1/12/2015

1

ศาสตราจารยนายแพทยธระ รามสต

• ทปรกษากรมควบคมโรค

• ประธานมลนธราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ

• อดตผอ านวยการกองโรคเรอน อธบดกรมควบคมโรคตดตอ

และรองปลดกระทรวงสาธารณสข

• อดตทปรกษาโรคเรอน การก าจดโรคเรอน และการวจย

สาธารณสข องคการอนามยโลก

• อดตนายกสมาคมเวชศาสตรปองกนแหงประเทศไทย

• อดตอาจารยพเศษสอนประวตศาสตรสาธารณสขไทย คณะ

แพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย และวทยาลย

แพทยศาสตรพระมงกฎเกลา ฯ

ประวตศาสตรงานปองกนควบคมโรคเรอน ในประเทศไทย

รชกาลท 1 พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลก ป 2325 – 2352 รวม 27 ป

การแบงชวง (Phases) ตาง ๆ รวม 6 ชวง ของประวตศาสตร วธด าเนนงานปองกนควบคมโรคเรอนในประเทศไทย ในรชสมยราชวงศจกรรวม 232 ป (ป 2325 – 2557)

ชวงท 1 (Phase 1) : วธการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคเรอน (Self – Help Approach)

• รชกาลท 2 พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ป 2352 – 2367 รวม 15 ป

อยในรชสมย รชกาลท 1 – 2 ในป 2325 – 2367 (42 ป)

1/12/2015

2

• รชกาลท 4 พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

ในป 2394 – 2411 รวม 17 ป

ชวงท 2 (Phase 2) : วธการชวยเหลอของมชชนนาร (Missionary Support Approach)

อยในรชสมย รชกาลท 3 – 4 ในป 2367 – 2411 รวม 64 ป

• รชกาลท 3 พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ในป 2367 – 2394 รวม 27 ป

• รชกาลท 5 พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว

ในป 2411 – 2453 รวม 42 ป

• รชกาลท 6 พระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว

ในป 2453 – 2468 รวม 15 ป

• รชกาลท 7 พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว

ในป 2468 – 2477 รวม 9 ป

• รชกาลท 8 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล

ในป 2477 – 2489 รวม 12 ป

• รชกาลท 9 พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช

ในป 2489 – 2497 รวม 8 ป

ชวงท 3 (Phase 3) : วธการมงแยกกกผปวยไวในสถานพยาบาล และนคม โรคเรอน (Institutional/Isolation Approach)

อยในรชสมย ร.5 – ร.9 ในป 2411 – 2497 รวม 86 ป

1/12/2015

3

ชวงท 6 (Phase 6) : วธการอนรกษประวตศาสตรและต านานโรคเรอน (Preservation of Leprosy History and Legacy) • อยในรชสมย ร.9 • ป 2558 – 2663 : 5 ป

ชวงท 4 (Phase 4) : วธการควบคมโรคเรอนแบบใหม ตามขอแนะน า WHO ใหคนหาและรกษาทบาน (WHO –

Recommended Domiciliary Approach) อยในรชสมย ร.9 ป 2498 – 2537 (39 ป)

ชวงท 5 (Phase 5) : วธการก าจดโรคเรอนอยางยงยนภายใตสภาวะ ความชกต าและต ามาก (Sustainable Elimination

of Leprosy Under Low and Very Low Endemic Condition)อยในรชสมย ร.9 ป 2537 – 2557 ปจจบน : 20 ป

ชวงท 1 (Phase 1) : วธการชวยเหลอตนเองของผปวยโรคเรอน (Self – Help Approach)

ผปวยตองชวยเหลอตนเองและครอบครว และไดรบผลกระทบ

• ปกปด (Conceal) • หลบซอนตวในบาน (Hide) • ผคนปฏเสธไมยอมคบหาสงคมดวย (Ostracism) • ตองอพยพออกจากครอบครว และหมบาน (Displacement) • ออกขอทาน/เรรอน (Beggar/Homeless People) • ไปตงหมบานโรคเรอนแยกออกหางไกล ชมชน (Leprosy Village)

อยในชวงทมความรงเกยจเดยดฉนทของสงคม (Social Prejudice) ถกประทบตราบาปของสงคม (Social Stigmatization) สง

• ความเชอผด ๆ (Wrong believe) • ความคดผด ๆ (Misconception) • ความสบสน (Confusion) • กลวโดยไมมเหตผล (Unreasonable Fear) • ต านานความนารงเกยจ

โรคเรอนในอดตกาล (Ancient Legend)

1/12/2015

4

Provinces with Strong Social Prejudice Discrimination / Stigmatization (Conceal, Hide and Isolation at Home)

Provinces with Ostracism and Displacement (Establishment of Leprosy - Village)

Phase 1: Self – Help Approach

(1782 – 1823: 41 Years)

ชวงท 2 (Phase 2) : วธการชวยเหลอของมชชนนาร (Missionary Support Approach) ป 2567 – 2411 (44 ป) รชสมย ร.2 – ร.3

• แพทยมชชนนารอเมรกนเรมเขามาทกรงเทพ,

เชยงใหม และบางจงหวด

• ชวยเหลอสงเคราะหขอทานโรคเรอน

• ตงหมบานโรคเรอน และโบสถ

• ตงคลนกเคลอนทรกษาในหมบานโรคเรอน และ หมบานทมความรงเกยจสง เพอใหความรลดความ

รงเกยจ

• ชวยฟนฟสภาพสงเสรมอาชพ

• ตงโรงพยาบาลทวไป และรกษาโรคเรอนดวย เชน

รพ.แมคคอรมค เชยงใหม

1/12/2015

5

ป 2410 สมย ร.4 นพ.แมคคลวาร นพ.เอดวน วคอรด นพ.เจมส

กยเยอร สราง รพ.แมคคอรมค เชยงใหม ตงคลนกจายยาโรคเรอน หมบานโรคเรอน ชวยสงเคราะหผปวยโรคเรอน

ป 2374 สมย ร.3

มแพทยมชชนนารอเมรกน 2 ทานแรกเขามา กรงเทพ นพ.เดวท เอ บล และ นพ.ทอมลน

เปดคลนก, สอนศาสนา, ใหความรการแพทย

ป 2376 สมย ร.3

• นพ.จอหน เทเลอรโจน และ นพ.แซมมวล สมช สอนศาสนา และตงโรงพมพเผยแพร ภาษาไทย และความรการแพทย

Phase 2: Missionary Supporting Approach (1824 – 1908: 84 Years)

Leprosy Village with Welfare and Rehabilitation Support

Medical Support (Leprosy Clinics)

Establishment of Leprosarium / Hospitals

1/12/2015

6

ชวงท 3 (Phase 3) : วธการมงแยกกกผปวยไวในสถานพยาบาล และนคม โรคเรอน (Institutional/Isolation Approach)

อยในรชสมย ร.5 – ร.9 ระหวางป 2411 – 2497 : 86 ป

• กษตรยและราชวงศสนบสนนมชชนนาร ตง “สถานพยาบาล

โรคเรอนแมคเคน” เปนแหงแรกทเชยงใหม ในป 2451 และสราง

รพ.โรคเรอน รพ.ทวไปทรกษาโรคเรอน 4 แหง ทมโรคเรอนชกชม

และมความรงเกยจโรคเรอนสง

• กษตรยและราชวงศ สภากาชาด และรฐบาลจดตง“สถานพยาบาล

โรคเรอนพระประแดง” เปนแหงทสองในป 2466 สถานพยาบาล

โรคเรอนศรฐาน ขอนแกน ในป 2478 และนคมโรคเรอน 14 แหง

ทวประเทศ

ในป 2451 ประมาณการวามผปวยทวประเทศ 10,000 คน

ป 2388 : นพ.เจมส ดบบลว แมคเคน ศลยแพทยอเมรกนจากมลรฐไอโอวา สหรฐอเมรกา

และภรยา เขามาท างานเปนอาสาสมครในคณะมชชนนาร เพรสไบทเรยลมชชน เชยงใหม

ป 2430 : นพ.แมคเคน ไดพบขอทานโรคเรอน 6 ราย จงชวยสงเคราะหรกษาพยาบาล เครองนงหม และตอมาพบมากขน จงมความคดจะตงสถานพยาบาลโรคเรอนขนท

เชยงใหม ป 2448 :

นพ.แมคเคน ขอเฝาเจาหลวงอนทวโรรส ผครองนครเชยงใหม ขออนญาตใชทดน เกาะกลางแมน าปง 400 ไร ซงเดมเปนทเลยงชาง เพอสรางสถานพยาบาลโรคเรอน

ป 2459 : เจาหลวงอนทวโรรส กราบทลเรองนแกสมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพเสนาบด กระทรวงมหาดไทย ผไดกราบทลสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสา

อยยกาเจา องคสภานายกา สภากาชาดสยาม ขอพระบรมราชานญาตจากลนเกลา ร.5 เพอพระราชทานทดน 400 ไรน

สมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพเปนผรบสนองพระบรมราชโองการ เพอ พระราชทานทดนเกาะกลาง ให นพ.แมคเคน สรางสถานพยาบาลโรคเรอนได

การสนบสนนมชชนนารจดตง “สถานพยาบาลโรคเรอนแมคเคน” เปนสถานพยาบาล โรคเรอนแหงแรกของประเทศไทย ในป 2451

1/12/2015

7

ป 2451 :

พระบรมวงศานวงศ คหบด พอคา ประชาชน รวมบรจาคเงนชวย

นพ.แมคเคน สราง “สถานพยาบาลแมคเคน” เรอนแพ และบานพกจน

สมบรณ และเปดบรการรบผปวยรกษาสงเคราะห ฟนฟสภาพ นบเปน

สถานพยาบาลโรคเรอนเอกชน แหงแรกททนสมยทสดในภมภาคเอเชย –

แปซฟก

สมเดจพระมหตลาธเบศร อดลยเดชวกรม พระบรมราชชนกทรงงานท

รพ.แมคคอรมค ไดทรงบรจาคเงนสรางบานพกผปวย 1 หลง ตดกบอก

สองหลงทบรจาค โดยสมเดจกรมพระยาด ารงราชานภาพ และ

เจาพระยาสรสหวสษฐศกด ทตดชอผบรจาคไวปรากฏจนทกวนน

ป 2467 : สมเดจเจาพระยากรมพระนครสวรรคพนจ อปนายก สภา กาชาดสยาม

ไดชวยจดสรรงบประมาณใหปละ 10,000 บาท คดเปนสดสวน 1/3 ของ

งบประมาณทงหมดโดยประมาณการมผปวยโรคเรอนทวประเทศ 10,000

คน

5 มกราคม 2472

• สมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา

ไดเสดจเยยมสถาบนแมคเคนพรอมดวยสมเดจกรมพระยา

ก าแพงเพชร

4 มนาคม 2520

• พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช เสดจเยยมสถาบน

แมคเคน พรอมดวยสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ และ

พระราชทานเงนทมผทลเกลาถวายมอบใหแกผอ านวยการสถาบนฯ ศาสนาจารยรชารด ไบรอนท และทรงรบสงวา “I think all yours” และ “Thank you for coming to help my people”

28 สงหาคม 2521

• โปรดเกลาฯ พระราชทานเงน 100,000 บาท ใหคณหญงถนอมศร ยกตะเสว ประธานฝายสวสดการ มลนธราชประชาสมาสยฯ

และนายแพทยธระ รามสต ผอ านวยการกองโรคเรอน น าไปมอบ

สถาบนแมคเคน

1/12/2015

8

ป 2470

พระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว พรอมดวย สมเดจพระนางเจาร าไพพรรณ พระบรมราชน ไดเสดจ

เยยมสถาบนแมคเคน ทรงเปดอาคารผปวยหญง ซงไดรบพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองค และเงนทสมเดจพระราชบดา และสมเดจพระราชชนนทรงบรจาคสมทบ หลงพธเปดไดพระราชทานกระแส พระราชด ารส แสดงพระราชปณธานวา “ทรงมพระราชประสงคให

พระราชอาณาจกรของพระองค ไดรอดพนจากภยของโรคเรอน และใหกรมสาธารณสข และ

สภากาชาดสยามใหการสนบสนน และควบคมโรคนใหหมดไป” และโปรดเกลาฯใหท าถนนหลวง

เปนถนนหนถาวร เชอมตอระหวางเกาะกลางแมน าปงกบนครเชยงใหม เพอความสะดวกในการเดนทาง

ของผปวย

ป 2522

สถาบนแมคเคน ไดเปลยนชอเปน “สถาบนสงเคราะหผปวยโรคเรอนแมคเคน”

ป 2525 จนถงปจจบนไดเปลยนชอเปน “สถาบนแมคเคนเพอการฟนฟสภาพ” โดยใหบรการทงผปวยโรค

เรอนและผพการจากโรคอน

ป 2550

ไดจดงานฉลองครบรอบ 100 ป ภายใตชองานวา “ฉลองครบรอบ 100 ป แหงชยชนะ เหนอโรคเรอนสลายอคตของสงคม” และไดเชญ “ศาสตราจารยนายแพทยธระ รามสต”

รองประธานมลนธราชประชาสมาสยฯ ไปบรรยายเรอง “พระราชกรณยกจพระบาทสมเดจ

พระเจาอยหวในงานดานโรคเรอน” ดวย

ป 2461 : การจดตง “ส านกคนปวยโรคเรอนสภากาชาดสยาม” สมทรปราการเปนสถานพยาบาลโรคเรอนแหงทสองของประเทศไทย

• จากมผปวยทวประเทศประมาณ 1 หมนคน สถานพยาบาลแมคเคน

แหงเดยวไมเพยงพอ ในรชสมย ร.6 ทรงจดตงกรมสาธารณสขขน

ในป 2461

• ดวยพระมหากรณาธคณสมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว

พระพนวสสาอยยกาเจา องคสภานายกา สภากาชาดสยาม โปรดฯ

ใหสภากาชาดสยามจดสราง “ส านกคนปวยโรคเรอน” สภากาชาด

สยาม ขนในทดนพระราชทานบรเวณปอมปเจาสมงพราย

ต าบลบางหญาแพรก อ าเภอพระประแดง สมทรปราการ ในเนอท 48 ไร 2 งาน 36 ตารางวา รมแมน าเจาพระยา เพอจดสรางอาคาร

ตาง ๆ ดวยพระมหากรณาธคณในพระบาทสมเดจพระมงกฎ

เกลาเจาอยหว ผทรงอปถมภ ทรงบรจาคพระราชทรพย และโปรดฯ

ใหกระทรวงพระคลงมหาสมบตจายเงนรฐบาลบ ารง ปละ 25,500 บาท

• พระเจานองยาเธอกรมหมนชยนาทนเรนทร ยายจากอธบด

กรมมหาวทยาลยมาด ารงต าแหนงอธบดกรมสาธารณสขคนแรก

และทรงอนญาตใหนายชารลส เบเกแลง สถาปนกของกรม ชวยท า

แผนผงและก ากบการกอสราง

• สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระนครสวรรควรพนต อปนายก

ผอ านวยการสภากาชาดสยามทรงดแลการกอตงส านกคนปวยโรคเรอน

1/12/2015

9

4 พฤษภาคม 2466 สมเดจพระศรสวรนทราบรมราชเทว พระพนวสสาอยยกาเจา องคสภานายกา สภากาชาดสยาม พรอมดวยสมเดจพระเจานองยาเธอเจาฟากรมหลวงนครสวรรควรพนต เสดจในพธเปด “ส านกคนปวยโรคเรอนสภากาชาดไทย” โดยม หลวงพจตรภสชการ

เปนผอ านวยการคนแรก

ป 2485 : จดตงกระทรวงสาธารณสขไดปรบเปน “สถานพยาบาล พระประแดง”กองควบคมโรคเรอน กรมอนามย

ป 2517 : ปรบเปน “โรงพยาบาลพระประแดง” กรมควบคมโรคตดตอ

ป 2545 : ปฎรป รพ.พระประแดง + กองโรคเรอน = สถาบนราชประชาสมาสย กรมควบคมโรค

ป 2468 : โดยการสนบสนนดานทดนของกรมสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย

คณะมชชนนารอเมรกน เพรสไบทเรยลเชยงใหม ไดขยายจดตง โรงพยาบาลโรคเรอน และ รพ.ทวไปทรกษาโรคเรอนดวย เพมขนอก 5 แหง คอ

1. โรงพยาบาลครสเตยนมโนรมย ชยนาท (มร.อลนเดวส เปน ผอ.) 2. โรงพยาบาลครสเตยนบางคลา ฉะเชงเทรา 3. โรงพยาบาลครสเตยนสายบร ปตตาน

4. โรงพยาบาลครสเตยนหนองบว นครสวรรค 5. โรงพยาบาลโรคเรอนนครศรธรรมราช (นพ.เอดวน บ แมคดาเนยล) ลนเกลา ร.6 ทรงสนบสนน

งบประมาณ ปละ 4,000 บาท ป 2484 : โอนกจการเปนของกรมสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย

ยบเพอใชทดนใหกองทพบก

จดสรางนคมโรคเรอนพดหง อ.รอนพบลย นครศรธรรมราช

ทดแทนในทดน 175 ไร

ป 2478 : กรมสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย จดตงนคมโรคเรอน แมลาว จงหวดเชยงราย เปนนคมแหงแรก

1/12/2015

10

* นคมโนนสมบรณ ขอนแกน เกดขนหลงการสรางสถานพยาบาลโนนสมบรณ เพอทดแทน สถานพยาบาลศรฐาน ทจอมพล สฤษด ธนะรชต ในป 2505 ขอทดนไปสรางมหาวทยาลยขอนแกน แลวเสรจ ในป 2510 และป 2537 ยบ แบงทดนออกเปนนคมโนนสมบรณ และ รพ.โรคตดตอภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงตอมาไดปรบเปนโรงพยาบาลสรนธร รพ.ทวไป ขอนแกน

นคมหวยคล แมฮองสอน (ป 2496)

นคมแมลาว เชยงราย (ป 2478)

นคมบานกราง พษณโลก (ป 2496)

นคมฝายแกว นาน (ป 2495)

นคมแมทะ ล าปาง (ป 2484)

นคมปราสาท สรนทร (ป 2553)

นคมอ านาจเจรญ อบลราชธาน (ป 2494)

นคมเสลภม รอยเอด (ป 2496)

นคมบานหน มหาสารคาม (ป 2496)

นคมแพรงขาหยง จนทบร (ป 2502) เปนนคมพกฟนผปวยโรงพยาบาลพระประแดง

นคมพดหง นครศรธรรมราช (ป 2484)

นคมดงทบ จนทบร (ป 2498)

* นคมโนนสมบรณ ขอนแกน (ป 2537)

นคมหวทะเล นครราชสมา

(ป 2496)

การขยายการจดตงนคมโรคเรอน 14 แหงทวประเทศ ป 2478 – 2502

ในรชสมย ร.7, ร.8, ร.9 เพอสนบสนนการขยายการควบคมแบบแยกกกผปวยทวประเทศ

โดย กรมสาธารณสข กระทรวงมหาดไทย ป 2484 กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข ป 2485 - 2502

Leprosarium/Leprosy Hospital (5)

Leprosy Colony (14)

Phase 3 : History of

Establishment of Leprosaria and Leprosy Colonies in

Thailand During Isolation / Institutional Approach From

1909 – 1954 : (45 Years)

1/12/2015

11

ภาคเอกชนสนบสนนการจดตงมลนธฯ, นคมพกฟน, คลนกโรคเรอน

โรงเรยนส าหรบบตรผปวย และการสงเคราะห ฟนฟสภาพ ในชวงการแยกกก (isolation) และระยะแรกของชวงการควบคมแบบใหม

• มลนธราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ

• มลนธโรงเรยนราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ

• มลนธนคมพดหง ในพระราชนปถมภ สมเดจพระนางเจาร าไพพรรณ

พระบรมราชน ในรชกาลท 7 • มลนธชวยคนโรคเรอน จงหวดล าปาง ในพระอปถมภสมเดจพระศร

นครนทราบรมราชชนน

• มลนธชวตใหม ในพระอปถมภ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

- หมบานชวตใหม ไตรสภาวคาม อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม

- หมบานชวตใหม ต.ปาไผ อ.ล จ.ล าพน - หมบานชวตใหม อ.ฮอด จ.ล าพน

• มลนธสงเคราะหคนเปนโรคเรอน ในสงฆราชปถมภ กทม.

• มลนธชวยคนโรคเรอน จงหวดเชยงราย

• มลนธชวยคนโรคเรอน จงหวดชลบร

• มลนธปเตอรคอนเดอรส จงหวดขอนแกน • มลนธครสเตยนเพอโรคเรอนมโนรมย ชยนาท • กองทนฮารทเดเกน (Hartdegen fund เยอรมนน กทม.

• มลนธชวยคนโรคเรอน จงหวดนครราชสมา

• มลนธครสเตยน “New Tribe Mission” กาญจนบร

คลนกโรคเรอนภาคเอกชน/องคกรสงเคราะหโรคเรอน

• โรงเรยนราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ พระประแดง สมทรปราการ • โรงเรยนศกษาสงเคราะหจตตอาร ในพระบรมราชปถมภ ของ สมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน • โรงเรยนศกษาสงเคราะหท 50 ขอนแกน กระทรวงศกษาธการ

โรงเรยนส าหรบบตรผปวยโรคเรอนรวมเรยนกบนกเรยนปกต

• องคกรฉนทมตรในสหกจครสเตยนแหงประเทศไทย กทม. Beulanland Services (BLS) • นคมซานคามลโล คณะนกบญคามลโล อ.โคกปบ ปราจนบร • นรมลคลนก/ศนยสงคมพฒนานรมล (Reoemptorist แหง Catholic Church) อ.เมอง ขอนแกน • คลนกแบบตสตชลบร • ครสจกรกตตคณแหงประเทศไทย อบลราชธาน • หนวยสงเคราะหผปวยโรคเรอน Santitum Church นคมพดหง อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช • มารานาธา คลนก ขอนแกน • United Pentecostal Church of Thailand

1/12/2015

12

History of NGOs in Thailand During

Isolation / Institutional Approach and Beginning of

Domiciliary Approach from 1909-1954: 45

years

Leprosarium and Hospitals (5)

Christien Church and Clinic (9)

School for Leprosy Children (3)

Foundation for Welfare / Rehabilitation (9)

Associated with H.M. The King

and Royal Families (6)

Education and Welfare School Number 50

ชวงท 4 (Phase 4) : วธการควบคมโรคเรอนแบบใหมตามขอเสนอแนะองคการอนามยโลก

(WHO – Recommended Domiciliary Approach)

: อยในรชสมย ร.9 (ป 2498 – 2537) 31 ป

โครงการควบคมโรคเรอนตามแนวพระราชด าร (2499 – 2537) : แบงเปน 2 ชวง

1) โครงการช านญพเศษใชทมเคลอนทคนหารกษาผปวยทบาน (Specialized/Vertical Leprosy Control Programme)

ป 2498 – 2513 • ครอบคลม 40 จงหวด ทความชกเกน 20 ตอประชากร 1 หมน

2) โครงการโอนมอบบรณาการงานควบคมโรคเรอนใหหนวย บรการสขภาพทกจงหวด

• (Integrated Leprosy Control Services into provincial

health services) ป 2514 - 2537

• คลอบคลม 37 จงหวด ทความชกต ากวา 20 ตอประชากร 1 หมน

1/12/2015

13

การจดโครงสรางหนวยควบคมโรคเรอนระหวางด าเนนการ ขยายโครงการควบคมโคเรอนในป 2509 - 2513 ในรปโครงการช านญ

พเศษทใชทมเคลอนทคนหา และรกษาผปวยทบาน

กรมอนามย

กองควบคมโรคเรอน

แผนกบรหาร

แผนกฝกอบรมและคนควา * แผนกสงเคราะหและฟนฟสภาพ

(สถานพยาบาลและนคม)

แผนกโครงการควบคมโรคเรอน *

หนวยควบคมโรคเรอนเขตนครหลวง

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวง

ประจวบครขนธ • หนวยควบคมโรคเรอนแขวง

นครศรธรรมราช

หนวยควบคม

โรคเรอนภาคใต (นครศรธรรมราช)

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงอบลราชธาน

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงนครราชสมา

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงอดรธาน

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงสรนทร

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงสกลนคร

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงชยภม

หนวยควบคม

โรคเรอนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

(ขอนแกน) • หนวยควบคมโรคเรอนแขวงราชบร

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงสระบร

• หนวยควบคมโรค

เรอนแขวงปราจนบร

• หนวยควบคมโรค

เรอนแขวงชลบร

หนวยควบคม

โรคเรอนภาคกลาง (ชลบร)

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงล าปาง

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงนครสวรรค

• หนวยควบคมโรคเรอนแขวงพษณโลก

หนวยควบคม

โรคเรอนภาคเหนอ (ล าปาง)

สถานพยาบาล

พระประแดงและโนนสมบรณและ

นคมโรคเรอน 14 นคม

* ท ำงำนควบคกน และใชบคลำกรรวมกน

โครงการช านญพเศษ ใชทมเคลอนทคนหา รกษาผปวยทบาน (Specialized/Vertical Leprosy Control Programme) ป 2498 - 2513

ครอบคลม 40 จงหวดทมความชกสงเกน 20 ตอประชากร 1 หมนโดยทมเคลอนท

• เพอเรงลดความชกโรคใหต ากวา 20 ตอประชากร 1 หมนและลดการแพรตดตอใหความชก<10 ตอหมน (under control)

37 จงหวดทมความชกต ากวา 20 ตอประชากร 1 หมน • ไมคมคาทจะใชทมเคลอนท

• ใชการขยายโครงการฯ แตตน โดยอบรมและโอนมอบงานควบคมโรคเรอนใหจงหวดรบไปด าเนนการ (Integration of Leprosy Control

Right at the Beginning) • เรงลดความชกให <10 หมน (under control) ตอไป

ในชวงขยายโครงการ • จงหวดยโสธรยงเปนอ าเภอในอบลราชธาน • มกดาหารยงเปนอ าเภอในนครพนม • สระแกวยงเปนอ าเภอในปราจนบร • หนองบวล าภเปนอ าเภอในอดรธาน • อ านาจเจรญเปนอ าเภอในอบลราชธาน • บงกาฬเปนอ าเภอในหนองคาย • พะเยาเปนอ าเภอในเชยงราย

เชยงราย

เชยงใหม

แมฮองสอน

ล าพน

ล าปาง

พะเยา นาน

แพร

สโขทย ตาก พษณโลก

อตรดตถ

เลย

เพชรบรณ ก าแพงเพชร

นครสวรรค อทยธาน

กาญจนบร

ราชบร

พจตร ชยภม

หนองบวล าภ

หนองคาย

บงกาฬ

นครพนม สกลนคร อดรธาน

ขอนแกน

นครราชสมา

บรรมย สรนทร

ศรสะเกษ

อบลราชธาน

อ านาจเจรญ

เพชรบร

ประจวบครขนธ

ชมพร ระนอง สราษฎรธาน

พงงา กระบ

ภเกต

นครศรธรรมราช

ตรง

สตล

พทลง

พงงา

ปตตาน

ยะลา นราธวาส

กาฬสนธ มหา

สารคาม

รอย เอด

มกดาหาร

ยโสธร

ลพบร

7

2 10

9

11

12

6 5 4

3 1 ปราจนบร

สระแกว

จนทบร

ตราด ระยอง

ชลบร ฉะเชงเทรา 8

ชยนาท

1. กรงเทพมหานคร 2. นครปฐม 3. นนทบร 4. นครนายก 5. ปทมธาน 6. พระนครศรอยธยา 7. สพรรณบร

8. สมทรปราการ 9. สมทรสงคราม 10. สมทรสาคร 11. สงหบร 12. อางทอง

•สถาบนราชประชาสมาสย กองโรคเรอน กรมอนามย ไดอบรมปฐมนเทศแพทยและบคลากร สาธารณสข ใน 67 จงหวด ทความชกต ากวา0.9 ตอประชากร 1 หมน หลกสตร 3 วน รนละ 30-50 คน รวม 216 รน รวม 8,634 คน ในป 2514-2519 รวม 6 ป ดวยการสนบสนนของ UNICEF โดยแตละรนมรองอธบด กรมอนามย เปนประธานเปดการอบรม และเนนนโยบายการรบงานควบคม โรคเรอนของแตละจงหวดอยางถาวร นบเปนการอบรมปฐมนเทศทยาวนานทสดในวงการสาธารณสขโลก

1/12/2015

14

35852859

29593621

39454117

3226

4495

12198 23440

32714

52840

64696

82789

84459

91628

96258

99258

102873

103858

107993

111203

0

20000

40000

60000

80000

100000

120000

140000

ผ ปวยสะสม

ผ ปวยใหม

สรปยอดผปวยทไดรบกำรคนพบ และลงทะเบยนรกษำสะสมโดยทม

เคลอนทในระยะขยำยโครงกำรในรปแบบโครงกำรช ำนญพเศษ (ป

2499 - 2513)

ใน 40 จงหวดทควำมชก > 20 ตอประชำกร 1 หมน

แนวโนมอตราความชก และอตราการคนพบผปวยใหมโดยทมเคลอนทในระยะ

ขยายโครงการฯ ในรปแบบโครงการช านญพเศษ (ป 2499- 2513) ใน 40 จงหวด ทมความชกสง >20 ตอประชากร 1 หมน

0.01

0.1

1

10

100

2499 2504 2509ป พ.ศ.

อตรำควำมชก / ประชำกร 1 หมนคน

อตรำกำรคนพบผปวยใหม / ตอประชำกร 1 แสน

1/12/2015

15

การจดโครงสรางหนวยควบคมโรคเรอนหลงเรมโอนมอบงานควบคมโรคเรอนให 67 จงหวดทมความชกต า(ต ากวา 20 ตอประชากร 1 หมน) ในป 2514 - 2519

กรมอนามย (ป 2514 - 2516)

กรมควบคมโรคตดตอ (ป 2517 - 2544)

กองโรงพยาบาลพระประแดง

แผนกสถานพยาบาลและนคมโรคเรอน*

ความชกยง >10 ตอหมน โอนมอบใหจงหวดภายหลง เมอความชก <10 ตอหมน

• หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดสระบร • หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดนครสวรรค • หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดสรนทร • หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดมหาสารคาม • หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดกาฬสนธ • หนวยควบคมโรคเรอนจงหวดรอยเอด

แผนกโครงการควบคมโรคเรอน

แผนกโครงการควบคมโรคเรอน**

แผนกบรหาร

แผนกอาชวะบ าบด แผนกฝกอบรมและคนควา** (สถาบนราชประชาสมาสย)

สถานพยาบาลศรฐาน (ป 2468-2505) /

โนนสมบรณ (ป 2505)

ศนยโรคเรอนเขตนครหลวง

(กทม.)

ศนยโรคเรอนเขต 2 (สระบร)

ศนยโรคเรอนเขต 3 (สระบร)

ศนยโรคเรอนเขต 4 (ราชบร)

ศนยโรคเรอน เขต 6

(ขอนแกน)

ศนยโรคเรอนเขต 7 (อบลราชธาน)

ศนยโรคเรอนเขต 5 (นครราชสมา)

ศนยโรคเรอนเขต 9

(พษณโลก)

ศนยโรคเรอนเขต 8

(นครสวรรค)

ศนยโรคเรอนเขต 10 (ล าปาง)

ศนยโรคเรอน เขต 11

(นครศรธรรมราช)

ศนยโรคเรอน เขต 12 (สงขลา)

กองโรคเรอน

* นคมโรคเรอนอยในการดแลของศนยโรคเรอนเขต ** ใชบคลากรรวมกน

หมำยเหต ในป 2528 ไดปฏรป

รวมศนยวชำกำรของทกกอง

วชำกำร(วอมตรช) เปนส ำนกงำน

ปองกนควบคมโรคตดตอเขต

สรปยอดผปวยทไดรบการคนพบลงทะเบยนรกษาสะสมในโครงการควบควบคมโรคเรอน

ตรมแนวพระราชด าร เพอเรมขยายและโอนมอบงานควบคมโรคเรอน ใหแกระบบบรการ

สขภาพ 64 จงหวดแตตน (ทมความชกต ากวา 2.0 ตอประชากร 1 หมน ในป 2514-2519 (Integration right at the beginning)

ยอดผปวย ทไดรบการ คนพบ ลงทะเบยน รกษาสะสม

ยอดผปวยทได รบการคนพบ ลงทะเบยน รกษาโดยทม เคลอนทในป 2499-2513 สะสม รวม

111,203 8o

* กอนโอนมอบงานควบคมโรคเรอนใหระบบบรการสาธารณสข 67 จงหวด สถาบนราชประชาสมาสย กองโรคเรอน ไดจดอบรมปฐมนเทศแพทย บคลากรสาธารณสขหลกสตร 3 วน รนละ 30-50 คน รวม 216 รน 8,634 คน ใน 6 ป (พ.ศ. 2514-2519) โดยเปนการอบรมปฐมนเทศทยาวนานทสดดวยการสนบสนนของ UNICEF และทกรนตองม ประธานเปดประชมชแจงโดยรองอธบด หรอนายแพทยใหญ กรมอนามย เพอเนนความส าคญของนโยบายการรบ โอนมอบงานควบคมโรคเรอนใหจงหวด

1/12/2015

16

ชวงท 5 (Phase 5) : วธก าจดโรคเรอนอยางยงยนภายใตสภาวะความชกต าและต ามาก ป 2537 – 2557 : 20 ป

ป 2556 : ผปวยลงทะเบยนรกษา เหลอ 560 คน ความชกเหลอ 0.9 ตอประชากร 1 หมน

ผปวยพบใหม เหลอ 180 คน อตราคนพบผปวยใหมเหลอ 0.29 ตอประชากร 1 แสน สดสวนผปวยใหมพการเกรด 2 เหลอ 0.6 ตอประชากร 1 ลาน

จงหวดปลอดโรคเรอน 11 จงหวด (14%) อ าเภอปลอดโรคเรอน 6,640 อ าเภอ (74%) ป 2563 WHO เปาหมายผปวยพการเกรด 2 < 1/1 ลานประชากร

ประเทศไทยลดสดสวนผปวยพการเกรด 2 ป 2556 เหลอ 0.6/ประชากร 1 ลาน คาดทเหลอจะลดไดสอตรา 0.3/ 1 ลานคน ตามเปาหมายป 2563 (ค.ศ. 2020)ของ WHO

เฉลมฉลองผปวยลงทะเบยนรายสดทายหรอหมดในป 2563 และความส าเรจการลดสดสวน ผปวยพการระดบ 2 ไดต ากวา 1 ตอประชากร 1 ลานคน ไดในป 2556 เปนประเทศแรก กอน เปาหมาย WHO ในป 2563 เชนเดยวกบทประเทศไทยสามารถก าจดโรคเรอนไดส าเรจเปน

ประเทศแรก (PR< 1/10,000 ประชากร) ไดในป 2537 กอนเปาหมาย ป 2543 และ 2558 ของ WHO

• ก าจดโรคเรอนไดส าเรจในป 2537 สมดงพระราชปณธาน

(Elimination of Leprosy as a Public Health Problem) : ความชก < 1 ตอประชากร 1 หมน (0.8/1 หมน)

• ก าจดโรคเรอนส าเรจเปนประเทศแรกในโลก ในป 2537 กอน

เปาหมาย ป 2543 และ 2548 ของ WHO

0.01

0.1

1

10

• Remaining registered cases :560 in 2013• New cases detected in 2013 :180

• Leprosy free provinces : 11/77 (14%)• Leprosy free districts: 6640/9289 (71%)• Total cumulative detected, treated, cured cases :

179,460

0.09

0.29

year

WHO National Random sampling survey in 1953

• Estimated cases 140,000 • Prevalence 50/10,000 pop.

Phase 4: Domiciliary Approach : WHO – Recommended Leprosy Control Programme (1956-2013 : 59 years)

Establishment of

Raj Pracha samasai

Training Research Institute

and Foundation Under

Patronage of H.M. The King.

Pilot Project of Leprosy Control Programme

Under Initiative of H.M. The King (1956) (Khonkaen).

Integrated L.C.P into

Provincial Health Service System.

Nation Wide Coverage of L.C.P

Implementation of

WHO-Recommended - MDT

Successful

Elimination

of Leprosy in 1994. Sustainable

Elimination

of Leprosy

• Several Social

Movements /

Campaignes to

Commemorate

H.M. The King.

• Successful Social

-Integration of

Leprosy Colonies.

• Successful reduction

•Of GR.2 disability in

new leprosy case

<1/1 million Pop. In

2013 (before WHO

target in 2020)

Expansion by specialized (vertical) leprosy control

Programme(Mobile teams).

50

0

50

PR/ 10,000

DR/ 10,000

(Before WHO target

in 2000, 2005)

1/12/2015

17

โครงสรางหนวยงานก าจดโรคเรอน (ปจจบน)

สถาบนราชประชาสมาสย (กองโรคเรอน + รพ.พระประแดง)

ผทรงคณวฒดานโรคเรอน รองอธบดผรบผดชอบ งานโรคเรอน

ส านกงานปองกนควบคมโรค (12 เขต)*

• กลมอ านวยการ • กลมการพยาบาล

• กลมก าจดโรคเรอน**

• กลมสนบสนนการรกษา • กลมบรการเฉพาะทาง

• กลมพฒนาและสงเสรมการฟนฟ

สภาพ**

• กลมยทธศาสตรและพฒนาองคกร

• กลมบรหารทวไป

• กลมแผนงานและประเมนผล

• กลมพฒนาภาคเครอขาย

• กลมพฒนาวชาการ • กลมระบาดวทยาและขาวกรอง

• กลมสอสารความเสยงและพฒนา

พฤตกรรมสขภาพ

• กลมปฏบตการควบคมโรค และตอบโต

ภาวะฉกเฉนทางสาธารณสข • กลมพฒนาองคกร

กรมควบคมโรค

* ยบศนยโรคเรอน 12 เขต เดมจากนโยบายเลกศนยบรการ และกระจายบคลากรศนยโรคเรอนเขตไปอยตาม กลมตางๆ ของ สคร. ** ก ากบ ดแล พฒนาและตดตามประเมนผลโครงการควบคมโรคเรอนตามแนวพระราชด ารทโอนมอบใหทกจงหวด

0.01

0.1

1

10

2523 2525 2527 2529 2531 2533 2535 2537 2539 2541 2543 2545 2547 2549 2551 2553 2555

MDT Implementation (1984)

Achieving Elimination Goal(1994)

สถานการณโรคเรอนในประเทศไทย ป พ.ศ.2523-2556

อตรา 1/10,000 ประชากร

PR 0.09/10,000 Pop.

DR 0.029/100,000 Pop.

Source: Raj Pracha Samasai Institute

- Major decline in the burden of

leprosy on health services in

endemic communities

- Improvement of socio-economic

conditions - Effect of leprosy

programme enhancement

- Decline in numbers and proportions and proportions of cases with Gr. 2 disabilities among newly diagnosed patients

Significant correlation of decline of PR and DR

• Successful sustainable

elimination of leprosy.

• Successful social integration

of leprosy patients, people

affected by leprosy and

leprosy colonies under local administration and community

• Successful reduction of new

cases with Gr. 2 disability to

<1/1 million Pop. In 2013

(Before WHO target in 2020)

1/12/2015

18

ปรร. = โครงการรณรงคพเศษประชารวมใจก าจดโรคเรอนถวายเปนพระราชกศล (หลงก าจดโรคเรอนส าเรจป 2537)

ปรร. 50 (ทรงครองราชยครบ50ป (พ.ศ.2539-2540) ปรร. 72 (ทรงเจรญพระชนมายครบ 72 พรรษา (พ.ศ.2543)

ปรร. 75 (ทรงเจรญพระชนมายครบ 75 พรรษา (พ.ศ.2545) ปรร. 60 (ทรงครองราชยครบ 60 ป (พ.ศ.2548-2550)

ราชประชาสมาสย 50 ป แหงการสนองพระราชปณธาน (พ.ศ.2553)

รวมใจภกดราชวงศจกร 105 ป พระบารมปกเกลา ราชประชาสมาสย (พ.ศ.2556) 20 ปแหงความส าเรจของการก าจดโรคเรอนสมดงพระราชปณธาน (พ.ศ.2557)

Special case detection campaign

Considerable decline Dramatic Decline of case

Detection rate from operational changes

Very modest decline

Linear Epidemiological regression model

Epidemiological significance

สถานการณโรคเรอนปจจบนถงสนป 2556

• คนพบผปวยทวประเทศมารกษา 194,360 คน (ตงแตเรมด าเนนการจนถงปจจบน)

• โดยสามารถปองกนไมใหผปวยมความพการระดบ 2 จ านวน 148,130 คน (ปองกนความพการได 76.21 %)

• คงเหลอรกษาอยทบาน 560 คน

• จงหวดทมผปวยสงสด 3 ล าดบ

• นครราชสมา 40 คน

• สรนทร 33 คน

• นราธวาส 32 คน

• คนพบผปวยใหมป 2556 จ านวน 188 คน

• มผปวยใหมทเปนเดก 8 คน

• มผปวยใหมทมความพการระดบ 2 (มองเหนได) 18 คน (อตรา 0.6 ตอประชากร 1 ลาน)

• จงหวดทคนพบผปวยใหมสงสด 3 ล าดบ

• นราธวาส 14 คน

• บรรมย 13 คน

• ขอนแกน 12 คน

• คนพบผปวยตางชาต 20 คน (พมา 19,จน1) พบจากเขต 10 เชยงใหม (10คน) เขต9 พษณโลก (2) คน เขต 3

ชลบร (3 คน) เขต 4 ราชบร (2 คน) เขต 1 กทม. , เขต 2 สระบร อยางละ 1 คน

• จงหวดปลอดโรคเรอนแลว 11 จงหวดใน 77 จงหวด (14 %)

• อ าเภอปลอดโรคเรอนแลว 6,640 อ าเภอใน 9,283 อ าเภอ (71 %)

1/12/2015

19

ตวชวดส าคญในงานควบคมโรคเรอนในรอบ 5 ป (ป 2552 - 2556)

ตวชวด ป 2552 ป

2553

ป

2554

ป 2555 ป 2556

จ านวนผปวยลงทะเบยนรกษา

อตราความชกตอประชากร 1 หมน

671

0.11

694

0.11

678

0.11

555

0.09

560

0.09

จ านวนผปวนคนพบใหม

อตราการคนพบตอประชากร 1 แสน

358

0.56

405

0.63

280

0.44

220

0.34

188

0.29

สดสวนผปวยใหมพการเกรด 2

- จ านวน

- รอยละ

52

14.33%

60

14.81 %

29

10.36 %

38

17.27 %

18

9.57 % (0.6/1ลาน ปชก.)

สดสวนผปวยใหมทเปนเดก < 15 ป

- จ านวน

- รอยละ

9

2.51 %

26

6.42 %

18

6.43 %

9

4.09 %

8

4.06 %

สดสวนผปวยใหมทเปนชนด MB

- จ านวน

- รอยละ

257

71.79 %

267

65.93 %

193

68.93 %

165

75.00 %

125

66.49%

อตราการรบยา MDT ครบถวน (%)

- PB

- MB

87.23 %

81.49 %

83.50 %

88.62 %

93.79 %

90.51 %

84 %

85 %

73 %

82 %

• ลดลง 18% ใน mean period 2.5 ป • Annual Geometric Decline ปละ 7.2% • DR ลดลง 48% ใน mean period 2.5 ป • Annual Geometric decline ปละ 19%

- G2D ลดลง 52% ใน mean period 2.5 ป

- Annual Geometrio Decline ปละ 20%

- Child rate ลดลง 61% ใน mean period

2.5 ป - Annual Geometrio Decline ปละ 24%

- MB-proportion ลดลง 7% ใน mean period

2.5 ป - Annual Geometrio Decline ลดลงปละ

3%

อ าเภอ / จงหวดทยงเปนปญหาสาธารณสข (ความชก > 1 / ประชากร 1 หมน) ในสนป 2556

สคร.เขต จงหวด อ าเภอ จ านวนผปวย ลงทะเบยนรกษา

อตราความชก / 1 หมนประชากร

สคร.5 1.นครราชสมา 1.บวลาย 3 1.21

สคร.6 2.ขอนแกน 2.เปอยนอย 2 1.00

สคร.7 3.ศรสะเกษ* 4.นครพนม

5.อบลราชธาน*

3.โพธศรสวรรณ 4. นาทม

5.ทงศรอดม

5 4

3

2.09 1.74

1.05

สคร.9 6.ตาก* 6.อมผาง 3 1.07

สคร.10 7.เชยงใหม* 7.ดอยเตา 4 1.46

สคร.12 8.ปตตาน* 8.กะพอ 9.สายบร

2 7

1.15 1.04

9.นราธวาส* 10.ระแงะ 11.เจาะไอรอง

9 4

1.00 1.03

• Heterogeny กระจายไมเทากนใน 9,283 อ าเภอทงหมด • กระจกตว Cluster/pocket ใน 11 อ าเภอ

• จงหวดชายแดน และจงหวดทมแรงงานตางดาวจ านวนมาก อาจมคนตางดาวมาแพรโรคใหไดดวย • จงหวดและอ าเภอทปลอดโรคเรอนแลว อาจมการเกดการแพรโรคเกดผปวยโรคเรอนขนใหม

(Autochthonous Leprosy) แตไมถงกบเกดการระบาดโรคเรอนขนมาใหม (Resurgence)

1/12/2015

20

1) จงหวดภาคใตทปลอดโรคเรอน (ไมมผปวยในทะเบยนรกษาและ ผปวยใหม) ใน สคร. เขต 12 ชมพร พทลง และ สคร. 11 ประจวบครขนธ

2) จงหวดทปลอดโรคเรอนทงประเทศ พระนครอยธยา, สงหบร, ตราด, ฉะเชงเทรา, ราชบร, ประจวบครขนธ, อทยธาน, พะเยา, นาน, ชมพร, พทลง 3) อ าเภอทปลอดโรคเรอนจากอ าเภอทงหมด 9283 อ าเภอ รวม 6640 อ าเภอ (71.55 %) 4) จงหวดทไมมผปวยลงทะเบยน 13 จงหวด (16.88%) 5) จงหวดทไมมผปวยใหม 28 จงหวด (36.36%)

เปาหมายการลดอตราความพการระดบสอง

( Grade 2 disability rate )G2D rate ในผปวยรายใหม ภายในสนป พ.ศ. 2563 (ค.ศ.2020)

จาก WHO Expert Committee on Leprosy ; Eight report : WHO , 2012

เปาหมายโลก

(Global Target) เมอสนป พ.ศ.2563

(ค.ศ.2020)

• ลด G2D rate ในผปวย

ใหมใหต ากวา 1 ตอประชากร 1 ลานคน

เปาหมายประเทศไทย(Thailand Target)

เมอสนป พ.ศ.2503 (ค.ศ.2020)ท าไดตามเปาหมาย WHO

แนนอน

• ลด G2D rate ในผปวยใหมเหลอ 0.3 ตอประชากร 1 ลาน

- ค านวณจากประชากร 65 ลานคน

- ทผปวยโรคเรอนรายใหมจ านวน 100 คน

(ประมาณการ) - มผปวยรายใหมทม G2D rate จ านวน 20 คน

• ขอมล G2D rate ป 2552 – 2556 เฉลย 0.6 ตอ ประชากร 1 ลาน

• ประเทศไทยจงไดรบการจารกในประวตโรคเรอนอกครง หลงจากก าจดโรคเรอน ส าเรจเปนประเทศแรกในป 2537 (PR < 1/10,000 ประชากร) ใน ค.ศ. 1994

กอนเปาหมายของ WHO ในป 2543 และ 2548 (ค.ศ. 2005) คอสามารถลด ความพการระดบ 2 ในผปวยใหมทชดเจนไดส าเรจเปนประเทศแรกในป 2556

(ค.ศ.2013) (อตราต ากวา 1 ตอประชากร 1 ลาน) กอนเปาหมายป 2563 ของ WHO (ค.ศ. 2020)

1/12/2015

21

History of International Organizations which Supporting Leprosy Control in Thailand

1. World Health Organization (WHO)

2. UNICEF

3. Sasakawa Memorial Health Foundation of Japan (SMHF)

4. The Netherlands Leprosy Relief (NLR)

5. German Leprosy Relief Association (GLRA)

6. Hartdegen Fund of Germany

7. Peter Donders Foundation, Netherlands

8. Kochenja Foundation, Japan

9. Initiative for Diagnosis and Epidemiological Assays in Leprosy (IDEAL)

10.UMEMOTO Memorial Service Group for Lepra (UMSGL)

11.World Religious Conference and Peace of Japan

ชวงท 6 (Phase 6) : วธการอนรกษและปกปองประวตศาสตร และต านาน (Preservation of leprosy History and legacy) ป 2558 – 2563 (คศ. 2015-2020) : 6 ป

วนท 13 ตลาคม 2557 : ประชมเตรยมการจดตง “พพธภณฑโรคเรอนแหงชาต” (National Leprosy Museum) ทสถาบนราชประชา สมาสยพระประแดง ม พลเรอเอกจมพล ปจจสานนท องคมนตรเปนประธาน อธบดกรมควบคมโรค ประธานมลนธราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ รองราชเลขาธการ ส านกราชเลขาธการในพระองค พระบาทสมเดจ

พระเจาอยหว ทปรกษาดานสถาปตยกรรมในพระองค พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รองราชเลขานการ ในพระองคสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร • อาจารยสถาปนกผอาสาออกแบบพพธภณฑโรคเรอนแหงชาต จากมหาวทยาลยราชมงคล ธญบร • ผแทนกรมศลปากร ฯลฯ

วนท 31 พย. – 4 ตค. 2557 • ศ.นพ.ธระ รามสต ประธานมลนธราชประชาสมาสยฯ นพ.รชต วงศตรงคพนธ ผอ านวยการสถาบนราชประชาสมาสย ไปรวมประชม “Second International workshop on Preservation of Leprosy History ทโตเกยว (ศ.นพ.ธระ รามสต ไดบรรยายเรอง “History of Leprosy in Thailand” และ “Preservation of Leprosy History in Thailand”

1/12/2015

22

• เตรยมการเกบรวบรวมหลกฐานทางประวตศาสตรและต านาน

โรคเรอน ของหนวยงานภาครฐ/เอกชน และตางประเทศท ท างานดานโรคเรอน

• เตรยมจดท าพพธภณฑโรคเรอนระดบชาตและทองถน เชน สถาบนราชประชาสมาสย, สถาบนแมคเคน, สคร., นคม, NGOS ฯลฯ

• เตรยมจดท าชดนทรรศการประวตศาสตร/ต านานโรคเรอนของ ทกหนวยงานพรอม

แสดง ในวนราชประชาสมาสย กบวนโรคเรอนโลก, วนเฉลมพระชนมพรรษา วนกอตงกรมควบคมโรค ฯลฯ ของทกป

• จดงาน “วนราชประชาสมาสย” ทกป เปนวนแสดงชดประวตศาสตร

และต านานโรคเรอน เทดพระเกยรต และกระตนใหสงคมระลกถงความพยายาม

ด าเนนการชวงตาง ๆ ฯลฯ เปนอนสรณแหงพระมหากรณาธคณของพระมหากษตรย

และพระบรมวงศานวงศในพระราชวงศจกร แหงกรงรตนโกสนทร และบรรพชนท เสยสละอทศตนเพอความส าเรจงานโรคเรอน ในประเทศไทยส าหรบสงคมและอนชน

รนหลงจะไดเรยนรและไมลมเลอนหายไปจากประเทศและโลก

• ส านก KM จดรวบรวมหลกฐานชดประวตศาสตรโรคเรอนทสมบรณ เกบไวเผยแพร

ฯลฯ

History of NGOs in Thailand During

Isolation / Institutional Approach and Beginning of

Domiciliary Approach from 1909-1954: 45

years

Leprosarium and Hospitals (5) Christien Church and Clinic (9) School for Leprosy Children (3) Foundation for Welfare / Rehabilitation (9)

Associated with H.M. The King and Royal Families (6)

Education and welfare school No. 50 Khon Kaen

1/12/2015

23

2. HOW THE HISTORIC SITES AND RECORDS ARE TODAY ?

Tida Metatham Catholic Church

Manorom Christian Hospital

Leprosaria / Leprosy Institute (2) Leprosy Colony (13) Regional Office for Disease Control (12 Regions) Christien Welfare and Rehabilitation Center / Hospital (4) Museum for Disease Control, Department of Disease Control, Ministry of Public Health and Leprosy Museum, Raj Pracha Samasai Institute (2) NGO School for Leprosy Children (3)

Education and welfare school No. 50

Khon Kaen

หนงสอประวตงานโรคเรอนทเขยนและพมพไวแลว

1. พระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพลอดลยเดช. พระราชด ารสพระบาทสมเดจ พระเจาอยหว พระราชทานแกคณะกรรมการมลนธราชประชาสมาสย ในพระบรมราชปถมภ ณ ศาลาดสดาลย

สวนจตรลดา พระราชวงดสต วนจนทรท 2 มถนายน 2540. กรงเทพฯ : บรษทอมรนทร พรนตง แอนด พบลชชง จ ากด (มหาชน). 2540. (65 หนา).

2. ธระ รามสต. 40 ป ของการบกเบกและพฒนาสความส าเรจของการก าจดโรคเรอน ในประเทศไทย กรงเทพฯ : ศรเมองการพมพ, 2541. (323 หนา)

3. ธระ รามสต. 50 ป ราชประชาสมาสยแหงการสนองพระราชปณธาน. กรงเทพฯ : บรษทมาสเตอรคย จ ากด, 2553. (608 หนา).

4. ธระ รามสต. 55 ป การสบสานโครงการควบคมโรคเรอนตามแนวพระราชด าร สความ ส าเรจการก าจดโรคเรอนอยางยงยนสมดงพระราชปณธาน. กรงเทพฯ : บรษทมาสเตอรคยจ ากด, 2533.

(101 หนา).

5. ธระ รามสต. บทบาทพระมหาษตรย และพระบรมวงศานวงศ ราชวงศจกร ดานงานโรคเรอนในรอบ 90 ป ทผานมา. บรษทมาสเตอรคย จ ากด, 2554. (64 หนา).

6. สถาบนแมคเคน. สถาบนแมคเคนครบรอบ 110 ป. เชยงใหม, 2550.

7. หนงสอทจะเขยนและจดพมพเปนภาษาไทยและองกฤษ ในป 2558 ธระ รามสต. ประวตศาสตร งานโรคเรอนในประเทศไทย (History of Leprosy in Thailand)

1/12/2015

24

สรปประวตศาสตรการควบคมโรคเรอนของประเทศไทยทควรไดรบการจารกไวเปนต านานแหงความส าเรจทนา

ภาคภมใจแกอนชนรนหลง

1. การควบคมโรคเรอนของประเทศไทยไดพฒนาอยางเปนระบบ และเปนล าดบขนตอนอยางเบดเสรจ (comprehensive) ตามปญหาและความพรอมทางระบบการรกษา ปองกน ควบคม

และฟนฟสภาพ และความกาวหนาเทคโนโลยทางการแพทย สอดคลองตามมาตรฐาน

ตางประเทศ และองคการอนามยโลกตลอดมา ในรชสมยกรงรตนโกสนทร พ.ศ. 2325-ปจจบน ป 2557 รวม 232 ป นบเปนตวอยางทดทสดของนานาประเทศ

2. การควบคมโรคเรอนของประเทศไทย ตลอด 232 ป ทผานมา ประสบความส าเรจดวยดยง

ตลอดมา เนองจากไดรบพระมหากรณาธคณ และการสนบสนนจากพระมหากษตรย และพระ

บรมวงศานวงศ และพอคาประชาชน/ชมชนรวมโดยเสดจพระราชกศลอยางดทสดเปนตวอยางของนานาประเทศ

3. พระราชทฤษฎ”ราชประชาสมาสย” (กษตรยและประชาชนยอมพงพากนและ

กน) ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดสะทอนบทบาทของกษตรยในอดต และทรงพสจนการประยกตใช พระราชทฤษฎ”ราชประชาสมาสย” ในการด าเนนงานควบคมโรคเรอนในรชสมยของพระองคทาน จนประสบความส าเรจอยางงดงาม สามารถก าจดโรคเรอนไดส าเรจเปนประเทศแรกในโลก ในป2537

กอนเปาหมายป 2543 และ 2548 ขององคการอนามยโลก 4. ประเทศไทยเปนประเทศแรกทประสบความส าเรจการเรงรดคนหาผปวยใหมท

รวดเรว และรกษาแตเนน ๆ อยางทวถง จนสามารถลดอตราความพการทชดเจน

(grade 2) ในผปวยใหมใหลดลงเหลอต ากวา 1 ตอประชากร 1 ลาน กอนเปาหมาย ป 2563 (ค.ศ. 2020) ขององคการอนามยโลก (ลดลงเหลอ 0.6 ตอประชากร 1 ลาน ในป 2556

1/12/2015

25

5. ประเทศไทยเปนประเทศแรกทสามารถก าจดโรคเรอนไดส าเรจอยางยงยน

(sustainable elimination of leprosy) ในป 2556 เปนประเทศแรกทจด ระบบการรบรองมาตรฐานการบรการสขภาพในงานควบคมโรคเรอน ควบคม โรคในสภาวะความชกต ามาก และสามารถบรรลจงหวด และอ าเภอ ปลอด โรคเรอนได (Leprosy Free Area : LFA) ใน 11 จงหวด (14 %) และ

6,440 อ าเภอ (41%) รวมทงสามารถบรณาการนคมโรคเรอนใหเปนหมบาน ปกต (social integration) ใหองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) ดแลเยยง ประชาชนและหมบานปกต นบเปนความส าเรจของการควบคมโรคเรอนท สามารถใหผปวยทงประเทศทไดรบการคนพบ รกษาจนหาย ในชมชนและ

นคมโรคเรอน รวม 179,460 คน สามารถด ารงชวตปกตอยางมสทธ เกยรต และศกดศรแงความเปนมนษย เทาเทยมประชาชนทวไป โดยปราศจากการ ถกประทบตราบาป (social stigmatization) การถกรงเกยจเดยดฉนททาง

สงคม (social prejudice) และการไมยอมรบใหด ารงตนในสงคมเยยง ประชาชนปกต (social ostracism) อกตอไป นบเปนความส าเรจทยงยน ฝากไวเปนต านานในประวตศาสตรการควบคมโรคเรอนทนาภาคภมใจ ของ ประเทศไทยและของโลกตอไปอกนานแสนนานใหอนชนรนหลงไดเรยนรและ

รวมภาคภมใจ

6. ประสบการณการด าเนนงานหลงความส าเรจของการก าจดโรคเรอนอยางยงยนท

มลนธราชประชาสมาสย ฯ และสถาบนราชประชาสมาสยไดทลเกลา ฯ ถวายสมเดจ พระเทพรตนราชสดา ฯ สยามบรมราชกมาร (เสดจพระราชด าเนนแทนพระองค) ในป 2545 และ 2553 ทรงพระราชทานพระราชด ารใหมลนธ ฯ ชวยแกปญหาสงคม สขภาพ สงแวดลอมและความมนคง สงผลใหเกดความส าเรจโครงการใหม ๆ เพมเตมตามแนว

พระราชด าร โดยเฉพาะความส าเรจของการด าเนนงานโครงการราชประชาสมาสย เฉลมพระเกยรต ตามแนวพระราชด าร เพอใหทนการศกษาแกเดกก าพราบตรผปวย โรคเอดส ปละ 999 ทน จนจบปรญญาตร นบแตป 2541 เปนตนมา และการจดตง ชมรมจตอาสาราชประชาสมาสยประจ าต าบล ตามแนวพระราชด าร ป 2553-2556

รวม 31 ชมรม ทวประเทศ ไดรบการสนบสนนอยางทวมทนจากองคกรภาครฐ และ เอกชน ทเกยวของตามแนวทางการประยกตพระราชทฤษฎราชประชาสมาสย

1/12/2015

26

โดยเฉพาะการจดตงชมรมจตอาสาราชประชาสมาสยประจ าต าบล และ

จดตงองคกรตามแนวพระราชด าร ไดรบการสนบสนนใหขยายครอบคลมทกต าบล และประจ าองคกรในพนท ทวประเทศใน 5 ป เพอดแลแกปญหาสขภาพ สงคม สงแวดลอม และความมนคงของประเทศ รวม 10 กลมเปาหมาย

1. การท าหนาทของตนใหดทสดเพอพอแหงแผนดน และแผนดนเกดดวยการชาต

ศาสน กษตรย คณธรรม จรยธรรม 2. การคนหาผปวยโรคเรอนรายใหมและการสงเคราะหผไดรบผลกระทบจากโรคเรอน 3. การดแลผพการจากโรคเรอน 4. การดแลผสงอาย

5. การดแลปญหาผผลต จ าหนาย และผเสพยาเสพยตด 6. การดแลเดกก าพรา 7. การดแลผดอยโอกาสอนๆ 8. การชวยปองกนควบคมโรคและภยสขภาพ และสงแวดลอมทเปนปญหาในพนท

9. การดแลเฝาระวงบคคล และแรงงานตางดาว (ตามแนวพระราชด ารพระบาท สมเดจพระเจาอยหว ป 2540) ทงดานสขภาพ สงคม และความมนคง 10. การดแลสาธารณสถาน และสงแวดลอม

11. การดแลดานความมนคง เชน การปรองดอง การสงเสรมสรางจตส านกดาน คณธรรม จรยธรรม ธรรมาภบาล ความรกชาต ศาสน กษตรย การรวมกนท า ความดเพอพอแหงแผนดน การสนบสนนการปฏรปประชาธปไตยอนมพระ มหากษตรยทรงเปนประมข เปนตน

ชมรมจตอาสาราชประชาสมาสย จะเปน พลงมหาประชาชนผรกชาต ศาสน

กษตรย และเรงท าความดเพอพอแหงแผนดน และพลงประชาสงคม อนเปนพลง

สงคมใหม และนวตกรรมใหมของประเทศไทย จตอาสาราชประชาสมาสยอนยงใหญ

(Raj Pracha Samasai Civil society) เพอสนบสนนการปฏรปสขภาพ สงคม

สงแวดลอม และความมนคง ทจะไดจารกในประวตศาสตรของการควบคมโรคเรอน

ของประเทศไทยทหลงก าจดโรคเรอนส าเรจแลว ไดนอมน าพระราชด ารมาด าเนนการ

ดาน การปฏรปสขภาพ สงคม สงแวดลอม และความมนคงของประเทศตามแนวพระ

ราชทฤษฎ ราชประชาสมาสยตอไปดวยเชนกน

1/12/2015

27