คู มือ ตัวชี้วัด นิยาม การวัด...

ก

คมอ

ตวชวด นยาม การวด และเกณฑ

การจดลาดบชมชนอนามยสงแวดลอม

ทเออตอการมสขภาพด

ข

สารบญ

คานา .....................................................................................................Error! Bookmark not defined.

สารบญ .................................................................................................................................................... ข

บทนา ....................................................................................................................................................... 1

ตวชวด นยาม การวด และเกณฑ ........................................................................................................... 6

1. ตวชวดดชนดานเศรษฐกจและสงคมของชมชน ........................................................................... 6

ความหนาแนนประชากร .................................................................................................. 6

การเพมประชากร ............................................................................................................. 7

ภาวะพงพงรวม ................................................................................................................. 8

การสงเสรมสขภาพของกลมเสยง ...................................................................................... 9

2. ตวชวดดชนดานสงแวดลอมของชมชน ...................................................................................... 11

องคประกอบดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบต ...................................... 11

2.1.1 การเกดภยพบต ....................................................................................................... 11

2.1.2 ภยรอน.................................................................................................................... 12

2.1.3 การประสบภยพบต ................................................................................................. 13

2.1.4 มาตรการจดการภยพบต ......................................................................................... 14

องคประกอบดานนาสะอาดเพอการอปโภคบรโภค .......................................................... 16

2.2.1 แหลงนาสาหรบการบรโภคทมคณภาพ ................................................................... 16

2.2.2 การเขาถงนาประปาทมคณภาพ .............................................................................. 17

2.2.3 ความเพยงพอของนาสะอาดสาหรบการบรโภค ....................................................... 18

2.2.4 มาตรการเฝาระวงคณภาพนาสาหรบอปโภคบรโภค ................................................ 19

องคประกอบดานการสขาภบาลอาหาร............................................................................ 20

2.3.1 การจดการสขาภบาลอาหารในสถานทจาหนายและสะสมอาหารทไดมาตรฐาน ...... 20

ค

2.3.2 มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในตลาด ....................................................... 23

2.3.3 อาหารสะอาดและความปลอดภย ........................................................................... 24

2.3.4 มาตรการเฝาระวงคณภาพอาหาร ........................................................................... 25

องคประกอบดานการจดการสงแวดลอมทอยอาศย ......................................................... 26

2.4.1 ความสะอาดและปลอดภยของทอยอาศย ................................................................ 26

2.4.2 ความครอบคลมไฟฟาสองสวางในทางสาธารณะทเปนจดเสยง ................................ 28

2.4.3 พนทสเขยว ............................................................................................................. 29

2.4.4 พนทสเขยวเพอบรการ ............................................................................................ 31

2.4.5 อารยสถาปตยในพนทสาธารณะ .............................................................................. 32

2.4.6 มาตรการจดการสงแวดลอมทอยอาศย .................................................................... 33

องคประกอบดานการคมนาคม ........................................................................................ 34

2.5.1 การขนสงสาธารณะ................................................................................................. 34

2.5.2 การพฒนาทางเดนเทาและทางจกรยาน .................................................................. 35

องคประกอบดานการจดการมลพษทางอากาศ ................................................................ 36

2.6.1 การกอมลพษทางอากาศในครวเรอน ....................................................................... 36

2.6.2 การรบสมผสควนบหรในครวเรอน ........................................................................... 37

2.6.3 คณภาพอากาศในบรรยากาศเกนมาตรฐาน ............................................................. 38

2.6.4 มาตรการควบคมมลพษทางอากาศ ......................................................................... 39

องคประกอบดานการจดการนาเสย ................................................................................. 40

2.7.1 รานอาหารมการบาบดนาเสยเบองตน ..................................................................... 40

2.7.2 ระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน ............................................................................ 41

องคประกอบดานการจดการสงปฏกล ............................................................................. 42

2.8.1 สวมสาธารณะถกหลกสขาภบาล ............................................................................. 42

2.8.2 มาตรการการจดการสงปฏกล ................................................................................. 44

องคประกอบดานการจดการมลฝอยทวไป มลฝอยตดเชอ และของเสยอนตราย .............. 45

ง

2.9.1 ชมชนมการจดการมลฝอยทตนทาง ......................................................................... 45

2.9.2 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยทวไป ......................................................... 46

2.9.3 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยตดเชอ ....................................................... 48

2.9.4 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย .................................................... 50

องคประกอบดานการจดการสารพษและสารอนตราย...................................................... 52

2.10.1 ชมชนลดการใชสารพษและสารอนตราย ................................................................. 52

องคประกอบดานการจดการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค ...................................... 53

2.11.1 ความชกลกนายงลาย .............................................................................................. 53

2.11.2 ความครอบคลมของวคซนปองกนโรคพษสนขบา .................................................... 54

2.11.3 มาตรการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค ........................................................... 55

องคประกอบดานการจดการเหตราคาญ .......................................................................... 56

2.12.1 เหตราคาญ .............................................................................................................. 56

2.12.2 การคมครองสขภาพจากเหตราคาญ ........................................................................ 57

2.12.3 มาตรการควบคมเหตราคาญ ................................................................................... 58

3. ตวชวดดชนสขภาพชมชน ......................................................................................................... 60

ความชกโรคอจจาระรวง .................................................................................................. 60

ความชกโรคอาหารเปนพษ .............................................................................................. 61

ความชกโรคระบบทางเดนหายใจ .................................................................................... 62

ความชกโรคหอบหด ........................................................................................................ 63

ความชกโรคไขเลอดออก.................................................................................................. 64

ความชกโรคมาลาเรย....................................................................................................... 65

การตดเชอโรคพษสนขบา ................................................................................................ 66

ความชกโรคฉหน ............................................................................................................. 67

ความชกโรคหนอนพยาธ .................................................................................................. 68

ความชกโรคมะเรง ........................................................................................................... 69

จ

ความชกการประสบอบตเหต ........................................................................................... 70

ความชกความพการแตกาเนด .......................................................................................... 71

ความยนยาวของชวต ....................................................................................................... 72

1

บทนา

สงแวดลอมทอยรอบๆ มนษย เชน อากาศ อาหาร นาสะอาด ทอยอาศย ลวนเปนปจจยเออตอ

การดาเนนชวตของมนษย ขณะทกจกรรมตางๆ ในการดาเนนชวตประจาวนทงดานการผลตอาหาร การ

คมนาคม เกษตรกรรม และอตสาหกรรม ทาใหเกดของเสยทสงผลกระทบทงคณภาพสงแวดลอมทเออตอ

การดารงชวต และผลกระทบตอสขภาพโดยตรง เชน อบตเหต การเจบปวย เปนตน นอกจากนการ

เปลยนแปลงของสภาพเศรษฐกจและสงคมกเปนปจจยโดยออมทสงผลกระทบตอสภาพแวดลอมและ

ความสามารถของชมชนในการจดการสงแวดลอมของชมชนอกทางหนงดวย ดงนนเพอสะทอนใหเหนถง

สถานการณสงแวดลอม ผลกระทบตอสขภาพจากสงแวดลอม และสภาพเศรษฐกจและสงคมของชมชน

และขอมลตางๆ เหลานสามารถนามาตดตามการเปลยนแปลงสงแวดลอมของชมชน การจดลาดบชมชน

ดานอนามยสงแวดลอมทเออตอการมสขภาพด รวมถงเปนขอมลสาหรบการวางแผนและพฒนา

สงแวดลอมชมชน โดยคานงถงผลลพธทางสขภาพทดของชมชนเปนสาคญ กองประเมนผลกระทบตอ

สขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข จงดาเนนการศกษาพฒนาตวชวดอนามยสงแวดลอมทเออตอ

สขภาพสขภาพขน โดยดาเนนการศกษาระหวางป พ.ศ. 2561-2562 กระบวนการศกษาประกอบดวยการ

ทบทวนวรรณกรรมเกยวกบตวชวดดานอนามยสงแวดลอมทงในและตางประเทศ การสมภาษณเชงลก

จากประชาชนและผนาชมชน การประชมสมมนาทางวชาการของนกวชาการและผปฏบตหนาทเกยวกบ

การจดการสงแวดลอมชมชน และสขภาพของประชาชน

การพฒนาเครองชวดอนามยสงแวดลอมชมชนทเออตอการมสขภาพด พฒนาขนภายใตกรอบ

แนวคด DPSEEA MODEL ซงเผยแพรโดยองคการอนามยโลกเมอป ค.ศ. 1999 มองคประกอบดงน

1) แรงผกดน (Driving Forces) เปนปจจยทกระตนและผลกดนกระบวนการดานสงแวดลอมท

เกยวของใหมการเปลยนแปลงตามเพอตอบสนองตอความตองการหรอรองรบสภาพทเกดขนอยาง

หลกเลยงไมได แรงผลกดนจงเปนปจจยหลกสการเปลยนแปลงทางสงแวดลอม แรงผลกดน เชน การ

เจรญเตบโตของประชาการ การพฒนาเศษฐกจ ความกาวหนาดานเทคโนโลย เปนตน

2) แรงกดดน (Pressure) เปนแรงกดดนตอสงแวดลอม โดยปกตแลวจะแสดงออกผานการยด

ครองของมนษยหรอการเอารดเอาเปรยบสงแวดลอม เชน การผลต การบรโภค การปลอยของเสย เปน

ตน

2

3) สถานะ (State) เปนสถานะของสถาพแวดลอมหรอคณภาพสงแวดลอมทเปนภยคกคามตอ

สขภาพของมนษย เชน คณภาพอากาศ คณภาพนา คณภาพอาหาร แมลงและสตวภาหะนาโรค เปนตน

4) การรบสมผส (Exposure) เปนปฏสมพนธกนระหวางมนษยและสงแวดลอม โดยมนษยมการ

เขาถง สมผส หรอรบเอาสงแวดลออมเขาสรางกาย ซงสงแวดลอมนนอาจเปนภยคกคามตอสขภาพ หรอ

สรางเสรมสขภาพ

5) ผลกระทบ (Effect) เปนผลกระทบจากการบสมผสสงแวดลอมทเปนภยคกคามตอสขภาพ

เชน ความราคาญ อบตเหต ความเจบปวย และการเสยชวต เปนตน

6) มาตรการ (Action) เปนการกระทาเพอปองกน ควบคม และแกไขปญหาทงแรงผลกดน แรง

กดดนทางสงแวดลอม สถานะสภาพแวดลอม การรบสมผสตอสงแวดลอม และผลกระทบตอสขภาพ

ภาพท 1 กรอบความคด DPSEEA

ผลการพฒนาเครองมอชวดอนามยสงแวดลอมทเออตอการมสขภาพด ไดเครองมอทเรยกวา

ดชนอนามยสงแวดลอมชมชน จาแนกเปน 3 ดชนยอย ไดแก 1) ดชนสงแวดลอมชมชน จาแนกเปน 12

องคประกอบ ม 39 ตวชวด 2) ดชนสขภาพชมชน ม 13 ตวชวด และ 3) ดชนสภาวะเศรษฐกจและสงคม

ของชมชน ม 4 ตวชวด รวมมตวชวดทงสน 56 ตวชวด เปนตวชวดหลก 53 ตวชวด และตวชวดเสรมอก 3

ตวชวด ดชนและตวชวดแสดงดงตารางท 1

3

ตารางท 1 ดชนอนามยสงแวดลอมชมชนสาหรบจดลาดบชมชนดานอนามยสางแวดลอมทเออตอสขภาพด

ดชน/องคประกอบ ตวชวด

ดชนสภาวะเศรษฐกจและสงคมของชมชน

ประชากรและสงคม

(1) ความหนาแนนประชากร

(2) การเพมประชากร

(3) ภาวะพงพงรวม

(4) การสงเสรมสขภาพของกลมเสยง

ดชนสงแวดลอมชมชน

1. การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและ

ภยพบต

(1) การเกดภยพบต

(2) ภยรอน*

(3) การประสบภยพบต

(4) มาตรการจดการภยพบต

2. นาสะอาดเพอการอปโภคบรโภค (5) แหลงนาสาหรบการบรโภคทมคณภาพ

(6) การเขาถงนาประปาทมคณภาพ

(7) ความเพยงพอของนาสะอาดสาหรบการบรโภค

(8) มาตรการเฝาระวงคณภาพนาสาหรบอปโภคบรโภค

3. การสขาภบาลอาหาร

(9) การจดการสขาภบาลอาหารในสถานทจาหนายและ

สะสมอาหารทไดมาตรฐาน

(10) การจดการสขาภบาลอาหารในตลาดทไดมาตรฐาน

(11) อาหารสะอาดปลอดภย

(12) มาตรการเฝาระวงคณภาพอาหาร

4. การจดการสงแวดลอมทอยอาศย

(13) ความสะอาดและปลอดภยของทอยอาศย

(14) ความครอบคลมไฟฟาสองสวางในทางสาธารณะท

เปนจดเสยง

(15) พนทสเขยว

(16) พนทสเขยวเพอบรการ

(17) อารยสถาปตยในพนทสาธารณะ

4


(18) มาตรการจดการสงแวดลอมทอยอาศย

5. การคมนาคม (19) การขนสงสาธารณะ

(20) เสนทางเดนเทาและทางจกรยาน*

6. การจดการมลพษทางอากาศ (21) การกอมลพษทางอากาศในครวเรอน

(22) คณภาพอากาศในบรรยากาศไมด*

(23) การรบสมผสควนบหรในครวเรอน

(24) มาตรการควบคมมลพษทางอากาศ

7. การจดการมลพษทางนา (25) รานอาหารมการบาบดนาเสยเบองตน

(26) ระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน

8. การจดการสงปฏกล (27) สวมสาธารณะถกหลกสขาภบาล

(28) มาตรการการจดการสงปฏกล

9. การจดการมลฝอยทวไป มลฝอยตด

เชอ และของเสยอนตราย

(29) ชมชนมการจดการขยะมลฝอยทตนทาง

(30) มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยทวไป

(31) มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยตดเชอ

(32) มาตรการเกบรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย

10. สารเคมเปนพษและสารอนตราย (33) ชมชนลดการใชสารพษและสารอนตราย

11. การควบคมแมลงและสตวพาหะนา

โรค

(34) ความชกลกนายงลาย

(35) ความครอบคลมของวคซนปองกนโรคพษสนขบา

(36) มาตรการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค

12. การจดการเหตราคาญ (37) เหตราคาญ

(38) การคมครองสขภาพจากเหตราคาญ

(39) มาตรการควบคมเหตราคาญ

ดชนสขภาพชมชน (1) ความชกโรคอจาระรวง

(2) ความชกโรคอาหารเปนพษ

(3) ความชกโรคระบบทางเดนหายใจ

(4) ความชกโรคหอบหด

(5) ความชกโรคไขเลอดออก

5


(6) ความชกโรคมลาเรย

(7) การตดเชอโรคพษสนขบา

(8) ความชกโรคฉหน

(9) ความชกโรคหนอนพยาธ

(10) ความชกโรคมะเรง

(11) ความชกการประสบอบตเหต

(12) ความชกความพการแตกาเนด

(13) ความยนยาวของชวต

หมายเหต * หมายถง ตวชวดทางเลอก

6

ตวชวด นยาม การวด และเกณฑ

1. ตวชวดดชนดานเศรษฐกจและสงคมของชมชน

ความหนาแนนประชากร

นยาม ความหนาแนนประชากร หมายถง จานวนประชากรทงหมดทมการ

บนทกไวในทะเบยนราษฎรทอาศยอยในเขตพนทองคกรปกครองสวน

ทองถนตอพนทองคกรปกครองสวนทองถน 1 ตร.กม.

การวด ความหนาแนนประชากร (คน/ตร.กม.)=

จานวนประชากรทงหมดในปทศกษา (คน)

ขนาดพนทของชมชน (ตารางกโลเมตร)

หนวยการวด คนตอตารางกโลเมตร

ขอมลท

ตองการ

- จานวนประชากรทงหมดในปทศกษา (คน)

- ขนาดพนทขององคกรปกครองสวนทองถน (ตารางกโลเมตร)

แหลงขอมล - องคกรปกครองสวนทองถน

ระดบการวด ชมชนชนบท ชมชนเมอง

7

การเพมประชากร

นยาม การเพมประชากร หมายถง การเปลยนแปลงของประชากรในทองถนตอ

หนวยของเวลา

การวด

อตราการเพมประชากร=100 xቔPt1-Pt0

Pt0ቕ

n

เมอ

Pt1 = จานวนประชากรในปปจจบน

Pt0 = จานวนประชากรทปทผานมา

n = จานวนป

หนวยการวด รอยละตอป

ขอมลท

ตองการ

- จานวนประชากรในปปจจบน

- จานวนประชากรในปทผานมา

แหลงขอมล - ฐานขอมลประชากรจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

- องคกรปกครองสวนทองถน


8

ภาวะพงพงรวม

นยาม ภาวะพงพงรวม หมายถง จานวนประชากรวยเดกและประชากรผสงอาย

รวมกนตอจานวนประชากรวยแรงงาน 100 คน

การวด อตราสวนพงพงรวม=

Pc+ Pe

Pw

*100

เมอ

Pc = จานวนประชากรวยเดก (อายตากวา 15 ป)

Pe = จานวนประชากรวยสงอาย (อายตงแต 60 ป ขนไป)

Pw = จานวนประชากรแรงงาน (อายระหวาง 15-59 ป)

หนวยการวด อตราสวนวยเดกและผสงอายตอวยแรงงาน 100 คน

ขอมลท

ตองการ

- จานวนประชากรวยเดก (อายระหวาง 0-14 ป)

- จานวนประชากรวยสงอาย (อายตงแต 60 ป ขนไป)

- จานวนประชากรวยแรงงาน (อายระหวาง 15-59 ป)

แหลงขอมล องคกรปกครองสวนทองถน


9

การสงเสรมสขภาพของกลมเสยง

นยาม การสงเสรมสขภาพของกลมเสยง หมายถง การกระทาทมงสงเสรมและสนบสนน

ใหบคคล ไดแก เดก ผสงอาย ผพการ และผปวยตดเตยง ใหมสขภาวะทางกาย จต

ปญญาและ สงคม โดยสนบสนนพฤตกรรมบคคลและการจดการสงแวดลอม เพอ

สงเสรมสขภาพและคณภาพชวตทด โดยการกระทานนๆ ใหรวมถงกจกรรมตางๆ

ตอไปน

(1) การสรางนโยบายสาธารณะเพอการมสขภาพด (Healthy public policy) เปน

การกาหนดมาตรการตางๆ เชน มาตรการทางดานกฎหมาย การคลง ภาษ และการ

บรหารในองคกรตางๆ เพอนาไปสการมสขภาพ รายได และความเสมอภาคและ

บรการตางๆ ทปลอดภย ตวอยางนโยบายสาธารณสขเพอสขภาพทดของประเทศ

ไทย เชน การหามสบบหรในยานพาหนะโดยสารสาธารณะ การควบคมอาหารและ

ยา มาตรการการเกบภาษบหรเพอนารายไดมาสรางเสรมสขภาพ เปนตน

(2) การสรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ (Supportive environment) คอการ

พฒนาสงแวดลอมทงกายภาพ ชวภาพ สงคมใหเหมาะสมตอการดารงชวต เชน การ

มสขาภบาลสงแวดลอมทด มอากาศ และนาสะอาดปราศจากมลพษ เปนตน

(3) การเสรมสรางกจกรรมชมชนใหเขมแขง (Strengthen community action)

คอการสนบสนนใหชมชนพงตนเอง โดยชมชนเปนผตดสนใจและจดการทรพยากร

ตางๆ ภายในชมชน ใหชมชนไดรบขอมลขาวสารเรองสขภาพ และงบประมาณ

สนบสนน เปนการเพมพลงอานาจใหกบชมชน (Community empowerment)

เพอการพฒนาทยงยน ตวอยางกจกรรมทเกยวของกบสขภาพในประเทศไทย เชน

ชมรมผสงอายในชมชน ชมรมกฬาในชมชน เปนตน

(4) การพฒนาทกษะสวนบคคล (Develop personal skill) การสงเสรม สนบสนน

ทกษะ ความสามารถของบคคลนนๆ เพอเพมศกยภาพในการดแลสขภาพของ

ตนเองและสงแวดลอมไดมากขน เชน การออกกาลงกายสมาเสมอ รบประทาน

อาหารทถกตอง หลกเลยงพฤตกรรมเสยง มทกษะในการอยรวมกนกบบคคลอน

รจกรกษาสงแวดลอมใหเกอกลตอสขภาพ มการพฒนาทางจตวญญาณ มการเรยนร

ทด ตลอดจนรจกแสวงหา และใชขอมลทางสขภาพใหเปนประโยชน รวมทงเฝาด

และระวงสขภาพของตนเอง สมาชกในครอบครว และชมชน

10

(5) การปรบเปลยนระบบบรการสขภาพ (Reoriented health service) โดย

มงเนนใหการใหบรการเชงรกทเปนการสงเสรมสขภาพแบบองครวม โดยให

ประชาชน ชมชนและองคกรตางๆ มสวนรวมในการดแลสขภาพและพงพาตนเอง

โดยการดแลสขภาพจะตองเรมทบาน ทโรงเรยน ททางาน และในชมชน รวมทงใช

การดแลสขภาพแบบพหลกษณ โดยการรวบการดแลทงการแพทยแบบตะวนตก

การแพทยพนบาน และภมปญญาไทยทมอยใหเกดประโยชนกบประชาชนอยาง

ยงยน

การวด นบจานวนกจกรรมการดแล สงเสรมสขภาพเดก ผสงอาย ผพการ และผปวยตด

เตยงทจดขนในชมชนในรอบ 1 ป

หนวยการวด กจกรรมตอป

แหลงขอมล กรมอตนยมวทยา


11

2. ตวชวดดชนดานสงแวดลอมของชมชน

องคประกอบดานการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศและภยพบต

2.1.1 การเกดภยพบต

นยาม การเกดภยพบต หมายถง ชมชนมปรากฎการณสาธารณภย ไดแก อคคภย วาตภย

อทกภย ภยแลง ภาวะฝนแลง ฝนทงชวง ภยจากลกเหบ ภยอนเกดจากไฟปา ภยท

เกดจากโรคหรอการระบาดของแมลงหรอศตรพชทกชนด อากาศหนาวจดผดปกต

ภยสงคราม และภยอนเนองมาจากการกระทาของผกอการราย กองกาลงจากนอก

ประเทศ ตลอดจนภยอนๆ ไมวาเกดจากธรรมชาต หรอมบคคลหรอสตวทาให

เกดขน ซงกอใหเกดอนตรายแกชวต รางกายของประชาชน หรอกอใหเกดความ

เสยหายแกทรพยสนของประชาชน

การวด นบจานวนครงการเกดภยพบตในรอบป

หนวยการวด ครง/ป

ขอมลท

ตองการ

ประกาศพนทประสบภยพบตโดยกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย



12

2.1.2 ภยรอน

นยาม ภยรอน หมายถง ความรอนทมคา ดชนความรอน ตงแต 41 องศาเซลเซยสขนไป

ซงเปนอณหภมทคนเรารสก เมอรบสมผสความรอนนนอยางตอเนอง จะสงผลให

เกดอาการปวดแสบปวดรอน ออนเพลยหรอเหนอยลา และอาการลมแดด ซงดชน

ความรอนแบงออกเปน 5 ระดบ ดงน

ดชนความรอน

(องศาเซลเซยส) ระดบ ผลกระทบตอสงมชวต

27-32 เตอนระวง เกดความเมอยลาเมอรบสมผสอากาศรอน

เปนระยะเวลานานขนและการทากจกรรมท

ตอเนองอาจทาใหเกดอาการปวดแสบปวด

รอน

32-41 เตอนระวง

รนแรง

เกดอาการปวดแสบปวดรอนและความ

ออนเพลยหรอเหนอยลา การทากจกรรมท

ตอเนองอาจเกดอาการลมแดด (heat

stroke)

41-54 อนตราย เกดอาการปวดแสบปวดรอน และออนเพลย

หรอเหนอยลา เหมอนกบโรคลมแดด เมอทา

กจกรรมอยางตอเนอง

มากกวา 54 อนตราย

รนแรง

เกดโรคลมแดด

การวด จานวนวนในรอบ 1 ป ทมคาดชนความรอนตงแต 41 องศาเซลเซยสขนไป

หนวยการวด วน/ป

ขอมลท

ตองการ

จานวนวนทมคาดชนความรอนตงแต 41 องศาเซลเซยสขนไป

แหลงขอมล กรมอตนยมวทยา

ระดบการวด ตวชวดทางเลอกสาหรบชมชนชนบท ชมชนเมอง

13

2.1.3 การประสบภยพบต

นยาม การประสบภยพบต หมายถง ความเดอดรอน หรอความเสยหายตอชวต และ

ทรพยสนอนเนองมาจากเหตการณอนไดแก อคคภย วาตภย อทกภย ภยแลง ภาวะ

ฝนแลง ฝนทงชวง ภยจากลกเหบ ภยอนเกดจากไฟปา ภยทเกดจากโรคหรอการ

ระบาดของแมลงหรอศตรพชทกชนด อากาศหนาวจดผดปกต ภยสงคราม และภย

อนเนองมาจากการกระทาของผกอการราย กองกาลงจากนอกประเทศ ตลอดจน

ภยอนๆ ไมวาเกดจากธรรมชาต หรอมบคคลหรอสตวทาใหเกดขน ซงกอใหเกด

อนตรายแกชวต รางกายของประชาชน หรอกอใหเกดความเสยหายแกทรพยสน

ของประชาชน

การวด สดสวนของครวเรอนทประสบภยพบต = A/B*100

หนวยการวด รอยละ

ขอมลท

ตองการ

- จานวนครวเรอนประสบภยพบต (A)

- จานวนครวเรอนทงหมด (B)



14

2.1.4 มาตรการจดการภยพบต

นยาม มาตรการจดการภยพบต หมายถง การกระทาเพอแสดงถงการปองกน และการ

เตรยมความพรอมเพอลดผลกระทบกอนเกดภย การบรหารจดการในสภาวะฉกเฉน

ขณะเกดภย และการฟนฟบรณะพนทและเยยวยาประชาชนใหกลบสสภาพปกต

เมอสถานการณภยพบตไดยตลง ดงน

1) ระยะกอนเกดภย ระยะกอนเกดภยเนองเปนชวงเวลาทชวยบรรเทาสถานการณ

ความรนแรงทเกดขนในพนทใหลดระดบความรนแรงลง โดยมงเนนในดานการ

ปองกน และการเตรยมความพรอม เพอลดผลกระทบโดยทาการประเมนความเสยง

และความลอแหลมของสภาพพนทเพอเตรยมการเฝาระวงและแนวทางการจดการ

ไดอยางเหมาะสมเทาทนตอสถานการณ และจดทาฐานขอมลดานทรพยากรเพอ

สนบสนนการจดการ

2) ระยะเกดภย การบรหารจดการในสภาวะฉกเฉนเปนขนตอนของการบรรเทาภย

พบตทเกดขนเพอลดระดบความรนแรงลงจนเขาสสภาวะปกต ไดแก การแจงเตอน

ภยการจดตงศนยอานวยการ การประชาสมพนธใหขอมลขาวสาร การสอสารใน

ภาวะฉกเฉน การประกาศพนทประสบภยพบตกรณฉกเฉน การคนหาและการกภย

การอพยพ การรกษาพยาบาลฉกเฉน การรกษาความสงบเรยบรอย การพสจน

เอกลกษณบคคล การประเมนความเสยหายและความตองการเบองตน การรายงาน

ขอมลขาวสารใหกบบคคลหรอหนวยงานทรบผดชอบ

3) ระยะหลงเกดภย การจดการหลงเกดภยเปนการดาเนนการเมอสถานการณ

ภยพบตไดยตลง โดยการฟนฟบรณะพนทและเยยวยาประชาชนใหกลบสสภาพปกต

การวด ตรวจสอบเอกสาร คมอ และกจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการจดการภยพบตท

ครอบคลมประเดนตางๆ ดงน

มาตรการ คะแนน

มการประเมนความเสยงและความลอแหลมของสภาพพนเสยงตอ

ภยพบต

10

มการพฒนาศกยภาพบคลากรสาหรบรองรบภาวะฉกเฉนและภย

พบต

10

15

มแผนปฏบตรองรบภาวะฉกเฉนและภยพบตในทกประเภทภย (All

Hazard Plan)

10

มการฝกซอมแผนในภาวะฉกเฉนหรอภยพบต 10

มการจดทาฐานขอมลดานทรพยากร วสดอปกรณ เครงมอสาหรบ

รองรบภาวะฉกเฉนและภยพบตอยางเพยงพอ

10

มนวตกรรมกระบวนการ หรอสงประดษฐทนามาใชในการจดการ

ควบคม ปองกนแกไขปญหาภยพบตทเปนทยอมรบและนามาใช

อยางยงยน

10

หนวยการวด คะแนน

ขอมลท

ตองการ

เอกสาร คมอการจดการภยพบตของชมชน



16

องคประกอบดานนาสะอาดเพอการอปโภคบรโภค

2.2.1 แหลงนาสาหรบการบรโภคทมคณภาพ

นยาม แหลงนาสาหรบการบรโภคทมคณภาพ หมายถง นาทใชเพอการบรโภค ไดแก

นาประปา นาบาดาล และตนาหยอดเหรยญทตองมความปลอดภยจากสารปนเปอน

ตางๆ ทเปนอนตรายตอสขภาพโดยคณภาพนาดมตองสอดคลองกบมาตรฐานกรม

อนามย

การวด สดสวนคณภาพนาสาหรบการบรโภค= (D+E+F)/(A+B+C)*100


ขอมลท

ตองการ

- จานวนแหลงผลตนาประปาทงหมด (A)

- จานวนแหลงนาบาดาลสาธารณะทงหมด (B)

- จานวนตวนาหยอดเหรยญทงหมด €

- จานวนแหลงผลตนาประปาทงหมดทไดคณภาพตามเกณฑมาตรฐานนาบรโภค

ของกรมอนามย(D)

- จานวนแหลงนาบาดาลสาธารณะทงหมดทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานนา

บรโภคของกรมอนามย€

- จานวนตวนาหยอดเหรยญทงหมดทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานนาบรโภคของ

กรมอนามย(F)


ระดบการวด ชมชนชนบท เมอง

17

2.2.2 การเขาถงนาประปาทมคณภาพ

นยาม การเขาถงนาประปาทมคณภาพ หมายถง ชมชนมการผลตนาประปาทมคณภาพ

ไดตามเกณมาตรฐานกรมอนามย และมการตอทอนานาประปาไปใชในครวเรอน

อยางเพยงพอตอเนองตลอด 24 ชวโมง

การวด สดสวนครวเรอนเขาถงนาประปาทมคณภาพ = A/B*100


ขอมลท

ตองการ

- จานวนครวเรอนทตอทอนานาประปาทมคณภาพตามเกณฑมาตรฐานของกรม

อนามยไปใชในครวเรอน (A)

- จานวนครวเรอทงหมด (B)



18

2.2.3 ความเพยงพอของนาสะอาดสาหรบการบรโภค

นยาม ความเพยงพอของนาสะอาดสาหรบการบรโภค หมายถง ประชาชนมนาสะอาดทม

คณภาพตามมาตรฐานกรมอนามยสาหรบการดมและบรโภคอยางนอยคนละ 5 ลตร

ตอวนตลอดทงป

การวด สดสวนของครวเรอนทมนาฝน นาประปา และนาบาดาล ทผานการตรวจสอบแลว

วาใชดมไดตามเกณฑมาตรฐานนาบรโภคของกรมอนามย

วธการคานวณ รอยละครวเรอนทมนาสะอาดสาหรบการบรโภคเพยงพอตลอดทงป= A/B*100

ขอมลท

ตองการ

- จานวนครวเรอนทมนาสะอาดสาหรบการบรโภคเพยงพอตลอดทงป (A)

- จานวนครวเรอทงหมด (B)



19

2.2.4 มาตรการเฝาระวงคณภาพนาสาหรบอปโภคบรโภค

นยาม มาตรการเฝาระวงคณภาพนาสาหรบอปโภคบรโภค หมายถง การกระทาเพอเปน

การดแลตรวจสอบ ควบคมนาสาหรบอปโภคบรโภคในชมชนใหมคณภาพตาม

เกณฑมาตรฐานกรมอนามย

การวด ผลรวมคะแนนจากเกณฑทกาหนดให ดงน

ความถในการตรวจสอบคณภาพแหลงนาสาหรบอปโภคบรโภค

ไมมการตรวจสอบคณภาพนาอปโภคบรโภค (0 คะแนน)

มการตรวจสอบเดอนละ 1 ครง (5 คะแนน)

มการตรวจสอบสปดาหละ 1 ครง (10 คะแนน)

การควบคมการประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพพระราชบญญตการ

สาธารณสขพ.ศ. 2535 : ตนาหยอดเหรยญ

ไมมการควบคม (0 คะแนน)

มการออกใบอนญาต (10 คะแนน)


ขอมลท

ตองการ

1. ความถในการตรวจสอบคณภาพแหลงนาสาหรบอปโภคบรโภค

2. เทศบญญตเพอควบคมการประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ

พระราชบญญตการสาธารณสขพ.ศ. 2535 : ตนาหยอดเหรยญ



20

องคประกอบดานการสขาภบาลอาหาร

2.3.1 การจดการสขาภบาลอาหารในสถานทจาหนายและสะสมอาหาร ทได

มาตรฐาน

นยาม มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในสถานทจาหนายและสะสมอาหาร

หมายถง สถานทจาหนายอาหาร ไดแก รานอาหาร โรงอาหาร แผงลอยจาหนาย

อาหาร และสถานทสะสมอาหาร ไดแก มนมารท ซเปอรมารเกต ซงไดรบ

อนญาตจากเจาพนกงานทองถน หรอรบรองการแจงจากเจาพนกงานทองถนใน

การดาเนนกจการ และมการกจการเปนไปตามขอกาหนดดานสขาภบาลอาหาร

สาหรบรานอาหาร โรงอาหาร สถานประกอบการประเภทมนมารท และการ

สขาภบาลอาหารสาหรบซเปอรมารเกต

รานอาหาร หมายถง อาคารทจดไวเพอประกอบอาหาร หรอปรงอาหารจน

สาเรจ และ จาหนายใหแกผซอสามารถบรโภคไดทนท ซงครอบคลมถงภตตาคาร

สวนอาหาร หองอาหารในโรงแรม และศนยอาหาร

โรงอาหาร หมายถง สถานทปรงประกอบอาหารและใหบรการกบสมาชกใน

องคกร เชน หนวยงาน โรงงาน บรษท โรงเรยน สถาบนการศกษาตางๆ ซงม

ผบรโภคเปนจานวนมาก

แผงลอยจาหนายอาหาร หมายถง แคร แทน โตะ แผง รถเขน หรอ พาหนะอนใดท

ขายอาหาร เครองดม นาแขงโดยตงประจาในทหรอทางสาธารณะทจดไวเพอประกอบ

อาหารหรอปรงอาหารจนสาเรจ และจาหนายใหแกผซอสามารถบรโภคไดทนท

สถานทสะสมอาหาร หมายถง อาคาร สถานท หรอ บรเวณใดๆ ทมใชทหรอทาง

สาธารณะ ทจดไว สาหรบเกบอาหารอนมสภาพเปนของสดหรอของแหงหรอ

อาหารในรปลกษณะอนใด ซงผซอตองนาไปประกอบ หรอปรงเพอบรโภคใน

ภายหลง ไดแก ซเปอรมารเกต มนมารท

21

ซเปอรมารเกต หมายถง สถานทเกบ เตรยม และจาหนายสนคาตางๆ ทงสนคา

อปโภคและบรโภค มพนทมาก มการสะสมและจาหนายสนคาในปรมาณมาก

จาหนายสนคาทงแบบขายสงและขายปลก มการจดวาง สนคาแยกตามประเภท

เชน อาหาร เครองดม วสด อปกรณ เครองใชไฟฟา เครองนอน ผบรโภค

สามารถเลอก ซอสนคาได หลากหลายชนด โดยซเปอรมารเกตบางแหงทมขนาด

ใหญ อาจมการจดแบงพนทเพอการจาหนาย สนคาในลกษณะอน เชน

รานอาหาร ศนยอาหาร รานคารายยอย

รานมนมารท หมายถง สถานทเกบ เตรยม และจาหนายสนคาตางๆ ทงสนคา

อปโภคและบรโภค มพนทการสะสมและจาหนายสนคาไมมากนก มการสะสม

และจาหนายสนคาในปรมาณนอย เปนการจาหนายสนคาในลกษณะการขาย

ปลก มกเปนสนคาจาเปนทตองการในปรมาณนอย สะดวกซอ มการจดวางสนคา

แยกตามประเภท เชน อาหารพรอมบรโภค เครองดม กระดาษชาระ

หนงสอพมพ เปนตน

การขออนญาต หมายถง กจการทผดาเนนการจะตองขออนญาตจากเจา

พนกงานทองถนกอนดาเนนงาน หากยงไมไดรบอนญาตยงไมสามารถดาเนนการ

ได ซงไดแก รานอาหารพนทเกน 200 ตารางเมตร แผงลอยจาหนายอาหารในท

ทางสาธารณะ

การแจง หมายถง กจการทผดาเนนการจะตองแจงตอเจาพนกงานทองถนเมอจะ

ดาเนนกจการ โดยไมตองขออนญาตกอนดาเนนงาน เพยงแตแจงกสามารถ

ดาเนนกจการไดทนท ซงไดแก รานอาหารพนทไมเกน 200 ตารางเมตร

การวด สดสวนของสถานทจาหนายและสะสมอาหารไดรบอนญาตหรอรบรองการแจง

การประกอบกจการถกตองตามทกฎหมายกาหนด และผานเกณฑมาตรฐานดาน

สขาภบาลอาหาร

มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในสถานทจาหนายและสะสมอาหาร=

A/B*100

22


ขอมลทตองการ - จานวนสถานทจาหนายและสะสมอาหารทไดรบอนญาตหรอรบรองการแจง

และผานเกณฑมาตรฐานทกรมอนามยกาหนด (A)

(1) รานอาหาร .................. แหง

(2) โรงอาหาร .................. แหง

(3) แผงลอยจาหนายอาหาร……….ราน

(4) สถานทสะสมอาหาร (มนมารท/ ซเปอรมารเกต) .................. แหง

- จานวนสถานทจาหนายและสะสมอาหารทงหมด (B)

(1) รานอาหาร .................. แหง

(2) โรงอาหาร .................. แหง

(3) แผงลอยจาหนายอาหาร……….ราน

(4) สถานทสะสมอาหาร (มนมารท/ ซเปอรมารเกต) .................. แหง



23

2.3.2 มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในตลาด

นยาม มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในตลาด หมายถง ตลาดประเภทท

1 (ตลาดสด) และตลาดประเภทท 2 (ตลาดนด) มการขออนญาตประกอบกจการ

ถกตองตามทกฎหมายกาหนด และผานเกณฑมาตรฐานทกรมอนามยกาหนด

การขออนญาต หมายถง ผดาเนนการจะตองขออนญาตจากเจาพนกงานทองถน

กอนดาเนนงาน หากยงไมไดรบอนญาตยงไมสามารถดาเนนการได

การวด สดสวนของตลาดทรบอนญาตการประกอบกจการถกตองตามทกฎหมาย

กาหนด และผานเกณฑมาตรฐานทกรมอนามยกาหนด

มาตรฐานการจดการสขาภบาลอาหารในตลาด= A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนตลาดทไดรบอนญาตผานเกณฑมาตรฐานทกรมอนามยกาหนด (A)

(1) ตลาดประเภทท 1 (ตลาดสด) .................. แหง

(2) ตลาดประเภทท 2 (ตลาดนด) .................. แหง

- จานวนตลาดทงหมดในพนทรบผดชอบขององคกรปกครองสวนทองถน (B)

(1) ตลาดประเภทท 1 (ตลาดสด) .................. แหง

(2) ตลาดประเภทท 2 (ตลาดนด) .................. แหง



24

2.3.3 อาหารสะอาดและความปลอดภย

นยาม อาหารสะอาดและความปลอดภย หมายถง ผสมผสอาหาร อปกรณและภาชนะ

ในการประกอบอาหาร และอาหารปราศจากการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรย

สารเคมในอาหาร 5 ชนด ไดแก สารฟอรมาลน สารกนรา สารบอแรกซสาร ฟอก

ขาว และยาฆาแมลง

การวด สดสวนของอาหารปราศจากการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรยและสารเคม=

A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนตวอยางผสมผสอาหาร อปกรณและภาชนะในการประกอบอาหาร และ

อาหารทปราศจากการปนเปอนโคลฟอรมแบคทเรย สารเคมในอาหาร 5 ชนด

(A)

- จานวนตวอยางผสมผสอาหาร อปกรณและภาชนะในการประกอบอาหาร และ

อาหารทสารวจทงหมด (B)



25

2.3.4 มาตรการเฝาระวงคณภาพอาหาร

นยาม มาตรการเฝาระวงคณภาพอาหาร หมายถง การออกระเบยบ หรอ ขอบงคบ

หรอ เทศบญญตเพอควบคมการประกอบกจการสถานทจาหนายสะสมอาหาร

แผงลอยจาหนายอาหาร และตลาด และมการดาเนนกจกรรมเพอเฝาระวง

คณภาพอาหาร เชน การออกใบอนญาต รบรองการแจง การสมตรวจวเคราะห

คณภาพอาหาร

การวด กาหนดเกณฑในการวดดงน


ออกขอกาหนด ระเบยบ เทศบญญตในการประกอบกจการสถานท

จาหนายสะสมอาหาร แผงลอยจาหนายอาหาร และตลาด

10

มการออกใบอนญาตและรบรองการแจงสถานทจาหนายสะสม

อาหาร แผงลอยจาหนายอาหาร และตลาด

10

ตรวจสอบการปนเปอนแบคทเรยและสารเคมในสมผสอาหาร

อปกรณและภาชนะ และอาหาร

- ไมมการตรวจสอบ 0

- ตรวจสอบ 1 ครงตอป 2

- ตรวจสอบ 2 ครงตอป 4

- ตรวจสอบ 3-4 ครงป 6

- ตรวจสอบเดอนละครง 8

- ตรวจสอบ 3 สปดาหละครง


ขอมลทตองการ - เอกสารออกขอกาหนด ระเบยบ เทศบญญตในการประกอบกจการ

สถานทจาหนายสะสมอาหาร แผงลอยจาหนายอาหาร และตลาด

- ขอมลการออกใบอนญาตและรบรองการแจงสถานทจาหนายสะสม

อาหาร แผงลอยจาหนายอาหาร และตลาด

- กจกรรมการตรวจสอบคณภาพอาหาร



26

องคประกอบดานการจดการสงแวดลอมทอยอาศย

2.4.1 ความสะอาดและปลอดภยของทอยอาศย

นยาม ความสะอาดและปลอดภยของทอยอาศย หมายถง ตวบานและบรเวณบานม

ลกษณะดงน

1) ตวบานอยในสภาพด มนคง แขงแรง

2) ภายในบานสะอาด เปนระเบยบ จดเปน สดสวน และทาความสะอาด

สมาเสมอ

3) มการระบายอากาศด มแสงสวางเพยงพอ

4) บรเวณโดยรอบบาน สะอาด รมรน และไมมนาทวมขง

5) กรณมการเลยงสตว พนทเลยงสตว สะอาด แยกเปนสดสวน และทา

ความสะอาดสมาเสมอ

6) ตวเรอนสวมและ สขภณฑ สะอาด อยใน สภาพด ใชงานได

7) นาใชในหองนา หองสวม สะอาด เพยงพอ และไมม ลกนายง ภาชนะ

เกบกกนา ขนตกนา สะอาด อยใน สภาพด ใชงานได

8) หองนา หองสวม มการ ระบายอากาศด และม แสงสวางเพยงพอ

9) ประต ทจบเปด-ปด ทลอคดานใน กลอนประต อยในสภาพด ใชงานได

10) สภาพทอระบายสงปฏกล ถงเกบกก ไมรวแตกหรอชารด

11) บรเวณทตงหองนา หอง สวม ตองไมอยทลบตา/เปลยว

12) หองนอนสะอาด เปน ระเบยบ ทาความสะอาดอยาง สมาเสมอ

13) หองนอนมมงลวด หรอมมง ทมจานวนเพยงพอกบผพก อาศย ปองกน

ยงและแมลงตางๆ

14) หองครวหรอบรเวณท เตรยมปรง ประกอบอาหาร แยกเปนสดสวน

สะอาด ม การระบายอากาศด จดวาง อปกรณตางๆ เปนระเบยบ

15) การเตรยม ปรง ประกอบอาหาร สงจากพน อยางนอย 60 เซนตเมตร

16) อาหารสด เชน เนอสตว ผกสด ผลไม ลางใหสะอาด กอนนามาประกอบ

อาหาร

27

17) อาหารปรงสกแลว ม ภาชนะปกปด หรอเกบใน ตกบขาวหรอตเยน

18) มการใชสารปรงแตง อาหาร และอาหารกระปอง ทถกตอง ปลอดภย

19) ภาชนะอปกรณทใชใสอาหาร ทาจากวสดท ปลอดภย มการลาง และ

จดเกบทถกตอง

20) มนาอปโภค บรโภค ท สะอาด เพยงพอตลอดป

21) ภาชนะเกบกกนา สะอาด มฝาปด และทา ความสะอาดอยางสมาเสมอ

22) มการคดแยก และ รวบรวมมลฝอย เพอรอการ เกบ ขน หรอนาไป

กาจด ไมมมลฝอยตกคาง

23) ภาชนะรองรบมลฝอยม ฝาปดมดชด สะอาด และ เพยงพอตอปรมาณ

มลฝอย

24) มการจดการนาเสยจาก ครวเรอน กอนปลอยออกส สงแวดลอม

25) ไมมนาขงในภาชนะ ตางๆ ทอาจเปนแหลง เพาะพนธยง

26) มการควบคมกาจด หน แมลงวน แมลงสาบ

27) สารเคมทเปนอนตราย จดเกบใหมดชด แยกเปน สดสวน และพนมอ

เดก

28) จดเกบ บารงรกษา และตรวจสอบความ ปลอดภยของสายไฟ ปลกไฟ

และอปกรณไฟฟา ใหอยในสภาพด ปลอดภย

การวด สดสวนครวเรอนในชมชนทมผลการประเมนผานเกณฑทง 28 ขอ

ความสะอาดและปลอดภยของทอยอาศย= A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนครวเรอนในชมชนทมผลการประเมนผานเกณฑทง 28 ขอ (A)

- จานวนครวเรอนทงหมดในชมชน (B)

แหลงขอมล องคปกปกครองสวนทองถน


28

2.4.2 ความครอบคลมไฟฟาสองสวางในทางสาธารณะทเปนจดเสยง

นยาม ความครอบคลมไฟฟาสองสวางในทางสาธารณะทเปนจดเสยง หมายถง ทาง

สาธารณะทเปนถนนสายหลกของถนซงตอเชอมกบทางหลวงแผนดน ถนนในเขต

ชมชนหนาแนน ถนนทใชในการเดนทางเชอมตอจดสาคญตางๆ ทมลกษณะเปน

ทางโคง ทางแยก วงเวยน จดอบของถนนเสยงตอการเกดอนตราย อบตเหต และ

ความไมปลอดภยในชวตและทรพยสน รวมถงการเกดอาชญากรรมตางๆ มการ

ตดตงไฟฟาสาธารณะสาหรบสองสวางอยางเพยงพอและใชงานได รวมถงสญญา

ไฟกระพรบ

การวด สดสวนจดเสยงในทางสาธารณะทมการตดตงไฟฟาสองสวางอยางเพยงพอและใช

งานได

ความครอบคลมไฟฟาสองสวางในทางสาธารณะทเปนจดเสยง= A/B*100


ขอมลทตองการ - จดเสยงในทางสาธารณะทมการตดตงไฟฟาสองสวางอยางเพยงพอและใชงาน

ได(A)

- จดเสยงทงหมดในทางสาธารณะ(B)



29

2.4.3 พนทสเขยว

นยาม พนทสเขยว หมายถง พนทกลางแจง และกงกลางแจงทมขอบเขตทดนทงหมด

หรอบางสวนปกคลมดวยพรรณพชบนดนทซมนาไดหรออาจมสงกอสรางอยดวย

ทงในพนทสเขยวในเขตเมองและนอกเขตเมอง อาจเปนพนทสาธารณะหรอ

เอกชนทสาธารณชนสามารถเขาไปใชประโยชนได ประกอบดวยพนทสเขยวเพอ

นนทนาการและความงามทางภมทศน พนทอรรถประโยชน เชน พนท

เกษตรกรรมและพนทสาธารณปการ พนทแนวกนชน พนทสเขยวในสถาบน

ตางๆ พนทธรรมชาตและกงธรรมชาตอนเปนถนทอยของสงมชวต ไดแก พนทปา

ไม พนทชมนา รวมถงพนทชายหาด พนทรมนา พนททเปนรวยาวตามแนว

เสนทางคมนาคมทางบก ทางนา ซงจาแนกเปน 5 ลกษณะ ไดแก พนทสเขยว

ธรรมชาต พนทสเขยวเพอบรการ พนทสเขยวเพอสงแวดลอม พนทสเขยว

บรเวณเสนทางสญจร และพนทสเขยวเพอเศรษฐกจชมชน

พนทสเขยวธรรมชาต หมายถง พนททมอยตามธรรมชาตดงเดม เปนพนททม

ความสาคญตอระบบนเวศสง เปนแหลงรวมของระบบนเวศทจาเปนตองอนรกษ

ใหคงอยในสภาพทสมบรณตลอดไปโดยมการจดการทเหมาะสม เชน แมนา ลา

ธาร คลอง ทะเลสาบ พร ภเขา และปาไม

พนทสเขยวเพอบรการ หมายถง พนทสเขยวทประชาชนสามารถเขาไปใช

บรการเพอคณภาพชวตของชมชน ทงการพกผอนหยอนใจ ออกกาลงกาย และ

เสรมสรางทศนยภาพทสวยงามใหกบเมอง

พนทสเขยวเพอสงแวดลอม หมายถง พนทสเขยวทเสรมสรางคณคาดาน

สงแวดลอมใหแกบรเวณและชมชน เชน ชวยเพมกาซออกซเจนหรอลดกาซ

คารบอนไดออกไซด ลดอณหภมความรอนในเขตเมองกรองฝนละออง และลด

มลพษ เปนตน แมประชาชนอาจจะไมสามารถเขาไปใชบรการไดโดยตรงเหมอน

พนทสเขยวเพอบรการ แตมคณคาดานสงแวดลอมแกชมชน และเกดประโยชน

ใชสอยแกผทเกยวของ

30

พนทสเขยวบรเวณเสนทางสญจร หมายถง พนทสเขยวทอยในแนวเสนทาง

สญจรสาธารณะ บรเวณรมทางเดน บรเวณเกาะกลางถนน บรเวณทางสญจรทาง

บก รมถนน รมทางหลวง หรอรมทางรถไฟเปนตน และบรเวณเสนทางสญจรทาง

นา เชนรมแมนา และรมลาคลอง เปนตน มบทบาททงการเสรมสรางคณคาดาน

สงแวดลอม และพกผอนหยอนใจ

พนทสเขยวเพอเศรษฐกจชมชน หมายถง พนทสเขยวเพอสงแวดลอมทสราง

มลคาทางเศรษฐกจใหแกผเปนเจาของ ไดแก พนทเกษตร เชน นาขาว พชไร

เปนตน และพนทปลกไมยนตน เชน สวนไมผลยนตน และสวนปาเศรษฐกจ เปน

ตน

การวด อตราสวนพนทสเขยวตอจานวนประชากร= A/B

หนวยการวด อตราสวน (ตารางเมตร/คน)

ขอมลทตองการ - ขนาดพนทสเขยว (A)

(1) ขนาดพนทสเขยวธรรมชาต ………….ตารางเมตร

(2) ขนาดพนทสเขยวเพอบรการ…………ตารางเมตร

(3) ขนาดพนทสเขยวเพอสงแวดลอม…………ตารางเมตร

(4) ขนาดพนทสเขยวบรเวณเสนทางสญจร………….ตารางเมตร

(5) ขนาดพนทสเขยวเพอเศรษฐกจชมชน……………ตารางเมตร

- จานวนประชากรทงหมด(B)



เกณฑ/มาตรฐาน (1) ชมชนขนาดใหญควรมพนทสเขยว 10 ตารางเมตรตอคน

(2) ชมชนขนาดกลางควรมพนทสเขยว 16 ตารางเมตรตอคน

(3) ชมชนขนาดเลกควรมพนทสเขยว 21 ตารางเมตรตอคน

31

2.4.4 พนทสเขยวเพอบรการ

นยาม พนทสเขยวเพอบรการ หมายถง พนทกลางแจง และกงกลางแจงทมขอบเขต

ทดนทงหมดหรอบางสวนปกคลมดวยพรรณพชบนดนทซมนาไดหรออาจม

สงกอสรางอยดวย ทงในพนทสเขยวในเขตเมองและนอกเขตเมอง อาจเปนพนท

สาธารณะหรอเอกชน ทประชาชนสามารถเขาไปใชบรการเพอคณภาพชวตของ

ชมชน ทงการพกผอนหยอนใจ ออกกาลงกาย และเสรมสรางทศนยภาพท

สวยงามใหกบเมอง

การวด อตราสวนพนทสเขยวเพอบรการตอจานวนประชากร= A/B

หนวยการวด อตราสวน (ตารางเมตร/คน)

ขอมลทตองการ - ขนาดพนทสเขยวเพอบรการ (ตารางเมตร) (A)




เกณฑ/มาตรฐาน (1) ชมชนขนาดใหญควรมพนทสเขยวเพอบรการ 5 ตารางเมตรตอคน

(2) ชมชนขนาดกลางควรมพนทสเขยวเพอบรการ 4 ตารางเมตรตอคน

(3) ชมชนขนาดเลกควรมพนทสเขยวเพอบรการ 3 ตารางเมตรตอคน

32

2.4.5 อารยสถาปตยในพนทสาธารณะ

นยาม อารยสถาปตยในพนทสาธารณะ หมายถง สถานทสาธารณะทประชาชนทกคน

ในชมชนสามารถเขาถงและใชบรการได โดยสถานทนนๆตองอยภายใตอานาจ

หนาทในการกากบ ดแล รกษา ควบคม บรหารจดการองคกรปกครองสวน

ทองถน เชน สวนสาธารณะ ตลาด สถานบรการสาธารณสข สถานธนานบาล

สานกงานเทศบาล อาคาร หอประชม หองสมด เปนตน ซงสถานทนนมการ

ออกแบบ พฒนาโครงสรางพนฐาน บรการตาง ๆ และผลตภณฑใหสามารถ

รองรบคนทกกลมในสงคมไดอยางสะดวก ปลอดภย เปนธรรม ทวถง และเทา

เทยมกน ไมวาจะเปนผสงอาย คนพการหรอผทมความสามารถในการใช

ชวตประจาวนแตกตางจากบคคลทวไปดวยขอจากดทางรางกาย

การวด สดสวนพนทสาธารณะออกแบบดวยอารยสถาปตย = A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนสถานทสาธารณะทดาเนนงานดานอารยสถาปตย(A)

- จานวนสถานทสาธารณะทงหมด(B)



33

2.4.6 มาตรการจดการสงแวดลอมทอยอาศย

นยาม มาตรการจดการสงแวดลอมทอยอาศย หมายถง การปฏบตทเปนการวางแผน

กาหนดโครงการ/กจกรรมเพอพฒนาสงแวดลอมทอยอาศยใหมความสะอาด

ปลอดภย มสงแวดลอมทสรางเสรมคณภาพชวตของคนในชมชน

การวด กาหนดเกณฑและคะแนนการวดดงน


ไมมการกาหนดแผนการพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย 0

มการกาหนดแผนการพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย 1

มการกาหนดแผนการพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย แตยงไมได

ลงมอปฏบต

2

มการกาหนดแผนการพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย และมการ

ดาเนนการตามแผน

3


ขอมลทตองการ เอกสารการกาหนดแผนการพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย โครงการ/กจกรรมเพอ

การพฒนาสงแวดลอมทอยอาศย



34

องคประกอบดานการคมนาคม

2.5.1 การขนสงสาธารณะ

นยาม การขนสงสาธารณะ หมายถง บรการคมนาคมขนสงผโดยสารทสามารถใชได

โดยสาธารณชน วธการขนสงสาธารณะรวมไปถงรถประจาทางสาธารณะ รถราง

รถลาก และรถไฟ แลวยงหมายรวมถงระบบขนสงมวลชนเชนรถไฟฟาและ

รถไฟฟาใตดนและเรอขามฟาก สายการบน รถทวร และรถไฟระหวางเมอง

การวด วดเปนคะแนนจากเกณฑทกาหนด ดงน

เกณฑ คะแนน

ไมมการขนสงสาธารณะทงในพนทและจากพนทอน 0

มการขนสงสาธารณะจากพนทอนๆ ผานมายงชมชน 5

มการขนสงสาธารณะทพฒนาขนในชมชน 10


ขอมลทตองการ ขอมลการขนสงสาธารณะในชมชน



35

2.5.2 การพฒนาทางเดนเทาและทางจกรยาน

นยาม การพฒนาทางเดนเทาและทางจกรยาน หมายถง การออกแบบและดาเนนการ

พฒนาเสนทางสญจรสาหรบใหคนในชมชนสามารถเดนทางดวยเทา หรอใช

กระจกยาน เดนทางไปและกลบจากทพกอาศยไปยงสวนตางๆของเมองได เชน

สวนสาธารณะ ตลาด รานคา หรอแมแตททางานไดสะดวก

ทางเดนเทา หมายถง ทางเดนเทาและทางในรปแบบตางๆ ทงทอยรวมกบถนน

อาจแยกออกจากถนนอยางชดเจน หรอทใชรวมกนกบการสญจรอนๆ เพอเปน

เสนทางสญจรทเชอมโยงสวนตางๆของเมองเขาดวยกนทาใหสามารถเขาถงสวน

ตางๆ ของเมองไดงายเชนเดยวกบถนน คนในชมชนสามารถเดนทางจากทพก

อาศยไปยงสวนตางๆของเมองได เชน สวนสาธารณะ ตลาด รานคา หรอแมแตท

ทางานไดสะดวก

ทางจกรยาน หมายถง ทางทจกรยานสามารถไปและกลบได โดยไมมสงกดขวาง

เพอเชอมกบระบบขนสงมวลชนอนๆ ไดรบการออกแบบพถพถนเหมอนกบทาง

หลวง มเลนใหสวนทางกนไดปองกนอบตเหต มตนไมปลกคขนานตลอดใหเกด

ความรมรน

การวด วดเปนคะแนนจากเกณฑทกาหนด ดงน


ไมมทางเดนเทาและทางจกรยาน 0

มทางเดนเทา หรอ ทางจกรยานอยางใดอยางหนง 5

มทางเดนเทา และ ทางจกรยาน 10


ขอมลทตองการ - ขอมลทางเดนเทา

- ขอมลทางจกรยาน



36

องคประกอบดานการจดการมลพษทางอากาศ

2.6.1 การกอมลพษทางอากาศในครวเรอน

นยาม การกอมลพษทางอากาศในครวเรอน หมายถง การแพรกระจายมลพษทาง

อากาศจากกจกรรมตางๆ ในครวเรอน อนเกดจากการเผาไหมเชอเพลงจาพวก

ฟน หรอ นามนกาด เพอเปนแหลงเชอเพลงหลกในการใหความรอนและการ

ทาอาหาร

การวด สดสวนครวเรอนกอมลพษทางอากาศในครวเรอน = A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนครวเรอนทใชฟน หรอ นามนกาด เปนแหลงเชอเพลงหลกในการให

ความรอนและการทาอาหาร (A)




37

2.6.2 การรบสมผสควนบหรในครวเรอน

นยาม การรบสมผสควนบหรในครวเรอน หมายถง การรบสมผสควนบหรเนองจาก

สมาชกในครวเรอนมพฤตกรรมการสบบหร

การวด สดสวนครวเรอนทมสมาชกมพฤตกรรมการสบบหร=A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนครวเรอนทมผสบบหร (A)




38

2.6.3 คณภาพอากาศในบรรยากาศเกนมาตรฐาน

นยาม คณภาพอากาศในบรรยากาศเกนมาตรฐาน หมายถง อากาศมสารมลพษทาง

อากาศ 6 ชนด ไดแก ฝนละอองขนาดไมเกน 2.5 ไมครอน ฝนละอองขนาดไม

เกน 10 ไมครอน (PM10) กาซไนโตรเจนไดออกไซด (NO2) กาซซลเฟอรได

ออกไซด (SO2) กาซโอโซน (O3) และกาซคารบอนมอนอกไซด (CO) มความ

เขมขนเกนกวามาตรฐานกาหนด โดยวดดวยคาดชนคณภาพอากาศ (Air

Quality Index : AQI) ทมคาตงแต 51 ขนไป

AQI ความหมาย

0 - 25 คณภาพอากาศดมาก

26 - 50 คณภาพอากาศด

51 - 100 ปานกลาง

101 - 200 เรมมผลกระทบตอสขภาพ

201 ขนไป มผลกระทบตอสขภาพ

การวด สดสวนคณภาพอากาศในบรรยากาศเกนมาตรฐาน= A/365*100


ขอมลทตองการ จานวนวนทมดชนคณภาพอากาศตงต 51 ขนไปในรอบ 1 ป

แหลงขอมล กรมควบคมมลพษ

ระดบการวด ชมชนเมอง/พนททมสถานวดคณภาพอากาศ

39

2.6.4 มาตรการควบคมมลพษทางอากาศ

นยาม มาตรการควบคมมลพษทางอากาศ หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆ ทม

เปาหมายเพอปองกน ควบคม แกไขปญหามลพษทางอากาศในชมชน เชน

สงเสรมความร การประชาสมพนธ การสอสารความเสยง การแจงเตอน การ

รณรงค การกาหนดขอบงคบ ระเบยบ ขอบญญต เทศบญญต

การวด รวมคะแนนจากเกณฑทกาหนดใหดงน


มกจกรรมสงเสรมความรเกยวกบมลพษทางอากาศใหแกประชาชน

ผานทางชองทางการสอสารตางๆ

10

มกจกรรมรณรงคการหามเผากลางแจง 10

มกจกรรมแจงเตอน/สอสารความเสยงเพอปองกนมลพษทาง

อากาศ

10

มการออกขอบญญต/เทศบญญตเพอควบคมมลพษทางอากาศ 10

มการบงคบใชขอบญญต/เทศบญญตเพอควบคมมลพษทางอากาศ 10

มแนวปฏบตทดในการควบคมลพษทางอากาศจนและมการ

เผยแพรจนเปนทยอมรบ

10


ขอมลทตองการ การดาเนนกจกรรมทเปนการประชาสมพนธ แจงเตอน บงคบตามกฎหมายเพอ

ปองกนการเผากลางแจง



40

องคประกอบดานการจดการนาเสย

2.7.1 รานอาหารมการบาบดนาเสยเบองตน

นยาม รานอาหารมการบาบดนาเสยเบองตน หมายถง อาคารทจดไวเพอประกอบ

อาหาร หรอปรงอาหารจนสาเรจ และ จาหนายใหแกผซอสามารถบรโภคไดทนท

ซงครอบคลมถงภตตาคาร สวนอาหาร หองอาหารในโรงแรม และศนยอาหาร ม

การบาบดนาเสย ซงอยางนอยมการตดตงบอดกไขมนกอนปลอยทงลงทอหรอ

ทางระบายนา

การวด สดสวนของรานอาหารระบบบาบดนาเสยเบองตน=A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนรานอาหารทมการบาบดนาเสยเบองตน (A)

- จานวนรานอาหารทงหมด (B)



41

2.7.2 ระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน

นยาม ระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน หมายถง ระบบบาบดนาเสยชนดทมการ

กอสรางเพอรวบรวมนาเสยจากกจกรรมทกประเภทในชมชนมาบาบด ณ จดใด

จดหนงในชมชน โดยการรวบรวมอาจใชระบบทอรวบรวมแบบรวม หรอระบบ

ทอรวบรวมแบบแยกกได และระบบบาบดนาเสยนนอาจใชระบบบาบดนาเสย

แบบไรอากาศและใชออกซเจนกได

การวด ใหคะแนนโดยใชเกณฑดงน


ชมชนไมมระบบบาบดนาเสยรวม 0

ชมชนมระบบบาบดนาเสย แตไมสามารถรวบรวมนาเสยจาก

กจกรรมไดทกประเภทในชมชน

5

ชมชนมระบบบาบดนาเสย และสามารถรวบรวมนาเสยจาก

กจกรรมไดทกประเภทในชมชน

10


ขอมลทตองการ ขอมลเชงประจกษของระบบบาบดนาเสยรวมของชมชน



42

องคประกอบดานการจดการสงปฏกล

2.8.1 สวมสาธารณะถกหลกสขาภบาล

นยาม สวมสาธารณะทถกหลกสขาภบาล หมายถง สวมทจดไวเพอใหบรการเปนการ

ทวไปในสถานทตางๆ ทงกรณทมการจดเกบคาบรการและไมจดเกบคาบรการ

และใหหมายความรวมถงสวมทจดไว เพอใหบรการภายในหนวยงานของรฐหรอ

หนวยงานของเอกชน และมลกษณะดงน

(1) พน ผนง เพดาน โถสวม โถปสสาวะ และทเปดและปดนาของโถสวม

และโถปสสาวะมความสะอาด และตองบารงรกษาใหพรอมใชงาน

(2) มนาใชทสะอาดและเพยงพอสาหรบใชงาน

(3) มอางลางมอพรอมสบหรอผลตภณฑอนใดสาหรบทาความสะอาดมอซง

พรอมใชงาน

(4) มภาชนะรองรบมลฝอยทวไปทถกสขลกษณะ สะอาด และอยในสภาพ

ด ไมรวซม ตงอยในบรเวณอางลางมอหรอบรเวณใกลเคยง

(5) จดใหมสายฉดนาชาระทสะอาดและอยในสภาพพรอมใชงาน หรอ

กระดาษชาระชนดยย และกระจายตวไดงายเมอเปยกนาซงสามารถทง

ลงในโถสวมได ในกรณทกระดาษชาระเปนชนดทไมสามารถทงลงในโถ

สวมไดหรอระบบกาจดสงปฏกลไมสามารถรองรบกระดาษชาระไดให

รวบรวม กระดาษชาระทใชแลวใสทรองรบมลฝอยทถกสขลกษณะ

สะอาด มฝาปดมดชด อยในสภาพด ไมรวซม และเกบขนไปกาจดอยาง

ถกสขลกษณะ เพอปองกนการแพรกระจายของเชอโรคจากกระดาษ

ชาระทใชแลว

(6) ในสวมตองมการถายเทอากาศทดหรอระบบระบายอากาศเพอการ

ถายเทอากาศทด

(7) ประตหองสวม ตองมทจบเปดและปดทสะอาด มอปกรณยดประตดาน

ในทสามารถ ไขจากดานนอกได โดยประตตองเปดออกจากดานใน เปน

บานพบ บานเลอน หรอเปนรปแบบอน เพอใหสามารถเขาชวยเหลอ

ผใชบรการในกรณหมดสตได

43

(8) ม ระบบกาจดสงปฏกลแบบตดกบทหรอตองตอทอไปยงระบบกาจดสง

ปฏกล

การวด สดสวนสวมสาธารณะถกหลกสขาภบาล= A/Bx100


ขอมลทตองการ - จานวนสถานททมสวมสาธารณะถกหลกสขาภบาล(A)

- จานวนสถานททงหมดทมสวมสาธารณะ(B)



44

2.8.2 มาตรการการจดการสงปฏกล

นยาม มาตรการการจดการสงปฏกล หมายถง การดาเนนการตงแตการใหบรการเกบ

ขนสงปฏกล และการบาบดสงปฏกลอยางถกหลกสขาภบาล ซงอาจดาเนนการ

ดวยองคกรปกครองสวนทองถน หรออนญาตใหผอนกระทาแทน

การวด รวมคะแนนโดยพจารณาจากเกณฑทกาหนดใหตอไปน


องคกรปกครองสวนทองถนไมมรถขนสงปฏกล และไมมการออก

ใบอนญาตใหเอกชนดาเนนการขนสงปฏกล

0

องคกรปกครองสวนทองถนไมมรถขนสงปฏกล แตมการออก


2

องคกรปกครองสวนทองถนมรถขนสงปฏกล และ/หรอมการออก


4

องคกรปกครองสวนทองถนมขนสงปฏกล และ/หรอมการออก

ใบอนญาตใหเอกชนดาเนนการขนสงปฏกล แตไมมระบบบาบดสง

ปฏกลทถกหลกสขาภบาล

6


ใบอนญาตใหเอกชนดาเนนการขนสงปฏกล และมระบบบาบดสง

ปฏกลทถกหลกสขาภบาล แตไมอยในพนทของตนเอง

8


ใบอนญาตใหเอกชนดาเนนการขนสงปฏกล และมระบบบาบดสง

ปฏกลทถกหลกสขาภบาล ตงอยในพนทของตนเอง

10


ขอมลทตองการ - จานวนรถขนสงปฏกลขององคกรปกครองสวนทองถน

- จานวนการออกใบอนญาตใหเอกชนดาเนนการขนสงปฏกล

- ระบบบาบดสงปฏกล



45

องคประกอบดานการจดการมลฝอยทวไป มลฝอยตดเชอ และของเสยอนตราย

2.9.1 ชมชนมการจดการมลฝอยทตนทาง

นยาม ชมชนมการจดการมลฝอยทตนทาง หมายถง ชมชนมการคดแยกมลฝอย เชน

เศษกระดาษ เศษผา เศษอาหาร เศษสนคา ถงพลาสตก ภาชนะใสอาหาร เถา

มลสตว ซากสตว รวมตลอดถงสงอนใดทเกบกวาดจากถนน ตลาด ทเลยงสตว

หรอทอนๆ ทสามารถรไซเคลหรอแปรรปได เชน ผลตเปนเชอเพลงเขยว ทานา

หมกจลนทรย ปยอนทรย สงประดษฐจากวสดเหลอใช หรอขายไดออกจากมล

ฝอยทงหมด โดยมการจดการในรปแบบตางๆ เชน ธนาคารขยะ ตลาดนดขยะ

ศนยรบซอหรอผรบซอรายยอย รวมถงการลดการใชพลาสตกและโฟม

การวด สดสวนชมชนทมการจดการมลฝอยทตนทาง=A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนชมชนทมการจดการมลฝอยทตนทางทยงคงดาเนนการอย(A)

- จานวนชมชนทงหมดในพนท (B)



46

2.9.2 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยทวไป

นยาม มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยทวไป หมายถง องคกรปกครองสวน

ทองถน หรอผซงไดรบอนญาตจากองคกรปกครองสวนทองถน จดใหมจด

รวบรวมมลฝอยประจาครวเรอน หรอจดใดๆ ของชมชน แลวใหประชาชนนา

ขยะมลฝอยมาทง แลวองคกรปกครองสวนทองถน หรอผซงไดรบอนญาตจาก

องคกรปกครองสวนทองถนเกบขนขยะมลฝอยเหลานนไปกาจดทงอยางถกหลก

สขาภบาล

การวด ใหคะแนนจากเกณฑทกาหนดใหดงน


ดานการบรการเกบรวบรวม

(1) ไมมการใหบรการเกบรวบรวมมลฝอยทงทดาเนนการเองหรอ

ใหอนญาตใหผอนดาเนนการ

0

(2) มการใหบรการเกบรวบรวมมลฝอยทงทดาเนนการเองหรอให

อนญาตใหผอนดาเนนการ ครอบคลมพนท

- นอยกวารอยละ 20 1

- รอยละ 21-40 2

- รอยละ 41-60 3

- รอยละ 61-80 4

- รอยละ 81-100 5

ดานการกาจด

(1) ไมมการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทงอยางถกหลก


0

(2) มการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทง แตไมถกหลก


1

(3) มการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทงอยางถกหลก


5


47

ขอมลทตองการ การสารวจระบบบรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยทวไปในชมชน



48

2.9.3 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดมลฝอยตดเชอ

นยาม มาตรการจดการมลฝอยตดเชอ หมายถง การกระทาเพอเปนการรวบรวมมล

ฝอยซงมเชอโรคปะปนอยในปรมาณหรอมความเขมขนซงถามการสมผสหรอ

ใกลชดกบมลฝอยนนแลวสามารถทาใหเกดโรคได ซงมกเกดจากกจกรรมตางๆ

ของสถานบรการการสาธารณสข เชน คลนก โรงพยาบาล สถานพยาบาลสตว

เปนตน และนามลฝอยตดเชอทรวบรวมไดไปกาจดทงอยางถกหลกสขาภบาล

ดวยวธตางๆ ไดแก เผาในเตาเผา ทาลายเชอดวยไอนา ทาลายเชอดวยความ

รอน



ดานการรวบรวม

(3) ไมมการรวบรวมมลฝอยตดเชอ 0

(4) มการรวบรวมมลฝอยตดเชอ ครอบคลมสถานบรการ

สาธารณะสข

- นอยกวารอยละ 20 1

- รอยละ 21-40 2

- รอยละ 41-60 3

- รอยละ 61-80 4

- รอยละ 81-100 5

ดานการกาจด

(1) ไมมการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทงอยางถกหลก


0

(2) มการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทง แตไมถกหลก


1

(3) มการรวบรวมมลฝอยและนาไปกาจดทงอยางถกหลก


5


49

ขอมลทตองการ การสารวจการรวบรวมและกาจดมลฝอยตดเชอในสถานบรการสาธารณสข

- จานวนสถานบรการสาธารณสข

- การรวบรวมและการกาจดมลฝอยตดเชอ



50

2.9.4 มาตรการเกบรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย

นยาม มาตรการเกบรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย หมายถง การรวบรวมและ

กาจดของเสยอนตรายทเกดจากกจกรรมตางๆ ในครวเรอนและสถาน

ประกอบการพาณชยกรรมตางๆ ในชมชน เชน อซอมรถ สถานบรการนามน

รานลางอดขยายภาพ รานซกแหง ทาเรอ สนามบน โรงพยาบาล หองปฎบตการ

พนทเกษตรกรรม ฯลฯ ของเสยอนตรายจากบานพกอาศย เชน ถานไฟฉาย

หลอดไฟฟลออเรสเซนต ของเสยอนตรายจากทาเรอ เชน สารเคมเหลอทง ซาก

สารเคมทถกเผาไหม นามนและกากนามน ของเสยอนตรายจากการพาณชยก

รรม เชน สและทนเนอร แบตเตอรรถยนต นามนหลอลนใชแลวจากสถานบรการ

นามน และสารเคมจากกระบวนการลางอดขยายภาพ เปนตน ของเสยอนตราย

จากเกษตรกรรม เชน ภาชนะบรรจสารกาจดแมลงและสารกาจดวชพช ของเสย

อนตรายเหลานหากไมผานการบาบดและกาจดอยางถกตองตามหลกวชาการ

กอใหเกดการปนเปอนและแพรกระจายของสารอนตรายสสงแวดลอมเขาสหวง

โซอาหาร และเกดผลกระทบตอสขภาพอนามยของประชาชนได จงตองรวบรวม

ไมทงปะปนกบมลฝอยทวไปและกาจดทงอยางถกหลกสขาภบาล เชน การปรบ

เสถยร/ฝงกลบ (Stabilization/Secure Landfill) การผสมของเสยเพอใชเปน

เชอเพลง (Fuel blending) และการกาจดโดยระบบเตาเผา (Incineration)



ไมมกจกรรมรวบรวมของเสยอนตรายจากมลฝอยทวไป 0

มกจกรรมรวบรวมของเสยอนตรายจากมลฝอยทวไป และนาไป

กาจดทงอยางถกหลกสขาภบาล แตไมครอบคลมทกชมชน

5

มกจกรรมรวบรวมของเสยอนตรายจากมลฝอยทวไป และนาไป

กาจดทงอยางถกหลกสขาภบาล ครอบคลมทกชมชน

10


ขอมลทตองการ กจกรรมการดาเนนงานเพอรวบรวมและกาจดของเสยอนตราย

51



52

องคประกอบดานการจดการสารพษและสารอนตราย

2.10.1 ชมชนลดการใชสารพษและสารอนตราย

นยาม ชมชนลดการใชสารพษและสารอนตราย หมายถง ชมชนมการรวมกลมดาเนน

กจกรรมทาผลตภณฑจากธรรมชาตทดแทนการใชสารพษและสารอนตราย เพอ

ใชงานการเกษตร เชน นาหมกชวภาพ สารชวภาพกาจดแมลงและศตรพช

ผลตภณฑทาความสะอาด ซกลาง เปนตน

การวด สดสวนชมชนลดการใชสารพษและสารอนตราย = A/B*100


ขอมลทตองการ - ชมชนทมการทาผลตภณฑจากธรรมชาตทดแทนการใชสารพษและสาร

อนตราย (A)

- ชมชนทงหมด (B)



53

องคประกอบดานการจดการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค

2.11.1 ความชกลกนายงลาย

นยาม ความชกลกนายงลาย หมายถง ผลการสารวจพบลกนายงลายในภาชนะตางๆ

ในบรเวณบาน ซงวดดวยคาดชนลกนายงลายในบาน (House Index)

การวด คาดชนลกนายงลายในบาน (HI)=A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนครวเรอนทพบลกนายงลาย (A)

- จานวนครวเรอนทสารวจทงหมด (B)



54

2.11.2 ความครอบคลมของวคซนปองกนโรคพษสนขบา

นยาม ความครอบคลมของวคซนปองกนโรคพษสนขบา หมายถง สดสวนของจานวน

สนขและแมวทงหมดในชมชนทไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา

การวด ความครอบคลมของวคซนปองกนโรคพษสนขบา =A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนสนขและแมวทงหมดทไดรบการฉดวคซนปองกนโรคพษสนขบา

(A)

- จานวนสนขและแมวทงหมดในชมชน (B)



55

2.11.3 มาตรการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค

นยาม มาตรการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค หมายถง การดาเนนกจกรรม

ตางๆ ในชมชนเพอเปนการควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรคในชมชนๆ เชน

กจกรรมสงเสรมความร การเปลยนแปลงสภาพแวดลอม การพนสารเคม การฉด

วคซน เปนตน

การวด ใหคะแนนจากเกณฑทกาหนดดงน


ไมมการจดกจกรรมควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค 0

มการดาเนนกจกรรมควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรค

1 กจกรรม 2




5 กจกรรมขนไป 10


ขอมลทตองการ จานวนกจกรรมควบคมแมลงและสตวพาหะนาโรคในชมชน



56

องคประกอบดานการจดการเหตราคาญ

2.12.1 เหตราคาญ

นยาม เหตราคาญ หมายถง เหตททาใหเกดความเดอดรอน ความเสอมหรออาจเปน

อนตรายตอสขภาพของประชาชน เชน

(1) แหลงนา ทางระบายนา ทอาบนา สวม หรอทใสมลหรอ เถา หรอ

สถานทอนใด ทมความสกปรก มการสะสมสงของททงแลว เปนเหตใหม

กลนเหมนหรอละอองเปนพษ หรอเปนหรอนาจะเปนทเพาะพนธพาหะ

นาโรค หรอกอใหเกดความเสอมหรออาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(2) การเลยงสตวในทหรอโดยวธใด หรอมจานวนเกนสมควร จนเปนเหตให

เสอมหรออาจเปนอนตรายตอสขภาพ

(3) อาคารอนเปนทอยของคนหรอสตว โรงงานหรอสถานทประกอบการใด

ไมมการระบายอากาศ การระบายนา การกาจดสงปฏกล หรอการ

ควบคมสารเปนพษหรอมแตไมมการควบคม ใหปราศจากกลนเหมน

หรอละอองสารเปนพษอยางพอเพยง จนเปนเหตใหเสอมหรออาจเปน

อนตรายตอสขภาพ

(4) การกระทาใด ๆ อนเปนเหตใหเกดกลน แสง รงส เสยง ความรอน สงม

พษ ความสนสะเทอน ฝน ละออง เขมา เถา หรอ กรณอนใด จนเปน

เหตใหเสอมหรออาจเปนอนตรายตอสขภาพ

การวด นบจานวนการรองเรยนเหตราคาญในรอบป

หนวยการวด ครงตอป

ขอมลทตองการ จานวนเรองรองเรยน



57

2.12.2 การคมครองสขภาพจากเหตราคาญ

นยาม การคมครองสขภาพจากเหตราคาญ หมายถง ประชาชนทไดรบเหตราคาญ

ไดรบการดแลปกปอง และแกไขผลกระทบจากเหตราคาญ โดยพจารณาจาก

ผลสมฤทธของการจดการและแกไขปญหาเหตราคาญทเกดขนในพนท

การวด สดสวนเรองรองเรยนเหตราคาญทไดรบการแกไขจนยต=A/B*100


ขอมลทตองการ - เรองรองเรยนเหตราคาญทไดรบการแกไขจนยต (A)

- จานวนเรองรองเรยน (B)



58

2.12.3 มาตรการควบคมเหตราคาญ

นยาม มาตรการควบคมเหตราคาญ หมายถง การดาเนนกจกรรมตางๆ ทมงหมายใน

การลด ปองกน ควบคม เหตราคาญในชมชน เชน การสอสารสาธารณะ ขอ

ปฏบต ขอปฏบต กฎระเบยบ เทศบญญต การตรวจสอบ/ตรวจแนะนาดาน

สขลกษณะสถานประกอบกจการทเปนอนตรายตอสขภาพ การพฒนาระบบเฝา

ระวงปญหาเหตราคาญ

การวด ใหคะแนนจากเกณฑทกาหนด ดงน (เลอกไดหลายขอ)


มการสอสารสาธารณะ เพอเผยแพร ประชาสมพนธชองทางการ

รองเรยนเหตเดอดรอนราคาญและขอมลขาวสารเกยวกบเหต

ราคาญผานชองทางทหลากหลายเพอใหประชาชนไดรบทราบ

อยางทวถง

2

การพฒนาระบบเฝาระวงปญหาเหตราคาญ โดยการรวบรวม

ขอมลดานตางๆ ทเกยวของ เชน ขอมลดานสงคกคาม ขอมล

เกยวกบสถตการรองเรยนเหตราคาญ ขอมลดานผลกระทบตอ

สขภาพจากปญหาเหตราคาญ เพอนามาวเคราะห ประมวลผล

ขอมล และประเมนสถานการณ และจดทารายงานขอมล

สถานการณ พรอมกาหนดแนวทาง มาตรการ หรอวธการการ

แกไขหรอปองกนปญหาเหตราคาญ

2

การตรวจสอบ/ตรวจแนะนาดานสขลกษณะสถานประกอบ

กจการทเปนอนตรายตอสขภาพใหเปนไปตามขอบญญตทองถน

และกฎหมายทเกยวของกอนการพจารณาออกใบอนญาตหรอตอ

ใบอนญาต

2

ออกขอบญญตทองถนทมขอบเขตเนอหาทเกยวของกบการ

ควบคมปองกนปญหาเหตราคาญทอาจเกดจากการประกอบ

กจการตามกฎหมายวาดวยการสาธารณสขทเหมาะสมตาม

4

ขอมลทตองการ ขอมลการดาเนนกจกรรมควบคมเหตราคาญ

59




60

3. ตวชวดดชนสขภาพชมชน

ความชกโรคอจจาระรวง

นยาม ความชกโรคอจจาระรวง หมายถง จานวนสะสมของผปวยทกกลมวยทไดรบ

การวนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 ไดแก A000, A001, A009, A020, A030,

A031, A032, A033, A038, A039, A040, A041, A042, A043, A044, A045,

A046, A047, A048, A049, A050, A053, A054, A059, A080, A081, A082,

A083, A084, A085, A09, A090, A099, K521,K528 ตอจานวนประชากร

ทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคอจจาระรวง = A/B*1000

หนวยการวด ตอ 1,000 ประชากร

ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคอจจาระรวงสะสมทงป(A)

- ประชากรทงหมด(B)

แหลงขอมล ศนยขอมลสขภาพ (Health Data Center) กระทรวงสาธารณสข


61

ความชกโรคอาหารเปนพษ

นยาม ความชกโรคอาหารเปนพษ หมายถง จานวนสะสมของผปวยทกกลมวยทไดรบ

การวนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 ไดแก A05 ตอจานวนประชากรทงหมดใน

ชมชน

การวด ความชกโรคอาหารเปนพษ = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคอาหารเปนพษสะสมตลอดทงป(A)




62

ความชกโรคระบบทางเดนหายใจ

นยาม ความชกโรคระบบทางเดนหายใจ หมายถง จานวนสะสมของผปวยทกกลมวย

ทไดรบการวนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 ไดแก J00-J06, J09-18, J20-J22, J30-

J39, J40-J47, J60-J70, J80-J84, J85-J86, J90-J94 และ J95-J99 ตอจานวน

ประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคระบบทางเดนหายใจ= A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนการเขารบการรกษาพยาบาลดวยโรคระบบทางเดนหายใจ(A)




63

ความชกโรคหอบหด

นยาม ความชกโรคหอบหด หมายถง จานวนสะสมของผปวยทกกลมวยทไดรบการ

วนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 คอ J45-l46 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคหอบหด = A/B*1000

ขอมลทตองการ - จานวนการเขารบการรกษาพยาบาลดวยโรคโรคปอดหอบหด (A)




64

ความชกโรคไขเลอดออก

นยาม ความชกโรคไขเลอดออก หมายถง จานวนสะสมผปวยตลอดทงปซงไดรบการ

วนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 คอ A91 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคไขเลอดออก = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคไขเลอดออก (A)




65

ความชกโรคมาลาเรย

นยาม ความชกโรคมาลาเรย หมายถง จานวนสะสมของผปวยซงไดรบการวนจฉยดวย

รหส ICD 10 คอ B50-B54 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคมาลาเรย = A/B*1000

หนวยการวด อตราตอ 1,000 ประชากร

ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคมาลาเรย (A)





66

ความชกโรคพษสนขบา

นยาม ความชกโรคพษสนขบา หมายถง จานวนผปวยสะสมซงไดรบการวนฉยโรครหส

ICD 10 คอ A82

การวด จานวนความถของผปวยซงไดรบการวนฉยโรครหส ICD 10 คอ A82

หนวยการวด ความถ

ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคพษสนขบา (A)

- จานวนผลตรวจเลอดในสตวไดผลเปนบวก

แหลงขอมล - ศนยขอมลสขภาพ (Health Data Center) กระทรวงสาธารณสข

- กรมปศสตว


67

ความชกโรคฉหน

นยาม ความชกโรคฉหน หมายถง จานวนสะสมผปวยซงไดรบการวนจฉยโรคดวยรหส

ICD 10 คอ A27 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคฉหน = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคฉหน (A)




68

ความชกโรคหนอนพยาธ

นยาม ความชกโรคหนอนพยาธ หมายถง จานวนสะสมผปวยซงไดรบการวนจฉยโรค

ดวยรหส ICD 10 คอ B65-B83 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคหนอนพยาธ = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคหนอนพยาธ (A)




69

ความชกโรคมะเรง

นยาม ความชกโรคมะเรง หมายถง จานวนสะสมผปวยซงไดรบการวนจฉยโรคดวยรหส

ICD 10 ไดแก C00-D48 ตอจานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกโรคมะเรง = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผปวยโรคมะเรง(A)




70

ความชกการประสบอบตเหต

นยาม ความชกการประสบอบตเหต หมายถง จานวนสะสมของผปวยซงการ

วนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 ไดแก V01-V09, V10-V19, V20-V29, V30-V39,

V40-V49, V50-V59, V60-V69, V70-V79, V80-V89, V90-V94, V95-V97,

V98-V99, W00-W19, W20-W49, W50-W64, W65-W74, W75-W84, W85-

W99, X00-X09, X10-X19, X20-X29, X30-X39, X40-X49, X58-X59 ตอ

จานวนประชากรทงหมดในชมชน

การวด ความชกการประสบอบตเหต = A/B*1000


ขอมลทตองการ - จานวนผทไดรบอบตเหต (A)




71

ความชกความพการแตกาเนด

นยาม ความชกความพการแตกาเนด หมายถง จานวนสะสมของเดกอายแรกเกดซง

ไดรบการวนจฉยโรคดวยรหส ICD 10 คอ Q00-Q89 ซงลกษณะรปพการแต

กาเนด ตอจานวนเดกแรกเกดถง 1 ปทงหมดในชมชน

การวด ความชกความพการแตกาเนด = A/B*100


ขอมลทตองการ - จานวนเดกแรกเกดถง 1 ป ทไดรบการวนจฉยวาพการแตกาเนด (A)

- จานวนเดกแรกเกดถง 1 ป ทงหมดในชมชน (B)



72

ความยนยาวของชวต

นยาม ความยนยาวของชวต หมายถง จานวนปทมอายตงแตแรกเกดจนกระทงเสยชวต

วดโดยใช อายคาดเฉลยเมอแรกเกด

การวด คานวณโดยใชตารางชพ

หนวยการวด ป

ขอมลทตองการ - โครงสรางอาย

- จานวนประชากรในแตละชวงอาย

- จานวนประชากรทเสยอายในแตละชวงอาย



คู มือ ตัวชี้วัด นิยาม การวัด...

Documents