นกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนค�มอหลกสตรการพฒนาค�มอหลกสตรการพฒนา

นกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนค�มอหลกสตรการพฒนาค�มอหลกสตรการพฒนา

ชอหนงสอ : คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

คณะบรรณาธการ : ศศกร วชย

ธนโชต เทยมแสง

หนงฤทย ยสนศร

จดพมพโดย : สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร

พมพครงท1 : กนยายน2559

จำานวนพมพ : 200เลม

พมพท : บรษทบยอนดพบลสชงจำากด

3คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ค�ำน�ำ

หลกสตร การพฒนานกจตวทยาโรงเรยน จดทำาขนเพอเปนค มอในการพฒนาศกยภาพสำาหรบ

ผปฏบตงานนกจตวทยาโรงเรยน(SchoolPsychologist)การอบรมหลกสตรนเนนเสรมสรางความรความเขาใจ

ทศนคต และทกษะการดแลชวยเหลอนกเรยน ใหผผานการพฒนาหลกสตร สามารถปฏบตงานตามบทบาท

ของนกจตวทยาโรงเรยนในการสำารวจ และประเมน เพอคนหา และคดกรอง แลวสามารถวางแผนการดแล

ชวยเหลอไดอยางถกตอง เหมาะสม และทนเวลา ดำาเนนงานรวมกบบคลากรทเกยวของไดตงแตผบรหาร

สถานศกษา บคลากรทางการศกษา เครอขายผปกครอง ตลอดจนบคลากรสาธารณสข และ/หรอเครอขาย

นอกโรงเรยนไดใหการดแลชวยเหลอมประสทธภาพตอไป

เนอหาในหลกสตรประกอบดวย

หมวดทศนคต:การสำารวจและพฒนาตนเอง

หมวดความร: 1.ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

2.สขภาพจตเดกวยรนและครอบครว

3.การประเมนทางจตวทยา

4.การใหการปรกษาและใหความชวยเหลอเดกและวยรน

5.บทบาทของนกจตวทยาโรงเรยนในการทำางานของบคลากรทเกยวของ

6.สถตและการวจยเบองตน

7.การจดประชมปรกษารายกรณ

หมวดทกษะและฝกฝนประสบการณ :ศกษาดงานและฝกปฏบตทโรงเรยนและรวมกบสถานบรการ

สาธารณสขในการจดประชมปรกษารายกรณในโรงเรยน

สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร กรมสขภาพจต ขอขอบพระคณ สำานกงานกองทน

สนบสนนการสรางเสรมสขภาพ(สสส.)ทใหการสนบสนนงบประมาณในการดำาเนนโครงการจนสำาเรจลลวงและ

ไดผลลพธทเปนประโยชนตอการปฏบตงานของนกจตวทยาโรงเรยน

ขอขอบพระคณผบรหารกรมสขภาพจตกระทรวงสาธารณสขและกระทรวงศกษาธการทเหนความ

สำาคญของการพฒนานกจตวทยาโรงเรยนขอบคณผบรหารสถานศกษา24แหงทเขารวมโครงการนกจตวทยา

26คนขอบคณผทรงคณวฒผเชยวชาญและผเกยวของทกทานทไดใหการพฒนาหลกสตรนกจตวทยาโรงเรยน

บรรลผลไดคมอทจะเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพบคลากรทจะปฏบตงานในหนาทนกจตวทยาโรงเรยนและ

สำาหรบผปฏบตงานดแลชวยเหลอนกเรยนอยแลวไดนำาไปพฒนาตนเองไดตอไป

คณะผจดทำา

กนยายน2559

ก

4 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สำรบญ

หนา

ทมาของการดำาเนนโครงการพฒนารปแบบการปฏบตหนาท ..........................................................................1

นกจตวทยาโรงเรยนในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

วตถประสงคหลกสตร .....................................................................................................................................4

คณสมบตผเขารบการอบรม .............................................................................................................................4

สมรรถนะสำาคญของนกจตวทยาโรงเรยน ........................................................................................................4

บทบาทหนาทของนกจตวทยาโรงเรยน ............................................................................................................5

ตารางหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน ................................................................................................6

บทท1 การสำารวจและพฒนาตนเอง ......................................................................................................11

(Selfandprofessionaldevelopment)

บทท2 ความรเรองระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ...............................................................................19

บทท3 ความรเรองสขภาพจตเดกวยรนและครอบครว

3.1จตวทยาพฒนาการเดกปฐมวยและวยรน ............................................................................32

3.2โรคและภาวะทางจตเวชเดกและวยรน ................................................................................46

3.3ภาวะฉกเฉนทางจตเวชเดกและวยรน ................................................................................72

3.4การจดการชนเรยนและวนยเชงบวก ..................................................................................81

3.5สขภาพจตโรงเรยน ..............................................................................................................95

3.6จตวทยาการศกษา ............................................................................................................100

บทท4 การประเมนทางจตวทยา

4.1 การประเมนเพอการวนจฉยทางจตวทยา ..........................................................................108

4.2เทคนคการประเมนเดกวยรนและครอบครว ...................................................................118

4.3การใชแบบทดสอบ/เครองมอทางจตวทยาการศกษา ......................................................120

4.4การเขยนรายงานทางจตวทยา ...........................................................................................128

4.5Caseformulation(mini) ...............................................................................................130

บทท5 การใหการปรกษาและใหความชวยเหลอเดกและวยรน .............................................................133

บทท6 บทบาทของนกจตวทยาโรงเรยนในการทำางานกบบคลากรทเกยวของ ......................................146

หนวยงานและองคกรอนๆ

บทท7 ความรเบองตนเกยวกบสถตและการวจย(Basicresearchskills) .........................................164

บทท8 การจดประชมปรกษารายกรณ(Caseconference)................................................................177

8.1 การจดประชมปรกษารายกรณ(Caseconference) .......................................................177

8.2 การศกษาดงานในโรงพยาบาล/สถาบนจตเวชเดกและวยรน.............................................191

และโรงเรยนทมนกจตวทยาโรงเรยน

บรรณานกรม......................................................................................................................................194

ข

1คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ตามทกระทรวงศกษาธการไดมการดำาเนนงานและพฒนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมาอยาง

ตอเนองเปนระยะเวลากวา 10 ปผานมา แตพบวาโรงเรยนสวนใหญยงไมสามารถดำาเนนงานใหมประสทธภาพ

และมคณภาพดงหวงได ดงจะเหนวาจากอตราการเกดพฤตกรรมเดกและเยาวชนเพมสงขนในหลายพนท

การเปลยนแปลงดงกลาวทำาใหมความจำาเปนตองวเคราะหปญหา และความตองการของผปฏบตเพอนำามาส

การปรบปรงแนวทางในการแกไขปญหาทเกดขน นอกจากนยงพบวาระบบดแลชวยเหลอนกเรยนสวนใหญ

ดำาเนนงานในระดบมธยมศกษา ยงไมมระบบทเหมาะสมกบโรงเรยนประถมศกษา การดำาเนนงานมขอจำากดใน

การขยายผล มปญหาเรองความร ความเขาใจ มปญหาในการสงตอ และการทำางานเครอขายเพอประสานการ

ดแลชวยเหลอ ดวยเหตดงกลาวทางสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร รวมกบสำานกงานวชาการ

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน สถาบนราชนกล สมาคมแนะแนวแหงประเทศไทย และโรงพยาบาล

ยวประสาทไวทโยปถมภ จงไดรวมดำาเนนงานในโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

ซงจากการดำาเนนงานโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนตงแตเดอนกรกฎาคม2553

-เดอนตลาคม2556ในโรงเรยนเปาหมายทงระดบประถมศกษาและมธยมศกษาโดยความรวมมอของสำานกงาน

คณะกรรมการศกษาขนพนฐานสมาคมแนะแนวแหงประเทศไทยโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปภมทสถาบน

ราชานกลและสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรกรมสขภาพจตดวยการสนบสนนงบประมาณจาก

สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดมการมงพฒนาระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

ทงระดบประถมศกษาและระดบมธยมศกษา การพฒนาระบบเครอขายเพอการดแลชวยเหลอนกเรยน ระบบ

การแนะแนวการมนกจตวทยาโรงเรยนและการพฒนาระบบสารสนเทศและเทคโนโลยเพอระบบดแลชวยเหลอนน

ผลการดำาเนนงานโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนมดงน

1. ระบบกำรดแลชวยเหลอนกเรยนทงระดบประถมศกษำและมธยมศกษำ

- บคลากรในพนทเปาหมายเขารบการอบรมรอยละ89

- บคลากรทเขารบการอบรมมความพงพอใจตอการจดกจกรรมรอยละ81.13

- โรงเรยนพนทเปาหมายดำาเนนงานตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน5ขนตอนคอ

1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคลเชนการสงเกตสมภาษณทะเบยนประวตระเบยนสะสม

การเยยมบาน(เดนทาง/โทรศพท)

ทมาของการด�าเนนโครงกำรพฒนำรปแบบ

กำรปฏบตหนำทนกจตวทยำโรงเรยน

ในระบบกำรดแลชวยเหลอนกเรยน

2 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. การคดกรอง ระดบประถมศกษาคดกรองโดยใชแบบคดกรอง SDQ, KUSI-SI รวมถง แบบคดกรองทโรงเรยนพฒนาขนและในระดบมธยมศกษาคดกรองโดยแบบคดกรองSDQ, EQ,DA,GAST,STRESS,Depressและอนๆ 3. กจกรรมสงเสรมพฒนาและพฒนาผเรยนพฒนานกเรยน - ClassRoomMeeting - HomeRoom - HomeRoomสน15นาท - HomeRoomยาว/แนะแนว - อนๆตามบรบทโรงเรยนเชนToBenumberone,กฬา,กจกรรมวนสำาคญ 4. กจกรรมปองกนและการแกไข - ประถมศกษา:IEPการใหการปรกษาเบองตนการสอสารผปกครอง - มธยมศกษา:การปรกษาเบองตนการประสานครผเกยวของ(ครทปรกษา,ครแนะแนว) เพอนทปรกษา (YC) กจกรรมซอมเสรม กจกรรมพฒนาเฉพาะกลม เชน ยาเสพตด เพศศกษาการสอสารผปกครอง 5. การสงตอภายในและภายนอก - สงตอภายในโดยครทปรกษาสงตอใหครแนะแนวนกจตวทยาโรงเรยนครฝายกจการ นกเรยน ครพยาบาล ในกรณทจำาเปนกมการประชมปรกษารายกรณในโรงเรยน (caseconference) - สงตอภายนอก หนวยงานสาธารณสข โรงพยาบาล สถานอนามย องคการบรหาร สวนตำาบลศกษาธการตำารวจทหารพฒนาสงคม 2.กำรพฒนำระบบเครอขำยเพอกำรดแลชวยเหลอนกเรยน

เกดการดำาเนนงานเครอขายเพอรวมดแลชวยเหลอนกเรยนระหวางโรงเรยน ชมชนและระดบจงหวด มการตงคณะกรรมการดำาเนนงานรวมประชมและชวยเหลอผานการประชมปรกษารายกรณ (case conference) และมชองทางเชอมตอกบโรงพยาบาลจตเวช และโรงพยาบาลฝายกายรวมเขามาดแลในกรณ ทจำาเปนตองสงตอเพอรบการบำาบดรกษา 3. ระบบกำรแนะแนว

- ครแนะแนวไดเขารบการอบรมเพอพฒนาศกยภาพตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน - เกดคมอระบบการแนะแนวในโรงเรยน 4. กำรมนกจตวทยำในโรงเรยน

- มการศกษารปแบบการปฏบตงานของนกจตวทยาโรงเรยน โดยการรบสมครและคดเลอกบคลากรประกอบดวย นกจตวทยาคลนก และนกจตวทยาใหการปรกษา จำานวน 24 คนมการจดอบรมเพอพฒนาศกยภาพนกจตวทยากอนทจะไปปฏบตจรงระหวางวนท7มนาคมถง12พฤษภาคม2554รวมกบการศกษาดงานและฝกปฏบตณสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรโรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภสถาบนราชานกล กรงเทพมหานคร โรงพยาบาลจตเวชในจงหวดนำารอง และโรงเรยน สำานกงานเขตพนท การศกษาประถมศกษานครสวรรค เขต 2 รวมระยะเวลา 45 วน และไดปฏบตหนาทนกจตวทยาโรงเรยนในโรงเรยนนำารอง24โรงเรยนใน6จงหวดไดแกพะเยารอยเอดสระแกวนครศรธรรมราชสมทรปราการและกรงเทพมหานครแบงเปนโรงเรยนระดบประถมศกษา12โรงเรยนและโรงเรยนระดบมธยมศกษา12โรงเรยน

3คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ในการปฏบตงานไดรบการฝกอบรมเพอฟนฟความรเพอพฒนาการปฏบตงาน รวมจำานวน 4 ครง ตลอดระยะเวลาการปฏบตงานไดรบการนเทศตดตามดวยระบบพเลยงจากนกจตวทยาคลนกประจำาโรงพยาบาลจตเวชหรอโรงพยาบาลศนยทอยใกลเคยง -ปฏบตงานตามแนวทางการปฏบตงานสำาหรบนกจตวทยาโรงเรยนคอประเมนเพอการวนจฉยทางจตวทยาบำาบดทางจตวทยาและฟนฟสภาพจตใจและประยกตจตวทยาสงานดานสงเสรมปองกนปฏบตหนาทโดยเนนการดำาเนนงานโดยยดกระบวนการดแลชวยเหลอเปนกรอบในการปฏบตงานอยางเปนระบบเชนการคดกรอง และประเมนทางจตวทยาตามมาตรฐาน รวมกบการประยกตใชแบบคดกรองและแบบประเมนเชงจตวทยาตามลกษณะปญหาตางๆ การใหการปรกษาแบบรายบคคลและรายกลม การดแลและบำาบดในเชงจตวทยา รวมถง มการนำาการประชมปรกษารายกรณ (Case conference) เพอใหเกดการดแลชวยเหลอเดกรวมกนระหวางครอบครว โรงเรยน และชมชนอยางเปนระบบ การสงเสรมใหเกดกระบวนการเตรยมความพรอมนกเรยนใน การคนสกลมเพอนและระบบโรงเรยนเปนตวกลางในการเชอมตอและกอใหเกดการประสานความเขาใจรวมถงการปรบเจตคตระหวางนกเรยนกบนกเรยน นกเรยนกบคร รวมถงเปนจดเชอมในการเสรมสรางความสมพนธอนด ระหวางบานกบโรงเรยน สามารถเปนตวกลางประสานการทำางานเชอมโยงระบบสาธารณสขและระบบการศกษา ในกรณทจำาเปนตองสงตอนกเรยนเขารบการรกษาและดแลตดตามตอเนอง 5. กำรพฒนำระบบสำรสนเทศและเทคโนโลยเพอระบบดแลชวยเหลอ

-จดอบรมระบบสารสนเทศเพอระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนใหแกครทเกยวของ -มโปรแกรมเทคโนโลยสารสนเทศและฐานขอมลเพอการดแลชวยเหลอนกเรยน

โดยสรป จากการดำาเนนงานโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน โรงเรยนไดดำาเนนงานตามระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน5ขนตอนโดยบทบาทการปฏบตหนาทของนกจตวทยาโรงเรยนมสวนสำาคญเสมอนเปนจดเชอมตอประสานและใหการดแลชวยเหลอรวมกบคณะครในโรงเรยนใหการดำาเนนงานเปนไปไดอยางสอดคลองทงภายในโรงเรยน และ ภายนอกโรงเรยน เกดผลลพธทเปนรปธรรมคอนกเรยนทประสบปญหาสามารถกลบสระบบโรงเรยนไดในทสดการปฏบตหนาทของนกจตวทยาโรงเรยนในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนดงทกลาวมา จะเกดประสทธผลสงสดขนได ตองอาศยความตงใจจรง และมความจำาเปน อยางยงทตองไดรบการอบรม เพมเตม ความร ทกษะ สมรรถนะการทำางาน ศกยภาพ เพอใหสามารถทำางานประสานสอดคลองกบเครอขายบคลากรภายในโรงเรยนและบคลากรทกภาคสวนทเกยวของในชมชน ดงนน จงควรมการพฒนาหลกสตรการปฏบตหนาทนกจตวทยาโรงเรยนเพอสงเสรมใหเกดผลสำาเรจของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนดงกลาว โดยเฉพาะการปฏบตงานทอาจมความแตกตางกนไปในแตละบรบทในระดบพนท เพอทำาใหเกดแนวทางในการผลกดนเชงนโยบายระดบประเทศตอไปในป2557-2558มงานสขภาพจตโรงเรยนของศรราช (รศ.นพ.ชาญวทย พรนภดล เปนประธาน) พฒนาเรองนกจตวทยาโรงเรยนในโรงเรยนสงกดกรงเทพมหานคร3แหงแตไมไดสรปงานเพอเผยแพรเปนทางการทงนจากการดำาเนนงานโครงการดงกลาวขางตน ไดรบการสนบสนนจากโรงเรยนในการดำาเนนงานตอจำานวน13โรงเรยน กลาวโดยสรปกรมสขภาพจตโดยสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทรจงไดดำาเนนโครงการพฒนารปแบบการปฏบตหนาทนกจตวทยาโรงเรยนในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนขน ภายใตแนวคดทจะสรางความเขมแขงและยงยนของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนโดยนำายทธศาสตรสำาคญคอการพฒนารปแบบการปฏบตหนาทของนกจตวทยาโรงเรยนในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน ตอเนองจากโครงการพฒนา เครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนทไดดำาเนนการมา

4 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

วตถประสงคหลกสตร

วตถประสงคทวไป

1. พฒนาความรความสามารถในการเชอมโยงการปฏบตงานของโรงเรยนดานสงเสรมปองกนปญหาสขภาพจตและสามารถทำางานรวมกบครและผปกครอง 2. เพอพฒนาความรความสามารถในการปฏบตงานดาน - ประเมนและวนจฉยทางจตวทยาการศกษา(PsychoEducationalAssessment) - การปรกษาทางจตวทยาและการฟนฟสภาพจตใจ (PsychologicalCounselingandRehabilitation) 3. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนมการปฏบตงานอยางมคณภาพและเปนมาตรฐานเดยวกน

วตถประสงคเฉพำะ

คดกรอง/คนหาภาพรวมปญหาของโรงเรยนใหคำาแนะนำาหรอขอเสนอแนะแกทมบคลากรครในโรงเรยนและเชอมโยงกจกรรมของโรงเรยนทสอดคลองเพอการสงเสรมปองกนปญหา 1. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนมโอกาสรบความร ความเขาใจ และฝกประสบการณการทำางานดานจตวทยาเดกวยรนและครอบครว 2. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนเรยนรหลกทฤษฏพฒนาการเดกและวยรนจตวทยาครอบครวโรคและภาวะทางจตเวชเดกและวยรนทพบไดบอยในโรงเรยนรวมทงการบำาบดและใหความชวยเหลอเดกและวยรน 3. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนมความรในการเลอกและใชแบบประเมนทางจตวทยาการศกษาเพอใชในการวนจฉยและวางแผนในการดแลชวยเหลอ 4. เพอเสรมสรางประสบการณปฏบตงานทางจตวทยาเดกและวยรนแกนกจตวทยาโรงเรยน 5. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนสามารถนำาความรไปประยกตใชในการปฏบตงานตอไปได 6. เพอใหนกจตวทยาโรงเรยนไดเรยนรแบบอยางการปฏบตงาน 7. มความรความเขาใจในการเชอมโยงแนะนำากจกรรมเพอบรรลวตถประสงคในการทำากจกรรมสขภาพจต

คณสมบตผเขำรบกำรอบรม

ผทมวฒปรญญาตรขนไปทางดานจตวทยาคลนกจตวทยาการใหการปรกษาจตวทยาการศกษาและแนะแนว หรอมประสบการณดานการแนะแนว/ดานสขภาพจต(ตามจำานวนปทจะระบภายหลงเมอหลกสตรสมบรณ)

สมรรถนะส�ำคญของนกจตวทยำโรงเรยน

1. มความรความเขาใจระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนในสถานศกษา 2. มความรและทกษะในการใชและแปลผลเครองมอทางจตวทยาการศกษาทใชในเดกและวยรน 3. มความรและทกษะการใหคำาปรกษานกเรยนเปนรายบคคลรายกลมและครอบครว 4. ใหการปรกษาปญหาทมความซบซอนไดเชนปญหาดานอารมณสตปญญาสงคมเปนตน 5. ใหการปรกษาแกบคลากรในโรงเรยนและผปกครอง 6. สามารถเปนผประสานงานความรวมมอระหวางโรงเรยนครอบครวและหนวยงาน/องคกรทเกยวของ

5คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

7. มความรความสามารถในการแนะนำาและเชอมโยงการปฏบตงานของโรงเรยนดานสงเสรมปองกนปญหาสขภาพจต เชน การสงเสรมความฉลาดทางอารมณ เพอการปองกนปญหาพฤตกรรม การจดประชม ผปกครองอยางมประสทธภาพโดยนกจตวทยาโรงเรยนเปนผใหขอเสนอแนะใหคำาแนะนำาและเชอมโยงกจกรรมสงเสรมปองกนทโรงเรยนมอยใหชดเจนขน

บทบำทหนำทของนกจตวทยำโรงเรยน

1. ประเมนเพอวนจฉยทางจตวทยาการศกษา ศกษาพฤตกรรมทงในสวนทเปนศกยภาพ และ พยาธสภาพทางจตใจ กลไกทมา หรอสาเหตของปญหาสขภาพจตและพฤตกรรมผดปกต ตลอดจนลกษณะบคลกภาพและระดบเชาวนปญญาโดยใชแบบประเมนหรอทดสอบทางจตวทยาการศกษาทเปนมาตรฐาน 2. ใหการปรกษาทางจตวทยาในระดบบคคล กลม ชนเรยน เพอชวยใหนกเรยน ผปกครอง และผทเกยวของ สามารถเขาใจ และยอมรบปญหาของตนเอง สามารถปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรม แนวความคด วธการปรบตวหรอแกปญหาทางอปนสยหรอบคลกภาพบางประการทไมเหมาะสมหรอบกพรองใหมประสทธภาพยงขนและประสานสงตอการดแลตอเนองในกรณทจำาเปน 3. ศกษานกเรยนเปนรายกรณ/กลม ตลอดจนพฒนาโปรแกรมในการดแลรวมกน ระหวางคร นกจตวทยาโรงเรยนและผปกครองในประเดนพฒนาการปญหาการเรยนอารมณและพฤตกรรมทเหมาะสม ทงทบานและโรงเรยนเพอการเรยนรดแลและการจดการปญหารวมกน 4. เปนทปรกษาใหกบครผปกครองผบรหารโรงเรยนในการปรบปรงระบบ(system)เพอการสงเสรมปองกนและแกไขปญหาการเรยนอารมณและพฤตกรรมชวยใหบคคลตางๆไดเกดความเขาใจถงพฒนาการเดกและสงทมอทธพลตอการเรยน และพฤตกรรม รวมถงการสรางสมพนธภาพอนดระหวางคร ผปกครอง และ หนวยงานตางๆในชมชน 5. ประยกตองคความรทางจตวทยาเพอใชในการสงเสรมสขภาพจตการปองกนกอนเกดปญหาและสบคนปญหาสขภาพจตในระยะเรมแรกของกลมเสยงในโรงเรยน 6. วเคราะห สงเคราะหขอมลนกเรยน และจดทำาเปนขอมลสารสนเทศเพอนำาไปใชในการวางแผน การดำาเนนการสงเสรมพฒนาปองกนแกไขปญหานกเรยนตอไป

เนอหำหลกสตร

1. เนอหา/กจกรรมหมวดทศนคต 2. เนอหาหมวดความร 3. การฝกปฏบตงาน

วธกำรฝกอบรม

- การบรรยาย - ฝกปฏบตงาน - ศกษาดงาน

ระยะเวลำ - (ระยะท1)อบรมเบองตน45วน - (ระยะท2)อบรมตอเนองแลกเปลยนเรยนร

- หลกสตรเฉพาะตามประเดนปญหา

6 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ลำาดบ

เรอง

วตถป

ระสง

คเน

อหา

ระยะ

เวลา

1.ก

ารสำา

รวจ

และพ

ฒนา

ตนเอ

ง(S

elfa

ndp

rofe

ssiona

ldev

elop

men

t)

การส

ำารวจ

และ

พฒนา

ตนเอ

ง(S

elfa

nd

prof

essio

nald

evel

opm

ent)

-ตร

ะหนก

ถงคว

ามสำา

คญขอ

งการ

ปฏบต

งาน

นกจต

วทยา

โรงเร

ยน

-เก

ดทศน

คตเจต

คตทด

ตอกา

รทำาง

านใน

บทบา

ทนกจ

ตวทย

าโรง

เรยน

-สำา

รวจแ

ละปร

ะเมน

ตนเอ

งคนห

าจดด

ของ

ตนเอ

ง

-วซ

ดเด

กชาย

บญชย

และ

การเชอ

มโยง

ประเ

ดน

คณคา

การท

ำางาน

ของน

กจตว

ทยาโรง

เรยน

ในระ

บบ

ดแลช

วยเห

ลอนก

เรยน

-สำา

รวจแ

ละปร

ะเมน

ตนเอ

งจา

กแบบ

ประเมน

EQ/

RQกรม

สขภา

พจต(เอ

กสาร

แนบท

ายและ

สามา

รถ

downl

oad

ไดจา

กเวป

ไซคก

รมสข

ภาพจ

ต)

-แบ

บสำาร

วจบค

ลกภา

พตนเ

องจา

กเวป

ไซค

หรอ

นตยส

ารอน

ๆ

6ชม

.

2.ค

วามร

เรอง

ระบบ

การด

แลชว

ยเหล

อนกเรย

น

ความ

รเรอ

งระบ

บการ

ดแลช

วยเห

ลอนก

เรยน

-เขาใจร

ะบบก

ารดแ

ลชวย

เหลอ

นกเรย

นแล

ะ

สามา

รถเช

อมโย

งกบบ

ทบาท

นกจต

วทยา

โรงเร

ยนได

-โค

รงสร

างระ

บบกา

รดแล

ชวยเ

หลอน

กเรย

น

-บท

บาทห

นาทท

เกยว

ของ

-กา

รเชอ

มโยง

บทบา

ทหนา

ทนกจ

ตวทย

าโรง

เรยน

กบ

ระบบ

ดแลช

วยเห

ลอนก

เรยน

6ชม

.

3.ค

วามร

เรอง

สขภา

พจต

เดก

วยรน

และ

ครอบ

ครว

3.1

จตวท

ยาพฒ

นากา

รเดก

ปฐมว

ยและ

วยรน

-เพ

อมคว

ามรแ

ละเข

าใจพ

ฒนา

การแ

ตละ

ชวยว

ยตงแ

ตวยเ

ดกเล

กจนถ

งวยร

น

-จต

วทยา

พฒนา

การอร

คสน

-พฒ

นากา

รตาม

วยต

งแตว

ยเดก

เลกจ

นถงว

ยรน

6ชม

.

3.2

โรคแ

ละภา

วะทา

งจตเวช

เดกแ

ละวย

รน-เพ

อมคว

ามรแ

ละเขาใจโ

รคแล

ะภาว

ะทาง

จตเวชเ

ดกแล

ะวยร

น

-โรคแ

ละภา

วะทา

งจตเวช

เดกแ

ละวย

รน4โร

คภา

วะ

บกพร

องทา

งสตป

ญญาโรคส

มาธส

นโรคอ

อทสต

ก

และภ

าวะบ

กพรอ

งทาง

การเรย

นร

12ช

ม.

หลกสตรกำรพฒนำนกจตวทยำโรงเรยน

7คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ลำาดบ

เรอง

วตถป

ระสง

คเน

อหา

ระยะ

เวลา

3.3

ภาวะ

ฉกเฉ

นทาง

จตเวชเ

ดกแ

ละวย

รน

3.4

การจ

ดการ

ชนเรยน

และ

วนยเชง

บวก

3.5

สขภา

พจตโ

รงเรยน

3.6

จตวท

ยากา

รศกษ

า

(Edu

catio

nalP

sych

olog

y)

-เพ

อมคว

ามรแ

ละเข

าใจภ

าวะฉ

กเฉน

ทาง

จตเวชเ

ดกแ

ละวย

รน

-เพ

อมคว

ามรก

ารจด

การช

นเรยน

และ

เขาใจว

นยเชงบ

วก

-เพ

อใหมค

วามร

และเ

ขาใจ

สขภา

พจต

โรงเร

ยน

-สา

มารถ

นำาคว

ามรม

าประ

ยกตใ

หเขา

กบ

งานส

งเสร

มปอง

กนนก

เรยน

ในโรงเร

ยนได

-เพ

อมคว

ามรแ

ละเขาใจจ

ตวทย

าการ

ศกษา

-กา

รพยา

ยามฆ

าตวต

าย

-พฤ

ตกรร

มกาว

ราว

-ภา

วะไม

ยอมไ

ปโรง

เรยน

-กา

รทาร

ณกร

รม

-จต

วทยา

การจ

ดการ

ชนเรยน

การ

จดกา

รอาร

มณ

พฤตก

รรมใ

นชนเ

รยน

-วน

ยเชง

บวก

-สข

ภาพจ

ตโรง

เรยน

คำาจ

ำากดค

วาม

วตถป

ระสง

ค

กา

รทำาง

าน

-กา

รสงเสร

มและ

สนบส

นนเช

งวชา

การใ

นโรง

เรยน

(Pro

vidingac

adem

icsu

ppor

tin

thesc

hool

)

-คว

ามรพ

นฐา

นดาน

การพ

ฒนา

หลก

สตรห

รอ

โปรแ

กรมก

ารเรยน

การส

อนสำา

หรบเ

ดกทม

ความ

ตองก

ารพเ

ศษเช

นIndivid

ualEd

ucation

Plan

(IEP)

6ชม

.

6ชม

.

9ชม

.

6ชม

.

8 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ลำาดบ

เรอง

วตถป

ระสง

คเน

อหา

ระยะ

เวลา

4.ก

ารปร

ะเมน

ทางจ

ตวทย

า

4.1

ความ

รเรอ

งการ

ประเมน

เพอก

ารวน

จฉย

ทา

งจตว

ทยา

4.2

เทคน

คการ

ประเมน

เดก

วยรน

และ

คร

อบคร

ว

4.3

การใชแ

บบทด

สอบ

/เค

รองม

อทาง

จต

วทยา

4.4

การเขย

นราย

งานท

างจต

วทยา

-เพ

อมคว

ามรคว

ามเขาใจเรอ

งการ

ประเมน

แล

ะการ

วนจฉ

ยทาง

จตวท

ยา-สา

มารถ

ใหกา

รประ

เมนแ

ละกา

รวนจ

ฉยทา

งจตว

ทยาไดอ

ยางถ

กตอง

ครบ

ถวน

-สาม

ารถส

รางส

มพนธ

ภาพ

เพอน

ำาไปส

การ

วนจฉ

ยแล

ะเพอ

การบ

ำาบดไ

ด-ม

ความ

รคว

ามเขาใจแ

ละสา

มารถ

ประย

กตใช

เทคน

คเพอ

การป

ระเม

นเดก

วยร

นแล

ะคร

อบคร

ว

-มค

วามร

และเขา

ใจทฤ

ษฎพน

ฐานข

องกา

รทด

สอบท

างจต

วทยา

-สา

มารถ

ใชแบ

บทดส

อบ/เคร

องมอ

ทาง

จตวท

ยาได

อยาง

ถกตอ

งเห

มาะส

ม-มจ

รยธร

รมใน

การใชเ

ครอง

มอทด

สอบท

างจต

วทยา

-เพ

อให

สาม

ารถเ

ขยนร

ายงา

นผลท

างจต

วทยา

ไดอย

างถก

ตอง

และส

ามาร

ถนำา

ผลไป

ใชตอ

เพอป

ระโย

ชนขอ

งกรณ

ศกษา

ได

-คว

ามรเรอ

งการ

ประเมน

เพอก

ารวน

จฉยท

างจต

วทยา

-เค

รองม

อทใช

ในกา

รประ

เมน

เชน

เชาว

เลก

-แบ

บสงเกต

พฤตก

รรม/

อารม

ณo

SNAV

IV/

Kussi/

แบบ

ประเมน

สพฐ

/SD

Q

-กา

รสรา

งสมพ

นธภา

พทง

เพอก

ารวน

จฉย

และเพอ

การบ

ำาบด

-เท

คนคท

ใชใน

การต

รวจว

นจฉย

ทางจ

ตวทย

าสำาห

รบเด

กและ

วยรน

-แบ

บทดส

อบทา

งจตว

ทยาช

นดตา

งๆแ

ละวธ

การใช

o

ขอมล

โดยย

อของ

แบบท

ดสอบ

o

ขอบง

ใช,ข

อจำาก

ดo

วธกา

รดำาเนน

การท

ดสอบ

o

การใหค

ะแนน

o

การแ

ปลผล

-กา

รราย

งานผ

ลในร

ปแบบ

การเขย

นราย

งาน

อง

คประ

กอบข

องรป

แบบร

ายงา

น

4วน

9คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ลำาดบ

เรอง

วตถป

ระสง

คเน

อหา

ระยะ

เวลา

4.5

Case

form

ulat

ion

-เพ

อใหเ

ขาใจ

และส

ามาร

ถFo

rmul

ate

case

ได

-กา

รสมภ

าษณ

และ

การฝ

กปฏบ

ตการ

ทำาc

ase

form

ulat

e

5.ก

ารให

การป

รกษา

และใ

หควา

มชวย

เหลอ

เดกแ

ละวย

รน

การใหก

ารปร

กษาแ

ละกา

รดแล

ชวยเ

หลอเ

ดก

และว

ยรน

-มค

วามร

การด

แลชว

ยเหล

อกา

รบำาบ

ดทาง

จตวท

ยาแ

ละสา

มารถ

ใหกา

รชวย

เหลอ

-สา

มารถ

ใหกา

รปรก

ษา

และใ

หคว

าม

ชวยเ

หลอ

-กา

รใหก

ารปร

กษารา

ยบคค

ล

-กา

รใหก

ารปร

กษาค

รอบค

รว(F

amily

coun

selin

g)

-ฝก

ปฏบต

การใหค

ำาปรก

ษา

39ช

ม.

6.ส

มรรถ

นะขอ

งนกจ

ตวทย

าโรง

เรยน

ในกา

รทำาง

านกบ

บคลา

กรทเ

กยวข

องห

นวยง

านแ

ละอง

คกรอ

นๆ

บทบา

ทของ

นกจต

วทยา

โรงเร

ยนใน

การท

ำางาน

กบบค

ลากร

ทเกย

วของ

หนว

ยงาน

และ

องคก

ร

อนๆ

-สา

มารถ

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

ตนท

น

เดกแ

ละคร

อบคร

วเพ

อวาง

แผนใ

หการ

ชวยเ

หลอ

-มค

วามร

เครอ

ขายใ

นพนท

และ

สามา

รถ

ประส

านงา

นเพอใ

หเด

กและ

ครอบ

ครว

ไดรบ

การช

วยเห

ลอ

-คว

ามสำา

คญขอ

งการ

ประเ

มนคว

ามสา

มารถ

และ

ตนทน

เดกแ

ละคร

อบคร

ว

-ปร

ะยกต

วธกา

รทาง

จตวท

ยาแ

ละอน

ๆเพ

อกอใ

ห

เกดป

ระโย

ชนสง

สดแก

เดกแ

ละคร

อบคร

วทมค

วาม

ตองก

ารพเ

ศษ

-กา

รประ

สานง

านระ

หวาง

หนวย

งานพ

นฐาน

ในกา

ร

ดแลส

ขภาพ

ของเดก

และค

รอบค

รว

-กา

รประ

สานง

านแล

ะควา

มรวม

มอขอ

งหนว

ยงาน

ตางๆ

ในชม

ชนแล

ะสงค

มเพอ

การด

แลชว

ยเหล

อเดก

และค

รอบค

รว

-กา

รเชอ

มโยง

ระหว

างหน

วยงา

นสาธ

ารณสข

และ

สถาน

ศกษา

(Col

labo

ratio

nsk

ills)

6ชม

.

10 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ลำาดบ

เรอง

วตถป

ระสง

คเน

อหา

ระยะ

เวลา

7.ค

วามร

เบอง

ตนเก

ยวกบ

สถต

และก

ารวจ

ย(B

asicre

sear

chskills

)

ความ

รเบอ

งตนเ

กยวก

บสถต

และ

การว

จย

(Bas

icre

search

skil

ls)

-มค

วามร

เบอง

ตนเก

ยวกบ

สถตแ

ละกา

รวจย

-สา

มารถ

ประย

กตใช

ความ

รสถ

ตและ

งาน

วจยเ

พอพฒ

นางา

นของ

ตนเอ

งได

-สถ

ตพนฐ

านเชน

สถต

เชงบ

รรยา

ย(D

escriptiv

e

stat

istics

)เชน

คาเฉ

ลยส

วนเบ

ยงเบ

นมาต

รฐาน

,

Perc

entil

e,N

orm

alD

istrib

utio

n,N

orm

s,

Stan

dard

Sco

reฯลฯ

เพอใ

หเกด

ความ

เขาใจเวล

า

นำามา

ใชใน

การแ

ปลผล

-ระ

บาดว

ทยา/

การว

จยใน

ชนเรยน

3ชม

.

8.อ

นๆ

8.1

การจ

ดประ

ชมปร

กษาร

ายกร

ณ

(Cas

eco

nfer

ence

)

-เพ

อใหมค

วามร

ควา

มเขา

ใจแ

ละเห

น

ประโ

ยชนข

องกร

ะบวน

การป

ระชม

ปรกษ

า

รายก

รณ

-กา

รจดป

ระชม

ปรกษ

าราย

กรณ

(C

ase

conf

eren

ce)

3ชม

.

8.2

การศ

กษาด

งานใ

นโรง

พยาบ

าล/ส

ถาบน

จตเวชเ

ดกแล

ะวยร

นแ

ละโร

งเรย

นทม

นกจต

วทยา

โรงเร

ยน

-เพ

อให

เกดกา

รเรย

นรจาก

การส

งเกต

ประส

บการ

ณจร

งจาก

ผปฏบ

ตงาน

-เพ

อสงเคร

าะหข

อมลท

ไดจา

กการ

เรยน

ร

จากก

ารดง

านเป

นแนว

ทางในก

ารปฏ

บต

งานใ

นโรง

เรยน

-เพ

อสรา

งเคร

อขาย

การท

ำางาน

รวมก

นกบ

โรงพ

ยาบา

ลในก

ารรบ

-สงต

อนกเรย

น

-กร

ะบวน

การ

1.ผเข

ารบกา

รอบร

มศกษ

าวตถ

ประ

สงคข

องกา

ร

ฝกงา

นแล

ะศกษ

าระบ

บขอม

ลของ

แหลง

ศกษา

ดงาน

2.เข

าศกษ

าดงา

น

3.รว

มประ

ชมสร

ปการ

เรยน

รจาก

การศ

กษาด

งาน

6วน

11คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

วตถประสงค

1. ตระหนกถงความสำาคญของการปฏบตงานนกจตวทยาโรงเรยน

2. เกดทศนคตเจตคตทดตอการทำางานในบทบาทนกจตวทยาโรงเรยน

3. สำารวจและประเมนตนเองคนหาจดดของตนเอง

เนอหำ

1. เดกชายบญชยและการเชอมโยงประเดนคณคาการทำางานของนกจตวทยาโรงเรยนในระบบดแล

ชวยเหลอนกเรยน

2. สำารวจและประเมนตนเองจากแบบประเมนEQ/RQกรมสขภาพจต

3. แบบสำารวจบคลกภาพตนเองจากเวปไซคหรอนตยสารอนๆ

1.เปดหวใจนกจตวทยำโรงเรยน

วตถประสงคเพอใหนกจตวทยาโรงเรยนมความตระหนกและเจตคตทดตอการชวยเหลอนกเรยนใชสอ

VCDกรณด.ช.บญชยหรออาจใชสอประกอบอนทมวตถประสงคเดยวกน

การดเรองราวจากสอVCDชวยใหนกจตวทยาโรงเรยนไดเปดใจเหนคณคาและมมมมองตอการทำางาน

ในระบบดแลชวยเหลอนกเรยน ดวยปจจยสำาคญในความสำาเรจของการดแลชวยเหลอนกเรยนคอความรก

ความเมตตา ความเขาใจ และความคดทางบวกทสงผลตอความรสกทางบวกตอนกเรยน สงผลตอความเตมใจ

และความพรอมในการดแลชวยเหลอนกเรยนรวมกบการมระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนเปนกระบวนการใน

การดำาเนนงาน

กำรส�ำรวจและพฒนำตนเอง

(Self and professional development)

บทท 1

6ชวโมง

12 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2.นกจตวทยำโรงเรยนส�ำรวจตวเองโดยเอกสำรส�ำรวจตนเองเชน

- แบบประเมนอารคว(RQ)สามารถDownloadไดทเวบไซตกรมสขภาพจต

13คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

- แบบประเมนความฉลาดทางอารมณของกรมสขภาพจตสำาหรบผใหญ(อาย18-60ป)

ความฉลาดทางอารมณคอความสามารถทางอารมณในการดำาเนนชวตอยางสรางสรรคและมความสข

การรจดความฉลาดทางอารมณของตนเองเพอการพฒนาและการใชศกยภาพตนเองในการดำาเนนชวตครอบครว

การทำางานและการอยรวมกบผอนไดอยางมความสขและประสบความสำาเรจ

คำาแนะนำาแบบประเมนนเปนประโยคทมขอความเกยวของกบอารมณและความรสกทแสดงออกในลกษณะตางๆ

แมวาบางประโยคอาจไมตรงกบททานเปนอยกตามขอใหทานเลอกคำาตอบทตรงกบตวทานมากทสดไมมคำาตอบ

ทถกหรอผดดหรอไมดโปรดตอบตามความเปนจรงและตอบทกขอเพอทานจะไดรจกตนเองและวางแผนพฒนา

ตนตอไปมคำาตอบ4คำาตอบสำาหรบขอความแตละประโยคคอไมจรงจรงบางครงคอนขางจรงจรงมากโปรด

ใสเครองหมาย/ในชองททานคดวาตรงกบตวทานมากทสด

ไมจรง จรงบางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

1.เวลาโกรธหรอไมสบายใจฉนรบรไดวาเกดอะไรขนกบฉน

2.ฉนบอกไมไดวาอะไรทำาใหฉนรสกโกรธ

3.เมอถกขดใจฉนมกรสกหงดหงดจนควบคมอารมณไมได

4.ฉนสามารถคอยเพอใหบรรลเปาหมายทพอใจ

5.ฉนมกมปฏกรยาโตตอบรนแรงตอปญหาเพยงเลกนอย

6.เมอถกบงคบใหทำาในสงทไมชอบฉนจะอธบายเหตผลจน

ผอนยอมรบได

รวม

7.ฉนสงเกตไดเมอคนใกลชดมอารมณเปลยนแปลง

8.ฉนไมสนใจกบความทกขของผอนทฉนไมรจก

9.ฉนไมยอมรบในสงทผอนทำาตางจากทฉนคด

10.ฉนยอมรบไดวาผอนกอาจมเหตผลทจะไมพอใจการกระทำา

ของฉน

11ฉนรสกวาผอนชอบเรยกรองความสนใจมากเกนไป

12แมจะมภาระทตองทำาฉนกยนดรบฟงความทกขของผอน

ทตองการความชวยเหลอ

รวม

13.เปนเรองธรรมดาทจะเอาเปรยบผอนเมอมโอกาส

14.ฉนเหนคณคาในนำาใจทผอนมตอฉน

15.เมอทำาผดฉนสามารถกลาวคำา“ขอโทษ”ผอนได

16.ฉนยอมรบขอผดพลาดของผอนไดยาก

17.ถงแมนจะตองเสยผลประโยชนสวนตวไปบางฉนกยนดท

จะทำาเพอสวนรวม

14 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ไมจรง จรงบางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

18.ฉนรสกลำาบากใจในการทำาสงใดสงหนงเพอผอน

รวม

19.ฉนไมรวาฉนเกงเรองอะไร

20.แมนจะเปนงานยากฉนกมนใจวาสามารถทำาได

21.เมอทำาสงใดไมสำาเรจฉนรสกหมดกำาลงใจ

22.ฉนรสกมคณคาเมอไดทำาสงตางๆอยางเตมความสามารถ

23.เมอตองเผชญกบอปสรรคและความผดหวง

ฉนกไมยอมแพ

24.เมอเรมทำาสงหนงสงใดฉนมกทำาตอไปไมสำาเรจ

รวม

25.ฉนพยายามหาสาเหตทแทจรงของปญหาโดยไมคดเอาเอง

ตามใจชอบ

26.บอยครงทฉนไมรวาอะไรทำาใหฉนไมมความสข

27.ฉนรสกวาการตดสนใจแกปญหาเปนเรองยากสำาหรบฉน

28.เมอตองทำาอะไรหลายอยางในเวลาเดยวกน ฉนตดสนใจ

ไดวาทำาอะไรกอนหลง

29.ฉนลำาบากใจเมอตองอย กบคนแปลกหนาหรอคนท

ไมคนเคย

30.ฉนทนไมไดเมอตองอยในสงคมทมกฎระเบยบขดกบความ

เคยชนของฉน

รวม

31.ฉนทำาความรจกผอนไดงาย

32.ฉนมเพอนสนทหลายคนชอบคบกนมานาน

33.ฉนไมกลาบอกความตองการของฉนใหผอนร

34.ฉนทำาในสงทตองการโดยไมทำาใหผอนเดอดรอน

35.เปนการยากลำาบากสำาหรบฉนทจะโตแยงกบผอน แมจะ

มเหตผลเพยงพอ

36.เมอไมเหนดวยกบผอน ฉนสามารถอธบายเหตผลทเขา

ยอมรบได

รวม

37.ฉนรสกดอยกวาผอน

38.ฉนทำาหนาทไดดไมวาจะอยในบทบาทใด

39.ฉนสามารถทำางานทไดรบมอบหมายไดดทสด

15คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ไมจรง จรงบางครง

คอนขางจรง

จรงมาก คะแนน

40.ฉนไมมนใจในการทำางานทยากลำาบาก

รวม

41.แมนสถานการณจะเลวรายฉนกมความหวงวาจะดขน

42.ทกปญหามกมทางออกเสมอ

43.เมอมเรองทำาใหเครยดฉนมกปรบเปลยนใหเปนเรองผอน

คลายหรอสนกสนานได

44.ฉนสนกสนานทกครงกบกจกรรมในวนสดสปดาหและ

วนหยดพกผอน

45.ฉนรสกไมพอใจผอนไดรบสงดๆมากกวาฉน

46.ฉนพอใจกบสงทฉนเปนอย

รวม

47.ฉนไมรวาจะหาอะไรทำาเมอรสกเบอหนาย

48.เมอวางเวนจากภาระหนาทฉนจะทำาสงทฉนชอบ

49.เมอรสกไมสบายใจฉนมวธผอนคลายอารมณได

50.ฉนสามารถผอนคลายตนเองได แมจะเหนดเหนอยจาก

ภาระหนาท

51.ฉนไมสามารถทำาใจใหเปนสขไดจนกวาจะไดทกสงทตองการ

52.ฉนมกทกขรอนกบเรองเลกๆนอยๆทเกดขนเสมอ

รวม

หมายเหต

การใหคะแนนแบงเปน2กลมคะแนนกลมท1ไดแกขอ1,4,6,7,10,12,14,15,17,20,22,

23,25,28,31,32,34,36,38,39,41-44,46,48-50นอกนนเปนกลมคะแนนท2

แตละขอในกลมท 1 ใหคะแนนดงตอไปนตอบไมจรงให 1 คะแนน ตอบจรงบางครงให 2 คะแนน

ตอบคอนขางจรงให3คะแนนและตอบจรงมากให4คะแนน

แตละขอในกลมท 2 ใหคะแนนดงตอไปนตอบไมจรงให 4 คะแนน ตอบจรงบางครงให 3 คะแนน

ตอบคอนขางจรงให2คะแนนและตอบจรงมากให1คะแนน

การรวมคะแนน

ดานดหมายถงความสามารถในการควบคมอารมณและความตองการของตนเองรจกเหนใจผอนและ

มความรบผดชอบตอสวนรวม

ดานเกงหมายถงความสามารถในการรจกตนเองมแรงจงใจสามารถตดสนใจแกปญหาและแสดงออก

ไดอยางมประสทธภาพรวมถงมสมพนธภาพทดกบผอน

ดานสขหมายถงความสามารถในการดำาเนนชวตอยางเปนสข

16 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ดาน ดานยอย การรวมคะแนน คะแนนรวม

ด 1.1ควบคมตนเอง รวมขอ1ถงขอ6

1.2เหนใจผอน รวมขอ7ถงขอ12

1.3รบผดชอบ รวมขอ13ถงขอ18

เกง 2.1มแรงจงใจ รวมขอ19ถงขอ24

2.2ตดสนใจและแกไขปญหา รวมขอ25ถงขอ30

2.3สมพนธภาพ รวมขอ31ถงขอ36

สข 3.1ภมใจตนเอง รวมขอ37ถงขอ40

3.2พอใจชวต รวมขอ41ถงขอ46

3.3สขสงบทางใจ รวมขอ47ถงขอ52

หลงจากรวมคะแนนแตละดานเสรจแลว นำาคะแนนทไดไปทำาเครองหมายลงบนเสนประในกราฟ

ความฉลาดทางอารมณและลากเสนใหตอกน แลวพจารณาดวามคะแนนใดทสงหรอตำากวาชวงคะแนนปกตผล

ทไดเปนเพยงการประเมนโดยสงเขปคะแนนทไดตำากวาชวงคะแนนปกตไมไดหมายความวาทานมความผดปกต

ในดานนนเพราะดานตางๆเหลานเปนสงทมการพฒนาและเปลยนแปลงตลอดเวลาดงนนคะแนนทไดตำาจงเปน

เครองเตอนใจทใหทานหาแนวทางในการพฒนาความฉลาดทางอารมณในดานนนๆใหมากยงขน.

17คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-แบบทดสอบบคลกภาพอนๆเชน

แบบทดสอบจตวทยาเพยง8ขอกสามารถบอกอะไรคณไดมากมาย

(ทมา:https://blog.eduzones.com/snowytest/8779สบคนวนท14กนยายน2558)

วธทำาแบบทดสอบจตวทยา อานคำาถามแลวเขยนคำาตอบไวนะคะ ไมตองคดนานความคดแรกของ

คณจะพาคณไปพบคำาตอบทตรงทสด

1. ลองนกถงทะเลแลวเลอกวาทะเลในความคดของคณเปนอยางไร

ก.สนำาเงนเขม ข.ใสสะอาด ค.สเขยว ง.ขน

2. คณอยากอยตรงไหนของภเขา

3. คณชอบรปทรงใดมากทสด

ก.ทรงกลม ข.สเหลยมจตรส ค.สามเหลยม

4. คณอยากใหรปทรงดงกลาวมขนาดเทาไหร

ก.เลกมาก ข.เลก ค.ปานกลาง ง.ใหญ จ.ใหญมาก

5. และมนถกสรางขนมาจาก

ก.ไม ข.กระจก/แกว ค.เพชร ง.เหลก/โลหะ

6. จนตนาการถงมามาในความคดของคณจะมส

ก.นำาตาล ข.ดำา ค.ขาว

7. คณเดนอยบนระเบยงและเหนประตสองบานเพยงคณกาวตอไปทางซายอกสหากาวกจะถงประต

บานทหนง สวนประตอกบานนน คณจะตองเดนไปจนสดทางระเบยง ถาประตทงสองบานถกเปดทงไว และม

กญแจดอกหนงวางอยตรงหนาคณจะเกบกญแจขนมาหรอไม

ก.เกบ ข.ไมเกบ

8. ถาหากวาพายก�าลงเขามาใกลคณจะเลอก

ก.มา ข.บาน

ผลการวเคราะหแบบทดสอบจตวทยา8ขอบอกความเปนคณ

1. สของน�าทะเลแสดงถงบคลกภาพของคณ

ก.สนำาเงนเขม–คณมบคลกภาพทซบซอนเขาใจยาก

ข.ใสสะอาด-คณเปนคนเปดเผยเขาใจงาย

ค.สเขยว-คณเปนคนงายๆสบายๆไมคอยเครยด

ง.ขน-คณเปนคนสบสนในตวเอง

2. ความสงของภเขาเปนตวแทนความทะเยอทะยานในชวตของคณ

18 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. รปทรงแสดงถงลกษณะนสยของคณ

ก.ทรงกลม-คณพยายามเอาอกเอาใจทกๆคน

ข.สเหลยมจตรส-คณเปนคนหวแขงและเอาแตใจตวเอง

ค.สามเหลยม-คณเปนคนหวดอ

4. ขนาดของรปทรงแสดงถงขนาดทคณมลกษณะนสยดงกลาว

5. วสดทใชสรางรปทรงแสดงถงบคลกของคณ

ก.ไม–รกความสงบ ข.กระจก/แกว-เปราะบาง

ค.เพชร–ดอรน ง.เหลก/โลหะ-เขมแขงแตไมคอยยดหยน

6. สของมาแสดงถงบคลกของคณอกเชนกน

ก.นำาตาล-ตดดน

ข.ดำา-ไมแนนอนมอารมณทรนแรงการอยรวมกบคณมกมเรองใหนาตนเตนอยเสมอ

ค.ขาว-หยงแตนาประทบใจ

7. การเกบลกกญแจแสดงถงการฉวยโอกาส

ก.เกบ-คณรจกฉกฉวยโอกาสทเปนประโยชน

ข.ไมเกบ-คณไมใชคนชอบฉวยโอกาส

8. ทพงในยามทมพายแสดงถงคนทคณมกจะนกถงเสมอเวลามปญหา

ก.มา-สามหรอภรรยาของคณ

ข.บาน–เพอนสนททรใจ

19คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

วตถประสงค

เขาใจระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนและสามารถเชอมโยงกบบทบาทนกจตวทยาโรงเรยนได

เนอหำ

1. โครงสรางระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน

2. บทบาทหนาททเกยวของ

3. การเชอมโยงบทบาทหนาทนกจตวทยาโรงเรยนกบระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

ควำมหมำยของกำรดแลชวยเหลอนกเรยน

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน เปนกระบวนการดำาเนนงานดแลชวยเหลอนกเรยนอยางมขนตอน

พรอมดวยวธการและเครองมอการทำางานทชดเจนโดยมครทปรกษาเปนครบคลากรหลกในการดำาเนนการดงกลาว

และมการประสานความรวมมออยางใกลชดกบครทเกยวของรวมทงการสนบสนนสงเสรมจากโรงเรยน

การดแลชวยเหลอ หมายรวมถง การสงเสรม การปองกน และการแกไขปญหา โดยมวธการและ

เครองมอสำาหรบครทปรกษาและบคลากรทเกยวของ เพอใชในการดำาเนนงานพฒนานกเรยนใหมคณลกษณะ

ทพงประสงค

ควำมรเรองระบบกำรดแลชวยเหลอนกเรยน

บทท 2

6ชวโมง

20 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กระบวนกำรด�ำเนนงำนตำมระบบกำรดแลชวยเหลอนกเรยนทแสดงในแผนภม

เปนความรบผดชอบของครทปรกษาตลอดกระบวนการโดยมการประสานงานหรอรบการสนบสนน

จากผบรหารครทเกยวของรวมทงผปกครองซงมวธการและเครองมอตวอยางสรปไดดงน

กระบวนการดำาเนนงาน วธการ เครองมอ

1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

1.1ดานความสามารถ

-การเรยน

-ความสามารถอนๆ

1.2ดานสขภาพ

-รางกาย

-จตใจ–พฤตกรรม

1.3ดานครอบครว

-เศรษฐกจ

-การคมครองนกเรยน

1.4ดานอนๆ

ศกษาขอมลจาก

1)ระเบยนสะสม

2)แบบประเมนพฤตกรรมเดก(SDQ)

หรอ

3)อนๆเชน

-แบบประเมนความฉลาดทาง

อารมณ(E.Q.)

-การสมภาษณนกเรยน

-การสงเกตพฤตกรรมนกเรยน

-การเยยมบานนกเรยนฯลฯ

1)ระเบยนสะสม

2)แบบประเมนพฤตกรรมเดก(SDQ)

หรอ

3)อนๆเชน

-แบบประเมนความฉลาดทาง

อารมณ(E.Q.)

-แบบสมภาษณนกเรยน

-แบบสมภาษณผปกครองและ

การเยยมบานนกเรยน

-แบบบนทกการตรวจสขภาพ

ดวยตนเองฯลฯ

2.การคดกรองนกเรยน

2.1กลมปกต

2.2กลมเสยง

2.3กลมมปญหา

วเคราะหขอมลจาก

1)ระเบยนสะสม

2)แบบประเมนพฤตกรรม (SDQ)

หรอ

3)แหลงขอมลอนๆ

1)เกณฑการคดกรองนกเรยน

2)แบบสรปผลการคดกรองและ

ชวยเหลอนกเรยนเปนรายบคคล

3)แบบสรปผลการคดกรองนกเรยน

เปนหองเรยน

3.การสงเสรมนกเรยน

(สำาหรบนกเรยนทกกลม)

จดกจกรรมตอไปน

1)กจกรรมโฮมรม(Homeroom)

2)ประชมผปกครองชนเรยน

(Classroommeeting)

3)กจกรรมอนๆ ทครพจารณาวา

เหมาะสมในการสงเสรมนกเรยน

ใหมคณภาพมากขน

1)แนวทางการกจกรรมโฮมรมของ

โรงเรยน

2)แนวทางการจดกจกรรมประชม

ผปกครองชนเรยนของโรงเรยน

3)แบบบนทก/สรปประเมนผลการ

ดำาเนนกจกรรม

*โฮมรม

*ประชมผปกครองชนเรยน

*อนๆ

21คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กระบวนการดำาเนนงาน วธการ เครองมอ

4.การปองกนและแกไขปญหา

(จำาเปนอยางมากสำาหรบ

นกเรยนกลมเสยง/มปญหา)

1)ใหการปรกษาเบองตน

2)ประสานงานกบครและผเกยวของ

อนๆเพอการจดกจกรรมสำาหรบ

การปองกนและการชวยเหลอแกไข

ปญหาของนกเรยน

2.1กจกรรมในหองเรยน

2.2กจกรรมเสรมหลกสตร

2.3กจกรรมเพอนชวยเพอน

(Buddy)

2.4กจกรรมซอมเสรม

2.5กจกรรมสอสารกบผปกครอง

1) แนวทางกจกรรมเพอการปองกน

และแกไขปญหาของนกเรยน 5

กจกรรม

2) แบบบนทกสรปผลการคดกรอง

และชวยเหลอนกเรยนเปนราย

บคคล

3)แบบบนทกรายงานผลการดแล

ชวยเหลอนกเรยน

5.สงตอ

5.1สงตอภายใน

5.2สงตอภายนอก

1)บนทกการสงนกเรยนไปยงครท

เกยวของในการชวยเหลอนกเรยน

ตอไปเชนครแนะแนวฝายปกครอง

ครพยาบาล เปนตน ซงเปนการ

สงตอภายใน

2)บนทกการส งน ก เ รยนไปย ง

ผ เช ยวชาญภายนอกโดยคร

แนะแนวหรอฝายปกครองเปน

ผดำาเนนการ

1)แบบบนทกการสงตอของโรงเรยน

2)แบบรายงานแจงผลการชวยเหลอ

นกเรยน

หมายเหต โรงเรยนสามารถพจารณาเลอกใชวธการและเครองมออนๆเพมเตมนอกเหนอจากทระบเพอ

การดำาเนนงานอยางมประสทธภาพยงขนตามความเหมาะสมของสภาพโรงเรยน

องคประกอบของระบบกำรดแลชวยเหลอนกเรยน

ระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนเปนกระบวนการดำาเนนงานทมองคประกอบสำาคญ5ประการคอ

1. การรจกนกเรยนเปนรายบคคล

2. การคดกรองนกเรยน

3. การสงเสรมนกเรยน

4. การปองกนและแกไขปญหา

5. การสงตอ

แตละองคประกอบของระบบการดแลชวยเหลอนกเรยนดงกลาวมความสำาคญมวธการและเครองมอ

ทแตกตางกนไป แตมความสมพนธเกยวเนองกนซงเออใหการดแลชวยเหลอนกเรยนของโรงเรยนเปนระบบทม

ประสทธภาพดงมรายละเอยดตอไปน

22 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.กำรรจกนกเรยนเปนรำยบคคล

ควำมส�ำคญ

ดวยความแตกตางของนกเรยนแตละคนทมพนฐานความเปนมาของชวตทไมเหมอนกนหลอหลอมให

เกดพฤตกรรมหลากหลายรปแบบทงดานบวกและดานลบดงนนการรขอมลทจำาเปนเกยวกบตวนกเรยนจงเปน

สงสำาคญ ทจะชวยใหครทปรกษามความเขาใจนกเรยนมากขน สามารถนำาขอมลมาวเคราะหเพอ การคดกรอง

นกเรยน เปนประโยชนในการสงเสรม การปองกนและแกไขปญหานกเรยนไดอยางถกทาง ซงเปนขอมลเชง

ประจกษ มใชการใชความรสกหรอคาดเดาโดยเฉพาะในการแกไขปญหานกเรยนซงจะทำาใหไมเกดขอผดพลาด

ตอการชวยเหลอนกเรยนหรอเกดไดนอยทสด

ขอมลพนฐำนของนกเรยน

ครทปรกษาควรมขอมลเกยวกบนกเรยนอยางนอย3ดานใหญๆคอ

1. ดานความสามารถแยกเปน

1.1ดานการเรยน

1.2ดานความสามารถอนๆ

2. ดานสขภาพแยกเปน

2.1ดานรางกาย

2.2ดานจตใจ–พฤตกรรม

3. ดานครอบครวแยกเปน

3.1ดานเศรษฐกจ

3.2ดานการคมครองนกเรยน

4. ดานอนๆทครพบเพมเตมซงมความสำาคญหรอเกยวของกบการดแลชวยเหลอนกเรยน

วธกำรและเครองมอในกำรรจกนกเรยนเปนรำยบคคล

ครทปรกษาควรใชวธการและเครองมอทหลากหลายเพอใหไดขอมลนกเรยนทครอบคลมทงดานความ

สามารถดานสขภาพและดานครอบครวทสำาคญคอ

1) ระเบยนสะสม

2) แบบประเมนพฤตกรรมเดก(SDQ)หรอ

3) วธการและเครองมออนๆเชนการสมภาษณนกเรยนการศกษาจากแฟมสะสมผลงานการเยยม

บานการศกษาขอมลจากแบบบนทกการตรวจสขภาพดวยตนเองซงจดทำาโดยกรมอนามยเปนตน

1)ระเบยนสะสม

ระเบยนสะสม เปนเครองมอในรปแบบเอกสารเพอการเกบรวบรวมขอมลทเกยวกบตวนกเรยน โดย

นกเรยนเปนผกรอกขอมล และครทปรกษานำาขอมลเหลานนมาศกษาพจารณาทำาความรจกนกเรยนเบองตน

หากขอมลไมเพยงพอ หรอมขอสงเกตบางประการ กควรหาขอมลเพมเตมดวยวธการตางๆ เชน การสอบถาม

23คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

นกเรยนโดยตรงการสอบถามจากครอนๆหรอเพอนๆของนกเรยนเปนตนรวมทงการใชเครองมอทดสอบตางๆ

หากครทปรกษาดำาเนนการได

รปแบบรายละเอยดในระเบยนสะสมของแตละโรงเรยนมความแตกตางกนไดขนอยกบความตองการ

ของแตละโรงเรยนแตอยางนอยควรครอบคลมขอมลทงดานการเรยนดานสขภาพและดานครอบครว

ระเบยนสะสม เปนขอมลสวนตวของนกเรยน จงตองเปนความลบและเกบไวอยางด มใหผเกยวของ

หรอเดกอนๆมารอคนไดหากเปนไปไดควรเกบไวกบครทปรกษาและตเกบระเบยนสะสมใหเรยบรอย

ระเบยนสะสมควรเกบรวบรวมขอมลอยางตอเนองอยางนอย3ปการศกษาหรอ6ปการศกษาและ

สงตอระเบยนไปยงครทปรกษาคนใหมในปการศกษาตอไปหรออาจจดครทปรกษาตามดแลนกเรยนอยางตอเนอง

จนจบมธยมศกษาในแตละตอนหรอจนจบ6ปการศกษากได

2)แบบประเมนพฤตกรรมเดก(SDQ)(โรงเรยนอาจนำาเครองมออนมาใชแทนกได)

แบบประเมนพฤตกรรมเดก ไมไดเปนแบบวดหรอแบบทดสอบ แตเปนเครองมอสำาหรบการคดกรอง

นกเรยนดานพฤตกรรม การปรบตว ทมผลเกยวเนองกบสภาพจต ซงจะชวยใหครทปรกษามแนวการพจารณา

นกเรยนดานสขภาพจตมากขน

แบบประเมนพฤตกรรมเดกเปนเครองมอกรมสขภาพจตเปนผจดทำาขนโดยพฒนาจากTheStrengths

andDifficultiesQuestionnaire (SDQ) ประเทศเยอรมน ซงใชกนแพรหลายในประเทศแถบยโรป เพราะม

ความเทยงและความตรงจำานวนขอไมมากนก คณะผจดทำาของกรมสขภาพจต โดย แพทยหญง พรรณพมล

หลอตระกล เปนหวหนาคณะไดทำาการวจยเพอวเคราะหคาความเทยงตรง ของแบบประเมน และหาเกณฑ

มาตรฐาน(Norm)ของเดกไทย

แบบประเมนพฤตกรรมเดกม3ชดคอ

- ชดทครเปนผประเมนเดก

- ชดทพอแมผปกครองเปนผประเมนเดก

- ชดทเดกประเมนตนเอง

ทง3ชดมเนอหาและจำานวนขอ25ขอเทากนทางโรงเรยนอาจเลอกใชชดทนกเรยนประเมนตนเอง

ชดเดยวหรอใชควบคกบชดทครเปนผประเมนเพอความแมนตรงยงขนโดยระยะเวลาทประเมนไมควรหางจาก

นกเรยนประเมนตนเองเกน1เดอนซงหากเปนไปไดควรใชแบบประเมนทง3ชดพรอมกนเพอตรวจสอบความ

ถกตองของขอมลณเวลานน

3)วธกำรและเครองมออนๆ

ในกรณทขอมลนกเรยนจากระเบยนสะสมและแบบประเมนพฤตกรรมเดกไมพอเพยงหรอเกดกรณท

จำาเปนตองมขอมลเพมเตมอก ครทปรกษากอาจใชวธการและเครองมออนๆเพมเตม เชน การสงเกตพฤตกรรม

ในหองเรยนการสมภาษณนกเรยนหรอผปกครองและการเยยมบานนกเรยนแบบประเมนความฉลาดทางอารมณ

เปนตน

24 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2.กำรคดกรองนกเรยน

ควำมส�ำคญ

การคดกรองนกเรยนเปนการพจารณาขอมลทเกยวกบตวนกเรยนเพอการจดกลมนกเรยนเปน3กลม

คอ

1. กลมปกตคอนกเรยนทไดรบการวเคราะหขอมลตางๆตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยนแลว

อยในเกณฑของกลมปกต

2. กลมเสยงคอนกเรยนทจดอยในเกณฑของกลมเสยงเพอไดรบการชวยเหลอกอนเปนปญหา

3. กลมมปญหาคอ มปญหาตามเกณฑการคดกรองของโรงเรยน ซงโรงเรยนตองใหการชวยเหลอ

ปองกนหรอแกไขปญหาตามแตกรณ

การจดกลมนกเรยนน มประโยชนตอครทปรกษาในการหาวธการเพอดแลชวยเหลอนกเรยนไดอยาง

ถกตอง โดยเฉพาะการแกไขปญหาใหตรงกบปญหาของนกเรยนยงขน และมความรวดเรวในการแกไขปญหา

เพราะมขอมลของนกเรยนในดานตางๆซงหากครทปรกษาไมไดคดกรองนกเรยนเพอการจดกลมแลวความชดเจน

ในเปาหมายเพอการแกไขปญหาของนกเรยนจะมนอยลงมผลตอความรวดเรวในการชวยเหลอซงบางกรณจำาเปน

ตองแกไขโดยเรงดวน

ผลการคดกรองนกเรยนครทปรกษาจ�าเปนตองระมดระวงอยางยงทจะไมท�าใหนกเรยนรบรไดวาตน

ถกจดกลมอยในกลมเสยง/มปญหา ซงมความแตกตางจากกลมปกต โดยเฉพาะนกเรยนวยรนทม ความไวตอ

การรบร(sensitive)แมวานกเรยนจะรตวดวาขณะนตนมพฤตกรรมอยางไรหรอประสบกบปญหาใดกตามและ

เพอเปนการปองกนการลอเลยนในหมเพอนอกดวย ดงนนครทปรกษาตองเกบผล การคดกรองนกเรยนเปน

ความลบ นอกจากนครทปรกษามการประสานงานกบผปกครองเพอการชวยเหลอนกเรยน กควรระมดระวง

การสอสารททำาใหผปกครองเกดความรสกวาบตรหลานของตนถกจดอยใน กลมทผดปกต แตกตางจากเพอน

นกเรยนอนๆซงอาจมผลเสยตอนกเรยนในภายหลงได

3.กำรสงเสรมนกเรยน

ควำมส�ำคญ

การสงเสรมนกเรยนเปนการสนบสนนใหนกเรยนทกคนทอยในความดแลของครทปรกษาไมวาจะเปน

นกเรยนกลมปกตหรอกลมเสยง/มปญหาใหมคณภาพมากขนมความภาคภมใจในตนเองในดานตางๆซงจะชวย

ปองกนมใหนกเรยนทอยในกลมปกตกลายเปนนกเรยนกลมเสยง/มปญหาและเปนการชวยใหนกเรยนกลมเสยง/

มปญหากลบมาเปนนกเรยนกลมปกตและมคณภาพตามทโรงเรยนหรอชมชนคาดหวงตอไป

วธกำรและเครองมอเพอกำรสงเสรมนกเรยน

การสงเสรมนกเรยน มหลายวธทโรงเรยนสามารถพจารณาดำาเนนการได แตมกจกรรมหลกสำาคญท

โรงเรยนตองดำาเนนการคอ

1. การจดกจกรรมโฮมรม(Homeroom)

2. การจดประชมผปกครองชนเรยน(Classroommeeting)

25คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1) กำรจดกจกรรมโฮมรม

สาระความร แนวดำาเนนการ

- กจกรรมโฮมรมเปนกจกรรมทดำาเนนการเพอสงเสรม

นกเรยนเปนรายบคคล หรอ รายกล มกได ซง

สถานททใชจดกจกรรม โฮมรมอาจเปนทหองเรยน

ใหมบรรยากาศเสมอนบานทมครทปรกษาและ

นกเรยน เปนดงสมาชกในครอบครวเดยวกนและ

มการทำากจกรรมทเปนประโยชนตอนกเรยนในดาน

ตางๆเชนการรจกตนเองของนกเรยนการรจกผอน

และสงแวดลอมมทกษะการตดสนใจทกษะการปรบ

ตวและการวางแผนชวตเปนตนกจกรรมเหลานคร

และนกเรยนควรมสวนรวมในการจดกจกรรม

-ประโยชนของการจดกจกรรมโฮมรมจะชวยใหครท

ปรกษารจกนกเรยนมากขน สามารถสงเสรมความ

สามารถและปองกนปญหาของนกเรยนไดอกดวย

แนวทางการดำาเนนการกจกรรมโฮมรมมดงน

(1) กำาหนดกจกรรมโฮมรม โดยยดความตองการของ

นกเรยน ใหนกเรยนมสวนรวมในการจดกจกรรม

โฮมรมดงน

(1.1) สำารวจความตองการของนกเรยนในการจด

กจกรรมโฮมรม

(1.2) พจารณาเลอกหวขอและวธการจดกจกรรม

ใหสอดคลองกบความตองการของนกเรยนหรอให

เหมาะสมกบสถานการณในขณะนนๆเปนเรองททนสมย

(1.3) การจดกจกรรมโฮมรมแตละครงควรมการ

ดำาเนนการเปนหลกฐานทงกอนดำาเนนการและหลง

ดำาเนนการ ซงอาจเขยนในรปแบบของบนทกการจด

กจกรรมหรออนๆรวมทงใหมการบนทกสรปผลทเกด

ขนกบนกเรยนหลงการจดกจกรรมทกครง ซงการ

บนทกอาจบนทกในแผนการจดกจกรรมหรอในแบบ

ฟอรมบนทกทแยกออกมาตางหากกได

(1.4) ประเมนผลจดกจกรรมและจดทำารายงาน

(2) โรงเรยนกำาหนดแนวทางการจดกจกรรม โฮมรม

หรอมคมอในการจดกจกรรมแตละครงโดยมจด

ม งหมายเนอหาสาระทสอดคลองกบนโยบาย

ของโรงเรยนในการพฒนานกเรยน ครทปรกษา

กดำาเนนการตามนนแตใหมความยดหย น ใน

การกำาหนดหวขอและวธการดำาเนนกจกรรม

ใหเหมาะสมและทนสมยไดดวย

(3) วธการผสมผสาน โดยยดตามความตองการของ

นกเรยนและนโยบายของโรงเรยนในการพฒนา

นกเรยนในการจดกจกรรมโฮมรม

(4) วธการอนๆตามความเหมาะสม

26 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2) กำรจดประชมผปกครองชนเรยน(Classroommeeting)

สาระความร แนวดำาเนนการ

- การประชมผ ปกครองชนเรยนเปนการพบปะกน

ระหวางครทปรกษากบผ ปกครองนกเรยนทคร

ทปรกษาดแลอย เพอสรางความสมพนธอนดตอกน

และรวมมอกนดแลชวยเหลอนกเรยนระหวางบาน

โรงเรยนและผปกครองดวยกน

- การประชมผปกครองดงกลาวจะทำาใหนกเรยนไดรบ

ความเอาใจใสดแลจากผปกครองมากขน ทงการ

สงเสรมใหนกเรยนมคณภาพความสามารถมากยงขน

หรอรวมมอกบทางโรงเรยนในการปองกนหรอแกไข

ปญหาของนกเรยน

ครทปรกษาควรจดประชมอยางนอยภาคเรยนละ1ครงซงการประชมนมใชการรายงานสงตางๆทเกยวของกบตวนกเรยนใหผปกครองทราบเพยงอยางเดยว แตการจดกจกรรมตางๆทจะทำาใหผปกครองมสวนรวมในการดแลชวยเหลอนกเรยนใหมากขนดงนนสงสำาคญทควรตระหนกในการจดกจกรรมประชมคอ(1) การเตรยมการ ครทปรกษาควรเตรยมความพรอมกอนการประชม

ในดานตางๆโดยเฉพาะขอมลของนกเรยนแตละคนและกจกรรมทจะดำาเนนการโดยมวตถประสงคในการจดกจกรรมทชดเจน

(2) การสอสาร ครทปรกษาควรระมดระวงคำาพดทกอใหเกดความ

รสกทางลบหรอตอตานจากผปกครอง เชน การตำาหนนกเรยนหรอผปกครองการแจงขอบกพรองของนกเรยนในทประชมใชคำาพดทแสดงถงความเขาใจในตวนกเรยนแสดงถงความหวงใยใสใจของครทมตอนกเรยนทกคนและอาศยกจกรรมทจะทำาใหผปกครองตระหนกในความรบผดชอบและตองการปรบปรงหรอแกไขสวนทบกพรองของนกเรยน

(3) การจดกจกรรมในการประชม การทจะใหผปกครองมสวนรวมในการประชมนน

จำาเปนตองใชกจกรรมตางๆโดยเรมการสรางความคนเคยระหวางผ ปกครองดวยกนกอน จงจะม กจกรรมอนๆใหผปกครองไดแสดงความคดเหนซงเปนสาระทเปนประโยชนตอการดแลชวยเหลอนกเรยน

(4) การสรปผลและบนทกหลกฐานการประชม ผปกครองในการประชมแตละครงครทปรกษาควรมสรปผลและจดทำาเอกสารเปนหลกฐาน เพอประโยชนดงน

4.1)เปนหลกฐานในการจดประชมแตละครง 4.2) เปนขอมลสำาหรบการดแลชวยเหลอนกเรยน

ตอไป 4.3) เปนขอมลสำาหรบการประชมใหสอดคลองกบ

ความตองการของผปกครองในครงตอไป

27คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4.กำรปองกนและกำรแกไขปญหำ

1. ควำมส�ำคญ

ในการดแลชวยเหลอนกเรยน ครทปรกษาควรใหความเอาใจใสกบนกเรยนทกคนเทาเทยมกน

แตสำาหรบนกเรยนกลมเสยง/มปญหานน จำาเปนอยางมากทตองใหความดแลเอาใจใสอยางใกลชดและหาวธ

ชวยเหลอทงการปองกนและแกไขปญหาโดยไมปลอยปละละเลยนกเรยนจงเปนภาระงานทยงใหญและมคณคา

อยางมากในการพฒนาใหนกเรยนเตบโตเปนบคคลทมคณภาพของสงคมตอไป

2. กำรใหกำรปรกษำเบองตน

การปองกนและแกไขปญหาใหกบนกเรยนนนมหลายเทคนควธการแตสงทครทปรกษาจำาเปนตอง

ดำาเนนการม2ประการคอ

1) การใหการปรกษาเบองตน

2) การจดกจกรรมเพอปองกนและแกไขปญหา

1) กำรใหกำรปรกษำเบองตน

สาระความร แนวดำาเนนการ

*การใหการปรกษาเบองตนกบนกเรยนเปนการ

ชวยเหลอผอนคลายปญหาใหนอยลงทงดานความ

รสก ความคด และปฏบตตนของนกเรยนในทางท

ไมถกตอง โดยมงหวงใหนกเรยนมการเปลยนแปลง

พฤตกรรมไปในทางทดงามหรอพงประสงค

*ปจจยสำาคญทชวยใหการปรกษาเบองตนมประสทธภาพ

ในการชวยเหลอนกเรยน ครทปรกษาควรมความร

และทกษะพนฐานดงน

1)จตวทยาวยรน

2)ความตองการพนฐานของมนษย

3)กระบวนการและทกษะการปรกษาเบองตนทสำาคญ

-การสรางสมพนธภาพ

-การใชคำาถาม

-การรบฟงเนอหาและความรสก

4)แนวทางการแกไขปญหาของนกเรยนในแตละ

ลกษณะปญหาเชนดานการเรยนสขภาพครอบครว

หรอการใชสารเสพตด การพนน หนเรยน เปนตน

ซงศกษาคนควาไดจากเอกสารหนวยงานตางๆ

ครทปรกษาควรมความพรอมในการใหการปรกษา

ชวยเหลอนกเรยนดวยความรสกทดตอนกเรยนตงแต

เรมตนจนจบ การปรกษาโดยมกระบวนการในการ

ปรกษาดงน

กระบวนการการปรกษา

*สรางสมพนธภาพ

*พจารณาทำาความเขาใจปญหา

*กำาหนดวธการและดำาเนนการแกไขปญหา

*ยตการปรกษา

การเปนผใหการปรกษาทดมคณภาพนนครทปรกษา

ควรจะปฏบตดงน

1) รบการฝกอบรมเกยวกบการปรกษาหรอวธการดแล

ชวยเหลอนกเรยนในดานตางๆซงอาจรบการอบรม

จากหนวยงานภายนอกหรอโรงเรยนจดอบรมให

2) หมนฝกฝนทกษะการปรกษาและพฒนาตนอยาง

สมำาเสมอ

3) ศกษาคนควาเพมเตมเกยวกบจตวทยาพฒนาการ

หรอความรทเกยวของกบการปรกษา การดแล

ชวยเหลอนกเรยน

28 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2) กำรจดกจกรรมเพอกำรปองกนและชวยเหลอแกไขปญหำของนกเรยน

สาระความร แนวดำาเนนการ

*ในการปองกนและแกไขปญหาของนกเรยนนอกจาก

จะใหการปรกษาเบองตนแลวการจดกจกรรมตางๆ

เพอการชวยเหลอนกเรยนกเปนสงสำาคญ เพราะจะ

ทำาใหการชวยเหลอมประสทธภาพ กอใหเกดความ

รวมมอรวมใจของครทกคนและผปกครอง

ครทปรกษาสามารถคดพจารณากจกรรมเพอการแกไข

ปญหาของนกเรยนไดหลายแนวทาง ซงในทน สรปไว

5แนวทางทจำาเปนคอ

1. การใชกจกรรมเสรมหลกสตร

2. การใชกจกรรมซอมเสรม

3. การใชกจกรรมในหองเรยน

4. การใชกจกรรมเพอนชวยเพอน

5. การใชกจกรรมสอสารกบผปกครอง

สำาหรบขอ3,4และ5ครทปรกษาสามารถดำาเนนการ

ดวยตนเองสวนขอ1และ2จำาเปนตองมการประสาน

งานเพอขอความรวมมอจากครอนๆทเกยวของรวมทง

การสนบสนนของผบรหารโรงเรยนดวย แตอยางไร

กตามการชวยเหลอทง5กจกรรมดงกลาวครทปรกษา

สามารถขอคำาแนะนำาความคดเหนจากครอนๆในการ

จดกจกรรมใหไดผลยงขน

การพจารณาเลอกใชกจกรรมครทปรกษาควรคำานงถง

1. ความเหมาะสมสอดคลองกบลกษณะปญหา

2. บคลกลกษณะของนกเรยนแตละคน

3. สภาพของชนเรยน/โรงเรยน/ชมชน

3)ขอทพงตระหนกในกำรปองกนและแกไขปญหำของนกเรยน

3.1กำรรกษำควำมลบ

1. เรองราวขอมลของนกเรยนทตองชวยเหลอแกไขไมควรนำาไปเปดเผยยกเวนเพอขอความรวมมอ

ในการชวยเหลอนกเรยนกบบคคลทเกยวของโดยไมระบชอ – สกลจรงของนกเรยน และการเปดเผยควรเปนไปใน

ลกษณะทใหเกยรตนกเรยน

2.บนทกขอมลการชวยเหลอนกเรยนควรเกบไวในทเหมาะสมและสะดวกในการเรยกใช

3.การรายงานการชวยเหลอนกเรยนควรรายงานในสวนทเปดเผยไดโดยใหเกยรตและคำานงถง

ประโยชนของนกเรยนเปนสำาคญ

29คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.2กำรแกไขปญหำ

1.การชวยเหลอแกไขปญหาของนกเรยน ตองพจารณาสาเหตของปญหาใหครบถวนและหาวธการ

ชวยเหลอใหเหมาะสมกบสาเหตนนๆเพราะปญหามไดเกดจากสาเหตเพยงสาเหตเดยวแตอาจจะเกดหลายสาเหต

ทเกยวเนองสมพนธกน

2.ปญหาทเหมอนกนของนกเรยนแตละคนไมจำาเปนตองเกดสาเหตทเหมอนกนและวธการชวยเหลอ

ทประสบความสำาเรจกบนกเรยนคนหนงกอาจไมเหมาะกบนกเรยนอกคนหนงเนองจากความแตกตางของบคคล

ดงนนการชวยเหลอนกเรยนโดยเฉพาะการใหคำาแนะนำาปรกษาจงไมมหลกสตรการชวยเหลอสำาเรจตายตว

เพยงแตมแนวทางกระบวนการหรอทกษะการชวยเหลอทครแตละคนสามารถเรยนรฝกฝนเพอการนำาไปใชให

เหมาะสมกบแตละปญหาในนกเรยนแตละคน

5.กำรสงตอนกเรยน

1.ควำมส�ำคญ

ในการปองกนและแกไขปญหาของนกเรยนโดยครทปรกษาตามกระบวนการในขอท4นนอาจม

บางกรณทปญหามความยากตอการชวยเหลอ หรอชวยเหลอแลวนกเรยนมพฤตกรรมไมดขนกควรดำาเนนการ

สงตอไปยงผเชยวชาญเฉพาะดานตอไปเพอใหปญหาของนกเรยนไดรบการชวยเหลออยางถกทางและรวดเรวขน

หากปลอยใหเปนบทบาทและหนาทของครทปรกษา หรอครคนใดคนหนงเทานน ความยงยากของปญหาอาจม

มากขนหรอลกลามกลายเปนปญหาใหญโตจนยากตอการแกไข

การสงตอแบงเปน2แบบคอ

1. การสงตอภายใน ครทปรกษาสงตอไปยงครทสามารถใหการชวยเหลอนกเรยนได ทงนขนอยกบ

ลกษณะปญหาเชนครแนะแนวครพยาบาลครประจำาวชาหรอฝายปกครองเปนตน

2. การสงตอภายนอกครแนะแนวหรอฝายปกครองเปนผดำาเนนการสงตอไปยงผเชยวชาญภายนอก

สำาหรบการสงตอภายในหากสงตอไปยงครแนะแนวหรอฝายปกครองจะเปนการแกไขปญหาทยากตอ

การชวยเหลอของครทปรกษาเชนปญหาเกยวกบจตความรสกปญหาพฤตกรรมทซบซอนหรอรนแรงเปนตน

ครทรบตอตองมการชวยเหลออยางเปนระบบ และประสานการทำางานกบผเกยวของ เพอการชวยเหลอทม

ประสทธภาพแตหากเกดกรณยากตอการชวยเหลออกกตองสงตอผเชยวชาญภายนอกเชนกนดงแผนภมแสดง

กระบวนการดำาเนนงานครแนะแนว/ฝายปกครอง

30 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

รบนกเรยนตอจากครทปรกษา

สงตอผเชยวชาญภายนอก

ใหการปรกษา/ชวยเหลอ

ประชมปรกษารายกรณ

(CaseConference)

สงกลบครทปรกษาใหดแล

ชวยเหลอตอไป

พฤตกรรมของ

นกเรยนดขนหรอไม

พฤตกรรมของนกเรยน

ไมดขน

ดขน

ดขน

ดขน

ไมดขน

ไมดขน/ยากตอการชวยเหลอ

แผนภม

แสดงกระบวนการดำาเนนงานสงตอเพอแกไขปญหานกเรยนของครแนะแนว/ฝายปกครอง

31คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2.แนวทำงกำรพจำรณำในกำรสงตอโดยครทปรกษำ

การสงนกเรยนพบครอนๆเพอใหการชวยเหลอตอไปนนมแนวทางการพจารณาในการสงตอสำาหรบ

ครทปรกษาดงน

1) นกเรยนมพฤตกรรมคงเดมหรอไมดขนหรอแยลงแมวาครทปรกษาจะดำาเนนการชวยเหลอดวย

วธการใดๆ

2) นกเรยนไมใหความรวมมอในการชวยเหลอของครทปรกษาเชนนดใหมาพบแลวไมมาตามนด

อยเสมอใหทำากจกรรมเพอการชวยเหลอกไมยนดรวมกจกรรมใดๆเปนตน

3) ปญหาของนกเรยนทเปนเรองเฉพาะดานเชนเกยวของกบความรสกความซบซอนของสภาพ

จตใจทจำาเปนตองใหการชวยเหลออยางใกลชดและไดรบการบำาบดทางจตวทยาควรพจารณาสงตอใหผมความร

เฉพาะทางเพอดำาเนนการใหความชวยเหลอตอไป

3. แนวด�ำเนนกำรสงตอนกเรยน

แนวทางการสงตอนกเรยน จดประสงค

1. ครทปรกษาประสานงานกบครทชวยเหลอนกเรยน

ตอเพอใหทราบลวงหนา

2. สรปขอมลสวนตวของนกเรยนทเกยวของกบการ

ชวยเหลอและวธการชวยเหลอทผานมารวมทงผล

ทเกดขนจากการชวยเหลอนนใหผ ทรบการชวย

เหลอนกเรยนทราบโดยมแบบบนทกการสงตอหรอ

แบบประสานงานขอความรวมมอจากผเกยวของ

3. ครทปรกษาควรชแจงใหนกเรยนเขาใจถง

ความจำาเปนในการสงตอโดยใชคำาพดทสรางสรรค

ระมดระวงมใหนกเรยนเกดความรสก กงวล หรอ

โกรธเปนตนแตใหนกเรยนมความรสกทดจากการ

สงตอและยนดไปพบครทจะชวยเหลอตามแตกรณ

ทครทปรกษาพจารณาวาเหมาะสม

4. ครทปรกษานดแนะวนเวลาสถานทนดพบกบครท

รบชวยเหลอนกเรยนและสงตอใหเรยบรอย

5. ตดตามผลการชวยเหลอนกเรยนอยางสมำาเสมอ

- เพอใหผรบนกเรยนตอไดเตรยมการในการชวยเหลอ

นกเรยน

- เพอใหผรบชวยเหลอนกเรยนตอทราบขอมลเบอง

ตนของนกเรยน การดำาเนนงานของครทปรกษาท

ผ านมาทำาใหสะดวกในการวางแผนชวยเหลอ

นกเรยนอยางตอเนอง

- เพอใหนกเรยนเกดความสบายใจ ยนดรบการชวย

เหลอจากครอนๆเชนครแนะแนวครฝายปกครอง

ครประจำาวชาเปนตน

- รบรวนเวลาสถานททพบกน

- เพอทราบความกาวหนาในการชวยเหลอนกเรยน

และความเปลยนแปลงของนกเรยน

32 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ควำมรเรองสขภำพจตเดกวยรนและครอบครว

บทท 3

45ชวโมง

3.1 จตวทยำพฒนำกำรเดกปฐมวยและวยรน(6ชวโมง)

วตถประสงค

เพอมความรและเขาใจพฒนาการแตละชวยวยตงแตวยเดกเลกจนถงวยรน

พฒนำกำรทำงจตสงคม8ขนตำมทฤษฎของแอรคสน

(TheEightStagesofPsychosocialDevelopmentinErikson)

สงแวดลอมทงทางกายภาพ (Physical) ทางสงคม (Social) ทางวฒนธรรม (Cultural) และทาง

ความคด (Ideational) เขามามอทธพลกบพฒนาการของชวตมนษยตงแตแรกเกดจนชราซงสงผลตอความคด

รเรม ความสามารถในการปรบตว บคลกภาพและพฤตกรรมตางๆ แอรค ฮอมเบอรเกอร แอรคสน (Erik

Homburger Erikson) เปนนกจตวทยาคลนก เกดทประเทศเยอรมนพบวาพฒนาการทางจตวทยาของมนษย

มการเปลยนแปลงเหมอนกบโครงสรางทางกายภาพรางกาย มมมองของแอรคสนจงเนนพฒนาการทงทางดาน

รางกาย จตใจ และสงคมรวมกน นนคอ การเจรญเตบโตทางรางกาย และสงแวดลอมจะมความสมพนธกบ

พฒนาการทางจตใจ และบคลกภาพ ทำาใหบคคลสามารถปรบตวอย รวมกบผ อนในสงคมได ทฤษฎของ

แอรคสนนมพนฐานจากทฤษฎจตวเคราะหของฟรอยด จดเดนของแอรคสนคอมมมองพฒนาการมนษยตลอด

ชวงอายขยซงแอรคสนมองพฒนาการของบคคลคนหนงในลกษณะองครวม(Wholeness/Holistic)ตงแตแรก

เกดจนกระทงสนอายขยซงโมเดลนแบงพฒนาการของบคคลไว8ขน

พฒนาการทางจตสงคม (PsychosocialDevelopmentModel)8ขนทจะกลาวตอไปนแบงชวง

ชวตของมนษย จากแรกเกดถงประมาณอาย 80 ปเปน 8 ชวง ตามการเปลยนแปลงทางรางกาย และสมอง

จากวยเดกจนถงวยรนจะมการเจรญเตบโตเปลยนแปลงอยางรวดเรวและชาลงในชวงวยผใหญตอนตน มความ

33คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

คงทในวยผใหญ และหลงจากนนในวยผใหญตอนกลางจนถงวยชราพฒนาการในดานตางๆ เรมเสอมถอยลง

แตคงไวซงประสบการณชวตทผานมา การเปลยนแปลงตามขนตางๆ นเปนเสมอนบนไดทแตละบคคลจะกาว

ขนไป การประสบกบปญหาอปสรรคเปนเรองปกต และอาจเกดขนไดในทกชวงพฒนาการ ซงจะเปนเหมอน

การเรยนรการรจกแกไขปญหาและเผชญกบวกฤตในชวงตางๆการประสบกบความลมเหลวในขนหนงๆจะม

ผลกระทำาตอพฒนาการของบคคลคนนนในขนตอๆ ไปดวย เชน การไมประสบผลสำาเรจในพฒนาการขนตนๆ

จะสงผลตอพฤตกรรมทเบยงเบนจากกลมปกต ตวอยางพฤตกรรม เชน การเรยน และการเขาสงคมของบคคล

ในชวงวยเดกตอนตนประสบปญหา สงผลใหเกดปญหาพฤตกรรมตางๆ ในชวงวยรน และเกดปญหาอปสรรค

การใชชวตในชวงวยผใหญตามมาเชนกน

รปแบบพฒนาการทางจตสงคมของแอรคสนม 8 ขน โดยขน 1 ถงขน 4 เปนชวงของการสงสม

ประสบการณและการเรยนรในการแกปญหาในขน5เปนเรองการปรบตวเพอแสวงหาอตลกษณและขน6ถง

ขน8เปนการนำาเอาอตลกษณไปใชโดยมรายละเอยดตามขนตางๆดงตอไปน

ขนท1 ควำมรสกไวเนอเชอใจกบควำมไมไววำงใจ(Trustvs.Mistrust)

พฒนาการขนแรกจะเกดขนในชวงตงแตแรกเกดจนถงขวบปแรก ในชวงนทารกจะมความสขความ

พงพอใจบรเวณปากและกจกรรมเกยวกบการกลนกนซงเกดขนในชวงปแรกของชวตทารกทอยในครรภมารดา

จะไดรบการตอบสนองทเพยบพรอมอยในอณหภมทเหมาะสมรบอาหารผานทางสายรกอยในภาวะสงบเงยบ

ทำาใหทารกมความพงพอใจรสกมนคงปลอดภย ตอมาเมอทารกคลอดจากครรภมารดาจะตองเผชญกบการ

เปลยนแปลงสงแวดลอม เชน การเปลยนแปลงของอณหภม การกลนกนทางปาก การขบถายทางทวารหนก

การไดยนเสยง และอนๆ ในขนนหากมารดาใหความรกและการดแลแกทารกอยางสมำาเสมอ ตอบสนองตอ

ความตองการขนพนฐานทางกายและทางจตใจอยางตอเนอง (เชน เมอทารกหวกไดกน ไดรบการสมผสลบคลำา

ดวยความรกทนถนอมไดนอนหลบอยางสงบพอเพยงเมอขบถายกไดรบการดแลความสะอาด)จะทำาใหทารก

พฒนาความรสกไวเนอเชอใจขนพนฐาน(BasicTrust)ตอบคคลและสงแวดลอมความสำาเรจของพฒนาการใน

ขนแรกสงเกตไดจากการททารกไมมความวตกกงวลมากจนเกนไปหรอไมมอารมณรนแรงเชนการแสดงพฤตกรรม

รองไหโยเยโดยไมสมเหตสมผล หรอแสดงความโมโหหงดหงด เพอเรยกรองความสนใจ เมอมารดาหรอผดแล

คลาดสายตาไปการททารกสามารถอยตามลำาพงในระยะเวลาสนๆเมอเวลาทมารดาหรอผดแลผละจากทารกไป

เพอทำาธระอนๆ ลกษณะดงกลาวแสดงวา ทารกเรมมความรสกมนคงและไววางใจ มความมนใจวามารดาหรอ

ผดแลจะกลบมาดแลเชนเดมถอเปนจดพนฐานเรมตนของการพฒนาอตลกษณ(EgoIdentity)ของบคคลซงจะ

เกดขนชดเจนในชวงวยรน

ทารกนอยทไดรบการสงเสรมพฒนาการทด จะสรางความไวเนอเชอใจตอบคคลรอบขางและ

สภาพแวดลอมมความเชอมนและความหวงในการเรมตนพฒนาการแหงชวตในอนาคตเมอชวตพวกเขาจะตอง

เผชญกบปญหาหรอความกดดนเขากจะมความเขมแขงในการฝาฟนปญหาซงเปนผลจากการไดรบประสบการณ

ทางบวกในชวงตนของชวตนนเอง

สำาหรบทารกทมความรสกไมไววางใจเกดขนถอเปนความลมเหลวของพฒนาการขนแรกนในตวบคคล

คนนน ความไมไววางใจอาจมาจากมารดาหรอผดแลมปฏกรยาตอบสนองไมเหมาะสมตอความตองการของ

ทารก การหางเหน หรอปฏเสธบตร รวมทงมารดาทมลกษณะพงพาไมได หรอมารดาทเลยงดทารกดวย

34 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ความหงดหงด โกรธ ทารกจะแสดงพฤตกรรมเรยกรองมากเกนควรอยางไมมเหตผล หรออาจแสดงพฤตกรรม

ทไมเหมาะสมในลกษณะอนๆ และพฒนาความรสกไมไววางใจตอบคคลและสงแวดลอม ไมเขาใจสงแวดลอม

ไมไววางใจผอนในพฒนาการขนตอๆไป

พฒนำกำรทำงดำนรำงกำย

- มการเจรญเตบโตทางรางกายอยางรวดเรว

- มการเคลอนไหวระยะแรก เปนไปโดยปฏกรยาสะทอน (Reflexive - ปฏกรยาตอบสนองสงเรา

แบบอตโนมต เชนการกระพรบตาการกระตกนำาลายไหล เปนตน)แลวคอยๆหายไปตอมาจะพฒนาเปน

การเคลอนไหวของรางกายรวมทงการเคลอนไหวทมจดมงหมายมากขนทารกจะสามารถควบคมการเคลอนไหว

สวนตางๆของรางกายไดมากขน จากการททารกสามารถชนคอ ควำาตว ลกขนนง คลานเขา ยดเกาะดงตว

เพอยนขนเองการเกาะเดนจนในทสดสามารถลกขนยนไดเอง

พฒนำกำรทำงดำนภำษำ

- ทารกแรกเกดแสดงความตองการใหผเลยงดเขาใจดวยการรองไห

- 2เดอนฟงเสยงคยหนหาเสยงเปลงเสยงออแอ

- 4เดอนเปลงเสยงไดยาวขนสงเสยงออแอโตตอบเมอรสกพอใจจะสงเสยงเอกอากในลำาคอ

- 6เดอนหนหาเสยงเรยกสงเสยงหลายเสยง

- 9เดอนฟงรภาษาเขาใจสหนาทาทางเลยนเสยงพยญชนะแตไมมความหมาย

- 12เดอนเรยกพอแม/พดคำาโดดทมความหมาย1คำาทำาทาตามคำาบอกทมทาทางประกอบได

พฒนำกำรทำงดำนควำมคด

สำาหรบพฒนาการทางดานความคดนนจะขอกลาวถงแนวคดของเพยเจท(Piaget)ซงไดศกษาเกยวกบ

พฒนาการทางความคดของมนษยโดยพฒนาการทางความคดในระยะทารกนนเปนระยะของSensori-motor

Operation(แรกเกด–2ป)และแบงลำาดบขนพฒนาการเปน6ระยะเมอเปรยบเทยบพฒนาการในชวงแรก

ตามทฤษฎของแอรคสนซงอยในชวงอายขวบปแรกจะเทยบกบแนวคดของเพยเจทได4ระยะคอ

1. ระยะ0–2เดอน(Reflexive)พฤตกรรมตางๆเปนปฏกรยาสะทอน(ปฏกรยาตอบสนองสงเรา

แบบอตโนมตเชนการกระพรบตาการกระตกนำาลายไหลเปนตน)

2. ระยะ 1 – 4 เดอน (Primary circular reaction) ประสบการณทเกดขนจะเปนสงกระตน

การเคลอนไหวของเดก เดกจะทำาซำาๆ แตยงไมมจดมงหมาย สนใจการเคลอนไหว ไมใชสนใจผลของการ

เคลอนไหว

3. ระยะ4–9เดอน(Secondarycircularreaction)เรมมความตงใจทำาพฤตกรรมการเคลอนไหว

และสนใจผลของพฤตกรรมนนๆ

4. ระยะ 9 – 12 เดอน (Coordination of secondary reaction) เรมแกปญหาอยางงายๆ ได

ใชพฤตกรรมในอดตทผานมาชวยแกปญหาสามารถแยกสงทตองการออกจากสงทไมตองการสามารถเลยนแบบ

การเคลอนไหว

ในขนนทารกจะมการเจรญเตบโตทางรางกายอยางรวดเรวในขณะทพฒนาการทางความคดเปนแบบ

งายๆไมซบซอนและมกเปนปฎกรยาสะทอน

35คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขนท2 ควำมเปนตวของตวเองกบควำมละอำยและสงสย

(Autonomyvs.ShameandDoubt)

ในพฒนาการขนท2เกดขนระหวางขวบปท2–3ของชวตพฒนาการในขนนเดกจะมพฒนาการทาง

รางกาย โดยเฉพาะกลามเนอมากขน และเรมทจะเรยนรการควบคมสวนตางๆของรางกาย เคลอนไหวรางกาย

อยางเปนอสระมากขน สามารถทจะเรยนรอยางรวดเรว และเรมสำารวจสงแวดลอมรอบขาง เดกในวยนจะเรม

ฝกหดการขบถายการควบคมกลามเนอหรด

ความรสกเปนตวของตวเอง (Sense of Autonomy) และการควบคมตนเอง (Self Control)

จะเกดขนไดถาผปกครองใหการอบรมเลยงดอยางเหมาะสม มความมนคงอดทน ใหโอกาสเดกไดทำาสงตางๆ

ตามความปรารถนาของตนเองโดยอยในการดแลของผปกครอง (เชน การเคลอนไหว การเดน การปนปาย

การหยบจบสงของอยางเปนอสระ โดยทผปกครองไมแสดงทาทตนตระหนก หรอกงวลมากเกนไป) จะทำาให

เดกรสกภาคภมใจในความสำาเรจของตนเองมความรสกทดตอผอนผลดอกประการคอเดกจะพฒนาความรสก

มงมน (Will) ซงหมายถง ความมงมนตงใจแนวแนในการเลอก และในการยบยงตนเอง เดกจะกลาทจะแสดง

ความคดเหนและกลาทจะตดสนมากขน รวมทงมความมงมนและตงใจในการทำากจกรรมตางๆ ในทางตรงขาม

หากผปกครองปลอยปละละเลยดวาหรอเขมงวดกบเดกมากเกนไป เดกจะรสกละอายสงสยในความสามารถ

ของตนเอง ไมมนใจในการแสดงความคดเหน ไมมนใจวาจะควบคมชวตตนเองได ผลกระทบหนงทอาจเกดขน

คอทำาใหเดกมบคลกภาพไมเหมาะสม ขาดความเชอมน วตกกงวล หวาดระแวงสงสย หรอมพฤตกรรมยำาทำา

นอกจากน บคคลทไดรบการพฒนาความรสกเปนตวของตวเอง และการควบคมชวตตนเองอยางเหมาะสม

เมอโตขนเขาจะเปนผใหญทจะสนบสนนและเชอมนสถาบนทางกฎหมายของสงคมมความเคารพและอยภายใต

กฎหมายของสงคม

พฒนำกำรทำงดำนรำงกำยและภำษำ

- เดกเปนอสระทางกาย (Physical Independence) มากขน สามารถเดนวงไดเอง สำารวจ

สงแวดลอมได

-เดกเรมพดเปนคำาๆไดมากขนเขาใจคำาสงและภาษาทาทางมากขนเมออาย2ปพด2–3คำา

ตอกนไดอยางมความหมาย

พฒนำกำรทำงดำนควำมคด

พฒนาการทางความคดระยะSensori-motorของเพยเจยระยะ12–18เดอน(TertiaryCircular

Reaction)เรมมพฤตกรรมลองผดลองถก(Trail&Error)สนใจผลทเกดขนเปนตวของตวเองเรมมความเขาใจ

วตถภายนอก รบรการคงอยของวตถแมเมอวตถนนถกปดบง หรอซอนเลนลบตาไปหรอถกเคลอนยายไปทอน

(ObjectPermanence)ระยะ18–24เดอนเรมมความคดจนตนาการมความสามารถแกปญหาดวยวธใหม

แตยงเปนลกษณะลองผดลองถกอย

36 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขนท3ควำมคดรเรมกบควำมรสกผด(Initiativevs.Guilt)

พฒนาการในขนนอยในชวงอาย 3 – 5 ป เดกวยนรางกายมความสามารถและชวยตวเองไดมากขน

กวาเดม แตกยงอยในวงจำากด การพฒนาความคดรเรมสรางสรรคสำาหรบเดกในชวงวยนทำาไดโดยใหเดกไดรวม

ทำากจกรรมตาง ๆ ททาทายความสามารถของเขา รวมทงสงแวดลอมกมสวนผลกดน และเสรมสรางความคด

สรางสรรคใหกบเดกได

ระยะนเปนระยะทเดกเรมเรยนรบทบาททางเพศ มาตรฐานทางศลธรรมและการควบคมอารมณ

ครอบครวจะเปนแหลงชแนะถงสงตางๆในสงคมใหแกเดกเดกเรมสรางบคลกภาพและความรสกผดชอบชวดจาก

การไดมกจกรรมและประสบการณรวมกบสงแวดลอมรอบๆ ตว การอบรมสงสอนโดยพอแม หรอผใหญใน

ครอบครวจะชวยใหเดกไดซมซาบเขาไป เปนการรสำานกผดชอบชวดในความคด และแสดงออกในพฤตกรรม

ของเดก การเรยนรนเดกจะไดรบจากตวแบบ (RoleModel) ในครอบครว โดยมตวแบบเปนตวอยาง และให

ขอมลแกเดก เพอเรยนรวาสงใดถกสงใดผด ดงนนความรสกผดชอบชวดจงสามารถสรางขนโดยการเรยนรจาก

บคคลในครอบครว และรวมถงแนวความคดคานยมของสงคม ในระยะนครอบครวมบทบาทอยางยงในการ

ปลกฝงความรสกผดชอบชวดใหแกเดกการสรางความสมพนธในระยะนจะเรมดวยความสมพนธระหวางแม–เดก

ตอมาพอเขามามสวนเกยวของดวยและเมอสงคมของเดกกวางขวางขนเดกจะเรมสรางความสมพนธกบบคคลอน

เดกเรมเปนตวของตวเอง เดกทมประสบการณมากจะสามารถชวยเหลอตวเองไดมาก เดกทไมสามารถพฒนา

ผานขนความคดรเรมไปไดจะเกดความรสกผด และไมกลาทจะเปนผรเรม เนองจากเกดความกลววาจะทำา

ผดพลาดอก

พฒนาการของเดกเปนความรบผดชอบรวมกนทงเดก พอแม และชมชน การไดทำากจกรรมตางๆ

รวมกนหรอการมปฏสมพนธ (Interaction) ในสงคมจะเปนการชวยถายทอดความรสกนกคด เจตคตคานยม

ของสงคมใหแกเดกไดทละนอย โดยมผใหญชวยกนประคบประคองใหเดกพฒนาไปสความสมบรณได เดกวยน

ควรไดรบโอกาสทำากจกรรมตางๆ ตามความสามารถอยางอสระเชนการเลนการคดการประดษฐการจนตนาการ

ตางๆ และควรไดรบการสนบสนนใหเขารวมกจกรรมทางศาสนาอยางตอเนอง เพอใหซมซบความรสกผดชอบ

ชวด และหลกศลธรรมจรรยา หากเดกวยนไดรบการจำากดในการทำากจกรรมหรอถกตำาหน เมอคดและทดลอง

ทำาสงตางๆ จะทำาใหเดกขาดความเชอมนในตนเอง มความคดคดคานหรอความร สกผดเกดขนเนองจาก

เขาไมสามารถทำาสงตางๆไดสำาเรจดงใจและถกลดรอนหรอขดขวางความสามารถของตนเองทำาใหความรสกผด

เกดสะสมในตวเดกและมผลใหเดกขาดความคดสรางสรรค

พฒนำกำรทำงดำนรำงกำยและภำษำ

เดกวยนสามารถเดนวงกระโดดโลดเตนไดเดกจะมทศนคตไปในทางทดถาไดทำากจกรรมตางๆอยาง

มอสระไดใชความคดและพลงงานของเขาและการไดสมผสกบสงแวดลอมเดกตองการเคลอนไหวอยตลอดเวลา

ในระยะแรกๆ ของขนนเดกจะมความกระตอรอรนและเรมมความกาวราวเกดขน เพอจะเอาชนะ ลกษณะ

พฤตกรรมของเดกวยนจะแตกตางกนไปตามเพศ และในทสดจะพฒนาเปนบคลกภาพทแสดงถงความเปน

ชายและหญงอยางเหนไดชด รปแบบพฤตกรรมของเดกชาย เดกชายจะชอบกระโดดโลดเตน ตองการมความร

ใหมๆและชอบยงเรองของคนอนซงเปนเรองเกยวกบความอยากรอยากเหนในสงตางๆโดยเฉพาะเกยวกบเรอง

เพศโดยแสดงออกมาในรปแบบตางๆเชนการไมสามารถอยนงๆอาการกระวนกระวายการจโจมถงตวบคคล

37คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ในขณะทเดกหญง รปแบบทแสดงออกมาจะเรมตนคลายกบหญงสาวทวไป เชน มเสนห นารก มททาขวยเขน

เยายวน จนถงขนทแสดงออกถงความสงบเสงยมซงเปนลกษณะของสาวๆ ทงหมดนเปนการเรมตนทแสดงออก

ถงเพศแมเดกหญงเรมมบทบาทของความเปนแมตอไปในรปของทวงทการพดคยการแสดงออกตางๆในสงคม

จะสะทอนใหเหนถงพฤตกรรมตางๆ รวมถงอปนสยสวนลกทจะยอมรบใครเขามารวมเกยวของดวย พฤตกรรม

ตางๆเหลานถอวาเปนธรรมชาตของเดกสภาพแวดลอมของครอบครวมบทบาทสำาคญตอการแสดงออกของเดก

เปนอยางมาก เมอเดกผานชวงนไป ความสนใจเรองเพศจะเปลยนจากความสนใจในบคคลอนเปนการคนหา

สงใหมๆใหกบตวเอง

เดกมความสามารถทางภาษาและสามารถใชไดดขนกวาเดมชอบพดและตงคำาถามถงสงตางๆรอบตว

และมจนตนาการทางความคดตางๆ ในขณะกำาลงทำากจกรรมนนๆ เดกในชวงนกำาลงเรยนรในสงแปลกใหม

ผใหญควรปลอยใหเดกไดพดถามและทำากจกรรมตางๆอยางอสระภายในขอบเขตความสามารถและจนตนาการ

ของเขาการมสวนรวมในกจกรรมตลอดถงการใชภาษาจะชวยใหเดกเกดความคดในการวางแผนและการรเรมทำา

กจกรรมตางๆ ซงจะเปนการสงเสรมใหเขาตองการทจะศกษาคนควาตอไป เดกกจะมความคดรเรม แตในทาง

ตรงกนขามถาผใหญคอยเขมงวด ไมเปดโอกาสใหเดกไดซกถาม หรอตำาหนดวาพฤตกรรม ทเขาแสดงออก

อยตลอดเวลาเขากจะรสกผดและไมกลาแสดงออกเมอคดจะทำาสงใด

ขนท4ควำมขยนหมนเพยรกบควำมรสกต�ำตอย(Industryvs.Inferiority)

ขนนอยในชวงอาย 6 – 12 ป ชวงวยเดกตอนปลายเปนระยะทเดกมความเจรญเตบโตและมความ

อยากรอยากเหนในสงแวดลอมตาง ๆ มากขนยงกวาในวยเดกตอนตนและวยเดกตอนกลาง การเสาะแสวงหา

สงตางๆ ทำาใหเดกมประสบการณกบสงใหม ๆ รอบตวเขามากขน เมอเขาคดวาสงใดทเขาตองการเขาจะตอง

แสวงหาใหไดตามความปรารถนาเนองจากในวยทผานมาเขาไมสามารถทำากจกรรมหลายอยางไดเพราะมผใหญ

คอยบงคบและควบคม เดกในวยนตองการแสดงความคดเหนและแกปญหาตางๆ เพอแสดงความเปนผใหญ

จดสำาคญของพฒนาการระยะนคอการไดแสดงออกวาเขามความคด และมความสามารถเหมอนผใหญคนอนๆ

เชนกนในชวงอายนบคคลรอบขางควรชวยชแนะแนวทางในการดำาเนนชวตเพราะเปนระยะทพวกเขาเรมไตรตรอง

ถงอนาคต การทไดพสจนวามความสามารถกระทำาสงตางๆ ในขอบเขตของเขาไดอยาง เหมาะสมทำาใหเดกใน

วยนมความเชอมนวาเขาจะประสบความสำาเรจในอนาคต

พฒนำกำรทำงรำงกำย

การเจรญเตบโตดานรางกายของเดกวยนมลกษณะคอยเปนคอยไปอยางชา ๆ สมำาเสมอ มการ

เปลยนแปลงของกลามเนอและระบบประสาทซงทำางานประสานกนไดดขน การเจรญเตบโตอยางรวดเรวของ

อวยวะภายในเกอบทกระบบ การเปลยนแปลงดานนำาหนก การเจรญเตบโตของกระดกและฟน และการขยาย

ออกของรางกายซงเปลยนไปในดานสวนสงมากกวาสวนกวาง โดยความสงจะเพมขน 2 – 3 นวตอป สดสวน

รางกายใกลเคยงผใหญมากขน เดกผหญงจะมการเจรญเตบโตทงดานรางกายและวฒภาวะเรวกวาเดกผชาย

ประมาณ 1 – 2 ป จากลกษณะการเจรญเตบโตทางดานรางกายดงกลาว ทำาใหเดกวยนเรมใหความสนใจกบ

รปรางหนาตา มความอยากรอยากเหนในเรองราวทางกายของเพศตรงขาม อยางไรกตามการเจรญเตบโต

ทเกดขนทกดานของเดกวยนขนอยกบปจจยหลายประการ เชนลกษณะทางพนธกรรมการเลยงดเอาใจใสจาก

38 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ครอบครวและตวเดกเองเชนรปแบบการรบประทานอาหารการออกกำาลงกายทเหมาะสมการมสขภาพกาย

และสขภาพจตทสมบรณแขงแรง

พฒนำกำรทำงอำรมณ

พฒนาการทางอารมณของเดกวยนคอการมความคดละเอยดออนมากขนสามารถเขาใจอารมณของ

ตนเองและผอนไดดขน ควบคมอารมณของตนได เรยนรทจะแสดงอารมณไดเหมาะสมในรปแบบทสงคม

ยอมรบได เดกวยนสามารถควบคมและระงบความโกรธไดดขน ไมมลกษณะของการโกรธงายและหายเรว

พฒนาการการแสดงออกจะเปลยนไป จากเดมทแสดงออกดวยการรองไหดนกบพนเสยงดง ทงตวลงนอนเมอ

อยากไดรบการตอบสนองในสงทตองการ จะเปลยนเปนการคดแกแคนในใจแตไมทำาจรงดงทคด หรอการ

หลกเลยงจากสถานการณทไมพงพอใจในทนทไมมพฤตกรรมแบบตอสโดยใชกำาลงดานความรกเดกวยนแสดงออก

ดวยการมนำาใจชวยเหลอผอนราเรงแจมใสอารมณดจะระมดระวงไมทำาใหผอนเสยใจหรอกระทบกระเทอนใจ

โดยเฉพาะขณะอยในกลมเพอนหรอในสงคม เขาตองการความรกความอบอนมนคงในครอบครวและหมคณะ

นอกจากนเดกจะเลกกลวสงทไมมตวตน พสจนไมได อารมณกลวของเดกวยนเกดจากประสบการณ และ

การเรยนรทไดรบมา สงทเดกวยนกลวมากทสดคอ กลวการไมเปนทยอมรบของกลม กลวไมมเพอน ไมชอบ

การแขงขน ไมตองการเดนหรอดอยกวากลม ชอบการยกยองแตไมชอบการเปรยบเทยบ นอกจากนเดกยงกลว

อนตรายตางๆ ทจะเกดขนกบตนและบคคลทรก การตอบสนองความกลวจะเปนลกษณะการตอส การถอยหน

และการทำาตวใหเขากบสงนนๆ ความกลวของเดกจะเรมลดลงเรอยๆ พรอมกบการเปลยนแปลงดานรางกาย

เดกจะเปลยนจากความกลวเปนความกงวลเรองรปรางของตนเองแทนคอกงวลจากความตองการใหตนมรปราง

ทแขงแรงในเดกชายหรอมรปรางหนาตาสวยงามในเดกหญง

อยางไรกตาม เดกวยนจะมการเปลยนแปลงความรสกทเกดขนเรว บางครงทำาตวเปนผใหญ บางครง

ทำาตวเปนเดกความขดแยงทางอารมณจงเกดขนไดเสมอพฒนาการทางอารมณของเดกวยนจงขนอยกบลกษณะ

การเลยงดของพอแมซงมผลสำาคญอยางยงตอการพฒนาความรสกมนคงของเดกตอไป

พฒนำกำรทำงดำนควำมคดและสงคม

เดกจะสนใจในสงตางๆแลวพยายามดดแปลงใหมาสแบบฉบบของเขาความสามารถในการเลยนแบบ

จะปรากฏออกมาในรปของ การเรยนรภายในขอบเขตความสามารถของตวเอง ซงมพนฐานมาจากสงแวดลอม

ทางวฒนธรรมและสงคมเดกจะมองเหนวาพอแมเปนตวแทนของสงคมเปนแบบอยางแกเขาแตเขายงตองการ

ตวแบบอนๆ เพอการเปรยบเทยบดวย เชน เพอนของพอแม และพอแมของเพอน เปนบคคลสำาคญทใหม

สำาหรบเขานอกจากนเพอนบาน เพอนในโรงเรยน เปนสงสำาคญทางสงคมทเขาจะพจารณาและคนแปลกหนา

กลายเปนสงทนาสนใจสำาหรบเขา เดกหญงและเดกชายจะแสวงหาผใหญและบคคลอนๆ เพอการวเคราะห

เขาคดวาพอแมยงไมสมบรณพอทเขาจะเลยนแบบไดครบทกดาน ในโลกของเดกมการสมมตตำาแหนงตางๆ

ทสำาคญเหมอนผใหญ เดกมความนบถอตนเองเปนเกณฑเพอวดความสำาเรจหรอความลมเหลวของตน เดกจะ

แสวงหาตวแบบจากครอบครวทมลกษณะพเศษออกไปทางดานการปรบตวของเดกในสงคมเดกจะมการยอมรบ

ตวเองมากขน นอกจากนโรงเรยน กลมเพอนรนเดยวกนและกลมบคคลทางศาสนา จะมสวนชวยสนบสนน

การปรบตวของเดกไดเปนอยางดในชวงวยนเดกเรมเปลยนความผกพนจากครอบครวไปสสถาบนอนในสงคม

39คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

พฒนาการระยะนจะมผลตอระยะวยรน โดยทวไปเดกวยรนมกตองการไดรบการยอมรบจากผอน

ชอบทำากจกรรมตางๆ สงกวาความสามารถตามการรบรของตนเอง เปนการทดลอง และเรยนรศกยภาพของ

ตนเอง ในขณะเดยวกนความกลวความผดพลาดหรอความลมเหลวทเกดขน กเปนแรงผลกดนใหเขาพยายาม

ทำากจกรรมนนๆ ใหสำาเรจ เดกวยรนจะพยายามเอาชนะ เพอความสำาเรจซงเปนแนวทางไปสความเชอมน

ในตวเองเมอเขาเตบโตเปนผใหญ กลาวไดวาเดกวยรนมพลงอยางเพยบพรอมทจะปรบตวเพอความสำาเรจ

ในการทำางาน มความขยนขนแขง พยายามคดทำา คดผลตสงตางๆ ใหเหมอนผใหญดวยการทมเททงกำาลงกาย

และกำาลงใจ การไดรบคำาชมเชย เปนแรงกระตนใหเกดกำาลงใจ และมความมานะพยายามมากขน แตในทาง

ตรงกนขามเดกไมไดรบความสนใจหรอผใหญแสดงออกวาสงทเขาทำาเปนเรองนารำาคาญเขากจะรสกตำาตอย

กำรสงเสรมพฒนำกำรดำนรำงกำย

1. แนะนำาในเรองการออกกำาลงกาย การเลนกฬา การใชเวลาวางใหเกดประโยชน เพอใหมสขภาพ

รางกายทแขงแรง

2. แนะนำาเรองการรบประทานอาหารทมประโยชนตอการเจรญเตบโตของเดกวยน เดกควรไดรบ

สารอาหารครบทกหมในปรมาณทเพยงพอ สงทควรคำานงถงคอเดกวยนมกสนใจการเลนกบเพอนมากกวาเรอง

การรบประทานอาหาร

กำรสงเสรมพฒนำกำรดำนจตใจ

1. แนะนำาเรองการรจกตนเองการมองตนเองตามความเปนจรงดวยการบรหารจตใจการทำาสมาธ

การเสยสละเพอผอนอยางเหมาะสม

2. ฝกการผอนคลายความเครยดในลกษณะตางๆ เชน การผอนคลายกลามเนอทกสวนของรางกาย

จนตภาพบำาบดหรอการทำางานอดเรกทชอบเชนฟงเพลงเลนดนตรอานหนงสอทชอบวาดภาพเปนตน

กำรสงเสรมพฒนำกำรดำนสงคม

1. แนะนำาเรองการปรบตวใหเขากบเพอนไดอยางเหมาะสม ใหรจกการยดหยน รจกการแพ ชนะ

และใหอภย เขาใจความแตกตางระหวางบคคลตามสภาพความเปนจรง เพอลดความคาดหวงจากผอนใน

ทกๆดาน

2. ฝกพฤตกรรมการแสดงออกอยางเหมาะสมในสถานการณตางๆทงพฤตกรรมทางดานรางกายและ

คำาพดการจดใหมการแสดงบทบาทสมมตสถานการณตางๆเพอใหเกดทกษะนำาไปสการปฏบตตอไป

40 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขนท5 ควำมเปนอตลกษณกบควำมสบสนในบทบำท(Identityvs.RoleConfusion)

ขนนอยในชวงอาย13–20ปการแสวงหาอตลกษณของบคคลและการเสรมสรางความรบผดชอบ

ถอวาเปนเอกลกษณสำาคญของวยน ซงความรบผดชอบดงกลาวมรากฐานมาจากการอบรมของพอแม และ

ความรสกไววางใจและความมนใจในตนเอง องคประกอบสำาคญของการสรางความรสกเปน อตลกษณ และ

ผานพนความรสกสบสนในตนเอง ไดแก ความเขาใจในอตลกษณและการแสวงหาสถานภาพทางสงคม

ความเขาใจในอตลกษณชวยใหเดกวยรนเกดความเขาใจในปญหาตางๆ และชวยในการตดสนใจ วางแผนเรอง

เกยวกบอนาคต เชนการเลอกอาชพการเลอกคครอง เปนตน ในวยนเดกวยรนจะเกดความคดสงสยในตวเอง

เชน การคดถามตนเองวา “ฉนคอใคร?” หรอ “ฉนจะทำาอาชพอะไรด?” เนองจากระยะวยรนเปนระยะทม

ความรสกสบสนขาดความมนใจเพราะมการเปลยนแปลงทงทางดานรางกายและจตใจเพอเตรยมเขาสวยผใหญ

ปญหาของเดกวยนมกเปนไปในทำานองทวาฉนไมรวาฉนควรจะทำาอะไรฉนไมรวาฉนจะดำาเนนชวตไปในทศทาง

ใดและฉนไมรวาฉนเปนใครอทธพลจากกลมเพอนวยเดยวกนและความรสกไดรบการยอมรบจากสงคมแวดลอม

ซงรวมถงกลมยอยทางวฒนธรรม และศาสนามผลตอการปรบตวของวยรนอยางยง เดกวยรนจะคอยๆ พฒนา

ความเปนตวของตวเองขน เขาจะแสวงหาตนตามอดมคต (Ego – ideal) และคนหาอตลกษณเพอปรบตวให

เขากบบทบาทใหมในสงคม เราพบวาเดกวยรนตอนปลายจำานวนมากยงไมสามารถคนพบอตลกษณของตน

เดกวยรนทประสบอปสรรคในพฒนาการขนนจะขาดทกษะทเหมาะสมในการแกไขสถานการณ คอเมอเผชญ

ปญหามกจะหลบเลยงมากกวาทจะแกไขในขณะทสถานการณหรอปญหาหนงยงไมไดรบการแกไขเมอปญหา

อนๆประดงเขามา กเกดการสงสม และซบซอนของปญหา กลาวคอเดกวยรนยงไมมทกษะทดในการแกปญหา

อยางไรกตามวยรนแตละคนยอมตองการเวลาในการเรยนร และปรบตวเพอการพฒนาไปสความเปนผใหญและ

ไดรบการยอมรบจากบคคลรอบขางในสงคม

พฒนำกำรทำงรำงกำย

พฒนาการทางดานรางกายประกอบดวยการเจรญเตบโต และเปลยนแปลงของรางกายอยางมาก

รวมถงพฒนาการอตลกษณทางเพศทชดเจน ในวยน รางกายของเขามการผลตฮอรโมนเพศ (Sex hormone)

และฮอรโมนของการเจรญเตบโต(Growthhormone)อยางมากและรวดเรวสงผลใหรางกายมการเปลยนแปลง

อยางรวดเรว แขนขาจะยาวขนกอนจะเหนการเปลยนแปลงอนประมาณ 2 ป ในเพศหญงจะมไขมนมากกวา

เพศชาย วยรนชายจะมพฒนาการของกลามเนอมากกวา ทำาใหเพศชายดแขงแรงกวา ระหวางวยรนเพศชาย

และวยรนเพศหญงจะมการเปลยนแปลงทางเพศทตางกนอยางชดเจน อาทเชน วยรนชายจะเปนหนมขน

เสยงแตกหนวดเคราขนและเรมมฝนเปยกสวนวยรนหญงจะเปนสาวขนคอเตานมมขนาดโตขนไขมนทเพมขน

จะทำาใหรปรางมทรวดทรงสะโพกผายออกและเรมมประจำาเดอนนอกจากนระดบสตปญญาความคดจะพฒนา

สงขน คอมความคดเปนแบบนามธรรมมากขนกวาวยกอนหนาน มความสามารถในการคด วเคราะห และ

สงเคราะหสงตางๆไดมากขนตามลำาดบ จนเมอพนวยรนแลวจะมความสามารถทางสตปญญาไดเหมอนผใหญ

แตในชวงวยรนน เดกวยรนอาจขาดความยงคด มความหนหนพลนแลน ซงการวจยพบวาพฤตกรรมและการ

เปลยนแปลงในวยรนสวนใหญเปนผลมาจากการเปลยนแปลงภายในรางกายคอการผลตฮอรโมนของตอมไรทอ

ตางๆทเกดขนทงในสมองและรางกายของวยรน

41คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

พฒนำกำรทำงอำรมณ

ในชวงวยนอารมณจะปนปวน เปลยนแปลงงาย หงดหงดงาย เครยดงาย โกรธงาย อาจเกดอารมณ

ซมเศราโดยไมมสาเหตไดงาย อารมณทไมดเหลานอาจทำาใหเกดพฤตกรรมเกเร กาวราว มผลตอการเรยนและ

การดำาเนนชวตในวยรนตอนตนการควบคมอารมณยงไมคอยดนกบางครงยงทำาอะไรตามอารมณตวเองอยบาง

แตจะคอยๆ ดขนเมออายมากขน อารมณเพศวยนจะมมาก ทำาใหมความสนใจเรองทางเพศ หรอมพฤตกรรม

ทางเพศ เชน การสำาเรจความใครดวยตนเอง ซงถอวาเปนเรองปกตในวยน แตพฤตกรรมบางอยาง อาจเปน

ปญหาเชนเบยงเบนทางเพศกามวปรตหรอการมเพศสมพนธในวยรน

พฒนำกำรทำงจรยธรรม

วยนจะมความคดเชงอดมคตสง (Idealism) เพราะเขาสามารถแยกแยะความผดชอบชวดได

มมโนธรรม ตองการใหมความถกตอง ความชอบธรรมในสงคม ชอบชวยเหลอผ อน ตองการเปนคนด

เปนทชนชอบของคนอน และจะรสกอดอดคบของใจกบความไมถกตองในสงคมหรอในบาน แมแตพอแม

ของตนเองเขากเรมรสกวาไมไดดสมบรณแบบเหมอนเมอกอนอกตอไปแลว บางครงเขาจะแสดงออก ดวยการ

วพากษวจารณพอแมหรอครอาจารยตรงๆการตอตานประทวงจงเกดไดบอยในวยนเมอเขาเหนการกระทำาท

ไมถกตองหรอมการเอาเปรยบเบยดเบยนความไมเสมอภาคกนเมอพนวยรนตอนตนไปการควบคมตนเองจะ

ดขนจนเปนระบบจรยธรรมทสมบรณเหมอนผใหญ

พฒนำกำรทำงสงคม

วยนจะเรมหางจากทางบาน ไมคอยสนทสนมคลกคลกบพอแมพนองเหมอนเดม แตจะสนใจเพอน

มากกวา จะใชเวลากบเพอนนานๆ มกจกรรมนอกบานมาก ไมอยากไปไหนกบทางบาน เรมมความสนใจ

เพศตรงขาม สนใจสงคมสงแวดลอม ปรบตวเองใหเขากบกฎเกณฑกตกาของกลม ของสงคมไดดขน มทกษะ

ทางสงคมมากขนรจกการสอสารเจรจาการแกปญหาการประนประนอมการยดหยนโอนออนและการทำางาน

รวมกบผอนพฒนาการทางสงคมทดจะเปนพนฐานมนษยสมพนธทดความภาคภมใจในตนเองและบคลกภาพ

ทด

ถาบคคลไมสามารถปรบตวหรอพบอปสรรคในพฒนาการขนนเขาจะเกดความรสกรนแรงซงมผลตอ

บคลกภาพและการแสดงออกของเขาการไดพดหรอไดแสดงความคดเหนตอหนาคนหมมากนบวาเปนประโยชน

เปนการแสวงหาอตลกษณของตวเองอยางหนงนอกจากนนวยรนจะเลอกผใหญทไมใชพอแมมาเปนแบบอยาง

ทมความหมาย และเปนทไววางใจของเขา วยรนจะมองคณคาของวฒนธรรม ศาสนา และอดมคตวา เปนสง

ทดงาม และเปนสงทสนบสนนสงเสรมพฒนาการและการแสวงหาอตลกษณของเขาถาเขาประสบความสำาเรจ

ในการแสวงหาตนเอง เขาจะสามารถแสดงบทบาทของตนเองไดอยางเหมาะสม แตในทางตรงกนขาม ถาเขา

ไมสามารถฟนฝาอปสรรคปญหาตางๆและไมมนใจในอตลกษณของตนเขาจะเกดความสบสนและแสดงบทบาท

ทไมเหมาะสม

ประเดนปญหาทพบไดบอยในวยรน ไดแก ความสมพนธกบพอแม หรอบคคลในครอบครว การใช

สารเสพตดปญหาเกยวกบประเดนทางเพศปญหาบคลกภาพและพฤตกรรมทขดตอกฎเกณฑตางๆ

42 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปญหำควำมสมพนธกบพอแม

วยนจะแสดงพฤตกรรมทแสดงความเปนตวตนของเขาคอนขางมาก การพดจาไมคอยเรยบรอยซง

อาจเลยนแบบมาจากกลมเพอนอารมณแปรปรวนไมมความสมำาเสมอตอความรบผดชอบตางๆเอาแตใจตวเอง

ทำาใหพอแม ผปกครอง หรอครอาจารยหงดหงดไมพอใจไดมากๆ ถาบคคลรอบขางไมเขาใจ การแสดงออก

เหลานและใชวธการจดการทไมถกตอง เชน ใชการดดาวากลาวบนตำาหนหรอลงโทษรนแรงจะเกดปฏกรยา

ตอตาน ซงไมชวยเปลยนแปลงพฤตกรรมเหลานน วธการจดการกบปญหาพฤตกรรมเหลาน ทำาไดโดยเรมตน

จากการทำาความเขาใจความตองการของเขา มการตอบสนองโดยประนประนอมยดหยน แตยงคงขอบเขต

ทเหมาะสม ควรใชการจงใจ ใหวยรนไดออกความคด และรวมมอโดยสมครใจมากกวาการบงคบ หรอการใช

ความรนแรง

ปญหำกำรใชสำรเสพตด

ตามธรรมชาตของวยรนจะมความอยากรอยากเหนอยากลองมาก การทอยใกลชดกบกลมเพอนทใช

สารเสพตดยอมมความเสยงสงทจะถกชกจงใหใชสารเสพตดตางๆวยรนสวนใหญไมกลาปฏเสธเพอนเพราะกลว

เพอนไมคบหรอถกเพอนทาทายหรอบางคนใชเพราะอยากใหเหมอนเพอนๆเพอใหไดรบการยอมรบเมอลอง

แลวเกดความพอใจและตดสารเสพตดเหลานนไป

ปญหำทำงเพศ

พฤตกรรมรกรวมเพศ(Homosexualism)เปนพฤตกรรมทจะทำาใหเกดปญหาตามมาไดมากคนทเปนรกรวมเพศมกจะเจอปญหาในการดำาเนนชวตไดมากกวาคนทวไป ในบางสงคมมการตอตานพฤตกรรมรก รวมเพศมการรงเกยจลอเลยนไมยอมรบบางประเทศมกฎหมายลงโทษผทมเพศสมพนธกบเพศเดยวกน รกรวมเพศ คอพฤตกรรมทพงพอใจทางเพศกบเพศเดยวกน อาจมการแสดงออกภายนอกใหเหน ชดเจนหรอไมกไดพฤตกรรมรกรวมเพศอาจมสาเหตมาจากหลายปจจยขนอยกบแตละกรณเชนเดกผชายถกเลยงดมาทามกลางญาตพนองทมแตผหญงอาจทำาใหอยากมความเปนผหญงเหมอนกนและกเกดชอบเพศชายดวยกนเพราะมความคดวาตนเองเปนเพศหญงเปนตน การรกษาผทเปนรกรวมเพศมกไมไดผล เนองจากผทเปนรกรวมเพศมกจะพอใจในลกษณะแบบนอยแลว การชวยเหลอทำาไดโดยการใหคำาปรกษาผทเปนพอแม และผปวย เพอใหปรบตวได ไมรงเกยจลกทเปน แบบนและการพดคยเพอใหผปวยไดเขาใจและแสดงออกอยางเหมาะสมไมมากเกนไปจนเกดการรงเกยจและตอตานจากคนใกลชดหรอเพอนบานในชมชนการปองกนภาวะรกรวมเพศทำาไดโดยการสงเสรมความสมพนธระหวางพอแมเพศเดยวกบเดกเพอใหมการถายทอดแบบอยางทางเพศจากพอหรอแมเพศเดยวกบเดก การสำาเรจความใครดวยตนเอง(Masturbation)ในวยรนถงวาเปนพฤตกรรมปกตไมมอนตรายไมมผลเสยตอรางกายหรอจตใจแตวาควรแนะนำาใหเดกไดเหนถงความเหมาะสมของเวลาและสถานทไมควรหมกมนมากจนเปนปญหาตอการใชเวลาทำาใหขาดการทำากจกรรมอนๆทเปนประโยชนมากกวา การมเพศสมพนธในวยรน(SexualRelationship)มกเกดจากวยรนทขาดการยบยงชงใจหรอมปญหาทางอารมณและใชเพศสมพนธเปนการทดแทนเพศสมพนธในวยรนมกไมไดยงคดใหรอบคอบขาดการไตรตรองทำาตามอารมณเพศ หรออยภายใตฤทธของสารเสพตด ทำาใหเกดปญหาการตดโรคตดตอทางเพศสมพนธ

การตงครรภเมอยงไมพรอม การทำาแทง การเลยงลกทไมถกตอง ปญหาครอบครว และกลายเปนปญหาสงคม

ในทสด

43คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปญหำบคลกภำพ

ชวงวยรนจะมพฒนาการทางบคลกภาพอยางชดเจน ทงนสยใจคอ ความคด การกระทำา มรปแบบทสมำาเสมอจนสามารถคาดการณไดวาในเหตการณแบบนเขาจะแสดงออกอยางไรทงนขนอยกบประสบการณและการเรยนรทผานมา จะทำาใหวยรนมบคลกภาพดดวย แตในทางตรงขาม การประสบ อปสรรคตางๆ เชน การขาดผปกครองคอยดแล สงสอน หรอการเรยนรแบบผดๆ จะทำาใหวยรนมปญหาบคลกภาพได ทำาใหเขา ปรบตวเขากบคนอนยากและเอาตวเองเปนศนยกลางในกรณทเปนปญหามากๆอาจนำาไปสอาการผดปกตทางบคลกภาพ(PersonalityDisorders) อำกำรพฤตกรรมเกเร(ConductDisorder)

เปนโรคทมปญหาพฤตกรรมกลมททำาใหผอนเดอดรอน โดยตนเองพอใจ ไดแก การละเมดสทธผอนการขโมย ฉอโกง ตชงวงราว ทำารายผอน ทำาลายขาวของ เกเร หรอละเมดกฎเกณฑของหมคณะหรอสงคม การหนเรยน ไมกลบบาน หนเทยว โกหก หลอกลวง ลวงเกนทางเพศ การใชสารเสพตด อาการดงกลาวน มกจะเกดขนตอเนองมานานพอสมควร สมพนธกบปญหาในครอบครว การเลยงด ปญหาอารมณ การรกษา ควรรบทำาใหเรวทสด เพราะการปลอยไวนาน จะยงเรอรงรกษายาก และกลายเปนบคลกภาพแบบอนธพาล และตอตานสงคม(AntisocialPersonalityDisorder)เมอเตบโตเปนผใหญ กำรปองกนปญหำวยรน

1. การเลยงดอยางถกตองใหความรกความอบอน 2. การฝกใหรจกระเบยบวนยการควบคมตวเอง 3. การฝกทกษะชวตใหแกไขปญหาไดถกตองมทกษะในการปฏเสธสงทไมถกตอง 4. การสอนใหเดกรจกคบเพอนทกษะสงคมด 5. การฝกใหวยรนไดเรยนรและเสรมสรางอตลกษณ

ขนท6ควำมใกลชดสนทสนมกบควำมรสกโดดเดยวอำงวำง(Intimacyvs.Isolation)

บคคลในขนนอยชวงอายประมาณ 21 – 35 ป เปนวยผใหญตอนตน ทสามารถหาอตลกษณของ ตนเองไดจากชวงกอนแลวบคคลในชวงอายนจะรจกตนเองรวาตนเองมความเชออยางไรตองการอะไรในชวตเกดความรสกตองการมเพอนสนททจะรบและแลกเปลยนสงตางๆทตนมอย แบงปนความเชอถอ ความสข และความตองการของตนแกผอน นนคอ คสมรส หรอเพอนสนท จงมการพฒนาความรสกผกพนกบผอน แตถาบคคลไมสามารถสรางความรสกผกพนใกลชดกบผอนได มความตองการแขงขนหรอทะเลาะเบาะแวงกบ ผอนกจะนำาไปสความรสกโดดเดยวอางวาง บคคลในชวงนมความเปนอสระในสงคมมากกวาวยกอนๆ ในชวงตน มความรบผดชอบตอตนเองครอบครวและสงคม ความสมบรณของจตใจในชวงนคอ การไดรบการยอมรบ มความกาวหนา มอาชพ ทเหมาะสม มการสมาคมกบเพศตรงขามเพอการเลอกคครองตอไป การปรบตวของผใหญในวยนคอ การเลอก คครอง และการมหนาทการงานทเหมาะสม รวมทงการเขากนไดดกบเพอนรวมงาน การไมสามารถปรบตวได จะทำาใหบคคลแยกตวออกไปจากสงคมและครอบครว ซงจะสงผลกระทบตอความสามารถในการเปนผใหญ ทสมบรณแมบางคนทแตงงานแลวแตไมสามารถแบงปนชวตและกจกรรมกบคสมรสไดจะรสกโดดเดยวและสงผลตอการปรบตวของบตร เมอบตรเตบโตและ ออกไปเผชญชวตในสงคมภายนอก ดงนน งานและความรก จงเปนสงททำาใหบคคลในชวงวยนประสบความสำาเรจในชวต

44 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

องคประกอบทชวยใหประสบควำมส�ำเรจในชวงวยผใหญตอนตนนประกอบดวย

1. ประสทธภาพทางรางกาย วยนเปนชวงทรางกายมความกระฉบกระเฉงสงสด และมพลงเตมท และจากนนกจะคอยๆลดลงผททำางานหนกจงตองคำานงถงสขภาพดวยเชนกน 2. ประสทธภาพของสมอง คนทมสตปญญาดจะมความสามารถในการเรยนร การทำางานและ การปรบตวใหเขากบสถานการณใหมๆมความคดสรางสรรคมเหตผลมความมนใจในตนเองและรจกปรบตวใหเขากบสถานการณทตนทำางานอยได 3. สขภาพจตผทอยในวยนควรฝกฝนจตใจใหเขมแขงเพอเผชญกบปญหาตางๆไดอยางมประสทธภาพยอมรบความจรงผทมสขภาพจตดจะเปนผทมความราเรงเบกบานมผชอบคบหาดวยและมกจะมความกาวหนาในหนาทการงานเสมอ 4. การปรบตวในงานอาชพอาจกลาวไดวาผทประสบความสำาเรจในชวตนนสวนหนงคอการประสบความสำาเรจในอาชพการงานของตน ดงนนผทประสบความสำาเรจในงานกยอมนำาความสขมาสตนเอง และครอบครว 5. การปรบตวในชวตครอบครวหากบคคลสามารถปรบตวเขากบคสมรสไดดยอมมความเปนอนหนงอนเดยวกน และรวมกนฝาฟนอปสรรคปญหาและเปนกำาลงใจซงกนและกนหากไมสามารถปรบตวเขากนไดกจะนำาไปสปญหาการทะเลาะเบาะแวงและการหยารางในทสด บทบาทเหลานถอเปนบทบาทใหมทตองอาศยความอดทน ความเขาอกเขาใจซงกนและกน และ การมวฒภาวะทางจตใจ ซงผทประสบความสำาเรจในชวตครอบครว สวนใหญกจะมความสำาเรจในชวตการงานดวยเชนกน

ขนท7กำรสบทอดกบกำรค�ำนงถงแตตนเอง

(Generativityvs.Selfabsorption/Stagnation)

ขนนอยในชวงอาย 36 – 59 ป เรมเขาสวยกลางคน เปนระยะทบคคลมครอบครว มบตร และ

เลยงดบตรดวยความเอาใจใส ในระยะนบคคลตองการมบตรไวสบสกล การจะมบตรซงถอวาเปนสมาชกใหมใน

ครอบครวนนตองมาจากรากฐานของความรกและความไววางใจซงกนและกน บคคลทไมสามารถพฒนามาถง

ขนนยอมเกดความรสกทอถอยและเหนอยหนายในชวต คดถงแตตนเอง เรมมความเจบปวยเรอรง และปฏเสธ

ความรบผดชอบตอสงคม เชน ไมเตรยมสภาพแวดลอมทดใหแกชนรนหลงทำางานอยางขาดความรบผดชอบ

ปลอยปละละเลยเปนตน

นอกจากนในชวงวยนยงเปนวยทสนใจและตองการสรางประโยชนใหแกสงคม โดยความรสกตอ

สงคมนนจะเขามารวมเปนอนหนงอนเดยวกบชวตสวนตว รจกแกปญหาทเกดขนกบตนเอง ปญหาครอบครว

และเลยงดบตรดวยความเอาใจใส ระยะนเปนระยะทบคคลตงใจทำางานเพอใหสงตางๆดขน รวมทงพฒนาการ

ทางจรยธรรมกมการพฒนาอยางตอเนองดวยเชนกน

ในวยนจะมความเปลยนแปลงในดานตางๆทเกดขนไดแก

1. ความเปลยนแปลงทางดานรางกายไดแกรปรางหนาตาทาทางและประสาทสมผสตลอดจน

การทำางานของตอมตางๆ ในรางกายเสอมลง จงเปนเหตใหมการเปลยนแปลงทางดานสภาพอารมณดวย เชน

หงดหงดกงวลเปนตน

45คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. ความเปลยนแปลงในหนาทการงานในระยะนอาจมการโยกยายงานไปยงตำาแหนงหรอหนาทใหมซงอาจกอใหเกดความกงวลใจได 3. ความเปลยนแปลงดานอารมณ บคคลในวยนมกมความกงวลในสขภาพรางกาย และมความ เปนหวงในหนาทการงานจงมผลกระทบตออารมณทำาใหมการแปรเปลยนไปจากเดมเชนโกรธงายเปนตน 4. ความเปลยนแปลงในดานความสนใจ ในวยนจะมความสนใจในเรองตางๆ ทลกซงเปนพเศษ มการทำางานอดเรกตางๆเพอหาความสขใหแกตนเอง โดยสวนใหญความสขของคนวยกลางคนคอ การมความสขสงบในชวตครอบครว มคครองและบตร ทด ประสบความสำาเรจในอาชพ โดยมงานทมเกยรต มผใหความเคารพนบถอและมหนาทการงานไมมวหมองนอกจากนยงมการใชเวลาวางและรางกายใหเปนประโยชนแกตนเองและครอบครวดวย

ขนท8ควำมมนคงสมบรณในชวตกบควำมสนหวง(Integrityvs.Despair)

ขนนอยในชวงอาย60–80ปนนคอเขาสวยชราพฒนาการขนสดทายนมพนฐานจากการปรบตวในชวงตนของชวต บคคลในชวงวยนมกแสวงหาความมนคงภายในจตใจ ซงเกดเมอบคคลสามารถผานพฒนาการในขนตางๆ มาไดอยางด เปนวยของการยอมรบความเปนจรง ใชคณคาจากประสบการณ ทสงสมมา ใหเปนประโยชนตอชนรนหลง และเปนชวงของการระลกถงความทรงจำาในอดต ถาในอดตทผานมาบคคลมความสขประสบความสำาเรจในพฒนาการ และสงตางๆ รอบตว กจะมทศนคตทดตอตนเองและผอน มความมนคงทางจตใจแตในทางตรงขามถาบคคลมความทรงจำาทผดหวงอยตลอดและพบปญหาอปสรรคในพฒนาการของชวงทผานมาจะมความรสกทอแทหมดหวงเหนอยหนายกบชวตวตกกงวลกบอดตทไมดงามของตนเองขาดกำาลงใจในการตอสและไมสามารถพฒนาชวตในวยชราไดอยางมความสข ผทสามารถปรบตวไดในชวงเกษยณอายการทำางานจะเหนวา ตนไดทำาประโยชนแกสงคมอยางเตมทแลวเกดความภาคภมใจในตนเองมความพอใจในชวตรจกหาความสขความสงบในจตใจยอมรบกบสภาพความเปนจรงและความเปนอยของตนเองในปจจบนและไมรสกเสยใจหรอเสยดายเวลาทผานมากบประสบการณในอดตของตนเอง วยชราเปนวยทมพฒนาการทางดานตางๆ ถดถอยลง สมรรถภาพของผชราในวยเดยวกนกอาจ มความแตกตางกน ทงนขนอยกบการดแลรกษาสขภาพ แตโดยหลกๆ จะพบความเสอมถอยของพฒนาการในดานตางๆดงน 1. พฒนาการทางดานรางกายสภาพรางกายมการเสอมถอยมความเจบไขไดปวยบอยๆและใชเวลานานกวาคนหนมสาวในการฟนจากความเจบปวยกลามเนอหยอนสมรรถภาพการทรงตวไมด 2. พฒนาการทางดานสตปญญาหลงลมงายความจำาเลอะเลอนแตเหตผลยงดทกษะในการคดรเรมอาจจะไมคลองแคลวเหมอนกอนและความรอบคอบลดลงแตพบวาพฒนาการทางดานสมองยงดกวาทางดานรางกาย 3. พฒนาการทางดานอารมณมอารมณไมคงทชอบบนแตทงนขนอยกบสภาพแวดลอมสงคมและประสบการณทผานมาดวยความพอใจของวยชรานสวนใหญเกดจากมตรภาพและประสบการณทตนเองไดชวยเหลอผอน 4. พฒนาการทางดานสงคมวยชราสวนมากจะใหความสนใจทางศาสนาหรอเปนผใหความสนบสนนดแลลกหลานในครอบครว

46 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.2โรคและภำวะทำงจตเวชเดกและวยรน(12ชวโมง)

วตถประสงค

เพอมความรและเขาใจโรคและภาวะทางจตเวชเดกและวยรน

โรคและภำวะทำงจตเวชเดกและวยรน

ปจจบนมเดกไทยจำานวนไมนอย ทมปญหาทางจตเวชเดก สงผลใหพอแมผปกครองหลาย ๆ คนรสก

กงวลและสงสยเกยวกบความแตกตางของบตรหลานของตนเองทไมเหมอนกบเดกอนๆ ทวไปถงแมวาจะพยายาม

ทมเทดแลเลยงดและทำาทกสงทกอยางใหดทสดแลวกตามซงในทนจะกลาวถงปญหาทางจตเวชเดกทพบไดเปน

สวนใหญไดแกภาวะบกพรองทางสตปญญา/ปญญาออนกลมอาการออทสตกโรคสมาธสนและภาวะบกพรอง

ทางการเรยน

3.2.1สภำวะบกพรองทำงสตปญญำ(IntellectualDisabilities:ID)

ตาม DSM-5 ภาวะบกพรองทางสตปญญา (Intellectual disability (ID) หรอ intellectual

developmental disorder) เปนภาวะทผปวยมความบกพรองทางเชาวปญญารวมกบมความบกพรองใน

การทำาหนาทของตน (adaptive functioning) ทควรจะทำาไดตามเพศ อาย สงแวดลอมและวฒนธรรม

ทใกลเคยงกน

เกณฑกำรวนจฉย

A. มความบกพรองทางเชาวปญญาโดยมระดบเชาวปญญา(intelligencequotient,IQ)ตำากวา70

ทงนจำาเปนตองอาศยการประเมนทางคลนกรวมดวยในการแปลผลระดบIQ

B. มความบกพรองในการทำาหนาทของตน(adaptivefunctioning)หมายถงผปวยมความบกพรอง

ในการจดการสงตางๆในชวตไมวาจะเปนการอยดวยตวเองไดโดยไมตองพงพาผอน(personalindependence)

หรอการมความรบผดชอบตอสงคม(socialresponsibility)ตามทควรจะทำาไดในระดบพฒนาการสงแวดลอม

และวฒนธรรมทใกลเคยงกน ความบกพรองในการทำาหนาทของตนนอาจจะเปนในเรองใดเรองหนงใน 3 ดาน

ตอไปน

1.Conceptual(academic)domainเกยวกบความสามารถในการคดวางแผนเขาใจแนวคด

ทซบซอนความจำาภาษาการอานการเขยนการคดคำานวณการแกไขปญหาและการตดสนใจในสถานการณ

ใหมๆ

2.Socialdomainเกยวกบความสมพนธทมตอผอนการรบรถงความคดความรสกประสบการณ

ของผอนการเอาใจเขาใสใจเราทกษะในการสอสารและสรางความสมพนธ

3. Practicaldomain เกยวกบการจดการตนเองในหลายๆดานของชวต เชนการดแลตนเอง

ความรบผดชอบตองานการจดการเรองเงนการควบคมพฤตกรรมและการจดการกบงานทไดรบเปนตน

C. ความบกพรองทางสตปญญาและการทำาหนาทของตนนเกดในชวงวยเดกหรอวยรน

มการจำาแนก ID ตามระดบความรนแรง โดยพจารณาจากความสามารถในการทำาหนาทของตน

เปนสำาคญเนองจากเปนตวกำาหนดระดบความชวยเหลอทควรไดรบ

47คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ระดบควำมรนแรงและลกษณะอำกำรทำงคลนก

1. Mild ID ดาน conceptual ระยะกอนวยเรยนอาจไมเหนความแตกตางกบเพอนนก จงมก

ไดรบการวนจฉยชาหลกจากเขาโรงเรยนไปแลวเมอมความยากลำาบากในการเรยนมากขน ผปวยมกตองการ

การชวยเหลอเปนพเศษ ในวยผใหญจะมความบกพรองของ abstract thinking, executive function,

shorttermmemoryและการใชทกษะตางๆเหลานในชวตจรงดานsocialอาจจะมพฒนาการดานอารมณ

และสงคมทไมสมบรณนกปฎสมพนธกบเพอนไมสมวยถกชกนำาโดยผอนไดงายดานpracticalผปวยจะสามารถ

ดแลตนเองไดใกลเคยงกบเดกในวยเดยวกน ยกเวนงานทมความซบซอนมกตองการการชวยเหลอมากกวาเพอน

เมอโตเปนผใหญ สามารถฝกใหพฒนาทกษะทางสงคมและอาชพเพยงพอ สามารถทำางานทไมอาศยทกษะ

ทางความคดมากนกแตอาจตองการการชวยเหลอในบางเรองเชนการเดนทางการจดงานเรองเงนเดกกลมน

มกไมพบโรคทางกายหรอทางสมองทเปนสาเหตรปรางหนาตาไมพบความผดปกตทเหนไดชดสขภาพโดยทวไป

ปกตIDทเกดขนเปนผลมาจากทงพนธกรรมและสงแวดลอมสมพนธกบการทมเศรษฐานะตำาการถายทอดทาง

พนธกรรม(heritability)ของIDในกลมนคอ0.5

2. Moderate ID ดาน conceptual จะมพฒนาการทางภาษาและทกษะอนๆ ลาชากวาเพอน

ในวยเดยวกนตงแตกอนวยเรยน ดาน social อาจจะมเพอนหรอคนรกในวยผใหญได แตการรบรและแปล

ความหมายจากsocialcueอาจไมถกตองจำาเปนตองมการชวยเหลอในดานสงคมและทกษะการสอสารอยาง

มากดาน practical สามารถฝกหดใหชวยเหลอตนเองได แตสวนใหญยงตองอยภายใตการดแลอยางใกลชด

สามารถฝกทางอาชพจนทำางานทไมตองอาศยทกษะไดแตยงตองอาศยการชวยเหลอจากผรวมงานหรอคนอนๆ

อยางมาก

3. SevereIDมกวนจฉยไดตงแตอายนอยมความจำากดดานภาษารวมถงแนวคดหลายๆอยางมาก

สามารถฝกหดใหชวยเหลอตนเองขนพนฐานทำางานงายๆบางอยางภายใตการควบคมไดผปวยตองการการดแล

ทกดานอยางใกลชดตลอดเวลาและตลอดชวต มกมสาเหตจากโรคของสมองหรอโรคทางพนธกรรม สามารถ

เหนความผดปกตของรปรางหนาตาไดชดเจน มกพบโรคทางระบบประสาทและโรคทางกายทเกดรวมดวย

เชน ลมชก ระบบประสาทสมผสบกพรอง มปญหาพฤตกรรมและปญหาทางจตเวชรวมดวยไดบอย มกพบ

stereotypic movement การทำารายตนเอง และอาการคลายออทสตกรวมดวย อายขยมกจะตำากวา

ประชากรทวไป

4. Profound ID มพฒนาการทกดานลาชาอยางเหนไดชดตงแตวยทารก อาจเขาใจคำาสงหรอ

ทาทางงายๆ ได สามารถแสดงอารมณและความตองการของตนเองไดผานทางสหนา ทาทางตองอาศยการฝก

อยางมากใหชวยเหลอตนเองหรอสอสารความตองการได แตตองการการดแลตลอดเวลา มกมอายขยประมาณ

20ป

48 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แบบประเมน

เครองมอประเมนพฒนาการและระดบเชาวนปญญา

- BayleyScalesofInfantDevelopment

-WechslerPreschoolandPrimaryScaleofIntelligenceIII

-Stanford-BinetIntelligenceScale(5thEd)

-KaufmanAssessmentBatteryforChildrenII

-WechslerIntelligenceScaleforChildren(WICS-IV)

เครองมอประเมนพฤตกรรมการปรบตน

-VinelandAdaptiveBehaviorScaleII(VBASII)

-AAMRAdaptiveBehaviorScales-School(ABS-sII)

-DiagnosticAdaptiveBehaviorScale

แบบทดสอบเชาวนปญญาทนยมใชเปนมาตรฐานในประเทศไทย ไดแก Stanford-Binet

Intelligence Scale และWechsler Intelligence Scale for Children สวนเครองมอวดพฤตกรรม

การปรบตนทใชไดแกVinelandAdaptiveBehaviorScales

ความชกโดยทวไปพบบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญารอยละ1-3ของประชากรในประเทศไทย

พบความชกของภาวะบกพรองทางสตปญญาประมาณรอยละ 0.4-4.7 ซงมความแตกตางกนในแตละรายงาน

ขนอยกบเกณฑการวนจฉย การออกแบบการวจย และวธการศกษา ตวอยางเชน เมอการวนจฉยใชเกณฑ

ระดบเชาวนปญญา (IQ) อยางเดยว ความชกจะพบประมาณรอยละ 3 แตเมอวนจฉยโดยใชเกณฑทง 3 ขอ

ตามทกลาวขางตนความชกจะพบประมาณรอยละ1(TheAmericanAcademyofchild&Adolescent

Psychiatry : AACAP, 2542) และพบภาวะความบกพรองทางสตปญญาในเพศชายมากกวาเพศหญง

โดยอตราชาย:หญงประมาณ1.5:1(APA,2543)

ควำมผดปกตทพบรวมกบภำวะบกพรองทำงสตปญญำ

พบความผดปกตทางจตเวชในบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดถงรอยละ 45 ซงสงกวา

ประชากรทวไป ความผดปกตเหลานจะพบบอยขนเมอความรนแรงของภาวะบกพรองทางสตปญญามากขน

สวนใหญเปนปญหาพฤตกรรม ความผดปกตทพบ ไดแก ซน สมาธสน พบรอยละ 8-15 พฤตกรรมทำาราย

ตนเอง รอยละ 3-15 นอกจากนยงพบพฤตกรรมกาวราว กระตนตนเอง เชน ตบมอ เขยงเทา ดอ เกเร

พบโรคอารมณสบสนแปรปรวนรอยละ1-3.5 และโรคจต (schizophrenia) รอยละ3การรกษาโดยการปรบ

พฤตกรรมและการใชยาสวนการทำาจตบำาบดมกไมคอยไดผล

ในเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญาจะพบอาการชกไดบอยกวาเดกทวไปประมาณ10เทาโดยเฉพาะ

ในเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบรนแรงถงรนแรงมากพบไดถงรอยละ 30 อาการชกมกควบคม

ไดยาก เนองจากมความผดปกตจากกลมอาการตางๆ มพยาธสภาพของระบบประสาทสวนกลาง และในผปวย

แตละรายอาจพบอาการชกไดหลายรปแบบ

49คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ภาวะประสาทสมผสบกพรอง ไดแก การไดยนบกพรองหรอมปญหาในการมองเหนนนพบไดบอย

ในเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญา โดยเฉพาะในกลมอาการทมความผดปกตของใบหนาและศรษะ

ประมาณรอยละ50ของเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบรนแรงจะมปญหาในการมองเหนทพบบอย

ไดแกตาเขและสายตาผดปกต

ภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอยและรนแรงพบความบกพรองในดานการเคลอนไหว

ซงเขาไดกบสมองพการ (cerebral palsy : CP) ประมาณรอยละ 10 และ 20 ตามลำาดบ และประมาณ

รอยละ 50 ของเดกสมองพการ จะพบวามภาวะบกพรองทางสตปญญาในระดบความรนแรงตางๆ รวมดวย

ประมาณรอยละ 50-75 ของเดกออทสตกมภาวะบกพรองทางสตปญญารวมดวย ในขณะทภาวะบกพรอง

ทางสตปญญากพบพฤตกรรมแบบออทสตกไดแกพฤตกรรมซำาๆหรอทำารายตนเองไดรอยละ8-20โดยมกพบ

ในภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบรนแรง กลมอาการทมภาวะบกพรองทางสตปญญาบางกลมมอบตการณ

ของกลมอาการออทซมมากกวาประชากรทวไป เชน กลมอาการโครโมโซมเอกซเปราะ กลมอาการดาวน

และ Tuberous sclerosis มกลมอาการออทซมรวมดวยซงสงกวาในประชากรทวไปทพบกลมอาการออทซม

รอยละ0.3-0.6

กำรชวยเหลอบคคลทมภำวะบกพรองทำงสตปญญำ

แมวาเมอเกดภาวะบกพรองทางสตปญญาแลว จะไมอาจรกษาสมองสวนทเสยไปใหกลบคนมา

ทำางานไดตามปกตกตามแตกสามารถจะคงสภาพหรอฟนฟสภาพทางสมองสวนทคงเหลออยใหทำางานไดเตมท

ดงนน การรกษาภาวะบกพรองทางสตปญญา จงเนนการฟนฟสมรรถภาพของสมองและรางกาย มากกวา

การรกษาดวยยาเพยงอยางเดยว การวนจฉยใหไดเรวทสดและการฟนฟสมรรถภาพทนททวนจฉยได จะชวย

หยดยงความพการมใหเพมขน เปาหมายของการรกษาภาวะบกพรองทางสตปญญาจงมใชมงรกษาใหหาย

จากโรค แตเพอใหสามารถดำาเนนชวตในสงคมไดใกลเคยงกบคนปกตมากทสด ใหชวยตวเองได ไมเปนภาระ

แกครอบครวและสงคมมากเกนไปและสามารถประกอบอาชพได

กำรฟนฟสมรรถภำพในบคคลทมภำวะบกพรองทำงสตปญญำมดงน

1.กำรฟนฟสมรรถภำพทำงกำรแพทย(MedicalRehabilitation)

การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทยในชวงแรกเกด-6ปไดแกการสงเสรมปองกนบำาบดรกษา

และฟนฟสมรรถภาพนอกจากการสงเสรมสขภาพเชนเดกปกตการบำาบดรกษาความผดปกตทอาจพบรวมดวย

เชนโรคลมชก,Cretinism,PKU,cerebralpalsy,โรคหวใจพการแตกำาเนดหรอภาวะพรองไทรอยดฮอรโมนท

พบในกลมอาการดาวน ใหการสงเสรมพฒนาการเพอพฒนาทกษะดานกลามเนอมดใหญ กลามเนอมดเลกและ

สตปญญาภาษาสงคมและการชวยเหลอตนเองเพอใหเดกมความพรอมในการเขาสระบบการศกษาการดแลโดย

ทมสหวชาชพเชนอรรถบำาบดกายภาพบำาบดกจกรรมบำาบดเปนตน

50 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.1 การสงเสรมพฒนาการ(EarlyIntervention)

การสงเสรมพฒนาการหมายถงการจดโปรแกรมการฝกทกษะทจำาเปนในการเรยนรเพอนำา

ไปสพฒนาการปกตตามวยของเดกจากการวจยพบวาเดกทไดรบการฝกทกษะทจำาเปนในการพฒนาแตเยาววย

จะสามารถเรยนรไดดกวาการฝกเมอเดกโตแลว ทนททวนจฉยวาเดกมภาวะบกพรองทางสตปญญา เชน

เดกกลมอาการดาวน หรอเดกทมอตราเสยงสงวาจะมภาวะบกพรองทางสตปญญา เชน เดกคลอดกอนกำาหนด

มารดาตกเลอดคณะตงครรภเปนตนสามารถจดโปรแกรมสงเสรมพฒนาการใหเดกกลมนไดทนทโดยไมตองนำา

เดกมาไวทโรงพยาบาล โปรแกรมการสงเสรมพฒนาการ คอ การจดสภาพแวดลอมใหเอออำานวยตอการเรยนร

ของเดก บดามารดา และคนเลยงด มบทบาทสำาคญยงในการฝกเดกใหพฒนาไดตามโปรแกรมอยางสมำาเสมอ

ผลสำาเรจของการสงเสรมพฒนาการจงขนอยกบความรวมมอ และความตงใจจรงของบคคลในครอบครว

ของเดกมากกวาผฝกทเปนนกวชาชพ(Professionalstaff)

1.2กายภาพบำาบด

เดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญามกจะมพฒนาการดานการเคลอนไหวรางกาย (motor

development) ชากวาวย นอกจากนเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญาขนาดหนกและหนกมาก สวนใหญ

กจะมความพการทางระบบประสาทสวนกลางดวย ทำาใหมการเกรงของแขน ขา ลำาตว จงจำาเปนตองแกไข

อาการเคลอนไหวทผดปกต เพอชวยลดการยดตดของขอตอ และการสญเสยกลามเนอ เดกจะชวยตวเองได

มากขนเมอเจรญวยขน

1.3กจกรรมบำาบด

การฝกการใชกลามเนอมดเลกไดแกการใชมอหยบจบสงของฝกการทำางานของตาและมอ

ใหประสานกน (eye-hand co-ordination) เดกสามารถหยบจบสงของ เชน จบถวยกนนำา จบแปรงสฟน

หยบชอนกนขาว การรกษาทางกจกรรมบำาบด จะชวยใหการดำาเนนชวตประจำาวน เปนไปอยางราบรนและ

สะดวกขน

1.4อรรถบำาบด

เดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญาเกนกวารอยละ70มปญหาการพดและการสอความหมาย

กระบวนการฝกในเรองน มใชเพอใหเปลงสำาเนยงเปนภาษาทคนทวไปเขาใจเทานน แตจะเรมจากเดกตองฝกใช

กลามเนอชวยพด บงคบกลามเนอเปลงเสยง ออกเสยงใหถกตอง ซงการฝกพดตองกระทำาตงแตเดกอายตำากวา

4ปจงจะไดผลดทสด

2. กำรฟนฟสมรรถภำพทำงกำรศกษำ(EducationalRehabilitation)

ในชวงอาย7-15ปมการจดการการศกษาโดยมแผนการศกษาสำาหรบแตละบคคล(Individualized

EducationalProgram:IEP)ในโรงเรยนซงอาจเปนการเรยนในชนเรยนปกตเรยนรวมหรอมการจดการศกษา

พเศษ ในประเทศไทยโรงเรยนทรบเดกทมภาวะบกพรองทางสตปญญามอยทวไปทงในกรงเทพมหานครและใน

ตางจงหวดแตในทางปฏบตกยงไมเพยงพอทจะรบเดกกลมน

51คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. กำรฟนฟสมรรถภำพทำงอำชพ(VocationalRehabilitation)

เมออาย 15-18 ป เปนการฝกวชาชพและลกษณะนสยทดในการทำางาน เปนสงจำาเปนมากตอ

การประกอบอาชพในวยผใหญไดแกฝกการตรงตอเวลารจกรบคำาสงและนำามาปฏบตเองโดยไมตองมผเตอน

การปฏบตตนตอผรวมงานและมารยาทในสงคม เมอเขาวยผใหญควรชวยเหลอใหไดมอาชพทเหมาะสมทงน

เพอใหบคคลปญญาออน สามารถดำารงชวตอสระ (independent living) ในสงคมไดอยางคนปกต อาชพ

ทบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาสามารถทำาไดด ไดแก อาชพงานบาน งานบรการ งานในโรงงาน

งานในสำานกงาน เชน การรบสงหนงสอ ถายเอกสาร เปนตน ในประเทศไทย หนวยงานทใหบรการดานน

ยงมนอย

ค�ำแนะน�ำ

การฝกสอนบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญามจดมงหมายสงสด เพอใหมความเปนอยใกลเคยง

คนปกตซงจะประสบความสำาเรจหรอไมเพยงใดนนขนอยกบตวแปรตอไปนคอ

1. ระดบของภาวะบกพรองทางสตปญญาผทมภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบเลกนอยมโอกาส

จะพฒนาใหสามารถดำาเนนชวตใกลเคยงบคคลปกตไดดกวา ผทมภาวะบกพรองทางสตปญญาระดบปานกลาง

หรอรนแรง

2. ความผดปกตทพบรวมดวยซงเปนอปสรรคตอการฟนฟสมรรถภาพทำาใหไมประสบผลดเทาทควร

3. อายทเรมไดรบการสงเสรมพฒนาการ ถาเดกไดรบการสงเสรมพฒนาการตงแตระยะเรมแรก

จะมความพรอมในการเรยนรวมกบเดกปกตในโรงเรยนทวไปมากกวาการฝกเมอเดกโตแลว

4. ความรวมมอของครอบครวเดก ครอบครวมความสำาคญตอเดกมากทสด ตงแตแรกเกดจนตลอด

ชวต จงควรจะเตรยมครอบครวใหเขาใจความพการของเดก ขอจำากดของความสามารถ ความตองการพเศษ

ความคาดหวง ตลอดจนวธการอบรมเลยงดและฝกสอนในทศทางทถกตอง เพราะสมาชกทกคนในครอบครว

มความสำาคญตอพฒนาการของเดกอยางยง

กำรปองกน

ภาวะบกพรองทางสตปญญาสามารถปองกนไดดงน

1. ระยะกอนตงครรภ

ประชาชนควรไดรบความรเรองภาวะบกพรองทางสตปญญา และสาเหตทสามารถปองกนได

เชน การใหวคซนหดเยอรมน หรอ เกลอไอโอดน ใหคำาแนะนำาคสมรสเรองอายมารดาทเหมาะในการตงครรภ

(19–34ป)และระยะหางระหวางตงครรภ(2ป)โรคทางพนธกรรมทสามารถตรวจวนจฉยไดกอนตงครรภและ

กอนคลอดรวมทงการวางแผนครอบครว

2. ระหวางตงครรภ

ควรฝากครรภทสถานอนามยหรอโรงพยาบาล เพอปองกนปจจยเสยงและหญงตงครรภไดรบ

วคซนทจำาเปนครบถวน ไดรบสารอาหารทเปนประโยชนอยางเพยงพอหลกเลยงการดมเหลา การสบบหรหรอ

ใชสารเสพตด ไมควรซอยากนเอง เพราะอาจมผลตอทารกในครรภ แนะนำาการสงเสรมสขภาพจตในครอบครว

และการวนจฉยกอนคลอด

52 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. ระยะคลอด

ควรคลอดในสถานบรการสาธารณสขเพอปองกนภาวะแทรกซอนตางๆทอาจเกดขน

4. ระยะหลงคลอด

ควรใหแมและลกไดอย ดวยกนเรวทสด เพอใหลกไดดมนมแมซงมภมค มกนโรคตางๆ และ

มสารอาหารทจำาเปนตอการเจรญเตบโตและพฒนาการของสมองของลก ระวงเรองตวเหลองในทารกแรกเกด

ใหวคซนปองกนโรค ตดตามภาวะโภชนาการและพฒนาการเดก โดยเฉพาะเดกกลมเสยง ใหความรแกพอแม

ในการดแลลกยามเจบปวย ระวงโรคตดเชอ สารพษ และการกระทบกระเทอนตอศรษะลก ใหความรกและ

เอาใจใสตอลก

บคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาสามารถเรยนร และดำาเนนชวตอยางทดเทยมและ

มความสขในสงคมไดเชนเดยวกบบคคลปกต ถาสงคมเปดโอกาสและใหความชวยเหลอทเหมาะสม อนจะ

เอออำานวยใหบคคลทมภาวะบกพรองทางสตปญญาไดใชชวตอยางมศกดศรและมคณคา

3.2.2กลมอำกำรออทสตก(AutismspectrumDisorder)

ค�ำจ�ำกดควำม

โรคออทสตก (Autistic Disorder) หรอ ออทสซม (Autism) เปนความผดปกตของพฒนาการเดก

รปแบบหนง ซงมลกษณะเฉพาะตว โดยเดกไมสามารถพฒนาทกษะสงคม ทกษะทางภาษา และการสอ

ความหมายไดเหมาะสมตามวย มลกษณะพฤตกรรม กจกรรม และความสนใจ เปนแบบแผนซำาๆ ไมยดหยน

ปญหาดงกลาวเปนตงแตเลก แสดงใหเหนกอนอาย 3 ขวบ เปนโรคทรจกมาเปนเวลา 60 ปแลว นกวชาการ

พยายามศกษารายละเอยดตางๆของโรคแตยงไมสามารถหาสาเหตทแนชดได

คำาวาAutismมรากศพทมาจากภาษากรกวาAutoซงแปลวา Selfหมายถง แยกตวอยตามลำาพง

ในโลกของตวเองเปรยบเสมอนมกำาแพงใสหรอกระจกเงาทกนบคคลเหลานออกจากสงคมรอบขาง

มความพยายามในการศกษาถงสาเหตของออทสตก แตยงไมทราบสาเหตของความผดปกต

ทแนชดได ในปจจบนมหลกฐานสนบสนนชดเจนวาเกดจากการทำางานของสมองทผดปกต มากกวาเปนผลจาก

สงแวดลอม

ในอดตเคยเชอวาออทสตก เกดจากการเลยงดในลกษณะทเยนชา (RefrigeratorMother) แตจาก

หลกฐานขอมลในปจจบนยนยนไดชดเจนวา รปแบบการเลยงดไมใชสาเหตททำาใหเปนออทสตก แตถาเลยงด

อยางเหมาะสมกจะชวยใหเดกพฒนาดขนไดมาก

ในปจจบนพบวามความเกยวของกบปจจยดานพนธกรรมสงมาก มความเชอมโยงกบโครโมโซม

หลายตำาแหนง เชนตำาแหนงท 15q11-13,7qและ16p เปนตนคาดวาในอนาคตอนใกลจะมความชดเจน

ในเรองนเพมขน และจากการศกษาในฝาแฝด พบวาแฝดเหมอน ซงมรหสพนธกรรมเหมอนกน มโอกาสเปน

ออทสตกทงคสงกวาแฝดไมเหมอนอยางชดเจน

คลนไฟฟาสมอง พบวามความผดปกตมากกวาในกลมประชากรปกต แตไมพบลกษณะจำาเพาะ

ทอธบายความผดปกตของการทำางานของสมอง สวนในการศกษาเรองของสมองและระบบประสาท พบวา

มความผดปกตหลายรปแบบ มปรมาตรของสมองเพมขน ยกเวนสมองสวนหนา (Frontal Lobe) และพบวา

53คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

เสนรอบวงของศรษะปกตในตอนแรกเกด แลวเรมมากผดปกตในชวงวยเดกตอนตนถงตอนกลาง และในระดบ

เซลลพบวาเกยวของกบจำานวนเซลลเพอรกนส(PurkinjeCell)ทลดลง

ภาพฉายระบบประสาท(Neural Imaging)พบความผดปกตหลากหลายรปแบบแตยงคลมเครออย

ไมสามารถอธบายไดชดเจนเชนCerebellarVermisมความหนาแนนผดปกตThirdVentricleมขนาดใหญ

สมองสวนcaudateมขนาดเลกเปนตน

ดานเภสชวทยาของระบบประสาท พบวามความเกยวของกบสารเคมสอประสาททชอ เซโรโทนน

โดยมระดบในเกลดเลอดสงขนแตยงไมสามารถอธบายไดชดเจนวาเกดจากอะไร

ลกษณะอำกำร

เดกทเปนออทสตกจะมอาการแตกตางกนหลากหลายรปแบบ สบคนกสบแบบ รอยคนกรอยแบบ

แตกมลกษณะรวมคลายกน ทเรยกวา ออทสตก คอเดกอยในโลกของตวเองมาก สนใจสงแวดลอมนอย

เรยกไมหน ไมสบตา ไมสนใจใคร โตตอบไมเปน เลนไมเหมาะสม จนตนาการไมเปน ไมพดหรอพดไมรเรอง

พดเปนภาษาตางดาว ทำาอะไรซำาๆ เปนแบบแผน ไมยดหยน สนใจบางอยางแบบหมกมน ไมมประโยชน

ในรายทอยในโลกของตวเองมาก จะกระตนตวเองเปนระยะ เชน หมนตว โยกตว เขยงเทา สะบดมอ เลนมอ

เลนเสยงเปนตน

การทจะดวาเดกเปนออทสตกหรอไม ถาอาการมาก อาการรนแรง จะดออกไดไมยาก แตถาอาการ

นอยๆจะดยากมากตองอาศยความเหนผเชยวชาญเชนจตแพทยเดกและวยรนและบางคนอาจตองประเมน

และตดตามระยะหนงจงจะไดขอสรปทแนนอน

ในชวงขวบปแรกจะสงเกตไดยาก เนองจากเดกมหนาตานารก ไมมลกษณะภายนอกผดสงเกต

เดกมกจะไมสบตาเรยกชอกไมสนใจหนมองหนาตาเฉยเมยไมยมตอบหรอหวเราะไมชอบใหอมไมแสดงทาท

เรยกรองความสนใจใดๆคอนขางเงยบไมสงเสยงเลยงงาย

อาการผดปกตเรมสงเกตไดชดเจนขนในชวงขวบปทสอง เดกยงไมพดเปนคำา แตจะพดเปนภาษา

ตางดาวทไมมความหมายไมสนใจของเลนไมสนใจในเรองทคนรอบขางกำาลงสนใจอยไมชนวบอกความตองการ

ของตนเอง เวลาอยากไดอะไรมกจะทำาเอง หรอจงมอพอแมไปหยบโดยไมสงเสยง ชอบจองมองสงของทเปน

แสงวาววบ แสงไฟ เงาทกระเพอมไปมา หรอของหมนๆ เชน พดลม ลอรถทกำาลงหมน เรมเลนมอ สะบดมอ

หมนตวโยกตวเขยงเทา

นบจากขวบปทสามเปนตนไปอาการจะชดเจนขนและรนแรงมากขนถาไมไดนำาเขาสกระบวนการดแล

ชวยเหลออยางตอเนอง

ในดานสงคมเดกจะไมสบตาไมเขาใจสหนาอารมณของผอน เดกจะเลนกบเดกคนอนในวยเดยวกน

ไมเปน แตมกจะเลนกบเดกทโตกวาหรอผใหญ ไมสนใจของเลนทเดกทวไปสนใจ แตจะไปเลนของทไมควรเลน

เลนจนตนาการไมเปน ไมสามารถสมมตของอยางหนงเปนอกอยางหนงได เชน บลอกไมเรยงกนเปนรถไฟ

กอนหนเปนขนมไมรจกแยกแยะหรอหลกหนจากอนตรายเชนเหนสนขทดๆเหาเสยงดงกวงเขาไปจบ

ในดานภาษา เดกหลายคนเรมพดได แตเปนลกษณะพดซำาๆ พดเลยนแบบโดยไมเขาใจความหมาย

พดเรยงประโยคไมถกตองหรอตอบคำาถามไมเปนยงมภาษาตางดาวอยมาก

54 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ในดานพฤตกรรม เดกจะมทาทางแปลกๆ ทเปนลกษณะเฉพาะตว กระโดดสะบดมอเวลาดใจหรอ

ตนเตนเดนเขยงหรอซอยเทาสนใจของบางอยางแบบหมกมนเกนความพอดเชนชอบดโลโกสนคาสะสมขวด

ดรปภาพเดมซำาๆ จองมองพดลมหมนไดนาน สะบดแผนซดไปมาเพอดแสงเงา ทานอาหารเมนซำาเดมไมยอม

เปลยนใสเสอตวเดมหรอสเดมตลอดถากจวตรทเคยทำาเปลยนไปจากเดมจะอารมณเสยหงดหงดโวยวาย

ถงแมวาเดกออทสตกจะไมเขาใจอารมณ ความรสกนกคดของคนอน จากการสงเกตสหนาและ

ทาทาง แตตวเดกเองมอารมณ ความรสกของเขาเอง รสกโกรธ เศรา เหงา อจฉา ดใจ ตองการความรก

ความสนใจเชนเดยวกบเดกทวไป

อาการซนมาก อยไมนง วงวนตลอด นงไมตดท หรอทเรยกวาไฮเปอรแอคทฟ (Hyperactive)

เปนอาการทพบรวมไดในเดกออทสตก ประมาณรอยละ 70 มกพบมความบกพรองทางสตปญญารวมดวย

รอยละ50-70แตในขณะเดยวกนกพบวามความสามารถพเศษถงรอยละ10

ลอรนา วง (LornaWing) แบงเดกออทสตกออกเปน 3 กลม ตามลกษณะของพฤตกรรรม และ

การมปฏสมพนธทางสงคมดงน

1. กลมทแยกตว(Aloof)

2. กลมทนงเฉย(Passive)

3. กลมทเขาหาคน(ActivebutOdd)

พบวาการแบงกลมดงกลาวมความสมพนธกบระดบสตปญญากลมทแยกตวมกมความบกพรองทางสต

ปญญารวมดวยสวนกลมทเขาหาคนมกมระดบสตปญญาด

ในการศกษาดานระบาดวทยาทำาคอนขางยากเนองจากเกณฑในการวนจฉยออทสตกมการเปลยนแปลง

บอยจากขอมลทางระบาดวทยาในชวง30ปพบวาความชกของโรคพบเฉลย4.8คนตอประชากร10,000คน

หรอประมาณ1คนตอประชากร2,000คน

จากขอมลทางระบาดวทยาในระยะหลงพบวามความชกเพมมากขนพบสงสดถง1คนตอประชากร

250คนความชกทเพมขนอาจสะทอนใหเหนถงอบตการณทเพมขนจรงแตในเบองตนพบวามความสมพนธกบ

เรองเกณฑการวนจฉยทกวางครอบคลมมากขนและประชาชนทวไปมความตระหนกในโรคออทสตกมากขน

กำรวนจฉยออทสตก(DSM-5)โดยสมำคมจตแพทยแหงสหรฐอเมรกำ

A. มอาการปรากฏใหเหนหรอไดขอมลจากประวตวามความบกพรองในดานการสอสารและปฏสมพนธ

ในสงคมในบรบทตางๆโดยมอาการดงตอไปน

1. มความบกพรองในปฏสมพนธทางสงคมตงแตความผดปกตในการเขาสงคมไมสามารถสนทนา

โตตอบไดตามปกตไปจนถงมความสนใจและมอารมณรวมนอย

2. มความบกพรองในพฤตกรรมการสอสารทไมไดใชคำาพดในปฏสมพนธทางสงคม ตงแต

ไมสามารถผสมผสานการสอสารทใชคำาพดกบทไมใชคำาพดไดการสบตาหรอภาษากายทผดปกตการไมสามารถ

เขาใจทาทางหรอใชทาทางประกอบไมเปนไปจนถงการไมสามารถแสดงออกทางสหนาหรอภาษากาย

3. มความบกพรองในการสรางรกษาและเขาใจในความสมพนธซงเปนไดตงแตการยากลำาบาก

ในการปรบตวใหเหมาะสมกบบรบทในสงคมความยากลำาบากในการรวมเลนสมมตการสรางเพอนไปจนถงขาด

ความสนใจในกลมเพอน

55คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

B. มพฤตกรรมความสนใจหรอกจกรรมจำากดและซำาๆทงทแสดงในปจจบนหรอจากประวตโดยม

ลกษณะอยางนอย2ขอจากหวขอดงตอไปน

1. มการเคลอนไหวการใชสงของหรอภาษาซำาๆแบบเดม

2. ยดตดกบกจวตรแบบเดมๆโดยไมยดหยน

3. มความสนใจทผดปกตจำากดและไมยดหยนอยางมาก

4. มการตอบสนองตอขอมลทไดรบทางประสาทสมผสมากหรอนอยเกนไป ความรนแรงขนกบ

ความบกพรองทางการสอสารปฏสมพนธและรปแบบพฤตกรรมทเกดขนซำาๆ

C. อาการตางๆ ตองเกดขนในชวงตนของพฒนาการ (แตอาจไมแสดงอาการเตมทจนกระทงความ

ตองการของสงคมมมากกวาความสามารถของผปวยหรออาจถกกลบเกลอนดวยการเรยนรเมอเตบโตขน)

D. อาการตางๆเปนเหตใหเกดความบกพรองทางสงคมอาชพหรอบทบาทหนาทสำาคญในปจจบน

E. ความผดปกตเหลานไมสามารถอธบายไดจาก intellectual disability หรอ global delay

development

นอกจากนยงมการนำาแบบคดกรองมาใช เพอนำาเดกเขาส การดแลชวยเหลอเรวทสด ไดแก

แบบสำารวจพฒนาการเดกPDDSQ (PervasiveDevelopmentalDisordersScreeningQuestionnaire),

CHAT(ChecklistforAutisminToddlers),CARS(ChildhoodAutismRatingScale)

กำรพยำกรณโรค

พบวาออทสตก จำานวน 2 ใน 3 ยงมภาวะตองพงพงผอน และตองการผดแลตลอดชวต ในขณะท

จำานวน 1 ใน 3 สามารถพงพาตนเองไดพอสมควร ตองการเพยงคำาชแนะจากผดแลเปนระยะเทานน และ

พบวามรอยละ1-2ทพงพาตนเองไดเตมทสามารถประกอบอาชพเลยงตวเองดำาเนนชวตไดเหมอนปกต

สงสำาคญทเปนตวบงบอกวา เดกออทสตกจะมแนวโนมทดหรอไม เพยงไร คอ ระดบสตปญญา และ

ความสามารถในการสอสาร จากรายงานวจยพบวา ผทมระดบสตปญญา (ไอคว) ตำากวา 50 มอาการชกใน

ชวงวยรนหรอยงไมพดเมออาย5ปมกจะมแนวโนมไมคอยดนก

การดแลชวยเหลออยางเหมาะสม ถกตองตามหลกวชาการ ถาเรมทำาตงแตชวงอาย 3 ขวบปแรก

พบวาไดผลดกวาการรกษาทลาชากวานน ดงนนการวนจฉยโรคไดเรว เรมใหการดแลชวยเหลอตงแตอาย

นอยๆและทำาอยางตอเนองเปนสงทสำาคญทสด

กำรปองกน

ในปจจบนยงไมใหสามารถทำาได เนองจากยงไมสามารถระบสาเหตทแนชดได และยงไมมวธการท

สามารถตรวจพบไดตงแตตงครรภ แตสามารถปองกนไมใหมอาการรนแรงขนได โดยการคดกรองใหรปญหาเรว

ทสดและเขาโปรแกรมการดแลชวยเหลอตงแตเลกและทำาอยางตอเนอง

กญแจสำาคญทเปนตวทำานายออทสตกในเดกอาย18เดอนขนไปม4อาการหลกถาพบวามอาการ

ผดปกตเหลานตงแต 2อยางขนไปควรนกถงออทสตกและมการดำาเนนการเพอยนยนการวนจฉยโรคและให

ความชวยเหลออยางทนทอาการดงกลาวคอ

56 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1. เลนสมมตเลนจนตนาการไมเปน

2. ไมสามารถชนวบอกความตองการได

3. ไมสนใจเขากลมหรอเลนกบเดกคนอน

4. ไมมพฤตกรรมทแสดงออกถงความสนใจรวมกบคนอนได

แนวทำงดแลชวยเหลอเดกออทสตก

1)สงเสรมพลงครอบครว(FamilyEmpowerment)

ครอบครวมบทบาทสำาคญทสดในกระบวนการดแลชวยเหลอเดกออทสตก ไมใชหนาทของใคร

คนใดคนหนงแตเปนหนาทของทกคนพลงครอบครวคอพลงแหงความสำาเรจ

ความรความเขาใจเกยวกบออทสตกเปนสงทเรยนรไดและมความจำาเปนอยางยงทจะตองเรยนร

เพราะจะชวยใหการดแลชวยเหลอเปนไปในทศทางทถกตอง ผปกครองทกคนเรมตนทไมร เหมอนกน แต

ปลายทางแหงความสำาเรจตางกนตามการเรยนรของแตละคน

ทกษะตางๆ จะสงสมตามประสบการณในการดแลชวยเหลอทไดลงมอทำาไป ไมตองกงวลวา

จะทำาไมไดหรอทำาไดไมดแตควรเรมตนลงมอฝกเดกกอนแลวคอยๆพฒนาวธการตามคำาชแนะจากผเชยวชาญ

2)สงเสรมความสามารถเดก(AbilityEnhancement)

ถามงแกไขความบกพรองเพยงดานเดยวกจะยงทำาใหหมดพลงใจเรวเนองจากมองเหนแตปญหา

แตถามงสงเสรมความสามารถควบคไปดวยจะชวยใหมกำาลงใจเนองจากมองเหนการเปลยนแปลง

ความสามารถในทนไมจำาเปนตองเปนความสามารถพเศษเสมอไป แตคอสงทเดกสามารถทำาได

เชน สงเสยงอะไรไดบาง พดคำาวาอะไรไดบาง เลนอะไรเปนบาง ดแลชวยเหลอตวเองในเรองอะไรไดบาง

แลวขยายความสามารถททำาไดเหลานใหดยงขน โดยเปดโอกาสใหเดกไดทำาบอยๆ แลวสอนเพมในเรอง

ทใกลเคยงกบสงทเดกทำาไดกจะยงทำาใหเรยนรไดงายขนและขยายขอบเขตความสามารถเพมขนการเสรมสราง

โอกาสใหเดกไดเลนของเลนทหลากหลายไดทำากจกรรมทหลากหลายเชนดนตรกฬางานศลปะตางๆชวยงาน

ทพอแมทำากจะชวยใหเดกมโอกาสแสดงความสามารถใหเหนเพมขน

3)สงเสรมพฒนาการ(EarlyIntervention)

การสงเสรมพฒนาการ คอการจดกจกรรมเพอใชในการสงเสรมใหเดกมพฒนาการเปนไป

ตามวย โดยยดหลกและลำาดบขนพฒนาการของเดกปกต ควรทำาตงแตอายนอย โดยตองทำาอยางเขมขน

สมำาเสมอ และตอเนองในระยะเวลาทนานพอ การออกแบบการฝกตองใหเหมาะสมตามสภาพปญหา ความ

สามารถ และความเรวในการเรยนรของแตละคนทมความแตกตางกน ทกษะพนฐานในการเรยนรทควรเรมฝก

เปนอนดบแรก เพอดงเดกออกจากโลกสวนตวของเขาเองมาเรยนรโลกภายนอก ควรเนนในเรองการมองหนา

สบตา การมสมาธ การฟง และทำาตามคำาสง การฝกทกษะเหลานในระยะเรมตนจะใชเวลานาน และเหน

การเปลยนแปลงชา ทำาใหเกดความเครยดทงกบผปกครองและตวเดกเอง แตเมอเดกมทกษะพนฐานเหลาน

ดแลวการตอยอดในทกษะทยากขนกจะไมใชเรองยากอกตอไป

57คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4)พฤตกรรมบำาบด(BehaviorTherapy)

โปรแกรมพฤตกรรมบำาบดประกอบดวย การวเคราะหพฤตกรรมแบบประยกต (Applied

Behavior Analysis - ABA) และกระบวนการฝกปรบพฤตกรรม (BehavioralModification Procedure)

โดยมวตถประสงคเพอสงเสรมพฤตกรรมทเหมาะสมใหคงอยตอเนองหยดพฤตกรรมทเปนปญหา และสราง

พฤตกรรมใหมทตองการ

การทำาพฤตกรรมบำาบด ตงแตอายนอยๆ และทำาอยางตอเนองเปนสงทสำาคญทสด ไมวาจะใช

โปรแกรมใดกตามพบวาชวยเสรมสรางทกษะดานภาษาดานสงคมและทกษะอนๆนอกจากนยงชวยลดระดบ

ความเครยดของผปกครองดวย

เทคนคทใชมพนฐานมาจากหลกการของทฤษฎการเรยนร เทคนคทใชไดผลดคอ การใหแรงเสรม

เมอมพฤตกรรมทตองการ แรงเสรมมทงสงทจบตองได เชน ขนม ของเลน สตกเกอร และสงทจบตองไมได

เชนคำาชมเชยตบมอยมใหกอดเปนตน

5)การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย(MedicalRehabilitation)

การฟนฟสมรรถภาพทางการแพทย ประกอบดวย การแกไขการพด กจกรรมบำาบด หรอ

กายภาพบำาบด(ในรายทมปญหาดานกลามเนอและการเคลอนไหวรวมดวย)

5.1การแกไขการพด(SpeechTherapy)

ถาเดกพดไดเรวโอกาสทจะมพฒนาการทางภาษาใกลเคยงปกตกจะเพมมากขนในขณะเดยวกน

การใชภาษาทไมเหมาะสมกลดลงดวยดงนนการแกไขการพดจงมความสำาคญ

ผเชยวชาญทแกไขการพด คอ นกแกไขการพด (Speech Therapist/ Speech Pathologist)

แตผทมบทบาทสำาคญไมใชผเชยวชาญ แตคอผปกครองซงอยใกลชดกบเดก ดงนนไมใชการรอจนถงวนนดแลว

คอยฝกเทานน เพราะจะไมเกดประโยชนเทาทควร ผปกครองสามารถกระตนใหมการพดไดโดยผานการเลนได

เชนกน พยายามสรางสถานการณ ทกระตนใหเกดการสอสารขน เชน เวลาเลนตอจกซอว กอาจเอาไปซอน

ชนหนงเพอใหเดกถามหา หรอ อาจเอารองเทาของคนอนมาใหเดกใส เพอใหเดกบอกวา ไมใช หรอถามหา

รองเทาของตนเอง เปนตน นอกจากนควรนำาเทคนควธการฝก ซงไดรบการแนะนำาจากผเชยวชาญ มาปฏบต

อยางตอเนองทบาน

การพดเปนวธการสอความหมายทสำาคญทสดแตถายงไมสามารถพดไดกจำาเปนตองหาวธการอน

มาทดแทนเพอใหสามารถบอกความตองการของตนเองไดซงเรยกวธการเหลานวาการสอความหมายทดแทน

(Augmentative and Alternative Communication; AAC) เพอใชทดแทนการพดเปนการชวคราว หรอ

โดยถาวรในรายทมความบกพรองทางการพดอยางรนแรง ตวอยางเชน กลวธการรบรผานการมอง (Visual

Strategies)โปรแกรมแลกเปลยนภาพเพอการสอสาร(PictureExchangeCommunicationSystem;PECS)

เครองโอภา(CommunicationDevices)และโปรแกรมปราศรยเปนตน

5.2กจกรรมบำาบด(OccupationalTherapy)เปนการประยกตกจวตรหรอกจกรรมมาใช

ในการตรวจประเมนวนจฉยสงเสรมบำาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพใหสามารถกลบไปดำารงชวตในสงคมได

ชวยเสรมสรางสมาธทกษะการคดพฒนากลามเนอมดเลกและการทำางานประสานกนของกลามเนอผานกจกรรม

การเรยนรตางๆโดยนกกจกรรมบำาบด(OccupationalTherapist)จะเปนผทประยกตใชกจกรรมตางๆมาชวย

ในการบำาบดเดกตามสภาพปญหาของแตละคน

58 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

6)การฟนฟสมรรถภาพทางการศกษา(EducationalRehabilitation)

การฟนฟสมรรถภาพทางการศกษามบทบาทสำาคญในการเพมทกษะพนฐานดานสงคมการสอสาร

และทกษะทางความคดซงทำาใหเกดผลดในระยะยาวโดยเนอหาหลกสตรจะเนนการเตรยมความพรอมเพอให

เดกสามารถใชในชวตประจำาวนจรงๆไดแทนการฝกแตเพยงทกษะทางวชาการเทานน

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล (Individualized Education Program; IEP) จำาเปนตอง

ออกแบบใหเหมาะสมกบความสามารถ ความบกพรอง และความสนใจของเดกแตละคน เพอใหเกดการเรยนร

ทงายไมสบสนเดกสามารถนำาทกษะทไดจากชนเรยนไปใชนอกหองเรยน

ปจจบนมทางเลอกในการศกษาเพมขน ทงในรปแบบโรงเรยนการศกษาพเศษเฉพาะทาง

โรงเรยนเรยนรวมหองเรยนคขนานหองเรยนปกตรวมถงการศกษานอกโรงเรยนและการศกษาตามอธยาศย

7)การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม(SocialRehabilitation)

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม ประกอบดวยการฝกฝนทกษะในชวตประจำาวน และการฝกฝน

ทกษะสงคมเพอใหบคคลออทสตกสามารถดำารงชวตในสงคมไดตามปกต

7.1 การฝกฝนทกษะในชวตประจำาวน(ActivityofDailyLivingTraining)

ควรมการจดกระบวนการเรยนรในเรองกจวตรประจำาวน ใหเดกสามารถทำาไดดวยตนเอง

เตมความสามารถทเขามอยโดยตองการความชวยเหลอนอยทสด

ในการฝกฝน เดกจำาเปนตองเรยนรจนสามารถปฏบตไดและเกดเปนความเคยชนตดตวไป

ใชในชวตประจำาวนได เพอใหเดกชวยเหลอตวเองไดตามศกยภาพ ลดการดแลของพอแมหรอผปกครอง และ

เกดความภาคภมใจเมอเขาสามารถทำาอะไรไดดวยตวเอง

7.2 การฝกฝนทกษะสงคม(SocialSkillTraining)

ทกษะสงคม เปนความบกพรองทสำาคญของเดกออทสตก ดงนนจงตองใหการฝกฝนดานน

เปนพเศษซงทำาไดโดยจำาลองเหตการณหรอสถานการณทางสงคมตางๆเพอใหทดลองปฏบตจนเกดความชำานาญ

หรอการสอนโดยใหจดจำารปแบบบทสนทนาในสถานการณตางๆเพอนำามาใชโดยตรง

การสอนเรองราวทางสงคม(SocialStory)ซงมแครอลเกรย(CarolGray)เปนตนตำารบ

จะกำาหนดเรองราวหรอสถานการณตางๆในสงคมมาสอนเดกโดยเนนในเรองลกษณะทางสงคมทสำาคญปฏกรยา

โตตอบทคาดวาจะเกดขนจากเดกทวไป และจากเดกออทสตก รวมถงเหตผลทแสดงปฏกรยาโตตอบเชนนน

เพอชวยใหเดกออทสตกสามารถเขาใจสถานการณทเกดขนในสงคม เขาใจอารมณ ความรสกของผอน และ

วธปฎบตตนทเหมาะสมในสถานการณนนๆสามารถปรบตวเขาสงคมไดโดยลดพฤตกรรมทเปนปญหาลง

8)การฟนฟสมรรถภาพทางอาชพ(VocationalRehabilitation)

แนวคดการฟนฟสมรรถภาพทางอาชพ ในปจจบนเปลยนจากการใหทำางานในสถานพยาบาล

หรอโรงงานในอารกษ มาสตลาดแรงงานจรง หรอการประกอบอาชพสวนตว ภายใตการชแนะ การฝกอาชพ

การจดหางาน และการสนบสนนอยางเปนระบบ เพอไปสเปาหมายใหบคคลออทสตกสามารถทำางาน มรายได

และดำารงชวตโดยอสระ พงพาผอนนอยทสด จงตองมการเตรยมความพรอมทกษะทจำาเปนในการทำางาน เชน

การตรงตอเวลา การปรบตวเขากบหวหนางาน และเพอนรวมงาน ความปลอดภยในการทำางาน เปนตน และ

ฝกทกษะพนฐานเฉพาะทางอาชพควบคกนไป

59คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

บคคลออทสตกสามารถประกอบอาชพไดปกต ตามความถนดของแตละคน ถามการเตรยม

ความพรอมอยางเหมาะสมและสงคมมความเขาใจเปดโอกาสให

9)การรกษาดวยยา(Pharmacotherapy)

การรกษาดวยยาไมไดมเปาหมายเพอรกษาใหหายขาดจากออทสตกโดยตรง แตนำามาใชเพอ

บรรเทาอาการบางอยางทเกดรวมดวย เดกไมจำาเปนตองรกษาดวยยาทกคน และเมอทานยาแลวกไมจำาเปน

ตองทานตอเนองไปตลอดชวตเชนกน แพทยจะพจารณาปรบขนาดยา หรอหยดยา เมออาการเปาหมาย

ทเลาลงแลว

ในปจจบนยงไมพบวามยาตวใดทชวยแกไขความบกพรองดานการสอสารและดานสงคมซงเปน

ปญหาหลกของเดกออทสตกไดสวนยาทนำามาใชพบวามประโยชนในการลดพฤตกรรมอยไมนงไมมสมาธหนหน

พลนแลนกาวราวและหมกมน

10)การบำาบดทางเลอก(AlternativeTherapy)

นอกจากแนวทางหลกทใชในการบำาบดรกษาขางตนแลว ในปจจบนยงมแนวทางการบำาบด

ทางเลอกทหลากหลาย สามารถเลอกใชควบคกบแนวทางหลก ตามความเหมาะสมกบสภาพปญหา และ

ผลการตอบสนองทไดรบของเดกแตละคน

สงสำาคญทควรทำาความเขาใจคอการบำาบดทางเลอกใชเสรมแนวทางหลกใหมประสทธผลเพมขน

ไมใชการนำามาใชโดดๆเพยงอยางเดยวแลวไดผลการบำาบดทางเลอกดงกลาวประกอบดวย

1. การสอความหมายทดแทน(AugmentativeandAlternativeCommunication;AAC)

2. ศลปกรรมบำาบด(ArtTherapy)

3. ดนตรบำาบด(MusicTherapy)

4. เครองเอชอจ(HEG;Hemoencephalogram)

5. การฝงเขม(Acupuncture)

6. การบำาบดดวยสตว(AnimalTherapy)

7. การบำาบดดวยหนยนต(RobotTherapy)

60 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.2.3โรคสมำธสนAttentionDeficit/HyperactivityDisorder(ADHD)

ลกษณะอำกำรทำงคลนก

ADHDมอาการสำาคญ3กลมประกอบดวย

1. กลมอาการขาดสมาธ(Inattention)ผปวยไมสามารถคงความสนใจหรอจดจอกบกจกรรมทกระทำา

อยไดตามสมควรกบอายหรอระดบพฒนาการมกถกสงเราตางๆดงดดความสนใจไดงายเหมอลอยไมสามารถ

สนใจฟงสงทคนอนพดดวยอยางตงใจ ไมจดจอกบรายละเอยดในการทำากจกรรมตางๆ ใหเปนระบบ ผปวย

มกไมสามารถวางแผนในการทำากจกรรมตางๆหรอเมอวางแผนแลวกมกไมสามารถทำาตามแผนได

2. กลมอาการอยไมนง(Hyperactivity)ผปวยมพฤตกรรมซนมากอยไมนงและเคลอนไหวมากเกน

ปกตเมอเปรยบเทยบกบเดกในวยหรอระดบพฒนาการเดยวกน มกชอบเลนปนปายโลดโผน ไมสามารถทำา

กจกรรมตางๆทตองอยกบทหรอตองการความสงบรวมกบผอนได

3. กลมอาการหนหนพลนแลน (Impulsivity) ผปวยมกพดหรอกระทำาทเปนการตอบสนองตอ

สงเราทนททนใดโดยไมยงคดถงผลทจะตามมา ใจรอนรอตามลำาดบไมได มกมปญหาในการเลนตามกฎกตกา

หรอการทำางานทตองรวมมอกบคนอน

กำรวนจฉย

การวนจฉยADHDการสมภาษณพอแมหรอผปกครองเปนสงสำาคญทสดแตตองอาศยขอมลพฤตกรรม

จากครและบคคลอนทเกยวของรวมทงการสงเกตพฤตกรรมของเดกระหวางการสมภาษณดวย

เกณฑกำรวนจฉยADHD

A. ผปวยมอาการขาดสมาธและ/หรออยไมนง/หนหนพลนแลนอยตลอดและรบกวนการทำาหนาท

หรอพฒนาการดงลกษณะขอ(1)และ/หรอ(2)

1. อาการขาดสมาธผปวยตองมอาการตอไปนตงแต6ขอขนไปนานมากวา6เดอนถงระดบ

ทไมสอดคลองกบระดบพฒนาการ และมผลกระทบดานลบโดยตรงตอกจกรรมทางดานสงคมและการศกษา/

การทำางาน

หมายเหต:สำาหรบวยรนตอนปลายและผใหญ(อาย17ปขนไป)มอาการตอไปนมากวา5ขอขนไป

(a) ไมสามารถจดจอกบรายละเอยดหรอเลนเลอในกจกรรมทโรงเรยนการทำางานหรอกจกรรมอน

(b) มกมความลำาบากในการคงสมาธในการประกอบการงานหรอเลน

(c) มกดเหมอนไมไดฟงสงทคนอนพดกบตนอย

(d) มกทำาตามคำาสงงานทโรงเรยนงานบานหรอหนาทในททำางานไมครบ

(e) มกมความลำาบากในการจดระบบงานหรอกจกรรม

(f) มกเลยงไมชอบหรอลงเลทจะรวมงานทตองการความใสใจพยายาม

(g) มกทำาของทจำาเปนตองานหรอกจกรรมหาย

(h) มกวอกแวกจากสงเราภายนอกไดงาย(ในวยรนและผใหญอาจรวมถงการคดเรองทไมเกยวของ)

(i) มกหลงลมงานประจำาวน

61คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2.อาการอยไมนง/หนหนพลนแลน ผปวยตองมอาการตอไปนตงแต 6 ขอขนไป นานมากวา

6 เดอน และถงระดบทไมสอดคลองกบระดบพฒนาการและมผลกระทบดานลบโดยตรงตอกจกรรมทาง

ดานสงคมและการศกษา/การทำางาน

หมายเหต:สำาหรบวยรนตอนปลายและผใหญ(อาย17ปขนไป)มอาการตอไปนมากกวา5ขอขนไป

(a) มอเทามกหยกหยกนงไมตดเกาอ

(b) มกลกจากทนงในหองเรยนเหรอสถานการณอนทตองนงกบท

(c) มกวงหรอปนปายอยางมากโดยไมเหมาะสมกบกาลเทศะ

(ในวยรนหรอผใหญอาจมเพยงรสกอยนงไมได)

(d) มก“พรอมทจะขยบ”หรอทำาเหมอน“ตดเครองยนต”

(e) มกพดมากเกนควร

(f) มกลำาบากทจะรอตามลำาดบ

(g) มกขดหรอแทรกขน

B. อาการขาดสมาธหรออาการอยไมนง/หนหนพลนแลนหลายๆอาการเรมเกดขนกอนอาย12ป

C. อาการขาดสมาธ หรออาการอยไมนง/หนหนพลนแลน หลายๆ อาการเกดขนในสถานการณ

อยางนอย2แหง(เชนทบานโรงเรยนหรอททำางานเกดกบเพอนหรอญาตหรอในกจกรรมอนๆ)

D. มหลกฐานชดเจนวามความบกพรองทางดานสงคม การศกษา หรอการทำางานอาการไมได

เกดจากการเปนpsychoticdisorder และไมเขาความผดปกตทางจตอนๆ (เชนmooddisorder, anxiety

disorder,หรอpersonalitydisorder)

กำรวนจฉยADHDสำมำรถจ�ำแนกเปน3ประเภทคอ

1. ADHD,combinedpresentation

2. ADHD,predominantlyinattentivepresentation

3. ADHD,predominantlyhyperactive/impulsivepresentation

ระบาดวทยา

การศกษาในตางประเทศพบความชกรอยละ 5-12 พบเพศชายมากกวาเพศหญง กรมสขภาพจตทำา

การศกษาในนกเรยนระดบประถมศกษาทวประเทศพบความชกรอยละ8.1โดยมความชกในเพศชายรอยละ12

และเพศหญงรอยละ4.2

ปจจยทสมพนธกบกำรเกดโรค

ปจจบนยงไมสามารถสรปสาเหตทแทจรงของโรคสมาธสนไดชดเจน เนองจากปจจยทเชอวาเปน

สาเหตแตละปจจยนนยงไมสามารถอธบายกลไกของการเกดอาการของโรคไดทกอาการ แตมหลกฐานจาก

งานวจยทำาใหเชอไดวานาจะเกดจากปจจยรวมหลายประการ และเปนปฏสมพนธมากกวา 1 อยาง ทงปจจย

ทางชววทยาสงคมและสงแวดลอมประกอบกนไดแก

62 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1) ปจจยทางพนธกรรม เปนปจจยหลกของการเกดโรค โดยมการถายทอดโรคภายในครอบครว

แตรปแบบหรอกลไกการถายทอดไปยงไมทราบแนชดพบวาในแฝดไขใบเดยวกนมการถายทอดโรครอยละ59-92

และในแฝดไขคนละใบมการถายทอดโรครอยละ29-42พชายหรอนองชายของเดกสมาธสนมการถายทอดโรค

สงกวาคนทวไปถง5เทาแตอยางไรกตามยงไมทราบรปแบบของการถายทอดทางพนธกรรมทชดเจน

2) ปจจยทางชววทยา มการศกษามากมายรายงานวา ปจจยทางชววทยานาจะเปนสาเหตของ

การเกดโรคสมาธสน ไดแก โรคลมชก โรคสมองอกเสบ โรคพยาธในสมอง โรคขาดสารอาหาร (โดยเฉพาะ

โปรตน) เดกทคลอดกอนกำาหนดและเดกทมนำาหนกตวนอย ซงโรคตางๆเหลานจะมผลตอความผดปกตของ

คลนไฟฟาในสมอง และทำาใหสารซงชวยสงสญญาณของระบบประสาทตำากวาปกต และพบวาสมองของ

เดกสมาธสนมขนาดเลกกวาเดกปกต รอยละ 5-10 นอกจากนยงพบวาอาจมสาเหตมาจากภาวะสมองถก

ทำาลายจากอบตเหตบรเวณศรษะ ซงมหลายรายการศกษาพบวา เดกทเปนโรคสมาธสนมกมประวตไดรบ

อบตเหตบาดเจบทศรษะโดยเดกทไดรบอบตเหตรนแรงทางสมองเปนเวลา 2 ป มโอกาสเสยงตอการเกด

โรคสมาธสนเพมขน ซงวเคราะหไดวาการไดรบอบตเหตรนแรงทางสมองจะทำาใหมความผดปกตในการทำางาน

ของสมองสวนหนาและทำาใหมบคลกภาพเปลยนไปแตหากเปนการบาดเจบของศรษะเลกนอยไมพบวามรายงาน

ชดเจนซงสนบสนนวาจะทำาใหเกดโรคสมาธสน ดงนนการรบบาดเจบของสมองเลกนอยจงอาจไมใชสาเหต

ทแทจรงของโรคสมาธสน

3) ปจจยทางจตสงคม และสงแวดลอม ในปจจบนเชอวาปจจยดานนไมใชปจจยหลกททำาใหเกด

โรคสมาธสน แตเปนปจจยเสรมทสงผลตอการดำาเนนโรคและความรนแรงของโรคได พบวาในครอบครวทแมม

ความเจบปวยทางจต จะมโอกาสเสยงตอการเกดโรคสมาธสนในลกเพมขน การเลยงดและสภาพแวดลอม

ภายในบานทไมเหมาะสม ปญหาทางจตใจของพอแมหรอผดแลเดกไมไดเปนสาเหตททำาใหเกดโรคโดยตรง

แตจะทำาใหเดกทปวยเปนโรคสมาธสนหรอมแนวโนมทจะเปนแสดงอาการออกมาเดนชดและรนแรงขน โรคน

ไมไดเกดจากการเลยงดทไมดแตการเลยงดทไมดทำาใหเดกมอาการคลายโรคนไดและเดกทเปนโรคนหากไดรบ

การเลยงดทไมถกตองจะทำาใหเดกมอาการมากขน และยงไมมการศกษาใดทพบวา สและสารปรงแตงอาหาร

นำาตาล ของหวาน ชอกโกแลต เปนสาเหตททำาใหเดกมอาการสมาธสน แตมการศกษาทพบวา เดกทถกปลอย

ใหดทวเปนเวลานานตงแตอายยงนอยจะมปญหาดานสมาธเมอเดกโตขน และการทเดกไดรบสารพษประเภท

แอลกอฮอลในชวงทอยในครรภมารดาจะทำาใหเกดความผดปกตในกระบวนการพฒนาของสมอง กอใหเกด

ความผดปกตทางพฤตกรรม จงทำาใหมภาวะเสยงตอการเปนโรคสมาธสนได หรอเดกทไดรบสารนโคตนจาก

มารดาทสบบหรระหวางตงครรภกจะทำาใหเดกไดรบสารนโคตนไปดวย จงทำาใหเกดภาวะเสยงตอการเกด

โรคสมาธสนไดเชนกน

โรคทำงจตเวชหรอปญหำอนทพบรวม

โรคสมาธสนมกพบรวมกบโรคทางจตเวชหรอปญหาอนๆ โดยพบไดประมาณรอยละ 50

(Hechtman,2005)หรอประมาณ2ใน3ไดแกโรคเดกดอ(OppositionalDefiantDisorder:ODD)ซงพบ

ประมาณรอยละ30-40และโรคเดกเกเร(ConductDisorder:CD)พบประมาณรอยละ20-50นอกจากนน

ยงพบโรควตกกงวล(AnxietyDisorder)โรคซมเศรา(Depression)และโรคบกพรองทางการเรยนรเฉพาะดาน

63คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

(Learning Disorder: LD) ประมาณรอยละ 20 - 30 และยงพบรวมกบโรคทางจตเวชอนอกหลายโรค

จากการศกษาเรองโรคสมาธสนในเดกโดยกลมตวอยางเปนเดกสมาธสนจำานวน50รายพบวาเดกกลมนพบโรค

ทางจตเวชอนๆรวมเกอบทกรายและพบบอยทสดคอความบกพรองดานการเรยนรปญหาอารมณและพฤตกรรม

ตอตานซงเดกสมาธสนทมโรคทางจตเวชอนรวมดวยมกมพยากรณโรคไมดเมอเปรยบเทยบกบเดกทเปนโรคสมาธ

สนเพยงอยางเดยว

กำรด�ำเนนของโรคและผลกระทบทเกดขน

โดยทวไปผปกครองจะสงเกตเหนพฤตกรรมทผดปกตของเดกตงแตวยกอนเรยน และอาการจะ

เดนชดมากขนเมอเขาสวยเรยน เนองจากเดกตองมการปรบตวเกยวกบการใชชวตในโรงเรยน อาการของเดก

สวนใหญคอนขางคงทจนผานระยะวยรนตอนตน และจะลดนอยลงเมอเขาวยรนตอนปลายและวยผใหญ

โดยพบวาอาการซนและอาการสมาธสนจะลดลงแตอาการหนหนพลนแลนจะยงคงอยเดกทเปนโรคสมาธสน

สวนหนงอาการจะหายไปเมอเขาสวยผใหญ และบางสวนยงคงจะมอาการตอเนองจนถงวยผใหญ ซงอาการ

และอาการแสดงของโรคสมาธสนดงกลาวทำาใหครอบครว โรงเรยน ชมชน และสงคมทมเดกโรคสมาธสน

อยรวมไดรบผลกระทบไปดวยซงผลกระทบเหลานเกดขนไดทงระยะสนและระยะยาวและกระทบทงตอตวเดก

ครอบครวและชมชนหรอสงคมโดยมรายละเอยดดงน

ผลกระทบตอตวเดก

1. ดานการเรยนร จากอาการและลกษณะของโรคสมาธสนจะทำาใหเดกไมสนใจเรยน ไมรบผดชอบ

เหมอลอย ทำางานไมเสรจ ทำางานหยาบ หรอสะเพรา ซงจะเปนอปสรรคตอการเรยนรของเดก และในเดกทม

โรคการเรยนรบกพรองรวมดวยจะทำาใหการเรยนรของเดกบกพรองมากขนโดยเดกจะไมสามารถจดเรยงลำาดบ

ขอมลทผานเขามาทางสายตา หรอมการแปลขอมลทผดปกต ทำาใหเดกอานหนงสอไมออก เขยนไมได หรอ

คดเลขไมเปนซงเดกสมาธสนสวนใหญมกมระดบสตปญญาอยในเกณฑปกตหรอบางรายอาจมระดบสตปญญา

อยในระดบสงหรอระดบปญญาเลศ แตเดกกมกประสบความยากลำาบากในการเรยน ไมสามารถเรยนรไดอยาง

เตมศกยภาพและตองใชความพยายามในการทำางานใหสำาเรจมากกวาเดกทมระดบสตปญญาเทากน เนองจาก

ปญหาสมาธสนของเดก ดงนนเดกสมาธสนทมระดบสตปญญาตำากวาปกต กจะทำาใหเดกมปญหาการเรยนมาก

ยงขนเพราะการเรยนรของเดกจะชาลง

2. ดานพฤตกรรมและอารมณ จากพฤตกรรมทเปนปญหาของเดก รวมกบการเลยงดทไมมระเบยบ

วนยหรอไดรบการปฏบตจากบคคลอนในทางลบเชนถกดดาวากลาวหรอถกตำาหนบอยครงทำาใหเดกมปญหา

พฤตกรรมและอารมณมากขน ไดแก มพฤตกรรมอนธพาล เกเรดอ ไมปฏบตตามกฎเกณฑของครอบครวและ

สงคมอารมณหนหนพลนแลนใจรอนอดทนรอคอยไมไดหงดหงดกาวราวมความภาคภมใจในตนเองตำาอารมณ

แปรปรวนและอาจปวยเปนโรคซมเศราไดในทสด

3. ดานสมพนธภาพ ซงเปนผลกระทบมาจากปญหาพฤตกรรมและอารมณของเดกจงทำาใหเดก

มความสมพนธกบผอนไมด ไมสามารถปรบตวในการอยรวมกบผอนได และหากไดรบการดแลทไมเหมาะสม

อาจสงผลระยะยาวถงวยผใหญตอไป

64 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ผลกระทบตอผดแล/ครอบครว

1. ดานอารมณและจตใจ จากปญหาพฤตกรรมและอารมณของเดกสมาธสนดงทไดกลาวมา อาจสง

ผลใหผดแลรสกเหนดเหนอยวตกกงวลเครยดหงดหงดโกรธและผดหวงมากกวาปกตซงพบวาบดามารดาของ

เดกสมาธสนมคณภาพชวตตำากวาบดามารดาของเดกปกต มภาวะเครยดสงเมอเปรยบเทยบกบบดามารดาทม

เดกปกต สำาหรบเดกและวยรนทเปนโรคสมาธสนและมโรคเดกเกเรพบรวมดวย ยงจะทำาใหครอบครวเกด

ความทอแมมภาระในการเลยงดสงขน

2. ดานสมพนธภาพในครอบครว เชน เกดการกลาวโทษซงกนและกนระหวางบดามารดาหรอ

ผเลยงดโดยอาจกลาวโทษวาอกฝายเปนสาเหตของความเจบปวยของเดกเกดความขดแยงในวธการเลยงดหรอ

อาจเกดการผลกภาระในการดแลไปใหอกฝายหนงทงหมด

3. ดานเศรษฐกจ การดแลเดกสมาธสนมกทำาใหมคาใชจายในการดแลรกษาเพมมากขนจงสงผลตอ

ความรวมมอในการรกษาโดยพบวาผปกครองทมรายไดของครอบครวมากจะใหความรวมมอในการปรบพฤตกรรม

มากกวาผปกครองทมรายไดของครอบครวนอย

ผลกระทบตอสงคม

เนองจากเดกทเปนโรคสมาธสนมกมพฤตกรรมตางๆ ทเปนอาการสำาคญของโรค เชน อาการซน

อยไมนง หรอไมรจกกาลเทศะ เปนตน จงทำาใหเดกมกถกตำาหน หรอถกลงโทษจากคนรอบขางอยเสมอ และ

หากเดกเหลานไมไดรบการดแลทถกตองเหมาะสม เดกอาจเกดความรสกคบของใจ มพฤตกรรมตอตาน

พฤตกรรมกาวราว หรอเสยงทจะเกดพฤตกรรมทไมเหมาะสม การกระทำาผดกฎหมาย เชน การลกขโมย

การทำารายผอนและการใชยาเสพตดเปนตนซงผลกระทบดงกลาวจะทำาใหเดกเปนปญหาในสงคมตอไป

กำรดแลรกษำ

การดแลรกษาโรคสมาธสนทไดผลด คอการผสมผสานระหวางการรกษาดวยยารวมกบการปรบ

พฤตกรรมและสงแวดลอมซงประกอบดวยรายละเอยดดงตอไปน

กำรรกษำดวยยำ

การใชยาเปนการรกษาทชวยลดอาการสมาธสน อาการซนอยไมนง และทำาใหเดกควบคมตวเองได

มากขน รจกยงคด รจกฟง ทำาใหการฝกทกษะตางๆ งายขน ซงยาจะออกฤทธโดยทำาใหสมองสวนททำาหนาท

ไดนอยสามารถทำางานไดตามปกตยาทใชในการรกษาโรคสมาธสนไดแก

1. ยากลมกระตนระบบประสาท (Psycho-stimulants) เปนยาทนยมใชมากทสด (ชาญวทย

พรนภดล, 2545;พนม เกตมาน, 2548; Silver, 2004) เนองจากมประสทธภาพสงประมาณ รอยละ 70-80

เปนยาทมความปลอดภย ใชงาย และมผลขางเคยงนอยเมอเปรยบเทยบกบยาในกลมอนๆ โดยฤทธของยา

จะทำาใหเดกมสมาธดขน ลดอาการอยไมนง วอกแวก และหนหนพนแลนได สงผลใหเดกมการเรยนรและ

ความสมพนธกบผอนดขนยากลมนทมใชในประเทศไทยไดแก

1.1) ยาเมทลฟนเดทชนดออกฤทธระยะสน(short-actingmethylphenidate)ชอการคา

คอรบเฟน (Rubifen)และรทาลน (Ritalin) โดยยากลมนจะออกฤทธประมาณ30นาทหลงรบประทานและ

ฤทธของยาอยนานประมาณ 3-4 ชวโมง และรบประทานวนละ 2-3 ครง ขนาดของยาทรบประทานขนอยกบ

อาการของเดก

65คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.2) ยาเมทลฟนเดทชนดออกฤทธระยะยาว(long-actingmethylphenidate)ชอการคา

คอ คอนเซอรตา (Concerta) ยากลมนเปนยากลมใหมทมฤทธเชนเดยวกบกลมออกฤทธระยะสน แตฤทธจะ

อยนานกวาโดยฤทธของยาอยนานประมาณ12ชวโมงซงเปนขอดของกลมนเมอเปรยบเทยบกบกลมออกฤทธ

ระยะสนเนองจากยากลมนออกฤทธระยะสนมขอจำากดในการรบประทานหลายประการเชนเดกลมรบประทาน

ยามอเทยง ยาหมดฤทธเรวทำาใหอาการของเดกมลกษณะขนลงตามระดบยาในรางกาย โอกาสเกดการขาดยา

ดอยามมากกวาและยากลมนรบประทานเพยงวนละ1ครงการออกฤทธนานของยาทำาใหโอกาสการเกดอาการ

ของการขาดยาหรออาการแกวงลดนอยลงและยงทำาใหเดกมสมาธในการทำาการบานตอนเยนมากขนอกดวย

แมวายากล มกระต นระบบประสาทจะมผลขางเคยงนอยเมอเปรยบเทยบกบยาในกลมอน

อยางไรกตามอาการขางเคยงของยาทพบบอย ไดแก อาการเบออาหาร ปวดศรษะ ปวดทอง และนอนไมหลบ

รองลงมา คอ อาการออนลา ความดนโลหตสง คลนไสอาเจยน ทองอด นำาหนกลดและมการกระตกของ

กลามเนอ (tics) สวนอาการทพบไมบอย คอ ปวดหนาอก มไข ปวดเมอยตามรางกาย พยายามฆาตวตาย

การนอนผดปกตการพดผดปกตปสสาวะบอยซงอาการขางเคยงเหลานไมไดเกดกบเดกทกคนและบางอาการ

สามารถปองกนหรอชวยเหลอเบองตนได เชน อาการเบออาหาร เดกควรไดรบประทานชดเชยในมออน

ทไมไดรบประทานยา สวนอาการปวดศรษะจะดขน และหายไดเอง เมอรางกายปรบตวตอยาได และยากลมน

จะไมมผลตอรางกายในระยะยาว ไมทำาใหเกดอาการตดยา หากเดกมอาการตอบสนองตอยาด แพทยจะให

รบประทานยาทกวนตดตอกนเปนเวลาหลายป และสวนใหญจะหยดยาไดในชวงวยรน ซงเปนชวงเดกสามารถ

ควบคมตวเองไดดขน เดกทไดรบการฝกพฤตกรรมสมำาเสมอจะสามารถหยดยาไดเรวกวาเดกทรบการรกษา

ดายยาเพยงอยางเดยว และเดกบางรายอาจตองรบประทานยาตอไปจนถงวยผ ใหญ หรอใชยาบางครง

ทตองการใชสมาธมากๆ

2. ยาตานโรคซมเศรา (Antidepressants) เปนยาทใชในเดกสมาธสนทไมตอบสนองตอยา

กลมกระตนระบบประสาท หรอในรายททนผลขางเคยงของยากลมกระตนระบบประสาทไมได และใชไดผลด

ในเดกสมาธสนทมโรคกงวลหรอโรคซมเศราและมปญหาดานอารมณรวมดวย ยากลมน ไดแก ยาตานโรค

ซมเศราไตรไซคลก (Tricyclic antidepressant) ชอการคาคออมพรามน (Imipramine) และนอรทรบลน

(Nortriptylline)อาการขางเคยงทพบยอยไดแกงวงนอนปากแหงคอแหงตาพรามวและทองผก

3. ยาลดความดนโลหต (Antihypertensives) ยากลมนมใชในประเทศไทยเพยงตวเดยว

ชอการคา คอยาคลอนดน (Clonidine) และคาตาเพรส (Catapress) ใชในกรณทเปนโรคสมาธสนรวมกบ

กลมอาการกระตกของกลามเนอ และมประโยชนในการลดอาการซนและหนหนพลนแลน แตไมไดชวยใหเดก

มสมาธสนยาวนานขนผลขางเคยงทพบบอยไดแกงวงนอนเวยนศรษะความดนโลหตตำาหวใจเตนชา

4. ยาตานโรคจต (Antipsychotics) ยากลมน ไดแก ฮาโลเพอรดอล (Haloperidol) และ

รสเพอรโดน(Risperidone) เปนยาทใชในเดกสมาธสนทมความกาวราวรนแรง หรอมอาการกระตกของ

กลามเนอรวมดวย แตยากลมนอาจกอใหเกดผลขางเคยงในระยะยาว ในการใชยาจงควรอยในความดแลของ

แพทยผเชยวชาญ

66 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

อยางไรกตาม ในการรบประทานยาสมาธสน ผดแลควรอธบายเหตผลของการรบประทานยาใหแก

เดกเขาใจวา ยาจะชวยใหเดกควบคมสมาธ และทำาใหตงใจเรยนดขนไมมผลตอรางกายในระยะยาว ผดแล

ควรฝกใหเดกมสวนรบผดชอบในการรบประทานยาดวยตนเอง ไมควรพดถงยาในทางลบหรอลอเลยนเดก และ

ควรใหครหรอผดแลอนมสวนชวยเหลอเดกในการรบประทานยาขณะอยนอกบานดวย หากเดกไมรวมมอใน

การรบประทานยาผดแลควรพดสอบถามเดกใหความมนใจแกเดกเรองการรบประทานยาใหเหนประโยชนของ

การรบประทานยาอยางสมำาเสมอ

กำรปรบพฤตกรรมและสงแวดลอม

เปนการชวยเหลอเดกและครอบครวโดยใชหลกปรบพฤตกรรม การรกษาโดยวธนจำาเปนตองอาศย

ความรวมมอจากพอแมและครในการชวยเหลอเดกโดยการใหคำาปรกษาแกบดามารดาและครเพอปรบพฤตกรรม

เดกขณะทอยบานและโรงเรยน ซงมการศกษาพบวาการใชพฤตกรรมบำาบดในการรกษาโรคสมาธสนไดผลด

เชนเดยวกบการใชยา และการใชพฤตกรรมบำาบดรวมกบยาจะทำาใหสามารถลดขนาดยาลงได หลกสำาคญใน

การปรบพฤตกรรมและสงแวดลอมไดแก

1. การฝกสอนบดามารดา(Parentmanagementtraining)เปนการใหความรและความเขาใจ

แกบดามารดาเกยวกบโรคสมาธสน เพอใหบดามารดามทศนคตทเปนบวก ยอมรบ และเขาใจอาการและ

ขอจำากดตางๆของเดกใหเรยนรวธการปรบพฤตกรรมทถกตองและไดผลซงโดยพนฐานแลวเดกทกคนตองการ

เปนคนดและเปนทยอมรบของผอน แตเนองจากเดกสมาธสนมความผดปกตทางพฤตกรรม ใจรอน ววาม และ

ขาดความอดทน จงทำาใหเกดปญหาการเรยนรและปญหาพฤตกรรมตามมา ดงนนในการแกไขจงจำาเปนตอง

ปรบพฤตกรรมเดกเพอพฒนาความสามารถของเดกในการเขาสงคมใหมพฤตกรรมทเหมาะสมสามารถควบคม

ตนเองไดไมแสดงพฤตกรรมกาวราวฝกใหมความอดทนรจกรอคอยหรอการทำางานในหนาทใหสำาเรจโดยใช

หลกของการปรบพฤตกรรม คอ การใหรางวล/คำาชมเชยเมอมพฤตกรรมเหมาะสม หรอลงโทษ/ตดสทธ

เมอมพฤตกรรมไมเหมาะสมและบดามารดาจะตองทำาตวเปนตวอยางทดแกเดกเชนความมระเบยบรจกรอคอย

รจกกาลเทศะและหลกเลยงการใชความรนแรงในบานเพอใหเดกเรยนรพฤตกรรมทเหมาะสมและเปนทยอมรบ

ของผอน

2. การชวยเหลอโดยการประสานกบโรงเรยน(Schoolfocusedintervention)เปนการชวยเหลอ

เดกโดยใหครมสวนรวม มเปาหมายเพอลดอาการเหมอลอย ขาดสมาธ และลดพฤตกรรมกอกวนในหองเรยน

ของเดกโดยครจะตองเขาใจธรรมชาตของเดกสมาธสนและยอมรบสภาพของเดกตองจดสงแวดลอมในหองเรยน

เสรมสรางบรรยากาศการสอน และใชเทคนคการสอนทเออตอการเรยนรของเดก เชน จดใหเดกนงหนาชน

ใกลครใหมากทสด หลกเลยงการนงใกลหนาตางหรอรมทางเดน และควรตดตอกบผปกครองเดกสมำาเสมอเพอ

รายงานเกยวกบพฤตกรรมของเดก

3. การชวยเหลอทตวเดกโดยตรง(Childfocusintervention)เดกสมาธสนมกขาดทกษะทาง

สงคม และมแนวโนมของการเกดพฤตกรรมกาวราว ทำาสงในสงหนงโดยขาดความยงคด ทำาใหเกดปญหาใน

การอยรวมกบผอนไดงายควรชวยเหลอโดยการฝกทกษะทางสงคม(Socialskilltraining)ใหแกเดกโดยการ

ฝกใหเดกสงเกตอารมณความรสกของบคคลอนรจกรอคอยรบฟงหรอแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมนอกจากน

ในเดกสมาธสนทมปญหาการเรยน เดกควรไดรบการชวยเหลอโดยการสงเสรมใหมการเรยนรทเหมาะสม เชน

67คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

จดบรรยากาศการเรยนทบาน การเรยนซอมเสรม หรอเขาไปในโครงการการศกษาพเศษ โดยครและผปกครอง

จะตองมบทบาทในการชวยเหลอเดกรวมกน เชน การฝกใหเดกรจกจดระเบยบการเรยน การทำาตามคำาสง

การตรวจทบทวนผลงาน และการใชเวลาอยางมประสทธภาพและหากเดกทมปญหาทางอารมณรวมดวย เชน

มองตวเองในแงลบมความรสกมคณคาในตวเองตำาหรอมอาการของโรควตกกงวลซมเศราอาจจำาเปนตองไดรบ

การรกษาโดยการทำาจตบำาบดรวมดวยเพอชวยใหเดกมความสมพนธทดกบผรกษาชวยเหลอเรองความภาคภมใจ

ในตนเองแกเดกและทำาใหเดกรวมมอในการรกษามากขน

4. การชวยเหลอครอบครว ในครอบครวทมเดกเปนโรคสมาธสนมกประสบความยงยากในชวต

หลายอยาง ไมวาจะเปนเรองการอบรมสงสอน กรยามารยาท การเขาสงคม ปญหาการเรยน หรอปญหา

ความสมพนธกบเพอนและญาตพนองอาจเกดความขดแยงในครอบครวเกดความรสกทอแทเบอหนายสนหวง

ดงนนการใหการชวยเหลอบดามารดาในรปแบบตางๆเชนการใหความรเกยวกบโรคสมาธสนการทำาใหครอบครว

บำาบดการทำากลมพอแมผปกครองจงเปนการรกษาเดกสมาธสนทมความจำาเปนอกวธหนง

หากเดกสมาธสนไมไดรบการรกษาอาจมผลกระทบตามมาไดแก ปญหาการปรบตวในสงคม ปญหา

พฤตกรรม ปญหาการเรยน การถกไลออกจากโรงเรยนหรอกระทำาผดกฎหมาย ตดสารเสพตด และเปนปญหา

ของสงคมตอไป ดงนน ในการดแลเดกสมาธสนผดแลจงตองทราบถงความตองการการดแลทจำาเปนในเดก

สมาธสนเพอสามารถตอบสนองตอความตองการนนไดอยางเหมาะสม

3.2.4โรคบกพรองทำงกำรเรยนร(LearningDisabilities:LD)

โรคในกลมโรคบกพรองดานการเรยน(specificlearningdisorder)นประกอบดวย

- โรคบกพรองดานการอาน(Specificlearningdisorderwithimpairmentinreading)

- โรคบกพรองดานการเขยน(Specificlearningdisorderwithimpairmentinwrittenexpression)

- โรคบกพรองดานคณตศาสตร(Specificlearningdisorderwithimpairmentinmathematics)

เกณฑกำรวนจฉย

A. มปญหาความยากลำาบากในการเรยนรและการใชทกษะดานการวชการตามขอบงชนานอยางนอย

6 เดอน โดยมอยางนอยหนงอาการในขอตอไปน ทงทไดจดความชวยเหลอใหตามเปาหมายของปญหา

เหลานนแลว

1. การอานคำาไมถกตองหรอชาและตองใชความพยายามมาก

2. มความลำาบากในการเขาใจความหมายของสงทอาน

3. มปญหาความยากลำาบากในการสะกดคำา

4. มปญหาความยากลำาบากในการเขยนเชนใชไวยากรณหรอเวนวรรคผด

5. มปญหาความยากลำาบากในการเขาใจความหมายความจรงของจำานวนหรอการคำานวณ

6. มปญหาความยากลำาบากกบเหตผลเชงคณตศาสตร

B. ทกษะดานวชาการทถกกระทบตำากวาทคาดอยางมากเมอเทยบกบอายและเปนสาเหตรบกวน

การปฏบตดานการเรยนการงานอาชพหรอกจกรรมในชวตประจำาวน

68 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

C. ความยากลำาบากนเรมขนในวยเรยน แตอาจไมแสดงออกเตมท จนกระทงความตองการทกษะ

ดานวชาการทถกกระทบมมากเกนขดความสามารถของผนน

D. ไมเปนจากปญหาดานสตปญญา ปญหาสายตาและการไดยน ความผดปกตทางจตใจหรอระบบ

ประสาทความทกขยากทางจตสงคมการขาดความชำานาญในภาษาทใชในการเรยนการสอนหรอการสอนแนะนำา

ทไมเพยงพอ

อบตกำรณ

ความชก (Prevalence) พบไดรอยละ 4-6 ของเดกวยเรยน อตราสวนชายตอหญงเทากบ 3-4

ตอ1ยกเวนกลมทบกพรองดานการคำานวณซงพบในเดกหญงมากกวา

สำเหต

1. ความบกพรองของระบบประสาทสมอง มการศกษาโดย PET Scan ผปวย Dyslexia ขณะ

อานหนงสอพบวาสมองทเกยวกบภาษาและการสอสารคอ บรเวณ Left Temporo – parietal และ Left

Occipito–temporalมการทำางานนอยกวาคนปกต

2. ปจจยทางพนธกรรมพบวารอยละ35-50ของญาตสายตรงของผปวยdyslexiaเปนdyslexia

ดวยเชนกน

อำกำรแสดง

โรคบกพรองทางการเรยนร(LD)มอาการแสดงแบงเปน3กลมคอ

1. โรคบกพรองดานการอาน(Specificlearningdisorderwithimpairmentinreading)

คอ มปญหาการอานสะกดคำาอานตะกกตะกก อานขาม อานแบบเดาคำา แยกคำาไมถก ไมสามารถเขาใจเรอง

ทอานไดเดกจงหลกเลยงและขาดความมนใจในการอานหนงสอเมอเรยนระดบสงขนเดกมกไมสามารถอานจบใจ

ความสำาคญได ดงนนหากใหสรปจากเรองทอานมกใชการจำาและพดเนอหาออกมาทงหมด กลมเสยงคอ

เดกอนบาลทมพฒนาการดานการพดลาชา เรยนรและจดจำาตวอกษรไดชา ความผดปกตจะชดเจนขนในระดบ

ประถม

2. โรคบกพรองดานการเขยน(Specificlearningdisorderwithimpairmentinwritten

expression) คอ ความบกพรองของทกษะ การเขยนตวอกษร การสรางคำา การสรางประโยค การแปลง

ความคดเปนภาษาเขยนจนมผลเสยตอการเรยนรแสดงออกไดหลายรปแบบเชน

- เขยนตวอกษรผดโดยเฉพาะตวอกษรทมลกษณะคลายกนเชนร-ว,ฉ-น,ด-ต,ถ-ภเปนตน

- เขยนหวอกษรสลบดานสบสนในตวอกษรทตองมการมวนหวเขาหรอออก

- สะกดผดบอยๆแมเปนคำางายๆ

- เขยนตามคำาอานเชนการบานเขยนเปนกานบานนำาตาลทรายเขยนเปนนำาตานซายบรเวณ

เขยนเปนบอรเวน

- มกเขยนประโยคสนๆใชคำางายใชคำาซำาๆและไมมรายละเอยดขยาย

- ไมคอยจดงานเวลาอยในหองเรยน

- เมอเรยนชนสงขน กยงมปญหาการเขยนเรยบเรยง จนมปญหาในการถายทอดความคดผาน

การเขยน

69คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. โรคบกพรองดานคณตศาสตร (Specific learning disorder with impairment in

mathematics) คอ ความบกพรองของทกษะทางคณตศาสตร เรมสงเกตไดเมอเดกเรยนรการนบจะพบวา

เดกมความสบสนเมอบอกเปนจำานวนยงเรยนชนสง พบวา เดกขาดทกษะทสำาคญ 4 ดาน คอ การเชอมโยง

ตวเลขกบภาษาเขยนการรบรและเขาใจสญลกษณทางคณตศาสตรพนฐานการคำานวณ(เชนบวกลบคณหาร)

ความอดทนในการทำางานเกยวกบตวเลขและมอาการแสดงอนๆเชน

- ไมเขาใจคาของตวเลข

- สบสนหลกการคดขนตอนการคำานวณ

- ไมเขาใจเรองตวเลขกบเวลา(การบอกเวลา)

- มความสบสนหากใหเปลยนวธทำาไปมาในคราวเดยวกนเชนทำาโจทยบวก8ขอแลวทำาโจทย

คณ5ขอและทำาโจทยระคน3ขอ(ตามความเหมาะสมของความรเดก)

อาจตรวจพบความบกพรองเพยงดานใดดานหนง หรอหลายดานรวมกนกได เชน เปน LD

ดานการอานรวมกบการคำานวณหรอเปนLDดานการเขยนเพยงดานเดยว

โรครวม(Comorbidities)

โรคLDพบโรครวมไดถง40-50%การทเดกLDแตละคนมความผดปกตอนรวมดวยทแตกตางกน

อาจทำาใหอาการแสดงออกไมเหมอนกน ดงนนแนวทางชวยเหลอจงแตกตางกนไปดวย โรครวมทางจตเวช

ไดแก

1. โรคสมาธสน (ADHD : Attention Deficit/Hyperactivity Disorders) พบรวมกบโรค LD

ไดมากถง30%อาการแสดงมกจะมอาการขาดสมาธหนหนพลนแลนรอคอยไมได

2. โรคบกพรองดานภาษา (expressive language disorders,mixed receptiveexpressive

languagedisorders)

3. โรคบกพรองการประสานงานการทำางานของตา-กลามเนอมอ-ขา(motorskillsdisorder)

4. โรคทางอารมณ(mooddisorders)เชนโรควตกกงวลโรคซมเศรา

5. โรคการปรบตวผดปกต(adjustmentdisorders)

6. ปญหาพฤตกรรมกาวราวเกเรการใชสารเสพตด

กระบวนกำรวนจฉย

1. ประเมนประวต

- ประวตการเรยนของเดก :ผลการสอบรายงานของโรงเรยนแฟมสะสมผลงานสมดงานหรอ

สมดการบานโอกาสในการทบทวนบทเรยนของเดก

- ประวตพฒนาการโดยเฉพาะดานภาษาการพดและการสอสาร

- ประวตโรคประจำาตวและการรกษาทไดรบ

- ประวตครอบครวและความสมพนธของเดกกบคนใกลชด(ครอบครวเพอนคร)

70 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

- ประวตการใชภาษาถนและภาษาทใชในการศกษา หากไมใชภาษาเดยวกนควรพจารณา

องคประกอบอนๆรวม เชน เพอนหมบานเดยวกนพนองทไปโรงเรยนเดยวกนมพฒนาการตามระดบชนเรยน

คลายคลงกบเดกหรอไมขอมลเหลานชวยใหรถงระดบการเรยนรของเดกเทยบกบระดบพฒนาการสภาพแวดลอม

ตางๆทสงผลตอการเรยนและผลสมฤทธทางการเรยนของเดก

2. การตรวจรางกาย/การประเมนสภาพจต

- ตรวจรางกายตามระบบ:เพอประเมนความผดปกตทมผลรบกวนการเรยนรของเดก

- เชนสายตาผดปกตปญหาการไดยนอาการแสดงของโรคเรอรงเชนซดโรคหอบหด

- โรคหวใจโรคลมชก

- ตรวจสภาพจต:ประเมนการพดตอบคำาถามเลาเรองการใชภาษาเหมาะสมกบวย

- ตรวจพฒนาการและประเมนความสามารถในการเรยนร:

- แพทยสามารถประเมนเบองตนโดยใชแบบเรยนภาษาไทยและคณตศาสตร ของกระทรวง

ศกษาธการตามระดบชนเรยนของเดก หากไมสามารถอาน เขยน คำานวณ ในระดบนนๆไดใหลดระดบลงมา

ทละ1ชนเรยน

3. การตรวจทางจตวทยา

การทดสอบระดบสตปญญา(IQ)

- แบบทดสอบเชาวนเลกเพอประเมนเบองตนในกลมเสยงเพอการสงตอ

- แบบประเมนWISC-IIIเพอทราบระดบความสามารถทางสตปญญาทงนความแตกตาง

- ระหวางVerbal-PerformancesIQไมมความจำาเพาะในการวนจฉยโรคLD

- แบบประเมนผลสมฤทธทางการเรยนเชนWideRangeAchievementtest:WRAT

กำรวนจฉยแยกโรค

1. ปจจยภายในตวเดกเอง

1.1ทางสมอง

- เชาวนปญญาตำากวาเกณฑปกต:Intellectualdisability

- ความบกพรองของสมอง เชน โรคสมาธสน, Motor co-ordination Disorder ถงแม

เดก LD จะมประวตการเรยนทไมเทาชนเรยน และอาจไมมสมาธ บางครงมอาการลมงายแต อาการดงกลาว

ควรจำากดอยเพยงเมอเดกทำากจกรรมเกยวกบการศกษา หากทำากจกรรมอนในชวตประจำาวนเดกควรชวยเหลอ

ตนเองไดสมวย ซงสามารถแยกไดจาก Intellectual disability ทจะมความลาชาไมสมวยในแทบทกกจกรรม

ททำาเชนเดยวกบ สมาธ หากอาการหมดสมาธงาย หนหนพลนแลน รอคอยไมไดเกดเปนสวนมาก หรอเปน

อาการเดนควรสงสยวาจะมโรคสมาธสนเปนโรครวม

- ความบกพรองทางรางกายเชนสายตาหรอการไดยนผดปกตโรคทางกายเรอรงทำาให

ขาดเรยนบอย

1.2 ปญหาดานจตใจอารมณและ/หรอพฤตกรรมเชนโรคอารมณเศราหรอวตกกงวลปญหา

การปรบตว

71คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. ปจจยภายนอกสงเสรมใหเกดinadequateschoolingหรอการละเลยเดก

-ตวบคคลเชนพอแมผปกครองครเพอนนกเรยนทเปนปญหาตอเดกหรอเปนปญหารวมกน

สงผลใหเกดความเครยดหรอมการยายโรงเรยนบอยๆ

-สภาพครอบครวทไมสงบขาดความมนคงขาดการฝกฝนใหเดกมทกษะทจำาเปนในการเรยน

-สภาพโรงเรยนอาจใชระบบเขมงวดมากมการตำาหน/ลงโทษรนแรงหรอมงเนนเนอหามากกวา

การเพมพนทกษะในการเรยน

กำรชวยเหลอ

1. Early detection, early intervention สามารถทำาไดโดยการตดตามเดกกลมเสยงทมปญหา

พฒนาการทางภาษาและการสอสารลาชาเดกทมผลการเรยนตำากวาเกณฑนอกจากนนหากเดกมาพบแพทยดวย

ปญหาอนทมกบโรคLDสงเชนโรคสมาธสนและโรคทางอารมณควรประเมนปญหาการเรยนดวย

2. ความเขาใจของพอแมและครเกยวกบโรคLDและขอจำากดของเดกรวมทงทศนคตตอตวเดกนน

มความสำาคญทสด เพราะจะทำาใหเดกไดรบความชวยเหลออยางเหมาะสม ทำาใหสามารถเรยนรตอไปภายใต

ขอจำากดนทงทบานและโรงเรยน

ผ ดแลควรไดรบคำาอธบายวา ปญหาการเรยนทเกดขน แทจรง ไมไดเกดจากความขเกยจหรอ

ไมตงใจของเดก หากแตเปนความผดปกตของสมองบางสวนทสงผลใหเกดการเรยนรบกพรองจนแสดงออกเปน

ผลการเรยนทตกตำา

3. รกษาอาการทางจตเวชทพบรวมกน

4. คนหาจดเดน และขอดอย พฒนาความสามารถตางๆ เชน กฬา ดนตร การทำากจกรรมการ

ชวยเหลอตนเองเพอเพมความภมใจในตวเดกทงทบานและทโรงเรยนใหกำาลงใจเดกเปนระยะๆ

5. ปรบความสมพนธของบคคลในครอบครวเนองจากพอแมสวนใหญมความวตกกงวลและตงเครยด

จากปญหาการเรยนของเดก จงควรมเวลาใหพอแมระบายความรสกคบของใจ และเขาใจปญหาทถกตอง

เปลยนพฤตกรรมจากการตำาหนลงโทษเดกมาเปนความสนใจในการชวยเหลอ ใหกำาลงใจและชนชม ซงจะเปน

ปจจยสำาคญใหเดกมแรงจงใจใฝเรยนรและประสบความสำาเรจ

6. คนหาวธการเรยนรทเหมาะสมกบเดก ซงเดกแตละคนมจดออนจดแขงไมเหมอนกน ใชจดแขง

หรอความถนดของเดกชวยเสรมจดออนเชนวาดภาพแลวจงเขยนคำาศพทงายๆตามภาพ

7. บอกสทธทเดกควรจะไดรบแกผปกครอง เนองจากโรค LD ถอวาเปนความพการชนดหนง

ทเดกตองไดรบความชวยเหลอทางการแพทยและการศกษาตามกฎหมาย โดยเดกควรไดรบการวางแผนสราง

แบบการเรยนเฉพาะตวตองมการปรบระบบการเรยนการสอนทเนนการฟง การเหน การลงมอปฏบต มากกวา

จะเนนการไดรบความรผานทางการอานหนงสอ โดยใชเครองมอเขามาชวยในการเรยนร เชน เทปบนทกเสยง

วดโอคอมพวเตอรเครองคดเลขเปนตนเพอใหเดกตดตามการเรยนในหองได

8. ประสานโรงเรยนเพอวางแผนชวยเหลอเดก ใหความรแกคร เรองโรคและผลกระทบทเกดขน

รวมกบโรงเรยนในการตดตามอาการและความกาวหนาของเดก

72 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.3 ภำวะฉกเฉนทำงจตเวชเดกและวยรน(6ชวโมง)

วตถประสงค

เพอมความรและเขาใจภาวะฉกเฉนทางจตเวชเดกและวยรน

เนอหำ

ภำวะฉกเฉนทำงจตเวชเดกและวยรน

ภาวะภาวะฉกเฉนทางจตเวชเดก และวยรน มความแตกตางจากภาวะฉกเฉนทางการแพทยอนๆ

กลาวคอถงแมจะไมมอนตรายถงชวตในขณะนน แตกเปนชวงเวลาทเดกและวยรนมพฤตกรรม หรออารมณ

ซงทงตวเดก และคนรอบขางไมสามารถควบคมเองได อาจเปนอนตรายทงตอตวเอง และคนรอบขางได โดย

ในทนจะกลาวถงภาวะฉกเฉนทางจตเวชเดกและวยรนดงน

3.3.1กำรพยำยำมฆำตวตำย

ในป2550ประเทศไทยพบมคนเสยชวตจากการฆาตวตาย3,458คนมคนพยายามฆาตวตายมากกวา

สองหมนกวาคน ซงในความเปนจรง อาจจะมากกวาน เพราะมผทพยายามฆาตวตายจำานวนมากทไมไดมา

โรงพยาบาลหรอไมไดมการรายงานอยางตรงไปตรงมาวาฆาตวตาย

การใหความชวยเหลอวยรนทพยายามฆาตวตายมความสำาคญอยางมากทงในระยะสนและระยะยาว

ในทนจะกลาวคอพยาธภาพทางจตของวยรนทพยายามฆาตวตายเพอการปฏบตในภาวะฉกเฉนดงน

•การประเมน

- การสงเกตอาการและอารมณของวยรนและผปกครอง

- การฟงควรกระทำาในสถานทไมพลกพลาน เปนสวนตวควรฟงอยางใสใจรวมสอบถามแสดง

ความเหนใจสะทอนความรสก

- การซกถาม เพอประเมนขอมลสำาคญ เพอใหไดขอมลครบถวน โดยในทนแนะนำาการซกถาม

ตามหวขอMALPRACTICEดงตาราง

73คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• การวนจฉยเบองตน

• การใหการชวยเหลอ โดยการใหการชวยเหลอเบองตนทสำาคญทสดคอการรบฟงอยางใสใจ

การซกถามเพอการกระตนใหวยร นไดระบายความรสก และการแสดงความเหนใจ เขาใจในอารมณและ

การกระทำาของวยรน รวมทงการสอสารและการใหการดแลครอบครว เพอการซกถาม และการใหคำาแนะนำา

การดแลชวยเหลอผปกครองดวย

• ในกรณทวยรนมความเสยงตอการฆาตวตายซำา ควรแนะนำาเขารบบรการ หรอพบผเชยวชาญ

เพอการดแลทเหมาะสมตอไป

3.3.2พฤตกรรมกำวรำว

พฤตกรรมกาวราวรนแรงในวยรนเปนพฤตกรรมทพบไดบอยทำาใหเกดความสญเสยไดมากพฤตกรรม

ทวยรนแสดงออกมาอาจเปนความรนแรงกบตนเอง เชน ทำารายตวเองหรอฆาตวตาย หรอความรนแรงตอผอน

เชน การทะเลาะววาท ทำารายรางกาย ขมขนกระทำาชำาเราหรอฆาตกรรม สถตความรนแรงในวยรนมมากขน

เนองจากสภาพครอบครวและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไปจากเดมการเลยงดทไมถกตองทำาใหวยรนปรบตวกบ

ความผดหวงไมไดขาดการยบยงชงใจตนเองใชความรนแรงเขาแกปญหาการเลยงดทถกตองจงมสวนอยางมาก

ในการปองกนปญหาความรนแรงในวยรน

กำรเลยงดทจะปองกนกบปญหำควำมรนแรงในวยรนประกอบดวย

- การเปนครอบครวทมคณภาพความสมพนธระหวางสมาชกด มการสอสารทเหมาะสมมความรก

ความอบอนเปนพนฐาน

- การเลยงเดกใหพฒนาตามวย มระเบยบวนย รจกปรบตวใหเขากบสงแวดลอม ไมเอาแตใจตวเอง

ตองยอมรบกฎเกณฑกตกาของบานและของสงคมดวยเมอทำาผดพอแมตองเอาจรงมการดำาเนนการแกไขทนท

ไมปลอยใหเดกทำาจนเปนนสย

- ฝกใหเดกชวยตวเองตามวย ไมใหพงพาผอนมากจนเกนไป ใหรจกแกปญหาดวยตวเอง ไมสบาย

จนเกนไปฝกใหเผชญปญหาบางใหแกปญหาดวยตวเองใหรจกอดทนรบความลำาบากในชวตจรง

- การเปนตวอยางในการแกปญหาทด เมอมปญหาเกดขน ไมใชความรนแรงหรอเอะอะโวยวาย

ไมโทษผอน ไมทอแท ฟมฟาย คอยๆ คดแกปญหาอยางสงบ และเตมไปดวยความหวง พรอมกบยอมรบสงท

เกดขนซงไมสามารถแกไขได มชองทางผอนหนกใหเปนเบา มการปรกษาหารอผอน ความหนกแนนมนคงของ

พอแมจะเปนตวอยางแกลกเองไมแกปญหาดวยความรนแรงโดยเฉพาะความรนแรงตอลกเพราะเดกจะเรยนร

และเลยนแบบวธแกปญหาดวยความรนแรงเชนกนเวลาเดกทำาผดมวธจดการอยางจรงจงแตไมกาวราวรนแรง

ไมลงโทษดวยอารมณการประพฤตตนอยในกรอบศลธรรมทด

- การสงเสรมใหเดกมทกษะสงคมด มการอยรวมกบคนอนได รจกแกปญหา สรางความสมพนธกบ

คนอนไดด มเพอนด มการชวยเหลอกนในทางทด ร จกการตกเตอนเพอน ดงเพอนใหเปนคนด มากกวา

ตามเพอน

- การฝกใหเดกรจกคดดคดเปนคดสรางสรรคหาทางออกไดกบปญหาชวตเสมอ

- การฝกใหเดกรจกอารมณตนเองและการจดการกบอารมณตนเองโดยเฉพาะอารมณโกรธเครยด

74 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ผดหวงซมเศรามวธควบคมความคดของตนเองใหไดเมอโกรธมวธการระบายความโกรธอยางเหมาะสม

- การฝกใหเดกรจกคดไตรตรอง วางแผนลวงหนา คาดการณลวงหนา คดเผอเลอก หรอมทางออก

เมอเผชญกบสงเลวรายทอาจเกดขนได

- การฝกใหเดกรจกทำาใจยอมรบความผดหวงสรางแรงจงใจตนเองไดเมอผดหวงมทางเลอกอยางอน

- สงเสรมใหเดกมการสอสารกบพอแม มการปรกษาหารอ เลาความเปนไปในการเรยน การปรบตว

กบเพอนๆ เมอมปญหาจะไดสามารถมทปรกษาหารอ ไดระบายความทกขใจ และไดคำาแนะนำาหรอชองทางใน

การแกไขปญหา

- การฝกใหเดกรจกหยดคดมสตทำาใจใหสงบ

- การฝกใหเดกมลกษณะดงกลาวนนควรทำาตงแตเดกอายนอย ดวยความสมำาเสมอ อดทน เอาจรง

ดวยบรรยากาศของครอบครวทมความรกความอบอนจะชวยใหเดกเตบโตเปนวยรนทมบคลกภาพดวฒภาวะ

ทางจตใจและอารมณดเมอเผชญปญหาในชวตกจะปรบตวไดดไมแสดงออกมาเปนพฤตกรรมกาวราวรนแรง

3.3.3กำรไมยอมไปโรงเรยน

ภาวะไมยอมไปโรงเรยน(schoolrefusal)มไดเปนการวนจฉยทางจตเวชตามระบบDSM-5แตถอวา

เปนภาวะเรงดวนทางจตเวชเดก เนองจากการนำาเดกกลบสโรงเรยนจะยงยากมากขนเรอยๆ ตามระยะเวลา

ทหยดเรยน ซงในผปวยบางรายการหยดเรยนอาจ ยาวนานเปนป 2 ดงนนภาวะไมยอมไปโรงเรยนสามารถ

กอใหเกดผลกระทบตอเดกและครอบครวเปนอยางมากทงดานการศกษาและความสมพนธระหวางบคคล

ผปวยเดกและวยรนทมภาวะไมยอมไปโรงเรยนพบวามกจะมลกษณะดงตอไปน

1)มปญหาในการไปโรงเรยนจนสงผลใหมการขาดเรยนเปนระยะเวลานาน

2)มปฏกรยาทางอารมณทรนแรง เมอจะตองไปโรงเรยน เชน หวาดกลวอยางมาก อาละวาด

(tempertantrums)รองไหกาวราวรวมถงมอาการทางกายทไมสามารถอธบายไดเชนปวดหวปวดทอง

3)ในชวงเวลาเรยน เดกมกจะอยทบานกบผปกครองและไมไดพยายามจะปกปดเรองการไมไป

โรงเรยนจากการรบรของผปกครอง

4)ไมมพฤตกรรมตอตานสงคม(antisocialbehaviors)เชนโกหกลกขโมยรงแกขมขผอน

สำเหตทเดกไมอยำกไปโรงเรยนซงจำาเปนตองวเคราะหและหาสาเหตวาเกดจากปจจยใดบาง

1. ตวเดก เดกมความตงเครยดหรอวตกกงวลทอยากจะหลกหน ไมกลาทจะเผชญทโรงเรยน เชน

เพอนแกลง เพอนลอและเดกไมมทกษะในการสอสารหรอปองกนตนเอง เขากบครและเพอนๆ ชนเรยนไมได

หรอถกครดแลวเดกกลวมากเปนตน

2. ทบาน เชน พอแมปวย ซงเดกมกจะเกดอาการไมอยากไปโรงเรยนเพราะกลวการสญเสย พอแม

แยกทางกน พอแมมปญหากน หรอพอแมทะเลาะกนบอย เมอมการเสยชวตของบคคลในครอบครว การยาย

บานใหมและตองยายโรงเรยนมการอจฉาเมอมนองคนใหมในบานจนเดกรสกตองการการดแลเอาใจใส

3. สาเหตอนๆเชนโรคทางจตเวชโรคซมเศราโรควตกกงวลเปนตน

75คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรดแลชวยเหลอ

-ดานโรงเรยน/คร

การแกไขโดยวธคอยๆใหเดกเรยนสงทชอบ แลวคอยๆเพมความหลากหลายของวชาขน จะไดผล

ประมาณ50-70%ของเดกทมปญหาไมอยากไปโรงเรยนซงเดกมกจะดขนชดเจนและอาการทางรางกายตางๆ

กจะคอยๆลดลงและหายไปไดในทสด

คณครควรเขาใจปญหาน เขาใจอาการของเดก ไมดวาทำาใหเดกอาย ทสำาคญไมสงเดกกลบบาน

แมวาเดกจะมอาการทางกายตางๆ แตควรพดคยปรกษากบพอ-แม/ผ ปกครองเดก เพอชวยกนดแลและ

ปรบพฤตกรรมเดกควรสงเกตพดคยสอบถามเพอหาสาเหตวาเกดจากทางโรงเรยนหรอไม เชน เดกถกรงแก

ถกลอเลยน หรอเรยนไมทนเพอน เปนตน เพอหาทางชวยเหลอเดก ถาเดกมปญหาในการเขาสงคมทโรงเรยน

คณครควรตองคอยชวยเหลอ หาวธการทจะทำาใหเดกเขากบเพอนๆใหได อาจมเทคนคใหเดกเรยนในสงทชอบ

เสยกอนโดยใหพอแมผปกครองรออยดานนอกและเมอครบระยะเวลาหนงเชน10วนกเพมวชาหรอสงทชอบ

อยางทสองเขาไป เชนวชาแรกเปนพละ วชาทสองเปนศลปะ แลวคอยๆเพมวชาทกหนงถงสองสปดาห จนเดก

สามารถเรยนไดเตมเวลาโดยทพอแมผปกครองอาจไมตองอยรอ

-ดานพอแม/ผปกครอง

การนำาเดกกลบสโรงเรยนควรทำาดวยความจรงจงแตดวยทาททนมนวล โดยจะตองนำาเดกไปโรงเรยน

ใหไดแมเดกจะขดขน หรอตอตาน หากเดกดนหรอแสดงอาการกาวราวใหกอดเดกไวและพาไปโรงเรยนเมอ

อาการสงบไมดดาหรอลงโทษ

พอ แม ผปกครอง ตองพดคยสอบถามเดกและหาวธทจะทำาใหเดกคลายความกงวลวา จะไมถกทง

ปลอดภยและทางบานจะไมเกดปญหาอะไรเมอเดกไปโรงเรยน

พดคย ปรกษาคณคร ใหทราบปญหาของเดกทโรงเรยน และแสดงใหเดกเหนวา คนเคยกบคณคร

เพอเพมความมนใจในการอยโรงเรยนใหกบเดก

นอกจากนพอ-แมผปกครองควรทบทวนวาตนเองมสวนในการทำาใหเดกไมอยากไปโรงเรยนหรอไม

เพอสามารถแกปญหาไดอยางถกตอง

ควรเขาใจวาการทเดกไมอยากไปโรงเรยน เกดจากความวตกกงวลของเดกโดยทเดกไมไดแกลงทำา

หรอเกเรทงนควรใหแพทยตรวจรางกายวาเดกไมไดมปญหาทางกายกอนเนองจากอาการบางอยางแสดงออก

เชนเดยวกบปญหาทางกาย

3.3.4กำรถกทำรณกรรม(ChildAbuse)

การกระทำาทารณกรรมเดกคอการทเดกถกทำารายรางกายและ/หรอจตใจการถกลวงละเมดทางเพศ

การทเดกถกปลอยปละละเลยไมไดรบการดแลอยาง เหมาะสม หรอถกเอารดเอาเปรยบ เพอผลประโยชนของ

ผใหญ ซงการกระทำา ดงกลาว สงผลเสยตอทง ดานสขภาพของเดก ความปลอดภย ขดขวางพฒนาการปกต

ตามวยหรอลดทอนคณคาศกดศรความเปนมนษยของเดก

76 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ชนดของกำรกระท�ำทำรณกรรมเดกแบงไดเปน4ประเภทคอ

1. กำรท�ำรำยรำงกำย(physicalabuse)

คอ การทผดแลเดก (caregiver) ทำาอนตรายตอรางกายเดก เจตนาใหเกดการบาดเจบ เชน

เตะ ตอย ตตบ นำา ไฟหรอนารอนมาลวกตวเดก หรอการกระทา บางอยางทมโอกาสเกดอนตรายตอตว เชน

การจบทารกมาเขยาตว(Shakenbabysyndrome)

2. กำรลวงละเมดทำงเพศ(sexualabuse)

คอ การทผดแลเดก (care giver) นำาเดกไปรวมกจกรรมทางเพศโดยทเดกไมเขาใจหรอยงไมม

วฒภาวะเพยงพอทจะใหความยนยอมหรอไมสามารถตดสนใจไดอยางเหมาะสมแบงไดเปนทางตรงและทางออม

ทางตรงเชนการสมผสระหวางอวยวะเพศหรอทวารหนกของเดกกบผใหญการสอดใสอวยวะเพศ

ทวารหนกหรอปากหรอกจกรรมอนทเดกตอบสนองความตองการทางเพศใหกบผใหญ

ทางออมเชนการใหเดกดอวยวะเพศของผใหญใหเดกดหนงโปการกระตนใหเดกมเพศสมพนธ

ดวยกนเอง

3. กำรท�ำรำยจตใจ(emotionalabuse)

คอการกระทำา ททำาใหเกดความกระทบกระเทอนทางจตใจ สขภาพจตของเดก หรอรบกวนตอ

พฒนาการทางรางกาย จตใจ จตวญญาณ คณธรรมจรยธรรม ตลอดจนพฒนาการทางดานสงคมของเดก

แบงไดเปน5ประเภทคอ

1).การไมยอมรบ(Rejecting)เชนการดดารงเกยจเดก

2).การทำาใหเดกหวาดกลว(Terrorization)เชนการขมขดาวาจะทอดทง

3).การเพกเฉยไมใสใจ(Ignoring)เชนการไมสนใจทำาเหมอนกบเดกไมมตวตน

4).การแยกเดกออกจากสงคม(Isolation)เชนการแยกไมใหเดกไดมโอกาสพบปะสงคม

5).การเอาเปรยบเดก(Corruption)เชนการใชแรงงานเดกการใหเดกไปประกอบอาชญากรรม

การทำารายจตใจเปนการกระทำาทารณกรรมทสงผลเสยในระยะยาวมากทสดวดประเมนผลไดยาก

4. กำรปลอยปละละเลย(neglect)

คอการทเดกถกปลอยปละละเลยไมไดรบการดแลดานปจจยสไมไดรบการศกษาไมไดรบการสนอง

ทางอารมณอยางเหมาะสมไมมความปลอดภยในชวตทำาใหเกดอนตรายหรอเสยงตออนตรายทงทางดานรางกาย

จตใจพฒนาการ

77คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปจจยเสยงตอกำรเกดกำรกระท�ำทำรณกรรมตอเดก

การทผใหญจะกระทำาทารณกรรมตอเดกนนมปจจยหลายอยางซงไมใชเฉพาะปจจยจากตวผกระทำา

เพยงอยางเดยวแตมาจากสวนอนๆดวยดงนนการทจะลดอตราการกระทำาทารณกรรมตอเดกจะตองแกปญหา

และลดปจจยเสยงในหลายมตรวมกนแบงปจจยเสยงไดดงตอไปน

1. ปจจยจากตวเดก

-เปนเดกทไมมใครตองการหรอไมเปนไปตามทผเลยงดคาดหวงไวเชนเพศของเลกพนอารมณ

หรอความผดปกตตงแตแรกเกด

- เปนเดกทมความจำาเปนทจะตองไดรบการดแลเปนพเศษ เชน คลอดกอนกำาหนด เลยงยาก

รองกวนความพการทางกายมภาวะบกพรองทางสตปญญามการเจบปวยเรอรง

- เดกมปญหาทางสขภาพจตหรอมพฤตกรรมททำาใหผเลยงดเกดความรำาคาญใจ เชน ซนมาก

ไมนงอารมณรายกาวราว

- เปนเดกทแสดงหรอตองเผชญกบปญหาพฤตกรรมทรนแรง เชน มการใชความรนแรงกน

ในครอบครวการทำาความผดทางอาญา

2. ปจจยจากพอแมและผเลยงด

-มปญหาความสมพนธกบเดกแรกเกด เชน มภาวะแทรกซอนระหวางการตงครรภ เปน

การตงครรภในวยรนการตงครรภทไมตองการ

- ขาดทกษะในการเลยงดเดกใหเหมาะกบพฒนาการตามวย มความคาดหวงทไมสมจรงกบเดก

เชนเปนพอแมอายนอยทขาดประสบการณและความรในการดแลเดกขาดการศกษา

-พฤตกรรมการเลยงดไมเหมาะสมทำาโทษดวยวธการทรนแรงมากเกนไปมความเชอวาการลงโทษ

เปนวธฝกวนย

-มปญหาทางกายหรอสขภาพจตหรอมขดจำากดในการเปนผดแล

-ผเลยงดเองเคยถกกระทำาทารณกรรมมากอนในวยเดก

-ตดสารเสพตด

-มปญหาดานการเงนตกงาน

3. ปจจยจากความสมพนธ

-ขาดความผกพนระหวางเดกกบผเลยงด

-มปญหาสขภาพกายหรอสขภาพจตของสมาชกในครอบครว

-มปญหาในครอบครวเชนมปญหาระหวางคสมรส

-มการใชความรนแรงในครอบครว

-มขอบเขตทไมเหมาะสมเรองบทบาททางเพศระหวางสมาชกในครอบครวเชนเดกหญงอาย10ป

พอยงเปนคนอาบนำาให

-ถกกดกนออกจากชมชน เชน ถกคนในชมชนรงเกยจ ขาดเครอขายทางสงคมทจะเขามาชวย

ในชวงเวลาทมวกฤตหรอความตงเครยดในครอบครว

-ถกแบงแยกออกจากครอบครวเนองจากมความแตกตางดานความเชอทางศาสนาการเมอง

78 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4. ปจจยดานสงคม

-มคานยมทางสงคมและวฒนธรรมทสงเสรมหรอยอมรบการใชความรนแรง ลงโทษทางกาย

เชนสงทปรากฎตามสอตางๆมฉากการทำารายรางกายลวงละเมดทางเพศ

-มคานยมทางสงคมและวฒนธรรมทลดทอนความสมพนธระหวางพอแมกบเดก

-มความไมเทาเทยมกนทางเพศหรอทางสงคม

-ขาดระบบการบรการทจะชวยเหลอประคบประคองครอบครวไมมสถานพกพงหรอสถานดแล

ผทตองการความชวยเหลอ

-มอตราการวางงานสงมอาชญากรรมไมมความมนคงปลอดภยในชวตและทรพยสน

-มการใชแรงงานเดกโสเภณเดกในสงคม

ปจจยปองกน(Resilience)

Resilience คอความสามารถในการปรบตวฟนตว เมอมภาวะวกฤตเกดขน เปนปจจยปองกน

ผลกระทบทตามมา ในทางลบหลงจากทเกดภาวะวกฤตตางๆ ปจจยทเออใหเกด Resilience เมอ เดกถก

กระทำาทารณกรรมคอ

1. ความผกพนทมนคงระหวางเดกกบผใหญทเปนสมาชกในครอบครว

2. การทเดกไดรบการดแลเอาใจใสอยางเหมาะสมตงแตเปนทารกและในวยเดก

3. ตวเดกไมมความเกยวของกบสารเสพตดหรอเพอนทเกเร

4. พอแม หรอผเลยงดทไมใชผททำารายเดก มความสมพนธทอบอน ชวยเหลอ ประคบประคอง

เดกได

5. เดกไมไดรสกเครยดจากการทถกทำาราย

แนวทำงกำรชวยเหลอเดกทถกกระท�ำทำรณกรรม

การชวยเหลอเดกทถกกระทำาทารณกรรมเปนงานทตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย ทงจาก

สหวชาชพครอบครวโรงเรยนชมชนสงคมเปาหมายในการชวยเหลอเดกคอ

1. ปองกนมใหถกกระทำาซำา

2. ชวยเหลอบำาบดผลกระทบทเกดขน

3. ตอบสนองความตองการทางอารมณและสงคมของเดกในระยะยาว

กระบวนการใหความชวยเหลอเดกจะเรมตนตงแตสงสยหรอมการเปดเผยวาเดกถกทำารายการทำางาน

จะตองทำา2สวนตอไปนควบคกนคอ

1. กระบวนการคมครองเดก(Childprotectionprocess)

2. การบำาบดเยยวยาทางจตใจ(Psychologicaltreatment)

79คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กระบวนการคมครองเดกดำาเนนงานโดยสหวชาชพเชนกมารแพทยสตนรแพทยจตแพทยนตเวช

พยาบาลนกจตวทยานกสงคมสงเคราะหอยการตำารวจครพนกงานเจาหนาทการทำางานรวมกน เพอชวย

ใหเดกไมถกกระทำาซำา ไดรบการชวยเหลอบำาบดผลกระทบทเกดขน และสงเสรมใหเดกมพฒนาการทกดาน

ใกลเคยงปกตทสดมขนตอนดงน

1. เมอพบหรอสงสยวาเดกถกกระทำาทารณกรรมตองมการใหความชวยเหลอเรงดวนใหเดกไดไปอย

ในททปลอดภยมการสงตอเขาสกระบวนการคมครองเดก

2. การสบคนหาขอมลประกอบเพมเตม และใหการประเมนเบองตน (Investigation and initial

assessment) โดยสบขอมล จากการคยกบเดกคนในครอบครว คนทมความเกยวของกบเดก เชน เพอนท

โรงเรยน คร รวมกบผลตรวจทางรางกาย และหองปฏบตการ ผลตรวจสภาพจต ขอมลพนฐาน เกยวกบ

ตวเดกครอบครว และผทเกยวของ วธการดแล ความสมพนธระหวางเดกกบผดแล ลกษณะของชมชน บรบท

ทางวฒนธรรมและความเชอ

3. มการประชมของสหวชาชพ (Child protection conference) สามารถทำาไดในทกขนตอน

ของกระบวนการคมครองเดก เชน ชวงคนหาขอเทจจรง การประเมนสภาวะอาการของเดก การประเมนวา

ใครควรจะเปนคนดแลเดกเดกไปอยทไหนจงจะปลอดภยการตดตามผลการดำาเนนงานของฝายตางๆ

4. การประมวลสรปผลและการวางแผน (Comprehensive assessment and planning) เปน

การวางแผนเพอชวยเหลอเดกและครอบครว ประเมนศกยภาพในการดแลเดกของ ผปกกครอง ประเมน

สงแวดลอมและความเสยงดานตางๆเพอใหเดกมความปลอดภย

5. การปฏบตการชวยเหลอและทบทวนกระบวนการ(Implementationofplansandreview)

นำา แผนทไดจากการประชมไปปฏบต จากนนตองมการประชมตดตามผลเพอทบทวนประเมนวาผลจาก

การปฏบตเปนอยางไรและวางแผนใหมในกรณทแผนเดมไมไดผลตามทตงเปาหมายไว

6. การดำาเนนคดทางกฎหมาย อาจเปนการดำาเนนคดกบผทำารายเดกตามกฎหมายอาญา หรอ

เปนการดำาเนนการตามพ.ร.บ.คมครองเดกพ.ศ.2546

กำรบ�ำบดเยยวยำทำงจตใจ

มหลากหลายวธดวยกน เดกแตละคนเหมาะกบวธทแตกตางกน ควรพจารณาตามความเหมาะสม

สงสำาคญคอสมพนธภาพของครอบครวเดกทมตอผบำาบดในการพจารณาวาจะใชรปแบบใดในการบำาบดคอ

1. เปนการบำาบดทเหมาะกบความตองการตามวยของเดก

2. ศกยภาพของผดแลในการทจะใหความชวยเหลอ

3. สมพนธภาพของผกระทำาเดกและผดแลเดกทไมใชผกระทำา

80 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขนตอนโดยทวไปของกำรบ�ำบดเยยวยำ

1. ลดอาการทางกายและความกงวลทเกดขน เพอใหเดกมความรสกปลอดภยมนคงภายใน

กอนทจะใหการรกษาแบบอนโดยสถานททอยจะตองมความมนคงปลอดภยพยายามอยาใหมการเปลยนแปลง

อะไรบอยนก หากมควรแจงใหเดกทราบแตเนนๆ เพราะอาจยงมปญหา หรอถกรบกวนจากผลกระทบ

ทตามมาเชน นอนไมหลบ ฝนราย ผวางาย กาวราว ควรชวยบรรเทาอาการเหลาน เชน ใหยานอนหลบ

ยาคลายกงวลยารกษาโรคซมเศรา

สวนการดำารงชวตประจำาวนควร ปรบใหใกลเคยงอยางเดมมากทสด กระตนใหเดกมองเหนขอดของ

ตนเองจะชวยถวงดลกบความรสกแยๆทเกดขน

2. การบำาบดแกไขเยยวยากบ ประสบการณทเกดขน ใหเดกสำารวจประสบการณทเกดขน ใหเดก

สามารถเลาถงความทรงจำาทไมดออกมาได

ผบำาบดจะตองสรางสมพนธภาพทมนคงกบเดก เพอใหเดกไดเกดการเรยนร การมสมพนธภาพทด

ชวยใหเดกเกดความเขาใจและแยกแยะไดระหวางสงทเกดขนแลวจบไปกบโลกปจจบน

3. ชวยประกอบความเปนตวตนใหกลบมารวมตวอกครง

ใหเดกเยยวยา ความรสกตอตนเอง ยกโทษใหตวเอง พยายามทำาความเขาใจกบสงทยงตดคาง และ

หาทางแกเชอมโยงตวตนทแตกสลายใหกลบมาเปนตวตนของเดกอกครงเชอมโยงใหเดกไดเหนความหมายใหม

ของตนเองและผอน ฝกใหเดกรสกวา ตนสามารถเปนนายของตนได มอนาคต มความหวง พฒนาวธการ

จดการกบความรสกทยงตดคางซงอาจตองใชระยะเวลา

สงทผบำาบดควรระลกถงอยเสมอ คอการทเดกถกกระทำาทารณกรรมนน เปรยบเสมอนการทเดกม

รอยแผลเปนทใหญในหวใจดงนนการบำาบดอาจตองใชเวลาใชหลายวธรวมกนนอกจากนนผทมความเกยวของ

กบเดกแมแตตวผกระทำาเองกตองไดรบการบำาบดรกษาดวยเชนกน

81คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.4 กำรจดกำรชนเรยนและวนยเชงบวก(6ชวโมง)

วตถประสงค

เพอมความรการจดการชนเรยนและเขาใจวนยเชงบวก

เนอหำ

การจดการชนเรยนและวนยเชงบวก

กำรจดกำรชนเรยนทำงดำนจตวทยำ

การจดการชนเรยนทางดานจตวทยาหมายถงการจดการเกยวกบความรสกเจตคตและพฤตกรรมของ

นกเรยน มความอบอน ความสบายใจ ความเปนกนเอง ความสมพนธอนดตอกนมความรกความศรทธาตอ

ผสอน มความกลา มความอสระ ในการแสดงออก อยางมระเบยบวนยในชนเรยน โดยปราศจากความกลว

ความวตกกงวล มบรรยากาศของการเรยนรสรางสรรคเราความสนใจ ใหกจกรรมการเรยนการสอนเปนไปดวย

ความสข ซงนกเรยนจะเกดบรรยากาศความรสกอยางนกตองขนกบครเปนสำาคญ ซงในแตละชนเรยนจะขนอย

กบแนวคดหรอความเชอในการจดการศกษาของครหรอของสงคมในแตละยคสมยวามงใหนกเรยนมการเรยนร

เพอพฒนาตนอยางไรเชนตองการใหหองเรยนเงยบสงบเพอใหนกเรยนทกคนตงใจเรยนและมงอยกบการทำางาน

ตรงหนาใหสำาเรจ ซงบางครงหองเรยนสงบเรยบรอยอาจทำาใหนกเรยนบางคนไมมความสขและอาจเกดปญหา

การหนโรงเรยน เปนตน หรอครบางคนอาจมงใหนกเรยนมการเรยนรรวมกน มการสนทนาแลกเปลยนความร

ความคดเหนซงกนและกน มการทำางานในลกษณะของการรวมมอกนภายในกลม หรอแลกเปลยนกนระหวาง

กลมหองเรยน ลกษณะเชนนยอมมความคลนไหวมเสยงพดคยกนดงพอสมควร จงแตกตางจากหองเรยน

ประเภทแรกดงนนการตดสนใจวาจะดำาเนนการจดการชนเรยนอยางไรนนครมออาชพควรสำารวจหรอพจารณา

ความเชอของตนเองวามงใหนกเรยนอยในชนเรยน ดวยความรสก เจตคต คานยม และการเรยนรในรปแบบใด

และมแนวทางการดำาเนนการในชนเรยนของตนอยางไร

กำรสรำงเสรมวนยเชงบวกอยบนรำกฐำนของหลกกำรสอนหลำยประกำรดงตอไปน

1. วธกำรของวนยเชงบวกมลกษณะเปนองครวม

การศกษาแบบองครวมมาจากความตระหนกวาทกดานของการเรยนรและพฒนาการของเดกม

ความเชอมโยงหมด ตวอยางเชน เมอเราเขาใจวาเดกพฒนาวธคดอยางไร เรากจะเขาใจไดดขนวาทำาไมเดก

ในวยตางๆ จงมพฤตกรรมตางกน เมอเราเขาใจเรองพฒนาการทางสงคมของเดก เรากจะเขาใจไดดขนวา

ทำาไมแรงจงใจในการเรยนของเดกจงเปลยนแปลงขนลงในชวงเวลาตางๆไมเทากน

วธการนชวยใหเราสามารถตอบสนองในทางบวกตอประเดนปญหาตางๆ ในการสรางวนยได และยง

ชวยใหเราสรางสภาพแวดลอมทสงเสรมการเรยนรซงเปนการปองกนปญหาทางวนยสวนใหญไวกอนทปญหาจะ

เกดขนดวย

วธการของวนยเชงบวกมรากฐานจากความเขาใจถงความสมพนธระหวางปจจยตางๆดงตอไปน

• พฒนาการของเดกแตละคน

• การเรยนรพฤตกรรมและสมฤทธผลทางการเรยน

82 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• ความสมพนธในครอบครว

• สขภาพของชมชน

แตละสวนขององคประกอบนจะสงผลตอพฤตกรรมในหองเรยนของเดกอยตลอดเวลา เมอเราเกด

ความตระหนกถงความสมพนธเหลานแลว เรากสามารถหาทางออกในการแกปญหาการเรยนรและปญหา

พฤตกรรมของเดกไดดขน

เนองจากทกดานของการเรยนรและพฒนาของเดกเชอมโยงเกยวของกนหมดเราจงตองนำาการเสรมสราง

วนยเชงบวกบรณาการเขากบทกดานของการสอนซงรวมถงดานตอไปน

• การนำาเสนอเนอหาทางวชาการ

• การประเมนผลการเรยนของนกเรยน

• การสอสารในหองเรยน

• การสอสารกบผปกครองนกเรยน

• การเสรมสรางแรงจงใจของนกเรยน

• การแกไขขอขดแยงระหวางครกบนกเรยน

• การแกไขขอขดแยงระหวางนกเรยนดวยกนเอง

สขภาพของชมชนความปลอดภยในชมชนรอบบาน

ความเขมแขงทางเศรษฐกจทรพยากรและบรการตางๆ

ความสมพนธในครอบครวพอแมลกพนอง

สมาชกในครอบครวคนอนๆเชนปยาตายาย

พฒนาการของเดกดานสตปญญา

ดานสงคมดานอารมณ

การเรยนรพฤตกรรม

ความสำาเรจในการเรยน

83คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. กำรสรำงเสรมวนยเชงบวกมฐำนอยทควำมเขมแขง

วธใหการศกษาโดยอาศยรากฐานจากความเขมแขงหรอจดแขงของนกเรยนจะเนนมมมองทวาเดก

ทกคนมจดแขงในบางดาน มความสามารถและความถนดพเศษในบางเรอง การสรางเสรมวนยเชงบวกจะเนนท

การสงเสรมความสามารถ ความพยายาม และการพฒนาหรอปรบปรงตนเองของนกเรยนวธการในแนวทางน

จะไมมองวาความผดพลาดเปนความลมเหลว แตเปนโอกาสทจะเรยนรและปรบปรงทกษะของตนเอง

ความผดพลาดความยากลำาบากหรอสงทาทายไมไดเปนความออนแอแตเปนสงกระตนใหเรยนรมากกวา

3. แนวทำงของวนยเชงบวกจะมลกษณะสรำงสรรค

เมอตระหนกถงความเขมแขงของเดกๆ แรงจงใจในการเรยนของนกเรยนกจะเพมสงขน และนกเรยน

กจะมองตวเองวามความสามารถเพมขนเรอยๆวนยเชงบวกใหความสำาคญตอบทบาทของครในการเสรมสราง

ความมนใจและความภมใจในคณคาของตนเองของนกเรยนสงเสรมการพงตนเองและปลกฝงความรสกวาตนเอง

มความสามารถในแนวทางของวนยเชงบวก ครมบทบาทเปนเหมอนครฝกทคอยสนบสนนนกเรยนในการเรยนร

แทนทจะลงโทษเวลาทนกเรยนทำางานผดพลาดหรอประพฤตไมเหมาะสมครจะอธบายสาธตใหดและทำาตวให

เปนแบบอยางสำาหรบแนวคดและพฤตกรรมทอยากใหนกเรยนไดเรยนรมากกวา แทนทจะพยายามควบคม

พฤตกรรมของนกเรยนครจะพยายามเขาใจวาทำาไมนกเรยนจงทำาเชนนนและพยายามนำาทางนกเรยนไปในทศทาง

ทพงประสงคมากกวา

4. แนวทำงวนยเชงบวกคอกำรพยำยำมท�ำใหทกคนรสกวำเปนสวนหนงของกลม

วนยเชงบวกจะเคารพความแตกตางระหวางบคคลและสทธทเทาเทยมกนของเดก นกเรยนทกคน

จะไดรบการยอมรบใหเขาอยในกระบวนการเรยนร และทกคนจะมสทธไดรบการศกษาในมาตรฐานเดยวกน

การประเมนและวนจฉยจะใชเพอ

• แยกแยะปญหาการเรยนรประเภทตางๆ

• ใหเขาใจปญหาเหลานนไดดยงขน

• ปรบสภาพตางๆในหองเรยนเพอใหเดกทกคนมโอกาสประสบความสำาเรจมากทสด

• ชวยนกการศกษาใหหาวธตางๆทจะสอนเดกทกคนไดอยางมประสทธภาพ

การประเมนวนจฉยจะไมนำามาใชเพอ

• ตตราหรอแยกประเภทเดก

• มองเดกแบบเหมารวม

• แยกเดกบางคนออกจากกลม

ในการสรางเสรมวนยเชงบวกสงทเนนใหความสำาคญคอการสอนดวยความตระหนกถงความตองการ

เฉพาะตวของเดกแตละคน ความเขมแขง ทกษะทางสงคมและวธการเรยนรภายในหองเรยนทตอนรบนกเรยน

ทกคนอยางดทสดเทาททางโรงเรยนจะสามารถทำาได

5. กำรใชวนยเชงบวกเปนงำนเชงรก

ครจะมประสทธภาพสงกวามาก หากวางแผนทจะชวยนกเรยนใหประสบความสำาเรจในระยะยาว

มากกวาทจะใชเพยงปฏกรยาตอบโตเพอจดการกบปญหาเฉพาะหนาไปเรอยๆการใหการศกษาในเชงรกจะตอง

ประกอบไปดวยสงตอไปน

84 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• ความเขาใจและความสามารถเขาไปจดการถงรากเหงาของปญหาในการเรยนรและปญหาพฤตกรรม

ของเดก

• การกำาหนดยทธศาสตรทจะสงเสรมความสำาเรจและปองกนขอขดแยงและนำาไปใชจรง

• การหลกเลยงการตอบโตกบปญหาเฉพาะหนาเทานน

6. วนยเชงบวกคอกำรเรยนรอยำงมสวนรวม

นกเรยนมแรงจงใจใฝเรยนรเมอเขาไดเขามสวนรวมในกระบวนการเรยนร วนยเชงบวกเปนการให

นกเรยนมสวนรวมในการตดสนใจและการเคารพมมมองของนกเรยน แทนทจะเนนการบงคบและควบคม วนย

เชงบวกจะพยายามใหนกเรยนไดออกความเหนและแสดงมมมองของตนและมสวนรวมในการสรางภาพแวดลอม

ของหองเรยน เมอเรามหลกการชดหนงทจะใชเพอเปนแนวทางในการปฏบตแลว เรากจะมความพรอมใน

การจดการกบปญหาทเกดขนในหองเรยนมากขน แทนทจะแกปญหาเฉพาะหนาทละเรองไปเรอยๆ เราจะ

สามารถพฒนาแผนการทจะชวยปองกนปญหาหลายอยางไมใหเกดขน และจดการไดอยางเหมาะสมเมอเกด

ปญหาขนจรงๆ

ลองจนตนำกำรเหตกำรณตอไปน....

พรงนนกเรยนในหองเรยนของทานจะตองสอบขอเขยนระดบประเทศทานไดพยายามทบทวนเนอหา

บทเรยนเพอการสอบนมาสองเดอนแลววนนเปนวนสดทายททานจะชวยนกเรยนเตรยมสอบ

วนนนกเรยนบางคนดไมคอยมสมาธ บางคนกระซบกระซาบกน หวเราะคกคกและรบกวนความสงบ

ในหองเรยน

ทานบอกใหเขาเงยบแตเขากยงสงเสยงรบกวนคนอนๆตอไปอย

ลองคดทบทวนดวาเกดอะไรขนในใจทานบาง

ทานรสกอยางไร?

ทานอยากใหเกดอะไรขนในตอนน?

ทานจะตองทำาอะไรเพอใหสงททานตองการเกดขนทนท?

85คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขณะนทานรสกอยางไร?ลองเขยนคำาทชวยบรรยายความรสกของทานในสถานการณนไดดทสด

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

ทานตองการใหเกดอะไรขนในขณะน?เขยนรายการสงททานอยากใหนกเรยนของทานทำาในขณะนเลย

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

แบบฝกหด–ควำมรสกของทำน

แบบฝกหด–เปำหมำยระยะสนของทำน

86 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

มความเปนไปไดแคไหนททานจะพยายามบงคบนกเรยนใหทำาในสงททานตองการในขณะน? ลองเขยนวธการ

ตางๆททานจะทำาเพอจดการกบสถานการณน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

เวลาททานคดถงความรสกของทานในสถานการณเชนนทานมความรสกเหลานหรอเปลา?

• เครยด

• หงดหงด

• โมโห

• แทบจะคมอารมณไมอย

• ความดนขน

• ตวเกรง

• ไรอำานาจ

• จนปญญา

เวลาททานคดถงสงททานอยากใหนกเรยนทำาในสถานการณเชนน ทานคดถงสงเหลานหรอไม คออยากให

นกเรยน.....

• นงเงยบๆ

• ใสใจกบสงททานพยายามสอน

• ใหความเคารพทาน

• ตงใจฟงทาน

• ทำาตามททานสง

แบบฝกหด–พฤตกรรมของทำน

87คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

เมอทานคดถงวธททานจะใชเพอใหนกเรยนทำาตามททานตองการทานคดถงวธการตอไปนหรอไม?

• ตะคอกหรอตะโกน

• ขใหกลว

• ไลนกเรยนออกไปจากหองเรยน

• เฆยนต

• เดนออกจากหองเรยนดวยความโกรธ

• บอกนกเรยนวาเธอโงไรประโยชนขเกยจหรอนาจะสอบตก

สถานการณเชนนเปนความเครยดระยะสนและจะมลกษณะเดนอยสามประการคอ

1. ทานตองการใหนกเรยนเปลยนพฤตกรรมขณะนเลย

2. ทานอยในสภาพอารมณทหงดหงดฉนเฉยวและรสกไรพลงอำานาจ

3. ทานพยายามบงคบนกเรยนใหเปลยนพฤตกรรมโดยการเรยกเอาอำานาจและการควบคมคนมา

สถานการณทเปนความเครยดระยะสนแบบนพบไดบอยในหองเรยนทวโลก และปฏกรยาของครกมก

แสดงออกมาในลกษณะกาวราวและเนนการลงโทษ

คราวนลองคดถงนกเรยนของทานในปจจบนแลวจนตนาการสถานการณดงตอไปน....

พวกเขาโตเปนผใหญแลวตอนนเขาอาย20ปแลว

พรงนโรงเรยนของทานจะมการจดงานสงสรรครวมรนศษยเกา นกเรยนเกาของทานหลายคนกำาลง

จะมารวมงาน

ลองหลบตาแลวจนตนาการดวานกเรยนของทานจะมหนาตาทาทางอยางไรในวยนน

ลองคดดวามอะไรเกดขนในใจของทานบางในขณะน

ทานจะรสกอยางไรเมอทานเหนนกเรยนในวยนน?

ทานหวงวาพวกเขาจะเปนคนแบบไหน?

ทานหวงวาถงตอนนนแลวเขานาจะทำาอะไรสำาเรจบาง?

ทานหวงวาความสมพนธของเขากบคนอนๆจะเปนอยางไร?

ทานหวงวาเขานาจะมความรสกแบบไหนกบทาน?

88 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1. ทานจะรสกอยางไรเมอทานเหนนกเรยนของทานเตบโตเปนผใหญ?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. ทานหวงวาพวกเขาจะเปนคนแบบไหน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

3. ทานหวงวาเขาจะประสบความสำาเรจเชนไรบาง?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. ทานหวงวาความสมพนธของเขากบคนอนๆจะเปนอยางไร?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

แบบฝกหด–วสยทศนระยะยำวของทำน

89คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

5. ทานหวงวาเขาจะรสกอยางไรกบทาน?

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

เวลาททานคดวาทานจะรสกอยางไรทานคดถงความรสกเหลานหรอไม?

• มความสข

• ตนเตน

• ภมใจททานไดมบทบาทในทางบวกตอชวตของลกศษย

เมอทานคดถงวาทานหวงจะใหลกศษยของทานเตบโตเปนคนอยางไรทานคดถงลกษณะตอไปนหรอไม?

• เชอมนในตนเอง

• สอสารกบคนอนๆไดด

• มความรกทจะเรยนรสงตางๆ

• มมารยาทด

• สามารถคดอะไรไดดวยตวเอง

• มความสามารถในการแกไขขอขดแยงระหวางบคคล

• มความเมตตาและเขาอกเขาใจผอน

• ซอสตย

• เอาชนะความเครยดและความยากลำาบากในชวตได

เวลาททานคดถงความหวงของทานทอยากใหลกศษยประสบความสำาเรจในอนาคตทานรวมสงเหลานเขาไปดวย

หรอไม?

• ไดรบการศกษาในระดบสง

• มสวนรวมในการชวยเหลอชมชน

• เอาชนะความยากลำาบากในชวตได

• ทำาความฝนของเขาใหเปนจรงได

เวลาททานคดถงความสมพนธทลกศษยของทานนาจะมทานคดถงลกษณะตอไปนหรอไม?

• มความสข

• มความไววางใจ

• เคารพและใหเกยรตซงกนละกน

• ปราศจากความรนแรง

90 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

เมอทานคดถงความรสกททานหวงวาลกศษยจะมตอทานมความรสกดงตอไปนรวมอยดวยหรอไม?

• ความรกและอบอนใจ

• คดถงทานในฐานะทเปนอทธพลทางบวกใหแกชวตของพวกเขา

• จำาไดวาทานเปนคนทเมตตาและคอยชวยเหลอใหกำาลงใจ

• เชอวาความสำาเรจของเขาสวนหนงมาจากการนำาทางทชาญฉลาดของทานเอง

ทกลำวมำทงหมดนคอเปำหมำยระยะยำว

ในฐานะนกจตวทยาโรงเรยนพวกเราแตละคนยอมมอทธพลตอชวตวยผใหญของนกเรยน เปาหมาย

ระยะยาวคอ ผลกระทบทคงทนตลอดไปทหวงวาจะสรางไดตอชวตของนกเรยนของเรา สามารถเสรมสราง

ภาพลกษณของตนเองทด แรงจงใจ และทกษะทางสงคมใหแกนกเรยนซงเขาจำาเปนจะตองมเพอทจะมชวต

ทประสบความสำาเรจและมความสข

ปญหาอยทวธทเรามปฏกรยาตอบสนองตอความเครยดในระยะสนซงมกขดขวางการไปถงเปาหมาย

ระยะยาวของเรา

ตวอยางเชน

• เมอทานตะโกนดดานกเรยนทานกำาลงสอนนกเรยนใหมมารยาทดและใหเกยรตผอนหรอเปลา?

• เมอทานตนกเรยนทานกำาลงสอนนกเรยนใหแกไขขอขดแยงโดยปราศจากความรนแรงหรอเปลา?

• เมอทานบอกนกเรยนวาเธอโงขเกยจหรอไรประโยชนทานกำาลงเสรมสรางความมนใจในตนเอง

ใหนกเรยนหรอเปลา?

• เมอทานทำาใหนกเรยนขายหนาทานกำาลงปลกฝงความรกทจะเรยนรใหนกเรยนหรอเปลา?

ทานสามารถทจะแสดงปฏกรยาตอบสนองความหงดหงดเฉพาะหนาในลกษณะทขดขวางเปาหมาย

ระยะยาวไดอยางงายๆการตะโกนดดาดถกเหยยบหยามตอหนาคนอนๆและการเฆยนตจะสอนสงทตรงกนขาม

กบททานอยากใหเขาเรยนรในระยะยาวเทานนเอง

ทกครงททานตอบโตกบสถานการณในลกษณะน ทานกจะสญเสยโอกาสทจะแสดงใหนกเรยนเหนวธ

การทดกวาและเสยโอกาสทจะทำาใหเขาสนใจและมแรงจงใจในการเรยนมากขน

นคอความทาทายทยากทสดประการหนงสำาหรบทาน คอการจดการกบความเครยดเฉพาะหนาใน

ลกษณะทจะชวยใหเดกบรรลเปาหมายระยะยาวได

91คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปฏกรยาเฉพาะหนาของทานจะนำาทานไปสเปาหมายระยะยาวไดดเพยงใด?

ปฏกรยาเฉพาะหนา เปาหมายระยะยาว

การตำาหนวจารณ

การตบต

การดดาดวยคำาพด

หยาบคายหรอเหยยดหยาม

การขมข

การทำาใหอบอายขายหนา

การสรางเสรมความภมใจในคณคาของตนเอง

การสอนใหรจกวธแกปญหาโดยไมใชความรนแรง

การสรางความเขมแขงทางใจใหเอาชนะอปสรรค

การสรางทศนคตทดตอการเรยนร

การทำาใหไดความทรงจำาทมความสขเกยวกบโรงเรยนและคร

ทานจะตองทำาอยางไรจงจะทำาใหบรรลเปาหมายทงระยะสนและระยะยาว?

กญแจสำาคญในเรองนกคอการมองสงทาทายระยะสนใหเปนโอกาสในการทจะไปใหถงเปาหมาย

ระยะยาวเมอทานรสกตววากำาลงหงดหงดใจ ใหถอวาเปนสญญาณบอกใหรวาเปนโอกาสทจะไดสอนบางสง

ทสำาคญใหนกเรยนแลว

ทานมโอกาสทจะสอนนกเรยนใหทำาสงตอไปน

• จดการความเครยด

• สอสารกบผอนอยางใหเกยรต

• จดการกบความขดแยงโดยไมตองตะคอกตะโกนหรอทบต

• คดถงความรสกของผอน

• ไปใหถงเปาหมายของตนเองโดยไมตองทำารายผอนไมวาทางรางกายหรอจตใจ

เครองมอของวนยเชงบวกเพอสรางความสนใจและแรงจงใจในการเรยนรของนกเรยน

1. การใหความอบอน

ความอบอนคออะไร?

• คอการปฏบตตอนกเรยนอยางเหมาะสมกบระดบพฒนาการ

• คอการเขาใจถงความตองการทางการเรยนรและทางสงคมของนกเรยน

• คอการเขาถงอารมณความรสกของนกเรยน

• คอการใหความรสกปลอดภยทางจตใจ

• คอการแสดงออกซงความอบอนและหวงใย

ความอบอนจะสงผลตอนกเรยนทงทางการเรยนรทางจตใจและทางพฤตกรรม

92 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ความอบอนทำาใหการเรยนรดขน สงเสรมความรวมมอและสอนสงทมคณคาในระยะยาวบางวธ

ทครจะสรางบรรยากาศทอบอนในหองเรยนได คอ การทำาความรจกกบนกเรยนในฐานะคนๆ หนงและเรยนร

เกยวกบภมหลงในชวตของนกเรยน

• ใหกำาลงใจเมอนกเรยนพบความยากลำาบาก

• แสดงการรบรถงความพยายามและความสำาเรจของนกเรยน

• สนบสนนชวยเหลอนกเรยนเมอเขาพบความยากลำาบากในชวต

• บอกใหรวาครเชอมนในความสามารถของนกเรยน

• มองสงตางๆจากมมมองของนกเรยน

• แบงปนอารมณขนกบนกเรยน

• ตงใจฟงนกเรยน

• เลนสนกกบนกเรยน

• แสดงใหรวาครจะใหเกยรตและเคารพศกดศรของนกเรยนเสมอแมในเวลาทเขาทำาผด

โปรดคดถงวธการททานจะสรางบรรยากาศทอบอนขนในหองเรยนสก 5 วธ แลวเขยนลงไปในชองวางทใหไว

ขางลางตอไปน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

2.การใหแนวทาง

แนวทางคออะไร?

• คอการมแนวปฏบตทชดเจนทงดานพฤตกรรมและงานดานวชาการทมอบหมายใหนกเรยนทำา

• คอการมความคาดหวงตอนกเรยนทชดเจนแตสมเหตสมผลและสอใหนกเรยนรอยางสมำาเสมอ

• คอการมคำาอธบายถงเหตผลของกฎระเบยบตางๆอยางชดเจน

• คอการใหโอกาสทจะแกไขความผดพลาด

• คอการกระตนสงเสรมใหนกเรยนคดเอง

• คอการเจรจาตอรองกบนกเรยน

แบบฝกหด–กำรสรำงบรรยำกำศทอบอนในหองเรยน

93คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แนวทางคอขอมลขาวสารทนกเรยนจำาเปนตองมเพอทจะประสบความสำาเรจทงทางวชาการและ

ความประพฤตเปนเครองมอทจำาเปนเพอใหนกเรยนแกไขปญหาไดอยเมอครไมอยดวย

แนวทางคอสงทแสดงใหนกเรยนเหนวาจะแกไขขอขดแยงกบคนอนๆในลกษณะทสรางสรรคและ

ปราศจากความรนแรงไดอยางไรและชวยใหนกเรยนประสบความสำาเรจในการเรยนไดอยางไรดวย

เชนเดยวกนกบความอบอน การใหแนวทางจะมผลตอนกเรยนทงดานการเรยน ดานอารมณและ

ดานพฤตกรรม

ตวอยางวธการตางๆททานจะชวยกำาหนดแนวทางใหนกเรยนไดคอใหนกเรยนมสวนรวมในการกำาหนด

ระเบยบกฎเกณฑตางๆ

• มความยตธรรมและผอนปรนยดหยนได

• ชวยนกเรยนหาวธแกไขความผดพลาดในลกษณะทชวยใหเขาเรยนรไดมากขน

• อธบายเหตผลวาทำาไมจงตองมการกำาหนดกฎระเบยบตางๆ

• มความเสมอตนเสมอปลายแตในขณะเดยวกนกมความยตธรรมและผอนปรนได

• ควบคมความโกรธได

• หลกเลยงการขมขและการลงโทษ

• อธบายมมมองของครและฟงความคดเหนของนกเรยน

• สอนใหนกเรยนตระหนกถงผลกระทบของการกระทำาของตนเองตอผอน

• ใหขอมลทจำาเปนแกนกเรยนเพอทจะชวยใหตดสนใจในเรองตางๆไดด

• พดคยกบนกเรยนเพอเรยนรกบความยากลำาบากทนกเรยนตองเผชญ

• ปฏบตตวใหเปนแบบอยางทดหรอเปนผนำาทางใหนกเรยน

94 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

โปรดเสนอวธการทเปนการกำาหนดแนวทางใหนกเรยนของทานลงไปในชองวางทใหไวดานลาง5วธดงตอไปน

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………...........................

วนยเชงบวกคอการหลอมรวมความอบอนกบการใหแนวทางไวดวยกนเพอปฏบตตอนกเรยนแตละคน

ไปตลอดปการศกษา

วนยเชงบวกเปนแนวคดทชวยใหบรรลเปาหมายระยะสนแตในขณะเดยวกนกใหผลระยะยาวตลอดชวต

ในทางทดแกนกเรยนดวย

วนยเชงบวกคอการสอนนกเรยนใหเรยนรสงตอไปน

• การแกปญหา

• การคดอะไรดวยตนเอง

• การเขากบคนอนๆ

• การแกไขปญหาขอขดแยงโดยปราศจากการใชความรนแรง

• การทำาสงทถกทควรในเวลาทไมมผใหญอยดวย

นอกจากนวนยเชงบวกยงชวยกระตนความสนใจในการเรยนร เสรมสรางแรงจงใจทจะทำาสงตางๆ ให

ไดดและสงเสรมสมฤทธผลทางการเรยนอกดวย

วนยเชงบวกมาจากฐานคดทวาเดกจะเปลยนแปลง เตบโต และพฒนาอยตลอดเวลา เดกคอผเรยนร

และจะเรยนไดดทสดเมอไดรบการสนบสนนชวยเหลอและไดรบขอมล

แบบฝกหด–กำรก�ำหนดแนวทำงใหนกเรยน

ความอบอน=การชวยเหลอสนบสนน

แนวทาง=ขอมลความร

95คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.5 สขภำพจตโรงเรยน(9ชวโมง)

วตถประสงค

1. เพอใหมความรและเขาใจสขภาพจตโรงเรยน

2. สามารถนำาความรมาประยกตใหเขากบงานสงเสรมปองกนนกเรยนในโรงเรยนได

สขภำพจตโรงเรยน(SchoolMentalHealth)

การบรการจตเวชสวนใหญในโรงพยาบาลเปนการตงรบคอยใหบรการเมอผปวยมปญหาหรอมอาการ

มากถงระดบหนงททำาใหผอนเดอดรอน การบำาบดรกษาจงมกยากและไมคอยไดผล ทงนเพราะอาการของโรค

คอยๆ เกดขนมานานพอสมควร บางครงคนทใกลชดเดกไมรวาอาการเรมตนทเหนนน คอปญหาทางจตเวช

บางคนรวาเปนปญหาทางจตเวชแตไมรวาจะพาไปพบจตแพทยทไหนจงอาจไปขอความชวยเหลอไมถกการให

บรการเชงปองกนทดจงจำาเปนตองเขาถงชมชนเชนในโรงเรยน เพอหาทางปองกนปญหาถาเปนไปได และ

เมอพบปญหาสขภาพจตหรอปญหาจตเวชการชวยเหลออยางรวดเรวจะทำาไดงายปญหาไมเรอรงและการฟนฟ

สภาพจตใจกสามารถทำาไดอยางมประสทธภาพในโรงเรยนเชนกน ในปจจบนนการเรยนระดบประถมศกษาเปน

การศกษาภาคบงคบทกคนจะตองอยในโรงเรยนทำาใหผใหบรการทางจตเวชเขาถงเดกไดงายสามารถใหบรการ

ไดตอเนองและใชทรพยากรโรงเรยนใหเปนประโยชนดวยบรการจตเวชทโรงเรยนจงสะดวกตอเดก,คร,พอแม

ผปกครองการทครเขามาเปนผรวมทมสขภาพจตดวยชวยใหครสามารถแกไขปญหา

พฤตกรรมเดกไดผล ชวยสงเสรมใหสขภาพจตใจเดกดขน เดกมสขภาพจตดกจะพฒนาดขนใน

ทกดานผลการเรยนกดขนดวยผลของการสงเสรมสขภาพจตในโรงเรยนยงมแกเดกทวไปทกคนและยงมผลตอ

สขภาพจตคร เมอครมความสขใจบรรยากาศในการเรยนการสอนกยอมดขนนกเรยนกจะมความสขและพฒนา

ไปในทางทดซงจะเปนปจจยปองกนปญหาจตเวชในอนาคต

ค�ำจ�ำกดควำม

สขภาพจตโรงเรยนคอบรการจตเวชชมชนโดยมศนยกลางของบรการอยทโรงเรยนกลมประชากร

เปำหมำยคอเดกและวยรนในโรงเรยนการใหบรการจะมงเนนการปองกนปญหาทางสขภาพจต

วตถประสงค

งานสขภาพจตโรงเรยนมวตถประสงคในแนวทางการปองกนดงน

1. การปองกนระดบปฐมภม

•สงเสรมพฒนาการรอบดานคอพฒนาการทางรางกาย,จตใจ,อารมณ,สงคมและจรยธรรม

•คนหาเดกกลมเสยงและใหการชวยเหลอโดยเรว

•ลดปจจยเสยงตอสขภาพจต

•เสรมสรางปจจยปองกน

2. การปองกนระดบทตยภม

•คนหาเดกทปวยทางจตเวชและใหการรกษาโดยเรว

•สรางระบบการใหบรการทางจตเวชและการสงตอ

•เพมความสามารถครและพอแมในการคนหา,รกษาและสงตอปรกษาจตแพทย

96 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. การปองกนระดบตตยภม

•เพมความสามารถครและพอแมในการฟนฟสภาพ

•เสรมสรางทกษะเพอนชวยเพอน

กลยทธในกำรจดบรกำร(Strategies)

1. บรการเชงรก(Active)

มงเนนการเขาถงกลมเปาหมายคอนกเรยนพอแมผปกครองและครอาจารย

• กลมนกเรยน ใหบรการสงเสรมสขภาพจตใจ พฒนาตนเองทกดาน เพอใหมสขภาพจตด

มความเขมแขงทางจตใจสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทมการเปลยนแปลงมาก และเตบโตเปนคนทม

บคลกภาพด

•พอแมผปกครอง ใหความรในการดแลเดกและวยรน การแกไขปญหาพฤตกรรมหรออารมณ

โดยใหเกดความรวมมอกนระหวางบานกบโรงเรยน

•ครอาจารย ใหความรเกยวกบจตวทยา ปญหาพฤตกรรม ปญหาทางจตเวช เพอใหสามารถ

คดกรองเดกทเรมมปญหาใหการดแลเดกเบองตน สงตอเดกทมปญหามารบบรการทางจตเวช และสามารถ

รวมมอกบทมจตเวชในการดแลรกษาฟนฟเดกในโรงเรยน

2. การทำางานรวมกนเปนทม(Teamwork)

การใหบรการสขภาพจตทดจำาเปนตองผสมผสานในระบบของโรงเรยน ผบรหารโรงเรยนควรม

ความเขาใจ และมเจตคตทดเปนผ ใหการสงเสรมสนบสนนและชกจงใหครอาจารยทกคนมสวนรวมกบ

ทมสขภาพจต ซงประกอบดวยจตแพทย นกสงคมสงเคราะห พยาบาลจตเวช นกจตวทยา นกการศกษา

ทางโรงเรยนควรมผประสานงาน หรอทมประสานงาน ซงอาจเปนอาจารยแนะแนว อาจารยพยาบาล หรอ

อาจารยปกครอง

3. การสงเสรมสขภาพจตใจและการปองกนกอนเกดปญหา

ควรมกจกรรมทสงเสรมใหเดกมพฒนาการครบทกดาน ลดปจจยเสยง และเพมปจจยปองกน

ปญหาทางจตเวช เมอพบเดกทมความเสยงตอปญหาพฤตกรรมควรหาทางแกไขโดยเรว กอนทจะเกดปญหา

ทางจตเวชขน

4. การใหบรการภายในโรงเรยนอยางครบวงจร

สามารถจดบรการปองกนทงสามระดบ(ปฐมภม,ทตยภม,ตตยภม)ไดในโรงเรยน

ขอดของกำรใหบรกำรทโรงเรยน

1. พอแมมกใหความรวมมอในการสอบถามพฤตกรรมเดกและการประเมนชวยเหลอเดกในโรงเรยน

เนองจากการบรการจะชวยทำาใหเกดผลดตอเดกโดยเฉพาะเรองการเรยน สวนปญหาพฤตกรรมทเพงเรมเกดขน

การชวยเหลออยางรวดเรวจะกระตนใหพอแมมความตระหนกและเขามามบทบาทมสวนรวมในการแกปญหา

ตงแตตน

97คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. ครมเวลาอยใกลชดเดกมาก สามารถสงเกตพฤตกรรมเดกไดในทกพฒนาการ ครสามารถเปน

ผคดกรองทดแยกแยะเดกทมความเสยง สามารถสงเดกมารบการประเมน ชวยเหลอปญหาเบองตน และ

รวมมอกบทมสขภาพจตเพอบำาบดรกษาฟนฟในโรงเรยน

3. การปองกนทำาไดงายกวาการแกไขการพฒนาบคลกภาพเปนการปองกนปญหาสขภาพจตทด

4. การรกษาอยางรวดเรวไดผลดกวาเมอเปนเรอรง

5. กลมเพอนมสวนชวยในการฟนฟ

6. เปนการปฏบตตาม พรบ. การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ทโรงเรยนจำาเปนตองจดการเรยน

การสอนแกเดกทมปญหา แพทยจะเปนทตองการในการตรวจวนจฉยโรค, การปองกน, รกษา, ฟนฟ และ

มระบบการสงตอผปวยทมความจำาเปน

ปญหำสขภำพจตในเดก

ปญหาสขภาพจตในเดกทพบบอยมดงน

•ผลการเรยนไมด,สมาธสน,ไมตงใจเรยน,หนเรยน,กลวโรงเรยน

•พฤตกรรมซม,แยกตว,ขาดความมนใจตนเอง,ไมกลาแสดงออก,กาวราว,เกเร,ขโมย,พดปด,

ทำารายตนเอง,ฆาตวตาย,กระตนตนเองโดยการกดเลบ,ดดนว,ถอนผม

•อาการทางกายปวดหว,ปวดทอง,คลนไส,อาเจยน,ปสสาวะบอย,หายใจหอบแนน

•การเคลอนไหวกลามเนอกระตก,ยกยก,อยไมนง,ซน

•อารมณวตกกงวล,ซมเศรา

ปจจยเสยงตอปญหาสขภาพจตเดกมดงน

1. ปจจยในตวเดก

- ปญหาทางกาย(โรคทางกาย,ความพการทางกายหรอทางสมอง)

- ปญหาสตปญญา(ปญญาออนหรอปญญาเลศ)

- พนอารมณทเปนปญหา(DifficultTemperament)

- ลกษณะนสยไมพงประสงค(BadHabit)

2. ปจจยภายในครอบครว

- ครอบครวแตกแยกขาดความอบอน

- ปญหาจตเวชของพอแมหรอสมาชกครอบครว

- ทศนคตการเลยงลกไมถกตองขาดการอบรมสงสอนหรอกระตนอยางถกตอง

- ปญหาเศรษฐกจและสงคม

3. ปจจยภายในโรงเรยน

- ระบบการศกษาทเรงการเรยนมากจนเดก เครยด ระบบการเรยนการสอนทเนนพฒนาการ

ดานสตปญญามากเดกจะขาดวฒภาวะทางอารมณ

- ครทเครยดมากใชระบบลงโทษรนแรง

98 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

- เพอนทมปญหาพฤตกรรมชกจงไปทางอบายมข

4. ปจจยสงแวดลอม

เพอนบานหรอชมชนทไมมคณภาพเปนแหลงมวสมของอบายมขสารเสพตดหรออาชญากรรม

ระบบการศกษาทแขงขนกนมาก เนนใหเหนการเอาตวรอด ไมเออเฟอเผอแผแกกน ตวอยางของ

พฤตกรรมทเปนปญหาในสงคมความกาวราวรนแรงและการกระทำาผดการทำารายผอนและการฆาตวตาย

สภาพสงคมทเหนความสำาคญของวตถมากกวาจตใจ

กจกรรมงำนสขภำพจตโรงเรยน

1. ระดบปฐมภม

•การใหความรและปรบเปลยนทศนคตผบรหารโรงเรยน ใหหนมาสนใจเรองสขภาพจต และ

สงเสรมครททำางานดานน

•การใหความรครและพอแม

•การสงเสรมการเลยงเดกการพฒนาเดกทถกตอง

•การคนหาเดกกลมเสยงและปจจยเสยงในโรงเรยนครอบครวและชมชน

•การจดกจกรรมสรางทกษะสวนตวและทกษะสงคมเชนการใหความรเรองเพศ,เรองสารเสพตด

2. ระดบทตยภม

•การรบปรกษาเดกทมปญหาพฤตกรรมหรอเดกทปวยทางจตเวช

(caseconsultationandcaseconference)

•การรบการปรกษาเดกพเศษ(seriouslyemotionallydisturbedSEDorspecialclasses)

•การใหความรและพอแมเรองโรคทางจตเวชทพบบอย,บทบาทพอแมในการชวยเหลอ

•สรางระบบการชวยเหลอและการสงตอฟนฟ

•การฝกทกษะการใหคำาปรกษาแกคร

3. ระดบตตยภม

•การใหความรและทกษะครในการชวยฟนฟเดก

•การใหความรและทกษะเพอใหเดกชวยเหลอกน

99คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แนวทำงกำรจดบรกำรสขภำพจตโรงเรยน

การจดบรการสขภาพจตสามารถทำาไดดงน

1. สำารวจปญหาสขภาพจตในนกเรยนและความตองการของโรงเรยน

2. สรางระบบการทำางานรวมกน

-ผบรหารเขาใจและมความตองการ

-ครเขาใจและรวมมอ

-ผปกครองเขาใจและรวมมอ

-สรางทมประสานงานระหวางโรงเรยนและทมสขภาพจต

3. สรางความเชอมนในบรการแกนกเรยนและคร

-การใหบรการหลากหลายทงการปองกนและการรกษา

-การเกบรกษาความลบของเดก

-การใหครมสวนรวมในการใหบรการ

4. ใหความรแกครอาจารยและพอแมผปกครอง

การบรรยายวชาการเกยวกบสขภาพจต การเลยงดเดก การคนหาเดกทมปญหาสขภาพจตหรอ

ปญหาจตเวชปญหาพฤตกรรมเดกโรคทางจตเวชทพบบอยในโรงเรยนการชวยเหลอเดกทโรงเรยน

5. ประเมนผลการดำาเนนงานเพอนำามาพฒนาระบบบรการสขภาพจตโรงเรยนตอไป

100 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.6 จตวทยำกำรศกษำ(EducationalPsychology)(6ชวโมง)

วตถประสงค

เพอมความรและเขาใจจตวทยาการศกษา

เนอหำ

1. การสงเสรมและสนบสนนเชงวชาการในโรงเรยน(Providingacademicsupportintheschool)

2. ความรพนฐานดานการพฒนาหลกสตรหรอโปรแกรมการเรยนการสอนสำาหรบเดกทมความตองการ

พเศษเชนIndividualEducationPlan(IEP)

กำรคดกรองเดกทมปญหำกำรเรยน

การคดแยกหรอประเมนเดกในชวงปฐมวยนนจะเปนการประเมนดานพฒนาการ หากพบวาเดก

มปญหาดานพฒนาการลาชาผปกครองสามารถสงเดกตอไปยงผเชยวชาญเพอประเมนในดานตางๆ (Learning

DisabilitiesandthePreschoolChild.2013:Online)ตอไปน

1. ดานประสาทสมผสไดแกการไดยนการมองเหน

2. ดานการเคลอนไหวไดแกความสามารถในการใชกลามเนอใหญและกลามเนอเลก

3. ดานการคด ไดแกกระบวนการรบรความคดรวบยอดและการแกปญหา

4. ดานการสอสาร ไดแกความเขาใจภาษาการแสดงออกทางภาษา

5. ดานพฤตกรรม ไดแกสมาธการปฏสมพนธทางสงคม

การคดแยกในระดบปฐมวยมจดมงหมายสำาคญ2ประการดวยกนคอ

1) เพอเกบรวบรวมขอมลเกยวกบเดกเพอการใหบรการทเหมาะสมและเปนประโยชนกบเดก

2) เพอการวางแผนในการชวยเหลอเดก ซงขอมลทไดจากผลการประเมนจะทำาใหทราบเกยวกบ

จดแขงจดออนหรอขอบกพรองและจำานวนเดกทมความตองการพเศษทตองการการชวยเหลออกดวย

การคดแยกเดกปฐมวยจะคดแยกเดกทมอายระหวาง3–6ป

1. การคดแยกอยางไมเปนทางการ(InformalIdentification)

เปนการคดแยกเดกโดยไมใชแบบทดสอบมาตรฐานครอาจใชวธสงเกตพฤตกรรมของเดกอยางเปน

ระบบ โดยผมสงเกตประมาณ 2-3 คน ครลงมตรวมกนวาเดกทสงเกตมปญหาอะไรบาง ขอมลทไดสามารถใช

ประกอบการตดสนใจคดแยกประเภทเดกไดเปนอยางด อกวธหนงทโรงเรยนหลายแหงใชไดผลมาแลว คอ

การบนทกพฤตกรรมทางการเรยนของเดกวาเดกมปญหาในการเรยนอยางไรบาง จงขอกลาวถงการคดแยกเดก

อยางไมเปนทางการ2วธพอสงเขปดงน

1.1 การสงเกตพฤตกรรมเดก

พฤตกรรมดานการเรยน3ดานคอ

ดานภาษาไทย

ดานคณตศาสตร

ดานพฤตกรรม

101คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.2การบนทกพฤตกรรมในการเรยนของเดก

ครผสอนจะเขาใจปญหาในการเรยนของเดกไดเปนอยางด โดยเฉพาะอยางยงหากครผสอน

เปนคนทมทกษะในการสงเกตวาเดกในชนเรยนของตนมปญหาในการเรยนอยางไรบางเดกทำาตามคำาสงของคร

ไดหรอไมหากทำาไดมากนอยเพยงใดหากทำาไมไดเดกแสดงพฤตกรรมอยางไร

ผททำาหนาทสงเกตพฤตกรรมในการเรยน อาจเปนครประจำาชน ครประจำาวชาตางๆ เชน

วชาภาษาไทย คณตศาสตร ประวตศาสตร เปนตน ขอมลทเกยวกบปญหาของเดกในการเรยนควรรวบรวม

มาจากคร 2 – 3 คน เพอใหเหนปญหาชดเจน โรงเรยนอาจกำาหนดแบบฟอรมขน เพอใชในการบนทกปญหา

ในการเรยนของเดก เชน ใชบนทกพฤตกรรมทเปนปญหาของเดกในการเรยนซงแบบฟอรมจะมรายละเอยด

ใหครผสอนบนทกเกยวกบปญหาทเดกเผชญอยในหองเรยน ครพยายามแกปญหาอยางไร ไดผลหรอไมเพยงใด

ปญหาเกดขนในสถานการณเชนใดครใชวธการวดผลประเมนผลในลกษณะใดไดผลหรอไม

2. การคดแยกเดกอยางเปนทางการ(FormalIdentification)

เปนการคดแยกเดกโดยใชแบบทดสอบซงสวนมากเปนแบบทดสอบหรอแบบคดแยกทมคณภาพ

เชอถอได สำาหรบในประเทศไทยแบบทดสอบทนำามาใช ไดแก แบบสำารวจปญหาการเรยนรเฉพาะดาน (ปรด)

แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสนบกพรองทางการเรยนรและออทซมทเรยกวาKUS-SIRatingScales

ซงแบบคดแยกดงกลาวมรายละเอยดดงน

2.1 แบบสำารวจปญหาการเรยนรเฉพาะดาน(ปรด)

แบบสำารวจนเปนแบบสำารวจปญหาในการเรยนรของเดก 3 ดาน คอ ดานการอาน

ดานการเขยน การสะกดคำา และดานการคดคำานวณ ประเมนโดยครผสอนซงจะตองรจกเดกเปนอยางด

ทำาหนาทสอนเดกมาแลวเปนเวลาไมตำากวา 3 เดอน ดวยการใหครผประเมนอานขอความในขอ 1 – 80

อยางละเอยด แลวใสเครองหมายในชองทตรงกบระดบความรนแรงของปญหาตามพฤตกรรมของเดก

ทครสงเกตพบซงแบงระดบความรนแรงของปญหาเปน5ระดบไดแก

5 หมายถง มปญหาระดบมากทสด/รนแรงทสด

4 หมายถง มปญหาระดบมาก

3 หมายถง มปญหาในระดบปานกลาง

2 หมายถง มปญหาระดบคอนขางนอย

1 หมายถง มปญหาระดบนอยทสด

หลงจากนนจงรวบรวมคะแนนตามรหสส แลวจงมาเปรยบเทยบกบเกณฑปกต (จดตด)

ทายกระดาษคำาตอบกจะทราบไดวาเดกทถกประเมนมปญหาการเรยนรเฉพาะดาน (การอาน การเขยนและ

การสะกดคำาและดานคณตศาสตร)ดานใดมปญหามาก–นอยเพยงใดเพอการชวยเหลอและแกไขใหถกตอง

ตรงตามปญหาตอไป

2.2 แบบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน บกพรองทางการเรยนร และออทซม (KUS-SI

RatingScales)

ผประเมนเปนผทรบผดชอบในการประเมนและแปลผลคะแนน ซงไดแก คร อาจารย

บคลากรทางการศกษา หรอนกจตวทยาทไดรบการฝกอบรมการใชแบบคดกรองจากผเชยวชาญ ผ ตอบ

102 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แบบคดกรองคอผทใหคะแนนในแตละขอความทบงบอกพฤตกรรมของแบบคดกรองKUS-SIRatingScales:

ADHD/LD/Autism (PDDs) ทง 5 ดาน ซงคร/อาจารยผสอนวชาภาษาไทย และคณตศาสตร อยางนอย

2 ทาน ทร จกและคนเคยกบนกเรยนเปนอยางด หรอมโอกาสสอนนกเรยนอยางใกลชดมาแลวอยางนอย

1ภาคการศกษาเครองมอชดนใชการคดกรองนกเรยนตงแตชนประถมศกษาปท1–6อายระหวาง6–13ป

11 เดอน สวนประกอบของแบบคดกรองมขอความทบงบอกพฤตกรรมรวม 130 ขอ แบงออกเปน 5 ดาน

ดงน

ดานท1พฤตกรรมภาวะสมาธสน

ดานท2พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการอาน

ดานท3พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน

ดานท4พฤตกรรมภาวะบกพรองทางการเรยนรดานการคดคำานวณ

ดานท5พฤตกรรมออทซม

อยางไรกตามแบบทดสอบแตละชดมขอดและขอบกพรอง เพราะแบบทดสอบแตละชดสรางขนมา

โดยมวตถประสงคตางกน ดงนนการคดแยกเดกควรใชเครองมอหลายชดเทาทจะสามารถทำาได เมอคดแยกได

แลวจงวางแผนจดการเรยนการสอนใหสอดคลองกบความตองการและความสามารถของเดกตอไป

กำรจดท�ำแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล(IndividualizedEducationProgram-IEP)

ควำมหมำยของแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล คอ แผนซงกำาหนดแนวทางการจดการศกษาทสอดคลองกบ

ความตองการจำาเปนของคนพการตลอดจนกำาหนดเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก

จดประสงคของกำรจดท�ำแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลมจดประสงคทสำาคญๆดงน

1. เพอเปนพนธะสญญาวาเดกทมความตองการพเศษจะไดรบการพฒนาตามทกำาหนดไวในแผน

2. เพอเปนเครองมอในกระบวนการตรวจสอบกระบวนการสอนใหกบเดกทมความตองการพเศษ

3. เพอมงเนนใหเดกทมความตองการพเศษและเดกทมความสามารถพเศษไดรบการพฒนารอบดาน

4. เพอใหผทเกยวของทกฝายมสวนรวมและรบผดชอบรวมกนในการพฒนาตวเดก

5. เพอใหสอดคลองกบความตองการจำาเปนของเดกโดยยดหยนและนำาไปปฏบตไดจรง

เหตผลในกำรจดท�ำแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลจะใหผเรยนเกดการเรยนรตามศกยภาพของตนเองอยางรอบดาน

ดงนนครผบรหารและผทเกยวของจงจำาเปนตองทำาความเขาใจเหตผลในการจดทำาแผนการจดการศกษาเฉพาะ

บคคลดงตอไปน

1. เดกแตละคนมความแตกตางกนทงในดานทกษะและความสามารถ การสอนใหเดกเรยนรใน

เรองเดยวกนพรอมๆกนหลายคน อาจไมสงผลดในการพฒนาตวเดกและอาจจะไมขจดปญหาทงนเพราะ

การจดการเรยนการสอนทไมสอดคลองกบความตองการจำาเปนและความสามารถของเดกแตละคน

103คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. การจดกจกรรมเรยนร ใหแกเดกทมความตองการพเศษหรอเดกทมความสามารถพเศษนน

จะเปรยบเทยบอตราความกาวหนาของตวเดกเองมใชเปรยบเทยบกบเพอนรวมชน

3. กฎกระทรวงไดกำาหนดหลกเกณฑและวธการใหคนพการไดรบสงอำานวยความสะดวกสอบรการ

และความชวยเหลออนใดทางการศกษา พทธศกราช 2545 โดยกำาหนดใหมการจดทำาแผนการจดการศกษา

เฉพาะบคคลแกเดกทมความตองการพเศษโดยมผลบงคบใช

4. เพอเปนหลกประกนวาไดมการจดบรการทางการศกษาพเศษและจดบรการอนๆ ทเกยวของตาม

ทระบไวในแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลจรง

5. เพอเปนแนวทางในการตรวจสอบและประเมนผลการใหบรการแกเดกทมความตองการพเศษ

ประโยชนของแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

แผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลเปนความรวมมอทเกดจากบคคลทเกยวของหลายฝาย โดยเฉพาะ

เดกทมความตองการพเศษทกคนจำาเปนตองไดรบการพฒนาศกยภาพทประเมนคนหาจากจดเดนและขอจำากด

ของเดกแตละคนรวมทงการจดการศกษาใหแตละคนตามความตองการจำาเปนทแตกตางและตามสทธอนพงได

ทกำาหนดในราชบญญตการศกษาแหงชาต พทธศกราช 2542 ซงแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลเออ

ประโยชนตอทกฝายทงตอตวเดกครผสอนและสถานศกษาดงน

ประโยชนตอเดกทมควำมตองกำรพเศษ

1. ไดรบการชวยเหลอ บำาบด ฟนฟสมรรถภาพและไดรบการศกษา สอดคลองกบความตองการ

จำาเปนของแตละบคคลอยางเหมาะสม

2. ไดรบสงอำานวยความสะดวก สอ บรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษา ตามทกำาหนด

ในกฎหมายอยางสอดคลองกบความตองการจำาเปนของแตละบคคล

3. ไดเรยนรและพฒนาเตมตามศกยภาพของแตละบคคล

ประโยชนตอผปกครอง

1. สามารถปรกษาและขอคำาแนะนำากบผรบผดชอบเกยวกบคนพการแตละคนได

2. มสวนรวมกำาหนดจดมงหมายรวมทงจดทำาแผนการชวยเหลอบำาบดฟนฟสมรรถภาพและจดการ

ศกษาของคนพการแตละคนอยางเหมาะสม

3. สามารถขอรบ สงอำานวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทสอดคลองกบ

ความตองการจำาเปนทกำาหนดในกฎกระทรวงใหแกเดกทมความตองการพเศษ

4. ไดรบรเขาใจและสามารถมสวนรวมในการฝกและสงเสรมการบำาบดฟนฟสมรรถภาพและพฒนา

การศกษาของเดกทมความตองการพเศษไดอยางถกตองและเหมาะสม

5. ไดมสวนรวมในการประเมนและปรบปรงการจดการศกษาอยางเหมาะสม

104 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ประโยชนตอครผสอน

1. เปนขอมลในการศกษาและวเคราะหเพอนำาไปพฒนาเดกทมความตองการพเศษไดอยางถกตอง

และเหมาะสมวาจะจดเขาศกษาในรปแบบระบบและระดบใด

2. มขอมลทชดเจนในการวางแผนบรหารจดงบประมาณและจดการเรยนการสอน

3. รขอบเขตความรบผดชอบของตนเอง

4. สามารถนำาไปจดแผนการสอนเฉพาะบคคลไดสอดคลองกบความจำาเปนของเดก

5. มสงอำานวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษาทสงเสรมการเรยน

การสอนสำาหรบเดกทมความตองการพเศษแตละคนตามความเหมาะสม

6. จดการประเมนผลและรายงานความกาวหนาทางการเรยนของเดกทมความตองการพเศษ

แตละคนไดสอดคลองกบจดมงหมายทกำาหนดไวอยางมประสทธภาพ

7. มขอมลทสามารถใชเปนฐานการพฒนาหลกสตรและแนวทางการจดการเรยนการสอนไดอยางเปน

ระบบและเหมาะสม

ขนตอนกำรจดท�ำแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

เมอเดกไดรบการวนจฉยจากแพทยหรอผเชยวชาญเฉพาะทางบงชวา ควรจะไดรบการศกษาพเศษ

โดยเดกไดรบการสงตอไปรบบรการการศกษาพเศษจากสถานศกษาหรอหนวยงานทเกยวของควรดำาเนนการ

จดทำาแผนการศกษาเฉพาะบคคลตามขนตอนดงน

ขนตอนท1ขออนญาตผปกครอง

ขนตอนท2รวบรวมขอมลและประเมนพฒนาการเดก

ขนตอนท4เรมใชแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล

ขนตอนท5ตดตามและประเมนผล

ขนตอนท3การประชมจดทำาแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล

105คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

เนอหำสำระของแผนกำรจดกำรศกษำเฉพำะบคคล

ในการจดทำาแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลตองระบชอสถานศกษาระดบและสงกดของหนวยงาน

รวมทงวนเรมตนใหบรการและวนสนสดการใหบรการโดยทสาระสำาคญของแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลท

ใชเปนแบบฟอรมในปจจบน ไดแบงเนอหาสาระสำาคญของแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคลออกเปน 8 สวน

ดงน

1. ขอมลทวไปไดแก

ขอมลเบองตนทเกยวกบตวเดกเชนชอ–นามสกลศาสนาวนเดอนปเกดอายเลขประจำาตว

ประชาชนเลขประจำาตวคนพการประเภทความพการลกษณะความพการเปนตน

ขอมลเกยวกบครอบครวเชนชอ–นามสกลบดามารดาหรอผปกครองอายทอยเปนตน

2. ขอมลดานการแพทยหรอดานสขภาพ เปนขอมลดานประวตการแพทยหรอดานสขภาพของเดกเชน โรคประจำาตว ประวตการแพยา

เคยไดรบการผาตดไดรบอบตเหตโรคภมแพและขอจำากดดานสขภาพอนๆทครผสอนจะตองรเกยวกบตวเดก

3. ขอมลดานการศกษาเชนสถานศกษาระดบชนเรยนและปทเดกเรยนโดยระบเดกเคยเรยนทใด

อาทศนยการศกษาพเศษโรงเรยนเฉพาะความพการโรงเรยนรวมเปนตน

4. ขอมลอนๆ ทจำาเปน ขอมลอนเกยวกบตวเดกทเหนวาสถานศกษาหรอครผสอนจำาเปนตองร

เกยวกบตวเดกเพอเปนขอมลในการชวยเหลอเดก เชน เดกอาศยอยกบ ปและยา อาย 65 ป โดยบดามารดา

ไปประกอบอาชพทกรงเทพฯ

5. การกำาหนดแนวทางการศกษาและการวางแผนการจดการศกษา ใหเขยนขอมลตางๆเพอ

เปนแนวทางในการวางแผนการพฒนาตวเดกดงน

ระดบความสามารถในปจจบนเปนขอมลเกยวกบจดเดน จดดอย ความสามารถพนฐานหรอระดบ

ผลสมฤทธแตละทกษะหรอวชาการทกษะพนฐานอาชพทกษะหรอวชาอนๆเปนตนซงประเมนโดยผทเกยวของ

เชน ผปกครอง ครประจำาชน นกวชาชพหรอครททำาหนาทในการฟนฟสมรรถภาพดานตางๆ หรออาจสงตอไป

ประเมนจากหนวยงานทเกยวของในกรณทสถานศกษาไมสามารถดำาเนนการประเมนความสามารถพนฐานของ

เดกทมความตองการพเศษได

เปำหมำยระยะยำว 1 ป การกำาหนดเปาหมายระยะยาว จะตองสอดคลองกบระดบความสามารถ

ของเดกในปจจบน โดยไมกำาหนดเกณฑสงเกนไปเพราะจะทำาใหเดกไมบรรลเปาหมายหรอเกณฑตำาไปจะทำาให

เดกทำาไดงายเบอหนายไมสนใจโดยปกตกำาหนดไว1ปดงนนภายในระยะเวลาของการเรยนร1ปจะกำาหนด

เปาหมายทเดกทมความตองการพเศษควรไดรบบรการในดานการแพทย การศกษา สงคมและอาชพ พรอมทง

ระบผรบผดชอบในการจดบรการหรอกจกรรมการเรยนการสอน โดยมคณะบคคลทจดทำาแผนการจดการศกษา

เฉพาะบคคลตองการใหเดกมทกษะมความสามารถ มพฒนาการเพมขนจากเทาใด ดงนนกอนจะกำาหนด

เปาหมายระยะยาวจงควรมขอมลเกยวกบผลการเรยนของเดกทผานมาเปนขอมลพนฐาน ซงตองคำานงถง

หลกใหญๆ4ประการ

106 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1) สงทสามารถประเมนได

2) สงทบงบอกความสามารถของเดกใน1ปได

3) สงทเกยวกบการใหความชวยเหลอเดกใหประสบความสำาเรจ

4) สงทกำาหนดเกณฑการประเมนผลและกำาหนดเปาหมายระยะสน

จดประสงคเชงพฤตกรรมตองยดเปาหมายระยะยาวเปนหลกเชนเปาหมายระยะยาวโดยการเขยน

จดประสงคเชงพฤตกรรมตองประกอบดวย3สวนคอ

1) สถานการณหรอเงอนไขเชนเมอใหฟาครามดมนำาจากแกว

2) พฤตกรรมทคาดหวงใหเกดขนเชนฟาครามจะดมนำาจากแกว

3) เกณฑ เชน เมอใหฟาครามดมนำาจากแกว ฟาครามจะดมนำาจากแกวไดเองทกครงจดประสงค

เชงพฤตกรรมทสมบรณคอเมอใหฟาครามดมนำาจากแกวฟาครามจะดมนำาจากแกวไดเองทกครง

เกณฑและวธประเมนผล จดมงหมายทสำาคญของการประเมนผล คอ เพอเปนการตรวจสอบวา

เดกสามารถเรยนรตามวตถประสงคทกำาหนดไวหรอไม หรอมความกาวหนามากนอยเพยงใด ควรมการวดผล

อยางนอยปละ1–2ครงหรอภาคเรยนละ1ครงแตอยางไรกตามอาจจะประเมนผลมากกวาตามทกำาหนดไว

กได ทงนตองพจารณาวาเนอหาทสอนจะสนสดเมอไร เชน เมอสอนเดกทมความตองการพเศษโดยใชวธการ

วเคราะหงานเสรจแลวภายใน3สปดาหกสามารถวดและประเมนผลไดนอกจากนตองกำาหนดวาใชเกณฑอยางไร

ในการตดสนหรอวดความกาวหนาซงจะตองกำาหนดไวควบคกบวธวดผล

6. ความตองการสงอำานวยความสะดวก สอ บรการ และความชวยเหลออนใดทางการศกษาตามทกำาหนดในกฎกระทรวงฯ เปนรายการสงอำานวยความสะดวก สอ บรการ และความชวย

เหลออนใดทางการศกษาทสอดคลองกบความตองการจำาเปนของเดกทมความตองการพเศษรวมทงวธการขอรบ

สงอำานวยความสะดวกสอบรการและความชวยเหลออนใดทางการศกษาตามทกำาหนดในกฎกระทรวงโดยตอง

ระบใหชดเจนวาใครเปนผจดหาซงอาจจะเปนผปกครองสถานศกษาหรอสถานพยาบาลกไดและใชวธการใด

ซงอาจจะขอรบการอดหนนขอยมหรอขอยมเงนกไดโดยมคณะกรรมการจดทำาแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล

รวมกนพจารณากำาหนดตามเหตผลและความจำาเปนตวอยางสอและเทคโนโลยสงอำานวยความสะดวก

7.คณะกรรมการจดทำาแผนการศกษาเฉพาะบคคลเปนรายชอคณะกรรมการและการลงนาม

กำากบไวเปนหลกฐานเพอแสดงถงการมขอตกลงรวมกนของคณะกรรมการหรอผรบผดชอบจดทำาแผนการจดการ

ศกษาเฉพาะบคคลและลงวนทไวดวย

8.ความเหนของบดา/มารดาหรอผปกครอง เปนการลงความเหนวาการจดทำาแผนการศกษา

เฉพาะบคคลใหกบบตรของตนในฉบบนเหนดวยหรอไมเหนดวยเพอทจะไดดำาเนนการตามแผนทวางไวตอไป

107คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สรป

จากทกลาวมาขางตนอาจสรปไดวาแผนการจดการศกษาเฉพาะบคคล(IEP)สามารถเปนหลกประกน

ไดวา เดกทมความตองการพเศษจะไดรบการพฒนาตามแผนทกำาหนดไว โดยสนองตามความตองการจำาเปน

ของเดกแตละคนตลอดจนไดมการระบสอสงอำานวยความสะดวกเพอใหสอดคลองกบแผนการสอนเฉพาะบคคล

(IIP)และสงทมความสำาคญมากทไดประโยชนมากทสดจากIEPนนกคอการทมผเกยวของหลายฝายมสวนรวม

รบผดชอบในการพฒนาเดกใหเปนไปตามแผน IEP และสอดคลองกบแผนการสอนเฉพาะบคคล (IIP) ซง

หมายความวา เดกทมความตองการพเศษจะไดรบการพฒนาไปตามธรรมชาตอยางเตมตามศกยภาพของเดก

มากทสด

108 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรประเมนทำงจตวทยำ

บทท 4

4วน

วตถประสงค

1.เพอมความรความเขาใจเรองการประเมนและการวนจฉยทางจตวทยา

2.สามารถใหการประเมนและการวนจฉยทางจตวทยาไดอยางถกตองครบถวน

เนอหำ

4.1ความรเรองการประเมนเพอการวนจฉยทางจตวทยา

4.2เทคนคการประเมนเดกวยรนและครอบครว

4.3.การใชแบบทดสอบ/เครองมอทางจตวทยา

4.4การเขยนรายงานทางจตวทยา

4.5Caseformulation

4.1 ควำมรเรองกำรประเมนเพอกำรวนจฉยทำงจตวทยำ

การเรยนร“คน”ตองรจกตวตนของบคคลทประกอบกนเปนคนๆนน

Personality Perception Motive

ผลรวมของคณลกษณะตางๆ เลอกรบขอมลททำาให แรงกระตนทางจตใจท

ททำาใหแตละคนทมลกษณะ เกดพฤตกรรมขณะนนและ นำาไปสพฤตกรรม

ของตวเอง อาจเปนพฤตกรรมระยะยาวตอไป

109คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

การเรยนร“คน”ตองรจกตวตนของบคคลทประกอบกนเปนคนๆนน

Ability Attitudes Learningcapacities

เชงปฏบตซงมกจะเปน เจตคตของคน ความสามารถในการ

ตวบงชวาเรองตางๆ ตอสงทเกยวของหรอ เรยนรทจะสงผลตอ

ททำาจะมความเปนไปไดจรง สงแวดลอม พฤตกรรมในระยะยาว

เทาใด

ระดบการเรยนร

KnowUnderstanding Application AnalysisSynthesis Evaluative

คนปกต

-คดเชงนามธรรม

-รบรสงแวดลอมเหมาะสมกบความเปนจรง

-เรยนรในการเชอมโยงเรองราวตางๆ

-การรบรและการแสดงออกเหมาะสม

-มสมาธและความตงใจในการรบรด

การทดสอบเชาวนปญญา(IntelligenceTesting)

ทฤษฎเกยวกบโครงสรางสตปญญา

ทฤษฎสององคประกอบ(Two–factortheory)

-CharlesSpearman

-โครงสรางสตปญญาประกอบดวยความสามารถ2สวนคอ

1.ความสามารถทวไป(General:g)

2.ความสามารถพเศษ(Specific:s)

การเลนดนตรการแตงเพลงเครองยนตกลไก

การวดเชาวนปญญา

-การวดความสามารถในแงมมตางๆแสดงถงความสามารถทางสตปญญา

-ความสามารถในการเรยนร

-ความสามารถในการปรบตว

-ใชแบบทดสอบเชาวนปญญา/สตปญญาในการวดความสามารถดานตางๆ

แบบทดสอบเชาวนปญญา(IntelligenceTesting)มหลายชนดไดแก

1) ProgressiveMatricesTest

2) WechlerIntelligenceScaleforChildren

3)WechlerAdultIntelligenceScale(WAIS)

110 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4)Stanford–BinetTest

5)TO–NIIII

6)คมอประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาเดกอาย2–15ป

7)KUS–SIRatingScale:ADHD/LD/Autism

Raven’sProgressiveMatrices

- เหมาะกบการทดสอบผทไมมการศกษาหรอผทใชภาษาทแตกตาง

- รปภาพเปนรปทรงเรขาคณตและไมมภาษาเขามาเกยว จงทำาใหมการนำาไปใชในวฒนธรรมตางๆ

อยางแพรหลายมากทสด

- แบบทดสอบนเปนการหาความสมพนธระหวางรปทรงเรขาคณต ซงปญหาตางๆจะถกกำาหนดไว

ในรปของเมตรกเปนลวดลายแบบตางๆเรยงลำาดบจากของายไปหาขอยาก เมตรกในปญหาแตละขอมสวนขาด

หายไป

- ผรบการทดสอบจะตองเลอกชนสวน 1 ชน จากรปแบบทใหเลอก 6 – 8 แบบแลวนำามาเตม

สวนทขาดหายไปใหสมบรณโดยมหลกเกณฑในการเลอกคำาตอบเปนไปในลกษณะของการทำาใหรปแบบสมบรณ

การเปลยนแปลงรปแบบอยางมระบบและการแยกรปหรอลวดลายเปนสวนๆอยางมระบบ

The Raven’s ProgressiveMatrices ของ J.C. Raven นบวาเปนแบบทดสอบทมโครงสรางเปน

แบบทดสอบทไมใชถอยคำาและไดการยอมรบสงเนองจากมลกษณะเดนดงน

(1)มวธการใชสะดวกและไมยงยากผทไมไดรบการฝกอบรมเรองการทดสอบโดยเฉพาะกพอจะนำา

ไปใชได

(2) สามารถทำาการทดสอบไดทงรายบคคลและรายกลม

(3)ใชเวลาในการทดสอบไมมาก

(4)มอทธพลของวฒนธรรมโดยเฉพาะภาษาเขามาเกยวของดวยนอยทสดจดเปนแบบทดสอบความ

สามารถสมองประเภทวฒนธรรมเสมอภาค(CultureFairIntelligenceTest)

(5) สามารถบงบอกถงความสามารถในการสงเกต การรบรทางการมองเหน การคดอยางกระจาง

และการใชเหตผลเชงขดแยงของผรบการทดสอบได

(6)ใหผลเชอถอไดเมอเปรยบเทยบกบการทดสอบทละเอยดเชนแบบทดสอบของDavidWechsler

เนองจากมคาสหสมพนธกบPerformancetestถง0.70

ชดท 1 TheColouredProgressiveMatrices(CPM)

- ใชกบเดกเลก(5–11ป)และผสงอาย

-ใชกบบคคลทไมไดใชภาษาองกฤษและบคคลทมปญหาทางกายพดไมไดเนองจากโรคทางสมอง

หรอหหนวกหรอผทมรางกายพการ

- CPM เปนเครองมอวดเชาวนปญญาทวดความสามารถของบคคลโดยใชความสามารถดาน

การรบรหรอสมพนธ(perceptualrelationships)ดวยการใชเหตผลในเชงเปรยบเทยบ(reasonbyanalogy)

ซงเปนความสามารถทจำาเปนในการเรยนรของมนษย

111คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ชดท 2 TheStandardProgressiveMatrices(SPM)

- ใชกบทกอายทกระดบการศกษาและเชอชาต

- แบงเปน5ชดยอยคอA,B,C,DและEแตละชดมขอปญหาจำานวน12ขอรวมเปน60ขอ

- ลกษณะของขอปญหาเปนภาพขาว – ดำา สำาหรบ 2 ชดแรกนน แบบฟอรมของรปภาพเปน

เชนเดยวกบขอปญหาในชด A และ B ของ CPM สวน 3 ชดทเหลอเปนขอปญหาทมความยากและรปฟอรม

ซบซอนขนเรอยๆ

- มขอจำากดทเนอหาของแบบทดสอบอยทระดบเชาวนปญญาปานกลาง ไมสามารถแยกคนทมเชาว

ปญญาทสงกวาได

ชดท 3 TheadvancedProgressiveMatrices(APM)

- สรางขนใน ค.ศ. 1943 เพอใชในการคดเลอกนายทหารเขาประจำาการกองทพองกฤษระหวาง

สงครามโลกครงท2

- ปค.ศ.1947ไดมการแกไขปรบปรงเพอใชกบบคคลทวไปทฉลาด

- แบบทดสอบชด APM น วดระดบความสามารถดานการรบรและการคดอยางมระบบของคน

ไดแมนตรงตอมาไดมปรบปรงแกไขขอกระทงตลอดจนการเรยงลำาดบขอกระทง

แบบประเมนควำมสำมำรถทำงเชำวนปญญำเดกอำย2–15ป(เชำวนเลก)

สรางปพ.ศ.2525โดยศนยสขวทยาจตมวตถประสงคเพอ

1.สรางเครองมอทดสอบไดรวดเรวและสะดวกในการประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาเดก

อาย2–15ป

2.สำาหรบผทมใชนกจตวทยาคลนกนำาคมอทดสอบเดกทมปญหาการเรยนหรอเชาวนปญญาตำา

แบบประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาเดกอาย2–15ป(เชาวนเลก)

1.ใชสำาหรบเดกอาย2–15ป

2.เปนวธการทดสอบโดยสงเขป

3. ผใชควรมพนฐานพฒนาการเดกปกตและจตวทยาทวไปและใชคมอรวมกบการสงเกตพฤตกรรม

ของเดกขณะทดสอบ

4. สอบถามรายละเอยดจากผปกครองเพมเตมเพอประกอบการสรปผล

5.ควรศกษารายละเอยดใหเขาใจกอนการใช

6.ผใชควรผานการอบรมการใชคมอกอน

การประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาดานตางๆ

1.การรจกเขาใจความหมายและเหตผลทางดานภาษาระดบงาย

2.ความจำาจากการเหนและไดยน

3. การคดอยางมเหตผลวเคราะหเปรยบเทยบและเกยวโยงความสมพนธของสงตางๆและการเขาใจ

112 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ความหมายทตวเลขสญลกษณหรอนามธรรม

4. การใชกลามเนอในการเคลอนไหว

5.การเรยนรสงเกตจากสงแวดลอมและการแกปญหา

KUS–SIRatingScales:ADHD/LD/Autism(PDDs)

ผพฒนา:

- โรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ศนยวจยและพฒนาการศกษา (Kasetsart

UniversityLaboratorySchool,CenterforEducationalResearchandDevelopment–KUS

- สาขาวชาจตเวชเดกและวยรนภาควชาจตเวชศาสตรคณะแพทยศาสตร(FacultyofMedicine

SirirajHospital–SI

วตถประสงค:

ใชในการคดกรองนกเรยนตงแตชนป.1–6อายระหวาง6–13ป11เดอนทมภาวะ

-สมาธสน(AttentionDeficitHyperactivityDisorder–ADHD)

-บกพรองทางการเรยน(LearningDisorders–LD)

-ออทซม(AutismandPervasiveDevelopmentDisorders–PDDs)

สวนประกอบของแบบคดกรอง:

มขอความบงบอกถงพฤตกรรมรวม130ขอแบงเปน5ดาน

ดานท1 พฤตกรรมภาวะสมาธสน30ขอ

ดานท2 พฤตกรรมบกพรองทางการเรยนรดานการอาน20ขอ

ดานท3 พฤตกรรมบกพรองทางการเรยนรดานการเขยน20ขอ

ดานท4 พฤตกรรมบกพรองทางการเรยนรดานการคดคำานวณ20ขอ

ดานท5 พฤตกรรมภาวะออทสซม40ขอ

113คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

บคลกภำพคออะไร

บคลกภาพ คอ คณสมบตสวนรวมทงหมดของบคคลทเปนผลมาจากประสบการณตางๆ ทพบมา

แสดงออกในรปของ

• ความรสกนกคด

-มองเหนไดโดยตรง

-การสงเกต

• พฤตกรรมตางๆ

-รปรางหนาตา

-กรยาทาทางตางๆ

-ความรสกนกคด

บคลกภาพแสดงออกซำาๆเพอตอบสนองและปรบตวตอสงแวดลอม

สงทมอทธพลตอบคลกภาพ

1.พนธกรรม

2.สงแวดลอมและวฒนธรรม

3.เอกลกษณของแตละบคคล

-การเรยนร

-ประสบการณ

ความสมพนธระหวางเชาวนปญญากบบคลกภาพ

Herlock:IQมอทธพลโดยตรงตอบคลกภาพในแงของความสามารถในการปรบตวและการแสดงออก

ในชวตของแตละคน

Derger:IQของคนไมไดอยเปนอสระแตเกยวของกบบคลกภาพซงคลายAnastasi:ทวาความสมพนธ

ระหวางIQกบบคลกภาพนนเปนปฏภาคกนไมใชเพยงบคลกมผลตอIQเทานนแต IQกมผลตอการพฒนา

บคลกภาพเชนกน

Wechsler : “พฤตกรรมเปนผลของพฒนาการทางชวะและประสบการณทไดรบ คนเปนผลรวม

ของทกดานไมเชอวา IQแยกจากอารมณไดเดดขาดเพราะเชอวาแรงกดดนทางอารมณทำาใหเรามความตงใจ

ในการทำางานและมการปรบตวหรอแสวงหาแหลงความรอนๆเพอทจะดำารงชวตไดอยางปกตสขตอไป”

114 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

พฒนำกำรของบคลกภำพ

ทฤษฎบคลกภำพ

สงทแบบทดสอบจตวทยาประเมนได

• ลกษณะอาการทมอย

• ความคบของใจทเปนสาเหตใหเกดอาการ

• ความรนแรงหรอเรอรงของปญหา

• การพยากรณเกยวกบอาการหรอปญหาทอาจจะเกดขนไดจากการรกษา

• กลไกการปองกนตนเองทใชบอย

• ความสามารถในการควบคมตนเอง

• ความสมพนธกบคนอนๆ

• ความรสกเกยวกบตนเองและระดบทคาดหวง

• ความสมพนธระหวางการทำางานของสมองกบพฤตกรรม

• ระดบสตปญญา

กำรประเมนทำงจตวทยำ

PsychologicalAssessment(การตรวจวนจฉยทางจตวทยา)

เปนกระบวนการรวบรวมขอมลเกยวกบผปวยหรอผถกศกษาทจะเขาใจบคคลนนโดยละเอยดทงสวนด

และสวนทตองแกไข

PsychologicalTesting(การทดสอบทางจตวทยา)

เปนวธการหรอเครองมอใชศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกตอสถานการณตางๆท

กำาหนดขนเพอเปรยบเทยบกบคนอนๆ

ปจจย องคประกอบ รปแบบพฤตกรรม

ภาวะกอนคลอด

กรรมพนธ

ประสบการณ

วฒนธรรมเชอชาตศาสนาชนชน

บคลกภาพ:อารมณเจตคตแรงจงใจความสนใจความเชอความกลวความตองการ

เปนไปตามการหลอหลอมจากปจจยสวนตวและสงแวดลอม

115คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

PsychologicalTesting

Adefinition

1. Sampleofbehavior

2. Standardizecondition

3. ScoringandInterpretation

วธกำรประเมน

การประเมนพฤตกรรมโดยใชแบบทดสอบแบบสอบถามแบบสมภาษณหรอการสงเกตทงทางตรงและ

ทางออมหรออาจจะใชเครองมอตรวจรางกายตางๆเชนวดคลนสมองคลนหวใจความดนโลหตจงหวะการเตน

หวใจหรอชพจรเปนตน

เครองมอทใชในการประเมนนมชนดตงแตตรงไปตรงมาจนถงเครองมอทวธการทำาแลพการแปลผล

ทมความซบซอนตองการผเชยวชาญในการทำาและวเคราะหผลการทดสอบ

วธกำรประเมนทำงจตวทยำ

วธการประเมน(การทดสอบ)ทางจตวทยา

เปนวธการหรอเครองมอทใชศกษาพฤตกรรมของบคคลหนงทแสดงออกตอเหตการณทกำาหนดขน

เปรยบเทยบกบคนอนๆโดยผทำาการทดสอบจะไมใชความรสกสวนตวมาตดสนการกระทำานนๆวาถกตองหรอไม

นอกจากนนกระบวนการทดสอบกตองมมาตรฐานและแบบแผนทถกตอง ทงในดานวธการทดสอบและแบบ

ทดสอบทใชการตรวจสอบใหคะแนนและการแปลผลแบบทดสอบกตองทำาโดยผทมการศกษาและประสบการณ

สงในเรองเกยวกบแบบทดสอบทใชซงโดยทวไปจะไดแกนกจตวทยาคลนก

กระบวนกำรในกำรตรวจวนจฉยทำงจตวทยำ

การสงเกตการสมภาษณและการทดสอบ

1. การสงเกต

o ลกษณะสงทเหน

o ปฏกรยาตอการทดสอบ

o ความพยายาม

o การกระทำากจกรรม

o ความพยายาม

o ทกษะในการทำางาน

o การพดจา

o การวจารณตนเอง

116 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. การสมภาษณ

1. สงเรา

• คกคาม–โกรธ/กลว

• เปนมตร–ยมแยม

2. ใบหนา/สหนา

3. อากปกรยา/ทาทางหรอการทรงตวการเคลอนไหวรางกาย

4. การพดจา/นำาเสยง

5. พฤตกรรม

• ราเรง–ทกทาย

• เศรา–ไมพดกบใครเงยบเฉย

6. ความคด

• ราเรง–แนวความคดเชงสรางสรรค/มองโลกแงด

• เศรา–แนวความคดเชงทำาลาย/มองโลกแงราย

7. การตดสนใจ

• ราเรง–ดวยเหตผลยดหลกความจรงรบฟงความคดของผอน

• เศรา–ใจรอนววามตดสนใจดวยอารมณ

กำรแปลผลกำรทดสอบทำงจตวทยำ

• เปนไปตามหลกวชาการตามคมอของแบบทดสอบนนๆ

• พฤตกรรมขณะทดสอบ ขอมลจากการสมภาษณและประวตภมหลง จะชวยใหเขาใจถงทมาของ

พฤตกรรมตางๆไดสมบรณยงขน

• ควรมการแลกเปลยนขอมลเกยวกบผรบการทดสอบระหวางนกจตวทยาและแพทยผสงตรวจ

• นกจตวทยามกใชBatteryoftestsเนองจากแบบทดสอบแตละชนดจะวดความสามารถดานตางๆ

แตกตางกนออกไป เมอนำาผลการทดสอบทงหมดมาประมวลเขาดวยกนจะทำาใหมองเหนภาพของผปวยชดเจน

ยงขน

สงทมอทธพลตอกำรทดสอบทำงจตวทยำ

1. ความเชยวชาญของผทดสอบ

2. ความสมพนธระหวางผทดสอบกบผรบการทดสอบ

3. ภาวะความพรอมทงทางรางกายและจตใจของผรบการทดสอบ

4. อทธพลของภาษาทใชและการรบรของทงสองฝาย

5. ลกษณะของสถานทและสงแวดลอมในการทดสอบ

117คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขอบขดจ�ำกดและขอควรระวงในกำรใชกำรทดสอบทำงจตวทยำ

1. ผทจะนำาแบบทดสอบมาตรฐานตองเปนผทไดรบการศกษาเฉพาะดานจตวทยาคลนก ยกเวน

การทดสอบทสรางขนมาใชกวาง

2. ตองระลกไวเสมอวาผลการทดสอบทไดเปนเพยงตวอยางของพฤตกรรมของคนๆนนไมใชลกษณะ

ทงหมด

ประโยชนท ไดรบจำกำรทดสอบทำงจตวทยำ

การเลอกใชเครองมอทดสอบทเหมาะสมจะชวยยนระยะเวลาการตรวจหรอการศกษาผรบการทดสอบ

ใหสนลงและชวยใหเขาใจบคคลไดในระดบจตใตสำานกซงเขาปดบงไมได

หนวยงำนท ไดรบประโยชน

1. สถานบนการศกษา

ทราบถงระดบความสามารถและโอกาสความสำาเรจของนกศกษา การจดชนเรยน ความถนด

ความสนใจ

2. วงการธรกจและอตสาหกรรม

เครองมอคดเลอกคนเขาทำางานจดวางบคคลใหเหมาะกบงานใหคำาปรกษาเมอมปญหาในองคกร

3. การวจย

ทราบถงปจจยพนฐานทมอทธพลตอตวบคคลทตองการจะศกษารวมถงเจตคตกลไกปญหาตางๆ

ทเกดขนเปนแนวทางการพฒนาคณภาพชวตทดตอไป

4. วงการแพทย

ทราบถงธรรมชาตของผปวยทงดานไอคว,defensemechanism,conflict,relationshipetc.

ความบกพรองดานบคลกภาพหรออาการทางจต ความรนแรงของโรคหรอเมอตองการทำาจตบำาบดความจำาเปน

ตองอยรบการรกษาทโรงพยาบาลความเสยงตอการฆาตวตายหรอทำารายคนอนหรอเปนการตดตามความกาวหนา

ในการรกษาเพอเปนแนวทางในการใหวางแผนการรกษาตอไป

ประโยชนของกำรทดสอบทำงจตวทยำในวงกำรแพทย

• การวนจฉยแยกโรค

• การประเมนผลสวนประกอบของจตพยาธสภาพทเนองมาจากจตใจหรอระบบประสาท

• การประเมนผลในการรกษา

• การแนะนำาและการฟนฟอาชพ

118 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4.2เทคนคกำรประเมนเดกวยรนและครอบครว

วตถประสงค

1. สามารถสรางสมพนธภาพเพอนำาไปสการวนจฉยและเพอบำาบดได

2. มความรความเขาใจสามารถประยกตใชเทคนคเพอการประเมนเดกวยรนและครอบครว

กำรสมภำษณเพอตรวจวนจฉยทำงจตวทยำ

การสมภาษณ เปนเครองมออยางหนงในการเกบขอมลทใชรวมกบการทดสอบ ถาไมมการสมภาษณ

การทดสอบทางจตวทยาอาจมความหมายไมสมบรณ การสมภาษณจะใหขอมลทเปนประโยชนซงหาไมไดจาก

ทอน เชน การเขาใจปญหาทตองมารบบรการ และอาจไดแนวทางในการชวยเหลอแกไขปญหา เปนตน ทงน

ขนอยกบผสมภาษณซงไมเพยงแตมเปาหมายเทานนแตจะตองรเนอหาทตองการสมภาษณคออะไร

ประวตทมาของการสมภาษณเรมตนจากการถาม – ตอบทเฉพาะเจาะจง ตอมาวธการสมภาษณได

พฒนารปแบบเปลยนไป เนองจากอทธพลทฤษฎจตวเคราะหซงทำาใหการสมภาษณมลกษณะทเปดโอกาสหรอ

ใหอสระแกผถกสมภาษณมากขนวตถประสงคของการสมภาษณทสำาคญกคอความพยายามทจะใหไดภาพรวม

เกยวกบการทำางานดานจตใจของผถกสมภาษณ การศกษาวาอะไรเปนสาเหตของปญหา การวนจฉยแยกโรค

และการหาแนวทางเพอใหการชวยเหลอผถกสมภาษณ

รปแบบของการสมภาษณอาจแบงไดดงน

1. การสมภาษณทมการกำาหนดเรองทสมภาษณทเฉพาะเจาะจงหรอกำาหนดเนอหาทตองการไวชดเจน

ไมเปดโอกาสใหผถกสมภาษณตอบไดโดยเสร อาจมลกษณะแบบสอบถามและการรวบรวมขอมลอยางมระบบ

(structuredinterview)

2. การสมภาษณทเปดโอกาสใหผถกสมภาษณตอบหรอใหขอมลอสระและมกเปนคำาถามปลายเปด

หรอเพยงถามนำาแลวใหผถกสมภาษณพดตอบอยางไรกได(unstructuredinterview)

3. การสมภาษณซงมกำาหนดแนวทางการสมภาษณทแนนอนขณะเดยวกนกใหผถกสมภาษณตอบได

อยางเสร(semi-structuredinterview)

การใหสมภาษณกอนทดสอบ นกจตวทยามกใชการสมภาษณรวมไปกบการใชแบบทดสอบทาง

จตวทยา โดยใชเวลาในการสมภาษณตอนชวงแรกกอนการทดสอบ เพอเปนการสรางสมพนธภาพ ทำาใหผถก

สมภาษณเกดความไววางใจผทดสอบ สามารถเปดเผยตนเองไดดขน ขณะเดยวกนผทดสอบกจะสมภาษณ

เพอใหไดขอมลเบองตนเกยวกบปญหาทตองมารบบรการ และประวตโดยยอ ซงจะทำาใหเขาใจผรบการทดสอบ

ไดดขน

การสมภาษณหลงการทดสอบ เปนการสมภาษณเพมเตมเพอนำาขอมลมาประกอบในการวเคราะห

ผลการทดสอบ โดยเฉพาะอยางยงเมอผลการทดสอบชบงถงปญหาบางประการทไมไดมการระบไวในปญหา

ทสงตรวจหรอผรบการทดสอบเองกไมไดพดถงในชวงการสมภาษณแตการสมภาษณควรทำาดวยความระมดระวง

ทจะไมทำาใหผรบการทดสอบรสกผดทไมไดเปดเผยตนเองในตอนแรก และไมเปนการทำาลายสมพนธภาพทด

ระหวางผทดสอบและผรบการทดสอบ

119คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สำาหรบเทคนคในการสมภาษณมไดหลายแบบ เชน การถามเพอใหขยายความเพมเตม การพด

สะทอนกลบ หรอพดซำาคำาพดของผรบการทดสอบ การถามกลบ การถามทแสดงความเหนอกเหนใจ การเปน

ผฟงทดรบฟงใหคำาสมภาษณและการสรปขอความทไดจากการสมภาษณเปนตน

เทคนคส�ำคญท ใชในกำรตรวจวนจฉยทำงจตวทยำส�ำหรบเดกและวยรน

• เทคนคทวไป

– ทกทายเดกดวยการเรยกชอของเขาพรอมกบแนะนำาตวเอง

– สำาหรบเดกทอายยงนอย ใหเวลาเดกบาง กวาทเดกจะนงเกาอได ถาเดกนำาบางสงบางอยาง

เชนของเลนตดตวมาจากบานดวยกอาจใชสงนนเปนประเดนสนทนากบเดกได

– สงทพดกบเดก/คำาถามขอแรกททานจะใชถามเดกจะตองยดหยนและเปนสงทเดกสามารถ

ตอบไดงายเชนหนอายเทาไร?สตวอะไรทหนชอบ?

– ตอบสนองเดกอยางเปดเผยอบอนใสใจและดวยความเคารพในตวดกใสใจตอความตองการ

ของเดกเชนความหวความตองการทจะเขาหองนำา

– ใหโอกาสไดพก(breaks)ไดตามความจำาเปน

• เทคนคส�ำหรบเดกอำย2–6ป

– เรมสรางrapportดวยการพดเกยวกบเสอผาทเดกใชแตงตวมาของเลนทเขานำาตดตวมาดวย

ของเลนทเขากำาลงเลนอยทหองรอตรวจเขามาทนไดอยางไรเขานงรถอะไรมาเขาใชเวลาทนนานไหม

– รบรสภาวะอารมณของเดกและตอบสนองตออารมณความรสกของเดกไดอยางเหมาะสม

– กจกรรมทจะชวยสรางเสรมrapportสำาหรบเดกเลกประกอบดวยการวาดรปทเดกชอบการ

เลนเกมหรอเลนของเลนทเดกชอบ

– มความรเกยวกบชนดของเลนและกจกรรมทเดกวยนชอบควรรดวยวาอะไรทเดกวยนชนชอบ

อยในปจจบนทานอาจถามถงของเลนหรอกจกรรมทเดกชอบกได

• เทคนคส�ำหรบเดกวยเรยนอำย6–12ป

– เดกในชวงวยนมกชอบทจะพดเกยวกบงานอดเรกคร โรงเรยนกจกรรมหลงเลกเรยนเพอน

วดโอเกมกฬาเสอผาการชอปปงเปนตน

– มความรเกยวกบกจกรรมของเลนรายการทวเกมคอมพวเตอรทเดกชวงวยนสนใจ

– เรมสรางrapportดวยการพดถงวาเขามาทนไดอยางไร(นงรถอะไรมา)วนนขาดเรยนรเปลา

• เทคนคส�ำหรบเดกวยรนอำย12–18ป

– สงสำาคญตองรถงความรสกของเดกวยรนเดกวยรนหลายคนจะรสกไมมความสขทจะมารบการ

ประเมนหรอบำาบดทางจตวทยาและเดกสวนใหญกจะรสกดกบนกจตวทยาทใสใจหรอทำาความเขาใจตอความรสก

ของเขาในประเดนน

– บอกกลาวถงเรองการเกบรกษาความลบ(confidentiality)และกฎเกณฑของการบำาบด

120 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• เทคนคกำรสมภำษณและประเมนครอบครว

– เปนการสมภาษณครอบครวเพอประเมนลกษณะครอบครวและปฏสมพนธทเกดขนรวมทง

เพอทำาความเขาใจวาครอบครวมบทบาทในการเกดปญหาอยางไรและในทางกลบกนครอบครวไดรบผลกระทบ

จากปญหาทเกดขนอยางไรบางและจะมสวนชวยในการแกปญหาไดหรอไม

– วตถประสงคของการประเมน คอ สรางความสมพนธกบครอบครว รวบรวมขอมลเกยวกบ

ครอบครววเคราะหปญหาและวางแผนชวยเหลอทเหมาะสมตอไป

4.3 กำรใชแบบทดสอบ/เครองมอทำงจตวทยำ

วตถประสงค

1. มความรและความเขาใจทฤษฎพนฐานของการทดสอบทางจตวทยา

2. สามารถใชแบบทดสอบ/เครองมอทางจตวทยาไดอยางถกตองเหมาะสม

3. มจรยธรรมในการใชเครองมอทดสอบทางจตวทยา

แบบประเมน/คดกรองเดกวยเรยน

การประเมนและการคดกรองในเดกวยเรยน นกจตวทยาโรงเรยนจำาเปนตองใชทกษะพนฐานใน

การปฏบตงาน การสงเกต การสมภาษณจากตวเดก คร เพอนของเดก รวมถงผปกครองเพอใหเขาใจทมาทไป

ของปญหาและเขาใจสาเหตทเกดขนอยางแทจรง

การประเมน/คดกรอง ไมจำาเปนตองทำาในเดกทกราย แตในรายทสงสยหรอพบวาขอมลทไดจาก

การหาขอมลเบองตนไมเพยงพอ และมอาการอนสงเกตพบวาอาจจะมความบกพรองบางอยางทางดาน

การเรยนร สมาธ การเขาสงคม จงเลอกใชแบบประเมน/คดกรองใหเหมาะสม ซงนกจตวทยาโรงเรยนพงระลก

เสมอวาแบบประเมน/แบบคดกรองไมไชการวนจฉยโรคหรอกลมอาการใด หากจำาเปนตองไดรบการสงตอ

และวนจฉยทถกตองกบจตแพทยหรอแพทยเฉพาะทางตอไป

ในหวขอนจะกลาวถงแบบประเมน/คดกรองดงตอไปน

แบบคดกรองปญหำทำงกำรเรยนร(ขนแรก)

แบบสงเกตพฤตกรรม

ลกษณะของแบบสงเกต

1. ใชคดกรองกลมเดกพเศษทมภาวะบกพรองทางการเรยนร

2. แบงออกเปน4กลมคอเรยนรชาแอลดสมาธสนออทสตก

3. กลมละ10ขอ

4. มขอคำาถามทงหมด40ขอ

คำาชแจง

1. ใชคดกรองเดกวยเรยน

2. ผตอบแบบสงเกตคอครประจำาชนรจกเดกมากกวา2เดอน

3. เดก1คนตองประเมนใหครบทง40ขอ

121คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

การแปลผล

แบบสงเกตพฤตกรรม(ขนแรก)

แบบคดกรองปญหำทำงกำรเรยนร(ขนสอง)

กำรประเมนเดกทมภำวะเรยนรชำ

เครองมอทใช

• แบบประเมนเชาวนปญญาเดกอาย2–15ป(เชาวนเลก)*ตองผานการอบรมจากผเชยวชาญ

เทานน

• แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา(ของส.พ.ฐ.)จากschool.obec.go.th

แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา(ของสพฐ)

• เปนแบบจำาแนกทางการศกษา

• เปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ

• ทำาเครองหมาย√ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”

เรยนรชา(≥6คะแนน)

แอลด(≥6คะแนน)

สมาธสน(≥6คะแนน)

ออทสตก(≥6คะแนน)

เชาวนเลกKUSSIสวนLD

KUSSIสวนADHD

KUSSIสวนAutism

แบบคดกรองสพฐ.

แบบประเมนความสามารถทางเชาวนปญญาเดกอาย2–15ป(เชาวนเลก)

แบบคดกรองของสพฐ.

SNAP-IV KUS-SI

แบบคดกรองสพฐ.

แบบคดกรองสพฐ.

SNAP-IVPDDSQ

122 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• ผทำาการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด

• มทงหมด25ขอ

• ตอบวาใชตงแต15ขอขนไปแสดงวามแนวโนมทจะเปนบคคลทมความบกพรองทางสตปญญา

กำรประเมนเดกทมภำวะแอลด

เครองมอทใช

• KUSSIRatingScalesเฉพาะสวนLD

• แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางการเรยนร(ของส.พ.ฐ.)จากschool.obec.go.th

1.KUSSIRatingScalesสวนของLD

•แบงออกเปน3ดานไดแก

LD–Reading20ขอ (ครภาษาไทย)

LD–WrittenExperssion20ขอ (ครภาษาไทย)

LD–Mathematics20ขอ (ครคณตศาสตร)

KUSSIRatingScalesสวนของLDการแปลผล

สวนท4:เกณฑการแปลผลคะแนน

คะแนนทกลม ความหมาย

ADHD/LD Autism/PDDs

≤50 ≤60 1 กลมทอยในเกณฑเฉลย

51-60 61–70 2 กลมเฝาระวงตดตามทำาซำา

61-70 71–80 3 กลมทไดรบความชวยเหลอดานการศกษา

≥71 ≥81 4 กลมทควรสงตอแพทยเพอรบการตรวจประเมนอยางเรงดวน

สวนท5:การแปลผลคะแนน

ผลสรปสมาธสน(ADHD) บกพรองทางการเรยนร(LD) ออทซม

(Autism/PDDs)รวมซน/ววาม ขาดสมาธ รวม การอาน การเขยน

การคดคำานวณ

คะแนนดบ 42 46 42

คะแนนท 62 67 64

กลม 3 3 3

ขอเสนอแนะเพอ

การชวยเหลอ

123คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2. แบบคดกรองบคคลทมความบกพรองทางการเรยนร(ของสพฐ)

o เปนแบบจำาแนกทางการศกษา

o เหมาะสำาหรบเดกทมอายระหวาง5–9ป

o ผทำาการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด

o ทำาเครองหมาย√ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”

o แบบคดกรองฉบบนแยกเปน2สวนสวนท1และสวนท2

o สวนท1ม3ขอตองตอบวาใชครบ3ขอจงจะทำาตอสวนท2

o สวนท2แบงออกเปน3ความบกพรอง

ความบกพรองดานการอาน

o ตอบวาใช6ขอขนไป(จากขอคำาถาม9ขอ)

ความบกพรองดานการเขยน

o ตอบวาใช4ขอขน(จากขอคำาถาม6ขอ)

ความบกพรองดานการคำานวณ

o ตอบวาใช4ขอขนไป(จากขอคำาถาม6ขอ)

กำรประเมนเดกทมภำวะสมำธสน

เครองมอทใช

• KUSSIRatingScalesเฉพาะสวนADHD

• แบบประเมนพฤตกรรมSNAP–IV(ShortFrom)

1. KUSSIRatingScalesสวนของADHD

• ใชสำาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะสมาธสน

• มขอคำาถาม30ขอ

• ขอ1–15ประเมนภาวะซน/ววาม

• ขอ16–30ประเมนภาวะขาดสมาธ

KUSSIRatingScalesสวนของADHDการแปลผล

สวนท4:เกณฑการแปลผลคะแนน

คะแนนทกลม ความหมาย

ADHD/LD Autism/PDDs

≤50 ≤60 1 กลมทอยในเกณฑเฉลย

51-60 61–70 2 กลมเฝาระวงตดตามทำาซำา

61-70 71–80 3 กลมทไดรบความชวยเหลอดานการศกษา

≥71 ≥81 4 กลมทควรสงตอแพทยเพอรบการตรวจประเมนอยางเรงดวน

124 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สวนท5:การแปลผลคะแนน

ผลสรปสมาธสน(ADHD) บกพรองทางการเรยนร(LD) ออทซม

(Autism/PDDs)รวมซน/ววาม ขาดสมาธ รวม การอาน การเขยน

การคดคำานวณ

คะแนนดบ 41 44 85

คะแนนท 75 69 74

กลม 4 3 4

ขอเสนอแนะเพอ

การชวยเหลอ

2. แบบประเมนพฤตกรรมSNAP–IV(ShortFrom)

- แบบประเมนอาการพฤตกรรมSNAP-IV(Swanson,NolanandPelhamIVQuestionnaire)

(Short Form) ฉบบภาษาไทย ประกอบดวยขอคำาถามทงสน 26 ขอ เพอประเมนอาการของโรคสมาธสน

โดยแยกเปนดาน Inattention,Hyperactivity/ImpulsivityและOppositionalDefiant เปนแบบทดสอบ

ทใชวดอาการของโรคสมาธสนกนอยางแพรหลาย สวนแบบทดสอบ SNAP-IV ฉบบภาษาไทย แปลโดย

น.พ.ณทธรพทยรตนเสถยร

- เดกอายระหวาง6–18ป

- ประเมนภาวะสมาธสนแยกออกจากโรคดอตอตาน

แบบประเมนพฤตกรรมSNAP–IV(ShortFrom)การใหคะแนน

- ไมเลย ให0คะแนน

- เลกนอย ให1คะแนน

- คอนขางมาก ให2คะแนน

- มาก ให3คะแนน

แบบประเมนพฤตกรรมSNAP–IV(ShortFrom)การแปลผลคะแนนแตละดาน

• ขอ1–9 เปนการประเมนอาการขาดสมาธ

• ขอ10–18 เปนการประเมนอาการซนอยไมนงหนหนพลนแลน

• ขอ19–26 เปนการประเมนอาการดอตอตาน

125คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

SNAP–IV

จดตดคะแนนแตละดาน:ผปกครอง

คะแนนรวมขอ1–9 ได16คะแนนถอวามความเสยงของอาการขาดสมาธ

คะแนนรวมขอ10–18 ได14คะแนนถอวามความเสยงของอาการซนอยไมนงหนหนพลนแลน

คะแนนรวมขอ19–26 ได12คะแนนถอวามความเสยงของอาการดอตอตาน

SNAP–IV

จดตดคะแนนแตละดาน:คร

คะแนนรวมขอ1–9 ได18คะแนนถอวามความเสยงของอาการขาดสมาธ

คะแนนรวมขอ10–18 ได11คะแนนถอวามความเสยงของอาการซนอยไมนงหนหนพลนแลน

คะแนนรวมขอ19–26 ได8คะแนนถอวามความเสยงของอาการดอตอตาน

กำรประเมนเดกทมภำวะออทสตก

เครองมอทใช

• KUSSIRatingScalesเฉพาะสวนAutism

• แบบสำารวจพฒนาการเดก(PDDSQ)ชวงอาย4–18ป

• แบบคดกรองบคคลออทสตก(ของส.พ.ฐ.)school.obec.go.th

1. KUSSIRatingScalesสวนของAutism

• ใชสำาหรบคดกรองนกเรยนทมภาวะออทสตก

• มขอคำาถาม40ขอ

• แบงออกเปน3องคประกอบไดแกการสอสารดานพฤตกรรมและดานสงคม

KUSSIRatingScalesสวนของAutism(PDDs)การแปลผล

สวนท4:เกณฑการแปลผลคะแนน

คะแนนทกลม ความหมาย

ADHD/LD Autism/PDDs

≤50 ≤60 1 กลมทอยในเกณฑเฉลย

51-60 61–70 2 กลมเฝาระวงตดตามทำาซำา

61-70 71–80 3 กลมทไดรบความชวยเหลอดานการศกษา

≥71 ≥81 4 กลมทควรสงตอแพทยเพอรบการตรวจประเมนอยางเรงดวน

126 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สวนท5:การแปลผลคะแนน

ผลสรปสมาธสน(ADHD) บกพรองทางการเรยนร(LD) ออทซม

(Autism/PDDs)รวมซน/ววาม ขาดสมาธ รวม การอาน การเขยน

การคดคำานวณ

คะแนนดบ 47

คะแนนท 60

กลม 1

ขอเสนอแนะเพอ

การชวยเหลอ

2. แบบสำารวจพฒนาการเดก(PDDs)ชวงอาย4–18ป

• ผทำาการคดกรองเบองตนคอผทอยใกลชดเดกมากทสด

• ประเมนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ

• ทำาเครองหมาย√ลงในชอง“ใช/ทำาบอยๆ”หรอ“ไมใช/ไมคอยทำา”

• มทงหมด25ขอ

• หากไดคะแนนรวมตงแต13คะแนนขนไปถอวาเสยงทจะเปนPDDs.(โรคออทสตกโรคเรทท

ความผดปกตในพฒนาการในวยเดกโรคเอสเปอรเกอรและความผดปกตในพฒนาการทไมทราบสาเหต)

เครองมอทใช

• KUSSIRatingScalesเฉพาะสวนAutism

• แบบสำารวจพฒนาการเดก(PDDSQ)ชวงอาย4–18ป

• แบบคดกรองบคคลออทสตกschool.obec.go.th

3. แบบคดกรองบคคลออทสตก(ของสพฐ)

• เปนแบบจำาแนกทางการศกษา

• เปนลกษณะหรอพฤตกรรมทเดกแสดงออกบอยๆ

• ทำาเครองหมาย√ลงในชอง“ใช”หรอ“ไมใช”

• ผทำาการคดกรองเบองตนคอผทใกลชดเดกมากทสด

• มทงหมด16ขอ

• แบงเปนพฒนาการ3ดานตองตอบวาใชในทกดานขอพฒนาการอยางนอยดานละ2ขอขนไป

ไดแก

o ดานพฤตกรรม/อารมณ

o ดานการสอความหมาย

o ดานสงคม

127คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แบบประเมน/คดกรองเดกวยเรยน

• แบบประเมนพฤตกรรมเดก(SDQ)

เปนแบบประเมนของสำานกพฒนาสขภาพจต กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข พฒนาจาก

The Strengths and DifficultiesQuestionaire (SDQ) เปนเครองมอทผานการวจยแลววามประสทธภาพ

ในการคดกรองปญหาเดกไดด สามารถชวยเหลอครในการคดกรองปญหาและใหการชวยเหลอเบองตนแกเดก

ในโรงเรยนแบบประเมนตนเอง(SDQ)นเหมาะทจะใชกบเดกอายระหวาง4-16ป

แบบประเมนแตละชดม 2 หนา หนาแรกเปนลกษณะพฤตกรรม จำานวน 25 ขอ ซงมลกษณะของ

พฤตกรรมทงดานบวกและดานลบโดยสามารถจดเปนกลมพฤตกรรมได5ดานไดแก

1. พฤตกรรมดานอารมณ(5ขอ)

2. พฤตกรรมอยไมนง/สมาธสน(5ขอ)

3. พฤตกรรมเกเร/ความประพฤต(5ขอ)

4. พฤตกรรมดานความสมพนธกบเพอน(5ขอ)

5. พฤตกรรมดานสมพนธภาพทางสงคม(5ขอ)

คะแนนรวมของกลมท 1 - 4 เปนคะแนนทแสดงถงปญหาพฤตกรรมของเดกในดานนน ๆ (Total

Difficulties score) สวนคะแนนในดานท 5 เปนคะแนนทแสดงถงจดแขงของเดก (Strength score) ซงเปน

สวนสำาคญในการพจารณานำาจดแขงมาใชเพอใหการชวยเหลอแกปญหาในดานอนๆแกเดกตอไปในขณะเดยวกน

คะแนนดานสมพนธภาพทางสงคมกเปนตวบงชใหครไดทราบถงความยากงายในการแกปญหา ถาเดกมจดแขง

(คะแนนดานสมพนธภาพทางสงคมสง) การใหความชวยเหลอปญหาพฤตกรรมจะงายกวาเดกทไมมจดแขง

(คะแนนดานสมพนธภาพทางสงคมตำา)เปนตน

หนาท 2 ในดานหลงของแบบประเมน เปนการประเมนผลกระทบของพฤตกรรมวาม ความเรอรง

สงผลกระทบตอบคคลรอบขางตอตวเดกเองมผลตอสมพนธภาพทางสงคมและชวตประจำาวนของเดกมากนอย

อยางไรซงในสวนนใชคำาลงสรปวา“เปนระดบความรนแรงของปญหา”

ขอแนะน�ำในกำรใช

1.แบบประเมนตนเอง(SDQ)ม3ชดคอ

1) แบบประเมนทนกเรยนประเมนตนเอง1ชด

2) แบบประเมนทครประเมนนกเรยน1ชด

3) แบบประเมนทผปกครองประเมนนกเรยน1ชด

แบบประเมนทง3ชดนมลกษณะขอคำาถามคลายคลงกบขอคำาถามในแบบประเมนทนกเรยนประเมน

ตนเองตลอดจนการตรวจใหคะแนนยกเวนเกณฑการแปลผลตางกนเลกนอย

2.ครทประเมนนกเรยน ตลอดจนผปกครองทจะประเมน ควรรจกนกเรยนและมความใกลชดกบ

นกเรยนมาระยะเวลาหนงและควรประเมนทง25ขอในครงเดยว

3. ระยะเวลาทนกเรยนประเมนตนเอง ครประเมนนกเรยน หรอผปกครองเปนผประเมนนกเรยน

ควรเปนระยะเวลาทใกลกน

128 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4. ครงแรกอาจใหนกเรยนประเมนตนเองกอนแลวคร/ผปกครองสามารถใชแบบประเมนตนเองฉบบ

ของคร/ผปกครองทำาการประเมนนกเรยนซำาเพอดผลทไดวาสอดคลองกนหรอไม

5. อาจใชการสมภาษณหรอเครองมออนชวยในการพจารณาเพมเตมกรณทเหนวาผลทไดขดแยงกบ

ความเปนจรงอยาลมวาไมมเครองมอชนดใดสมบรณแบบขนอยกบสภาพความพรอมของผตอบแบบประเมน

เปนสำาคญแบบประเมนตนเองชดนเปนเพยงเครองมอเพอชวยเหลอในการคดกรองปญหานกเรยนเทานน ไมใช

เปนตวชนำาครในการตดสนปญหานกเรยน

6. การประเมนพฤตกรรมนกเรยนเปนการประเมนในชวง6เดอนทผานมายกเวนการใชเพอตดตาม

ลกษณะพฤตกรรมของนกเรยน

สามารถดาวนโหลด ไดทเวบไซตของกรมสขภาพจต หรอสอบถามไดทสำานกสงเสรมพฒนา

สขภาพจตหรอสถาบนราชานกล

4.4 กำรเขยนรำยงำนทำงจตวทยำ

วตถประสงค

เพอใหสามารถเขยนรายงานผลทางจตวทยาไดอยางถกตอง และสามารถนำาผลไปใชตอเพอประโยชน

ของกรณศกษาได

เนอหำ

1. การรายงานผลในรปแบบการเขยนรายงานการใหขอมลดวยวาจา

1.1 องคประกอบของรปแบบรายงาน

1.2 การแสดงความคดเหนเชงจตวทยาในการประชมทมสหวชาชพ

1.3 การเขยนรายงานเพอสงตอ

หวขอในกำรเขยนรำยงำน

• ปญหานำา

• สงตรวจโดย

• สาเหตทสงตรวจ

• เครองมอทดสอบทใชและวนททดสอบ

• ลกษณะทวไปและพฤตกรรมขณะทดสอบ

• ผลการทดสอบ

• ขอเสมอแนะ

ลกษณะทวไปและพฤตกรรมขณะทดสอบ

• เดกชายเดกหญงสมวยหรอไม

• รปราง

• การแตงกายความสะอาด

• สหนาอารมณภาษาการพด

129คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• สมาธความตงใจ

• การหยบจบดนสอความคลองแคลว

• พฤตกรรมสงเกตอนๆความรวมมอตลอดการทดสอบ

แนวทางในการรายงานผลทดสอบสตปญญา

• รายงานคะแนนความสามารถทางสตปญญารวมและระดบความสามารถหรอศกยภาพของความ

สามารถสตปญญา

• รายงานรายละเอยดความสามารถทางสตปญญาทงดานภาษาและการกระทำาพรอมจดแขงจดออน

ของดานภาษาหรอการกระทำา

• รายงานรายละเอยดจดออนจดแขงของทกแบบทดสอบยอย

• การวางแนวทางการชวยเหลอและขอเสนอแนะ

แนวทางในการรายงานผลทดสอบบคลกภาพ

• บคลกภาพโดยรวม

• ภาวะทางอารมณ

• ภาพพจนเกยวกบตนเอง

• การปรบตว

• ความสมพนธระหวางบคคล

• ปญหาเฉพาะทม

• สรปผลการตรวจทางจตวทยา

สงทควรมในรำยงำนผลกำรทดสอบทำงจตวทยำ

1. พฤตกรรมระหวางสอบ

• ทาทตอผทดสอบ

• ทาทตอสถานการณในการทดสอบ

• ทาทตอตนเอง

• การแสดงออกขณะทำางาน

• ปฏกรยาตอขอทดสอบ

• ปฏกรยาตอความลมเหลว

• ปฏกรยาตอคำาชมเชย

2. พฤตกรรมการแสดงออกทางภาษา

• การใชภาษาทถกตองชดเจนในการแสดงออกหรอไม

• การพดไมตดขดตะกกตะกกไมชดเจนพดไมถก

• การใชภาษาและคำาพดทตรงประเดนกำากวมออมคอม

• มความเปนอสระในการพดคยหรอจำากดการพดเฉพาะในการตอบคำาถามเทานน

• คำาพดคยเปนไปอยางธรรมชาตหรอเปนไปเพอหลกเลยงการทำาขอสอบ

130 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3. Visual–Motor • การเคลอนไหว • การถนดซายหรอขวา • การกระทำาซำาหรอเรว • มทกษะทดหรอเงอะงะงมงาม 4. ศกยภาพ(จดเดน)และความบกพรอง(จดดอย) 5. สรปผลการทดสอบอาจมหรอไมมกไดแลวแตความเหมาะสมการสรปมกทำาโดยประสมประสานขอมลจากแบบทดสอบตางๆเขาดวยกน 6. ขอเสนอแนะเปนการเสนอชวยเหลอทเปนประโยชนการตรวจวนจฉยทางจตวทยาคลนกเพมเตมการทำาทดสอบซำาในระยะเวลาทสมควรและวธการชวยเหลอในลกษณะตางๆทเหมาะสมกบผบรการ

ขอควรหลกเลยงในกำรรำยงำนผล

• ไมควรใชศพททางเทคนคหรอถาจำาเปนควรใหนอยทสด • ไมควรรายงานสงทไมไดมาจากการทดสอบแตควรเนนขอมลทไดจรงจากการทดสอบและการสงเกตพฤตกรรมระหวางทดสอบ • ไมควรเขยนรายงานในลกษณะทคลมเครอไมชดเจน • หลกเลยงการใชประโยคทเขาใจไดยากเชนความขดแยงในจตใจสง • ไมควรเขยนรายงานในลกษณะทมขอความไมตอเนองกน และขาดการประสมประสานขอมลจากแบบทดสอบตางๆเขาดวยกนใหเขาใจภาพรวมของผรบการทดสอบ • การเขยนขอเสนอแนะควรชดเจนและเขาใจไดงายไมควรเขยนขอความทเปนนามธรรมมากจนเกนไป

บทบำทของนกจตวทยำโรงเรยนในกำรสอใหครเขำใจผลกำรทดสอบ

• อานภาพรวมของการทดสอบทางจตวทยา • ขอเสนอแนะทเปนรปธรรมจดกจกรรมใหสอดคลองกบศกยภาพของเดกแตละราย

4.5 Caseformulation

ปจจยทมอทธพล

1. BiologicalFactor พนธกรรมความพการแตกำาเนดอบตเหตตางๆทมผลทางกาย 2. SocialFactor ความพรอมของครอบครวการอบรมเลยงดวธการใหกฎเกณฑทางสงคมเพอนครโรงเรยน 3. PsychologicalFactor การไดความรกความอบอนการยอมรบ

หวขอส�ำคญในกำรท�ำCaseformulation

สวนท1 การสมภาษณประวต สวนท2 ผลการทดสอบทางจตวทยา

131คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สวนท1กำรสมภำษณประวต

1. ประวตสวนตวไดแกชออายเพศการศกษาทอยศาสนา – อาการสำาคญ – ประวตปจจบน – ประวตเจบปวยในอดต – ประวตพฒนาการ – ประวตเจบปวยในครอบครว 2. ประวตเกยวกบบานและครอบครว – ครอบครวประกอบไปดวยใครบาง – อาชพระดบการศกษาคานยมและความคาดหวงของพอแม – ระดบเศรษฐานะของครอบครวเชนครอบครวมปญหาการเงนมปญหาหนสนหรอไม – บานทอยมลกษณะเปนอยางไรมความสมพนธอยางไรเชนใครเปนคนดแลเดกเดกนอนกบใคร – รปแบบการเลยงด เชน เลยงแบบประชาธปไตย คอสมาชกในบานทงพอแมลกสามารถแสดงความคดเหนและยอมรบซงกนและกนเลยงดแบบเผดจการคอลกตองฟงพอแมและทำาตามพอแมเสมอการตดสนถกผดขนกบพอแมฝายเดยว เลยงดแบบปลอยปละละเลย คอเลยงใหมอสระแตเมอลกทำาผดหรอถกกไมม การอบรมสงสอน ไมสนใจ ไมเอาใจใส และเลยงดแบบคมครองเกนไปคอพอแมเอาใจใสในทกกจกรรมของลกกนนอนเลนหรอกจกรรมใดๆตองอยในสายตาของพอแมเสมอพอแมจะเหนวาลกเปนเดกเลกๆไมปลอยใหทำาอะไรเองไมยอมใหลกพบกบความยากลำาบาก – ครอบครวมปญหาหรอไมเชนพอแมทะเลาะกนพอมภรรยานอยพอตดเหลาแมตดการพนนแมมปญหากบแมสามมสมาชกเจบปวยเรอรงหรออนๆ – เดกมปญหาในบานหรอไม เชน อจฉานองมาก ซนมาก ดอมากจนถกทำาโทษบอย กาวราว ไมยอมทำาการบานหรออนๆแลวแตลกษณะของปญหาในกรณทเดกเปนโรคจตกอาจจะมพฤตกรรมรนแรงอนๆเชนทำารายตวเองไมยอมนอนกลางคนกรดรองโดยไมมสาเหต 3. ประวตเกยวกบโรงเรยนและการเรยนของเดก – เดกชอบไปโรงเรยนไหม – มปญหาการเรยนหรอไม – มปญหากบครหรอไม – มปญหากบเพอนหรอไมและมเพอนสนทบางไหม – สามารถรวมกจกรรมของโรงเรยนไดอยางมความสขหรอสนกไหม

สวนท2ผลกำรทดสอบทำงจตวทยำ

2.1กำรตรวจประเมนเดก

1) ลกษณะทวไป(GeneralAppearance)

ตองสงเกตรปรางหนาตากรยาทาทางสขอนามยรอยแผลตามตววาผดปกตหรอไม

2) การพดและการใชภาษา(Speechlanguage)

เดกปกตควรสามารถพดและใชภาษาไดเหมาะสมกบวยเชน5–7ปเดกควรพดไดชดเจน

132 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3) ความคด(Thought)

ควรดวาเดกมความคดอยางไรเกยวกบปญหาของตน มความวตกกงวลเรองใดหรอไม หรอม

ความคดผดปกตอนๆ(fantasy)มความคดเกยวกบตนเองอยางไร(self–concept)

4) อารมณ(Affect&mood)

ตรวจโดยสงเกตวาเดกมอารมณอยางไร เชน เครยด โกรธ หงดหงด เศรา ไมมอารมณ หรอ

อารมณดผดปกต เหมาะสม และเดกปกตควรรสกมอารมณผกพน (attachment, object relation) กบ

ผเลยงดใกลชดเชนแม

5) การรบร(Orientation&perception)

สงเกตวาเดกสามารถรบรสงแวดลอมรอบตวเดกตามปกต หรอเดกไมสนใจในสถานท บคคล

และสงรอบตวทเดกควรสนใจตามวย เชน เรยกชอกไมตอบสนองไมทำาตามคำาสงงายๆและเมออาย6–7ป

ควรแยกแยะความจรงออกจากตามคดฝนไดด

6) สมาธการเคลอนไหว(Attention,motilityandcoordination)

เดกปกตควรมความสนใจ หรอมสมาธทำาอะไรไดนานพอสมควร ถาเดกมสมาธสนจะเปลยน

ความสนใจอยางเรวมากและถามhyperactivityดวยกจะอยไมนงซนเคลอนไหวเกอบตลอดเวลาเปนภาวะท

พบในโลกADHD(Attentiondeficithyperactivitydisorder)และมกพบรวมกบการทำางานประสานกนของ

กลามเนอไมดสมวย ซงไดเทยบตามตารางพฒนาการตามอายทควรจะเปนทงของกลามเนอมดเลก และ

กลามเนอมดใหญ บางคนกมความถนดซายดานขวายงไมแนนอน เชน ถนดมอขวาแตถนดตาซายซงเรยกวา

cross–dominantเปนอาการแสดงอยางหนงทใหเหนวาการพฒนาของสมองไมดเทาเดกปกตในวยเดยวกน

7) ความสมพนธกบคนอนและการปรบตว(Interpersonalrelationshipandcopingmechanism)

ทงจากประวตและการสงเกตระหวางตรวจวาเดกมความสมพนธกบพอแมพนองเพอนครและผตรวจอยางไร

มความเปนมตร ความไววางใจ ความรวมมอ เปนอยางไร เวลาเดกพบปญหาจะปรบตวโดยวธใด เชน ปรกษา

ผใหญแยกตวกาวราวเกบกดหรอวธอน

2.2กำรทดสอบจตวทยำ

– ผลการทดสอบสตปญญา

– ผลการทดสอบบคลกภาพ

แนวทำงฝกปฏบตกำรท�ำCaseformulationมขนตอนดงน

• อานประวต

• ปจจย3ดานคอตวเดกครอบครวและการเลยงดและโรงเรยนคอเพอนครสงแวดลอม

• ประวตสวนตวอาการสำาคญการเจบปวย

• ประวตเกยวกบบานและครอบครว

• ประวตเกยวกบโรงเรยนและการเรยนของเดก

• ผลการทดสอบทางจตวทยา

• สรปและสงทตองคนหาเพมเตม

133คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรใหกำรปรกษำและกำรดแลชวยเหลอเดกและวยรน

วตถประสงค

1. มความรการดแลชวยเหลอการบำาบดทางจตวทยาและสามารถใหการชวยเหลอ

2. สามารถใหการปรกษาและใหความชวยเหลอทเหมาะสม

เนอหำ

1. การใหการปรกษา รายบคคล รายกลม เนนApplyCounseling เชน คมอการใหการปรกษา

กรมสขภาพจต

2. การใหการปรกษาครอบครว (Family counseling) stage family บทบาทครอบครว/พอแม

การเลยงดแนวทางการแกไข

ควำมหมำยของกำรใหกำรปรกษำ

การใหการปรกษาเปนกระบวนการทอาศยสมพนธภาพทดตอกน ระหวางผใหการปรกษากบผรบ

การปรกษาดวยการสอสารสองทางจนเกดความรวมมอโดยผใหการปรกษาเปนผชวยเหลอดวยการใชคณสมบต

ของผใหการปรกษา และทกษะตางๆ เพอเอออำานวยใหผรบการศกษาไดใชศกยภาพของตนเองในการสำารวจ

ตวเองเพอทำาความเขาใจ สามารถคนหาปญหาทแทจรง สาเหตของปญหา และความตองการ ตลอดจน

สามารถหาวธการแกไขปญหาและปรบเปลยนพฤตกรรมจนปรบตวใหดขนไดดวยตนเอง

การใหการปรกษามหลากหลายวธการหลายทฤษฎในทนจะเรยนรเฉพาะแบบทยดถอผรบการปรกษา

เปนศนยกลาง (Humanistic Approach) ใหความสำาคญแกเพอนมนษยและเชอวามนษยทกคนมศกยภาพ

ในตนเองมความรบผดชอบ ผทใหความสำาคญแกผมารบบรการเปนตนตำารบ Client-centered counseling

นคอCarlRRogers

กำรใหกำรปรกษำและใหควำมชวยเหลอ

เดกและวยรน

บทท 5

39ชวโมง

134 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

วตถประสงคของกำรใหกำรปรกษำ

การใหการปรกษามวตถประสงคทสำาคญดงนคอ

1. ชวยใหผรบการปรกษาเกดการเรยนรเขาใจตนเองและเขาใจปญหาของตน

2. ชวยใหผรบการปรกษามทกษะในการแกปญหา และสามารถตดสนใจดวยตนเองอยางฉลาดและ

เหมาะสมกบตน

3. สามารถปรบเปลยนพฤตกรรมทไมพงประสงคไปสพฤตกรรมทพงประสงค

ลกษณะเฉพำะของกำรใหกำรปรกษำ

1. เปนการใหความชวยเหลอในปญหาดานจตใจ อารมณและสงคม อนประกอบดวย ความเชอ

คานยมวฒนธรรมซงเปนปจจยทมผลกระทบตอผรบการปรกษาดงนนการใหความชวยเหลอจะเนนการแกไข

ปญหาทใหความสำาคญในเรองอารมณ ความรสกทจะเปนตวทสบคนตอไปถงพฤตกรรมทเกดขน และสงผล

ไปถงการปรบเปลยนพฤตกรรม

2. เนนสมพนธภาพทดระหวางผใหและผรบการปรกษา ตลอดการะบวนการใหการปรกษา เพอให

ผใหการปรกษาเกดความไววางใจผอนคลายกลาเปดเผยตนเองยอมรบรตลอดจนทำาความเขาใจและแกไขปญหา

ของตนเอง

3. เนนการสอสารสองทาง เปนการรผรบการปรกษาไดแสดงออกและแยกแยะความรสกทอย

ภายในความคดและเรองราวทเกยวของทสอดวยคำาพด และทาทาง ซงขอมลทไดจะตองไดจากผรบการปรกษา

ไมใชไดจากการคาดคะเนหรอคาดเดาเอาเอง ดงนนจะตองมการซกซอมทำาความกระจาง และทำาความเขาใจ

ใหตรงกนเปนระยะๆตลอดกระบวนการปรกษา

4. เปนกระบวนการทมการพดคยกนอยางมเปาหมาย มขนตอนและมการใชทกษะทเหมาะสม

ขนอยกบโอกาสจงหวะและสถานการณทผใหการปรกษาจะเลอกใช

5. ยดผรบการปรกษาเปนศนยกลาง คอ ใหความสำาคญตอความรสกนกคด ปญหาความตองการ

ของผรบการปรกษาในขณะนน นอกจากนการรบรปญหาการตดสนใจเลอก และการแกไขปญหาตงอยบน

ศกยภาพของผรบการปรกษาเปนสำาคญ

6. เนนปจจบน เปนการเนนปฏกรยาทแสดงออกถงความรสกนกคด และความเชอทมากระทบ

ในปจจบน คอ ทน และเดยวน จากทาท และคำาพดของผรบการปรกษาในขณะนน สวนเรองราวทเปนอดต

เชน ปญหาทเกดจากการอบรมเลยงดนน ถอวาเปนสงทผานพนไปและเรองราวในอนาคตเปนสงทยงมาไมถง

ปจจบนเทานนทสำาคญและเมอผรบการปรกษาไดตระหนกถงสงทกำาลงทำาอะไรอยจรงในขณะนและเดยวนแลว

ผรบการปรกษาจะสามารถตดสนใจทจะกระทำาสงทเปนประโยชนแกตวเขาได คอสามารถแกไข หรอเลอก

ปฏบตไดในปจจบน

7. ไมมคำาตอบสำาเรจรป หรอตายตว เนองจากการใหการปรกษาเปนเรองของการสอสารระหวาง

ผใหการปรกษาและผรบการปรกษา ผลสนสดของการใหการปรกษา อาจจบลงในขณะนนกได ขนอยกบ

ความตองการ การตดสนใจเลอกและศกยภาพ ตลอดจนแรงจงใจของผรบการปรกษาเปนสำาคญ ซงเปนปญหา

เฉพาะบคคล

135คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

8. การใหการปรกษา ไมใชการแนะแนว การสงสอนอยางเดยว หรอการตดสนใจชถกชผด แต

การใหการปรกษาเปนการชวยใหผรบการปรกษามแนวทางแกไขปญหาสามารถพจารณาทางเลอกไดมากขน

และตดสนใจไดงายขน โดยผ ใหการปรกษาเปนผ ทพยายามดงศกยภาพของผ รบการปรกษาทมอย มาใช

ประโยชนใหมากทสด แตในขณะเดยวกนผใหการปรกษาอาจใหขอมลในสวนทขาด หรอแนะนำาไดเฉพาะ

บางกรณทเกยวของกบหลกการปฏบตตวทเปนความรทจำาเปน

กระบวนกำรใหกำรปรกษำ

กระบวนการใหการปรกษาม5ขนตอนดงน

1. การสรางสมพนธภาพและตกลงบรการ

การสรางสมพนธภาพ:

เพอไววางใจ คนเคย อบอนใจ มความรสกดตอผใหการปรกษา เชอมนในผรบการปรกษา

นำาไปสการเปดเผยปญหาและความรสกทแทจรงโดยใชทกษะ เชนการทกทาย (Greeting)การพดเรองทวไป

(Smalltalk)การใสใจ(Attending)และการปดประเดน(Opening)

ตกลงบรการ:

เพอมความเขาใจตรงกนในองคประกอบตางๆ ของการใหการปรกษา (ระยะเวลา/ประเดน/

บทบาท/ความลบ)ทำาใหการใหการปรกษามทศทางนำาสการเขาใจปญหาสาเหตและความตองการ

2. การสำารวจปญหา:

เปนขนตอนทผใหการปรกษาเปดโอกาสใหผรบการปรกษา เลาถง ปญหาตางๆ ทำาใหผรบ

การปรกษาไดเรยนร ถง ความคด อารมณ ความร สก และพฤตกรรมของตนเอง เปนการสำารวจตนเอง

เหนปญหาทแทจรงพบสาเหตของปญหาและรบรความตองการของตนเอง

3. การวางแผนแกไขปญหาสาเหตและความตองการ:

เปนขนตอนทผ ใหการปรกษาจดเรยงและเชอมโยงขอมลตางๆทไดจากการสำารวจปญหา

รวมกบผรบการปรกษาเพอใหผรบการปรกษาเขาใจถงปญหาสาเหตและความตองการของตนเองเพอประกอบ

ในการวางแผนแกไขปญหา

4. การวางแผนแกไขปญหา:

เพอจดลำาดบความสำาคญของปญหาทำาใหทราบวาปญหาไหนเปนปญหาหลก เรงดวนของผรบ

การปรกษาและวางแผนแกไขตามลกษณะของปญหา

5. การยตบรการ:

เปนการยตการปรกษาในแตละครง(ยตSession)และยตเพอสนสดการใหการปรกษา(ยตCase)

การตรวจสอบความเขาใจรวมกนระหวางผใหและผรบการปรกษาในสงทไดพดคยกน กำาหนดแนวทางปฏบต

และการนดหมาย

136 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ทกษะพนฐำนในกำรใหกำรปรกษำ

กระบวนการใหการปรกษาเนนการสอสาร 2ทาง (Two-wayCommunication) ระหวางผใหและผรบการปรกษาทอาศยสมพนธภาพทดตอกน ยดผรบการปรกษาเปนศนยกลาง และการดแลทางดานจตใจ สงทจะเออใหการพดคยบรรลถงเปาหมายขององคประกอบทงหมดทรวดเรวและมทศทางทชดเจนขนคอ การใชทกษะพนฐานซงเปนทกษะการสอสารทมลกษณะเฉพาะและมประสทธภาพเปนเครองมอในการสอสารแทนการสอสารในเชงสงคม ทกษะพนฐานในการใหการปรกษา เออใหเกดการใสใจ อารมณ ความรสก เชน ทกษะการสงเกต ทกษะการจบและสะทอนความรสก เปนการฟงอยางใสใจ เออใหมทงเนอหา และความร สก และเปน การแสดงออกถงการรบรและเขาใจผรบการปรกษา (Empathy) และการใหความสำาคญกบผรบการปรกษา การสรปความ เออใหการปรกษามทศทาง และในระยะเวลาใหการปรกษา การทวนซำา เออใหผใหและผรบ การปรกษาเขาใจตรงกน สอถงความเขาใจ และชวยใหผ รบการปรกษาเปดเผยตนเองไดมากขน เปนตน สงเหลานลวนเปนสวนสำาคญทนำาไปสกระบวนการปรกษาทมประสทธภาพ ดงนน การเรยนรทำาความเขาใจ และฝกฝนการใชทกษะพนฐานจงมความสำาคญตอกระบวนการ ปรกษาเปนอยางยง

ทกษะพนฐำนกำรใหกำรปรกษำ

การใหการปรกษาเปนการพดคยกนอยางมเปาหมายของผใหและผรบการปรกษาโดยมทกษะพนฐาน

การใหการปรกษาเปนเครองมอในการสอสาร ซงจะนำามาใชในจงหวะตางๆทเหมาะสมระหวางการพดคยนน

เพอใหกระบวนการปรกษามความตอเนอง มขนตอน และมทศทางไมสะเปะสะปะ หรอเปลยนประเดนไป

เรอยๆ การใชทกษะพนฐานทถกตองเหมาะสม จะชวยใหการตดตามประเดน หรอการแกะรอยมประสทธภาพ

มากขน มศนยกลางของการพดคยอยทผรบการปรกษาและทำาใหการปรกษาเขาสเปาหมายไดอยางรวดเรวขน

เนองจากทกษะพนฐานจะเออใหผรบการปรกษาสามารถเปดเผยเรองราวและอารมณความรสกของตนไดอยาง

ตอเนองและรวดเรวกวาการพดคยในเชงสงคมทวไปอกทงสามารถชวยลดปฏกรยาทางจตใจและเพมศกยภาพ

ของผรบการปรกษาได

ทกษะพนฐานทจ�าเปนในการใหการปรกษามดงนคอ

1.กำรฟง

ความหมายการฟง:การทผใหการปรกษารบฟงความคดอารมณความรในปญหาของผรบการปรกษา

ในขณะทใหการปรกษา

วตถประสงค

1. เพอใหผรบการปรกษาไดระบายความคดอารมณความรสกทเปนปญหาและไดเรยนรเขาใจตนเอง

และผอน สามารถเขาใจในสงทเปนปญหา ยอมรบ และแยกแยะความรสกทงบวกและลบของตนเอง รวมทง

มการใชศกยภาพตดสนใจเลอกทางแกปญหาดวยตนเอง

2. เพอใหผใหการปรกษา สามารถจบประเดนสำาคญในปญหาของผมารบการปรกษา และแกะรอย

ตามปญหาของผรบการปรกษา

3. เพอใหผใหการปรกษาและผรบการปรกษาเกดความเขาใจในปญหาตรงกน

137คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

แนวทำงกำรใชกำรฟง

การฟงถอวาเปนการรกษาเปนการฟงแบบtwowaycommunicationคอลกษณะการฟงอยางใสใจ

(ActiveListening)คอตงใจฟงตอเนอหาสาระและอารมณของผรบการปรกษาทแสดงออกมา

กำรฟงอยำงใสใจหรอ(LADDER)หมายถง

L = LOOK มองประสานสายตาตงใจฟงมสต และพยายามจบประเดนสำาคญในปญหาของผรบ

การปรกษา

A =ASK ซกถามในจดทสงสยในประเดนปญหา และแกะรอยตามประเดนปญหาของผรบการ

ปรกษา

D=DON’T INTERRUPT ไมแทรกหรอขดจงหวะ ถาในกรณผรบการปรกษาพดมากและวกวน

ใชการสรปประเดนปญหาเปนชวงๆเพอใหเกดความเขาใจ

D=DON’T CHANGE SUBJECT ไมเปลยนเรอง ใหแกะรอยตามประเดนปญหาของผรบการ

ปรกษาไปแตละประเดนไมเปลยนเรองไปมา

E = EMOTIONใสใจการแสดงออกทางอารมณของผรบการปรกษาทงverbalและnonverbal

R = RESPONSEแสดงสหนาทาทางตอบสนอง

ผลทเกดจำกกำรใชกำรฟง

1. ถาผใหการปรกษาฟงมากเกนไป การใหการปรกษาจะขาดการรวมกนหาแนวทาง ทจะใหผรบ

การปรกษาเขาใจในปญหาสาเหตความตองการ

2. ถาผ ใหการปรกษาฟงนอยเกนไป และพดมากจะเปนการรวบรดเขาส จดหมายของการให

การปรกษาอยางรวดเรว ผรบการปรกษาไมมโอกาสไดระบายความคด ความรสก เปนการตอบสนองผให

การปรกษามากกวาผรบการปรกษา

3. เปนวธการสอใหผรบการปรกษาเขาใจวา ผใหการปรกษากำาลงใสใจ และสนใจเรองทผรบการ

ปรกษาพด

2.กำรสงเกต

ความหมาย

การสงเกตเปนทกษะการใสใจ เพอรบรในพฤตกรรมตางๆทผรบการปรกษาไดแสดงออกมา ไมวา

จะเปนการสงเกตกรยาทาทาง คำาพด ภาษาทใช รวมทงความขดแยงทเกดขนทงความขดแยงในคำาพดและ

ความขดแยงระหวางคำาพดกบพฤตกรรมทแสดงออกมา การสงเกตเชนนจะทำาใหผใหการปรกษาไดเขาใจถง

สงทผรบการปรกษาลำาบากใจยากตอการบอกและสามารถเลอกใชทกษะในการใหการปรกษาไดอยางเหมาะสม

แนวทางปฏบต

1. การสงเกต

1.1 พฤตกรรมตางๆเกยวกบการแสดงอารมณหรอความคดทไมไดเปนคำาพด เชน ทานง สหนา

นำาเสยงการเคลอนไหวของมอฯลฯ

138 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.2 คำาพดและภาษาทใช สงเกตวาผรบการปรกษาพดเนนถงเรองราวในประเดนใดเปนสำาคญ

สำาเนยงภาษาทใชแสดงความรสกหรอระดบอารมณอยางไรเชน“ฉนอยากฆาตวตาย…เบอโลก…ไมมใครเหนใจ…

อยตวคนเดยว…ไรญาต…ตายดกวา…จะไดหมดทกข”

1.3 ความขดแยง

- ความขดแยงในพฤตกรรมทแสดงออกมา เชน หวเราะทงทมนำาตาไหลอาบแกมในเวลา

เดยวกน

- ความขดแยงในคำาพด เชน “ฉนมชวตทนาเบอหนายวนๆไมไดอยเปนทเปนทาง เดยว

ไปโนนเดยวมานไปตางจงหวด…ตางประเทศ…โอยเบอๆแตกดเหมอนกนนะ”

- ความขดแยงระหวางคำาพดกบพฤตกรรมเชน

คำาพด:“ไมเสยใจหรอกเรองแคน”(นำาเสยงกระดางรมฝปากสนกดฟนพด)

คำาพด:“ดใจจงทจะไดไปเทยว…ฉลองวนครอบรอบแตงงาน”

(ทาทางเฉยดวงตาเศรากมหนาหลบสายตา)

1.4 ความสอดคลองระหวางคำาพดกบพฤตกรรมเชน

คำาพด: “ผมอดไมไดทจะคดถงคณแมทเสยไป”(นำาตาไหล)

คำาพด:“ผมดใจทไดพบคณในวนน(ยมทาทางกระตอรอรน)

2. การใหขอมลยอนกลบ (Feedback) โดยการแปลความหมายพฤตกรรมตางๆ ทผรบการปรกษา

แสดงออกมาใหเปนภาษาพดตามความเหมาะสมเชน

ผรบการปรกษา : “คณคดวาคณทำาใจไดแลว แตนำาเสยงและแววตาของคณดยงสะเทอนใจ

เมอพดถงเรองน”

ผรบการปรกษา:“คณยมดสบายใจขนทหาทางแกไขปญหาได”

3. การเงยบเพอใหผรบการปรกษาไดรบรถงสงทไดพดหรอแสดงออกมา

4. สงเกตปฏกรยาของผรบการปรกษาหลงจากทไดรบขอมลยอนหลบ ในกรณทขอมลนนถกตอง

หรอตรงประเดนผรบการปรกษา มกจะพดตอและขยายความในสงเหลาน แตถาขอมลไมตรงประเดนหรอ

ผรบการปรกษายงไมพรอมเปดเผยในเรองนนๆเขากจะเงยบ

ผลทไดรบ

1. เปนวธการแสดงความเขาใจถงความคดและความรสกของผรบการปรกษาอยางลกซง

2. ทำาใหผรบการปรกษาเกดความไววางใจในผใหการปรกษามากขน

3. เปดโอกาสใหผรบการปรกษาไดพดตอในสงทเปนประเดนสำาคญๆ

3.กำรถำม

ความหมาย

การถาม เปนทกษะสำาคญในการใหโอกาสผรบการปรกษาไดบอกถงความรสก และเรองราวตางๆ

ทตองการจะปรกษา เปนการชวยใหผใหการปรกษาเขาใจถงปญหาของผรบการปรกษามากยงขนตลอดจน

ผรบการปรกษาไดใชเวลาคดคำานงเขาใจปญหาของตนเอง

139คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

คำาถามแบงออกเปน 1. คำาถามปด เปนการถามเพอทราบขอมลเฉพาะทเกยวกบผรบการปรกษา ซงจะมลกษณะคลาย การสอบสวนและการซกถามการถามลกษณะนจะไดคำาตอบเพยงสนๆ 2. คำาถามเปด เปนการถามทไมไดกำาหนดขอบเขตของการตอบ ชวยใหผรบการปรกษาไดมโอกาส พดถงความคด ความรสก และสงทเปนปญหาตามความตองการของตน การถามลกษณะนผตอบจะพดอยาง เตมทและสะดวกใจทำาใหทราบเรองราวตางๆมากมาย แนวทางปฏบต โดยทวไปแลว ควรใชคำาถามเปดมากทสดเทาทจะทำาได เพอใหโอกาสผรบการปรกษาไดสำารวจถง ความร สกนกคดของตนเองอยางกวางขวางคำาถามเปดนยงมประโยชนในแงทผ รบการปรกษาจะไมร สก รำาคาญจากการถาม สวนคำาถามปดควรใชตามความจำาเปนเมอตองการทราบคำาตอบเฉพาะ เพราะคำาถามปด ไมคอยเออใหการเปดเผยตนเองไดขอมลนอยและมกจะไดคำาตอบเพยง“ใช”หรอ“ไมใช” หมายเหต การใชคำาถามทขนตนดวย “ทำาไม” มกทำาใหผรบการปรกษาเกดความรสกวาตนเองไดทำาผดอย ซงอาจจะทำาใหกระทบกระเทอนความสมพนธระหวางผใหการปรกษาและผรบการปรกษาได นอกจากนน การใชคำาถามลกษณะน มกจะนำาไปสการหาเหตผลตางๆ ซงเหตผลนนอาจมบางสวนทไมเปนจรงได ดงนน คำาถามวา“ทำาไม”จงไมคอยเหมาะสมทจะนำามาใชในระหวางการปรกษา

4.กำรเงยบ

ความหมาย

เปนชวงระยะเวลาระหวางการปรกษาทไมมการสอสารดวยวาจาระหวางผใหการปรกษาและผรบ

การปรกษาการเงยบระหวางการปรกษาม2ลกษณะ

1. การเงยบทไมมเสยงใดๆ จากทงสองฝาย เปนการเงยบทแสดงใหเหนวาผพดตองการเวลาเพอคด

หรอแสดงความตองการทจะหลกเลยงการพดถงประเดนนนๆ

2. การเงยบทมเสยงบางอยางเชนเสยงอม….เสยงพดทขาดๆหายๆตะกกตะกกซงแสดงถงอารมณ

และอาการวตกกงวล

แนวทางปฏบต

ในการปฏบตนนจะตองพจารณาวาการเงยบทเกดขนเปนการเงยบทางบวกหรอการเงยบทางลบ

1. การเงยบทางบวก

เปนการเงยบทชวยใหผรบการปรกษาไดใชความคดไดระบายความรสกมากขน

1.1 การเวนจงหวะของการพด ซงอาจจะแสดงวา ไดพดถงขอคดหรอประเดนนนจบแลว และ

กำาลงคดถงเรองทจะพดตอไป เชน การเวนจงหวะพดหลงจากทเขาใจถงสงทเปนปญหาของตนเองแลวและ

กำาลงคดวาจะทำาอะไรตอไป

ในกรณทการเงยบสะทอนถงการใชความคดผใหการปรกษาไมควรรบกวนความเงยบนน

การเวนจงหวะการพดนอาจจะแสดงวา ผรบการปรกษาคดอะไร ไมออกหรอสบสนกบตนเอง

ในกรณเชนนผใหการปรกษาควรจะสรปเรองราวตางๆทไดพดไปแลวแลวใชคำาถามเปดเกยวกบประเดนนน

140 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.2การเงยบดวยความรสกเจบหรอเสยใจ ในขณะทผรบการปรกษากำาลงรสกเจบและไมพรอม

ทจะพดหรอแสดงความคดหรอความรสกของตนเอง ผใหการปรกษาไมควรเรงหรอบงคบ แตควรใหกำาลงใจ

ใชการสะทอนความรสก หรอถามถงความหมายของการเงยบซงอาจจะชวยใหผรบการปรกษาสามารถพด

ตอไป

1.3การเงยบเพอรอคอยใหผใหการปรกษาพดอะไรบางอยางไมวาจะเปนการใหกำาลงใจการให

ขอมลหรอการวนจฉยปญหาของตนเองในกรณนผใหการปรกษาอาจใชทกษะการตความหรอคำาถาม

1.4 การเงยบเพอคด ผรบการปรกษาอาจจะตองการเวลาคดและทำาความเขาใจถงสงทผใหการ

ปรกษาไดพดออกมาในกรณนผใหการปรกษาไมควรรบกวนหรอขดจงหวะของกระแสความคดนนแตควรจะรอ

จนกระทงผรบการปรกษาพรอมทพดตอไป

1.5การเงยบเพอพกฟนจากความเหนดเหนอย หลงจากทผรบการปรกษาไดแสดงถงสงทเปน

อารมณความรสก เชน การรองไห ชวงเวลาทเงยบเพอหยดพกน ผ ใหการปรกษาควรใหการยอมรบและ

ใชการเงยบในลกษณะทแสดงถงการรวมรบรและเขาใจ

2.การเงยบทางลบ

เปนการเงยบทแสดงถงความขลาดอายความไมสบายใจความกลวหรอการตอตานการปฏเสธ

โดยทวไปแลวการเงยบในชวงระยะแรกของการปรกษามกจะสะทอนถงความไมสบายใจหรอสบสนผใหการปรกษา

ควรใหการยอมรบและใชทกษะการใหกำาลงใจ

2.1 การเงยบทแสดงถงความไมสบายใจ เชน ในกรณทผรบการปรกษาไมได สมครใจมาดวย

ตนเอง แตมาเพราะถกบงคบ หรอในกรณผรบการปรกษาทมการศกษาตำาและรสกอาย หรอขลาดกลวตอ

การสนทนากบนกวชาชพผใหการปรกษาควรจะพดถงเรองทวๆ ไป (small talk) เพอใหผรบการปรกษา

คลายกงวลจนกระทงเขาสามารถคอยๆเลาถงเรองราวของตนเองได

2.2การเงยบไมอยากพดเรองของตนเอง บางครงผรบการปรกษาใชการเงยบเปนการเลนเกม

หรอเปนกลวธเพอดวาใครควรจะเปนฝายพดกอน ในกรณน ควรพดถงการตกลงบรการในการใหการปรกษา

โดยเฉพาะเรองการรกษาความลบและบทบาทความรบผดชอบของแตละฝายหรอพดถงเรองทวๆไป(smalltalk)

และการใหกำาลงใจซงจะเปนประโยชนตอกระบวนการใหการปรกษา

ผลทจะไดรบ

การทผใหการปรกษาใชการเงยบบวกจะเปนประโยชนตอการปรกษาดงตอไปน

1. การเงยบในการใหการปรกษาจะเกดผลกตอเมอผใหการปรกษาใชการเงยบโดยมจดมงหมาย

ทชดเจนเชนเพอทำาใหจงหวะในการปรกษาสงบลงหรอใหเวลาผรบการปรกษาไดคด

2. เปนการแสดงถงความเขาใจทมตอผรบการปรกษาโดยแสดงใหเหนวาเขาใจในพฤตกรรมของเขา

3. เปนการเนนความสนใจอยทผรบการปรกษาใหเกยรตเขาใหเวลาคดและชวยใหเขารบผดชอบ

ในกระบวนการปรกษา

4. การเงยบเปนวธหนงในการใหโอกาสและใหกำาลงใจแกผรบการปรกษาเพอใหเขาไดพด

หมายเหต

ถาผรบการปรกษาใชการเงยบเพราะไมร หรอนกไมออกวาจะพดหรอถามอะไรตอไป จะเปน

การไมเอออำานวยตอกระบวนการใหการปรกษาและแสดงวาผใหการปรกษาขาดสมรรถภาพในการใหการปรกษา

141คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ในกรณทผใหการปรกษาพดเพอลดความรสกอดอดทเกดขนระหวางการเงยบ จะทำาใหผรบการ

ปรกษายงเงยบในทางลบมากขนและรสกรบผดชอบตอการมสวนรวมในกระบวนการปรกษานอยลง

5.กำรทวนซ�ำ

ความหมาย

เปนการพดในสงทผรบการปรกษาไดบอกเลาอกครงหนงโดยไมไดมการเปลยนแปลงไมวาในแงของ

ภาษาหรอความรสกทแสดงออกมาเพอ

1. ชวยใหผรบการปรกษาไดเขาใจชดเจนขนในสงทเขาตองการ

2. เปนวธการทจะสอถงความใสใจความเขาใจของผใหการปรกษาทมตอผรบการปรกษาทำาใหผรบ

การปรกษาเกดความรสกวาตนเองเปนทเขาใจเปนทยอมรบเกดความอบอนใจ

3. ชวยใหผรบการปรกษาเปดเผยตนเองมากขนและพดตอไป

4. เปนการตรวจสอบวาสงทผใหการปรกษาไดยนนนถกตองหรอไม

การทวนซำาแบงออกเปน4ประเภท

1. ทวนซำาอยางเดยวกบสงทผรบการปรกษาพดเปนการทวนซำาทกคำา

2. ทวนซำาแบบเปลยนหรอเพมสรรพนามของผรบการปรกษาดวย

3. ทวนซำาเฉพาะประเดนทสำาคญเพยงอยางเดยว

4. ทวนซำาแบบสรป

แนวทางปฏบต

1. ผใหการปรกษาจะทวนซำาหรอใหขอมลยอนกลบเฉพาะสาระสำาคญทผรบการปรกษาสอออกมา

เทานนและหลกเลยงทจะเพมเตมความคดเหนของผใหการปรกษาเอง

2. ในขณะทผรบการปรกษากำาลงแสดงความคดเหนและความรสกผใหการปรกษาอาจแทรกคำาพดท

เปนการทวนซำาเฉพาะสวนสำาคญสนๆถงสงทรบรกได

3. การทวนซำาอาจจะรวมเอาความรสกเขาไปดวยกได ถาความรสกนนเปนสาระสำาคญของผรบการ

ปรกษา

4. การทวนซำาตลอดเวลาจะทำาใหผ รบการปรกษารสกอดอด ไมแนใจในความสามารถของผให

การปรกษาฉะนนจงอาจใชลกษณะการทวนซำาแบบตางๆสลบกนไปในการสนทนา

5. ถาผใหการปรกษาทวนซำาอยางถกตอง ผรบการปรกษากจะตอบสนองดวยการพยกหนาหรอ

การตอบรบและบอยครงกจะพดตอหรอขยายความในสงทไดกลาวมาแลวในกรณทผรบการปรกษาไมมปฏกรยา

ตอบสนองผใหการปรกษาอาจจะถามดวยคำาถามเปดโดยการรวบรวมเรองสำาคญๆททวนซำามาเปนคำาถาม

ผลทไดรบ

1. จงใจใหผรบการปรกษาพดตอ

2. ตรวจสอบวาผใหการปรกษาเขาใจในสงทผรบการปรกษาบอกถกตองหรอไม

3. ทำาใหผรบการปรกษาชดเจนในสงทพดมากขน

4. ในกรณทผรบการปรกษาพดมาก จะเปนการชวยใหผรบการปรกษาไมเลาซำาในสงทพดมาแลว

ซงทำาใหกระบวนการใหการปรกษามประสทธภาพและรวดเรวขน

142 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

6.กำรสะทอนควำมรสก

ความหมาย

การสะทอนความรสก เปนการรบรความรสกและอารมณตางๆทผรบการปรกษาไดแสดงออกมาไมวา

ดวยวาจาหรอกรยาทาทางและเปนการใหขอมลยอนกลบอยางชดเจนดวยภาษาพดใหผรบการปรกษาไดรบฟง

เพอชวยใหผรบการปรกษาเกดความเขาใจในสงทเปนปญหาทแทจรงของตนเองเนองจากวาปญหาของผรบการ

ปรกษานนมกเกดจากความรสกทมตอประสบการณตางๆเปนสวนใหญการสะทอนความรสกจะชวยขยายขอบเขต

ในการมองสภาพการณของตนเองไดชดเจนและเปนจรงมากขน

แนวทางปฏบต

1. พยายามสงเกตพฤตกรรมทแสดงออกมาลกษณะคำาพดนำาเสยงและหาจงหวะทจะสะทอนความรสก

2. หาคำาศพทเกยวกบความรสกทตรงกบความรสกของเขามากๆทสด เพอสามารถสอความรสกได

อยางชดเจนโดยการใชภาษางายๆ

3. ไมควรใชคำาวา“รสก”บอยครงและไมใชคำาศพทเกยวกบความรสกซำาๆควรหาวธเปลยนลกษณะ

คำาพด

4. การใชทกษะนตองทำาในทนททผรบการปรกษาแสดงความรสกของเขาออกมา เพอใหเขาไดรบร

ตนเองอยางชดเจนและเปนจรง

ผลทไดรบ

1. ชวยลดความรสกตอปญหาซงมผลทำาใหผรบการปรกษามองสภาพการณตางๆอยางเปนจรงมากขน

2. ผรบการปรกษาจะเกดความไววางใจผใหการปรกษาเนองจากรสกวาผใหการปรกษาเขาใจในปญหา

ของตนเอง

3. ผรบการปรกษากลาเปดเผยตนเอง สามารถรบผดชอบตนเอง มอสระในการเลอกสงทพงพอใจ

ทำาใหสามารถมชวตอยไดอยางมความสข

7.กำรสรปควำม

ความหมาย

การสรปความ เปนการรวบรวมสงทเกดขนระหวางการใหการปรกษา หรอเมอยตการใหการปรกษา

โดยใชคำาพดสนๆใหไดใจความสำาคญทงหมดซงจะมทงการสรปเนอหาความรสกและกระบวนการใหการปรกษา

แนวทางปฏบต

1. ในกรณทผรบการปรกษาพดยาวผใหการปรกษาควรทจะสรปเนอหาและความรสกสำาคญทผรบ

การปรกษาไดแสดงออกมาเพอใหการปรกษาเปนไปในทศทางทชดเจนยงขนสามารถจบประเดนสำาคญได

2. ทกครงทมการปรกษาเกดขนกอนจบการปรกษาตองมการสรปประเดนตางๆในการปรกษา

3. เมอมการปรกษาหลายครงกอนเรมกระบวนการใหการปรกษาในครงทสองและครงตอๆไปผให

การปรกษาอาจจะสรปสงตางๆทเกดขนในครงกอน

4. ในกรณทการปรกษาใชเวลามากกวาหนงครง ในครงสดทายควรจะสรปสงตางๆ ทงหมดของการ

ปรกษาทผานมาตงแตครงแรกจนถงครงสดทาย

143คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ผลทไดรบ

1. ทำาใหผรบการปรกษาชดเจนในประเดนตางๆทไดพดออกมา

2. ทำาใหผรบการปรกษารสกวาการปรกษานไดผลและมประโยชน เนองจากการสรปชวยใหผรบการ

ปรกษาเหนภาพทงหมด

3. การสรปครงสดทายเปนการยำาประเดนสำาคญๆซงจะมผลตอกระบวนการคดของผรบการปรกษา

หลงจากเสรจสนการปรกษา

แนวคดเกยวกบกำรใหกำรปรกษำครอบครว

การใหการปรกษาครอบครว (Family Counselling) เปนการใหการปรกษาลกษณะหนงทมงจะให

ความชวยเหลอครอบครวทงครอบครว แทนทจะเปนบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะมผ ใหความหมายของ

การใหการปรกษาครอบครวไวอยางกวางขวางดงน

1. ความหมายของการใหการปรกษาครอบครว

คอ การใหการปรกษาประเภทหนงทมจดมงหมายทจะใหความชวยเหลอครอบครวโดยปฎบต

ตอครอบครวในฐานะทเปนระบบหนง และมองปญหาหรอความบกพรองในหนาทของครอบครววามาจาก

ระบบครอบครว ไมมาจากสมาชกคนใดคนหนงของครอบครว อาการทผดปกตหรอเปนปญหาของสมาชก

คนใดคนหนง เปนสงทแสดงใหเหนความตงเครยดทกำาลงเกดในระบบครอบครวหรอระบบสงคมภายนอก

เพราะผใหการปรกษาครอบครวเชอวาเราไมสามารถแยกบคคลออกจากสงคมทเขาหรอเธออาศยอยได

บกส (Biggs,1994:99)กลาววาการใหการปรกษาครอบครวคอการใหการปรกษาทเนนทจะ

ปฏบตตอครอบครวโดยสวนรวม การใหความชวยเหลอจงมเปาหมายทจะพยายามปรบเปลยน เพอปรบปรง

สมพนธภาพในครอบครวใหดำาเนนไปอยางราบรน

เมธนนทรภณญชนเหนวาการใหการปรกษาครอบครวหมายถงกระบวนการใหความชวยเหลอ

ครอบครวทงครอบครว ไมเฉพาะสมาชกคนใดคนหนงทถกกลาววา มพฤตกรรมทเปนปญหาเพราะถอวา

ครอบครวเปนระบบๆ หนง ปญหาทเกดขนในระบบครอบครวจงเปนของสวนรวมและเปนความรบผดชอบ

ของทกคนในครอบครวทจะตองรวมมอกนหาทางแกไข โดยความชวยเหลอของนกใหการปรกษาครอบครวทม

คณสมบตสวนตวและวชาชพทเหมาะสมเพอทจะใหครอบครวอยในสภาวะทสมดลและทำาหนาทของครอบครว

อยางมประสทธภาพอนเปนแนวทางทจะพฒนาสมาชกในครอบครวใหมความเปนตวของตวเองสามารถสอสาร

ไดดและสามารถสรางสมพนธภาพและปรบตวไดดทงในครอบครวและสงคมภายนอก

จน แบร (1995) เหนวา ทผานมาผใหการปรกษาครอบครวมกจะใหความสำาคญบคคลทมา

ขอความชวยเหลอเพยงคนเดยว และมองสมาชกคนอนๆในครอบครวในฐานะตวประกอบ สำาหรบระยะ 20 ป

ทผานมา นกจตวทยามองครอบครวเปนระบบทสมาชกทกคนมบทบาทสำาคญเทากน และมผลกระทบถง

บทบาทหนาท ชวตความเปนอย ในการชวยใหครอบครวมระบบการกระทำาหนาทในการอยรวมกนในลกษณะ

ดงกลาวตองศกษาองคประกอบ3ประการคอการปฏสมพนธกฏเกณฑและบทบาท

สมรก ชวานชวงศ (2546:7) กลาววา การใหการปรกษาครอบครวเปนกระบวนการทำางาน

รวมกนระหวางสมาชกของครอบครวกบผใหการปรกษาทคนหาสงทเปนอปสรรคตอการดขนของผปวย และ

หาวธทเปนประโยชนตอการบำาบดรกษาผปวยซงสมาชกในครอบครวมกจะตองปรบเปลยนทาท ทศนคต

144 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

การปฏบตตอผปวยและระหวางสมาชกในครอบครว เพอใหครอบครวเปนสงแวดลอมทดสำาหรบผปวย และใน

ทสดถาผปวยดขนกจะดสำาหรบสมาชกทกคนในครอบครว

สรป การใหการปรกษาครอบครว เปนกระบวนการใหความชวยเหลอทงครอบครวในการทจะ

แกไขปญหา โดยผใหการปรกษาเปนผเอออำานวยใหสมาชกในครอบครวไดรวมมอกนหาจดยนของครอบครว

และหารปแบบการตดตอสอสารในครอบครวทเหมาะสม เพอปรบปรงสมพนธภาพในครอบครวใหดำาเนนไป

อยางราบรน

2. หลกในการใหการปรกษาในครอบครว

1. ครอบครวเปนระบบสงคมขนาดเลก

2. การใหการปรกษาแกครอบครว ควรพจารณาทงระบบเพราะปญหาหรอความบกพรอง

ในหนาทของครอบครวจากระบบครอบครวทสมพนธกบระบบอนๆในสงคม ไมใชมาจากสมาชกคนใดคนหนง

ดงภาพ

141

สรป การใหการปรกษาครอบครว เปนกระบวนการใหความชวยเหลอทงครอบครวในการทจะแกไขปญหา โดยผใหการปรกษาเปนผเอออ านวยใหสมาชกในครอบครวไดรวมมอกนหาจดยนของครอบครว และหารปแบบการตดตอสอสารในครอบครวทเหมาะสม เพอปรบปรงสมพนธภาพในครอบคร วใหด าเนนไปอยางราบรน

2.หลกในการใหการปรกษาในครอบครว 1. ครอบครวเปนระบบสงคมขนาดเลก

2. การใหการปรกษาแกครอบครว ควรพจารณาทงระบบเพราะปญหาหรอความบกพรองในหนาทของครอบครวจากระบบครอบครวทสมพนธกบระบบอนๆในสงคม ไมใชมาจากสมาชกคนใดคนหนง ดงภาพ

ภาพแสดง ความสมพนธของระบบตางๆในการใหการปรกษาครอบครว ทมา:อมาพร ตรงคสมบต จตบ าบดและการใหการปรกษาครอบครว เฟองฟา พรนตง จ ากด 2540

ทฤษฎระบบชวยใหผใหการปรกษามมมมองทกวางขน คอ เปนการมองความสมพนธของทกระบบ แทนทจะมองไปทจดเดยว 3. การแสดงออกทางความคด อารมณ ค าพดและพฤตกรรมแงลบของสมาชกในครอบครวสามารถเปลยนเปนแงบวกได

ระบบทท ำงำน/โรงเรยน (หวหนำ เพอน คร)

ระบบบคคล (อารมณ รางกาย)

ระบบการพยาบาล (แพทย พยาบาล)

ระบบครอบครว (พอ แม พนอง เครอญาต)

ภาพแสดงความสมพนธของระบบตางๆในการใหการปรกษาครอบครว

ทมา:อมาพรตรงคสมบตจตบำาบดและการใหการปรกษาครอบครวเฟองฟาพรนตงจำากด2540

ทฤษฎระบบชวยใหผใหการปรกษามมมมองทกวางขนคอเปนการมองความสมพนธของทกระบบ

แทนทจะมองไปทจดเดยว

3. การแสดงออกทางความคด อารมณ คำาพดและพฤตกรรมแงลบของสมาชกในครอบครว

สามารถเปลยนเปนแงบวกได

145คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4. ควรพจารณาบทบาทของผรบบรการในครอบครววาเปนเชนไร เพอการวางแผนในการให

บรการปรกษา

5. พลวตของครอบครวอยในความคดของผใหบรการปรกษาเสมอหมายถงผใหบรการปรกษา

ควรมความศรทธาวาครอบครวสามารถเปลยนแปลงในทางทดขนไดและสมาชกทกคนในครอบครวสามารถ

พฒนาได

3. หลกเกณฑในการพจารณาครอบครวทเหมาะกบการใหการปรกษาครอบครว

1. ภายหลงจากการใหการปรกษารายบคคลแลวพบปญหาทสมาชกคนอนในครอบครวจะตอง

ใหความรวมมอกนแกไข

2. สมาชกในครอบครวขาดการสอสารทด

3. สมาชกในครอบครวมแรงจงใจในการแกไขปญหา

4. เปาหมายและวตถประสงคของการใหการปรกษาครอบครว

1. เพอใหมการยดหยนในระบบครอบครวมากขน

2. เพอใหครอบครวสามารถแกไขปญหาตางๆทเกดขน

3. เพอใหสมาชกในครอบครวรบรบทบาทของตวเอง

4. เพอใหสมาชกในครอบครวตดตอสอสารกนอยางเปดเผยและชดเจน

5. เพอสงเสรมใหสมาชกในครอบครวตระหนกในคณคาของตนเอง

5. คณสมบตของผใหการปรกษาครอบครว

1. การยอมรบผรบบรการอยางไมมเงอนไข เนองจากทงผใหและผรบบรการตางมวถความเชอ

คานยมแตกตางกนซงอาจจะกอใหเกดความขดแยงในจตใจของผใหการปรกษาไดผใหการปรกษาตองเรยนรใน

การจดการกบความรสกอารมณทเปนดานลบของตวเองเชนความไมพอใจอคตตางๆหรอแมแตรจกกบสมาชก

คนใดคนหนงกอนไดรบขอมลจากฝายเดยวเปนตนผใหการปรกษาจะตองมความเปนกลางและไมลำาเอยงกบ

สมาชกอนทรจกทหลง

2. ความเขาใจความรสกของผอน(empathy)ซงเปนหวใจสำาคญททำาใหผรบบรการมความมนใจ

ไววางใจ ผอนคลาย และลดปฏกรยาทางจตใจทตอตานผใหการปรกษา โดยเฉพาะสมาชกทกคนในครอบครว

จะสงผลใหผรบบรการใหความรวมมอแตใหพงระวงในเรองของความรสกรวมของตนเอง(sympathy)ทมใหแก

สมาชกคนใดคนหนงของครอบครวซงเปนอปสรรคตอการใหการปรกษา

3. มวฒภาวะทางอารมณ มความอดทน ความสามารถในการควบคมและปรบอารมณของ

ตนเองได

4. มความชางสงเกตและไวตอความรสกทงของตนเองและผรบบรการ เพอชวยใหรทนอารมณ

ความรสกนกคดจะชวยใหเกดการปรบทาทไดเหมาะสมเรวขน

146 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

สมรรถนะของนกจตวทยำโรงเรยน

ในกำรท�ำงำนกบบคลำกรทเกยวของ

หนวยงำนและองคกรอนๆ

บทท 6

6ชวโมง

วตถประสงค

1. สามารถประเมนความสามารถตนทนเดกและครอบครวเพอวางแผนใหการชวยเหลอ

2. มความรเครอขายในพนทและสามารถประสานงานเพอใหเดกและครอบครวไดรบการชวยเหลอ

เนอหำ

1.ความสำาคญของการประเมนความสามารถและตนทนเดกและครอบครว(สามารถคนควาไดจาก

คมอการใชเครองมอแบบสำารวจตนทนชวตเดกและเยาวชนไทยโดยนายแพทยสรยเดวทรปาตและคณะ)

2. ประยกตวธการทางจตวทยาและอนๆเพอกอใหเกดประโยชนสงสดแกเดกและครอบครวทมความ

ตองการพเศษ

3.การประสานงานระหวางหนวยงานพนฐานในการดแลสขภาพของเดกและครอบครว

4.การประสานงานและความรวมมอของหนวยงานตางๆในชมชนและสงคมเพอการดแลชวยเหลอ

เดกและครอบครว

5.การเชอมโยงระหวางหนวยงานสาธารณสขและสถานศกษา(Collaborationskills)(เชญผทปฏบต

งานจรงมาถายทอดประสบการณในชวงบาย)

การประสานงาน คอ การดำาเนนการเพอใหกจกรรมทวางแผนไว มความตอเนองและบรรลผลตาม

เปาหมายทวางไว ซงการทำาหนาทดงกลาวไดอยางราบรนและประสบความ สำาเรจนน จำาเปนตองอาศยทกษะ

ในการเปนผประสานซงเปนทกษะในการทำางานรวมกนระหวางบคคลกลมหรอหนวยงานเพอใหงานสำาเรจตาม

เปาหมายทวางไว

147คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

คณสมบตผประสานงาน

1. ใจเยนมความอดทนสง

2. เสยสละเหนประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตนและมความเตมใจใหบรการ

3. มความสามารถในการปรบตวและมความยดหยนในการเผชญกบสถานการณตางๆ

4. มมนษยสมพนธทด

5. มความกระตอรอรนในการทำางานคณสมบตผประสานงาน

ทกษะทจำาเปน

1. การสรางความสมพนธทด

2. การสอสาร

3. การทำางานเปนทม

การเตรยมตวในการประสานงาน

1. เตรยมขอมล

2. แนะนำาตว

3. ความเปนมาและวตถประสงคของการตดตอ

4. ชองทางในการตดตอผประสาน

เทคนคผประสานงาน

1. รเขารเราพยายามผกมตร

2. รจกขอความรวมมอและรจกใหความรวมมอ

3. งดเวนการนนทาวารายผอน

4. เคารพในอำานาจหนาทของกนและกน

5. เขาใจขอจำากด/ปญหาของกนและกน

6. รบฟงคำาตชมรบฟงคำาแนะนำาความเหนของคนอน

7. พยายามทำางานของตนใหเสรจทนเวลา

งานจดการทรพยากรทางสงคม

เปนการจดหา/จดการทรพยากรทงหนวยงานภายในและภายนอกไดแกองคกรทางสงคมบคคลวตถ

สงของเงนรวมทงการพทกษสทธ(Advocacy)ปกปองคมครอง

• ประสานผเกยวของทงภายในภายนอกโรงเรยนเพอจดหาทรพยากรทางสงคมเพอปองกนและชวยเหลอ

• มความรในดานกฎหมายเชนพระราชบญญตคมครองเดกพ.ศ.2546พระราชบญญตความรนแรง

ในครอบครวพ.ศ.2550พระราชบญญตสขภาพจตพ.ศ.2551ฯลฯ

• ใหคำาแนะนำา/ประสานบคลากรในโรงเรยนเพอหาทน/เพอบรรเทาปญหาเฉพาะหนาอนเปนอปสรรค

ซงสงผลถงการมาเรยนหรอประสทธภาพการเรยน

• เปนสอกลางระหวางนกเรยนครอบครวและโรงเรยนในกรณนกเรยนเขารบการรกษากบโรงพยาบาล

เชน สรางความเขาใจและใหขอมลการรกษาแกผปกครองหรอครทถกตอง เพอเปนประโยชนในการรวมมอ

สนบสนนการรกษาและรวมดแลตอเนอง

148 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

• เปนสอกลางระหวางนกเรยนและโรงเรยนเชนครขาดความรในการดแลเดกทมความบกพรองทาง

พฒนาการและสตปญญาและเรองโรค เดกถกออกจากโรงเรยน การสงเดกกลบเขาสระบบโรงเรยน ขอมลเชน

ความรเรองโรค/ยาลกษณะอาการของโรคการดแลอยางเหมาะสมเปนตน

• ประสานงานเพอใหนกเรยนสามารถดำารงชวตอยในสงคมไดอยางเหมาะสมยงขน เชน ประสาน

หนวยงานทจดหาสถานทอยชวคราวในกรณนกเรยนไมมผดแลหรอเพอความปลอดภยของนกเรยนเปนตน

• มความรเครอขายทางการศกษา/อาชพ เพอใหนกเรยนไดรบสทธทางการศกษาทเหมาะสม เชน

ขอมลศนยการศกษาพเศษฯลฯ

• แจง/ประสานทมบคลากรในโรงเรยนหรอประสานหนวยงานกระบวนการยตธรรมเพอคมครองทาง

กฎหมายเชนประสานหนวยงานทเกยวของเพอไกลเกลย/บงคบกรณครอบครวไมปฏบตหนาทในการดแลเดก

อยางเหมาะสม

หนวยงำนในสงกดส�ำนกบรหำรงำนกำรศกษำพเศษ

โรงเรยนพบลประชาสรรค 022450448

โรงเรยนฟาใสวทยา 034298430

โรงเรยนสมเดจพระปยมหาราชรมณยเขต 034686026

โรงเรยนศกษาสงเคราะหจตตอาร 054217128

โรงเรยนศกษาสงเคราะหเชยงดาว 053456494

โรงเรยนศกษาสงเคราะหเชยงใหม 053121131

โรงเรยนศกษาสงเคราะหธวชบร 043569034

โรงเรยนศกษาสงเคราะหนราธวาส 073584077

โรงเรยนศกษาสงเคราะหบางกรวย 024460353

โรงเรยนศกษาสงเคราะหพทลง 074627731

โรงเรยนศกษาสงเคราะหแมจน 053771932

โรงเรยนศกษาสงเคราะหแมฮองสอน 053061258

โรงเรยนศกษาสงเคราะหสราษฎรธาน 077355481

โรงเรยนราชประชานเคราะห19จงหวดนครศรธรรมราช 075302187

โรงเรยนราชประชานเคราะห20จงหวดชมพร 077611020

โรงเรยนราชประชานเคราะห21จงหวดแมฮองสอน 053062050

โรงเรยนราชประชานเคราะห22จงหวดแมฮองสอน 053065141

โรงเรยนราชประชานเคราะห23จงหวดพษณโลก 055316877

โรงเรยนราชประชานเคราะห24จงหวดพะเยา 054468129

โรงเรยนราชประชานเคราะห25จงหวดแพร 054597184

โรงเรยนราชประชานเคราะห26จงหวดลำาพน 053529480

โรงเรยนราชประชานเคราะห27จงหวดหนองคาย 042414820

โรงเรยนราชประชานเคราะห28จงหวดยโสธร 045581097

149คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

โรงเรยนราชประชานเคราะห29จงหวดศรสะเกษ 045615940

โรงเรยนราชประชานเคราะห30จงหวดเชยงใหม 053856080

โรงเรยนราชประชานเคราะห31จงหวดเชยงใหม 053268643

โรงเรยนราชประชานเคราะห32จงหวดอบลราชธาน 045435284

โรงเรยนราชประชานเคราะห33จงหวดลพบร 036796833

โรงเรยนราชประชานเคราะห34จงหวดแมฮองสอน 053617037

โรงเรยนราชประชานเคราะห35จงหวดพงงา 076406429

โรงเรยนราชประชานเคราะห36จงหวดภเกต 076279239

โรงเรยนราชประชานเคราะห37จงหวดกระบ 075689030

โรงเรยนราชประชานเคราะห38จงหวดระนอง 077840084

โรงเรยนราชประชานเคราะห39จงหวดนราธวาส 073672093

โรงเรยนราชประชานเคราะห40จงหวดปตตาน 073451082

โรงเรยนราชประชานเคราะห41จงหวดยะลา 073201014

โรงเรยนราชประชานเคราะห42จงหวดสตล 074710907

โรงเรยนราชประชานเคราะห43จงหวดสงขลา 074531660

โรงเรยนราชประชานเคราะห45จงหวดกาญจนบร 034579241

โรงเรยนราชประชานเคราะห46จงหวดชยนาท 056477013

โรงเรยนราชประชานเคราะห47จงหวดเพชรบร 032272863

โรงเรยนราชประชานเคราะห48จงหวดจนทบร 039309185

โรงเรยนราชประชานเคราะห49จงหวดตราด 0817616722

โรงเรยนราชประชานเคราะห50จงหวดขอนแกน 043267223

โรงเรยนราชประชานเคราะห51จงหวดบรรมย 044632101

โรงเรยนราชประชานเคราะห52จงหวดเลย 042841573

โรงเรยนราชประชานเคราะห53จงหวดสกลนคร 042706230

โรงเรยราชประชานเคราะห54จงหวดอำานาจเจรญ 045511131

โรงเรยนราชประชานเคราะห55จงหวดตาก 055895561

โรงเรยนราชประชานเคราะห56จงหวดนาน 054690912

โรงเรยนราชประชานเคราะห57จงหวดเพชรบรณ 056718052

กาวละอนกลจ.เชยงใหม 053240062

กาฬสนธปญญานกล 043601048

ฉะเชงเทราปญญานกล 038578198

ชมพรปญญานกล 077622784

เชยงรายปญญานกล 053602649

นครราชสมาปญญานกล 044214983

นครศรธรรมราชปญญานกล 075302198

150 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

นครสวรรคปญญานกล 056245124

นานปญญานกล 054601075

พจตรปญญานกล 056685144

พษณโลกปญญานกล 055299260

เพชรบรปญญานกล 032772873

แพรปญญานกล 054653276

ภเกตปญญานกล 076260448

ระยองปญญานกล 038948605

ลพบรปญญานกล 036613088

สงขลาพฒนาปญญา 074330147

สพรรณบรปญญานกล 035454009

อบลปญญานกล 045312764

สำาหรบคนพการทางรางกายและการเคลอนไหว 0897316013

ของจงหวดนครศรธรรมราช

ศรสงวาลยขอนแกน 043246493

ศรสงวาลยเชยงใหม 053498145

เศรษฐเสถยรฯกรงเทพฯ 022414738

โสตศกษาทงมหาเมฆกรงเทพฯ 022860733

โสตศกษาเทพรตนจ.ประจวบครขนธ 032817128

โสตศกษาปานเลศจ.ลพบร 036700102

โสตศกษาอนสารสนทรจ.เชยงใหม 053222475

โสตศกษาจงหวดกาญจนบร 034602551

โสตศกษาจงหวดขอนแกน 043221751

โสตศกษาจงหวดชลบร 038382638

โสตศกษาจงหวดชยภม 044854307

โสตศกษาจงหวดตาก 055894196

โสตศกษาจงหวดนครปฐม 034332309

โสตศกษาจงหวดนครศรธรรมราช 075302197

โสตศกษาจงหวดนนทบร 025717052

โสตศกษาจงหวดปราจนบร 037407442

โสตศกษาจงหวดพงงา 076455104

โสตศกษาจงหวดเพชรบรณ 056718320

โสตศกษาจงหวดมกดาหาร 042672055

โสตศกษาจงหวดรอยเอด 043569278

โสตศกษาจงหวดสงขลา 074212516

151คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

โสตศกษาจงหวดสรนทร 044042551

โสตศกษาจงหวดอดรธาน 042323682

สอนคนตาบอดภาคเหนอฯจ.เชยงใหม 053278009

สอนคนตาบอดภาคใตจ.สราษฎรธาน 077211493

ศนยการศกษาพเศษสวนกลาง 022474685

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา1จงหวดนครปฐม 024297159

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา2จงหวดยะลา 073201049

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา3จงหวดสงขลา 074477453

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา4จงหวดตรง 075501191

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา5จงหวดสพรรณบร 035454082

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา6จงหวดลพบร 036420030

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา7จงหวดพษณโลก 055906074

ศนยการศกษาพเศษเขตการศกษา8จงหวดเชยงใหม 053112235

ศนยฯเขตการศกษา9จ.ขอนแกน 043239055

ศนยฯเขตการศกษา10จ.อบลราชธาน 045281308

ศนยฯเขตการศกษา11จ.นครราชสมา 044952078

ศนยฯเขตการศกษา12จ.ชลบร 038202000

ศนยฯประจำาจ.กระบ 075611970

ศนยฯประจำาจ.กาญจนบร 034521492

ศนยฯประจำาจ.กาฬสนธ 043891405

ศนยฯประจำาจ.กำาแพงเพชร 055714257

ศนยฯประจำาจ.จนทบร 039453263

ศนยฯประจำาจ.ฉะเชงเทรา 038587215

ศนยฯประจำาจ.ชยนาท 056405622

ศนยฯประจำาจ.ชยภม 044813312

ศนยฯประจำาจ.ชมพร 077643541

ศนยฯประจำาจ.เชยงราย 053600218

ศนยฯประจำาจ.ตราด 039540332

ศนยฯประจำาจ.ตาก 055512824

ศนยฯประจำาจ.นครพนม 042516290

ศนยฯประจำาจ.นครศรธรรมราช 075378915

ศนยฯประจำาจ.นครสวรรค 056255500

ศนยฯประจำาจ.นนทบร 021957756

ศนยฯประจำาจ.นราธวาส 073513515

ศนยฯประจำาจ.นาน 054775690

152 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ศนยฯประจำาจ.บงกาฬ 042492852

ศนยฯประจำาจ.บรรมย 044666106

ศนยฯประจำาจ.ปทมธาน 025933848

ศนยฯประจำาจ.ประจวบครขนธ 032604763

ศนยฯประจำาจ.ปราจนบร 037213099

ศนยฯประจำาจ.ปตตาน 073460083

ศนยฯประจำาจ.พระนครศรอยธยา 035360208

ศนยฯประจำาจ.พงงา 076455104

ศนยฯประจำาจ.พทลง 074843532

ศนยฯประจำาจ.พจตร 056990412

ศนยฯประจำาจ.เพชรบร 032410453

ศนยฯประจำาจ.เพชรบรณ 056718321

ศนยฯประจำาจ.แพร 054653281

ศนยฯประจำาจ.พะเยา 055412233

ศนยฯประจำาจ.ภเกต 076319062

ศนยฯประจำาจ.มหาสารคาม 043971036

ศนยฯประจำาจ.มกดาหาร 042694035

ศนยฯประจำาจ.แมฮองสอน 053061075

ศนยฯประจำาจ.ยโสธร 045722803

ศนยฯประจำาจ.รอยเอด 043611626

ศนยฯประจำาจ.ระนอง 077862030

ศนยฯประจำาจ.ระยอง 038621252

ศนยฯประจำาจ.ราชบร 032325537

ศนยฯประจำาจ.ลำาปาง 054228574

ศนยฯประจำาจ.ลำาพน 053534509

ศนยฯประจำาจ.เลย 042813240

ศนยฯประจำาจ.ศรสะเกษ 045617401

ศนยฯประจำาจ.สกลนคร 042717003

ศนยฯประจำาจ.สตล 074730901

ศนยฯประจำาจ.สมทรปราการ 021827143

ศนยฯประจำาจ.สมทรสงคราม 034753027

ศนยฯประจำาจ.สมทรสาคร 034413507

ศนยฯประจำาจ.สระแกว 037425251

ศนยฯประจำาจ.สระบร 036275279

ศนยฯประจำาจ.สงหบร 036551105

153คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ศนยฯประจำาจ.สโขทย 055645297

ศนยฯประจำาจ.สราษฎรธาน 077227700

ศนยฯประจำาจ.สรนทร 044558292

ศนยฯประจำาจ.หนองคาย 042422945

ศนยฯประจำาจ.หนองบวลำาภ 042378452

ศนยฯประจำาจ.อางทอง 035865319

ศนยฯประจำาจ.อดรธาน 042129671

ศนยฯประจำาจ.อทยธาน 056970109

ศนยฯประจำาจ.อตรดตถ 055427589

ศนยฯประจำาจ.อำานาจเจรญ 045523043

ศนยฯมหาจกรสรนธรประจำาจ.นครนายก 037349951

บำนพกเดกและครอบครว

-บานพกเดกและครอบครวกรมพฒนาสงคมและสวสดการ255

ถ.พระราม6แขวงทงพญาไทเขตพญาไทกรงเทพฯ10400

02-3547580

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดเพชรบรณ97/281ม.2

ต.สะเตยงอ.เมองจ.เพชรบรณ76000

056-722612

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดกระบ

ม.7ถ.ทาเรอต.ไสไทยอ.เมองจ.กระบ81000

075-612323-4

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดแพร9/14

ม.1ต.ชอแฮอ.เมองจ.แพร54000

054-524742

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดกาญจนบร8/8ม.12

ต.ปากแพรกอ.เมองจ.กาญจนบร71000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดภเกต3/96

ม.1ต.รษฎาอ.เมองจ.ภเกต83000

076-213315

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดกาฬสนธ391และ393

ซอยทองเจออทศถ.ทงศรเมองต.กาฬสนธอ.เมอง

จ.กาฬสนธ46000

154 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดมหาสารคาม20

ซ.29ถ.นครสวรรคต.ตลาดอ.เมองจ.มหาสารคาม44000

043-721210

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดกำาแพงเพชร221

ถ.เทศาต.ในเมองอ.เมองจ.กำาแพงเพชร62000

055-716881-2

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดมกดาหาร44

ถ.ผองใสอ.เมองจ.มกดาหาร49000

042-612716

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดขอนแกน222

ม.3ต.สำาราญอ.เมองจ.ขอนแกน40000

043-393378

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดแมฮองสอน

12ซ.4ต.จองคำาอ.เมองจ.แมฮองสอน58000

053-695001-2

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดจนทบร29/93-94

หมบานยลดาววล1ต.วดใหมอ.เมองจ.จนทบร22000

039-327577

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดยโสธร18/1

ถ.เทศบาล1ต.ในเมองอ.เมองจ.ยโสธร35000

045-714633

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดฉะเชงเทรา1054-1056

ถ.เทพคณากรต.หนาเมองอ.เมองจ.ขอนแกน24000

038-535737

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดยะลา24/2

ถ.อาคารสงเคราะหต.สะเตงอ.เมองจ.ยะลา95000

073-228413

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดชลบร40ม.4

ต.บางละมงอ.บางละมงจ.ชลบร20150

038-2400220

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดรอยเอด334ม.5

ต.นเวศนองธวชบรจ.รอยเอด45170

043-569334

155คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดชยนาท257/8

ซ.เทศบาล17ต.บานกลวยอ.เมองจ.ชยนาท17000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดระนอง253ม.2

ต.บางนอนอ.เมองจ.ระนอง85000

077-826647-8

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดชยภม227ก/183

ถ.ยตธรรมต.ในเมองอ.เมองจ.ชยภม36000

044-311234

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดระยอง318ถ.สขมวท

ต.หวยโปงอ.เมองจ.ระยอง21150

038-684895

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดชมพร21/26

หม9ต.ตากแดดอ.เมองจ.ชมพร86000

077-506782

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดราชบร22/7

ถ.เพชรเกษมต.หนาเมองอ.เมองจ.ราชบร70000

032-2338532

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดเชยงราย104

หม15ต.ปาซางอ.แมจนจ.เชยงราย57110

053-602528

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดลพบร96/28

ม.3ต.ทาศาลาอ.เมองจ.ลพบร15000

036-425322

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดเชยงใหม63/3

ม.4ต.ดอนแกวอ.แมรมจ.เชยงใหม50180

053-121164

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดลำาปาง107

ถนนประตมาต.เวยงเหนออ.เมองจ.ลำาปาง52000

054-825647

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดตรง38/17

ถ.โคกขนต.ทบเทยงอ.เมองจ.ตรง92000

075-226882

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดลำาพน120ถ.จามรเทว

ต.ในเมองอ.เมองจ.ลำาพน51000

053-510128

156 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดตราด79

ม.1ต.หนองสเมดอ.เมองจ.ตราด20300

039-5932662

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดเลย21/2ถ.วสทธเทพ

ต.กดปองอ.เมองจ.เลย42000

042-812449

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดตาก140/1

หม1ต.ไมงามอ.เมองจ.ตาก63000

055-890274

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดศรสะเกษ1291/5-6

ถ.เทพาต.เมองเหนออ.เมองจ.ศรสะเกษ33000

045-617834

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครนายก124

ม.10ต.พรหมณอ.เมองนครนายกจ.นครนายก26000

037-315502

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสกลนคร10/1

ซ.พรเจรญถ.นตโยต.ธาตเชงชมอ.เมองจ.สกลนคร47000

042-712072

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครปฐม4/108ม.5

หมบานอารยวฒนต.สนามจนทรอ.เมองจ.นครปฐม73000

034-272126

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสงขลา

ภายในบรเวณสำานกงานสงเสรมและสนบสนนวชาการ

12331/24ม.2ถ.สงขลา-เกาะยอ

ต.พะวงอ.เมองจ.สงขลา90100

074-330149

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครพนม250ม.3

ต.หนองญาตอ.เมองจ.นครพนม48000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสตล70ม.6

ถ.ยนตรการกำาธรต.คลองขดอ.เมองจ.สตล91000

074-772068

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครราชสมา1422/1

ถ.สรนารายณต.ในเมองอ.เมองจ.นครราชสมา30000

044-922765

157คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสมทรปราการ39/14-15

ม.9ถ.เพชรหงษต.ทรงคะนองอ.พระประแดงจ.สมทรปราการ10130

02-4635929

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครศรธรรมราช30/224ม.7

หมบานราชพฤกษ2ถ.พฒนาการ-คขวางต.ปากนครอเมอง

จ.นครศรธรรมราช80000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสมทรสงคราม2/19-20ม.2

ถ.ทางเขาเมองต.บางแกวอ.เมองจ.สมทรสงคราม7500

034-714952-3

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนครสวรรค62/1

ม.6ต.นครสวรรคตกอ.เมองจ.นครสวรรค60000

056-257313-16

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสมทรสาคร25/614

ม.3ต.บางหญาแพรกอ.เมองจ.สมทรสาคร74000

034-432521-2

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนนทบร78/10

ม.1ต.บางบางตลาดอ.ปากเกรดจ.นนทบร11120

02-5821267

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสระแกว145/23-24

ถ.เทศบาล17อ.เมองจ.สระแกว27000

037-242435-6

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนราธวาส79

ม.8ต.ลำาภอ.เมองจ.นราธวาส96000

073-532670-1

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสระบร437/5

ถ.มตรภาพต.ปากเพรยวอ.เมองจ.สระบร18000

036-351795-6

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดนาน253ม.7

ถ.พลงแผนดนต.ถมตองอ.เมองจ.นาน55000

054-716238

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสงหบร72/118

ม.10ต.ตนโพธอ.เมองจ.สงหบร16000

036-523811

158 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดบรรมย437/219

ถ.จระต.ในเมองอ.เมองจ.บรรมย31000

044-602673

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสโขทย193/3

ถ.จรดวถถองอ.เมองจ.สโขทย64000

055-610791

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดบงกาฬ

202ม.7ต.วศษฐอ.เมองจ.บงกาฬ042-492060

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสพรรณบร21-23

ถ.นางสรอยระยาต.ทาพเลยงอ.เมองจ.สพรรณบร72000

035-525224

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดปทมธาน1/119

ม.2ต.รงสต-นครนายกอ.ธญบรจ.ปทมธาน12110

02-5772372

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสราษฎธาน99/530

ม.1ถ.สราษฎร-กาญจนวถต.บางกงอ.เมอง

จ.สราษฎรธาน84000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดประจวบครขนธ99/9ม.7

ถ.เพชรเกษมต.อาวนอยอ.เมองจ.ประจวบครขนธ77210

032-554164

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดสรนทร127/1ม.11

ถ.สรนทร-ทาสวางต.นอกเมองอ.เมองจ.สรนทร32000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดปราจนบร151/99

ม.8ต.รอบเมองอ.เมองจ.ปราจนบร25000

037-213743-4

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดหนองคาย199ม.10

ซ.เทศบาล3ต.คายบกหวานอ.เมองจ.หนองคาย43100

042-495091

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดปตตาน148/229ม.6

ถ.โรงเหลาซ.9ต.รสะมแลอ.เมองจ.ปตตาน94000

073-313703

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดหนองบวลำาภ21ม.7

ต.โพธชยอ.เมองจ.หนองบวลำาภ39000

042-378450

159คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพะเยา29ม.1

บานหวยเคยน-เหนอต.บานตำาอ.เมองจ.พะเยา56000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอางทอง80/1

ม.2ซ.อางทองคำาต.บานอฐอ.เมองจ.อางทอง14000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพระนครศรอยธยา

200/11ม.2ต.บอโพงอ.นครหลวงจ.พระนครศรอยธยา13260

035-743348

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอดรธานภายในบรเวณนคมสรางตนเองเชยงพณ

ต.นคมสงเคราะหอ.เมองจ.อดรธาน41000042-237151

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพงงา58/122

ม.5ต.คกคกอ.ตะกวปาจ.พงงา82190

076-486814

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอตรดตถ101/1

ม.5ต.บานเกาะอ.เมองจ.อตรดตถ53000

055-407439

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพทลง25

ถ.เสนหเจรญซอย4ต.คหะสวรรคอ.เมองจ.พทลง93000

074-611980

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอทยธาน12

ม.2ต.นำาซมอ.เมองอทยธานจ.อทยธาน61000

056-514711

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพจตรซ.ราษฏรวถ

ถ.ศรมาลาอ.เมองจ.พจตร66000

056-990392-3

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอบลราชธาน

10/2ซอยพนม7ต.ในเมองอ.เมองจ.อบลราชธาน34000

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดพษณโลก132/5

ม.10ต.บงพระอ.เมองจ.พษณโลก65000

055-258379

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดอำานาจเจรญ

199ม.8ถ.ชยางกรต.โนนหนามแทงอ.เมองจ.อำานาจเจรญ37000

045-452116

-บานพกเดกและครอบครวจงหวดเพชรบร10ม.5

ถ.เพชรเกษมต.ไรสมอ.เมองเพชรบรจ.เพชรบร76000

032-401780

160 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

รายชอโรงพยาบาลทมจตแพทยเดกและวยรนทวประเทศไทย(ณวนท13กรกฎาคม2558)

กรงเทพมหานคร

-รพ.จฬาลงกรณ

-รพ.ศรราช

-ร.พ.รามาธบด

-ร.พ.ธรรมศาสตรเฉลมพระเกยรต

-ร.พ.ภมพล

-สถาบนราชานกล

-สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา(คลนกวยรน)

-ร.พ.วชรพยาบาล

-ร.พ.พระมงกฎฯ

-ร.พ.ศรธญญา

-สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร(ตรงขามรพ.รามา)

-สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน(รพ.เดก)

-รพ.ตำารวจ

-รพ.ทหารผานศก

-รพ.สมเดจพระปนเกลา

รพ.เอกชนในกรงเทพมหานคร

-รพ.กรงเทพ

-ร.พ.พระรามเกา

-ร.พ.บางนา

-ร.พ.บำารงราษฎร

-ร.พ.สมตเวชศรนครนทร

-ร.พ.สมตเวชสขมวท

-รพ.มนารมย

-รพ.วชยยทธ

-รพ.ธนบร1

-รพ.หวเฉยว

-รพ.พญาไท1

-รพ.บางปะกอก1และ9

-รพ.กรงเทพครสเตยน

-รพ.เสรรกษ

-รพ.นครธน

-คลนกศนยแพทยพฒนา

161คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปรมณฑลและภาคกลาง ::นนทบร:: -รพ.พระนงเกลา -รพ.ชลประทาน -มรกคลนค(แถวสนามบนนำา)084-733-0444,02-589-4582. -รกษเรยนคลนค(แถวสะพานพระนงเกลา)089-529-7744,083-433-400,086-978-9222 ::ปทมธาน:: -สถาบนบำาบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน(สถาบนธญญารกษ) ::นครปฐม:: -รพ.นครปฐม -สถาบนกลยาณราชนครนทร(ทกวนพธ)โทรตดตอ0-2441-6100ตอจดนด58212, คลนกผปวยนอก58203-58204 -สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครวมหาวทยาลยมหดล -โรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรตต.คลองโยงอ.พทธมณฑลจ.นครปฐม ทกวนพธ,ศกร(9.00-15.00น.) ::นครนายก:: -ศนยการแพทยสมเดจพระเทพฯ(มศว.องครกษ) -รพ.นภาลยบางคนธ1ออกตรวจองคารท1และ3ของเดอน8.30-16.00น. ::สมทรสาคร:: -รพ.สมทรสาครทกวนจนทรท1,3(8.30-16.00น.)ทกวนองคารท2,4(8.30-16.00น.) -รพ.บานแพว ::สมทรปราการ:: -รพ.ยวประสาทไวทโยปถมภ ::อางทอง:: -รพ.อางทอง ::สระบร:: -รพ.สระบร ::ราชบร:: -โรงพยาบาลศนยราชบร<ทกวนพฤหส(8.30-16.00น.)> ::ฉะเชงเทรา:: -รพ.ฉะเชงเทรา

ภาคตะวนออก ::ชลบร:: -รพ.ชลบร -รพ.อาภากรเกยรตวงศ -รพ.กรงเทพพทยา -รพ.มหาวทยาลยบรพา

162 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

::ระยอง:: -รพ.ระยอง ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ::ขอนแกน:: -รพ.ศรนครนทร -รพ.ขอนแกน -สถาบนพฒนาการเดกภาคตะวนออกเฉยงเหนอ (เลยผานรพ.จตเวชขอนแกนไปทางบานโนนทนประมาณ4กม.) ::นครราชสมา:: -รพ.มหาราช ::บรรมย:: -รพ.บรรมย ::อบลราชธาน:: -รพ.พระศรมหาโพธ -รพ.สรรพสทธประสงค ::อดรธาน:: -รพ.อดรธาน ::นครพนม:: -โรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทร ภาคใต ::ประจวบครขนธ:: -รพ.หวหน ::ชมพร:: -รพ.ชมพรเขตรอดมศกด ::กระบ:: -รพ.กระบ ::ภเกต:: -รพ.วชระภเกต ::สงขลา:: -รพ.สงขลานครนทร(รพ.มอ.) -รพ.จตเวชสงขลาราชนครนทร(รพ.ประสาทสงขลาเดม) -รพ.สงขลา ::สราษฎรธาน:: -รพ.สวนสราญรมยอ.พนพน -รพ.สราษฎรธาน

163คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

::ตรง:: -รพ.ตรง ::นครศรธรรมราช:: -รพ.มหาราชนครศรธรรมราช -รพ.ทงสง

ภาคเหนอ ::เชยงใหม:: -มหาวทยาลยเชยงใหม -สวนปรง -รพ.นครพงค -รพ.กรงเทพเชยงใหม ::พษณโลก:: -รพ.พทธชนราช -รพ.นเรศวร -รพ.พษณเวช ::ลำาปาง:: -รพ.ลำาปาง ::สโขทย:: -รพ.สโขทย ::เชยงราย:: -รพ.เชยงรายประชานเคราะห ::ลำาพน:: -รพ.ลำาพน ::อตรดตถ:: -รพ.อตรดตถ ::นครสวรรค:: -รพ.สวรรคประชารกษ ::แพร:: -รพ.แพร ::นาน:: -รพ.นาน

164 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ควำมรเบองตนเกยวกบสถตและกำรวจย

(Basicresearchskills)

บทท 7

3ชวโมง

วตถประสงค

1. มความรเบองตนเกยวกบสถตการวจยระบาดวทยาและการวจยชนเรยน

2. สามารถประยกตใชความรสถตและงานวจยเพอพฒนางานของตนเองได

เนอหำ

สถตพนฐานเพอการวจย

1.ควำมหมำยของสถต

คำาวา สถต (Statistics) มาจากภาษาเยอรมนวา Statistik มรากศพทมาจาก Statหมายถง ขอมล

หรอสารสนเทศซงจะอำานวยประโยชนตอการบรหารประเทศในดานตางๆเชนการทำาสำามะโนครวเพอจะทราบ

จำานวนพลเมองในประเทศทงหมดในสมยตอมาคำาวาสถตไดหมายถงตวเลขหรอขอมลทไดจากการเกบรวบรวม

เชน จำานวนผประสบอบตเหตบนทองถนนอตราการเกดของเดกทารกปรมาณนำาฝนในแตละป เปนตน สถตใน

ความหมายทกลาวมานเรยกอกอยางหนงวาขอมลทางสถต(Statisticaldata)

หลงจากทเกบรวบรวมขอมลและสรางแฟมขอมลเรยบรอยแลว ผวจยจะตองทาการวเคราะหขอมล

เพอสรปผลของการวจย ตามวตถประสงคของงานวจย ซงจำาเปนตองใชวธการทางสถตชวยในการวเคราะห

ซงสามารถแบงออกเปน2ประเภทดงน

1. สถตเชงพรรณนา(DescriptiveStatistics)ซงเปนการนำาเสนอขอมลทเกบรวบรวมมาโดยนำา

มาบรรยายถงลกษณะของขอมลทเกบมาไดทงในรปแบบของตารางขอความแผนภมหรอกราฟตางๆและคา

สถตตางๆ

2. สถตเชงอนมาน (Inference Statistics)หมายถงการวเคราะหขอมลตวอยาง แลวนำาผลการ

วเคราะหนนอางองถงลกษณะทสาคญของประชากร โดยใชหลกเกณฑของความนาจะเปน และสถตเชงอนมาน

จะประกอบดวยการประมาณคาการทดสอบสมมตฐานทใชพารามเตอรและทไมใชพารามเตอรเปนตน

165คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

2.สถตท ใชในกำรวเครำะหขอมล

ในการศกษาวจย จะมการเลอกใชสถตทเหมาะสมกบลกษณะของขอมลและตรงตามวตถประสงคทางการวจยทตงไว โดยในทน จะกลาวถง สถตการวเคราะหขอมลทกยวของกบการปฏบตงานของนกจตวทยาทใชบอยๆไดแก 2.1 รอยละ(Percentage)เปนคาสถตทนยมใชกนมากโดยเปนการเปรยบเทยบความถหรอจำานวนทตองการกบความถหรอจำานวนทงหมดทเทยบเปน100จะหาคารอยละจากสตรตอไปน

เมอ P แทน คารอยละ f แทน ความถทตองการแปลงใหเปนคารอยละ N แทน จำานวนความถทงหมด คารอยละจะแสดงความหมายของคาและสามารถนำาคาทไดไปเปรยบเทยบได 2.2 การวดแนวโนมเขาสสวนกลาง(MeasuresofCentralTendency)เปนสถตทใชเปนตวแทนของขอมลโดยทนยมใชม3ประเภทไดแก 1) คาเฉลย(Mean)หรอเรยกวาคากลางเลขคณตคาเฉลยคามชฌมเลขคณตเปนตน

X= n เมอ X แทน คาเฉลย ∑X แทน ผลรวมของคะแนนทงหมดของกลม n แทน จำานวนของคะแนนในกลม 2) มธยฐาน (Median) คอ คะแนนทอยตรงกลางทแบงคะแนนออกเปนสองกลมเทาๆ กน ทำาโดยนำาคะแนนทไดมาเรยงตามลำาดบจากมากไปนอยหรอจากนอยไปหามากมกเขยนแทนดวยMdn 3) คาเปอรเซนตไทล(Percentile) การคำานวณคาเปอรเซนตไทลสามารถแบงการคำานวณออกเปน2แบบไดแกการคำานวณหาคาเปอรเซนตไทลจากขอมลดบทไมอยในรปของตารางแจกแจงความถและการคำานวณหาคาเปอรเซนตไทลจากขอมลจดกลมทอยในรปของตารางแจกแจงความถซงมวธการหาดงน การคำานวณหาคาเปอรเซนตไทลจากขอมลดบทไมอยในรปของตารางแจกแจงความถ 1. เรยงขอมลจากนอยไปหามาก 2. หาตำาแหนงของคาเปอรเซนตไทล จากสตร Pr=r Pr คอคาตาแหนงเปอรเซนตไทลทตองการหา r คอตำาแหนงทตองการหา N คอจำานวนขอมลทงหมด 3. นบตำาแหนงจากคาทคานวณไดจากขอ2

100×=Nfp

∑x

(N+1)

100

166 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.3 การวดการกระจาย (Measures of Variability) เปนสถตทชวยใหทราบถงความแตกตาง หรอการแปรผนของคะแนนในชดนนหรอกลมนนถาคาทไดมามคาสงหมายถงคะแนนมความแตกตางกนมากถาคาทไดมคาตำาหมายถงคะแนนไมแตกตางกนมากนกหรอใกลเคยงกน 1) พสย(Range)เปนชวงระหวางคะแนนทสงสดกบคะแนนทตำาสด R=H–L เมอ R แทน พสย H แทน คะแนนทสงสด L แทน คะแนนทตำาสด 2) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) เปนการวดการกระจายทนยมใชกนมากเขยนแทนดวยS.D.หรอS S.D. = ∑ (X-X)2 n–1 S.D. = n∑X2-(∑X)2

n(n–1)

เมอ S.D. แทน คาสวนเบยงเบนมาตรฐาน X แทน คาคะแนน n แทน จำานวนคะแนนในแตละกลม ∑ แทน ผลรวม

3.ระบำดวทยำ

ระบาดวทยาคอการศกษาเกยวกบการกระจาย(distribution)และปจจยกำาหนด(determinant)

ของสถานะสขภาพ หรอเหตการณทเกยวของกบสขภาพในประชากรทกำาหนดและนำาผลของการศกษาตางๆ

เหลานนไปใชประโยชนเพอการปองกนและควบคมปญหาสขภาพในประชากร

นยามคำาศพท

Endemic (โรคประจำาถน) หมายถง การเกดโรคทเกดขนโดยมความถของการเกดปกตในประชากร

กลมหนงเปนโรคทระบาดในทองถนนนๆอาจเปนแคจงหวดหรอประเทศของเรา

Epidemic (โรคระบาด)หมายถงการเกดขนของโรคโดยมความถของการเกดทผดปกตในประชากร

กลมหนงเปนโรคทระบาดออกไปเปนวงกวางอาจเปนหลายๆประเทศหรอทวภมภาคกได

PandemicหมายถงการระบาดของโรคแบบEpidemicแตลกลามไปยงหลายๆประเทศหรอหลายๆ

ทวปเปนโรคทระบาดไปทวโลก

Sporadicหมายถงการเกดของโรคในกลมประชากรทโรคดงกลาวโดยปกตแลวจะไมพบในประชากร

กลมน

167คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

หลกคดส�ำคญทำงระบำดวทยำ:

เนองจากจดมงหมายของระบาดวทยาเพอการสงเสรมสขภาพ ปองกนและควบคมโรคในประชากร

จงจำาเปนตองรหลกคดทสำาคญ เพอจะไดพยายามหาขอมลและขอความรทเกยวของกบการเกดขน ของโรค

หรอภยทคกคามสขภาพอยางนอยใน ๓ ดานคอ เหตปจจยททำาใหเกดโรค/ภยสขภาพ (Determinants),

การกระจาย(Distribution),และธรรมชาตของโรคNaturalhistoryofdiseases)ดงน

1. โรคหรอปญหาทางดานสขภาพไมไดเกดดวยความบงเอญ แตเกดจากการเสยสมดลยของเหต

ปจจยทเกยวของ (Determinants) ซงทางระบาดวทยามกจะแบงปจจยออกเปน 3 กลมคอปจจยเกยวของ

กบคน (Host) ปจจยทเกยวของกบตวกอโรค (Agent) และปจจยทเกยวของกบสงแวดลอม (Environment)

เรยกความสมพนธของทงสามปจจยนวาEpidemiologicTriad

2. โรคหรอปญหาทางดานสขภาพมแบบแผนการกระจายของมน (Distribution of Disease)

ทางระบาดวทยาจะพยายามวเคราะหแบบแผนการกระจายตามเวลา (Time) สถานท (Place) และบคคล

(Person)

3. โรคหรอปญหาทางสขภาพมธรรมชาตของมนเอง(NatureofdiseaseorNaturalhistoryof

disease) ปรากฎการณทกอยางรวมถงโรคภยไขเจบยอมมการเกดขน ดำารงอย และสนสด เราเรยกสงนวา

ธรรมชาตของโรคซงหมายถงเหตการณของโรคนบตงแตการเรมกอเกดในคนและเปลยนแปลงไปตามกาลเวลา

ความรเรองธรรมชาตของโรคเรมจากความเขาใจในโรคตดเชอ แตตอมากนำาไปใชในเรองโรคไมตดเชอดวย

โดยทวไปหากเราดเหตการณการเจบปวยดวยโรคตดเชอในคนกจะเหนเหตการณ4ระยะคอ

• จากคน

• จากสตว

• โรงงาน ฯลฯ

• ยาเสพตด

• อาวธ

• กมมนตภาพรงส

เชอโรค - สารเคม - ภยสขภาพ

• Gene• ภมตานทาน

• การศกษา

• วถชวต พฤตกรรม

• การเขาถงบรการสขภาพ

คน/ประชากร

สงแวดลอม• ธรรมชาต

• ระบบสงคม

• ระบบเศรษฐกจ

• ระบบการเมอง

โรคหรอทกขภาพเกดจากการเสยสมดลย

Vector/media

168 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

- ระยะเสยง(Stageofsusceptibility)ระยะนรางกายยงเปนปกตไมไดเกดพยาธสภาพอะไร

แตมเงอนไขของความเสยงทจะสนบสนนใหเชอโรค หรอ สารเคม หรอ ภยสขภาพตางๆเขาหาคนไดงายและ

เกดการเจบปวยตามมา

- ระยะกอนมอาการ(Preclinicalstage)ไดแกระยะทAgentเชนเชอโรคหรอสงทเปนอนตราย

ไดเขาสรางกายแลวแตยงไมแสดงอาการ

- ระยะแสดงอาการ (Clinical stage) ระยะน Agent ไดทำาใหเกดพยาธสภาพจนรางกาย

ไมสามารถทำางานไดตามปกตและเกดอาการแสดงของการเจบปวยเรมตนและคอยๆมากขนจนมอาการเตมขน

- ระยะสนสดของโรค(Diminishstage)เมอเกดโรคแลวบางคนหายโดยรางกายกำาจดเชอหรอ

สารกอโรคไดเอง บางคนหายแตมความพการ บางคนตายในเวลาไมนาน บางคนอยรอดแตกจะไปเสยชวตใน

อนาคต

ดงนนการศกษาธรรมชาตของโรคจงมขอมลอยางนอย๒ดานทเกยวพนกนคอการดำาเนนไปของโรคใน

ชวงเวลาตางๆและโอกาสทจะเกดผลลพธตางๆเมอการดำาเนนของโรคไปถงจดสนสด(DiseaseProgressionand

Outcomes)

ประโยชนของกำรสอบสวนทำงระบำดวทยำ

• เพอคนหาตนกำาเนดและปจจยทเกยวของกบการระบาดของโรคทเราทราบแลวทเกดขนในแตละครง

และเพอหารปแบบของมาตรการแทรกแซงทเหมาะสม

• เพอชใหเหนถงสาเหตหลกททำาใหเกดโรคทเราไมทราบชนด

• เพอใหไดรบขอมลเกยวกบนเวศวทยาและประวตธรรมชาตของโรคเพอหาวธการควบคมโรคทเหมาะสม

• เพอวางแผนในการตดตามโปรแกรมการควบคมโรค

• เพอประเมนผลกระทบทางเศรษฐกจของโรคและโปรแกรมการควบคมโรค

4.กำรวจยในชนเรยน

การวจยในชนเรยน คอ กจกรรมทเกดขนระหวางครและนกเรยน และบทบาทคร คอ การจด

ประสบการณการเรยนรตามหลกสตรใหกบนกเรยนทงชน การสอนในชนเรยนครจะตองจดประสบการณ

การเรยนรใหกบนกเรยนทงชนซงมความสามารถพนฐานแตกตางกนออกไปทำาใหบางครงเกดปญหากบผสอน

ทตองจดกจกรรมหลากหลายสนองตอบตอผเรยนแตละคน การสอนควบคกบการสงเกต เกบรวบรวมขอมล

นกเรยนในชนมาวเคราะหศกษาสภาพจงเปนสงจำาเปนตองดำาเนนการตลอดเวลา

การวจยในชนเรยนจะเกดขนหลงจากครสรปไดวาปญหาคออะไรเกดทไหนและมแนวทางจะแกปญหา

นนไดอยางไร กลาวคอครคดหาวธการแกปญหาแลวไดน�าไปทดลองใชจนไดผลแลวพฒนาเปนนวตกรรม

สามารถน�าไปเผยแพรไดตอไป การวจยในชนเรยนควรมลกษณะคอ

1. เปนการวจยจากปญหาทเกดขนในชนเรยนเกยวกบการเรยนการสอน

2. ทำาการวจยเพอนำาผลวจยไปพฒนาการเรยนการสอน

3. ทำาการวจยควบคกบการเรยนการสอน คอ สอนไปวจยไป แลวนำาผลการวจยไปใชแกปญหาใน

ชนเรยนและทำาการเผยแพรใหเกดประโยชนตอผอน

169คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรวจยปฏบตกำรในชนเรยน

“การวจยแบบงาย”คอการศกษาเพอพฒนานกเรยนอยางมระบบเชอถอไดสอดคลองกบการปฏบตงานตามปกตของครและเขยนรายงานสนๆมความสมบรณในตวเอง “การวจยแบบงาย” เปนแนวทางหนงของการวจยเชงปฏบตการในชนเรยน (Classroom ActionResearch :CAR) เพอพฒนาการจดการเรยนรทสอดคลองกบการจดการเรยนการสอนของคร โดยการทำาวจยแบบงายซงครอบคลมประเดนสำาคญดงน 1. เปนการพฒนานกเรยนอยางเปนระบบเชอถอได 2. ดำาเนนการในสภาพการทำางานตามปกตของครโดยครเปนผวจยหลกกำร

การวจยปฏบตการในชนเรยนเปนกระบวนการแกปญหาและพฒนาคณภาพการศกษาโดยมเปาหมายทสำาคญคอ การพฒนาผเรยนใหเปนบคคลแหงการเรยนร มจตใจทดงาม และดำารงชวตอยในสงคมไดอยางม ความสข การวจยปฏบตการในชนเรยน เปนกระบวนการแกปญหาแบบสวนรวมระหวางผสอนกบผเรยนอยางแทจรงทตอบสนองการเรยนรทเปนธรรมชาตรวมทงพฒนาคณภาพการศกษาอยางเปนระบบ การวจยปฏบตการในชนเรยนมงแกปญหาทเปนปญหาทเกดจากการจดกจกรรมการเรยนรในชนเรยนเปนครงๆไปเปนการวจยปญหาของผเรยนในชนเรยนของตนเองเพอแกปญหาการเรยนการสอนเฉพาะชนเรยนนนๆ เปาหมายทสำาคญของการวจยปฏบตการในชนเรยน คอ การวจยเพอสรางและพฒนางาน พฒนาคนและพฒนานวตกรรมเทคโนโลยทางการศกษาและองคความรในศาสตรสาขาตางๆ ทเปนประโยชนตอการพฒนากระบวนการเรยนรทสอดคลองและเหมาะสมกบความเปลยนแปลงของสงคมโลกทงในปจจบนและอนาคตตอไป

ขอบเขตกำรท�ำวจยในชนเรยน

การวจยในชนเรยนแตกตางจากการวจยในโรงเรยน คอ กลมตวอยางและเปาหมายของการวจยใน ชนเรยนจะใชกลมตวอยางขนาดเลกใชศกษาในหองเรยนใดหองเรยนหนงและมเปาหมายคอการพฒนากจกรรมการเรยนการสอน เพราะเชอวา ถาครใชกจกรรมการสอนทดและเหมาะสมกบผเรยน ยอมมผลสมฤทธทาง การเรยนและบรรลเปาหมายทางการพฒนานกเรยน การวจยในชนเรยนเปนการวจยโดยครผสอนในหองเรยนกบนกเรยนเพอแกปญหาหรอพฒนาการเรยนการสอนในวชาทครรบผดชอบ ขอบเขตการวจยในชนเรยนนนจะใหความสำาคญกบการคดคนพฒนานวตกรรมเพอแกปญหาหรอพฒนาการเรยนการสอนอยางเหมาะสม

กระบวนกำรจดท�ำกำรวจยในชนเรยน

กระบวนการการทำาวจยในชนเรยนมกระบวนการ8ขนตอนดงน 1.กำรวเครำะหปญหำกำรเรยนกำรสอน

ความหมายของปญหา ปญหาคอความแตกตางระหวางสงทคาดหวงหรอผลทตองการใหเกด กบสงทเปนจรงหรอผลทเกดขนจรง หรอกลาวไดวา สภาพทเกดขนจรงไมตรงกบสภาพทตองการใหเกด ซงเปนสงจำาเปนทจะตองไดรบการแกไขปรบปรงตอไป

170 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ทมาของปญหาการวจยในชนเรยน การวจยในชนเรยนมาจากสภาพการปฏบตงานของครผสอนเชนสภาพการจดการเรยนการสอน การใชสอประกอบการเรยนการสอน วธสอนทใชในวชาตางๆ หรอพฤตกรรมของนกเรยนทเปนปญหาการจดกจกรรมการเรยนการสอนเปนตน นอกจากนอาจมาจากผลสมฤทธตามจดประสงคในรายวชาหรอจากบนทกหลงการสอนหรอมาจาก การประเมนตามเกณฑมาตรฐานของสถานศกษาซงโดยสรปไดวาหากตราบใดทครผสอนยงไมหยดดำาเนนการจดกระบวนการเรยนการสอนจะมประเดนปญหาทใหครดำาเนนการวจยในชนเรยนอยางไมมทสนสด 2.กำรศกษำแนวคดทฤษฎงำนวจยทเกยวของ

เมอกำาหนดวตถประสงคของการวจยแลวตองศกษาแนวคดทฤษฎทเกยวของในเรองทจะทำาการวจยเพอใหการวจยมความเชอมโยงกบทฤษฎทเกยวของเปนการยนยนความตอเนองทางวชาการจากการศกษาแนวคดทฤษฎทำาใหไดเทคนคในการแกปญหาทสอดคลองกบหลกการ โดยนำาทฤษฎ หรองานวจยทมผศกษาไวแลวมาประกอบหรออางองจะทำาใหแนวคดของครผทำาการวจยนาเชอถอยงขน 3.กำรพฒนำนวตกรรมทำงกำรศกษำ

นวตกรรมเปนรปแบบหรอวธการแกปญหาของครทสรางขนมา หรอนำานวตกรรมมาปรบปรงให เหมาะสมกบสภาพปญหาทตองการแกไขซงทำาใหไดนวตกรรมทคาดวามคณภาพเหมาะสมทจะนำาไปแกปญหา 3.1ความหมายของนวตกรรมทางการศกษา นวตกรรม (Innovation)หมายถงแนวความคดการปฏบตหรอสงประดษฐใหมๆทยง ไมเคยมใชมากอน หรอเปนการพฒนาดดแปลงจากของเดมทมอยแลวใหทนสมยและใชไดผลดยงขน เมอนำานวตกรรมนนมาใชจะชวยใหการทำางานนนไดผลดมประสทธภาพและประสทธผลสงกวาเดมทงยงชวยประหยดเวลาและแรงงานดวย นวตกรรมทางการศกษา (Educational innovation) หมายถง นวตกรรมทจะชวยให การศกษาและการเรยนการสอนมประสทธภาพดยงขนผเรยนสามารถเกดการเรยนรไดอยางรวดเรวมประสทธผลสงกวาเดมเกดแรงจงใจในการเรยนดวยนวตกรรมเหลานนและประหยดเวลาในการเรยนการสอนไดอกดวย

นวตกรรมทางการศกษา

แนวคดใหมวธการใหม

กระบวนการใหม

นำามาแกปญหาหรอ

พฒนาการเรยนร

3.2ประโยชนของนวตกรรมทางการศกษา

การนำานวตกรรมทางการศกษาไปใชจดการเรยนการสอนนอกจากจะสงผลใหผเรยนไดพฒนา

การเรยนรตามจดประสงคของรายวชาแลวยงมประโยชนดงน

1. ชวยใหผเรยนเรยนรไดเรวขน

2. ชวยใหผเรยนเขาใจบทเรยนเปนรปธรรม

3. ชวยใหบรรยากาศการเรยนรสนกสนาน

4. ชวยใหบทเรยนนาสนใจ

5. ชวยลดเวลาในการสอน

6. ชวยประหยดคาใชจาย

171คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.3 ประเภทของนวตกรรมทางการศกษา นวตกรรมทางการศกษาทใชแกปญหาหรอพฒนาการเรยนการสอนมหลายประเภท ในทน ขอนำาเสนอตวอยางนวตกรรมทางการศกษาทนยมใชกนมากเพราะสะดวกประหยดสามารถจดทำาไดดวยตนเองและงายแกการนำาไปใช ม 2 ประเภท คอ สอการเรยนการสอนทประดษฐ (Invention) และเทคนคการสอนกจกรรมการพฒนาหรอเทคนควธสอน(Instruction)

ประเภทของนวตกรรมทางการศกษา

สอการสอน

สอสงพมพ-เอกสารประกอบการสอน

-บทเรยนสำาเรจรป

-ชดการสอน/ชดการเรยน

-รายงานการศกษาคนควา

-รายงานโครงการ

-ฯลฯ

-การสอนแบบศนยการเรยน

-การสอนดวยการแสดงบทบาทสมมต

-การสอนเพอเสรมสรางลกษณะนสย

-การสอนโดยใชเทคนคการสอนซอมเสรม

-การสอนแบบโครงการ

-การสอนแบบแกปญหา

-ฯลฯ

สอโสต-ภาพยนตรวดทศน

-สไลดแผนใส

-คอมพวเตอรชวยสอน

-เทปเพลงเทปเสยง

-หนจำาลอง

-ฯลฯ

เทคนควธการสอน

3.4 ลกษณะของนวตกรรมทางการศกษาทด 1. ตรงกบความจำาเปนของสถานการณการจดการศกษา โดยมงการแกปญหาอยางใด อยางหนงหรอหลายอยางในระบบการศกษาหรอในการจดการเรยนการสอน 2. มความนาเชอถอและเปนไปไดทจะแกปญหาในการจดการเรยนการสอน ซงเหตผล ทสนบสนนวานวตกรรมทคดคนมความนาเชอถอนนตองมาจากทฤษฎหรอผลการวจยรองรบ 3. สามารถนำาไปใชไดจรงในสถานการณจรง นวตกรรมทดตองมวธการใชหรอแนวปฏบต ทสามารถนำาไปใชกบบคลากรปกตในสถานศกษาปฏบตตามไดงายและสะดวกโดยไมจำาเปนตองจดปจจยทรพยากรสงแวดลอมเปนพเศษและควรประหยด 4. มผลการพสจนเชงประจกษวาไดทดลองในสถานการณจรงแลวสามารถแกปญหาหรอปรบปรงเพมพนคณภาพของการจดการศกษาไดเปนทพอใจโดยมหลกฐานทไดจากการเกบรวบรวมขอมลอยางเปนระบบและเสนอรายงานผลอยางชดเจน

172 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.5กระบวนการสรางนวตกรรมทางการศกษา กระบวนการสรางนวตกรรมทางการศกษามขนตอนทสำาคญประกอบดวย

กำาหนดจดประสงคการเรยนร

สรางตนแบบนวตกรรม

ผลการทดลองใช

กำาหนดกรอบแนวคดของกระบวนการเรยนร

ทดลองใชนวตกรรม

หาและพสจนประสทธภาพของนวตกรรม

ใชได

ปรบปรงตนแบบ

ใชไมได

เผยแพรนวตกรรม

1) กำาหนดจดประสงคการเรยนร เมอครผสอนไดวเคราะหสาเหตของปญหาในการจดการเรยนการสอนเพอพฒนาการเรยนรของ ผเรยนแลว กตงเปาหมายในการพฒนาคณลกษณะทพงประสงคของผเรยน นนคอ กำาหนดจดประสงคการเรยนร ทตองการใหเกดขนในตวผเรยนตามเปาหมายของหลกสตรเปนสำาคญ เชน ความสามารถดานกระบวนการ แกปญหา ความสามารถดานทกษะกระบวนการพฒนาคานยมเกยวกบอาชพอสระ การพฒนาดานความคดสรางสรรคฯลฯ 2) กำาหนดกรอบแนวคดของกระบวนการเรยนร เมอไดกำาหนดจดประสงคการเรยนรแลว ครผสอนควรศกษาคนควาหลกวชาการ แนวคดทฤษฎผลงานวจยทเกยวของกบจดประสงคในการพฒนาคณลกษณะของผเรยนและนำามาผสมผสานกบความคดและประสบการณของตนเองกำาหนดเปนกรอบแนวคดของกระบวนการเรยนรขนเพอจดสรางเปนตนแบบนวตกรรมขนเพอใชแกปญหาหรอพฒนาการเรยนรของผเรยน

173คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3) สรางตนแบบนวตกรรม

เมอตดสนใจไดวาจะเลอกจดทำานวตกรรมชนดใดครผสอนตองศกษาวธการจดทำานวตกรรมชนด

นนๆ อยางละเอยดเชนจะจดทำาบทเรยนสำาเรจรปในรายวชาหนงตองศกษาคนควาวธการจดทำาบทเรยนสำาเรจรป

วามวธการจดทำาอยางไรจากเอกสารตำาราทเกยวของแลวจดทำาตนแบบบทเรยนสำาเรจรปใหสมบรณตามขอกำาหนด

ของวธการทำาบทเรยนสำาเรจรป

สำาหรบเครองมอทตองใชในการวดผลสมฤทธหรอเครองมออนๆตองมการพฒนาเครองมอตามวธ

การทางวจยดวย

4) หาและพสจนประสทธภาพของนวตกรรม 4.1 ขนตอนการการหาประสทธภาพของนวตกรรมอยางงายๆดงน 1. การหาคณภาพของนวตกรรมเบองตน ควรใหผเชยวชาญดานการเรยนการสอนในวชานนๆตรวจสอบความถกตองของเนอหาและการสอความหมายโดยนำานวตกรรมทสรางขนพรอมแบบประเมนทมแนวทางหรอประเดนในการพจารณาคณภาพใหผเชยวชาญประเมนคณภาพ 2. นำาขอมลในขอท1ซงเปนขอแนะนำาของผเชยวชาญมาพจารณาปรบปรงแกไขหลงจากนนจงนำานวตกรรมทสรางขนไปทดลองกบผเรยนกลมเลกๆอาจเปน1คนหรอ3คนหรอ5คนแลวแตความเหมาะสม โดยใหผเรยนปฏบตกจกรรมหรอฝกปฏบตตามขนตอนทระบไว แลวเกบผลระหวางปฏบตกจกรรมและผลหลงการทดลองใชนวตกรรมเพอหาประสทธภาพของนวตกรรมตามหลกการตอไป 3. นำาผลการทดลองใชนวตกรรมจากผเรยนกลมเลกในขอ 2 มาปรบปรงขอบกพรอง อกครงหนงกอนนำาไปใชจรงกบกลมผเรยนทสอนหรอผเรยนทตองการแกปญหาการเรยนการสอน 4.2 การพสจนประสทธภาพของนวตกรรม การพสจนประสทธภาพของนวตกรรม โดยทวไปจะใชทดลองกบผ เรยนกลมหนงตาม ความเหมาะสมซงสามารถใชวธการหาประสทธภาพไดดงน 4.2.1 วธบรรยายเปรยบเทยบสภาพกอนและหลงการใชนวตกรรมโดยการบนทกหรอเกบขอมลทไดจากการวดผลผเรยนดวยเครองมอตางๆทงกอนและหลงการใชนวตกรรมแลวจงนำาขอมลเหลานนมาประกอบการบรรยายเชงคณภาพเพอแสดงใหเหนวาหลงการใชนวตกรรมแลว ผเรยนมการพฒนาเพมขนเปนทนาพอใจมากนอยเพยงใด 4.2.2 วธนยามตวบงชทแสดงผลลพธทตองการ แลวเปรยบเทยบขอมลกอนใชและหลงใชนวตกรรมเชนกำาหนดผลสมฤทธไวรอยละ65แสดงวาหลงจากการใชนวตกรรมแลวผเรยนทกคนทเปนกลมทดลองจะตองผานเกณฑทกำาหนดไวคอรอยละ65จงจะถอวานวตกรรมนนมประสทธภาพ 4.2.3 วธคำานวณหาอตราสวนระหวางรอยละของจำานวนผเรยนทสอบแบบทดสอบองเกณฑ ผานเกณฑทกำาหนดไว (P1) ตอรอยละของคะแนนเตมทกำาหนดเกณฑการผานไว (P2) เชนP1 :P2=70 : 60หมายความวากำาหนดเกณฑการผานไวตองมผเรยนรอยละ70ของจำานวนผเรยนทงหมดผานเกณฑรอยละ60ของคะแนนเตมจงจะแสดงวานวตกรรมนนมประสทธภาพ

5) ทดลองใชนวตกรรม การทดลองภาคสนามเพอหาประสทธภาพตามเกณฑมาตรฐานดำาเนนการทดลอง ใชนวตกรรมกบผเรยนทเปนกลมทดลอง (กลมทตองการแกปญหา) ในสภาพในชนเรยนจรง วธดำาเนนการเหมอนกบวธการทดลองกบกลมเลกทกอยาง ตางกนทจดประสงคของการใชนวตกรรม ซงการทดลองในทผานมาถอวาเปนการ

174 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กระทำาเพอหาขอบกพรองทควรแกไข ผเรยนเปรยบเสมอนทปรกษา และนวตกรรมทใชกเปนเพยงการยกราง เมอผานการทดลองกบกลมเลกแลว จงจะถอวาเปนบทเรยนฉบบจรง การทดลองภาคสนามกเปนการทดลอง โดยเปนการนำาไปใชจรง กอนเรมใชนวตกรรมผสอนควรแนะนำาผเรยนใหเขาใจวธเรยนเสยกอน และใหทำาแบบทดสอบ กอนเรยนและเมอใชนวตกรรมเสรจแลวกตองมการทดสอบหลงเรยนอกครง

6) เผยแพรนวตกรรม

เมอนำานวตกรรมไปขยายผลโดยใหผอนทดลองใชและใหคำาแนะนำาแลวสวนทใชไดนำาไปเผยแพรตอ

สวนทใชไมไดนำากลบไปปรบปรงแกไขจนเปนทพอใจแลว กจดทำานวตกรรมนนเผยแพรเพอบรการใหใชกน

แพรหลายตอไป

4.กำรออกแบบกำรทดลอง

การทดลองทำาไดหลายรปแบบ ขนอยกบลกษณะของนวตกรรม จำานวนกลมผเรยนทใชทดลอง

และจำานวนครงของการวดตวแปรทศกษา แตละแบบมการดำาเนนการทแตกตางกน ฉะนนครจะตองออกแบบ

การทดลองใหสอดคลองกบจดประสงคและสมมตฐานการวจย

5.กำรสรำงและพฒนำเครองมอท ใชในกำรเกบรวบรวมขอมล

หลงจากทผสอนไดวางแผนการวจย โดยกำาหนด ประชากร กลมตวอยาง เครองมอ นวตกรรม

วธรวบรวมขอมลและวธการวเคราะหขอมลแลวขนตอไปคอการพฒนาเครองมอเพอเกบรวบรวมขอมลผสอน

ตองทำาความเขาใจเกยวกบระดบการวดเสยกอน จากนนจงเลอกชนดของเครองมอทจะใชในการรวบรวมขอมล

ลงมอสรางหรอพฒนาโดยทวไปแลววธการวดคาตวแปรอาจแบงไดเปน3วธใหญๆไดแกการสอบการสอบถาม

และการสงเกต

วธการวดคาตวแปรวธแรก คอ การสอบ ซงเปนการวดทกำาหนดเงอนไขหรอสถานการณให

ผถกวดแสดงความสามารถสงสด (maximumperformance)ของตนออกมา โดยทผถกวดรตววากำาลงถกวด

และรวาถกวดความสามารถในเรองใด สงทผถกวดตอบ สามารถตดสนไดวาถกหรอผด ตวแปรทวดคาไดดวย

วธน โดยมากจะเปนตวแปรทเกยวกบความสามารถทางสมอง เชน ผลสมฤทธจากการฝกอบรม ความถนด

ความคดสรางสรรคความคดวเคราะหเปนตน

วธการทสองคอการสอบถามซงแตกตางไปจาก“การสอบ”ตรงทการสอบถามเปนการกำาหนด

เงอนไขหรอสถานการณใหผถกวดแสดงคณลกษณะเฉพาะตว(typicalperformance)หรอความเปนจรงของ

ตนออกมาโดยไมมการตดสนวาสงทผถกวดตอบหรอแสดงออกมานนถกหรอผดตวแปรทวดไดดวยวธนจะเปน

ตวแปรเกยวกบความคดจตใจเชนความสนใจความคดเหนบคลกภาพทศนคตเปนตนเครองมอทใชกบวธน

เปนพวกแบบสอบถามแบบสมภาษณหรอแบบบนทก

วธการทสามคอการสงเกตซงเปนการสงเกตพฤตกรรมการแสดงออกของผทถกวดตามสภาพ

ทเปนจรง สวนใหญการวดดวยวธสงเกต มกไมใหผถกสงเกตรตว เพราะจะทำาใหเกดพฤตกรรมเสแสรงได เชน

การสงเกตพฤตกรรมความซอสตยความจรงใจความเสยสละความเปนผนำาเปนตนบางกรณเรากยอมใหผถก

สงเกตรตววากำาลงถกสงเกตเชนการสงเกตการประชมของชาวบานการทำาการเกษตรตามวธทไดรบการอบรม

เปนตนจะเหนไดวาตวแปรทวดคาไดโดยวธสงเกตนมทงตวแปรทเปนความสามารถทางสมองความคดจตใจและ

ทางทกษะตางๆเครองมอทใชจะเปนพวกแบบสงเกตแบบบนทกเปนตน

175คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

6.กำรทดลองรวบรวมวเครำะหและสรปผลขอมล

หลงจากทผวจยไดเกบรวบรวมขอมลงานวจยจากเครองมอวดทางการศกษาวจยตางๆทประกอบ

ดวย แบบสอบถาม แบบทดสอบ แบบสมภาษณ และแบบสงเกต เพอนำามาวเคราะหดวยสถตตางๆ ขนตอน

การวเคราะหขอมลแสดงไดดงตาราง

171 6. การทดลอง รวบรวม วเคราะห และสรปผลขอมล หลงจากทผ วจยได เกบรวบรวมขอมลงานวจยจากเครองมอวดทางการศกษาวจยตาง ๆ ทประกอบดวย แบบสอบถาม แบบทดสอบ แบบสมภาษณ และแบบสงเกต เพอน ามาวเคราะหดวยสถต ตางๆ ขนตอนการวเคราะหขอมลแสดงไดดงตาราง

การวด หมายถง การก าหนดตวเลขแทนปรมาณ คณภาพ หรอคณลกษณะ โดยขอมลทไดจะแบงลกษณะของขอมลเรยกวา ระดบการวด หรอ มาตรวด ระดบมาตรวดทางการศกษามลกษณะแตกตางกน ดงน

1. มาตรานามบญญต (Nominal Scale) เปนระดบการวดระดบแรก, เบองตน หรอเปนระดบการวดทต าสด เปนการก าหนดตวเลขแทนชอคน แทนคณลกษณะตาง ๆ เหตการณตาง ๆ เชน สถานทท างาน เพศชาย เพศหญง อาชพ สญชาต เปนตน

2. มาตราเรยงล าดบ (Ordinal Scale) เปนมาตราวดทสงกวามาตรานามบญญต เปนการก าหนดตวเลขหรอสญลกษณเพอชล าดบ หรอจดล าดบ แตบอกไมไดวาแตละอนดบทเรยงไวนนมความแตกตางกนปรมาณเทาใด เชน การจดล าดบความสวยของนางงามจากสวยทสดไปหาขเหรทสด เปนตน

3. มาตราอนตรภาค (Interval Scale) เปนระดบการวดทสงกวาสองมาตราทกลาวมา สถตทเหมาะสมกบขอมลทมการวดในระดบน ไดแก

- การวดแนวโนมสสวนกลาง ใช คาเฉลย มธยฐาน ฐานนยม - การวดการกระจาย ใช คาความแปรปรวน และคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน - การวดความสมพนธ ใช สหสมพนธอยางงายของเพยรสน

4. มาตราอตราสวน (Ratio Scale) เปนระดบการวดทสงสดและมความสมบรณมากกวามาตราอนตรภาค จงสามารถน าขอมลทไดมาบวก ลบ คณ หาร กนได สถตและวธทางสถตในการทดสอบสามารถท าไดทกชนด

7. การเขยนรายงานการวจยในชนเรยน การเขยนรายงานการวจยเปนขนสดทายของการท าวจย เปนการเขยนรายงานงานวจยตงแตเรมตน

วเคราะหและส ารวจปญหา การพฒนารปแบบการทดลองใชรปแบบเพอแกปญหาจนกระทงถงการวเคราะหผล สรปผล อภปราย และขอเสนอแนะ การเขยนรายงานการวจยเปนการเสนอสงทไดศกษาคนควาอยางเปนระบบใหผอนทราบ

แบบสอบถาม

แบบทดสอบ แบบสมภาษณ

แบบสงเกต

ขอมลทมระดบการวด - นามบญญต - เรยงล าดบ - อนตรภาค - อตราสวน

เลอกใชสถตในการวเคราะห

ผลการวเคราะห

การวดหมายถงการกำาหนดตวเลขแทนปรมาณคณภาพหรอคณลกษณะโดยขอมลทไดจะแบง

ลกษณะของขอมลเรยกวาระดบการวดหรอมาตรวดระดบมาตรวดทางการศกษามลกษณะแตกตางกนดงน

1. มาตรานามบญญต(NominalScale)เปนระดบการวดระดบแรกเบองตนหรอเปนระดบ

การวดทตำาสด เปนการกำาหนดตวเลขแทนชอคน แทนคณลกษณะตางๆ เหตการณตางๆ เชน สถานททำางาน

เพศชายเพศหญงอาชพสญชาตเปนตน

2. มาตราเรยงลำาดบ (Ordinal Scale) เปนมาตราวดทสงกวามาตรานามบญญต เปน

การกำาหนดตวเลขหรอสญลกษณเพอชลำาดบ หรอจดลำาดบ แตบอกไมไดวาแตละอนดบทเรยงไวนนมความ

แตกตางกนปรมาณเทาใดเชนการจดลำาดบความสวยของนางงามจากสวยทสดไปหาขเหรทสดเปนตน

3. มาตราอนตรภาค(IntervalScale)เปนระดบการวดทสงกวาสองมาตราทกลาวมาสถตท

เหมาะสมกบขอมลทมการวดในระดบนไดแก

- การวดแนวโนมสสวนกลางใชคาเฉลยมธยฐานฐานนยม

- การวดการกระจายใชคาความแปรปรวนและคาสวนเบยงเบนมาตรฐาน

- การวดความสมพนธใชสหสมพนธอยางงายของเพยรสน

4. มาตราอตราสวน(RatioScale)เปนระดบการวดทสงสดและมความสมบรณมากกวามาตรา

อนตรภาคจงสามารถนำาขอมลทไดมาบวกลบคณหารกนไดสถตและวธทางสถตในการทดสอบสามารถทำาได

ทกชนด

7.กำรเขยนรำยงำนกำรวจยในชนเรยน

การเขยนรายงานการวจยเปนขนสดทายของการทำาวจย เปนการเขยนรายงานงานวจยตงแต

เรมตนวเคราะหและสำารวจปญหา การพฒนารปแบบการทดลองใชรปแบบเพอแกปญหาจนกระทงถงการ

วเคราะหผลสรปผลอภปรายและขอเสนอแนะการเขยนรายงานการวจยเปนการเสนอสงทไดศกษาคนควาอยาง

เปนระบบใหผอนทราบ

176 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

8.กำรน�ำผลกำรวจยไปใช

ครผสอนสามารถนำาผลการวจยในชนเรยนไปใชดงน

1. นำาไปใชในการพฒนาปรบปรงการเรยนการสอนในหองเรยน

- ใชแกปญหาการเรยนการสอนโดยตรงเชนการใชเทคนคการสอนซอมเสรมแบบตางๆท

ครคดคนขนมาแลวนำาไปสอนซอมเสรมผเรยนทเรยนชา

- ใชเปนขอมลในการปรบปรงการเรยนการสอน

- ใชในการพฒนาหลกสตร

2. นำาไปใชเปนขอมลพนฐานในการพฒนาการเรยนการสอน

- เผยแพรเพอใหบคคลอนหรอหนวยงานทเกยวของนำาไปใชประโยชนในการอางอง

- เผยแพรแกบคคลอน หรอหนวยงานทเกยวของ เพอใหเกดแนวทางในการศกษาคนหา

ความรใหมทลกซงและมประโยชนตอไป

3. นำาไปใชในการพฒนาวชาชพ

การวจยในชนเรยน นอกจากจะเปนการพฒนาคณภาพการเรยนการสอนแลว ยงเปน

การพฒนาวชาชพของครอกดวย คอ เมอครทำาการวจยในชนเรยน ทำาใหเปนการเสรมสรางความรทางวชาการ

ของตนเอง ทำาใหครมนวตกรรมทมคณภาพ ซงทำาใหเกดมาตรฐานในการเรยนการสอนตามระบบการประกน

คณภาพการศกษาตอไป

177คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรจดประชมปรกษำรำยกรณ

(Caseconference)

กำรศกษำดงำนโรงเรยนทมนกจตวทยำโรงเรยน

บทท 8

39ชวโมง

8.1กำรจดประชมปรกษำรำยกรณ(Caseconference)(3ชวโมง)

วตถประสงค

เพอใหมความรความเขาใจและเหนประโยชนของกระบวนการประชมปรกษารายกรณ

เนอหำ

การประชมปรกษารายกรณ (Case Conference) เปนกจกรรมหนงตามระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน เปนการดำาเนนงานโดยคณะครและผทเกยวของ เพอประชมปรกษาในการชวยเหลอนกเรยนกลมเสยง

หรอนกเรยนทมปญหายงยากซบซอนซงครแนะแนวไดรบการสงตอจากครทปรกษาเนองจากมความจำาเปนตอง

ประชมรวมกนชวยเหลอตดตามผลเมอเสรจสนการชวยเหลอในแตละกรณ

ในกรณกลมเสยงและกรณยงยากซบซอนในการแกไขปญหา และตองการความคดเหนทางการแพทย

และการดแลทเชยวชาญเฉพาะทางจากทมสาธารณสข โรงเรยนจะพจารณาเชญทมบคลากรสาธารณสข เชน

จตแพทยเดกและวยรนพยาบาลสขภาพจตและจตเวชนกสงคมสงเคราะหนกจตวทยาคลนกหรอนกจตวทยา

โรงเรยนฯลฯเขารวมประชมปรกษารายกรณดวย

ค�ำจ�ำกดควำมของกำรจดประชมปรกษำรำยกรณในสถำนศกษำ(CaseConference)

การจดประชมปรกษารายกรณในสถานศกษา(CaseConference)ตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

เปนการดำาเนนงานโดยคณะกรรมการโรงเรยน เพอประชมปรกษาชวยเหลอนกเรยนทมความเสยงและนกเรยน

ทมปญหายงยากซบซอน ซงครแนะแนวไดรบการสงตอจากครทปรกษา เนองจากมความจำาเปนตองประชม

รวมกนชวยเหลอตดตามผลและรายงานผลเมอเสรจสนการชวยเหลอในแตละกรณ

178 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

วตถประสงคกำรจดประชมปรกษำรำยกรณในสถำนศกษำ

1. เพอโรงเรยนไดมแนวทางในการดแลชวยเหลอ แกไขปญหากรณยงยากซบซอนและสรางทมคน

ทำางานในระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

2. เพมโอกาสการแลกเปลยนเรยนรในการดแลชวยเหลอนกเรยนระหวางครและบคลากรทเกยวของ

3. สรางระบบรองรบและการสงตอนกเรยนทมปญหากรณยงยากซบซอนภายในโรงเรยนทชดเจน

4. เพอเสรมสรางศกยภาพใหแกครและสรางองคความรในการดแลนกเรยนทมปญหายงยากซบซอน

องคประกอบของกำรจดประชมปรกษำรำยกรณในสถำนศกษำ(CaseConference)

คณะกรรมการการจดประชมปรกษารายกรณในสถานศกษาประกอบดวยทมบคลากรของโรงเรยน

ทมความสำาคญตอการตดสนและมศกยภาพในการดแลชวยเหลอนกเรยนดงน

ผบรหารไดแกผอำานวยการหรอรองผอำานวยการฝายวชาการรองผอำานวยการฝายกจกรรมนกเรยน

(ฝายปกครอง)หรอรองผอำานวยการฝายบรหารเปนประธานการประชม

ครแนะแนวเปนผประสานงานและเลขานการการประชม

ครหวหนาระดบชนทกระดบ

ครอนๆทมศกยภาพในการดแลชวยเหลอนกเรยน

จำานวนคณะกรรมการทไดรบการแตงตงไมควรมากกวา10-15คนทงนเพอความคลองตวในการจด

ประชมและการแลกเปลยนเรยนร

ในกรณทคณะกรรมการเหนวาปญหาของนกเรยนมความยงยากซบซอนในการแกไขปญหาและตองการ

ความคดเหนดานวชาการจากทมสาธารณสขคณะกรรมการสามารถพจารณาเชญทมบคลากรสาธารณสขเขารวม

ประชมปรกษารายกรณดวยโดยทมสาธารณสขประกอบดวยจตแพทยเดกและวยรนพยาบาลสขภาพจตและ

จตเวชนกสงคมสงเคราะหนกจตวทยาคลนกหรอนกจตวทยาโรงเรยนเปนตน

หมายเหต*คณะกรรมการควรเปนทมเดยวกบคณะกรรมการระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

กระบวนกำรจดประชมปรกษำรำยกรณ

กระบวนการจดประชมปรกษารายกรณ เรมจากกำาหนดแผนการจดประชมปรกษา การประสาน

คดเลอกกรณศกษา ดำาเนนการจดประชมโดยคณะกรรมการทเกยวของประธานมอบหมายผรบผดชอบดำาเนน

การชวยเหลอ ครผรบผดชอบหรอครแนะแนวตดตามผลการเปลยนแปลงพฤตกรรม ถาเดกมพฤตกรรมดขน

ครทปรกษาดแลอยางตอเนองใหการสงเสรม หากพฤตกรรมปญหาไมดขน พจารณาสงตอผเชยวชาญภายนอก

เพอใหการดแลชวยเหลอโดยครแนะแนวตดตามผลการชวยเหลอบนทกและรายงานผลการชวยเหลอในทประชม

ครงตอไปดงแผนภม

179คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กระบวนการประชมปรกษารายกรณตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

180 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรจดประชมปรกษำรำยกรณในสถำนศกษำ

การดแลชวยเหลอนกเรยนโดยความรวมมอของผเกยวของทกฝาย ทำาใหคณภาพของการชวยเหลอม

ประสทธภาพและสงผลใหเกดประโยชนโดยตรงตอตวนกเรยน/ผเกยวของและสงคมสวนรวมไดดงตอไปน

ประโยชนตอนกเรยน 1. นกเรยนไดรบความชวยเหลออยางถกวธจากผเกยวของในการแกไขปญหายงยาก

ทเผชญ

2. พฒนาความเชอมนในตนเองจนอาจสามารถแกไขปญหาดวยตนเองได

3. มความสามารถในการปรบตวในโรงเรยนปรบตวกบเพอนและครใชชวตในโรงเรยน

อยางมความสข

ประโยชนตอคร 1. มมมมองหลากหลายเกยวกบเดกเหนจดแขงและแนวทางการพฒนาศกยภาพของเดก

2. เพมความรและทกษะในการดแลชวยเหลอนกเรยน

3. เกดความภาคภมใจและความมนใจในการชวยเหลอนกเรยน

4. เกดระบบการชวยเหลอนกเรยนทำาใหมการทำางานเปนระบบและลดความซำาซอนใน

การดแลชวยเหลอนกเรยน

5. มผลงานเชงประจกษดานการดแลนกเรยนตามระบบดแลชวยเหลอนกเรยนท

สอดคลองกบมาตรฐานการประเมนคณภาพการศกษา

ประโยชนตอโรงเรยน 1. มมาตรฐานในการดแลชวยเหลอนกเรยนตามเกณฑประกนคณภาพการศกษาและ

เปนหนงในงานดานพฒนาทรพยากรมนษย

2. มการพฒนาสงคมแหงการเรยนรและมความเอออาทรตอกน

3. มการประสานงานของบคลากรในการดแลชวยเหลอนกเรยนอยางเปนระบบ

ประโยชนตอผปกครอง 1. เขาใจวธอบรมสงสอนทเหมาะสมกบยคสมย และสภาพปญหาความตองการของ

นกเรยน

2. มสมพนธภาพทดกบนกเรยนกอใหเกดความเขมแขงของครอบครว

ขนตอนกำรจดประชมปรกษำรำยกรณประกอบดวย3ขนตอนดงน

ขนเตรยมการประชมปรกษารายกรณ

1. คดเลอกกรณศกษาทจะเขาสทประชมซงเปนกรณศกษาทซบซอนยงยากเกนกวาครทปรกษาและ

ครแนะแนวจะดำาเนนการชวยเหลอโดยลำาพงได

2. ผประสานงานประสานผเกยวของทกคนเกยวกบกำาหนดการนดหมายการประชม

3. เลขานการปรกษาประธานทประชม เกยวกบวาระการประชม ลำาดบการนำาเสนอกรณศกษาและ

ศกษาขอมลจากผเขารวมประชมทกคน

4. เลขานการทประชมปรกษารายกรณ ตรวจสอบสถานท อปกรณ เอกสารทจำาเปนตองใชใน

การประชมแตละครงกอนการประชม

181คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ขนตอนดำาเนนการประชมปรกษารายกรณ

1. ประธานชแจงวตถประสงค กฏระเบยบบทบาทของผเขารวมประชม การรกษาความลบของกรณ

ศกษา

2. ประธานตดตามผลการชวยเหลอครงทผานมากบผทไดรบมอบหมายสรปปรบเปลยนหรอเพมเตม

การชวยเหลอในแตละกรณศกษา

3. ประธานเปดโอกาสใหผนำาเสนอ เสนอกรณศกษาทไดเตรยมไว และกระตนใหผใหขอมลคนอนๆ

เสนอขอมลเกยวกบกรณศกษานนๆ

4. ประธานสรปขอมลตางๆทงปญหาและสาเหตทมการนำาเสนอตามขอ3ใหผเขารวมประชมทกคน

เขาใจตรงกน

5. ประธานเปดประเดนหาแนวทางการชวยเหลอสรปและรวบรวมแนวทางการชวยเหลอ

6. ประธานสรปแนวทางการชวยเหลอใหผเกยวของนำาไปปฏบต

7. ประธานตรวจสอบการบนทกขอมลโดยใหผบนทกกรณศกษาอานขอความทบนทกใหทประชมฟง

และแกไขใหเขาใจตรงกน

การนำาประชมปรกษารายกรณใหมประสทธภาพมปจจยทเกยวของดงตอไปน

1. สมาชกทกคนเขาใจวตถประสงคและภารกจของการประชมปรกษารายกรณทมงเนนการแลกเปลยน

ขอมลของกรณศกษาอยางกวางขวางรอบดานและหาแนวทางทเหมาะสมในการดแลชวยเหลอนกเรยน

2. บรรยากาศของการประชมไมควรเครงเครยดตองนาสนใจและมการกระตนใหเกดการแลกเปลยน

อยางจรงจง

3. มการอภปรายกนอยางกวางขวางโดยทกคนมสวนรวมอภปรายอยางจรงจงเฉพาะเรองทเกยวของ

กบปญหาหากมสมาชกอภปรายนอกประเดนใหดงกลบเขาสประเดนอยางรวดเรว

4. สมาชกรบฟงทกเรองอยางตงใจและฟงเหตผลซงกนและกน

5. สมาชกมอสระในการแสดงความรสกความคดเหนตอปญหาและการปฏบตงานรวมกนของทม

6. เมอมความคดเหนไมสอดคลองหรอขดแยงไมควรหลกเลยงความคดเหนทขดแยงแตควรเปดโอกาส

ใหตรวจสอบขอมลตางๆอยางถถวนหลากหลายจนไดขอยตภายใตบรรยากาศทสงเสรมความเปนประชาธปไตย

อยางแทจรง

7. ใชหลกความเหนพองตองกนในการตดสนใจ ซงจะชวยใหทกคนเหนดวยในหลกการ และเตมใจ

ปฏบตตามมตของทประชม

8. มการมอบหมายงานอยางชดเจนผเกยวของตองเขาใจและยอมรบภารกจตางๆดวยความเตมใจ

9. มการนดหมายตดตามผลการปฏบตงานและปญหาอปสรรคเปนระยะ

ขนตอนหลงการประชม

1. เลขานการทประชมปรกษารายกรณ ควรเปนผจดเกบขอมลและมอำานาจในการตดสนใจรวมกบ

ประธานวาควรใหผใดทเกยวของเทานนเขาถงขอมลได

2. กรณสงตอนกเรยนไปรกษาภายนอกโรงเรยนใหพจารณาจากเกณฑการประเมนปญหาสขภาพจต

ทควรสงตอและใหผสงตอบนทกขอมลการปรกษาสถานบรการสาธารณสข

3. ควรมการตดตามขอมลหลงการประชมเพอนำามาเขาการประชมครงตอไป

182 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

กำรรกษำควำมลบ

ขอมลเกยวกบกรณศกษาไมควรเปดเผยกบผทไมมสวนเกยวของกบการชวยเหลอนกเรยนดวยเปนสทธ

ขนตนทตองปกปองและไดรบการยนยอมจากตวนกเรยนหรอผปกครองเสยกอนและเปนการสรางความไววางใจ

ระหวางผใหขอมลและผชวยเหลอ การเปดเผยขอมลใดๆ ของนกเรยนตองใหเกยรตและคำานงถงประโยชนของ

นกเรยนเปนสำาคญ

แนวทางการรกษาความลบควรมการปฏบตดงน

1. จำากดผเกบรกษาแบบบนทกสรปผลการประชมไดแกประธานเลขานการและเจาของกรณศกษา

ผบนทกขอมลเทานน

2. กำาหนดการเขาถงขอมลโดยผไมเกยวของกบผเรยนตองไดรบการพจารณาอนญาตโดยผนำาประชม

หรอจากมตทประชมรวมทงควรขอความเหนชอบจากนกเรยนหรอผปกครองของนกเรยนกอน

3. ในระหวางประชมปรกษารายกรณ ประธานอาจยำาเตอนดวยการชแจงความสำาคญของการรกษา

ความลบเปนครงคราวเมอตองมการพดถงขอมลทออนไหวหรออาจกอใหเกดความเสยหายตอนกเรยน

4. การสงตอขอมลของผเรยนสภายนอกสถานศกษาควรทำาดวยความรดกมตามแบบฟอรมทกำาหนดไว

และควรใหผปกครองหรอนกเรยนรบรขอมลทมการสงตอทกครง

5. ในกรณทตองกลาวถงนกเรยน ซงเปนกรณศกษากบผมสวนเกยวของนอกการประชมปรกษาหรอ

ทำาประวตเพอการศกษาควรใชนามแฝงไมควรระบชอและนามสกลทแทจรงเพราะการนำาความลบเปดเผยกบผท

ไมเกยวของอาจสรางความเสยหายแกนกเรยนทเปนกรณศกษาได

กำรวเครำะหปญหำ

หลกการวเคราะหปญหาทพบบอยในวยรนทนำามาสผลสมฤทธทางการเรยนรและการปรบตวทโรงเรยน

มกเกดจากหลายสาเหตปจจยและควรวเคราะหแตละปจจยแบบองครวม(HolisticApproach)ดงตอไปน

1.ปจจยจากตวเดกไดแก

1.1 ความเจบปวยโรคทางกายหรอโรคเรอรงทตองขาดเรยนบอยๆ เชน โรคทางสมอง เชน

โรคลมชก

1.2 ระดบสตปญญาตำากวาเกณฑปกต(IQตำากวา90)

1.3 พนอารมณและอปนสยในการปรบตวของเดกแตละคนยอมแตกตางกนบางคนปรบตวไดงาย

เมอเผชญกบอปสรรคบางคนอาจจะใชเวลานานในการปรบตวและเผชญปญหา

1.4 โรคทางจตเวชไดแกสมาธสนLDซมเศราวตกกงวล

2.ปจจยจากครอบครวไดแก

2.1 ทศนคตของผเลยงด

2.2ลกษณะการเลยงดเดกทไมเหมาะสมเชนการเลยงดเดกแบบตามใจมากเกนไป(Submissive

typeofparenting)การเลยงดเดกแบบปลอยปละละเลย(Neglectedtypeofparenting)และการเลยงด

183คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

เดกแบบเผดจการขาดความยดหยน (Authoritarian type of parenting) ซงลกษณะการเลยงดดงกลาว

จะสงผลตอการสรางวนยความรบผดชอบทศนคตและการมองตนเองแบบมคณคาแกวยรนในทางตรงกนขาม

ลกษณะการเลยงดแบบมเหตมผล(Authoritativetypeofparenting)จะสงผลดตอตวเดกและเพมผลสมฤทธ

ทางการเรยนรไดมากกวา3รปแบบขางตน

2.3 ความเครยดภายในครอบครวสมพนธภาพของสมาชกในครอบครวทไมมนคงยอมสงผลกระทบ

ตอการปรบตวการมองโลกในแงรายและการสรางสมพนธภาพทมนคงกบบคคลอนๆเชนเพอนและครไดเชนกน

2.4การเผชญกบความรนแรงในครอบครว(Domesticviolences)

ความรนแรงทางวาจา เชน การใชถอยคำาหยาบคาย ดาทอ ประชดประชน เปรยบเทยบเดก

ความรนแรงทางการกระท�าเชนการทำาโทษรนแรงการใชกำาลงทำารายรางกายเดกเดกเคยถกลวงละเมดทางเพศ

จากบคคลในครอบครวความรนแรงทางจตใจ เชน การเพกเฉย ไมใหการยอมรบ ไมใหคำาชม ไมเปนทพงเมอ

เดกตองการและการเปนตวอยางของการใชอารมณในการแกปญหาเปนตน

3. ปจจยสงแวดลอมไดแก

3.1 สภาพสงคมในโรงเรยน

- กลมเพอนมความสำาคญตอการดำาเนนชวตแบบเปนปกตสขของเดกและวยรน

- กลมครเชนทศนคตของคณครในการตดตามพฤตกรรมเดก

- แหลงสนบสนนการเรยนรเชนอปกรณการเรยนเทคนคการสอนทเหมาะสำาหรบการเรยนร

3.2 สภาพสงคมภายในชมชน

เชนสภาพแวดลอมทางกายภาพแหลงอบายมขยาเสพตดตางๆใกลบานและโรงเรยน

3.3 สอตางๆทเดกเขาถง

เชนการเขาถงขอมลทางอนเทอรเนตทไมเหมาะสมสอลามกสอทมการใชความรนแรงและ

ยงรวมถงเกม/สงบนเทงตางๆฯลฯ

บทบำทหนำทของผเกยวของในกำรประชมปรกษำรำยกรณในสถำนศกษำ

ผทเกยวของกบการประชมปรกษารายกรณในสถานศกษาประกอบดวย

- ประธานหรอผนำาประชม

- ผนำาเสนอกรณศกษา

- ผบนทกกรณศกษา

- ผใหขอมลเกยวกบกรณศกษา

- ผประสานงาน

- เลขานการทประชมปรกษารายกรณ

รวมแลวประมาณ10-15คนในการประชมแตละครงในบางกรณสถานศกษาสามารถเชญบคลากร

สาธารณสขรวมแลกเปลยนดวย

184 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ประธำนหรอผน�ำประชม

ประธานหรอผนำาประชม ควรเปนผทมความรความเขาใจเกยวกบระบบดแลชวยเหลอนกเรยนเปน

อยางด เขาใจในกระบวนการและเปาหมายทสถานศกษาแตละสถานศกษากำาหนดเกยวกบระบบดแลนกเรยน

มความร ความเขาใจและมทกษะในการปรกษารายบคคลและกลม เขาใจวตถประสงคของการประชมปรกษา

รายกรณเปนอยางดไดรบการยอมรบเชอถอจากผเขารวมประชมมความสามารถในการนำาประชมโดยบทบาท

หนาทของผนำาประชมมดงตอไปน

1. นำาการประชมใหบรรลเปาหมายแตละครงไมเกนเวลาทกำาหนด

2. ชแจงทบทวนกฏ ระเบยบในการประชม โดยเฉพาะเรองการรกษาความลบทกครงทมผเขารวม

ประชมใหมหรอตองการเนนยำา

3. กระตนใหผเกยวของกรณศกษาทกคนใหขอมลไดอยางอสระทกแงมม เพอใหไดขอมลกรณศกษา

ครบถวน

4. สรปขอมลเมอทกคนไดใหขอมลครบแลว

5. กระตนใหผเขาประชมเสนอวธการชวยเหลอไดอยางอสระ

6. สรปทางเลอกในการแกไขปญหาและตดสนใจเลอกแนวทางทเหมาะสม

7. มอบหมายหนาทแกบคคลทเกยวของตามขอสรปในการชวยเหลอ

8. กำาหนดหวขอตดตามผลทไดมอบหมายในการประชมครงหนา

9. นดการประชมครงตอไป

10. เกบรกษาขอมลทผบนทกขอมลกรณศกษาทกรายไวในทปลอดภย

กรณตอไปนเปนตวอยางเหตการณทมกพบในทประชมปรกษารายกรณ โดยไดเสนอแนวทางทผนำา

ประชมควรปฏบต

1. กรณผเขารวมประชมไมพดขอมลทรหรอไมมอสระในการพดผนำาประชมควรกระตนและชแจงวา

ขอมลทกขอมลจะเปนประโยชนในการเขาใจปญหาและหาแนวทางการชวยเหลอนกเรยน

2. กรณผเขารวมประชมมการใหขอมลทไมชดเจนหรอมอคต ผนำาประชมควรขอใหผใหขอมลผนน

ยนยนขอมลโดยมเหตผลและหลกฐานทชดเจนและมบคคลอางองได

3. กรณผใหขอมลพดนอกประเดนพดเรองอนๆทไมเกยวของพดมากคนเดยวผนำาประชมตองนำา

การพดคยกลบเขาสประเดนโดยการสรปความหรอทวนความประเดนทพดคยลาสด

185คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ผน�ำเสนอกรณศกษำ

ผนำาเสนอกรณศกษาเปนผทรเรองปญหาของกรณศกษาและเปนผดแลโดยตรงตอกรณศกษามบทบาท

หนาทดงน

1. ผนำาเสนอกรณศกษาไมควรนำากรณศกษาในเรองทารณกรรมทางเพศ(Sexualabuse)การตงครรภ

ยาเสพตดโรคตดตอรายแรงหรอเรองราวทจะสรางความเสยหายแกนกเรยนเขาประชมปรกษารายกรณศกษา

2. รวบรวมประวตความเปนมาตามตวอยางแบบบนทกสรปผลการประชม และรายงานใหทประชมฟง

3. เสนอเหตผลในการนำากรณศกษานเขาทประชม

4. เปนบคลากรหลกในการชวยเหลอกรณศกษาประสานงานและตดตามการชวยเหลอหลงจากมมต

ของทประชมไปยงครทปรกษา

5. นำาเสนอผลการชวยเหลอเมอมการประชมครงตอไปหรอสรปผลการชวยเหลอเสนอตอเลขานการ

ทประชมในกรณไมสามารถเขารวมประชมได

6. ในกรณทกรณศกษาเปนนกเรยนทมลกษณะพเศษ เชน ออนไหวตอการเปดเผยขอมลของตนเอง

หรอปกปองขอมลของตนเอง ควรแจงใหทราบหรอขออนญาตเปนลายลกษณอกษรจากผปกครองของนกเรยน

กอนเขาทประชม

ผบนทกขอมลกรณศกษำ

ผบนทกขอมลกรณศกษาเปนผรวบรวมขอมลประวตและแนวทางการชวยเหลอบนทกลงในแบบบนทก

สรปผลการประชมของกรณศกษาแตละรายในบางกรณผบนทกขอมลกรณศกษาอาจเปนคนเดยวกบผนำาเสนอ

กไดโดยมบทบาทหนาทดงน

1. บนทกประวตและขอมลการชวยเหลอใหครบถวน

2. ตรวจสอบความถกตองโดยการทวนใหทประชมฟงหลงจากทประธานสรป

3. จดเกบขอมลกรณศกษาไวในทๆเปนความลบและจำากดการเขาถงขอมลเฉพาะผทเกยวของ

4. บนทกเพมเตมเมอมการตดตามการชวยเหลอทกครง

5. สงบนทกกรณศกษาในการประชมใหเลขานการทประชมปรกษารายกรณหรอประธานเกบรกษาไว

ผใหขอมลทเกยวของกบกรณศกษำ

ผใหขอมลทเกยวของกบกรณศกษาไดแกบคลากรในโรงเรยนทกคนทมขอมลเกยวของกบกรณศกษา

ผปกครองบคคลในชมชนหรอบคคลทไดรบเชญมาใหขอมลทงเพอทำาความเขาใจปญหาทแทจรงหรอการหา

แนวทางการชวยเหลอผใหขอมลทเกยวของกบกรณศกษามบทบาทหนาทดงน

1. ใหขอมลทงประวตและการชวยเหลอทผานมาของกรณศกษาอยางครบถวนตามมมมองของตนเอง

อยางกระชบตรงประเดนและใหความสำาคญกบขอมลของตนเองแมจะเปนขอมลเลกนอยเพยงใด

2. มสวนรวมในการเสนอแนวทางการชวยเหลอตามทศนคตทมอยางตรงไปตรงมาและเปนอสระ

3. รบฟงและไมโตแยงความคดเหนทไมตรงกบของตนเอง

186 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ผประสำนงำน

ผประสานงานไดแกบคคลทเกยวของกบกระบวนการการชวยเหลอนกเรยนรจกบคลากรในโรงเรยน

เปนอยางดซงอาจมมากกวา1คนกไดมบทบาทหนาทดงน

1. แจงเตอนวนเวลาสถานทในการประชมกบผเกยวของในการประชมปรกษารายกรณแตละครง

2. ประสานงานเรองการจองหองอปกรณทใชเอกสารตางๆ

3. ประสานผเกยวของทสามารถใหขอมลในกรณศกษาทกคนทอยในโรงเรยนหรอนอกโรงเรยน

ผประสานงานอาจจะเปนบคคลเดยวกบเลขานการการประชมกไดในกรณบคลากรไมเพยงพอ

เลขำนกำรทประชมปรกษำรำยกรณ

เลขานการทประชมปรกษารายกรณมบทบาทหนาทดงน

1. ชวยเตอนประธานเมอไมรกษาประเดนทมในวาระการประชม

2. เรยงลำาดบกอนหลงกรณศกษาทจะนำาสทประชมใหผนำาประชมทราบ

3. บนทกผลการประชมในแบบบนทกการประชมทกครง รวบรวมและสามารถสรปรายงานขอมลให

ประธานหรอผรวมประชมคนอนทตองการทราบขอมล

4. ทำาหนาทแทนประธานในกรณทไดรบมอบหมาย

บคลำกรสำธำรณสข

บคลากรสาธารณสขไดแกแพทยพยาบาลนกจตวทยานกสงคมสงเคราะหหรอเจาหนาทสาธารณสข

ทไดรบเชญใหรวมประชมปรกษารายกรณของโรงเรยนควรมบทบาทดงน

1. สรางความสมพนธอนดระหวางสมาชก(Relationship)

1.1 สงเกตและตงใจฟงสงทคณะครทกคนนำาเสนอและตองการความชวยเหลอ

1.2 สอใหคณะครเหนวาเราเขาใจความทกขและแสดงการยอมรบทกคนทเขารวมประชม

1.3 เปนตวกลางใหคณะครยอมรบซงกนและกน

2. สรางการยอมรบระหวางคณะครและคณะครกบนกเรยน(Recognition)

2.1 ชวยใหคณะครมองเหนจดแขงและความแตกตางของนกเรยนแตละคน

2.2 สนบสนนใหนำาจดดของนกเรยนมาแกปญหา

2.3 สงเกตหาสาเหตความคบของใจครทไมสามารถชวยเหลอนกเรยนได เพอหาแนวทางแกไข

ในกรณคณะครมปฏกรยาตอตานหรอไมเหนดวยตอวธการชวยเหลอทกลมเสนอแนะสาเหตความคบของใจของ

ครอาจเปนปจจยสำาคญททำาใหครโกรธนกเรยนทมปญหามากและหมดกำาลงใจในการชวยเหลอ

3. ถายทอดแนวคดทกษะและตดตามการดแลชวยเหลอนกเรยนในฐานะทปรกษา(Response)

3.1 ชวยใหผนำาเสนอกรณศกษาสามารถนำาเสนอกรณศกษาไดอยางชดเจนและครบถวนโดยการ

ทวนถงขอสรปประเดนปญหาทตองการปรกษาอยางเปนรปธรรมการสอบถามเพมเตมถงปญหาอาการประวต

สวนตวการปรบตวของนกเรยนประวตครอบครวการสรปสาเหตและการชวยเหลอเบองตนเพอประกอบเปน

ขอมลสำาคญในการพจารณาการชวยเหลอใหครอบคลมตอไป

187คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.2 แสดงใหครเหนทกษะการชวยเหลอทหลากหลายโดยสอดแทรกขอคด นำาเสนอทกษะตางๆ

ในการประเมนปญหาและการแกไขปญหาในแตละขนตอนของการประชมปรกษารายกรณ

3.3 ชวยใหขอมลทางวชาการทชวยสรางความเขาใจตอปญหาและการชวยเหลอทถกตองในกรณ

ทครประเมนพฤตกรรมนกเรยนคลาดเคลอน และกอใหเกดทศนคตทางลบวธการดแลทไมเหมาะสม รวมถง

เกดความขดแยงระหวางคณะครในการแกปญหา

3.4 ใหกำาลงใจและสรางพลงใจ (Empower) แกครทกคนทรวมมอรวมใจใหขอมล แลกเปลยน

ความคดเหนโดยเฉพาะเมอเหนวาครเหลานนรสกเหนอยและทอแท

3.5 รวมตดตามความกาวหนาในการชวยเหลอรวมทงการประเมนผลการประชมปรกษาในแตละ

กรณทกครง

กลยทธสควำมส�ำเรจ

ความสำาเรจของการดำาเนนงานจดประชมปรกษารายกรณ สามารถอาศยกลไกในการดำาเนนการ

เชนเดยวกบการดำาเนนงานระบบดแลชวยเหลอนกเรยนดงแผนภม 182

กลยทธความส าเรจของการด าเนนงานจดประชมปรกษารายกรณ

1. การบรหารงานเชงระบบ การวางแผน (Plan) เปนการวางแผนด าเนนงานการจดประชมปรกษารายกรณอยางเปนระบบ นบเปนองคประกอบแรกทส าคญทสด โดยจะตองก าหนดขนตอนการท างานเปนกระบวนการ ตงแตขนเตรยมการ ด าเนนงาน และประเมนผล แตละขนตอนมวธปฏบตงานชดเจนเปนมาตรฐาน และบนทกการท างานเปนปจจบน ขอมลจากการบนทกนจะน าไปสการตรวจสอบประเมนตนเอง ใหผอนตรวจสอบได และเปนขอมลสารสนเทศทสะทอนถงคณภาพตามมาตรฐาน จะสงผลตอคณภาพของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน การด าเนนงาน (DO) เปนการปฏบตงานรวมกนของคณะกรรมการ และผ เกยวของ โดยใชกระบวนการ วธการและการบนทกตามแนวทางการด าเนนงาน โดยบคลากรทเกยวของปฏบตตามบทบาทหนาท และกตกาการประชมโดยเครงครด การตรวจสอบ/ประเมนผล (Check) เปนการประเมนตนเองและการประเมนของคณะกรรมการทมแนวทางการประเมนและเครองมอเพอรายงานหรอแสดงผลการด าเนนงานโดยประเมนผลตามขอเทจจรงทปรากฏแกผเกยวของ การปรบปรงพฒนา (Act) เปนการน าผลการประเมนมาแกไข พฒนาตนเองและพฒนางานใหดขนจนการด าเนนงานมคณภาพ สรางวฒนธรรมการชวยเหลอแกไขปญหานกเรยนอยางตอเนอง ยงยน

2. การท างานเปนทม ผน าประชม ไดแก ผบรหารโรงเรยนหรอรองฝายบรหารทไดรบการแตงตงใหเปนประธานคณะกรรมการ ท าหนาทเปนผน าประชม ซงจะเปนผก ากบประเดนการประชม มความรดานการชวยเหลอแกไขปญหานกเรยนเปนอยางด มทกษะในการสรางพลงรวม (Empowerment) ของสมาชกควบคมเวลาใหเปนไปตามก าหนดในบรรยายกาศทผอนคลาย และเปนมตร รวมถงใสใจก ากบตดตามความกาวหนาของการแกไขปญหาอยางจรงจง ครผรบผดชอบ เปนบคลากรหลกในการด าเนนงาน ประสานงานและสนบสนนทงดานบรหารจดการและวชาการแกผเกยวของในโรงเรยนหรอบคลากรภายนอก เปนบคคลทมเจตคตเชงบวก ม

กลยทธความส าเรจ

กำรตดตำมและประเมนผล

กำรบรหำรงำนเชงระบบ

กำรวำงแผน กำรด ำเนนงำน

ตรวจสอบ/ประเมนผล

กำรปรบปรง พฒนำ

กำรสรำงทมงำน ประธำน

ครผ รบผดชอบ ครผ เกยวของ

กำรแลกเปลยนเรยนร ภำยในโรงเรยน

ภำยนอกโรงเรยน

กลยทธความสำาเรจของการดำาเนนงานจดประชมปรกษารายกรณ

188 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

1.กำรบรหำรงำนเชงระบบ

การวางแผน (Plan) เปนการวางแผนดำาเนนงานการจดประชมปรกษารายกรณอยางเปนระบบ

นบเปนองคประกอบแรกทสำาคญทสดโดยจะตองกำาหนดขนตอนการทำางานเปนกระบวนการตงแตขนเตรยมการ

ดำาเนนงานและประเมนผลแตละขนตอนมวธปฏบตงานชดเจนเปนมาตรฐานและบนทกการทำางานเปนปจจบน

ขอมลจากการบนทกนจะนำาไปสการตรวจสอบประเมนตนเอง ใหผอนตรวจสอบได และเปนขอมลสารสนเทศ

ทสะทอนถงคณภาพตามมาตรฐานจะสงผลตอคณภาพของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน

การดำาเนนงาน (DO) เปนการปฏบตงานรวมกนของคณะกรรมการ และผเกยวของ โดยใช

กระบวนการวธการและการบนทกตามแนวทางการดำาเนนงานโดยบคลากรทเกยวของปฏบตตามบทบาทหนาท

และกตกาการประชมโดยเครงครด

การตรวจสอบ/ประเมนผล (Check) เปนการประเมนตนเองและการประเมนของคณะกรรมการ

ทมแนวทางการประเมนและเครองมอเพอรายงานหรอแสดงผลการดำาเนนงานโดยประเมนผลตามขอเทจจรง

ทปรากฏแกผเกยวของ

การปรบปรงพฒนา(Act)เปนการนำาผลการประเมนมาแกไขพฒนาตนเองและพฒนางานใหดขน

จนการดำาเนนงานมคณภาพสรางวฒนธรรมการชวยเหลอแกไขปญหานกเรยนอยางตอเนองยงยน

2.กำรท�ำงำนเปนทม

ผ นำาประชม ไดแก ผ บรหารโรงเรยนหรอรองฝายบรหารทไดรบการแตงตงใหเปนประธาน

คณะกรรมการทำาหนาทเปนผนำาประชมซงจะเปนผกำากบประเดนการประชมมความรดานการชวยเหลอแกไข

ปญหานกเรยนเปนอยางดมทกษะในการสรางพลงรวม(Empowerment)ของสมาชกควบคมเวลาใหเปนไปตาม

กำาหนดในบรรยายกาศทผอนคลาย และเปนมตร รวมถงใสใจกำากบตดตามความกาวหนาของการแกไขปญหา

อยางจรงจง

ครผรบผดชอบเปนบคลากรหลกในการดำาเนนงานประสานงานและสนบสนนทงดานบรหารจดการ

และวชาการแกผเกยวของในโรงเรยนหรอบคลากรภายนอกเปนบคคลทมเจตคตเชงบวกมความมงมนในการชวยเหลอ

นกเรยน มความอดทนตอคำาบนวาทแสดงถงความผดหวงของเพอนครตอการชวยเหลอนกเรยน และมทกษะ

การสอสารเพอสรางความรวมมอ

ครผเกยวของ เปนบคลากรผรบผดชอบในการพฒนา ชวยเหลอแกไขปญหานกเรยน เนองจาก

เปนบคคลสำาคญทใกลชดกบผเรยนมากทสด จงควรเปนบคคลทมเจตคตเชงบวกตอการแกปญหา มความรและ

ทกษะการชวยเหลอมทกษะการสรางความสมพนธทดระหวางเพอนครและระหวางตนเองกบนกเรยนตลอดจน

มความจรงใจในการชวยเหลอนกเรยน

189คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

3.กำรแลกเปลยนเรยนร

การแลกเปลยนเรยนร เรมจากผนำาเสนอกรณศกษา มการนำาเสนอขอมลโดยละเอยด สมาชกอนๆ

รวมเสนอขอมลทตนเองรบทราบเกยวกบกรณศกษาในแงมมตางๆ อยางเปดเผย จะทำาใหทราบขอมลนกเรยน

ซงเปนกรณศกษาอยางรอบดานไดรบทราบจดออนจดแขงของการดำาเนนการแกไขปญหาทดำาเนนการไปแลว

อกทงการไดแลกเปลยนขอมลการสอสารอยางจรงใจถงแนวทางการชวยเหลอระหวางสมาชกเพอเกดแนวทาง

ใหมในการแกไขปญหาทำาใหผเกยวของทกคนรสกเปนเจาของเกดปฏสมพนธเชงบวกในการประชมปรกษาหารอ

ไมใชการสงการหรอบงคบบญชาผนำาประชมไมชงพดเพยงคนเดยวทำาใหผปฏบตงานในแตละสวนเกดความรสก

ทดกลาแสดงความคดเหนอยางหลากหลาย

4.กำรตดตำมและประเมนผล

เปนกจกรรมสำาคญในการจดประชมปรกษารายกรณทำาใหครผเกยวของมโอกาสเสนอผลสำาเรจของ

การดำาเนนงาน และสามารถขอความคดเหนเพมเตมในกรณพบปญหาอปสรรค โดยคณะกรรมการและ

ครผเกยวของสามารถนำาเสนอวธการแกไขใหมๆ หรอ ผลสำาเรจทตนเองไดมโอกาสชวยเหลอกรณศกษานนๆ

ตลอดจนเกดแนวทางการชวยเหลอในกรณตางๆ ทสามารถรวบรวมเปนนวตกรรมในการชวยเหลอกรณปญหา

ทเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนนนสำาหรบนำาเสนอในเวทเครอขายการศกษาตอไปไดอกดวย

ปจจยเออควำมส�ำเรจ

- นโยบาย

กระทรวงศกษาธการมนโยบายทใหสถานศกษาดำาเนนงานและพฒนาระบบการดแลชวยเหลอ

ผเรยนทกโรงเรยน จงตองกำาหนดนโยบายโรงเรยนใหสอดคลองเพอเปนแนวทางในการปฏบตทจะนำาไปส

ความสำาเรจในการชวยเหลอ

- ผบรหาร

มบทบาทสำาคญในกลไกทนำาไปสการปฏบตการจดการประชมปรกษารายกรณ(CaseConference)

เพอชวยเหลอผเรยนในกรณทยงยากซบซอนและเกนกวาครทปรกษาจะดแลโดยลำาพง การสงตอและประชม

เพอดแลนกเรยนรวมกน เปนภารกจสำาคญทจะชวยเหลอผเรยนใหไดรบการดแลอยางถกตองเหมาะสมจาก

ผเกยวของและผเชยวชาญทงในและนอกสถานศกษา

183 ความมงมนในการชวยเหลอนกเรยน มความอดทนตอค าบนวาทแสดงถงความผดหวงของเพอนครตอการชวยเหลอนกเรยน และมทกษะการสอสารเพอสรางความรวมมอ ครผ เกยวของ เปนบคลากรผรบผดชอบในการพฒนา ชวยเหลอแกไขปญหานกเรยน เนองจากเปนบคคลส าคญทใกลชดกบผเรยนมากทสด จงควรเปนบคคลทมเจตคตเชงบวกตอการแกปญหา มความรและทกษะการชวยเหลอ มทกษะการสรางความสมพนธทดระหวางเพอนคร และระหวางตนเองกบนกเรยน ตลอดจนมความจรงใจในการชวยเหลอนกเรยน

3. การแลกเปลยนเรยนร การแลกเปลยนเรยนร เรมจากผน าเสนอกรณศกษา มการน าเสนอขอมลโดยละเอยด สมาชกอนๆ รวมเสนอขอมลทตนเองรบทราบเกยวกบกรณศกษาในแงมมตางๆ อยางเปดเผย จะท าใหทราบขอมลนกเรยนซงเปนกรณศกษาอยางรอบดาน ไดรบทราบจดออน จดแขง ของการด าเนนการแกไขปญหาทด าเนนการไปแลว อกทงการไดแลกเปลยนขอมล การสอสาร อยางจรงใจถงแนวทางการชวยเหลอระหวางสมาชก เพอเกดแนวทางใหมในการแกไขปญหา ท าใหผเกยวของทกคนรสกเปนเจาของ เกดปฏสมพนธเชงบวกในการประชมปรกษาหารอ ไมใชการสงการหรอบงคบบญชา ผน าประชมไมชงพดเพยงคนเดยว ท าใหผปฏบตงานในแตละสวนเกดความรสกทด กลาแสดงความคดเหนอยางหลากหลาย

4. การตดตามและประเมนผล เปนกจกรรมส าคญในการจดประชมปรกษารายกรณท าใหครผเกยวของมโอกาสเสนอ

ผลส าเรจของการด าเนนงาน และสามารถขอความคดเหนเพมเตมในกรณพบปญหาอปสรรค โดยคณะกรรมการและครผเกยวของสามารถน าเสนอวธการแกไขใหมๆ หรอ ผลส าเร จทตนเองไดมโอกาสชวยเหลอกรณศกษานนๆ ตลอดจนเกดแนวทางการชวยเหลอในกรณตางๆ ท สามารถรวบรวมเปนนวตกรรมในการชวยเหลอกรณปญหาทเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยนนน ส าหรบน าเสนอในเวทเครอขายการศกษาตอไปไดอกดวย ปจจยเออความส าเรจ

- นโยบาย กระทรวงศกษาธการมนโยบายทใหสถานศกษาด าเนนงานและพฒนาระบบการดแลชวยเหลอผเรยนทกโรงเรยน จงตองก าหนดนโยบายโรงเรยนใหสอดคลองเพอเปนแนวทางในการปฏบตทจะน าไปสความส าเรจในการชวยเหลอ

ผน ำประชม

ครทเกยวของ ครผ รบผดชอบ

190 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

ปจจยความสำาเรจในการจดประชมปรกษารายกรณของสถานศกษาขนอยกบการสนบสนนใน

การดำาเนนการของผบรหารดงน

1. ใหการสนบสนนและสรางแรงจงใจใหเกดการประชมปรกษารายกรณ เชน กำาหนดนโยบาย

ใหคร1คนชวยนกเรยนอยางนอย1คนใน1ภาคการศกษาเปนตวชวดเพอพจารณาความดความชอบ

2. แตงตงคณะกรรมการโดยพจารณาคดเลอกทมงานทมศกยภาพและเปนกำาลงสำาคญในการแกไข

ปญหานกเรยน

3. เปนประธานในการประชมปรกษารายกรณ

4. สรางความรความเขาใจใหเกดแกครและผเกยวของและการตระหนกในการชวยเหลอนกเรยน

5. นเทศตดตามการชวยเหลอและใหขอเสนอแนะ

6. ใหขวญกำาลงใจแกผปฏบตงาน

6.1 สนบสนนงบประมาณโดยตงงบประมาณตางๆสำาหรบการประชม

6.2 สรางแรงจงใจ

6.2.1 สงเสรมองคความร เชน เชญวทยากรบรรยาย อบรมใหโอกาสบคลากร ศกษา

ดงานหรอศกษาตอแกผเขารวมประชม

6.2.2 สรางความสมพนธของเครอขายคณะทำางานภายในและภายนอก

6.2.3 สนบสนนการนำาผลงานใชในการพฒนาตนและงานเชนสามารถทำาผลงานวชาการ

ทเนนการชวยเหลอนกเรยนทสอดคลองกบวชาทสอนทงนการพฒนาผเรยนใหยดนกเรยนเปนสำาคญ รวมถง

การดแลชวยเหลอแบบองครวม

6.2.4 สนบสนนคณคาทางจตใจแกผทำางานไดแก

-การทกทายและพดชนชมผลงาน

-ใหการยอมรบโดยการสนบสนนงานหรอโครงการตางๆทเกดจากการรเรมของ

บคลากรผมงมนในการชวยเหลอแกไขปญหานกเรยนหรองานอนๆทเหนวาเปนประโยชนตอการพฒนานกเรยน

เชนใหงบประมาณใหทมทำางานรวมถงรบฟงขอเสนอแนะตางๆเปนตน

6.2.5 มอบรางวลแกผมผลงานดเดนไดแก

-จดวนเกยรตยศ มอบรางวลแกครทมผลงานดเดน ในการดแลชวยเหลอแกไข

ปญหานกเรยนหรอมอบโลแกผทำางานดเดน3ปซอนเปนตน

-ใหโอกาสศกษาดงานหรอลาศกษาตอ

คร

คร เปนบคคลสำาคญทใกลชดกบผเรยนมากทสดรจกและมโอกาสชวยเหลอผเรยนมากทสดสามารถ

ดำาเนนกจกรรมใหเกดความสำาเรจในการประชมปรกษารายกรณดงน

1. มเจตคตเชงบวก

2. ทำางานเปนทมสอสารกนอยางจรงใจบนพนฐานของการรบฟงและยอมรบซงกนและกน

3. ใชความรและทกษะดานจตวทยา

191คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

4. เขารวมประชมอยางสมำาเสมอโดยตลอด

5. รวมแลกเปลยนขอมลและขอเสนอแนะตอทประชม

ผปกครอง

1.ใหความรวมมอในการตดตามแกไข

2.ใหขอมลทเปนจรงเพอประโยชนในการชวยเหลอ

3.เอาใจใสดแลชวยเหลอและตดตามผเรยน

เครอขายผปกครอง

ใหการสนบสนนในกระบวนการชวยเหลอ เพอประสทธภาพของการจดการประชมปรกษารายกรณ

เชนสนบสนนการสอนเสรมเดกทมปญหาการเรยนจดหาวทยากรใหความรแกไขปญหาเดกตดเกมเปนตน

ชมชน

ชมชนโรงเรยนประสานหนวยงานทเกยวของเชนตำารวจโรงพยาบาลรานเกมวดหนวยงานภาครฐ

และเอกชนเพอสนบสนนหรอรวมปองกนและแกปญหากบโรงเรยน

เครอขายผเชยวชาญ

เครอขายผเชยวชาญไดแกจตแพทยนกจตวทยาคลนกครการศกษาพเศษฯลฯในการใหความรหรอ

ปรกษาและสงตอ

ปจจยขดขวำง

1. ดานระบบโรงเรยน

- สถานศกษาปกปดปญหาของนกเรยน

- การดำาเนนงานไมเปนระบบ

2. ดานคร

- มองวาเปนงานนอกและตองใชกำาลงคนจำานวนมากมาแกไขปญหานกเรยนบางสวนและใชเวลา

นานมากกวาจะเหนการเปลยนแปลง

- เวลาของครเชนเวลาไมตรงกนภาระงานมาก

- ไมกลานำาปญหาเดกเขามาในทประชม เพราะกลวผลกระทบเชงลบกบเดก เชน ใหออกจาก

โรงเรยน

- ขาดความรความเชยวชาญเฉพาะบางดานบางโรงเรยนมครแนะแนวทไมไดจบแนะแนวโดยตรง

ทำาใหไมมนใจในการจดประชม

- ขาดทกษะในการเขยนรายงาน

- ครบางสวนไมสามารถใหความชวยเหลอแกนกเรยนไดเนองจากครเองกตองการความชวยเหลอ

ดานสขภาพจต

192 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

8.2 กำรศกษำดงำนในโรงพยำบำล/สถำบนจตเวชเดกและวยรน

และโรงเรยนทมนกจตวทยำโรงเรยน(6วน)

1. ศกษาดงานในโรงเรยนทมนกจตวทยาโรงเรยน1วน

2. ศกษาดงานในโรงพยาบาล/สถาบนทใหบรการสขภาพจตเดกและวยรน5วน

วตถประสงค

1. เพอใหเกดการเรยนรจากการสงเกตประสบการณจรงจากผปฏบตงาน

2. เพอสงเคราะหขอมลทไดจากการเรยนรจากการดงานเปนแนวทางในการปฏบตงานในโรงเรยน

3. เพอสรางเครอขายการทำางานรวมกนกบโรงพยาบาลในการรบ-สงตอนกเรยน

กระบวนการ

1. ผเขารบการอบรมศกษาวตถประสงคของการฝกงานและศกษาระบบขอมลของแหลงศกษาดงาน

2. เขาศกษาดงานโดย

2.1 ศกษาดงานในโรงเรยนทมนกจตวทยาโรงเรยน และโรงพยาบาล/สถานทมบรการ

สขภาพจต/จตเวชเดกและวยรนโดยการสงเกตซกถามและฟงการบรรยายาสรปแนวทางการดำาเนนงานภายใน

และการเชอมตอกบเครอขาย

2.2 ทำาการวเคราะห สงเคราะห สรปการเรยนรจากการศกษาดงาน เพอจดทำาแนวทาง

การปฏบตรวมกบเครอขายทเกยวของทงแนวทางโรงเรยนในการทำางานรวมกบโรงพยาบาลทงชองทางดวนพเศษ

(Fast track) และแนวทางของโรงพยาบาลในการจดระบบรบ-สงตอ (Referral System) รวมทงแนวทาง

การประสานความรวมมอในการจดประชมปรกษารายกรณ(Caseconference)ในสถานศกษา

3. รวมประชมสรปการเรยนรจากการศกษาดงาน

การประเมนผล

1. สามารถเขารวมการศกษาดงานไดครบอยางนอยรอยละ80ของเวลาการดงานทงหมด

2. มรายงานแนวทางการดำาเนนงานรวมกบโรงพยาบาลหรอเครอขายทเกยวของ

193คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

รำยนำมคณะจดท�ำและวทยำกรวพำกษคมอพฒนำนกจตวทยำโรงเรยน

ทปรกษำโครงกำร

1. นายแพทยเจษฏา โชคดำารงสข อธบดกรมสขภาพจต

2. นายแพทยยงยทธ วงศภรมศานต ทปรกษากรมสขภาพจต

3. แพทยหญงพรรณพมล วปลากร รองอธบดกรมสขภาพจต

4. นายแพทยทวศลป วษณโยธน ผอำานวยการสถาบนกลยาณราชนครนทร

5. แพทยหญงมธรดา สวรรณโพธ ผอำานวยการสถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชนครนทร

วทยำกรวพำกษคมอพฒนำนกจตวทยำโรงเรยน

1. รศ.พญ.สพร อภนนทเวช รองศาสตราจารยP3สาขาวชาจตเวชศาสตรเดกและ

วยรนภาควชาจตเวชศาสตรโรงพยาบาลศรราช

2. พญ.อมพร เบญจพลพทกษ นายแพทยเชยวชาญผอำานวยการสถาบนราชานกล

3. พญ.มธรดา สวรรณโพธ นายแพทยเชยวชาญผอำานวยการสถาบนสขภาพจตเดก

และวยรนราชครนทร

4. พญ.วมลรตน วนเพญ นายแพทยชำานาญการพเศษรองผอำานวยการสถาบน

สขภาพจตเดกและวยรนราชครนทร

5. พญ.วรลพชร กตตธะระพนธ นายแพทยชำานาญการพเศษกรมสขภาพจต

6. พญ.สธรา รวเหลอง นายแพทยชำานาญการพเศษโรงพยาบาลพระนงเกลา

7. นพ.ธนวรจน บรณสขสกล นายแพทยชำานาญการพเศษสถาบนสขภาพจตเดกและ

วยรนราชครนทร

8. นางสภาวด นวลมณ นกจตวทยาเชยวชาญกลมทปรกษากรมสขภาพจต

9. นางวนดา ชนนทยทธวงศ นกจตวทยาเชยวชาญสถาบนราชานกล

10.นายวนชย ไชยสทธ รองผอำานวยการโรงเรยนเสรมทกษะโรสมาร

194 คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

คณะผจดท�ำ

1. นางสาวศศกร วชย นกจตวทยาคลนกชำานาญการพเศษรองผอำานวยการ

สถาบนสขภาพจตเดกและวยรนราชครนทร

2. นายธนโชต เทยมแสง พยาบาลวชาชพชำานาญการสถาบนสขภาพจตเดกและ

วยรนราชครนทร

3. นางหนงฤทย ยสนศร นกสงคมสงเคราะหชำานาญการสถาบนสขภาพจตเดก

และวยรนราชครนทร

4. นางสาวสรรกมลกรนม นกสงคมสงเคราะหชำานาญการพเศษสถาบนสขภาพจต

เดกและวยรนราชครนทร

5. นางอารสรา ทองเหม นกวชาการสาธารณสขชำานาญการสถาบนสขภาพจตเดก

และวยรนราชครนทร

6. นางอมรรตน แสงโสด นกวชาการสาธารณสขสถาบนสขภาพจตเดกและวยรน

ราชครนทร

195คมอหลกสตรการพฒนานกจตวทยาโรงเรยน

บรรณำนกรม

กรมสขภาพจต.(2546).คมอการใหการปรกษาขนพนฐาน.กรงเทพ:กรมสขภาพจต

จนตนาสงขรอาจและคณะ.(2557).คมอมาตรฐานการตรวจวนจฉยทางจตวทยาคลนกสำาหรบเดกและวยรน.

ขอนแกน:ศรภณฑออฟเซท

จนตนา สงขนอาจและคณะ. (2557). คมอมาตรฐานการตรวจวนจฉยทางจตวทยาคลนกสำาหรบเดกและวยรน

(เลม2).ขอนแกน:ศรภณฑออฟเซท

โจน อ เดอรแรนท. (2554). การใชวนยเชงบวกในการสอนและการจดการหองเรยน:แนวทางปฏบตสำาหรบคร

และผบรหารการศกษาพมพครงท2.กรงเทพ:โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย

ชลอศกด ลกษณะวงศศร และหนงฤทย ยสนศร. (2551). แนวทางการดำาเนนงานจดประชมปรกษารายกรณ

ในสถานศกษา.

ธนากรคมกฤส.(มปป).โรงเรยนลก=โรงเรยนเรา.กรงเทพ:เอเชยแปซฟกออฟเซท

แนวทางการปฏบตงานสำาหรบนกจตวทยาโรงเรยนตามโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอ

นกเรยน. (2554). เอกสารประกอบโครงการพฒนาเครอขายในระบบการดแลชวยเหลอนกเรยน.

กรมสขภาพจต

มาโนชหลอตระกลและปราโมทยสคนชย.(2558).จตเวชศาสตรรามาธบดฉบบเรยบเรยงครงท4.กรงเทพ:

ภาควชาจตเวชศาสตร

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราชคณะคหกรรมศาสตร. (2548).ประมวลสาระชดวชาการบรการและชวยเหลอ

ครอบครว.กรงเทพ:มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช

รตนศร ทาโต. (2551). วจยทางการพยาบาลศาสตร : แนวคดสการประยกตใช พมพครงท 2. กรงเทพฯ :

โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ศศกร วชย จนทรชนก โยธนชชวาล. (2556). แนวทางการประชมปรกษารายกรณ (Case Conference) :

ในสถานศกษาสำาหรบบคลากรสาธารณสข

สดใส คมทรพยอนนต. (2554). คมอครอบครวบำาบดสำาหรบผปฏบตงานดานครอบครวและเดก. กรงเทพฯ :

สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

สดใส คมทรพยอนนต. (2556). คมอสงคมสงเคราะหจตเวชเดก วยเรยน/วยรน. กรงเทพฯ : ชมนมสหกรณ

การเกษตรแหงประเทศไทย

เสาวนยพฒนอมร.(2544).กาวใหมงานสขภาพจตโรงเรยน.กรงเทพ:วงศกมลโปรดกชน

อมาพรตรงคสมบต.(2540).จตบำาบดและการใหคำาปรกษาครอบครว.กรงเทพ:เฟองฟาพรนตง

อมาพรตรงคสมบต.(2554).จตบำาบดและการใหคำาปรกษาครอบครวพมพครงท6.กรงเทพฯ:ซนตาการพมพ.

เอกสารประกอบการอบรมวทยากรแกนนำา หลกสตร “การพฒนาศกยภาพนกเรยนทมความบกพรองทาง

การเรยนร”เลม1

ค�มอหลกสตรการพฒนานกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยน

นกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนนกจ�ตว�ทยาโรงเร�ยนค�มอหลกสตรการพฒนาค�มอหลกสตรการพฒนา