โดยผศ.ดร.ฉนทนา จนทวงศ

คณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยบรพา

1. มความร ความเขาใจเกยวกบ บทบาท หนาทความรบผดชอบและสมรรถนะของพยาบาลอาชวอนามย มาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามย

2. มความร ความเขาใจ เกยวกบ ความส าคญและหลกการในการสรางเสรมสขภาพในสถานประกอบการ การสรางพลงอ านาจของพนกงานในสถานประกอบการ

3. ตระหนกรถงความส าคญของ ทฤษฎและรปแบบทใชในการสรางเสรมสขภาพสามารถน าความรไปประยกตใชในการดแลสขภาพผประกอบอาชพได

4. มความร ความเขาใจการวางแผนโครงการดานการสรางเสรมสขภาพใหสอดคลองกบปญหาและความตองการของพนกงานในสถานประกอบการ

พยาบาลอาชวอนามย คอ ใครพยาบาลอาชวอนามยคอใคร ตางจากพยาบาลทวไปอยางไรพยาบาลอาชวอนามยมบทบาท หนาท อะไรบาง

เนนบทบาทใด สรางเสรมสขภาพ ปองกนโรค รกษา ฟนฟ

คอ การปฏบตการพยาบาลเฉพาะทางในการดแล ปกปอง คมครองสขภาพและความปลอดภยของผประกอบอาชพ และประชากรในชมชน (AAOHN, 2001)

เปนการปฏบตการพยาบาลเฉพาะทางทใหการดแลสขภาพคนท างานโดยเนนการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรคและฟนฟสมรรถภาพของคนงานในสงแวดลอมการท างานทดและปลอดภย (Rogers, 2003)

เปนพยาบาลวชาชพทท างานในบทบาทอสระในการประเมนภาวะสขภาพของผประกอบอาชพ โดยตระหนกถงลกษณะงานและสงคกคามทางสขภาพ ท าการปองกนโดยการปองกนการสมผสสงคกคามทางสขภาพ ใหการรกษา ผประกอบอาชพทเจบปวยและบาดเจบ (OSHA)

พยาบาลอาชวอนามย (ตอ)(Occupational and environmental health nurse)

พยาบาลอาชวอนามยมอสระในการจดการและใหบรการอาชวอนามยโดยเนนประโยชนสงสดดานสขภาพ ปองกนการบาดเจบและการเจบปวย และลดความเสยงดานตางๆ จากการท างาน (Rogers,1994)

เปนผประกอบวชาชพการพยาบาลและผดงครรภชนหนงหรอชนสอง (ตองท างานในหนาทมา 5 ป และตองผานการทดสอบตามหลกเกณฑทสภาการพยาบาลก าหนด) กฎหมายยงไมไดก าหนดไดรบการศกษาดานการพยาบาลอาชวอนามย ความปลอดภยและเนอหาทเกยวของ (ผานการอบรมดานการพยาบาลอาชวอนามยไมนอยกวา 60 ชวโมง) กฎหมายยงไมไดก าหนดประยกตใชความรและทกษะในการท าบทบาทพยาบาลอาชวอนามยมความสามารถ สมรรถนะ ศกยภาพของพยาบาลอาชวอนามย

ทมา; Bonnie Roger, 1997

OHN Expertise

Nursing Science

Medical Science

Occupational Health Science

Epidemiology

Environmental Health

Social / Behavioral

Science

Business and

Economics

Legal/ Ethical

Occupational Health Nursing knowledge

พนกงานสขภาพด

สถานประกอบการในทน หมายถง สถานประกอบการภาคอตสาหกรรม ตงแตขนาดเลกทมพนกงานตงแต 200 คนขนไป และไมรวมกลมแรงงานนอกระบบ

๑.๑ สามารถวางแผนในการสรางเสรมสขภาพในทก ๆ ดาน แบบองครวม แกพนกงานในสถานประกอบการ๑.๒ สามารถสรางเสรมพฤตกรรมทปลอดภยจากการท างานในสถานประกอบการ๑.๓ สามารถจดโปรแกรมการสรางเสรมสขภาพในสถานประกอบการ ทสอดคลองกบปญหาของสถานประกอบการและความตองการของพนกงานได ๑.๔ สามารถใหการสนบสนน ชวยเหลอ และสงเสรมกจกรรม/กระบวนการดานการสรางเสรมสขภาพแกพนกงานในสถานประกอบการ

๑.๕ สามารถจดอบรมเกยวกบการสรางเสรมสขภาพแกพนกงานในสถานประกอบการ๑.๖ สามารถประสานงานกบแหลงประโยชนภายนอกเพอการสรางเสรมสขภาพแกพนกงานในสถานประกอบการ๑.๗ สามารถสอสารความรดานการสงเสรมสขภาพแกพนกงานในสถานประกอบการ๑.๘ พฒนาศกยภาพความสามารถในการดแลตนเองดานสขภาพอนามย แกพนกงานได

๒.๑ มทกษะการประเมนความเสยงทางสขภาพ การเฝาระวงโรคและการบาดเจบจากการท างานในพนกงานกลมเสยงจากการประกอบอาชพ๒.๒ สามารถใหค าแนะน าหรอปรกษา ในการสอบสวนโรคและการบาดเจบจากการท างานรวมทงการรายงานโรครวมกบทมสหสาขาวชาชพและผเกยวของ๒.๓ สามารถปองกน ควบคมโรคและการบาดเจบจากการท างานแกพนกงานในสถานประกอบการ๒.๔ สามารถวางแผนจดท าโครงการปองกนโรค และการบาดเจบจากการท างานรวมทงการบรหารจดการความเสยง รวมกบเจาหนาทความปลอดภย/วศวกรความปลอดภย๒.๕ สามารถควบคมปองกนการระบาดของโรคทเกดขนในสถานประกอบการ

๓.๑ สามารถปองกนการเกดภาวะแทรกซอนทเกดจากโรคและการบาดเจบจากการท างานของพนกงาน

๓.๒ สามารถฟนฟสขภาพพนกงานทเปนโรคและการบาดเจบจากการท างานเพอใหพนกงานมสมรรถนะในการดแลตนเองได

๓.๓ สามารถจดอบรมเกยวกบการฟนฟสขภาพรางกายแกพนกงานในสถานประกอบการ

๓.๔ สามารถแนะน า/ประสานกบแหลงประโยชนเพอฟนฟสขภาพของพนกงานในสถานประกอบการ

การก าหนดบทบาท/ หนาท/ ขอบเขตการปฏบตงาน โดย องคกร/ สมาคมวชาชพ เชน American Association of

occupational health nurse (AAOHN) สภาการพยาบาลประเทศไทย

หนวยงานตนสงกด มาตรฐานการพยาบาลอาชวอนามย จรรยาบรรณวชาชพ (Codes of Ethics) กรอบแนวคด ทฤษฎทางการพยาบาลอาชวอนามย

การสงเสรมสขภาพ/ การปองกนโรค การประเมนภาวะสขภาพ/ สงคกคามดานสขภาพและการเฝาระวง การส ารวจสถานประกอบการและการคนหาปจจยเสยง การรกษาพยาบาลขนตน/ การจดการรายกรณ การใหค าปรกษา การบรหารจดการ การวจย การควบคมก ากบดานจรยธรรมและกฎหมาย การประสานงานในชมชน

การสงเสรมสขภาพและการปองกนโรค

– โครงการสรางความตระหนกและความรเกยวกบสงคกคามดานสขภาพ

– การประเมนพฤตกรรมสขภาพและปจจยเสยง

– การสงเสรมรปแบบการด าเนนชวตทเออตอสขภาพ เชน

การออกก าลงกายและการงดสบบหร

– การจดท าโครงการปองกนโรคตางๆ ทเกยวของกบสงคกคามดานสขภาพในการท างาน เชน โครงการอนรกษการไดยน

– การสงเสรมทาทางการท างานทถกตอง

– การฟนฟสภาพ

การประเมนภาวะสขภาพ/สงคกคามดานสขภาพและการเฝาระวง◦ การตรวจรางกายของพนกงานและลกจางกอนรบเขาท างาน,

กอนบรรจ◦ การตรวจรางกายประจ าป ◦ การตรวจพเศษตามความเสยง เชน การตรวจสมรรถภาพปอด

การตรวจสมรรถภาพการไดยน การตรวจการมองเหน ◦ การประเมนสภาพพนกงานหลงจากการบาดเจบหรอเจบปวย

เพอเขาท างานใหม◦ การตรวจเมอเปลยนยายงานในบรษท

การรกษาพยาบาลขนตน/ การจดการรายกรณ ◦ วนจฉยโรคเบองตนและการใหการรกษาพยาบาลในรายท

ปญหาสขภาพไมซบซอน◦ การปฐมพยาบาล การสงตอผปวย ◦ การตดตามพนกงานทเจบปวยรวมกนกบแพทยอาชว

เวชศาสตร ◦ การบรหารจดการรายกรณทเบดเสรจ และตอเนองส าหรบ

พนกงานทเจบปวย

การใหค าปรกษา ◦ ใหพนกงานไดท าความเขาใจถงปญหาของตนเองและ

ทางเลอกตางๆ ในการแกไขปญหา ◦ การใหการเสรมแรงอยางเหมาะสม ◦ การใหการดแลชวยเหลอ ตลอดจนการสงตอไปยงแหลง

ประโยชนอนๆ

การบรหารจดการ ◦ การบรหารจดการหนวยบรการสขภาพ ◦ การวางแผนและก าหนดเปาประสงคในการด าเนนงาน

บรการพยาบาล◦ การวางแผนงบประมาณ ◦ การจดสรรก าลงคน◦ การรวมมอในการบรหารจดการอนๆ ทเกยวของ เชน

การก าหนดนโยบายดานสขภาพและความปลอดภย การท าคมอการปฏบตงาน และการประเมนผลการปฏบตงานของหนวยบรการสขภาพ เปนตน

วจย ◦ การเกบรวบรวมขอมลดานสขภาพของพนกงาน ◦ วเคราะหรปแบบและแนวโนมการบาดเจบในกลมพนกงาน◦ มสวนรวมในการด าเนนการวจยและการเกบรวบรวมขอมล

ทเกยวของ◦ สนบสนน ชวยเหลอ และรวมมอในกลมพยาบาลเพอจะ

ด าเนนการวจย

การควบคมก ากบดานจรยธรรมและกฎหมาย - ตดตามการเปลยนแปลงทงทางดานกฎหมาย เศรษฐกจ

สงคมและสงแวดลอมในปจจบน - มความร ตระหนกใหความส าคญดานกฎระเบยบและ

ระเบยบตางๆ ซงใชปกปองคมครองสขภาพและความปลอดภยของผประกอบอาชพ

การประสานงานในชมชน ◦ ประสานงานกบแหลงประโยชนตางๆ

ในชมชน ◦ สรางความสมพนธและท าความเขาใจกบชมชนเกยวกบสถานประกอบการและการเตรยมความพรอมเมอมเหตฉกเฉน

บทบาทเบองตนพยาบาลอาชวอนามยในการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคในสถานประกอบการ(International labour organization: ILO, 2003; AAOHN,

2007, 55(11):446; สภาการพยาบาล (ฉบบราง), 2557)

1. สงเสรมสนบสนนการสอสารทางสขภาพและใหความรดานสขภาพเพอการเปลยนแปลงพฤตกรรม

2. ใหขอมลทเหมาะสมแกพนกงาน สรางความเขาใจใหแกพนกงานเกยวกบงานทสงผลตอสขภาพและสขภาพสงผลตองาน

3. จดหองพยาบาล ใหการปฐมพยาบาลและรกษาโรคเบองตน และคดกรองสขภาพ รวมทงมสวนรวมในการจดท าแผนรองรบเหตฉกเฉน

4. ตดตามเฝาระวงสขภาพของพนกงาน ประเมนปญหาและความตองการดานสขภาพรวมกบทมงาน ก าหนดมาตรการปองกน วางแผนและด าเนนการเฝาระวงทางสขภาพแกลกจาง และเสนอตอนายจาง

5. สงตอ และตดตามดแลฟนฟสขภาพแกลกจางทประสบอนตราย หรอเจบปวย

6. ออกแบบโปรแกรมทจะสงเสรมสนบสนนวถการด าเนนชวตทเหมาะสม สามารถดแลสขภาพของตนเอง ปฏบตตามขนตอนการท างานอยางปลอดภย

7. เปนผน าในการด าเนนโครงการทสรางสงแวดลอมทเออตอการใชชวตใหสมดลระหวางงาน คน และครอบครว

8. วางแผน ปฏบตงานตามแผนและประเมนผลโครงการสรางเสรมสขภาพและหรอโครงการอบรมทจ าเปนตามทกฎหมายก าหนดรวมกบทมสหวชาชพ

9. เปนผประสานผลประโยชนในการสรางความตระหนกใหแกผประกอบอาชพเกยวกบสงคกคามสขภาพในสถานประกอบการ สงกระตนความเครยดจากการท างานท างานโดยท าการประเมนความเสยงทางสขภาพทเฉพาะเจาะจงกบสภาพแวดลอมท างานนนๆ

10. ใชความรดานสขภาพและความมสขภาพดในการสงเสรมสขภาพใหแกผประกอบอาชพ ทงรายกลมและรายบคคล และบคคลอนๆ ในสงคมเกยวกบสงกระตนความเครยดและสงคกคามตอสขภาพในสถานประกอบการ

11. ประเมนผลลพธและการไดรบคนจากการลงทนในโครงการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรครวมทงบรการสขภาพทใหแกคนงานและสถานประกอบการ

12. สอสารเกยวกบผลลพธและประสทธผลของโครงการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคทไดรเรมขน

13. พฒนาระบบการจดเกบขอมล เกบรวบรวมสถต วเคราะหขอมลทางดานสขภาพ จดท ารายงาน มระบบการจดเกบทด และควรมระบบทคมครองความลบสวนบคคล

Conceptual Model for Occupational Health Nursing Practice (Adapted from Rogers, B. AAOHN Journal, 38(11) : 536-543,1990).

Developing Occupational Health Services and Programs : A Conceptual Model.

A Conceptual Model for Occupational Health Nursing : The Resource Model.

Ecological systems model

สขภาพของพนกงาน

การปฏบตการพยาบาลอาชวอนามย• การสงเสรมสขภาพ/การปองกนโรค • การประเมนภาวะสขภาพ/สงคกคามดาน

สขภาพและการเฝาระวง• การส ารวจสถานประกอบการและการคนหา

ปจจยเสยง• การรกษาพยาบาลขนตน/การจดการรายกรณ• การใหค าปรกษา• การบรหารจดการ• การวจย• การควบคมก ากบดานจรยธรรมและกฎหมาย• การประสานงานในชมชน

แนวโนมของประชากรและสขภาพ กฎหมาย / การเมองภา

วะเศ

รษฐก

จ ภาวะเศรษฐกจ

อทธพลของสถานทท างาน