ยง ภู่วรวรรณ และคณะ ไวรัสตับ ... ·...

ยง ภวรวรรณ และคณะ

วารสารราชบณฑตยสถานปท ๓๗ ฉบบท ๑ ม.ค.-ม.ค. ๒๕๕๕

149

ไวรสตบอกเสบในแรงงานตางดาวในประเทศไทย*ยง ภวรวรรณ

ภาคสมาชก ส�านกวทยาศาสตร ราชบณฑตยสถาน

ภทรธดา สงวนหมศรณยธร อครธ�ารงสน

กตตยศ ภวรวรรณ ศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนก ภาควชากมารเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

บทคดยอ

ถงแมวาการศกษาเกยวกบไวรสตบอกเสบเอ บ และ ซ มอยเปนจ�านวนมาก และมการ

ตพมพในวารสารระดบนานาชาตมากมาย แตการศกษาเกยวกบความชกและลกษณะทางพนธกรรม

ของไวรส ทเปนขอมลททนสมยและลงรายละเอยดของไวรสตบอกเสบในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยง

ใตยงคงมนอย ปจจบนมแรงงานตางดาวจากประเทศเพอนบานเขามาท�างานและพ�านกอาศยอยใน

ประเทศไทยเปนจ�านวนมาก แรงงานเหลานนอกจากจะเขามาเปนแรงงานในการพฒนาประเทศใน

ดานตาง ๆ แลว ยงน�าพาโรคตาง ๆ รวมไปถงโรคตบอกเสบทเกดจากไวรสเขามาดวย จากการศกษาท

ผานมาพบวา ประชากรแรงงานตางดาวเกอบทงหมดเคยตดเชอไวรสตบอกเสบเอ และมภมตานทาน

แลว การเปนพาหะไวรสตบอกเสบบสงมากในกลมแรงงานตางดาว คอ รอยละ ๙.๗ ในแรงงานพมา

๑๐.๘ ในแรงงานกมพชา และ ๖.๙ ในแรงงานชาวลาว สวนไวรสตบอกเสบซพบไดประมาณรอยละ

๑.๘ ในแรงงานพมาและรอยละ ๒.๓ ในแรงงานกมพชา โรคไวรสตบอกเสบเอ และบในประเทศไทย

สามารถควบคมไดเปนอยางด แตการเขามาของแรงงานตางดาวเหลานอาจท�าใหเกดการระบาดของ

โรคอบตขนอก

ค�ำส�ำคญ : ไรวสตบอกเสบเอ, ไวรสตบอกเสบบ, ไวรสตบอกเสบซ, แรงงานตางดาว

* ปรบปรงจากการบรรยายในส�านกวทยาศาสตร

ค�าน�า

ประเทศไทยเปนประเทศก�าลงพฒนา จงมความตองการแรงงานเพมขนทงในภาคเกษตรกรรม

ภาคอตสาหกรรม และภาคบรการ แรงงานตางดาวเปนแรงงานทมราคาถกซงตอบสนองความตองการ

ของนายจางไดเปนอยางดดวยเหตนจงสงผลใหมแรงงานตางดาวทงประเภทถกกฎหมายและผดกฎหมาย

หลงไหลเขามาในประเทศเปนจ�านวนมาก จากรายงานของส�านกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหา

งานกระทรวงแรงงานในเดอนตลาคมพ.ศ.๒๕๕4พบวาจ�านวนแรงงานตางดาวทไดรบอนญาตท�างาน

คงเหลอทวราชอาณาจกรมจ�านวนทงสนถง1,๘๖1,๖๓9คนโดยแบงเปนเขาเมองถกกฎหมายจ�านวน

ไวรสตบอกเสบในแรงงานตางดาวในประเทศไทย

The Journal of the Royal Institute of ThailandVol. 37 No. 1 Jan.-Mar. 2012

1๕0

๖๕9,11๗คนและเขาเมองผดกฎหมายจ�านวน1,๒0๒,๕๒๒คนแรงงานสวนใหญประมาณรอยละ4๗

กระจายตวอยในจงหวดกรงเทพมหานครและปรมณฑลประเภทงานทท�า คอ งานใชแรงงาน เชน งาน

เกษตรและปศสตวงานกอสรางงานจ�าหนายอาหารและเครองดมและงานรบใชในบานแรงงานเหลาน

มาจากประเทศเพอนบาน๓ประเทศหลกคอพมากมพชาและลาว1

กระทรวงสาธารณสขพบวาแรงงานตางดาวเหลานเปนพาหะน�าโรคตดตอชนดตางๆ เขามาดวย

โรคทพบไดแกอจจาระรวงเฉยบพลนมาลาเรยหดวณโรคเทาชางเรอนและไขกาฬหลงแอนโรคบาง

โรคในจ�านวนนไดสญหายไปจากประเทศไทยนานแลว แตเนองจากแรงงานตางดาวเหลานเปนแรงงานท

ตองการท�างานในงานทแรงงานไทยไมตองการท�า ดงนนจงปฏเสธไมไดวาแรงงานเหลานไดเขามาใกลชด

และกลายเปนสวนหนงของครอบครวรวมไปถงวถชวตประจ�าวนของคนไทยไปแลวอกทงเขาเหลานนอาจ

ท�าใหเกดการแพรระบาดของโรคทประเทศไทยเคยควบคมไดขนมาอกครง

ในบรรดาโรคตดตอทไดกลาวมาแลวขางตนยงมโรคทสามารถตรวจพบไดในแรงงานตางดาวนอก

เหนอจากนอกนนกคอโรคตบอกเสบโรคนยงไมคอยมผใดใหความใสใจในแรงงานตางดาวมากนกโรค

ตบอกเสบมสาเหตเกดจากไวรสซงมอยหลายชนดแตชนดทพบบอยคอไวรสตบอกเสบเอบและซไวรส

ตบอกเสบมบทบาทตอตบคอ กอใหเกดการท�าลายเซลลตบจนเกดการอกเสบของตบขน เมอตบเกดการ

อกเสบรางกายจะสรางพงผดขนมาแทนทท�าใหตบเกดลกษณะแขงทเรยกวาตบแขง(cirrhosis)สงผล

ใหการท�างานของตบผดปรกตไปจนอาจกอใหเกดมะเรงตบ (hepatocellular carcinoma)ไดในภายหลง

ไวรสตบอกเสบมหลายชนดไวรสทมความส�าคญในภมภาคนคอไวรสตบอกเสบเอบและซไวรส

ตบอกเสบเอท�าใหเกดตบอกเสบชนดเฉยบพลน สวนไวรสตบอกเสบบและซท�าใหเกดไดทงตบอกเสบ

เฉยบพลนและเรอรง ตบอกเสบแบบเรอรง (chronic hepatitis) ซงเกดขนในผปวยทมอาการตบอกเสบ

นานกวา๖เดอนท�าใหผปวยกลมนมแนวโนมทจะพฒนาไปเปนตบแขงและมะเรงตบตอไปไดรายละเอยด

ของตบอกเสบและไวรสทกอโรคแตละชนดมดงตอไปน

ไวรสตบอกเสบเอ

ไวรสตบอกเสบเอเปนอารเอนเอไวรส อยในกลม enterovirus ในวงศ Picornaviridae ไวรส

ตบอกเสบเอเปนสาเหตทส�าคญอยางหนงของการเกดไวรสตบอกเสบเฉยบพลบในประเทศก�าลงพฒนา

โดยทการตดตอเกดขนทางการรบประทานอาหารทปนเปอนเชอไวรส แพทยพบวาเชอไวรสอาจสามารถ

ปนเปอนในอจจาระไดนานถง ๒-๓ เดอนทอณหภมหอง นอกจากน ไวรสตบอกเสบสามารถตรวจพบ

ในเลอด น�าด และระดบต�า ๆ ในปสสาวะของผตดเชออกดวย ตบอกเสบเอมความรนแรงของโรค



1๕1

ทหลากหลายตงแตไมมอาการเกดภาวะตบอกเสบจนถงตบวายเฉยบพลนโดยทผานมาไดเกดการระบาด

ในประเทศไทยเปนระยะการตดเชอในประเทศไทยชวงทผานมามแนวโนมลดลงตามล�าดบสามารถควบคม

ไดในพ.ศ.๒๕๕1ไดศกษาอตราชกของไวรสตบอกเสบเอในแรงงานตางดาว1,1๘๓รายจากประเทศ

พมากมพชาและลาวเปนจ�านวน๓94,๓94และ๓9๕รายตามล�าดบเปนเพศชาย๕94รายเพศหญง

๕๘9รายอายเฉลย๒๘.1ปจากการศกษาพบวาอตราการตดเชอสงมากจากรอยละ๘๕.๖ในแรงงาน

ชาวลาวจนถงเกอบทงหมด(รอยละ100)ในแรงงานชาวกมพชาและพมา๒ในประเทศไทยพบวาอตรา

การตดเชอมแนวโนมลดลงตามล�าดบ และอตราการตดเชอไวรสตบอกเสบเอต�ากวาแรงงานตางดาวมาก

โดยพบประมาณรอยละ๒๗ของประชากรในประเทศและจะพบนอยมากในประชากรเดกและวยรนอกทง

พบมากขนในกลมประชากรทมอายมากขน๓แตเมอศกษาเปรยบเทยบกบกลมประชากรไทยทจงหวดตาก

บรเวณชายแดนพมาพบวาอตราการตดเชอสงถงรอยละ๗14ขอมลทการศกษาทผานมาท�าใหควรตระหนก

ถงมาตรการปองกนไวรสตบอกเสบเอในจงหวดทมประชากรตางดาวอาศยอยจ�านวนมากและบรเวณ

ชายแดน เนองจากมประชากรจ�านวนมากทยงไมมภมคมกนและเสยงทจะตดเชอ และหากมการระบาด

อาจสงผลท�าใหเกดการเจบปวยและเสยชวตขนการปองกนทส�าคญคอการพฒนาดานสขลกษณะในการรบ

ประทานอาหารทสกสะอาดการขบถายทถกสขลกษณะและการพจารณาใหวคซนในประชากรกลมเสยง

ไวรสตบอกเสบบ

ลกษณะทวไป

ไวรสตบอกเสบบถกคนพบโดยDr.Baruch S. Blumberg ในตนทศศตวรรษท19๕0โดยมรปราง

ลกษณะของอนภาคอย๓ประเภทคอแบบDane’s particleแบบFilamentousและแบบSphere แต

อนภาคทกอใหเกดโรคไดคอแบบDane’s particleเทานนเนองจากเปนอนภาคชนดทมสารพนธกรรม

ของไวรสอยภายใน

นอกจากมนษยแลวไวรสตบอกเสบบยงพบไดในสตวประเภทนกไดแก เปด (duck)นกกระสา

(heron) และนกเปดน�า (teal)กลมสตวเลยงลกดวยน�านมพบไดในลงไรหาง (Ape)คอชะน (gibbon,

siamang) กอรลลา (gorilla) อรงอตง (orangutan) และชมแปนซ (chimpanzee) โดยทสตวเหลานม

ลกษณะใกลเคยงกบมนษยเปนอยางมาก

วงชวตของไวรส

ภายหลงจากการเขาสรางกาย ไวรสตบอกเสบบจะจ�าลองตวเองโดยการเขาไปเกาะตดกบเซลล

ตบ(hepatocyte)แลวเขาสภายในเซลลหลงจากนนจงสงสารพนธกรรมของไวรสเขาไปในนวเคลยสเพอ



1๕๒

จ�าลองรหสสารพนธกรรมตงตน (RNA)ทใชในการสรางโปรตนและสารพนธกรรมตงตนทงหมด(prege-

nomic RNA)ของไวรสตวใหมเมอจ�าลองเสรจแลวสารพนธกรรมตงตนทงหมดจะถกสงออกมาถอดรหส

ภายนอกนวเคลยสเพอสรางเปนโปรตนจากนนจะมการประกอบตวไวรสแลวไวรสตวใหมจะถกปลอยออก

จากเซลล

อบตการณการตดเชอไวรสตบอกเสบบ

ประมาณกนวาทวโลกมผเปนพาหะของไวรสตบอกเสบบมากถง๓๕0ลานคนโดยเฉพาะแถบ

เอเชยตะวนออกเฉยงใตจากการส�ารวจในประเทศสงคโปรมาเลเซยและบรไนพบความชกของผทเปน

พาหะรอยละ ๓ ถงรอยละ ๖ และพบผทเปนพาหะมากขนรอยละ ๖ ถงรอยละ 1๒ ในกลมประเทศ

อนโดนเซย ฟลปปนส เวยดนาม ลาว พมา และกมพชา๕ ส�าหรบประเทศไทยภายหลงจากบรรจวคซน

ปองกนไวรสตบอกเสบบเขาไปในโปรแกรมวคซนแหงชาตความชกของผตดเชอภายในประเทศลดลงเปน

อยางมากจนเหลอเพยงรอยละ4๖

แตเนองจากในปจจบนมแรงงานตางดาวอพยพเขามาท�างานในไทยเปนจ�านวนมาก จงไดมการ

ศกษาความชกของผทเปนพาหะไวรสตบอกเสบบในแรงงานเหลานเปนครงแรก

การศกษาความชกของไวรสตบอกเสบบในแรงงานตางดาวในประเทศไทย๕

การศกษาเรมจากการเกบตวอยางน�าเหลองของแรงงานตางดาวทมาตรวจสขภาพประจ�าปจ�านวน

๓,009ตวอยางในจ�านวนนแบงเปนตวอยางจากแรงงานชาวกมพชา1,119รายแรงงานชาวลาว๗๘๗ราย

และแรงงานชาวพมา1,10๓ราย(ตารางท1)

รายละเอยด กมพชา ลาว พมา รวม จ�านวน(คน:รอยละ) 1,119 ๗๘๗ 1,10๓ ๓,009HBsAgใหผลบวก 1๒1:10.๘ ๕4:๖.9 10๗:9.๗ ๒๘๒:9.4HBV DNAใหผลบวก 10๒:๘4.๓ 4๒:๗๗.๘ ๘0:๗4.๘ ๒๒4:๗9.4เพศ ชาย ๘1:๗9.4 ๓1:๗๓.๘ 4๕:๕๗.๕ 1๕๘:๗0.๕หญง ๒0:19.๖ 11:๒๖.๒ ๒๘:๓๕.0 ๕9:๒๖.๓ไมระบเพศ 1:1 0:0 ๖:๗.๕ ๗:๓.๒อาย(ป,อายเฉลย±คาเบยงเบน ๒9.๒±๘.๖ ๒๖.๒±๗.4 ๒๘.๓±๖.1 ๒๘.๓±๗.๖มาตรฐาน)

ตารางท ๑ขอมลพนฐานของแรงงานดางดาวทใชในการศกษาความชกของไวรสตบอกเสบบ



1๕๓

น�าตวอยางทงหมดมาตรวจทางหองปฏบตการเพอตรวจหาสงบงชการตดเชอของไวรสตบอกเสบบ

(HBsAg)และสารพนธกรรมของไวรส(HBV DNA)ผลจากการศกษาพบวามผเปนพาหะของโรคไวรส

ตบอกเสบบในกลมแรงงานตางดาวจากประเทศกมพชารอยละ10.๘จากประเทศลาวรอยละ๖.9และ

จากประเทศพมารอยละ9.๗ยงเมอเปรยบเทยบกบไทยทมผเปนพาหะของไวรสตบอกเสบบอยทรอยละ

๓.9 (รปท 1) ขอมลการศกษาดงกลาวทศกษาในแรงงานตางดาวเหลานจงสะทอนใหเหนวา ปจจบน

ประเทศตนทางของแรงงานเหลานยงคงมอบตการณของโรคไวรสตบอกเสบบในอตราทสง

รปท ๑ จ�าแนกรอยละการใหผลบวกตอสงบงชการตดเชอของไวรสตบอกเสบบ(HBsAg) และ

สารพนธกรรมของไวรส(HBV DNA) ในกลมแรงงานตางดาวเชอชาตตางๆเทยบกบไทย

การศกษาสายพนธของไวรสตบอกเสบบในแรงงานตางดาวในประเทศไทย๕

เมอศกษาในเชงลกเพอหาสายพนธของไวรสตบอกเสบบทพบในแรงงานตางดาวเหลานกพบวา

สายพนธทโดดเดนในประชากรแรงงานตางดาวทง๓ประเทศคอสายพนธCโดยทแรงงานตางดาวจาก

ประเทศลาวพบสายพนธCรอยละ๗1กมพชารอยละ๘๕และพมารอยละ99ส�าหรบสายพนธทพบ

รองลงมาคอสายพนธBซงในแรงงานตางดาวจากประเทศลาวพบสายพนธBรอยละ1๒กมพชารอยละ

๒๗และพมารอยละ1ในขณะทประชากรชาวไทยพบสายพนธCและBรอยละ๘๗และ1๒ตาม

ล�าดบสายพนธของไวรสในประเทศไทยลาวกมพชาและพมาไมแตกตางกนมากนก(รปท๒)



1๕4

รปท ๒ รอยละของสายพนธไวรสตบอกเสบบทพบในแรงงานตางดาวเทยบกบประชากรชาวไทย

ไวรสดอวคซนในแรงงานตางดาว๕

เมอตรวจสอบสารพนธกรรมของไวรสทพบในแรงงานตางดาวเหลานเพมเตม แพทยไดพบไวรส

สายพนธดอวคซน ประมาณรอยละ1๘ สายพนธดอวคซนนพบไดทงในแรงงานตางดาวทงจากประเทศ

กมพชา ลาว และพมา โดยพบในแรงงานชาวกมพชามากทสด และพบในแรงงานชาวลาวและพมาใกล

เคยงกน(ตารางท๒)

รายละเอยด กมพชา ลาว พมา รวม

จ�านวน(คน:รอยละ)

HBV DNAใหผลบวก 94 ๓๘ ๖๒ 194

ตวอยางไวรสดอวคซน 19 ๖ 10 ๓๕

คดเปนรอยละ ๒0.๒ 1๕.๘ 1๖.1 1๘.0

ตารางท ๒จ�านวนตวอยางไวรสดอวคซนในแรงงานตางดาวทพบในประเทศไทย



1๕๕

จากการศกษาของไวรสตบอกเสบบพบวาแรงงานตางดาวในไทยเปนพาหะของไวรสตบอกเสบบ

ในปรมาณสงถงประมาณรอยละ๗-11อกทงยงพบตวอยางไวรสทดอตอวคซนดวยแรงงานตางดาวทเปน

พาหะของโรคไวรสตบอกเสบบอาจเปนปญหาแกสาธารณสขไทยไดหากไมมมาตรการจดการและปองกน

อยางชดเจน

ไวรสตบอกเสบซ

ลกษณะทวไป

ไวรสตบอกเสบซเปนไวรสทมความหลากหลายสงกอใหเกดโรคตบอกเสบตบแขงและมะเรงตบ

จากการวจยพบวามผตดเชอทวโลกแลวกวา1๗0ลานคน๗ผตดเชอสวนใหญไมสามารถหายไดเองตาม

ธรรมชาตและมกกลายเปนการตดเชอแบบเรอรง ไวรสตบอกเสบซมลกษณะสารพนธกรรมเปนอารเอน

เอสายเดยวอยในวงศFlaviviridaeสกลHepacivirusไวรสชนดนมความหลากหลายสงมากสามารถ

จ�าแนกไดเปน๖สายพนธ(genotype) (สายพนธ1ถง๖)และสายพนธยอย (subgenotype)จ�านวนมาก

โดยใชอกษรในภาษาองกฤษก�ากบ๘มรายงานการพบสายพนธ๖ชนดสายพนธยอยใหมๆในแถบเอเชย

ตะวนออกเฉยงใตอยางตอเนอง ดงนน อาจจะมสายพนธหรอสายพนธยอยใหมทยงไมถกคนพบกระจาย

อยในแถบภมภาคน

อบตการณการตดเชอไวรสตบอกเสบซ

ในประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตมรายงานวา ยงมผตดเชอไวรสตบอกเสบซเปนจ�านวน

มาก การศกษาสวนใหญมาจากประเทศเวยดนาม และไทย โดยมความชกประมาณรอยละ 1 ถง ๒

ในประเทศไทยพบวามผตดเชออยประมาณรอยละ๒.๒9มการศกษาไวรสตบอกเสบซจ�านวนเลกนอยใน

ประเทศกมพชาและพมาในค.ศ.1991การศกษาในระดบชมชนของประเทศกมพชาพบการตดเชอรอย

ละ๖.๕ขณะทมการตดเชอสงถงรอยละ10.4ในกลมผปวยตวเหลอง10,11ในประเทศพมามการศกษา

ในผปวยโลหตจาง(thalassemia)และผปวยโรคตบพบความชกของไวรสตบอกสบซตงแตรอยละ๒ถง

11.๖1๒โดยทการศกษาดงกลาวศกษาในกลมประชากรจ�านวนนอยซงรายงานการตดเชอทไดอาจแปรผน

ไปตามภมภาคและกลมประชากร

การศกษาความชกของไวรสตบอกเสบซในแรงงานตางดาวในประเทศไทย

แรงงานตางดาวโดยเฉพาะชาวกมพชาและพมาซงมจ�านวนมากและเพมขนในประเทศไทยนนอาจ

เปนพาหะของโรคตดเชอบางชนดซงอาจกระจายสประชากรไทยและมผลกระทบดานสาธารณสขดงนน

จงจ�าเปนตองศกษาตดตามการตดเชอของโรคบางชนดโดยเฉพาะโรคตดเชอทเกดจากไวรสตบอกเสบซ



1๕๖

การศกษาเรมจากน�าตวอยางน�าเหลองทถกเกบจากเลอดทเหลอจากการตรวจสขภาพประจ�าป

ของแรงงานตางดาวในประเทศไทยจากโรงพยาบาลบางกอก9อนเตอรเนชนแนลแรงงานดงกลาวอาย

ตงแต1๕ถง๖0ปเปนชาวกมพชาจ�านวน1,4๓1คนและพมาจ�านวน1,๕94คนแรงงานทพ�านก

ในประเทศไทยเกน๕ปจะถกคดออกทกตวอยางถกน�าไปตรวจหาแอนตบอดตอไวรสตบอกเสบซดวยวธ

ELISA ตวอยางทใหผลบวกจะถกน�าไปสกดหาอารเอนเอและจดจ�าแนกสายพนธดวยการวเคราะหความ

หลากหลายของสารพนธกรรมบนจนcoreดวยวธRT-PCR และphylogenetic analysisตอไป

ตวอยางสวนใหญในการศกษาน พบแรงงานชาวกมพชาเพศชายมากกวาเพศหญง ตรงขามกบ

แรงงานชาวพมาแรงงานสวนใหญอายเฉลยประมาณ๒๗ถง๒๘ป(ตารางท๓)ในแรงงานชาวกมพชา

พบความชกของการตดเชอไวรสตบอกเสบซประมาณรอยละ๒.๓และพบอารเอนเอไวรสรอยละ๒๗.๘

ในแรงชาวพมาพบความชกรอยละ1.๗และอารเอนเอไวรสรอยละ๕๕.๖

การศกษาสายพนธของไวรสตบอกเสบซในแรงงานตางดาวในประเทศไทย

สายพนธทพบในกลมแรงงานชาวกมพชาสวนใหญเปนสายพนธ ๖ (พบสายพนธยอย ๖e และ

๖rมากทสด)สวนชาวพมาสวนใหญพบสายพนธ๓(พบสายพนธยอย๓bมากทสด)(ตารางท4)

กมพชา พมา

(จ�านวน1,4๓1คน) (จ�านวน1,๕94คน)

เพศ ชาย 9๕9(รอยละ๖๗.0๒) ๖๓1(รอยละ๓9.๕9)

หญง 4๖9(รอยละ๓๒.๗๗) ๘๖๕(รอยละ๕4.๒๗)

ไมมขอมล ๓(รอยละ0.๒1) 9๘(รอยละ๖.1๕)

อายเฉลย(คาเบยงเบนมาตรฐาน) ๒๗.๗๗(รอยละ๘.14) ๒๗.1๓(รอยละ๖.19)

ผลบวกตอแอนตบอด ๓๓(รอยละ๒.๓1) ๒๗(รอยละ1.๖9)

ผลบวกตออารเอนเอไวรส ๒๕(รอยละ๗๕.๗๖) 1๕(รอยละ๕๕.๕๖)

ตารางท ๓ ความชกของการตดเชอไวรสตบอกเสบซขอมลอายและเพศของแรงงานตางดาวใน

ประเทศไทย



1๕๗

วทยาการระบาดของเชอไวรสตบอกเสบซในประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตบางประเทศยง

มการศกษาไมมากนกโดยเฉพาะประเทศกมพชาและพมาจากการศกษานพบวาวทยาการระบาดของ

ประชากรในกลมนมคาใกลเคยงกบประเทศไทยและคอนขางต�าในกลมแรงงานชาวพมาทงนอาจเนองจาก

กลมตวอยางสวนใหญทใชศกษาในงานนมอายคอนขางนอยอยระหวาง๒๖ถง๒๗ปดวยเหตนผลความ

ชกทไดจงอาจมคาคอนขางต�าในขณะทการศกษาอนจะพบความชกของไวรสเพมขนตามอายของผตดเชอ9

มผลการศกษารายงานวาความชกของไวรสตบอกเสบซทมคาคอนขางสง(รอยละ๖.๕)ในประเทศ

กมพชานนสวนใหญเกยวของกบผปวยเพศชายโดยทชาวกมพชามกมพฤตกรรมรกษาโรคดวยการฉดยา

การฉดยาเสพตด หรอใชเขมฉดยารวมกน10 อาจเกยวของกบการตดเชอทสงมากในกลมน ทางรฐบาล

กมพชาไดมมาตรการพฒนาสาธารณสขรณรงคงดใชยาเสพตดและลดการใชเขมฉดยารวมกน1๓

ในการศกษานตรวจพบอารเอนเอไวรสรอยละ ๗๕.๘ และรอยละ ๕๕.๖ ของชาวกมพชาและ

พมาตามล�าดบ แสดงใหเหนวา ผตดเชอบางรายอาจหายไดเองตามธรรมชาต ขณะทบางรายไมสามารถ

ก�าจดเชอไวรส จงตรวจพบอารเอนเอไวรสได กรณทจ�านวนไวรสมปรมาณนอยมากในผตดเชอเปนอก

เหตทท�าใหไมสามารถตรวจพบไวรสไดเชนกน สายพนธของไวรสตบอกเสบซหลายชนดถกตรวจพบจาก

แรงงานชาวกมพชาสายพนธยอยบางสายพนธสามารถพบไดในประเทศไทย(1b๓a๓b๖eและ๖f)10

บางสายพนธไมเคยพบในประเทศมากอนแสดงใหเหนวาความหลากหลายของไวรสตบอกเสบซมจ�านวน

มากในประเทศกมพชาสายพนธ๓aพบมากในกลมแรงงานชาวพมา14ซงคลายกบประเทศไทยแตไมม

ขอมลสายพนธของประเทศกมพชาดงนนจงไมสามารถท�าการศกษาเปรยบเทยบได

สายพนธ๖พบมากในประเทศแถบเอเชยตะวนออกเฉยงใตจากงานวจยนพบความหลากหลาย

ของสายพนธยอย๖ไดแก๖e๖f๖m๖p๖rและ๖uซงเปนสายพนธยอยทพบใหมดงนนอาจมสาย

พนธยอยใหม ๆ กระจายอยในกมพชา และบางสายพนธหรอสายพนธยอยอาจกระจายเขามารวมอยใน

ประเทศไทย

สายพนธ ๑ สายพนธ ๓ สายพนธ ๖ รวม

1a 1b ๓a ๓b ๖e ๖f ๖m ๖p ๖r ๖u (คน)

กมพชา 0 ๖ 4 1 ๕ ๒ 0 1 ๕ 1 ๒๕

พมา 1 1 4 ๕ 0 ๒ ๒ 0 0 0 1๕

ตารางท ๔ สายพนธและสายพนธยอยของไวรสตบอกเสบซทพบในการศกษานแบงตามประเทศกมพชา

และพมา



1๕๘

ในพ.ศ.๒๕๕0ส�านกงานตรวจคนเขาเมองรายงานจ�านวนแรงงานตางดาวจากประเทศกมพชาม

จ�านวน๒๖,09๖คนและจากประเทศพมาจ�านวน49๘,091คนดงนนการศกษานจงสามารถใชขนาด

ตวอยางจ�านวนมากและแรงงานดงกลาวอาจจะอพยพมากจากหลายภมภาคของประเทศดงนนความชก

ทไดจากการศกษาอาจเปนตวแทนของความชกในประเทศดงกลาวได

สรป

จากการตรวจสอบความชกของการเปนพาหะของไวรสตบอกเสบเอบและซในแรงงานตางดาว

จากประเทศพมากมพชาและลาวทพบในประเทศไทยพบวาแรงงานเหลานเปนพาหะของไวรสตางๆ ขาง

ตนในปรมาณทสงสะทอนใหเหนถงอบตการณของโรคไวรสตบอกเสบในประเทศเหลานวายงอยในระดบ

สงในขณะเดยวกนประเทศไทยซงเปนประเทศทสามารถควบคมไวรสตบอกเสบเหลานใหอยในปรมาณต�า

และควบคมได อาจตองตระหนกและใสใจในแรงงานตางดาวทเขามาท�างานและพ�านกในประเทศเหลาน

ดวยเนองจากแรงงานเหลานเขามามบทบาทและมสวนเกยวของอยางใกลชดกบชวตประจ�าวนอยางหลก

เลยงไมไดการคดกรองประชาสมพนธการใหความรและการวางมาตรการในการปองกนการแพรระบาด

ของโรคทมแรงงานดางดาวเปนพาหะจงมความส�าคญเปนอยางมากส�าหรบประเทศไทยในปจจบน

กตตกรรมประกาศ

คณะผนพนธขอขอบคณส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาในการสนบสนนผเขยนในโครงการ

ทนศาสตราจารยดเดน ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย ทนมหาวทยาลยวจยแหงชาต (HR11๕๕A)

โครงการทนหลงปรญญาเอก กองทนรชดาภเษกสมโภช จฬาลงกรณมหาวทยาลย โครงการทนสงเสรม

นกวจยรนใหม ส�านกงานกองทนสนบสนนการวจย และศนยเชยวชาญเฉพาะทางดานไวรสวทยาคลนก

คณะแพทยศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลยและโรงพยาบาลจฬาลงกรณทไดใหการสนบสนนงานวจย

มาโดยตลอด

บรรณานกรม

1. ส�านกบรหารแรงงานตางดาว.“ขอมลสถตรายเดอนตลาคม๒๕๕4”.กระทรวงแรงงานพ.ศ.๒๕๕4.

๒. Poovorawan Y, Chongsrisawat V, Praianantathavorn K, Theamboonlers A. High seoprevalence of hepatitis A virus among migrant workers from Myanmar, Cambodia and Laos who are living in Thailand. Ann Trop Med Parasitol 2009; 103: 361-3.

๓. Chatproedprai S, Chongsrisawat V, Chatchatee P, Theamboonlers A, Yoocharoen P, Warinsathien P, et al. Declining trend in the seroprevalence of infection with hepatitis A virus in Thailand. Ann Trop Med Parasitol 2007; 101: 61-8.



1๕9

4. Rianthavorn P, Fakthongyoo A, Yamsut S, Theamboonlers A, Poovorawan Y. Serop revalence of Hepatitis A among Thai Population Residing Near Myanmar Border. J Health Popul Nutr 2011; 29: 174-7.

๕. Sa-nguanmoo P, Tangkijvanich P, Thawornsuk N, Vichaiwattana P, Prianatathavorn K, Theamboonlers A, et al. Molecular epidemiological study of hepatitis B virus among migrant workers from Cambodia, Laos, and Myanmar to Thailand. J Med Virol 2010; 82: 1341-9.

๖. Suwannakarn K, Tangkijvanich P, Thawornsuk N, Theamboonlers A, Tharmaphornpilas P, Yoocharoen P, et al. Hepatol Res. 2008; 38: 244-51.

๗. Lavanchy D. The global burden of hepatitis C. Liver Int 2009; 29: 74-81.

๘. Lwin AA, Shinji T, Khin M, Win N, Obika M, Okada S, et al. Hepatitis C virus genotype distribution in Myanmar. Predominance of genotype 6 and existence of new genotype 6 subtype. Hepatol Res 2007; 37: 337-45.

9. Sunanchaikarn S, Theamboonlers A, Chongsrisawat V, Yoocharoen P, Tharmaphornpilas P, Warinsathien P, et al. Seroepidemiology and genotypes of hepatitis C virus in Thailand. Asian Pac J Allergy Immunol 2007; 25: 175-82.

10. Thuring EG, Joller-Jemelka HI, Sareth H, Sokhan U, Reth C, Grob P. Prevalence of markers of hepatitis viruses A, B, C and of HIV in healthy individuals and patients of a Cambodian province. The Southeast Asian J Trop Med Public Health 1993; 24: 239-49.

11. Sarmati L, Andreoni M, Suligoi B, Bugarini R, Uccella I, Pozio E, et al. Infection with human herpesvirus-8 and its correlation with hepatitis B virus and hepatitis C virus markers among rural populations in Cambodia. Am J Trop Med Hyg 2003; 68: 501-2.

1๒. Okada S, Taketa K, Ishikawa T, Koji T, Swe T, Win N, et al. High prevalence of hepatitis C in patients with thalassemia and patients with liver diseases in Myanmar (Burma). Acta Med Okayama 2000; 54: 137-138.

1๓. Vong S, Perz JF, Sok S, Som S, Goldstein S, Hutin Y, et al. Rapid assessment of injection practices in Cambodia, 2002. BMC Public Health 2005; 5: 56-62.

14. Shinji T, Kyaw YY, Gokan K, Tanaka Y, Ochi K, Kusano N, et al. Analysis of HCV genotypes from blood donors shows three new HCV type 6 subgroups exist in Myanmar. Acta Med Okayama 2004; 58: 135-42.



1๖0

Abstract Hepatitis in Migrant Workers in Thailand

Yong Poovorawan, Associate Fellow of the Academy of Science, The Royal Institute, Thailand

Pattaratida Sa-nguanmoo, Kittiyod Poovorawan, Srunthron Akkarathamrongsin Center of Excellence in Clinical Virology, Faculty of Medicine, Chulalongkorn

University, Bangkok, Thailand

Hepatitisisamajorpublichealthproblemworldwide.Therehavebeenasignificantnumber of researches and international publications on the prevalence and molecular characterization of hepatitis A, B and C. In contrast, studies on the prevalence of the hepatitis viruses in migrant workers who are employed and residing in several regions of Thailand are limited. These immigrant workers play a crucial role in economic de-velopments of Thailand by providing their invaluable workforces; however they can spread various transmitted diseases including hepatitis to Thai people. Several previous studies have shown that migrant workers virtually have positive serology for hepatitis A. A report has demonstrated a high prevalence of hepatitis B carrier rates of 9.8%, 10.8% and 6.9% among Myanmar, Cambodia, and Laos immigrant workers, respec-tively and is higher than that of general Thai population. The prevalence of hepatitis C among Myanmar and Cambodia workers was 1.8% and 2.3%, respectively and was comparable with general Thai population. Although the infection by viral hepatitis A and B has been well under controlled in Thailand, migrant workers from countries with high prevalence of viral hepatitis may cause the re-emergence of viral hepatitis.

Key words: Hepatitis A virus, Hepatitis B virus, Hepatitis C virus, Migrant workers

ยง ภู่วรวรรณ และคณะ ไวรัสตับ ... ·...

Documents