนบรเวณสวนไมดอกไมประดบทชนแฉะและมการทบถมและเนาเปอยของใบไมใน

มหาวทยาลยนเรศวร จากนนน าตวอยางดนมาหาสงมชวตภายใตกลองจลทรรศนชนดสเตอรโอ บนทกภาพและ

หาหอยบกขนาดเลกและระบชนดโดยอางองจาก A checklist of land snails from the west coast islands of

Sabah, Borneo(Mollusca, Gastropoda)2

ผลการศกษา

ตวอยางหนาดนพบหอยฝาเดยวยาว 6-9มลลเมตร กวาง1.7-2 มลลเมตร เปลอกบางใส สน าตาลเหลอง

สวน spire ยกสงรปทรงคลายเจดย aperture เปดดาน sinistral และไมม operculum ซงสามารถระบชนดจาก

สณฐานภายนอกของเปลกเปนหอยเจดยเลกชนด Lamellaxis(Allopeas) gracilis

76

ภาพ 1 แสดงหอยทากบก Lamellaxis(Allopeas) gracilis ทเกบจากแปลงดอกไม มหาวทยาลยนเรศวร

สรปและวจารณผลการศกษา

การศกษาสณฐานภายนอกของเปลอกหอยบกทพบ สามารถระบชนดหอยทพบเปนหอยบกฝาเดยวชนด

Lamellaxis(Allopeas) gracilis ซงเปนหอยเปนหอยบกฝาเดยวขนาดเลกทพบไดในประเทศเขตรอนเชนประเทศ

ไทยและมาเลเซยทเคยมรายงานในสวนหลวงสวรรณวาจกกสกจ ทมหาวทยาลยเกษตรศาสตร บางเขน

กรงเทพมหานคร นอกจากน ยงมรายงานการพบหอยบกชนดนในภมปรเทศทเปนภเขาประเทศมาเลเซย

นอกจากนยงมรายงานการพบหอยชนดนในประเทศกงเขตรอนในเอเชยเชนในอนเดย ประเทศในทวป

ออสเตรเลย อเมรกากลางและอเมรกาใต พอลนเซย รวมทงประเทศหมเกาะแถบเมดเตอเรเนยน นอกจากนยง

สมารถพบหอยนในเรอนเพาะช าไดในหลายประเทศ L. gracilis มการปรบตวใหสามารถด ารงชวตไดใน

สภาพแวดลอมทเปนพนดนโดยหอยนจะมนาดเลกมากเมอเปรยบเทยบกบสตวจ าพวกหอยอน รวมทงจะอาศย

ในสงแวดลอมทชมชนมวสดก าบง ซงท าใหหอยนจะพบในสงแวดลอมทเปนปาหรอสวนเปนสวนใหญ3-6

ในทางอนกรมวธาน Baker ระบวาหอยชนดนถกจดอยใน Kingdom Animalia, Phylum Mollusca, Class

Gastropoda, Superfamily Achatinoidea, Family Subulinidae, Subfamily Subulininae, Genus Allopeas หอยชนด

77

นจดวาเปนสงมชวตทเปนศตรพชโดย Capinera ในป คศ. 2017 ไดระบวากอใหเกดความเสยหายในสวนผกและ

ไรยาสบในประเทศมาเลเซยและเปนศตรพชทควบคมดวยการใชสารเคมยากมากชนดหนงและในการศกษา

ภายใตสภาวะหองทดลองชววทยาของผ รายงานเดยวกนนพบวาหอย Lamellaxis(Allopeas) gracilis เปน

สงมชวตทสามารถกนทงพชและสตวได (omnivoir) โดยกนพชสเขยวทงผก วชพชและไมดอกเปนอาหาร

นอกจากนยงใชเหดและราบางชนดเปนแหลงอาหารอกดวย หอยระยะตวเตมวนชอบกนผกตระกลผกกาดหอม

แตสามารถกนพชชนดอนไดในสภาวะทขาดแลนและอาหารมจ ากดส าหรบแหลงอาหารประเภทโปรตนหอย

ชนดนจะไดจากซากสตวทตายแลวเชนซากแมลงสาปและไสเดอน5

การพบหอย Lamellaxis(Allopeas) gracilis ในบรเวณเฉพาะทมความเหมาะสมเชนสวนไมดอกไม

ประดบทมความชนเหมาะสม ตามสนามหญาทมซากใบไมและซากแมลงและไสเดอน5 หอยชนดนจงนาจะเปน

ตวชวยในการะบลกษณะภมประเทศและสงแวดลอมของสถานทเกดเหตได เนองจากยงไมมรายงานการพบหอย

ชนดนในน าและสถานทแหงแลงและภมประเทศแถบทะเลทราย ประกอบกบการอาศบตามหนาดนบรเวณท

ความลกไมมากนก จงมโอกาสทจะพบหอยบกชนดนบนรางของศพเหยอ ซงจะสามารถใชเปนหลกฐานในการ

ระบสถานทเกดเหตและการเคลอนยายรางเหยอได

อยางไรกตามการศกษาชววทยาของหอยบกชนดนทงในแงนเวศนวทยาชววทยาและพฤตกรรมอนๆ ใน

ประเทศไทยยงมอยนอยมากจงควรมการศกษาในอนาคต เนองจากขนาดทเลกมากสามารถตดไปกบศพและ

พฤตกรรมในการกนซากสงมชวตจงนาจะมประโยชนในแงหลกฐานทางนตวทยาศาสตรตอไป

References

1.พนจ หวงสมนก. ชววทยาของสตวจ าพวกหอย. คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน 2543

2.Phung CC, Yu FTY, Liew TS. A checklist of land snails from the west coast islands of Sabah, Borneo

(Mollusca, Gastropoda). Zookeys. 2017 12;(673):49-104.

3.Pongrat Dumrongrojwattana, Komson Hongpadharakiree, Lalipat Duangsawang . Preliminary survey on

species diversity of microsnails in Luang Suwan Vajokkasikij centennial garden, Kasetsart University

AGRIS. 2008 389-97.

78

4.Phung CC, Yong YZ, Said MAM, Liew TS. Land snail fauna in Gunung Kuang Limestone Hill, Perak,

Malaysia and its conservation implications (Mollusca, Gastropoda). Zookeys. 2018 26;(769):1-11.

5.Capinera J. Biology and Food Habits of the Invasive Snail Allopeas gracile (Gastropoda: Subulinidae) Fla

Entomol 2017; 100(1): 116-23.

6. Baker HB. Jamaican land snails. Nautilus 1935; 48(3): 84.

79

การจดท าอภธานศพททางนตวทยาศาสตร

ฉตรชย มงกรแสงแกว *

บทคดยอ อภธานศพทเปนการรวบรวมค าศพทเฉพาะทางวชาการทยากตอความเขาใจโดยมการอธบายความหมาย

ของค าไวใหเกดความเขาใจตรงกนและน าไปใชไดอยางถกตอง เพอเปนการเตรยมความพรอมรบการตรวจ

ประเมนมาตรฐานจากหนวยรบรองตางประเทศ หนวยงานดานนตวทยาศาสตรจงควรไดมการจดท าอภธานศพท

ไวเพอการอางองภายในและภายนอกองคกร การศกษานมวตถประสงคเพอชใหเหนแนวทางของการจดท า

อภธานศพทตลอดจนแสวงหาดชนส าหรบน ามาใชในการประเมนความเปนไปไดของการคดเลอกอภธานศพท

ทเหมาะสมส าหรบสถาบนนตวทยาศาสตร โดยน าเอกสารคณภาพดานการตรวจชววทยา จ านวน 64 ฉบบ มาท า

การวเคราะหเนอหา (content analysis) เพอหาความถและดชนการปรากฏรวมของค าศพท ดวยโปรแกรม

AntConc 3.2.1 เวอรชน 2017 ผลการศกษาพบวาค าศพท “DNA” มความถสงสด 2,953 ค า กระจายอยในเอกสาร

ทน ามาศกษาทกฉบบ และเมอน าดชนการปรากฏรวม (T-score) มาวเคราะหพบวาค าศพททเปนค าผสมจะมคา

ดชนการปรากฏรวมต ากวาค าเดยว คาความถหรอดชนปรากฏรวมของค าทมคาสงยอมมความเปนไปไดมากทจะ

ไดรบการคดเลอกใหเปนอภธานศพท การน าวธการเชงปรมาณมาใชเพอวเคราะหการจดท าอภธานศพททางนต

วทยาศาสตรเปนเพยงแนวทางเบองตนเทานน จงควรประยกตวธการเกบขอมลเชงคณภาพมาใชเพอใหอภธาน

ศพททางนตวทยาศาสตรมความครบถวน สมบรณ สอความหมายไดอยางถกตอง ไดรบการยอมรบและน าไปใช

เพอการอางองตอไป

ค าส าคญ: อภธานศพท, นตวทยาศาสตร

* สถาบนนตวทยาศาสตร

80

A Determination of Glossary of Term in Forensic Science

Chatchai Mangkornsangkaew *

Abstract

Glossary of term is one of the types of collected vocabularies which is generally difficult to

understanding the meaning of forensic laboratories should determine their own glossary of term for within and

outside organization reference, especially for accreditation forensic standard. The objectives of this study are to

demonstrate the way to set up glossary of term and to find out the index to determine a suitable of glossary of

term for the Central Institute of Forensic Science. The number of 64 quality documents of DNA laboratory are

selected to do content analysis by using program AntConc 3.2.1 version 2017. The result show that the word

“DNA” contains highest frequency for 2,953. To determine compound word, the T-score has lower score than

single word. Generally, higher frequency or T-score means higher possibility to be glossary of term. In addition,

the use of this quantitative technique to determine glossary of term is only one approach. The use of qualitative

technique to collect data should be introduce concurrently in order to strengthen the reliability and acceptability

of glossary of term using in everyday forensic practice and international accreditation.

Keywords: Insider, Gatekeeper, Qualitative in forensic research

* Central Institute of Forensic Science

81

บทน า มาตรฐานหมายถงสงทใชส าหรบเทยบก าหนดโดยองคกรหรอสมาคมจะออกเอกสารใหส าหรบ

หองปฏบตการเพอเปนการรบรองวาไดด าเนนการตามขอก าหนด บรรลวตถประสงคเปาหมายตามมาตรฐานท

ไดก าหนดไวอนเปนหลกประกนวาผลการตรวจทไดจะมความถกตอง แมนย า นาเชอถอ สามารถน าไปใชได

อยางมประสทธภาพ โดยทการน านตวทยาศาสตรมาใชในกระบวนการยตธรรมมความส าคญอยางยงในโลก

ปจจบน การใชขอเทจจรงจากพยานบคคล พยานบอกเลา พยานแวดลอมแตเพยงอยางเดยวไมอาจอ านวยความ

ยตธรรมไดโดยปราศจากขอสงสยทงนเนองจากขอเทจจรงจากพยานหลกฐานทไมเปนวทยาศาสตรมความไม

แนนอน เปลยนแปลงตามวน เวลา สถานทและสภาพของแตละบคคล การน านตวทยาศาสตรมาใช ใน

กระบวนการยตธรรมสงผลใหการแสวงหาขอเทจจรงมการปฏบตทชดเจน เปนขนตอน สามารถตรวจสอบและ

ท าซ าได มความเปนสากลไมขนกบวน เวลา สถานทและผปฏบตงาน อยางไรกตามคณลกษณะดงกลาวของนต

วทยาศาสตรยงเปนเพยงหลกการทางทฤษฎเทานน มาตรฐานนตวทยาศาสตรจะเกดขนไดจรงหนวยงานจะตอง

มความมงมน เอาจรงเอาจง ใหความส าคญโดยทกภาคสวนในการปฏบตตามขอก าหนดมาตรฐาน ปจจบน

องคกรสากล International Organization for Standard (ISO) ไดวางขอก าหนดมาตรฐานซงทวโลกใหการยอมรบ

ไมวาหนวยงานจะตงอย ณ ทใด ยอมถอวามระบบมาตรฐานเดยวกน นอกจากเกดประโยชนตอหนวยงานในการ

ยกระดบการบรการ มการก าหนดกระบวนการอยางใหชดเจนเปนรปธรรมมากยงขน ยงเปนการใหความส าคญ

ตอผรบบรการ ประหยดทรพยากร ผลการตรวจทางนตวทยาศาสตรจากหนวยงานทผานการรบรองมาตรฐานยง

เปนทยอมรบ สามารถน าไปใชในการอางอง โดยไมจ าเปนตองตรวจพสจนซ าและยงเปนทเชอมนตอหนวยงาน

ในกระบวนการยตธรรมอกดวย ส าหรบแนวทางในการพฒนาระบบมาตรฐาน หนวยงานอาจเลอกทจะเรมตน

ดวยระบบบรหารจดการคณภาพ ISO 9001 ซงเปนมาตรฐานทเกยวของกบระบบบรหารจดการและยงเปน

พนฐานของการจดท ามาตรฐานในระบบอน หนวยงานทผานการรบการรบรองระบบบรหารจดการตาม

มาตรฐาน ISO 9001 เทากบวาไดรบการรบรองวธการท างาน วามการท างานอยางเปนกระบวนการ มระบบการ

ตรวจสอบและควบคมเพอการบรรลขอก าหนดมาตรฐานและความตองการของผรบบรการ ไมไดหมายรวมถง

การรบรองผลการตรวจพสจนอนเปนผลลพธของกระบวนการ หรอหนวยงานอาจขอการรบรองระบบมาตรฐาน

อนตามความจ าเปนและลกษณะขององคกรไมวาจะเปนมาตรฐาน ISO/IEC 17025 หรอ ISO/IEC 17020 ซงเปน

มาตรฐานเฉพาะในการแสดงความสามารถของหองปฏบตการ หนวยงานทผานการรบรองตามมาตรฐานน

82

เทากบวาเปนการรบรองผลการตรวจพสจนทางหองปฏบตการดวย ปจจบนมหนวยงานทงภาครฐและเอกชน

สามารถใหการรบรองระบบมาตรฐานเหลานไดอาท ส านกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (สมอ),

กรมวทยาศาสตรการแพทย โดยมเงอนไข ขอก าหนดและขอบเขตทแตกตางกนไป ผสนใจสามารถศกษา

รายละเอยดและตดตอกบหนวยงานทใหการรบรองไดโดยตรง

ความพยายามในการจดท ามาตรฐานงานดานนตวทยาศาสตรตลอดจนการสงเสรมหองปฏบตการให

ไดรบการรบรองมาตรฐานในระดบสากล ยงคงมเรอยมานบแตการปฏรปกระทรวงยตธรรม พ.ศ.2545 จนมาส

ยคปจจบนมการจดท าแผนการปฏรปดานกระบวนการยตธรรม (พ.ศ.2560-2564) ในประเดนปฏรปท 8 การ

ปฏรประบบนตวทยาศาสตรเพอความถกตองสมบรณในขอเทจจรงแหงคดใหมการก าหนดมาตรฐานกลางใน

การปฏบตงานดานนตวทยาศาสตร โดยตระหนกถงความจ าเปนในการรวมมอเพอการยกระดบมาตรฐานการ

ปฏบตงานดานนตวทยาศาสตร ซงโดยทวไปสามารถจ าแนกออกเปน 3 ดาน ไดแก 1) ดานกระบวนการ 2) ดาน

ผปฏบตงาน 3) ดานเครองมอ หากขาดตกบกพรองในดานหนงดานใดหรอหนวยงานใดหนวยงานหนงไมผาน

การรบรองมาตรฐานยอมสงผลเสยตอระบบงานนตวทยาศาสตรของประเทศซงในยคโลกาภวฒนโลกทไร

พรมแดนทมความเกยวของเชอมโยงกน หองปฏบตการอาจมงบประมาณเพยงพอส าหรบการจดซอเครองมอ

ตรวจพสจนททนสมย ไดมาตรฐาน ยอมเปลาประโยชนหากผปฏบตงานขาดความร ความสามารถ ทกษะท

จ าเปนตามขอก าหนดมาตรฐาน ยงไปกวานน จากความซบซอนในทางคด การคลคลายปญหาและการอ านวย

ความยตธรรมโดยใชนตวทยาศาสตรเพยงสาขาเดยวไมเปนทเพยงพอ เชน กรณตรวจสลากกนแบงรฐบาล 30

ลาน ทตองอาศยการตรวจพสจนลายนวมอรวมกบการตรวจพสจนสารพนธกรรม หรอกรณการพสจนหาสาเหต

การเสยชวตของอดตนกเรยนเตรยมทหารกมการชนสตรศพรวมกบการตรวจสารพนธกรรมเพอยนยนวาอวยวะ

เปนของใคร เปนตน นอกจากการใชนตวทยาศาสตรภายในประเทศแลว การปฏบตงานดานนตวทยาศาสตรยง

ตองอาศยความรวมมอกบตางประเทศ เชน เครอขายนตวทยาศาสตรเอเชย (AFSN) รวมไปถงอาจมการ

เปรยบเทยบและการแขงขนการกดกนโดยก าหนดมาตรการไมยอมรบผลการตรวจพสจนจากหนวยงานทไมอาจ

แสดงความสามารถในการตรวจพสจนใหมคณภาพมาตรฐานเปนทประจกษได เปนตน

นตวทยาศาสตรเปนงานเฉพาะทางทตองอาศยความร ประสบการณในระดบเชยวชาญ ปจจบนหนวย

รบรองในประเทศไทยจงยงไมสามารถใหการรบรองความสามารถของหองปฏบตการทางนตวทยาศาสตรไดทก

ขอบขาย จ าเปนทหองปฏบตการตองมองหาหนวยรบรองตางประเทศทตงอยในยโรป สหรฐอเมรกา สหราช

อาณาจกร ออสเตรเลย แตไมวาจะเปนมาตรฐานของหนวยงานใดตางกเปนมาตรฐานเฉพาะทางดานนต

83

วทยาศาสตรทมความเปนสากล มขอก าหนดเพมเตม (supplementary) ทางนตวทยาศาสตรเฉพาะสาขารวมถงได

มการผนวกมาตรฐาน แนวปฏบตของสมาคมผตรวจพสจนหรอหนวยงานตรวจพสจนในสาขาตางๆ เขาไวอยาง

เขมขน เชน การก าหนดคณวฒของหวหนาหองปฏบตการทางชววทยาตองเปนไปตามมาตรฐาน Quality

Assurance Standards for Forensic DNA Testing Laboratories ของหนวยสบสวนคดอาญาของกระทรวงยตธรรม

สหรฐอเมรกา (FBI) เปนตน เหนไดวา องคประกอบส าคญประการหนงทแสดงถงความพรอมของระบบและ

ความสอดคลองในการปฏบตงานตามมาตรฐานคอการจดใหมเอกสารคณภาพซงจะตองผานการประเมน

(assessment) ความสอดคลองจากผเชยวชาญ อยางไรกตาม ในปจจบน การผานการรบรองมาตรฐานโดย

หนวยงานตางประเทศจ าเปนตองอาศยผเชยวชาญการตรวจประเมนจากหนวยงานตางประเทศ ดงนน หนวยงาน

ทจะขอการรบรองจงจ าเปนตองด าเนนการจดท าเอกสารคณภาพในขอบขายการรบรองตามมาตรฐานเปน

ภาษาองกฤษ โดยการแปลหรอเขยนขนใหมจากภาษาไทยเพอใหเกดความเขาใจทตรงกนระหวางผปฏบตงาน

กบผตรวจประเมน จงตองใหความส าคญกบการใชค าใหถกตองตามหลกภาษาเหมาะสมกบบรบทการ

ปฏบตงานดานนตวทยาศาสตร อยางไรกตาม เพอใหการแปลเปนไปอยางมมาตรฐาน มการเลอกใชค าไดอยาง

สอดคลองกน ผแปลจ าเปนจะตองมพจนานกรมค าศพททใชอธบายความหมายของค า และการเลอกใชค าไทย

ค าองกฤษ ทเรยกวาอภธานศพท (Glossary of term) ไวส าหรบอางองในการแปลดวย ซงแมวาในต าราวชาการ

ดานนตวทยาศาสตรจะมการก าหนดค าเฉพาะเหลานไวแลว แตกเปนการก าหนดภายใตบรบทของผเขยนทมงใช

ประกอบการอานต าราเพอความเขาใจ การน าอภธานศพทเหลานนมาใชโดยตรงอาจไมเหมาะสมส าหรบบรบท

ของสถาบนนตวทยาศาสตร เนองจากในบางสาขาการตรวจยงไมเปนทรจกแพรหลายในประเทศไทย เชน นต

เรณวทยา นตระบาดวทยา เปนตน แตหากจะน าการใชอภธานศพทของสถาบนนตวทยาศาสตรมาใชโดยตรง

ความหมายอาจผดเพยนไปจากทสากลยอมรบและเขาใจ บทความนเขยนขนโดยมวตถประสงคทจะชใหเหน

แนวทางของการจดท าอภธานศพททสามารถน าไปประยกตใชในหนวยงานโดยมสถาบนนตวทยาศาสตร

กระทรวงยตธรรม เปนสถานทในการศกษา ตลอดจนแสวงหาดชนส าหรบน ามาใชในการวเคราะหค าศพททาง

นตวทยาศาสตรจากเอกสารคณภาพทสงแปลเปนภาษาองกฤษเพอประเมนความเปนไปไดของการคดเลอก

อภธานศพททเหมาะสมส าหรบสถาบนนตวทยาศาสตร ตอไป

84

วธการศกษา การวจยนเปนการวจยเชงปรมาณโดยวเคราะหจากเอกสารซงไดคดเลอกเอกสารคณภาพระดบระเบยบ

ปฏบตงานและวธปฏบตงานของสถาบนนตวทยาศาสตรทสงหนวยงานภายนอกแปลเปนภาษาองกฤษใน

ปงบประมาณ พ.ศ.2559 (ระหวางเดอนเมษายน – กนยายน 2559) ดานการตรวจชววทยา จ านวน 64 ฉบบ มาท า

การวเคราะหเนอหา (content analysis) โดยหาความถของค าศพททเกยวของดานนตวทยาศาสตร ดวยโปรแกรม

AntConc 3.2.1 เวอรชน 2017 ซงเปนโปรแกรมส าหรบวเคราะหคลงขอมลภาษาทสามารถวเคราะหความถ

รวมถงโครงสรางการใชค าโดยสามารถดาวนโหลดไดฟร จากนนจงมาหาสดสวนของค าศพททพบตอฉบบของ

เอกสาร และมการน าค าศพททเปนค าผสมมาวเคราะหการปรากฏรวมของค า (concordance) โดยใชคา T-score

ยงมคามากหมายความวาค าศพทมปรากฏรวมกบค าศพทอนทอยใกลเคยงกนมาก ค าทมความถและดชนการ

ปรากฏรวม (T-score) มากจะเปนค าทมความเปนไปไดในการคดเลอกมาใชเปนอภธานศพทส าหรบสถาบนนต

วทยาศาสตร

ผลการศกษา จากการใชโปรแกรมวเคราะหคลงขอมลภาษาจากเอกสารคณภาพทสงหนวยงานภายนอกแปลเปน

ภาษาองกฤษในปงบประมาณ พ.ศ.2559 (ระหวางเดอนเมษายน – กนยายน 2559) ดานการตรวจชววทยา จ านวน

64 ฉบบ จ านวนค าศพททงหมดทพบในคลงขอมลคอ 6,013 ค า โดยมจ านวนค าทงหมดคอ 92,074 ค า โดยค าวา

“DNA” และค าวา “sample” เปนค าทพบไดบอยเกนกวาหนงพนครง โดยค าวา “DNA” พบไดบอยทสดถง

จ านวน 2,953 ครง (ภาพท 1) หรอโดยเฉลยในแตละเอกสารจะพบค าวา “DNA” มากถง 46 ค าค าทรองลงมาคอ

ค าวา “sample” พบได 1,436 ครง โดยใน ตารางท 1 แสดงค าศพททางนตวทยาศาสตรทใชในสถาบนนต

วทยาศาสตรทมความถตงแต 64 ครงขนไป พบวาค าทมความถมากกวา 64 ค าขนไปสวนมากเปนค าศพททม

ความเฉพาะเจาะจงนอยสามารถใชไดกบทกหองปฏบตการหรอเอกสารทกฉบบ เชน “sample”, “report”,

“result”, “DNA” ส าหรบค าทมความถนอยกวา 64 ครง หลายค ามความเฉพาะเจาะจงสงทเฉพาะเจาะจงกบ

เอกสาร เชน “FTA” มความถจ านวน 63 ครง พบไดในเอกสารจ านวน 22 ฉบบ เปนตน นอกจากนผลการ

วเคราะหยงชใหเหนความนยมของการใชค าซงมความหมายเดยวกน เชน ค าวาเครองมอ พบวาหองปฏบตการ

สารพนธกรรมมการใชค าวา “equipment” มากถง 205 ค าซงมากกวาค าวา “instrument” ทมใชเพยง 64 ค าเทานน

85

ภาพท 1: ความถของค าศพท “DNA” ทปรากฏในเอกสารคณภาพดานการตรวจทางชววทยา จ านวน 64 ฉบบ

ตารางท 1 ความถและสดสวนของค าศพททอยในเอกสารคณภาพจ านวน 64 ฉบบทใชในการศกษา

ล าดบท ความ

ถ ค าศพท สดสวน ล าดบท ความถ ค าศพท สดสวน

1 2953 DNA 46.14 2 1436 sample 22.44 3 743 forensic 11.61 4 541 result 8.45 5 513 report 8.01 6 429 material 6.70 7 419 genetic 6.55 8 408 database 6.38 9 357 analysis 5.58 10 346 case 5.41 11 340 PCR 5.31 12 295 amplification 4.61 13 264 profile 4.12 14 256 preparation 4.00 15 239 standard 3.73 16 221 µl 3.45 17 221 prisoner 3.45 18 215 data 3.36 19 214 information 3.34 20 205 equipment 3.20 21 201 allele 3.14 22 200 record 3.12 23 197 Rapid DNA 3.08 24 191 pipette 2.98 25 188 laboratory 2.94 26 187 biology 2.92 27 187 scientist 2.92 28 178 lite 2.78

0

50

100

150

200

250

2 10 13 17 20 34 37 43 47 57 60 67 71 74 80 84 87 90 95 98 103

134

ความถของค า "DNA"

86

29 178 plate 2.78 30 175 storage 2.73 31 171 quality 2.67 32 167 examination 2.61 33 161 ml 2.52 34 143 biosystems 2.23 35 143 match 2.23 36 122 extraction 1.91 37 120 collection 1.87 38 116 batch 1.81 39 116 size 1.81 40 112 store 1.75 41 106 test 1.65 42 104 matching 1.62 43 102 electrophoresis 1.59 44 98 casework 1.53 45 98 verify 1.53 46 97 analyzer 1.52 47 97 chemical 1.52 48 92 Buffer 1.43 49 92 ladder 1.44 50 91 interpretation 1.42 51 91 manual 1.42 52 90 box 1.41 53 90 primer 1.41 54 89 positive 1.39 55 88 Solution 1.38 56 87 Barcode 1.35 57 87 identification 1.36 58 85 reagent 1.32 59 84 globalfiler 1.31 60 83 lot 1.30 61 80 negative 1.25 62 76 typing 1.19 63 75 expire 1.17 64 75 machine 1.17 65 75 temperature 1.17 66 75 template 1.17 67 72 profile 1.12 68 71 allelic 1.11 69 70 powerplex 1.09 70 69 software 1.08 71 66 tips 1.03 72 65 calibration 1.02 73 64 retention 1 74 64 volume 1

จากการวเคราะหการปรากฏรวมของค าวา “DNA” ซงเปนค าทมความถมากทสดพบวามคาดชนการ

ปรากฎรวมพบวามการปรากฎรวมของค าวา database มากทสดเปนล าดบแรกโดยมคา T-score เทากบ 15.44273

ซงจากเอกสารทน ามาใชในการศกษาจ านวน 64 รายการ จะพบค าวา database DNA จ านวน 3 แหง และพบค าวา

87

DNA database จ านวน 261 แหง หมายความวาในการจดท าอภธานศพทประเภทค าผสม (compound word) ควร

ก าหนดอภธานศพทเปน “DNA database” มากกวาค าวา “database DNA” เปนตน ทงนมโอกาสจากมากไปนอย

ในการพบค าวา “DNA database”, “DNA profile”, “DNA extraction”, “DNA typing” และ “DNA amplification”

ตามล าดบ แสดงใหเหนวามโอกาสในการเลอก “DNA database” เปนอภธานศพทมากกวา “DNA amplification”

(ตารางท 2)

ตารางท 2 คาปรากฏรวม (T-score) ของค าศพท “DNA”

ล าดบท ความถรวม ความถทพบค าทางซาย ความถทพบค าทางขวา คา T-score ค าปรากฏรวม 1 264 3 261 15.44273 Database 2 138 1 137 11.02658 Profile 3 74 2 72 8.14747 Extraction 4 69 0 69 8.01319 Typing 5 78 14 64 7.76049 amplification

จากการวเคราะหการปรากฏรวมของค าวา “FTA” ซงเปนค าทพบความถนอยเพยง 63 ครง จะพบค าวา

”FTA paper” จ านวน 17 แหง โดยไมพบค าวา “paper FTA” เลย ดงนน ในการก าหนดอภธานศพทค าผสมจงไม

จ าเปนตองก าหนดค าวา “paper FTA” และเมอเปรยบเทยบการปรากฏรวมกบค าวา “FTA” มโอกาสจากมากไป

นอยในการพบค าวา “FTA paper”, “FTA cards”, “FTA purification”, “FTA protocols” และค าวา “whatman

FTA” ตามล าดบ “FTA paper” มโอกาสเปนอภธานศพทมากกวา “whatman FTA” (ตารางท 3)

ตารางท 3 คาปรากฏรวม (T-score) ของค าศพท “FTA”

ล าดบท ความถรวม ความถทพบค าทางซาย ความถทพบค าทางขวา คา T-score ค าปรากฏรวม 1 17 0 17 4.08743 paper 2 14 0 14 3.73891 cards 3 11 5 6 3.30796 Purification 4 8 0 8 2.82093 protocols 5 5 5 0 2.22689 whatman

88

เมอเปรยบเทยบค าวา “FTA” ในตารางท 3 กบค าวา “DNA” ในตารางท 2 จะพบวาคา T-score นอยกวา

อยางเหนไดชดหมายความวาโอกาสทจะก าหนดให “FTA” เปนอภธานศพทนอยกวาค าวา “DNA” แตเมอ

พจารณาค าวา “whatman” ซงมความถอยท 30 ครง โดยล าพงถอวาเปนค าทมโอกาสนอยทสดเมอเทยบกบค าวา

“DNA” และ “FTA” ในการจดใหเปนอภธานศพท แตเมอน าไปจดอภธานศพทค าผสมจะเหนไดวาโอกาสจะ

เปลยนแปลงไปขนอยกบค าทไปปรากฎรวม ยกตวอยางค าวา “reagent” โดยล าพงพบความถ 85 ครง แตเมอ

น าไปผสมกบวา “whatman” ซงมความถ 30 ครง แตเมอผสมกนแลวพบวาความถลดลงโดยมโอกาสพบค าวา

“reagent whatman” เหลอเพยง 3 ครงเทานน โดยมคา T-score เทากบ 1.71606 ซงไมเทากบการท าอภธานศพท

ค าผสมอน เชน “whatman collection” มความถ 5 ครง ซงมคา T-score สงกวาคอ 2.21858

สรปและอภปราย การจดท าอภธานศพททางนตวทยาศาสตรเปนประโยชนส าหรบการน าไปใชเปนมาตรฐานค าเพอ

อางองและน าไปใชในการสอสารเพอความเขาใจทวกน ผปฏบตงานแตละคนสามารถทจะเลอกใชค าศพทใน

การจดท าเอกสารคณภาพไดอยางถกตองสอความหมายไดเชนเดยวกบผปฏบตงานอนภายในองคกร นอกจากน

ผตรวจประเมนระบบมาตรฐานภายนอกจากตางประเทศยงสามารถเขาใจขนตอนและวธการปฏบตงานทระบใน

เอกสารคณภาพไปในแนวทางเดยวกน บทความนแสดงใหเหนวธการเชงปรมาณในการจดท าอภธานศพทโดย

น าโปรแกรม AntConc เวอรชน 3.2.1 มารใชโดยน าความถมาเปนดชนในการตดสนใจคดเลอกอภธานศพทซง

เปนค าเดยว (single word) และน าคาการปรากฏรวม (T-score) มาใชในการคดเลอกอภธานศพทค าผสม

(compound word) โดยยกตวอยางเปนบางค าเพอใหเหนวธการซงหนวยงานสามารถน าไปประยกตใชไดอยาง

เหมาะสมกบการน าไปใช ส าหรบอภธานศพทส าหรบสถาบนนตวทยาศาสตรมความมงหมายทจะน าไปใชเพอ

การตรวจประเมนระบบมาตรฐานจงเลอกน าเอกสารคณภาพมาใชเปนหนวยในการศกษาโดยเลอกในสาขาการ

ตรวจสารพนธกรรมเนองจากมเอกสารคณภาพจ านวนมากทสดและมความหลากหลายในการใชค า จาก

การศกษาพบวาสามารถจ าแนกค าศพทไดออกเปน 2 ประเภท ไดแก 1) ค าทมความเฉพาะเจาะจงนอยจงพบได

บอยในเอกสารหลายรายการ เชน ค าวา “Sample”, “Report” 2) ค าทมความเฉพาะเจาะจงสงแตเปนค าทใชอยาง

กวางขวางในหนวยงาน เชน ค าวา “DNA”, “PCR”, “Allele” เปนตน ดงนน การใชความถของค าและดชน

ปรากฏรวม (T-score) จงเปนเพยงแนวทางในการตดสนใจเพอการเปรยบเทยบระหวางค าเทานน จากความถม

ความเปนไปไดสงในการน าค าวา “DNA” มาเปนอภธานศพทมากกวาค าวา “FTA” และจากดชนปรากฏรวมม

89

ความเปนไปไดท “whatman collection” จะเปนอภธานศพทมากกวา “reagent whatman” อยางไรกตาม เพอให

การจดท าอภธานศพททางนตวทยาศาสตรมความเหมาะสม ผ ปฏบตงานยอมรบและน าไปใชอยางกวางขวาง จง

ควรน าความเหนของผใชงานอนเปนวธการเชงคณภาพมาใชประกอบในการตดสนใจดวยและถงแมจะเปนค าท

มความถไมมาก เชน “FTA” ซงมความถจ านวน 63 ครง เมอน าไปใชกบหนวยงานอน “FTA” อาจไมถกก าหนด

เปนอภธานศพท แตเมอพจารณาในบรบทของสถาบนนตวทยาศาสตรซงในทประชมอภปรายและยอมรบความ

จ าเปนในการก าหนด “FTA” เปนอภธานศพททางนตวทยาศาสตรแลวจงควรผสมผสานคณคาของวธการเชง

ปรมาณและเชงคณภาพเขาดวยกนเพอการก าหนดอภธานศพททางนตวทยาศาสตรตามความจ าเปนของ

หนวยงาน สามารถน าไปใชไดจรง เกดเปนคลงอภธานศพททางนตวทยาศาสตรของหนวยงานอยางย งยน โดยท

หนวยงานอาจพฒนาตอยอด สะสมความร บทเรยนในการก าหนดหลกเกณฑความถของค าและดชนปรากฏรวม

หรออาจน าอภธานศพททปรากฏในหนงสอต ารามาตรฐานทผ เชยวชาญทางนตวทยาศาสตรเปนผแตงมาเปนตว

เรมตนในการพจารณากอนเพอเปนการยกระดบมาตรฐานในการพจารณาการจดท าอภธานศพททางนต

วทยาศาสตรตอไป

References

1. ฉตรชย มงกรแสงแกว. หวใจการพฒนามาตรฐานนตวทยาศาสตร. วารสารยตธรรม 2551; 8(5): 9.

2. ชยชาญ ไชยรงสนนท. การรบรองระบบมาตรฐานสากลกบงานนตวทยาศาสตร. วารสารวชาการอาชญา

วทยาและนตวทยาศาสตร 2559; 2 (1): 60-71.

3. ไทย . กฎหมาย , แผนการปฏ รปประ เทศ ; 2561. [สบคน เ มอว น ท 2017 ธนวาคม 27] จาก

http://www.nesdb.go.th/download/document/SAC/RF_Plan04.pdf

4. วโรจน อรณมานะกล. ภาษาศาสตรคลงขอมล : หลกการและการใช. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย; 2553.

5. Anthony L (Waseda University, School of Science and Engineering). Read me file for AntConc 3.2.1

(Windows, Macintosh OSX, and Linux). [Internet]. 2007 Mar [cited 2017 Dec 27]. Available from:

http://www. http://www.laurenceanthony.net/software/antconc/

releases/AntConc321/help.pdf

90

6. Grant T, Clark U, Reershemius G, Pollard D, Hayes, D, Plappert G. Quantitative Research Methods for

Linguists; 2017.

7. Hui LY, Bon LT, Chen AH, Law G (Health Sciences Authority). Assessment Report for the Central

Institute of Forensic Science. Thailand; 2559.

91

กระบอเจดตว (Excoecaria cochinchinensis Lour var. cochinchinensis)

แสงชย นทวรนารถ*

บทคดยอ

กระบอเจดตว เปนพชใน genus Excoecaria, family Euphorbiaceae . พชชนดนมสรรพคณทางการแพทย

โดยสามารถใชในการรกษาแผลในกระเพาะอาหาร และใชเปนยารกษาโรคจากปรสตบางชนด รวมทงใชในการ

รกษาอาการคน อกทงยงใชในการหามเลอดไดอกดวย อยางไรกตาม น ายางของพชนอาจท าใหเกดพษและผน

แดงทผวหนงได

* ภาควชาเทคนคการแพทย คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

Excoecaria cochinchinensis Lour var. cochinchinensis

Saengchai Nateeworanart*

Abstract

Excoecaria cochinchinensis Lour var. cochinchinensis. is a plant in the genus Excoecaria,

family Euphorbiaceae. It has many beneficial uses in herbal medicine to treat gastric ulcers, an antiparasitic,

antipruritic, and haemostatic treatment. However, the plant is considered poisonous, it sap is toxic and can

cause skin eczema in some people.

* Department of Medical Technology, Faculty of Allied Health Sciences, Naresuan University, Phitsanulok.

92

บทน า

กระบอเจดตว มชอสามญภาษาองกฤษคอ Chinese croton, Blindness tree, Buta Buta, และ Jungle Fire

plant มชอวทยาศาสตรคอ Excoecaria cochinchinensis Lour var. cochinchinensis. มชอทองถนตามแตละทองท

เรยกเชน ในจงหวดราชบรเรยกตนกะเบอ จงหวดจนทบรตนไมนถกเรยกวาใบทองแดง ผอาศยทางภาคเหนอ

เรยกไมชนดนวาบว บวลา กระท กระทเจดแบก ส าหรบภาคกลางไมชนดนรจกกนในหลายชอเชนกระบอเจด

ตว ก าลงกระบอ ลนกระบอ ตนลนควาย ตาตมไก ตาตมนก ลนกระบอขาว เปนตน

ลกษณะทวไปของตนกระบอเจดตว

ตนกระบอเจดตวเปนไมพมขนาดความสงประมาณ 0.5-1.5 เมตร แตกกงกานมาก มรอากาศตามผวกง

ตามกงกานมน ายางสขาวขนคลายน านม ขยายพนธดวยวธการเพาะเมลด ปกช ากง ตอนกง เจรญเตบโตไดเรว

ขนไดในดนทวไป ชอบดนรวน ความชนในระดบปานกลางถงสง และแสงแดดแบบเตมวนถงร าไร เปนพชทม

เขตการกระจายพนธในแถบอนโดจน รวมทงประเทศไทยดวย

ใบกระบอเจดตว เปนพชใบเลยงค ทมใบเปนใบเดยวทออกเรยงสลบเวยนรอบกงหรอออกตรงขามกน

ลกษณะใบเปนรปไขกลบ รปใบหอก หรอรปใบหอกแกมรปไข ปลายใบเปนตงแหลม โคนใบสอบ สวนขอบใบ

หยกเปนฟนเลอยตน ๆ ใบมขนาดกวางประมาณ 2-4.5 เซนตเมตร และยาวประมาณ 4-13 เซนตเมตร หลงใบ

เรยบเปนสเขยวเขมเปนมน สวนทองใบเรยบเปนสมวงแดง เสนแขนงใบมขางละ 7-12 เสน กานใบยาวได

ประมาณ 0.5-1.5 เซนตเมตร หใบมลกษณะเปนรปไข ยาวประมาณ 1 มลลเมตร

สรรพคณของกระบอเจดตว

ใบตากแหงใชชงดมรกษาโรคกษย และใชเปนยาดบพษรอน ถอนพษไข แกไข สวนกระพและเนอไม

ใชเปนยาถอนพษผดส าแดง ถอนพษไข แกรอนภายใน ใบมรสรอนเฝอนขน ใชใบสดประมาณ 7-10 ใบ น าไป

ต ากบเหลาขาวหรอเหลาโรง คนเอาน ากนเปนยาขบน าคาวปลาหลงคลอดใหสะดวก ขบเลอดเนาเสยของสตร

แกอกเสบบรเวณปากมดลก แกสนนบาตหนาเพลง ขบเลอดราย แกสนนบาตเลอด แกประจ าเดอนขดของ ชวย

ท าใหเลอดกระจาย และกนเปนยาขบเลอดเสย ในชวาจะใชใบสดต าพอกหามเลอด และใชเปนยาแกบวมฟกช า

93

ด าเขยว แกพษบาดทะยก ในฮองกง จะใชทงตนเปนยาแกคางทม ตอมทอนซลอกเสบ แกหด แกปวดตงกลามเนอ

(ทงตน)

ขอมลทางเภสชวทยาของกระบอเจดตว

ใ น ใ บ ก ร ะ บ อ เ จ ด ต ว พ บ beta-sitosterol, beta-sitosteryl-3 -O-D-glucopyranoside, methyl 1 0 -

epipheophorbide-a, kaempferol, gallic acid, chiro-inositol, KCl

พษทเกดจากตนกระบอเจดตว

ไมควรใชสมนไพรชนดนในคนทมรางกายปกต เพราะจะท าใหเลอดออกในทวารทงเจดได และตองใชโดย

ผเชยวชาญดานเวชกรรมหรอเภสชกรรมเทานน และยงมขอมลทระบดวยวา ในใบและยางจะมสารทกอใหเกด

การระคายเคอง อาการเปนพษทเกดจะขนอยกบสวนของรางกายทสมผสสาร สวนวธการรกษานนใหรกษาไป

ตามอาการ ถาถกยางทผวหนงใหรบลางออกดวยสบและน าสะอาดและทาดวยครมสเตยรอยด แตหากเขาตาให

ลางดวยน าสะอาดหลาย ๆ ครงในทนท และควรไปพบแพทยเพอรบการรกษาตอไป การใชพชชนดนเพอเปน

สมนไพรในการรกษาควรท าโดยแพทยผมความเชยวชาญเนองจากจากการทดลองในสตวพบวา สารสกดจาก

กระบอเจดตวดวยแอลกอฮอลมฤทธบบมดลกและยางจากตนเปนพษ ในประเทศอนโดนเซยจะน ามาใชเปนยา

เบอปลา1-7

ภาพท1. ตนกระบอเจดตวใบลาย ในมหาวทยาลยนเรศวร

94

References

1. นจศร เรองรงษ, ธวชชย มงคละคปต. หนงสอสมนไพรไทย เลม 1. “กระบอเจดตว (Kra Bue Chet Tua)”.

กรงเทพ; บ เฮลทต 2547 หนา 32.

2. คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. หนงสอสมนไพรสวนสรรกขชาต. “กระบอเจดตว”. พมพครงท2

กรงเทพ; คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยมหดล. 2539 หนา 111.

3. วทย เทยงบรณธรรม. “ใบทองแดง”. หนงสอพจนานกรมสมนไพรไทย, ฉบบพมพครงท 5. กรงเทพ; รวม

สาสน 2542 . หนา 442.

4. ฐานขอมลสมนไพร คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน. “กระบอเจดตว”. [ออนไลน]. เขาถงได

จาก : www.phargarden.com. [20 ม.ย. 2018].

5. ฐานขอมลพรรณไมทใชในงานภมสถาปตยกรรม ศนยความรดานการเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

“ลนกระบอ”. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก : agkc.lib.ku.ac.th. [25 ม.ย. 2018].

6. คมชดลกออนไลน. “กระบอเจดตว เปนยา”. (นายสวสอง). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก :

www.komchadluek.net. [25 ม.ย. 2018]

7. medthai.com. กระบอเจดตว.[ออนไลน]. เขาถงไดจาก : https://medthai.com/กระบอเจดตว[28 ม.ย. 2018].

95

โครงการปนหนงสอสมอนกอาน ของคณะวศกรรมศาสตร สาขาสงแวดลอม มหาวทยาลยนเรศวร

แสงชย นทวรนารถ *

บทน า

สงคมปจจบนทเทคโนโลยการสอสารไรขอบเขต คนในสงคมเนนใสใจขาวสารในโลกออนไลน ท

โทรศพทมอถอเปนทกอยางของการด าเนนชวตของคนยคใหม คนสวนใหญใชชวตรวมกบอนเตอรเนต

เหมอนกบเปนสวนหนงของชวต การเอาใจใสความรสกของคนรอบขางในสงคมนอยลง ผคนจ านวนหนงใช

อนเตอรเนตในทางทเปนประโยชนทงดานการตดตอสอสารและการศกษามการเรยนทางออนไลนกกนมากขน

อกทงผคนจ านวนไมนอยทตดตอธรกจและการประกอบธรกจออนไลนเปนทนยมและไดรบการยอมรบจากคน

รนใหม แตมผคนจ านวนไมนอยใชเครองมอดจตอลไปในทางทผดในการหลอกลวงเพอผลประโยชนในหลาย

ชองทาง แตในอกมมหนงของสงคมเลกๆ ในมหาวทยาลยนเรศวร ผคนในสงคมแหงนยงมโอกาสไดพบเหน

น าใจเลกนอยทชใหเหนวาแมโลกดจตอลจะพฒนาไปเพยงใด ยงคนมผคนทพยายามจะแบงปนน าใจของพวก

เขาใหกบเพอนรวมสถาบนถงแมวาสงทพวกเขาเหลานนกระท าลงลงไปจะไดรบการตอบสนองจากผคนหรอไม

กตาม แตพวกเขายงคงพยายามท าสงนนเพอสงคมโดยสวนรวม

* คณะสหเวชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร พษณโลก

96

โครงการแหงความหวงดทามกลางโลกแหงเทคโนโลยทกาวหนา

หากมผเดนทางผานศาลาพกรถไฟฟาหนาคณะเภสชศาสตร ในมหาวทยาลยนเรศวรในชวงปดภาค

การศกษาทผานมา ผสญจรจะมโอกาสเหนกลองพลาสตกสฟาซงภายในมหนงสอการตนจ านวน 3 เลม ซงบนฝา

มขอความ “หนงสอส าหรบโครงการปนหนงสอสมอนกอาน ปายรถไฟฟา มหาวทยาลยนเรศวร จดท าโดยคณะ

วศวกรรมศาสตร สาขาสงแวดลอม” ซงชวงปดภาคการศกษาทผานมา นสตสวนใหญเดนทางกลบภมล าเนาไป

มนสตเพยงสวนเทานนทยงคงเรยนภาคฤดรอน รวมทงนสตจ านวนนอยมากทยงคงท ากจกรรมในมหาวทยาลย

ซงบรการตางๆ ภายในมหาวทยาลยเชน รถไฟฟาพลงงานแสงอาทตยมเทยวการใหบรการทนอยลง หากจะใช

บรการรถโดยสารดงกลาวจะตองใชเวลาในการบรการทรอยาวนานกวาชวงเปดภาคเรยน จงไดมกลมผปราภนา

ดจดท ากลองบรการนขนเพอใหบรการแกผใชบรการรถโดยสารไฟฟาพลงงานแสงอาทตยระหวางทรอรถ

โดยสาร ซงเปนตวอยางของความปราถนาดของคณะวศกรรมศาสตร สาขาสงแวดลอม อนเปนตวอยางของหนง

ในหนาทพลเมองทดคอการมความเออเฟอเผอแผทเกดจากจตใจทดงาม แลวปฏบตตอผอนอยางเกอกล มความ

เออเฟอเผอแผแกคนรอบขางไมวาจะเปนคนในครอบครว โรงเรยน หรอชมชน1 นอกจากจะเปนแสดงความ

เออเฟอเผอแผของกลมคนดงกลาวแลว การจดท าโครงการนยงมสวนในการขวยรกษาสงแวดลอมเพอลดสภาวะ

โลกรอน ซงตามนยามของการรณรงคประกอบดวย

Reduce คอการลดการใชทรพยากรณ

Reuse คอการน าผลตภณฑกลบมาใชอกครง

Recycle คอการแปรรปผลตภณฑเพอน ากลบมาใชอกครงหนง เปนขนสดทายของการลดสภาวะโลกรอนเพราะ

ขนตอนนมการใชพลงงานเพอการแปรรป

Repair คอการซอมแซมผลตภณฑเพอใหชงานไดดดงเดม

Reject คอการหลกเลยงการใชผลตภณฑทท าใหเกดอตราย

Upcycle คอการน าวสดทเปนขยะมาใชใหมโดยมกรตกแตงดวยความคดสรางสรรใหเกดความสวยงาม2,3

97

จดจอดรถไฟฟาพลงงานแสงอาทตยหนาคณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร

ปายแสดงโครงการบนกลองหนงสอ

กลองใสหนงสอทวางไวบรเวณปายแสดงจดจอดรถโดยสารหนาครธเภสชศาสตร

98

หนงสอทผจดท าโครงการใสไวเพอใหผโดยสารรถไฟฟาพลงงานแสงอาทตยอานระหวางทรอรถโดยสาร

ส าหรบโครงการนไดมการน าหนงสอเกาทเหมาะสมกบวยของนสต รวมทงหนงสอประเภทนจะใช

เวลาในการอานไมมากนกเนองจากประกอบดวยรปภาพเปนสวนใหญซงผจดท าโครงการน าหนงสอการตนเกา

จ านวน 3 เลมใสไวในกลองพลาสตกสฟาสะดดตาทมฝาปดเพอปองกนการถกท าลายของหนงสอจากฝนและ

แสงแดดเขากบนยามของกฏ 3 R ของการรณรงคลดสภาวะโลกรอนเพอสงแวดลอมเพอเปนสวนหนงของการ

แสดงน าใจตอคนในสงคมเดยวกน ถงแมจะเปนโครงการเลกนอย ทไมไดรบการสนบสนนโครงการใดๆ เลยก

ตาม การแสดงความมน าใจนเปนจดเรมตนทแสดงใหเหนถงคณธรรมในเรองความเออเฟอเผอแผทจะมอบ

ความหวงดตอสงคม มน าใจทจะแบงปน แมจะเปนการชวยเหลอเลกนอยกตาม ดงนนภาครฐและผเกยวของควร

มการปลกฝวคณธรรมของหนาทพลเมองของคณธรรมในขอนใหกบเดกและเยาวชนเพอจะเปนพลเมองทดม

คณภาพของประเทศชาตตอไป

เอกสารประกอบการเรยบเรยง

1. พงษศกด แคลวเครอ, พษณ เพชรพชรากล, ธวช ทนโตภาสใ หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน หนาทพลเมอง วฒนธรรม และการด าเนนชวตในสงคม ม. 2 ; กรงเทพ,ส านกพมพวฒนาพานช, 2551

2. Blisby. Reduce, Reuse, Recycle, Repair และ Upcycle คออะไร [สบคนเมอ 13 กรกฏาคม 2561] สบคนจาก:

http://www.blisby.com/blog/reduce-reuse-recycle-repair-upcycle/

3. มกดาภรณ. ความรเรอง Recycle. แนวคด 3R และ 5R[สบคนเมอ 13 กรกฏาคม 2561] สบคนจาก: http://cnedemo.blogspot.com/2010/08/3r.html

99

กรอบความคดและหลกการในงานนตวทยาศาสตร

ผศ.นพ.ณฐ ตนศรสวสด *

ผศ.นพ.อดมศกด หนวจตร *

บทน า

ศาสตรแตละสาขามปรชญา กรอบแนวความคด หลกการและวธปฏบตทแตกตางกนไป งานทางดานนต

วทยาศาสตรกเชนเดยวกนมกรอบความคดส าหรบการพฒนาองคความรและการน าไปประยกตใชงานส าหรบผ

ทปฏบตงานในสาขาน กรอบความคดสวนใหญในสาขานตวทยาศาสตรเปนความจรงทยอมรบกนโดยทวไปไม

ตองพสจน (axiom) อาศยการตอยอดในการปฏบตงานเพอทดสอบยนยนความถกตองของกรอบความคดเหลาน

กรอบความคดและหลกการส าคญในงานนตวทยาศาสตรทควรรจกไวประกอบดวย

1. Locard’s exchange principle

ผทน าเสนอหลกการนคอ Dr.Edmond Locard นกอาชญาวทยาชาวฝรงเศส โดยเสนอหลกการ

“เมอวตถสองสงมการสมผสกน สารบนพนผววตถหนงจะเกดการแลกเปลยนไปปรากฏบนพนผวของอกวตถ

หนง” ตวอยางเชน เมอมอจบโตะลายนวมอจะประทบลงบนโตะ สารเคมจากเหงอบนมอกจะไปอยบนโตะและ

ในขณะเดยวกนฝ นบนโตะจะตดมอขนมอมา จลชพบนโตะกจะตดมอขนมาดวยเชนกน ดวยหลกการนสามารถ

น ามาประยกตใชไดอยางกวางขวางในงานนตวทยาศาสตรโดยเฉพาะอยางยงในงานการชนสตรสถานทเกดเหต

ซงผรายทสมผสวตถตาง ๆ ในทเกดเหตจะทงรองรอยไวใหสามารถตดตามตวได

หลกการนจงมประโยคเรยกเพอใหเขาใจงายขนวา

“Every contact leaves a trace” “ทกการสมผสทงรองรอย”

* ภาควชานตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

100

2. Kirk’s individuality principle

ผน าเสนอหลกการนคอ Paul Leland Kirk นกนตวทยาศาสตรชาวอเมรกน โดยเสนอหลกการ

“ของทกสงสามารถตรวจวเคราะหแสดงใหเหนลกษณะเฉพาะตวของของสงนนได” ตวอยางเชน พบลายนวมอ

บนแกวน าในทเกดเหต การตรวจลายนวมอบนแกวน าเปรยบเทยบแลวเหมอนกบลายนวมอของผตองหาก

สามารถยนยนไดวาลายนวมอบนแกวน าเปนลายนวมอของผตองหาเนองจากลายนวมอมความเฉพาะตว

หลกการนมประโยคเรยกเพอใหเขาใจงายขนวา

“All things are unique” “ของทกอยางมเพยงหนงเดยวไมซ ากน (มลกษณะเฉพาะ)”

3. Uniformitarianism

ผน าเสนอหลกการนคอ James Hutton นกธรณวทยาชาวสกอต โดยเสนอกรอบความคด

“ปรากฏการณธรรมชาตไมเปลยนแปลงไปตามขอบขายมมมองหรอเวลาทแตกตางกน” ตวอยางเชน ภเขาไฟ

ระเบดในปจจบนมลกษณะเดยวกบภเขาไฟระเบดทเกดขนในอดต และเมอน ามาประยกตใชในงานนต

วทยาศาสตร เชน มองคความรใหมในงานนตวทยาศาสตร องคความรน นสามารถน าไปใชกบหลกฐาน

เหตการณในอดตได เชน เทคโนโลยตรวจสารพนธกรรมในปจจบนสามารถน าไปตรวจหลกฐานทเกบรกษาไว

จากเหตการณทเกดขน 50 ป กอนทจะมเทคโนโลยการตรวจนได

หลกการนมประโยคเรยกเพอใหเขาใจงายขนวา

“The present is the key to the past” “ปจจบนเปนกญแจสอดต”

4. Superposition

ผน าเสนอหลกการนคอ Nicolaus Steno นกวทยาศาสตรชาวเดนช โดยเสนอกรอบความคด

“วตถทเกดขนมากอนอยชนลางและวตถทเกดภายหลงซอนทบบนวตถทเกดมากอน” ตวอยางเชน มฝ นสขาวตด

บนพนและพบเศษผงสด าบนฝ นสขาว สามารถสรปไดวามฝ นสขาวในทเกดเหตกอนและมผงสด าปรากฏขน

ภายหลง

5. Lateral continuity

ผน าเสนอหลกการนคอ Nicolaus Steno โดยเสนอกรอบแนวความคด “สงของทอยในระนาบ

เดยวกน แมจะไมตอเนองเปนผนเดยวกน สามารถสนนษฐานไดวาเกดขนในชวงเวลาเดยวกน” ซงเปนการขยาย

กรอบแนวความคด superposition ในการประยกตใชประโยชนไดกวางขวางมากขน มประโยชนอยางยงในกรณ

ทสถานทเกดเหตบางสวนถกรบกวนหรอท าลายแตหลกฐานทคงเหลออยยงสามารถบงชระยะเวลาทเกยวของได

101

References

1. Crispino F. Nature and place of crime scene management within forensic sciences. Sci Justice. 2018; 48(1):

24 – 8.

2. Houck MM. Forensic Pathology. 1st ed. Amsterdam: Elsevier Academic Press. 2017. 13 – 7.

3. Kirk PL. The ontology of criminalistics. J Crim L Criminology Police Sci. 1963; 54: 235 – 8.

4. Morgan RM. Conceptualising forensic science and forensic reconstruction. Part I: A conceptual model. Sci

Justice. 2017; 57(6): 455 – 9.

5. Roux F, Crispino F, Ribaux O. From forensics to forensic science. Crim Justice. 2012; 24(1): 7 – 24.