~ ๑ ~

ก าหนดการประชมสมมนาแนวทางการขบเคลอนและเสนอแนะการพฒนาการด าเนนการโรงเรยนวถพทธ โครงการศกษาและพฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการ สความเปนโรงเรยนวถพทธ

ระหวางวนท 16 -18 มนาคม พ.ศ. 2559 ณ อาคารหอฉน ชน 4 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา

วนท 0๕.00

– 07.00

07.00 –

0๙.00 0๙.00 – 11.00

11.00 –

13.00

13.00 –

๑๔.๓๐

๑๔.๓๐ -

16.00

16.00 -

1๗.00

1๗.00 -

18.00 18.00 – 19.00 19.00 – 2๑.๐0

16 ม.ค. ๕๙

สวดม

นตท า

วตรเช

า (แป

ล) ป

ฏบตธ

รรม

ฉนภต

ตาหา

ร/รบ

ประท

านอา

หารเช

า/พก

ลงทะเบยนรายงานตว พธเปด/บรรยายพเศษ

“คณคาวถพทธตอเยาวชนและสงคมไทย” โดย : พระศรธรรมภาณ

ฉนภต

ตาหา

ร/รบ

ประท

านอา

หารเช

า/พก

กจกรรม หลอหลอมดวงใจใหเปนพนองรวม

ธรรม โดย พระมหาวชาญ

สวชาโน

บรรยาย “การสรางชมชนวถ

พทธ” โดย : พระมหาประยร

โชตวโร

รบน า

ปานะ

/พกท

าภาร

กจสว

นตว

สวดม

นตท า

วตรเย

น (แ

ปล)

บรรยายเชงปฏบตการ “ปฏบตวปสสนา

ในโรงเรยนวถพทธ” โดย : พระราชสทธมน ว.

กจกรรม หนงสน

สรางแรงบนดาลใจ

17 ม.ค. 5๙

08.30 – 11.00 13.00 – 16.00 18.00 – 19.00 19.00 – 2๑.๐0

บรรยายเชงปฏบตการ “การแลกเปลยนเรยนรเพอ พฒนาโรงเรยนวถพทธ”

โดย : ดร.บรรเจอดพร สแสนสขและคณะ

บรรยายเชงปฏบตการ (ตอ) “การแลกเปลยนเรยนรเพอพฒนา

โรงเรยนวถพทธ” โดย : ดร.บรรเจอดพร สแสนสขและ

คณะ

บรรยายเชงปฏบตการ “การบรณาการการสอนการเจรญสตส าหรบนกเรยน” โดย : พระมหาวชาญ สวชาโน

บรรยายเชงปฏบตการ “จตวทยาการแนะแนว

เชงพทธส าหรบผบรหารโรงเรยนวถ

พทธ” โดย : พระสรวชญ

อภปญโญ,ดร.

18 ม.ค. 5๙

0๙.00 – 11.00 13.00 – 16.00 18.00 – 19.00 19.00 – 2๐.๐0 บรรยายพเศษ

“อดมการณโรงเรยนวถพทธ” พธปด/มอบวฒบตร โดย : พระราชวรเมธ

~ ๒ ~

๑.ก าหนดการ

การประชมสมมนาแนวทางการขบเคลอนและเสนอแนะการพฒนาการด าเนนการโรงเรยนวถพทธ โครงการศกษาและพฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการ สความเปนโรงเรยนวถพทธ

๑๖ -๑๘ มนาคม พ.ศ. ๒๕๕๙ ณ อาคารหอฉน ชน ๔ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ต.ล าไทร อ.วงนอย จ.พระนครศรอยธยา

------------------------------- วนท ๑๖ มนาคม ๒๕๕๙

๐๕.๐๐ – ๐๗.๐๐ สวดมนตท าวตรเชา (แปล) ปฏบตธรรม ๐๗.๐๐ – ๐๙.๐๐ ฉนภตตาหาร/รบประทานอาหารเชา/พก ๐๙.๐๐ – ๑๑.๐๐ ลงทะเบยนรายงานตว, พธเปด

บรรยายพเศษ “คณคาวถพทธตอเยาวชนและสงคมไทย โดย พระศรธรรมภาณ ๑๑.๐๐ – ๑๓.๐๐ ฉนภตตาหาร/รบประทานอาหารเชา/พก

๑๓.๐๐ – ๑๔.๓๐ กจกรรมหลอหลอมดวงใจใหเปนพนองรวมธรรม โดย พระมหาวชาญ สวชาโน ๑๔.๓๐ – ๑๖.๐๐ บรรยาย “การสรางชมชนวถพทธ” โดย พระมหาประยร โชตวโร ๑๖.๐๐ – ๑๗.๐๐ รบน าปานะ/พกท าภารกจสวนตว ๑๗.๐๐ – ๑๘.๐๐ สวดมนตท าวตรเยน (แปล) ๑๘.๐๐ – ๑๙.๐๐ บรรยายเชงปฏบตการ “ปฏบตวปสสนาในโรงเรยนวถพทธ” โดย พระราชสทธมน . ๑๙.๐๐ – ๒๑.๐๐ กจกรรมหนงสน สรางแรงบนดาลใจ

วนท ๑๗ มนาคม ๒๕๕๙ ๐๕.๐๐ – ๐๗.๐๐ สวดมนตท าวตรเชา (แปล) ปฏบตธรรม ๐๗.๐๐ – ๐๙.๐๐ ฉนภตตาหาร/รบประทานอาหารเชา/พก ๐๙.๐๐ – ๑๑.๐๐ บรรยายเชงปฏบตการ “การแลกเปลยนเรยนรเพอ พฒนาโรงเรยนวถพทธ”

โดย ดร.บรรเจอดพร สแสนสข และคณะ ๑๑.๐๐ – ๑๓.๐๐ ฉนภตตาหาร/รบประทานอาหารเชา/พก ๑๓.๐๐ – ๑๖.๐๐ บรรยายเชงปฏบตการ “การแลกเปลยนเรยนรเพอ พฒนาโรงเรยนวถพทธ” (ตอ)

โดย ดร.บรรเจอดพร สแสนสข และคณะ ๑๖.๐๐ – ๑๗.๐๐ รบน าปานะ/พกท าภารกจสวนตว ๑๗.๐๐ – ๑๘.๐๐ สวดมนตท าวตรเยน (แปล) ๑๘.๐๐ – ๑๙.๐๐ บรรยายบรรยายเชงปฏบตการ “การบรณาการการสอนการเจรญสตส าหรบ

นกเรยน” โดย พระมหาวชาญ สวชาโน ๑๙.๐๐ – ๒๑.๐๐ บรรยายเชงปฏบตการ “จตวทยาการแนะแนวเชงพทธส าหรบผบรหารโรงเรยน

วถพทธ” โดย พระสรวชญ อภปญโญ ดร.

~ ๓ ~

วนท ๑๘ มนาคม ๒๕๕๙ ๐๕.๐๐ – ๐๗.๐๐ สวดมนตท าวตรเชา (แปล) ปฏบตธรรม ๐๗.๐๐ – ๐๙.๐๐ ฉนภตตาหาร/รบประทานอาหารเชา/พก ๐๙.๐๐ – ๑๑.๐๐ บรรยายพเศษ “อดมการณโรงเรยนวถพทธ” โดย พระพรหมบณฑต ๑๑.๐๐ พธปด/มอบวฒบตร

~ ๔ ~

๒ การสรางชมชนวถพทธใหยงยน

โรงเรยนวถพทธ เปนสถานศกษาในระบบปกต ทน าหลกพทธธรรม หรอองคความรทเปนค าสอนในพระพทธศาสนา มาประยกตใชในการจดการศกษา ของสถานศกษานน โดยมจดเนนทส าคญ คอ การน าหลกธรรมมาใชในระบบการพฒนาผเรยนโดยรวมของสถานศกษา ซงอาจเปนการเรยนการสอนในภาพรวมของหลกสตรสถานศกษา หรอ การจดเปนระบบวถชวต ในสถานศกษาของผเรยนสวนใหญ โดยน าไปสจดเนนของการพฒนาใหผเรยนสามารถ กน อย ด ฟงเปน คอใชปญญา และเกดประโยชนแทจรงตอชวต และการจดด าเนนการของสถานศกษา จะแสดงถงการจดสภาพแวดลอม และบรรยากาศ (ปรโตโฆสะ) ทเปนกลยาณมตรเออในการพฒนาผเรยนอยางรอบดาน ดวยวถวฒนธรรมแสวงปญญา ทงนการพฒนาผเรยนดงกลาวจดผานระบบไตรสกขา ทผเรยนไดศกษา ปฏบต อบรม ทงศล หรอพฤตกรรม หรอวนยในการด าเนนชวตทดงามส าหรบตน และสงคม สมาธ หรอดานการพฒนาจตใจทมคณภาพ มสมรรถภาพ มจตใจทตงมนเขมแขงและสงบสข และปญญาทมความรทถกตอง มศกยภาพในการคด การแกปญหาทเหมาะสม (โยนโสมนสการ) โดยมคร และผบรหารสถานศกษา เปนกลยาณมตรส าคญ ทรกและปรารถนาด ทจะพฒนาผเรยนอยางดทสดดวยความเพยรพยายาม ระบบพฒนาผเรยนดวยไตรสกขา

โรงเรยนควรจดสภาพในทกๆ ดาน เพอสนบสนนใหผเรยนพฒนาตามหลกพทธธรรม อยางบรณาการ และสงเสรมใหผเรยนพฒนาชวตใหสามารถกน อย ด ฟงเปน มวฒนธรรมแสวงปญญา ทงน การจดสภาพจะสงเสรมใหเกดลกษณะของปญญาวฒธรรม ๔ ประการ คอ

๑. สปปรสสงเสวะ หมายถง การอยใกลคนด ใกลผร อยในสงแวดลอมทด คร อาจารยด มขอมล มสอทด ๒. สทธมมสสวนะ หมายถง เอาใจใสศกษาโดยมหลกสตร การเรยนการสอนทด ๓. โยนโสมนสการ หมายถง มกระบวนการคดวเคราะหพจารณาหาเหตผลทดและถกวธ ๔. ธมมานธมมปฏปตต หมายถง ความสามารถทจะน าความรไปใชในชวตได และด าเนนชวตไดถกตอง

ตามธรรม ปญญาวฒธรรม ๔ ประการน จะสงเสรมใหผเรยนพฒนาตามหลกไตรสกขา ไดอยางชดเจน ส าหรบแนวคด

เบองตน ของการจดสภาพในสถานศกษา ทเหมาะสมในดานตางๆ มลกษณะดงตอไปน ๑.ดานกายภาพ โรงเรยนจะจดอาคารสถานท สภาพแวดลอม หองเรยน และแหลงเรยนรทสงเสรมการพฒนา

ศล สมาธ และปญญา เชน มศาลาพระพทธรป เดนเหมาะสม ทจะชวนใหระลกถงพระรตนตรยอยเสมอ มมม หรอหองใหศกษาพทธธรรม บรหารจต เจรญภาวนาเหมาะสม หรอมากพอทจะบรการผเรยน หรอการตกแตงบรเวณใหเปนธรรมชาต หรอใกลชดธรรมชาต ชวนมใจสงบ และสงเสรมปญญา เชน รมรน มปายนเทศ ปายคณธรรม ดแลเสยงตางๆ ไมใหอกทก ถาเปดเพลงกระจายเสยงกพถพถนเลอกเพลงทสงเสรมสมาธ ประเทองปญญา เปนตน

๒.ดานกจกรรมพนฐานวถชวต สถานศกษาจดกจกรรมวถชวต ประจ าวน ประจ าสปดาห หรอในโอกาสตางๆ เปนภาพรวมทงสถานศกษา ทเปนการปฏบตบรณาการ ทง ศล สมาธ และปญญา โดยเนนการมวถชวต หรอวฒนธรรมของการกน อย ด ฟง ดวยสตสมปชญญะ เพอเปนไปตามคณคาแทของการด าเนนชวต โดยมกจกรรมตวอยางดงน

๑) มกจกรรมสวดมนตไหวพระ กอนเขาเรยน และกอนเลกเรยนประจ าวน (เพอใกลชดศาสนา) ๒) มกจกรรมรบศล หรอทบทวนศลทกวน อาจเปนบทกลอน หรอเพลง เชนเดยวกบกจกรรม แผ

เมตตา (เพอใหตระหนกถงการอยรวมกนในสงคมอยางสนตสข)

~ ๕ ~

๓) มกจกรรมท าสมาธรปแบบตาง ๆ เชน นงสมาธ ทองอาขยานเพอสมาธ สวดมนตสรางสมาธ หรอท าสมาธเคลอนไหวอน ๆ เปนประจ าวนหรอกอนเรยน (เพอพฒนาสมาธ)

๔) มกจกรรมพจารณาอาหารกอนรบประทานอาหารกลางวน (เพอใหกนเปน กนอยางมสต มปญญารเขาใจ) ๕) มกจกรรมอาสาตาวเศษ ปฏบตวนยหรอศล (เพอใหอยเปน อยอยางสงบสข) ๖) มกจกรรมประเมนผลการปฏบตธรรม (ศล สมาธ ปญญา) ประจ าวน (เพอใหอยเปน) ๗) มการสวดมนต ฟงธรรมประจ าสปดาห หรอในวนพระ (เพอพฒนาศล สมาธ ปญญา) ๘) มกจกรรมบนทก และยกยองการปฏบตธรรม (เนนย าและเสรมแรงการท าความด) ๙) ทกหองเรยน มการก าหนดขอตกลงในการอยรวมกน โดยเขาใจเหตผล และประโยชนทมตอการอย

รวมกน (พฒนาศล /วนย ดวยปญญา) ฯลฯ ๓.ดานบรรยากาศและปฏสมพนธสถานศกษาสงเสรมบรรยากาศของการใฝเรยนร และพฒนาไตรสกขา หรอ

สงเสรมการมวฒนธรรม แสวงปญญา และมปฏสมพนธ ทเปนกลยาณมตร ตอกน มบรรยากาศของการเคารพออนนอม ยมแยมแจมใส การมความเมตตา กรณาตอกน ทงครตอนกเรยน นกเรยนตอคร นกเรยนตอนกเรยน และครตอครดวยกน

และโรงเรยนสงเสรมใหบคลากร และนกเรยนปฏบตตน เปนตวอยางทดแกผ อน เชน การลด ละ เลกอบายมข การเสยสละ เปนตน

๔.ดานการบรหารจดการ สถานศกษาโดยบคลากรในสถานศกษา รวมกบผปกครอง และชมชน สรางความตระหนก และศรทธา รวมทงเสรมสรางปญญาเขาใจในหลกการ และวธด าเนนการโรงเรยนวถพทธรวมกน ทงนผเกยวของทกฝายโดยเฉพาะอยางยง คร และผบรหารเพยรพยายามสนบสนนโดยลกษณะตางๆ และการปฏบตตนเอง ทจะสนบสนน และเปนตวอยางในการพฒนาผเรยน ตามวถชาวพทธสถานศกษาวเคราะหจดจดเนน หรอรปแบบรายละเอยดโรงเรยนวถพทธ ตามความเหมาะสมกบบรบทของสถานศกษา ซงแตละสถานศกษา จะมจดเนน และรายละเอยด รปแบบทแตกตางกนได เชน บางสถานศกษาจะมจดเนน ประยกตไตรสกขาในระดบชนเรยน มการจดกระบวนการเรยนรรายวชา บางโรงเรยนเนนประยกตในระดบกจกรรมวถชวตประจ าวน แบบภาพรวม บางโรงเรยนอาจท าทงระบบทกสวนของการจดการศกษา

ตามหลกการจดวถพทธสวถการเรยนร บรณาการพทธธรรม สการจดการเรยนร และการปฏบตจรงทสอดคลองกบวฒนธรรม และวถชวตอยางตอเนอง สม าเสมอ เพอน าสการร เขาใจความจรง มการจดการเรยนรใหเกดขนในทกสถานการณ ทกสถานท ทงโดยทางตรงและทางออม ประสานความรวมมอระหวางวด/คณะสงฆ และชมชน ในการจดการเรยนรหลกธรรมส าคญ สการจดการเรยนรโรงเรยนวถพทธ ตามหลกไตรสกขา กลยาณมตตตา ปรโตโฆสะ และโยนโสมนสการ

ใชหลกท าแนวการจดการเรยนรโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย หลกสตรสถานศกษาสอดแทรก เพมเตม พทธธรรมในวสยทศน คณลกษณะอนพงประสงคของนกเรยน

เพมเตม คณธรรม จรยธรรม ในผลการเรยนรทคาดหวง ใหมการบรณาการพทธธรรมในการจดหนวยการเรยนรทกกลมสาระ สอดแทรก ความร และการปฏบตจรงในการเรยนรทกกลมสาระ

กจกรรมพฒนาผเรยน และสถานการณอนๆ นอกหองเรยน ไดแก บรณาการในการเรยนรบรณาการในวถชวต และบรณาการไตรสกขา เขาในชวตประจ าวน

ใชหลกเกอกลสมพนธโรงเรยนวถพทธ และชมชน โดยโรงเรยนวถพทธกบชมชน ซงประกอบดวยบาน วด และสถาบนอนๆ ในชมชน มความเปนกลยาณมตรตอกน เกอกลรวมมอกนและกนในการพฒนานกเรยน และพฒนาชมชนสงคมในวถแหงพทธธรรม เพอประโยชนสขรวมกน เพยรพฒนาตน มผลการพฒนานกเรยนเปนทยอมรบศรทธา

~ ๖ ~

ของชมชน เปดโอกาสใหชมชนมสวนรวมในการพฒนาโรงเรยน จดระดมสรรพก าลงลกษณะตางๆ อยางหลากหลายในการพฒนางานทกดานของโรงเรยนโดยเฉพาะอยางยงการพฒนานกเรยน บรการวชาการ อาคารสถานท รวมมอสนบสนนกบชมชน ในการพฒนาภมธรรม ภมปญญา คณธรรมจรยธรรม และกจกรรมสมมาอาชวะตางๆ เปนตน แกชมชนสงคม ดวยเมตตาธรรมและดวยความเปนกลยาณมตร เพอใหเกดความเจรญงอกงามและสนตสข โรงเรยนอาจพจารณาก าหนดและด าเนนงานตามวสยทศน และแผนปฏบตการของโรงเรยน ซงบงชถงความเปนวถพทธอยางเขมแขงและตอเนอง จนบงเกดผลทชดเจนทงในดานการบรหารจดการ ดานลกษณะทางกายภาพ ดานบคลกภาพและคณธรรมของคร อาจารย นกเรยนและบคลากรของโรงเรยนจนเปนภาพทเหนไดชดเจน เชน ผบรหารมคณธรรม มการบรหารจดการโดยใชหลกเมตตาธรรม ครมความเปนกลยาณมตร นกเรยนมกรยาวาจาสภาพ มน าใจ มคณธรรม เปนลกษณะเดนทบคคลทวไปเหนไดชดเจน พรอมๆ กนโรงเรยนวถพทธมลกษณะเปดกวางสชมชนและสงคม พรอมทจะรบฟงความคดเหนเพอการปรบปรงพฒนาอยเสมอ และพรอมใหความรวมมอในการพฒนาชมชนสงคมดวยความเกอกลกนและกนอยางตอเนอง

หลกเกอกลสมพนธของชมชนวถพทธ

๑.โรงเรยน บาน วด ชมชน ด าเนนกจกรรมรวมกน ในวนส าคญทางพระพทธศาสนา และวนตามประเพณ เชน กจกรรมหลอเทยนพรรษา การทอดกฐนทอดผาปา กจกรรมวนพอวนแม ฯลฯ

๒. โรงเรยนน านกเรยนรวมกจกรรมของวด และชมชน เชน กจกรรมท าความสะอาดวด ซงอาจจดในชวโมงกจกรรมพฒนาผเรยน หรอกจกรรมชวยเหลอสงคมอนๆ เชน น าอาหารไปเลยงคนชราทบานพกคนชรา หรอบานเดกก าพรา ฯลฯ

๓.โรงเรยนตองเปนโรงเรยนของชมชน โดยเปดโรงเรยนตอนรบผปกครอง และชมชนตลอดเวลา (Open House) เพอใหผปกครองไดมโอกาสเสนอขอคดเหน และมสวนรวมในภารกจตางๆ เชน ดแลความสะอาดของโรงอาหาร ด าเนนการเชญภมปญญาทางพระพทธศาสนา ภมปญญาทองถน มาชวยโรงเรยนในการจดการเรยนร เปนตน

๔.เปดหองสมดเพอใหชมชนใชบรการไดในวนหยด รวมทงสนามกฬา หอประชม ฯลฯ ๕.เปนศนยกลางของชมชนในดานวชาการ วชาชพ เชน จดอบรมใหความรแกผปกครองในเรองอาชพพเศษ

ตางๆ จดรานคาของโรงเรยนเพอใหผปกครองน าผลตผลทางการเกษตร ผลตภณฑตางๆ มาขาย โดยนกเรยนเปนผดแลกจการ

๖.รวมกบวดในชมชน จดการเรยนธรรมศกษา กจกรรมทางดานศาสนาตางๆ เชน นมนตพระสงฆมาแสดงพระธรรมเทศนา เชญวทยากรมาใหความรแกเยาวชนในเรองตางๆ ในวนหยด หรอจดกจกรรมทศนศกษาทางธรรม เปนตน

๗.จดกจกรรมเชอมความสมพนธ ระหวาง โรงเรยน บาน วด ชมชน เชน จดการแขงขนกฬา จดกจกรรมปจฉมนเทศโดยเชญผปกครองมารวมน าอาหารมารบประทานรวมกน จดคายครอบครว

๘.เสรมความเขมแขงของระบบดแลชวยเหลอนกเรยน เชน การเยยมบานนกเรยนชวยเหลอนกเรยนแกไขปญหาครอบครว ฯลฯ

๙.ประชาสมพนธผลงานของโรงเรยน ในรปแบบตางๆ เชน จดท าหนงสอพมพโรงเรยน วารสารเผยแพรแกผปกครอง ศษยเกา ชมชน ฯลฯ

๑๐.ยกยองเชญชเกยรตของผกระท าความดทง คร อาจารย นกเรยน บคลากรของโรงเรยนและบคคลในชมชน เพอใหเปนตวอยางแกบคคลทวไป เพอใหวถพทธเปนวถชวตของคนทงชมชน

~ ๗ ~

3 การปฏบตวปสสนาในโรงเรยนวถพทธ

(Vipaassana practice in Buddhist Oriented Schools) โรงเรยนวถพทธ หมายถง โรงเรยนในระบบปกตทกระดบ ภายใตการก ากบของกระทรวงศกษาธการทเนนการน าหลกธรรมทางพระพทธศาสนาตามหลกไตรสกขา มาบรณาการประยกตใชในการบรหาร และการพฒนาผเรยนในภาพรวมของสถานศกษา โดยเนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขา ผานกระบวนการทางวฒนธรรมแสวงหาปญญา และมเมตตาเพอมงเนนพฒนาผเรยนใหสอดคลองกบจดเนนการพฒนาของประเทศ

ปจจบน โรงเรยนวถพทธ มการศกษาและพฒนาอตลกษณโรงเรยนวถพทธอยางเปนระบบ รวมทงมการนเทศตดตาม เพอคดเลอกและมอบโลรางวลเกยรตยศโรงเรยนวถพทธชนน า และโรงเรยนวถพทธพระราชทาน เพอสงเสรมการด าเนนงาน แกโรงเรยนทด าเนนงาน ภายใตกรอบ อตลกษณโรงเรยนวถพทธ โดยมส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา สงกดส านกงาน-คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ และสวนวางแผนและพฒนาการอบรมสงกดสถาบนวปสสนาธระ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย เปนผวเคราะห สงเคราะห แนวทางด าเนนการ รวมทงประสานงาน และนเทศสงเสรมการด าเนนงาน ตามเกณฑตวชวดแนวทางในการประเมนตนเอง ตามอตลกษณโรงเรยนวถพทธ ๕ ดาน รวม ๒๙ ประการ ซงสรางขนจากการวเคราะห สงเคราะห แนวทางด าเนนการเดม โดยผานความเหนชอบของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ป พ.ศ. ๒๕๕๓ โดยใชค าวา “แนวทางด าเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ” ซงองคประกอบใน ๒๙ ประการนน เปนการสงเสรมวถพทธทงสน และทส าคญคร ผบรหารโรงเรยน และนกเรยน บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง และบอยครงทจ าเปนตองใชวธการในการปฏบตเจรญวปสสนา เพราะในความเปนครอาจารย นอกจากจะใหวชาความรแลว การใหแนวทางชวตกเปนสงจ าเปน ครทด นอกจากใหวชาความรแลวยงมอบกศลทจะตดตามตวไปในตลอดชวต วปสสนากรรมฐาน เปนการสรางความมนคงและสงบสขใหแกจตใจของผเรยน การฝกสต สมปชญญะ จะนอมน ามาซงกศลอนๆ ไดอกหลายประการ คอ ความออนนอมถอมตน ความละอายตอบาป ความสขในสงทตนม ความกตญญ และมสมาธทจะเออตอการเรยนใหไดผลดยงขน การฝกวปสสนา จะน าเดกเยาวชนออกจากสอสงคมออนไลนตราบเทาเวลาทเขาปฏบตและนอมน าซงสข สงบเยนในการด ารงชวต เพราะจตทฝกดแลวยอมน าสขมาให คณดงกลาวมาน ตองอาศยครทสามารถสอนวปสสนากรรมฐานแกผเรยนไดและตนเองกสามารถปฏบตได กอนทจะลงมอแนะน าการปฏบตซงประโยชนทงหลายยอมจะเกดทตวครกอนเชนกน

ครทจะท าการสอนวปสสนากรรมฐานแกนกเรยนทกระดบนน จ าเปนอยางยงทจะตองเขาใจแนวทางปฏบตวปสสนากรรมฐาน ตามหลกสตปฎฐาน ๔ ทงภาคทฤษฎและปฏบตอยางถองแท ดงนนจงตองเรยนรทงสมถะกรรมฐานและวปสสนากรรมฐาน ในอรยาบถทง ๔ เชน เขาใจเรองการเดนจงกรม และการนงเจรญภาวนา ศกษาสตปฏฐาน ๔ จากพระไตรปฎกในสตปฎฐานสตร มความซาบซงถงคณคาการเจรญสต (สมมาสตในพทธธรรม) และกระบวนธรรมทเกยวกบการปฏบตตามหลกชาวพทธ น ามาประยกตใชประกอบกบหลกไตรสกขา เพอการน าไปสอนนกเรยนทงในระดบประถมศกษา และมธยมศกษา ใหมสตสมปชญญะ สามารถน าเอาวปสสนามาใชใหเกดผลจรงในชวตประจ าวนได

~ ๘ ~

หลกสตรการปฏบตเพอความเขาใจหลกการปฏบตวปสสนา ส าหรบคร มสาระส าคญ ดงน

ดานความร (Knowledge) - สมถะกรรมฐานและวปสสนากรรมฐาน - สตปฏฐาน ๔ ในพระไตรปฎก (สตปฎฐานสตร) - คณคาการเจรญสต (สมมาสตในพทธธรรม) - กระบวนธรรมทเกยวกบการปฏบต (วปสสนาภม)

การปฏบต (Practice) - การปฏบตวปสสนาในอรยาบถทง ๔ - การเดนจงกรม ๖ ระยะ - หลกชาวพทธ - การก าหนดอรยาบถยอย - การปรบอนทรยและสงสอบอารมณเบองตน

การประยกตใช (Integrate) - แนวทางการสอนวปสสนาแกนกเรยนชนประถมศกษา - การประยกตสตใชในชวตประจ าวน - แนวทางการสอนวปสสนาแกนกเรยนชนมธยมศกษา - ทกษะการจดการเรยนรดวยไตรสกขา

เมอครอาจารยในสถานศกษาทกแหงในโรงเรยนวถพทธ ผานการปฏบตตามหลกสตรครวปสสนาแลว เขาใจหลกพทธธรรม หลกไตรสกขา และหลกการปฏบตวปสสนา สามารถน าความรความเขาใจมาสอนนกเรยนทกระดบชนใหปฏบตไดอยางถกตองแลว การบรณาการสอนและการปฏบตวปสสนาในโรงเรยนวถพทธ จะสมฤทธผลตามททกฝายไดตงใจไว การนอมน าหลกคณธรรมจรยธรรม มาสการเรยนการสอน และบญกศล กจะเกดขนกบนกเรยนและครผสอนดวยเชนกน เรยกวาไดประโยชนกนทกฝาย

การแลกเปลยนเรยนรเพอพฒนาโรงเรยนวถพทธ โรงเรยนวถพทธ มแนวการเรยนการสอนระบบปกตทวไปทน าหลกธรรมพระพทธศาสนามาใช หรอประยกต

ในการพฒนาเดกโดยเนนกรอบการพฒนาตามหลกไตรสกขา (ศล สมาธ ปญญา) ซงเปนการฝกหดอบรม เพอพฒนากาย ความประพฤต จตใจ และปญญาอยางบรณาการ

ศล คอ การมวนยในการด าเนนชวตทดงามตอตวเองและผอน สมาธ คอ มงพฒนาจตใจใหเขมแขงอยางมคณภาพ ปญญา คอ การมความรทถกตอง มศกยภาพในการคดและแกปญหา กจกรรมเหลานภายในโรงเรยนวถพทธ จะผานท าการกน การอย การด และการฟง ดวยการสอนของครทใช

วฒนธรรม และบรรยากาศการเรยนรมความเมตตา เอออาทร ไมเอาเปรยบ เสยสละ และมความกตญญทงตอธรรมชาตและบคคล กจกรรมทมงเนนในโรงเรยนวถพทธ จะมการจดกจกรรมหลากหลาย และตอเนองเปนวถชวต เพอใหเดกๆ รจกคดและไดฝกปฏบตเสมอๆ ใหเกดการพฒนาทงดานความประพฤต จตใจ และปญญาไปพรอมๆ กน โดยเฉพาะอยางยงการกน อย ด ฟง ในชวตประจ าวนทมสตสมปชญญะ

~ ๙ ~

คอยก ากบเพอเปนไปตามคณคาแทของการด าเนนชวต ผานกจกรรมตางๆ เชน สวดมนตกอนและหลงเลกเรยน นงสมาธ มการเวยนเทยนในวนส าคญทาง พทธศาสนา เขาคายธรรมมะ เปนตน

จดเดนของโรงเรยนวถพทธ คอการมกระบวนการจดการเรยนรลกษณะ “สอนใหร ท าใหด อยใหเหน” การเรยนรในชนเรยนจะเปนลกษณะการบรณาการพทธธรรมในการเรยนร ทงความร กระบวนการฝกปฏบต และมการวดประเมนทกหนวยการเรยนร โดยเฉพาะดานคณลกษณะนสย ศรทธา คานยม และโดยลกษณะโรงเรยนวถพทธ จะเนนการจดสภาพทกๆ ดาน เพอสนบสนนใหผเรยนพฒนาตามหลกพทธธรรมอยางบรณาการ ทสงเสรมใหเกดความเจรญงอกงามตามลกษณะแหงปญญาวฒธรรม ๔ ประการ คอ

๑) สปปรสสงเสวะ หมายถง การอยใกลคนด ใกลผร ๒) สทธมมสสวนะ หมายถง เอาใจใสศกษา โดยมหลกสตรการเรยนการสอนทด ๓) โยนโสมนสการ หมายถง มกระบวนการคดวเคราะห พจารณาเหตผลทดและถกวธ ๔) ธมมานธมปฏปตต หมายถง ความสามารถน าความรไปใชในชวตประจ าวนไดถก หลกการจดสภาพแวดลอม ทเออตอการเรยนรตามหลกพทธศาสนา โดยมบรรยากาศสงบเงยบ เรยบงาย รม

รน สะอาด มระเบยบ ปลอดภย สอและอปกรณการเรยนการสอนมการปรบปรงพฒนาอยเสมอ โรงเรยนวถพทธ จะมลกษณะเกอกลและใกลชดกบชมชน โดยโรงเรยนจะมการรวมมอกบบานวด และสถาบนตางๆ ในชมชนทจะพฒนาทงนกเรยน และสงคมตามหลกธรรมในพทธศาสนา เพอประโยชนสขรวมกน และเดกๆ กไดเรยนรวฒนธรรมไทยอกดวย ซงสวนใหญในโรงเรยนวถพทธ กมจดมงหมายส าคญเพอพฒนาเดก นกเรยน และเยาวชน สงทเดกๆ ไดรบจากการเรยนโรงเรยนวถพทธ คอการสอนใหเปนมนษยทสมบรณแบบ กจกรรมการเรยนรในโรงเรยนวถพทธนนจะมงเนนใหเดกเกดพฤตกรรมทมเปาหมายในเรองของชวต สามารถชวยเหลอและดแลตวเองได ซงรวมถงการปลกฝงเรองความกตญญตอผมพระคณ ทเปนคณธรรมส าหรบวยเดก สอดคลองกบหลกไตรสกขา คอ ศล สมาธ ปญญา และเรยนรทจะด ารงชวตอยางเหมาะสม รเทาทนโลกทเปลยนแปลง สรางสงคมทดมคณภาพ ผาน การกน อย ด ฟงเปน นนเอง

วถพทธตามอตลกษณ ๒๙ ประการดวยกระบวนการกลยาณมตร

ลกษณะของกจกรรม วทยากรน ากจกรรม แบงกลมระดมความคด และสรปกจกรรม ๑. ดานกายภาพ ๗ ประการ

- มปายโรงเรยนวถพทธ - มพระพทธรปหนาโรงเรยน - มพระพทธรปประจ าหองเรยน - มพระพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารสตดตามทตางๆ - มความสะอาด สงบ รมรน - มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม - ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐ %

คณคาทไดรบ ไดคณคาดานจตใจ สะอาด สวาง สงบ บรรยายภาพเออตอการเรยนการสอนของโรงเรยนวถพทธ เปนสญลกษณของการเปนโรงเรยนวถพทธ มองคพระครองใจ ไวสกการบชา เปนหลกธรรมในการเต อนจต สขภาพกายและจตด ฝกฝนดวยภาวนา มหองทเปนสดสวน มศลหางอบายมข ท าชวตใหประณต สนองแนวนโยบายของรฐ สรางวนย สงคมปลอดอบายมข สงเสพตด ปญหา/อปสรรค งบประมาณมไมเพยงพอ พนทมจ านวนจ ากด บคลากรไมใหความใหความรวมมอ แนวทางการแกไข หางบสนบสนน ปรบตามสภาพพนท เชน หองเรยน หนาหองเรยน พฒนาบคลากร สรางความเขาใจใหกบบคลากร

~ ๑๐ ~

๒. ดานการเรยนการสอน ๕ ประการ - บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา บาย ทงคร และ นกเรยน - บรณาการวถพทธ ทกกลมสาระ และในวนส าคญทางพระพทธศาสนา - คร พานกเรยนท าโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง - คร ผบรหาร และ นกเรยน ทกคน ไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร - คร ผบรหาร และ นกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง คณคาทไดรบ ไดฝกสมาธ ฝกสต ท าใหเกดปญญา สรางวนย ซงจะน าไปสการมจตอาสาของนกเรยนตอชมชน ปลกฝงนสยความมน าใจและจตสาธารณะ นกเรยนไดแสดงออกถงพฤตกรรมความรวมมอกนในการชวยเหลอสงคม ปญหา/อปสรรค เวลาในการจดกจกรรมมนอย บคลากรบางสวนไมใหความรวมมอ ผอ านวยการบางคนไมใหความส าคญทางกจกรรม นกเรยนขาดความสนใจ ขาดบคคลผรบผดชอบอยางจรงจง และขาดตนแบบทเปนแบบอยางทถกตอง งบประมาณของโรงเรยน มนอย และมงไปพฒนาดานอน แนวทางการแกไข สรางความตระหนกใหบคลากรคร ผบรหาร และนกเรยน เหนคณคาถงความส าคญในการพฒนา และจดอบรมเพอเพมพนความร ๓. ดานพฤตกรรม คร ผบรหารโรงเรยน และนกเรยน ๕ ประการ - รกษาศล ๕ - ยมงาย ไหวสวย กราบงาม - กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหารรบประทานอาหาร ไมดง ไมหก ไมเหลอ - ประหยด ออม ถนอมใช เงน และ สงของ - มนสยใฝร สสงยาก คณคาทไดรบ ท าชวตไดเปนปกตสข ไมเบยดเบยนผอน สมาทานศลหนาเสาธง บรณาการ ครประจ าชนประเมนทกวนกอนเลกเรยน ยมงาย ไหวสวย ท าใหนารกนาชนชม รกษาวฒนธรรม อนดงามของไทย การพจารณาอาหาร ไมดง ไมหก ไมเหลอ ท าใหรจกความพอประมาณ มสต กตญญ ไมหลงในรส กลน มมารยาทในการรบประทานอาหาร การประหยดอดออมถนอมใชเงนและสงของ ท าใหรจกใชจายอยางพอเพยง รคณคาของคนและสงของรจกการวางแผนในการใชจาย และมนสย ใฝร สสงยาก ท าใหมความขยนอดทน มความเพยร ความพยายาม มงมนสความส าเรจ ปญหา/อปสรรค รกษาศลไมครบทกขอ นกเรยนมาสาย ไมปฏบตตามขอตกลงของโรงเรยนสอ และเทคโนโลยไมเพยงพอ และตองขอการสนบสนนจากภายนอก แนวทางการแกไข หาสอใหนกเรยนไดเรยนรอยางพอเพยง ๔. ดานการสงเสรมวถพทธ ๘ ประการ - ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน - ไมด ดา นกเรยน - ชนชมคณความด หนาเสาธงทกวน - โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชนความรสกทไดท าความด - คร ผบรหาร และนกเรยน มสมดบนทกความด - คร ผบรหาร และนกเรยน สอบไดธรรมศกษาตรเปนอยางนอย - บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง - มพระมาสอนอยางสม าเสมอ

~ ๑๑ ~

คณคาทไดรบ ท าใหมสขภาพด รจกเลอกรบประทานอาหารทดมประโยชน มการชนชมความดท าใหเกดความปลมใจในสงทไดท า พรอมทงมสมดทบนทกความดคอยย าเตอนใหท าด รหลกธรรมค าสอนในพระพทธศาสนา สามารถแกไขปญหา ปญหา/อปสรรค ขาดตนแบบทสามารถเปนแบบอยางทถกตอง บคลากรบางสวนไมใหความรวมมอ งบประมาณของโรงเรยน มนอย และมงไปพฒนาดานอน แนวทางการแกไข สรางความตระหนกใหบคลากรคร ผบรหาร และนกเรยน เหนคณคาถงความส าคญในการพฒนาใหก าลงใจในการท าความด ๕. ดานกจกรรมประจ าวนพระ ๔ ประการ

- ใสเสอขาวทกคน - ท าบญใสบาตร ฟงเทศน - รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน - สวดมนตแปล

คณคาทไดรบ ใสเสอขาว เวนจากการปรงแตง แสดงความรวมใจ ใสบาตร ฟงเทศน เสยสละเออเฟอ สรางปญญา ขดเกลาจตใจ สรางเสรมปญญา อาหารมงสวรต รกษาศล ความเมตตากรณา เวนจากการฆาสตว สวดมนตแปล ฝกสมาธ เขาใจซงในพระธรรมค าสอน ปญหา/อปสรรค เสอขาว ผปกครองซอเองใหงบประมาณโรงเรยน ความรวมมอ สรางตระหนก ประชาสมพนธ ใหเหนความส าคญของกจกรรม อาหารมงสวรต ใหความร สรางกจกรรม ใหตระหนกถง ความส าคญของอาหารประกอบอาหารใหสสนและรสชาตนารบประทาน แนวทางการแกไข ขอความรวมมอจากภาคสวนอนๆ หาเสอนกเรยนใหเพยงพอ

ผทสนใจเรองเกยวกบโรงเรยนวถพทธ สามารถศกษาเพมเตม และท าการแลกเปลยนเรยนร จากโรงเรยน โรงเรยนวถพทธตนแบบ

โรงเรยนทอส 023/46 ซอยปรดพนมยงค41 ถนนสขมวท71 แขวงคลองตน เขตวฒนา กรงเทพฯ 10110 โทรศพท : 0-27130260-1 Website : www.thawsischool.com โรงเรยนรงอรณ 391 ซอยอนามยงามเจรญ 25(ถ.พระราม 2 ซอย 33) แขวงทาขาม เขตบางขนเทยน กรงเทพ ฯ 10150 โทรศพท 02-8707512-4 โทรสาร 02 8707514 Website : www.roong-aroon.ac.th โรงเรยนสยามสามไตร 87 ซ.สขมวท 89/1 แขวงบางจาก เขตพระโขนง กรงเทพฯ 10260 โทรศพท 02-3110134, 02-33-6258-60 โทรสาร 02-311-2575 E-mail : siamsaamtri_site@hotmail.com Website : www.siamsaamtri.ac.th

~ ๑๒ ~

5 การบรณาการการสอนการเจรญสตส าหรบนกเรยน

(Integrating teaching mindfulness for students) ความส าคญของการศกษาเลาเรยนในยคปจจบน คอการศกษาเพอสนองตอบความสามารถทแตกตางกนของบคคล เพอน าพาเดกและเยาวชนไทยกาวทนความเปลยนแปลงของโลก แตทางดานคณธรรมความออนนอมถอมตน ความละอายตอบาป ความสขในสงทตนม ความกตญญ และมสมาธด กเปนเรองทส าคญไมหยอนไปกวากน และยงเปนเรองทเออตอการเรยนใหไดผลด ดงนน หลกสตรการปฏบตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน จงเปนหลกสตรปฏบตธรรมท เดกและเยาวชนนกเรยน ควรไดปฏบตธรรมตามแนวทางของสตปฏฐาน ๔ ถอศล ๘ นงขาวหมขาว เพอใหเกดความสงบ และเปนการอบรมจตใจใหเกดความเจรญงอกงาม ทงดานศล สมาธ และปญญา เจรญสตตามแนวสตปฏฐาน ๔ และยงสอดแทรกกจกรรมฝกสต กจวตรพนฐานชาวพทธ มารยาทชาวพทธ และกระบวนการเรยนรส าหรบเดกและเยาวชนเพอใหงาย มความสขและสามารถน าไปปฏบตได โดยเหมาะสมกบวย กอนทครผสอนจะไดแนะน าและสอนการปฏบตวปสสนาใหแกนกเรยนนน ควรปลกฝงในเรองส าคญ เพอเปนพนฐานส าหรบการปฏบตเพอใหรแจงเหนจรงเสยกอน เพราะเรองเหลาน เปนหลกส าคญในการปฏบตของทกคนโดยเฉพาะเดกและเยาวชน ไดแก เรองมารยาท อกทงหลกธรรม อนม สตสมปชญญะ เปนตน และอกเรองหนง ซงนกเรยนผปฏบตจ าเปนตองรและเขาใจอยางยง นนกคอ กมมสสกตาญาณ (ปญญารชดในกฎแหงกรรม บาป บญ) ยอมเปนปจจยเกอหนนแก วปสสนา มรรค ผล และนพพาน กมมสสกตา คอ ความเขาใจถกตองในเรองกฎแหงกรรม ผลของบาปบญ ความเขาใจถกวาชาตกอนชาตหนามจรงน ยอมเปนกศลธรรมทมประโยชนและเกอหนนตอความเจรญขนของกศลธรรมในเบองสงตอๆ ไป ความเขาใจในเรองอนตตา ความไมมตวตน ไมมเรา ไมมเขานน มไดเกดมาจากความเพกเฉย ความไมใสใจในกศลธรรมเบองตน แตตรงกนขาม ความเขาใจในอนตตา อนเปนหลกธรรมเบองสงนน จะตองมกศลธรรมพนฐานตางๆ ทเจรญไวมากแลว ไมวาจะเปน ศลวสทธ จตวสทธ ทฏฐวสทธ การเจรญภาวนา การเจรญสมถะและวปสสนา การเจรญสตปฏฐาน จนเกดกงขาตรณวสทธ คอความรเหนอยางถกตอง และหมดความสงสยในเรองการเวยนวายตายเกด ความเขาใจวาชาตกอนชาตหนามจรงน ไมไดจ าเปนวาจะตองเกดดวย ปพเพนวาสานสสตญาณ (การระลกชาตได) หรอจตปปาตญาณ (การเหนปฏสนธจตของสตวดวยทพยจกษ) เทานน แตสามารถเกดขนดวยการเจรญสมถะวปสสนา การเจรญสตปฏฐานก าหนดรในรปนาม กได เมอไดเหนแลววา แทจรงเรานนเองประกอบไปดวย ขนธ ๕ รปนาม ทเกดดบสบตอกนไป และรปนามแตละขณะกเปนปจจย สบตอซงกนและกน กรรมหรอรปนามหนงในอดต กเปนปจจยแกรปนามในปจจบน และอนาคตได จงหมดความสงสยในเรองกฏแหงกรรม เขาใจวาชาตกอนชาตหนามจรง ดวยภาวนามยปญญานเอง และปญญานเอง เรยกวา “กมมสสกตาปญญา” หรอ “กมมสสกตาสมมาทฏฐ” ซงปญญานเอง จะเปนเหตใหเกดความเพยรขนสงตอไป คอมความเพยรมากขนในระดบทจะปฏบตภาวนาใหยงขนไป เมอมการสอดแทรกการสอนผานกจกรรมฝกสต กจวตรพนฐานชาวพทธ มารยาทชาวพทธ และกระบวนการเรยนร กเปนเรองอนเกอหนนกนตลอดสายการปฏบตอนจะเปนผลส าเรจสมประสงค ของทงฝายคร และนกเรยน

~ ๑๓ ~

วธการปฏบตวปสสนากมมฏฐาน ตามแนวสตปฏฐาน ๔ ส าหรบคร-นกเรยน และประชาชนทวไป

วปสสนากมมฏฐานหรอการเจรญสตปฏฐาน คอการฝกปฏบตเพอพฒนาจตใหเกดปญญาในการลดละความทกข และเพมพนความสขไดอยางยงยน โดยมสาระส าคญตอการปฏบตดงตอไปน

การเดนจงกรม การปฏบตเรมจากการฝกเดนจงกรม และนงสมาธ โดยเรมตนจาก ๒๐ - ๓๐ นาท การก าหนดขณะเดนท าได

งายกวาการนงสมาธ เนองจากมอารมณใหก าหนดหลากหลาย และเกดการเคลอนไหวตลอดเวลา ในขณะเดนจงกรม ผปฏบตควรก าหนดอารมณตอเนองไปเรอยๆ อยาหยดก าหนด เพราะความตอเนองเปนผลดตอวปสสนากมมฏฐาน และชวยไมใหจมอยในอารมณใด หรอตดในสมาธ

วธเดนจงกรม เปนการฝกวปสสนากมมฏฐานรปแบบพองยบ ซงมการสอนตามบรพาจารยทถายทอดกนมา ในสถานทปฏบตทเงยบสงด ดวยการเดนจงกรมใหชาทสด และก าหนดอรยาบถยอยใหละเอยดทสด การก าหนดเดนจงกรม ๖ ระยะ มวธการปฏบต ดงน

การก าหนดอารมณหลกของการเดนจงกรม ๖ ระยะ ๑) ก าหนด “ยนหนอ” กอนเรมเดนจงกรม ๑ ครง ดวยทายนตรง จบมอดานหนาหรอดานหลง แตความรสก

ตองอยสตระลกรอาการยนจรงๆ ไมใชตดอยกบค าบรกรรม โดยอยาจม นง หรอแชอยกบยนหนอ นานเกนไป เพยงระลกรอาการยนพรอมกบก าหนดขณะจตเดยว จากนนใหเตรยมก าหนดตนจตวา “อยากเดนหนอ” ตอไปทนท

๒) ก าหนด “อยากเดนหนอ” ๑ ครง ทตนจตบรเวณภายในกลางหนาอกเพยงขณะเดยว จากนนเคลอนยายหรอสงความรสกลงไปทฝาเทาซาย (ถาเรมเดนดวยเทาซาย) และขวา(ถาเรมเดนดวยเทาขวา) เพอเตรยมก าหนดการเดนจงกรมระยะท ๑ ตอไป

๓) เดนระยะท ๑ (ซายยางหนอ – ขวายางหนอ) ดวยการสงความรสกใหอยกบการระลกรอาการเคลอนไหวของฝาเทาทเคลอนไปจรง พรอมกบก าหนดเบาๆ สนๆ วา “ซายยางหนอ” หรอ “ขวายางหนอ” ตามฝาเทาของขางทเคลอนจากจดเรมขยบไปจนฝาเทาเหยยบพน

๔) เดนระยะท ๒ (ยกหนอ - เหยยบหนอ) ดวยการก าหนดความรสกของฝาเทาทยกขน ๑ ขณะ พรอมกบก าหนดเบาๆ สนๆ วา “ยกหนอ” แลวก าหนดความรสกของฝาเทาทเคลอนไปเหยยบถงพนวา “เหยยบหนอ”

๕) เดนระยะท ๓ (ยกหนอ - ยางหนอ - เหยยบหนอ) ดวยการก าหนดความรสกของเทา ทยกขน ๑ ขณะวา “ยกหนอ” แลวก าหนดความรสกของฝาเทาทเคลอนยางไปวา “ยางหนอ” ๑ ขณะ จากนนก าหนดความรสกของอาการเคลอนฝาเทาลงเหยยบถงพนวา “เหยยบหนอ” อก ๑ ขณะ

๖) เดนระยะท ๔ (ยกสนหนอ - ยกหนอ - ยางหนอ - เหยยบหนอ) ดวยการก าหนดอาการเคลอนขณะยกสนเทาวา “ยกสนหนอ” ยกฝาเทาขนจากพนวา “ยกหนอ” ยางฝาเทาไปขางหนาวา “ยางหนอ” และเคลอนฝาเทาเหยยบลงถงพนวา “เหยยบหนอ”

๗) เดนระยะท ๕ (ยกสนหนอ - ยกหนอ - ยางหนอ - ลงหนอ - ถกหนอ) ดวยการก าหนดอาการเคลอนขณะยกสนเทาวา “ยกสนหนอ” ยกฝาเทาขนจากพนวา “ยกหนอ” ยางฝาเทาไปขางหนาวา “ยางหนอ” เคลอนฝาเทาลงครงหนงแตยงไมถงพนวา “ลงหนอ” และเคลอนฝาเทาลงสมผสพนวา “ถกหนอ”

๘) เดนระยะท ๖ (ยกสนหนอ - ยกหนอ - ยางหนอ - ลงหนอ - ถกหนอ - กดหนอ) ดวยการก าหนดอาการเคลอนขณะยกสนเทาวา “ยกสนหนอ” ยกฝาเทาขนจากพนวา “ยกหนอ” ยางฝาเทาไปขางหนาวา “ยางหนอ” เคลอนฝาเทาลงครงหนงแตยงไมถงพนวา “ลงหนอ” เคลอนปลายฝาเทาดานหนาลงแตะสมผสพนวา “ถกหนอ” และวางฝาเทาทงหมดลงสมผสพนวา “กดหนอ”

~ ๑๔ ~

ผปฏบตใหม จะเรมฝกดวยการเดนจงกรมระยะท ๑ และอยาเดนระยะอนตามใจตนเอง เมอผปฏบต ปฏบตไดดแลว วปสสนาจารยจะเปนผแนะน าใหเดนระยะอน ตามความเหมาะสมแกผปฏบตเทานน

๙) ก าหนด “ยนหนอ” ๑ หรอ ๓ ครง เพอเตรยมตวหมนขยบรางกายกลบ ๑๐) ก าหนด “อยากกลบหนอ” ๑ หรอ ๓ ครง ทตนจตภายในกลางหนาอก แลวเคลอนยายความรสกลงไปท

ฝาเทาซายหรอขวา เพอเตรยมขยบฝาเทากลบ ๓ ค ๑๑) ก าหนด “กลบหนอ” ของอาการเคลอนหมนกลบของฝาเทาซาย (ถาหมนไปดานซาย) หรอขวา (ถาหมน

ไปดานขวา) แลวเคลอนเทากลบไปทละ ๓ ค (กลบหนอ – เทาซาย หรอเทาขวา) จนหมนตวกลบหลงหนครบ ๑๘๐ องศา

๑๒) ก าหนด “ยนหนอ” ๑ หรอ ๓ ครง ดวยการระลกรอาการยนของรางกาย เพอเตรยมก าหนด “อยากเดนหนอ” ตอไป

๑๓) ก าหนด “อยากเดนหนอ” ๑ หรอ ๓ ครง ดวยการสงความรสกยายมาทภายในกลางหนาอก เพอก าหนดตนจต แลวเคลอนความรสกลงไปทฝาเทา เพอก าหนดเดนตอไป

ประโยชนของค าวา “หนอ” ในองคบรกรรม

ค าวา “หนอ” เปนภาษาไทยทแปลมาจากค าวา วฏฏ (วตตะ) ในภาษาบาล ค าวาหนอ แมจะเปนค าบญญต แตเปนสวนหนงของการก าหนด หรอบรกรรมภาวนา ซงมประโยชนตอวปสสนากมมฏฐานดงน

หนอ เปนตวตดหรอตวกนกลางระหวางตวก าหนด ซงชวยใหจตไมจมสมาธ หากบรกรรมโดยไมมหนอแลว ผปฏบตอาจจะมนงง และเผลอตอองคบรกรรมทสน (ไมมหนอ) เนองจากการก าหนดตางๆ ดเหมอนกนหมด จนในทสดท าใหจมสมาธได ชวยท าใหสมาธตงมน อยไดนานท รปนาม ถาบรกรรมแต ยน ยน ถก ถก คด ยน เปนตน โดยไมมหนอแลว สตอาจจะคลาดเคลอนหลดออกจากการก าหนดรปนามไดงาย ชวยเพมก าลงใหไดขณกสมาธ และสมบรณยงขน และชวยท าใหเกดสตจดจออยกบรปนาม จนท าใหเหนพระไตรลกษณ

การนงสมาธ การนงสมาธ จะเรมดวยการหลบตานงขดสมาธ หรอในทาสบายผอนคลาย ส าหรบคนทมปญหาสขภาพ ใหนง

เกาอแทนไดแตไมใหพง ยกเวนคนปวดหลง การก าหนดขณะนง จะเรมตนดวยการเคลอนความรสกของจต ไปทบรเวณภายในกลางทองบรเวณสะดอ ดวยการก าหนดตามความเปนจรงวารสก และรบรสงใด กใหก าหนดสงนน โดยไมตองสนใจวาการหายใจเขาเปน พองหนอ หรอหายใจออกวาเปน ยบหนอ การก าหนดพองยบจะไมเกยวของ หรอสมพนธกบลมหายใจเขาออก เพราะถาน าลมหายใจเขามาเกยวของ ผปฏบตอาจจะตดอยกบลมหายใจเขาออก และพยายามสราง หรอเบงทองเพอใหเกดพองยบซงอาจท าใหเกดอาการ แนนอดอด และตงเครยด จากการก าหนดอยางไมเปนธรรมชาต

ในชวงเรมตนก าหนดพองยบขณะนงสมาธ ใหเคลอนความรสกมาทบรเวณสะดอภายในทอง เพอก าหนดอารมณทระลกรไดจรง และอารมณหลก ๕ ประเภท ทจะปรากฏตรงบรเวณทอง โดยใหผปฏบตก าหนดอารมณทปรากฏจรงไมวาจะเปน นงหนอ พองหนอ ยบหนอ หรอเบงหนอ (เบงทอง) อนใดอนหนง ตามความรสกระลกรจรงทละอารมณ ดงน

๑) ก าหนด “พองหนอ” ถารสก หรอรบรถงอาการความเคลอนไหวภายในทองทขยบไปดานหนา (วาโยธาต หรอธาตลม) คลายกบความรสกพองภายในทอง

~ ๑๕ ~

๒) ก าหนด “ยบหนอ” ถารสกถงอาการความเคลอนไหวภายในทองทขยบไปดานหลง (วาโยธาต หรอธาตลม) คลายกบความรสกยบภายในทอง โดยไมจ าเปนวาจะตองมพองหนอกอนจงจะมยบหนอ บางครงอาจก าหนดขณะยบหนอกอนพองหนอกไดตามความเปนจรง

๓) ก าหนด “นงหนอ” ถารสกถงอาการนง ไมมพอง ไมมยบ หรอการหายไปของ พองยบ เมอใดไมมพองยบ ไมตองเบงทอง ไมตองควานหาพองยบ หรอท าใหมพองยบ ขอส าคญคออยาเขาใจผดวาการทไมมพองยบ แปลวา ปฏบตผดหรอท าไมถก และอยาคดวาพองยบจะตองมตลอดเวลาถงจะด ดงนนถาไมมพองหรอยบ ใหก าหนดวา นงหนอ แทนทนทในขณะนน จากนนใหก าหนดอารมณอนตอไป

๔) ก าหนด “เบงหนอ” ถารสกวาก าลงเบงทองหรอสรางเพอใหมพองยบ ในขณะทไมมพองยบหรอพองยบหายไป

๕) ก าหนด “ถกหนอ” ๔ จด ส าหรบในกรณทพองยบ หายไป หลงจากก าหนดนงหนอแลว พองยบกยงไมปรากฎ เพอเปนการปองกนไมใหจม เผลอ คดปรงแตง หรอดงในอารมณ ใหผปฏบตก าหนดถกหนอ ๔ จด สลบไปมาแบบเฉลยโดยไมตองเปนรปแบบ และก าหนดเปนจดเลกๆ ตรงทรางกายสมผสพนตรง กนยอยซาย, กนยอยขวา, และดานหนาของมมซายขวาของขาทสมผสพน พรอมกบก าหนดตามความรสกจรง จากจดหนงไปอกจดหนง โดยอยาลากเปนเสน อยาจ อยาแช และอยาเนนทจดก าหนดทง ๔

การก าหนด “ถกหนอ” ทถกตองคอการสงความรสกจรงๆ ยายไปแตะเบาๆ (สตหรอการระลกร) บรเวณจดทก าหนด คลายกบแตะตรงทกระดาษบางๆ โดยไมท าใหขาด ดวยการก าหนดวา “ถกหนอ” สนๆ เบาๆ เมอก าหนดเสรจแลว ใหก าหนดถกหนอไปทจดอนตอไป ซงอาจจะชาหรอเรวกได ตามธรรมชาตของความรสกทเปนจรง หากในขณะก าหนด ถามความรสกถงรปนง ใหก าหนดนงหนอไดดวย หากในขณะก าหนดอารมณหลกอย ถามอารมณอนๆ แทรกปรากฏขน ใหก าหนดอารมณอนๆ หรออารมณภายนอกทเกดขนดวย ดงน

ก าหนด “ยนหนอ” เมอจตไดรบคลนเสยงทมากระทบ โดยไมเลอกก าหนดแตเสยงทดงชดเจน หรอแหลมเทานน แตใหก าหนดทกคลนเสยงทหลากหลาย เชน เบา ทม แหลม ชด ดง เสยงตอเนอง หรอเสยงดบเรวเปนจด เพอปองกนไมใหตดในรปแบบของเสยงและท าใหก าหนดเสยงไดหลากหลาย ซงจะท าใหไมตดก าหนดแตทเสยงแหลม เสยงดง หรอเสยงเปนจด

ก าหนด ความคด เมอความคดทกประเภทเกดขนในเรองตางๆ เชน เรองสวนตว ครอบครว การท างาน และสงคม เปนตน โดยก าหนดทกความคดวา “คดหนอ” เหมอนกนหมด

ก าหนด ความรสกทางรางกายและจตใจ เชน “เยนหนอ รอนหนอ กลนหนอเมอยหนอ คนหนอ ชาหนอ ตงหนอ ปวดหนอ นงหนอ เอนหนอ โยกหนอ งวงหนอ เบอหนอ กลวหนอ รหนอ” เปนตน

ก าหนด อารมณตางๆ (สข ทกข และอเบกขา) เชน “สขหนอ เบาหนอ แนนหนอ รหนอ” ในอารมณทรสกอดอด หรอทนไมไหว “เฉยหนอ” เปนตน

~ ๑๖ ~

4 จตวทยาการแนะแนวเชงพทธส าหรบผบรหารโรงเรยนโรงเรยนวถพทธพทธ

จดเรมตนของการพฒนามนษย คอ การศกษา แตไมใชศกษาทคาดหวงใหคนอนมาชวยเหลอ ศกษาในทน คอ

เชอวา หากมนษยมปญญากสามารถตรสรเปนพระพทธเจาได เรยกวา “ตถาโพธสทธา” คอ ศรทธาในการตรสรของพระพทธเจา พระพทธเจาเปนมนษย ฉะนน มนษยทกคนกสามารถเปนพระพทธเจาได หากพฒนาตนเองถงขนสงสด ตามทศนะทางพทธศาสนา เชอวา มนษยทกคนสามารถตรสรเปนพระพทธเจาเจาได ใครทมความพรอมกสามารถ อธฐานจตเปนพระพทธเจาได ซงจะเปนไดนนกดวยการบ าเพญบารม พฒนาตนเองจนถงขนมคณสมบตจนเกดปญญาตรสร ซงพระพทธศาสนาใหเชอในปญญา ปญญาเทานนทท าใหมนษย เปนพระพทธเจาได ซงเจาชายสทธตถะไดท าใหเหนเปนแบบอยางแลว เปนผทพฒนาตนเองถงจดสงสด พนจากความบบคนจากสงตางๆ มปญญาด เปนแบบอยางใหเราไดปฏบตตาม

มนษยมศกยภาพในการพฒนาตนเองไดหากเขาใจถงความเปนจรงของชวตและศกยภาพของความเปนมนษย รจกการแกปญหาดวยตนเอง เขาใจขอบเขตของธรรมชาต ดวยการฝกฝนพฒนาปญญาปรบปรงตนเองมความใฝรใฝเรยน เปนนกวจยอยทกลมหายใจ เอาจรงเอาจงในการพฒนาตนเองอยตลอดเวลา ซงการทจะพฒนาตนเองไดนนตองมทศนคตเกยวกบตนเองเปนบวก คดวาตนเองสามารถฝกได พฒนาได (มนษยเปนสตวทสามารถพฒนาได) มความมนใจในความเปนมนษยของตนเอง มนษยเปนสตวประเสรฐ เพราะเมอมนษยสามารถพฒนาตนเองได แลวแมแตเทพ เทวดา พระพรหมกยงตองใหความเคารพ (มพระพทธเจาและพระอรหนต เปนตน) จะเหนไดในการประกาศ อาสภวาจา ของพระพทธเจาเมอครงประสตเปนเครองชชดไดวามนษยมศกยภาพในการพฒนาตนเองไดอยางไรขอบเขตหากมเปาหมายและวธการทถกตอง ถามนษยเชอในค าประกาศของพระพทธเจา มนษยกจะเปลยนแนวคดจากฟงคนอนมาฟงตนเอง การพงตนเองไดกแสดงวามนษยมการศกษา เมอมการศกษามนษยกเกดการพฒนา เมอพฒนาได เทพเทวดา พระพรหม กยงมาสกการะใหความเคารพ (ทนโต เสฎโฐ มนสเสส แปลวา ในหมมนษยนนผทฝกแลวหรอพฒนาแลวเปนผประเสรฐสด)การพฒนาตนเองได จ าเปนตองมแรงจงใจทเออตอการพฒนาตนเอง ความใฝร ใฝเรยนในการศกษาแสวงหาความจรง (วจยชวต) รจรง รรอบ และรอบร ตามความเปนจรงปราศจากอวชชามาปดกน ปรารถนาใหชวตมการพฒนาไปสคณงามความด ใฝความดงาม ใฝสรางสรรค การแสวงหาความจรง ดวยความมงมนเปนกรรมด มความใฝท าหรอสรางสรรคด อยากพฒนาตนเองไปสความดงาม และความใฝร ใฝท าจงเปนแรงจงใจ ในพระพทธศาสนาเรยกวา “ฉนทะ” แรงจงใจฝายด จะม ฉนทะ เปนตวน า สวนแรงจงใจเชงลบมตณหาเปนตวน า แรงจงใจใฝด (ฉนทะ) เรมทการคดเปน จ าได รบจากประสบการณ เหตการณตางๆ ทเขามาในชวต ทงทเปนปญหาและปญญา ประสบการณชวตน ามาซงปญญาและปญหา เรากไดรบจากประสบการณทงนน

~ ๑๗ ~

วธปฏบตเกยวกบการแนะแนวเชงพทธ จดเรมตนของการแนะแนวเกดจากความตองการของมนษย เพราะมนษยยงไมสามารถชวยเหลอตนเองได ใน

บางสถานการณบางปญหาทเขามาในชวต ซงการแกไขปญหาไดอยางถกตองนน ตองไปแกทสาเหตทเปนตนตอของปญหา เหตเกดทไหนตองไปแกทนน ปญหาทเปนเหต เชน

๑.ขาดปญญา ๒.ขาดจตส านกในการพฒนาตน ๓.ขาดความมนใจในการพฒนาตนเอง ๔.ไมเชอมนในตนเอง ๕.ไมมองเหนตนเองในฐานะทเปนมนษยทฝกได ๖.ขาดแรงจงใจทถกตองตอการพฒนาตนเอง ๗.ขาดความรจกคด “คดไมเปน” ๘.มทาททไมถกตองตอสงทงหลายทเขามาในชวต ปญหาเหลานลวนเปนปจจยทเกดจากปจจยภายในของบคคล การทจะผานพนปญหาทเขามาในชวตได

จ าเปนตองเขาใจถงองคประกอบสวนบคคลและกระบวนการแกปญหาทยงยน กลยาณมตร เปนปจจยภายนอกทกระตนใหปจจยภายในของบคคลท างานปจจยภายนอกทมผลตอการ

ขบเคลอนการท างาน คอ โยนโสมนสการ แปลวา การท าในโดยแยบคาย คอ การจกคดเปน ทจรงม ๖ ประการ แตทเนนมากทสดกคอ “กลยาณมตร” กลยาณมตรชวยกระตนใหเกดโยนโสมนสการ เมอคนเรารจกคดแลว กท าใหเกดปญญาทสามารถแกไขปญหาไดจรง ขนแรกเลยท าใหเกดสมมาทฐ ซงเปนขอธรรมแรกของระบบ การด าเนนชวตทดงามเรยกวา “มรรค ๘”

เมอกลยาณมตรกระตนใหเกดสมมาทฐ คอ ความเหนถกตองแลวกจะน าไปสการกระท าทถกตองดวย การปฏบตทถกตองตงแตแรกจงน าไปสการแกปญหาได เมอกลยาณมตร สามารถกระตนใหเกดปจจยภายในแลว หนาทของกลยาณมตรวารท าอยางไรตอไป

การตรวจสอบหรอการวเคราะหบคคลวา เราพฒนาเขาใหผานพนอปสรรคหรอปญหานนเขาขาดอะไรไปบาง ทบทวนสงทขาด เพอเพมเตมใหพรอมทจะพฒนาตนเองดวยตนเอง ซงองคประกอบท ๑ เราจะตองตรวจสอบกบนกเรยน ดงน

๑. ทศนคตเกยวกบประสบการณหรอเหตการณทเกดขน ลกษณะของการมองขอมล ความพอใจ ไมพอใจ เปนเพยงขอมลทน ามาสการเรยนรเทานนไมเอนเอยงไปทางใดทางหนงเมอเรามองเหนตามความเปนจรงแลวกน าความรทเราไดจากความเปนจรง มเจตคตทด ถกตองเกยวกบสถานการณนนๆ มาใชในกระบวนการแนะแนว

๒. ความไมมนใจในศกยภาพของมนษย ดวานกเรยนมความมนใจในตวเองหรอไม เขามความเชอวาสามารถทจะพฒนาตนเองไดและเหนวาตองพฒนาตนเองหรอไม

ถาเขามจตส านกในการพฒนาปรบปรงตนเองอยแลว จะสงผลใหมความมงมน และอตสาหะเอาใจใสในการเรยนร ถาเขาขาดจดน กจะไมเอาใจใสในการพฒนาตนเอง ซงผใหการแนะแนวตองตรวจสอบด และพยายามมองใหเหนปญหาทแทจรง

ความมเหตผล คอ การพจารณาดวยปญญา อะไรเปนคณเปนโทษ เปนประโยชน หรอมใชประโยชน (โยนโสมนสการ) มองสงตางๆ ทเกดขนตามความเปนจรง ดวยเหตปจจย มมมองทเปนคณตอการพฒนาตนเอง ทเออตอจตใจ การแนะแนวทมงใหบคคลรจกคดกอใหเกดผลด คอ ท าใหเขาใจสภาพปญหาทเกดขนไดอยางถกตองเมอมความรทถกตองกสงผลใหมการปฏบตถกตองตามไปดวย ขณะเดยวกนกสงผลตอความสงบเรยบรอยของสงคม การอยรวมกนของมนษยทส าคญกอใหเกดผลดตอชวตของตนเอง

~ ๑๘ ~

การรคด เปนการคนหาความจรงมองเหนความเปนจรงของสงนน สบสาวหาเหตปจจยสวนแบบทสอง มองใหเปนธรรมโอสถเพอชโลมจตใจ ถามองเปนยาพษ ตองพฒนาวธคดใหมดวยโยนโสมนสการ คดในทางเหนอกเหนใจ จตใจประกอบดวยเมตตา เปนการเพมความชมชนใหกบหวใจ

วนยชวตและการอยรวมกนในสงคม คอ การจดระเบยบชวตตนเองและจดสรรความสงบสข ใหเกดขนในสงคม การทบคคลปฏบตตามระเบยบ ปฏบตตามขอบเขตของสงคมทก าหนดรวมกนจะท าใหเกดความสงบสขแกชมชน สงคม ประเทศชาต ตลอดทงความรมเยนของโลก ถามวนยกสามารถพฒนาตนเองไดอยางตอเนอง และยงยน

กระบวนการทชวยพฒนาชวตมนษยกคอ การศกษา การวจยชวตอยางตอเนอง ตลอดเวลา ทกๆ ลมหายใจเขาออก ทงน ตองท าใหครบกระบวนการทง ๓ ชวง คอ ดวา คนทมปญหานนเขาเปนอยางไร เขามทาทตอประสบการณเขามาในชวตอยางไร และปฏบตตอบสนองตอสงนนเปนไปเพอการเกอกลคณภาพชวตทดงามหรอไม ชวงท ๒ มการแสดงออกอยางไร มการน าเอาขอมลมาใชในการพฒนาชวตใหเจรญงอกงามหรอไม เปนวธการตรวจสอบไดอกวธการหนง

หวใจของการแนะแนวเชงพทธ “การคดเปน” คอ วธการแกปญหาตามหลกอรยสจ รเหต รผล แกตามแนวเหตและผล เปนการใชปญญาน ามใชใชตณหาคอความยากเปนตวน าชวต (ปญญา คอ ความรอบรทวถง) ในขณะทเราพฒนาปญญาอยนน หากจตใจยงไมเขมแขงพอ กอาจจะเปดชองใหอวชชา ความไมรเขามามอทธพลตอกระบวนการพฒนาตนเองได ซงกระบวนการทปองกนอวชชากคอ การฝกสมาธใหเกดสตใหเขมแขง เพอเปนฐานส าคญตอการพฒนาปญญาอยางยงยน ซงคนเราจะสามารถพฒนาตนเองไดนนจะตองพฒนาปญญาใหอยเหนออทธพลของตณหาทเขามา ในชวต (ถาตณหาเขามาอวชชาจะมอทธพลตอชวตมนษย) ท าใหบคคลหลงผดคดผด กระท าผด อนเปนผลจากตณหาและอวชชา ขณะเดยวกนกสงผลใหตณหาและอวชชามความเขมแขงมากขน สงผลตอการแกไขปญหาชวต ทไมถกตอง เชน อาศยอ านาจดลบนดาลจากภายนอก ออนวอนขอจากเทพเจา หรอใชไสยศาสตรมาเปนทพง หากเราพงพลงจากขางนอก เรากจะเสยโอกาสในการพฒนาตนเองใหเจรญงอกงามตอไป

ฉะนน หลกการแนะแนวทางพระพทธศาสนานน ตองมงใหบคคลสามารถแกไขปญหาไดดวยตนเอง ตามหลกเหตและผล ตามหลกอรยสจ กลาวคอ ทกข เมอเกดปญหาตองเรมตนดวยการศกษาพจารณาถงสาเหต ทเรยกกวา สมทย วา เหตแหงปญหานนอยทไหน เมอเราพบแลวกท าการก าจดเหตนนได (ก าจดจดออนของปญหา) เรยกวา นโรธ ขณะเดยวกนกพจารณาวาความตองการของเราคออะไร ก าหนดจดมงหมายแลววางวธปฏบตเพอแกไขปญหานนๆ วธการปฏบตน เรยกวา “มรรค” เมอรแนวทางแลวกลงมอปฏบต หากบคคลไดด าเนนการตามกระบวนเชนน กจะสามารถน าไปสการแกไขปญหาอยางยงยนได ปญหาคออะไร? (ทกข) มสาเหตเกดจากอะไร (สมทย) วธการแกปญหาเปนแบบไหน (นโรธ) ลงมอปฏบต (มรรค)

~ ๑๙ ~

คณสมบตของครแนะแนวเชงพทธ พระพรหมคณาภรณ (ป. อ. ปยตโต) ไดกลาวถงคณสมบตของครแนะแนวทด ควรมลกษณะ ดงน

๑.นารก ค าวานารกในทนหมายความวา เปนบคลกภาพทชวนใหเขาหา ผแนะแนวควรตองมลกษณะทวา เมอเดกมปญหาเกดความทกข กอยากเขาไปหาหรอเขาไปปรกษา เพราะวาผทมปญหาเกดคดหาทปรกษา เมอเหนผแนะแนวทมคณสมบตดแลวกอยากจะเขาไปปรกษาดวย ค าวานารกในภาษาบาลเรยกวา “ปโย”

๒.นาวางใจ ครแนะแนวตองมลกษณะทนาไววางใจได หนกแนน นาเคารพนบถอ นาเชอถอ ท าใหรสกวาไมมภยอนตราย อบอนมนคงปลอดภย ควรเขาไปขอค าปรกษาได ถามลกษณะทาทางไมนาไววางใจ กไมไหว ลกษณะทนาเคารพนาไววางใจนภาษาบาลเรยกวา “คร”

๓.นาเจรญใจ คอ บคลกภาพทาทางตางๆ ทแสดงออกดแลวท าใหเกดความรสกวาเปนผมภมร มภมธรรมภมปญญาสง เปนคนมการศกษาพฒนาตนดแลว ซงผเขาหานนรสกภมใจทไดเขาใกลชดและเหนวานาเอาอยาง คอชวนใหอยากปฏบตตามในทางภาษาบาลเรยกวา “ภาวนโย”

๔.รจกพดหรอพดเปน ขอนเปนลกษณะส าคญมาก สามขอแรกนนเปนบคลกภาพทจะท าใหเกดการปรกษาและการแนะแนวขน โดยน ามาซงการพบปะและการท ากจกรรมอนๆ ตอไป แตขอ ๔ และขอตอจากนเปนสวนประกอบตางๆ ในการท าหนาท

การเปนนกพดทดไมใชหมายความวา จะตองพดเองไปหมด ผมความทกขหรอตองการค าปรกษา เขากจะพดไปตามทางของเขา ชดเจนบาง สบสนบาง บางทกไมกลาพด หรอพดแลวพดไมถก พดไมแจมกระจาง ผแนะแนวตองรจกพดใหเขากลาทจะแสดงออกมา กลาระบายความทกขออกมา หรอสามารถทจะแสดงออกซงปญหาอยางชดเจน โดยผแนะแนวตองชวยใหเขารจก เขาใจปญหาของเขาเองไปทละดานสองดาน ตามล าดบ เชน เมอมบคคลผใดผหนงเขามาหาพระพทธเจา จะถามหาค าตอบจากพระองค บางทพระองคกทรงชวยใหเขาตอบปญหาของเขาเอง โดยทพระองคทรงใชวธเปนผถาม บคคลนนกจะพบค าตอบไดดวยตนเอง นกแนะแนวควรน าวธนไปใชในการเปนนกพด โดยเปนผชวยใหเขาพด จนกระทงท าใหเขาตอบปญหาของตนเองได หากเขาหาค าตอบไมได เรากมวธการทจะเสนอแนะใหเขาพบค าตอบได ใหเหนทางออกในการแกปญหา ลกษณะทเปนนกพดอยางไดผลน ภาษาบาลเรยกวา “วตตา”

๕.รจกฟง หรอ ฟงเกง หมายถง ความเกงในการฟง นอกจากหมายถงจบเรองไดไวและชดเจนแลว กรวมถงการมความอดทนในการฟงดวย อดทนตอการรบฟงปญหา อดทดตอการระบายความทกข เพอจะไดรเหตปจจย และคดคนวธการแกปญหา โดยเฉพาะการรจกตวเขาและปญหาของเขาอยางแทจรง เชน รวาเขาท าอะไร บกพรองอยางไร จดทจะแกไขอยตรงไหน เรยกในภาษาบาลวา “วจนกขโม”

๖.แถลงเรองลกซงได คอ เมอมปญหาทยากหรอลกซงกสามารถคลคลายใหเขาใจได ในการศกษาและ ในการแกปญหาจะตองพบกบปม และเรองทยากหรอลกซงอยเรอยๆ ผทท าหนาทแนะแนวตองสามารถอธบายเนอหาเรองราวและคลคลายปมประเดนตางๆ ใหเหนชดเจนและเขาใจไดงาย อะไรทซบซอนกตองจบเอามาหรอหยบออกมาพดใหเหน และอธบายใหกระจาย อนนเปนความสามารถในการปฏบตทเรยกวา “คมภรญจ กถ กตตา”

๗.ไมชกจงไปในทางทผดหรอนอกเรอง คอ จะตองมทศทางทชดเจนในการแนะแนว โดยมเปาหมายและน าไปสจดหมายซงจะแกปญหาได ดวยวธทถกตอง หากผแนะแนวปฏบตไมถกตองออกนอกเรองราว หรอชกจงไปในทางเสยหาย โดยแนะน าผดๆ หรอแนะน าวธการทไมถกตอง แนะแนวไปแทนทเขาจะแกปญหาได กกลบกลายเปนสรางปญหา อนนเรยกวา “โน จฎฐาเน นโยชเย”

รวมเปน ๗ ประการ เรยกวา คณธรรมหรอองคคณของกลยาณมตร ซงเราใชเปนคณสมบตของครโดยทวไป ซงผท าหนาทแนะแนวควรมคณสมบตเชนนเปนพเศษ ขณะเดยวกนผทจะสามารถพฒนาตนเองหรอพงพาตนเองไดนน จ าเปนตองมความพรอมดานแรงจงใจอนเปนปจจยภายในตน (ฉนทะ) ลกษณะของบคคลทพงตนเองได จงจะสามารถแกไขปญหาดวยตนเองได

~ ๒๐ ~

จดมงหมายของชวตมความส าคญตอการแนะแนว ผทท าหนาทแนะแนวตองมความรความเขาใจเกยวกบธรรมชาตของมนษย และจดมงหมายของชวต ถงจะสามารถด าเนนการการแนะแนวไดดและมประสทธภาพ การแนะแนวเกยวกบจดมงหมายของชวต เปนสงทส าคญตอการพฒนาตนเองของบคคล คนทจะพฒนาตนเองได มปญญา มชวตทด ควรรจดหมายของชวต การรจกจดหมายของชวตกเพอ

๑.เพอจะไดมแนวทางในการด าเนนชวตทดงาม ๒.เพอใชส ารวจตนดวยตนเอง และเพอจะไดมความมนใจในตนเอง ในการทจะพฒนาตนใหยงขนไป พทธศาสนาสอนวา “ชวตทดงามจะตองด าเนนใหบรรลถงจดหมาย ๓ ขน คอ ๑.ประโยชนปจจบน หรอ จดมงหมายทมองเหนของชวตน คอ ประโยชนทางดานสขภาพ เศรษฐกจ สงคม

การเมอง เชน มทรพยสนทจะพงตนเองไดในทางเศรษฐกจ ทางสงคมกมเพอนฝง รกใคร มบรวาร มสถานะเปนทยอมรบของคนทงหลาย เหลานเรยกวา เปนประโยชนเบองตน

๒.ประโยชนเบอหนา คอ มชวตทดงาม มคณคา มคณธรรมความด เปนประโยชน ท าใหมความมนใจในคณคาของชวตของตน เรมตงแตเปนผมความประพฤตดงาม มปญญารเขาใจโลกและชวตพอสมควร ไดท าความดงามบ าเพญประโยชนไว เปนความมนใจในคณคาของชวตของตนเอง ซงเชอมโยงไปถงโลกหนาดวย คอท าใหมความมนใจในชวตเบองหนา ไมตองกลวปรโลก จงเปนประโยชนระยะยาว ตางจากขอแรกทเปนประโยชนเฉพาะหนาระยะสน

๓.ประโยชนสงสด คอ การมจตใจเปนอสระ ดวยปญญาทรเทาทนความจรงของโลก และชวต หลดพนจากความครอบง าของกเลส และความทกข สามารถท าจตใหปลอดโปรง ผองใสไดทกเวลา แมจะมอารมณเขามากระทบกไมหวนไหว ไมขนมว ไมเศราหมอง แตโปรงโลง ปราศจากทกข เปนประโยชนสงสด เรยกวา ปรมตถะ รวมเปนประโยชนหรอจดมงหมาย ๓ ขน คอ

๑.อตตตถะ ประโยชนตน ๒. ปรตถะ ประโยชนผอน ๓.อภยตถะ ประโยชนรวมกนทงสองฝาย

อยางไรกตาม ประโยชนตนเองกตองท าใหครบ ๓ ขน คอ ปจจบน เบองหนา และสงสด สวนประโยชนผอนกตองชวยใหเขาบรรลไดทง ๓ ขน ขณะเดยวกนประโยชนสวนรวมกตองเสรมสนบสนนการมสวนรวมทงรปธรรม และนามธรรม ซงจะท าใหเกดการพฒนาทงตนและผอน สงผลใหเกดการพฒนา เชน กจกรรมทดงาม และวฒนธรรมประเพณ ทสงเสรมสตปญญาและกศลของชมชนทงหมด สรปจดมงหมายของชวต ชวยใหบคคลไดตระหนกรถงความส าคญของการพฒนาตนเอง เกดความมนใจในแนวทางและจดหมาย ซงเปนเครองมอส าคญในการแนะแนว

กระบวนการชวยเหลอใหบคคลสามารถชวยเหลอตนเองได ดวยการพฒนาปญญา สามารถน าปญญามาใชในการแกไขปญญาชวตของตนเองไดดวยตนเอง ซงจดเรมตนของการแนะแนวเกดจากบคคลทขาดปญญา ขาดจตส านกในการพฒนาตน ขาดความมนใจในการพฒนาตนเอง ไมเชอมนในตนเอง ไมมองเหนตนเองในฐานะทเปนมนษยทฝกได ขาดแรงจงใจทถกตองตอการพฒนาตนเอง ขาดความรจกคด “คดไมเปน” และมทาททไมถกตองตอสงทงหลายทเขามาในชวต ซงลกษณะเชนน หากเกดขนกบบคคลแลวยอมสงผลตอการด าเนนชวตอยางแนนอน ดวยเหตนบคคลจ าเปนตองมกลยาณมตร ทท าหนาทกระตนเตอนและแนะแนววธการแกไข ปรบปรงพฤตกรรมทน าไปสการลด หรอแกไขปญหานนดวยการพฒนาตนเอง เขาใจจดมงหมายของชวตเพอเอาชนะปญหาอปสรรคทเกดขนดวยตนเอง

~ ๒๑ ~

ขณะเดยวกนผทท าหนาทเปนผแนะแนวจะตองเขาใจเกยวกบธรรมชาตของมนษย ความตองการของมนษย และลกษณะของมนษยทสามารถพฒนาตนเองหรอเปนทพงของตนเองได เพอจะไดน ามาส ารวจ และวเคราะหตวตนของผทเกดปญหา (ผรบค าแนะแนว) ผใหการแนะแนว จะตองมคณลกษณะพเศษ จงจะสามารถใชกระบวนการแนะแนวใหเกดประสทธภาพได คอ เปนผนารกมบคลกภาพทชวนใหเขาหา เมอเดกมปญหาเกดความทกข กอยากเขาไปหาหรอเขาไปปรกษา “ปโย” เปนผนาวางใจ หนกแนน นาเคารพนบถอ นาเชอถอ ท าใหรสกวาไมมภยอนตราย อบอนมนคงปลอดภย “คร”เปนผนาเจรญใจ เปนผมภมร มภมธรรมภมปญญาสง เปนคนมการศกษาพฒนาตนดแลว “ภาวนโย”เปนผรจกพดหรอพดเปน“วตตา”เปนผ รจกฟง หรอ ฟงเกงมความอดทนในการฟง อดทนตอการรบฟงปญหา อดทดตอการระบายความทกข “วจนกขโม” เปนผทสามารถอธบายเรองทยากใหงายได “คมภรญจ กถ กตตา” และ เปนผทไมชกจงบคคลไปในทางทผดหรอนอกเรอง คอ ขณะเดยวกนตองมทศทางทชดเจนในการแนะแนว โดยมเปาหมายและน าไปสจดหมายซงจะแกปญหาได ดวยวธทถกตอง “โน จฎฐาเน นโยชเย” รวมเปน ๗ ประการ เรยกวา คณธรรมหรอองคคณของกลยาณมตร ซงเราใชเปนคณสมบตของครโดยทวไป ซงผท าหนาทแนะแนวควรมคณสมบตเชนนเปนพเศษ

“การพฒนาตนเองโดยแนวทางและหลกการน (ตามแนวพทธศาสตร) เปนสาระส าคญของการทจะชวยใหบคคลทประสบปญหา มความทกขไดพฒนาตนจนพงตนเองได การพงตนเองไดกคอ การปฏบตตามหลกทวามปญญาเปนเครองน าทางในการด าเนนชวต ไมมอวชชาหรอตณหาเปนเครองด าเนนชวต เมอถงขนนกจะเปนการบรรลจดมงหมายของการด าเนนชวตทด” ดงทพระพทธเจาทรงตรสวา “ชวตทเปนอยดวยปญญา เรากลาววาเปนชวตทประเสรฐ”

5 พฒนาการโรงเรยนวถพทธ

โรงเรยนวถพทธ หมายถงโรงเรยนในวถแหงปญญา ทพฒนาอยางบรณาการในระบบแหง ไตรสกขา สความเปนพทธ ผเขาถงธรรม ท าใหเปนอสระ โดยมชวตทด เจรญงอกงาม มความสขจรงแท และอยรวมสงคมอยางสรางสรรคเกอกล สามารถน าโลกไปในวถทถกตอง ตามหลกแหงวถแหงธรรม (ป. อ. ปยตโต) ความเปนมา เนองจากการประชมเรองหลกสตรใหม เดกไทยพฒนา เมอวนท ๒๕ ธนวาคม ๒๕๔๕ ณ สถาบนราชภฏสวนดสต ศ.ดร.ชยอนนต สมทรวณช เสนอใหมการน าหลกธรรมค าสอนพระพทธศาสนา มาบรณาการการบรหารจดการในโรงเรยน ซงทประชมเหนชอบ กระทรวงศกษาธการ จงเรมรบสมครโรงเรยนทสนใจ และจดใหมการปฐมนเทศ เพอใหผบรหารโรงเรยนและครผสอนไดเขาใจ แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ จากทผบรหารโรงเรยน ซงสวนใหญสงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน มความสนใจเพมขนเรอยๆ สพฐ.จงใหม “ผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธ" ในทก สพท. ตอจากนนจงไดประชาสมพนธให สพท. รบสมคร และจดปฐมนเทศ โรงเรยนวถพทธ ในแตละ สพท . เอง ตงแตเดอนพฤศจกายน ๒๕๔๖ เปนตนมา ขณะน ธนวาคม ๒๕๕๖ มโรงเรยนสมครเขารวมโครงการโรงเรยนวถพทธ ประมาณ ๑๘,๕๗๗ โรงเรยน

ทปรกษาโครงการ โรงเรยนวถพทธท างานภายใตค าปรกษาของพระเถระผใหญ อาท พระพรหมคณาภรณ (ป.อ.ปยตโต) วดญาณเวศกวน พระพรหมบณฑต อธการบดมหาวทยาลยมหาจฬา ลงกรณราชวทยาลย พระเทพวสทธกว มหาวทยาลยมหามกฏราชวทยาลย และมหาเถรสมาคมม มตครงท ๑๓/๒๕๔๗ มตท ๒๐๗ ใหพระสงฆาธการ สนบสนนการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ

~ ๒๒ ~

ผลโครงการโรงเรยนวถพทธ( ๒๕๔๕ - ๒๕๕๖ ) เชงปรมาณ พ.ศ. ๒๕๔๖ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๘๙ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๔๙ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๒๐,๔๗๕ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๐ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๒๑,๗๖๔ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๑ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๒๒,๑๙๐ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๒ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๒๓,๓๓๗ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๔ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๒๔,๒๑๒ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๕ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๑๒,๑๕๙ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๖ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน ๑๘,๕๗๗ โรงเรยน พ.ศ. ๒๕๕๙ มโรงเรยนวถพทธ จ านวน 21,708 โรงเรยน

ผลโครงการโรงเรยนวถพทธ (๒๕๔๕ – ๒๕๕9) เชงคณภาพ

๑. พระภกษสงฆ มหาเถรสมาคม กรมการศาสนา ส านกงานพระพทธศาสนาแหงชาต มหาวทยาลยสงฆ และองคกรภาคเอกชนหลายแหง เชน มลนธโรงเรยนรงอรณ กลมกลยาณมตรเพอการเสรมสรางเครอขายวถพทธ ส านกงานเครอขายองคกรงดเหลา ฯลฯ ใหการสนบสนนโรงเรยนวถพทธ เพราะเหนวาเปนทางรอดของสงคมไทย

๒. ผรบผดชอบโรงเรยนวถพทธ ระดบเขตพนทการศกษา ๒๒๕ เขต เกดการตนตวทจะเยยมเยยน นเทศ โรงเรยนวถพทธ เพอใหโรงเรยนสามารถน าหลกพทธธรรมไปใชในการบรหารจดการในโรงเรยนทงระบบ

๓. ผบรหารโรงเรยน ครผสอน ตระหนกถงความส าคญ เรมปรบตวน าหลกพทธธรรมเขาไปใชในการบรหารจดการทงระบบโรงเรยน รวมทงในการด าเนนชวตตนเอง ลด ละ เลก อบายมข

๔. นกเรยนไดเรยนร และเรมปรบตว น าหลกพทธธรรมไปปฏบตในวถชวต โดยเนนการกน อย ด ฟง เปนตามหลกไตรสกขา เปนคนด คนเกง และมความสข นกเรยนมมารยาท เออเฟอเผอแผ รจก บาป บญ คณ โทษ และชวยกบสบสานประเพณ วฒนธรรมของทองถน

๕. ผปกครอง ชมชน ชนชมยนดใหการสนบสนนงานของโรงเรยนมากขนเกดความสมานฉนท ของ บาน วด โรงเรยน (บ ว ร) น าสความสงบ และสนตสขของสงคม

ดานการจดการความร โครงการโรงเรยนวถพทธ (๒๕๔๕ – ๒๕๕9)

๑. ใหมผแทนของผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธ ในทกส านกงานเขตพนทการศกษา เพอการประสานงาน สอสารอยางรวดเรว เปนระบบ และจดท าสมดท าเนยบมรป ชอ ทอย หมายเลขโทรมอถอ แจกกบผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธทกคน โดยมการประชมรวมอยางนอยปละ ๑ ครง และปรบปรงท าเนยบใหมทกครง ตงแต พ.ศ. ๒๕๔๖ ถงปจจบน

๒. ใหทกโรงเรยนมกรรมการโรงเรยนวถพทธ และมผรทางศาสนา (พระสงฆ หรอฆราวาส) เปน ทปรกษาโรงเรยน ในการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ

๓. ในการอบรมปฐมนเทศโรงเรยนวถพทธ ส าหรบโรงเรยนทเขารวมโครงการใหม สพฐ. จดท า ชดสออบรมทางไกลใหโรงเรยนด าเนนการอบรมเอง (๑๓ หวขอ) โดยใหมการแลกเปลยนเรยนรทกครงทจบแตละหวขอ และกอนจบการอบรมทางไกลใหผเขารบการอบรมทกคนรวมแลกเปลยนเรยนร โดยนมนตพระสงฆซงเปนกรรมการมารวมวางแผนการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ

~ ๒๓ ~

๔. สพฐ. จดท าสอ ทงเอกสาร และวดโอ "แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ" และสอเสรมความรตงแตเรมมโครงการ ถงปจจบน กวา ๒๐ เรอง เพอเสนอใหโรงเรยนไดศกษาเรยนร และประยกตใช โดยไมเปนการบงคบ

๕. พ.ศ. ๒๕๔๘ ให สพท. และโรงเรยนรวมกนคดเลอกโรงเรยนวถพทธ ทด าเนนการไดด มความ กาวหนา มกจกรรมนาสนใจ สามารถเปนแหลงเรยนรการปลกฝงคณธรรมแกโรงเรยนอนๆ โดยใหช อวา "โรงเรยนวถพทธกลยาณมตร "จ านวน ๒๐๖ โรงเรยน (คดสดสวนตามจ านวน โรงเรยนวถพทธ ในแตละ สพท.)

๖. จดท าจดหมายขาว "เพอนรวมทางโรงเรยนวถพทธ" แจกโรงเรยนวถพทธทวประเทศเพอเปนสอกลางส าหรบโรงเรยนวถพทธ

๗. พ.ศ. ๒๕๕๐ ให สพท . และโรงเรยนรวมกนคดเลอกโรงเรยนทด าเนนการไดด มความกาวหนา มก จกรรมน าสนใจ สามารถเปนแหล ง เร ยนร การปลกฝ งคณธรรมแก โ รง เร ยน อนๆ โดยใหช อว า "โรงเรยนคณธรรมชนน า" จ านวน ๓๕๒๐ โรงเรยน (๑๐ % ของโรงเรยนสงกด สพฐ.) สวนใหญจะซ ากบโรงเรยนวถพทธเดม

๘. พ.ศ. ๒๕๕๐ สพฐ. จดอบรมกระบวนการจดการความรใหแก ผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธ ในทกส านกงานเขตพนทการศกษา โดยอาจารยทรงพล เจตนวณชย เพอใหผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธฯ ขยายผลการจดการความรดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรรม ใหกบโรงเรยนคณธรรมชนน า ทง ๓,๕๒๐ โรงเรยน

๙. โรงเรยนคณธรรมชนน าแลกเปลยนเรยนร (หมนเกลยว ยกระดบ) ภายในโรงเรยน ในระยะเวลา ๔ เดอน ดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม โดยใชกระบวนการจดการความร

๑๐. โรงเรยนคณธรรมชนน า น าความร และประสบการณท หมนเกลยว ยกระดบ ดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมแลวมาน าเสนอโดยวธการเปดบานโรงเรยนวถพทธ ใชเวลา ๒ วน เนนให ผมาเยยมบาน ไดมาเหนสภาพจรงและแลกเปลยนเรยนรในโรงเรยนสภาพใกลเคยงกน (๑: ๘-๑๐ โรงเรยน)

๑๑. โรงเรยนคณธรรมชนน า น าเสนอเรองราวท หมนเกลยว ยกระดบความร ประสบการณดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรรม ในชอหนงสอ "เรองเลาเราพลง" โดยเผยแพรแลกเปลยนกน ภายใน และภายนอกเขตพนทการศกษา

๑๒. กจกรรมแผนทคนด เปนการเรยนรเรองราวผท าความดและน าเสนอดวยภาพประกอบเรอง ผานสอภาพเคลอนไหวหรอสอกระดาษ โดย สพฐ .ไดอบรม รอง ผอ.สพท. ผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ นกเรยนประถม นกเรยนมธยมประมาณ ๓,๐๐๐ รป/คน และในปงบประมาณ ๒๕๕๔ สพฐ รวมกบกระทรวงตางประเทศ พฒนาครเพอใหน ากจกรรมไปขยายผลกบนกเรยน ยวทตความด ๘๔ โรงเรยน

๑๓. พ.ศ. ๒๕๕๐ สพฐ. จดอบรมการบรหารดวยใจอยางใครครวญ (จตตปญญา) แกผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ ๘๙๐ รป/คน โดยวทยากรจากอาศรมศลป มลนธโรงเรยนรงอรณเพอสรางทมคณะบรหารดวยใจอยางใครครวญ ประจ า สพท. และใหขยายผลด าเนนการใน สพท.เพอใหเกดโรงเรยนทบรหารดวยใจอยางใครครวญ จ านวนกวา ๕,๐๐๐ โรงเรยน

๑๔. พ.ศ. ๒๕๕๑ ผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ ๘๙๐ รป/คน ทผานการอบรมการบรหารดวยใจอยางใครครวญ (จตตปญญา) หมนเกลยว ยกระดบความร ประสบการณดานการปลกฝง คณธรรม จรยธรรรม แลวจบคระหวาง สพท. ได ๘๐ ค เพอเดนทางไปเยยมกนและกนทโรงเรยน จงกลบมาหมนเกลยว ยกระดบ ความร ประสบการณตนเอง อกระดบหนงแลว จด Symposium รวมกน โดยมผทรงคณวฒรวมใหตอยอดความร

๑๕. พ.ศ. ๒๕๕๑ โรงเรยนคณธรรมชนน า ทง ๓๕๒๐ โรงเรยน ด าเนนการซ าขอ ๗-๑๑ โดยขยายผลเพมเปน ๓๐% ของโรงเรยนสงกด สพฐ. (ประมาณ ๙,๙๐๐ โรงเรยน)

~ ๒๔ ~

๑๖. พ.ศ. ๒๕๔๙ – ปจจบน สพฐ. รวมกบศนยคณธรรม จดกจกรรมโครงงานคณธรรม “เยาวชนไทยท าด ถวายในหลวง” โดยใหนกเรยน รวมกลมคดหาวธการแกปญหาสงคม โดยใชแนวพระราชด ารและหลกธรรมในศาสนาทตนนบถอ โดยรวมกนด าเนนการ ๘-๑๐ คนมคร พระ และ ผอ.โรงเรยน เปนทปรกษา มการประกวดคดเลอกจากระดบโรงเรยน ระดบ สพท. ระดบกลมภาคสงฆ ระดบประเทศ โดยทกครงทมการน าเสนอ ไดจดใหนกเรยน และครทปรกษามาเขาคายรวมกน และ พฒนาตอยอดความรใหทงคร และนกเรยน ไดประสบการณ และน าไปพฒนาโครงงานของตนเองตอไป พ.ศ. ๒๕๔๙ เปนตนมา จนถงปจจบน กรกฎาคม ๒๕๕๔ มโครงงานรวมประกวดกวา ๑๐,๐๐๐ โครงงาน มการจดท าสอเอกสารบนทกความส าเรจ และ วดทศนโครงงานคณธรรม ส าหรบครทปรกษา

๑๗. พ.ศ.๒๕๕๓ เปนปท สพฐ.จดสรรงบประมาณไทยเขมแขงฯใหตามแผนกระตนเศรษฐกจ sp๒ โรงเรยนวถพทธ และ โรงเรยนในสงกดทกแหงจงไดจดด าเนนการอยางนอย ๓ เรองไดแก

๑) ศนย Give & Take เพอให นร.ทกโรงเรยนไดเรยนรการเปนผให และผรบ ๒) โครงงานคณธรรมส านกด CSR+โครงงานคณธรรมฯ เปนการเสรมใหนกเรยนวาง แผนการการท าดอยางมทนงบประมาณ ทไดมาจากปญญาของนกเรยนทมความรบผดชอบตอสงคม ๓) คายพระ คร ผปกครอง เพอใหทกโรงเรยนไดสรางความสมพนธการมสวนรวมกนในการดแล ปกปองนกเรยนใหอยในศลธรรมอนดงาม

๑๘. นอกจากนนในป พ.ศ.๒๕๕๓ ยงไดจดใหมโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสาซงเปนโรงเรยนทผบรหารสมครใจ ใหความส าคญเปนพเศษ กบการพฒนาพฤตกรรม และ จตใจดานการเปนอาสาสมคร ขณะน กรกฎาคม ๒๕๕๕ มโรงเรยนเขารวมโครงการประมาณ ๒๓๒ โรงเรยน เดอนมถนายน ๒๕๕๖ ไดไปแลกเปลยนเรยนรกบโรงเรยนตนแบบดานคณธรรม จรยธรรม บางมลนากภมวทยาคม จงหวดพจตร

๑๙. พ.ศ.๒๕๕๓ –ปจจบน ไดพฒนาโรงเรยนอกกลมทสนใจการพฒนานกเรยนโดยหลกการ “อรยะสรางได ในโรงเรยนวถพทธ” มผผานการอบรมทงทเปนผบรหาร และ คร ไมนอยกวา๑,๕๐๐ คน

๒๐. พ.ศ.๒๕๕๓ –ปจจบน เพอใหการสอสารเรองราวดทเกดขนในโรงเรยน เปนแรงบนดาลใจแกผทพบเหน ผทรบทราบ เปนแหลงความร แลกเปลยนเรยนรกน สพฐ.จงไดขอความรวมมอจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จดการเยยม ประเมน เสนอแนะ เพอการพฒนาโรงเรยนคณธรรมชนน า และ โรงเรยนวถพทธ ใน ๒ ปงบประมาณจ านวนเกอบ ๔,๐๐๐ โรงเรยน อกทงไดคดเลอกโรงเรยนวถพทธดเดน จ านวน ๑๐๐ โรงเรยน โดยคดเลอกมาถงปท ๔ ปละ ๑๐๐ โรงเรยน นอกจากนนได จดท าขอมลเปนเอกสาร และแผน CD เผยแพรใหโรงเรยนอน และ สพฐ. ยงจดท าวารสาร “รตนและเบกบาน” ออกวารสารตอเนองถงปจจบน สงถงทกโรงเรยน และ จดท าวดทศน โรงเรยนวถพทธเพอเผยแพรแกโรงเรยนในสงกด

๒๑. พ.ศ.๒๕๕๓ -๒๕๕๕ การพฒนาอกดานหนงท สพฐ.ใหความส าคญคอเรอง จตวญญาณความเปนคร ซงไดจดใหมกระบวนการพฒนาทง ๔ ภมภาค รวมไมนอยกวา ๑,๒๕๐ คนโดยวทยากรทมประสบการณ เชน มลนธสดศร สฤษฎวงศ มลนธโรงเรยนรงอรณ วทยากรจาก สสส เปนตน

๒๒. คณะด าเนนงานไดสงเคราะหความรการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธทด าเนนการตอเนอง ๙ ปไดเปนบทสรปวาเงอนไขส าคญทโรงเรยนจะด าเนนการโรงเรยนวถพทธ อยางเปนรปธรรม ม ๒๙ ประการ สความเปนโรงเรยนวถพทธปท ๙ โดยไดสอสารเผยแพรตงแตเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๓ และจะด าเนนการเยยมประเมนการด าเนนการ ดความพรอม สงเสรมสนบสนนใหโรงเรยนด าเนนการอยางตอเนองใหเหนเปนรปธรรม น าเปนคะแนนในตวชวดตามค ารบรองการปฏบตราชการ ARS

~ ๒๕ ~

ววฒนาการของการศกษาแนวพทธ ยคท ๑ ก าเนดวถพทธ

๑.ใหมผแทนของผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธ ในทกส านกงานเขตพนทการศกษา เพอการประสานงาน สอสารอยางรวดเรว เปนระบบ และจดท าสมดท าเนยบมรป ชอ ทอย หมายเลขโทรมอถอ แจกกบผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธทกคน โดยมการประชมรวมอยางนอยปละ ๑ ครง และปรบปรงท าเนยบใหมทกครง ตงแต พ.ศ. ๒๕๔๖ ถงปจจบน

๒.ใหทกโรงเรยนมกรรมการโรงเรยนวถพทธ และมผรทางศาสนา (พระสงฆ หรอฆราวาส ) เปนทปรกษาโรงเรยน ในการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ

๓.ในการอบรมปฐมนเทศโรงเรยนวถพทธ ส าหรบโรงเรยนทเขารวมโครงการใหม สพฐ. จดท า ชดสออบรมทางไกลใหโรงเรยนด าเนนการอบรมเอง (๑๓ หวขอ )โดยใหมการแลกเปลยนเรยนรทกครงทจบแตละหวขอ และกอนจบการอบรมทางไกลใหผเขารบการอบรมทกคนรวม แลกเปลยนเรยนร โดยนมนตพระสงฆซงเปนกรรมการ มารวมวางแผนการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ

๔.สพฐ. จดท าสอ ทงเอกสาร และวดโอ "แนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ" และสอเสรมความรตงแตเรมมโครงการ ถงปจจบน กวา ๒๐ เรอง เพอเสนอใหโรงเรยนไดศกษาเรยนร และประยกตใช โดยไมเปนการบงคบ

๕.พ.ศ. ๒๕๔๘ ให สพท. และโรงเรยนรวมกนคดเลอกโรงเรยนวถพทธ ทด าเนนการไดด มความกาวหนา มกจกรรมนาสนใจ สามารถเปนแหลงเรยนรการปลกฝงคณธรรมแกโรงเรยนอนๆ โดยใหชอวา "โรงเรยนวถพทธกลยาณมตร" จ านวน ๒๐๖ โรงเรยน (คดสดสวนตามจ านวน โรงเรยนวถพทธ ในแตละ สพท.)

๖.จดท าจดหมายขาว "เพอนรวมทางโรงเรยนวถพทธ" แจกโรงเรยนวถพทธทวประเทศเพอเปนสอกลางส าหรบโรงเรยนวถพทธ

๗.พ.ศ. ๒๕๕๐ให สพท. และโรงเรยนรวมกนคดเลอกโรงเรยนทด าเนนการไดด มความกาวหนา มกจกรรมนาสนใจ สามารถเปนแหลงเรยนรการปลกฝงคณธรรมแกโรงเรยนอนๆ โดยใหชอวา "โรงเรยนคณธรรมชนน า" จ านวน ๓,๕๒๐ โรงเรยน (๑๐% ของโรงเรยนสงกด สพฐ.) สวนใหญจะซ ากบโรงเรยนวถพทธเดม

๘.พ.ศ. ๒๕๕๐ สพฐ. จดอบรมกระบวนการจดการความรใหแก ผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธ ในทกส านกงานเขตพนทการศกษา เพอใหผรบผดชอบโครงการโรงเรยนวถพทธฯ ขยายผลการจดการความรดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรรม ใหกบโรงเรยนคณธรรมชนน า ทง ๓,๕๒๐ โรงเรยน

๙.โรงเรยนคณธรรมชนน าแลกเปลยนเรยนร (หมนเกลยว ยกระดบ)ภายในโรงเรยน ในระยะเวลา ๔ เดอน ดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรรม โดยใชกระบวนการจดการความร

๑๐.โรงเรยนคณธรรมชนน า น าความร และประสบการณท หมนเกลยว ยกระดบ ดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรมแลวมาน าเสนอโดยวธการเปดบานโรงเรยนวถพทธ ใชเวลา ๒ วน เนนให ผมาเยยมบาน ไดมาเหนสภาพจรง และแลกเปลยนเรยนรในโรงเรยนสภาพใกลเคยงกน (๑ : ๘–๑๐ โรงเรยน)

๑๑.โรงเรยนคณธรรมชนน า น าเสนอเรองราวท หมนเกลยว ยกระดบ ความร ประสบการณดานการปลกฝงคณธรรม จรยธรรม ในชอหนงสอ " เรองเลาเราพลง" โดยเผยแพรแลกเปลยนกนภายใน และภายนอกเขตพนทการศกษา

๑๒.กจกรรมแผนทคนด เปนการเรยนรเรองราวผท าความด และน าเสนอดวยภาพประกอบเรอง ผานสอภาพเคลอนไหว หรอ สอกระดาษ โดย สพฐ.ไดอบรมรองผอ.สพท. ผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ นกเรยนประถม นกเรยนมธยม ประมาณ ๓,๐๐๐ รป/คน และในปงบประมาณ ๒๕๕๔ สพฐ. รวมกบกระทรวงตางประเทศ พฒนาครเพอใหน ากจกรรมไปขยายผลกบนกเรยนยวทตความด จ านวน ๘๔ โรงเรยน

~ ๒๖ ~

๑๓.พ.ศ. ๒๕๕๐ สพฐ. จดอบรมการบรหารดวยใจอยางใครครวญ (จตตปญญา) แกผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ ๘๙๐ รป/ คน โดยวทยากรจากอาศรมศลป มลนธโรงเรยนรง-อรณเพอสรางทมคณะบรหารดวยใจอยางใครครวญ ประจ า สพท. และใหขยายผลด าเนนการใน สพท.เพอใหเกดโรงเรยนทบรหารดวยใจอยางใครครวญ จ านวนกวา ๕,๐๐๐ โรงเรยน Coaching Team

๑๔.พ.ศ. ๒๕๕๑ ผอ านวยการโรงเรยน คร ครพระ ๘๙๐รป/คน ทผานการอบรมการบรหารดวยใจอยางใครครวญ (จตตปญญา) หมนเกลยว ยกระดบความร ประสบการณดานการปลกฝง คณธรรม จรยธรรรม แลวจบคระหวาง สพท. ได ๘๐ ค Pair Participatory Learning Assessment เพอเดนทางไปเยยมกนและกนทโรงเรยน จงกลบมาหมนเกลยว ยกระดบความร ประสบการณตนเอง อกระดบหนงแลวจด Symposium รวมกน โดยมผทรงคณวฒรวมให ตอยอดความร

๑๕.พ.ศ. ๒๕๕๑ โรงเรยนคณธรรมชนน า ทง ๓,๒๒๐ โรงเรยน ด าเนนการซ าขอ ๗ – ๑๑โดยขยายผลเพมเปน ๓๐% ของโรงเรยนสงกด สพฐ. ( ประมาณ ๙,๙๐๐ โรงเรยน ) ยคท ๒ โครงงานคณธรรมทวไทย

๑๖.พ.ศ. ๒๕๔๙ – ปจจบน สพฐ. รวมกบศนยคณธรรม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จดกจกรรมโครงงานคณธรรม “เยาวชนไทย ท าด ถวายในหลวง” โดยใหนกเรยน รวมกลมรวมกนท าดอยางมปญญา คดหาวธการแกปญหาสงคม “ปญหาทอยากแก ความดทอยากท า” โดยใชแนวพระราชด าร และหลกธรรมในศาสนาทตนนบถอ โดยรวมกนด าเนนการ ๘-๑๐ คนมคร พระ และ ผอ.โรงเรยน เปนทปรกษา มการประกวดคดเลอกจากระดบโรงเรยน ระดบ สพท. ระดบกลมภาคสงฆ ระดบประเทศ โดยทกครงทมการน าเสนอ ไดจดใหนกเรยน และครทปรกษามาเขาคายรวมกน และ พฒนาตอยอดความรใหทงคร และนกเรยน ไดประสบการณ และน าไปพฒนาโครงงานของตนเองตอไป พ.ศ. ๒๕๔๙ เปนตนมา จนถงปจจบน มโครงงานคณธรรมกวา ๑๐,๐๐๐ โครงงาน มการจดท าสอเอกสารบนทกความส าเรจ ตอเนองทกป และจดท าวดทศนโครงงานคณธรรม ส าหรบครทปรกษา

๑๗.พ.ศ. ๒๕๕๐ ถงปจจบน สนก. รวมกบธนาคารออมสน จดโครงการประกวดโรงเรยนและนกเรยนดเดนดานคณธรรมจรยธรรม โดยคดเลอกโรงเรยนปละ ๓๘ โรงเรยนเพอรบทนพฒนาโรงเรยน ๑๐๐,๐๐๐ บาท และ นกเรยน ๘๐ คนเพอรบทนการศกษาคนละ ๔๐,๐๐๐บาท รวม ปละ ๘ ลานบาทจ านวน ๑๐ ปตอเนอง เปนเงน ๘๐ ลานบาทเพอเทดพระเกยรตในปมหามงคล ทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวทรงมพระชนมายครบ ๘๐ พรรษา

๑๘.พ.ศ.๒๕๕๓ เปนปท สพฐ.จดสรรงบประมาณไทยเขมแขงฯ ใหตามแผนกระตนเศรษฐกจ sp2 โรงเรยนวถพทธ และโรงเรยนในสงกดทกแหงจงไดจดด าเนนการอยางนอย ๓ เรองไดแก

๑) ศนย Give & Take เพอให นกเรยนทกโรงเรยนไดเรยนรการเปนผให และผรบ ม Public Conscience ๒) โครงงานคณธรรมส านกด CSR+โครงงานคณธรรมฯ เปนการเสรมใหนกเรยน วางแผนการการท าดอยางม

ทนงบประมาณ ทไดมาจากปญญาของนกเรยนทมความรบผดชอบ ตอสงคม ในชอ ธรกจคณธรรม ๓) คายพระ คร ผปกครอง เพอใหทกโรงเรยนไดสรางความสมพนธการมสวนรวมกนในการดแล ปกปอง

นกเรยนใหอยในศลธรรมอนดงาม ๑๙.พ.ศ.๒๕๕๓ ยงไดจดใหมโรงเรยนวถพทธเนนจตอาสาซงเปนโรงเรยนทผบรหารสมครใจใหความส าคญเปน

พเศษกบการพฒนาพฤตกรรม และจตใจดานการเปนอาสาสมคร เดอนกรกฎาคม ๒๕๕๕ มโรงเรยนเขารวมโครงการประมาณ ๒๓๒ โรงเรยน เดอนมถนายน ๒๕๕๖ รวมมอกบส านกงานผตรวจการแผนดน และศนยคณธรรม จดไปแลกเปลยนเรยนรกบโรงเรยนตนแบบดานคณธรรม จรยธรรม โรงเรยนบางมลนากภมวทยาคม จงหวดพจตร

๒๐.พ.ศ.๒๕๕๓ –ปจจบน ไดพฒนาโรงเรยนอกกลมทสนใจการพฒนานกเรยนโดยหลกการ “อรยะสรางได ในโรงเรยนวถพทธ” กบเสถยรธรรมสถาน มผผานการอบรมทงทเปนผบรหาร และ คร ไมนอยกวา ๑,๕๐๐ คน

~ ๒๗ ~

ยคท ๓ โรงเรยนคณธรรมชนน า ๒๑.พ.ศ. ๒๕๕๓ –ปจจบน เพอใหการสอสารเรองราวดทเกดขนในโรงเรยน เปนแรงบนดาลใจแกผทพบเหน

ผทรบทราบ เปนแหลงความร แลกเปลยนเรยนรกน สพฐ. จงไดขอความรวมมอจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย จดการเยยม ประเมน เสนอแนะ เพอการพฒนาโรงเรยนคณธรรมชนน า และ โรงเรยนวถพทธ ใน ๒ ปงบประมาณจ านวนเกอบ ๔,๐๐๐ โรงเรยน อกทงไดคดเลอกโรงเรยนวถพทธชนน า จ านวน ๑๐๐ โรงเรยน โดยคดเลอกมาถงปท ๓ ปละ ๑๐๐ โรงเรยน ปท ๔ พ.ศ. ๒๕๕๖ เปนโอกาสเฉลมฉลอง ๑๐๐ พระชนษา สมเดจพระสงฆราชฯ จงไดคดเลอก ๒๓๐ โรงเรยน รบมอบทนการพฒนาโรงเรยนวถพทธชนน า รน ๔ รน ๕ (๑๐๐ โรงเรยน) เปนความรวมมอของโครงการพระสอนศลธรรมในโรงเรยน มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และวดประยรวงศาวาส ซงไดจดท าขอมลเปนเอกสาร และแผน CD เผยแพรใหโรงเรยนอน

๒๒.ปพ.ศ. ๒๕๕๓ ถงปจจบน สพฐ.รวมกบส านกงานเครอขายองคกรงดเหลา (สคล สสส.)จดกจกรรมหลากหลายเพอรณรงคใหนกเรยน ตลอดจนผปกครองเหนพษภยของการดมเหลา ความทกขของนกเรยนทมผปกครองดมเหลา ท าโครงงานคณธรรมเพอใหชวยกนทกภาคสวนบาน วด โรงเรยนลด ละ เลกอบายมขเหลา บหร สงเสพตด คนความสขมาสนกเรยน เชน มโรงเรยนปลอดเหลาดวยค าพอสอน โครงการโพธสตวนอยชวนพอ แมเลกเหลา งดเหลาเขาพรรษาในโรงเรยนวถพทธ มการใหก าลงใจ ยกยองมอบโล เกยรตบตรครดไมมอบายมข เปนตน

๒๓.ป พ.ศ. ๒๕๕๖ ฝายบรการฝกอบรม มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย รวมกบส านกพฒนานวตกรรมการจดการศกษา จดโครงการ พฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ โดยมการพฒนาพระนเทศวถพทธ เพอใหทานออกเยยมประเมนการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ กระจายทวทกภมภาค

๒๔.ตงแตป ๒๕๕๓ ถงปจจบน สพฐ.รวมกบสถาบนอาศรมศลปจดท าวารสาร “รตนและเบกบาน” ออกวารสารตอเนองสงถงทกโรงเรยน และจดท าวดทศน โรงเรยนวถพทธเพอเผยแพรแกโรงเรยนในสงกด

๒๕.พ.ศ. ๒๕๕๔ เปนตนมาถงปจจบน เกดกระแสการเขาถงสอเทคโนโลยไดงายดายโดยนกเรยนขาดทกษะการใชเทคโนโลยไปในทางใหเกดประโยชนตอตนเอง และสงคม จงไดมการจดอบรมการผลตสอความด รวมกบคณะนเทศศาสตร มหาวทยาลยรงสต มหาวทยาลยเชยงใหม มนกเรยนทไดเรยนรเทคนคการผลตสอ และมมมมองในการน าเสนอคณความดทพรอมจะผลตสอดเผยแพร จ านวนไมนอยกวาปละ ๘๐ โรงเรยน

๒๖.พ.ศ. ๒๕๕๓ - ๒๕๕๕ การพฒนาอกดานหนงท สพฐ.ใหความส าคญคอเรอง จตวญญาณความเปนคร ซงไดจดใหมกระบวนการพฒนาทง ๔ ภมภาค รวมไมนอยกวา ๑,๒๕๐ คน โดยวทยากรทมประสบการณ เชน มลนธสดศร สฤษฎวงศ มลนธโรงเรยนรงอรณ วทยากรจาก สสส. เปนตน

๒๗.พ.ศ. ๒๕๕๘ รวมกบส านกงานผตรวจการแผนดน และมลนธยวสถรคณ พฒนาโรงเรยนเสรมสรางคณธรรมทงระบบ ๕ โรงเรยนไดแก โรงเรยนสบปราบวทยาคม (จงหวดล าปาง) โรงเรยนปรางคก (จงหวดศรสะเกษ) โรงเรยนชลบรสขบท (จงหวดชลบร) โรงเรยนนราสกขาลย (จงหวดนราธวาส) และโรงเรยนตะเครยะ (จงหวดสงขลา) ยคท ๔ โรงเรยนวถพทธ ๓ ระดบ

๒๘.คณะด าเนนงานไดสงเคราะหความรการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธทด าเนนการตอเนองไดเปนบทสรปวาเงอนไขส าคญทโรงเรยนจะด าเนนการโรงเรยนวถพทธ อยางเปนรปธรรม ม ๒๙ ประการ สความเปนโรงเรยนวถพทธ โดยไดสอสารเผยแพร ตงแตเดอนพฤศจกายน ๒๕๕๓ และด าเนนการเยยมประเมนการด าเนนการ ดความพรอม สงเสรมสนบสนนใหโรงเรยนด าเนนการอยางตอเนองใหเหนเปนรปธรรม น าเปนคะแนนในตวชวดตามค ารบรองการปฏบตราชการ ARS ยคปจจบน : วถพทธพระราชทาน

~ ๒๘ ~

๒๙.พ.ศ. ๒๕๕๘ คณะด าเนนงานไดขอพระราชทานรางวลโรงเรยนวถพทธพระราชทานจากสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯและไดทรงตอบรบในการพระราชทานรางวลดงกลาว จ านวน ๓ ปตอเนอง โดยในป ๒๕๕๘ นบเปนรนท ๑ จ านวน ๒๗ โรงเรยน และไดขอความอนเคราะหโรงเรยนรงอรณในการใหมคณภาพ และยงยนสบไป

๓๐.โดยสรปในปจจบน โรงเรยนวถพทธจงมสามระดบ คอ ระดบท ๑ โรงเรยนวถพทธทวไป จ านวน รวม ๒๑,๕๗๔ โรงเรยน ขอมล ณ วนท ๑๓/๙/๒๕๕๘ ตวชวด อตลกษณ ๒๙ ประการ เปนเครองมอในการพฒนา ผรบผดชอบ ศกษานเทศกผรบผดชอบโรงเรยนวถพทธ ประจ า สพม. สพป.ทวประเทศ ระดบท ๒ โรงเรยนวถพทธชนน า ๖ รน จ านวน รวม ๖๐๐ โรงเรยน ตวชวด อตลกษณ ๒๙ ประการ ทเปนผล ผรบผดชอบ พระนเทศกวถพทธ คณะกรรมการ คขวท.และ มจร. ระดบท ๓ โรงเรยนวถพทธพระราชทาน จ านวน รวม ๒๗ โรงเรยน ตวชวด ตวบงชโรงเรยนวถพทธพระราชาน ๕ มาตรฐาน ๕๔ ตวบงช ผรบผดชอบ มจร.โรงเรยนรงอรณ สนก.และ พระนเทศกวถพทธ

6 คณสมบตและตวชวดโรงเรยนวถพทธทวไป

ประเภทของโรงเรยนวถพทธ

๑. โรงเรยนวถพทธทวไป

๒. โรงเรยนวถพทธชนน า

๓. โรงเรยนวถพทธพระราชทาน

6.1 โรงเรยนวถพทธทวไป

โรงเรยนวถพทธทวไป เปนโรงเรยนวถพทธทด าเนนการตามมาตรฐานและ ตวชวดของอตลกษณ ๒๙ ประการในโรงเรยนวถพทธ ดงน

๑. ลงทะเบยนในเวบไซด www.vitheebuddha.com ๒. พฒนาตามแนวอตลกษณ ๒๙ ประการ

๓. รายงานการด าเนนงานตามอตลกษณ ๒๙ ประการ ลงในเวบไซด www.vitheebuddha.com จงไดชอวาโรงเรยนวถพทธ

~ ๒๙ ~

อตลกษณ ๒๙ ประการสการเปนโรงเรยนโรงเรยนวถพทธพทธ ความเปนมาของอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ1 การศกษาและพฒนาอตลกษณโรงเรยนวถพทธทไดด าเนนมานนไดมขนตอนทผานมาดงน ๑. การคดเลอกกลมตวอยางเพอศกษา เพอใหการศกษาและพฒนาอตลกษณโรงเรยนวถพทธครอบคลมและเปนตวแทนทดของโรงเรยนของประเทศไทย ผวจยจงไดพฒนาเครองมอส าหรบการรบสมครโรงเรยนทวไปประเทศท งท เปนโรงเรยนวถ พทธและไม เปนโรงเรยนวถ พทธผ านเครอข ายอนเตอร เนตดวยเวบไซต http://www.vitheebuddha.com เพอใหโรงเรยนทมความพรอมและสนใจไดลงทะเบยนสมคร โดยโรงเรยนจะตองสงขอมลเพอใชประกอบในการพจารณาโรงเรยนวถพทธประกอบดวย ขอมลพนฐานของโรงเรยน และขอมลการด าเนนงานตามแนวทาง ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ แลวท าการคดเลอกตวแทนโรงเรยนทงหมดจ านวน ๑๐๐ โรง เพอน ามาศกษาตอไป ๒. จดท าสนทนากลม (Focus group) โดยน าโรงเรยนทงหมด จ านวน ๑๐๐ โรง ทเปนตวแทนของโรงเรยนวถพทธทวประเทศมาประชมเชงปฏบตการเพอแลกเปลยนเรยนร รบฟงปญหา อปสรรค ขอเสนอแนะการด าเนนงานตามแนวทาง ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธเพอสงเคราะหหาขอสรป แนวปฏบตของการพฒนาอตลกษณโรงเรยนวถพทธ ในขนตอนนเปนการศกษาวจยเชงคณภาพโดยการแบงกลมออกเปน ๕ กลมๆละ ๒๐ คน แบงตามประเดนพจารณาไดแก ภมภาคทตง ขนาดโรงเรยน ในเมองกบชนบท โรงเรยนแกนน ากบไมเปนโรงเรยนแกนน า และโรงเรยนทมระดบมากทสดกบนอยทสด ๓. ทดลองใชในสภาพจรง น าแนวปฏบต ไปทดลองใชในสภาพจรงกบโรงเรยนทไดสมครใจเพอทดลองใชจ านวน ๒๐ โรง จากตวแทนโรงเรยนจ านวน ๑๐๐ โรง ใชระยะเวลาทดลอง ๓ เดอน ๔. ประเมนผลโดยคณะท างานประเมนผล เพอตรวจสอบผลส าเรจของการด าเนนงานโดยใชกรอบแนวคด CIPP model ของสตฟเฟลบม (Stufflebeam) ไดแก การประเมนสภาพแวดลอม การประเมนปจจยน าเขา การประเมนกระบวนการ และการประเมนผลผลตทได จากผมสวนไดสวนเสยไดแก ประชาชนในพนท บคลากรในโรงเรยน นกเรยน ส านกงานเขตพนท ๕. สรปผลการด าเนนงานและรายงาน สรปผลและรายงานอตลกษณโรงเรยนวถพทธ การประเมนผลความส าเรจของโครงการตอส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เพอเปนแนวทาง ในการน าไปปฏบต ซงจากแนวทางการด าเนนการทรบทราบรวมกนตงแตเรมตน คณะผบรหาร คร และพระอาจารยจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ไดรวมกนวเคราะห สงเคราะห แนวทางด าเนนการเดมยกรางเปนแนวทางด าเนนการ ทเปนรปธรรมอกครง สอดคลองกบตวชวดแนวทางการด าเนนงาน โรงเรยนวถพทธ พ.ศ. ๒๕๔๘ แบงเปน ๕ ดาน รวม ๒๙ ประการ และคณะยกรางไดน ารางฯไปสอบถามความเหนของผเกยวของ หลายครง รวมทงผานความเหนชอบของคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน เมอวนท ๑๘ สงหาคม ๒๕๕๓ จงประกาศใหโรงเรยนวถพทธทราบและเปนแนวทางในการประเมนตนเองตงแต พ.ศ. ๒๕๕๓ เปนตนมา

1 ฝายบรการการฝกอบรม สวนธรรมนเทศ มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย ๒๕๕๕. (หนา ๒๒)

~ ๓๐ ~

แนวทางด าเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธท าใหโรงเรยนมแนวทางการพฒนาโรงเรยนทเปนรปธรรมมากขน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยรวมกนน าอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ ไปเปนตวชวดในการคดเลอกโรงเรยนวถพทธชนน ามาอยางตอเนอง เพอรบใบประกาศเกยรตคณยกยองจากมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย และเพอใหการคดเลอกโรงเรยนวถพทธ ป พ.ศ. ๒๕๕๖ เปนอยางเรยบรอย ไดโรงเรยนวถพทธทมคณภาพจ านวน ๑๐๐ โรงเรยนจากโรงเรยนวถพทธทงหมด ๑๒,๑๖๒ โรงเรยนใหเปนตวอยางแกโรงเรยนอนๆ ไดจงเหนควรจดโครงการดงกลาวและพฒนาอตลกษณ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธซงอตลกษณทง ๒๙ ประการม ดงน ตารางท ๑.๑ อตลกษณ ๒๙ ประการสการเปนโรงเรยนวถพทธ

ดานกายภาพ ดานกจกรรมประจ าวนพระ

ดานการเรยนการสอน ดานพฤตกรรม นกเรยน คร

ผบรหารโรงเรยน

ดานการสงเสรมวถพทธ

๑) มปายโรงเรยนวถพทธ

๑) ใสเสอขาวทกคน ๑) บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา-บาย ทงคร และ นกเรยน

๑) รกษาศล ๕ ๑) ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน

๒ ) ม พ ร ะ พ ท ธ ร ปบรเวณหนาโรงเรยน

๒) ท าบญใสบาตร ฟงเทศน

๒) บรณาการวถพทธ ทกกลมสาระ และในวนส าคญทางพระพทธศาสนา

๒) ย ม งาย ไหวสวย กราบงาม

๒) ไมดดา นกเรยน

๓ ) ม พ ร ะ พ ท ธ ร ปประจ าหองเรยน

๓ ) ร บ ป ร ะ ท า นอาหารมงสวรตในมอกลางวน

๓ ) ค ร พ า น ก เ ร ย น ท าโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง

๓) กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหาร รบประทานอาหารไมดง ไมหก ไมเหลอ

๓ ) บ ร ห า ร จ ต เ จ ร ญปญญา กอนการประชมทกครง

๔ ) ม พ ท ธ ศ า ส นสภาษต วาทะธรรม พ ร ะ ร า ช ด า ร ส ต ดตามทตางๆ

๔) สวดมนตแปล ๔) คร ผบรหาร และนกเรยนทกคน ไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร

๔ ) ป ร ะ ห ย ด อ อ ม ถ น อ ม ใ ช เ ง น แ ล ะสงของ

๔) ชนชมคณความดหนาเสาธงทกวน

๕) มความสะอาด สงบ รมรน

๕) คร ผบรหาร และนกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง

๕) มนสยใฝร สสงยาก ๕) โฮมรม เพ อสะทอนความรสก เชน ความรสกทไดท าความด

๖) มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม

๖ ) ค ร ผ บ ร ห า ร แ ล ะนก เ ร ยน ม สม ดบนท กความด

๗ ) ไ ม ม ส ง เ ส พ ต ด เหลา บหรในโรงเรยน ๑๐๐%

๗) คร ผบรหาร และนกเรยน สอบไดธรรมะศกษาตรเปนอยางนอย

๘) มพระมาสอนอย างสม าเสมอ

~ ๓๑ ~

ซงทงหมดนสามารถสรปไดเปนแผนภมเพอใหเปนการจดจ าไดงายและน าไปตดไวในสถานศกษาใหผทเกยวของและนกเรยนไดเขาใจในแนวทางการไปสความเปนโรงเรยนวถพทธตอไปดงน

แผนภม ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ ทมา: http://www.vitheebuddha.com/main.php?url=news_view&id=๒๒๒&cat=F จงเหนสมควรทจะมการไดพฒนาตนเองไปสความเปนอตลกษณ ๒๙ ประการของความเปนโรงเรยนวถพทธ และเพอใหเปนแนวทางการในพฒนาใหเปนโรงเรยนวถพทธทสมบรณแบบ และเปนแนวทางตอๆ ไป ไดก าหนดให ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ เปนแนวทางของการประเมนถงความเปนไปไดในแตละดาน

~ ๓๒ ~

แนวทางด าเนนการ ๒๙ ประการสความเปนโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย

๑. ดานกายภาพ ๗ ประการ ๑.๑ มปายโรงเรยนวถพทธ ๑.๒ มพระพทธรปหนาโรงเรยน ๑.๓ มพระพทธรปประจ าหองเรยน ๑.๔ มพระพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารสตดตามทตางๆ ๑.๕ มความสะอาด สงบ รมรน ๑.๖มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม ๑.๗ ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐ %

๒. ดานการเรยนการสอน ๕ ประการ ๒.๑ บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา บาย ทงคร และ นกเรยน ๒.๒ บรณาการวถพทธ ทกกลมสาระ และในวนส าคญทางพระพทธศาสนา ๒.๓ คร พานกเรยนท าโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ ๑ ครง ๒.๔ คร ผบรหาร และ นกเรยน ทกคน ไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร ๒.๕ คร ผบรหาร และ นกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง ๓. ดานพฤตกรรม คร ผบรหารโรงเรยน และนกเรยน ๕ ประการ ๓.๑ รกษาศล ๕ ๓.๒ ยมงาย ไหวสวย กราบงาม ๓.๓ กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหารรบประทานอาหาร ไมดง ไมหก ไมเหลอ ๓.๔ ประหยด ออม ถนอมใช เงน และ สงของ ๓.๕ มนสยใฝร สสงยาก ๔. ดานการสงเสรมวถพทธ ๘ ประการ ๔.๑ ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน ๔.๒ ไมด ดา นกเรยน ๔.๓ ชนชมคณความด หนาเสาธงทกวน ๔.๔ โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชนความรสกทไดท าความด ๔.๕ คร ผบรหาร และนกเรยน มสมดบนทกความด ๔.๖ คร ผบรหาร และนกเรยน สอบไดธรรมศกษาตรเปนอยางนอย ๔.๗ บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง ๔.๘ มพระมาสอนอยางสม าเสมอ ๕. ดานกจกรรมประจ าวนพระ ๔ ประการ ๕.๑.ใสเสอขาวทกคน ๕.๒.ท าบญใสบาตร ฟงเทศน ๕.๓. รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน ๕.๔ สวดมนตแปล

~ ๓๓ ~

6.2 โรงเรยนวถพทธชนน า

โรงเรยนโรงเรยนวถพทธพทธโรงเรยนวถพทธชนน าเปนโรงเรยนโรงเรยนวถพทธพทธทมผลงานดเดนเปนรปธรรมทชดเจน จนเปนแบบอยางได และมการด าเนนการตามมาตรฐานและ ตวชวดของอตลกษณ ๒๙ ประการในโรงเรยนวถพทธ อยางชดเจนอยางเปนเปนประจกษ ดงน 1. ดานกายภาพ 7 ประการ

๑.๑ มปายโรงเรยนวถพทธ ระดบนอย มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวภายในหองใดหองหนง

ระดบปานกลาง มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาอาคารใดอาคารหนง

ระดบด มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาบรเวณโรงเรยน

ระดบดมาก มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาบรเวณโรงเรยน เหนเดนชด

๑.๒ มพระพทธรปหนาโรงเรยน ระดบนอย มพระพทธรป บรเวณหนาโรงเรยน

ระดบปานกลาง มพระพทธรปอยในซมบรเวณหนาโรงเรยน

ระดบ ด มพระพทธรปอยในซมบรเวณหนาโรงเรยน และเครองบชา

ระดบดมาก มพระพทธรปอยในซมบรเวณ หนาโรงเรยน เครองบชา และใหนกเรยนไหวทกวน

๑.๓ มพระพทธรปประจ าหองเรยน ระดบนอย มพระพทธรป ประจ าหองเรยน

ระดบปานกลาง มพระพทธรปประจ าหองเรยน อยดานหนาในท ทสมควร

ระดบ ด มพระพทธรปประจ าหองเรยนอยดานหนาในททสมควร และมการท าความสะอาด

ระดบ ดมาก มพระพทธรปประจ าหองเรยน อยดานหนาในททสมควร มการท าความสะอาด และม การเคารพพระพทธรปเปนประจ า

๑.๔ มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ ระดบนอย มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ

ระดบปานกลาง มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ และมการปรบปรง อยเสมอ

ระดบด มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ และมการปรบปรง อยเสมอ โดยนกเรยนมสวนรวม

ระดบ ดมาก มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ และ มการปรบปรงอยเสมอ โดยนกเรยน มสวนรวมในการจดท า อยางตอเนอง

๑.๕ มความสะอาด สงบ รมรน ระดบนอย มความสะอาด สงบ รมรนในหองเรยนและบรเวณโรงเรยน

ระดบปานกลาง มความสะอาด สงบ รมรนในหองเรยน บรเวณโรงเรยน โดยด าเนนการ อยางตอเนอง

ระดบ ด มความสะอาด สงบ รมรนในหองเรยน บรเวณโรงเรยน โดยด าเนนการ อยางตอเนอง และนกเรยนมสวนรวม

ระดบดมาก มความสะอาด สงบ รมรน ในหองเรยน บรเวณโรงเรยน โดยด าเนนการอยางตอเนอง และนกเรยนมสวนรวมทกคน

~ ๓๔ ~

๑.๖ มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม ระดบนอย มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ระดบปานกลาง มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม และมตารางการใช ระดบด มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรมและมตารางการใช มการใชจรง ระดบ ดมาก มหองพระพทธศาสนาหรอลานธรรม และมตารางการใช มการใชจรงและนกเรยนมสวนรวมใน

การดแลรกษา ๑.๗ ไมมสงเสพตด เหลา บหร 100 %

ระดบนอย มสงเสพตด เหลา บหรในโรงเรยน เกน ๔๐% ระดบปานกลาง ม... ระหวาง ๒๐-๓๙% ระดบด ม... ระหวาง ๑๐-๑๙% ระดบดมาก ไมมสงเสพตด เหลา บหรในโรงเรยน ๑๐๐%

2. ดานกจกรรมประจ าวนพระ 4 ประการ 2.1 ใสเสอสขาว ทกคน

ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยนต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบ ดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

2.2 ท าบญ ใสบาตร ฟงเทศน ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบ ด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบ ดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

2.3 รบประทานอาหารมงสวรต ในมอกลางวน ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

2.4 สวดมนตแปล ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยนต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

~ ๓๕ ~

3. ดานการเรยนการสอน 5 ประการ 3.1 บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา บาย ทงคร และ นกเรยน

ระดบนอย ครและนกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

3.2 บรณาการวถพทธ ทกกลมสาระ และในวนส าคญทางพระพทธศาสนา ระดบนอย มคร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง มคร รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด มคร รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก มคร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

3.3 คร พานกเรยนท าโครงงานคณธรรม กจกรรมจตอาสาสปดาหละ 1 ครง ระดบนอย มคร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง มคร รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด มคร รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก มคร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

3.4 คร ผบรหาร และ นกเรยน ทกคน ไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ 1 ครง มวดเปนแหลงเรยนร ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบ ดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

3.5 คร ผบรหาร และ นกเรยนทกคน เขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบ ดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

4. ดานพฤตกรรม คร ผบรหารโรงเรยน และนกเรยน 5 ประการ 4.1 รกษาศล 5

ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบตไดครบ ๕ ขอ

ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบตไดครบ ๕ ขอ

ระดบ ด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบตไดครบ ๕ ขอ

ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบตไดครบ ๕ ขอ

4.2 ยมงาย ไหวสวย กราบงาม ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

~ ๓๖ ~

4.3 กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหาร รบประทานอาหารไมดง ไมหก ไมเหลอ ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

4.4 ประหยด ออม ถนอมใช เงน และ สงของ ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบ ด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

4.5 มนสยใฝร สสงยาก ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบ ด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

5. ดานการสงเสรมวถพทธ 8 ประการ 5.1 ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน

ควรปรบปรง ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนเปนบางวน

ระดบปานกลาง ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวน

ระดบ ด ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวน แตนกเรยนน ามาเอง

ระดบดมาก ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวนและปลกฝงใหนกเรยนไมซออาหารขยะนอกโรงเรยน

5.2 ไมด ดา นกเรยน ระดบนอย คร ผบรหาร ต ากวา รอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

5.3 ชนชมคณความด หนาเสาธงทกวน ระดบนอย ปฏบต โดยไมเตมใจ

ระดบปานกลาง ปฏบต โดยไมเตมใจและท าตามค าสง

ระดบ ด ปฏบต ดวยความเตมใจ

ระดบ ดมาก ปฏบต ดวยความเตมใจ เหนคณคา และโนมนาวใหนกเรยนท าความ 5.4 โฮมรมเพอสะทอนความรสก เชนความรสกทไดท าความด

ระดบนอย ปฏบต โดยไมเตมใจ

ระดบปานกลาง ปฏบต โดยไมเตมใจและท าตามค าสง

ระดบ ด ปฏบต ดวยความเตมใจ

ระดบดมาก ปฏบต ดวยความเตมใจ เหนคณคา และโนมนาวใหนกเรยนท าความด

~ ๓๗ ~

5.5 คร ผบรหาร และนกเรยน มสมดบนทกความด ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

5.6 คร ผบรหาร และนกเรยน สอบไดธรรมศกษาตรเปนอยางนอย ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบ ดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

5.7 บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง ระดบนอย คร ผบรหารและ นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ระดบปานกลาง รอยละ ๕๐-๖๙ ปฏบต

ระดบด รอยละ ๗๐-๘๙ ปฏบต ระดบดมาก รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

5.8 มพระมาสอนอยางสม าเสมอ ระดบนอย มนกเรยนไดเรยนกบพระต ากวารอยละ ๕๐

ระดบปานกลาง มนกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๕๐-๖๙

ระดบด มนกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๗๐-๘๙

ระดบ ดมาก มนกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๙๐-๑๐๐

6.3 โรงเรยนวถพทธพระราชทาน

โรงเรยนวถพทธพระราชทาน เปนโรงเรยนวถพทธชนน าทด าเนนการตามมาตรฐานและตวชวดของอต

ลกษณ ๒๙ ประการในโรงเรยนวถพทธ และมนวตกรรมทเปนตวด าเนนงานอยางชดเจนตามเกณฑชวด จนไดรบรางวลพระราชทานจากสมเดจพระเทพรตนราชสดา สยามบรมราชกมาร ฯ

เกณฑการคดเลอก โรงเรยนวถพทธพระราชทาน เกณฑการพจารณาใหคะแนน (คะแนนเตม ๑๕๐ คะแนน)

๑. การประเมนอตลกษณ ๒๙ ประการ (๑๐ คะแนน) ๒. การรบฟงความคดเหนจากผมสวนเกยวของ (๑๐ คะแนน) ๓. นวตกรรม (๘๐ คะแนน)

๑) นวตกรรม /โครงการ/กจกรรมมความสอดคลองกบตวชวดดานปจจยน าเขา (Input) ( ขอบงชคณภาพขอใดขอหนงหรอหลายขอ ) จ านวน ๑ นวตกรรม/โครงการ/กจกรรม (๔๐ คะแนน)

~ ๓๘ ~

หลกเกณฑในการพจารณานวตกรรม /โครงการ/กจกรรม ดานปจจยน าเขา ๑.ความตอเนองของโครงการ ๕ คะแนน ๒.ความเปนนวตกรรม ๕ คะแนน ๓.ความเปนวถ ๕ คะแนน ๔ .ผลทเปนรปธรรมและสอดคลองกบขอบงชคณภาพทก าหนด ๒๐ คะแนน ๕.การเผยแพรและสรางเครอขาย ๕ คะแนน

รวม ๔๐ คะแนน

๒) นวตกรรม/โครงการ/กจกรรมทมความสอดคลองกบตวชวดดานกระบวนการ (Process) (ขอบงชคณภาพขอใดขอหนงหรอหลายขอ) จ านวน ๑ นวตกรรม/โครงการ/กจกรรม (เตม ๔๐ คะแนน)

หลกเกณฑในการพจารณานวตกรรม /โครงการ/กจกรรม ดานกระบวนการ ๑.ความตอเนองของโครงการ ๕ คะแนน ๒.ความเปนนวตกรรม ๕ คะแนน ๓.ความเปนวถ ๕ คะแนน ๔.ผลทเปนรปธรรมและสอดคลองกบขอบงชคณภาพทก าหนด ๒๐ คะแนน ๕.การเผยแพรและสรางเครอขาย ๕ คะแนน

รวม ๔๐ คะแนน

๔. การปฏบตธรรมวปสสนากรรมฐาน (๕๐ คะแนน) เพอใหผบรหาร บคลากร ไดรบการพฒนา ดานจตใจ มสต และสมาธในการท างาน เพอน าไปถายทอดแกนกเรยนตอไป ๑. รอยละ80ของบคลากรเขาปฏบตธรรม ๑๐ คะแนน ๒. ความตงใจในการรวมกจกรรม ๑๐ คะแนน ๓. การน ากระบวนการไปถายทอดส นกเรยน ๑๐ คะแนน ๔. การปฎบตบรณาการสผวถชวตบคลากร นกเรยน ๑๐ คะแนน ๕. การขยายผล การตอยอดและความยงยน ๑๐ คะแนน

รวม ๕๐ คะแนน

ขอบงชคณภาพโรงเรยนวถพทธพระราชทาน ดานปจจยน าเขา (Input)

๑. มวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก อบายมข) ถอศล ๕ และปฏบตตนเปนแบบอยางทด ๒. มพรหมวหารธรรมประจ าใจ ๓. มความซอสตย จรงใจในการท างาน ๔. มความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย นบถอและศรทธาในพระพทธศาสนา ๕. มวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลกอบายมข) มศลธรรม และปฏบตตนเปนแบบอยางทด ๖. มพรหมวหารธรรม มความเปนกลยาณมตรมงพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญงอกงามตามหลกไตรสกขา ๗. ร เขาใจ หลกการพฒนาผเรยนตามหลกไตรสกขา ๘. มวสยทศนหรอปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญ หรอแผนกลยทธทมจดเนนในการพฒนาโรงเรยนวถพทธ ๙. แตงตงคณะกรรมการทปรกษาหรอคณะกรรมการด าเนนโรงเรยนวถพทธและบรหารการด าเนนอยางตอเนอง

โดยผเกยวของ (บ ร ว) มสวนรวม

~ ๓๙ ~

๑๐. ปลกฝงศรทธา สรางเสรมปญญาในพทธศาสนาใหเกดขนกบบคลากรและผเกยวของ ๑๑. รวมมอกบผปกครอง วดและชมชนเพอพฒนาผเรยนและชมชน ๑๒. มการนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานโรงเรยนวถพทธอยางตอเนอง ๑๓. มระบบตรวจสอบประเมนผล และเปดโอกาสใหมการเสนอแนะอยางเปนกลยาณมตร เพอพฒนาอยาง

ตอเนอง ๑๔. มหลกสตรสถานศกษา หนวยการเรยนและแผนการจดการเรยนรทบรณาการพทธธรรมทกกลมสาระ

การเรยนร ๑๕. จดประดษฐานพระพทธรปประจ าโรงเรยนและประจ าหองเรยนเหมาะสม ๑๖. มปายนเทศ ปายคตธรรม ค าขวญ คณธรรมจรยธรมโดยทวไปในบรเวณโรงเรยน ๑๗. สภาพโรงเรยนสะอาด ปลอดภย สงบ รมรน เรยบงาย ใกลชดธรรมชาต ๑๘. บรเวณโรงเรยนปราศจากสงเสพตด อบายมข สงมอมเมาทกชนด

ดานกระบวนการ (Process) ๑. จดการเรยนรโดยบรณาการพทธธรรมหรอหลกไตรสกขาในทกกลมสาระการเรยนรและเชอมโยงกบชวตประจ าวน ๒.สงเสรมใหมการน าหลกธรรมมาเปนฐานในการคดวเคราะหและแกปญหา ๓. จดการเรยนรทสงเสรมใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง ๔.จดการเรยนรอยางมความสข ทงผเรยนรและผจดการเรยนร ๕. จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญา ทงในการเรยนการสอนและในกจกรรมการด ารงชวต ประจ าวน ๖. ใชสอการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ ๗. นมนตพระสงฆ หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพทธศาสนา สอนนกเรยนสม าเสมอ ๘. จดใหนกเรยนไปเรยนรทวด หรอทศาสนสถานทใชแหลงเรยนรของโรงเรยนอยางตอเนอง ๙.มการวดประเมนผลตามสภาพจรงดวยวธการทหลากหลาย ครอบคลมตามหลกภาวนา ๓ (กาย ศล จต ปญญา) โดยมจดประสงคเนนเพอพฒนานกเรยนตอเนอง ๑๐.สงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตร ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกน ยมแยม มเมตตาตอกน ทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน และครตอผปกครอง ๑๑.สงเสรมบรรยากาศใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรค ๑๒.สงเสรมบคลากรและนกเรยนใหปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน ๑๓. สงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เปนประจ า ๑๔. ฝกฝนอบรมใหเกดการกน อย ด ฟง เปน (รเขาใจเหตผลและไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) ๑๕. สงเสรมกจกรรมการรบผดชอบดแลรกษาพฒนาอาคารสถานทและสงแวดลอมอยางสม าเสมอจนเปนนสย ๑๖.สงเสรมปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคา รเขาใจเหตผล ๑๗. จดกจกรรมสงเสรมการระลก และศรทธาในพระรตนตรย เปนประจ า และในโอกาสส าคญ อยางตอเนองเปนวถชวต ๑๘. สงเสรมใหทกคนมสวนรวม และคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา

~ ๔๐ ~

ดานผลผลต (Output) ๑. บรโภคใชสอยปจจยสในปรมาณและคณภาพทเหมาะสม ไดคณคาแท ๒. การดแลรางกาย และการแตงกายสะอาดเรยบรอย ๓. ด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม ๔. มศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต ๕. มวนย มความรบผดชอบ ซอสตย ตรงตอเวลา ๖. สามารถพงตนเองไดหรอท างานเลยงชพดวยความสจรต ๗. มความกตญญรคณ ตอบแทนคณ ๘. มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปนตอกน) ๙. ท างานและเรยนรอยางตงใจ อดทน ขยน หมนเพยร ๑๐. มสขภาพจตด แจมใส ราเรงเบกบาน ๑๑. มศรทธา และความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย ๑๒. รบาป บญ คณโทษ ประโยชน มใชประโยชน ๑๓. ใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง และใฝสรางสรรค พฒนางานอยเสมอ ๑๔. รเทาทน แกไขปญหาชวตและการท างานไดดวยสตปญญา

ดานผลกระทบ (Outcome/Impact) ๑. บานและชมชนมสมาชกทเปนคนดไมยงเกยวกบอบายมขเพมขน ๒.ชมชนมผชวยเหลอในการพฒนาชมชนมากยงขน ๓. วดไดศาสนาทายาทและก าลงชวยงานสงเสรมพระพทธศาสนามากขน ๔. โรงเรยนไดรบความไววางใจ เชอมน ศรทธาและไดรบความรวมมอจากผมสวนรวมเกยวของ (บาน วด ราชการ)

~ ๔๑ ~

ภาคผนวก

~ ๔๒ ~

ก.แนวปฏบตทดของอตลกษณ 29 ประการ

๑.มาตรฐานดานกายภาพ

ตวชวด แนวปฏบตทด (หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๑. มปายโรงเรยนวถพทธ ค านยาม: ปายโรงเรยนวถพทธ มลกษณะ ดงน (ขนาด ๑.๕ ม. x ๘๐ ซม.)

๑.มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวภายในหองใดหองหนง ๒.มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาอาคารใดอาคารหนง ๓.มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาบรเวณโรงเรยน ๔. มปายโรงเรยนวถพทธ ตดไวหนาบรเวณโรงเรยน เหนเดนชด * ปายโรงเรยนวถพทธมรายละเอยดในครบถวน ดงตวอยาง

๒. มพระพทธรปบรเวณหนาโรงเรยน

๑.มพระพทธรปบรเวณหนาโรงเรยน ๒.มพระพทธรปอยในซมบรเวณหนาโรงเรยน ๓.มพระพทธรปอยในซมบรเวณหนาโรงเรยนและเครองบชา ๔.มพระพทธรปอย ในซ มบร เ วณหนาโรงเรยนม เคร องบชาและให นกเรยนไหวทกวน

๓. มพระพทธรปประจ าหองเรยน

๑.มพระพทธรปประจ าหองเรยน ๒.มพระพทธรปประจ าหองเรยนอยดานหนาในททสมควร ๓.มพระพทธรปประจ าหองเรยนอยดานหนาในททสมควร และมการท าความสะอาด ๔. มพระพทธรปประจ าหองเรยนอยดานหนาในททสมควร มการท าความสะอาดและมการเคารพพระพทธรปเปนประจ า

๔. มพระพทธศาสนสภาษตวาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตางๆ

๑.มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ตดตามทตาง ๆ ๒.มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรมพระราชด ารส ตดตามทตาง ๆและมการปรบปรงอยเสมอ ๓.มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรมพระราชด ารส ตดตามทตาง ๆและมการปรบปรง อยเสมอโดยนกเรยนมสวนรวมในการจดท า ๔.มพทธศาสนสภาษต วาทะธรรมพระราชด ารส ตดตามทตาง ๆและมการปรบปรงอยเสมอโดยนกเรยนมสวนรวมในการจดท าอยางตอเนอง

๕. มความสะอาด สงบ รมรน

๑.มความสะอาด สงบ รมรนในหองเรยนและบรเวณโรงเรยน ๒.มความสะอาด สงบ รมร น ในหอง เ ร ยน บร เ วณโรง เ ร ยน โดย ด าเนนการอยางตอเนอง ๓.มความสะอาด สงบ รมร น ในหอง เรยน บร เ วณโรง เร ยน โดย ด าเนนการอยางตอเนองและนกเรยนมสวนรวม ๔.มความสะอาด สงบ รมรนในหองเรยน บรเวณโรงเรยน โดยด าเนนการอยางตอเนองและนกเรยนมสวนรวมทกคน

~ ๔๓ ~

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๖. มหองพระพระพทธศาสนา หรอลานธรรม

๑.มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรม ๒.มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรมและมตารางการใช ๓.มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรมมตารางการใช มการใชจรง ๔.มหองพระพทธศาสนา หรอลานธรรมมตารางการใช มการใชจรง และนกเรยนมสวนรวมในการดแลรกษา

๗. ไมมสงเสพตด เหลา บหร ๑๐๐%

๑.มสงเสพตด เหลา บหร ในโรงเรยนระหวาง๔๐ -๕๐ % ๒.มสงเสพตด เหลา บหร ในโรงเรยนระหวาง๒๐ -๓๙ % ๓.มสงเสพตด เหลา บหร ในโรงเรยนระหวาง๑๐ -๑๙ % ๔.ไมมสงเสพตด เหลา บหร ในโรงเรยน ๑๐๐ %

๒.มาตรฐานดานพฤตกรรม นกเรยน คร ผบรหารโรงเรยน

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๘.รกษาศล ๕

๑.ผบรหาร คร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบตได ครบ๕ ขอ ๒.ผบรหาร คร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบตได ครบ๕ ขอ ๓.ผบรหาร คร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบตได ครบ๕ ขอ ๔.ผบรหาร คร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบตได ครบ๕ ขอ

๙.ยมงาย ไหวสวย กราบงาม

๑.นกเรยน ครและผบรหาร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๑๐. กอนรบประทานอาหารจะมการพจารณาอาหาร รบประทานอาหารไมดง ไมหก ไมเหลอ

๑.นกเรยน ครและผบรหาร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๑๑. ประหยด ออม ถนอมใช เงน และสงของ

๑. นกเรยน ครและผบรหาร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๑๒. มนสยใฝร สสงยาก

๑.นกเรยน ครและผบรหาร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.นกเรยน ครและผบรหาร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

~ ๔๔ ~

๓.มาตรฐานดานกจกรรมประจ าวนพระ

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๑.ใสเสอสขาวทกคน

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๒. ท าบญใสบาตร ฟงเทศน

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๓. รบประทานอาหารมงสวรตในมอกลางวน

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๔. สวดมนตแปล

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๔.มาตรฐานดานการสงเสรมวถพทธ

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๑. ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยน

๑.ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนเปนบางวน ๒.ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวน ๓.ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวน แตนกเรยนน ามาเอง ๔.ไมมอาหารขยะขายในโรงเรยนทกวน และ ปลกฝงใหนกเรยนไมซออาหารขยะนอกโรงเรยน

๒. ไมดดานกเรยน ๑. คร ผบรหาร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.คร ผบรหาร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๓. ชนชมคณความดหนาเสาธงทกวน ๑.ปฏบต โดยไมเตมใจ ๒. ปฏบต โดยไมเตมใจและท าตามค าสง ๓. ปฏบตดวยความเตมใจ ๔. ปฏบต ดวยความเตมใจ เหนคณคา และโนมนาวใหนกเรยนท าความด

~ ๔๕ ~

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๔. โฮมรมเพอสะทอนความรสกเชนความรสกทไดท าความด

๑.ปฏบต โดยไมเตมใจ ๒. ปฏบตโดยไมเตมใจและท าตามค าสง ๓. ปฏบตดวยความเตมใจ ๔. ปฏบต ดวยความเตมใจ เหนคณคา และโนมนาวใหนกเรยนด

๕. คร ผบรหาร และนกเรยน มสมดบนทกความด

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๖. คร ผบรหาร และนกเรยนสอบไดธรรมะศกษาตรเปนอยางนอย

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒. คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. คร บรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๗. บรหารจต เจรญปญญา กอนการประชมทกครง

๑.ครและปฏบต โดยไมเตมใจ ๒. ครและปฏบต โดยไมเตมใจและท าตามค าสง ๓. ครและปฏบต ดวยความเตมใจ ๔. ครและปฏบต ดวยความเตมใจและเหนคณคา

๘. มพระมาสอนอยางสม าเสมอ ๑.นกเรยนไดเรยนกบพระ ต ากวารอยละ ๕๐ ๒. นกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓. นกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔. มนกเรยนไดเรยนกบพระ รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๕.มาตรฐานการเรยนการสอน

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๑. บรหารจต เจรญปญญา กอนเขาเรยน เชา – บาย ทงคร และนกเรยน

๑.นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.ครและนกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.ครและนกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.ครและนกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๒. บรณาการวถพทธทกกลมสาระและในวนส าคญทางพทธศาสนา

๑.มคร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.มครรอยละ รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.มคร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.มคร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๓. ครพานกเรยนท าโครงงานคณธรรม หรอกจกรรมจตอาสา สปดาหละ ๑ ครง

๑.มคร ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.มคร รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.มคร รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.มคร รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

~ ๔๖ ~

ตวชวด แนวปฏบตทด(หมายเลข คอเกณฑใหคะแนน)

๔. คร ผบรหาร และนกเรยนทกคนไปปฏบตศาสนกจทวดเดอนละ ๑ ครง มวดเปนแหลงเรยนร

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

๕. คร ผบรหาร และนกเรยนทกคนเขาคายปฏบตธรรมอยางนอยปละ ๑ ครง

๑.คร ผบรหาร นกเรยน ต ากวารอยละ ๕๐ ปฏบต ๒.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๕๐ -๖๙ ปฏบต ๓.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๗๐ -๘๙ ปฏบต ๔.คร ผบรหาร นกเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ ปฏบต

~ ๔๗ ~

ข.แนวปฏบตทดของมาตรฐานการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธพระราชทาน

~ ๔๘ ~

คมอมาตรฐานการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธพระราชทาน พ.ศ.๒๕๕๘ ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการไดสนบสนนใหสถานศกษามการพฒนาคณธรรมควบคกบการพฒนาทกดานอยางองครวม โดยมการสงเสรมโครงการโรงเรยนวถพทธ พรอมทงจดท าเอกสารแนวทางการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ เพอเปนเครองมอในการนเทศ ก ากบ ตดตาม ประเมนผลการด าเนนงานโรงเร ยนวถพทธ โดยก าหนดตวชวดการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธไวอยางชดเจน ซงไดผานการพจารณาจากผทรงคณวฒหลายคณะแลว ตวชวด จะประกอบดวย ๔ มาตรฐาน คอ มาตรฐานดานปจจยน าเขา มาตรฐานดานกระบวนการ มาตรฐานดานผลผลต และมาตรฐานดานผลกระทบ เอกสารตวชวดฉบบนจะเปนเครองมอทชวยใหผบรหารโรงเรยนและคร สามารถตรวจสอบ ทบทวนและประเมนผลการด าเนนงานการพฒนาโรงเรยนวถพทธไดชดเจนและมประสทธภาพเพมขน มาตรฐานท ๑ ดานปจจยน าเขา (Input)

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบหลกท ๑.๑ บคลากรมคณลกษณะทด องคประกอบยอย ๑.๑.๑ ผบรหาร ตวชวดท ๑.๑.๑.๑ มวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก อบายมข) ถอศล ๕ และปฏบตตนเปนแบบอยางทด

๔ หมายถง ผบรหารมวถชวตสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล 5 ไดครบถวนทกขอ อยางสม าเสมอตลอดป ลด ละเลก อบายมข มจตใจทดงาม สามารถเปนแบบอยางทดแกผอนได ๓ หมายถง ผบรหารมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ขอ ตดตอกน อยางนอย 3 เดอน และมจตใจทดงาม ๒ หมายถง ผบรหารมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ไดครบถวน ในโอกาสตางๆ เชน ทกๆวนพระ หรอ ทกๆวนหรอเดอนเกดของตนเอง ๑ หมายถง ผบรหารมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ไดครบถวน เปนบางครง บางโอกาสแลวแตความพอใจ

~ ๔๙ ~

ตวชวดท ๑.๑.๑.๒. มพรหมวหารธรรมประจ าใจ

๔ หมายถง ผบรหารมพรหมวหารธรรมประจ าใจ เมตตา กรณาตอนกเรยน คร ผปกครองและผทมาตดตอหรอผรบบรการ มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคกร มจตใจเปนกลาง และม ความยตธรรมในการบรหารจดการศกษาทครอบคลมอยางสม าเสมอ ๓ หมายถง ผบรหารมพรหมวหารธรรมประจ าใจ เมตตา กรณาตอนกเรยน คร ผปกครอง มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคการ มจตใจเปนกลาง และมความยตธรรมในการบรหารจดการศกษาทครอบคลมอยางสม าเสมอ ๒ หมายถง ผบรหารมพรหมวหารธรรมประจ าใจ เมตตา กรณาตอนกเรยน คร มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคการ มจตใจเปนกลาง และมความยตธรรมในการบรหารจดการศกษาทครอบคลมอยางสม าเสมอ ๑ หมายถง ผบรหารมพรหมวหารธรรมประจ าใจ เมตตา กรณาตอนกเรยน มความยนดตอผทประสบ ความยตธรรมในการบรหารทครอบคลม

ตวชวดท ๑.๑.๑.๓. มความซอสตย จรงใจใน การท างาน

๔ หมายถง ผบรหารมความซอสตยตอตนเอง ตอหนาท มความจรงใจในการท างานทกกจกรรม ก าหนดเปาหมาย ในการพฒนางานเพอประโยชนสวนรวม ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดอยางตอเนองมากวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง ผบรหารมความซอสตยตนเอง ตอหนาท มความจรงใจท างานทกกจกรรม ตามขอบขายหนาท ก าหนดเปาหมายในการพฒนางานเพอประโยชนสวนรวม ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดอยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง ผบรหารมความซอสตยตอตนเอง ตอหนาท มความจรงใจในการท างานทกกจกรรม มเปาหมายในการพฒนางาน เพอประโยชนสวนรวม ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดอยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง ผบรหารมความซอสตย ตอตนเอง ตอหนาท มความจรงใจในการท างานทกกจกกรม มเปาหมายในการพฒนางาน เพอประโยชนสวนรวม ดวยความโปรงใส ตรวจสอบไดอยางนอย ๑ ปการศกษา

~ ๕๐ ~

ตวชวดท ๑.๑.๑.๔. มความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย นบถอแะศรทธาในพระพทธศาสนา

๔ หมายถง ผบรหารมความร ความเขาใจสามารถอธบายและแสดงออกถงความศรทธาในพระรตนตรย ประโยชนของคณงาม ความด ความเชอมนในหลกพระพทธศาสนาซงเปนแนวทางในการพฒนาชวตทด ใหกบคร นกเรยน ผปกครองและบคคลในชมชน ไดอยางตอเนอง ๓ หมายถง ผบรหารมความร ความเขาใจสามารถอธบายและแสดงออกถงความศรทธาในพระรตนตรย ประโยชนของคณงาม ความด ความเชอมนในหลกพระพทธศาสนาซงเปนแนวทางในการพฒนาชวตทด ใหกบคร นกเรยน ผปกครอง อยางตอเนอง ๒ หมายถง ผบรหารมความร ความเขาใจสามารถอธบายและแสดงออกถงความศรทธาในพระรตนตรย ประโยชนของคณงาม ความด ความเชอมนในหลกพระพทธศาสนาซงเปนแนวทางในการพฒนาชวตทด ใหกบคร นกเรยน อยางตอเนอง ๑ หมายถง ผบรหารมความร ความเขาใจสามารถอธบายและแสดงออกถงความศรทธานพระรตนตรย ประโยชนของคณงาม

องคประกอบยอยท ๑.๑.๒ คร ตวชวดท ๑.๑.๒.๑ มวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม (ลด ละ เลก อบายมข) มศลธรรม และปฏบตตนเปนแบบอยางทด

๔ หมายถง ครมวถชวตสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ไดครบถวนทกขอ อยางสม าเสมอตลอดป ลด ละเลก อบายมข มจตใจทดงาม สามารถเปนแบบอยางทดแกผอนได ๓ หมายถง ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ขอตดตอกน อยางนอย ๓ เดอน และมจตใจทดงาม ๒ หมายถง ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ไดครบถวน ในโอกาสตางๆ เชน ทกๆวนพระ หรอ ทกๆวนหรอเดอนเกดของตนเอง ๑ หมายถง ครมวถชวตทสอดคลองกบหลกพทธธรรม มการปฏบตตนตามศล ๕ ไดครบถวน เปนบางครง บางโอกาสแลวแตความพอใจ

~ ๕๑ ~

ตวชวดท ๑.๑.๒.๒ มพรหมวหารธรรม มความเปนกลยาณมตรมงพฒนาใหผเรยนเกดความเจรญงอกงามตามหลกไตรสกขา

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐ -๑๐๐ มพรหมวหารธรรม เมตตา กรณาตอนกเรยน เพอนคร ผปกครองและผทมาตดตอหรอผรบบรการ มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคกร มจตใจเปนกลาง และ มความยตธรรมในการอบรม พฒนานกเรยนใหครอบคลมทง ศล สมาธ ปญญาอยางสม าเสมอ ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐ – ๘๙ มพรหมวหารธรรม เมตตา กรณาตอนกเรยน เพอนคร ผปกครองและผทมาตดตอหรอผรบบรการ มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคกร มจตใจเปนกลาง และ มความยตธรรมในการอบรม พฒนานกเรยนใหครอบคลมทง ศล สมาธ ปญญา อยางสม าเสมอ ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐ – ๗๙ มพรหมวหารธรรมประจ าใจ เมตตา กรณาตอนกเรยน เพอนคร ผปกครองและผทมาตดตอหรอผรบบรการ มความยนดตอผทประสบความส าเรจทงในและนอกองคกร มจตใจเปนกลาง และมความยตธรรมในการอบรม พฒนานกเรยนใหครอบคลมทง ศล สมาธ ปญญา อยางสม าเสมอ

ตวชวดท ๑.๑.๒.๓. ร เขาใจ หลกการพฒนาผเรยนตามหลกไตรสกขา

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐ -๑๐๐ มความร ความเขาใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนานกเรยนไดครอบคลม ศล สมาธ ปญญา ไดอยางถกตอง ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐ – ๘๙ มความร ความเขาใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนานกเรยนไดครอบคลม ศล สมาธ ปญญา ไดอยางถกตอง ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐ – ๗๙ มความร ความเขาใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนานกเรยนไดครอบคลม ศล สมาธ ปญญา ไดอยางถกตอง 1.หมายถง ครรอยละ ๖๐ – ๖๙ มความร ความเขาใจในการจดกจกรรมการเรยนการสอน เพอพฒนานกเรยนไดครอบคลม ศล สมาธ ปญญา ไดอยางถกตอง

~ ๕๒ ~

องคประกอบหลกท ๑.๒ การบรหารจดการด าเนนการอยางมระบบ องคประกอบยอยท ๑.๒.๑ ระบบบรหาร ตวชวดท ๑.๒.๑.๑ มวสยทศนหรอปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญ หรอแผนกลยทธทมจดเนนใน การพฒนาโรงเรยนวถพทธ

๔ หมายถง โรงเรยนมการก าหนดวสยทศน ปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญหรอแผนพฒนาคณภาพการศกษา จดเนนเกยวกบคณธรรม จรยธรรม เพอน ามาใชเปนแนวทางพฒนาโรงเรยนวถพทธได ครอบคลม อยางชดเจน โดยใชกระบวนการมสวนรวมของทกสวนทเกยวของมากกวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนมการก าหนดวสยทศน ปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญหรอแผนพฒนาคณภาพการศกษา จดเนนเกยวกบคณธรรม จรยธรรม เพอใชเปนแนวทางพฒนาโรงเรยนวถพทธได ครอบคลม อยางชดเจน โดยใชกระบวนการมสวนรวมของทกสวนทเกยวของอยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนมการก าหนดวสยทศน ปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญหรอแผนพฒนาคณภาพการศกษา จดเนนเกยวกบคณธรรม จรยธรรม เพอใชเปนแนวทางพฒนาโรงเรยนวถพทธได ครอบคลม อยางชดเจน โดยใชกระบวนการมสวนรวมของทกสวนทเกยวของอยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนมการก าหนดวสยทศน ปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญหรอแผนพฒนาคณภาพการศกษา จดเนนเกยวกบคณธรรม จรยธรรม เพอใชเปนแนวทางพฒนาโรงเรยนวถพทธได ครอบคลม อยางชดเจน โดยใชกระบวนการมสวนรวมของทกสวนทเกยวของอยางนอย ๑ ปการศกษา

ตวชวดท ๑.๒.๑.๒. แตงตงคณะกรรมการทปรกษา หรอคณะกรรมการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธและบรหาร การด าเนนงานอยางตอเนอง โดยผเกยวของทกฝาย (บ ว ร) มสวนรวม

๔ หมายถง โรงเรยนมการแตงตงคณะกรรมการทปรกษาหรอคณะกรรมการด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย ผปกครองหรอชมชน พระสงฆและบคลากรในโรงเรยน โดยผเกยวของทกฝายมสวนรวมมการด าเน นงานอยางตอเนองมากกวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนมการแตงตงคณะกรรมการทปรกษาหรอคณะกรรมการด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย ผปกครองหรอชมชน พระสงฆและบคลากรในโรงเรยน โดยผเกยวของทกฝายมสวนรวมด าเนนงานอยางตอเนองอยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนมการแตงตงคณะกรรมการทปรกษาหรอคณะกรรมการด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย ผปกครองหรอชมชน พระสงฆและบคลากรในโรงเรยน โดยผเกยวของทกฝายมสวนรวมด าเนนงานอยางตอเนองอยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนมการแตงตงคณะกรรมการทปรกษาหรอคณะกรรมการด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธ ประกอบดวย ผปกครองหรอชมชน พระสงฆและบคลากรในโรงเรยน โดยผเกยวของทกฝายมสวนรวมด าเนนงานอยางตอเนองอยางนอย ๑ ปการศกษา

~ ๕๓ ~

ตวชวดท ๑.๒.๑.๓. ปลกฝงศรทธา สรางเสรมปญญาในพระพทธศาสนาใหเกดขนกบบคลากรและผเกยวของ

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมความร ความเขาใจ ความเชอมน ความศรทธาในพระพทธศาสนาใหแกนกเรยน คร ผทเกยวของ อยางหลากหลาย เชน การเขาคายคณธรรม อบรมสมมนา ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร และโครงงานคณธรรม จรยธรรม ฯลฯ มากกวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมความร ความเขาใจ ความเชอมน ความศรทธาในพระพทธศาสนาใหแกนกเรยน คร ผทเกยวของ อยางหลากหลาย เชน การเขาคายคณธรรม อบรมสมมนา ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร และโครงงานคณธรรม จรยธรรม ฯลฯ อยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมความร ความเขาใจ ความเชอมน ความศรทธาในพระพทธศาสนาใหแกนกเรยน คร ผทเกยวของ อยางหลากหลาย เชน การเขาคายคณธรรม อบรมสมมนา ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร และโครงงานคณธรรม จรยธรรม ฯลฯ อยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมความร ความเขาใจ ความเชอมน ความศรทธาในพระพทธศาสนาใหแกนกเรยน คร ผทเกยวของ อยางหลากหลาย เชน การเขาคายคณธรรม อบรมสมมนา ศกษาดงาน แลกเปลยนเรยนร และโครงงานคณธรรม จรยธรรม ฯลฯ อยางนอย ๑ ปการศกษา

ตวชวดท ๑.๒.๑.๔. รวมมอกบผปกครอง วด และชมชน เพอพฒนาผเรยนและชมชน

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมรวมกบ ผปกครอง วดและชมชน หรอมการเชญผปกครอง วด ชมชนมารวมกนพฒนาชมชนเพอใหเกดสาธารณะประโยชน อยางตอเนอง มากกวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมรวมกบ ผปกครอง วดและชมชน หรอมการเชญผปกครอง วด ชมชน มารวมกนพฒนาชมชนเพอใหเกดสาธารณะประโยชน อยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมรวมกบ ผปกครอง วด และชมชน หรอมการเชญผปกครอง วด ชมชนมารวมกนพฒนาชมชนเพอใหเกดสาธารณะประโยชน อยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมรวมกบ ผปกครอง วด และชมชน หรอมการเชญผปกครอง วด ชมชนมารวมกนพฒนาชมชนเพอใหเกดสาธารณะประโยชน อยางนอย ๑ ปการศกษา

~ ๕๔ ~

ตวชวดท ๑.๒.๑.๕. มการนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานโรงเรยนวถพทธอยางตอเนอง

๔ หมายถง โรงเรยนมแผนนเทศ และจดกจกรรมนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธไดอยางเหมาะสมและอยางตอเนองมากกวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนมแผนนเทศและจดกจกรรมนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานตามโครงการโรงเรยน วถพทธ อยางตอเนอง ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนมแผนนเทศและจดกจกรรมนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานตามโครงการโรงเรยนวถพทธ อยางตอเนอง ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนมแผนนเทศและจดกจกรรมนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานตามโครงการโรงเรยน วถพทธ อยางตอเนอง ๑ ปการศกษา

ตวชวดท ๑.๒.๑.๖. มระบบตรวจสอบประเมนผล และเปดโอกาสใหมการเสนอแนะอยางเปนกลยาณมตร เพอการพฒนาอยางตอเนอง

๔ หมายถง โรงเรยนมการตรวจสอบ ประเมนผลการด าเนนโครงการโรงเรยนวถพทธ โดยเปดโอกาสใหผเกยวของ รวมประเมนหรอใหขอเสนอแนะ เพอน าขอมลทไดไปด าเนนการพฒนางานอยางตอเนองมากวา ๓ ปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนมการตรวจสอบ ประเมนผลการด าเนนโครงการโรงเรยนวถพทธ โดยเปดโอกาสใหผเกยวของ รวมประเมนหรอใหขอเสนอแนะ เพอน าขอมลทไดไปด าเนนการพฒนางานอยางตอเนอง อยางนอย ๓ ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนมการตรวจสอบ ประเมนผลการด าเนนโครงการโรงเรยนวถพทธ โดยเปดโอกาสใหผเกยวของ รวมประเมนหรอใหขอเสนอแนะ เพอน าขอมลทไดไปด าเนนการพฒนางานอยางตอเนอง อยางนอย ๒ ปการศกษา ๑ หมายถง โรงเรยนมการตรวจสอบ ประเมนผลการด าเนนโครงการโรงเรยนวถพทธ โดยเปดโอกาสใหผเกยวของ รวมประเมนหรอใหขอเสนอแนะ เพอน าขอมลทไดไปด าเนนการพฒนางานอยางตอเนอง อยางนอย ๑ ปการศกษา

~ ๕๕ ~

องคประกอบยอยท ๑.๒.๒ ระบบหลกสตรสถานศกษา ตวชวดท ๑.๒.๒.๑ มหลกสตรสถานศกษา หนวยการเรยนรและแผน การจดการเรยนร ทบรณาการพทธธรรมทกกลมสาระการเรยนร

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ ของโรงเรยน มหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทบรณาการหรอสอดแทรกคณธรรมทครอบคลม ชดเจนตอเนองทกปการศกษา ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ ของโรงเรยนมหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทบรณาการหรอสอดแทรกคณธรรมทครอบคลม ชดเจน ตอเนองทกปการศกษา ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙ ของโรงเรยน มหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทบรณาการหรอสอดแทรกคณธรรมทครอบคลม ชดเจน ตอเนองทกปการศกษา ๑ หมายถง ครรอยละ ๖๐-๖๙ ของโรงเรยน มหนวยการเรยนรและแผนการจดการเรยนรทบรณาการหรอสอดแทรกคณธรรมทครอบคลม ชดเจน เนองทกปการศกษา

ตวชวดหลกท ๑.๓ กายภาพและสงแวดลอมจดอยางรอบคอบ องคประกอบยอยท ๑.๓.๑ สภาพแวดลอม ตวชวดท ๑.๓.๑.๑ จดประดษฐานพระพทธรปประจ าโรงเรยนและประจ าหองเรยนเหมาะสม

๔ หมายถง มพระพทธรปประจ าโรงเรยนและหองเรยน รอยละ ๙๐-๑๐๐ จดประดษฐานพระพทธรปไว อยางเหมาะสม สามารถแสดงความเคารพไดงาย ๓ หมายถง มพระพทธรปประจ าโรงเรยนและหองเรยน รอยละ ๘๐-๘๙ จดประดษฐานพระพทธรปไว อยางเหมาะสม สามารถแสดงความเคารพไดงาย ๒ หมายถง มพระพทธรปประจ าโรงเรยนและหองเรยน รอยละ ๗๐ – ๗๙ จดประดษฐานพระพทธรปไว อยางเหมาะสม สามารถแสดงความเคารพไดงาย ๑ หมายถง มพระพทธรปประจ าโรงเรยนและหองเรยน รอยละ ๖๐ – ๖๙ จดประดษฐานพระพทธรปไว อยางเหมาะสม สามารถแสดงความเคารพไดงาย

~ ๕๖ ~

ตวชวดท ๑.๓.๑.๒.มปายนเทศ ปายคตธรรม ค าขวญคณธรรม จรยธรรมโดยทวไป ในบรเวณโรงเรยน

๔ หมายถง โรงเรยนมการตดพทธภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ปายคตธรรม ค าขวญหรอขอความสงเสรมคณธรรม จรยธรรมและรปแบบทหลากหลาย นาสนใจ นกเรยนมสวนรวมในการจดท าและสามารถอานและเรยนรได อยางตอเนอง ๓ หมายถง โรงเรยนมการตดพทธภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ปายขอธรรม ค าขวญหรอขอความสงเสรมคณธรรม จรยธรรมและรปแบบทหลากหลาย นาสนใจ นกเรยนมสวนรวมในการจดท า ๒ หมายถง โรงเรยนมการตดพทธภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ปายขอธรรม ค าขวญหรอขอความสงเสรมคณธรรม จรยธรรมและรปแบบทหลากหลาย นาสนใจ ๑ หมายถง โรงเรยนมการตดพทธภาษต วาทะธรรม พระราชด ารส ปายขอธรรม ค าขวญหรอขอความสงเสรมคณธรรม จรยธรรม

ตวชวดท ๑.๓.๑.๓ สภาพโรงเรยนสะอาด ปลอดภย สงบ รมรน เรยบงายใกลชดธรรมชาต

๔ หมายถง โรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมภายในและภายนอกหองเรยนไดสะอาด สงบ รมรน เปนธรรมชาต เรยบงาย มการด าเนนงานอยางตอเนองและนกเรยนทกคนมสวนรวม ๓ หมายถง โรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมภายในและภายนอกหองเรยนไดสะอาด สงบ รมรน เปนธรรมชาต เรยบงาย มการด าเนนงานอยางตอเนอง นกเรยนมสวนรวม ๒ หมายถง โรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมภายในและภายนอกหองเรยนไดสะอาด สงบ รมรน เปนธรรมชาต เรยบงาย โดยด าเนนการอยางตอเนอง ๑ หมายถง โรงเรยนมการจดสภาพแวดลอมภายในและภายนอกหองเรยนไดสะอาด สงบ รมรน เปนธรรมชาต เรยบงาย

ตวชวดท ๑.๓.๑.๔. บรเวณโรงเรยนปราศจากสงเสพตด อบายมข สงมอมเมาทกชนด

๔ หมายถง โรงเรยนปราศจากสอ หรอสงของทสงเสรมใหนกเรยนกระตนหรอตองการสงเสพตดและอบายมข หรอสงมอมเมาตางๆ โดยม วด ชมชน ผปกครอง รวมกนด าเนนงาน อยางตอเนองทกปการศกษา ๓ หมายถง โรงเรยนปราศจากสอ หรอสงของทสงเสรมใหนกเรยนกระตนหรอตองการส งเสพตดและอบายมข หรอสงมอมเมาตางๆ โดยมวด ผปกครอง รวมกนด าเนนงานอยางตอเนองทก ปการศกษา ๒ หมายถง โรงเรยนปราศจากสอ หรอสงของทสงเสรมใหนกเรยนกระตนหรอตองการสงเสพตดและอบายมข หรอสงมอมเมาตางๆ โดยผปกครอง รวมกนด าเนนงานอยางตอเนองทก ปการศกษา 1 หมายถง โรงเรยนปราศจากสอ หรอสงของทสงเสรมใหนกเรยนกระตนหรอตองการสงเสพตดและอบายมข หรอสงมอมเมาตางๆ โดยมการด าเนนงานอยางตอเนองทก ปการศกษา

~ ๕๗ ~

มาตรฐานท ๒ ดานกระบวนการ (Process)

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบหลกท ๒.๑ การเรยนการสอนทบรณาการไตรสกขา องคประกอบยอยท ๒.๑.๑ กระบวนการจดการเรยนร ตวชวดท ๒.๑.๑.๑. จดการเรยนรโดยบรณาการพทธธรรมหรอหลกไตรสกขาในทกกลมสาระการเรยนรและเชอมโยงกบชวตประจ าวน

๔ หมายถง ครจดการเรยนรโดยบรณาการ หรอสอดแทรกหลกพทธธรรม หลกไตรสกขาในทกกลมสาระการเรยนรและสงเสรมใหนกเรยนน าไปใชในชวตประจ าวน ๓ หมายถง ครจดการเรยนรโดยบรณาการ หรอสอดแทรกหลกพทธธรรม หลกไตรสกขา ๕-๗ กลมสาระ การเรยนรและสงเสรมใหนกเรยนน าไปใชในชวตประจ าวน ๒ หมายถง ครจดการเรยนรโดยบรณาการ หรอสอดแทรกหลกพทธธรรม หลกไตรสกขา๓-๔กลมสาระ การเรยนรและสงเสรมใหนกเรยนน าไปใชในชวตประจ าวน ๑ หมายถง ครจดการเรยนรโดยบรณาการ หรอสอดแทรกหลกพทธธรรม หลกไตรสกขา๑-๒กลมสาระ การเรยนรและสงเสรมใหนกเรยนน าไปใชในชวตประจ าวน

ตวชวดท ๒.๑.๑.๒ .สงเสรมใหมการน าหลกธรรมมาเปนฐานในการคดวเคราะหและแกปญหา

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ จดกจกรรมการเรยนการสอนทสงเสรมใหนกเรยนน าหลกธรรมมาใชใน การคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาตางๆทเกดขน ในการด าเนนชวตอยางสม าเสมอและตอเนอง ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ จดการเรยนการสอนทสงเสรมใหนกเรยนน าหลกธรรมมาใชในการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาตางๆทเกดขนในการด าเนนชวตอยางสม าเสมอและตอเนอง ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙จดการเรยนการสอน ทสงเสรมใหนกเรยนน าหลกธรรมมาใชในการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาตางๆทเกดในกาด าเนนชวตอยางสม าเสมอและตอเนอง ๑ หมายถง ครรอยละ ๖๐ –๖๙ จดการเรยนการสอน ทสงเสรมใหนกเรยนน าหลกธรรมมาใชในการคดวเคราะห ตดสนใจ และแกปญหาตางๆทเกดขนในการด าเนนชวตอยางสม าเสมอและตอเนอง

~ ๕๘ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

ตวชวดท ๒.๑.๑.๓. จดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ จดกระบวนการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกเรยนใฝร รกการเรยนร และแสวงหาความรดวยตนเอง หรอมอบหมายใหคนควาจากแหลงความรตาง ๆ ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ จดกระบวนการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกเรยนใฝร รกการเรยนร และแสวงหาความรดวยตนเอง หรอมอบหมายใหคนควาจากแหลงความรตาง ๆ ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙ จดกระบวนการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกเรยนใฝร รกการเรยนร และแสวงหาความรดวยตนเอง หรอมอบหมายใหคนควาจากแหลงความรตาง ๆ ๑หมายถง ครรอยละ ๖๐-๖๙ จดกระบวนการเรยนการสอนเพอสงเสรมใหนกเรยนใฝร รกการเรยนร และแสวงหาความรดวยตนเอง หรอมอบหมายใหคนควาจากแหลงความรตาง ๆ

ตวชวดท ๒.๑.๑.๔. จดการเรยนรอยางมความสข ทงผเรยนรและผจดการเรยนร

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ จดบรรยากาศการเรยนรโดยใหนกเรยนมโอกาสเลอกตามความสนใจและความถนดในการเรยนร มความเมตตา และออนโยน สงผลใหนกเรยน และครมความสขในการเรยนรอยเสมอ ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐- ๘๙ จดบรรยากาศการเรยนรโดยใหนกเรยนมโอกาสเลอกตามความสนใจและความถนดในการเรยนร มความเมตตา และออนโยน สงผลใหนกเรยน และครมความสขในการเรยนรอยเสมอ ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐- ๗๙ จดบรรยากาศการเรยนรโดยใหนกเรยนมโอกาสเลอกตามความสนใจและความถนดในการเรยนร มความเมตตา และออนโยน สงผลใหนกเรยน และครมความสขในการเรยนรอยเสมอ ๑ หมายถง ครรอยละ ๖๐- ๖๙ จดบรรยากาศการเรยนรโดยใหนกเรยนมโอกาสเลอกตามความสนใจและความถนดในการเรยนร มความเมตตา และออนโยน สงผลใหนกเรยน และครมความสขในการเรยนรอยเสมอ

~ ๕๙ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ

๔ ๓ ๒ ๑ ตวชวดท ๒.๑.๑.๕. จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญา ทงในการเรยนการสอนและในกจกรรมการด ารงชวตประจ าวน

๔ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๑๐๐ จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญากอนการเรยนหรอกอนจดกจกรรมตางๆและสงเสรมใหน าไปใชในชวตประจ าวนตาง ๆ ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญากอนการเรยนการสอนหรอกอนจดกจกรรมตางๆและสงเสรมใหน าไปใชในชวตประจ าวนตาง ๆ ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙ จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญากอนการเรยนการสอนหรอกอนจดกจกรรมตางๆและสงเสรมใหน าไปใชในชวตประจ าวนตาง ๆ ๑ หมายถง ครรอยละ ๖๐-๖๙ จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญากอนการเรยนการสอนหรอกอนจดกจกรรมตางๆและสงเสรมใหน าไปใชในชวตประจ าวนตาง ๆ

องคประกอบยอยท ๒.๑.๒ การใชสอและแหลงเรยนร ตวชวดท ๒.๑.๒.๑. ใชสอการเรยนรทสงเสรม การใฝรและแสวงหาความร ดวยตนเองอยเสมอ

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ ใชสอทหลากหลายและเหมาะสมทสงเสรมใหนกเรยนใฝรและรกการเรยน และแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ เชน สอทนกเรยนสนใจ และสอทนกเรยนตองแสดงพฤตกรรมการเขาหาสอ การสบคน การเลอกขอมล ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ ใชสอทหลากหลายและเหมาะสมทสงเสรมใหนกเรยนใฝรและรกการเรยน และแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ เชน สอทนกเรยนสนใจ และสอทนกเรยนตองแสดงพฤตกรรมการเขาหาสอ การสบคน การเลอกขอมล ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙ ใชสอทหลากหลายและเหมาะสมทสงเสรมใหนกเรยนใฝรและรกการเรยน และแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ เชน สอทนกเรยนสนใจ และสอทนกเรยนตองแสดงพฤตกรรมการเขาหาสอ การสบคน การเลอกขอมล ๑หมายถง ครรอยละ ๖๐-๖๙ ใชสอทหลากหลายและเหมาะสมทสงเสรมใหนกเรยนใฝรและรกการเรยน และแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ เชน สอทนกเรยนสนใจ และสอทนกเรยนตองแสดงพฤตกรรมการเขาหาสอ การสบคน การเลอกขอมล

~ ๖๐ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

ตวชวดท ๒.๑.๒.๒. นมนตพระสงฆ หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพทธศาสนา สอนนกเรยนสม าเสมอ

๔ หมายถง มการนมนตพระสงฆมาสอนพทธศาสนาใหแกนกเรยนตามตารางสอนทกสปดาห หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพระพทธศาสนามาใหความร หรอมาจดกจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรเดอนละอยางนอย ๑ ครง ๓ หมายถง มการนมนตพระสงฆมาสอนพทธศาสนาใหแกนกเรยนตามตารางสอนอยางนอย 2 สปดาหตอ ๒ ครง หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพระพทธศาสนามาใหความร หรอมาจดกจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรอยางนอย ๒ เดอนตอ ๑ ครง ๒ หมายถง มการนมนตพระสงฆมาสอนพทธศาสนาใหแกนกเรยนตามตารางสอนอยางนอย ๓ สปดาหตอ ๑ ครง หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพระพทธศาสนามาใหความร หรอมาจดกจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรอยางนอย3เดอนตอ ๑ ครง ๑ หมายถง มการนมนตพระสงฆมาสอนพทธศาสนาใหแกนกเรยนตามตารางสอนอยางนอย4สปดาหตอ 1 ครง หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพระพทธศาสนามาใหความร หรอมาจดกจกรรมใหนกเรยนไดเรยนรอยางนอยภาคเรยนละ ๑ ครง

ตวชวดท ๒.๑.๒.๓. จดใหนกเรยนไปเรยนรทวด หรอทศาสนสถานทใชแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง

๔ หมายถง โรงเรยนมวด หรอศาสนสถาน ทใชเปนแหลงเรยนรประจ าโรงเรยน และมการจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไปเรยนรอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนมวด หรอ ศาสนสถาน ทใชเปนแหลงเรยนรประจ าโรงเรยน และมการจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไปเรยนรอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๒หมายถง โรงเรยนมวด หรอ ศาสนสถาน ทใชเปนแหลงเรยนรประจ าโรงเรยน และมการจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไปเรยนรนอย ๓ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนมวด หรอ ศาสนสถาน ทใชเปนแหลงเรยนรประจ าโรงเรยนแตไมไดมการจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไปเรยนรนอย ๔ สปดาหตอ ๑ ครง

~ ๖๑ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบยอยท ๒.๑.๓ การวดประเมนผล ตวชวดท ๒.๑.๓.๑. มการวดประเมนผลตามสภาพจรง ดวยวธการทหลากหลาย ครอบคลมตามหลกภาวนา ๔ (กาย ศล จต ปญญา) โดยมจดประสงคเนนเพอพฒนานกเรยนตอเนอง

๔ หมายถง ครรอยละ ๙๐-๑๐๐ มการวดประเมนผลตามสภาพจรง โดยวธการและเครองมอทหลากหลาย สามารถวดไดครอบคลม ทงดานพฤตกรรมทมตอสงแวดลอม (กาย) ดานพฤตกรรมทมตอคนอน (ศล) ดานคณลกษณะของจตใจ (จต) และดานปญญาทมความคด ความรทถกตอง และน าขอมลจากการวดประเมนผลมาใชในการพฒนานกเรยนอยางตอเนอง ๓ หมายถง ครรอยละ ๘๐-๘๙ มการวดประเมนผลตามสภาพจรง โดยวธการและเครองมอทหลากหลาย สามารถวดไดครอบคลม ทงดานพฤตกรรมทมตอสงแวดลอม (กาย) ดานพฤตกรรมทมตอคนอน (ศล) ดานคณลกษณะของจตใจ (จต) และดานปญญาทมความคด ความรทถกตอง และน าขอมลจากการวดประเมนผลมาใชในการพฒนานกเรยนอยางตอเนอง ๒ หมายถง ครรอยละ ๗๐-๗๙ มการวดประเมนผลตามสภาพจรง ใชวธการและเครองมอทหลากหลาย สามารถวดไดครอบคลม ทงดานพฤตกรรมทมตอสงแวดลอม (กาย) ดานพฤตกรรมทมตอคนอน (ศล) ดานคณลกษณะของจตใจ (จต) และดานปญญาทมความคด ความรทถกตอง และน าข อมลจากการวดประเมนผลมาใชในการพฒนานกเรยนอยางตอเนอง ๑ หมายถง ครรอยละ ๖๐-๖๙ มการวดประเมนผลตามสภาพจรง ใชวธการและเครองมอทหลากหลายสามารถวดไดครอบคลม ทงดานพฤตกรรมทมตอสงแวดลอม (กาย) ดานพฤตกรรมทมตอคนอน (ศล) ดานคณลกษณะของจตใจ (จต) และดานปญญาทมความคด ความรทถกตอง และน าขอมลจากการวดประเมนผลมาใชในการพฒนานกเรยนอยางตอเนอง

~ ๖๒ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบท ๒.๒ บรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร องคประกอบยอยท ๒.๒.๑ บรรยากาศ ปฏสมพนธทสงเสรมการสอนใหร ท าใหด อยใหเหน ตวชวดท ๒.๒.๑.๑. สงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตร ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกน ยมแยมมเมตตาตอกน ทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน และครตอผปกครอง

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม สนบสนนใหคร นกเรยน ผปกครอง มความสมพนธ หรอปฏบตตอกนอยางเปนกลยาณมตร มความรกปรารถนาด ชวยเหลอกน ยมแยมแจมใส ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกนมเมตตาตอกนทงครตอนกเรยนครตอคร นกเรยนตอนกเรยน อยางนอยเดอนละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม สนบสนนใหคร นกเรยน ผปกครองมความสมพนธ หรอปฏบตตอกนอยางเปนกลยาณมตร มความรกปรารถนาด ชวยเหลอกน ยมแยมแจมใส ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกนมเมตตาตอกนทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน อยางนอย ๒ เดอนตอ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม สนบสนนใหคร นกเรยน ผปกครองหรอปฏบตตอกนอยางเปนกลยาณมตร มความรกปรารถนาด ชวยเหลอกน ยมแยมแจมใส ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกนมเมตตาตอกนทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน อยางนอยภาคเรยนละ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม สนบสนนใหคร นกเรยน ผปกครองมความสมพนธ หรอปฏบตตอกนอยางเปนกลยาณมตร มความรกปรารถนาด ชวยเหลอกน ยมแยมแจมใส ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกนมเมตตาตอกนทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน อยางนอยปการศกษาละ ๑ ครง

~ ๖๓ ~

ตวชวดท ๒.๒.๑.๒. สงเสรมบรรยากาศใฝ ใฝเรยน ใฝสรางสรรค

๔ หมายถงโรงเรยนจดบรรยากาศทสงเสรมใหทกคนรกการเรยนร เรยนร ใฝสรางสรรคอยางตอเนอง และกระตนใหศกษาคนควาหรอคดพฒนาสง ใหม ๆ จดกจกรรมสงเสรมยกยองเชดชคร และนกเรยนทมผลงานอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนจดบรรยากาศทสงเสรมใหทกคนรกการเรยนร เรยนร ใฝสรางสรรคอยางตอเนอง และกระตนใหศกษาคนควาหรอคดพฒนาสง ใหม ๆ จดกจกรรมสงเสรมยกยองเชดชคร และนกเรยนทมผลงานอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดบรรยากาศทสงเสรมใหทกคนรกการเรยนร เรยนร ใฝสรางสรรคอยางตอเนอง และกระตนใหศกษาคนควาหรอคดพฒนาสง ใหม ๆ จดกจกรรมสงเสรมยกยองเชดชคร และนกเรยนทมผลงานอยางนอยเดอนละ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดบรรยากาศทสงเสรมใหทกคนรกการเรยนร เรยนร ใฝสรางสรรคอยางตอเนอง และกระตนใหศกษาคนควาหรอคดพฒนาสง ใหม ๆ จดกจกรรมสงเสรมยกยองเชดชคร และนกเรยนทมผลงานอยางนอยภาคเรยนละ ๑ ครง

ตวชวดท ๒.๒.๑.๓. สงเสรมบคลากรและนกเรยน ใหปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหบคคลากรและนกเรยน ปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน อยางตอเนองโดยมกจกรรมทมความหลากหลาย เชน กจกรรมตนแบบความด กจกรรมกระตนพเปนแบบอยางแกนอง ๆ อยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหบคคลากรและนกเรยน ปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน อยางตอเนองโดยมกจกรรมทมความหลากหลาย อยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหบคคลากรและนกเรยน ปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผ อน อยางตอเนองโดยมกจกรรมทมความหลากหลาย อยางนอย ๓ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหบคคลากรและนกเรยน ปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน อยางตอเนองโดยมกจกรรมทมความหลากหลาย อยางนอยภาคเรยนละ ๑ ครง

~ ๖๔ ~

ตวชวดท ๒.๒.๑.๔. สงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เปน

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม ยกยอง เชดช ผท า ด เชน ประกาศแนะน าคนดประจ าวน จดปายนเทศ แนะน าประชาสมพนธผท าความด มอบรางวล หรอยกยองคนดในโอกาสตาง ๆ ทกวน ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เชน ประกาศแนะน าคนดประจ าวน จดปายนเทศแนะน าประชาสมพนธผท าความด มอบรางวล หรอยกยองคนดในโอกาสตาง ๆ อยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เชนประกาศแนะน าคนดประจ าวน จดปายนเทศแนะน าประชาสมพนธผท าความด มอบรางวล หรอยกยองคนดในโอกาสตาง ๆ อยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เชนประกาศแนะน าคนดประจ าวน จดปายนเทศแนะน าประชาสมพนธผท าความด มอบรางวล หรอยกยองคนดในโอกาสตาง ๆ อยางนอยเดอนละ ๑ ครง

องคประกอบหลกท ๒.๓. กจกรรมพนฐานวถชวต องคประกอบยอยท ๒.๓.๑. กจกรรมพนฐานโรงเรยนวถพทธชวตประจ าวน ตวชวดท ๒.๓.๑.1 ฝกฝนอบรมใหเกด การกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผล และไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา)

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมฝกฝน อบรมใหนกเรยนมลกษณะและพฤตกรรมในชวตประจ าวนทแสดงออกถงการกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผล และไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา)ทกวน ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมฝกฝนอบรมใหนกเรยนมลกษณะและพฤตกรรมในชวตประจ าวนทแสดงออกถงการกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผลและไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) อยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมฝกฝนอบรมใหนกเรยนมลกษณะและพฤตกรรมในชวตประจ าวนทแสดงออกถงการกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผล และไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา)อยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมฝกฝนอบรมใหนกเรยนมลกษณะและพฤตกรรมในชวตประจ าวนทแสดงออกถงการกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผล และไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) อยางนอยเดอนละ ๑ ครง

~ ๖๕ ~

ตวชวดท ๒.๓.1.2 สงเสรมกจกรรม การรบผดชอบดแลรกษาพฒนาอาคารสถานทและสงแวดลอมอยางสม าเสมอจนเปนนสย

๔ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมใหนกเรยนไดฝกการชวยเหลอ และรบผดชอบ ดแลรกษา หรอพฒนาอาคารสถานท สงแวดลอมสวนรวม หรอสาธารณสมบตจนเปนลกษณะนสยทกวน ๓ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมใหนกเรยนไดฝกการชวยเหลอ และรบผดชอบ ดแลรกษา หรอพฒนาอาคารสถานท สงแวดลอมสวนรวม หรอสาธารณสมบตจนเปนลกษณะนสยอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๒หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมใหนกเรยนไดฝกการชวยเหลอ และรบผดชอบ ดแลรกษา หรอพฒนาอาคารสถานท สงแวดลอมสวนรวม หรอสาธารณสมบตจนเปนลกษณะนสยอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมใหนกเรยนไดฝกการชวยเหลอ และรบผดชอบ ดแลรกษา หรอพฒนาอาคารสถานท สงแวดลอมสวนรวม หรอสาธารณสมบตจนเปนลกษณะนสยอยางนอยเดอนละ ๑ ครง

องคประกอบยอยท ๒.๓.๒ กจกรรมทางพระพทธศาสนา ตวชวดท ๒.๓.๒.๑.สงเสรมปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคา รเขาใจเหตผล

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมทางพระพทธศาสนา ศาสนาพธตาง ๆ สรางความรความเขาใจในเหตผลความส าคญ และคณคาของการปฏบตกจกรรมนน ๆ ควบคกนไปอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมทางพระพทธศาสนา ศาสนาพธตาง ๆ สรางความรความเขาใจในเหตผลความส าคญ และคณคาของการปฏบตกจกรรมนน ๆ ควบคกนไปอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมทางพระพทธศาสนา ศาสนาพธตาง ๆ สรางความรความเขาใจในเหตผลความส าคญ และคณคาของการปฏบตกจกรรมนน ๆ ควบคกนไปอยางนอย เดอนละ ๑ ครง ๑ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนปฏบตกจกรรมทางพระพทธศาสนา ศาสนาพธตาง ๆ สรางความรความเขาใจในเหตผลความส าคญ และคณคาของการปฏบตกจกรรมนน ๆ ควบคกนไปอยางนอย ภาคเรยนละ ๑ ครง

~ ๖๖ ~

ตวชวดท ๒.๓.๒.๒.จดกจกรรมสงเสรมการระลก และศรทธาในพระรตนตรย เปนประจ า และในโอกาสส าคญอยางตอเนอง เปนวถชวต

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไดระลกและเพมศรทธาในพระรตนตรย อยางสม าเสมอเปนวถชวต เชน การกราบพระกอนเขาโรงเรยนทกเชา การสวดมนตทกวน กจกรรมวนพระ และจดกจกรรมบชาพระรตนตรยในโอกาสวนส าคญตาง ๆ ทกวน ๓ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไดระลกและเพมศรทธาในพระรตนตรย อยางสม าเสมอเปนวถชวต เชน การกราบพระกอนเขาโรงเรยนทกเชา การสวดมนตทกวน กจกรรมวนพระ และจดกจกรรมบชาพระรตนตรยในโอกาสวนส าคญตาง ๆ อยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๒ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไดระลกและเพมศรทธาในพระรตนตรย อยางสม าเสมอเปนวถชวต เชน การกราบพระกอนเขาโรงเรยนทกเชา การสวดมนตทกวน กจกรรมวนพระ และจดกจกรรมบชาพระรตนตรยในโอกาสวนส าคญตาง ๆอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๑ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมทสงเสรมใหนกเรยนไดระลกและเพมศรทธาในพระรตนตรย อยางสม าเสมอเปนวถชวต เชน การกราบพระกอนเขาโรงเรยนทกเชา การสวดมนตทกวน กจกรรมวนพระ และจดกจกรรมบชาพระรตนตรยในโอกาสวนส าคญตาง ๆอยางนอยเดอนละ ๑ ครง

ตวชวดท ๒.๓.๒.๓. สงเสรมใหทกคนมสวนรวม และคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา

๔ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหครและนกเรยนทกคนมสวนรวม และเหนคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา เชน การจดกจกรรมทางพระพทธศาสนา กจกรรมการประชาสมพนธคณคาและความส าคญของการรวมกนรกษาและสบตอพระพทธศาสนาอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ๓ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหครและนกเรยนทกคนมสวนรวม และเหนคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา เชน การจดกจกรรมทางพระพทธศาสนา กจกรรมการประชาสมพนธคณคาและความส าคญของการรวมกนรกษาและสบตอพระพทธศาสนาอยางนอย ๒ สปดาหตอ ๑ ครง ๒ หมายถง โรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหครและนกเรยนทกคนมสวนรวม และเหนคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา เชน การจดกจกรรมทางพระพทธศาสนา กจกรรมการประชาสมพนธคณคาและความส าคญของการรวมกนรกษาและสบตอพระพทธศาสนาอยางนอย เดอนละ ๑ ครง ๑ หมายถงโรงเรยนจดกจกรรมสงเสรมใหครและนกเรยนทกคนมสวนรวม และเหนคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา เชน การจดกจกรรมทางพระพทธศาสนา กจกรรมการประชาสมพนธคณคาและความส าคญของการรวมกนรกษาและสบตอพระพทธศาสนาอยางนอย ภาคเรยนละ ๑ ครง

~ ๖๗ ~

มาตรฐานท ๓ ดานผลผลต (Output)

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบหลกท ๓.๑ พฒนา กาย ศล จต และปญญา อยางบรณาการ (ภาวนา ๔) องคประกอบยอยท ๓.๑.๑ กาย (กายภาพ) ตวชวด ๓.๑.๑.๑.บรโภคใชสอยปจจยสในปรมาณและคณภาพทเหมาะสม ไดคณคาแท

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกถงการบรโภคใชสอยปจจยส (อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค) หรอการกนการใชของในชวตประจ าวนในปรมาณทเหมาะสม และรจกเลอกกน ใช สงทมคณภาพเหมาะสม ไดประโยชน ไดคณคาตอชวต เชน การไมเลอกรบประทานอาหาร ทดสวยงาม รสชาตถกปาก และมการโฆษณามากเปนหลก ฯลฯ ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกถงการบรโภคใชสอยปจจยส (อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค) หรอการกนการใชของในชวตประจ าวนในปรมาณทเหมาะสม และรจกเลอกกน ใช สงทมคณภาพเหมาะสม ไดประโยชน ไดคณคาตอชวต เชน การไมเลอกรบประทานอาหาร ทดสวยงาม รสชาตถกปาก และมการโฆษณามากเปนหลก ฯลฯ ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกถงการบรโภคใชสอยปจจยส (อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค) หรอการกนการใชของในชวตประจ าวนในปรมาณทเหมาะสม และรจกเลอกกน ใช สงทมคณภาพเหมาะสม ไดประโยชน ไดคณคาตอชวต เชน การไมเลอกรบประทานอาหาร ทดสวยงาม รสชาตถกปาก และมการโฆษณามากเปนหลก ฯลฯ ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนมพฤตกรรมทแสดงออกถงการบรโภคใชสอยปจจยส (อาหาร เครองนงหม ทอยอาศย ยารกษาโรค) หรอการกนการใชของในชวตประจ าวนในปรมาณทเหมาะสม และรจกเลอกกน ใช สงทมคณภาพเหมาะสม ไดประโยชน ไดคณคาตอชวต เชน การไมเลอกรบประทานอาหาร ทดสวยงาม รสชาตถกปาก และมการโฆษณามากเปนหลก ฯลฯ

~ ๖๘ ~

ตวชวด ๓.๑.๑.๒. การดแลรางกาย และการแตงกายสะอาดเรยบรอย

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนทมการดแลรกษารางกายใหมสขภาพด และแตงกายสะอาดเรยบรอยอยเสมอ (ตามกาลเทศะ) ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนทมการดแลรกษารางกายใหมสขภาพด และแตงกายสะอาดเรยบรอยอยเสมอ (ตามกาลเทศะ) ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนทมการดแลรกษารางกายใหมสขภาพด และแตงกายสะอาดเรยบรอยอยเสมอ (ตามกาลเทศะ) ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนทมการดแลรกษารางกายใหมสขภาพด และแตงกายสะอาดเรยบรอยอยเสมอ (ตามกาลเทศะ)

ตวชวด ๓.๑.๑.๓.ด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนมการด าเนนชวตประจ าวนทไมท าลายสงแวดลอมแตมลกษณะชวยดแลสงแวดลอมใหมสภาพทด ทวถง ทงในและนอกบรเวณโรงเรยน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมการด าเนนชวตประจ าวนทไมท าลายสงแวดลอมแตมลกษณะชวยดแลสงแวดลอมใหมสภาพทด ทวถง ทงในและนอกบรเวณโรงเรยน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนมการด าเนนชวตประจ าวนทไมท าลายสงแวดลอมแตมลกษณะชวยดแลสงแวดลอมใหมสภาพทด ทวถง ทงในและนอกบรเวณโรงเรยน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนมการด าเนนชวตประจ าวนทไมท าลายสงแวดลอมแตมลกษณะชวยดแลสงแวดลอมใหมสภาพทด ทวถง ทงในและนอกบรเวณโรงเรยน

องคประกอบยอยท ๓.๑.๒ ศล ตวบงช ๓.๑.๒.๑.มศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนสามารถปฏบตในศล ๕ เปนไดครบทกขอ ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนสามารถปฏบตในศล ๕ เปนไดครบทกขอ ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนสามารถปฏบตในศล ๕ เปนไดครบทกขอ ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนสามารถปฏบตในศล ๕ เปนไดครบทกขอ

~ ๖๙ ~

ตวบงช ๓.๑.๒.๒.มวนย มความรบผดชอบ ซอสตย

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน มวนยหรอมการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายจนส าเรจ มความซอสตย จรงใจไมหลอกลวงและตรงตอเวลาทนดหมาย หรอทตกลงกน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมวนย หรอมการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายจนส าเรจ มความซอสตย จรงใจไมหลอกลวงและตรงตอเวลาทนดหมาย หรอทตกลงกน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนมวนย หรอมการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายจนส าเรจ มความซอสตย จรงใจไมหลอกลวงและตรงตอเวลาทนดหมาย หรอทตกลงกน ๑ หมายถง นกเรยน รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยน มวนย หรอมการปฏบตหนาททไดรบมอบหมายจนส าเรจ มความซอสตย จรงใจไมหลอกลวงและตรงตอเวลาทนดหมาย หรอทตกลงกน

ตวบงช ๓.๑.๒.๓. สามารถพงตนเองไดหรอท างานเลยงชพดวยความสจรต

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน สามารถพงตนเองได หรอท างานเลยงชพ ดวยความสจรต ตามวฒภาวะของตนเอง เชน เดกระดบอนบาล และประถมศกษาสามารถดแลในการปฏบตกจวตรประจ าวน ดวยตนเอง โดยพงผอนนอยหรอนกเรยนระดบมธยมศกษาทสามารถท างานใหไดซงเงนทองหรอปจจย ในการด ารงชวตประจ าวน สามารถดแลแบงเบาหนาทผปกครองได ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยน สามารถพงตนเองได หรอท างานเลยงชพ ดวยความสจรตตามวฒภาวะของตนเอง เชน เดกระดบอนบาล และประถมศกษาสามารถดแลในการปฏบตกจวตรประจ าวน ดวยตนเอง โดยพงผอนนอยหรอนกเรยนระดบมธยมศกษาทสามารถท างานใหไดซงเงนทองหรอปจจย ในการด ารงชวตประจ าวน สามารถดแลแบงเบาหนาทผปกครองได ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนสามารถพงตนเองได หรอท างานเลยงชพ ดวยความสจรตตามวฒภาวะของตนเอง เชน เดกระดบอนบาล และประถมศกษาสามารถดแลในการปฏบตกจวตรประจ าวนดวยตนเอง โดยพงผอนนอยหรอนกเรยนระดบมธยมศกษาทสามารถท างานใหไดซงเงนทองหรอปจจยในการด ารงชวตประจ าวน สามารถดแลแบงเบาหนาทผปกครองได ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยน สามารถพงตนเองได หรอท างานเลยงชพ ดวยความสจรตตามวฒภาวะของตนเอง เชน เดกระดบอนบาล และประถมศกษาสามารถดแลในการปฏบตกจวตรประจ าวนดวยตนเอง โดยพงผอนนอยหรอนกเรยนระดบมธยมศกษาทสามารถท างานใหไดซงเงนทองหรอปจจยใน การด ารงชวตประจ าวน สามารถดแลแบงเบาหนาทผปกครองได

~ ๗๐ ~

องคประกอบตวชวด ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบยอยท ๓.๑.๓ จต ตวบงช ๓.๑.๓.๑. มความกตญญรคณ ตอบแทนคณ

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนมความกตญญรคณ ตอบแทนคณตอผมพระคณ โดยมพฤตกรรม ทปฏบตใหเหน เชน การแสดงความเคารพตอพอแม ผปกครอง และการมน าใจชวยเหลองานของพอแมผปกครอง หรอผทมพระคณอน ฯลฯ ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมความกตญญรคณ ตอบแทนคณตอผมพระคณ โดยมพฤตกรรมทปฏบตใหเหน เชน การแสดงความเคารพตอพอแม ผปกครอง และการมน าใจชวยเหลองานของพอแมผปกครอง หรอผทมพระคณอน ฯลฯ ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนมความกตญญรคณ ตอบแทนคณตอผมพระคณ โดยมพฤตกรรมทปฏบตใหเหน เชน การแสดงความเคารพตอพอแม ผปกครอง และการมน าใจชวยเหลองานของพอแมผปกครอง หรอผทมพระคณอน ฯลฯ ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนมความกตญญรคณ ตอบแทนคณตอผมพระคณ โดยมพฤตกรรมทปฏบตใหเหน เชน การแสดงความเคารพตอพอแม ผปกครอง และการมน าใจชวยเหลองานของพอแมผปกครอง หรอผทมพระคณอน ฯลฯ

~ ๗๑ ~

ตวบงชท ๓.๑.๓.๒. มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน)

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน) เชน มน าใจ ทจะชวยเหลอผอนเมอผอนทเดอดรอนตองการความชวยเหลอ หรอมน าใจแบงปนความร และสงของให ผอนไดรบประโยชน เปนตน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยน มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน) เชน มน าใจ ทจะชวยเหลอผอนเมอผอนทเดอดรอนตองการความชวยเหลอ หรอมน าใจแบงปนความร และสงของใหผอนไดรบประโยชน เปนตน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยน มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน) เชน มน าใจ ทจะชวยเหลอผอนเมอผอนทเดอดรอนตองการความชวยเหลอ หรอมน าใจแบงปนความร และสงของใหผอนไดรบประโยชน เปนตน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยน มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน) เชน มน าใจ ทจะชวยเหลอผอนเมอผอนทเดอดรอนตองการความชวยเหลอ หรอมน าใจแบงปนความร และสงของใหผอนไดรบประโยชน เปนตน

ตวบงชท ๓.๑.๓.๓.ท างานและเรยนรอยางตงใจ อดทน ขยน หมนเพยร

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน ท างานและเรยนรอยางตงใจ มความขยนหมนเพยร และอดทนทจะท างาน หรอเรยนรอยางตอเนองจนส าเรจ มผลของงานชดเจน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยน ท างานและเรยนรอยางตงใจ มความขยนหมนเพยร และอดทนทจะท างาน หรอเรยนรอยางตอเนองจนส าเรจ มผลของงานชดเจน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยน ท างานและเรยนรอยางตงใจ มความขยนหมนเพยร และอดทนทจะท างาน หรอเรยนรอยางตอเนองจนส าเรจ มผลของงานชดเจน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ท างานและเรยนรอยางตงใจ มความขยนหมนเพยร และอดทนทจะท างาน หรอเรยนรอยางตอเนองจนส าเรจผลของการท างาน มผลของงานชดเจน

ตวบงช ๓.๑.๓.๔. มสขภาพจตด แจมใส รางเรงเบกบาน

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน มสขภาพจตด มความรางเรงแจมใส หรอมอารมณดอยเสมอ ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมสขภาพจตด มความรางเรงแจมใส หรอมอารมณดอยเสมอ ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยน มสขภาพจตด มความรางเรงแจมใส หรอมอารมณดอยเสมอ ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยน มสขภาพจตด มความรางเรงแจมใส หรอมอารมณดอยเสมอ

~ ๗๒ ~

องคประกอบยอยท ๓.๑.๔ ปญญา ตวบงช ๓.๑.๔๑. มศรทธา และความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน มความศรทธา ความเชอมนในพระรตนตรย เปนทเคารพบชา และบอกประโยชนของพระรตนตรย ทมตอมนษยได ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนมความศรทธา ความเชอมนในพระรตนตรย เปนทเคารพบชา และบอกประโยชนของพระรตนตรย ทมตอมนษยได ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนมความศรทธา ความเชอมนในพระรตนตรย เปนทเคารพบชา และบอกประโยชนของพระรตนตรย ทมตอมนษยได ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนมความศรทธา ความเชอมนในพระรตนตรย เปนทเคารพบชา และบอกประโยชนของพระรตนตรย ทมตอมนษยได

ตวบงชท ๓.๑.๔.๒. รบาป- บญ คณ-โทษ ประโยชน-มใชประโยชน

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยน รเขาใจ และยงอธบายไดถงการกระท า และผลของการกระท าทจะเกดขนวาการกระท าอยางไรเปนบญ หรอบาป เปนคณ หรอเปนโทษ ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยน รเขาใจ และยงอธบายไดถงการกระท า และผลของการกระท าทจะเกดขนวาการกระท าอยางไรเปนบญ หรอบาป เปนคณ หรอเปนโทษ ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยน รเขาใจ และยงอธบายไดถงการกระท า และผลของการกระท าทจะเกดขนวาการกระท าอยางไรเปนบญ หรอบาป เปนคณ หรอเปนโทษ ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยน รเขาใจ และยงอธบายไดถงการกระท า และผลของการกระท าทจะเกดขนวาการกระท าอยางไรเปนบญ หรอบาป เปนคณ หรอเปนโทษ

~ ๗๓ ~

ตวบงชท ๓.๑.๔.๓.ใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง และใฝสรางสรรคพฒนางานอยเสมอ

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนเปนผใฝร ใฝศกษา กระตอรอรนหาความรหาความจรง และพฒนางานของตนเองอยเสมอ สามารถคดสรางสรรคสงแปลกใหมพฒนาจากการเดมมากขน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนเปนผใฝร ใฝศกษา กระตอรอรนหาความรหาความจรง และพฒนางานของตนเองอยเสมอ สามารถคดสรางสรรคสงแปลกใหมพฒนาจากการเดมมากขน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนของนกเรยนเปนผใฝร ใฝศกษา กระตอรอรนหาความรหาความจรง และพฒนางานของตนเองอยเสมอ สามารถคดสรางสรรคสงแปลกใหมพฒนาจากการเดมมากขน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนของนกเรยนเปนผใฝร ใฝศกษา กระตอรอรนหาความรหาความจรง และพฒนางานของตนเองอยเสมอ สามารถคดสรางสรรคสงแปลกใหมพฒนาจากการเดมมากขน

ตวบงชท ๓.๑.๔.๔. รเทากน แกไขปญหาชวตและการท างานไดดวยสตปญญา

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของนกเรยนสามารถใชหลกธรรมในการแกไขปญหาในชวตไดอยางมสต ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของนกเรยนสามารถใชหลกธรรมในการแกไขปญหาในชวตไดอยางมสต ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของนกเรยนสามารถใชหลกธรรมในการแกไขปญหาในชวตไดอยางมสต ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของนกเรยนสามารถใชหลกธรรมในการแกไขปญหาในชวตไดอยางมสต

~ ๗๔ ~

มาตรฐานท ๔ ดานผลกระทบ (Outcome/Impact)

องคประกอบตวชวด

ขอบงชคณภาพ ระดบคณภาพ ๔ ๓ ๒ ๑

องคประกอบหลกท ๔.๑. บ ว ร ไดรบประโยชนจากการพฒนาโรงเรยนวถพทธ องคประกอบยอยท ๔.๑.๑ บาน (ผปกครองและชมชน) ตวบงช ๔.๑.๑.๑. บานและชมชนมสมาชกทเปนคนดไมยงเกยวกบอบายมขเพมขน

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ผปกครอง นกเรยนและคนในชมชน เปนคนด ลด ละ และไมยงเกยวกบอบายมขมากขน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ผปกครอง นกเรยนและคนในชมชน เปนคนด ลด ละ และไมยงเกยวกบอบายมขมากขน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ผปกครอง นกเรยนและคนในชมชน เปนคนด ลด ละ และไมยงเกยวกบอบายมขมากขน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ผปกครอง นกเรยนและคนในชมชน เปนคนด ลด ละ และไมยงเกยวกบอบายมขมากขน

ตวบงชท ๔.๑.๑.๒. ชมชนมผชวยเหลอใน การพฒนาชมชนมากยงขน

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ มผปกครอง ชมชนและองคกรอนๆ รวมมอกนในการพฒนาชมชนหรอท างานของชมชนมากขน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ มผปกครอง ชมชนและองคกรอนๆ รวมมอกนในการพฒนาชมชนหรอท างานของชมชนมากขน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ มผปกครอง ชมชนและองคกรอนๆ รวมมอกนในการพฒนาชมชนหรอท างานของชมชนมากขน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ มผปกครอง ชมชนและองคกรอนๆ รวมมอกนในการพฒนาชมชนหรอท างานของชมชนมากขน

องคประกอบท ๔.๒.๑ วด ตวชวดท

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ ของพทธศาสนกชน ชวยท ากจกรรมตาง ๆ ของวดในชมชนมากขน เชน ผรวมงานศาสนาประเพณ หรอกจกรรมวนส าคญทางพระพทธศาสนาทวดตองการความรวมมอหรอมากขน ๓ หมายถง รอยละ ๘๐-๘๙ ของพทธศาสนกชน ชวยท ากจกรรมตาง ๆ ของวดในชมชนมากขน เชน ผรวมงานศาสนาประเพณ หรอกจกรรมวน

~ ๗๕ ~

๔.๒.๑.๑ วดไดศาสนาทายาทและก าลงชวยงานสงเสรมพระพทธศาสนามากขน

ส าคญทางพระพทธศาสนาทวดตองการความรวมมอหรอมากขน ๒ หมายถง รอยละ ๗๐-๗๙ ของพทธศาสนกชน ชวยท ากจกรรมตาง ๆ ของวดในชมชนมากขน เชน มผรวมงานศาสนาประเพณ หรอกจกรรมวนส าคญทางพระพทธศาสนาทวดตองการความรวมมอหรอมากขน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ ของพทธศาสนกชน ชวยท ากจกรรมตาง ๆ ของวดในชมชนมากขน เชน ผรวมงานศาสนาประเพณ หรอกจกรรมวนส าคญทางพระพทธศาสนาทวดตองการความรวมมอหรอมากขน

องคประกอบท ๔.๓.๑ โรงเรยนตวบงชท ๔.๓.๑.๑ โรงเรยนไดรบความไววางใจ เชอมน ศรทธา และไดรบความรวมมอจากผมสวนรวมเกยวของ (บาน วด ราชการ)

๔ หมายถง รอยละ ๙๐-๑๐๐ มผปกครอง ชมชน วด และหนวยงานอน ๆใหความไววางใจ เชอมน ศรทธา รวมมอ หรอใหความชวยเหลอ พฒนาโรงเรยนตามแนวทางวถพทธมากขน ๓ หมายถง รอยละ ๘๙-๙๐ มผปกครอง ชมชน วด และหนวยงานอนๆ ใหความไววางใจ เชอมน ศรทธา รวมมอ หรอใหความชวยเหลอ พฒนาโรงเรยนตามแนวทางวถพทธมากขน ๒ หมายถง รอยละ ๗๙-๘๐มผปกครอง ชมชน วด และหนวยงานอนๆ ใหความไววางใจ เชอมน ศรทธา รวมมอ หรอใหความชวยเหลอ พฒนาโรงเรยนตามแนวทางวถพทธมากขน ๑ หมายถง รอยละ ๖๐-๖๙ มผปกครอง ชมชน วด และหนวยงานอนๆ ใหความไววางใจ เชอมน ศรทธา รวมมอ หรอใหความชวยเหลอ พฒนาโรงเรยนตามแนวทางวถพทธมากขน

~ ๗๖ ~

แบบสรป

ตวชวดการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธพระราชทาน ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

มาตรฐานท ๑ ดานปจจยน าเขา(Input)

องคประกอบหลกท ๑.๑บคลากร องคประกอบยอย ๑.๑.๑ ผบรหาร ตวชวดท ๑.๑.๑.๑. มวถชวตสอดคลองหลกพทธธรรม(มศล๕) ตวชวดท ๑.๑.๑.๒. มพรหมวหารธรรมประจ าใจ ตวชวดท ๑.๑.๑.๓. มความซอสตย จรงใจในการท างาน ตวชวดท ๑.๑.๑.๔. มความเขาใจพระรตนตรย นบถอศรทธาพระพทธศาสนา องคประกอบยอย ๑.๒ คร ตวชวดท ๑.๑.๒.๑. มวถชวตสอดคลองหลกพทธธรรม(เปนแบบอยางทด) ตวชวดท ๑.๑.๒.๒. มพรหมวหารธรรม มความเปนกลยาณมตร ตวชวดท ๑.๑.๒.๓. พฒนาผเรยนตามหลกไตรสกขา องคประกอบหลกท ๑.๒ การบรหาร องคประกอบยอยท ๑.๒.๑ ระบบบรหาร ตวชวดท ๑.๒.๑.๑ มวสยทศน ปรชญา พนธกจ เปาหมาย ธรรมนญ แผนกลยทธเนนใน การพฒนาโรงเรยนวถพทธ ตวชวดท ๑.๒.๑.๒. แตงตงคณะกรรมการทปรกษา หรอคณะกรรมการด าเนนงานโรงเรยนวถพทธ และบรหารการด าเนนงานอยางตอเนองโดยผเกยวของทกฝาย (บ ว ร) มสวนรวม ตวชวดท ๑.๒.๑.๓. ปลกฝงศรทธา สรางเสรมปญญาในพระพทธศาสนาใหเกดขนกบบคลากรและผเกยวของ ตวชวดท ๑.๒.๑.๔. รวมมอกบผปกครอง วด และชมชน เพอพฒนาผเรยนและชมชน ตวชวดท ๑.๒.๑.๕. มการนเทศ ก ากบ ตดตาม การด าเนนงานโรงเรยนวถพทธอยางตอเนอง ตวชวดท ๑.๒.๑.๖. มระบบตรวจสอบประเมนผล และเปดโอกาสใหมการเสนอแนะอยางเปนกลยาณมตร เพอการพฒนาอยางตอเนอง องคประกอบยอยท ๑.๒.๒ ระบบหลกสตรสถานศกษา ตวชวดท ๑.๒.๒.๑ มหลกสตรสถานศกษา หนวยการเรยนร แผน การจดการเรยนร ทบรณาการ พทธธรรมทกกลมสาระการเรยนร องคประกอบท ๑.๓ กายภาพและสงแวดลอมอยางรอบคอบ องคประกอบยอย ๑.๓.๑ ระบบบรหาร ตวชวดท ๑.๓.๑.๑. จดประดษฐานพระพทธรปประจ าโรงเรยนและประจ าหองเรยนเหมาะสม ตวชวดท ๑.๓.๑.๒. มปายนเทศ ปายคตธรรม ค าขวญคณธรรม จรยธรรมโดยทวไป ในบรเวณโรงเรยน ตวชวดท ๑.๓.๑.๓. สภาพโรงเรยนสะอาด ปลอดภย สงบ รมรน เรยบงายใกลชดธรรมชาต ตวชวดท ๑.๓.๑.๔. บรเวณโรงเรยนปราศจากสงเสพตด อบายมข สงมอมเมาทกชนด

~ ๗๗ ~

มาตรฐานท ๒ ดานกระบวนการ (Process)

องคประกอบหลกท ๒.๑ การเรยน การสอนทบรณาการไตรสกขา องคประกอบยอยท ๒.๑.๑ กระบวนการจดการเรยนร ตวชวดท ๒.๑.๑.๑. จดการเรยนรโดยบรณาการพทธธรรมหรอหลกไตรสกขาในทกกลมสาระการเรยนรและเชอมโยงกบชวตประจ าวน ตวชวดท ๒.๑.๑.๒.สงเสรมใหมการน าหลกธรรมมาเปนฐานในการคดวเคราะหและแกปญหา ตวชวดท ๒.๑.๑.๓. จดการเรยนรทสงเสรมการใฝรและแสวงหาความรดวยตนเอง ตวชวดท ๒.๑.๑.๔. จดการเรยนรอยางมความสข ทงผเรยนรและผจดการเรยนร ตวชวดท ๒.๑.๑.๕. จดกจกรรมบรหารจตเจรญปญญา ทงในการเรยนการสอนและในกจกรรม การด ารงชวตประจ าวน องคประกอบยอยท ๒.๒. การใชสอและแหลงเรยนร ตวชวดท ๒.๑.๒.๑. ใชสอการเรยนรทสงเสรม การใฝรและแสวงหาความรดวยตนเองอยเสมอ ตวชวดท ๒.๑.๒.๒. นมนตพระสงฆ หรอเชญวทยากรภมปญญาทางพทธศาสนา สอนนกเรยนสม าเสมอ ตวชวดท ๒.๑.๒.๓. จดใหนกเรยนไปเรยนรทวด หรอทศาสนสถานทใชแหลงเรยนรประจ าของโรงเรยนอยางตอเนอง องคประกอบยอยท ๒.๑.๓ การวดประเมนผล ตวชวดท ๒.๑.๓.๑. มการวดประเมนผลตามสภาพจรง ดวยวธการทหลากหลาย ครอบคลมตามหลกภาวนา ๔ (กาย ศล จต ปญญา) โดยมจดประสงคเนนเพอพฒนานกเรยนตอเนอง องคประกอบหลกท ๒.๒ บรรยากาศและปฏสมพนธทเปนกลยาณมตร องคประกอบยอยท ๒.๒.๑ บรรยากาศ ปฏสมพนธทสงเสรมการสอนใหร ท าใหด อยใหเหน ตวชวดท ๒.๒.๑.๑. สงเสรมความสมพนธแบบกลยาณมตร ออนนอมถอมตน เคารพใหเกยรตซงกนและกน ยมแยมมเมตตาตอกน ทงครตอนกเรยน ครตอคร นกเรยนตอนกเรยน และครตอผปกครอง ตวชวดท ๒.๒.๑.๒. สงเสรมบรรยากาศใฝร ใฝเรยน ใฝสรางสรรค ตวชวดท ๒.๒.๑.๓. สงเสรมบคลากรและนกเรยน ใหปฏบตตนเปนตวอยางทดตอผอน ตวชวดท ๒.๒.๑.๔. สงเสรม ยกยอง เชดช ผท าด เปน องคประกอบหลกท ๒.๓ กจกรรมพนฐานวถชวต องคประกอบยอยท ๒.๓.๑ กจกรรมพนฐานวถชวตประจ าวน ตวชวดท ๒.๓.๑.๑. ฝกฝนอบรมใหเกด การกน อย ด ฟง เปน(รเขาใจเหตผล และไดประโยชนตามคณคาแทตามหลกไตรสกขา) ตวชวดท ๒.๓.๑.๒. สงเสรมกจกรรมการรบผดชอบดแลรกษาพฒนาอาคารสถานทและสงแวดลอมอยางสม าเสมอจนเปนนสย องคประกอบยอยท ๒.๓.๒ กจกรรมทางพระพทธศาสนา ตวชวดท ๒.๓.๒.๑.สงเสรมปฏบตกจกรรมพระพทธศาสนาอยางเหนคณคารเขาใจเหตผล ตวชวดท ๒.๓.๒.๒.จดกจกรรมสงเสรมการระลก ศรทธาในพระรตนตรย เปนประจ า และในโอกาสส าคญอยางตอเนอง เปนวถชวต ตวชวดท ๒.๓.๒.๓. สงเสรมใหทกคนมสวนรวม และคณคาในการรกษาและสบตอพระพทธศาสนา

~ ๗๘ ~

มาตรฐานท ๓ ดานผลผลต (Output)

องคประกอบหลก พฒนา กาย ศล จต และปญญา อยางบรณาการ (ภาวนา ๔) องคประกอบยอยท ๓.๑.๑ กาย (กายภาพ) ตวชวดท ๓.๑.๑.๑.บรโภคใชสอยปจจยสในปรมาณและคณภาพทเหมาะสม ไดคณคาแท ตวชวดท ๓.๑.๑.๒. การดแลรางกาย และการแตงกายสะอาดเรยบรอย ตวชวดท ๓.๑.๑.๓. ด ารงชวตอยางเกอกลสงแวดลอม องคประกอบยอยท ๓.๑.๒ ศล ตวชวดท ๓.๑.๒.๑. มศล ๕ เปนพนฐานในการด ารงชวต ตวชวดท ๓.๑.๒.๒. มวนย มความรบผดชอบ ซอสตย ตวชวดท ๓.๑.๒.๓. สามารถพงตนเองไดหรอท างานเลยงชพดวยความสจรต องคประกอบยอยท ๓.๑.๓ จต ตวชวดท ๓.๑.๓.๑. มความกตญญรคณ ตอบแทนคณ ตวชวดท ๓.๑.๓.๒. มจตใจ เมตตา กรณา (เออเฟอ เผอแผ แบงปน) ตวชวดท ๓.๑.๓.๓.ท างานและเรยนรอยางตงใจ อดทน ขยน หมนเพยร ตวชวดท ๓.๑.๓.๔. มสขภาพจตด แจมใส รางเรงเบกบาน องคประกอบยอยท ๓.๑.๔ ปญญา ตวชวดท ๓.๑.๔.๑. มศรทธา และความเขาใจทถกตองในพระรตนตรย ตวชวดท ๓.๑.๔.๒. รบาป- บญ คณ-โทษ ประโยชน-มใชประโยชน ตวชวดท ๓.๑.๔.๓. ใฝร ใฝศกษาแสวงหาความจรง และใฝสรางสรรคพฒนางานอยเสมอ ตวชวดท ๓.๑.๔.๔. รเทากน แกไขปญหาชวตและการท างานไดดวยสตปญญา

มาตรฐานท ๔ ดานผลกระทบ (Outcome/Impact)

องคประกอบหลกท ๔.๑ บ ว ร ไดรบประโยชนจากการพฒนาโรงเรยนวถพทธ องคประกอบยอยท ๔.๑.๑ บาน (ผปกครองและชมชน) ตวชวดท ๔.๑.๑.๑. บานและชมชนมสมาชกทเปนคนดไมยงเกยวกบอบายมขเพมขน ตวชวดท ๔.๑.๑.๒. ชมชนมผชวยเหลอในการพฒนาชมชนมากยงขน องคประกอบท ๔.๒.๑ วด ตวชวดท ๔.๒.๑.๑. ดไดศาสนาทายาทและก าลงชวยงานสงเสรมพระพทธศาสนามากขน องคประกอบท ๔.๓.๑ โรงเรยน ตวชวดท ๔.๓.๑.๑. โรงเรยนไดรบความไววางใจ เชอมน ศรทธา และไดรบความรวมมอจากผมสวนรวมเกยวของ (บาน วด ราชการ)

~ ๗๙ ~

บนทก

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................ ..................................

................................................................................................ ..............................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................... ...............................................

................................................................................... ...........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

...................................................................... ........................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................... .....................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................................................................................................................... .....

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................ ..................

................................................................................................................ ..............................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................... ...............................

................................................................................................... ...........................................................................

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................................................................. ............................................

...................................................................................... ........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................... .....................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

..............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................................ ..

............................................................................................................................. .................................................

~ ๘๐ ~

บนทก

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................ ..................................

................................................................................................ ..............................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................... ...............................................

................................................................................... ...........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

...................................................................... ........................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................... .....................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................................................................................................................... .....

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................ ..................

................................................................................................................ ..............................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................... ...............................

................................................................................................... ...........................................................................

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................................................................. ............................................

...................................................................................... ........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................... .....................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

..............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................................ ..

............................................................................................................................. .................................................

~ ๘๑ ~

บนทก ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................ .................................. ................................................................................................ .............................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................... ............................................... ................................................................................... ........................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................... ........................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................... ..................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................................................................................................................... ..... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................ .................. ................................................................................................................ .............................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................... ............................... ................................................................................................... ........................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. .................................................................................................................................. ............................................ ...................................................................................... ........................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................... ..................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ .. ............................................................................................................................. .................................................

~ ๘๒ ~

บนทก ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................ .................................. ................................................................................................ .............................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................... ............................................... ................................................................................... ........................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................... ........................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................... ..................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................................................................................................................... ..... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................ .................. ................................................................................................................ .............................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................... ............................... ................................................................................................... ........................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. .................................................................................................................................. ............................................ ...................................................................................... ........................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................... ..................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ .. ............................................................................................................................. .................................................

~ ๘๓ ~

บนทก ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................ .................................. ................................................................................................ .............................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................... ............................................... ................................................................................... ........................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ...................................................................... ........................................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................... ..................................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................................................................................................................... ..... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................ .................. ................................................................................................................ .............................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................... ............................... ................................................................................................... ........................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. .................................................................................................................................. ............................................ ...................................................................................... ........................................................................................ ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ......................................................................... ..................................................................................................... ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. .............................................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................. ................................................. ............................................................................................................................................................................ .. ............................................................................................................................. .................................................

บนทก

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................ ..................................

................................................................................................ ..............................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................... ...............................................

................................................................................... ...........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

...................................................................... ........................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................... .....................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................................................................................................................... .....

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................ ..................

................................................................................................................ ..............................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................... ...............................

................................................................................................... ...........................................................................

............................................................................................................................. .................................................

.................................................................................................................................. ............................................

...................................................................................... ........................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

......................................................................... .....................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

..............................................................................................................................................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................. .................................................

............................................................................................................................................................................ ..

............................................................................................................................. .................................................