ตอนหนึ่งของหนังสือ The Element ฉันเกิดมาเพื่อสิ่งนี้? เขียนโดย Ken Robinson วาดวยการตามหา ‘ธาตุ’ ของตัวเอง

‘ธาตุ’ ในความหมายการคนเจอสิ่งที่ตัวเองหลงใหลและทำไดดี สิ่งที่ติดใจหลังอานหนังสือเลมนี้มี 2 อยาง

– Robinson ชวนเราใหคะแนนความฉลาดของตัวเอง เคาอธิบายเสียยืดยาววาผูคนสวนใหญมีแนวโนมคิดวาตัวเอง

ฉลาดไหมและแคไหน กอนจะกลับมาฮุกดวยคำถามเรียบงายแตเหมือนถูกไมตีหัววา... ทำไมทุกคนจึงยอมใหคะแนนตัวเอง?

ไมใชวาควรถามกลับหรือวา… เราจะใหคะแนนความฉลาดของตัวเองในเรื่องอะไร ดานไหน คะแนนที่เราใหวันนี้ พรุงนี้มันจะ

เพิ่มขึ้นไดมั้ย และเราประเมินความฉลาดของตัวเองเปนมาตรวัด 1-10 ไดจริงละหรือ?

คนเรามีความฉลาดที่หลากหลายและแตกตางเกินกวาที่แบบประเมินใดๆ จะวัดได – แตใชหรือไมวา แวบแรกที่เราไดยินคำวา

‘ฉลาด’ เราโบยไปแลววามันหมายถึงความฉลาดทางวิชาการที่ประเมินดวยขอสอบปลายภาคเรียน

– ตอนหนึ่งของหนังสือถามวา รูสึกไหมวาตัวเองโชคดี? เคาอธิบายบทนี้ดวยการยกตัวอยางงานทดลองชิ้นหนึ่ง

ตองการหา ‘ผูโชคราย’ กับ ‘ผูโชคดี’ สรางสถานการณโดยการทิ้งธนบัตร 5 ปอนดไวที่หนารานกาแฟแหงหนึ่ง และใหผูเขารวม

ทดลองผานมาเจอโดยไมบอกใบอะไรแลวดูวา สิ่งที่เกิดขึ้นหลังจากนั้นคืออะไรบาง

ขอสรุปคือ ‘ผูโชคดี’ หรือ ผูที่มักเห็นสถานการณเปนเรื่องโชคดีอยูเสมอ เมื่อเก็บธนบัตร 5 ปอนดไดโดยบังเอิญ เคาเขาไปสั่ง

กาแฟหนึ่งแกวใหตัวเอง อีกแกวใหคนที่อยูในรานกาแฟนั้น จากนั้น ‘ผูโชคดี’ ชวนคนที่เคาเลี้ยงกาแฟพูดคุยถึงเรื่องโชคดีที่เจอ

วันนี้ หลังจบการทดลอง ‘ผูโชคดี’ ถูกถามวาวันนี้เคาเจอเรื่องราวอะไรบาง ผูเขารวมทดลองเลาวา วันนี้เปนวันที่โชคดีมาก

เคาเจอธนบัตร 5 ปอนดและไดเพื่อนใหมเพิ่มมาอีกหนึ่งคน

ขณะที่ผูที่ถูกจัดวาเปน ‘ผูโชคราย’ หรือ ผูที่มักมองสถานการณใดหนึ่งเปนเรื่องเฉยๆ หรือ รายๆ อยูเสมอ เมื่อเก็บธนบัตร

5 ปอนดนั้น สั่งกาแฟ แตไมพูดไมจากับใครเลย เมื่อจบการทดลองและถูกถามวาวันนี้มีอะไรเกิดขึ้นบางไหม ชายคนนั้นบอกวา

‘เขาคิดไมออก’

ทั้งหมดนี้คลายกับแนวคิด Growth Mindset หรือ กรอบคิดเติบโต ความคิดที่เชื่อวา ‘ปญญา’ ของตัวเองพัฒนาได ยืดหยุน

เพียงพอจะแกปญหาใหลุลวงไดเสมอ พูดถึงครั้งแรกโดยแครอล ดเว็ค ศาตราจารยดานจิตวิทยา มหาวิทยาลัยสแตนฟอรด

นักวิจัยและผูเชี่ยวชาญดาน Growth Mindset และเจาของงานวิจัย หัวขอ ‘การพัฒนาของกรอบความคิด’

หนึ่ง

สอง

รูสึกไหมวาตัวเองโชคดี?

1

อาจลองชวนคิดแบบนี้วา คุณเคยตกอยูในสถานการณที่ยากลำบาก สิ่งที่อยูตรงหนาคุณเองก็ไมรูวาจะผานมันไปยังไง หรืออาจ

เปนการตองฟงคำสบประมาทซ้ำแลวซ้ำอีก จนนานๆ เขาคุณเองก็เริ่มจะเชื่อเชนกันวา “หรือเราจะ… (จงเติมคำในชองวาง) ไม

เอาไหนเหมือนที่คนอื่นพูด”

จังหวะนั้นมีใครสักคนเดินมาบอกคุณดวยน้ำเสียงและสายตาเชื่อมั่นจริงๆ วา “เฮย ไมเอานะ เราเชื่อวาแกทำได” แมปญหายัง

ไมคลี่คลาย แตคุณก็รูสึกแลวใชมั้ยวา อะไรๆ มันตองดีขึ้น ...นี่คือพลังแหงความเชื่อมั่นนะ

ลองตั้งคำถามอีกสักคำถามวา เคยเจอเพื่อนแบบนี้มั้ย… เพื่อนที่เลาปญหาใหเราฟง เมื่อเรารับฟงอยางตั้งใจและลองชวนเคา

ปดเปาฝุนผงที่อยูในตา มองปญหาในฐานะคนนอกที่อาจมองเห็นรอบดานมากกวาผูที่เผชิญสถานการณเอง แตเพื่อนคนนี้เขา

ขาย ‘ผูโชคราย’ คือมักมองสถานการณตรงหนาในแงลบ มีคำตอบติดปากวา ‘มันเปนไปไมไดหรอก’ ‘มันก็จริงนะ แต ...’

เหลานี้คือขั้วตรงขามกับแนวคิดเติบโต ซึ่งเราเรียกปฏิกิริยาแบบนี้วา Fixed Mindset ; fixed ที่แปลวายึดติด ติดกรอบ

ตางกันกับ ‘ผูโชคดี’ ที่มักจะมองปรากฎการณที่เกิดตรงหนาดวยความคิดสรางสรรค, สังเกต และ ลงมือทำทันทีเมื่อโอกาสมา

ถึง หรือกลาวไดวา คนเหลานี้มักมีทัศนคติที่มักมองเรื่องตางๆ วาเปน ‘โชคดี’ คอยเปลี่ยนวิกฤตเปนโอกาสไดเสมอ -- อยูใกล

คนแบบนี้มากๆ เราเองก็รับพลังงานบวกๆ นี้มาไวดวย ตางกับอยูกับคนในตัวอยางขางตน โลกของเราคลายเหี่ยวเฉาลงทั้งที่

เราไมไดเจอสถานการณหมนหมองอะไรเลย

ทั้งที่เปนเรื่องเดียวกัน แต ‘ผูโชคราย’ กับ ‘ผูโชคดี’ มองตางกัน การเลือกกระทำการเพื่อแกปญหาตอสถานการณตรงหนาตาง

กัน ผลลัพธจึงตาง สำคัญที่สุด ความรูสึกภายในตอทั้งตัวเองและตอคนอื่น ก็หมนหมองลงไปดวย

แตหากใครที่เปนคนมองโลกในแงลบ หรือเขาขาย fixed mindset อยูเสมอ ดเว็คยืนยันดวย Growth Mindset กลับไปเชนกัน

วา “ไมเอานะ เราเปลี่ยนนิสัยคิดลบ ใหกลายเปนบวกๆ ได”

แนวคิดนี้ใกลตัวเรายังไง?

2

Growth Mindset ไมใชแคคำศัพท แตคือ “ทักษะที่ฝกใหเกิดได” เราฝกตัวเองใหเชื่อในพลังของตัวเอง ฝกเชื่อมั่นในตัวเอง และ

มันจะสะทอนกลับไปไวใจและเชื่อมั่นในคนอื่นไดเชนกัน

ที่เคยถามวา หากเรากำลังอยูในสถานการณยากลำบาก ไมมีสักคนที่เดินมาบอกกับเราแบบนี้ เอาแคบอกกับตัวเองทุกครั้งที่

เจอสถานการณยากลำบากวา ‘ฉันทำได’ ‘ฉันไปถึงจุดนั้นได’ แคนี้ก็ชนะไปครึ่งทางแลว

ลงลึกไปอีกนิดในประเด็นการศึกษา Growth Mindset ถูกพูดถึงและถูกนำไปใชในการออกแบบการเรียนรูอยางลนหลาม โดย

เฉพาะการทำความเขาใจกับครู, พอแม, โคช หรือ ทุกคนที่แวดลอมรอบตัวเด็ก เพราะขอเท็จจริงที่วา ทัศนคติของครูมีผล

โดยตรงตอการเรียนรูของนักเรียน และอธิบายวา mindset ที่สงผลตอการเรียนรู(ถาเรามองวาสถานการณทุกอยางในชีวิต

คือการเรียนรู) ทั้งสองแบบของคนเรานั้นเกี่ยวพันกับทัศนคติพวกเขาที่มีตอปจจัย ดังตอไปนี้ ความทาทาย, อุปสรรคปญหา,

ความมานะพยายาม, คำวิจารณ และความสำเร็จของผูอื่น

ถาครูไมเชื่อวานักเรียนตรงหนา ไมวาเคาจะไดรับการเลี้ยงดูมาอยางไร มีปญหา (ในสายตาของครู) เรื่องการเรียนรูขนาดไหน

แตถาครูเชื่อจริงๆ วา ‘แตละคนมีความฉลาดและความสามารถในแบบของตัวเอง’ และ ‘เคาพัฒนาได’ คิดดูวาเด็กคนหนึ่งจะ

ไดรับการปฏิบัติที่ตางไปขนาดไหน อยางนอยเคาจะไมถูกครูตราหนาวา ‘คนแบบเธอ สอนไปคงไมมีประโยชน’ ‘ถาเธอโงแลว

ก็ไมควรขี้เกียจหรอกนะ’ หรือใชคำพูดที่ตีตราตัดสินเด็กดวยความเห็นแบบ fixed mindset

เมื่อเชื่อวา ‘เด็กทุกคนพัฒนาได’ ยอมตามมาดวยการออกแบบสรางการศึกษาที่หลากหลายและเปดโอกาสใหเด็กไดพัฒนา

ความสามารถในแบบของตัวเอง หนทางสราง Growth Mindset ไมใชเรื่องของการสรางความสมบูรณแบบ เรากำลังพูดถึง

นักเรียนหลายสิบชีวิตที่แตกตางทั้งระดับความสามารถ ความคิดความฝน มีความไมมั่นใจ สับสนและวาวุนตามชวงวัย

การยอมรับเขาใจและรับมือความทาทายนี้ดวยมุมมองบวกก็ถือวาครูพรอมจะจูงมือเด็กเหลานั้นกาวไปยังโอกาสที่เปดกวาง

ใหทุกอยางเปนไปไดดวย Growth Mindset แลว

หรือตอใหนักเรียนคนไหนเคยพูดครู หรือ ใครตราหนาวา โง และ พัฒนาไมได ขอแคไมเชื่อตามนั้น แตบอกตัวเองทุกครั้งวา

‘ไม เราพัฒนาได’ เทานี้ก็ ‘เติบโต’ แลว

สุดทาย คุณใหคะแนนความฉลาดของตัวเองเทาไร และ รูสึกไหมวาตัวเองโชคดี?

3