44

บทท� 5

วธการของ Green Productivity

วธการตางๆ ท�ใชใน Green Productivity สวนใหญพฒนาเพ�อใชในดานการจดการโรงงานและส�งแวดลอม โดยผานกระบวนการทางวศวกรรมและการควบคมคณภาพและยดหลกวงจร Deming และ การพฒนาอยางตอเน�องแบบ Kaizen ซ�งวธการตางๆ เหลานAจะยดหลกการ

1. การแกไขปญหาอยางเปนขAนเปนตอนท�ชดเจน โดยเร� มตAงแตการบงชA ปญหา การเขาใจและวเคราะหสาเหตอยางเปนระบบ การกาหนดและประเมนทางเลอกในการแกไขปญหา การกาหนดแผนงาน การตดตาม การทบทวนและการดารงกจกรรมอยางตอเน�อง

2. การกาหนดเคร� องมอ เทคนคท�ใชในแตละขAนตอนใหชดเจนและเปดกวางเพ�อใหเหมาะสมกบงานบรหารจดการ งานวศวกรรม งานส�งแวดลอม และเศรษฐศาสตร โดยเคร�องมอท�จะใชจะขAนอยกบปญหาและวธการท�ใชแกไข นอกจากนAยงตองงายตอการนามาใชอกดวย

3. การพจาณาปจจยภายนอกไมวาสงคม เศรษฐศาสตร กฎหมาย ส�งแวดลอมและนโยบายรฐ มาประกอบการออกแบบกจกรรมใน Green Productivity ไมวาภาวะการณต�นตวดานการอนรกษพลงงาน การลดการใชทรพยากรท�เพ�มมลพษ หรอการตอตานในชมชนรอบขาง

ในกระบวนการ Green Productivity ไดแบงออกเปน 6 ขAนตอนหลก และ 13 งาน ดงนA

ข�นตอน 1 การเร�มตน

งานท� 1 การจดตAงทมงาน งานท� 2 การสารวจและเกบขอมล ข�นตอน 2 การวางแผนงาน

งานท� 3 การบงชA ปญหาและสาเหต งานท� 4 การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย ข�นตอน 3 การสรางและประเมนแนวทางเลอกท�จะใช

งานท� 5 การสรางแนวทางเลอก งานท� 6 การตรวจสอบและประเมนแนวทางเลอก ข�นตอน 4 การดาเนนการตามแนวทางแกไขท�ไดคดเลอก

งานท� 7 จดเตรยมแผนงาน งานท� 8 การดาเนนการ งานท� 9 สรางความตระหนก ฝกอบรมและพฒนาศกยภาพ ข�นตอน 5 ตดตามและทบทวน

45

งานท� 10 การตดตามและประเมนผล งานท� 11 การทบทวนของผบรหาร ข�นตอน 6 การทาใหเปนสวนหน�งของระบบ

งานท� 12 เปล�ยนใหกระบวนการเขาไปเปนสวนหน�งของระบบ งานท� 13 บงชA ปญหาและดาเนนการแกไขปรบปรงอยางตอเน�อง

ในการดาเนนงานดาน Green Productivity นAน ความมงม�นและการมสวนรวมของผบรหารสงสดเปน

ปจจยท�สาคญของความสาเรจ โดยจาเปนตองเขารวมในกจกรรมดงตอไปนA งานท� 1 การจดตAงทมงาน ผบรหารสงสดจาเปนตองคดเลอกหรอเสนอแนะในการแตงตAงผนาทมและ

คณะทางานท�เหมาะสม งานท� 4 การกาหนดวตถประสงค-เปาหมาย ผบรหารสงสดจาเปนตองทบทวนวตถประสงค-เปาหมาย

วาสอดคลองกบนโยบายองคกร รวมทAงเร�องเวลาและทรพยากรตางๆ ท�จาเปนตองใช งานท� 7 การจดเตรยมแผนงาน ผบรหารสงสดจาเปนตองทบทวนและอนมตแผนงานเหลานA งานท� 8 การดาเนนการ ในกรณ SMEs ผบรหารสงสดจาเปนตองใหคาแนะนาในการปฏบตของ

ทมงาน งานท� 11 การทบทวนของผบรหาร ซ� งผบรหารสงสดควรทบทวนในรายงานตอไปนA

- การบรรลวตถประสงค-เปาหมาย - ประโยชนท�ไดรบ เชน การเพ�มผลผลต การลดคาใชจาย และการลดปญหาส�งแวดลอม

ฯลฯ - ปญหาอปสรรคท�เกดขAน

งานท� 12 การปรบเปล�ยนใหกระบวนการเขาไปเปนสวนหน�งของระบบ ผบรหารสงสดจาเปนตองพจารณาวาผลลพธท�ไดจากการดาเนนงาน Green Productivity จะตองนาไปปฏบตและปรบปรงอยางตอเน�อง

ปญหาและอปสรรคท�มกเกดในผบรหารสงสด

1. ทศนคตท�เปนอปสรรค

ผบรหารสงสด อาจจะมทศนคตท�เปนอปสรรคตอการดาเนนกจกรรม Green Productivity เชน ทศนคตตอตานตอการเปล�ยนแปลง การกลวตอการไมประสบผลสาเรจ ความไมสนใจตอปญหาส�งแวดลอม การเปดใหพนกงานมสวนรวมในปรบปรงองคกร ฯลฯ ดงนAนจงมกไดยนผบรหารสงสดท�จะกลาวคาปฏเสธการเขารวมกจกรรม Green Productivity โดย

- บรษทเปนบรษทเลกๆ ส�งท�จะทาจงไมมความสาคญเลย (ทAงๆ ท�บรษทสวนใหญกเปนบรษทเลกๆ กนทAงนAน)

46

- คาใชจายในกจกรรม Green Productivity สง และไมมประโยชนในเชงการคา (การแกปญหาทางส�งแวดลอมจะชวยใหองคกรลดการใชทรพยากรและมลพษ)

- ไมสามารถจายคาใชจายพวกนAได ใหองคกรใหญรบผดชอบไปกอน (ในเร�องของการกอมลพษ ผกอตองเปนผรบผดชอบในการกาจดตามหลกการ Polluter Pay)

2. อปสรรคดานขอมล

ผบรหารสงสดมกจะขาดขอมลดานความต�นตวของปญหาส� งแวดลอมในลกคา การประสานรวมกนเชงธรกจกบส�งแวดลอม การขาดขอมลถงเทคโนโลยใหมๆ และระบบการจดการกระบวนการท�เปนมตรตอส�งแวดลอมมากขAน

3. อปสรรคดานเศรษฐกจ

ผบรหารสงสดมกจะระมดระวงในการใหขอมลดานการเงน คาใชจาย โดยเฉพาะในบรษท SMEs ซ�งบางครA งจะเปนการยากในการวเคราะหหาสาเหตของปญหา

ดงนAนในการเร�มโครงการ Green Productivity ควรทาความเขาใจกบผบรหารสงสด ในเร�อง การ

เขาใจถงการอยรวมกนระหวางอตสาหกรรมและส�งแวดลอม องคประกอบของการเพ�มผลผลต ประโยชนและความสาคญ ขAนตอนและวธการดาเนนงาน และกรณตวอยางท�ประสบผลสาเรจ โดยเฉพาะถาสามารถยกตวอยางของโรงงานเองไดจะย�งทาใหผบรหารเหนความสาคญมากขAน

5.1 ข�นตอน 1 การเร�มตน

วตถประสงคของขAนตอนนA คอ เพ�อคดเลอกสมาชกและจดตAงทมงาน ตดตอกบท�ปรกษาภายนอก (ถาจาเปน) แตงตAงหวหนาทม กาหนดหนาท�ความรบผดชอบใหชดเจน จดเตรยมแผนการประชมตางๆ ทาการสารวจเบAองตน และการเกบรวบรวมขอมลพAนฐาน งานท� 1 การจดต�งทมงาน

การจดตAงทมเปนส�งสาคญ ควรยดหลก “Right Man to the Right Job” โดยไมจาเปนตองยดวาทกแผนกจะตองมตวแทน แตควรขAนอยกบขนาดขององคกร ในองคกรท�ใหญสมาชกในทมจะทาหนาท�เปนผ แนะนาการปฏบต (Supervisor) ใหกบทมยอย (Sub-team) อกชAนหน�ง นอกจากนA ทมงานควรมท�ปรกษาจากภายนอกโดยไมจาเปนตองเปนท�ปรกษามออาชพ เชน ท�ปรกษาจากผรบชวงของเรา ทAงตนนAาและปลายนA า (Upstream and Downstream Supply chain)

บทบาทของทมงานควรเปนผนาในการเดนสารวจองคกร (Walk Through) เปนผเกบรวบรวมขอมลพAนฐาน บงชA ปญหา กาหนดและประเมนทางเลอกในการแกไขปญหา (GP Options) เตรยมแผนงานในการนาไปปฏบต รบผดชอบในการแกไขเม�อเจออปสรรคในการนาไปปฏบต จดทาเอกสารตางๆ และส�อสารกบผบรหารระดบสงเพ�อแจงความกาวหนาของงาน

47

หวหนาทม เปนหน� งในปจจยท�จะประสบความสาเรจของกจกรรม GP ดงนAนจงควรมคณสมบต คอ มความรความเขาใจในกระบวนการผลตและการทางานในบรษทเปนอยางด สามารถเขาไดกบทกแผนก มความสมพนธอนดกบพนกงาน และมความสามารถในการบรหารจดการเปนอยางด บทบาทของหวหนาทม ควรเปนผจดเตรยมวาระตางๆ ในการทางาน รวบรวมความคดเหนของสมาชกและผลกดนไปสการปฏบต กาหนดและทบทวนขAนตอนการทางาน รายงานตอผบรหาร และนามาถายทอดสทมงานและพนกงาน

ในการสรางทมงานนAน ส�งท�ควรหลกเล�ยงคอการโตเถยง การปดกAนความคด ความกลว ความวตกกงวล การพดขด และการขาดความอดทนอดกลAน และระยะในการสรางทมควรประกอบดวย

ระยะท� 1 การส�อสารทาความเขาใจกบทมงาน เปนระยะสาคญเพราะจะทาใหทมงานเขาใจบทบาทและหนาท� รวมทAงการใหขอมลท�ทมงานตองการทราบ รวมทAงการสรางความสมครใจใหเกดขAนในกลมทางาน

ระยะท� 2 ระยะขดแยง เปนระยะท�เปนการระดมสมอง เสนอความคดเหนตางๆ ในการทางาน ทมงานจะตองเขาใจหลกพAนฐานของการเคารพในความคดเหนซ� งกนและกน จนไมเกดการโตเถยงกน

ระยะท� 3 ระยะประสานความคด เปนการรวบรวมความคดเหนจนเกดเปนความคดเหนรวมเพ�อนาไปใชในการทางาน คนพบทางออกรวมกน

ระยะท� 4 การกลบสกระบวนการเร�มตน เปนการนาแนวทางเดมของวธการทางานรวมกนไปปฏบตซAา คอ การส�อสารใหเขาใจกน การแสดงความคดเหน การประสานความคดเหนจนนาไปสการปฏบตตอไป

งานท� 2 การสารวจและเกบขอมล

เพ�อใหทม GP มความเขาใจในภาพรวมและกระบวนการทางานขององคกรกอนการปรบปรง การเดนสารวจจงเปนส�งจาเปนเพ�อใหเราไดทราบถง ลกษณะปญหาส� งแวดลอมและตาแหนงท�พบ การสรางความคนเคยกบกจกรรมการผลต การเกดการมองตางมมจากแผนกอ�นเพ�อการสรางความคดของการปรบปรงตอไป

กอนการเดนสารวจนAน ควรมการบรรยายเบAองตน เพ�อใหทมงานไดทราบถงขอบเขต ลกษณะงาน ขAนตอนการทางานและการควบคม ชA แจงจดท�สาคญหรอขอควรระมดระวง และเพ�อใหการเดนสารวจประสบผลสาเรจ ทมงานควรจดเตรยม แผนผงโรงงานท�แสดงท�ตAงของเคร�องจกรและพAนท�ทางาน (Plant Layout) กระบวนการผลต (Process Flow Diagram) แผนผงระบบจายนAาด-ทอนA าเสย-จายไอนAา แผนการผลต และขอมลอ�นๆ ท�เก�ยวของ ผลของการเดนสารวจ ควรบนทกส�งท�ได เชน ขอสงเกตตางๆ บรเวณจดท�ควรปรบปรง ขอมลท�ตองการเพ�มเตม และภาพถายหนางาน เปนตน

เทคนคการเกบขอมล

ในการเกบขอมลนAน สวนสาคญไมใชอยท�ขอมลแตอยท�วตถประสงคและเปาหมายท�ชดเจน และควรมขAนตอนดงตอไปนA

48

- ทบทวนเอกสารท�มอยและเปนปจจบนท�สด - พจารณาเอกสารท�มอยวาสามารถบงชA ปญหาและใหขอมลเพ�อจดทาทางเลอกในการแกไขปญหา

ได - ขอมลท�บนทกสอดคลองกบสภาพการทางาน - ขอมลมความชดเจน ไมคลมเครอ - สามารถใชเปนขอพจารณาและวเคราะหรวมกบพนกงาน ท�ปรกษา ผสงมอบ (Supplier) หรอผท�

เก�ยวของอ�นๆ

การเดนสารวจโรงงาน

การเดนสารวจโรงงาน มวตถประสงคเพ�อใหคณะทางานสามารถเหนและเขาใจขอมล กระบวนการ ขAนตอนการทางานของพนกงาน รวมทAงสภาพปญหาหนางานจรงๆ และนาไปสการเขยน Eco-Maps และกาหนดกจกรรมปรบปรงตอไป และในระหวางการเดนสารวจควรทาการสอบถามพนกงานท�ปฏบตงานดวย เพ�อการทวนสอบและความชดเจน และควรสอบถามแบบหน�งตอหน� ง (One-to-One Meeting) โดยสอบถามใหถกคนเพ�อใหม�นใจวาไดขอมลถกตองและเปนท�เขาใจกนทAงสองฝายเหมอนกน คาถามท�ควรสอบถาม เชน

- ระยะเวลาท�ใชในการทางานแตละ Batch - การเบกวตถดบ และวธการขนสงเขาสสายการผลต - ปรมาณการใชนAา-ไฟตอผลตภณฑ รวมทAงคาท�ควบคมหรอดท�สด - ตวชAวดดานคณภาพผลตภณฑในระหวางการผลต รวมทAงผตดสนใจในการใหผาน - ปรมาณผลตภณฑท�เสย และการกาจดหรอแกไข - ปรมาณการใชนAา-ไฟในงานสนบสนนอ�น เชน การทาความสะอาด การลางต Container

ชนดของขอมล

ชนด ตวอยาง

ขอมลองคกร (Organizational)

ขอมลพนกงาน ชวงเวลาการทางาน โครงสรางองคกร บทบาทและอานาจหนาท�ของแตตาแหนง ฯลฯ

ขอมลดานทรพยากร (Resource related)

การใชพลงงาน เชAอเพลง ขอมลผสงมอบ สนคาคงคลง ฯลฯ

ขอมลดานการผลต (Production)

กระบวนการผลต เทคโนโลยท� ใช เคร� องจกรอปกรณ การบารงรกษา ประสทธภาพ ฯลฯ

ขอมลดานงานบรการ (Service related)

การขนสง การบรรจหบหอ การกาจดขยะ ฯลฯ

49

ขอมลดานวตถดบและผลตภณฑ

(Materials and Product)

ชนดและการใชวตถดบ เอกสารดานความปลอดภยในการใชสารเคม (MSDS) ผลตภณฑและคณสมบตของผลตภณฑ การทาลายซาก ฯลฯ

ขอมลดานส�งแวดลอม (Environmental)

ประเภทและปรมาณขยะ การกาจด การบาบดมลพษ ปญหาท�เกด มาตรการในการปองกน ฯลฯ

ขอมลดานการเงน (Financial)

เชน งบดลการเงน รายได คาใชจาย รายไดตอหนวยผลต ฯลฯ

แหลงขอมลท�สามารถนามาใชได : - ระเบยบวธการปฏบตในกระบวนการผลต - เอกสารเก�ยวกบการออกแบบและคมออปกรณ-เคร�องจกร - เอกสารในระบบ ISO 9001-QMS, ISO 14001-EMS, TQM/TQEM - รายงานดานส�งแวดลอม ผลการตดตามตรวจสอบตรวจวด ผลการตรวจสขภาพพนกงาน - รายงานผลการตรวจตดตามภายใน ผลการตรวจของลกคา ฯลฯ - งานวจยตางๆ ขององคกร ฯลฯ

ภายหลงการเดนสารวจควรมการประชมในคณะทางาน เพ�อสรปผลพรอมทAงการกาหนดวาจะตอง

มขอมลอะไรท�ตองคนหาเพ�มเตมหรอมสวนใดท�ยงไมชดเจน

เคร�องมอท�ตองใชในการเร�มตน

Flowchart : ผงงาน เปนเคร�องมอท�ชวยใหเหนกระบวนการทางานท�ชดเจนเขาใจงาย ซ� งจะบอกกจกรรมตางๆ ท�จะทา การวเคราะห การตดสนใจ ผรบผดชอบ และเอกสารท�ตองเก�ยวของ

Process Flow Diagram : ผงกระบวนการ เปนเคร�องมอท�ชวยใหเหนกระบวนการผลตทAงหมด ซ� งจะชวยมากในการทาความเขาใจขณะเดนสารวจ พรอมทAงสามารถชวยในการปรบปรงกระบวนการผลตใหมประสทธภาพทAงดานคณภาพและส�งแวดลอม ดงนAนผงกระบวนการควรจะมคณสมบต

- มกระบวนการและขAนตอนตลอดสายการผลต - ส�งนาเขาและผลของกจกรรม (Input/Output) ควรชดเจน - รายละเอยดของกระบวนการอ�นท�เก�ยวของ รวมทA งขAนตอนการตดตามตรวจสอบ

ตรวจวด - กาหนดจดของการตรวจวดและคาควบคม - จดท�มโอกาสปลอยมลพษนAา อากาศ และของเสย

50

รปท� 5.1 ตวอยาง Process Flow Diagram

Plant Layout : ผงโรงงาน ซ� งจะบอกตาแหนงของเคร�องจกร หนวยงาน และส�งสนบสนนตางๆ เชน หองทดสอบ หมอไอนAา โรงอาหาร ฯลฯ จงสามารถนามาใชประกอบกบผงกระบวนการ เพ�อใหเขาใจถงการไหลของงานในพAนท�โรงงานมากขAน

51

รปท� 5.2 ตวอยางผงโรงงาน

Eco-mapping : เปนเคร�องมอท�งายและรวดเรว ใชเพ�อการบงชA ปญหาส�งแวดลอมภายในโรงงาน

โดยเปนการแสดงตาแหนงตางๆ ของปญหาท�พบ ควรใชผงโรงงานท�แสดงทAงสวนภายในและภายนอกโรงงาน รวมทAงถนน ลานจอดรถ หรออาคารขางเคยง ซ� งจะทาใหเหนภาพมมสงอยางท�วถง และส�งท�ควรจะบงชA เชน

- จดท�มการปลอยนAาเสย หรอมการใชนAาสAนเปลอง - แหลงท�ใชพลงงานสงๆ - แหลงท�เกดขยะและขยะอนตราย - มลพษอากาศ กล�น เสยง และฝ น - จดท�มความเส�ยงตออาชวอนามยและความปลอดภย

52

รปท� 5.3 Eco Mapping

สญลกษณ ท�ใชใน Eco-mapping

เปนบรเวณท�ตองแกไขทนท มปญหาเลกนอย หรอมความเส�ยงนอย อาจมปญหาในอนาคตได ควรเฝาระวง

Benchmarking : วธการ Benchmarking เปนวธการท�สามารถใชเพ�อบงชA พฤตกรรมหรอ

สถานการณท�ดท� สดขององคกร ไมวาในสวนของแผนกยอย หรอทAงองคกรในแตละชวงเวลา ใน Green Productivity วธการนAจะชวยในการกาหนดมาตรการ เปาหมาย และเปนพAนฐานของการพฒนาอยางตอเน�อง พรอมทA งยงสามารถชวยในการบงชA ปญหาและสาเหตไดในทางออม ขAนตอนการ Benchmarking จะประกอบดวย

- การบงชAการทางาน / กระบวนการ/ ตวชAวดสาหรบการ Benchmarking - ตดสนใจวาจะใชขอมลท�ใดในการ Benchmark ไมวาจะเปนขอมลจากภายในหรอภายนอกองคกร - ตรวจสอบเง�อนไขเบAองตนท�เหมอนกนหรอคลายกน เชน ขAนตอนการทางาน กระบวนการผลต

เพ�อพจารณาวาขอมลสามารถนามาใชเปรยบเทยบไดหรอไม

53

- เกบรวบรวมตามดชนชA วดท�ไดกาหนดขAน พรอมทAงนามาเปรยบเทยบกน - กาหนดวธการในการปรบปรงอยางตอเน�อง เพ�อเพ�มประสทธภาพตามท�ไดเทยบเคยงไว

หวขอ ส�งท�เปรยบเทยบ

การใชทรพยากร - ปรมาณการใชนAา - ปรมาณการใชไอนAา - ปรมาณการใชไฟฟา - ปรมาณการใชนAามนเชAอเพลง - ปรมาณการใชวตถดบ - อ�นๆ

การผลต - ประสทธภาพการผลต - คณภาพและการประกนคณภาพ - การใชแรงงาน - อ�นๆ

การจดการของเสย - การจดการมลพษอากาศ - การจดการนAาเสย - การจดการขยะอนตราย - การจดการมลพษทางเสยง - อ�นๆ

Material Balance : เปนเคร�องมอพAนฐานในการประเมนวดเชงปรมาณของสารท�นาเขาและสารท�

ออกจากกระบวนการผลต โดยยดหลกการวาตองมการสมดลมวลของสารทAงสองดาน ซ� งการทาสมดลจะมทAงสมดลมวลและสมดลพลงงาน ตามหลกการท�วา

สารขาเขา (Material และ Energy) = สารขาออก (ผลตภณฑ + ของเสย)

ในการทา Material Balance จาเปนตองเร�มท� Process Flow Diagram (PFD) กอน ซ� งจะทาใหเรา

เหนถงการไหลของกระบวนการ สารท�จะนาเขาและสารท�ออกในแตละกระบวนการ ซ� งจะทาใหเราสามารถนามากาหนดการเกบขอมลหรอความจาเปนท�จะตองมการตรวจวดดวยเคร�องมอตางๆ ได ขAนตอนในการทา Material Balance สามารถแบงไดเปน

1. ตรวจสอบสารนาเขา (Input) โดยดจากรายการของวตถดบท�นาเขาในแตละกระบวนการ ปรมาณการใชนAา การใชไฟ

54

2. ตรวจสอบ-วดปรมาณสารออก (Output) โดยดจากผลการวดปรมาณนA าเสย อากาศเสย ขยะอนตราย และพลงงานท�ขบออก

3. อาจมการกาหนดสารประกอบท�สนใจ (Tie compounds) เพ�อใชในการแกไขหรอควบคมปญหา

4. จดเตรยม Preliminary Material Balance ซ� งจะใชหลกสมดลมวลและพลงงาน มาใชในการคานวณบาง ในกรณท�ไมสามารถวดปรมาณสารท�ปลอยออกมาได

5. ตรวจสอบและประเมนผลการทา Material Balance โดยสามารถนาไปเปรยบเทยบผลท�หนางานหรอการไดผลสรปจากการระดมสมองของทมงาน

รปท� 5.4 ตวอยาง Mass and Energy Balance

HEADING

ROLLING

PACKING

DRYING

DELIVERLY

Input / month

Output / month Process

1.ของเสย , เศษลวด 0.3 ตน 2.นAามนร�ว 25 ลตร

1.Wire 100 ตน 2.นAามนหลอล�น 100 ลตร 3.ไฟฟา 220 กโลวตต

1.ของเสย 0.1 ตน 2.นAามนร�ว 40 ลตร

1.นAามนหลอล�น 200 ลตร 2.ไฟฟา 250 กโลวตต

1.เศษกลอง 0.1 ตน 2.เศษถงพลาสตก 30 กโลกรม 3.เศษไมพลเลท 50 กโลกรม

1.กลองกระดาษ 2 ตน 2.ถงพลาสตก 0.4 ตน 3.พลเลทไม 0.7 ตน

นAามนร�ว 60 ลตร 1.นAามนหลอล�น 200 ลตร 2.ไฟฟา 180 กโลวตต

คารบอนไดออกไซด 1,625 kg CO2

นAามนดเซล 600 ลตร

55

สรปกจกรรมในข�นตอนท� 1

- การตดสนใจในเร�องสมาชกและการจดตAงทมงาน Green Productivity - การตดสนใจในการใชท�ปรกษาจากภายนอก - การเลอกหวหนาทมงาน Green Productivity - การกาหนดบทบาทหนาท�ความรบผดชอบ - การจดเตรยมแผนการประชม - การเดนสารวจสภาพโรงงาน - การเกบขอมลเบAองตนท�จาเปน

5.2 ข�นตอน 2 การวางแผน ในขAนตอนวางแผนนA ส�งท�ควรไดภายหลงการเสรจสAนกระบวนการควรจะม

- การบงชA ปญหาและสาเหต - การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย - การกาหนดดชนชA วด - การตดสนใจในการท�จะมทมงานยอย (Sub-teams) หรอไม เพ�อชวยกาหนดแนวทางการ

แกไข พรอมนาไปปฏบต ตดตามตรวจสอบตรวจวดและประเมนผลการดาเนนงาน

งานท� 3 การบงช�ปญหาและสาเหต

ผลจากการเดนสารวจโรงงานในเบAองตนในขAนตอนท� 1 จะทาใหเราเหนปญหา และเขาใจสาเหตมากขAน ซ� งจะไดนาขอมลเหลานAนมาใชในการระดมสมองเพ�อวเคราะหหาสาเหตและผลท�เกดขAน (Cause-effect Analysis) โดยใชเคร�องมอ Fishbone (Ishikawa) Diagrams ในการระดมสมองในแตละครA งอาจจะทาใหเราตองเกบขอมลหรอการคานวณเพ�มเตม รวมทAงการสารวจพAนท�หนางาน การทา Eco-mapping การทา Concentration Diagrams การ Benchmarking กบกจกรรมท�คลายๆ กนเพ�มเตม เพ�อจะไดบงชAพAนท�ท�มปญหาใหชดเจนย�งขAน โดยปญหาท�พบจะมมากมาย เชน ปญหาคณภาพท�ไมด ปญหาการใชเคร� องมอไมเตมประสทธภาพ สภาพแวดลอมท�ไมเหมาะสม และพบส�งท�ไมสอดคลองตอกฎหมาย ดงนAนจงควรจดลาดบความสาคญวาปญหาใดควรจะนามาแกไขกอนหลง โดยคานงถง

- ความรนแรงของปญหา ความเส�ยงท�อาจจะเกดขAนถาเราไมรบดาเนนการแกไข - ความถ�ท�เกดขAนของปญหา การเกดซA า - มลคาความเสยหายท�เกดขAน - คาใชจายในการแกไขปญหา - ความยากลาบากและความเก�ยวของกบหนวยงานหรอผรบชวงอ�น

56

ตวอยางการประเมนลาดบความสาคญของการแกปญหา

ปญหา ความรนแรง ความถ� คาใชจายหากม

การแกไข

คาใชจายท�เกดขAน หากไมมการ

แกไข

คะแนน (10 = สาคญมาก)

ดานประสทธภาพการผลต

การใชวตถดบ สง สม�าเสมอ สง สง 8

คณภาพของ ผลตภณฑ

ปานกลาง ของเสย 5 % ปานกลาง ปานกลางถงสง 5

สนคาในคลงสนคา

สง สม�าเสมอ นอย ปานกลาง 10

ดานส�งแวดลอม

การปฏบตตามขอกาหนด

ปานกลางถงสง มการปนเปA อนใน

นAาทAงบางครง สง สง 6

ดานธรกจ

การ Reject จากลกคา

ต�า 0.5 % นอย สง 4

งานท� 4 การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย

เม�อไดกาหนดปญหาและสาเหตของปญหาเปนท�เรยบรอย เราจะทาการกาหนดวตถประสงคเปาหมาย โดยใชหลก SMART

Specific : จาเพาะ เจาะจง Measurable : วดได Achievable : บรรลผลสาเรจได Realistic : ปฏบตไดจรง Time Frame : กาหนดเวลาเสรจได

ตวอยางการกาหนดวตถประสงค-เปาหมาย

วตถประสงค ลดการใชไฟฟาในกระบวนการผลต เปาหมาย ลดการใชไฟฟาลง 10% โดยเทยบกบปท�ผานมาใหเสรจในเดอน ธนวาคม 2554

ตววดผล ปรมาณการใชไฟฟาตอ 1 ตนผลตภณฑท�ผลตได

57

ส�งท�ควรพจารณาในการกาหนดวตถประสงค-เปาหมาย - วตถประสงคตองสอดคลองกบปญหาขององคกร - หน�งวตถประสงคสามารถมหลายเปาหมายได - เปาหมายควรกาหนดตามความตองการขององคกร - ดชนท�ใชชAวดความสาเรจจะตองสามารถเกบ คานวณ หรอจดทาได

นอกจากนA วตถประสงคขององคกรเพ�อ Green Productivity อาจกาหนดถง การผลตใหได

ประสทธภาพเทยบเคยงกบองคกรระดบโลก การออกแบบผลตภณฑใหเปนมตรตอส�งแวดลอม การควบคมผลตภณฑใหสงผลกระทบตอส�งแวดลอมนอยลง รวมทAงการสรางความตระหนกใหเกดขAนในพนกงานและชมชนกได สาหรบการกาหนดตวดชนชA วดความสาเรจนAน จาเปนตองคานงวาดชนนAนสามารถแสดงผลไดอยางชดเจน อธบายความหมายได เขาใจได และสอดคลองกบสภาพท�เปนจรงและนโยบายขององคกรได ตวอยาง เชน

- บรษท R ใชดชน Eco-efficiency Rate ซ� งเปนอตราสวนของยอดขายตอการทาลายส�งแวดลอม

- บรษท G ใชดชนการใชพลงงานตอคน เปนตวชAวด - บรษท F ใชดชนการ Recycle มาเปนตวชAวด

เคร�องมอท�ใชในข�นตอนท� 2 การวางแผน ไดแก

1. เคร�องมอท�ใชในการบงช�ปญหาและสาเหตของปญหา

Check Sheets : เปนเคร�องมออยางงายท�ใชในการเกบรวบรวมขอมลเพ�อแสดงใหเหนถงแนวโนม รปแบบ ปญหา เพ�อจะทาใหเราไดเขาใจปญหางายขAน ตลอดจนใชในการควบคมหรอตดตามผลการแกไขปรบปรงตอไปได

Concentration Diagrams : เปนเคร�องมอท�ชวยแสดงใหเหนถงตาแหนงท�เกดปญหา ซ� งสามารถชวยใหเราเหนถงตนเหตของปญหาไดงายขAน สามารถใชรวมกบ Eco-mapping โดย Diagrams นA สามารถชวยตดสนใจในเร�อง

- การตองการขอมลสนบสนนเพ�มเตมหรอไม - การตองการเอกสารอ�นมาประกอบการพจารณาอกหรอไม เชน Plant Layout หรอ

ขAนตอนการทางาน กระบวนการผลตอ�นท�เก�ยวของ - การจาแนกขอมลตรงกบพAนท�หรอไม - การซอนขอมลพAนฐานกบแผนกหรอพAนท�มากขAนหรอไม

58

รปท� 5.5 Concentration Diagrams (Asian Productivity Organization, 2006)

Brainstorming :

การระดมสมอง เปนวธท� นยมใชในการพฒนาแนวความคด โดยความสาเรจจะขA นอยกบความสามารถของทมงานท�จะสรางสรรคความคดตางๆ รวมทAงความคดนอกกรอบ โดยความคดเหลานA ในเบAองตนจะไมตองคานงถงความเปนไปไดหรอไม เทคนคการระดมสมองนA สามารถใชไดตAงแตการบงชAตนเหตของปญหา การคนหาแนวทางการแกไข ตลอดจนการคดเลอกกจกรรมท�จะทาการปรบปรง ในการระดมสมองควรจะ

- สรางบรรยากาศของความเปนกนเอง - หวหนาทมจะเปนคนนาในการระดมสมอง - ทมควรประกอบดวยคนท�รหรอเก�ยวของกบเร�องโดยตรง - ปญหาท�นามาระดมสมองจะตองชดเจน - ยดหลกการใหมการแสดงความคดเหนอยางอสระ (Free generation of ideas) และ

สามารถแสดงความคดเหนตอเน�องจากผอ�นได (Round robin) - เขยนทกความคดเหนท�มผเสนอ - ตองไมวพากษ วจารณความคดเหนของผอ�นโดยเดดขาด - ขอคดเหนตางๆ หาใชขอเทจจรงทAงหมด จาเปนตองมการตรวจสอบขอเทจจรง

Plating

bath 1

Plating

bath 2

Recovery

tank

Filte

r

Work Jobs Cleaning area

Location of spillage during each monitoring

Problem

Area

59

แผนภมกางปลา (Fishbone Diagram : Ishikawa) :

แผนภมกางปลา เปนเคร� องมอท�ใชในการวเคราะหหาสาเหตของปญหาอยางเปนระบบจนไปถงรากของปญหาได การใชแผนภมกางปลาควบคกบการระดมสมอง จะทาใหเรามองปญหาไดอยางละเอยดและครอบคลมมากขA น ในการสรางแผนภมกางปลาสามารถเลอกใชวธท� งายท�สดคอ 4M1E : Man, Machine, Material, Method and Environment โดยมขAนตอนงายๆ ดงนA

1. กาหนดปญหาหรอเร�องท�จะศกษาไวท�หวปลา 2. ตAงช�อกางปลาโดยแยกเปน 4M1E 3. ระดมสมองเพ�อหาปจจยท�จะมผลตอปญหาท�กาหนดไว โดยอาจตAงคาถาม เชน เคร�องจกรอะไร

ท�กอใหเกดปญหานA .....ทาไมเคร�องจกรนA กอใหเกดปญหานA ....เปนตน 4. เขยนสาเหตของปญหาเปนกางยอยๆ ในกางหลกตามคาตอบท�ไดจากการระดมสมอง 5. ระดมสมองโดยใชคาถาม “ทาไม” จนสามารถสรปถงรากของปญหาได

รปท� 5.6 ตวอยางผงกางปลา

ผงควบคม (Control Charts) :

ผงควบคม เปนเคร�องมอท�ใชแสดงความแปรปรวนท�เกดขAนในกระบวนการทางาน ขAนตอนในการเขยนผงควบคม มดงนA

- การตดสนใจท�จะใชตวแปรใดในการควบคมการทางาน - การตดสนใจวาจะใชคาต�าสดหรอสงสดสาหรบควบคมการทางาน - ทาการ Plot ขอมลลงในผงควบคมตามชวงเวลาท�กาหนด - สงเกตหรอพจารณาคาท�เกนชวงท�จากดไว

60

รปท� 5.7 ตวอยางผงควบคม (Control Charts)

พาเรโตไดอะแกรม (Pareto Diagram) :

พาเรโตไดอะแกรม เปนเคร�องมอท�ใชอยางกวางขวางในการบงชA คดเลอก และวเคราะหปญหาท�สาคญๆ ตามหลกการ 20:80 ของพาเรโต ซ� งเปนการจดลาดบความสาคญในเบAองตน ไดอะแกรมนA จะทาใหเหนภาพของปญหาหลกไดอยางชดเจน

รปท� 5.8 ตวอยางพาเรโตไดอะแกรม (Pareto Diagram)

นอกจากเคร�องมอดงกลาว ยงสามารถใชเคร�องมออ�นๆ มาชวยในการวางแผนไดรวมทAงเคร�องมอท�เคยใชในขAนตอนการสารวจ เชน Benchmarking, Eco-Maps, Material Balance, Energy Balance และ Multi-vari charts ในขAนตอนการวางแผนนA จาเปนตองใหเวลาในการทางานมากเพราะถาสามารถวางแผนไดดกจะทาใหเสยเวลา เสยทรพยากรในระหวางการนาแผนไปปฏบตไดนอยลง ในขAนตอนการวางแผน ควรมผลการดาเนนงานดงนA

61

- มการบงชA ปญหาและสาเหตไวอยางชดเจน - กาหนดวตถประสงคและเปาหมายของโครงการ GP - กาหนดตวชA วดผลการดาเนนงาน - ตดสนใจในเร�อง Sub-teams ท�จะตองมในแตละวตถประสงค

ถาผลลพธไมไดดงท�ไดกลาวขางตน คณะทางานควรทาการทบทวนและประเมนกนใหมอกครA ง

5.3 ข�นตอน 3 การสรางและประเมนแนวทางเลอกท�จะใช

โดยหลกการของการทางานใหถกตองตAงแตเร�มแรกเปนส�งท�ด แตเราจะรไดอยางไรวาเราควรจะทาส� งไดกอนหลง ดงนAนการประเมนแนวทางเลอก หรอ GP Option จงเปนวธท� ชวยใหเราบรรลวตถประสงคและเปาหมายได โดยกจกรรมในขAนตอนนAควรประกอบดวย

- การสรางแนวทางเลอก GP Option ของแตละวตถประสงค - การกาหนดเกณฑในการคดแยกเบAองตน (Screening Criteria) - การประเมนตามเกณฑท�ใช - การตดสนใจในทางดาเนนการตามทางเลอกท�เลอกได - การหาขอมลเฉพาะเพ�มเตมกอนนาไปจดทาแผน

งานท� 5 การสรางแนวทางเลอก

ในการสรางแนวทางเลอกควรมาจากความคดท�เปนเหตเปนผลกน ย�งถาเราไดรบคาแนะนาจากผ ท�มประสบการณในปญหานAนมาแลวจะย�งด แตอยางไรเรากตองนาความคดนAนมาประยกตหรอทบทวนเพ�อมาใชกบองคกรเราเพ�อใหม�นใจวาเปนแนวทางท�ดท�สดท�ใหผลตอบแทนท�คมคา วธการระดมสมองเปนวธท�ดท�สดในการสรางแนวทางเลอกเหลานA และเม�อเราไดมทางเลอกมากมาย เราควรจะพจารณาเบAองตนวาทางเลอกไหนตองการขอมลเพ�มเตม ทางเลอกไหนถาทาจะมผลตอการเพ�มความขดแยง ทางเลอกไหนท�ตองใช Sub-team บาง หรอทางเลอกไหนไมเหมาะสมกบสถานการณในปจจบนขององคกร ขอมลเหลานAควรจะพจารณาหรอเตรยมกอนเขาสกจกรรมการประเมนทางเลอก ตวอยางเชน

ทางเลอก ขอมลท�ควรหาเพ�มเตม

ตองใชเคร�องมอ-อปกรณใหม - พAนท�ในการจดวางเคร�องจกร-อปกรณใหม - คาใชจายทAงการตดตAงและการเดนเคร�อง - บคลากรท�ตองการเพ�มเตม

ตองใชวตถดบหรอสารเคมใหม

- รายช�อผสงมอบ ปรมาณท�สามารถจดสงได และราคา - ผลของการเปล�ยนแปลงตอกระบวนการอ�น - ขอมลความปลอดภย และการขนสง

62

ตองเปล�ยนผสงมอบรายใหม - รายช�อผสงมอบใหม ความนาเช�อถอ และราคา - ผลกระทบท�เกดกบตลาดหรอลกคา - ผสงมอบใหมรายอ�นท�สามารถทดแทนไดเวลาของขาด

ตองปรบปรงกระบวนการผลตใหม

- แนวทางการนาไปปฏบต โครงสรางและผรบผดชอบ - ขอกาหนดหรอมาตรฐานท�ใช - คาใชจายในการปรบปรง

ตองเปล�ยนพฤตกรรมการทางานใหม

- ผลกระทบท�เกดจากการปรบเปล�ยน - ส�งท�เกดจากการทางานใหม รวมทAงเวลาท�ใช - แผนงานอ�นๆ ท�ไดวางไปแลว

เม�อขอมลเหลานA ไดรบการศกษา รวบรวม รวมทAงการประเมนผลประโยชนทางการเงนแลว

(Cost Benefit Analysis) จะชวยใหเรารอบครอบ ปองกนความไมสอดคลองของแนวทางเลอกท�อาจเกดขAนได หรออาจจะไดทางเลอกใหมท�ดกวาเดมกได กอนท�จะทาการประเมนทางเลอก อาจมขAนตอนการทบทวนทางเลอก โดยใช Check List ดงนA

แนวทางเลอกท�เสนอไว ทาไม ขอสงเกต

แนวทางเลอกนAยงไมเคยไดนามาปฏบต

- ทาไมแนวทางปรบปรงนA ไมเคยไดนามาปฏบต - ทาไมพนกงานจงไมเขาใจและนาไปปฏบต

แนวทางนA เคยนามาใชแลว แตไมไดผล

- ทาไมถงไมประสบผลสาเรจ - เราจาเปนตองมกจกรรมท�สนบสนนหรอทมงานเสรมหรอไม

แนวทางนA เคยนามาใชแลว แตไดผลเปนบางสวน

- ทาไมถงไดผลเพยงบางสวน - เราควรจะพฒนาตออยางไร - มทางเลอกอ�นหรอไดผลมากกวานAหรอไม

แนวทางนA เคยนามาใชแลว และประสบผลสาเรจ แตไมเคยประเมนสรปหรอจดทาเอกสาร

- ทาไมถงไมมการประเมนหรอจดบนทกไวอางอง

ในการทบทวนทางเลอก อาจจะทาใหเราไดทางเลอกเพ�มเตม ตรงและเหมาะสมกบปญหาและ

องคกรมากขAน โดยเฉพาะเม�อนาไปปฏบตจะไมเกดอปสรรคเหมอนในอดต นอกจาก Checklist ดงกลาวแลว เราอาจใชคาถามเพ�มเตมในการทบทวน ดงนA

63

- ตองมกลไกในการดแลและใหคาปรกษาท�เขมงวดกบพนกงานหรอไม - ตองปรบปรงระบบการควบคมคณภาพหรอการดแล 5 ส. หรอไม - ตองเปล�ยนแปลงวตถดบหรอไม - ตองปรบปรงเคร�องมอหรออปกรณหรอไม - ตองเปล�ยนแปลงกระบวนการทางานหรอไม - ตองเปล�ยนแปลงผงโรงงานหรอไม

งานท� 6 การตรวจสอบและประเมนแนวทางเลอก

การประเมนแนวทางเลอกจะทาใหรลาดบกอนหลงของทางเลอกเพ�อเราจะไดพจารณาในการจดทาแผนงาน ในการประเมนทางเลอกถาทางเลอกมมากสามารถประเมนเบAองตนตามวธของ Sieve Method ท�ใชเร�อง ระยะเวลา กาลงคน งบประมาณ มาพจารณากอน และเม�อแนวทางเลอกใดไมผานเกณฑเหลานA กจะถกยกเลกหรอนาไปเปนขอเสนอแนะในโอกาสหนา ตวอยางของหลกเกณฑท�สามารถนามาใชในการประเมนเบAองตนมดงนA

เกณฑท�ใชในการประเมนเบ�องตน เหตผลของการคดทางเลอกออก

คาใชจายในการนาไปปฏบตหรอรกษากจกรรม สงเกนไป องคกรไมสามารถรบภาระได ความเปนไปไดทางเทคนค ความซบซอน และความจาเปนตองใชผเช�ยวชาญ

- ขAนตอนการนาไปปฏบตซบซอน ตองการผเช�ยวชาญซ� งองคกรยงไมม

- มความเปนไปไดในการนาไปปฏบตแตยงขาดขอมลและตองอาศยเวลาในการศกษานาน

ความเส�ยง มความเส�ยงตอการผลตหรอคณภาพของผลตภณฑสง ระยะเวลาท�ใชในการดาเนนการ

- เปนทางเลอกท�ด แตตองใชเวลานาน - ตองใชเวลาในการทดลอง ทดสอบกอน

ประโยชนท�คาดวาจะไดทAงทางดานเศรษฐศาสตร ส�งแวดลอม และสงคม

ประโยชนท�ไดต�า ไมคมกบการลงทน

นอกจาก Sieve Method แลว เรายงสามารถใชคาถามงายๆ ในการประเมนเบAองตน เชน

- ทางเลอกใดท�ทาใหเราสามารถบรรลวตถประสงค-เปาหมาย - ประโยชนท�ไดรบในแตละทางเลอก เชน ตอผลตภณฑ ผลผลต การเงน กฎหมาย

ส�งแวดลอม ความปลอดภย ฯลฯ และประโยชนเหลานAนสอดคลองกบความตองการขององคกร

- ความยากงายและซบซอนของเทคนคท�ใช - เกดผลขางเคยงอะไรหรอไม จากการนาทางเลอกไปปฏบต

64

ในการพจารณาเบAองตน ควรใชหลกการรวมกนมองผานกระบวนการระดมสมองในเชงของการปองกน รวมทAงการมองในแงรายวาจะเกดผลกระทบอะไรท�รายแรงหรอไม เชน ดานเทคนค ความตองการพAนฐาน เชน พAนท�จดวาง อปกรณสนบสนน และพนกงานท�จะ

ดแลเพ�มเตม

ความเปนไปไดทางเทคนค ความจาเปนในการปรบเปล�ยนกระบวนการเดม

ดานส�งแวดลอม ผลการปรบปรงดานส�งแวดลอม เชน การลดของเสย การประหยดพลงงาน ประโยชนพAนฐานท�ไดรบ เชน การเพ�มผลผลต การควบคมมลพษ ความปลอดภย และอาชวอนามยท�ดขAน ผลท�ไดเปนระยะสAนหรอระยะยาว

ดานการเงน งบประมาณท�ตองการใชมากนอยเพยงใด ผลท�ไดคมคาทางเศรษฐศาสตรหรอไม แหลงการเงนท�ใช และความยากงายในการไดรบเงนสนบสนน

วธการถวงนA าหนก (Weighted Sum Method) เปนวธท�อาจจะนามาใชในการจดลาดบของแนวทางการแกไข โดยการใหนA าหนกในเกณฑตางๆ ท�ไมเทากนตามความสาคญหรอความสอดคลองตอนโยบายขององคกร นA าหนกท�กาหนดขA นจะถกนาไปคณกบผลของการประเมนตวเลอกกอนการรวมทAงหมดอกครA ง คะแนนสงสดจะเปนตวเลอกท�เหมาะสมในการนามาพจารณาเพ�อจดทาแผนตอไป

เคร�องมอท�ใชในข�นตอนการสรางและประเมนแนวทางเลอกท�จะใช

เคร� องมอท�จะใชขA นอยกบความเหมาะสมขององคกร การระดมสมองเปนเคร� องมอหน� งท�เหมาะสมในขAนตอนนA เพราะจะทาใหเราไดความคดหลากหลาย การใช Matrix กมประโยชนในการประเมนตวเลอก GP Option นอกจากนAยงมเคร�องมออ�นท�เปนประโยชน เชน Checklists, Cost Benefit Analysis (CBA) และ Failure Mode Effect Analysis (FMEA)

Checklists:

Checklists เปนเคร�องมอท�ชวยในการทางานใหงายขAน โดยกาหนดจดสาคญท�ควรคานงหรอพจารณา เคร�องมอนAสามารถนามาใชไดในหลายขAนตอนของ GP เชน

- การกาหนดกจกรรมท�ควรจะทาหรอม ในระหวางกจกรรมการสารวจเบAองตน - องคประกอบหลกท�ควรพจารณาในกจกรรมการทา Eco-mapping - จดท�ควรพจารณาในการกาหนด GP Options - ผลท�ไดจากการแกไขและปรบปรงภายหลงดาเนนโครงการ

65

ตวอยาง Checklists ท�ใชในแตละกจกรรม

ดาน หวขอท�ควรถาม

การบารงรกษา และ การตดตามตรวจสอบ

• ความถ�ในการเขาไปตรวจสอบหรอใหคาแนะนา • แผนการทาความสะอาดในจดตางๆ ไดรบการฝกอบรมแลว • เราพรอมท�จะดาเนนกจกรรมตาม Total Productive Maintenance (TPM) แลว

การปรบเปล�ยนอปกรณ กระบวนการ และวธการทางานใหม

• ผลจากการเปล�ยนแปลงชวยใหการ recycling หรอ reusing เพ�มขAนหรอไม? • มผลชวยใหเกดการ recovery ในของเสยเพ�มขAนหรอไม? • มผลชวยทาใหเกดการ reducing หรอการเพ�มขAนของ Batch sizeหรอไม? • ชวยใหการไหลของงาน หรอควบคมไดงายขAนหรอไม? • มทางเลอกของกระบวนการอ�นอกหรอไม ถาจะมการผลตสงขAน? • สามารถผนวกเขากบกระบวนการผลตอ�นท�คลายกนไดหรอไม? • มความเปนไปไดท�จะปรบปรงเปน Automation งายขAนหรอไม?

การปรบเปล�ยนวตถดบใหม

• วตถดบใหม มผลตอคณภาพของผลตภณฑหรอไม? • วตถดบใหมเอAอตอการทา First-in-First-Out (FIFO) หรอ First-in-Last-Out (FILO) หรอไม ? • วตถดบใหมสามารถทาใหภาพรวมของผลตภณฑมตนทนต�าลงหรอไม?• • ความยากงายในการกาจดของเสยจากกระบวนการความเปนมตรตอส�งแวดลอม และคาใชจายในการบาบดของเสยท�เกดขAน?

ความสอดคลองตอขอบงคบดานส�งแวดลอม

• ความเปนไปไดของการคดแยกของเสยเพ�อการ recycling, reuse หรอ recovery? • ของเสยสามารถรวมกนเพ�อกาจดไดไหม หรอตองคดแยกเพ�อกาจดเปนพเศษ? • วธการกาจดของเสยจะทาใหเหลอซากท�ยากตอการจดการมากขAนหรอไม? • มวธการกาจดวธอ�นอกหรอไมท�ชวยใหเปนมตรตอส�งแวดลอมมากขAน หรอลดคาใชจายในการกาจด?

การฝกอบรมและการพฒนาบคลากร

• ความตองการในการฝกอบรมในหวขอใดบาง ท�จะทาใหพฤตกรรมของพนกงานเปล�ยนแปลงและทาใหองคกรย �งยนได? • เพ�อใหองคกรของคณกาวสสากล ประสบการณใดบางท�ชางเทคนคตองการเพ�มเตม? • องคกรมทศทางอยางไร หรอความตองการในการเปนเลศดานไหน เพ�อจะจดเตรยมบคลากรไปในทศทางท�องคกรตองการ?

66

Cost Benefit Analysis (CBA) :

การวเคราะหผลประโยชนท�ได เปนส�งท�องคกรจาเปนตองวด เพ�อดจดคมทนหรอประโยชนเชงธรกจ ดชนท�ใชอยางงายๆ ม 3 ดชน คอ

• Simple Payback • Net Present Value (NPV) • Internal Rate of Return (IRR)

ดชนทAง 3 ตวนA สามารถนามาใชในขAนตอนการประเมน GP Option เพ�อคดเลอกวธการท�เหมาะสม

ท�สดทางเศรษฐศาสตร กอนตดสนใจนาไปปฏบตหรอจดทาแผนการตอไป

Simple Payback: เปนวธวเคราะหอยางงายในการดผลการคนทน โดยมสตรการคานวณ ดงนA Payback = Capital Investment

Annual Savings

Net Present Value (NPV): คอคณคาหรอผลท�ไดในปจจบน เม�อเทยบกบคาเงนในอนาคต ซ� งจะตองนอยกวาคาใชจายท�ตองลงทนในขณะนA โดยมสตรการคานวณ ดงนA

NPV = {CF1 / 1+ k} + {CF2 / (1+k)2 } + {CFn / (1+k)n } – I โดยท�

CF1 = cash flow ใน period 1, CF2 = cash flow ใน period 2, I = initial outlay หรอ investment cost และ k = cost of capital หรอ discount rate.

Internal Rate of Return (IRR): หรออตราผลตอบแทนภายใน หมายถงอตราลดคา (discount

rate) ท�ทาใหมลคาปจจบน ของกระแสเงนสด ท�คาดวาจะตองจายในการลงทน เทากบมลคาปจจบน ของกระแส เงนสด ท�คาดวาจะไดรบจากการดาเนนการ เชนการประหยดพลงงานตลอดอายโครงการ ดงนAนในการคานวณหา อตราผลตอบแทนลดคา จะตองทราบขอมลดงนA กระแสเงนสดจายลงทนสทธ กระแสเงนสด

รบสทธรายปตลอดอายโครงการ และระยะเวลาของโครงการ โดยมสตรการคานวณ ดงนA

67

โดยท�

n = อายของโครงการ (ป) ESt = ตนทนพลงงานท�ประหยดได (energy cost savings) รายป ตAงแตปลายปท� 1 ถง n Io = เงนจายลงทนตอนเร�มโครงการ (total investment) IRR= อตราผลตอบแทนภายใน (internal rate of return)

Failure Mode Effect Analysis (FMEA):

การวเคราะหความลมเหลวและผลกระทบ หรอ FMEA เปนวธหน� งท�สามารถใชในการตรวจสอบ GP Options เชงการปองกนกอนนาไปจดทาแผนงาน เพราะเปนการหาสาเหตของความลมเหลวท�อาจจะเกดขAน หรอตรวจสอบผลตภณฑ-บรการท�อาจจะเกดผดปกตขAนได

Failure Mode Effect Analysis GP Option Direct use of dyebath Restrict reuse only for disperse

dyebaths Problems leading to failure Shades not matching with standard Shades not matching with

standard Detection 8 8 Likelihood of Occurrence

8 4

Cost Liability Due to Failure

7 6

Risk Priority Number 448 192 Corrective Measure Restrict reuse only for

disperse dyebaths

รปท� 5.9 Failure Mode Effect Analysis: FMEA (Asian Productivity Organization, 2006)

วธการใช FMEA

• ระดมสมองเพ�อหาวาอะไรท�สามารถเกดส� งผดปกตได เชน การเปล�ยนเทคโนโลยหรอกระบวนการทางานใหม สามารถทาใหเกดส�งผดปกตอะไรบาง และขนาดปญหาเปนอยางไร ผลของกจกรรมนA เราควรจะไดทะเบยนของส�งผดปกต

68

• ประเมนวาถาเกดส�งผดปกตเหลานA แลวเราจะตรวจสอบไดอยางไร โดยอาจประเมนระดบของความยากงายเปนระดบ 1-10 ในแตละวธการตรวจสอบ

• ประเมนโอกาสการเกดของแตละปญหา และสามารถประเมนเปนระดบ 1-10 โดยระดบ 1 เปนระดบท�มโอกาสเกดนอย สวนระดบ 10 เปนระดบท�มโอกาสเกดมาก

• สดทาย ประเมนคาใชจายในท�จะทาการลดส�งผดปกตนAน โดยระดบ 1 จะใชคาใชจายนอย และระดบ 10 จะใชคาใชจายสง

• คณปจจยทAง 3 สวน เพ�อไดคา Risk Priority Number (RPN) โดยจะมคาอยในระหวาง 1- 1000. • จดลาดบคะแนน RPN คะแนนท�มากกวา 700 จะเปนส�งผดปกตท�ควรจะนามาแกไขกอน • นาผลไปออกแบบ ปรบปรง และนาไปปฏบตอยางเหมาะสม เพ�อลดความเส�ยงของความลมเหลว

หรอผลกระทบในนอยลง ในขAนตอนท� 3 นA เราควรจะไดผลดงตอไปนA คอ สามารถกาหนด GP options ในแตละวตถประสงค

เปาหมายได ตดสนใจวาจะใชเกณฑอยางไรในการประเมน GP options เบAองตน ทาการประเมน GP options ตามเกณฑท�กาหนดไว ตดสนใจวาจะนาผลของการประเมน GP options ใดไปทาการตรวจสอบขAนตอไป เกบรวบรวมขอมลตางๆ ท�เฉพาะของ GP options ท�คดเลอกไว และตรวจสอบ GP options อยางละเอยด โดยอาจใชเคร�องมอ FMEA เพ�อพจารณาความลมเหลวและผลกระทบท�อาจจะเกดขAน ถามส� งใดท�ยงไมชดเจน ควรจะบนทกถงกจกรรมท�ตองทาเพ�มเตมซ� งอาจจะใชเคร�องมออ�นๆ ชวย เพ�อใหเรามความผดพลาดนอยท�สดในการนาไปวางแผนและปฏบตในขAนตอนตอไป

5.4 ข�นตอน 4 การดาเนนการตามแนวทางแกไขท�ไดคดเลอก ในทก GP Options ท�ไดคดเลอกแลวนAนจะถกนามาวางแผนการปฏบตโดยมวตถประสงค 3

ประการ คอ เพ�อใชเปนแนวทางในการดาเนนงานตาม GP Options เพ�อเสรมสรางความตระหนกและกาหนดแผนการฝกอบรม และสดทายเพ�อใชเปนเคร�องมอท�ชวยในการทบทวนความกาวหนาและรายงานใหกบผบรหารตอไป เม�อเสรจสAนขAนตอนนA เราควรจะไดรบส�งตอไปนA

• การตระเตรยมแผนการดาเนนการตาม GP Option ท�คดเลอกไว • การกาหนดคณะทางานยอย ท�รบผดชอบและนาแผนไปดาเนนการ • มการดาเนนการตามแผนท�กาหนดไว • มการอบรมและพฒนาศกยภาพของพนกงาน พรอมทAงมการตดตามและประเมนผลเปนระยะๆ

งานท� 7 จดเตรยมแผนงาน

ในการจดทาแผนการดาเนนงานดาน GP นAน แผนงานควรประกอบไปดวย • การบงชAแผนกหรอตาแหนงสถานท� ท�ชดเจนท�จะดาเนนกจกรรม • อธบายกจกรรมท�ชดเจน เชน การดแลความสะอาด การ Recycle-Reuse-Recovery สารใด การ

ปรบเปล�ยนกระบวนการใด การเปล�ยนวตถดบใด และการกาจดสารใด เปนตน

69

• กาหนดหรออางองเง�อนไขของการปฏบตใหชดเจน เชน ขอกาหนด สถานะ กฎระเบยบ ฯลฯ • ควรจาเปนใหม checklist หรอเอกสารอ�นๆ รวมทAงประสบการณและคาใชจาย • กาหนดทรพยากรท�จาเปนตองใช กฎระเบยบภายในองคกร อานาจในการส�งการ ฯลฯ • กาหนดระยะเวลาการดาเนนการในแตละขAนตอน • จดเตรยมในเร�องการขนยาย ขนสง หรอแผนการลดผลกระทบท�อาจเกดขAนจากการดาเนนงาน • บงชA ส�งตางๆ ท�จาเปนตองสนบสนนตลอดโครงการ • วเคราะหความจาเปนในดานมาตรการประกนตางๆ รวมทAงการประกนคณภาพ • กาหนดความรบผดชอบและทกษะท�จาเปน • แผนการตดตามตรวจสอบตรวจวดและดชนท�ใชในการตดตามซ� งควรจะมขอมลพAนฐานกอน

ดาเนนงานดวย • กาหนดความสาเรจในแตละขAนตอนหรอ Milestones ในแตละเฟส

นอกจากขอมลท�ใชประกอบการทาแผนงานดงกลาวแลว อาจจะมขอมลเพ�มเตมอ�นๆ ท�เก�ยวของ

เชน แนวทางการทางาน แบบฟอรม คมอ มาตรฐานการทางาน ฯลฯ เพ�อใหการวางแผนงานสมบรณย�งขAน

งานท� 8 การดาเนนการ

ในการนาแผนงานไปดาเนนการนAน ควรจะคานงถงปจจยดงตอไปนA

กจกรรม เหตผล

ม Trial and small-scale เพ�อลดผลกระทบท�อาจเกดขAนเม�อปฏบตจรง

มการประชมสม�าเสมอ เพ�อม�นใจในการส�อสารและปญหาท�อาจเกดขAนในการทางาน

การตดตามและความรบผดชอบ เพ�อม�นใจวาพนกงานเขาใจและดาเนนงานตามท�กาหนด

การสนบสนนทรพยากร เพ�อม�นใจวาหนางานไดรบส� งท�จาเปนและกาจดในส� งท�ไมตองการออก

การสนบสนนดานการบรหาร เพ�อม�นใจวาไดแกไขปญหาเชงบรหาร

ทบทวนและปรบปรง GP options เพ�อม�นใจวาสามารถบรรลตามวตถประสงคและเปาหมาย

เกบขอมลกอนและหลงกจกรรม เพ�อแสดงถงความสาเรจและจดเกบองคความร

ความยากลาบากท�อาจจะเกดขAนในการนาแผนงานไปปฏบต เชน ขาดการตดตามอยางสม�าเสมอในหลายมต มปญหาดานการเงน การขาดทรพยากรท�จาเปน เชน คน ความร และเวลาในการดาเนนกจกรรม และการขาดการสนบสนนจากผบรหาร

70

เราจะลดปญหาหรออปสรรคเหลานAได ถาเรามการเตรยมพรอมในดาน : • ม�นใจในเร�องงบประมาณวาจะไมมปญหา • ตรวจสอบวาส�งท�เปล�ยนแปลง ปรบปรงมรปแบบท�เหมาะสม ไมทาใหภาระงานมากขAน • มการจดเตรยม Engineering drawings อยางเหมาะสม เพ�อใชในการแกไขปญหาฉกเฉนไดทน • มการเตรยมทรพยากรไวอยางพอเพยง ทAงดานเวลา คน ฯลฯ • ตรวจสอบความพรอมของพAนท�ท�จะปรบปรงแกไข วาสามารถรองรบการเปล�ยนแปลงได • ม�นใจวามพAนท�พอเพยงในการจดเกบอปกรณท�มอยหรอตองหามาใหม หองสาหรบการทดสอบ

เบAองตน เขตปลอดภยสาหรบการจดเกบขยะ การจดเกบขอมล ความพรอมของคณะทางานท�ตองมการประชมอยเสมอ ฯลฯ

งานท� 9 สรางความตระหนก ฝกอบรมและพฒนาศกยภาพ

การฝกอบรมไมใชเปนกจกรรมท�จะทาเพยงครA งเดยว แตจะตองทาอยางตอเน�องและเปนระบบ โดยขAนตอนควรประกอบดวย การประเมนความตองการในการฝกอบรม การคดเลอกโปรแกรม วธการ และการใชส�อในการฝกอบรมท�เหมาะสม การเตรยมแผนการฝกอบรม การดาเนนการตามแผนการฝกอบรม การตดตามและรายงานผลการฝกอบรม การประเมนประสทธภาพของการฝกอบรม และการพฒนาโครงการฝกอบรม

พนกงานใหมจาเปนตองมการประเมนความตองการการฝกอบรม เพ�อลดความผดพลาดท�เกดขAน การฝกอบรมถอเปนการสรางและรกษาความไดเปรยบทางธรกจ โดยตองม�นใจวาแผนการฝกอบรมจะไมเปนอปสรรคตอการเพ�มผลผลต ใหการฝกอบรมถกคน ถกตาแหนง แนวทางการใหการฝกอบรมใน Green Productivity สามารถมไดหลายรปแบบ เชน

• การจดสมมนาและฝกอบรมถงประโยชนของ Green Productivity • จด workshop และแลกเปล�ยน success story กบองคกรอ�น • จดฉาย Videos และตด Poster เพ�อแสดงถงพAนท�หลก พนกงานท�ตองเก�ยวของ กจกรรมท�ประสบ

ผลสาเรจ • จดฝกอบรม On-the-job training โดยผเช�ยวชาญ ท�ปรกษา ผจดการ หรอผท�มความสามารถอ�นๆ • จดหาการฝกอบรมแบบ On-line training ท�ใชภาษาทองถ�น หรอสามารถเขาใจไดในระดบผ

ปฏบตการ • จดฝกอบรมตามคมอและแนวทางท�เก�ยวของกบ Green Productivity options • จดใหมการดงานโรงงานอ�นท�ประสบผลสาเรจในการดาเนนกจกรรม Green Productivity

การฝกอบรมจะชวยใหองคกรยกระดบความรความสามารถ และเปนการเพ�มศกยภาพของพนกงาน นอกจากนA ยงเปนการสรางความตระหนกใหกบพนกงานดวย ในการฝกอบรมดาน Green Productivity นAน

71

จาเปนตองมการกระตนการทางานของพนกงาน การอธบายหลกการของ Green Productivity และ นโยบาย วสยทศน และกลยทธขององคกร การอธบายบทบาทหนาท� และความคาดหวงท�จะไดรบจากพนกงาน การแสดงความมงม�นในการดาเนนงานของผบรหาร การตดตามตรวจสอบผลไดอยางไร และการบงชA ถงส�งท�สามารถจะพฒนาอยางตอเน�องตอไป เปนตน ในการไปเย�ยมชมและเรยนรจากโรงงานอ�นนAน เราควรจะสงเกตหรอเกบประเดนดงตอไปนA

� แนวทางการ Integration GP เขาสธรกจไดอยางไร � โครงสรางองคกรในการดาเนนงาน GP � ปญหาท�พบจากการดาเนนการ � วธการบงชA และการแกไขปญหา � แนวทางหรอวธการเลอก GP Options � ความยากในการนา GP Options ไปปฏบต � แนวทางการจดการหรอแกไขปญหาในการนา GP Options ไปปฏบต � ผลของการดาเนนงาน GP ทAงทางตรงและทางออม � แนวทางการปรบปรงอยางตอเน�อง

ขอแนะนาบางประการในการจดการฝกอบรม

- ถาพนกงานสวนใหญไมสามารถอานออกเขยนได เราอาจใช VDO ในการฝกอบรม หรอใชรปภาพ ไดอะแกรม โปสเตอร และรปถาย ประกอบการฝกอบรม

- ไมควรทาการอบรมหลกสตร Green Productivity ในการปฐมนเทศพนกงานกอนเขาทางาน เพราะ GP ไมใชความรพAนฐาน พนกงานจะตองทางานซกระยะหน�งกอนจงจะเขาใจได

- ในบางสวนของกจกรรม GP จาเปนตองใชคนท�มศกยภาพเฉพาะ เชน คนท�ตองดแลสารเคมอนตราย จงจาเปนตองอบรมใหตรงคน และทาการตดตามควบคมอยางใกลชด

- การฝกอบรม ควรอบรมในชวงท�ไมไดเรงงานดานการผลต - ควรเชญผสงมอบท�เก�ยวของเขารวมการฝกอบรมดวย เพ�อพฒนาตลอดทAงสายงาน โดยอาจ

รวมรบผดชอบคาใชจายรวมกน - การฝกอบรม GP รวมทAงกจกรรมในการแกไขปญหา ใหมองรวมกบระบบอ�น เชน Total

Quality Management/Total Quality Environnemental Management program - ควรรวมแลกเปล�ยนความคดเหนและประสบการณกน ทA งกบสมาชกภายในและภายนอก

โรงงาน ซ� งจะทาใหเกดความเขาใจใน GP มากขAน

5.5 ข�นตอน 5 ตดตามและทบทวน

จากขAนตอนท� 4 ท�เรากาหนดและดาเนนแผนงานนAน เราไดมการกาหนดดชนท�จะใชในการตดตามตรวจสอบและตรวจวดไวแลวซ� งจะตองสอดคลองกบวตถประสงคและเปาหมาย ดงนAนในขAนตอนนA จงเปน

72

การนาส�งท�ไดจากการตดตามมาประเมนผลการดาเนนงานวาเปนไปตามแผนท�วางไวหรอไม และถาพบวาไมเปนไปตามแผนกสามารถกาหนดกจกรรมอ�นหรอแกไขปรบปรงไดทนท ส�งท�ไดภายหลงจากขAนตอนนA ไดแก

• ผลการตดตามดชนชA วดความสาเรจของแตละกจกรรมท�ไดดาเนนการไว • ผลการวเคราะหและประเมนวาส�งท�ไดเปนไปตามเปาหมายหรอไม • รายงานผลการดาเนนงาน เพ�อเสนอตอผบรหารทาการทบทวนตอไป

งานท� 10 การตดตามและประเมนผล

เม�อกจกรรมไดถกนาไปปฏบตตามแผนงานแลว เราจาเปนตองทาการตดตามและประเมนผลโดย ทาการตรวจสอบความกาวหนาโดยพจารณาจากคาของดชนท�ใชวดกบชวงเวลาท�ดาเนนการ เปรยบเทยบความกาวหนาของแตละ Option กบเปาหมายท�วางไว เพ�อพจารณาถงมาตรการหรอกจกรรมท�จะตองทาเพ�มเพ�อลดผลกระทบท�เกดในระหวางดาเนนการหรอเพ�อใหไดตามเปาหมายท�วางไว และสดทายคอทาการสรปผลท�ไดโดยแสดงผลกระทบท�เกดขAนในระหวางดาเนนงาน และผลลพธท�ไดเม�อสAนสดโครงการ ในรายงานสรปควรประกอบดวย

• ผลลพธและขอสงเกตจากการตดตามและประเมนผล • การเปรยบเทยบผลท�ไดกบเปาหมายท�กาหนดไว • รายงานส�งท�ไมเปนไปตามขอกาหนด ปญหาและอปสรรคท�เกดขAน • การวเคราะหหาสาเหตของปญหาท�ทาใหไมไดตามเปาหมาย • กจกรรมท�ไดดาเนนการแกไขแลว • ปญหาใดท�ยงไมไดรบการแกไข พรอมทAงเหตผล หรออปสรรค เชน อปสรรคจากการส�อสาร การ

ขาดอปกรณเคร� องมอ และการขาดการบารงรกษาเคร� องจกรท�ด การขาดการฝกอบรมท�ไมเพยงพอในทกระดบของพนกงาน ความไมเหมาะสมของแผนงานท�ไดวางไว ความเปนไปไดของเปาหมายท�กาหนด ฯลฯ

คาถามท�จะชวยในการพฒนาหรอแกไขปรบปรงกจกรรม GP Options ไดแก เราจะนา Green

Productivity options ไปปฏบตอยางไรใหมผลกระทบเชงลบนอยท�สด อะไรท�เปนขอจากดหรออปสรรคของการดาเนนการ มอะไรบางท�ดาเนนการเกนหรอขาดไปบาง ถาผลท�ไดไมเปนจรงเราควรจะเปล�ยนแปลงอยางไรหรอมทางเลอกอ�นหรอไม เม�อประสบความลมเหลวอะไรคอตนเหตท�แทจรง

73

งานท� 11 การทบทวนของผบรหาร

ในการทบทวนของผบรหาร ควรจะใหทาใหผบรหารเหนภาพทAงหมด กจกรรมไหนท�ดาเนนการไดถกตองและประสบผลสาเรจ และกจกรรมไหนท�ไมประสบความสาเรจ ดงนAนเราจงควรเขาใจส�งตอไปนAกอน คอ ผลท�คาดวาจะไดรบในแตละ Green Productivity options ประโยชนท�จบตองไดและท�จบตองไมไดมอะไรบาง ผลการเพ�มผลผลตท�คานวณเปนเงนท�ประหยดไดนAน มความถกตองและเปนจรง ความยากลาบากในการนากจกรรมท�กาหนดไวไปปฏบต และพAนท�ถดไปท�ควรนากจกรรมไปขยายผลตอเน�อง

คาถามท�ควรใชในกระบวนการ การทบทวนของผบรหาร

• ผลของการดาเนนกจกรรมใน GP options สอดคลองกบวตถประสงค เปาหมายท�วางไวหรอไม ? • มส�งท�เบ�ยงเบนหรอไมเปนไปตามขอกาหนดอะไรหรอไม และส�งท�เบ�ยงเบนเหลานAน ไดรบการบนทกไว

หรอไม ? • ทาไมส�งท�เบ�ยงเบนเหลานAนจงเกดขAน และแกไขอยางไร ? • ไดมการปรบเปล�ยนวตถประสงคและเปาหมายหรอไม และเปาหมายเหลานAนสามารถเปนจรงไดหรอไม ? • มกลยทธทางเลอกใหมไหม ในการท�จะทาใหไดตามเปาหมายท�กาหนดใหม ? • อะไรคอประโยชนจากการดาเนนงานตาม GP options ? • ส�งท�ไดในดานการเพ�มผลผลตและดานส�งแวดลอม ? • ส�งท�พฒนาตรงกบประโยชนท�ตองการหรอไม ? • ส�งท�พฒนาไดแกไขสายการผลตท�เปนปญหาหรอไม ? • ในการพฒนานA สงผลตอการพฒนาผสงมอบอ�นหรอไม หรอผสงมอบอ�นสามารถปรบตวทนเราหรอไม ? • ในการเปล�ยนแปลงปรบปรงมผลกระทบทAงเชงบวกและลบตอดานการตลาดหรอไม ? • อะไรเปนอปสรรคหรอขอจากดหลกท�เกดขAน ? • มขอแนะนาในเชงนโยบายเพ�มเตมหรอไม ? • จะตองมทรพยากรอะไรท�ตองใชเพ�มเตมหรอไม ? • การฝกอบรมและการส�อสารมประสทธภาพพอเพยงหรอไม และถาไมควรจะปรบปรงอยางไร ?

ในกระบวนการทบทวนของผบรหาร เปนโอกาสในการแสดงใหผบรหารไดเหนวา กจกรรม Green Productivity เหมาะสมกบองคกรมากนอยเพยงใด ผเขารวมประชมจงควรเปนบคคลท�เก�ยวของ มความรและขอมลท�ถกตองเพ�อประกอบการตดสนใจได ผบรหารอาจตองตดสนใจในการเปล�ยนแปลงปจจยตางๆ ท�เปนอปสรรคหรอขอจากดในการดาเนนการ ซ� งมทAงปจจยภายใน เชนการเปล�ยนอปกรณ เคร�องจกร การเปล�ยนผลตภณฑหรอบรการ การเปล�ยนลกคาหรอผสงมอบใหม ฯลฯ หรอปจจยภายนอก เชน กฎหมาย

74

ใหม เทคโนโลยใหม หรอปญหากบชมชนรอบขาง ฯลฯ สาหรบความถ�ในการประชมจะขAนอยกบความเหมาะสมขององคกร แตควรจะคานงถงชวงเวลาท�เหมาะสมท�จะทาใหวตถประสงค-เปาหมายสาเรจไดโดยเรว เคร�องมอท�ใชในข�นตอนการตดตามและทบทวน

เคร�องมอท�ไดกลาวในขางตนทAงหมด สามารถนามาประยกตใชในขAนตอนนA ได แตมเคร�องมอหน�งท�มประโยชนมากในการแสดงผลไดอยางชดเจนคอ แผนผงใยแมงมม (Spider Web diagram) แผนผงใยแมงมม (Spider Web diagram) :

แผนผงใยแมงมม จะแสดงผลของการดาเนนงานเทยบกบเปาหมายไดในหลายๆ ดาน พรอมทAงยงสามารถใชแสดงถงความกาวหนาของโครงการในแตละชวงเวลาไดดวยเชนกน ซ� งจะทาใหเขาใจไดงายขAน

รปท� 5.10 ตวอยางแผนผงใยแมงมม (Spider Web diagram)

นอกจากนAยงมเคร�องมออ�นๆ ท�สามารถนามาใชได ดงนA

เคร�องมอ

การนาไปใชในข�นตอนกอนหนาน�

การนาไปใชในข�นตอนการตดตามและ

ทบทวน

Eco-maps

ใชบงชAตาแหนงของปญหาท�พบบนแผนผงโรงงาน

ใชเปรยบเทยบผลการสารวจปญหากอนและหลงดาเนน GP options.

Control Charts

ใชบงชAความเบ�ยงเบนท�เกดขAนในแตละกระบวนการตามดชนชAวดท�ไดกาหนดไว

ใชแสดงผลการลดลงของความเบ�ยงเบนภายหลงปรบปรง

Failure Mode Effect Analysis

ใชในการวเคราะหความลมเหลวและผลกระทบท�อาจเกดขAนจากการเปล�ยนแปลง

ใชตรวจสอบความลมเหลวท�อาจเกดขAนภายหลงการปรบปรงแกไข

Cost Benefit Analysis

ใชเปรยบเทยบคาใชจายและประโยชนท�ไดรบในแตละ GP option

ใชตรวจสอบคา Actual NPV, IRR และประโยชนท�ไดรบจรงจาก GP option.

75

5.6 ข�นตอน 6 การทาใหเปนสวนหน�งของระบบ ในการรกษาส� งท�ไดทามาใน GP Option รวมทA งระบบหรอโครงสรางท�เกดขAนนAน จาเปนตอง

พยายามทาผลลพธท�ไดจากการดาเนนการในครA งนA เขาเปนสวนหน� งของระบบการทางาน ซ� งในขAนตอนนAจะตองอาศยความรวมมอของทกฝาย ดงนAนจงควรใหมการแสดงความคดเหนวาส�งท�ทามานAนสงผลดตอองคกรและตนเองอยางไร และพรอมท�จะดาเนนการตอเน�องตลอดไปหรอไม ภาวะผนาเปนส�งท�จาเปนในขAนตอนนA ดงนAนทมงานจงควรเคารพและคานงถง

• การใหความเคารพนบถอในตนเองและผอ�น รวมทAงการชวยเหลอซ� งกนและกน • การรบฟงความคดเหนของผอ�น รวมทAงการอธบายใหผอ�นเขาใจในความคดเหนของตนเองได

โดยไมใชอานาจ แตยดถอการเคารพความคดเหนซ� งกนและกน • การยอมรบผดกรณท�เกดความผดพลาด แตตองไมทอแทและเดนหนาตอไป • หลกเล�ยงความคดในเชงลบ เม�อมผเสนอแนะหรอตาหนอะไร ควรขอบคณท�ทาใหเราทราบ

จดออนหรอปญหา • เปนคนท�เปดเผยและยอมรบความคดใหมๆ ของผอ�นได

ส�งท�ควรจะไดจากขAนตอนนA คอ การรวมกจกรรม Green Productivity เขาสระบบขององคกร มการ

แกไขส�งท�ไมสอดคลองภายหลงจากการทบทวนของผบรหาร มการขยายผลการดาเนนงานไปยงพAนท�หรอกระบวนการอ�น รวมทAงมการฉลองความสาเรจและเรยนรจากความผดพลาดท�ไดเกดขAน

งานท� 12 เปล�ยนใหกระบวนการเขาไปเปนสวนหน�งของระบบ

กระบวนการปรบปรงอยางตอเน�องจะทาใหองคกรมการเปล�ยนแปลงอยเสมอ ส�งท�ไดจากการเปล�ยนแปลงมาแลว เชน การจดทาเปนเอกสาร แตองคกรจาเปนตองทบทวนความรและประสบการณท�ไดมาใหทนสมยอยเสมอ และมการตดตามประเมนผลอยางตอเน�อง การเขยนใบขอรองการแกไข หรอ Corrective action request เปนส�งท�จาเปนทAงจากผตรวจภายในและภายนอก เม�อไดรบมาตองมการนาไปปฏบตอยางเปนระบบ โดย

• แกไขเหตการณท�ตรงจดของปญหาอยางทนท ไมวาจะเปนการเปล�ยนขAนตอนทางานหรออปกรณเคร�องมอ

• ทาการปรบปรงเปาหมาย ถาพบวาเปาหมายเดมนAนไมสามารถแกไขปญหาท�พบได • ทาการระดมสมองหาแนวทางการปรบปรงใหม ในปญหาใหมท�พบ • ปรบปรงหรอเพ�มเตมคณะทางาน หรอกาหนดบทบาทหนาท�ใหม

เม�อปญหาไดรบการแกไขหรอปรบปรงใหดแลว ควรตองนามาทาการปรบปรงเอกสารท�มอยใหทนสมย โดยอาจจะเพ�มเตมในคมอการทางาน ทบทวนเปาหมายของแผนกตางๆ การกาหนดบทบาทหนาท�เพ�มเตม หรอการเพ�มการฝกอบรมและกจกรรมสงเสรมตางๆ

76

งานท� 13 บงช�ปญหาและดาเนนการแกไขปรบปรงอยางตอเน�อง

ปญหาหรอการเปล�ยนแปลงใหมๆ มกจะเกดขAนอยตลอดเวลาในการดาเนนธรกจ ซ� งอาจจะเกดจากปจจยภายในหรอปจจยภายนอกกได เชนการเปล�ยนแปลงราคาวตถดบ การเปล�ยนผลตภณฑใหมหรอตลาดใหม การมกฎหมายหรอขอกาหนดเพ�มเตม การปรบปรงเพ�อเทยบกบคแขง การมคแขงเพ�ม การสญเสยตลาด ฯลฯ ปจจยเหลานAทาใหองคกรจาเปนตองมการบงชA ปญหาและดาเนนการแกไขปรบปรงอยเสมอ และเปนขอสงเกตวา เม�อมปญหาใหม เราไมจาเปนตองเร� มตนตAงแตขAนตอน 1 ถง 6 ใหมในทกครA ง เราจะวนเขาขAนตอนไหนกไดแลวแตความเหมาะสมของ GP Options ตวอยางเชน ผลจากการทบทวนของผบรหาร และการแกไขท�ผานมา พบวาจะตองไปปรบปรงวตถประสงคและเปาหมายใหม ในสถานการณเชนนA เรากเพยงกลบไปทบทวนท�ขAนตอนท� 2 เร� องการวางแผน เปนตน การปรบปรงอยางตอเน�องจะเปนกระบวนการสงขอมลกลบจากขAนตอนการแกไขและปองกนปญหาท�จะเกดขAน 5.7 กจกรรม Green Productivity

ข�นตอน กจกรรม

1. การเร�มตน • การกาหนดทมและสมาชก • การตดตอท�ปรกษาภายนอก (ถาจาเปน) • การคดเลอกหวหนาทม • การกาหนดบทบาทหนาท�และความรบผดชอบ • การจดเตรยมแผนงานเพ�อการประชมคณะทางาน • การเดนสารวจพAนท�เบAองตน (Walk Through) • การเกบรวบรวมขอมลพAนฐาน

2. การวางแผนงาน

• การบงชA ปญหาและสาเหต • การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย • การกาหนดดชนชA วด • การกาหนดทมงานยอยเพ�อนา GP options ไปปฏบต

3. การสรางและประเมนแนว

ทางเลอกท�จะใช • การสรางแนวทางเลอก GP options ในแตละวตถประสงค • การสรางเกณฑเพ�อการตดสนใจเบAองตน • การคดเลอก GP options เบAองตน • การคดเลอก GP options สดทายเพ�อนามาประเมนตอไป • การเกบขอมลเฉพาะในแตละ GP options • การประเมน GP options • การจดเตรยมแผนการดาเนนการสาหรบ GP options ท�ไดคดเลอก

77

ท�จะดาเนนการ • การตดสนใจในการจดตAงทมงานยอยและเตรยมทมเพ�อนาไปปฏบต

4. การดาเนนการตามแนวทางแกไข

ท�ไดคดเลอก • ปฏบตตามแผนท�กาหนดไวในแตละ GP options • ใหการฝกอบรมและพฒนาศกยภาพแกพนกงานท�เก�ยวของ

5. ตดตามและทบทวน • ตดตามผลการดาเนนงานเทยบกบดชนท�ใชชAวด • ประเมนและวเคราะหผลท�ไดจากการดาเนนงาน • รายงานผลท�ไดตอผบรหารเพ�อทาการทบทวน

6. การทาใหเปนสวนหน�งของระบบ • นาส�งท�ไดจากโครงการเขาสระบบการทางานขององคกร • ทาการปรบปรงแกไขในส�งท�ไมเปนไปตามตองการ • บงชA ปญหาใหมเพ�อทาการปรบปรงอยางตอเน�อง

5.8 เคร�องมอท�ใชในแตละกจกรรม ข�นตอน 1 การเร�มตน เคร�องมอท�ใช

งาน 1. การจดตAงทมงาน งาน 2. การสารวจและเกบขอมล

- Checklists, Tally charts - Plant Layout - Flowcharts and Process Flow Diagram - Material Balance - Benchmarking

ข�นตอน 2 การวางแผนงาน เคร�องมอท�ใช

งาน 3. การบงชA ปญหาและสาเหต งาน 4. การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย

- Brainstorming - Cause and Effect Analysis (Ishikawa) - Critical Path Analysis - Eco-mapping - Gantt Chart

ข�นตอน 3 การสรางและประเมนแนวทางเลอก เคร�องมอท�ใช งาน 5. การสรางแนวทางเลอก GP options งาน 6. การตรวจสอบและประเมนแนวทางเลอก

- Brainstorming - Cost Benefit Analysis - Eco-mapping - Failure Mode and Effect Analysis - Pareto Charts - Program Evaluation Review Technique (PERT)

78

ข�นตอน 4 การดาเนนการตามแนวทางแกไขท�ได

คดเลอก เคร�องมอท�ใช

งาน 7. จดเตรยมแผนงาน งาน 8. การดาเนนการ งาน 9. สรางความตระหนก ฝกอบรมและพฒนา

ศกยภาพ

- Training Need Analysis - Team Briefing - Responsibility Matrix - Critical Path Method - Gantt Chart - Spider Web Diagrams

ข�นตอน 5 ตดตามและทบทวน เคร�องมอท�ใช งาน 10. การตดตามและประเมนผล งาน 11. การทบทวนของผบรหาร

- Solution Effect Analysis - Eco-mapping - Failure Mode and Effect Analysis - Charts (control, Tally etc.)/Spider Web Diagrams

ข�นตอน 6 การทาใหเปนสวนหน�งของระบบ เคร�องมอท�ใช

งาน 12. เปล�ยนใหกระบวนการเขาไปเปนสวนหน�งของระบบ

งาน 13. บงชA ปญหาและดาเนนการแกไขปรบปรงอยางตอเน�อง

- เคร�องมอขางตนบางชนดจะถกนากลบมาใชตามความเหมาะสมของแตละปญหาใหมท�จะนามาปรบปรง