๙๑...
TRANSCRIPT
๙.๑ ใบความรเก- ยวกบคาราชาศพทและประโยชนของการศกษาคาราชาศพท
คาราชาศพท แปลตามรปคาแลว หมายถง ถอยคาสาหรบพระราชา แตตามหลกภาษาไทย
หมายถง คาท, ใชใหเหมาะสมกบบคคล ดงน:
๑. คาศพทท* ใชสาหรบพระมหากษตรย และพระบรมวงศานวงศ
๒. คาศพทท* ใชสาหรบพระภกษสงฆ
๓. คาศพทท* ใชสาหรบสภาพชน
สาเหตท) ภาษาไทยมการใชคาราชาศพท เพราะคนไทยยดถอวฒนธรรมเก) ยวกบระบบอาวโส
มความเคารพเกรงใจผท1 สงศกด7 ดวยชาตกาเนด อาย และตาแหนงหนาท1
ซ# งจะแสดงออกมาโดยการใชภาษาท# มระเบยบ แบบแผนเปนพเศษสาหรบบคคลตางฐานะกน
ประโยชนของการศกษาคาราชาศพท
๑. ทาใหสามารถใชภาษาไดอยางถกตอง และเหมาะสมกบระดบของบคคลท# ส# อสารดวย
๒. ทาใหสามารถอานและฟงขอความท8 มการใชคาราชาศพทไดเขาใจ
๓. เปนเคร( องฝกอบรมจตใจผใชและผศกษา
ใหเปนบคคลท. รจกใชภาษาไดอยางประณตงดงาม
๔. ทาใหบคคลผน/ นไดรความหมายของคาศพท อยางกวางขวางลกซ/ ง
และทาใหสามารถศกษาวรรณคดเกาไดอยางเขาใจ
๙.๒ ใบความร เร, อง คาราชาศพทท, ใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ
คาราชาศพทท, ใชสาหรบพระมหากษตรยและพระบรมวงศานวงศ แบงออกไดเปน ๓ ประเภทใหญ
ๆ ดงน'
๑. คานามราชาศพท
- ใชคาวา พระบรมราช นาหนาคาสามญสาหรบพระเจาแผนดน
โดยเฉพาะในกรณท0 ตองการเชดชพระเกยรตยศ และพระราชอานาจ เชน
พระบรมราชปถมภ หมายถง การชวยเหลอ
พระบรมราโชวาท หมายถง คาสอน
- ใชคาวา พระบรม นาหนาคาเพ* อเชดชพระราชอสรยยศ
และใชเฉพาะพระมหากษตรย เชน
พระบรมมหาราชวง หมายถง วงหลวง
พระบรมฉายาลกษณ หมายถง ภาพถาย
- ใชคาวา พระราช
นาหนาคาท) สาคญรองลงมาจากพระบรมเปนคาท) ใชเฉพาะพระมหากษตรย
และสมเดจพระบรมราชน เชน
พระราชวง หมายถง วงท, ไมใชวงหลวง
พระราชดารส หมายถง คาพด
- ใชคาวา พระ นาหนาคาสามญท- ใชสาหรบพระมหากษตรย
และพระราชวงศเพ. อใหแตกตางกบสามญชน เชน
พระสหาย หมายถง เพ. อน
พระหตถ หมายถง มอ
- ใชคาวา พระท& น& ง นาหนาคาท) เปนท) ประทบของพระมหากษตรยและมเศวตฉตร
เชน พระท* น*งจกรมหาปราสาท พระท/ น/ งอมรนทรวนจฉย พระท/ น/ งวมานเมฆ
พระท& น& งมงคลาภเษก นอกจากน5 ยงใชคาวาพระท& น& งตามหลงคานามท&วไป
เพ$ อแสดงวาเปนของท$ เก$ ยวกบพระมหากษตรย เชน ชางพระท$ น$ ง เรอพระท$ น$ ง รถพระท$ น$ ง เปนตน
- ใชคาวา ตน หรอ หลวง ประกอบทายคานามท5วไป
เพ$ อแสดงวาเปนของเก$ ยวกบพระมหากษตรย เชน เคร$ องตน ประพาสตน พระแสงปนตน เรอหลวง
รถยนตหลวง เปนตน
ตวอยางคานาม ราชาศพท
คาสามญ คาราชาศพท
ผม พระเกศา
คาง พระหน
เอว บ# นพระองค
มอ พระหตถ
ตมห พระกณฑล
เส$ อ ฉลองพระองค
เตยงนอน พระแทนบรรทม
รองเทา ฉลองพระบาท (พระมหากษตรย),รองพระบาท (พระบรมวงศานวงศ)
แวนตา ฉลองพระเนตร
ถงมอ ถงพระหตถ
๒.คากรยาราชาศพท คากรยาราชาศพท แบงออกไดเปน ๓ ประเภทคอ
๑. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคาสามญ
๒. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคานามราชาศพท
๓. คากรยาราชาศพทท/ เปนคาราชาศพทอยในตวแลว
๑. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคาสามญ ดงน&
คาสามญ คาราชาศพท
ข# มา ทรงมา
หวงใย ทรงหวงใย
ยงปน ทรงปน
จาม ทรงจาม
ถอ ทรงถอ
จบ ทรงจบ
ทราบ ทรงทราบ
๒. คากรยาราชาศพทท/ ใชคาวา “ทรง” นาหนาคานามราชาศพทดงน2
คาสามญ คาราชาศพท
เมตตา ทรงพระเมตตา
ฝน ทรงพระสบน
กรณา ทรงพระกรณา
ปวย ทรงพระประชวร (สาหรบพระมหากษตรย)
แตง, ประพนธ ทรงพระราชนพนธ
๓. คากรยาราชาศพทท, เปนคาราชาศพทอยในตวแลว ดงน&
คาสามญ คาราชาศพท
โกรธ กร$ ว
พด ตรส
ปวย ประชวร (พระบรมวงศานวงศ)
นอน บรรทม
ให พระราชทาน
ไป เสดจพระราชดาเนน
กน เสวย
ด ทอดพระเนตร
ชอบ โปรด
อาบน& า สรงน& า
เกด พระราชสมภพ
เดนทาง เสดจพระราชดาเนน
ตาย สวรรคต
๓. คาสรรพนามราชาศพท เปนคาราชาศพทท0 ใชเฉพาะบรษสรรพนาม คอ
คาสรรพนามท+ ใชในการพดตดตอส+ อสารกน ซ+ งแบงออกได ดงน>
คาราชาศพท ผใช ใชกบ
สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนช- อผพด (บรษท- ๑)
ขาพระพทธเจา บคคลธรรมดา พระมหากษตรยหรอพระราชวงศช4 นสง
อาตมภาพ ภกษ-สามเณร พระมหากษตรย พระราชวงศท3วไป
สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนผพดดวย (บรษท- ๒)
ใตฝาละอองธลพระบาท พระราชวงศท,วไปและบคคลธรรมดา พระมหากษตรย
มหาบพตร ภกษ-สามเณร พระมหากษตรยและพระราชวงศท5วไป
สรรพนามราชาศพทท- ใชแทนผถกพดถง (บรษท- ๓)
พระองค พระราชวงศท,วไปและบคคลธรรมดา พระมหากษตรยและพระราชวงศช4 นสง
หลกเกณฑในการใชคาราชาศพท มดงน8 ๑. คากรยาใดท, เปนคาราชาศพทอยแลว เชนคาวา เสดจ เสวย ตรส ไมควรใชคาวา “ทรง”
นาหนาอก แตถาคากรยาน/ นเปนคาสามญ เชน ถอ จบ วาด
เม$ อจะทาใหเปนคากรยาราชาศพทใหใชคาวา “ทรง” นาหนาได เชน ทรงถอ ทรงจบ ทรงวาด ๒. การใชคาวา “ ถวายการตอนรบ “ “ถวายความจงรกภกด” ตองใชคาวา “เฝารบเสดจ”
หรอ “รบเสดจ” ถงจะถกตอง ๓. การใชคาวา “พระบรม” นาหนาน' น
ใหใชเฉพาะคาท. ใชกบพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเทาน> น สาหรบสมเดจพระบรมราชนนาถ
ใหใชคาวา “พระ” เชน พระบรมราโชวาท ใชกบ พระบาทสมเดจพระเจาอยหว พระราโชวาท ใชกบ สมเดจพระบรมราชนนาถ ๔. การใชคาวา “พระราช” หรอ “พระ” นาหนา
ใหถอหลกวาใชเฉพาะพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และสมเดจพระนางเจาพระบรมราชนนาถ คาวา
“พระ”มกนาหนาคาท, เปนคาเรยกอวยวะ เชน คาวา พระหตถ พระพกตร