สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย �

องคประกอบศลปะในการออกแบบ

การออกแบบตองอาศยความรพนฐานทางศลปะ ไดแก เสน รปราง รปทรง

ขนาดสดสวน ความสมดล ส และพนผว มาใชประกอบในการออกแบบสงของเครองใช

เพอใหมความเหมาะสมในการใชงาน และเปนทพงพอใจของผใช เพราะหากสงของ

เครองใชนนมรปลกษณไมเหมาะสมหรอไมเปนทพงพอใจของผใช อาจจะไมมผใชงาน

และสงของเครองใชนนจะไมมประโยชนแตอยางใด

การใชเสนออกแบบเสอผา และเครองปนดนเผา

การใชเสนตรงในการออกแบบสะพาน

เสน (Line)

เสนเปนองคประกอบสาคญในการออกแบบ

โดยการนาเสนลกษณะตาง ๆ มาใชในการออกแบบ

สงของเครองใชในชวตประจาวน เชน เสอผา

เครองเรอนทตองการลวดลายตาง ๆ เปนตน

2

เสนเปนพนฐานทสาคญของงานออกแบบ ม 2 ลกษณะคอ เสนตรง (Straight

Line) และ เสนโคง (Curve Line) เสนทงสองชนดเมอนามาจดวางในลกษณะตาง ๆ

จะมชอเรยก ความหมาย และใหความรสกทแตกตางกน ดงน

เสนตง หรอ เสนดง ใหความรสกทางความสงสงา มนคง แขงแรง หนกแนน

เสนนอน ใหความรสกทางความกวาง สงบ

ราบเรยบ นง ผอนคลาย

เสนตง หรอ เสนดงแบบฟนปลา ใหความรสกเคลอนไหวอยางเปนจงหวะ มระเบยบ ไมราบ

เรยบ นากลว อนตราย ขดแยง รนแรง

เสนเฉยง หรอ เสนทะแยงมม ใหความรสก

เคลอนไหว รวดเรว ไมมนคง

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 3

เสนโคง แบบคลน ใหความรสก เคลอนไหว

อยางชา ๆ ลนไหลตอเนอง สภาพ ออนโยน

นมนวล

เสนประ ใหความรสกทไมตอเนอง ขาดหาย

ไมชดเจน

4

เสนเฉยง เสนประ

กจกรรมท 1

เสนตง เสนนอน

เสนโคง เสนหยก

วาดเสนตามตวอยางในชองทกาหนดให

ดานยาว

ดานก

วาง

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 5

รปราง (Shape)

เมอนาเสนมาวางตอกนจน

เกดพนทป ดลอมขนเราเรยกพนท

นนวา "รปราง" ซงประกอบดวย

2 มต คอ ดานกวาง และดานยาว

รปรางนนม 2 ลกษณะ คอ

1. รปรางเรขาคณต

2. รปรางจากธรรมชาต

รหรอไม ?

การเหลาดนสอใหปลายแหลมอยเสมอจะทาใหวาดเสนไดงาย

และสวยงามมากยงขน

รปรางเรขาคณต คอ

รปรางทเกดจากการนาเสนมา

วางตอกนในทสทางทแตกตาง

กน เกดเปนรปรางทแนนอน

เชน สามเหลยม สเหลยม

วงกลม วงร รปรางเรขาคณต

เราสามารถสรางรปราง

ทมความซบซอนขนได โดยใช

วธการนารปรางเรขาคณต

มากกวา 2 ชนด มาผสมกนดวย

การตดทอนกนหรอนามารวมกน

6

กจกรรมท 2 สรางรปรางใหมจากการผสมรปรางเรขาคณต

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 7

รปรางจากธรรมชาต หรอรปรางอสระ คอ รปรางทเกดขนจากการนาเสน

รปแบบตาง ๆ มาวางชดตดกนอยางอสระ เกดเปนรปรางทไมแนนอน เราสามารถ

ถายทอดความรสกไดมากกวารปรางเรขาคณต เชน รปรางจากใบไม รปรางจากผลไม

รปรางจากสตว

การสรางรปรางจากสงของทเกดขนเองตามธรรมชาต

ใชดนสอวาดเสนใหตอเนองพาดผาน

กนไปมาบนกระดาษ สงเกตดวา

รปรางใดนาสนใจ แลวระบายสลงไป

กจะไดรปรางทแปลกใหมได

ใบไม

ผเสอ

ปลา

ดานกวาง

ดานส

ง

ดานลก

8

รปทรง (Form)

รปทรงมลกษณะคลายกบรปราง แตรปทรงม 3 มต คอ ดานกวาง ดานสง และดานลก

รปทรงทพบเหนไดทวไป

คอ รปทรงเรขาคณต เชน กรวย

ทรงกระบอก พระมด

การสรางรปทรงแปลกใหม

สามารถทาไดจากการนารปทรง

เรขาคณตมารวมเขาดวยกนหรอ

นามาตดทอนออกจากกน

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 9

รปทรงเรขาคณตเปนรปทรงพนฐานของสงของเครองใช ซงพบเหนไดในชวต

ประจาวนทวไป ดงภาพดานลาง

กจกรรมท 3วาดรปทรงเรขาคณต 3 แบบ ในชองทกาหนด

รปทรงเรขาคณตในนาฬการปแบบตาง ๆ

10

ทราบหรอไมวามรปทรงทสวยงามซอนอยในธรรมชาตรอบ ๆ ตวเรา

ลองพจารณาวามสงของเครองใชใดบางทใชรปทรงจาก

ธรรมชาตในการออกแบบ

อปกรณมวนเกบสายไฟ

ใชรปทรงจากปลาในการออกแบบ

เกาอนงพกผอน

ใชรปทรงจากผเสอในการออกแบบ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 11

เครองเลน MP3

ใชรปทรงจากถวในการออกแบบ Walkman Bean™ MP3 Player NW-E307BLACK

ขนาดสดสวน (Proportion) ในการออกแบบสงของเครองใชตองคานงถงความแตกตางของขนาดของผใชงาน

และความสมพนธระหวางขนาด เรยกวา ขนาดสดสวน ความแตกตางของขนาดสดสวน

รปขนาดสดสวนทแตกตางกนตามอายและเพศ

มผลตอการออกแบบ

ขนาดสดสวนรางกายของ

มนษยจะสมพนธโดยตรงกบ

ขนาดสดสวนของสงของเครองใช

เชน การออกแบบโตะเขยน

หนงสอสาหรบเดก และโตะ

ทางานสาหรบผใหญจะม

ความกวาง ความสง แตกตางกน

12

ตวอยางการออกแบบแปรงสฟนตองคานงถงขนาดสดสวนของผใช ไดแก ขนาด

สดสวนของมอ อาย เชน แปรงสฟนสาหรบเดกจะมดามจบทไมใหญมากนกเพอให

สามารถจบไดถนดไมหลดมอขณะแปรง และมขนแปลงทออนนมเพอปองกนไมใหเกด

บาดแผลในชองปาก

การออกแบบสงของเครองใช โดยใชความสมดลเพอใหตงอยไดโดยไมลม

ความสมดล (Balance)

สงของเครองใช นอกจากนการออกแบบตองคานงถง จดศนยถวง เพอใหสงของ

เครองใชตงอยไดโดยไมลม

ความสมดลในการออกแบบ

สงของเครองใชมผลตอการรบรของ

มนษย ซงความสมดล หมายถง

นาหนกทเทากนขององคประกอบ

ไมเอนเอยงไปดานใดดานหนง รวม

ถงความประสานกลมกลน พอเหมาะ

พอดของสวนตาง ๆ ในรปทรงของ

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 13

ความสมดลในการออกแบบ ม 2 ลกษณะ คอ

1. ความสมดลแบบสมมาตร คอ ความสมดลแบบซายขวาเหมอนกน รปราง

หรอรปทรงทงสองขางของแกนสมดลเหมอนกน

รปการออกแบบสงของเครองใชทใชหลกความสมดลแบบสมมาตร

2. ความสมดลแบบอสมมาตร ความสมดลแบบซายขวาไมเหมอนกน เกดจาก

การออกแบบทมลกษณะทางซายและขวาไมเหมอนกน แตมความสมดลกน อาจเปน

ความสมดลดวยนาหนกขององคประกอบ หรอสมดลดวยความรสก

รปการออกแบบสงของเครองใช ทใชหลกความสมดลแบบอสมมาตร

14

ส (Color) ส มผลตอการรบรและความรสกของมนษย สแบงออกเปน 2 ประเภทใหญ

คอ

1. สแสงอาทตย (Spectrum) สามารถมองเหนไดจากธรรมชาต เชน สของ

รงกนนา และมองเหนจากการแยกแสงโดยปรซม (PRISM) ประกอบ ดวย 7 สหลก

2. สวตถธาต (Pigmentary or primaries) เปนสทไดจากธรรมชาตและ

จากการสงเคราะหทางเคม ซงมอยดวยกน 3 สหลก คอ สแดง สเหลอง และสนาเงน

เปนสทนามาใชในงานศลปะและอตสาหกรรม เมอนามาผสมกนจะทาใหเกดสตาม

วงลอสสขนท 1 สขนท 2

สขนท 3

รปวงลอส

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 15

สใหความรสกทแตกตาง

การรบรทางความรสกจากสทาใหรางกายและจตใจตอบสนองตอสทมองเหน

เชน ตนเตน สนกสนาน ราเรง สดชน เศราหมอง เรารอน เฉอยชา ฯลฯ สมสวนสมพนธ

ตอชวตมนษยทกเพศทกวย เชน ในการเลอกใชเครองประดบ เสอผา ตลอดจน

เฟอรนเจอร ประดบบาน

วรรณะส (Tones)

วรรณะส แบงตามความรสกของมนษยออกไดเปน 2 วรรณะ คอ

สโทนรอน

ใหความรสกอบอน

สโทนเยน

ใหความรสกผอนคลาย

1. วรรณะรอน (Warm tone)

หมายถง สทใหความรสกรอนรนแรง หรอ

เปนสททาใหเกดพลง คอ สสม สเหลอง

สม สสมแดง สแดง สมวงแดง

2. วรรณะเยน (Cool tone)

หมายถง สทใหความรสกเยอกเยน

สงบ ดแลวรสกสบาย ประกอบดวย

สเขยวเหลอง สเขยว สเขยวนาเงน

สนาเงน สมวงนาเงน

16

คาของส (Value)

หมายถง นาหนกทเรยงจากสออนไปหาสแก

หรอจากสแกมาหาสออน คานาหนกในสสเดยว

หมายถง นาหนกในสใดสหนงเพยงสเดยว คอย ๆ ลด

คาความเขมของสนนลงตามลาดบ จนกระทงจางหรอ

ขาว อาจใชนาผสมหรอสขาวผสม ตามคณลกษณะ

ของสแตละชนด เชน สนา สนามน สอะครลค

พนผว (Texture)

พนผวของวตถ คอ สวนหรอพนทนอกสดของวตถ ซงวตถแตละประเภทอาจม

ลกษณะพนผวเหมอนหรอแตกตางกน เชน เรยบ หยาบ ขรขระ โดยทวไปพนผวจะม

ลกษณะ 2 แบบ คอ

1. พนผวธรรมชาต คอ ผวทสามารถสมผสทางกาย และใหความรสกโดยตรง เชน

เปลอกไม ใบไม พนดน ผวหนง พนผวลกษณะนจะใหความรสกหยาบ หรอละเอยด

พนดน ภาพขยายผวหนงของมนษย

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย 17

ผวสปปะรด ใบไม

กอนหน เปลอกไม

พนผวจากธรรมชาต เชน พนดน ผวหนง เปลอกผลไม ใบไม เปนตน

2) พนผวสงเคราะห คอ ผวทสรางขนเพอผลทางความรสก แตหากสมผส

โดยตรงจะเกดความรสกแบนราบ เชน ลายหนขด เสอนามน วสดสงเคราะหลายไม

ลายหนขด ผวมนวาวของโลหะ กาแพงอฐ เสอผาเครองแตงกาย

18

การนาพนผวมาประยกตใชในการออกแบบสงของเครองใช

การนำพนผวมาใช ใน

การออกแบบปมกดรโมท เพอให

ใชงานไดสะดวกมากขน

การนำพนผวมาใช ใน

การออกแบบกระเบองปพนเพอ

กนไมใหลน โดยนำพนผวจาก

ธรรมชาตมาใชในการออกแบบ

เชน พนผวของกอนหน เปนตน