คือ...

เอกสารประกอบการสอนรายวชาฟสกส เรอง คลน เรยบเรยงโดยนายบญเกด ยศรงเรอง www.krukird.com หนา 37

บทท 3 คลน (Weve)

คลน ( wave) คอ สถานการณการเปลยนแปลงทเกดข นบนตวกลางเนองจากการรบกวนจากภายนอก เชน

การส นของน า การส นของเสนเชอก แลวมการสงผานพลงงานผานตวกลางโดยทตวกลางไมเคลอนทไปดวยแตตว

ทเคลอนทไป คอ พลงงาน แตตวกลางจะส นแบบข น ๆ ลง ๆ อยกบทแบบซมเปลฮารมอนก

องคประกอบททาใหเกดคลน

1. มแหลงกาเนดคลน

2. มการส นของแหลงกาเนดคลน

3. มตวกลางใหคลนเคลอนทผาน

สาหรบขอท 3. คลนบางชนดไมจาเปนตองอาศยตวกลางในการเคลอนท เชน คลนแสง คลนแมเหลก

ไฟฟาทกชนด

การจาแนกประเภทของคลน

1. จาแนกตามลกษณะการสน แบงไดเปน

1.1 คลนตามขวาง คอ คลนทมทศคลนกบทศตวกลางต งฉากกนเวลาเคลอนท เชน คลนน า คลนเชอก

คลนแมเหลกไฟฟา เปนตน

1.2 คลนตามยาว คอ คลนทมทศคลนกบทศตวกลางขนานกนเวลาเคลอนท เชน คลนเสยง คลนท

เกดจากการอดของสปรง เปนตน

2. จาแนกโดยอาศยหลกการใชตวกลางในการสงคลน แบงไดเปน

2.1 คลนกล คอ คลนทอาศยตวกลางในการเคลอนท เชน คลนน า คลนในเสนเชอก คลนในลวด

สปรง คลนของตนหญา หรอตนขาวขณะลมพด คลนเสยง เปนตน

2.2 คลนแมเหลกไฟฟา คอ คลนทไมตองอาศยตวกลางในการเคลอนท เชน คลนแสง เปนตน

3. จาแนกตามการเกดคลนเปนเกณฑ แบงไดเปน

3.1 คลนดล คอ คลนทสงออกมาจากแหลงกาเนดโดยการรบกวน หนงหรอสองคร ง เกดคลนแคลก

เดยว หรอสองลก คลนดลจะเกดในระยะเวลาส น ๆ

3.2 คลนตอเนอง คอ คลนทสงมาจากแหลงกาเนดโดยการรบกวนหลาย ๆ คร ง อยางตอเนอง

คลนตอเนองจะเกดข นในระยะเวลายาว

สวนประกอบของคลน


1. ยอดคลน หรอสนคลน หมายถง สวนบนสดของคลนแตละลก

2. ทองคลน หมายถง สวนลางสดของคลนแตละลก

3. การกระจด หมายถง ระยะจากตาแหนงใด ๆ บนแนวคลนถงแนวสมดล

4. ชวงความกวางของคลนหรอแอมพลจด (A ) หมายถง ระยะจากสนคลนหรอระยะจากทองคลนถงแนว

สมดล หรอ แอมพลจด คอระยะการกระจดทมคามากทสด

5. ความยาวคลน () หมายถง ความกวางของคลนหนงลก ซงเปนระยะหางของตาแหนงบนคลนทม

ล กษณะเดยวกนทตดตอกน เชน ระยะจากสนคลนหนงถงสนคลนของลกถดไประยะจากทองคลนถงทองคลน

ของลกถดไป

6. หนาคลน (Wave Front) คอ เสนทลากผานตาแหนงทมเฟสเหมอนกน (Same Phas)

ซงตองอยบนคลนลกเดยวกน เชน เสนทลากระหวางจดทเปนสนคลนในลกเดยวกน เปนตน หนาคลนจะตองต ง

ฉากกบทศการเคลอนทของคลนเสมอ

7. ความถ (f ) หมายถง จานวนลกคลนทเกดจากแหลงกาเนดในหนงหนวยเวลา หรอจานวนลกคลนท

ผานจดใด ๆ ในหนงหนวยเวลา มหนวยเปนรอบตอวนาท หรอ Hertz

8. คาบ (T) หมายถงเวลาทคลนเคลอนทได 1 รอบ หรอเคลอนทเปนระยะทางหนงความยาวคลน

มหนวยเปนวนาท

ความสมพนธระหวางคาบกบความถ

T = f1

9. อ ตราเรวคลนและอตราเรวเฟส (v) หมายถง ระยะทางทเคลอนทไดในหนงหนวยเวลา มหนวยเปน

เมตรตอวนาท

จะได v = Tλ = f

v = f

แบบฝกหด 3.1

1. เมอคลนเคลอนทไปบนผวน ากระเพอมข นลงจากระดบเดม 900 รอบตอวนาท ระยะระหวางสนคลนทถดกน

ว ดได 30 cm. จงหาอตราเรวของคลนทผวน า

2. เมอคลนเคลอนทไปบนผวน ากระเพอมข นลงจากระดบเดม 800 รอบตอวนาท ระยะระหวางทองคลนทถดกน

ว ดได 20 cm. จงหาอตราเรวของคลนทผวน า

3. คลนน าเคลอนทเขากระทบฝงนบได 15 ลก คลนทก ๆ 10 วนาท ถาระยะระหวางสนคลนทตดกนเทากบ

3 เมตร คลนน ามความเรวเทาไร

4. (มข.) เมอเรากระทมน าเปนจงหวะสม าเสมอ 3 คร งตอวนาท แลวจบเวลาทคลนลกแรกเคลอนทไปกระทบ

ขอบสระอกดานหนงซงอยหางออกไป 45 เมตร พบวาใชเวลา 3 วนาท ความยาวคลนของผวน าน เทากบ

กเมตร ( 5 เมตร )

5. (มข.) เมอสงเกตคลนเคลอนทไปบนผวน า พบวาผวน ากระเพอมข นลง 600 รอบใน 1 นาท และระยะระหวาง

สนคลนทถดกนว ดได 20 เซนตเมตร จงหาวาเมอสงเกตคลนลกหนงเคลอนทไปใน 1 นาท จะไดระยะทาง

กเมตร ( 120 เมตร )


มมเฟส

มมเฟส คอ มมทใชเรยกตาแหนงใด ๆ บนคลน โดยว ดเทยบกบการเคลอนทเปนวงกลม

ตวอยางการหามมเฟสเรมตน

มมเฟสเรมตน 90 องศา มมเฟสเรมตน 270 องศา

สมบตของคลน

การทเราจะตดสนวาการเคลอนทแบบใดแบบหนงเปนการเคลอนทแบบคลนหรอไมน น ตองพจารณาจาก

สมบตของคลน 4 ประการ ดงน

1. การสะทอน (Reflection)

2. การหกเห (Reflaction)

3. การแทรกสอด (Interferance)

4. การเล ยวเบน ( Diffraction)

สมบตการสะทอนและการหกเหเปนสมบตรวมของคลนและอนภาค สมบตการแทรกสอดและการ

เล ยวเบนเปนสมบตเฉพาะของคลน

การสะทอนของคลน (Reflection)

เสนแนวต งฉาก

2 1

รงสตกกระทบ

รงสสะทอน


กฎการสะทอนม 2 ขอ คอ

1. รงสตกกระทบ รงสสะทอน และแนวต งฉาก ตองอยในระนาบเดยวกน

2. มมตกกระทบ = มมสะทอน (1 = 2)

สรปลกษณะของคลนสะทอน

1. จดสะทอนตรงแนน คลนสะทอนมลกษณะตรงขามกบคลนตกกระทบคอ เขาเปนสนคลนออกเปน

ทองคลน หรอเขาเปนทองคลนออกเปนสนคลน ดงน นเฟสเปลยน 180 องศา ( เฟสตรงขามกน )

2. จดสะทอนอสระ คลนสะทอนมลกษณะเหมอนคลนตกกระทบ คอ เขาเปนสนคลนออกเปนสนคลน

หรอเขาเปนทองคลนออกเปนทองคลน ดงน นเฟสไมเปลยน (เฟสตรงกน)

การสะทอนในเสนเชอก ม 2 แบบ คอ

1. สะทอนปลายอสระ 2. สะทอนปลายตรงแนน

คลนสะทอนออกมาเฟสตรงกน

(รปรางเหมอนเดม) ความตางเฟส 0 ๐

คลนสะทอนออกมาเฟสตรงขามกน

(รปรางตรงขาม) ความตางเฟส 180 ๐

การหกเหของคลน (Reflaction)

การหกเห คอ การทคลนเคลอนทผานรอยตอระหวางตวกลางทตางกน เชน น าลกกบน าตน ทาใหทศทาง

ของคลนเปลยนไปและมความเรวกบความยาวคลนเปลยนไป แตความถคงทเสมอ

ลกษณะของการหกเห ม 2 แบบ คอ

1. การหกเหออก 2. การหกเหเขา

คลนเดนทางจากน าตนไปน าลก

รงสคลนจะเบนออกจากเสนแนวฉาก

คลนเดนทางจากน าลกไปน าตน

รงสคลนจะเบนเขาหาเสนแนวฉาก


การหกเหอธบายโดยใชกฎของสเนล

n2λ1λ

2v1v

2sinθ1sinθ

เมอ n เปนดชนหกเหของน าตนเทยบกบน าลกและจะไดวา

ตวกลาง v λ

น าตน นอย นอย

น าลก มาก มาก

การแทรกสอดของคลน (Interferance)

รปการแทรกสอดของคลนน า

นยามเกยวกบการแทรกสอด

1. การแทรกสอด คอ เมอมคลนต งแต 2 คลน เคลอนทมาพบกนจะเกดการรวมกนแบบเสรม หรอ

หกลาง

2. แหลงกาเนดอาพนธ (Coherent Source) คอแหลงกาเนดคลนทมความถเทากน มเฟสตางกนคงท

หรอมเฟสตรงกน

3. การแทรกสอดแบบเสรม คอ สนคลนเจอสนคลน หรอทองคลนเจอทองคลนเรยกแนวปฏบพ (A)

4. การแทรกสอดแบบหกลาง คอ สนคลนเจอทองคลนเรยกแนวบพ (N)

5. แนวปฏบพน ากระเพอมมาก แนวบพน ากระเพอมนอย


การเลยวเบนของคลน ( Diffraction)

การเลยวเบนอธบายโดยใชกฎของฮอยเกนส

หลกของฮอยเกนสกลาววา “ แตละจดบนหนาคลน กระทาตวเหมอนแหลงกาเนดของคลนอนใหมจะ

กระจายคลนทกทศทกทางดวยอตราเรวเทากบอตราเรวตอนแรกทปลอยคลน

การเลยวเบนผานชองเดยว การเลยวเบนผานชองค

1. จะเล ยวเบนไดกตอเมอ λ d 1. จะเล ยวเบนปลอยคลนออกมาเหมอนการแทรกสอด

2. จะเกดแนวบพหลงสงกดขวาง 2. การเล ยวเบนจะเกดการแทรกสอดเสมอ

3. จะเกดการแทรกสอดข น

4. ถาชองกวาง d < λ

แบบทดสอบฟสกส O-NET เรองคลนกล

1. (O-NET49) เมอคลนเดนทางจากน าลกสน าตน ขอใดตอไปน ถก

1. อ ตราเรวคลนในน าลกนอยกวาอ ตราเรวคลนในน าตน

2. ความยาวคลนในน าลกมากกวาความยาวคลนในน าตน

3. ความถคลนในน าลกมากกวาความถคลนในน าตน

4. ความถคลนในน าลกนอยกวาความถคลนในน าตน

2. (O-NET49) คลนใดตอไปน เปนคลนทตองอาศยตวกลางในการเคลอนท

1. คลนแสง 2. คลนเสยง 3. คลนผวน า

ค าตอบทถกตองคอ

1. ท ง 1 , 2 และ 3 2. ขอ 2 และ 3 3. ขอ 1 เทาน น 4. ผดทกขอ

3. (O-NET50) เมอคลนเคลอนจากตวกลางทหนงไปตวกลางทสองโดยอตราเรวของคลนลดลง ถามวา

สาหรบคลนในตวกลางทสอง ขอความใดถกตอง

1. ความถเพมข น 2. ความถลดลง

3. ความยาวคลนมากข น 4. ความยาวคลนลดลง

4. (O-NET50) ถากระทมน าเปนจงหวะสม าเสมอ ลกปงปองทลอยอยหางออกไปจะเคลอนทอยางไร

1. ลกปงปองเคลอนทออกหางไปมากข น 2. ลกปงปองเคลอนทเขามาหา

3. ลกปงปองเคลอนทข น-ลงอยทต าแหนงเดม 4. ลกปงปองเคลอนทไปดานขาง


5. (O-NET51) คลนเคลอนทจากตวกลางหนงไปยงอกตวกลางหนง ปรมาณใดตอไปน ไมเปลยนแปลง

1. ความถ 2. ความยาวคลน

3. อ ตราเรว 4. ทศทางการเคลอนทของคลน

6. (O-NET52) ขอใดตอไปน ถกตองเกยวกบคลนตามยาว

1. เปนคลนทของตวกลางมการส นในแนวเดยวกบการเคลอนทของคลน

2. เปนคลนทเคลอนทไปตามแนวยาวของตวกลาง

3. เปนคลนทไมตองอาศยตวกลางในการเคลอนท

4. เปนคลนทอนภาคของตวกลางมการส นไดหลายแนว

7. (O-NET53) ในการทดลองเพอสงเกตผลของสงกดขวางเมอคลนเคลอนทผาน เปนการศกษา

สมบตตามขอใดของคลน

1. การหกเห 2. การเล ยวเบน 3. การสะทอน 4. การแทรกสอด

8. (O-NET53) ทาใหเกดคลนบนเสนเชอกทปลายท งสองดานถกขงตง พบวามความถและความยาวคลน

คาหนง ถาทาใหความถในการส นเพมข นเปน 2 เทาของความถเดม ขอใดถกตอง

1. ความยาวคลนบนเสนเชอกลดลงเหลอครงหนงเนองจากคลนเคลอนทในตวกลางเดม

2. ความยาวคลนบนเสนเชอกเพมข นเปน 2 เทา เนองจากปรมาณท งสองแปรผนตามกน

3. ความยาวคลนบนเสนเชอกเทาเดม เนองจากคลนเกดบนตวกลางเดม

4. ความยาวคลนบนเสนเชอกเทาเดม แตอ ตราเรวของคลนเพมเปนสองเทาตามสมการ v = fl

9. (O-NET54) คลนกลตามยาวและคลนกลตามขวางถกนยามข นโดยดจากปจจยใดเปนหลก

1. ทศการเคลอนทของคลน 2. ทศการส นของอนภาคตวกลาง

3. ประเภทของแหลงกาเนด 4. ความยาวคลน

10. (O-NET54) ลกบอลลกหนงตกลงน าและส นข นลงหลายรอบทาใหเกดคลนผวน าแผออกไปเปนรป

วงกลม เมอเวลาผานไป 10 วนาทคลนน าแผออกไปไดรศมสงสดประมาณ 20 เมตร โดยมระยะ

ระหวางสนคลนเทากบ 2 เมตร จากขอมลดงกลาว ลกบอลส นข นลงดวยความถประมาณเทาใด

1. 0.5 Hz 2. 1.0 Hz

3. 2.0 Hz 4. 4.0 Hz

เสยงและการไดยน

ธรรมชาตของเสยง

เสยงเกดจากการส นของว ตถ

เสยงเปนพลงงานรปหนงททาใหประสาทหเกดความรสกได

การเคลอนทของเสยงจากตวกอกาเนดเสยงตองอาศยตวกลางในการถายโอนพลงงานการส นของตว

กอกาเนดเสยงน นไปยงสงตาง ๆ

การเกดคลนเสยงเคลอนทจากทหนงไปยงอกทหนงไดจะตองประกอบไปดวย

1. มแหลงกาเนดเสยง

2. มการส นของแหลงกาเนดเสยง

3. มตวกลางใหคลนเสยงเคลอนทผาน


การเคลอนทของคลนเสยง

เสยงตองอาศยตวกลางในการเคลอนท ล กษณะท ว ๆ ไป ของเสยงเปนดงน

1. เสยงเกดจากการส นสะเทอนของว ตถ มผลใหอนภาคของตวกลางทเสยงเคลอนทผานเกดการส นใน

ลกษณะของการอดและขยายไปถงหจงเกดการไดยน

2. เสยงเปนคลนตามยาว เพราะอนภาคของตวกลางส นในทศทางเดยวกบทศทางของการเคลอนทของ

คลน

3. ชวงอดเปนชวงทเกดจากการทโมเลกลของอากาศอดตวกน ทาใหบรเวณน นเปนชวงทมความดนสง

กวาปกต

4. ชวงขยายเปนชวงทเกดจากการทโมเลกลของอากาศแยกหางจากกน ทาใหบรเวณน นเปนชวงทมความ

ดนต ากวาปกต

ความเขมเสยงและการไดยน

ความเขมเสยง

แหลงกาเนดทมชวงกวางของการส น ( amplitude ) กวางมาก จะเกดเสยงดงกวาเสยงทม amplitude นอย

ในทางวทยาศาสตร เรยกความดงของเสยงวา ความเขมของเสยง การว ดความเขมของเสยงว ดไดจากพลงงานของ

เสยงทตกต งฉากบน 1 หนวยพนทใน 1 หนวยเวลา มหนวยเปนว ตตตอตารางเมตร ( Watt/m2 ) และหาไดจาก

สมการดงตอไปน

เมอ I คอ ความเขมของเสยงทจดใดจดหนง ( Watt/m2 )

P คอ กาล งของเสยงจากแหลงกาเนด ( Watt )

R คอ ระยะระหวางแหลงกาเนดเสยงกบจดทพจารณา ( m )

A คอ พนทของเสยงทตกต งฉากกบแหลงกาเนด ( m2 )

S คอ จดกาเนดคลนเสยงทมหนาคลนเปนรปทรงกลม

พนท ๆ เสยงตกต งฉากกคอ พนทผวทรงกลม ซงมพนท = 4R2

I = AP = 2R 4π

P I

2R1

ความเขมเสยงสงสดทมนษยไดยน ( เสยงดง ) 1 watt / m2

ความเขมเสยงต าสดทมนษยไดยน ( เสยงเบา ) 10- 12 watt/m2

ระดบความเขมของเสยง

เมอหาอตราสวนระหวางความเขมเสยงทดงทสดทมนษยทนฟงไดกบความเขมเสยงเบาทสดทมนษยไดยน

มคามากถง 1012

ด งน นเพอความสะดวกในทางปฏบต จงนยมใช ระดบความเขมเสยงเปนปรมาณทบอกความดง

ของเสยงแทน ความเขมเสยง และเปนเกยรตแก อเลกซานเดอร เกรแฮม เบล ระดบความเขมของเสยงและมหนวย

เรยกวา เบล แตเนองจากเบลเปนหนวยทใหญเกนไป ไมสามารถบอกความละเอยดทจะบอกคาความดงของเสยง

ตาง ๆ ได จงแบงเปนหนวยยอยลงไป เรยกวา เดซเบล ( dB )

มนษยสามารถไดยนเสยงทมความดงทระดบความเขมของเสยงต งแต 0 – 120 เดซเบล เสยงทดงมาก

เกนไปอาจทาใหหหนวกได เชน เสยงฟาผาใกล ๆต ว ทมคาความดงเกน 120 dB เปนตน เสยงทมความดงไมมาก

แตไดยนเปนเวลานานหลายช วโมงกอาจเปนอนตรายได เชน เสยงเครองจกรในโรงงานอตสาหกรรม ( มลภาวะทาง

S

R A


เสยง ) องคการอนามยโลกจงกาหนดวาเสยงทปลอดภยตองมความเขมไมเกน 85 dB เมอตองไดยนตดตอกนว นละ

8 ช วโมงข นไป เสยงทดงไมถงข นเปนอนตรายกบห แตอาจมผลกระทบทางดานจตใจได เชน ทาใหเกด

ความเครยด ไมมสมาธ เปนตน

เราสามารถหาระดบความเขมของเสยง ไดด งน

เมอ คอ ระดบความเขมของเสยงทจดพจารณา ( dB , เดซเบล )

I คอ ความเขมของเสยงขณะใดขณะหนงทจดพจารณา ( watt/m2 )

I0 คอ ความเขมของเสยงต าสดทมนษยไดยน = 10- 12

watt/m2

= 10 log 0II

มลภาวะของเสยง

เสยงทมระดบความเขมเสยงสง และเสยงททาความราคาญแกหผ ฟง คอ มลภาวะของเสยง

การปรบปรงหรอแกไข แหลงกาเนดเสยงใหมกาล งเสยงลดลง จะทาใหระดบความเขมของเสยงลดลงดวย

จงจดเปนการลดมลภาวะของเสยงวธหนง ในกรณทเราไมสามารถแกไขความดงของเสยงทแหลงกาเนดเสยงได

การปองกนโดยวธอน ๆ เชน การใชจกอดห หรอทครอบห หรอการตดต งว สดเกบเสยง จะสามารถชวยลดมลภาวะ

ของเสยงได

เนองจากเสยงทมระดบความเขมเสยงสง เปนอนตรายตอผ ฟงทอยใกล กระทรวงมหาดไทยจงไดออก

ประกาศเกยวกบความปลอดภยในการทางานในบรเวณทมเสยงดงโดยมเกณฑ ดงแสดงในตาราง

ตาราง ประกาศกระทรวงมหาดไทย เรองความปลอดภยเกยวกบเสยง

เวลาในการทางานตอวน ( ชวโมง ) ระดบความเขมเสยงทคนทางานไดรบอยางตอเนองตองไมเกน (เดซเบล)

นอยกวา 7

7 – 8

มากกวา 8

91

90

80

หกบการไดยน

หเปนอวยวะสาคญในการรบเสยง แบงออกเปน 3 สวนคอ

1. หสวนนอก ( external ear ) ประกอบดวยใบห รหหรอชองห จนถงแกวห ทาหนาทรบเสยงจาก

ภายนอก คลนเสยงเดนทางไปทางรห โดยมชองหทาหนาทรวมเสยงไปสแกวห

2. หสวนกลาง ( middle ear ) อยถ ดจากแกวหเขาไป มล กษณะเปนโพรงอากาศ ภายในมกระดก 3 ช น

ไดแกกระดกคอน อยชดแนบกบแกวห กระดกโกลนมฐานวางปดชองทตอไปยงหช นใน และกระดกท งทาหนาท

สงตอแรงส นสะเทอนของเสยงไปยงหสวนใน และหสวนกลาง นอกจากน ย งทาหนาทปรบความดนอากาศภายใน

ใหเทากบความดนอากาศภายนอก โดยอาศยทอทตดตอกบโพรงอากาศ หากความดนไมเทากนจะทาใหหออ ไดยน

เสยงไมชดเจน

3. หสวนใน ( inner ear ) ประกอบดวยสวนสาคญ 2 สวน

สวนแรก คอ คอเคลย ( cochlea ) เปนทอขดคลายรปหอยโขง ภายในมของเหลว มเซลลรบความ

ส นสะเทอนของของเหลวภายในคอเคลย ทาหนาทรบคลนเสยง และแปลงเปนคลนไฟฟาไปตามประสาทไดยนไป

ยงสมอง เพอรบรการไดยนและแปลความหมายโดยสมอง


สวนทสอง คอ ทอครงวงกลม 3 ทอ ต งฉากซงกนและกน ทาหนาทรบการทรงตวของรางกายและการ

เคลอนไหวของศรษะ

คณภาพเสยง

คณภาพของเสยง (Quality) หมายถงความไพเราะของเสยง ข นอยกบจานวนโอเวอรโทนของเสยงถา

จานวนโอเวอรโทนมากเสยงจะนมนวล ถาจานวนโอเวอรโทนนอยความนมนวลของเสยงจะนอยลง

เสยงดนตร

เสยงดนตรเปนจะเปนเสยงทนาฟงหรอไมตองประกอบดวยสงตอไปน

- ระดบเสยง ข นอยกบความถ ความถสงเสยงจะแหลม ความถต าเสยงจะทม

- ความดง ข นอยกบความเขมของเสยงหรอแอมพลจด แอมพลจดมากเสยงจะดง แอมพลจดนอยจะม

เสยงคอย

- คณภาพของเสยง ข นอยกบคาความเขมของเสยง (I) และความถของเสยง (f) คณภาพของเสยงทาให

เราแยกไดวาเสยงดงกลาวมาจากเครองดนตรชนดใด

แบบทดสอบฟสกส O-NET เรองคลนเสยง

1. (O-NET49) คลนใดตอไปน เปนคลนทตองอาศยตวกลางในการเคลอนท

1. คลนแสง 2. คลนเสยง 3. คลนผวน า

ค าตอบทถกตองคอ

1. ท ง 1 , 2 และ 3 2. ขอ 2 และ 3 3. ขอ 1 เทาน น 4. ผดทกขอ

2. (O-NET49) เสยงผานหนาตางในแนวต งฉาก มคาความเขมเสยงทผานหนาตางเฉลย 1.0 x 10 - 4 ว ตตตอ

ตารางเมตร หนาตางกวาง 80 เซนตเมตร สง 150 เซนตเมตร กาล งเสยงทผานหนาตางมคาเทาใด

1. 0.8 10- 4 W 2. 1.2 10

- 4 W 3. 1.5 10- 4 W 4. 8.0 10

- 4 W

3. (O-NET49) ชาวประมงสงคลนโซนารไปยงฝงปลา พบวาชวงเวลาทคลนออกไปจากเครองสงจนกลบ

มาถงเครองเปน 1.0 วนาทพอด จงหาวาปลาอยหางจากเรอเทาใด กาหนดใหอ ตราเรวของคลนในน าเปน

1,540 เมตร/วนาท

1. 260 m 2. 520 m 3. 770 m 4. 1,540 m

เสนประสาทห

ใบห

กระดกคอน

ทอครงวงกลม

คอเคลย

แก วห

ทอยสเตเชยนทวป


4. (O-NET49) ถาดดกตารแลวพบวาเสยงทไดยนต ากวาปกต จะมวธปรบแกใหเสยงสงข นไดอยางไร

1. เปลยนใชสายเสนใหญข น 2. ปรบสายใหหยอนลง

3. ปรบตาแหนงสายใหยาวข น 4. ปรบสายใหตงข น

5. (O-NET50) ระดบเสยงและคณภาพเสยงข นอยกบสมบตใดตามขอใด

1. ความถ รปรางคลน 2. รปรางคลน ความถ 3. แอมพลจด ความถ 4. ความถ แอมพลจด

6. (O-NET50) ขอใดตอไปน เปนว ตถประสงคของการบผนงของโรงงานภาพยนตรดวยว สดกลนเสยง

1. ลดความถของเสยง 2. ลดความดงของเสยง

3. ลดการสะทอนของเสยง 4. ลดการหกเหของเสยง

7. (O-NET51) ในการเปรยบเทยบเสยงกรตากบหลอดเทยบเสยงมาตรฐาน เมอดดสายกรตาพรอมกบ

หลอดเทยบเสยงเกดบตสข นทความถหนง แตเมอขนใหสายตงข นเลกนอยความถของบตสสงข น

ความถของเสยงกรตาเดมเปนอยางไร

1. สงกวาเสยงมาตรฐาน 2. ต ากวาเสยงมาตรฐาน

3. เทากบเสยงมาตรฐาน 4. อาจจะมากกวาหรอนอยกวาเสยงมาตรฐานกได

8. (O-NET52) ขอใดตอไปน ถกตองเกยวกบคลนตามยาว

1. เปนคลนทของตวกลางมการส นในแนวเดยวกบการเคลอนทของคลน

2. เปนคลนทเคลอนทไปตามแนวยาวของตวกลาง

3. เปนคลนทไมตองอาศยตวกลางในการเคลอนท

4. เปนคลนทอนภาคของตวกลางมการส นไดหลายแนว

9. (O-NET52) ขอใดตอไปน ทมผลทาใหอ ตราเรวของคลนเสยงในอากาศเปลยนแปลงได

1. ลดความถ 2. เพมความยาวคลน 3. เพมแอมพลจด 4. ลดอณหภม

10. (O-NET52) สมบตตามขอใดของคลนเสยงทเกยวของกบการเกดบตส

1. การสะทอน 2. การหกเห 3. การเล ยวเบน 4. การแทรกสอด

11. (O-NET52) ขอใดไมถกตอง

1. คางคาวอาศยคลนเสยงในยานอนฟราโซนกในการบอกทศทางและจบเหยอ

2. สนขสามารถไดยนเสยงทมความถในยานอตราโซนกได

3. เสยงทมความถในยานอนฟราโซนกจะมความถต ากวาความถทมนษยสามารถไดยน

4. คลนเสยงในยายอลตราโซนกสามารถใชทาความสะอาดเครองมอแพทย

12. (O-NET52) เครองโซนารในเรอประมงไดรบสญญาณสะทอนจากทองทะเล หลงจากสงสญญาณลงไป

เปนเวลา 0.4 วนาท ถาอ ตราเรวเสยงในน าเปน 1,500 เมตรตอวนาท ทะเลมความลกเทาเทากบขอใด

1. 150 เมตร 2. 300 เมตร 3. 600 เมตร 4. 900 เมตร

13. (O-NET53) ว สดทใชในการบผนงโรงภาพยนตรมผลในการลดปรากฏการณใดของเสยง

1. การหกเห 2. การสะทอน 3. การส นพอง 4. ดอพเพลอร

14. (O-NET54) ปจจยตอไปน มผลตอความเรวเสยงในอากาศ

1. ความถ 2. อณหภม 3. ความดง 4. ความเขมเสยง


คลนแมเหลกไฟฟา

สเปกตรมของคลนแมเหลกไฟฟา

สเปกตรมคลนแมเหลกไฟฟา คอ แถบแสดงความถ หรอความยาวคลนตาง ๆ ของคลนแมเหลกไฟฟา

เรยงตามลาดบความถ เรยงจากความถนอยทสดถงความถมากทสด

รป 3.1 ชนดของคลนแมเหลกไฟฟา

คลนแมเหลกไฟฟาจงเปนคลนทมความถต งแตหลายสบกโลเฮรตซ จนกระท งถงรงสเอกซหรอรงสแกมมา

ทมความถสงมากๆ เมอความถเปลยนไปคณสมบตของคลนแมเหลกไฟฟาน นๆ กยอมเปลยนแปลงไปดวยแตกย งม

คณสมบตรวมกนอยคอมอ ตราเรวเทากบ 3 108 เมตร/วนาท

1. คลนวทย

1. ชวงความถอยในชวง 103-10

9 เฮรตซ

2. คลนวทยความถต งแต 530 – 1600 กโลเฮรตซ สถานวทยจะสงออกอากาศในระบบ A.M.

3. ชวงความถทต ากวาชวง 530 – 1600 กโลเฮรตซ เรยกวาคลนยาว ความถทสงกวาน เรยกวาคลนส น

4. ชวงความถจาก 88 – 108 เมกะเฮรตซ เปนการสงคลนแบบ F.M.

5. สญญาณคลนวทยทสงออกจากสถานสงไปถงเครองรบม 2 ชนด คอ

5.1 คลนพนดนหมายถงคลนวทยทสงจากสถานสงไปถงเครองรบวทยโดยตรงมท งระบบ A.M.และ F.M.

5.2 คลนฟา หมายถง คลนวทยทสงข นไปสะทอนในบรรยากาศช นไอโอโนสเฟยร แลวกลบมาย ง

เครองรบวทย ( มในระบบ A.M. สวนระบบ F.M. ไมมเพราะคลน F.M. ทะลผานบรรยากาศช นน ได)

6. คลนวทยสามารถผลตขนได โดยอาศยวงจรวทยของหลอดสญญากาศหรอวงจรทรานซสเตอร

7. ไมสามารถทะลผานโลหะ หรอสงกดขวางขนาดใหญ แตสามารถออมผานสงกดขวางทมขนาด

ใกลเคยงกบความยาวคลนได

8. สามารถสะทอนในบรรยากาศช นไอโอโนสเฟยรได

2. คลนโทรทศน

1. มความถประมาณ 108-10

11 เฮรตซ

2. การสงโทรทศนตองใชกลองถายโทรทศน ซงสามารถเปลยนภาพใหเปนสญญาณไฟฟาไดในอตรา

251 วนาท ใชคลนวทยทมความถสง เชน สถานโทรทศนชอง 9 อ.ส.ม.ท. ใชความถในชวง 202 ถง 209

เมกะเฮรตซ


3. ภาพสงออกไปในระบบเอเอม ( A.M. ) สวนเสยงสงออกไปในระบบเอฟเอม ( F.M. )

4. หลอดสงภาพทาหนาทสรางสญญาณไฟฟาของภาพ มสวนประกอบสาคญคอ แผนรบภาพ แผนรบ

สญญาณ ปนอเลกตรอน วงแหวนโลหะ

5. เครองรบโทรทศน รบคลนโทรทศนจากเครองสงแลวจะแยกสญญาณไฟฟาของภาพสงไปยง

หลอดภาพ เพอเปลยนเปนภาพไดในอตราภาพละ 501 วนาท

6. เครองรบโทรทศนระบบ 625 เสน เปนระบบสากล

7. เครองรบวทยโทรทศน ระบบจะมหลอดภาพซงภายในมเครองกาเนดอเลกตรอนจะถกยงออกไปบน

จอภาพ ตามสญญาณไฟฟาทไดรบ สาหรบโทรทศนสจะมแหลงกาเนดอเลกตรอน 3 ชด ใชควบคมความเขม

สญญาณ สแดง สน าเงน และสเขยว

3. คลนไมโครเวฟ

1. ชวงความถอยในชวง 109 – 3 10

11 เฮรตซ

2. ใชในการสอสาร เชน ดาวเทยม โทรศพทมอถอ

3. ใชทาเรดาร

เรดาร(RADAR ยอมาจาก Radio Detection And Ranging)

1. เรดารเปนการสงคลนไมโครเวฟออกไปเปนชวง ๆ แลวรบสญญาณทสะทอนกลบมาเขาสเครองรบ

ปรากฏใหเหนบนจอภาพ ซงจะบอกชนดและระยะหางของว ตถทสะทอนได

2. สายอากาศของเรดาร มล กษณะเปนจานโคงรปพาราโบรา หมนไดรอบแกน ทาหนาทสงและรบคลน

ไมโครเวฟ เหตทนยมใชคลนไมโครเวฟในระบบเรดารเพราะคลนไมโครเวฟมความถสงสามารถทะลบรรยากาศ

และสะทอนทผวว ตถทบไดด

3. จอรบคลนภาพ ล กษณะเปนวงกลมมเสนบอกระยะทางเปนวงรอบศนยกลาง และมทศทางกากบภาพท

ปรากฏบนจอโดยจะบอกตาแหนงระยะหาง และทศทางของว ตถจากจานสายอากาศดวย

4. ประโยชนของเรดาร

4.1 ใชในการคมนาคม ควบคมการจราจรทางอากาศ สนามบน การเดนเรอ นาทางเรอเมอหมอกลงจด

4.2 ใชในกรมอตนยมวทยา เชน ใชตรวจหาตาแหนงและทศทางของลมพาย พยากรณอากาศ

4.3 ใชในทางการทหาร ใชตรวจหาเครองบนขาศกเพอออกสกด หรอเตอนภยทางอากาศ และตรวจ

การเคลอนไหวของศตร

4.4 ดานประมง เชน ใชตรวจหาฝงปลา

โดยท วไปเรามกจะพบการนาคลนไมโครเวฟไปใชในการสอสาร ปจจบนการปรงอาหารนยมใชเตา

ไมโครเวฟกนท งน เพราะสะดวกและรวดเรว หลกการทางานของเตาไมโครเวฟคอ แหลงกาเนดคลนไมโครเวฟยง

คลนไมโครเวฟไปยงพดลมเพอใหพดลมกระจายคลนไมโครเวฟไปท วเตา เมอคลนไมโครเวฟกระทบกบอาหารมน

จะสงสนามไฟฟาเขาไปในอะตอมของน าทอยในอาหารน น ทาใหอะตอมของน าซงมประจคชนดตรงกนขาม

(dipole) เกดการหมนอยางรวดเรวท วไปประมาณ 2.4 109 รอบตอวนาท ทาใหเกดพลงความรอนข น อาหารท

ถกปรงโดยไมโครเวฟจะสกท วหมดและรวดเรว เพราะคลนไมโครเวฟกระจายไปท ว


4. รงสอนฟราเรด

1. มความถอยในชวง 1011 - 10

14 เฮรตซ

2. ประสาทสมผ สทางผวหนงของมนษยสามารถรบรงสอนฟราเรดได

3. ฟลมถายรปบางชนดสามารถถายรปไดโดยอาศยรงสอนฟราเรด

4. สงมชวตจะแผรงสอนฟราเรดออกมาตลอดเวลา

5. สามารถทะลผานเมฆหมอกทหนาเกนกวาแสงธรรมดาจะผานได จงอาศยสมบตน ถายภาพพนโลก

จากดาวเทยม เพอศกษาการแปรสภาพของปาไมหรอการเคลอนยายของฝงสตว

6. รงสอนฟราเรดเปนตวนาคาส งจากอปกรณควบคมไปยงเครองรบทเรยกวา รโมทคอนโทรล หรอการ

ควบคมระยะไกล สาหรบควบคมการทางานของเครองรบโทรทศน เชน การปด การเปด การเปลยนสถาน

7. ใชในทางการทหารนาไปใชเกยวกบการควบคมการใชอาวธนาวถเคลอนทไปยงเปาหมาย

8. แหลงกาเนดของรงสอนฟราเรด ไดจากแหลงกาเนดความรอนทกชนด เชน ดวงอาทตย หลอดไฟ

9. ใชในวงการแพทย เชน การฆาเชอโรค กายภาพบาบด การตรวจวนจฉยโรค

10. ใชในวงการอตสาหกรรม เชน การผลตรถยนต การอบสรถ การฆาเชอโรคกอนบรรจใสภาชนะ

5. แสง

1. มความถประมาณ 10 14 เฮรตซ ความยาวคลนอยในชวง 4 10-7 – 7 10-7 เมตร

2. ประสาทตาของมนษยไวตอคลนแมเหลกไฟฟาชวงน มาก

3. ว ตถทมอณหภมสงมาก ๆ จะเปลงแสงได เชน ไสหลอดไฟฟา ดวงอาทตย

4. เครองกาเนดเลเซอร เปนแหลงกาเนดแสงอาพนธทใหแสงไดโดยไมอาศยความรอน เชน

วงการแพทย ใชเลเซอรในการผาตดนยนตา

6. รงสอตราไวโอเลต


18 เฮรตซ

2. รงสน เปนตวการททาใหเกดประจอสระ และไอออนในบรรยากาศช นไอโอโนสเฟยร

3. ทาใหสารเรองแสง เกดการเรองแสง

4. สามารถทะลผานว ตถบาง ๆ บางชนดได เชน เสอผา แผนพลาสตก

5. ทาลายเซลลเลก ๆ บางชนดได เชน เชอโรค

6. ประโยชนของรงสอ ตราไวโอเลต ใชทาการพสจนเอกสาร ตรวจสอบลายเซน ชวยรางกายสงเคราะห

วตามนด ใชตรวจคณภาพอาหารวาเสยหรอไม ใชในการแสดงบนเวท และใชตรวจสอบสารเคม

โทษจากรงสอ ตราไวโอเลต อ นตรายตอผวหนง และตาคน เมอรบมาจานวนมาก ๆ อาจเปนมะเรงท

ผวหนงได

รงสอ ตราไวโอเลตทมาจากดวงอาทตย สวนใหญจะถกสกดก นไวจากบรรยากาศช นสตราโตสเฟยร ซงม

แกสโอโซนเปนองคประกอบ แตปจจบนโอโซนในบรรยากาศมจานวนลดลงมากจงทาใหรงสอ ตราไวโอเลตแผลง

มาย งผวโลกมากข น


7. รงสเอกซ


22 เฮรตซ

2. แหลงกาเนดของรงสเอกซ คอ ดวงอาทตย หลอดรงสเอกซ เครองรบโทรทศน

3. คณสมบตของรงสเอกซ

3.1 ไมเบยงเบนในสนามแมเหลกและสนามไฟฟา

3.2 เปนคลนแมเหลกไฟฟาทมความยาวคลนส นมาก

3.3 มอ านาจทะลทะลวงสง

3.4 ทาใหแกสหรออากาศรอบ ๆ แตกตวเปนไอออนได

3.5 ทาใหสารเรองแสงเกดการเรองแสง

3.6 ทาปฏกรยากบแผนฟลมถายรปเหมอนกบแสง

3.7 รงสเอกซมอ นตรายและทาลายเซลลของสงมชวตได

4. ประโยชนของรงสเอกซ

4.1 ใชในวงการแพทย ตรวจวนจฉยโรค ตลอดจนการรกษาโรคมะเรง

4.2 ใชในวงการอตสาหกรรม และการกอสราง เพอตรวจสอบรร วหรอรอยราวตาง ๆ

4.3 ใชตรวจสอบสงแปลกปลอม หรออาวธในกระเปาหรอหบหอตาง ๆ

4.4 ใชตรวจสอบวตถโบราณวามอายยาวนานเทาไร

5. โทษของรงสเอกซ

5.1 เมอรางกายรบเขาไปมาก เซลลจะตายหรอเสอมคณภาพ

5.2 อาจทาใหเกดโรคมะเรงได

5.3 อาจทาใหเกดการเปลยนแปลงในยน มผลตอกรรมพนธ

8. รงสแกมมา

1. มความถสงกวารงสเอกซ

2. แหลงกาเนดของรงสแกมมา คอ การสลายตวของนวเคลยสของธาตกมมนตรงส รงสคอสมกทมาจาก

นอกโลก จะมรงสแกมมาอยดวย การแผรงสของอนภาค ประจไฟฟาทถกเรงในเครองเรงอนภาคกทาใหเกดรงส

แกมมาได

3. คณสมบตของรงสแกมมา

3.1 ไมเบยงเบนในสนามแมเหลกและสนามไฟฟา

3.2 ทาใหสารเรองแสงเกดการเรองแสง

3.3 ทาปฏกรยากบแผนฟลมถายรป และฟลมทไมไวตอแสง

4. ประโยชนของรงสแกมมา

4.1 ใชในวงการแพทย ใชรกษาโรคมะเรง

4.2 ใชในวงการเกษตร ศกษาโรคพชตางๆ การดดซมแรธาตของรากพช การสงเคราะหดวยแสง

การเปลยนแปลงพนธพช

4.3 อาบผลไมตาง ๆ ตลอดผลตผลอน ๆ ใหเกบรกษาไวไดนาน ๆ

5. โทษของรงสแกมมา ทาลายเซลลรางกาย เนอเยอตาง ๆ อาจทาใหเกดมะเรงได


แบบทดสอบเรอง คลนแมเหลกไฟฟา (O-NET)

1. (O-NET49) คลนวทยทสงออกจากสถานวทยสองแหง มความถ 90 เมกะเฮรตซ และ 100 เมกะเฮรตซ ความยาว

คลนของคลนวทยท งสองน ตางกนเทาใด

1. 3.33 m 2. 3.00 m 3. 0.33 m 4. 0.16 m

2. (O-NET49) ขอใดเปนการเรยงลาดบคลนแมเหลกไฟฟาจากความยาวคลนนอยไปมากทถกตอง

1. รงสเอกซ อนฟราเรด ไมโครเวฟ 2. อนฟราเรด ไมโครเวฟ รงสเอกซ

3. รงสเอกซ ไมโครเวฟ อนฟราเรด 4. ไมโครเวฟ อนฟราเรด รงสเอกซ

3. (O-NET49) การฝากสญญาณเสยงไปกบคลนในระบบวทยแบบ เอ เอม คลนวทยทไดจะมลกษณะอยางไร

1. คลนวทยจะเปลยนแปลงแอมพลจดตามแอมพลจดของคลนเสยง

2. คลนวทยจะเปลยนแปลงแอมพลจดตามความถของคลนเสยง

3. คลนวทยจะเปลยนแปลงความถตามแอมพลจดของคลนเสยง

4. คลนวทยจะเปลยนแปลงความถตามความถของคลนเสยง

4. (O-NET50) มนษยอวกาศสองคนปฏบตการภารกจบนพนผวดวงจนทร สอสารกนดวยวธใดสะดวกทสด

1. คลนเสยงธรรมดา 2. คลนเสยงอลตราซาวด

3. คลนวทย 4. คลนโซนาร

5. (O-NET50) เมอคลนเคลอนจากตวกลางทหนงไปตวกลางทสองโดยอตราเรวของคลนลดลง ถามวาสาหรบคลน

ในตวกลางทสอง ขอความใดถกตอง

1. ความถเพมข น 2. ความถลดลง

3. ความยาวคลนมากข น 4. ความยาวคลนลดลง

6. (O-NET50) คลนแมเหลกไฟฟาทนยมใชในรโมทควบคมการทางานของเครองโทรทศนคอขอใด

1. อนฟราเรด 2. ไมโครเวฟ 3. คลนวทย 4. อ ลตราไวโอเลต

7. (O-NET51) คลนวทย FM ความถ 88 เมกะเฮรตซ มความยาวคลนเทาใด กาหนดใหความเรวของคลนวทย

เทากบ 3.0 x 108 เมตร/วนาท

1. 3.0 m 2. 3.4 m 3. 6.0 m 4. 6.8 m

8. (O-NET51) คลนแมเหลกไฟฟาชนดใดตอไปน ทมความยาวคลนสนทสด

1. อนฟาเรด 2. ไมโครเวฟ 3. คลนวทย 4. อ ลตราไวโอเลต

9. (O-NET52) คลนในขอใดตอไปน ทมความยาวคลนส นทสด

1. คลนวทย 2. คลนอนฟราเรด 3. คลนไมโครเวฟ 4. คลนแสงทตามองเหน

10. (O-NET53) ปรากฏการณทางธรรมชาตในขอใดทไมมผลตอการแผกระจายของคลนวทย

1. การเปลยนขนาดของจดดบบนดวงอาทตย 2. การเกดแสงเหนอแสงใต

3. การเกดน าข นน าลง 4. การเกดกลางว น กลางคน

11. (O-NET53) ขอใดไมถกตองเกยวกบคลนแมเหลกไฟฟา

1. คลนแมเหลกไฟฟาทกชนดมอตราเรวในสญญากาศเทากน

2. มคลนแมเหลกไฟฟาบางชนดตองอาศยตวกลางในการเดนทาง

3. คลนแมเหลกไฟฟาเปนคลนทมท งสนามไฟฟาและสนามแมเหลก

4. เมอคลนแมเหลกไฟฟาเดนทางในตวกลางทเปลยนไป อตราเรวของคลนจะเปลยนไป

คือ...

Documents