คำนำ

กรมชลประทานไดจดทำและพมพเผยแพรอภธานศพทเทคนคดานการ

ชลประทานและการระบายนำ เปนครงแรกใน พ.ศ. 2534 เพอใชประโยชนในการ

ใชอางองใหเปนมาตรฐานเดยวกน หนงสอดงกลาวไดเปนเอกสารอางองประกอบ

การทำงานของบคลากรของกรมชลประทานมาโดยตลอด

ในป 2551 กรมชลประทานไดพจารณาแลวเหนวา หนงสอดงกลาวไดผาน

การใชงานมาเปนระยะเวลาพอสมควร อาจมเนอหาไมครอบคลมกบวทยาการความ

กาวหนาในปจจบน และยงมขอบกพรองทพงแกไขในบางกรณ เหนควรใหมการแกไข

ปรบปรง และเพมเตมศพทเทคนค และ/หรอศพทวชาการใหมๆ ใหทนสมยยงขน

กรมจงแตงตง “คณะทำงานปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและ

การระบายนำ” มหนาทพจารณาแกไขและปรบปรง “อภธานศพทเทคนคดานการ

ชลประทานและการระบายนำ” ใหมความทนสมยและครอบคลมคำศพททางวชาการ

ทมการเปลยนแปลงเพมเตม ดงรายชอคณะผจดทำทแนบทาย

โดยทคณะทำงานฯ มความเหนตรงกนวา ควรดำเนนการใหไดผลงาน

เปนอภธานศพทฯ ฉบบปรบปรงทมความสมบรณครบถวนมากทสด มเนอหาท

ถกตองชดเจนตรงตามหลกวชาการ และมคำศพทบญญตและคำอธบายทเขาใจได

สำหรบทงบคลากรทปฏบตงานภายในกรม และสำหรบบคคลภายนอกทตองการ

หาความรเกยวกบงานชลประทาน จงไดนำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทาน

และการระบายนำ ฉบบ พ.ศ. 2534 เปนพนฐานในการดำเนนงาน รวมทงเอกสาร

วชาการ ตำรา พจนานกรมฯ ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศมาใชเปรยบเทยบ

อางอง

แมวาคณะทำงานฯ ทกทานจะรวมกนจดทำอภธานศพทเทคนคดานการ

ชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553 ฉบบนดวยความ

ทมเท ตงใจดำเนนการพจารณาและหารอกนอยางพถพถนแลวกตาม กรมตระหนก

ดวา ศพทบญญตและคำอธบายทจดทำขนน อาจยงมขอพงแกไขปรบปรงอยอกไมมาก

I

กนอย หากทานพบขอบกพรองประการใด หรอทานมขอเสนอแนะใดๆ ทจะเปน

ประโยชนตอการแกไขปรบปรงในโอกาสตอไป โปรดสงขอคดเหนถงคณะผจดทำไดท

e-mail address : thaicid@gmail.com ความรวมมอของทานจะชวยใหอภธานศพท

เทคนคดานการชลประทานและการระบายนำฉบบตอๆ ไปมประโยชนตอบคคลใน

วงกวางยงขน

ขอขอบคณทปรกษา ผทรงคณวฒ และคณะทำงานทกทาน ทเสยสละเวลา

และรวมแรงรวมใจกนปรบปรงอภธานศพทฯ ฉบบนจนแลวเสรจ

(นายชลต ดำรงศกด)

อธบดกรมชลประทาน

กนยายน 2553

II

คำชแจง หลกการปรบปรงอภธานศพทเทคนค ดานการชลประทานและการระบายนำ

ในการปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ

ในครงน คณะทำงานฯ ไดวางหลกเกณฑในการดำเนนงานเพอถอเปนหลกปฏบต

มสาระสำคญสรปไดดงนคอ

1. การกำหนดเปาหมาย

เปาหมายการทำงานในครงน นอกจากการพจารณาแกไขและปรบปรง

อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบป 2534 ใหมความ

ทนสมย และครอบคลมศพททางวชาการทมการเปลยนแปลงเพมเตม ตามทระบใน

คำสงแตงตงคณะทำงานฯ แลว ยงคำนงถงผใชทเปนบคคลภายนอกวงงานชลประทาน

มากขน

2. การกำหนดแผนงาน

เพอใหการปรบปรงไดผลตามเปาหมาย คณะทำงานฯ ไดมอบหมายให

ผเกยวของในแตละสาขา พจารณาคดเลอกคำศพทจากแหลงตางๆ ดงน

2.1 อภธานศพทเทคนคการชลประทานและระบายนำ. --

กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2534.

2.2 Multilingual Technical Dictionary on Irrigation and

Drainage. Revised ed. New Delhi : International

Commission on Irrigation and Drainage, 1996.

ซงมคำศพท 10,273 คำ

2.3 คำศพทภาษาองกฤษและศพทบญญตทใชกนแพรหลายในสาขา

การทำงานของตน

III

ผเกยวของในแตละสาขา และคณะทำงานยอย เปนผรบผดชอบในการ

คดเลอกคำศพทภาษาองกฤษตางๆ โดยพจารณาคำศพทเดม และเสนอคำศพทใหมๆ

เพมเตม พจารณาการคงไวหรอปรบปรงศพทบญญตและคำอธบายทมอยเดม หรอ

เสรมคำอธบายเพมเตม แลวนำไปพจารณากลนกรองรวมกนในคณะทำงานฯ ยอย

และคณะทำงานฯ ใหญ ในลำดบถดไป

3. การบญญตศพทภาษาไทยและคำอธบาย

การจดทำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ

ฉบบปรบปรงใหมน ไดพยายามบญญตศพทภาษาไทยใหสอดคลองกบทมใชอยใน

ปจจบน และเรยบเรยงคำอธบายใหมความชดเจนและเขาใจงายสำหรบบคคลทไมม

พนฐานทางดานชลประทาน และเพอใหไดอภธานศพททมมาตรฐานตรงตามหลก

วชาการและหลกภาษามากทสด คณะทำงานฯ จงนำเอกสารอางอง และรปประกอบ

ทนาเชอถอและแพรหลายมาใชประกอบการพจารณาจดทำดวยหลายฉบบ ดงน

1. Multilingual Technical Dictionary on Irrigation and

Drainage. Revised ed. New Delhi : International

Commission on Irrigation and Drainage, 1996.

2. Oxford Advanced Learner’s Dictionary of Current

English. 5th ed. Oxford : Oxford University Press, 1997.

3. The Wiley Dictionary of Civil Engineering and

Construction/Len Webster. -- New York : John

Wiley & Sons, Inc., 1997.

4. อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ.

-- กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2534.

5. พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน. --

กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2544.

IV

6. พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน. --

พมพครงท 4 -- กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2549.

7. ศพทวทยาการวศวกรรมโยธา. -- กรงเทพฯ : คณะกรรมการ

วชาการวศวกรรมโยธา, 2544.

8. คลงคำ. -- กรงเทพฯ : อมรนทร, 2544.

9. หลกเกณฑการทบศพทภาษาองกฤษ ภาษาฝรงเศส ภาษา

เยอรมน ภาษาอตาล ภาษาสเปน ภาษารสเซย ภาษา

ญปน ภาษาอาหรบ ภาษามลาย ฉบบราชบณฑตยสถาน.

-- กรงเทพฯ : ราชบณฑตยสถาน, 2535.

10. หลกเกณฑการใชเครองหมายวรรคตอนและเครองหมาย

อนๆ หลกเกณฑการเวนวรรค หลกเกณฑการเขยนคำยอ

ฉบบราชบณฑตยสถาน. -- พมพครงท 7 (แกไขเพมเตม)

-- กรงเทพฯ : อรณการพมพ, 2551.

11. ศพทบญญต องกฤษ-ไทย ไทย-องกฤษ ฉบบราชบณฑตยสถาน

รน 1.1 ในรปแบบซดรอม

12. พจนานกรมอเลกทรอนกส ฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542

3.1 วธการบญญตศพท

การบญญตศพท พจารณาจากศพทบญญตในอภธานศพทฯ ฉบบ

ป 2534 และทกรมชลประทานเคยใชมาเปนพนฐานเบองตน แลวทำการเพมเตม

หรอปรบปรงรายละเอยดในสวนทเหนวาจำเปน ในบางโอกาสทจำเปนตองใชวธ

ทบศพท ใชหลกการทบศพทตามเกณฑการทบศพทของราชบณฑตยสถาน

V

3.2 วธการอธบายความหมาย

โดยทการปรบปรงครงน มงเนนใหมเนอหาเปนทเขาใจของ

ทงบคคลทงภายในและภายนอกกรมชลประทาน จงไดปรบปรงการอธบายดวยการใช

ภาษาทเขาใจงาย และมเนอหารายละเอยดเทาทจำเปน ทงนจะพยายามหลกเลยง

การใชศพทภาษาองกฤษควบค ยกเวนในกรณทจำเปนเทานน

4. วธการใชงาน

4.1 การคนหาศพทบญญตและคำอธบายภาษาไทยจากคำศพท

ภาษาองกฤษ

อภธานศพทฯ ฉบบปรบปรงป 2553 สวนแรกเปนคำศพท

ภาษาองกฤษ จดเรยงตามลำดบอกษรจาก A-Z แตละคำจะมศพทบญญตและ

คำอธบายเปนภาษาไทย โดยมรปแบบการแสดงรายละเอยดดงน

<คำศพทภาษาองกฤษ>

<ศพทบญญตภาษาไทย> ; <คำอธบาย>

ตวอยาง

approach channel

รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ

เรยกอกอยางวา intake channel

หากหยบยกคำอธบายมาจากเอกสารอน จะมการระบในวงเลบ

ขางทาย ดงน

ตวอยาง

arable land

พนดนเพาะปลกได : พนดนทใชปลกพชไดโดยไมตองอาศย

การดดแปลงทำนบำรงอะไรมากนก (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

VI

4.2 การหาคำศพทภาษาองกฤษจากศพทภาษาไทย

มการจดทำคำเทยบไทย-องกฤษ ไวดานทายเลม โดยจดเรยง

ตามตวอกษร ก-ฮ ซงในสวนนจะมเฉพาะศพทบญญตและคำศพทภาษาองกฤษ

โดยไมมคำอธบายกำกบแตประการใด ผใชทตองการทราบคำอธบายดวย จะตองนำ

คำศพทไทยไปเทยบเปนคำศพทภาษาองกฤษเสยกอน แลวนำคำศพทภาษาองกฤษ

ไปหาคำอธบายเพมเตมในสวนองกฤษ-ไทย

อนง หลงจากทไดมการดำเนนการปรบปรงอภธานศพทฯ ในครงน

สำเรจลงแลว คณะผจดทำพบวา ศพทเทคนคหลายๆ คำ หาแหลงระบวธการ

ออกเสยงไดยาก นาจะมการกำกบคำอานไวดวย แตเนองจากขอจำกดทางดานเวลา

จงไมสามารถดำเนนการในครงนได จงขอยกแนวคดนไวดำเนนการในโอกาสตอไป

VII

คำเทยบไทย-องกฤษ

ก กรวด gravel

กรวดกลาง pebble

กราฟจดการนำ rule curve

กราฟจดการนำเสนบน upper rule curve

กราฟจดการนำเสนลาง lower rule curve

กราฟนำคบหนา advance curve

กราฟนำทา discharge hydrograph

กราฟนำหลาก flood hydrograph

กราฟนำหลากออกแบบ design flood hydrograph

กราฟนำแหง recession curve

กราฟฝนสะสม hyetograph

กราฟวดลม anemogram

กราฟแสดงระดบนำ stage hydrograph

กราฟหนงหนวยนำทา unit hydrograph

กราฟหนงหนวยนำทารวม composite unit hydrograph

กราฟหนงหนวยนำทาสงเคราะห synthetic unit hydrograph

กราฟอทก hydrograph

กรด grid

กลองระดบดมป dumpy level

กลองระดบมอถอ hand level

กลองลวดถกบรรจหน gabion

กลองลวดถกบรรจหน stone mesh

246

กลองวดมม, กลองทโอโดไลต theodolite

กงหนนำ water turbine

การกรอน erosion

การกรอนแบบรองธาร gully erosion

การกระจายการผลตพช crop diversification

การกระจายการผลตพช diversified cropping

การกดเซาะ erosion

การกดเซาะ scour

การกดเซาะชายฝง coastal erosion

การกดเซาะผวหนาลกษณะเปนแผน sheet erosion

การเกษตรมงเนน intensive agriculture

การเกดนำทวม, นำทวมบา flooding

การเกดโพรงทอ piping

การควบคมความเคม salinity control

การควบคมโดยทายนำ downstream control

การควบคมโดยเหนอนำ upstream control

การควบคมตะกอน sediment control

การควบคมนำทวม flood control

การควบคมวชพช weed control

การคายนำ transpiration

การคายระเหย evapotranspiration

การเคลอนตวของนำทวม flood routing

การเคลอนตวของนำหลากผานอางเกบนำ reservoir routing

การเคลอนไหวของเปลอกโลก crustal movement

การจดการทรพยากรนำแบบบรณาการ integrated water resources

management

247

การจดการนำชลประทานในแปลงนา farm water management

การจดการนำทวม flood management

การจดการลมนำ watershed management

การจดรปทดน land consolidation

การจดรปทดนเพอการเกษตรสมบรณแบบ intensive land consolidation

การจำแนกการใชทดน land use classification

การจำแนกทดน land classification

การจำแนกประเภททดน land classification

การเจาะ boring

การเจาะ drilling

การชลประทาน irrigation

การชะลาง leaching

การใชทดน land use

การซอมแบบแหง dry pack

การซม infiltration

การซม seepage

การซมผานดนอมตว percolation

การซมลก deep percolation

การดาด lining

การดาดคอนกรต concrete lining

การดดซบ adsorption

การดดซม absorption

การตกตะกอน sedimentation

การตกตะกอน silting

การเตมนำใตดน groundwater recharge

การเตมอากาศ aeration

248

การเตอนภยนำทวม flood warning การถมหน pitching การทดสอบการบดอดมาตรฐาน standard compaction test การทดสอบการยบตว slump test การทดสอบแรงกด 3 ทศทาง triaxial compression test การทรดตวทยอมได settlement allowance การทำแผนทนำทวม floodplain mapping การทำไรนาแบบมงเนน intensive farming การนำชลศาสตร hydraulic conductivity การนำชลศาสตร transmission constant การนำชลศาสตร unit of permeability การบมคอนกรต concrete curing การบรหารจดการลมนำ catchment management การบำรงรกษา maintenance การบำรงรกษาเชงแกไข corrective maintenance การบำรงรกษาแบบปองกน preventive maintenance การบำรงรกษาปกต regular maintenance การบกรกทางนำ channel encroachment การปฏรปทดน land reform การปรบปรงทางนำ channel improvement การปรบระดบ land leveling การปรบระดบดน grading การปลกพชเชงเดยว monoculture การปลกพชหมนเวยน crop rotation การปองกนการกดกรอน cathodic protection

การปองกนตลง bank protection

249

การปองกนตนลาด toe protection การปองกนนำทวม flood prevention การปองกนภยนำทวม flood protection การปองกนลาดตลง slope protection การเปดหนาดน stripping การผนนำ diversion การพยากรณ ณ เวลาจรง real time forecasting การพยากรณนำทวม flood forecasting การพฒนาเกษตรกรรม agricultural development การฟนสภาพ rehabilitation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน land reclamation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน reclamation การมสวนรวมของประชาชน public participation การยาแนว dry pitching การแยกสาขา diffluence การระบายนำ drainage การระบายนำตามธรรมชาต natural drainage การระบายนำใตผวดน subsurface drainage การระบายนำผวดน surface drainage การระบายนำเพอการเกษตร agricultural drainage การระเหย evaporation การระเหยทงหมด total evaporation การระเหยทงหมด total loss การรงวด cadastral survey การรวไหล leakage

การลดระดบนำ dewatering

250

การลดระดบนำ drawdown

การลดระดบนำฉบพลน sudden drawdown

การลอนำ priming

การระเหยทงหมด fly off

การระเหยทงหมด water losses

การระเหยทงหมด total evaporation

การระเหยทงหมด total loss

การไลตะกอนดวยนำ hydraulic sluicing

การวดกระแสนำแบบทนลอย float measurement

การวดนำ stream gauging

การวางแนว, การปรบแนว alignment; alinement

การวางแผนการใชทดน land use planning

การวเคราะหเขอนวบต dam break analysis

การวเคราะหความถนำทวม flood frequency analysis

การวเคราะหความเสยงภย risk analysis

การศกษาความเหมาะสม feasibility study

การศกษาความเหมาะสมเบองตน pre-feasibility study

การศกษาโครงการเบองตน reconnaissance study

การศกษาแนวทางพฒนาลมนำ preliminary study

การศกษาพฒนาลมนำ comprehensive study

การศกษาพฒนาลมนำเบองตน desk study

การสงนำแบบตลอดเวลา continuous flow irrigation

การสอบเทยบ calibration

การสำรวจคลนไหวสะเทอน seismic exploration

การสำรวจทางธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ

resistivity survey

251

การสญเสยจากการสงนำ conveyance losses

การสญเสยจากการสงนำ transmission losses

การสญเสยททางเขา entrance loss

การสญเสยรอง minor losses

การสญเสยหลก major losses

การเสยเฮด head loss

การหดจากการแขงตว settlement shrinkage

การหมนเวยนทดน land rotation

การหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน echo sounding

การหยงธรณ logging

การไหลของนำใตดน groundwater flow

การไหลของนำรายป annual flow

การไหลเขาสงสด peak inflow

การไหลคงทแบบไมสมำเสมอ steady-non uniform flow

การไหลซมแนวดง vertical creep

การไหลตามฤดกาล seasonal flow

การไหลใตดน subsurface flow

การไหลใตวกฤต subcritical flow

การไหลแบบคงท steady flow

การไหลแบบจม submerged flow

การไหลแบบเนอเดยว homogeneous flow

การไหลแบบปนปวน sinuous flow

การไหลแบบปนปวน tortuous flow

การไหลแบบปนปวน turbulent flow

การไหลแบบเปลยนแปลงทละนอย gradually varied flow

252

การไหลแบบเปลยนแปลงอยางรวดเรว rapidly varied flow

การไหลแบบไมคงท unsteady flow

การไหลแบบไมสมำเสมอ varied flow

การไหลแบบราบเรยบ laminar flow

การไหลแบบราบเรยบ tranquil flow

การไหลแบบวกฤต critical flow

การไหลแบบสมำเสมอ uniform flow

การไหลแบบอสระ free flow

การไหลไมคงทและไมสมำเสมอ unsteady non-uniform flow

การไหลวน eddy flow

การไหลเหนอวกฤต rapid flow

การไหลเหนอวกฤต supercritical flow

การไหลเหนอวกฤต, การไหลพง shooting flow

การออกแบบขนรายละเอยด detail design

การอดฉด grouting

การอดฉดฉาบผว slush grouting

การอดฉดดวยเบนทอไนต bentonite grouting

การอดฉดโดยการพน jet grouting

กาลกนำ siphon

กำแพงกนดน retaining wall

กำแพงตนลาด toe wall

กำแพงใตรองแกน key wall

กำแพงทบนำ diaphragm wall

กำแพงนำนำ guide bund

กำแพงนำนำ guide wall

253

กำแพงปองกนนำทวม flood wall

กำแพงปก wing wall

กำแพงลาง cutoff wall

กำแพงสารละลายทบนำ slurry wall

กำลงอด compressive strength

กำลงอด, กำลงอดแกนเดยว unconfined compressive strength

เกลอหน rock salt

เกษตรกรรม agriculture

แกงแนง, คำยน bracing

แกนเขอน core zone

แกนเขอน, เสนผานศนยกลางเขอน dam axis, axis of dam

แกนทางนำโคงตวด meander core

แกนทบนำ impervious core

ข ขนาดตะแกรง sieve gauge

ขนาดนำทวม flood magnitude

ขนาดนำทวม flood size

ขวดเกบตะกอนแขวนลอย bottle silt sampler

ขอบเขตของงาน Terms of Reference (TOR)

ขนบนได terrace

ขดจำกดการหดตว shrinkage limit

ขดจำกดพลาสตก plastic limit

ขดจำกดเหลว liquid limit

เขตค เขตคลอง หรอเขตถนน right of way

254

เขตทางนำโคงตวด meander belt

เขตนำตงผว capillary zone

เขตนำทวม flood zones

เขตภยพบตนำทวม flood hazard zone

เขตรอยเลอน fault zone

เขตรากพช root zone

เขตอมตวเหนอระดบนำใตดน capillary fringe

เขตอมนำ saturated zone

เขตอมนำ zone of saturation

เขตอมนำถาวร zone of permanent saturation

เขตอมอากาศ aeration zone

เขอน, ทำนบ dam

เขอนกกเกบนำ impounding dam

เขอนกนคลน mole

เขอนคอนกรต concrete dam

เขอนคำยน buttress dam

เขอนโคง arch dam

เขอนชะลอนำ detention dam

เขอนดน earth dam

เขอนดน earthfill dam

เขอนดนถมบดอด rolled-earthfill dam

เขอนดนถมบดอด rolled-fill dam

เขอนใตดน underground dam

เขอนทดนำ barrage

เขอนทดนำหรอเขอนผนนำ diversion dam

255

เขอนแรงโนมถวงโคง gravity arch dam

เขอนวสดถม embankment dam

เขอนสบถม hydraulic fill dam

เขอนหนถม rockfill dam

ค คราบนำสงสด flood mark

คราบนำสงสด high watermark

คลอง canal

คลองชกนำ feeder canal

คลองชลประทาน irrigation canal

คลองซอย lateral

คลองซอย lateral canal

คลองซอย secondary canal

คลองดาด lined canal

คลองดน earth canal

คลองแยก branch canal

คลองแยกซอย sub-lateral

คลองรบนำนอง inundation canal

คลองลด, ลำนำลด cutoff

คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก main canal

คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก primary canal

คลองสงนำสายใหญฝงขวา right main cannel

คลองสงนำสายใหญฝงซาย left main canal

คลนนำทวม flood wave

คลนสนาม Tsunami

256

ความกวางทองคลอง bed width

ความขน turbidity

ความเขมฝน intensity of rainfall

ความเขมฝน rainfall intensity

ความคลายคลง similitude

ความคลายคลงกนทางจลน kinematic similarity

ความคลายคลงทางพลศาสตร dynamic similitude

ความเคม salinity

ความโคงชน convexity

ความจควบคมนำทวม flood control storage

ความจตามฤดกาล seasonal storage

ความจไมใชการ dead storage

ความจใชการ active storage

ความจเผอนำทวม flood storage

ความจเผอนำหลาก flood surcharge

ความจเผอนำหลาก surcharge

ความจไมใชการ inactive storage

ความจรองนำ channel capacity

ความจรองรบนำหลาก detention storage

ความจอางเกบนำ gross capacity reservoir

ความจอางเกบนำ gross storage

ความจอางเกบนำ storage capacity

ความชนเกบกก intercepted moisture

ความชนชลประทาน field capacity

ความชนทงหมดทพชนำไปใชได total available water

257

ความชนทพชนำไปใชได available soil moisture

ความชนในดนทยอมใหลดลงได allowable depletion

ความชนในดนทยอมใหลดลงได allowable soil moisture depletion

ความชนในดนทยอมใหลดลงได deficiency

ความชนสมบรณ absolute humidity

ความชนสมพทธ relative humidity

ความชนเหมาะสม optimum moisture

ความดนขนของนำ uplift pressure

ความดนนำนง static pressure

ความดนนำระหวางเมดดน pore pressure

ความดนนำสวนเกน excess hydrostatic pressure

ความดนบรรยากาศ atmospheric pressure

ความดนประสทธผล effective pressure

ความดนไอ vapor pressure

ความตองการใชนำของพช crop water requirement

ความตองการนำทแปลงนา farm delivery requirement

ความตองการนำของพนทเพาะปลก water requirement

ความตองการนำชลประทาน irrigation demand

ความตองการนำชลประทาน irrigation requirement

ความตองการนำชะลาง leaching requirement

ความตองการนำทแปลงนา farm delivery requirement

ความตานแรงดด bending strength

ความถวงจำเพาะ specific gravity

ความถวงจำเพาะปรากฏ apparent specific gravity

ความถชลประทาน irrigation frequency

258

ความถนำทวม flood frequency

ความถกตอง accuracy

ความนาจะเปนการเกดนำทวม flood probability

ความนำไฟฟา electrical conductivity

ความแนนวกฤต critical depth

ความฝดกำแพง wall friction

ความฝดภายใน internal friction

ความพรน porosity

ความยาวเขอน length of dam

ความยาวสน crest length

ความเรวกอนเขาอาคาร velocity of approach

ความเรวการซม seepage velocity

ความเรวการไหล discharge velocity

ความเรวเฉลย mean velocity

ความเรวเชงมม angular velocity

ความเรววกฤต critical velocity

ความลกของนำทา depth of runoff

ความลกชลศาสตร hydraulic depth

ความลกปกต normal depth

ความลกวกฤต critical density

ความสามารถในการซมผาน permeability

ความสงของนำเหนอสนฝาย weir head

ความเสยดทานชลศาสตร hydraulic friction

ความหนาแนนการระบายนำ drainage density

ความหนาแนนของการปลกพช cropping intensity

259

ความหนาแนนแหง dry density

ความหนดจลน kinematic viscosity

คอนนำ water hammer

คน embankment

คนกนนำ levee

คนดน bund

คนดนทง spoil bank

คนดนทยอมใหพง breaching dike

คนนา farm dike

คาเฉลยเคลอนท moving average

คาเฉลยปรมาณนำรายเดอนเฉลย average mean monthly discharge

ควเซก cusec

คชกนำ feeder ditch

คนำ ditch

คระบายนำ drain ditch

คระบายนำทายแปลง tail drain

คสงนำ quaternary canal

คไสไก field ditch

เครองกงหนนำ hydraulic turbine

เครองกงหนแรงกระแทก impulse turbine

เครองเกบตะกอนทองนำ bed material sampler

เครองขดคนำ ditcher

เครองดกตะกอน sediment catcher

เครองทำคลน wave making apparatus

เครองบนทกความสงคลน wave height recorder

260

เครองปอนตะกอนทองนำ bed load feeder

เครองมอตรวจวดพฤตกรรมเขอน dam instrument

เครองมอวดความชน tensiometer

เครองมอวดพนท planimeter

เครองมอวดแรงดนดน pressure cell

เครองวดกระแสนำ current meter

เครองวดกระแสลม anemometer

เครองวดการระเหยของนำ, มาตรวดการระเหย evaporimeter

เครองวดความกดอากาศ barometer

เครองวดความกดอากาศแบบตลบ aneroid barometer

เครองวดความเรวกระแสนำแบบคลนเสยง acoustic doppler velocimeter

เครองวดความหนด viscosimeter

เครองวดความไหวสะเทอน seismograph

เครองวดฝน, ถงวดฝน rain gauge

เครองวดนำฝนแบบอตโนมต rain recording gauge

เครองวดระดบนำแบบเขม point gauge

เครองวดระดบนำแบบลกลอย float gauge

เครองวดลมแบบกราฟ anemograph

เครองวดอตราการไหลแบบของอ elbow meter

เครองวดอตราการไหลแบบออรฟซ orifice meter

เครองสบนำชนดนำไหลตามแนวแกน axial flow pump

เครองสบนำบอนำลก deep well pump

เครองสบนำแบบลมดน air-lift pump

เครองสบนำแบบหอยโขง centrifugal pump

เครองสบนำแบบไหลผสม mixed flow pump

261

เครองสบนำแบบไหลวน radial flow pump

เครองสบนำแรงกระแทก impulse pump

เครองสบนำลกสบชก reciprocation pump

เครองหมายเดนในภมประเทศ landmark

เครองหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน echo sounder

โคงการจดการอางเกบนำ reservoir operation rule curve

โคงความเขมฝน-ชวงเวลา rainfall intensity-duration curve

โคงความเขมฝน-พนท rainfall intensity-area curve

โคงความจ capacity curve

โคงความถนำทวม flood frequency curve

โคงความลก-ชวงเวลา depth-duration curve

โคงความลก-พนท depth-area curve

โคงความสงนำโจน jump height curve

โคงชวงเวลา duration curve

โคงทบทว double mass curve

โคงนำเทอ backwater curve

โคงพนทความจ area-capacity curve

โคงสะสม mass curve

โคงอตราการไหล rating curve

โคงอตราการไหลทายนำ tailwater rating curve

โครงการพฒนาดานชลประทาน irrigation development project

โครงการชลประทาน irrigation project

โครงขายสามเหลยม triangulation

โครงสรางของดน soil structure

โครงสรางพนฐาน infrastructure

262

โคลนเจาะ drilling mud

โคลนถลม mudslide

ง งานบำรงรกษาพเศษ special maintenance

จ จดธารโผล emergence

จดนำคาง dew point

จดแบงสถานะภาพของดน Atterberg’s limits

จดเรมตนกรด origin (of a grid)

จดเหยวเฉา wilting point

จดเหยวเฉาถาวร permanent wilting point

จดออกลมนำ point of concentration

เจต jet

ฉ แฉกสงนำ chak

แฉกสงนำ service unit

ช ชลประทานขนาดเลก tank irrigation

ชลประทานจลภาค micro irrigation

ชลประทานฉดฝอย overhead irrigation

ชลประทานฉดฝอย spray irrigation

ชลประทานฉดฝอย sprinkler irrigation

263

ชลประทานใตผวดน subsurface irrigation

ชลประทานนำขาด sub-irrigation

ชลประทานนำนอง flood irrigation

ชลประทานนำหยด drip irrigation

ชลประทานผวดน surface irrigation

ชลประทานใตผวดน sub-irrigation

ชลประทานแบบทวมขง border irrigation

ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง basin irrigation

ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง level border irrigation

ชลประทานแบบรองสลบรอง alternate furrow irrigation

ชลประทานรองค furrow irrigation

ชลประทานลกฟก corrugation irrigation

ชลประทานหมนเวยน irrigation rotation

ชลภาระ duty of water

ชลภาระ water duty

ชลศาสตร hydraulics

ชวง reach

ชวงตางเสนชนความสง contour interval

ชวงนำคบหนา advance phase

ชวงนำแหง recession phase

ชวงแผนดนไหว earthquake period

ชวงฝนแลง drought

ชวงเวลาชลประทาน irrigation period

ชวงเวลานำทวม flood duration

ชวงเวลาไมสงนำ off period

264

ชองขนลง manhole

ชองทางออก outlet

ชองระบายทราย sand sluice

ชองระบายนำ bank sluice

ชองลด cutoff

ชองลดลดนำทวม flood by-pass

ชองวาง void

ชองวางระหวางเมดดน pore space

ชนกรองกลบทาง inverted filter

ชนกรองกลบทาง protective filter

ชนดานแขง hardpan

ชนนำมแรงดน confined aquifer

ชนรองพน bedding

ชนหนกนนำ aquifuge

ชนหนซบนำ aquiclude

ชนหนอมนำ aquifer

ชานพก berm

ชายเขตนำทวม flood fringe

ชายเขตนำทวม flood-plain fringe

ชายเขตนำทวม floodway fringe

ชอภมศาสตร geographic name

ชอภมศาสตร toponym

ชดรอยเลอน fault set

เชงลาดทายนำ downstream toe

265

ด ดชนความชมชนของดน antecedent precipitation index ดชนนำทวม flood index ดชนแสดงผลทางการเกษตร agricultural performance indicator ดนกรดหรอดนเปรยว acid soil ดนกระจายตว dispersive soil ดนเคม saline soil ดนเคมดาง saline-alkali soil ดนดอนสามเหลยม delta ดนดาง alkaline soil ดนตะกอนทราย silt ดนตะกอนนำพา alluvial soil ดนตดดนถม cut and fill ดนปนทราย loamy sand ดนไมอมตว unsaturated soil ดนรวน loam ดนรวนปนตะกอนทราย silt loam ดนรวนปนทราย sandy loam ดนรวนเหนยว clay loam ดนรวนเหนยวปนตะกอนทราย silty clay loam ดลยภาพนำ hydrological-balance budget ดนเหนยวปนตะกอนทราย silty clay ดนไหล earth flow ดนอนทรย organic soil ดนอมนำ saturated soil โดม dome

โดมหนเกลอ salt dome

266

ต ตนนำ headwater

ตลง bank

ตอมอ pier

ตอมอรม (สะพาน) หรอฐานยน (เขอน) abutment

ตะกอน sediment

ตะกอน sediment load

ตะกอนแขวนลอย suspended load

ตะกอนชะลาง wash load

ตะกอนทองนำ bed load

ตะกอนพดพา sediment runoff

ตะกอนรวน unconsolidated sediment

ตะแกรงกนสวะ trash rack

ตะแกรงปลา fish screen

ตะบนนำ hydraulic ram

ตะพก terrace

ตะพกลมนำ alluvial terrace

ตวคณคาแผนดนไหว earthquake factor

ตาขายการไหล flow net

ตาขายการไหล flow pattern

ตารางบนทกขอมลการเจาะ boring log

ตำแหนงทางภมศาสตร geographic position

โตะสำรวจ plane table

267

ถ ถมกลบ backfill ถงลดแรงกระแทก surge tank ถงวดการใชนำของขาว rice lysimeter ถงวดการใชนำของพช lysimeter ถงวดการใชนำแบบระบายนำ percolation type lysimeter ถงวดการใชนำแบบไฮดรอลค hydraulic weighing lysimeter ถาดวดการระเหย class A pan ถาดวดการระเหย evaporation pan ถำ cave

ท ทราย sand ทรายระบายนำ sand drain ทอกร casing ทอเชอมกาลกนำ siphon ทอตง riser pipe ทอนกนนำ stoplogs ทอนำนำเขาเครองกงหนนำ penstock ทอระบายนำดนเผา tile drain ทอลอด culvert ทอสงนำเขานา farm intake ทอสงนำเขานา farm turnout ทะเลใน inland sea ทะเลภายใน continental sea ทางเดนภายในฐานราก foundation gallery ทางทงนำ wasteway

268

ทางนำเขา inlet

ทางนำเขาชนดหอคอย intake tower

ทางนำโคงตวดตางลาด ingrown meander

ทางนำใตดนแบบกาลกนำ siphon

ทางนำเบนเบยง divagation

ทางนำเปด open channel

ทางเบยงนำ bypass channel

ทางเบยงนำหลาก bypass floodway

ทางปลาผาน fishway

ทางผนนำ diversion channel

ทางระบายตะกอน sluiceway

ทางระบายนำ drainage channel

ทางระบายนำซมแนวตง chimney drain

ทางระบายนำใตเขอน trench drain

ทางระบายนำใตดนทายเขอน toe drain

ทางระบายนำทวม floodway

ทางระบายนำแนวดง vertical drain

ทางระบายนำแบบรตน mole drain

ทางระบายนำแบบสกดกน intercepting drain

ทางระบายนำเพอลดแรงดน relief drain

ทางระบายนำเพอลดแรงดน seepage drain

ทางระบายนำรวม collector drain

ทางระบายนำลนฉกเฉน emergency spillway

ทางระบายนำลนดานขาง lateral flow spillway

ทางระบายนำลนดานขาง side channel spillway

269

ทางระบายนำลนปากแตร morning glory spillway

ทางลำเลยงนำทง discharge carrier

ทางลำเลยงในแปลงนา farm road

ทางสตวขาม cattle ramp

ทาม, ทราบนำทวมถง flood plain; flood plane

ทำนบชวคราว coffer dam

ทำนบดนปดกนลำนำเดม closure dam

ทดนทสามารถทำการเพาะปลกได arable land

ทดนปลกพช cropped land

ทราบชายฝง coastal plain

ทราบตะกอนนำพา alluvial plain

ทลมนำเคม salt marsh; saline

แทงผนก seal bar

แทงสลายพลงงานนำปลายรางเท chute blocks

แทนรบแรงกระแทก thrust blocks

ธ ธรณ sill

ธรณแปรสณฐาน tectonics

ธรณฟสกส geophysics

ธรณวทยา geology

ธรณวทยาโครงสราง structural geology

ธรณสณฐาน, ภมลกษณ landform

ธรณอทกวทยา geohydrology

ธรณอทกวทยา groundwater hydrology

ธารนำขาดตอน interrupted stream

ธารนำมด disappearing stream

270

ธารนำไหลตลอดป perennial stream

ธารนำไหลเปนพกๆ intermittent stream

ธารรบนำใตดน effluent

น นอต knot

นำกรอย brackish water

นำกระดาง hard water

นำกลบมาใช return flow

นำขนเตมท high tide

นำขนเตมท high water

นำขนลง tide

นำเคลอบเมดดน hygroscopic moisture

นำเคลอบเมดดน hygroscopic water

นำเคม saline water

นำจากบรรยากาศ meteoric water

นำโจน hydraulic jump

นำซมแผ interflow

นำฐาน base flow

นำดาง alkaline water

นำตาย neap tide

นำตงผว capillary water

นำทวม flood

นำทวม n ป n-year flood

นำทวมฉบพลน flash flood

271

นำทา runoff

นำทาจรง direct runoff

นำทาใตดน ground water runoff

นำทาใตดน groundwater runoff

นำทาใตดน subsurface runoff

นำทาทงหมด total runoff

นำทาผวดน overland runoff

นำทาผวดน surface runoff

นำทารายปเฉลย mean annual runoff

นำทง effluent

นำเทอ backwater

นำทวมสดโตง extreme flood

นำบาดาล groundwater

นำบาดาลไมมแรงดน phreatic water

นำฝนทถกดดซบไวในลมนำ basin recharge

นำลนขามตลง bank overspill

นำสมทบ side flow

นำหนกจำเพาะ specific weight

นำหนกจำเพาะ weight density

นำหนกจำเพาะในนำ submerged unit weight

นำหนกจำเพาะ buoyant unit weight

นำหนกจำเพาะอมตว saturated unit weight

นำหลากสงสด maximum flood

นำชลประทานเหลอใช irrigation return flow

นำอสระ gravitational water

272

นำอสระ free water

นเวศวทยา ecology

แนวชายฝง coastline

แนวไหลซม creep line

บ บรรทดเลง alidade

บรเวณลมนำ catchment

บรเวณลมนำ catchment area

บรเวณลมนำ drainage area

บรเวณลมนำ drainage basin

บรเวณลมนำ hydrographic basin

บรเวณลมนำ, พนทรบนำ watershed

บอดกทราย sand trap

บอดกทราย trap box

บอเตมนำ diffusion well

บอเตมนำ inverted well

บอเตมนำ recharge well

บอทรายดด quicksand

บอนำนง stilling pool

บอนำนง water cushion

บอนำบาดาลมแรงดน artesian well

บอนำพ flowing well

บอนำลก deep well

บอยมดน borrow area

บอรวมนำ sump

273

บอระบายนำ drainage well

บอลดแรงดน pressure relief well

บอลดแรงดน relief well

บอลลวาลว ball valve

บอสงเกตการณ observation well

บนไดปลา fish ladder

บานกนนำชวคราว bulkhead gate

บานโคง radial gate

บานโคง Tainter gate

บานชนดกระดก flap gate

บานชนดจดหมนคงท fixed hinged gates

บานชนดลอเลอน fixed roller gate

บานชนดลอเลอน fixed wheel gate

บานตรง slide gate

บานทดนำ check gate

บานบงคบนำ gate

บานบงคบนำรบแรงดนสง high pressure gate

บานบงคบนำอตโนมต automatic gate

บานประตเรอสญจร mitering gate

บานปดซอม guard gate

บานยกแนวดง vertical lift gate

บานระบายตะกอน sluice gate

บานหมน hinged gate

บานหมน swing gate

บาร bar

274

แบบกอสราง construction drawing

แบบกอสรางจรง as-built drawing

แบบจำลอง model

แบบจำลองกลองดำ black box simulation model

แบบจำลองกายภาพ physical model

แบบจำลองแขง rigid model

แบบจำลองคณตศาสตร mathematical model

แบบจำลองชลศาสตร hydraulic model

แบบจำลองชเฉพาะ deterministic model

แบบจำลองตางสดสวน distorted model

แบบจำลองนำฝน-นำทา rainfall-runoff model

แบบจำลองพนแขง fixed-bed model

แบบจำลองพนออน movable-bed model

แบบจำลองอทกวทยา hydrological model

แบบประกอบสญญา contract drawing

แบบรายละเอยด detail drawing

แบบรปทางนำวงแหวน annular drainage pattern

แบบหนางาน shop drawing

ป ปฏทนการปลกพช cropping calendar

ประตตดนำ, ลนตดนำ isotating valve

ประตตดนำ, ลนตดนำ shut-off valve

ประตนำ, ลน valve

ประตนำแบบบาน gate valve

275

ประตนำแบบปกผเสอ butterfly valve

ประตนำวงแหวน hollow jet valve

ประตระบายตะกอน blowoff valve

ประตเรอสญจร navigation lock

ประสทธภาพการสงนำ conveyance efficiency

ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา farm delivery efficiency

ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา farm irrigation efficiency

ประสทธภาพการใหนำ application efficiency

ประสทธภาพชลประทาน irrigation efficiency

ประสทธภาพในการใหนำ water application efficiency

ปรมาณการคายระเหยจรง actual evapotranspiration

ปรมาณการใชนำของพช consumptive use

ปรมาณการใชนำเหมาะสม optimum consumptive use

ปรมาณการซมลงดน infiltration capacity

ปรมาณการใหนำจำเพาะ specific yield

ปรมาณความชน moisture content

ปรมาณความชน water content

ปรมาณนำเกบกกในลำนำ channel storage

ปรมาณนำทวม flood runoff

ปรมาณนำทาทบทว cumulative runoff

ปรมาณนำทารายป annual runoff

ปรมาณนำหลากรายป annual flood

ปรมาณนำหลากรายปเฉลย average annual flood

ปรมาณนำฝนทตกมากอนแลว antecedent rainfall

ปรมาณนำสทธทใหแกพช net water application

276

ปรมาณนำหลากรายวนสงสด daily flood peak

ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได maximum probable flood

ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได probable maximum flood (P.M.F)

ปรมาณนำหลากออกแบบ design flood

ปรมาณนำหลากออกแบบอาคารทางระบายนำลน spillway design flood

ปรมาณนำเหลอใช surplus water

ปรมาณฝน rainfall

ปรมาณฝนรายปเฉลย mean annual rainfall

ปรมาณฝนสะสม accumulated rainfall

ปรมาณฝนสวนเกน excess rainfall

ปรมาณฝนสทธ net rainfall

ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได maximum probable precipitation

ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได maximum probable rainfall

ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได probable maximum precipitation

(P.M.P)

ปนำ water year

ปนซเมนตเหลว cement paste

ปนดบ quicklime

ปนพน air-blown mortar

ปนพน gunite

ปนพน shotcrete

ปนสอ mortar

เปลอกทายนำ downstream fill

เปลอกทายนำ downstream shell

เปลอกโลก crust of the earth

เปลอกเหนอนำ upstream fill

277

เปลอกเหนอนำ upstream shell

แปลงตกกลา seed bedding

ผ ผงรอยเลอน fault gouge

ผนกขอบบาน gate seal

ผลกระทบจากนำเทอ backwater effect

ผลบนทกทางไฟฟา electric log

ผลผลตนำทาของลมนำ yield of drainage basin

ผารอยเลอน fault scarp

ผนกรองนำทางราบ drainage filter

ผนกรองนำทางราบ horizontal drainage blanket

ผนกรองนำทางราบ pervious blanket

ผนกรองระบายนำ blanket drain

ผนทบนำ impervious blanket

ผนทบนำดานเหนอนำ upstream impervious blanket

ผนปดนเหนยว clay blanket

แผงกนนำ flashboard

แผงกนนำ stop plank

แผงตะเข mattress

แผงปะทะนำ baffle

แผงปะทะนำดานทาย end baffle

แผงปะทะนำดานทาย end sill

แผนกนนำ plank

แผนการปลกพช cropping pattern

แผนดำเนนการ implementation plan

278

แผนดนถลม landslide

แผนดนถลม landslip

แผนดนเหนยวสงเคราะห Geosynthetic Clay Liner (GCL)

แผนดนไหว earthquake

แผนทเคาโครง outline map

แผนทจด dot map

แผนทโฉนด cadastral map

แผนทเมอง city map

แผนทเสนชนความสง contour map

แผนนำ nappe

แผนภมสามเหลยมดน soil texture triangle

แผนภมสามเหลยมดน soil triangle

แผนใยสงเคราะห geotextile

แผนวดระดบนำ staff gauge

ฝ ฝนเกดจากพายหมน cyclonic rain

ฝนเกดจากลมปะทะภเขา orographic rain

ฝนคาดการณ expected rainfall

ฝนใชการได effective rainfall

ฝนทเกดจากการพาความรอน convectional rain

ฝนแรก initial rainfall

ฝนละออง drizzle

ฝาย weir

ฝายขนบนได cascade weir

ฝายขนบนได step weir

279

ฝายเคลอนทได movable weir

ฝายจม drowned weir

ฝายจม submerged weir

ฝายชะลอนำ check dam

ฝายทแยง diagonal weir

ฝายทายนำ subsidiary weir

ฝายบาก notched weir

ฝายบานกระดก flash board weir

ฝายแบบการไหลอสระ clear overflow weir

ฝายแบบการไหลอสระ free fall weir

ฝายแบบการไหลอสระ free overfall weir

ฝายแบบการไหลอสระ free weir

ฝายปากเปด duckbill weir

ฝายพอง inflatable weir

ฝายไม timber weir

ฝายยาง rubber dam

ฝายยาง rubber weir

ฝายแรงโนมถวง gravity weir

ฝายโรไมน Romijn weir

ฝายวดนำ measuring weir

ฝายวดนำรปสเหลยมคางหม cipolletti weir

ฝายสนกวาง broad-crested weir

ฝายสนแขง fixed crest weir

ฝายสนคม sharp-crested weir

ฝายสามเหลยม triangular weir

280

ฝายสามเหลยม v-notch weir

ฝายสเหลยมคางหม trapezoidal notch

ฝายสเหลยมคางหม trapezoidal weir

ฝายสเหลยมผนผา rectangular weir

ฝายหยก labyrinth weir

ฝายหนกอ masonry weir

ฝายหนถม rockfill weir

ฝายโอก ogee weir

พ พนกงานสงนำ zoneman

พนง dike; dyke

พนง, คน, คนกนนำ dyke

พนง, คน, คนกนนำ flood levee

พลงกระแสนำ stream power

พลงงานศกย potential energy

พอกมม fillet

พายดเปรสชน depression

พายฝน rain storm

พายฝนออกแบบ design storm

พายหมน, ไซโคลน cyclone

พกด coordinates

พโซมเตอร piezometer

พชทนดนเคม halophyte

พชศาสตร agronomy

281

พนดนเพาะปลกได arable land

พนดนเพาะปลกไมได non-arable land

พนทกกเกบนำทวม flood storage basin

พนทความถนำทวม flood frequency region

พนทคอด, พนดนคอด neck

พนทโครงการ project area

พนทชลประทาน irrigation area

พนทชลประทานสบนำ lift irrigation area

พนทชลประทานสบนำ pump irrigation area

พนทชมนำ wetland

พนทชมนำชายฝง coastal wetlands

พนทนำทวม flooded area

พนทนำทวม inundated land

พนทนำทวมซำซาก flood bed

พนทปดลอม polder

พนทรบนำ basin

พนทรบนำลงอางเกบนำ reservoir basin

พนทอางเกบนำ surface area of reservoir

พนอาคารชลประทานดานเหนอนำหรอทายนำ apron

ฟ ฟรดนมเบอร Froude number (Fr)

ฟนตะเข baffle pier

ฟนตะเข floor block

ฟาทอม fathom

ไฟฟาพลงนำ hydro-electric power

282

ภ ภยพบตนำทวม flood hazard ภาคของทศ azimuth ภาพถายทางอากาศ aerial photograph ภมทศน, ภมภาพ landscape ภมทศน, ภมภาพ landschaft ภมประเทศศกษา orography

ม มวลรวม aggregate มหนตอทกภย catastrophic flood มาตรระยะทาง, ออดอมเตอร odometer มาตรวดระยะ geodimeter มาตรเวนจร venturi meter

มาตรารกเตอร Richter scale มาโนมเตอร manometer มมทรงตว angle of repose มมเท dip มมแบรง bearing มลฐาน datum แมนำทมนำขนลง tidal river แมนำใหม young river โมดลสความละเอยด fineness modulus

ย ยอดนำนอง flood crest

ยอดนำนอง flood peak

283

ยอดนำนอง flood summit

ยอดนำหลาก peak flood

ร รถขดบงกโยน dragline รถดนดน bulldozer รถดนดน, รถตกดน dozer รถบดแบบสนสะเทอน vibrating roller รถแบคโฮ backhoe รอ groyne รอ jetty รอ spur dike รอ transverse dike รองแกนทบนำ cutoff trench รองแกนทบนำแบบเตม full cutoff trench รองแกนทบนำแบบบางสวน partial cutoff trench รองชกนำ approach channel รองชกนำ intake channel รองทงนำ waste channel รองนำ channel รองนำเซาะ gulley; gully รองนำหลาก flood channel รองบาน groove รอบการเกดซำ recurrence interval รอบการเกดซำ return period รอบเวรชลประทาน irrigation interval

284

รอยตอกอสราง construction joint รอยตอเผอการขยายตว expansion joint รอยตอเผอการหดตว contraction joint รอยเลอน, รอยเหลอม fault รอยเลอนแนวมมเท dip fault รอยเลอนปกต normal fault ระดบกกเกบปกต normal pool level ระดบความชนวกฤต critical moisture level ระดบความสง elevation ระดบฐานการกดเซาะ base level of erosion ระดบทองคลอง bed level ระดบทะเลปานกลาง mean sea level (M.S.L.) ระดบทายนำ tailwater level ระดบนำกกเกบ retention water level ระดบนำตำสด minimum water level ระดบนำตำสดในอางเกบนำ minimum reservoir level ระดบนำแตกตาง differential head ระดบนำใตดน water table ระดบนำใตดนชนบน perched water table ระดบนำทน afflux ระดบนำทวม flood level ระดบนำทวม flood stage ระดบนำสงสด full supply level ระดบนำสงสด maximum water level ระดบนำหลากออกแบบ design flood level ระดบมลฐาน datum level

285

ระดบระบายนำสงสด full drain level ระดบอางองของเสาวดระดบ gauge datum ระดบอมตว level of saturation ระบบกระจายนำ distribution system ระบบการบรหารการเงนการคลงภาครฐสระบบอเลกทรอนกส Government Fiscal Management Information System (GFMIS) ระบบกำหนดตำแหนงบนพนโลก (จพเอส) Global Positioning System (GPS) ระบบชลประทานแบบสำรองนำกลางคน night-storage irrigation system ระบบชลประทานรบนำนอง inundation irrigation system ระบบเตอนภยนำทวมลวงหนา flood early warning system ระบบโทรมาตร telemetering system ระบบนำในลำนำ river regime ระบบนเวศ ecosystem ระบบพกดในแผนท coordinate systems on maps ระบบรอยเลอน fault system ระบบระบายนำ drainage system ระบบระบายนำในแปลงเพาะปลก field drainage system ระบบระบายนำแบบกางปลา herringbone drainage system ระบบระบายสม random drainage system ระบบสงนำแบบหมนเวยน rotation system ระบบสารสนเทศทดน (แอลไอเอส) land information system (LIS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (จไอเอส) geographic information system (GIS) ระบบอทกวทยา hydrological system ระยะกำหนดนบตะวนออก easting ระยะกำหนดนบเหนอ northing

286

ระยะเชงมม angular distance

ระยะดด suction head

ระยะทางตงฉากไกลสด fetch

ระยะทางนำไหล length of run

ระยะพนนำ freeboard

ระยะวกฤต critical distance

ระยะเวลาแขงตว setting time

ระยะเวลาดดซมนำ intake opportunity time

ระยะเวลานำไหลรวม period of concentration

ระยะเวลานำไหลรวม time of concentration

ระยะแหง lag time

ระยะไหลซม creep length

ระยะไหลซมถวงนำหนก weighted creep length

ระแหงโคลน mud crack

รศมชลศาสตร hydraulic radius

รางเท chute

รางนำขามคลอง overchute

รางนำคอยาว long throated flume

รางนำทดสอบ testing flume

รางนำไรคอ cut-throat flume

รางพารแชล Parshall flume

รางรน bench flume

รายงานอทกวทยาประจำป hydrological yearbook

รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ specification

ราวกนตก guard rail

287

ราวกนตก hand rail รปตดควบคม control section รปตดตามขวาง cross section รปตดตามยาวผวนำ water surface profile รปถายทางอากาศแนวเฉยง oblique aerial photograph รปแบบทางระบายนำ drainage pattern รระบายนำ weep hole รปหลายเหลยมธเอสเสน Thiessen polygon เรขาคณตชลศาสตร hydraulic geometry แรงฉดลาก tractive force แรงชลศาสตร hydraulic force แรงเชอมแนน cohesive force แรงดงความชนในมวลดน soil moisture tension แรงดงดดของโมเลกลตางชนดกน adhesive force แรงดดซม osmotic pressure แรงประสทธผล effective force โรงงานพลงนำ water mill ไรนาสาธต demonstration farm

ล ลบมม chamfer ลกษณะเนอดน soil texture ลาดขาง side slope ลาดความฝด friction slope ลาดชลศาสตร hydraulic gradient ลาดทองคลอง bed slope ลาดพลงงาน energy gradient

288

ลาดพลงงานทจดออก exit gradient ลำดบชดแผนท map series ลำนำ course of river ลำนำแขนง anabranch ลำนำลดสวนคอด neck cutoff ลำนำสาขา effluent ลนชนดกระดก flap valve ลนลดความดน weeps ลนลดความดน, ประตนำลดความดน pressure relief valve ลมเตมนำ recharge basin ลมนำ river basin ลกกลงตนแกะ sheep-foot roller ลกตะเข fascine ลยอง lugeon

ว วชพชนำ aquatic weed วฏจกรทางอทกวทยา hydrological cycle วฏจกรนำขนลง anamolistic cycle วสดกรอง filter วสดกนนำ waterstop วสดกนอดฉด groutstop วสดอดฉด grout วสดอด filler วธการวดตะกอนทองนำดวยคลนเสยง acoustic bedload measure วธการวดระดบนำโดยใชฟองอากาศ air-bubble method วนาคอนแทรกตา vena contracta

289

เวลาเตอนภย warning lead time เวลาใหนำ time of application

ศ ศกยการคายระเหย potential evapotranspiration ศลาแลง, แมรง laterite ศนยกลางแผนดนไหว epicenter; epicentrum

ส สเครปเปอร scraper สถานแม master station สถานวดนำ gauging station สถานอทกวทยาแบบอตโนมต automatic hydrological observing station สภาพนำขงใตผวดน waterlogging สภาพนำเตมตลง bankfull stage สภาพนำในแปลงเพาะปลก field wetness สภาพอยตว regimen สมดลนำ water balance สวนเกนนำฝน rainfall excess สวนคละ gradation สวนคอด neck สวนคอดทางนำโคงตวด meander neck สวนเชอมตอ transition สวนเชอมตอแบบเปลยนรปตด broken-back transition สวนเชอมตอลกษณะโคง warped transition สวนเชอมทางเขา inlet transition สวนเชอมทางออก outlet transition สวนปลอดภย factor of safety

290

สวนวสดถมสม random fill

สวนสลายพลงงาน energy dissipator

สวานเจาะดน auger

สะพานโครงยก operating platform

สะพานนำ elevated flume

สะพานนำ; รางรน flume

สน, ยอด crest

สนดอนทราย sand bar

สนดนรมนำ levee

สนเนน ridge

สนปนนำ divide

สนปนนำ water parting

สนปนนำ watershed

สนระหวางแมนำ interfluve

สมประสทธการใชนำของพช crop coefficient, Kc

สมประสทธการซมผาน coefficient of permeability

สมประสทธการระบายนำ drainage coefficient

สมประสทธการระบายนำ drainage modulus

สมประสทธของถาดวดการระเหย pan coefficient

สมประสทธความขรขระ roughness coefficient

สมประสทธนำทา runoff coefficient

สารผสมเพม admixtures

สารหนวงการแขงตว retarder

สตรของแมนนง Manning’s formula

เสถยรภาพของลาด slope stability

291

เสนการไหล flow line

เสนเกณฑทางอทกศาสตร hydrographic datam

เสนขอบเขต boundary line

เสนขอบเปยก wetted perimeter

เสนโครงแผนทคงรป orthomorphic projection

เสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟก orthographic projection

เสนความกดเทา isobar

เสนความลกเทา isobath

เสนชนความลกของนำ bathymetric contour

เสนชนระดบลมตำ depression contour

เสนชนเวลา histograph

เสนฐาน base line

เสนนำฝนเทา isohyet

เสนนำฝนเทา isohyetal line

เสนเปลยนความกดเทา; เสนไอซลโลบาร isallobar

เสนเปลยนอณหภมเทา; เสนซลโลเทรม isallotherm

เสนเมรเดยน meridian

เสนเมรเดยนกลาง central meridian

เสนรง latitude

เสนลาดชลศาสตร hydraulic grade line

เสนลาดพลงงาน energy grade line

เสนแวง longitude

เสนศกยเทากน equipotential line

เสนศนยสตร equator

เสนแสดงสณฐาน form line

292

เสากนตก guard post

เสาเขมดาล end bearing pile

เสาเขมเสยดทาน friction pile

ห หนวยนำหนกแหง dry unit weight หนวยนำหนกแหง unit dry weight หนองนำ swamp หมดหลกฐาน benchmark หยาดนำฟา precipitation หลก, ลอหมนนำ water wheel หลมเจาะ borehole หลมยบ sinkhole; leach hole หลมสำรวจ exploratory borehole หองบาน gate chamber หองอากาศ air chamber หวงาน headworks หวเจาะ bit หวหนาฝายสงนำและบำรงรกษา water master หนกอ masonry หนแกรนต granite หนโคลน mudstone หนชนวน slate หนดนดาน shale หนถมตนเขอน rock toe

293

หนทราย sandstone หนทรายแปง siltstone หนทง dumped riprap หนทง riprap หนเรยง hand-placed riprap หนเรยงยาแนว grouted riprap หนเรยงยาแนว stone pitching หนอคน igneous rock เหลกขอออย deformed bar เหลกเสนกลม round bar

อ องคประกอบนำทวม flood parameter องศา degree อนกรมนำทวม flood series ออรฟซ orifice ออรฟซแบบจมนำ submerged orifice ออสโมซส osmosis อตราการซมของนำผานผวดน intake rate อตราการดดซมพนฐาน basic intake rate อตราการหลาก rate of advance อตราการไหล discharge อตราการไหล rate of flow อตราการไหลของลำนำ discharge of stream อตราความเปนกรด hydrogen-ion concentration อตราซมของนำผานผวดน infiltration rate อตราผลตอบแทน internal rate of return (IRR)

294

อตราสวนของความลก depth scale ratio

อตราสวนของเวลา time scale

อตราสวนของอตราการไหล discharge scale ratio

อตราสวนชองวาง void ratio

อตราสวนดดซบโซเดยม sodium absorption ratio (SAR)

อตราสวนไหลซมถวงนำหนก weighted creep ratio

อาคารกระจายนำ distributor

อาคารควบคม regulating structure

อาคารจายนำแบบความตางระดบนำคงท constant head orifice turnout

อาคารจดหกโคง bend structure

อาคารชลประทาน irrigation structure

อาคารทดนำ check

อาคารทอลอดคสงนำ ditch-drain crossing structure

อาคารทางเขา inlet structure

อาคารทางระบายนำลน spillway

อาคารทางระบายนำลนแบบรางเท chute spillway

อาคารทางระบายนำลนขนบนได cascade spillway

อาคารทางระบายนำลนขนบนได stepped spillway

อาคารทางระบายนำลนแบบกาลกนำ siphon spillway

อาคารทางระบายนำลนแบบบานโคง radial-gate spillway

อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน gated spillway

อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน controlled spillway

อาคารทางระบายนำลนปกต service spillway

อาคารทางระบายนำลนแยก separate spillway

อาคารทางระบายนำลนเสรม auxiliary spillway

295

อาคารนำตก drop

อาคารนำตก vertical drop

อาคารนำตกทดนำ check drop

อาคารนำตกแบบทอ pipe drop

อาคารนำตกเอยง inclined drop

อาคารบงคบนำ regulator

อาคารบงคบนำปลายคลอง tail regulator

อาคารบงคบนำปากคลอง head regulator

อาคารบงคบนำปากคลอง offtake regulator

อาคารบงคบนำปากคลอง offtake structure

อาคารแบงนำ division box

อาคารประกอบ appurtenant structures

อาคารปลายคสงนำ ditch tail structure

อาคารปากคซอย ditch turnout

อาคารปากคซอยขนาดเลก ditch inlet

อาคารแผนพนทางขาม walkway plank

อาคารระบายตะกอน blowoff

อาคารระบายตะกอน sluice

อาคารระบายนำขาม cross drainage

อาคารระบายนำลนชนดนำไหลขาม overflow spillway

อาคารรบนำ intake

อาคารรบนำเขาแปลงนา farm inlet

อาคารรบนำแบบจมนำ submerged intake

อาคารลำเลยงนำ aqueduct

อาคารลำเลยงนำ conveyance structure

296

อาคารสงนำจากเขอน outlet works

อางเกบนำ reservoir

อางเกบนำใตดน groundwater reservoir

อางเกบนำเอนกประสงค multi-purpose reservoir

อางชะลอนำ retarding basin

อางนำนงแบบนำวน roller type stilling basin

อนฟลโตรมเตอร Infiltrometer

อนวาร invar

อณหภมวกฤต critical temperature

อตนยมวทยา meteorology

อตนยมวทยาอทก hydrometeorology

อทกธรณวทยา hydrogeology

อทกธรณสณฐานวทยา hydrogeomorphology

อทกพลศาสตร hydrodynamics

อทกวทยา hydrology

อทกภย flood

อทกภยรายแรง flood disaster

อปกรณตรวจวดระยะไกล remote terminal unit (RTU)

อปกรณแปลงสญญาณเครองวดระดบนำฟองอากาศ bubble gauge transducer

อปกรณวดแรงดนดน earth pressure cell

อโมงคผนนำ diversion tunnel

อโมงคเพอการอดฉด grouting galleries

เอลนโญ El Niño

แอง, ทลมตำ depression

แองนำกระแทก impact basin

297

แองนำกระแทก impact stilling basin

แองนำโจน hydraulic jump basin

แองนำโจน hydraulic jump dissipator

แองนำนง stilling basin

แองนำนงแบบนำพงอสระ free jet stilling basin; free jet basin

แองนำบาดาลมแรงดน artesian basin

แองพกนำ depression storage

แองภายในแผนดน inland basin

แองระหวางภเขา intermontane basin

แองลสก ski-jump bucket

แอนตไซโคลน anti-cyclone

แอสฟลตกคอนกรต asphaltic concrete

โอโดกราฟ odograph

โอปโซมเตอร opisometer

ฮ เฮด head

เฮดความดน pressure head

เฮดความเรว velocity head

เฮดพลงงาน energy head

เฮดรวม total head

เฮดรวมของปม total dynamic head

ไฮโดรโฟน hydrophone

ไฮโดรมเตอร hydrometer

A

�

absolute humidity ความชนสมบรณ : มวลของไอนำในอากาศทมอยจรงในหนงหนวยปรมาตร

ของบรรยากาศ เชน มลลกรมตอลตร

absorption การดดซม : การทสารอยางหนงดดสารอยางอนๆ เขาไวในสภาพแวดลอม

ทเหมาะสม

abutment ตอมอรม (สะพาน) หรอฐานยน (เขอน) : ตอมอทอยรมตลงทงสองขาง

เพอรบนำหนกสวนปลายของสะพาน หรอฐานยนสองฝงของเขอน

accumulated rainfall ปรมาณฝนสะสม : ปรมาณนำฝนรวมสะสมตามระยะเวลาทเพมขน

accuracy ความถกตอง : ระดบความใกลเคยงของคาทวดไดหรอคำนวณไดเทยบกบ

คาจรง

acid soil ดนกรด, ดนเปรยว : ดนซงมปฏกรยาเปนกรดหรอดนทมคา pH ของดน

ทผสมนำอมตวไดตำกวา 7.0 ดนทแสดงคา pH 6-7 เปนกรดออน

คา pH 5-6 เปนกรดปานกลาง และคา pH 4-5 เปนกรดจด

acoustic bedload measure วธการวดตะกอนทองนำดวยคลนเสยง : การวดตะกอนทองนำโดยใช

เครองมอแบบคลนเสยง

acoustic doppler velocimeter เครองวดความเรวกระแสนำแบบคลนเสยง : เครองทใชวดความเรวของ

กระแสนำในทางนำเปดทใชอานคาความเปลยนแปลงของความถคลนเสยง

ทออกไปจากเครองวด โดยมความสมพนธกบความเรวของกระแสนำ

absolute humidity

A

�

active storage ความจใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทอยเหนอระดบนำตำสดถงระดบ

กกเกบ ซงนำในสวนนสามารถสงไปใชประโยชนได

actual evapotranspiration ปรมาณการคายระเหยจรง : ปรมาณนำทพชใชจรงในการเจรญเตบโต

ซงเปนปรมาณนำทพชคายออกและปรมาณนำทระเหยออกดวย

adhesive force แรงดงดดของโมเลกลตางชนดกน : แรงดงดดระหวางโมเลกลทแตกตางกน

ของสาร เชน โมเลกลของนำกบโมเลกลของดน

admixtures สารผสมเพม : สารใดๆ ซงเตมลงในสวนผสมคอนกรตเพอเพมคณสมบต

บางประการ เชน ความทบนำ ความงายตอการเท เปนตน

adsorption การดดซบ : การทสารชนดหนงดดยดโมเลกลของสารอกชนดหนงไวทผวของ

อนภาคสารนน

advance curve กราฟนำคบหนา : กราฟแสดงความสมพนธระหวางเวลานบจากเรมตนใหนำ

กบระยะทางทนำไหลไปถงจดตางๆ โดยเรมนบจากหวแปลงไปยงทายแปลง

advance phase ชวงนำคบหนา : ชวงระยะเวลาตงแตเรมใหนำจนกระทงนำเคลอนตวไปถง

ทายแปลง

advance phase

A

�

aeration การเตมอากาศ :

1. การทำใหเกดการผสมผสานระหวางอากาศกบของเหลว (นำ) โดยวธหนงวธใด

ดงน

ก. การฉดหรอพนนำขนสอากาศ

ข. การทำใหเกดฟองอากาศผานเขาไปในนำ

ค. การกวนนำเพอใหนำดดซมอากาศไดมาก

2. การเตมอากาศเขาไปในชองวางใตผวนำดานลางในขณะเมอนำไหลผาน

สนฝายเพอปรบสภาพความกดอากาศตำทกระทำตอผวอาคาร

3. วธการลดผลกระทบเนองจากการกะเทาะของผวอาคาร โดยการเตมอากาศ

เขาไปในสวนทจะทำใหเกดการเสยหายนน

aeration zone เขตอมอากาศ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอย แรงดนของนำในเขตน

จะนอยกวาแรงดนของบรรยากาศเพราะนำในสวนของชนใตดนบรรจอยใน

ชองวางเลกๆ ซงมอากาศหรอกาซอยดวยภายใตความกดอากาศ เขตอมอากาศ

จะอยระหวางเขตอมนำกบผวดนตอนบน

aerial photograph ภาพถายทางอากาศ : ภาพถายของพนผวโลกซงถายดวยกลองทนำไปใน

อากาศยาน ไดแก บอลลน เครองบน ยานอวกาศ

afflux ระดบนำทน : ความสงของระดบนำททนขนจากระดบนำปกตเนองจากมสง

กดขวางในลำนำ เชน ฝาย หรอสะพาน หรอคอความลกของนำเหนอสนฝาย

aeration

A

�

aggregate มวลรวม : วสด เชน ทราย กรวด หรอหนยอยตงแต 2 ชนดขนไป ทนำมาผสม

กนในสดสวนทตองการใชเปนวสดกอสรางโดยอาจใชผสมกบซเมนตหรอวสด

เชอมประสานอนๆ

agricultural development การพฒนาเกษตรกรรม : กจกรรมทมงหวงในการเพมผลผลตและผล

ตอบแทนจากการเกษตร

agricultural drainage การระบายนำเพอการเกษตร : การระบายนำทมมากเกนความตองการ

ออกจากพนทการเกษตร

agricultural performance indicator ดชนแสดงผลทางการเกษตร : วธการประเมนประสทธผลทางการเกษตร

agriculture เกษตรกรรม : กจกรรมทเกยวกบการเพาะปลกพช เลยงสตว ประมง และ

การปาไม

agronomy พชศาสตร : สาขาหนงของวทยาศาสตร ซงศกษาในภาคทฤษฎ และ

ภาคปฏบตเกยวกบพชไร นา รวมถงการใชดน

air-blown mortar ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ทใชฉดพนทบ

ผวหนาดนหรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา gunite หรอ shotcrete

air-bubble method วธการวดระดบนำโดยใชฟองอากาศ : วธการวดระดบนำในทางนำเปด

โดยแปลงจากคาความดนอากาศเปนคาความสงของระดบนำ

air-bubble method

A

�

air chamber หองอากาศ : อปกรณชวยลดแรงกระแทก

ท เกดจากนำภายในทอ มลกษณะเปน

ตวถงบรรจอากาศตอเขากบหลงทอสงนำ

ทำหนาทลดความรนแรงเมอความดน

เพมขนอยางฉบพลน

air-lift pump เครองสบนำแบบลมดน : เครองสบนำทใชลมดนสำหรบพฒนาหรอสบนำ

จากบอบาดาล

alignment; alinement การวางแนว, การปรบแนว :

1. (แผนท) ทศทาง ลกษณะ และตำแหนงทถกตองของแนวหรอรายละเอยด

ภมประเทศทสำคญกบแนวหรอรายละเอยดภมประเทศอนๆ

2. (การสำรวจทวไป) การวางหรอการกำหนดตำแหนงของจดตางๆ ใหอยใน

แนวเดยวกน

3. การกำหนดจดลงบนพนดน ใหเปนแนวทถกตองเพอวางแนวถนน ทางรถไฟ

กำแพง สายสงกระแสไฟฟา คลอง ฯลฯ

4. แนวทางบนพนดนซงแสดงไวในแผนผง (มใชแผนทระดบ หรอรปตดซงแสดง

ระดบและคาระดบทองคประกอบทางแนวตง)

5. แนวศนยกลางของทางซงแสดงไวในแผนผง และจะกอสรางบนพนดนไปตาม

แนวน

alidade บรรทดเลง : บรรทดสำหรบใชเลงแนวประกอบการสำรวจแผนทดวยโตะสำรวจ

alkaline soil ดนดาง : ดนทมปฏกรยาเปนดาง โดยคา pH ของดนทผสมนำอมตวมากกวา 7

air chamber

A

�

alkaline water นำดาง : นำทมคาความเปนกรดดาง (pH) มากกวา 7 เปนนำทมเปอรเซนต

ของโซเดยมสง แตมปรมาณเกลอแรละลายอยคอนขางตำ

allowable soil moisture depletion ความชนในดนทยอมใหลดลงได : ปรมาณความชนในดนทยอมใหลดลง

จากความชนชลประทาน จนกระทงถงคาทตองใหนำเพมเตมมฉะนนพชจะเกด

การขาดนำและเหยวเฉา ทงนขนกบชนดของดนและพชทปลก เรยกอกอยางวา

allowable soil moisture

alluvial plain ทราบตะกอนนำพา : ทราบหรอคอนขางราบขนาดใหญสองฝงแมนำ ในฤด

นำหลาก นำจะไหลลนสองฝงแมนำ ทวมบรเวณดงกลาว และนำตะกอนมาสะสม

alluvial soil ดนตะกอนนำพา : ดนนำไหลทรายมล ดนทเกดจากนำพาตะกอนไปทบถม

ยงแหลงตางๆ เมอไมนานมาน ลกษณะสำคญทแสดงใหเหนคอยงไมคอยมการ

พฒนาชนดนหรอมการเปลยนแปลงของตะกอนททบถม สวนใหญดนมความ

อดมสมบรณตามธรรมชาตในระดบคอนขางสง (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

alluvial terrace ตะพกลมนำ : ทราบเปนขนๆ ขางตลง เกดจากทางนำทตะกอนตกจมทบถม

จนกลายเปนทราบลมนำ แลวตอมากระแสนำไหลแรงและสามารถกดเซาะ

ทราบลมนำจมตำลง จงทำใหราบลมนำสวนทเหลออยสงกวาทองนำใหม

ยงนานๆ เขาทองนำกจะยงกวางออกไป และอาจเกดทราบลมนำตรงทองนำ

ทกวางออกไปขนอก วนเวยนกนไปเรอยๆ จนเกดทราบเปนขนๆ ขางตลง

ในบรเวณนน

alluvial terrace

A

�

alternate furrow irrigation ชลประทานแบบรองสลบรอง : การใหนำแกพชแบบรองคทจดทำไวแลว

ในลกษณะรองเวนรองในพนทกวาง เปนการประหยดเวลาในการใหนำ สามารถ

ลดการสญเสยนำทเกดจากการรวซมลงไปในดนเลยเขตรากพช ไมเหมาะกบ

พนททมความลาดชนสงและดนทมอตราการรวซมในแนวดงสง

anabranch ลำนำแขนง : ลำนำทแยกจากลำนำใหญ

แลวไหลมาบรรจบกบลำนำเดมอก

anamolistic cycle วฏจกรนำขนลง : วงรอบของนำขนลง

มความสมพนธกบความเปลยนแปลงของ

ระยะทางระหวางดวงจนทรกบโลกโดยปกตจะใชเวลาประมาณ 27.5 วน

anemogram กราฟวดลม : เสนกราฟวดทศและความเรวลมทไดจากเครองวดลมแบบกราฟ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

anemograph เครองวดลมแบบกราฟ : เครองวดลมทบนทกทศและความเรวลมเปน

เสนกราฟ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

anemometer เครองวดกระแสลม : เครองมอทใชวดความเรวของกระแสลม

aneroid barometer เครองวดความกดอากาศแบบตลบ : เครองวดความกดอากาศโดยวดคาเปน

ความดนสมบรณ

alternate furrow irrigation

A

�

angle of repose มมทรงตว : มมทมความชนมากทสด ซงยงคงทำใหกองหน ดน ทราย หรอ

ผวเอยงของตลงทรงตวอยไดโดยไมเลอนไถลลงมา โดยปกตมมเอยงจะอย

ระหวาง 33-37 องศา กบแนวนอน

angular distance ระยะเชงมม :

1. ขนาดของมมทจดสงเกตการณทเกดขนจากเสนสองเสนทตอออกไปยงจด

สองจดทกำหนด

2. สวนโคงของวงใหญ ทเชอมจดสองจด แสดงคาเปนองศาเชงมม

angular velocity ความเรวเชงมม :

1. ความเรวในการหมนของวตถรอบแกนมหนวยเปนรอบตอเวลา องศาหรอ

เรเดยนตอเวลา

2. (อตนยมวทยา) ความเรวเชงมมของอากาศในแนวระดบรอบบรเวณ

ความกดอากาศ ซงเสนความกดอากาศเทามลกษณะเปนวงปด

annular drainage pattern แบบรปทางนำวงแหวน : แบบรปทางนำทมรปรางคลายวงแหวนขนาดตางๆ

ซอนกน เกดจากกระแสนำในแควและลำธารกดเซาะหนชนทมเนอออนกวา

ซงแทรกสลบอยกบหนชนทมเนอแขงกวาในบรเวณทมโครงสรางรปโดม

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

annual flow การไหลของนำรายป : ปรมาตรของนำทไหลระหวางป ณ จดทพจารณา

annual flood ปรมาณนำหลากรายป : ปรมาณนำสงสดในระยะเวลาของปนำ

annual flood

A

10

annual runoff ปรมาณนำทารายป : ปรมาณนำทาทงปของแมนำสายใดสายหนง

antecedent precipitation index ดชนความชมชนของดน : ความสามารถในการกกเกบนำและความชนทม

อยในดนจากฝนทตกมากอนหนาน โดยกำหนดเปนคาสมประสทธในแตละพนท

ลมนำ ซงจะนำไปใชในการประเมนวเคราะหการเกดนำทวมฉบพลนและ

แผนดนถลม

antecedent rainfall ปรมาณนำฝนทตกมากอนแลว : ปรมาณนำฝนทตกมากอน ณ จดท

พจารณา และนำมาใชในการคำนวณหาความสมพนธของนำฝนและนำทา

ในระยะขางหนา

anti-cyclone แอนตไซโคลน : ชอทเรยกลมทพดหมนเวยนออกจากเขตความกดอากาศสง

เคลอนทในบรเวณแคบๆ หรอลมทเกดจากบรเวณทมความกดอากาศสงพดไปส

บรเวณทมความกดอากาศตำ

apparent specific gravity ความถวงจำเพาะปรากฏ : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอนำหนก

ของนำทมปรมาตรเทาดนทงกอน ซงรวมถงชองวางระหวางเมดดนดวย

application efficiency ประสทธภาพการใหนำ : รอยละของอตราสวนระหวางปรมาณนำทพชใชรวม

ทงนำทซมลงดนตอปรมาณนำชลประทานทงหมดทตองสงให

appurtenant structures อาคารประกอบ : อาคารทสรางประกอบกบฝายหรอเขอนทดนำ เชน ประต

ระบายทราย รองระบายทราย กำแพงแบงนำ บนไดปลา ฯลฯ

annual runoff

A

11

approach channel รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ เรยกอกอยางวา

intake channel

arable land พนดนเพาะปลกได : พนดนทใชปลกพชไดโดยไมตองอาศยการดดแปลง

ทำนบำรงอะไรมากนก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

apron พนอาคารชลประทานดานเหนอนำหรอทายนำ : แผนหรอพนทบนำเพอ

ปองกนการกดเซาะ การรวซมหรอแรงยกใตฐาน ดานเหนอนำหรอทายนำของ

อาคารชลประทาน

aquatic weed วชพชนำ : วชพชทอยในแหลงนำทวไป เชน ผกตบชวา สาหราย ฯลฯ

aqueduct อาคารลำเลยงนำ : อาคารทนำนำไป มทงลกษณะอาคารปดและเปด เชน ทอ

คลอง หรอรางนำ เปนตน

aquiclude ชนหนซบนำ : ชนหนทมคณสมบตดดซบนำเขาไปไดอยางชาๆ เนองจาก

มชองวางระหวางเมดแรทมขนาดเลกมาก ทำใหเกดมแรงตงผวสงจนนำ

ไมสามารถไหลซมผานไดงาย ดงนนในบรเวณทมหนซบนำจงไมเหมาะสำหรบ

เจาะบอบาดาล เชน ชนหนดนดาน เปนตน

aquiclude

A

1�

aquifer ชนหนอมนำ : ชนหนทมคณสมบตยอมใหนำซมไดโดยงายเนองจากมชองวางระหวางเมดแรขนาดใหญ หรอมโพรงหรอรอยแตกตอเนองกน จงทำใหเกบนำ ไวไดเปนปรมาณมากจนกลายเปนแหลงนำบาดาล ชนหนนอยในเขตอมนำ ไดแก หนทราย หนปน เปนตน

aquifuge ชนหนกนนำ : ชนหนหรอชนตะกอนทมคณสมบตไมยอมใหนำซมผานได เนองจากไมมชองวางทตอเนองกน ไดแก หนแกรนต

arch dam เขอนโคง : เขอนคอนกรต ทสนเขอนเปนรปโคงออกทางดานเหนอนำเมอมองจากความสงเหนอพนดน โดยแรงดนนำจะถายไปทฐานยนซงสวนใหญเปน ไหลเขาทงสองขาง เชน เขอนภมพล

area-capacity curve โคงพนทความจ : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางพนทผวนำ และปรมาตรของนำทระดบตางๆ

as-built drawing แบบกอสรางจรง : แบบทมลกษณะตรงตามทกอสรางจรง เปนแบบแสดง รายละเอยดของอาคารภายหลงกอสรางเสรจแลว ซงบางสวนอาจดดแปลงแกไขจากแบบกอสราง ใหเหมาะสมตามสภาพความเปนจรง

aquifer

A

1�

artesian basin แองนำบาดาลมแรงดน : แองทราบระหวางเขา ทมชนหนอมนำมแรงดน รองรบอย อาจมชนเดยวหรอหลายชนกได ประกอบดวยชนทรายหรอชนหนทราย อนเปนทางใหนำฝนไหลซมลงไปเกบกกอย เมอเจาะบอบาดาลจนถงชนหนอมนำในแองนำน นำในบอจะพงขนถงระดบแรงดนนำ ซงระดบนำอาจจะอยภายในบอเหนอชนหนอมนำหรอพงขนมาเหนอปากบอกได

artesian well บอนำบาดาลมแรงดน : บอทเจาะลงไปถงชนหนอมนำและเปนชองทางให นำบาดาลทะลกตวสงขนมาในบอ โดยมระดบนำสงกวาชนนำบาดาลแตไมจำเปนตองสงจนนำบาดาลไหลออกจากปากบอทผวดนกได ถามแรงดนสง จนทำใหนำไหลออกจากปากทอ เรยกวา บอนำพ

asphaltic concrete แอสฟลตคอนกรต : วสดผสมระหวางมวลรวมกบยางแอสฟลตโดยนำมา คลกเคลาใหเปนเนอเดยวกนกอนทจะนำไปใชงาน เชน ใชทำผวจราจร

atmospheric pressure ความดนบรรยากาศ : แรงดนของอากาศทกดลงบนพนทหนาตด 1 ตารางหนวย หรอนำหนกของลำบรรยากาศจากยอดสงสดทกดลงบนพนท 1 ตารางหนวย ถาพนทหนาตดเปน 1 ตารางเซนตเมตรทพนผวโลก นำหนกของ ลำบรรยากาศจะประมาณ 1.033 กโลกรม หรอ 1 ตารางนว จะเปน 14.7 ปอนด

Atterberg’s limits จดแบงสถานภาพของดน : จดแบงตามสถานภาพของดนโดยคดเปนปรมาณรอยละของนำในดนในการจำแนกประเภทของดนไดแก ขดจำกดเหลว ขดจำกดพลาสตก และขดจำกดการหดตว

auger สวานเจาะดน : อปกรณเจาะสำรวจดน

automatic gate บานบงคบนำอตโนมต : บานบงคบนำแบบทเคลอนไหวโดยไมตองใชคน

ควบคม

automatic gate

A

1�

automatic hydrological observing station สถานอทกวทยาแบบอตโนมต : สถานอทกวทยาทใชอปกรณในการตรวจวด

และบนทกขอมลโดยไมตองใชคนควบคม

auxiliary spillway อาคารทางระบายนำลนเสรม : อาคารระบายนำทสรางขนเพอชวยอาคาร

ระบายนำลนปกตในการระบายนำออกจากเขอนกกเกบนำ

available soil moisture ความชนทพชนำไปใชได : คาความชนในดนทพชสามารถนำไปใชได ซงมคา

อยระหวางคาความชนชลประทานกบคาความชนทจดเหยวเฉาถาวร

average annual flood ปรมาณนำหลากรายปเฉลย : คาเฉลยของปรมาณนำทวมจากขอมลหลายๆ ป

average mean monthly discharge คาเฉลยปรมาณนำรายเดอนเฉลย : ปรมาณนำรายเดอนเฉลยของเดอนใด

เดอนหนง โดยไดมาจากคาเฉลยของปทตอเนองกนหลายๆ ป

axial flow pump เครองสบนำชนดนำไหลตามแนวแกน : เครองสบนำชนดทมทศทาง

การไหลของนำเขาสและออกจากใบพดขนานกบแกนของเพลา

azimuth ภาคของทศ : การระบทศทาง โดยอางองจากทศเหนอเปนมมราบทเวยน

ตามเขมนาฬกา จนถงแนวทตองการระบถง เรยกอกอยางวา อะซมท

automatic hydrological observing station

B

16

backfill ถมกลบ :

1.ดนหรอวสดอนๆทใชถมบดอดแนนรอบๆหรอปดทบอาคารทกอสรางไว

2.การถมแทนทวสดทถกขดขนมา

backhoe รถแบคโฮ : รถขดทมแขนขดอยดานหนาหรอดานหลง เวลาทำงานจะขด

หรอควกเขาหาตวรถ

backwater นำเทอ : นำทยกตวสงขนกวาระดบผวนำปกตยอนขนไปทางดานเหนอนำ

เนองจากมสงกดขวางลำนำเชนเขอนฝายทอลอดหรอดานทายนำมระดบนำ

สงกวาความลกปกตของลำนำเนองจากตอเชอมกบลำนำอนหรอจากการหนน

ของนำทะเล

backwater curve โคงนำเทอ :เสนแสดงความลาดเทของผวนำเทอ

backwater effect ผลกระทบจากนำเทอ :ผลทเกดขนจากการทนำในลำนำสงขนกวาระดบผวนำ

ปกต

baffle แผงปะทะนำ :สวนประกอบของอาคารสลายพลงนำแบบหนงทำหนาทปะทะ

นำเพอลดความเรวของกระแสนำและพลงงานนำ

backfill

B

17

baffle pier ฟนตะเข : สวนประกอบของอาคารสลายพลงนำมลกษณะเปนแทงคลายซฟน

ทำหนาทสลายพลงงานนำ

ball valve บอลลวาลว : อปกรณททำหนาทปดเปดนำในระบบทอสงนำ มแกนหมนอย

กงกลางในแนวดง ตวบานมลกษณะเปนทรงกลม เจาะรตรงกลางในแนวเดยว

กบทอเมอหมนใหรตงฉากกบทศทางการไหลนำจะไหลผานไมได

bank ตลง : พนทตดกบแมนำ คลอง หรอลำธาร โดยจะเรยกเปน ตลงซาย หรอ

ตลงขวาตามทศทางการไหลของนำ

bank protection การปองกนตลง : การปองกนพนทตดกบแมนำ คลอง หรอลำธารเพอลด

ความเสยหายเนองจากการกดเซาะทเกดจากการไหลของนำ คลน นำฝน

สามารถทำไดหลายวธเชนการเรยงหนบรเวณลาดตลงของลำนำการกอสรางรอ

เปนตน

bankfull stage สภาพนำเตมตลง : ภาวะการไหลของนำในลำนำ ทปรมาณนำเตมลำนำถง

ขอบสงสดของตลงฝงใดฝงหนง ในสภาพเชนนลำนำไมสามารถรบนำไดอก

มฉะนนจะเกดภาวะนำไหลลนตลง

bank overspill นำลนขามตลง : ปรมาณนำทมปรมาณมากเกนกวาขอบเขตสงสดของตลง

ฝงใดฝงหนงจนไหลลนขามตลง

bank sluice ชองระบายนำ : ชองระบายนำบรเวณคนกนนำทควบคมดวยบานประต หรอ

ชองเปดปดโดยจะเปดบานประตในขณะทเกดนำทวมสง

bank sluice

B

18

bar บาร :

1. (อตนยมวทยา) ใชเปนหนวยวดความกดอากาศ 1 บารมคาเทากบ 10

ลานดายน (dyne) ตอ 1 ตารางเซนตเมตร หรอเทากบ 1,000 มลลบาร

ซงเทากบ750.076มลลเมตรปรอท(29.53นว)ทอณหภม0องศาเซลเซยส

และละตจด45องศา

2.(ภมศาสตร)สนดอน:เนนทเกดจากกระแสนำ

3.(วศวกรรม)เหลกแทงหรอแทงเหลก

barometer เครองวดความกดอากาศ : เครองวดความกดอากาศในทางอตนยมวทยา

มใชกนโดยทวไป 2 ชนด คอ เครองวดความกดอากาศแบบปรอทกบเครองวด

ความกดอากาศแบบตลบ

barrage เขอนทดนำ : อาคารทสรางขนขวางลำนำ มบานควบคมสำหรบยกระดบนำ

ดานเหนอนำใหสงขน เพอผนนำเขาคลองสงนำ หรอเพอควบคมนำใหอยใน

ระดบทตองการ

base flow นำฐาน :ปรมาณนำเดมทไหลอยในลำนำกอนเกดนำทา

base level of erosion ระดบฐานการกดเซาะ : ระดบทองนำตำสดทเกดการกดเซาะตามธรรมชาต

(กดเซาะตวเอง)

base line เสนฐาน : เสนสำรวจทกำหนดขนเพอใชเปนหลกอางอง และสอบเทยบในงาน

สำรวจตางๆ

bar

B

19

basic intake rate อตราการดดซมพนฐาน : อตราการดดซมนำของดนทมอตราคงท หรอไมม

การเปลยนแปลงไปตามระยะเวลาการใหนำ มกจะเกดขนหลงจากมการใหนำ

แบบผวดนในลกษณะทวมขงจนกระทงถงจดหนงทดนไมสามารถดดซมนำ

ตอไปไดถงแมจะยงไมสนสดเวลาการใหนำ

basin พนทรบนำ : พนททงหมดซงนำทาผวดนทเกดจากฝนทตกลงบนพนทนไหลส

ทางออกลมนำ

basin irrigation ชลประทานแบบปรบระดบดนและทวมขง : วธการใหนำชลประทาน

ทพนทรบนำไดรบการปรบระดบจนเรยบมคนกนโดยรอบ โดยการปลอยนำ

เขาไปขงในพนทแลวใหนำคอยๆ ซมลงในดน เรยกอกอยางวา level border

irrigation

basin recharge นำฝนทถกดดซบไวในลมนำ : นำฝนซงถกดกซบ ดดซบไวในดน และ

ขงอยตามแองตางๆในลมนำและสวนเกนจากนจะปรากฏเปนนำทา

bathymetric contour เสนชนความลกของนำ :เสนชนแสดงความลกของทองทะเลหรอมหาสมทร

bearing มมแบรง : มมแนวระดบ ณ ทใดทหนง ทเบนจากแนวทศเหนอหรอทศใต

ไปทางทศตะวนออกหรอทศตะวนตก การเรยกมมแบรงของแนวใดๆ ตองระบ

ทศทเบนออกและเขาหาเสมอเรยกอกอยางวาภาคของทศ

bed level ระดบทองคลอง :ระดบของทองคลองทกำหนดไปตามแนวศนยกลางคลอง

bed level

B

20

bed load ตะกอนทองนำ : ตะกอนทนำพดพาไปโดยมแนวการเคลอนทอยใกลทองนำ

หรอตดกบทองนำ โดยการกลง กระโดด กระแทก หรอเลอนไถลไป เกดจาก

การมขนาดใหญและความหนาแนนสงเชนกรวดหรอเศษหน

bed slope ลาดทองคลอง :ความลาดเทของทองคลองตามแนวศนยกลางคลองโดยทวไป

นยามเปนสดสวนของแนวตงตอแนวนอน

bed width ความกวางทองคลอง :ระยะหางระหวางจดของขอบทงสองฝงของทองคลอง

bed load feeder เครองปอนตะกอนทองนำ : เครองปอนตะกอนทรายเขาสแบบจำลอง

ชลศาสตรของทางนำเปดโดยสามารถปรบอตราการปอนทรายไดตามตองการ

bed material sampler เครองเกบตะกอนทองนำ : เครองสำหรบเกบตะกอนทองนำ ซงมทงแบบ

อยกบทและแบบเคลอนท

bedding ชนรองพน : วสดกรอง ททำหนาทเปนชนคนกลางระหวางวสดสองชนด

ซงวสดกรองจะเปนวสดจำพวกทรายทรายผสมกรวดทรายผสมหนยอยรวมทง

แผนใยสงเคราะห เชน ชนรองพนใตหนเรยง หนทง หรออาคารคอนกรต

เสรมเหลกเปนตน

bench flume รางรน : รางนำชนดวางบนดน

ซงผานพนททไมเหมาะสมทจะ

สรางคลองลำเลยงนำ

bed load

B

21

benchmark หมดหลกฐาน :

1.หมดเครองหมายแสดงจดททราบความสงหรอตำจากระดบมลฐาน ซงปรากฏ

อยบนวตถถาวรทมอยตามธรรมชาตหรอทสรางขน หรอการใชพนท

หรอสภาพแวดลอมณ ชวงเวลาใดเวลาหนงเปนสงอางองเพอการเปรยบเทยบ

การเปลยนแปลงสภาพแวดลอมนน

2.หมดทใชอางอง เพอการสำรวจเขาบรรจบวงรอบ มคาพกดทางราบและ

ทางระดบ

bend structure อาคารจดหกโคง : อาคารทสราง ณ จดหกโคงทางราบทอยในคสงนำทม

ความลาดชน

bending strength ความตานแรงดด :ความสามารถของวสดททนตอการแตกหกเมอถกดดโคง

bentonite grouting การอดฉดดวยเบนทอไนต : การฉดสารผสมเบนทอไนตเพอปรบปรงฐานราก

berm ชานพก : ระยะราบจากขอบปลายลาดดานหนงไปยงตนลาดอกดานหนง เชน

ชานถนนชานคลองชานคนกนนำ

bit หวเจาะ :สวนประกอบทอยปลายกานเจาะทำหนาทเจาะดนหรอหน

black box simulation model แบบจำลองกลองดำ : แบบจำลองซงไมใชวธจำลองรปแบบทางกายภาพ แต

ใชวธการทางคณตศาสตรหรออาศยความสมพนธของปจจยตางๆทเคยเกดขน

black box simulation model

B

22

blanket drain ผนกรองระบายนำ : สวนของระบบระบายนำแนวราบในตวเขอน มลกษณะเปนผนกวางวางอยบนฐานรากดานทายของเขอนดน มวตถประสงคเพอกรอง เอาเฉพาะนำสวนทซมมาจากตวเขอนและฐานรากลำเลยงออกไปนอกตวเขอนเรยกอกอยางวาhorizontalblanketdrain

blowoff อาคารระบายตะกอน : อาคารทตดตงไว ณ ตำแหนงทอทมระดบตำ หรอ จดตำสดของทอสวนทโคงลงเพอใชสำหรบระบายตะกอนจากทอทงออกไป

blowoff valve ประตระบายตะกอน :ประตนำชนดลนยกซงตดตงไวในอาคารระบายตะกอน

border irrigation ชลประทานแบบทวมขง :วธการใหนำชลประทานทปลอยใหนำไหลออกจาก คสงนำไหลบาเขาไปขงในพนททขนาบดวยคนดนหากพนทรบนำดงกลาวไดรบการปรบระดบจนราบเรยบเรยกวาlevelborderirrigation

borehole หลมเจาะ : หลมทเกดขนจากการเจาะดวยเครองเจาะ มลกษณะเปนรปทรงกระบอก ขนาดและความลกของหลมเจาะมขนาดตางกนขนอยกบวตถประสงคเชนหลมเจาะนำมนหลมเจาะนำบาดาลหรอหลมเจาะสำรวจฐานรากอาคาร

boring การเจาะ :การเจาะดนหรอหนใหเกดเปนหลมเจาะดวยเครองเจาะแบบตางๆ

boring log ตารางบนทกขอมลการเจาะ : ตารางซงบนทกขอมลตางๆ ของการเจาะสำรวจดนและหน ซงจะประกอบดวยชนด ความหนา ความแนน และการเรยงตวของชนดนหรอหน

borrow area บอยมดน : พนททเปนแหลงดนทมคณสมบตเหมาะสมทนำไปใชในงานกอสรางตางๆเชนเขอนดนถนนคลอง

blanket drain

B

23

bottle silt sampler ขวดเกบตะกอนแขวนลอย : เครองมอเกบตะกอนแขวนลอยในลำนำ

boundary line เสนขอบเขต : เสนทกำหนดขนเปนขอบเขตของหนวยการปกครองหรอพนท ซงมลกษณะคลายคลงกนอยางใดอยางหนง

bracing แกงแนง, คำยน :สวนทใชในการคำยนอาคารหรอยดโครงสรางใหแขงแรง

brackish water นำกรอย : นำทมความเคมนอยมปรมาณเกลอนอยกวานำทะเลตามธรรมชาตโดยมเกลอละลายอยในชวง0.5-30ppt

branch canal คลองแยก :คลองทแยกออกจากคลองสายใหญเพอรบนำไปสพนทชลประทาน

breaching dike คนดนทยอมใหพง : คนดนทสรางขนเพอปองกนอทกภยโดยทยอมใหพงไดเมอระดบนำวกฤต

broad-crested weir ฝายสนกวาง : ฝายทมสนแบนราบและมความกวางของสน (วดตามทศทางการไหลของกระแสนำ)ยาวกวาความลกของนำทไหลขามฝาย

broken-back transition สวนเชอมตอแบบเปลยนรป

ตด : สวนเชอมตอระหวางทางนำเปดทเปลยนรปรางสเหลยมคางหมเปนสเหลยมผนผา หรอในทางกลบกน

bubble gauge transducer อปกรณแปลงสญญาณเครองวดระดบนำฟองอากาศ : อปกรณประกอบ

ของเครองวดระดบนำแบบฟองอากาศทำหนาทเปลยนคาระดบนำเปนสญญาณ

ทางไฟฟา

bubble gauge transducer

B

24

bulkhead gate บานกนนำชวคราว : บานทใชปดกนนำชวคราว ปองกนนำไมใหไหลผาน

ขณะซอมแซมบานทอยถดไป

bulldozer รถดนดน :รถแทรกเตอรทมใบมดสำหรบดนดนอยดานหนารถ

buoyant unit weight นำหนกจำเพาะลอยตว : สวนตางระหวางนำหนกอมตวจำเพาะของดนกบ

นำหนกจำเพาะของนำเรยกอกอยางวาsubmergedunitweight

bund คนดน :คนดนเตยๆทสรางขนเพอปองกนพนทใหปลอดภยจากการถกนำทวม

หรอเพอเกบกกนำไว

butterfly valve ประตนำแบบปกผเสอ : อปกรณปดเปดทมแกนหมนอยทแกนกลางแผน บานกลม มลกษณะคลายปกผเสอใชกบทอ มทงแบบหมนรอบแกนในแนวดง

และแนวราบ

buttress dam เขอนคำยน : เขอนคอนกรตเสรมเหลกชนดมคำยนดานทายนำมลกษณะ ดานหนาเปนแผนคอนกรตสำหรบรบแรงดนนำและดานทายนำเปนแทงคอนกรต

วางเรยงกนเพอทำหนาทคำยน

bypass channel ทางเบยงนำ : ทางเบยงนำทสรางขนเพอผนนำจากลำนำหลกลงสดานทายนำ

ระหวางกอสราง

bypass floodway ทางเบยงนำหลาก : ทางนำธรรมชาตหรอทางเบยงนำทสรางขนเพอระบายนำเมอเกดนำทวมโดยใหนำผานไปทางนำนน

bulkhead gate

C

26

cadastral map แผนทโฉนด : แผนทแสดงขอบเขตกรรมสทธทดน

cadastral survey การรงวด : การสำรวจกำหนดขอบเขตกรรมสทธทดน

calibration การสอบเทยบ : การปรบมาตรตางๆ เชน การเปรยบเทยบเครองมอ ชง ตวง

วด หรอการหาคาสมประสทธของอาคารชลประทาน หรอแบบจำลองทาง

คณตศาสตร

canal คลอง : ทางนำทสรางขนเพอวตถประสงคใชในการสงนำ ระบายนำ และ

คมนาคม

capacity curve โคงความจ : โคงแสดงความสมพนธระหวางความจของอางเกบนำกบระดบนำ

capillary fringe เขตอมตวเหนอระดบนำใตดน : ชนทอยใตเขตทมการระบายอากาศ

ซงอยเหนอระดบนำใตดนและมความดนนอยกวาบรรยากาศ มวลดนทอยใน

เขตนจะอยในสภาวะอมตวหรอเกอบอมตว เนองจากแรงตงผวนำในรหรอ

ชองขนาดเลก เรยกอกอยางวา capillary rise

capillary water นำตงผว : นำในดนทถกจบยดไวดวยแรงตงผวของชองวางขนาดเลกระหวาง

เมดดน เปนนำสวนทพชสามารถนำไปใชได

capillary zone เขตนำตงผว : บรเวณทนำในดนเปนนำตงผว ซงมความดนนอยกวาความดน

บรรยากาศ

cadastral map

C

27

cascade spillway อาคารทางระบายนำลนขนบนได : อาคารทางระบายนำลนทมดานทาย

อาคารมระดบลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยกอกอยางวา stepped

spillway

cascade weir ฝายขนบนได : ฝายแบบหนงทมทายฝายลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได

เรยกอกอยางวา step weir

casing ทอกร : ทอทใชใสลงไปในหลมเจาะหรอบอเจาะในระหวางการเจาะหรอหลง

การเจาะ ทำหนาทปองกนผนงขางหลมหรอบอไมใหพงทลาย

catastrophic flood มหนตอทกภย :

1. นำทวมทเกดจากสภาพภมอากาศผดปกต ทมโอกาสเกดขนนอยมาก และ

จากฝนทตกอยางตอเนองยาวนานผดปกตกวาทเคยเกดขนในพนทนนๆ หรอ

ฝนตกหนกเกนกวา 100 มม. ตอชวโมง

2. ความวบตทเกดขนจากนำทวมทรนแรงโดยเฉพาะอยางยงหลงจากการ

พงทลายของทำนบดนหรอเขอน

catchment บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ

หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment

area, drainage area หรอ drainage basin

catchment area บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ

หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment,

drainage area หรอ drainage basin

catchment area

C

28

catchment management การบรหารจดการลมนำ : การบรหารจดการพนทรบนำเพอปรบปรงคณภาพ

ของนำทา และการจดการพนทเสยงภยดานตนนำเพอลดการเกดนำทวม เชน

การปลกปาและการสรางบอเกบนำขนาดเลกดานตนนำ รวมถงมาตรการปองกน

ไฟปา การปองกนการกดเซาะ และการดแลรกษาพชคลมดน

cathodic protection การปองกนการกดกรอน : การปองกนการเกดสนมในเหลกโครงสราง โดยใช

กระแสอเลกตรอนจากแหลงภายนอกผานเขาไปในเหลกโครงสราง เพอยบยง

การเกดปฏกรยาการเกดสนมเหลก

cattle ramp ทางสตวขาม : ทางลาดเอยงทกำหนดใหสตวเดนขามคลองสงนำ

cave ถำ : ชองทเปนโพรงลกเขาไปในพนดนหรอภเขา มขนาดใหญพอทมนษย

สามารถเขาไปได เกดขนตามธรรมชาต โดยทวไปถำเกดในหนปนทมนำใตดน

ไหลผาน กดเซาะ พบตามภเขาหนปนหรอตามชายฝงทะเล

cement paste ปนซเมนตเหลว : ปนซเมนตทผสมกบนำ

central meridian เสนเมรเดยนกลาง : (แผนท) เสนเมรเดยนทใชเปนเสนแกนตงของระบบพกด

ในบรเวณใดบรเวณหนง โดยทวไปจะกำหนดเสนเมรเดยนทผานใกลยานกลาง

บรเวณนนเปนเสนเมรเดยนกลาง

centrifugal pump เครองสบนำแบบหอยโขง : เครองสบนำชนดทสบนำโดยอาศยแรงเหวยงหน

ศนยกลางใบพด

chak แฉกสงนำ : พนททรบนำจากทอสงนำเขานาเดยวกน

catchment management

C

29

chamfer ลบมม : การลบมมของอาคารคอนกรตเพอปองกนการแตกหกหรอบน

channel รองนำ :

1. ทางนำทสรางขนหรอเกดขนตามธรรมชาตซงมนำไหลอยางตอเนอง หรอเปน

ชวงๆ

2. สวนลกของแมนำ ทางนำ ซงกระแสนำหลกไหลผาน

channel capacity ความจรองนำ : อตราการไหลสงสดของทางนำใดๆ ทสามารถนำนำไหลไปได

โดยนำไมไหลลนขามตลง

channel encroachment การบกรกทางนำ : การรกลำทางนำหรอพนททนำทวมถง อนเกดจากการ

กระทำของมนษย

channel improvement การปรบปรงทางนำ : การเปลยนแปลงรปลกษณะทางนำเดมใหมศกยภาพ

ดกวาเดม รปแบบของการปรบปรงทางนำ เชน การเปลยนแปลงรปตดขวาง

ทางนำโดยการเพมความลกและขยายความกวาง การกำจดโคงทางนำทม

ความคดเคยวดวยการขดชองลด การดาดทางนำดวยวสดทนการกดเซาะ และ

การกำจดวชพชและสงกดขวางทางนำ

channel storage ปรมาณนำกกเกบในลำนำ : ปรมาณนำกกเกบในลำนำโดยไมลนตลง

check อาคารทดนำ : อาคารทสรางขนในคลองสงนำเพอยกระดบนำ และ/หรอ

ควบคมปรมาณนำ

check

C

30

check dam ฝายชะลอนำ : สงกอสรางขนาดเลกทกอสรางขวางลำนำขนาดเลก (สวนใหญ

ในบรเวณพนทตนนำ) เพอชะลอนำ ลดการกดเซาะทองนำ ลดการพดพาตะกอน

ไปกบนำ และใหความชมชนกบพนทบรเวณทกอสราง

check drop อาคารนำตกทดนำ : อาคารทสรางขนในคลองสงนำเพอยกระดบนำ และ/

หรอควบคมปรมาณนำและปลอยใหนำตกลงไปสคลองดานทายนำทมระดบ

ตำกวา

check gate บานทดนำ : บานซงเปนสวนประกอบหนงของอาคารทดนำ ทำหนาทในการ

ยกระดบนำหรอควบคมปรมาณนำในคลองสงนำหรอคสงนำ

chimney drain ทางระบายนำซมแนวตง : ทางระบายนำททำจากวสดกรองซงกอสรางใน

แนวตงหรอแนวเอยงอยในตวเขอนดน เพอระบายนำทไหลซมผานตวเขอนให

ออกไปทางดานทายนำโดยผานทางระบายนำซมแนวราบ

chute รางเท : รางนำทสรางขนเพอนำนำจากระดบสงไหลตามลาดเทไปสระดบตำ

chute blocks แทงสลายพลงงานนำปลายรางเท : แทงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสด

ของรางเทในอาคารสลายพลงงานนำ

check dam

C

31

chute spillway อาคารทางระบายนำลนแบบรางเท : อาคารทางระบายนำลนซงมสนอาคาร

ตงฉากกบรางเท ระบายนำลงไปสลำนำเดม

cipolletti weir ฝายวดนำรปสเหลยมคางหม : ฝายสนคมซงมชองใหนำผานทสนฝายเปน

รปสเหลยมคางหมทำหนาทวดนำ ถามลาดดานขาง 4:1 จะเรยกวา trapezoidal

weir

city map แผนทเมอง : แผนทมาตราสวนใหญทแสดงรายละเอยดภายในตวเมอง เชน

ถนน อาคารใหญ และสงตางๆ ทมความสำคญตอเมองนนๆ

class A pan ถาดวดการระเหย : ถาดทำดวยเหลกอาบสงกะสหรอโลหะททนตอการผกรอน

มเสนผาศนยกลาง 4 ฟต ลก 10 นว และใสนำในถาดลกประมาณ 8 นว

ใชสำหรบวดการระเหยของนำ

clay blanket ผนปดนเหนยว : การปดาดดวยดนเหนยวซงเปนวสดทบนำ เพอเพมระยะ

ทางการไหลซมของนำ

clay loam ดนรวนเหนยว : ดนทประกอบดวยเนอดนเหนยวปรมาณ 27-40% ทราย

20-45% และสวนทเหลอเปนเนอดน

clear overflow weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำ

ทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, free fall weir หรอ

free overfall weir

clear overflow weir

C

32

closure dam ทำนบดนปดกนลำนำเดม : ทำนบดนทสรางปดกนทางนำเดมเพอเปลยน

ทางเดนของนำใหไหลผานอาคารชลประทานทสรางขนใหม

coastal erosion การกดเซาะชายฝง : การกระทำของคลนในทะเลททำใหชายฝงรนถอยแนว

เขาไปในพนแผนดนโดยอาศยกระบวนการ 4 อยางประกอบกน ไดแก

การกระทำของพลงนำ การครดถ การสกกรอน และการละลาย อตราการ

กดเซาะทำลายและการเปลยนแปลงขอบฝง ขนอยกบความแขงของหน รปแบบ

รอยแยกของหน และสภาพทางธรณของบรเวณนน

coastal plain ทราบชายฝง : ทราบอยตดฝงทะเล นบจากแนวนำลงตำสดขนไปจนถง

แผนดนสงทอยใกลทสด ซงเกดจากนำทะเล และคลนไดพดพาใหชายฝง

ผกรอนไป ตอมาบรเวณนนจะยกตวสงขน เนองจากการเคลอนไหวของ

เปลอกโลกจนทำใหกลายเปนทราบ หรออาจเปนทราบซงเกดขนโดยกระแสนำ

พดพาเอาตะกอนมาทบถมไวในบรเวณใกลๆ ปากแมนำกได

coastal wetlands พนทชมนำชายฝง : พนทชายฝงทะเล ซงตามปกตมนำทวมขงหรอเปนพนท

ชมนำ ทงนรวมถงทะเลสาบนำเคมและปาชายเลน

coastline แนวชายฝง :

1. คำทวไปทอธบายถงลกษณะ หรอรปลกษณของแผนดนตามชายฝง เมอมอง

จากทะเลเขามายงแผนดนรวมถงอาว

2. เสนทแบงขอบเขตระหวางแผนดนกบทะเลหรอมหาสมทร

coefficient of permeability สมประสทธการซมผาน : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนท

หนาตดของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient)

หนงหนวย ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา coefficient of transmission,

hydraulic conductivity, transmission constant หรอ unit of permeability

closure dam

C

33

coffer dam ทำนบชวคราว : อาคารทปดกนทางนำชวคราวระหวางการกอสราง

cohesive force แรงเชอมแนน : แรงดงดดของโมเลกลชนดเดยวกน

collector drain ทางระบายนำรวม : ทางระบายนำทรบนำจากทางระบายนำยอยหลายๆ สาย

แลวระบายนำไปสทางระบายนำทใหญกวา

composite unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทารวม : กราฟหนงหนวยนำทาของลมนำขนาดใหญซง

เกดจากการรวมกราฟหนงหนวยนำทาของลมนำยอยๆ โดยพจารณาระยะเวลา

การเดนทางใหเหลอมกน ตามชวงเวลาการเดนทางจากจดออกของลมนำยอย

มาถงจดออกของลมนำรวม

comprehensive study การศกษาพฒนาลมนำ : การศกษาพฒนาลมนำเตมรปแบบอยางบรณาการ

เพอตอบสนองการพฒนาดานตางๆ ของพนท โดยใชขอมลความตองการนำท

ชดเจนทงในเชงปรมาณ สถานท และเวลา ผลของการศกษานำไปสการศกษา

ความเหมาะสมของโครงการ หรอนำไปสการปรบปรงแผนพฒนาของหนวยงาน

อนๆ ทเกยวของตอไป

compressive strength กำลงอด : ความสามารถของวสดททนตอการแตกหกเมอรบแรงกด

concrete curing การบมคอนกรต : การรกษาความชนและอณหภมใหเหมาะสมในชวงแรก

ของการหลอคอนกรตเพอใหไดคณสมบตตามตองการ

concrete dam เขอนคอนกรต : เขอนทกอสรางดวยคอนกรต

concrete lining การดาดคอนกรต : การปลาดผวดวยคอนกรต อาจจะเสรมเหลกหรอไมเสรม

เหลกกได

concrete lining

C

34

confined aquifer ชนนำมแรงดน : ชนนำบาดาลทอยภายใตความดนอทกสถต (hydrostatic

pressure) ทจะดนนำใหสงขนมาเหนอชนหนอมนำนนๆ

constant head orifice turnout อาคารจายนำแบบความตางระดบนำคงท : อาคารทใชทงควบคมและ

วดปรมาณนำจากคลองสงนำสายหลกไปยงคลองสงนำสายซอย หรอคสงนำ

ประกอบดวยบาน 2 ชด โดยชดแรก (เหนอนำ) ทำหนาทปรบขนาดพนท

ชองเปด (orifice) ใหไดปรมาณนำตามทตองการ และบานชดท 2 (อยถดจากชด

แรกไปทางทายนำ) ทำหนาทควบคมใหความตางของระดบนำดานเหนอนำกบ

ทายนำมคาคงทตามทกำหนด (ประเทศไทยมกจะเปน 8 หรอ 10 เซนตเมตร)

นยมเรยกยอๆ วา C.H.O turnout

construction drawing แบบกอสราง : แบบแสดงรายละเอยดตางๆ ของงานกอสรางทไดจาก

การคำนวณและออกแบบขนรายละเอยด ซงมรายละเอยดครบถวนสมบรณ

เพยงพอทจะนำไปใชคดปรมาณงาน รวมทงนำไปใชทำการกอสรางได

construction joint รอยตอกอสราง : รอยตอทกำหนดไวในงานเทคอนกรต ใชกบอาคารขนาด

ใหญ ซงตองเทคอนกรตจำนวนมากตดตอกน และระยะเวลาทใชในการเท

คอนกรตนนเกนกวาระยะเวลาการแขงตวของคอนกรต

confined aquifer

C

35

consumptive use ปรมาณการใชนำของพช : ปรมาณนำทพชตองการใช ประกอบดวยสวนทใช

เพอการเจรญเตบโต การคายนำของพช และการระเหยในแปลงเพาะปลก

เรยกอกอยางวา crop water requirement

continental sea ทะเลภายใน : ทะเลทอยเขามาภายในพนแผนดน และเกอบไมมทางตดตอ

กบทะเลหรอมหาสมทรภายนอก ตวอยางเชน ทะเลสาบแคสเปยน ทะเล

เมดเตอรเรเนยน เรยกอกอยางวา inland sea

continuous flow irrigation การสงนำแบบตลอดเวลา : การสงนำในคลองหรอคสงนำแบบตอเนอง

ตลอดเวลา

contour interval ชวงตางเสนชนความสง : ความแตกตางระหวางเสนแสดงระดบชนความสง

ในแผนทภมประเทศ

contour map แผนทเสนชนความสง : แผนทแสดงเสนระดบชนความสงของภมประเทศ

contract drawing แบบประกอบสญญา : แบบทระบในรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะวาเปน

แบบประกอบสญญา มทงทเปนแบบเคาโครงเบองตน (tender drawing) ทตอง

ออกแบบเพมเตมใหสมบรณ หรอเปนแบบทไดออกแบบรายละเอยดทถกตอง

ครบถวนสมบรณ สามารถนำไปกอสรางได

contraction joint รอยตอเผอการหดตว : รอยตอในงานคอนกรตทสรางเผอไวสำหรบรบการ

แตกราวทอาจจะเกดขน เมอคอนกรตแขงตวหรอหดตว เนองจากการ

เปลยนแปลงอณหภม เพอ

ปองกนไมใหเกดการแตกราว

ไปทวทงโครงสราง โดยจะยอม

ใหเกดการแตกทรอยตอเผอการ

หดตวนแทน

contraction joint

C

36

control section รปตดควบคม : รปตดของการไหลของนำ ทงในทางนำธรรมชาตหรอทสราง

ขนซงมลกษณะคงท เชน จดทเกดความลกวกฤตซงจะมความลกทแนนอน

เมอกำหนดอตราการไหลใชในการตรวจวดปรมาณนำไหลผาน

convectional rain ฝนทเกดจากการพาความรอน : ฝนทเกดจากเมฆทกอตวขนจากการทกระแส

อากาศลอยขนสเบองบน เชน เมฆจำพวกควมลส และควมโลนมบส ฝนซกเปน

ฝนทเกดจากการพาความรอนเชนเดยวกน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

controlled spillway อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน : อาคารทางระบายนำลนซงสามารถ

ควบคมการระบายนำออกจากอางเกบนำ โดยมประตปด-เปด เพอควบคมระดบ

นำในอางฯ เรยกอกอยางวา gated spillway

convexity ความโคงชน : ลกษณะทางสณฐานวทยาของลาดเขา ซงความชนจะเพมขนจาก

ยอดลงมาขางลาง ทำใหเกดลกษณะโคงชน

conveyance efficiency ประสทธภาพการสงนำ : อตราสวนระหวางปรมาณนำ ณ จดทรบนำตอ

ปรมาณนำทสงมาจากตนนำ คดเปนรอยละ

conveyance losses การสญเสยจากการสงนำ : การสญเสยนำโดยการรวซมและระเหยระหวาง

ทางการลำเลยงนำ จากแหลงนำไปยงจดหมาย เรยกอกอยางวา transmission

losses

conveyance structure อาคารลำเลยงนำ : อาคารในระบบสงนำ ซงนำนำไปแจกจายใหพนทเพาะปลก

control section

C

37

coordinate systems on maps ระบบพกดในแผนท : ระบบทใชในการบอกตำแหนงทอยของจดในแผนท โดยอาศยคาพกดทไดจากความสมพนธทางระยะหรอทางมมระหวางจดนนๆ กบแกนทกำหนดขนเปนหลก

coordinates พกด : คาของระยะหรอมมทกำหนดตำแหนงของจด ซงอยในกรอบหรอระบบ ทอางถง เชน ระบบพกดฉากบนพนราบหรอระบบพกดบนทรงกลม

core zone แกนเขอน : แกนเขอนซงทำดวยวสดทบนำหรอกงทบนำ เชน ดนเหนยว อดแนน คอนกรต ยางแอสฟลต เพอลดการไหลซมของนำผานตวเขอน

corrective maintenance การบำรงรกษาเชงแกไข : การบำรงรกษาเนองจากความบกพรองในการทำ

หนาทของระบบระหวางการปฏบตงาน โดยเปนการระบตำแหนงทเสยหายและ

แกไขใหทำงานไดโดยการซอมแซมใหเหมอนเดมหรอปรบปรงกได และตามดวย

การทดสอบใหทำงานอยางเหมาะสม

corrugation irrigation ชลประทานลกฟก : การใหนำแบบผวดนไปตามรองคเลกๆ ลกษณะคลายรอง

สงกะสมงหลงคาไปยงแปลงเพาะปลก

course of river ลำนำ : ทางเดนของแมนำทไหลจากตนนำสปากนำ

course of river

C

38

creep length ระยะไหลซม :

1. ระยะทางทวดตามแนวเสนสมผสระหวางฐานของอาคารชลศาสตร (รวมถง

กำแพงลางดวย) กบดนฐานราก

2. ระยะทางทนำไหลซมผานสมผสใตฐานอาคารชลประทาน ตงแตจดเรมตน

อาคารดานเหนอนำ จนถงจดสนสดอาคารดานทายนำ

creep line แนวไหลซม : แนวเสนสมผสระหวางฐานของอาคารชลศาสตรทรวมถง

กำแพงลางกบดนฐานราก

crest สน, ยอด : สวนสงทสดของลกษณะภมประเทศหรอสงตางๆ เชน สนเขา

ยอดคลน ยอดของสนทราย สนเขอน สนฝาย เปนตน

crest length ความยาวสน : ระยะทางทวดตามแนวศนยกลางของสนเขอนหรอฝายจาก

ดานหนงไปยงอกดานหนง

critical density ความแนนวกฤต : นำหนกตอหนวยนำหนกของสารอมตว ณ อณหภมวกฤต

และภายใตความดนวกฤต สารทมความแนนตำกวาความแนนวกฤตจะสญเสย

ความแกรง สวนสารทมความแนนสงกวาความแนนวกฤตจะมความแกรงเพมขน

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

critical depth ความลกวกฤต : ความลกของนำในทางนำเปดทมพลงงานนอยทสดในการ

ไหลผานไปในอตราทกำหนด

critical distance ระยะวกฤต : ระยะทางระหวางจดตนกำเนดของคลนสนสะเทอนกบจดท

คลนตรงและคลนหกเหใชเวลาเดนทางเทากน

creep length

C

39

critical flow การไหลแบบวกฤต : การไหลของนำทมพลงงานตำสด

critical moisture level ระดบความชนวกฤต : ระดบความชนตำสดในดนทพชสามารถนำไปใชได

ซงถาหากลดลงตำกวานแลว จะเกดความเสยหายแกผลผลต หรอการเจรญ

เตบโตของพช

critical temperature อณหภมวกฤต : อณหภมทมความสำคญโดยเฉพาะเกยวกบพช เชน อณหภม

จดเยอกแขง (0 องศาเซลเซยส) อณหภมขนาดนเมอมนำคางแขงเกดขน จะทำให

พชหลายชนดถกทำลายเสยหาย ดอกไมทกำลงบานกจะเหยวเฉาไป อณหภม

อกจดหนงกคออณหภม 6 องศาเซลเซยส พชทกำลงงอกงามจะหยดเจรญเตบโต

เมออณหภมตำกวาจดน

critical velocity ความเรววกฤต : การไหลของของเหลวภายในทอหรอในลำนำ ณ จดทม

ความลกวกฤต หรอเมอเปลยนจากการไหลแบบราบเรยบไปเปนการไหลแบบ

ปนปวน

crop coefficient, Kc สมประสทธการใชนำของพช : คาคงทของพชทไดจากความสมพนธระหวาง

ปรมาณการใชนำของพช (ET) ททำการทดลองและตรวจวดไดจากถงวดการใช

นำของพช (Lysimeter) กบผลการคำนวณหาปรมาณการใชนำของพชอางอง

(ETo) คาสมประสทธพชจะมคาทแตกตางกน ทงนขนอยกบชนดของพช และ

ชวงการเจรญเตบโตของพช และสตรทใชในการคำนวณหาคา ETo โดยท Kc =

ET/ETo

crop diversification การกระจายการผลตพช : การกระจายการผลตพชใหเกดความหลากหลาย

ทงชนดและผลผลต เพอลดความเสยงตอการผนแปรของราคา หรอดนฟาอากาศ

เรยกอกอยางวา diversified cropping

crop diversification

C

40

crop water requirement ความตองการใชนำของพช : ปรมาณนำทพชตองการใชทรวมการระเหยใน

แปลงเพาะปลกและการคายนำของพชไวดวยแลว เรยกอกอยางวา consumptive

use

crop rotation การปลกพชหมนเวยน : การเลอกปลกพชชนดตางๆ หมนเวยนกนในปหนงๆ

หรอสองสามป เพอชวยอนรกษพนดนใหสมบรณ หรอเพอเปนการปลกพช

หลายชนดตามความตองการของตลาด เชน ปท 1 ปลกขาวเจา ปท 2 ปลก

ขาวโพด ปท 3 ปลกพชตระกลถว

cropped land ทดนปลกพช : พนทดนทใชทำการเพาะปลกพชของเกษตรกรจรงในปท

รายงาน

cropping calendar ปฏทนการปลกพช : การแสดงกำหนดเวลาของกจกรรมการเพาะปลก

ซงทำใหทราบวาเดอนไหน ทำอะไร ปลกอะไร ตลอดจนจะเกบเกยวเมอใด

cropping intensity ความหนาแนนของการปลกพช : การใชประโยชนพนทในการเพาะปลกพช

ในรอบระยะเวลาหนงป โดยคดเปนรอยละเมอเปรยบเทยบกบจำนวนพนท

เพาะปลกทกำหนด

cropping pattern แผนการปลกพช : แผนการปลกพชในรอบแตละปในพนททกำหนด

cross drainage อาคารระบายนำขาม : อาคารทสรางขามหรอลอด คลอง ถนน ทางรถไฟ

เพอการระบายนำ

crop water requirement

C

41

cross section รปตดตามขวาง : รปแสดงหนาตดขวางในระนาบดงทตงฉากกบแนว

ศนยกลางของสงทพจารณา และรายละเอยดอนๆ เชน รปตดตามขวาง

คลองสงนำ คลองธรรมชาต เปนตน

culvert ทอลอด : อาคารลำเลยงนำซงสรางลอดถนนหรอทางรถไฟ หรอคลองสงนำ

เปนทอกลมหรอสเหลยมกได

cumulative runoff ปรมาณนำทาทบทว : ผลรวมของปรมาณนำทาในชวงเวลาทกำหนด

current meter เครองวดกระแสนำ : เครองมอสำหรบวดความเรวของกระแสนำ

cusec ควเซก : คำยอของ cubic foot per second (ลกบาศกฟตตอวนาท) ในระบบ

องกฤษ และ cubic meter per second (ลกบาศกเมตรตอวนาท) ในระบบ

เมตรก ซงเปนหนวยวดอตราการไหลของนำทไหลผานทางนำตรงจดทตองการวด

1 ลกบาศกฟตตอวนาท = 538,000 แกลลอนตอวน

1 ลกบาศกเมตรตอวนาท = 86,400 ลกบาศกเมตรตอวน

cut and fill ดนตดดนถม : การปรบระดบพนทโดยการขดบางสวนออกและการถมบางสวน

เพอใหไดระดบและขนาดตามทตองการ เชน ในการสรางถนน หรอคลองสงนำ

เปนตน

cutoff trench รองแกนทบนำ : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารตางๆ ทขดขนแลวใสวสด

ทบนำแทน เพอลดการซมผานของนำใตฐานเขอนหรออาคารนนๆ

cutoff trench

C

42

cutoff wall กำแพงลาง : กำแพงทตอจากพนอาคารชลศาสตรลกลงไปในแนวดงเพอ

ตานทานการเคลอนตวของอาคาร และยดระยะทางการไหลของนำทสมผสผว

ใตอาคาร หรอตานทานการไหลของนำลอดใตอาคารนน

cutoff 1. คลองลด, ลำนำลด : ทางนำทเกดขนเองโดยการกดเซาะของนำ หรอทขด

เชอมระหวางคงดานในของลำนำ ชวงทเปนโคงตวด เพอใหเปนทางนำตรง

มระยะทางสนขน

2. ชองลด : ทางนำทขดเชอมระหวางคงดานในของลำนำชวงโคง เพอผน

กระแสนำในลำนำเดมใหมาผานทางนำทขดขนใหมแตทางเดยว โดย

สวนมากมการปดกนลำนำเดมในตอนโคง ไมใหนำไหลผานไปไดอก เชน

ชองลดของเขอนเจาพระยา ชองลดของเขอนแมกลอง หรอชองลดประต

ลดโพธ

cutoff wall

C

43

cut-throat flume รางนำไรคอ : เครองมอวดนำททำหนาทวดปรมาณนำไหลผานรางนำทดดแปลง

มาจากรางนำแบบพารแชลโดยการตดในสวนทเปนชวงคอออก ดรางนำพารแชล

(Parshall flume) ประกอบ

cyclone พายหมน, ไซโคลน : พายหมนทมความเรวบรเวณรอบศนยกลางตงแต 118

กโลเมตรตอชวโมง ถาเกดในมหาสมทรอนเดย ทะเลอาหรบ และอาวเบงกอล

เรยกกนวา พายไซโคลน ในมหาสมทรแปซฟกตะวนตกเรยกวาไตฝน และใน

เขตรอนอนๆ เรยกวา เฮอรรเคน

cyclonic rain ฝนเกดจากพายหมน : ฝนซงเกดจากพายหมนทกอตวในทะเลจนใต หรอ

ในมหาสมทรแปซฟก อาจมกำลงแรงเปนไตฝน แตเมอเขาสแผนดนจะลดกำลง

ลงเปนเพยงดเปรสชน ทำใหฝนตกในแผนดนนอยกวาในทะเล

cyclonic rain

D

46

dam axis แกนเขอน, เสนผาศนยกลางเขอน : แนวจากฐานยนจากฝงหนงไปยงอก

ฝงหนงของเขอน

1. กรณเปนเขอนดนหรอเขอนหนถม เปนแนวทผานกงกลางความกวางสนเขอน

2. กรณเปนเขอนคอนกรตหรอเขอนโคง เปนแนวทขอบสนเขอนดานเหนอนำ

เรยกอกอยางวา axis of dam

daily flood peak ปรมาณนำหลากรายวนสงสด : ปรมาณนำรายวนสงสดในชวงนำหลากท

พจารณา

dam เขอน, ทำนบ : อาคารทสรางขนเพอปดกนขวางทางนำเพอกกเกบนำหรอ

ยกระดบนำใหสงขน

dam break analysis การวเคราะหเขอนวบต : การนำขอมลและปจจยตางๆ มาศกษาหาความ

เสยงภยและผลกระทบทเกดจากการวบตของเขอน นยมเรยกสนๆ วา dam

break

detention dam เขอนชะลอนำ : เขอนทสรางขนเพอชะลอการไหลของนำ

dam instrument เครองมอตรวจวดพฤตกรรมเขอน : อปกรณทตดตงทตวเขอน ฐานราก และ

อาคารประกอบ หรอบรเวณใกลเคยง เพอตรวจวดการเคลอนตว แรงดนนำ

ระดบนำใตดน และพฤตกรรมอนๆ ทมผลกระทบตอตวเขอน

datum มลฐาน : (ทวไป) จำนวนเลขหรอจำนวนทางเรขาคณตใดๆ หรอชดของจำนวน

เลขนนๆ ซงอาจใชอางอง หรอใชเปนพนหลกฐานสำหรบจำนวนอนๆ ได

dam axis

D

47

datum level ระดบมลฐาน : พนระดบซงใชเปนมลฐานในการคดความสงของจดบนพนดน

โดยทวไปกำหนดใหระดบทะเลปานกลางเปนระดบมลฐาน และใหมความสง

เปนศนย (0) หากบรเวณใดใชระดบทะเลปานกลางเปนมลฐานในการคด

ความสงของจดบนพนดนไมได หรอไดแตไมสะดวก กอาจกำหนดพนระดบอน

เปนระดบมลฐานสำหรบบรเวณนนๆ

dead storage ความจไมใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทตำกวาระดบนำตำสดทกำหนด

โดยระดบนำตำสดเปนการกำหนดตามปรมาณตะกอนในอางกกเกบนำทจะ

เกดขนตลอดอายการใชงานของอางเกบนำ และการออกแบบจะกำหนดใหม

ระดบตำกวาธรณอาคารทอสงนำ ดงนนปรมาณนำทอยตำกวาระดบนำตำสดจะ

ไมสามารถนำไปใชงานได เรยกอกอยางวา inactive storage

deep percolation การซมลก : การไหลซมของนำลงในดนทลกเลยเขตรากพช

deep well บอนำลก : บอนำบาดาลซงไดรบนำจากชนหนอมนำใตดนทมแรงดน

deep well pump เครองสบนำบอนำลก : เครองสบนำซงใชสำหรบสบนำจากบอนำลก

deformed bar เหลกขอออย : เหลกเสนกลมทมผวเปนลายนน ขรขระ เพอเพมพนทการ

ยดเกาะกบคอนกรตในงานคอนกรตเสรมเหลก กรมชลประทานใช มอก. 24-

2548

degree องศา :

1. หนวยในการวดขนาดของมม โดยกำหนดใหมมทรองรบโคง 1 ใน 360 สวน

ของเสนรอบวง มขนาด 1 องศา

2. หนวยระยะทางเชงมมซงมความยาวเทากบเศษ 1 สวน 360 ของความยาว

ของเสนรอบวง เชน องศาของละตจด และลองจจดของโลก

degree

D

48

delta ดนดอนสามเหลยม : ดนดอนตรงบรเวณปากนำทเกดขนเนองจากการทแมนำ

และสาขาใหญนอยทกระจายออกตรงปากนำ พาตะกอนมาทบถมอยตลอดเวลา

ทำใหพนทองนำมระดบสงขน

demonstration farm ไรนาสาธต : ไรนาทจดตงขน เพอแสดงตวอยางจรงใหเกษตรกรเขาใจการ

ชลประทานและการพฒนาการเกษตร เมอเทยบกบไรนาอนๆ ในบรเวณ

เดยวกน

depression 1. แอง : พนทซงมผวหนาตำกวาบรเวณใกลเคยง

2. พายดเปรสชน : บรเวณทมความกดอากาศตำ มลมพดหมนเวยนเขาหา

ศนยกลางคลายวงกนหอยพดทวนเขมนาฬกาทางขวโลกเหนอ และพดตาม

เขมนาฬกาทางขวโลกใต จดเปนพายทมกำลงออน ความเรวลมสงสด

ใกลบรเวณศนยกลางไมเกน 63 กโลเมตรตอชวโมง

depression contour เสนชนระดบลมตำ : เสนทแสดงชนระดบความสงตำของพนททตำกวาพนท

ขางเคยง และมเสนสนๆ ตงฉากกบเสนชนระดบน โดยมแนวจากเสนชนระดบ

จากเสนสงไปหาเสนทตำกวา แตความยาวไมถงเสนทตำกวา

depression storage แองพกนำ : บรเวณลมตำทมนำฝนขงอยชวคราว เชน หนอง บง เปนตน

depth of runoff ความลกของนำทา : ปรมาณนำทาทแสดงหนวยเปนความลก หาไดจาก

ปรมาณนำทาทงหมดหารดวยพนทลมนำ

depth scale ratio อตราสวนของความลก : อตราสวนของความลกการไหลในทางนำกบ

ความลกการไหลในแบบจำลอง ณ ตำแหนงเดยวกน

delta

D

49

depth-area curve โคงความลก-พนท : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝน

(หนวยเปนความลก) กบพนทรบนำฝน

depth-duration curve โคงความลก-ชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำฝน

(หนวยเปนความลก) กบชวงระยะเวลาทฝนตก

design flood ปรมาณนำหลากออกแบบ : ปรมาณนำหลากสงสดเพอใชพจารณาในการ

ออกแบบอาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย

design flood hydrograph กราฟนำหลากออกแบบ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำหลาก

กบเวลา เพอใชพจารณาในการออกแบบอาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย

design flood level ระดบนำหลากออกแบบ : ระดบนำหลากเพอใชพจารณาในการออกแบบ

อาคารชลศาสตรใหมความปลอดภย

design storm พายฝนออกแบบ : รปแบบพายฝนทออกแบบมาจากขอมลในอดต เพอใชใน

การคำนวณหากราฟนำหลากออกแบบ

desk study การศกษาพฒนาลมนำเบองตน : การศกษาศกยภาพในการพฒนาลมนำ

เบองตนเพอใหทราบภาพรวมของโครงการพฒนาแหลงนำทเปนไปได รวมทง

ปญหาและผลกระทบทสำคญของลมนำ ผลของการศกษานนำไปสการศกษา

โครงการเบองตน หรอการศกษาแนวทางพฒนาลมนำ

detail design การออกแบบขนรายละเอยด : การออกแบบสงกอสรางทแสดงรายละเอยด

อยางเพยงพอ สามารถนำไปใชในการกอสรางได

detail design

D

50

detail drawing แบบรายละเอยด : แบบแสดงรายละเอยดสวนประกอบของโครงสรางหรอ

ชนสวนของเครองจกร โดยการขยายภาพใหใหญขน พรอมแสดงรายละเอยด

เพมเตม

detention storage ความจรองรบนำหลาก : ความจของอางเกบนำ หรอทางนำ ซงสามารถ

เกบกกนำไวไดชวงเวลาหนง เพอรองรบปรมาณนำหลากในปรมาตรทกำหนด

deterministic model แบบจำลองชเฉพาะ : แบบจำลองทเลยนแบบพฤตกรรมทางกายภาพมาใช

ในการคดวเคราะห ซงสามารถคำนวณผลลพธไดอยางแนนอนจากขอมล

ปอนเขา

dew point จดนำคาง : คาของอณหภมของอากาศ ณ ความกดบรรยากาศหนงๆ ทลดลง

จนกระทงอากาศทมไอนำอมตวเรมกลายเปนหยดนำ

dewatering การลดระดบนำ : การนำนำออกเพอลดระดบนำใตดนทำใหสะดวกในการ

กอสราง

diagonal weir ฝายทแยง : ฝายทออกแบบใหความยาวของสนฝายยาวกวาความกวางของ

ทางนำ โดยสรางใหแนวสนฝายไมตงฉากกบทศทางการไหลของนำ

diaphragm wall กำแพงทบนำ :

1. กำแพงเชอมตอเสาของตอมอ เชน ตอมอรมของสะพาน

2. กำแพงทบนำใตฐานรากอาคาร สรางโดยการขดดนลงไปในแนวตง รกษา

ใหคงสภาพดวยวสดผสมนำ แลวถมกลบดวยคอนกรต หรอดนผสมโคลนผง

หรอใชเขมพด

detail drawing

D

51

differential head ระดบนำแตกตาง : ความแตกตางของระดบนำดานเหนอนำและทายนำของ

อาคารบงคบนำ

diffluence การแยกสาขา : การทเสนแสดงกระแสอากาศไหลแยกจากกนทางแนวระดบ

diffusion well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย

มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา inverted well

หรอ recharge well

dike พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ

กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา

เขาไปทวมพนทเพาะปลก และทอยอาศย เขยนอกอยางวา dyke หรอเรยก

อกอยางวา flood levee

dip มมเท : มมทเกดจากระนาบของโครงสรางทางธรณวทยาตดกบระนาบ

แนวนอน ทศทางของแนวเทจะตงฉากกบแนวระดบ

direct runoff นำทาจรง : ผลรวมของนำทาผวดน นำซมแผ (interflow) และสวนของ

หยาดนำฟาทตกในลำนำ

disappearing stream ธารนำมด : ธารนำทมดหายไปใตดนทางหลมยบ โดยไหลผานชนหนปน หรอ

หนทนำซมได แลวออกจากพนดนเกดเปนธารนำขนใหม

disappearing stream

D

52

discharge อตราการไหล : ปรมาณนำทไหลผานพนทหนาตดหนงทกำหนดของทางนำ

ในหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา rate of flow

discharge carrier ทางลำเลยงนำทง : สวนลำเลยงนำจากอาคารระบายนำไปสจดทตองการ

ทงนำ

discharge hydrograph กราฟนำทา : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำกบเวลา

discharge velocity ความเรวการไหล : อตราการไหลของนำผานตวกลางทมรพรนตอหนงหนวย

พนททตงฉากกบทศทางการไหล

discharge of stream อตราการไหลของลำนำ : ปรมาณของนำทไหลในลำนำ มหนวยเปนปรมาตร

ตอหนวยเวลา เชน ลกบาศกเมตรตอวนาท

discharge scale ratio อตราสวนของอตราการไหล : อตราสวนของอตราการไหลในทางนำจรงกบ

อตราการไหลในแบบจำลอง ณ ตำแหนงทคลายคลงกน

dispersive soil ดนกระจายตว : ดนซงประกอบดวยอนภาคดนเหนยวซงเมอถกกบนำแลว

กระจายตวไดงายและรวดเรว ประกอบดวยอนภาคดนเหนยวชนดไอออนทม

โซเดยมสง เมอเทยบกบปรมาณไอออนบวกทงหมด

distorted model แบบจำลองตางสดสวน : แบบจำลองทมมาตราสวนทางแนวราบและแนวตง

ไมเทากน

discharge

D

53

distribution system ระบบกระจายนำ : ระบบจายนำเขาสพนทในเขตชลประทาน

distributor อาคารกระจายนำ : อาคารททำหนาทจายนำจากคลองสงนำ โดยสามารถ

ควบคมปรมาณนำทไหลผานแตละชองของอาคารได

ditch คนำ : ทางนำทขดหรอถมขนเปนรองนำ สำหรบแจกจายนำหรอระบายนำ

ในแปลงเพาะปลก กรมชลประทานเรยกวาคสงนำ สวนคระบายนำ ใชคำวา

drain หรอ drain ditch

ditch inlet อาคารปากคซอยขนาดเลก : อาคารรบนำขนาดเลกจากคสงนำสายหลก

เขาคสงนำสายซอย โดยใชทอขนาดเสนผาศนยกลาง 20 เซนตเมตร

ditch tail structure อาคารปลายคสงนำ : อาคารบงคบนำปลายคสงนำ

ditch turnout อาคารปากคซอย : อาคารรบนำจากคสงนำสายหลกเขาคสงนำสายซอย โดย

ใชทอขนาดเสนผาศนยกลางมากกวา 20 เซนตเมตร

ditch-drain crossing structure อาคารทอลอดคสงนำ : อาคารในคระบายนำเพอระบายนำลอดคสงนำ

ditcher เครองขดคนำ : อปกรณสำหรบขดรองนำทตอพวงกบเครองจกรลาก

divagation ทางนำเบนเบยง : การทกระแสนำเปลยนแนวทางไปทางขางของแมนำ

เนองจากการตนเขนเปนบรเวณกวาง เปนกระบวนการททำใหเกดทางนำ

โคงตวด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

divagation

D

54

diversified cropping การกระจายการผลตพช : การกระจายการผลตพชใหเกดความหลากหลาย

ทงชนดและผลผลต เพอลดความเสยงตอการผนแปรของราคาหรอดนฟาอากาศ

เรยกอกอยางวา crop diversification

diversion การผนนำ : การเปลยนเสนทางการไหลของนำ

diversion channel ทางผนนำ : ทางนำทสรางขนเพอการผนนำ

diversion dam เขอนทดนำ, เขอนผนนำ : อาคารทสรางขนขวางลำนำ มบานควบคม สำหรบ

ยกระดบนำเพอผนนำเขาคลองสงนำ หรอเพอควบคมระดบนำใหอยในระดบ

ทตองการ

diversified cropping

D

55

diversion tunnel อโมงคผนนำ : อโมงคทสรางขนเพอการผนนำ

divide สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสงทเปนแนว

แบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม

ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศท

นยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา watershed

หรอ water parting

division box อาคารแบงนำ : อาคารบงคบและแบงนำในคสงนำเขาคซอย

dome โดม : ลกษณะภมประเทศรปคลายกระทะควำ

dot map แผนทจด : แผนทภมศาสตรชนดแสดงใหเหนปรมาณของสงตางๆ ดวยจด

โดยกำหนดใหจดแตละจดแทนปรมาณของสงทตองการแสดง เชน 1 จดแทน

จำนวนประชากร 500 คน หรอ 1 จดแทนจำนวนสตวเลยง 1,000 ตว

double mass curve โคงทบทว : เสนโคงทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณฝนรายปทบทว

ของสถานทตองการ (แกนตง) ตรวจสอบกบคาเฉลยของปรมาณฝนรายปทบทว

ของสถานทอยใกลเคยง (แกนนอน) มจดประสงคเพอตรวจสอบความนาเชอถอได

ของขอมลปรมาณฝน

downstream control การควบคมโดยทายนำ : การควบคมปรมาณนำทผานอาคารโดยอตโนมต

ทใชระดบนำดานทายเปนตวบงคบ

downstream control

D

56

downstream fill เปลอกทายนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ

อยดานทายนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา downstream shell

downstream shell เปลอกทายนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ

อยดานทายนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา downstream fill

downstream toe เชงลาดทายนำ : จดบรรจบของเชงลาดดานทายนำ ตดกบระดบดนเดม

dozer รถดนดน, รถตกดน : คำยอทใชเรยก bulldozer (รถดนดน) หรอ shoveldozer

(รถตกดน)

dragline รถขดบงกโยน : เครองจกรกลใชสำหรบขดดน แบบใชบงกและลวดสลง

drain ditch คระบายนำ : คระบายนำทระบายนำสวนเกนออกจากพนท

drainage การระบายนำ : การใหนำสวนเกนจากผวดนหรอใตดนไหลออกไปจากพนท

โดยวธธรรมชาต หรอโดยวธการทสรางขน

drainage area บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ

หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment

area, catchment หรอ drainage basin

downstream fill

D

57

drainage basin บรเวณลมนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอ

หยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอกกเกบนำ (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา catchment

area, catchment, drainage area

drainage channel ทางระบายนำ : ชองหรอทางระบายนำทระบายนำสวนเกนออกจากพนท

เรยกอกอยางวา drain

drainage coefficient สมประสทธการระบายนำ :

1. (นยามตาม ICID) ความสามารถในการระบายนำออกจากพนทในหนงวน

มหนวยเปนความลก

2. อตราการระบายนำตอหนงหนวยพนท หนวยทนยมใชกน คอ ลตร/วนาท/ไร

หรอลกบาศกเมตร/วนาท/ไร เรยกอกอยางวา drainage modulus

drainage density ความหนาแนนการระบายนำ :

1. อตราสวนระหวางผลรวมความยาวของลำนำทกสายในลมนำกบพนทรบนำ

ของลมนำนน

2. อตราสวนระหวางผลรวมความยาวของทางระบายนำกบพนทระบายนำ

drainage filter ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบ

เพอระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหล

ผานไปไดโดยไมทำใหเกดความเสยหาย เนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก

เรยกอกอยางวา horizontal drainage blanket หรอ pervious blanket

drainage filter

D

58

drainage modulus สมประสทธการระบายนำ :

1. ความสามารถในการระบายนำออกจากพนทในหนงวนมหนวยเปนความลก

(นยามตาม ICID)

2. อตราการระบายนำตอหนงหนวยพนท หนวยทนยมใชกน คอ ลตร/วนาท/ไร

หรอลกบาศกเมตร/วนาท/ไร เรยกอกอยางวา drainage coefficient (นยาม

ตามทใชงานในกรมชลประทาน)

drainage pattern รปแบบทางระบายนำ : รปรางหรอการจดรปแบบทางนำตามธรรมชาตใน

บรเวณใดๆ กตามทปรากฏใหเหนเมอมองจากดานบนลงมา

drainage system ระบบระบายนำ : โครงขายการระบายนำของพนททกำหนด โดยอาจหมาย

รวมถงการบรหารจดการดวย

drainage well บอระบายนำ : บอทเจาะเพอลดระดบนำใตดนโดยการสบนำออก

drawdown การลดระดบนำ : การลดลงของระดบนำ เชน อางเกบนำ ลำนำ หรอนำใตดน

drilling การเจาะ : การเจาะดนหรอหนเพอเกบตวอยางสำหรบวเคราะหและตรวจสอบ

ทางธรณวทยา และปฐพกลศาสตร

drilling mud โคลนเจาะ : สวนผสมพเศษของโคลนผง (แรเบนทอไนต) กบนำหรอนำมน

และแบไรตผง เพอใหมความหนดและนำหนกทตองการ เพอปรบสภาพทาง

ประจไฟฟาระหวางโคลนและผนงหลม ประโยชนของโคลนเจาะคอ เปนตวนำ

เศษหนทไดจากการเจาะขนมาสปากหลม เปนตวหลอเยนใหกบหวเจาะและ

ระบายความรอนจากกนหลม ปองกนผนงหลมพง หรอเปนการปรบสภาพ

ความดนกนหลมใหสมดล

drainage modulus

D

59

drip irrigation ชลประทานนำหยด : วธการใหนำแกพชทจดใดจดหนงหรอหลายจดบนผวดน

หรอบรเวณเขตรากพช โดยการปลอยนำไหลเปนหยดๆ ตดตอกน เรยกอกอยาง

วา trickle irrigation

drizzle ฝนละออง : ฝนซงมเมดขนาดเลกมาก (เสนผาศนยกลางของเมดฝนนอยกวา

0.5 มลลเมตร) สามารถลอยปลวไปตามกระแสลมได แตกตางจากหมอกตรงท

ฝนละอองนจะตกจากทองฟาลงสพนดน ฝนชนดนมกจะตกจากเมฆสเตรตส

ทำใหอากาศมทศนวสยเลว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

drop อาคารนำตก : อาคารในคลองชลประทานทมระดบธรณ (พนอาคาร) ลดลง

ทนทเพอลดระดบผวนำ

drought ชวงฝนแลง :

1. ชวงเวลาทมฝนตกนอยกวาคาทกำหนด โดยคาทกำหนดนขนอยกบสถานท

และฤดกาล

2. สภาวะทมฝนนอยหรอไมมฝนเลยในชวงเวลาหนง ซงตามปกตควรจะมฝน

โดยขนอยกบสถานทและฤดกาล ณ ทนนๆ ดวย (กรมอตนยมวทยา)

drowned weir ฝายจม : ฝายซงมระดบนำดานทายนำเทากบหรอสงกวาระดบสนฝาย เรยกอก

อยางวา submerged weir

dry density ความหนาแนนแหง : นำหนกวสดอบแหงตอปรมาตรวสด

dry density

D

60

dry pack การซอมแบบแหง : การซอมงานคอนกรต โดยใชสวนผสมของปนซเมนตและ

ทรายในอตราสวนเฉพาะทเหมาะสม

dry pitching การยาแนว : การใชปนทรายเปยกอดประสานระหวางผวหนาของหน โดยมาก

มกใชกบงานหนเรยง

dry unit weight หนวยนำหนกแหง : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอปรมาตรของดน

ซงรวมชองวางระหวางดนดวย เรยกอกอยางวา unit dry weight

duckbill weir ฝายปากเปด : ฝายทมสนฝายหยก จะมหยกเดยวหรอหลายหยกกไดขนอยกบ

ความยาวของสนฝาย เพอใหสนฝายมความยาวมากพอทจะทำใหปรมาณ

นำไหลขามฝายปรมาณมากไดตามตองการ โดยทระดบนำดานเหนอนำมการ

เปลยนแปลงเลกนอย

dumped riprap หนทง : หนขนาดใหญซงทงตามลาดตลง ลาดดานหนาเขอน หรอทางดาน

ทายนำหรอเหนอนำของอาคารเพอปองกนการกดเซาะ เรยกอกอยางวา riprap

dumpy level กลองระดบดมป : เครองมอวดระดบชนดหนงใชในงานสำรวจ ประกอบดวย

ตวกลองสองตดแนนอยบนฐานทสามารถปรบใหไดระดบ (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

duration curve โคงชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธของขอมลทพจารณากบเวลา

dry pack

D

61

duty of water ชลภาระ : ปรมาณนำชลประทานทสงใหพนทเพาะปลกตอหนงหนวยพนท

และตอหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา water duty

dyke พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ

กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา

เขาไปทวมพนทเพาะปลก ทอยอาศย เขยนอกอยางวา dike หรอเรยกอกอยางวา

flood levee

dynamic similitude ความคลายคลงทางพลศาสตร : ความคลายคลงของแรงทกระทำในแบบ

จำลองและของจรง ตองมอตราสวนทคลายกน ซงแรงตางๆ ประกอบดวย

1. แรงโนมถวงของโลก (gravity force)

2. แรงเนองจากความดน (pressure force)

3. แรงเนองจากความหนด (vicious force)

4. แรงเนองจากความยดหยน (elastic force)

5. แรงเนองจากความตงผว (surface tension force)

dynamic similitude

E

64

earth canal คลองดน : คลองทเกดจากการขดดนธรรมชาต หรอดนถมบดอด แลวขดให

เปนรปคลอง

earth dam เขอนดน : เขอนทกอสรางดวยดนจากแหลงยม นำมาบดอดแนนเปนตวเขอน

เรยกอกอยางวา earthfill dam

earth flow ดนไหล : ดนหรอหนผทเลอนไถลมาจากไหลเขาหรอลาดเขาอนสบเนองมาจาก

แรงดงดดของโลก การเลอนไถลเปนไปอยางชาๆ จนสามารถกำหนดขอบเขต

ดานขางของการเคลอนตวนนได ถาปรมาณของนำในดนไหลมมากขนและ

เคลอนทเปนไปอยางรวดเรว ดนไหลนจะเปลยนเปนโคลนไหล

earth pressure cell อปกรณวดแรงดนดน : เครองมอทใชวดแรงดนดนในทศทางตางๆ ทตดตงไว

ในตวเขอนดน หรออาคารประกอบ

earthfill dam เขอนดน : เขอนทกอสรางดวยดนจากแหลงยม นำมาบดอดแนนเปนตวเขอน

เรยกอกอยางวา earth dam

earthquake แผนดนไหว : การสนสะเทอนของแผนดนทรสกไดในจดใดจดหนงบนผวโลก

แผนดนไหวสวนใหญเกดจากการคลายตวอยางรวดเรวของความเครยดภายใน

เปลอกโลกทมการกอตวของความเครยดอยางชาๆ อนเปนผลสบเนองมาจาก

การเคลอนตวของเปลอกโลกในรปของการเลอนตวของหนหรอการระเบดของ

ภเขาไฟ แตในปจจบน การปะทของระเบดนวเคลยรกอาจทำใหเกดแผนดนไหว

ไดเหมอนกน

earth canal

E

65

earthquake factor ตวคณคาแผนดนไหว : ตวเลขคงททใชเปนตวเพมหรอลดของคาแผนดนไหว

earthquake period ชวงแผนดนไหว : ชวงเวลาทรสกวามการสนสะเทอนตดตอกนของแผนดน

ณ จดใดจดหนง ชวงเวลานอาจจะสนขนาด 11 วนาท หรอนาน 3-4 นาท

หรอมากกวานน และมไดหลายชวงดวยกน

easting ระยะกำหนดนบตะวนออก : ระยะบนแผนททนบออกจากจดเรมตนของ

เสนกรดไปทางตะวนออก (หรอระยะหางของเสนกรดแนวตงทนบออกจาก

จดเรมตนไปทางขวา) การอานคาพกดกรด นน ถอหลกอานขวาขนบน ระยะ

กำหนดนบตะวนออก จงเปนคาตวเลขสามหลกแรกของคาพกดกรด เชน

624203 ตวเลขสามหลกแรกคอ 624 เปนระยะกำหนดนบตะวนออก สวนตวเลข

ทเหลอเปนระยะกำหนดนบเหนอ (ด nothing ประกอบ) (พจนานกรมภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

echo sounder เครองหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน : เครองมอสำรวจการหา

ความลกของทองนำ โดยการวดชวงเวลาระหวางการสงสญญาณคลนเสยง หรอ

สญญาณคลนอลตราโซนกลงไปในนำกบเวลาทสญญาณนนสะทอนกลบขนมา

จากพนทองนำ

echo sounding การหยงความลกของนำดวยเสยงสะทอน : การหาความลกของนำ โดยการ

วดชวงเวลาระหวางการสงสญญาณคลนเสยง หรอสญญาณคลนอลตราโซนก

ลงไปในนำกบเวลาทสญญาณนนสะทอนกลบขนมาจากพนทองนำ

echo sounding

E

66

ecology นเวศวทยา : การศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางสงมชวตดวยกน และ

ความสมพนธระหวางสงมชวตกบสงแวดลอม ในทางภมศาสตรพจารณาในแง

ของนเวศวทยามนษย เปนการศกษาถงความสมพนธระหวางมนษยกบแหลง

ทอย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

ecosystem ระบบนเวศ : ระบบของความสมพนธซงกนและกนของสงมชวตทงหมด เชน

พช สตว แบคทเรย และสมพนธกบปจจยทางกายภาพและทางเคมของ

สงแวดลอมทสงมชวตทงหลายอาศยอย ทกชวตเชอมโยงกนโดยการถายทอด

พลงงานและการหมนเวยนของแรธาตในลกษณะของโซอาหาร (food chain)

เปนการยากทจะกำหนดขอบเขตของระบบนเวศหนงๆ แตคำนมกใชกบระบบ

ขนาดเลกทการถายทอดพลงงานและการหมนเวยนของแรธาตขามเขตกนมนอย

ตวอยางเชน ในสระนำ ปาไม เกาะขนาดเลกในมหาสมทร ระบบนเวศหนงๆ

จะไมมการพงตนเองไดทงหมด เชน พลงงานดวงอาทตยทไดรบจะมการขามเขต

กนเชนเดยวกบการหาอาหารของสตว บรเวณทเปนถนของแตละระบบนเวศ

เรยกวา พนทนเวศ (exotope) แตคำนบางครงกใชในความหมายเดยวกบ

ระบบนเวศ ระบบทเกดจากความสมพนธระหวางสงมชวตและสงแวดลอม

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

eddy flow การไหลวน : กระแสนำซงไหลหมนวนเคลอนทแตกตางไปจากกระแสหลกของ

การไหล เนองจากมสงกดขวางหรอมความผดปกตบรเวณตลงหรอทองนำ

effective force แรงประสทธผล : แรงทถายทอดระหวางมวลดนโดยกระทำผานเมดดนซง

ไมรวมแรงดนนำ

ecology

E

67

effective rainfall ฝนใชการ :

1. (อทกวทยา) สวนของฝนทกลายเปนนำทา

2. (การชลประทาน) สวนของฝนทตกลงบนพนทเพาะปลก ซงพชสามารถ

นำไปใชในการเจรญเตบโตได หรอสวนของนำฝนททดแทนปรมาณนำ

ชลประทานทตองสงใหแกพช

3. (อทกธรณวทยา) สวนของฝนทกลายเปนนำใตดน

effective pressure ความดนประสทธผล : ความดนทถายทอดระหวางมวลดน โดยกระทำผาน

เมดดน ซงไมรวมความดนนำ เรยกอกอยางวา effective stress

effluent 1. ลำนำสาขา : ลำนำทแยกออกจากลำนำสายใหญหรอทะเลสาบ

2. ธารรบนำใตดน : ลำนำทไดรบนำจากนำใตดน

3. นำทง :

1. นำทระบายทงออกจากพนทเพาะปลกภายหลงการสงนำ

2. นำโสโครกททงออกมา

3. นำเสยททงจากโรงงานอตสาหกรรม

elbow meter เครองวดอตราการไหลแบบของอ : เครองวดอตราการไหลของนำโดยใช

ความดนแตกตางของนำทไหลผานของอ คอความดนดานในและดานนอกของ

ของอเปนตววดอตราการไหลของนำในทอ

electrical conductivity ความนำไฟฟา : การวดคาความเปนสอไฟฟา ซงจะบอกถงความเขมขนของ

เกลอมหนวยวด เปนโมหตอเซนตเมตร (mhos/cm) เชน นำสำหรบการ

ชลประทาน โดยทวไปแลวควรมคาไมเกน 750 ไมโครโมหตอเซนตเมตร

(micro mhos/cm) ใชตวยอวา EC

electrical conductivity

E

68

electric log ผลบนทกทางไฟฟา : แถบบนทกทไดจากการหยงธรณหลมเจาะ ซงแสดงผล

การวดสมบตทางไฟฟาของชนดนหรอหนในหลมเจาะ เรยกยอวา E-log

elevated flume สะพานนำ : รางนำชนดวางบนตอมอเพอนำนำจากคลองหรอคสงนำขามผาน

ทลมหรอรองนำธรรมชาต

elevation ระดบความสง : ระยะความสงตามแนวตงนบจากระดบมลฐาน หรอระดบ

ทะเลปานกลางถงจดหรอวตถทอยบนผวโลก

El Nin~o เอลนโญ : ปรากฏการณทเกดขนเปนครงคราวเมอกระแสนำเยนเปร บรเวณ

ชายฝงตะวนตกของทวปอเมรกาใต ถกกระแสนำอนจากศนยสตรไหลเขามา

แทนท ทำใหอณหภมทผวนำสงขน 10 องศาเซลเซยส และมผลใหแพลงกตอน

ในบรเวณนนลดจำนวนลง จำนวนปลาจงลดนอยลงไปดวย ปรากฏการณเชนน

เกดขนทกๆ 7 - 14 ป อนเปนผลมาจากการออนกำลงลงของลมคาตะวนออก-

เฉยงใตในมหาสมทรแปซฟก เมอเกดปรากฏการณนขน จะมผลกระทบตอ

ภมอากาศของบรเวณชายฝงใกลเคยงในลกษณะททำใหมฝนตกนอยลง

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

electric log

E

69

embankment คน : แนวดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากพนดนเดม สำหรบวตถประสงค

ตางๆ เชน คนถนน คนคลอง คนกนนำ

embankment dam เขอนวสดถม : เขอนทกอสรางดวยวสดตางๆ เชน ดน หรอหนนำมาบดอด

เปนตวเขอน

emergence จดธารโผล :

1. (ชายฝง) การยกระดบของแผนดนเมอเทยบกบระดบทะเล ทำใหบรเวณ

ซงเดมอยใตนำ โผลพนนำกลายเปนแผนดน ทงนอาจเกดจากการลดลง

ของระดบนำทะเลหรอการยกตวของแผนดน ลกษณะของชายฝงทยกตว

จะเหนไดวามชายหาดยกสงขน หรอเกดทราบรมฝงบางแหง เชนทางฝงทะเล

ตะวนออกในภาคใตของประเทศไทย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

2. (ธารนำ) จดบนผวดนทธารนำใตดนปรากฏตวแลวกลายเปนธารผวดน

(มความหมายเหมอนกบ resurgence หรอ rise) (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

emergency spillway ทางระบายนำลนฉกเฉน : ทางระบายนำลนสำหรบปลอยใหนำลนขามใน

กรณทปรมาณนำหลากมามากผดปกต หรอมากเกนกวาอาคารทางระบายนำลน

ปกตจะระบายไดทน เพอปองกนไมใหนำไหลลนตวเขอน

end baffle แผงปะทะนำดานทาย : แทงหรอแผงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสด

ดานทายนำของอาคารชลประทาน ทำหนาทปะทะนำเพอสลายพลงงาน เรยกอก

อยางวา end sill

end baffle

E

70

end bearing pile เสาเขมดาล : เสาเขมทถายนำหนกจากฐานรากไปทปลายเขมลงสชนดนแขง

ทรายแนน หรอชนหน

end sill แผงปะทะนำดานทาย : แทงหรอแผงคอนกรตทตดกบพนตรงปลายสดดาน

ทายนำของอาคารชลประทาน ทำหนาทปะทะนำเพอสลายพลงงาน เรยกอก

อยางวา end baffle

energy dissipator สวนสลายพลงงาน : สวนของอาคารททำหนาทสลายพลงงานนำกอนปลอยลง

สทางนำ เชน แผงปะทะนำ ฟนตะเข

energy gradient ลาดพลงงาน : ความลาดเอยงของเสนลาดพลงงาน

energy head เฮดพลงงาน : พลงงานรวมของของไหล ทหนาตดใดๆ ประกอบดวย

พลงงานศกย พลงงานจลน และความดน มหนวยเปนความสง

energy grade line เสนลาดพลงงาน : เสนแสดงระดบพลงงานตามความยาวทางนำ เรยกอก

อยางวา energy line

entrance loss การสญเสยททางเขา : การสญเสยพลงงานของนำททางเขาอาคารชลศาสตร

end bearing pile

E

71

epicenter; epicentrum ศนยกลางแผนดนไหว : ตำแหนงทสมมต กำหนดดวยจดตดของเสนดงทลาก

จากศนยแผนดนไหว (earthquake focus) ตดกบผวโลก (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

equator เสนศนยสตร : เสนวงใหญทแบงโลกออกเปน 2 ซก คอ ซกโลกเหนอกบ

ซกโลกใต จดทกจดบนเสนศนยสตรอยหางจากขวโลกทงสองเทากน และระนาบ

ของเสนศนยสตรตงฉากกบแกนของโลก ความยาวของเสนศนยสตรประมาณ

40,075 กโลเมตร (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

equipotential line เสนศกยเทากน : เสนทเชอมตอระหวางจดทมพลงงานศกยเทากน

erosion 1. การกดเซาะ : (การชลประทาน) การกดเซาะผวหนาดนหรออาคารชลศาสตร

โดยนำหรอลม

2. การกรอน : กระบวนการหนงหรอหลายกระบวนการททำใหสารเปลอกโลก

หลดไป ละลายไป หรอกรอนไปโดยตวการธรรมชาต ซงไดแก ลมฟาอากาศ

สารละลาย การครดถ การนำพา ทงน ไมรวมถงการพงทลายเปนกลมกอน

เชน แผนดนถลม ภเขาไฟระเบด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

evaporation การระเหย : กระบวนการเปลยนสภาพจากของเหลวกลายเปนไอ

evaporation

E

72

evaporimeter เครองวดการระเหยของนำ, มาตรวดการระเหย : เครองวดจำนวนและอตราการระเหยของนำทกลายเปนไอเขาสบรรยากาศ ม 2 แบบ คอ

1. เครองวดการระเหยแบบอาง (evaporation pan) เปนเครองวดการระเหย จากผวของนำโดยตรง มลกษณะเปนอางโลหะ ขนาดเสนผาศนยกลาง 122 เซนตเมตร มกระบอกทองเหลองขนาดสง 25 เซนตเมตร อยกลางอาง ปากกระบอกมตะขอวางพาดไว ปลายตะขออกขางหนงจดผวนำพอด นำใน อางและในกระบอกทใสไวจะมระดบเทากนเสมอ เมอนำระเหยเพยงเลกนอย

ปลายตะขอจะขยบใหเฟองหมน แสดงคานำทระเหยไปบนสเกล

2. เครองวดการระเหยแบบพเช (Piche evaporimeter) เปนเครองวดการระเหย

จากกระดาษชมนำ มลกษณะเปนหลอดแกว บรรจนำกลนเตมหลอด

มกระดาษเปนรพรนนำซมไดงาย ตดเปนรปกลมวางบนผวนำ ปดประกบ

ดวยเหลกตดไว เวลาใชวดความระเหยของนำใหควำหลอดแกวลง แขวน

หลอดแกวในตสกรน เมอนำซมและระเหยผานกระดาษ ปรมาณนำใน

หลอดแกวจะลดลง การระเหยของนำจะแสดงคาทสเกลขางหลอดแกว

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

evaporation pan ถาดวดการระเหย : ถาดบรรจนำทใชวดการระเหยของนำสบรรยากาศ

มหนวยเปนมลลเมตร หรอถาวดอตราการระเหยจะมหนวยเปนมลลเมตร/วน

evapotranspiration การคายระเหย : ปรมาณนำทสญเสยจากพนทเพาะปลกสบรรยากาศในรปของ

ไอนำ ประกอบดวยปรมาณนำทพชคายออกทางใบและปรมาณนำทระเหยจาก

พนทเพาะปลก

excess hydrostatic pressure ความดนนำสวนเกน : ความดนนำทเพมขนจากปกตเนองจากแรงกระทำ

evaporimeter

E

73

excess rainfall ปรมาณฝนสวนเกน : ผลตางระหวางปรมาณนำทไดรบ (ฝนและอนๆ) กบ

ปรมาณนำทสญเสยไปจากการคายระเหยในหวงเวลาทพจารณา

exit gradient ลาดพลงงานทจดออก : ตำแหนงของลาดพลงงานทจดออกของอาคาร

ชลศาสตร มประโยชนในการหาอตราสวนความปลอดภยจากการพดพาเมดดน

ออกไป (factor of safety against piping)

expansion joint รอยตอเผอการขยายตว : รอยตอในงาน

คอนกรต อยระหวางชนสวนของโครงสราง

หลายชนทถกตรงไว โดยยอมใหชนสวนแตละ

ชนขยายตวไดอยางอสระตามการเปลยนแปลง

ของอณหภม

expected rainfall ฝนคาดการณ : ปรมาณฝนทคาดวาจะเกดขนในอนาคต

exploratory borehole หลมสำรวจ : หลมทเจาะเพอเกบตวอยางดน หน กรวด ทราย นำมาตรวจสอบ

ดสภาพชนหนอมนำวา มความเปนไปไดหรอไม ทจะเจาะบอผลตนำตอไป

extreme flood นำทวมสดโตง : ปรมาณนำทวมสงสดในชวงเวลาศกษา หรอปรมาณนำ

ทสงกวาคานำหลากทออกแบบไว

extreme flood

F

76

factor of safety สวนปลอดภย : อตราสวนระหวางแรงทตานทานการพงทลายกบแรงทกระทำ

ททำใหเกดการพงทลาย ซงเปนดชนแสดงความแขงแรงของอาคารทมตอการ

พงทลาย

farm delivery efficiency ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา : อตราสวนเปนรอยละระหวางปรมาณนำ

ทแปลงเพาะปลกกบปรมาณนำทสงจรง ณ ทอสงนำเขานา เรยกอกอยางวา

farm irrigation efficiency

farm delivery requirement ความตองการนำทแปลงนา : ปรมาณนำชลประทานทสงถงแปลงเพาะปลก

เปนปรมาณนำทพชตองการรวมกบปรมาณนำทสญเสยตางๆ ไวดวย

farm dike คนนา : ดนทพนขนเปนแนวตามทองนา จดประสงคเพอกนนำใหอยในแปลง

เพาะปลก เปนตน

farm inlet อาคารรบนำเขาแปลงนา : อาคารททำหนาทรบนำจากคสงนำเขาแปลง

เพาะปลก

farm intake ทอสงนำเขานา : อาคารรบนำจากคลองสงนำเขาคสงนำ เรยกอกอยางวา

farm turnout

farm irrigation efficiency ประสทธภาพการสงนำทแปลงนา : ประสทธภาพในการสงนำเพอใหพชใชท

ทอสงนำเขานา ซงรวมถงปรมาณนำทสญเสยในคสงนำดวย เรยกอกอยางวา

farm delivery efficiency

factor of safety

F

77

farm road ทางลำเลยงในแปลงนา : ถนนทใชเปนทางเขาออกสไรนาแตละแปลง

farm turnout ทอสงนำเขานา : อาคารรบนำจากคลองสงนำเขาคสงนำ เรยกอกอยางวา

farm intake

farm water management การจดการนำชลประทานในแปลงนา : การจดการนำชลประทานในไรนา

ประกอบดวยการสงนำ การแพรกระจายนำ การควบคมปรมาณนำแกพช

ตามปรมาณและระยะเวลาทตองการ รวมถงการระบายนำดวย

fascine ลกตะเข : การมดกงไมเลกๆ หรอไมไผ กรรวมกนเปนฟอน เพอปองกน

ลาดตลงมใหกระแสนำกดเซาะ

fathom ฟาทอม : มาตราวดความลกทางทะเล ความลก 1 ฟาทอม = 6 ฟต = 2 หลา

= 1.829 เมตร (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

fault รอยเลอน, รอยเหลอม : รอยแตกหรอแนวรอยแตกของหนสองฟากซง

เคลอนทสมพนธกนและขนานไปกบรอยแตกนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

fault gouge ผงรอยเลอน : สารละเอยดคลายแปงทพบตามแนวรอยเลอน เกดจากการบด

และขดสกนของหน 2 ฟากรอยเลอนเรยกอกอยางวา clay gouge หรอ gouge

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

fault gouge

F

78

fault scarp ผารอยเลอน : ผาทปรากฏขนหลงจากเกดรอยเลอน สงเกตไดงายตรงทผา

รอยเลอนมกมแนวตรงตดภมประเทศชดกวาผาตงหรอผาชน (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

fault set ชดรอยเลอน : กลมของรอยเลอนตางๆ ทมทศทางขนานหรอเกอบขนานกน

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

fault system ระบบรอยเลอน : ชดรอยเลอนตงแต 2 ชด ขนไปทเกยวพนกนอยางเปนระบบ

ด fault set ประกอบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

fault zone เขตรอยเลอน : บรเวณรอยเลอนทมรอยแตกและรอยเลอนจำนวนมาก มกพบ

หนกรวดเหลยมหรอหนไมโลไนตในบรเวณนน เขตรอยเลอนนอาจกวางหลาย

รอยเมตรกได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

feasibility study การศกษาความเหมาะสม : การศกษาวางแผนพฒนาโครงการพฒนาแหลง

นำอยางเตมรปแบบ ทงทางดานวศวกรรม เศรษฐกจ - สงคม เศรษฐศาสตร

สงแวดลอม หากโครงการมความเหมาะสมจะนำไปสขนตอนการออกแบบ

รายละเอยดตอไป

feeder canal คลองชกนำ : คลองเพอการนำนำจากแหลงนำแหงหนงไปอกแหงหนง หรอ

เพอเชอมโยงระหวางสองจดในระบบเดยวกน

fault scarp

F

79

feeder ditch คชกนำ :

1. คทเชอมโยงระหวางสองจดในระบบเดยวกน

2. คสงนำขนาดใหญทมปรมาณนำมากกวา 180 ลตรตอวนาท ใชเรยกโดยกลม

ออกแบบคนคนำและจดรปทดน กรมชลประทาน

fetch ระยะทางตงฉากไกลสด : ระยะทางทจดไกลสดของผวนำดานเหนออางเกบนำ

ทตงฉากกบเขอนกกเกบนำ ใชในการคำนวณหาความสงของคลนทเกดจาก

ความเรวลมทพดเขาหาเขอน

field capacity ความชนชลประทาน : ปรมาณนำทเหลออยในดนหลงจากทนำสวนเกนภายใต

แรงดงดดของโลกไดระบายออกไปแลว เปนความจสงสดในการดดยดความชน

ของดนในสภาวะธรรมชาต ความชนชลประทานนใชบอกคาพกดของระดบ

ความชนทเปนประโยชนตอพช

field ditch คไสไก : คสงนำขนาดเลก

field drainage system ระบบระบายนำในแปลงเพาะปลก : ระบบระบายนำสวนเกนออกจากแปลง

เพาะปลก

field wetness สภาพนำในแปลงเพาะปลก : สภาพนำหรอความชนทมอยจรงในแปลง

เพาะปลก

filler วสดอด : วสดทใชในการอดชองวาง จะเปนของเหลวหรอของแขงกได

filler

F

80

fillet พอกมม : การเพมความหนาบรเวณมมดานในของอาคาร

filter วสดกรอง : วสดตางๆ เชน หน กรวด ทราย ฯลฯ ทนำมาจดเรยงหรอผสมให

มขนาดคละทเหมาะสม ใชกรองนำเพอปองกนการพดพาเมดดนไมใหเคลอนท

ไหลไปตามนำ

fineness modulus โมดลสความละเอยด : การวดความหยาบหรอละเอยดของมวลรวม คำนวณ

ไดจากผลรวม รอยละสะสมของมวลรวมทคางบนตะแกรง เบอร 4, 8, 16, 30,

50, 100 แลวหารดวย 100 เชน ทรายผสมคอนกรต มคาโมดลสความละเอยด

ระหวาง 2.3 ถง 3.1

fish ladder บนไดปลา : อาคารทสรางขนเพอเปนทางใหปลาผานในทางนำทมอาคาร

ปดกน เชน เขอนทดนำ หรอฝาย

fish screen ตะแกรงปลา : ตะแกรงปองกนไมใหปลาผาน

fishway ทางปลาผาน : อาคารทใหปลาผานจากทายนำไปยงเหนอนำเพอการขยายพนธ

เรยกอกอยางวา fish-pass

fillet

F

81

fixed crest weir ฝายสนแขง : อาคารฝายทดนำทไมมบานระบายนำควบคม

fixed hinged gate บานชนดจดหมนคงท : บานบงคบนำซงเปด - ปดในลกษณะทตวบานหมน

รอบจดหมน มทงแบบทตวบานตดอยกบจดหมนโดยตรง และแบบทตวบาน

ตดอยกบโครงซงตดอยกบจดหมนอกตอหนง

fixed roller gate บานชนดลอเลอน : บานบงคบนำทเปด - ปดบานโดยใชเพลาและลอในการ

เคลอนท เรยกอกอยางวา fixed wheel gate

fixed wheel gate บานชนดลอเลอน : บานบงคบนำทเปด - ปดบานโดยใชเพลาและลอในการ

เคลอนท เรยกอกอยางวา fixed roller gate

fixed-bed model แบบจำลองพนแขง : แบบจำลองทางชลศาสตรซงพนทองนำทำจากวสดททน

ตอการกดเซาะของนำ

flap gate บานชนดกระดก :

1. บานเปด - ปดตดอยทตอนปลายทอจายนำของเครองสบนำ เพอปองกนการ

ไหลกลบของนำ เมอเครองสบนำหยดทำงาน

2. บานเปด - ปดควบคมระดบนำเพอปองกนนำทวม มกออกแบบใหเปดเมอ

ระดบนำดานเหนอนำสงกวาระดบทายนำเพอระบายนำ และปดเมอระดบนำ

ดานทายนำสงขนเทากบหรอมากกวาระดบนำดานเหนอนำเพอปองกนไมให

นำไหลยอนกลบ

flap gate

F

82

flap valve ลนชนดกระดก : ลนเปด-ปดทตดอยทปลายรระบายนำซม (weep hole)

เพอใหนำซมออกอยางเดยว

flash board weir ฝายบานกระดก : ฝายชนดปรบความสงไดดวยแผนบานตดบานพบทหมน

รอบแกนในแนวราบซงตดตงบนสนฝาย

flashboard แผงกนนำ : บานไมหรอบานเหลกทำหนาทกนไมใหนำไหลผานได เรยกอก

อยางวา stop plank

flash flood นำทวมฉบพลน : นำทเกดทวมอยางรวดเรว ฉบพลน และไหลลดลงอยาง

รวดเรว ตามปกตมกเปนผลเนองมาจากฝนตกหนกในทสงบรเวณเทอกเขา หรอ

ในปา เมอสะสมไวมปรมาณมากขนกจะไหลลงสทตำพรอมๆ กน ทำใหเกด

นำทวมฉบพลนขน โดยมากจะเกดบรเวณชองทางนำแคบๆ และมความลาดชนสง

หรอเฉพาะทองถน

float gauge เครองวดระดบนำแบบลกลอย : เครองมอสำหรบวดระดบนำ โดยอาศยหลก

การเคลอนทของลกลอยในแนวตงตามการเปลยนแปลงของระดบนำ

float measurement การวดกระแสนำแบบทนลอย : การวดความเรวของกระแสนำโดยใชการวด

ความเรวของทนลอย

flap valve

F

83

flood 1. นำทวม : นำซงทวมพนทบรเวณใดบรเวณหนงเปนครงคราว เนองจาก

มฝนตกหนกหรอหมะละลาย ทำใหนำในลำนำหรอทะเลสาบไหลลนตลง

หรอบาลงมาจากทสง

2. อทกภย : อนตรายอนเกดจากนำทวม (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

flood bed พนทนำทวมซำซาก : พนทราบบรเวณรมตลงแมนำทถกนำทวมประจำ

ในกรณนใหรวมถงสวนทเปนลำนำดวย

flood by-pass ชองลดลดนำทวม : ทางนำธรรมชาตหรอทสรางขนเพอระบายนำเมอเกด

นำทวมโดยใหนำผานไปตามทางนำนน

flood channel รองนำหลาก : รองนำททำขนเพอระบายนำในชวงนำหลาก

flood control การควบคมนำทวม : การควบคมเพอบรรเทาการเกดนำทวมดวยวธการตางๆ

flood control storage ความจควบคมนำทวม : ปรมาตรสวนหนงของความจของอางเกบนำท

ออกแบบไวเพอรองรบปรมาณนำในชวงนำหลาก โดยทำหนาทชะลอนำไวใน

อางฯ แลวปลอยออกจากอางฯ ดวยอตราททางนำทายอางฯ สามารถรองรบได

อยางปลอดภย

flood crest ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด

นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood peak หรอ flood summit

flood crest

F

84

flood disaster อทกภยรายแรง : หายนะทเกดจากนำทวมรนแรง

flood duration ชวงเวลานำทวม : ชวงเวลาทเกดนำทวมในพนทใดพนทหนง

flood early warning system ระบบเตอนภยนำทวมลวงหนา : ระบบการตรวจวดและรบ-สงขอมล

อทกวทยาทางไกล ณ เวลาจรงอยางตอเนอง เพอนำมาประมวลผลและ

คาดการณนำทวมลวงหนาเพอการเตอนภย

flood forecasting การพยากรณนำทวม : การประเมนปรมาณนำซงสงกวาปกตทอาจเกดขนได

เปนการคาดการณลวงหนา หรออาจเปนการประเมนขอมลระยะยาวสำหรบ

วตถประสงคในการวางแผน

flood frequency ความถนำทวม : จำนวนครงของการเกดนำทวมในชวงระยะเวลาหนง

flood frequency analysis การวเคราะหความถนำทวม : การวเคราะหจำนวนครงของการเกดนำทวม

ในชวงระยะเวลาหนง โดยใชทฤษฎทางสถตเพอใชออกแบบนำทวม

flood frequency curve โคงความถนำทวม : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำทวม กบ

รอบการเกดซำ (return period)

flood frequency region พนทความถนำทวม : พนทททกๆ จดในพนทมคณลกษณะของความถ

การเกดนำทวมเหมอนกนหรอใกลเคยงกน

flood disaster

F

85

flood fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม

โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood-plain fringe หรอ

floodway fringe

flood hazard ภยพบตนำทวม : ภยจากนำทวมทมแนวโนมจะทำใหเกดอนตรายตอชวตและ

ความเสยหายตอทรพยสน

flood hazard zone เขตภยพบตนำทวม : พนททมแนวโนมจะไดรบอนตรายตอชวตและความ

เสยหายตอทรพยสนจากนำทวม

flood hydrograph กราฟนำหลาก : เสนทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำหลากกบเวลา

flood index ดชนนำทวม : ผลรวมคาความลกของนำทวมทบนทกไว ณ สถานวดนำทาหลก

จำนวนหนงของแตละลำนำ ในแตละป ใชระบขนาดของนำทวม

flood irrigation ชลประทานนำนอง : วธใหนำชลประทานโดยปลอยทวมขงหรอไหลบาไปบน

พนท

flood levee พนง, คน, คนกนนำ : คนดนหรอวสดอนทเสรมใหสงขนจากผวดนเดม เพอ

กนไมใหนำจากแมนำหรอจากทะเลไหลผานเขามาได เพอปองกนไมใหนำบา

เขาไปทวมพนทเพาะปลก ทอยอาศย เรยกอกอยางวา dike หรอ dyke

flood level ระดบนำทวม : ระดบนำทกำหนดเปนเสนแบงการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา

flood stage

flood level

F

86

flood magnitude ขนาดนำทวม : ปรมาตรนำทงหมดของการเกดนำทวมหรออตราการไหลสงสด

ระหวางการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา flood size

flood management การจดการนำทวม : กระบวนการแกไขปญหานำทวม

flood mark คราบนำสงสด : รอยหรอคราบทเกดขนตามโครงสรางหรอสงตางๆ เมอนำทวม

หรอระดบนำขนสงสด เรยกอกอยางวา high watermark

flood parameter องคประกอบนำทวม : ปจจยทใชระบคณลกษณะของนำทวม เชน ชวงเวลา

ขนาด ระดบนำสงสด

flood peak ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด

นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood crest หรอ flood summit

flood plain; flood plane ทาม, ทราบนำทวมถง : พนทราบบรเวณรมตลงแมนำทถกนำทวมประจำ

flood-plain fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม

โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood fringe หรอ floodway

fringe

flood prevention การปองกนนำทวม : วธการทใชในการปองกนและบรรเทาภยจากนำทวม

สามารถแบงเปน 2 มาตรการ คอ มาตรการใชสงกอสราง เชน คนกนนำ เขอน

และมาตรการไมใชสงกอสราง เชน การพยากรณนำ

flood magnitude

F

87

flood probability ความนาจะเปนการเกดนำทวม : ความเปนไปไดของการเกดปรมาณนำท

มากกวาหรอเทากบขนาดทกำหนด

flood protection การปองกนภยนำทวม : การปองกนความเสยหายทเกดจากนำทวม ดวย

แผนการปองกนตางๆ

flood routing การเคลอนตวของนำทวม : วธการพจารณาความคบหนาของเวลา และ

รปรางของกราฟนำนอง ณ จดตางๆ ในลำนำ

flood runoff ปรมาณนำทวม : ปรมาณนำทงหมดในชวงเวลาการเกดนำทวม

flood series อนกรมนำทวม : ลำดบการเกดนำทวมตามขนาด หรอปรมาณในชวงเวลาใด

เวลาหนง

flood size ขนาดนำทวม : ปรมาตรนำทงหมดของการเกดนำทวม หรออตราการไหล

สงสดระหวางการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา flood magnitude

flood stage ระดบนำทวม : ระดบนำทกำหนดเปนเสนแบงการเกดนำทวม เรยกอกอยางวา

flood level

flood storage ความจเผอนำทวม : ความจของอางเกบนำสวนทเผอไวสำหรบรบปรมาณนำ

ทระดบกกเกบ เพอควบคมการเกดนำทวม

flood storage

F

88

flood storage basin พนทกกเกบนำทวม : พนททใชในการกกเกบปรมาณนำบางสวนทเกดจาก

นำทวมจนกระทงนำทวมไดลดลงแลวจงระบายนำออก

flood summit ยอดนำหลาก : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสด ในระยะเวลาทเกด

นำทวมแตละครง บางครงเรยกวา flood crest หรอ flood peak

flood surcharge ความจเผอนำหลาก : ปรมาตรหรอความจในอางเกบนำทอยระหวางระดบนำ

กกเกบกบระดบนำสงสด เปนทวางทเผอไวรองรบปรมาณนำสวนเกนจากท

กำหนดไว เรยกอกอยางวา surcharge

flood wall กำแพงปองกนนำทวม : กำแพงคอนกรตหรอหนกอสำหรบปองกนนำทวม

floodway fringe ชายเขตนำทวม : พนทระหวางพนทนำทวมกบทางระบายนำทวมซงจะม

โอกาสเกดนำทวมแตไมบอยนก เรยกอกอยางวา flood fringe หรอ floodplain

fringe

flood warning การเตอนภยนำทวม : การแจงเตอนเกยวกบขอมลนำทวมทจะเกดขนใน

อนาคตอนใกล ในพนททจะไดรบผลกระทบ

flood wave คลนนำทวม : ลกษณะการเคลอนตวของนำทวมคลายลกคลน ซงระดบนำทวม

จะคอยๆ สงขนจนถงระดบสงสด แลวจงคอยๆ ลดลง แลวเคลอนตวไปปรากฏ

ดานทายนำ

flood storage basin

F

89

flood zones เขตนำทวม :

1. พนทยอยในทราบนำทวมถง ทมความถของการเกดนำทวมเทากน

2. พนทรมขอบอางเกบนำหรอรมแมนำทนำทวมถงอนเนองมาจากระดบนำ

สงกวาปกต

flooded area พนทนำทวม : พนททถกนำทวมจากปรมาณนำสวนเกนทไหลลนตลงของ

รองนำ ลำนำ หรอแมนำ

flooding การเกดนำทวม; นำทวมบา :

1. การทปรมาณนำไหลลนแมนำ ลำนำ ทะเลสาบ เขาสพนททมการระบายนำ

ไมเพยงพอจงกอใหเกดนำทวม

2. รปแบบการสงนำชลประทานโดยควบคมใหนำทวมบาไปตามพนท เรยกอก

อยางวา inundation

floodplain mapping การทำแผนทนำทวม : กระบวนการกำหนดขอบเขตนำทวม ในรอบการเกดซำ

ทกำหนด โดยจดทำเปนแผนทนำทวมถง

floodway ทางระบายนำทวม :

1. ทางนำธรรมชาตหรอทสรางขนเพอระบายนำเมอเกดนำทวม โดยใหนำไหล

ผานไปตามทางนำนน

2. พนทรมตลงทออกแบบไวใหเปนทางระบายนำทวม

floodway

F

90

floor block ฟนตะเข : แทงคอนกรตทหลอตดกบพนอาคารเพอสลายพลงงานทเกดการ

กระโจนตวของนำ

flow line เสนการไหล : เสนแสดงทศทางการเคลอนทของอนภาคนำ ภายใตการไหล

แบบราบเรยบ

flow net ตาขายการไหล : ตาขายแสดงเสนการไหลกบเสนศกยเทากนของนำ ใชในการ

ศกษาการรวซมของนำ เรยกอกอยางวา flow pattern

flow pattern ตาขายการไหล : ตาขายแสดงเสนการไหลกบเสนศกยเทากนของนำ ใชในการ

ศกษาการรวซมของนำ เรยกอกอยางวา flow net

fly off การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช

(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา

ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา

total evaporation, total loss หรอ water losses

free flow การไหลแบบอสระ : การไหลของนำผานอาคารชลประทานทระดบนำ

ดานทายไมมอทธพลตอการไหล

flowing well บอนำพ : บอนำบาดาลทมนำขนมาสผวดนไดโดยไมมการสบ แตกตางจาก

บอนำพมแรงดน ตรงทบอนำพมแรงดนอาจมแรงดนทเกดจากกาซมากกวา

แรงดนทเกดจากระดบแรงดนของนำบาดาล (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

floor block

F

91

flume สะพานนำ, รางรน : รางนำทจดทำขนเพอนำนำผานพนททไมเหมาะสม

ในการสรางคลอง มทงชนดวางบนพนดน และวางบนตอมอ

form line เสนแสดงสณฐาน : เสนทใชแสดงความสงตำของภมประเทศบนแผนท

คลายกบเสนชนความสง แตไมไดบอกความสงทชดเจน มประโยชนแสดง

ใหเหนรปรางลกษณะภมประเทศโดยรวมๆ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

foundation gallery ทางเดนภายในฐานราก : อโมงคทอยภายในฐานรากของเขอนเกบกกนำชนด

เขอนคอนกรต มวตถประสงคเพอใชในการอดฉดนำปนในการปรบปรงฐานราก

ในระหวางการกอสราง และใชเพอตรวจสอบความปลอดภย และบำรงรกษา

เขอนรวมทงลดแรงดนนำดวยการระบายนำทง

free water นำอสระ : นำในดนสวนทสามารถระบายออกไปจากชองวางระหวางเมดดนได

ดวยแรงดงดดของโลก เรยกอกอยางวา gravitational water

freeboard ระยะพนนำ : ระยะจากระดบนำสงสดถงระดบหลงอาคารทไมตองการใหนำไหล

ลนขาม เชน ระดบหลงขอบดาด ระดบหลงคนคลอง ระดบหลงคนค หรอ

สนเขอน

free-fall weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำ

ทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, clear overflow weir

หรอ free overfall weir

free-fall weir

F

92

free jet stilling basin แองนำนงแบบนำพงอสระ : แองนำนงทใชสลายพลงงานของนำทไหลพง

ออกจากปากทางออกซงอยสงกวาระดบนำดานทายนำผานอากาศตกลงสแอง

พลงงานสวนใหญจะถกสลายไปโดยการปนปวนของนำในแอง เรยกอกอยางวา

free jet basin

free overfall weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free weir, clear overflow weir หรอ free-fall weir

free weir ฝายแบบการไหลอสระ : ฝายทมระดบนำดานทายตำกวาสนฝายและระดบนำทายนำไมมผลตอการไหล เรยกอกอยางวา free overfall weir, clear overflow weir หรอ free-fall weir

friction pile เสาเขมเสยดทาน : เสาเขมทถายนำหนกใหดนในรปของความเสยดทานตลอดความยาวของเสาเขม

friction slope ลาดความฝด : ความลาดเอยงของพลงงานทสญเสยเนองจากความฝด

Froude number (Fr) ฟรดนมเบอร : ตวเลขแสดงอตราสวนระหวางความเรวของนำกบความเรวของคลนนำ แสดงในรปสมการ

Fr =

V = ความเรวของการไหล

g = อตราเรงเนองจากแรงโนมถวงของโลก

D = ความลกชลศาสตร

V ____ gD

free jet stilling basin

F

93

full cutoff trench รองแกนทบนำแบบเตม : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารอนๆ ทขดจนถง

ชนทบนำแลวใสวสดทบนำแทน เพอลดการซมผานของนำใตฐาน

full drain level ระดบระบายนำสงสด : ระดบนำสงสดในคลองหรอคระบายนำ

full supply level ระดบนำสงสด : ระดบนำสงสดในคลองหรอคสงนำ ใชตวยอวา F.S.L. หรอ

ร.น.ส.

furrow irrigation ชลประทานรองค : วธใหนำชลประทานทางผวดนโดยปลอยใหนำไหลในรองค

ถาเปนรองคเลกแคบ ตน เรยกวา corrugation irrigation ถารองคมแนวยาว

ไปตามสวนลาดเทของพนท เรยกวา level furrow และถารองคมแนวขวางกบ

สวนลาดเทของพนท เรยกวา contour furrow

furrow irrigation

G

96

gabion กลองลวดถกบรรจหน : กลองทำดวยลวดถก บรรจดวยหนและกรวด

ขนาดใหญ ใชไดหลายรปแบบ เชน วางบนพนหรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ

วางในลำนำหรอรมทะเลเพอปองกนคลน วางซอนกนหลายๆ ชนทำเปนฝาย

หรอกำแพงกนดนบรเวณลาดไหลเขา เปนตน เรยกอกอยางวา stone mesh

หรอถากลองหนานอยกวา 30 เซนตเมตรจะเรยกวา mattress

gate บานบงคบนำ : อปกรณเพอปดหรอเปดชองทางนำ

gate chamber หองบาน : ชองวางทอยตดกบบานประตเพอใหบานประตหมนเปด - ปดอย

ภายในชองวางน

gate seal ผนกขอบบาน : วสดทใชปองกนการรวซมของนำบรเวณขอบบานบงคบนำ เชน

ยาง ทองเหลอง เปนตน

gate valve ประตนำแบบบาน : อปกรณเปด - ปดนำทใชกบทอ มบานรปลมเคลอนท

ขนลงตงฉากกบแนวแกนทอ

gated spillway อาคารทางระบายนำลนแบบมบาน : อาคารทางระบายนำลนซงสามารถ

ควบคมการระบายนำของอางเกบนำ โดยมประตเปด - ปด เพอควบคมระดบนำ

ในอางฯ เรยกอกอยางวา controlled spillway

gauge datum ระดบอางองของเสาวดระดบ : ระดบทกำหนดเปนระดบศนยของเสาวด

ระดบซงอาจเปนระดบทเทยบกบระดบทะเลปานกลาง (ร.ท.ก.) หรอระดบสมมต

(ร.ส.ม.)

gabion

G

97

gauging station สถานวดนำ : ตำแหนงในลำนำซงตดตงอปกรณสำหรบบนทกปรมาณ

และอตราการไหลของนำอยางตอเนอง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geodimeter มาตรวดระยะ : เครองมอวดระยะทางแบบอเลกทรอนกสชนดหนง ซงใชคลน

แสงในการวด คำนยอมาจาก geodetic distance meter (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geographic name ชอภมศาสตร : ชอลกษณะภมประเทศและสถานททางภมศาสตรตางๆ ไดแก

แมนำ ภเขา อำเภอ ตำบล เปนตน ตวอยางเชน แมนำเจาพระยา ดอยอนทนนท

อำเภอพนสนคม ตงขนเพอใหงายตอการบงช (มความหมายเหมอนกบ toponmy)

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geographic information system (GIS) ระบบสารสนเทศภมศาสตร (จไอเอส) : ระบบขอมลขาวสารทเชอมโยงกบ

คาพกดภมศาสตรและรายละเอยดของวตถบนพนโลก โดยใชคอมพวเตอรท

ประกอบดวย ฮารดแวร และซอฟตแวร เพอการนำเขา จดเกบ ปรบแก แปลง

วเคราะหขอมล และแสดงผลลพธในรปแบบตางๆ เชน แผนท ภาพ 3 มต สถต

ตารางขอมล เพอชวยในการวางแผนและตดสนใจของผใชใหมความถกตอง

แมนยำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geographic position ตำแหนงทางภมศาสตร : ตำแหนงของจดใดจดหนงทอยบนพนผวโลก

โดยกำหนดคาเปนละตจดและลองจจด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geographic position

G

98

geohydrology ธรณอทกวทยา : อทกวทยาแขนงหนงซงเกยวกบนำทอยใตพนดน (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา groundwater

hydrology

geology ธรณวทยา : วทยาศาสตรแขนงหนงซงเกยวของกบประวตของโลก สสารทเปน

องคประกอบของโลกและสงมชวตบนพนโลก โดยเฉพาะอยางยงทปรากฏ

รองรอยอยในหนตางๆ ธรณวทยาม 3 สาขาหลกทเดนชด คอ 1) ธรณวทยา

โครงสรางหรอธรณแปรสณฐาน ซงศกษาถงรปราง การจดตวและโครงสรางทาง

ธรณวทยาของหนตางๆ ภายในโลก 2) ธรณวทยาพลวต ศกษาเกยวกบสาเหต

และกระบวนการตางๆ ททำใหเกดการเปลยนแปลงทางธรณวทยา 3) ธรณ

ประวต ศกษาเกยวกบการลำดบเหตการณทางธรณวทยาตามประวตเหตการณ

ของโลก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

geophysics ธรณฟสกส : การศกษาโลกโดยใชวธการทางฟสกส โดยทวไปพนฐานการ

ศกษาธรณฟสกสรวมถงการศกษาสมบตและกระบวนการทางธรรมชาตท

เกยวของกบภาคพนดน อทกภาค บรรยากาศ ความสมพนธระหวางโลกกบ

ดวงอาทตย ธรณฟสกสนยงมวชาเฉพาะอกหลายแขนง เชน วทยาแผนดนไหว

(scismology) ธรณฟสกสแปรสณฐาน (tectonophysics) ธรณฟสกส

เชงวศวกรรม (engineering geophysics) คำนบางทใชหมายรวมถงการใช

เครองมอตางๆ ศกษาดวงจนทร และดาวเคราะหดวย

Geosynthetic Clay Liner (GCL) แผนดนเหนยวสงเคราะห : แผนขเถาภเขาไฟผสมสารเบนทอไนต แลว

หอหมดวยแผนใยสงเคราะห เปนแผนเรยบแบน ทำหนาทปองกนการไหลซม

ผานของนำ

geohydrology

G

99

geotextile แผนใยสงเคราะห : วสดททำจากใยสงเคราะห ใชประโยชนในการกรองนำ

กรองดน แบงชนของวสด และปองกนเมดดนไหลออก

Global Positioning System (GPS) ระบบกำหนดตำแหนงบนพนโลก (จพเอส) : ระบบกำหนดตำแหนง

บนพนโลกโดยอาศยดาวเทยม สถานภาคพนดน และเครองรบจพเอส

Government Fiscal Management Information System (GFMIS)

ระบบการบรหารการเงนการคลงภาครฐสระบบอเลกทรอนกส : การ

บรหารงานการเงนการคลงภาครฐดวยระบบอเลกทรอนกส โดยกำหนดใหนำ

ระบบเทคโนโลยมาใชเปนเครองมอในการปรบปรงประสทธภาพการปฏบตงาน

ดานการสนบสนนของหนวยงานภาครฐทกแหงทมลกษณะคลายคลงกน เชน

ดานงบประมาณ การพสด การเงนและบญช เพอใหมการบรหารจดการงาน

แบบบรณาการอยางเปนระบบ ครบวงจร เพอรองรบการปฏบตงานดวย

อเลกทรอนกส

gradation สวนคละ : ปรมาณของวสดตางๆ ทรวมกนเปนมวลรวม แสดงเปนรอยละหรอ

นำหนก

grading การปรบระดบดน : การเคลอนยายดนใหไดระดบตามทตองการ เรยกอก

อยางวา land leveling

gradually varied flow การไหลแบบเปลยนแปลงทละนอย : การไหลแบบคงทซงความลกของการ

ไหลคอยๆ เปลยนแปลงไปตามความยาวของทางนำ

gradually varied flow

G

100

granite หนแกรนต : หนอคนแทรกซอนชนดหนงซงมเนอแขงและหยาบ มสวน

ประกอบของแรควอตซ (quartz) และเฟลดสปาร (feldspar) เปนสวนใหญ

gravel กรวด : กอนหนเลกๆ เของกวาเมดทราย มเสนผาศนยกลางระหวาง 4.76 -

76 มลลเมตร

gravitational water นำอสระ : นำในดนสวนทสามารถระบายออกไปจากชองวางระหวางเมดดนได

ดวยแรงดงดดของโลก เรยกอกอยางวา free water

gravity arch dam เขอนแรงโนมถวงโคง : เขอนกนนำทกอสรางขนใหมนำหนกมาก เพอตาน

แรงดนของนำโดยมสนเขอนโคงออกไปทางดานเหนอนำ

gravity weir ฝายแรงโนมถวง : ฝายททำจากหนกอหรอคอนกรตใหมนำหนกมากเพอตาน

กระแสนำดวยตวมนเอง บางครงเรยกวา masonry weir

grid กรด : ตารางในระบบพกดฉากเพอใชอางอง ระบตำแหนง

groin รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง หรอชายฝงทะเล ในลกษณะทำมมเฉยง

กบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เพอชะลอกระแสนำหรอ

ชะลอการเคลอนตวของตะกอน เรยกอกอยางวา groyne, spur dike, transverse

dike หรอ jetty

groove รองบาน : รองสำหรบบงคบบานใหเลอนขน - ลง หรอรองสำหรบใสทอนไม

แผงกนนำ หรอบานเหลกกนนำ

granite

G

101

gross capacity reservoir ความจอางเกบนำ : ความจรวมของอางเกบนำคดตงแตทองลำนำจนถงระดบ

กกเกบ เรยกอกอยางวา gross storage, reservoir capacity หรอ storage

capacity

gross storage ความจอางเกบนำ : ความจรวมของอางเกบนำคดตงแตทองลำนำจนถงระดบ

กกเกบ เรยกอกอยางวา gross capacity reservoir, storage capacity หรอ

reservoir capacity

groundwater นำบาดาล : นำใตผวดนทอยในเขตอมนำ รวมถงธารนำใตดน

groundwater hydrology ธรณอทกวทยา : อทกวทยาแขนงหนงซงเกยวกบนำทอยใตพนดน เรยกอก

อยางวา geohydrology (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

groundwater hydrology

G

102

groundwater recharge การเตมนำใตดน : การเตมนำลงสชนนำใตดนดวยกระบวนการตามธรรมชาต

หรอโดยมนษย

groundwater reservoir อางเกบนำใตดน : บรเวณทรวบรวมนำใตดน โดยการปดกนนำใตดนดงกลาว

ดวยกำแพงกนนำทกอสรางไวใตดน

grout วสดอดฉด : ของเหลวหรอวสดผสมเหลวใชเทหรอฉดลงในรอยแตก รอยตอ

หรอชองวาง

grouted riprap หนเรยงยาแนว : สงกอสรางททำขนจากกอนหนคละขนาด จดวางบนชนวสด

รองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทจะใหกอนเลกกอนใหญคละกน เพอใหหน

เรยงชดกนมากทสด พรอมทงแตงผวหนาของหนใหญแตละกอนใหเปนระนาบ

เสมอกนกบหนกอนขางเคยงและยาแนวตามชองวางระหวางหนกอนใหญดวย

ปนสอ (mortar) กระทงใหแนน และตกแตงใหเรยบ เรยกอกอยางวา stone

pitching

grouting การอดฉด : การเทหรอฉดของเหลวหรอวสดผสมเหลว (grout) ลงในรอยแตก

รอยตอ ชองวาง ของดนหรอหนเพอเพมความแขงแรง หรอลดการรวซมของนำ

ผานฐานราก

grouting galleries อโมงคเพอการอดฉด : อโมงคในตวเขอนเพอการอดฉดขณะกอสรางหรอ

บำรงรกษา

groutstop วสดกนอดฉด : วสดทบนำทใชในการจำกดขอบเขตการอดฉด

groundwater recharge

G

103

groundwater flow การไหลของนำใตดน :

1. การไหลของนำภายในชนหนอมนำ หรอในธารนำใตดน

2. นำในลำนำธรรมชาตสวนหนงซงไดมาจากนำใตดน อาจเปนในลกษณะของ

นำพธรรมชาต หรอการไหลซมผานชนดน

groundwater runoff นำทาใตดน : สวนของนำทาทไหลซมลงไปในดนกลายเปนนำใตดน แลวไหล

ออกสทางนำธรรมชาตในลกษณะนำพ หรอนำซบ

groyne รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง หรอชายฝงทะเล ในลกษณะทำมมเฉยง

กบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เพอชะลอกระแสนำ หรอ

ชะลอการเคลอนตวของตะกอน เรยกอกอยางวา groine, spur dike, transverse

dike หรอ jetty

guard gate บานปดซอม : บานทใชปดกนดานเหนอนำเพอการตรวจสอบหรอซอมแซม

บานควบคมของอาคารชลประทานชนดตางๆ เชน ประตนำ อาคารทอสงนำ

เปนตน

guard rail ราวกนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนราวหรอเสา เพอปองกน

คน หรอสตว ตกจากอาคาร เรยกอกอยางวา hand rail

guard post เสากนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนเสา ใชเพอปองกน รถ คน

หรอสตว ตกจากอาคาร

guard post

G

104

guide bund กำแพงนำนำ : กำแพงซงทำหนาทนำนำเขาหรอออกจากเขอนทดนำ ฝาย หรอ

ประตนำ เพอลดการปนปวนของนำ อาจสรางดวยดน หนกอ หรอคอนกรต

กได เรยกอกอยางวา guide wall

guide wall กำแพงนำนำ : กำแพงซงทำหนาทนำนำเขาหรอออกจากเขอนทดนำ ฝาย หรอ

ประตนำ เพอลดการปนปวนของนำ อาจสรางดวยดน หนกอ หรอคอนกรต

กได เรยกอกอยางวา guide bund

gulley รองนำเซาะ : ชองลกบนพนดนทเกดจากการกดเซาะของนำฝน (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549) เรยกอกอยางวา gully

gully erosion การกรอนแบบรองธาร : การกดเซาะผวดนโดยกระแสนำทมความรนแรง

เกดเปนรองทมความลก ตงแต 30 เซนตเมตร ถง 10 เมตร หรอมากกวา

gunite ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ทใชฉดพนทบ

ผวหนาดนหรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา air-blown mortar

หรอ shotcrete

guide bund

H

106

halophyte พชทนดนเคม : พชทสามารถเจรญเตบโตและดำรงชพอยจนขยายพนธ

ตอไปได ในสภาพแวดลอมทมปรมาณเกลอสงโดยเฉพาะในทะเล มหาสมทร

ชะวากทะเล และทลมนำเคม เชน ชะคราม หญาแพรกทะเล โกงกาง แสม ลำพ

ลำแพน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hand level กลองระดบมอถอ : เครองมอขนาดเลกถอไดดวยมอ ประกอบดวยกลองสอง

และหลอดระดบ ใชเพอเลงในแนวราบ

hand-placed riprap หนเรยง : สงกอสรางททำขนจากกอนหนหลายขนาด จดวางบนชนวสดกรอง

ทใชเปนวสดรองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทใหกอนเลกสดอยดานในตดกบ

วสดรองพน กอนใหญสดอยทดานนอก วางซอนกนคลายเกลดปลา โดยเรมเรยง

จากดานลางขนไปดานบน

hand rail ราวกนตก : สวนประกอบของอาคารมลกษณะเปนราวหรอเสา เพอปองกนคน

หรอสตว ตกจากอาคาร เรยกอกอยางวา guard rail

hardpan ชนดานแขง :

1. การกอตวของชนดนทเกดจากการตกตะกอนของแรธาตซงละลายมากบนำ

เชน แคลเซยมคารบอรเนต หรอ ซลกา ทระดบความลกหนงใตผวดนเปน

เวลานานแรมปจนกลายเปนชนดนแขง สามารถกนการไหลของนำลงสใตดน

ได เพราะจะไมออนตวหรอยยเมอเปยกนำ

2. ชนดนแขงทบนำในแปลงเพาะปลก มกเกดจากการไถดนทระดบความลก

คงเดม เปนระยะเวลานานหลายป จนดนในบรเวณนนเกดเปนชนดานแขง

รากพชและนำไมสามารถผานได เปนอปสรรคในการเพาะปลกพช การแก

สามารถทำไดโดยการใชคราด หรอใช ripper เปดชนดนนน

halophyte

H

107

hard water นำกระดาง : นำซงมเกลอคารบอเนตของแคลเซยมและแมกนเซยมละลายอย

ทำใหไมคอยเกดฟองเมอใชกบสบหรอผงซกฟอก เมอนำกระดางเดอด

เกลอคารบอเนตจะตกตะกอนเปนคราบหนปน (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

head เฮด : พลงงานทแสดงในรปของความสง มกแสดงในรปความสงของของเหลว

head loss การเสยเฮด : พลงงานทสญเสยไป เนองจากอปสรรคของการไหล เชน

แรงเสยดทาน การกระแทก การไหลวนของนำ หรอความโคงของทางนำ

เปนตน

head regulator อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารชลประทานทสรางขนทปากคลองเพอ

ควบคมปรมาณนำทจะไหลเขาสคลองสงนำ

headwater ตนนำ :

1. ลำนำทอยตอนบน รวมทงตนนำสาขาของลำนำนน (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

2. ระดบนำทตนนำ

headworks หวงาน : คำเรยกรวมของอาคารหลก อปกรณ

และอาคารประกอบตางๆ ทอย ในบร เวณ

เดยวกนของโครงการ

herringbone drainage system ระบบระบายนำแบบกางปลา : ระบบระบาย

นำทมทางระบายนำยอยวางขนานกน และตอ

เขากบทางระบายนำหลกทงสองดาน ลกษณะ

คลายกางปลา

herringbone drainage system

herringbone drainage system

H

108

high pressure gate บานบงคบนำรบแรงดนสง : บานบงคบนำทตองรบแรงดนของนำสง สวนใหญ

ใชกบอาคารทอสงนำ และทอสงนำลงลำนำเดมของเขอนกกเกบนำ

high tide นำขนเตมท : นำขนถงระดบสงทสดของแตละครง เรยกอกอยางวา high water

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

high water นำขนเตมท : นำขนถงระดบสงทสดของแตละครง เรยกอกอยางวา high tide

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

high watermark คราบนำสงสด : รอยหรอคราบทเกดขนตามโครงสรางหรอสงตางๆ เมอนำ

ทวมหรอระดบนำขนสงสด เรยกอกอยางวา flood mark

hinged gate บานหมน : บานบงคบนำชนดเปด-ปดบานโดยใหบานหมนรอบจดหมน

มอย 2 แบบ คอ แบบจดหมนยดแนน และแบบจดหมนเคลอนทได เรยกอก

อยางวา swing gate

histograph เสนชนเวลา : แผนทเสนชนเวลาเทากน ใชแสดงตำแหนงทนำใชเวลาไหล

ไปยงจดออกเทากน เรยกอกอยางวา isochrone

hollow jet valve ประตนำวงแหวน : ประตนำชนดหนงใชตดตงทปลายทอสงนำ มลกษณะชอง

เปดเปนรปวงแหวนมแกนกลางเปนรปกรวย เปด-ปดโดยการเคลอนทของกรวย

เขาออก ใชรบแรงดนของนำสง

homogeneous flow การไหลแบบเนอเดยว : การไหลของของไหลทเปนเนอเดยว คอมคณสมบต

เหมอนกนตลอดทงหนาตด

high pressure gate

H

109

horizontal drainage blanket ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบ เพอ

ระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหลผานไปได

โดยไมทำใหเกดความเสยหายเนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก เรยกอก

อยางวา pervious blanket หรอ drainage filter

hydraulics ชลศาสตร : วชาการทศกษาพฤตกรรมของของไหล ขณะทอยนงและเคลอนท

hydraulic conductivity การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด

ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย

ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา unit of permeability, transmission

constant, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission

hydraulic depth ความลกชลศาสตร : อตราสวนระหวางพนทหนาตดของลำนำกบความกวาง

ของผวหนาของลำนำ

hydraulic model แบบจำลองชลศาสตร : แบบจำลองทางกายภาพทสรางเลยนแบบอาคาร

ชลศาสตร เชน อาคารระบายนำลน แองนำนง เพอศกษาพฤตกรรมการไหล

ของนำ

hydraulic fill dam เขอนสบถม : เขอนดนทมวธการกอสรางดวยการนำดนและนำมาผสมกนแลว

สบขนมาถมตวเขอนผานทอโดยกำหนดใหปลายทอพนสวนผสม จากขอบนอก

ไปหาแกนเขอน

hydraulic force แรงชลศาสตร : แรงทเกดจากการเคลอนทของนำ ทำใหมการกดเซาะหน

หรอดน

hydraulic force

H

110

hydraulic friction ความเสยดทานชลศาสตร : ความตานทานตอการไหลซงเกดจากการสมผส

ระหวางของไหลกบผวสมผสของทอหรอคลอง รวมถงความตานทานทเกดจาก

ความขรขระของผวสมผส ความโคงระดบปานกลางของรองนำ และความ

ไมสมำเสมอของหนาตดคลองตามปกต ไมรวมถงผลทเกดจากความโคงมาก

ของลำนำ สงกดขวาง และการเปลยนแปลงของหนาตดคลอง

hydraulic geometry เรขาคณตชลศาสตร : คำท แอล. บ. เลโอโพลด (L. B. Leopold) และ

ท. แมดดอก (T. Maddock) คดขนเพอใชในการแสดงลกษณะทางชลศาสตร

ของลำนำ โดยอธบายวาอตราการไหลของนำ ณ ตำแหนงรปตดขวางตอนใด

ตอนหนงของลำนำจะมความสมพนธกบความเรวเฉลย ความลกเฉลย และ

ความกวางของลำนำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

hydraulic grade line เสนลาดชลศาสตร : เสนสมมตทลากเชอมตอระหวางจดทเปนผลรวมของเฮด

ความสงและเฮดความดนทตำแหนงตางๆ ตามทางนำ สำหรบทางนำเปดคอเสน

ผวนำ

hydraulic gradient ลาดชลศาสตร :

1. (การไหลของนำใตดน) อตราการลดลงของเฮดตอหนงหนวยระยะทางท

นำไหลไปในดน

2. (การไหลของนำภายในทอ) ความลาดเทของเสนลาดชลศาสตร

3. (การไหลของนำในทางนำเปด) ความลาดเทของผวนำ

hydraulic friction

H

111

hydraulic jump นำโจน : การเพมขนของระดบนำในทนททนใด เนองมาจากการทนำทไหลมา

ดวยความเรวสงกวาความเรววกฤตแลวความเรวลดตำลงกวาความเรววกฤตอยาง

กะทนหน ทำใหเกดความปนปวน พลงงานของนำจะสญเสยไปเนองจากการน

hydraulic jump basin แองนำโจน : แองนำนงชนดหนง สลายพลงงานโดยใชวธทำใหเกดนำโจน

เรยกอกอยางวา hydraulic jump dissipator

hydraulic jump dissipator แองนำโจน : แองนำนงชนดหนง สลายพลงงานโดยใชวธทำใหเกดนำโจน

เรยกอกอยางวา hydraulic jump basin

hydraulic radius รศมชลศาสตร : อตราสวนระหวางพนทหนาตดของลำนำกบเสนขอบเปยก

ของลำนำ

hydraulic ram ตะบนนำ : เครองมอทใชสำหรบยกนำขนสทสงไดโดยอาศยพลงงานจากการ

ไหลของนำมาปด - เปดลน

hydraulic ram

H

112

hydraulic sluicing การไลตะกอนดวยนำ : กระบวนการกำจดตะกอนโดยใชแรงนำ

hydraulic turbine เครองกงหนนำ : เครองจกรใหกำเนดพลงงานจากพลงนำ ประกอบดวยสวนทสำคญคอ ใบพด และเพลา

hydraulic weighing lysimeter ถงวดการใชนำแบบไฮดรอลค : ถงวดการใชนำของพชโดยอาศยหลกการเปลยนแปลงความดนของนำ

hydrodynamics อทกพลศาสตร : วชาการแขนงหนงของวชาชลศาสตร ศกษาเกยวกบแรงดนทเกดจากการไหลปนปวนของนำหรอของเหลวผานไปตามรองนำ รางนำ ทอ หรอผานขามสนฝาย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydro-electric power ไฟฟาพลงนำ : กระแสไฟฟาทไดจากการใชพลงงานนำตกธรรมชาตหรอ นำตกจากเขอนกนนำทสรางขนไปหมนกงหนเพอใชหมนเครองกำเนดไฟฟา (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrogen-ion concentration อตราความเปนกรด : หนวยวดความเปนกรดของสารละลาย ซงความเปน กรดจะมมากหรอนอยขนอยกบปรมาณของไอออนไฮโดรเจนทแสดงดวยดรรชนทางลบของลอการทมของความเขมขน ในทางปฐพวทยาจะใหเปนคาพเอช (pH Value) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrogeology อทกธรณวทยา : วชาทวาดวยความสมพนธระหวางกระบวนการทางธรณวทยา กบนำ

hydrogeomorphology อทกธรณสณฐานวทยา : การศกษาลกษณะภมประเทศทเปนผลจากการกระทำของนำโดยเฉพาะอยางยงกระบวนการธารนำไหล (fluvial processes) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydraulic sluicing

H

113

hydrograph กราฟอทก : กราฟแสดงลกษณะสำคญตางๆ ของนำ เชน ระดบ ปรมาณ อตราเรว ตะกอน ในทแหงใดแหงหนง ซงสมพนธกบระยะเวลา ตวอยางเชน กราฟแสดงระดบนำ (stage hydrograph) กราฟแสดงปรมาณนำ (discharge hydrograph) กราฟแสดงตะกอนในนำ (sediment hydrograph) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrographic basin บรเวณลมนำ :

1. บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปนพนทรองรบนำหรอหยาดนำฟาท ตกลงมาและไหลลงสระบบการระบายนำหรอแหลงกกเกบนำ (พจนานกรม ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

2. พนททเปนทะเลสาบ รวมทงบรเวณทใหนำแกทะเลสาบนน (พจนานกรม ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrographic datum เสนเกณฑทางอทกศาสตร : ระดบใดๆ ทไดกำหนดคาไวอยางถาวรเพอใชสำหรบการอางองความลกของนำหรอใชอางองความสงของนำขนนำลงท ทำนายไว ตามปกตมกใชระดบนำลงตำเปนเกณฑ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrological model แบบจำลองอทกวทยา : แบบจำลองท เปนตวแทนทางกายภาพ และกระบวนการตางๆ ในระบบอทกวทยา

hydrological system ระบบอทกวทยา : ชดกระบวนการทางอทกวทยา เพอการวเคราะหตวแปรนำเขาใหเปนผลลพธ

hydrological year ปนำ : ระยะเวลาตอเนอง 12 เดอน ของขอมลอทกวทยา สำหรบประเทศไทย ใชตงแต 1 เมษายน ปปจจบน ถง 31 มนาคมของปถดไป เรยกอกอยางวา

water year

hydrological year

H

114

hydrological yearbook รายงานอทกวทยาประจำป : รายงานประจำปทแสดงขอมลทางอทกวทยา

ไดแก ระดบนำ ปรมาณนำ ปรมาณตะกอน ของสถานสำรวจ

hydrological-balance budget ดลยภาพนำ : ความสมพนธระหวางการระเหย (E) นำจากอากาศ (P) ปรมาณ

นำทา (R) และปรมาณนำทเกบกกบนผวดนและในดน (S) ณ สถานหนงในชวง

เวลาหนง โดยมสมการดงน P = E + R + S (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrologic cycle วฏจกรทางอทกวทยา : การหมนเวยนเปลยนแปลงสภาวะของนำในธรรมชาต

จากทะเลสบรรยากาศ จากบรรยากาศสพนดน แลวไหลไปสทะเลอกครง

การหมนเวยนนนำตองผานขนตอน และกระบวนการทางธรรมชาตตางๆ

มากมาย เชน การระเหย การกลนตว การไหลซมลงในดน หรอถกพชและสตว

นำไปใช เปนตน บางครงการหมนเวยนจะมการลดขนตอน เชน จากผวดน

ไปสบรรยากาศโดยไมไหลลงสทะเล (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrological yearbook

H

115

hydrology อทกวทยา : วชาทวาดวยการกำเนด การแพรกระจาย การหมนเวยน รวมทง

คณสมบตทางเคมและกายภาพของนำ บนผวดน ใตผวดน หรอในชนบรรยากาศ

ตางๆ เหนอผวโลกดวย

hydrometeorology อตนยมวทยาอทก : อตนยมวทยาสาขาหนงทกลาวถงความสมพนธระหวาง

ลมฟาอากาศกบปญหาทเกยวกบนำ หรอความสมพนธระหวางนำฝนกบนำทา

อนจะเปนทางนำไปสการพจารณาในการปองกนนำทวม ระบบการสรางเขอน

และการระบายนำ การใชพลงนำเพอผลตไฟฟา การอนรกษดนและนำ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrometer ไฮโดรมเตอร : เครองมอสำหรบใชวดความถวงจำเพาะของของเหลว

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

hydrophone ไฮโดรโฟน : เครองมอชนดหนง ใชจบคลนเสยงในการสำรวจความไหว

สะเทอนในนำ (marine seismic survey) (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

hydrostatic pressure ความดนนำนง : ความดนทจดใดจดหนงในนำนง คำนวณจากหนวยนำหนก

ของของนำ คณกบความลกจากผวนำ เรยกอกอยางวา static pressure

hyetograph กราฟฝนสะสม : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาณฝนสะสมกบเวลา

hyetograph

H

116

hygroscopic moisture นำเคลอบเมดดน : นำหรอความชนในดนซงจบยดตดแนนเปนเยอบางๆ รอบ

เมดดน แรงจบยดนมมากจนพชไมสามารถดดนำไปใชได และนำไมสามารถ

เคลอนทไดดวยแรงดงดดของโลกและแรงดดซม เรยกอกอยางวา hygroscopic

water

hygroscopic water นำเคลอบเมดดน : นำหรอความชนในดนซงจบยดตดแนนเปนเยอบางๆ รอบ

เมดดน แรงจบยดนมมากจนพชไมสามารถดดนำไปใชได และนำไมสามารถ

เคลอนทไดดวยแรงดงดดของโลกและแรงดดซม เรยกอกอยางวา hygroscopic

moisture

hygroscopic moisture

I

118

igneous rock หนอคน : หนทเกดจากการแขงตวของหนหนด ใตเปลอกโลก อาจแขงตวอย

ภายในเปลอกโลก หรอพพนเปลอกโลกออกมาแขงตวอยบนผวโลก

impact basin แองนำกระแทก : แองนำนงทสลายพลงงานโดยใชวธใหนำพงกระแทก

สงกดขวางทสรางขน เรยกอกอยางวา impact stilling basin

impact stilling basin แองนำกระแทก : แองนำนงทสลายพลงงานโดยใชวธใหนำพงกระแทก

สงกดขวางทสรางขน เรยกอกอยางวา impact basin

impervious blanket ผนทบนำ : ชนวสดทบนำทปกคลมผวหนาเพอลดการซมของนำ

impervious core แกนทบนำ : แกนกลางของเขอน หรอคนกนนำ ซงทำดวยวสดทบนำ เพอ

ปองกนการซมผานของนำ

implementation plan แผนดำเนนการ : กจกรรมและระยะเวลาทถกกำหนดขนสำหรบดำเนนโครง

การใดๆ ใหสำเรจตามวตถประสงค

impounding dam เขอนกกเกบนำ : อาคารทสรางขนเพอกกเกบนำเอาไวใชประโยชนดานการ

ชลประทาน การปองกนและบรรเทาอทกภย สาธารณปโภค หรออนๆ

impulse pump เครองสบนำแรงกระแทก : เครองสบนำททำงานเปนจงหวะๆ ไมตอเนอง

เชน ตะบนนำ

impulse turbine เครองกงหนแรงกระแทก : เครองกงหนนำทอาศยแรงกระแทกของกระแสนำ

ทพงมาจากหวฉด ไปหมนกงหนนำ

igneous rock

I

119

inactive storage ความจไมใชการ : ความจของอางเกบนำสวนทตำกวาระดบนำตำสดทกำหนด

ซงไมสามารถนำมาใชการไดเนองจากระดบตำกวาธรณอาคารทอสงนำ เรยกอก

อยางหนงวา dead storage

inclined drop อาคารนำตกเอยง : อาคารนำตกทนำนำจากระดบสงไหลตามลาดเทลงส

ระดบตำกวา

inflatable weir ฝายพอง : ฝายชนดพองตวดวยการเตมของไหล ยบตว โดยการปลอยของ

ไหลออก โดยมากตวฝายทำดวยยางซงเรยกวา rubber weir

infiltration การซม :

1. การไหลซมของนำจากผวดนเขาไปในดน

2. การดดซมนำฝน นำชลประทาน หรอนำทา ลงสดน

3. การไหลของนำจากวสดพรนสทางนำ ทอ ทางระบายนำ หรออางเกบนำ

infiltration capacity ปรมาณการซมลงดน : ความสามารถหรอปรมาณการไหลซมของนำจาก

ผวดนเขาไปในดน

infiltration rate อตราซมของนำผานผวดน : ปรมาณของนำทไหลผานผวดนลงไปในดนตอ

หนวยพนทหนาตด ตอหนวยเวลา อตราการแทรกซมนำจะเรวในระยะเรมแรก

และจะคอยลดลงเมอเวลาผานไป มหนวยเปนระยะทางตอเวลา (เชน เซนตเมตร

ตอวนาท เมตรตอวนาท) อปกรณทใชวดเรยกวา มาตรอตราการแทรกซม

(infiltrometer) อตราการแทรกซมนนำไปใชประโยชนในการเพมประสทธภาพ

การใหนำและการปองกนการชะลางพงทลายของดน มความหมายเหมอนกบ

infiltration capacity

infiltration rate

I

120

Infiltrometer อนฟลโตรมเตอร : เครองมอหรอวธการในการวดการซมของนำผานผวดน

infrastructure โครงสรางพนฐาน : สาธารณปโภคขนพนฐานทจำเปนตอการเอออำนวย

กจกรรมทางเศรษฐกจทกชนด เชน ถนน รถไฟ สนามบน ระบบการสอสาร

โรงไฟฟา ประปา และระบบการกำจดนำเสย และการบรการสาธารณะอนๆ

ingrown meander ทางนำโคงตวดตางลาด : ทางนำโคงตวดเซาะลกชนดหนงทฝงสองขางของ

ลำนำมความลาดชนไมเทากน โดยฝงดานทกระแสนำไหลมาปะทะตลง จะม

ความชนมาก สวนฝงดานตรงกนขาม จะมลกษณะลาดนอยๆ ทเปนเชนน

เนองจากในขณะทเกดเปนทางนำโคงตวดเซาะลกนน การยกตวสงขนของบรเวณ

พนทเปนไปอยางชาๆ จนทำใหเกดการกดเซาะในแนวราบไดบางเลกนอย

ลกษณะของฝงนำจงมความลาดชนไมเทากน ผดกบทางนำโคงตวดเซาะลก

แบบธรรมดาโดยทวไป (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

initial rainfall ฝนแรก : ปรมาณฝนทตกในชวงเรมตนของพาย

inland basin แองภายในแผนดน : แองทลอมรอบดวยทสง อาจมทางนำไหลออกสทะเล

หรอไมมกได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

inland sea ทะเลใน : ทะเลประเภททอยเขามาภายในพนแผนดน และเกอบไมมทางตดตอ

กบทะเลหรอมหาสมทรภายนอก ตวอยางเชน ทะเลสาบแคสเปยน ทะเล

เมดเตอรเรเนยน เรยกอกอยางวา continental sea

inlet ทางนำเขา : ชองทางนำเขาสสวนประกอบหลกของอาคารชลประทาน

Infiltrometer

I

121

inlet structure อาคารทางเขา : อาคารทสรางขนเพอรบนำเขาสอาคารชลประทานหรอคลอง

inlet transition สวนเชอมทางเขา : สวนเชอมตอทมการเปลยนขนาดหรอรปราง ดานเหนอนำ

ปากทางเขาอาคารชลประทาน

intake อาคารรบนำ : อาคารรบนำเขาสทอสงนำ (outlet work) ดานเหนอนำของ

เขอนกกเกบนำ มสวนประกอบททำหนาทควบคมปรมาณนำทไหลผานทอ

โดยทวไปจะมตะแกรงกนสวะอยดวย

intake channel รองชกนำ : รองรบนำเขาสคลอง หรออาคารสงนำหรอทงนำ เรยกอกอยางวา

approach channel

intake opportunity time ระยะเวลาดดซมนำ : ระยะเวลาทนำถกดนดดซบไวในชวงทมการใหนำ

intake rate อตราการซมของนำผานผวดน : อตราการซมของนำผานผวดนตอหนงหนวย

เวลาในชวงทมการใหนำ

intake tower ทางนำเขาชนดหอคอย : อาคารรบนำรปทรงหอคอย เพอการรบนำเขาสทอ

สงนำทอยระดบลกกวาระดบนำตำสดของเขอนกกเกบนำ

integrated water resources management การจดการทรพยากรนำแบบบรณาการ : การจดการนำทคำนงถงความ

ยงยน ประสทธภาพ และการเกดประโยชนอยางสงสด

integrated water resources management

I

122

intensive agriculture การเกษตรมงเนน : การเกษตรททำในพนทขนาดเลก ใชแรงงานคนมาก

มการใชปยในปรมาณมาก ตลอดจนมการชลประทานและการจดการทเหมาะสม

เพอใชประโยชนจากทดนอยางเตมทและไดผลผลตตอหนวยพนทสง ตวอยางเชน

การทำสวนผกและสวนผลไมในเขตใกลเคยงเมองใหญ

intensive land consolidation การจดรปทดนเพอการเกษตรสมบรณแบบ : การพฒนาพนทเกษตรกรรม

ใหมระบบคสงนำ คระบายนำ และทางลำเลยงผลผลต โดยจดรปแปลงเพาะปลก

ใหมและปรบระดบดน

intensive farming การทำไรนาแบบมงเนน : การทำไรนาทใชเทคโนโลยในการผลตคอนขางสง

เชน มการใชปยเพอเพมผลผลต และใชเนอทเพาะปลกนอย

intensity of rainfall ความเขมฝน : อตราทฝนตกลงมาถงพนโลกโดยพจารณาจากปรมาณของฝน

ตอหนงหนวยเวลา เชน มลลเมตรตอชวโมงหรอมลลเมตรตอ 24 ชวโมง

เรยกอกอยางวา rainfall intensity

intercepted moisture ความชนเกบกก : สวนของหยาดนำฟาทคางอยตามตนไมใบหญาไมตกลงส

พนดน สวนใหญจะระเหยขนสบรรยากาศ ถาหยาดนำฟามปรมาณมากเกนกวา

ตนไมใบหญาจะรบไวได กจะหยดลงสพนดน (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

intercepting drain ทางระบายนำแบบสกดกน : ทางระบายนำ (ใตดนหรอบนผวดน) ซงสรางไว

ทขอบของพนททมการปองกนนำทวม ทำหนาทดกนำทไหลมาจากพนททสงกวา

ทงทางผวดนและใตดน เพอปองกนไมใหนำไหลเขาไปสพนทปองกนนำทวมนน

intensive agriculture

I

123

interflow นำซมแผ : การเคลอนทของนำออกทางดานขาง ใตผวดนเกดขนเมออตราการ

ซบนำของดนมคาสงกวาอตราการซมลง

interfluve สนระหวางแมนำ : สนซงอยระหวางแมนำสองสาย

intermittent stream ธารนำไหลเปนพกๆ : ธารนำหรอสาขาของธารนำทมนำไหลเฉพาะบางชวง

ของป เชน ในฤดฝนหรอชวงทไดนำจากแหลงอนๆ บนผวดน (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

intermontane basin แองระหวางภเขา : แองแผนดนทอยในระหวางภเขา หรอมภเขาลอมรอบ เชน

แองเชยงใหม แองลำปาง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

internal friction ความฝดภายใน : ความตานทานตอการเคลอนทของอนภาคภายในของวตถ

interrupted stream ธารนำขาดตอน : ธารนำทไหลเปนบางตอนแลวขาดหายไป อาจเกดจากการ

เปลยนแปลงความสงของระดบนำใตดน ณ จดตางๆ ตามแนวหบเขา (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

internal rate of return (IRR) อตราผลตอบแทน : อตราทจะทำใหผลตอบแทนและคาใชจายทไดคดลดเปน

มลคาในปจจบนแลวเทากน หรอทำใหมลคาปจจบนสทธของโครงการมคา

เทากบศนย โดยมเกณฑทยอมรบไดคอ IRR มคาเทากบหรอมากกวาคาเสย

โอกาสของตนทน

internal rate of return (IRR)

I

124

inundated land พนทนำทวม : พนทลมตำทนำทวมในฤดนำหลาก หรอนำขน

inundation canal คลองรบนำนอง : คลองซงทำหนาทรบนำจากแมนำเมอระดบนำในแมนำ

ขนสงถงระดบทยอมใหนำเขาคลองได อาจจะมหรอไมมอาคารบงคบนำ

ปากคลองกได

inundation irrigation system ระบบชลประทานรบนำนอง : ระบบชลประทานทประกอบดวยคลอง

รบนำนอง ทำหนาทรบนำจากแมนำเขาสระบบเปนชวงๆ โดยเฉพาะเมอเวลา

นำขน พนทรบนำชลประทานจะมคนกนนำลอมรอบเนองจากอยในทลมตำ

ระบบการกระจายนำในแปลงเพาะปลกโดยทวไปจะเหมอนกบในระบบ

ชลประทานทสงนำโดยตรง แตมขอจำกดในเรองรอบเวรของการสงนำ เพราะจะ

สามารถสงนำไดเฉพาะเมอนำในแมนำขนสงเทานน

invar อนวาร : โลหะผสมระหวางเหลก 63 สวน นกเกล 36 สวน แมงกานส ซลกอน

และคารบอนรวมกนอก 1 สวน โลหะผสมทไดมสมประสทธการขยายตว

นอยมาก เกอบไมมการขยายตวเลย เดมเรยกวา invariable ตอมาเรยกสนๆ วา

อนวาร เหมาะสำหรบใชทำสวนสำคญของเครองมอสำรวจ เชน จานองศาของ

กลองวดมม ลวดวดระยะทตองการความละเอยดสง (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

inverted filter ชนกรองกลบทาง : ชนของวสดทนำซมผานได จดวางเปนชน คละขนาด

เพอปองกนเมดดนไหลออกมากบนำ เรยกอกอยางวา protective filter

inundated land

I

125

inverted siphon ทอเชอมกาลกนำ : อาคารทลำเลยงนำทเปนทอโคงลอดใตสงกดขวาง โดยท

นำไหลเตมทอภายใตความดน เชน ถนน ทางรถไฟ ทางนำตางๆ เปนตน นยม

เรยกสนๆ วา siphon

inverted well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย

มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา diffusion well

หรอ recharge well

irrigable area พนทชลประทาน : พนทเพาะปลกทสามารถสงนำไปถงได

irrigation การชลประทาน : กจการและวธการทกประเภททบคคลไดจดทำขนเพอสงนำ

ไปใชประโยชนในการเพาะปลก และกจกรรมอนๆ

irrigation canal คลองชลประทาน : คลองซงทำหนาทนำนำจากแหลงนำไปสงใหกบพนทเพอ

การชลประทาน ประกอบไปดวย คลองสายใหญ คลองซอย คลองแยกซอย และ

คนำ

irrigation demand ความตองการนำชลประทาน : (ดานการเกษตร) ปรมาณนำชลประทานท

ตองการเพอการเพาะปลก ซงนอกเหนอไปจากปรมาณนำทพชไดรบจาก

ธรรมชาต เชน ฝน นำคาง ฯลฯ ปรมาณนำนจะตองคดเผอไวสำหรบการระเหย

และการสญเสยนำทางอนทไมสามารถหลกเลยงได มกแสดงอยในรปแบบของ

ความลกของนำตอหนงหนวยพนท โดยอาจระบชวงเวลาทตองการดวยกได เชน

ตอเดอน ตอปหรอตอฤดเพาะปลกหนง เปนตน หรอหากแสดงอยในรปแบบ

เดยวกบหนวยของชลภาระ (water duty) กคอคาของชลภาระนนเอง เรยกอก

อยางวา irrigation requirement

irrigation demand

I

126

irrigation development project โครงการพฒนาดานชลประทาน : กลมอาคารชลประทานและโครงสราง

พนฐานอนๆ เพอการสงนำ ระบายนำ และบำรงรกษา โครงการนประกอบดวย

อาคารหวงาน อาคารสงนำ และอาคารกอสรางอนๆ ทใชเกบเครองมออปกรณ

irrigation efficiency ประสทธภาพชลประทาน : อตราสวนหรอรอยละของปรมาณนำทพชใช

ไปจรงตอปรมาณนำชลประทานทสงใหในพนทชลประทานทกำหนด

irrigation frequency ความถชลประทาน : จำนวนครงของการใหนำชลประทานตอหนวยเวลา

irrigation interval รอบเวรชลประทาน : จำนวนวนทนบจากวนทเรมตนสงนำไปจนถงวนท

เรมตนสงนำครงตอไปในแปลงเพาะปลกเดยวกน เชน ใหนำทกรอบ 7 วน

เปนตน

irrigation period ชวงเวลาชลประทาน : ระยะเวลาการใหนำแกพนทเพาะปลกในแตละรอบ

หรอแตละครงของการใหนำ เชนใหนำครงละ 1 วน เปนตน

irrigation project โครงการชลประทาน : โครงการทมวตถประสงคเดยวหรอหลายวตถประสงค

แตมวตถประสงคหลกเพอการชลประทาน ซงรวมถงการพฒนาและการปรบปรง

ทดน

irrigation development project

I

127

irrigation requirement ความตองการนำชลประทาน : (ดานการเกษตร) ปรมาณนำชลประทาน

ทตองการเพอการเพาะปลก ซงนอกเหนอไปจากปรมาณนำทพชไดรบจาก

ธรรมชาต เชน ฝน นำคาง ฯลฯ ปรมาณนำนจะตองคดเผอไวสำหรบการระเหย

และการสญเสยนำทางอนทไมสามารถหลกเลยงได มกแสดงอยในรปแบบของ

ความลกของนำตอหนงหนวยพนท โดยอาจระบชวงเวลาทตองการดวยกได เชน

ตอเดอน ตอปหรอตอฤดเพาะปลกหนง เปนตน หรอหากแสดงอยในรปแบบ

เดยวกบหนวยของชลภาระ (water duty) กคอคาของชลภาระนนเอง เรยกอก

อยางวา irrigation demand

irrigation return flow นำชลประทานเหลอใช : นำทถกผนออกจากแหลงนำเขาสพนทชลประทาน

แลวไหลลงสลำนำเดม

irrigation rotation ชลประทานหมนเวยน : การใหนำแกพนทเพาะปลกแบบรอบเวร มกนยมใช

ในกรณทปรมาณนำตนทนมนอยกวาความตองการทตองการสงใหในคราวเดยว

หรอเปนการทยอยสงนำใหจนกวาจะเพยงพอแกความตองการแลวจงหมนเวยน

ไปสงใหแกพนทอนจนครบรอบทกำหนดไว

irrigation structure อาคารชลประทาน : สงกอสรางและอปกรณประกอบในงานชลประทาน ใช

เพอการจดการนำชลประทานในดานตางๆ เชน การควบคม การวด การสงและ

การระบายนำ เปนตน

isallobar เสนเปลยนความกดเทา; เสนไอซลโลบาร : เสนทเชอมจดตางๆ ทมคา

ความกดอากาศเปลยนแปลงเทากนภายในระยะเวลาทกำหนด (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

isallobar

I

128

isallotherm เสนเปลยนอณหภมเทา เสนไอซลโลเทรม : เสนทเชอมจดตางๆ ทม

อณหภมเปลยนแปลงเทากนภายในชวงเวลาทกำหนด (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

isobar เสนความกดเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ทมความกดอากาศทระดบผวพน

เทากน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

isobath เสนความลกเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททะเลทมระดบความลก

เทากน เรยกอกอยางวา depth contour (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

isohyet เสนนำฝนเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททมปรมาณนำฝนเทากนในชวง

เวลาทกำหนด (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

เรยกอกอยางวา isohyetal line

isohyetal line เสนนำฝนเทา : เสนทเชอมจดตางๆ ในแผนททมปรมาณนำฝนเทากนในชวง

เวลาทกำหนด เรยกอกอยางวา isohyet

isolating valve ประตตดนำ, ลนตดนำ : ลนหรอประตเปด - ปดนำ ทำหนาทเพยงแคเปด

หรอปดการไหลของนำ เรยกอกอยางวา shut-off valve

isallotherm

J

130

jet เจต : กระแสนำทไหลพงออกมาจากชองเปด หรอหวฉด ดวยความเรวสง

jet grouting การอดฉดโดยการพน : การอดฉดวสดผสมเหลว (ปนเหลวหรอสารผสม)

โดยใชแรงดนสงพนลงในชองวางของดนเพออดชองวางและเพมความแขงแรง

ในการรบนำหนก และปองกนการรวซมของนำ

jetty รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลง ในลำนำ หรอชายฝงทะเล ในลกษณะ

ทำมมเฉยงกบทศทางของกระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา

groin, groyne, spur dike หรอ transverse dike

jump height curve โคงความสงนำโจน : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำตอ

หนงหนวยความกวางกบความลกรวมใตวกฤต (subcritical conjugate depth)

ใชเพอการหารปแบบนำโจน (hydraulic jump)

jet

K

132

key wall กำแพงใตรองแกน : กำแพงลางทสรางตอจากรองแกนลงไปจนถงชนหน

ฐานรากหรอชนทบนำ

kinematic similarity ความคลายคลงกนทางจลน : แบบจำลองจะมความคลายคลงเชงจลนกบ

ตนแบบได จะตองมความคลายคลงเชงเรขาคณตอยแลว จะเกดขนไดเมอสดสวน

ของความเรวทจดเดยวกนในแบบจำลอง และตนแบบจะตองมคาเทากนตลอด

ในสนามการไหล

kinematic viscosity ความหนดจลน : คณสมบตในการตานแรงเฉอนของของไหล มคาเทากบ

ความหนดสมบรณ หารดวยความหนาแนน มหนวยเปน m2/s และมหนวย

ทนยมใชกนคอ stoke (1 stoke = 1 m2/s)

knot นอต : หนวยวดความเรวเปนไมลทะเลตอชวโมง เทากบ 6,080 ฟตตอชวโมง

หรอ 1,852 เมตรตอชวโมง

key wall

L

134

labyrinth weir ฝายหยก : ฝายทมสนฝายหกเปนมมพบไปมาเปนรปสามเหลยม หรอ

สเหลยมคางหม เพอใหสนฝายมความยาวเพมขน

lag time ระยะแหง : (การชลประทาน) ชวงระยะเวลาตงแตหยดการใหนำจนกระทงนำท

หวแปลงแหง

laminar flow การไหลแบบราบเรยบ : การไหลทอนภาพของนำเคลอนทไปในทศทาง

เดยวกน มเสนกระแสนำขนานราบเรยบสมำเสมอตลอด

land classification 1. การจำแนกทดน : การจดกลมหรอหนวยทดนตามระบบขนตอนการจำแนก

โดยพจารณาจากสมบตของทดนหรอความเหมาะสมของทดน เพอ

วตถประสงคบางอยางโดยเฉพาะ เชน การจำแนกทดนเพอการเกษตร

การปาไม การพกผอนหยอนใจ เขตรกษาพนธสตวปา อทยานแหงชาต

การชลประทาน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

2. การจำแนกประเภททดน : การสำรวจและแบงพนทปาไมโดยกำหนดให

รกษาไวเปนปาไมถาวร เพอดำเนนการสงวนใหเปนปาสงวนแหงชาตหรอ

อทยานแหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปา และจำแนกพนทปาไมท

เสอมสภาพเพอจดสรรใหเปนททำกนของราษฎร หรอเปนปาชมชนใหราษฎร

ใชประโยชนรวมกน โดยมตคณะรฐมนตรเมอวนท 19 เมษายน พ.ศ. 2503

ใหกระทรวงมหาดไทยแตงตงคณะกรรมการจำแนกประเภททดนขน

ดำเนนการดงกลาว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

labyrinth weir

L

135

land consolidation การจดรปทดน : การจดรปทดนเพอการเกษตรกรรม เปนการพฒนาพนท

เกษตรกรรมใหมระบบคลำนำ คระบายนำและทางลำเลยงผลผลต

landform ธรณสณฐาน; ภมลกษณ : แบบรปหรอลกษณะของเปลอกโลกทมรปพรรณ

สณฐานตางๆ กน เชน เปนภเขา ทราบสง ทราบ และอนๆ การศกษาเกยวกบ

ลกษณะภมประเทศ เรยกวา ธรณสณฐานวทยา (geomorphology) (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land information system (LIS) ระบบสารสนเทศทดน (แอลไอเอส) : เทคโนโลยระบบเดยวกบระบบ

สารสนเทศภมศาสตร แตขอมลหลกทใชคอ ขอมลเกยวกบแปลงทดน ซงนำมา

ใชในงานเกยวกบการออกโฉนดทดนและงานสาธารณปโภค (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

landmark เครองหมายเดนในภมประเทศ : วตถธรรมชาตหรอสงทมนษยสรางขนซง

แลเหนไดเดนชดในสภาพแวดลอมของวตถนนๆ เชน ภเขา แมนำ ประภาคาร

ใชประโยชนในการเปนเครองหมายบอกทตง อาณาเขต หรอทศทางของสงตางๆ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land reclamation การฟนสภาพทดน; การแปรสภาพทดน : การปรบปรงทดนซงเสอมโทรม

รวมทงการแปรสภาพพนททใชประโยชนไมไดใหสามารถทำการเกษตรกรรม

หรอเพอเพมคณคาการใชประโยชนทดนใหมากขน เชน การแกไขพนทดนเปรยว

ดวยการสงนำเขาไปลางดน หรอการใชปนใสลงไปในดน การระบายนำทขง

ดวยการจดระบบการระบายนำ การทำพนดนทอยตำกวาระดบนำทะเล หรอ

ระดบนำในแมนำทใกลเคยง ใหใชเปนทเพาะปลกหรอใชประโยชนอยางอนได

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land reclamation

L

136

land reform การปฏรปทดน : การเปลยนแปลงรปแบบการถอครองทดนทมอยในพนทใด

พนทหนง เชน การนำพนทดนผนใหญมาจดแบงขายใหแกเกษตรกรผเชาทดน

หรอยกเลกประเพณการใหมรดกทดนแกทายาทโดยแบงสวนเทาๆ กนดงทเคย

ปฏบตกนมานานหลายศตวรรษ ทำใหพนทดนถกแบงซอยเปนแปลงเลกๆ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land rotation การหมนเวยนทดน : ระบบของการจดการทดนซงมการใชประโยชนทดน

ประมาณ 1 - 3 ป แลวปลอยใหทดนพกสกระยะหนง ในชวงทดนพกนจะมไมพม

หรอปาละเมาะขนปกคลมพนทดนนน เมอหมดระยะเวลาพก ทดนผนนนกจะถก

หกรางถางพง เพอใชทำการเกษตรกรรมอก เปนวฏจกรเชนนเรอยไป การ

หมนเวยนทดนนเปนวธการทำไรเลอนลอยแบบหนงในเขตรอน ซงแตกตางจาก

การปลกพชหมนเวยน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

landscape ภมทศน; ภมภาพ : ลกษณะภาพภมประเทศโดยทวไปของบรเวณใดบรเวณ

หนง รวมทงภมประเทศทเกดขนตามธรรมชาตและทเกดขนโดยการกระทำของ

มนษย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

landschaft ภมทศน; ภมภาพ : ลกษณะภาพภมประเทศโดยทวไปของบรเวณใด

บรเวณหนง รวมทงภมประเทศท เกดขนตามธรรมชาตและท เกดขนโดย

การกระทำของมนษย (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

land reform

L

137

landslide แผนดนถลม : การเคลอนทของแผนดนและกระบวนการซงเกยวของกบ

การเคลอนทของดนหรอหน ตามบรเวณพนทลาดชนทเปนภเขาหรอเนนเขา

เนองจากแรงดงดดของโลก อาจเลอนหลดออกมาเปนกะบหรอพงทลายลงมา

กได สงทเปนตวกระตนใหเกดแผนดนถลม มทงทเปนธรรมชาตและทมนษย

กระทำขน เชน นำทสะสมอยในดน เนองจากฝนตกหนก นำพ และหมะทละลาย

การเกดแผนดนไหว การตดไมทำลายปา การขดตดพนท (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

landslip แผนดนถลม : การเคลอนทของแผนดนและกระบวนการซงเกยวของกบการ

เคลอนทของดนหรอหน ตามบรเวณพนทลาดชนท เปนภเขาหรอเนนเขา

เนองจากแรงดงดดของโลก อาจเลอนหลดออกมาเปนกะบหรอพงทลายลงมา

กได สงทเปนตวกระตนใหเกดแผนดนถลม มทงทเปนธรรมชาตและทมนษย

กระทำขน เชน นำทสะสมอยในดน เนองจากฝนตกหนก นำพ และหมะทละลาย

การเกดแผนดนไหว การตดไมทำลายปา การขดตดพนท (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land use การใชทดน : การใชทดนใหเกดประโยชนทางดานการเกษตรและอนๆ อาจม

การสำรวจและทำเปนแผนทแสดงการใชทดนประเภทตางๆ เชน ททเปนปาไม

เปนทงหญา เปนทเพาะปลกพชตางๆ เปนททำเหมองแร และททใชเปน

บานเรอนทอยอาศย ในประเทศไทยหนวยงานทดำเนนงานในเรองนโดยตรง

คอ กรมพฒนาทดน

land use

L

138

land use classification การจำแนกการใชทดน : การจำแนกประเภททดนอยางหนง โดยจดแบงทดน

ออกแบบกลม หรอประเภท ตามการใชประโยชนในสภาพปจจบน เชน ททำนา

ทำไร ทำสวนครว สวนผลไม แหลงอตสาหกรรม ทอยอาศย (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

land use planning การวางแผนการใชทดน : การวางแผนการใชทดนในระยะยาวใหเหมาะสม

กบการใชประโยชนทดนนนๆ

land leveling การปรบระดบ : การเคลอนยายดนใหไดระดบตามทตองการ เรยกอกอยางวา

grading

lateral คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญ หรอคลองแยก เพอรบ

นำไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรงหรอสงใหคลองแยกซอย เรยกอกอยางวา

branch canal หรอ lateral canal

lateral canal คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญ หรอคลองแยก เพอรบ

นำไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรง หรอสงใหคลองแยกซอย หรอเรยกวา

branch canal หรอ lateral

lateral flow spillway ทางระบายนำลนดานขาง : อาคารทางระบายนำลนทมสนฝาย ขนานกบ

ทศทางการไหลของนำและใหนำไหลลนขามสนฝาย ไหลลงสลำนำธรรมชาตทาง

ดานขาง เรยกอกอยางวา side channel spillway

land use classification

L

139

laterite ศลาแลง, แมรง : ดนทมลกษณะเปนรพรนมสสนมเหลกหรอสอฐ

สวนประกอบทางเคมคอ ออกไซดของเหลกและหรออลมเนยม มกพบเปน

พดใหญอยใตหนาดน เมอถกชะลางเอาหนาดนออกไปจนโผลขนมาบนผวดน

และเกดเปอยยยกระจายตวออกไปกลายเปน “ดนลกรง” (lateritic soil) ทนยม

ใชทำถนน

latitude เสนรง, ละตจด : ระยะทางเชงมมในแนวตงททำกบเสนศนยสตร โดยนบมม

0 องศาจากเสนศนยสตรไปทางเหนอหรอทางใตจนถง 90 องศาทขวโลกทงสอง

leaching การชะลาง : การนำเอาเกลอหรอแรธาตอนออกจากดนโดยใหนำไหลผาน

แลวพาเกลอหรอแรธาตออกไปในรปของสารละลาย

leaching requirement ความตองการนำชะลาง : ปรมาณนำทตองการในการเจอจางความเคม

ของดนใหอยในระดบทเหมาะสม

leakage การรวไหล : การสญเสยนำจากอาคารชลศาสตรทนอกเหนอการควบคม เชน

มรอยแตก มรรว

left main canal คลองสงนำสายใหญฝงซาย : คลองสงนำชลประทานสายหลกทแยกออกไป

ทางดานซายของแหลงนำ เมอหนหนาไปตามทศทางการไหลของนำ

length of dam ความยาวเขอน : ระยะทางทวดตามแนวศนยกลางของสนเขอน จากฐานยน

ดานหนงไปยงฐานยนอกดานหนง

length of dam

L

140

length of run ระยะทางนำไหล : ระยะทางทนำไหลในแปลงเพาะปลกระหวางจดเรมตน กบ

จดสดทายทพจารณา

levee 1. คนกนนำ : คนดนทสรางยาวไปตามแนวตลงของแมนำเพอปองกนไมใหนำ

จากแมนำไหลบาทวมพนทใกลเคยง

2. สนดนรมนำ : คนดนธรรมชาตทเกดขนเพราะแมนำ หรอลำธาร พาตะกอน

มาตกทบถมรมฝงใน ฤดนำหลาก เมอนำลด ตะกอนทตกทบถมนนกเปน

คนดนยาวขนานไปตามรมฝงลำนำ

level border irrigation ชลประทานแบบปรบระดบดนและนำทวมขง : การใหนำชลประทาน

โดยการปรบระดบพนทรบนำจนเรยบมคนกนโดยรอบ ใหนำโดยการปลอยนำ

เขาไปขงในพนทแลวใหนำคอยๆ ซมลงในดน เรยกอกอยางวา basin irrigation

level of saturation ระดบอมตว :

1. ระดบใดระดบหนงในชนบรรยากาศทไอนำอมตว

2. ระดบนำใตดน พนผวหรอแนวระดบนำใตดนทอยระหวางเขตอมนำกบ

เขตอมอากาศ ณ ระดบนำใตดนนแรงดนนำเทากบแรงดนของบรรยากาศ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

lift irrigation area พนทชลประทานสบนำ : พนทเพาะปลกทมระดบสงกวาระดบแหลงนำตนทน

ทำใหไมสามารถสงนำโดยใชแรงโนมถวงตามปกตได จงตองใชเครองสบนำหรอ

อปกรณอนๆ ยกระดบนำขนตามความตองการเพอสงไปใหกบพนทนน เรยกอก

อยางวา pump irrigation area

lined canal คลองดาด : คลองสงนำทดาดผวดวยวสดใดๆ เพอปองกนการรวซม หรอ

กดเซาะ

length of run

L

141

lining การดาด : การปลาดผวทางนำ หรอแหลงเกบนำดวยวสดททนตอการกดเซาะ

และรบแรงดนไดด เชน คอนกรต แอสฟลต หรอโพลเอสเตอร เพอปองกนการ

รวซม หรอการกดเซาะ หรอเพอลดแรงเสยดทานในทางนำ

liquid limit ขดจำกดเหลว : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสภาพจากของเหลวเปน

สภาพเหนยว (พลาสตก) ปนเปนรปตางๆ ได โดยคดเปนปรมาณรอยละของนำ

ในดน เปนขอกำหนดหนงใน Atterberg’s limits

loam ดนรวน : ดนทประกอบดวยเนอดนเหนยว 8-27% ทราย 23-52% นอกนน

เปนเนอดนตะกอน

loamy sand ดนปนทราย : ดนทประกอบดวยทราย 70-85% เนอดนเหนยว 0-15%

นอกนนเปนเนอดนตะกอน

logging การหยงธรณ :

(1) กระบวนการบนทกขอมลทไดจากหลมเจาะ

(2) วธหรอเทคนคการบนทกหรอแบงแยกหน ชนหนหรอชดหนทอยใตดน

ไปตามความลก โดยอาศยการวดหรอการสงเกตหนในหลมเจาะนน

มความหมายเหมอนกบ well logging (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

longitude เสนแวง, ลองจจด : ระยะทางเชงมมในแนวราบททำกบเสนเมรเดยนกรนช

(เสนเมรเดยนทผานตำบลกรนชในประเทศองกฤษ) โดยนบ 0 องศาจากเมรเดยน

กรนชจนถง 180 องศาไปทางตะวนออกหรอตะวนตกของเมรเดยนกรนช

longitude

L

142

long throated flume รางนำคอยาว : อาคารหรอเครองมอวดปรมาณนำชนดหนง ไดรบการพฒนา

มาจากฝายสนกวาง

lower rule curve กราฟจดการนำเสนลาง : เสนแสดงเกณฑตำสดของกราฟจดการนำ

ใชบรหารจดการนำ เพอหลกเลยงสภาพนำแหงอาง

lugeon ลยอง : หนวยวดอตราการรวซมผานหน 1 ลยองเทากบ 1.3 × 10-5 เซนตเมตร

ตอวนาท แตสวนใหญใช 1 ลยองเทากบ 1 × 10-5 เซนตเมตรตอวนาท

lysimeter ถงวดการใชนำของพช : ถงวดการใชนำของพช ใชสำหรบปลกพชทตองการ

วดคาการใชนำ โดยการตดตงอยในแปลงเพาะปลกทามกลางพนททปลกพช

ชนดเดยวกนโดยใหมสภาพภายในและภายนอกถงคลายคลงกบสภาพเพาะปลก

จรงตามธรรมชาต ถงดงกลาวจะมอปกรณตรวจวดปรมาณนำทเกนความตองการ

ใชของพชและระบายออกจากถงสำหรบนำไปคำนวณหาการใชนำในชวงเวลา

ตางๆ

long throated flume

M

144

main canal คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก : คลองทแยกจากแมนำหรอ

หวงาน เพอรบนำเขาไปในเขตโครงการชลประทาน

maintenance การบำรงรกษา : กจกรรมใดๆ ทดำเนนการเพอรกษาระบบชลประทาน เชน

คลองสงนำ คลองระบายนำ อาคารชลประทานตางๆ รวมทงถนน ทางลำเลยง

ใหอยในสภาพสมบรณพรอมทจะใชงา อยางมประสทธภาพไดตลอดเวลา

major losses การสญเสยหลก : การสญเสยพลงงานของการไหลเนองจากแรงเสยดทาน

manhole ชองขนลง : ชองเปดสำหรบขนหรอลงไปตรวจสอบ ทำความสะอาด และบำรง

รกษาอาคารประเภททอ หรออโมงค

Manning’s formula สตรของแมนนง : สตรการคำนวณหาความเรวในการไหลของนำ

manometer มาโนมเตอร : เครองมอวดความดนของของไหลโดยอาศยหลกการสมดล

กบนำหนกของแทงปรอท หรอของเหลวมาตรฐานในหลอดแกวรปตวย

หรอแรงยดหยนของขดลวดสปรง

map series ลำดบชดแผนท : ชดแผนทซงโดยทวไปแตละชดจะมมาตราสวนและรปแบบ

เปนอยางเดยวกน และครอบคลมพนทใดพนทหนงโดยเฉพาะ โดยกำหนดชอชด

เปนหมายเลขลำดบชด เชน แผนทภมประเทศของประเทศไทย กำหนด

หมายเลขลำดบชดเปน L 7018, L 7017 (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

masonry หนกอ : สงกอสรางททำดวยหน วางบนปนสอ (mortar) กอยดกนดวยปนสอ

โดยรอบ กระทงใหแนน

main canal

M

145

masonry weir ฝายหนกอ : ฝายททำจากหนกอ

mass curve โคงสะสม : เสนโคงแสดงความสมพนธของปรมาณฝนหรอนำทาสะสมเทยบ

กบเวลา

master station สถานแม : สถานแมขายระบบโทรมาตร ทำหนาทรบขอมลจากสถานเครอขาย

mattress แผงตะเข :

1. กงไมหรอทอนไมเลกๆ นำมาสานหรอยดตดกนเปนแผง ใชปบรเวณลาดตลง

หรอททมนำไหลผาน เพอปองกนการกดเซาะของกระแสนำ

2. กลองทำดวยลวดถกบรรจดวยหน ใชไดหลายรปแบบ เชน วางบนพน

หรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ วางในลำนำหรอรมทะเล เพอปองกนคลน

วางซอนกนหลายๆ ชนทำเปนฝาย เปนตน ถากลองหนากวา 30 เซนตเมตร

เรยกวา gabion

maximum flood นำหลากสงสด : สถตปรมาณนำหลากสงสดทจดพจารณา ของลำนำในหวง

เวลาทกำหนด ชวงเวลาทพจารณา อาจหมายถงรอบสปดาห เดอน ป หรอ

ชวงเวลาทมการบนทกไว

maximum probable flood ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณนำหลากสงสดทมโอกาส

เกดขนได ในลำนำสายหนง ณ จดทกำหนด โดยพจารณาจากสภาพ

อตนยมวทยา และชลศาสตร เรยกอกอยางวา probable maximum flood

(PMF)

maximum probable flood

M

146

maximum probable precipitation ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได หา

ไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ เชน

ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนในพนท

เรยกอกอยางวา probable maximum precipitation หรอ maximum probable

rainfall

maximum probable rainfall ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได

หาไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ

เชน ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนใน

พนท เรยกอกอยางวา maximum probable precipitation หรอ probable

maximum precipitation

maximum water level ระดบนำสงสด : ระดบนำสงสดในอางเกบนำทเขอนสามารถรองรบไดอยาง

ปลอดภยตามทไดออกแบบไว (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ส.)

mean velocity ความเรวเฉลย :

1. ความเรวของการไหลผานหนาตดทพจารณา คำนวณจากอตราการไหล

หารดวยพนทหนาตด

2. ความเรวของการไหล ณ ชวงใดๆ ของลำนำ คำนวณจากอตราการไหล

หารดวยพนทหนาตดเฉลยของชวงลำนำนน

3. ความเรวเฉลยของกระแสนำในแนวดงของลกตงทระดบความลกตางๆ

meander belt เขตทางนำโคงตวด : บรเวณทราบหบเขาททางนำโคงตวดไปมาไดไกลทสด

โดยทวไปถาทางนำระบายนำออกไปมากเทาใดหรอพาโคลนตมไปไดนอยลง

เทาใด กยงทำใหเขตทางนำบรเวณนกวางขนเทานน (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

maximum probable precipitation

M

147

meander core แกนทางนำโคงตวด : บรเวณพนดนทเกอบจะลอมรอบไปดวยทางนำโคงตวด

เขาใน มองดเกอบจะมทางนำลอมอยรอบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

meander neck สวนคอดทางนำโคงตวด : บรเวณพนดนทแยกลำนำ 2 ดานของทางนำ

โคงตวดออกมา ตรงจดทลำนำไหลตวดเขาประชดกนมากทสด เปนบรเวณท

กระแสนำอาจเซาะใหขาดเปนลำนำตดตรงไป ถาหากสวนคอดนนแคบมาก

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

mean annual rainfall ปรมาณฝนรายปเฉลย : คาเฉลยปรมาณฝนรายปทวดไดในชวงเวลาหนงซง

นานพอจะนำมาหาคาเฉลยไดอยางเหมาะสม

mean annual runoff นำทารายปเฉลย : คาเฉลยของปรมาณนำทาทงปของแมนำสายหนง หาได

จากปรมาณนำทงปหลายๆ ปรวมกน หารดวยจำนวนป ซงควรเปนระยะเวลาท

นานพอควร (15-30 ป)

mean sea level (M.S.L.) ระดบทะเลปานกลาง : คาเฉลยของระดบนำทะเล ซงคำนวณจากผลการตรวจ

ระดบนำขนและนำลงในทใดทหนงทไดบนทกตดตอกนไวเปนระยะเวลานาน

สำหรบประเทศไทยใชระดบทะเลปานกลาง ทเกาะหลก จงหวดประจวบครขนธ

(กรมชลประทานใชคำยอวา ร.ท.ก.)

measuring weir ฝายวดนำ : เครองมอหรออาคารสำหรบวดอตราการไหลของนำ มลกษณะเปน

ฝายสนกวาง หรอชองรปสเหลยมผนผา สามเหลยม หรอรปแบบอน ความสง

ของนำเหนอสนฝายจะใชคำนวณหาปรมาณนำทไหลผานสนฝาย

measuring weir

M

148

meridian เสนเมรเดยน : เสนสมมตทลากจากขวโลกเหนอผานผสงเกตการณไปยง

ขวโลกใต

meteoric water นำจากบรรยากาศ : นำทมกำเนดจากบรรยากาศ เชน จากนำฝน นำคาง

ลกเหบ หรอหมะ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

meteorology อตนยมวทยา : วทยาศาสตรแขนงหนงทเกยวของกบบรรยากาศซงรวมถง

ลกษณะอากาศทเกดในปจจบนและภมอากาศ วทยาศาสตรแขนงนศกษา

เกยวกบสถานภาพทางฟสกส ไดนามกส และเคมของบรรยากาศของโลกรวมทง

ความเกยวพนระหวางบรรยากาศของโลกกบพนผวโลก (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

micro irrigation ชลประทานจลภาค : วธการชลประทานซงนำจะถกสงใหกบรากพชโดยตรง

ในปรมาณทนอยแตมความถในการสงนำสง

minimum water level ระดบนำตำสด : ระดบนำตำสดทสามารถนำนำมาใชงานไดตามวตถประสงค

ทไดออกแบบไว (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ต.)

minimum reservoir level ระดบนำตำสดในอางเกบนำ : ระดบนำตำสดในอางเกบนำทสามารถนำนำ

มาใชงานไดตามวตถประสงคทไดออกแบบไว

minor losses การสญเสยรอง : การสญเสยพลงงานของการไหลเนองจากอปสรรคตางๆ ใน

ทางนำ ซงเปนการสญเสยเฉพาะแหง เชน ความคดเคยว ขอตอ ของอ เปนตน

meridian

M

149

mitering gate บานประตเรอสญจร : บานประตกนนำชนดบานตรงสองบานหมนรอบ

แกนตง นยมใชกบประตเรอสญจร

mixed flow pump เครองสบนำแบบไหลผสม : เครองสบนำแบบทมทศทางการไหลของนำเขาส

ใบพดในแนวขนานกบเพลาและไหลออกจากใบพดทำมม 45 ถง 80 องศา กบ

แกนของเพลา

model แบบจำลอง : โครงสราง หรอขบวนการ หรอปรากฏการณทถกสรางขน

เลยนแบบจากตนแบบหรอของจรง

mathematical model แบบจำลองคณตศาสตร : แบบจำลองทใชความสมพนธทางคณตศาสตรแทน

พฤตกรรมของตนแบบ

movable-bed model แบบจำลองพนออน : แบบจำลองทางชลศาสตรซงพนและลาดดานขางของ

ทางนำ ทำขนจากวสดทยอมใหนำกดเซาะได

moisture content ปรมาณความชน : ปรมาณนำในวสดซงแสดงอยในรปของรอยละโดย

นำหนก เรยกอกอยางวา water content

mole เขอนกนคลน : เขอนทสรางขนตามรมชายฝงทะเลโดยใชกอนหนหรอวตถอนๆ

ถมไปเปนแนวยนออกไปจากชายฝง เพอปองกนไมใหคลนซดเซาะหาด หรอ

ทาจอดเรอ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

mole

M

150

mole drain ทางระบายนำแบบรตน : ทางระบายนำใตดนแบบชวคราว ทำขนโดยการ

ลากกอนโลหะทมลกษณะทรงกลมหรอลกรกบ เสนผาศนยกลาง 7.5 ถง 15

เซนตเมตร ผานไปในดนทำใหเกดเปนโพรงลกจากผวดนประมาณ 0.5 ถง 1.20

เมตร หางกน 1 ถง 10 เมตร โพรงนจะเปนทางระบายนำโดยไมตองฝงทอ

เหมาะสำหรบดนเหนยว มอายการใชงานประมาณ 2—3 ป แตขอดคอทำงายและ

คาลงทนตำ

monoculture การปลกพชเชงเดยว : การปลกพชชนดเดยวในทดน

morning glory spillway ทางระบายนำลนปากแตร : อาคารทางระบายนำลนชนดทมสนทางระบาย

นำลนเปนรปวงกลม รบนำสทอในแนวดง แลวไหลตามทอในแนวนอนผาน

ตวเขอนออกไปสลำนำเดม

mortar ปนสอ : วสดทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ

movable weir ฝายเคลอนทได :

1. ฝายชวคราวซงสามารถเคลอนยายออกจากทางนำได เมอมนำไหลบามา

2. ฝายชนดทปรบระดบสนฝายได

3. ฝายทดนำชนดมบานเปด–ปด

moving average คาเฉลยเคลอนท : คาเฉลยทตวอยางเคลอนทไปตามอนกรมเวลา เชน

คาเฉลยเคลอนท 3 วน เปนตน

mole drain

M

151

mud crack ระแหงโคลน : ลกษณะรอยแตกทเกดจากการหดตวของโคลนทถกแดดเผา

มกเปนรปหลายเหลยม ตอมามตะกอนบรรจในรอยแยกแลวแขงตวเปนหน

พบในหนโคลนและหนดนดาน (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตย-

สถาน ป 2544)

mudslide โคลนถลม : แผนดนถลมชนดทวสดประกอบดวยดนเหนยวและทรายแปงผสม

เปนเนอเดยวกนและมความเรวในการเคลอนทนอยกวาโคลนไหล (พจนานกรม

ศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

mudstone หนโคลน : หนชนทประกอบดวยโคลนตมเนอละเอยด มกมทรายละเอยดปน

อยดวย ไมมรอยชนทแยกออก (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

multi-purpose reservoir อางเกบนำเอนกประสงค : อางเกบนำทสรางเพอเกบกกนำสำหรบใช

ประโยชนหลายดาน เชน การเกษตร อปโภค-บรโภค ผลตกระแสไฟฟา

การทองเทยว และการประปา เปนตน

multi-purpose reservoir

N

154

nappe แผนนำ : นำทไหลลนฝายสน

คม โดยพงเปนแผนนำทมผว

หนาของนำสมผสกบอากาศทง

ดานบนและดานลาง

natural drainage การระบายนำตามธรรมชาต : การระบายนำบนผวดนออกจากพนทโดย

ธรรมชาต

navigation lock ประตเรอสญจร : อาคารทสรางขนเพอใหเรอผานไปมาในบรเวณทางนำทม

ระดบตางกน

neap tide นำตาย : นำขนและนำลงทเกดขนในวนขน 8 คำหรอแรม 8 คำ ซงชวงระหวาง

ความสงของนำขนกบนำลงมระยะตางกนนอยมาก (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

neck 1. พนทคอด, พนดนคอด : บรเวณพนทแคบ โดยมพนนำขนาบอยทง 2 ดาน

ในลกษณะของคอคอด แหลม และสนดอนเชอมเกาะ

2. สวนคอด : สวนทแคบทสดของชองเขา กวเขาและทางนำโคงตวด

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

neck cutoff ลำนำลดสวนคอด : ลำนำลดของทางนำโคงตวดซงเกดตรงทธารนำเซาะสวน

คอดของทางนำโคงตวดใหขาดเปนลำนำตดตรงไป (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

nappe

N

155

net rainfall ปรมาณฝนสทธ : ปรมาณฝนสวนทเหลอซงกลายเปนนำทา เรยกอกอยาง

วา rainfall excess

net water application ปรมาณนำสทธทใหแกพช : ปรมาณนำทพชตองการจรงเพอใชในการเจรญ

เตบโต หรอทตองสงใหแกพชทปลกอยในแปลงในปรมาณตรงตามทพชตองการ

ทไดจากการตรวจวดหรอการคำนวณ ทงนจะยงไมรวมถงคาการสญเสยตางๆ

เชน การรวซมในแปลง คสงนำ คลองสงนำ และความสญเสยจากอาคาร

ชลประทานตางๆ

night-storage irrigation system ระบบชลประทานแบบสำรองนำกลางคน : ระบบชลประทาน ทสงนำให

พนทเพาะปลกเฉพาะชวงเวลากลางวนเทานน สวนเวลากลางคนจะปดทอสงนำ

เขานาทงหมดเพอรบนำเขาคลองสงนำ สำรองนำไวในบอขนาดใหญขางคลอง

และ/หรอแตละชวงคลอง โดยมอาคารบงคบนำควบคมเกบกกนำไวจนได

ปรมาณนำตามความตองการในชวงกลางคนเพอใชในการสงนำในชวงกลางวน

non-arable land พนดนเพาะปลกไมได : พนดนทใชปลกพชไมไดหากไมมการดดแปลงหรอ

ทำนบำรงเปนพเศษ

normal depth ความลกปกต : ความลกของการไหลแบบสมำเสมอในทางนำเปด

normal fault รอยเลอนปกต : รอยเลอนในหนซงสวนทอยขางบนระนาบรอยเลอนเคลอนตว

ลดระดบลงสมพนธกบสวนทอยขางลางทเคลอนตวขน ถาสวนทอยขางบน

เคลอนตวยอนขน เรยกวา รอยเลอนยอน (reverse fault) ถารอยเลอนยอนมคา

มมเทเทากบหรอนอยกวา 45 องศา เรยกวารอยเลอนยอนมมตำ (thrust fault)

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

normal fault

N

156

normal pool level ระดบกกเกบปกต : ระดบนำทกำหนดไวใหกกเกบในสภาวะปกต สำหรบ

อางเกบนำประเภททมอาคารทางระบายนำลนแบบมบาน

northing ระยะกำหนดนบเหนอ :

สวนประกอบทใชในการอางองคาพกดกรด (grid coordinate) โดยหมายถง

ระยะทางทศเหนอบนแผนทซงวดจากจดทกำหนด ณ มมทศตะวนตกเฉยงใต

เปนจดเรมตนของเสนกรด

การอานคาพกดกรดนนถอหลกอานขวาขนบน (read right-up) ดงนน

ระยะกำหนดนบเหนอจงเปนตวเลขทอยในครงหลงของคาพกดกรด (read up)

เชน 47 PPR 622203 ตวเลขในครงหลงคอ 203 เปนระยะกำหนดนบเหนอท

หางจากจดเรมตนของเสนกรด (ด easting ประกอบ) (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

notched weir ฝายบาก : อาคารวดปรมาณนำ ททำดวยแผนวสด เชน ไม เหลก หรอ

คอนกรตบากเปนชองใหนำไหลผาน

n-year flood นำทวม n ป : ปรมาณนำทวมทมโอกาสการเกดเทากบหรอมากกวา 1 ครง

ในชวงเวลา n ป (เชน นำทวม 100 ป)

normal pool level

O

158

oblique aerial photograph รปถายทางอากาศแนวเฉยง : รปถายทถายจากอากาศยานในขณะทแกน

กลองถายรปเอยงทำมมกบแนวยน การเอยงนจะทำใหไดภาพทวทศนทเหนได

ทงทางพนดนกบทางอากาศรวมกน รปถายทถายบรเวณพนททเปนลกคลนลอน

ลาดขนลงเลกนอย แมจะนำไปใชทำแผนทได แตเนองจากมาตราสวนของ

ทวทศนจะเลกลงเมออยไกลออกไป ดงนนจงยากแกการทจะนำไปใชทำแผนท

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

observation well บอสงเกตการณ : บอทขดหรอเจาะลงไปในดน เพอสงเกตความเปลยนแปลง

ของระดบนำใตดน

odograph โอโดกราฟ : เครองมออตโนมตชนดหนงทนำไปกบยานพาหนะเพอใชเขยน

แผนทเสนทางขณะยานเคลอนทไป ระยะทางไดมาจากมาตรวด ซงเครองบนทก

อตโนมต และทศทางไดมาจากเขมทศ โดยเขยนเสนทางตอเนองลงบนกระดาษ

ดวยระบบอเลกทรอนกสและระบบโฟโตอเลกทรก (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

odometer มาตรระยะทาง, ออดอมเตอร : อปกรณสำหรบวดระยะทางโดยใชหลกการ

นบรอบของการหมนวงลอ ออดอมเตอรแบบหนงซงพกตดตวไปกบผเดนเทา

สามารถวดระยะทางทกาวเดนไปได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

off period ชวงเวลาไมสงนำ : ชวงเวลาทหยดการสงนำชลประทาน

offtake regulator อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารทปากคลองสงนำ หรอคสงนำททำหนาท

ควบคมปรมาณนำทจะสงเขาสทางนำสาขา เรยกอกอยางวา offtake structure

oblique aerial photograph

O

159

offtake structure อาคารบงคบนำปากคลอง : อาคารทปากคลองสงนำ หรอคสงนำททำหนาท

ควบคมปรมาณนำทจะสงเขาสทางนำสาขา เรยกอกอยางวา offtake regulator

ogee weir ฝายโอก : ฝายสนมนทมลาดดานทายนำเอยงลาดเปนรปโคงพาลาโบลา

open channel ทางนำเปด : ทางนำซงผวนำสมผสกบบรรยากาศ หรอทอนำทมนำไหลไม

เตมทอ

operating platform สะพานโครงยก : พนโครงยกสำหรบตดตงอปกรณควบคมการเปด-ปดบาน

opisometer โอปโซมเตอร : เครองวดระยะบนแผนทชนดหนง มลกษณะเปนวงลอ

รปฟนปลาขนาดเลกเชอมตดอยกบหนาปดทมขดแบงสวน จะทราบระยะทางได

โดยการหมนวงลอไปตามแนวทตองการทราบ เชน แนวถนน ทางรถไฟ ทางนำ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

optimum consumptive use ปรมาณการใชนำเหมาะสม : ปรมาณการใชนำของพชซงใหผลผลตสงสด

optimum moisture ความชนเหมาะสม :

1. ปรมาณความชนในดนททำใหพชเจรญงอกงามไดดทสด

2. ปรมาณความชนในดนททำใหสามารถบดอดดนไดแนนมากทสด

ogee weir

optimum moisture

O

160

organic soil ดนอนทรย : ดนทมอนทรยวตถเปนองคประกอบอยในปรมาณมาก โดยปกต

จะมคารบอนอนทรยมากกวา 200 กรมตอกโลกรมของดน (พจนานกรมศพท

ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

orifice ออรฟซ : ชองเปดทมขอบโดยรอบ ทำไวบนแผนผนงสวนใดสวนหนงของ

เครองมอหรออาคารทางชลศาสตรเพอใหนำไหลผาน ตามปกตจะมขอบของชอง

บางหรอคม โดยทวไปใชเพอจดประสงคในการวดนำ หรอควบคมปรมาณนำ

orifice meter เครองวดอตราการไหลแบบออรฟซ : เครองวดอตราการไหลโดยอาศยคา

ความดนนำทลดลงเมอผานชองเปด มาประกอบการคำนวณหาอตราการไหล

origin (of a grid) จดเรมตนกรด : จดจดหนงซงกำหนดขนเพอใชเปนจดเรมตนของการนบระบบ

กรด จดนคอจดตดของเสนตรงทลากตงฉากกบเมรเดยนกลาง (จดเรมตนจรง)

เพอหลกเลยงคาลบ จงยายจดเรมตนกรดนออกไปนอกเขตกรดทางตะวนตกและ

ทางใต (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

orographic rain ฝนเกดจากลมปะทะภเขา : ฝนทเกดจากมวลของอากาศทมความชนเคลอนตว

เขาปะทะภเขา เทอกเขา ทำใหเกดเปนฝนทางดานรบลม หรอดานหนาเขา

orography ภมประเทศศกษา : แขนงหนงของวชาภมศาสตรกายภาพทศกษาเกยวกบ

ความสงตำของพนผวโลก โดยเฉพาะอยางยงการศกษาในดานลกษณะของภเขา

และระบบเทอกเขา (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

organic soil

O

161

orthographic projection เสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟก : เสนโครงแผนทชนดหนงซงเกดจาก

การสมมตวา ฉายแสงเปนเสนตรงผานลกโลกมายงแผนราบทสมผสบรเวณ

ขวโลก บรเวณศนยสตร หรอเหนอพนผวโลกบรเวณใดบรเวณหนง ทำให

สามารถแสดงแผนทไดเพยงครงหนงของโลกเทานน มาตราสวนของแผนท

ทประกอบบนเสนโครงแผนทแบบออรโทกราฟกนจะถกตองมากทสดบรเวณท

แผนราบสมผสผวโลก คาความผดพลาดจะเพมมากขนเมอหางจากจดสมผส

ออกไป เสนโครงแผนทนนยมใชทำแผนทโลก (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

orthomorphic projection เสนโครงแผนทคงรป : เสนโครงแผนทประเภทหนงทสามารถรกษารปราง

ของพนทจรงบรเวณเลกๆ ไว มคณสมบตดานมาตราสวนถกตองทกทศทางและ

รอบตำแหนงทมคาจรง ตวอยางเสนโครงแผนทคงรป ไดแก เสนโครงแผนท

แบบเมอรเคเตอร (Mercator projection) เสนโครงแผนทแบบเมอรเคเตอร

เฉยงฉาก (transverse Mercator projection) เสนโครงแผนทคงรปของ

แลมเบรต (Lambert’s conformal projection) และเสนโครงแผนทแบบ

สเตรโอกราฟก (stereographic projection) เสนโครงแผนทประเภทนเรยก

อกอยางหนงวา conformal projection (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

osmosis ออสโมซส : การแพรกระจายของของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขน

สงกวา ผานเยอกงทบไปยงของของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนตำกวา

จนกระทงความเขมขนทงสองดานเทากน

osmotic pressure แรงดดซม : แรงดนททำใหของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนนอยกวา

ไปสของเหลวหรอสารละลายทมความเขมขนมากกวา โดยไหลผานเยอกงทบ

osmotic pressure

O

162

outlet ชองทางออก :

1. ชองเปดใหนำไหลออกจากคลอง หรอทอ

2. อาคารระบายนำออกจากอางเกบนำ

outlet transition สวนเชอมทางออก : สวนเชอมตอทมการเปลยนขนาดหรอรปรางอยดานทายนำ

ของอาคารชลประทาน

outlet works อาคารสงนำจากเขอน : อาคารทอลอดททำหนาทจายนำออกจากเขอนกกเกบ

นำสทายนำ

outline map แผนทเคาโครง : แผนทซงแสดงขอมลทางภมศาสตรเพยงบางอยาง และ

สามารถเพมเตมรายละเอยดได โดยปกตจะแสดงขอมลเพยงเสนขอบชายฝง

แมนำสายสำคญ เสนแบงเขตการปกครอง และทตงของเมองใหญ ในปจจบน

หมายถง แผนทมลฐานนนเอง (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตย-

สถาน ป 2549)

overchute รางนำขามคลอง : อาคารรปรางนำทสรางไวเหนอคลอง เพอใหนำไหล

ขามคลอง

overflow spillway อาคารระบายนำลนชนดนำไหลขาม : อาคารระบายนำลนชนดหนง ออกแบบ

ไวใหนำไหลผานขามสนไปได เพอระบายนำเมอเกนความตองการ มกใช

ประกอบกบเขอนกกเกบนำ

outlet

O

163

overhead irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท

เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา spray

irrigation หรอ sprinkler irrigation

overland runoff นำทาผวดน : สวนของนำฝนทตกลงมาเหนอพนทรบนำฝนแลวไหลบาบน

ผวดนไปลงลำนำ เรยกอกอยางวา surface runoff

overland runoff

P

166

pan coefficient สมประสทธของถาดวดการระเหย : อตราสวนระหวางการใชนำของพช

ตอการระเหยของนำจากถาดวดการระเหย

Parshall flume รางพารแชล : เครองมอวดนำทใชหลกการสญเสยของระดบนำ เนองจากการ

บบทางนำใหไหลผานชองแคบ ประกอบดวยสวนสำคญ 3 สวนคอ สวนทางเขา

สวนชองแคบตรงกลางและสวนทางออก

partial cutoff trench รองแกนทบนำแบบบางสวน : รองแกนใตฐานเขอนหรออาคารอนๆทไมได

ขดจนถงชนทบนำแลวใสวสดทบนำแทนเพอลดการซมผานของนำใตฐาน

peak flood ยอดนำทวม : คาระดบนำสงสดหรออตราการไหลสงสดซงมขนในระยะเวลาท

เกดนำทวมแตละครง

peak inflow การไหลเขาสงสด : อตราการไหลสงสดทไหลเขาสอางเกบนำในชวงนำหลาก

pebble กรวดกลาง : ตะกอนทมเสนผานศนยกลาง4-64มลลเมตรมขนาดใหญกวา

กรวดเลก แตเลกกวากรวดใหญ ลกษณะมนกลมเนองมาจากการเสยดส ครดถ

ขณะถกพดพาหรอนำพาไปจากแหลงกำเนดโดยนำ ลมหรอธารนำแขง เปนตน

(พจนานกรมศพทธรณวทยาฉบบราชบณฑตยสถานป2544)

penstock ทอนำนำเขาเครองกงหนนำ : ทอสำหรบสงนำภายใตความดนเขาไปขบเคลอน

เครองกงหนนำ

perched water table ระดบนำใตดนชนบน : ระดบนำใตดนสวนทแยกอยตางหากและอยสงกวา

ระดบนำใตดนทวไปในบรเวณนน เนองจากมชนหนเนอตนรองรบอย (พจนานกรม

ศพทภมศาสตรฉบบราชบณฑตยสถานป2549)

pan coefficient

P

167

percolation การซมผานดนอมตว : การไหลซมของนำในชนดนทอมตว

percolation type lysimeter ถงวดการใชนำแบบระบายนำ : ถงวดการใชนำของพชโดยอาศยความ

แตกตางระหวางปรมาณนำทเตมเขาไปและปรมาณนำสวนเกนทระบายออกท

กนถงตงแตเรมจนกระทงสนสดการตรวจวดปรมาณนำทเตมในแตละครงจะตอง

มมากเกนพอทจะทำใหนำสวนทดนไมสามารถดดซบไวไดระบายออก เพอทำให

ดนมความชนทระดบความชนชลประทาน(fieldcapacity)เสมอ

perennial stream ธารนำไหลตลอดป : ลำธารทมนำไหลตลอดป (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถานป2544)

period of concentration ระยะเวลานำไหลรวม : เวลาทนำใชในการไหลจากจดทไกลทสดของลมนำ

ถงจดออกลมนำเรยกอกอยางหนงวาtimeofconcentration

permanent wilting point จดเหยวเฉาถาวร : ปรมาณความชนในดนทพชไมสามารถดดมาใชไดทำให

พชเหยวเฉาอยางถาวรหรอคอปรมาณนำทอนภาคดนดดซบไวดวยแรงดงดด15

บรรยากาศ

permeability ความสามารถในการซมผาน :

1.คณสมบตของวสดทยอมใหนำซมผานไดเมอวสดนนอมตว

2.ตวชบอกถงความสามารถในการระบายนำของดน

3.คณสมบตของดนหรอตวกลางพรนอนๆในสวนทแสดงอตราการไหลผานของ

ของเหลวหรอแกสภายใตความดน

permeability

P

168

pervious blanket ผนกรองนำทางราบ : ผนวสดกรองทตดตงอยทระดบฐานรากในแนวราบเพอ

ระบายนำจากตวเขอนและฐานรากไปสทายนำของเขอนดน ใหนำไหลผานไปได

โดยไมทำใหเกดความเสยหายเนองจากเมดดนไหลออกจากฐานราก เรยกอก

อยางวาdrainagefilterหรอhorizontaldrainageblanket

phreatic water นำบาดาลไมมแรงดน : นำบาดาลทเกดอยในสวนบนสดของเขตอมนำ และ

สมผสกบเขตอมอากาศทำใหนำบาดาลชนดงกลาวไมมแรงดน

physical model แบบจำลองกายภาพ : แบบจำลองทสรางขนเพอเลยนแบบคณสมบตทาง

กายภาพและพฤตกรรมของตนแบบ

pier ตอมอ : แทงหรอกำแพงททำดวยหนกอหรอคอนกรตเสรมเหลกสรางอยใน

ทางนำ โดยมจดประสงคเพอแบงทางนำออกเปนชองๆ และ/หรอรบนำหนกใน

แนวดงของอาคารตางๆเชนสะพาน

piezometer พโซมเตอร : เครองมอวดแรงดนทเกดจากนำไหลในทอ ในบอสงเกตการณ

หรอทางนำเปด มลกษณะเปนทอตอเชอมกบจดทตองการวด ปลายทออกดาน

ตอเขากบเครองวดความดนชนดบรรจปรอทหรอนำ หรอเครองมอทเหมาะสม

อนๆ

pipe drop อาคารนำตกแบบทอ : อาคารลดระดบนำทำดวยทอ มวธสลายพลงงาน

โดยการทำใหเกดนำโจน(hydraulicjump)ภายในทอ

piping การเกดโพรงทอ : การกดเซาะเปนรหรอโพรงคลายทออนเนองจากนำไหลซม

ผานหรอลอดใตอาคารชลศาสตร หรอทำนบดนภายใตแรงดนแลวพาเมดดน

ออกไป

pervious blanket

P

169

pitching การถมหน : การปองกนคลองหรอลำนำธรรมชาตโดยการวางหนใหญ หรอ

แทงคอนกรตททองนำหรอขางตลง

plane table โตะสำรวจ : อปกรณทใชในการเขยนเสนสำรวจ ซงกระทำไดโดยตรงในทนท

ขณะทำงานสำรวจทำแผนทประกอบดวยแผนรองเขยนทมสามขากบบรรทดเลง

planimeter เครองมอวดพนท : เครองมอสำหรบวดพนทบนแผนภาพเชนแผนทแผนผง

แบบหรอภาพถายทมรปรางตางๆโดยการลากไปตามเสนขอบเขตของพนท

plank แผนกนนำ : แผงไม แผนคอนกรต หรอแผนเหลก ใชสำหรบปดกนนำใน

อาคารชลประทาน

plastic limit ขดจำกดพลาสตก : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสภาพจากสภาพ

เหนยว (พลาสตก) กลายเปนวสดกงแขง หรอปรมาณนำทนอยทสดในดนท

ทำใหดนสามารถถกคลงเปนเสนกลมขนาดเสนผาศนยกลาง 3.2 มลลเมตร

(1/8 นว) ไดโดยไมเกดรอยแตกทผว โดยคดเปนปรมาณรอยละของนำในดน

เปนขอกำหนดในจดแบงสถานภาพของดน(Atterberg’slimits)

point gauge เครองวดระดบนำแบบเขม : เครองวดระดบผวนำทเปนแทงเหลกปลายแหลม

ทปรบระดบไดโดยมเวอเนยรสเกลอยดวย

point of concentration จดออกลมนำ : จดทนำจากสวนตางๆ ในลมนำไหลมารวมกนแลวไหลออก

จากลมนำ

point of concentration

P

170

polder พนทปดลอม : พนทลมตำซงไดปรบปรงไมใหนำทวม โดยการสรางคนกนนำ

ลอมรอบพนทนนไว

ponding :การกกนำในทางนำไวชวคราวเพอนำมาใชประโยชน

ponding method : การตรวจวดการรวซมของนำในคลองชลประทานโดยการปดกน

คลองดวยทำนบทงสองขางทำใหเปนบออยตรงกลาง

pore pressure ความดนนำระหวางเมดดน : ความดนของนำในชองวางของมวลดนเรยกอก

อยางวาporewaterpressure

pore space ชองวางระหวางเมดดน : ทวางในมวลดนทมอากาศหรอของเหลวแทรกอย

porosity ความพรน : คาอตราสวน

รอยละระหวางปรมาตรของ

ชองวางระหวางเมดดนตอ

ปรมาตรของกอนดนทงหมด

potential energy พลงงานศกย : พลงงาน

ทสะสมอยในของเหลวตอหนง

หนวยนำหนก ณ ตำแหนง

ทอย เทากบมวลคณดวย

อตราเรงแรงโนมถวงของโลก

คณดวยความสงของของเหลว

จากระดบอางอง

polder

P

171

potential evapotranspiration ศกยการคายระเหย : การคายระเหยของพชชนดทกำหนด ภายใตสภาพ

ภมอากาศทกำหนดในสภาวะทมปรมาณนำมากพอ

pre-feasibility study การศกษาความเหมาะสมเบองตน : การศกษาวางแผนพฒนาโครงการท

เนนรายละเอยดทางดานวศวกรรมมากขนกวาการศกษาโครงการเบองตนมการ

วเคราะหความเหมาะสมทางดานเศรษฐศาสตร และผลกระทบตอสงแวดลอม

ผลทไดจากการศกษาหากเปนโครงการขนาดใหญจะดำเนนการศกษาในระดบ

การศกษาความเหมาะสม หรอนำขอมลทไดไปศกษาแผนพฒนาลมนำ สำหรบ

กรมชลประทานเรยกวาการศกษาวางโครงการ

precipitation หยาดนำฟา : คำรวมของนำในบรรยากาศทตกลงมาสพนผวโลกในรปตางๆ

ไดแก ฝน ฝนละออง ฝนนำแขง ลกเหบ หมะ (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถานป2549)

preliminary study การศกษาแนวทางพฒนาลมนำ : การศกษาพฒนาลมนำโดยใชขอมล

ทละเอยดขนจากการศกษาโครงการเบองตน รวมทงสงเสรมใหประชาชน

เขามามสวนรวมในกระบวนการศกษาดวย ผลการศกษานนำไปสการศกษาวาง

โครงการหรอการศกษาแผนพฒนาลมนำในลำดบตอไป

pressure cell เครองมอวดแรงดนดน : เครองมอทใชวดแรงดนดนในทศทางตางๆ ใน

ระหวางการกอสรางเขอนดนเรยกอกอยางวาearthpressurecell

pressure head เฮดความดน : ความดนของของเหลวทระบเปนความสงของของเหลว

pressure head

P

172

pressure relief valve ลนลดความดน, ประตนำลดความดน :

1.ประตนำหรอลนซงจะเปดออกเมอความดนภายในทอสงกวาทกำหนดไว เพอ

ระบายนำในทอทงไปทำใหความดนลดลง

2.อปกรณลดแรงดนนำภายในดนใตแผนคอนกรตดาดคลอง เรยกอกอยางวา

weeps

pressure relief well บอลดแรงดน : บอรปทรงกระบอกตดตงไวทายเขอน เพอลดแรงดนขนของนำ

(upliftpressure)ในเขอนดนใหนอยลงหรอหมดไปเรยกอกอยางวาreliefwell

preventive maintenance การบำรงรกษาแบบปองกน : กจกรรมการบำรงรกษาเพอปองกนการเกด

ความเสยหาย หรอปองกนการลกลามของความเสยหาย เชน การอดโพรงดน

หลงคอนกรตดาดคลอง

primary canal คลองสงนำสายใหญ, คลองสงนำสายหลก : คลองทแยกจากแมนำหรอ

หวงานเพอรบนำเขาไปในเขตโครงการชลประทาน

priming การลอนำ :

1.การดดอากาศหรอไลอากาศออก ทำใหความดนภายในหองสบตำกวา

ความดนในบรรยากาศ ทำใหนำในทอดดไหลเขาสหองสบและใบพด เพอให

เครองสบนำแบบหอยโขงทำงานได

2.การเรมปลอยนำเขาคลอง แลวคอยๆ เพมปรมาณไปจนถงความจทได

ออกแบบไวหรอตามทตองการ

pressure relief valve

P

173

probable maximum flood (P.M.F) ปรมาณนำหลากสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณนำหลากสงสดทมโอกาส

เกดขนได ในลำนำสายหนง ณ จดทกำหนด โดยพจารณาจากสภาพ

อตนยมวทยาและชลศาสตรเรยกอกอยางวาmaximumprobableflood

probable maximum precipitation (P.M.P) ปรมาณฝนสงสดทอาจเกดขนได : ปรมาณฝนสงสดทมโอกาสเกดขนได

หาไดจากการประเมนทางทฤษฎ โดยอาศยคาสงสดของปจจยทเกยวของ เชน

ปรมาณความชน ปรมาณฝน ความเรวลม และการกระจายตวของฝนในพนท

เรยกอกอยางวาmaximumprobableprecipitationหรอmaximumprobable

rainfall

project area พนทโครงการ : พนทโครงการทงหมด ไดแก พนททสามารถสงนำได พนท

ทไมสามารถสงนำได พนทในสวนทเปนทอยอาศย รวมทงพนทของคลองสงนำ

คลองระบายนำและคสงนำดวย

protective filter ชนกรองกลบทาง : ชนของวสดทนำซมผานได จดวางเปนชนคละขนาด เพอ

ปองกนเมดดนไหลออกมากบนำเรยกอกอยางวาinvertedfilter

public participation การมสวนรวมของประชาชน : ความรวมมอจากเกษตรกรผใชนำในเรองการ

จดการนำชลประทาน โดยใหเกษตรกรไดรบทราบและมสวนรวม เสนอความเหน

ตงแตระยะวางแผนระหวางกอสรางและหลงกอสรางแลวเสรจ

pump irrigation area พนทชลประทานสบนำ : พนทเพาะปลกทมระดบสงกวาระดบแหลงนำตนทน

ทำใหไมสามารถสงนำโดยใชแรงโนมถวงตามปกตได จงตองใชเครองสบนำ

หรออปกรณอนๆ ยกระดบนำขนตามความตองการเพอสงไปใหกบพนทนน

เรยกอกอยางวาliftirrigationarea

pump irrigation area

Q

176

quaternary canal คสงนำ : คนำทรบนำจากคลองแยกซอย (tertiary canal) เพอสงเขาแปลง

เพาะปลก หรอสงใหระบบสงนำในแปลงนา

quicklime ปนดบ : สารประกอบแคลเซยมออกไซด ไดจากการเผาหนทมองคประกอบ

หลกเปนแคลเซยมคารบอรเนต

quicksand บอทรายดด :

1. บรเวณทรายละเอยด รวนซย และโชกนำ มลกษณะไมอยตว เมอมของหนก

กดทบ ของนนจะจมลงไปไดงายเกอบคลายจมนำ มกพบตามรมฝงทะเล

รมฝงแมนำ และบรเวณปากแมนำทเปนทรายบางแหง (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

2. สภาพของพนดนทเปนทรายละเอยดอมตวดวยนำ มสภาพเปนของไหล

ถกทำใหลอยตวขนดวยแรงดนนำดานลาง

quaternary canal

R

178

radial flow pump เครองสบนำแบบไหลวน : เครองสบนำชนดทมทศทางการไหลของนำเขาส

ศนยกลางของใบพดในแนวขนานกบเพลา และไหลออกจากใบพดในทศทางท

ตงฉากกบการไหลเขา

radial gate บานโคง : บานบงคบนำชนดทม

ตวบานเปนรปโคง สวนโคงของบาน

จะเปนสวนโคงของวงกลมทมจดหมน

ของบานอยทจดศนยกลางของวงกลม

นน เรยกอกอยางวา Tainter gate

เพอเปนเกยรตแก Burnham Tainter

ผคดประดษฐบานชนดน

radial-gate spillway อาคารทางระบายนำลนแบบบานโคง : อาคารทางระบายนำลนทมการ

ควบคมปรมาณนำ และระดบนำดวยบานทเปนรปโคง

rain gauge เครองวดฝน, ถงวดฝน : เครองมอวดปรมาณฝน ลกษณะเปนถงทรงกระบอก

ประกอบดวยถงสองชน ปากดานในของถงใบนอกทำเปนกรวยใหนำฝนไหลลง

ถงชนในซงเปนทรองรบนำฝนทจะนำไปวดออกมาเปนความสง คดเปน

มลลเมตรหรอนว มาตรฐานปากถงใบนอกมกมขนาดเสนผาศนยกลาง 12.5

เซนตเมตร (5 นว) หรอ 20 เซนตเมตร (8 นว) และตงถงใหกนกระบอก

สงขนจากพน 30 เซนตเมตร (12 นว) (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

radial flow pump

R

179

rain recording gauge เครองวดนำฝนแบบอตโนมต : เครองวดนำฝนชนดหนงทสามารถบนทก

ขอมลโดยอตโนมตในรปของกราฟหรอหนวยความจำอเลกทรอนกส แสดงผล

ในรปของปรมาณฝนสะสมกบเวลา

rain storm พายฝน : พายทมฝนตกดวย

rainfall ปรมาณฝน : ปรมาตรของนำฝนทตกลงสผวโลก ณ พนททกำหนด แสดงเปน

ความลกของนำ มหนวยเปนความสง เชน มลลเมตรหรอนว

rainfall excess สวนเกนนำฝน : ปรมาณฝนสวนทกลายเปนนำทาจรง เรยกอกอยางวา net

rainfall

rainfall intensity ความเขมฝน : อตราทฝนตกลงมาถงพนโลก โดยพจารณาจากปรมาณของฝน

ตอหนงหนวยเวลา เชน มลลเมตรตอชวโมงหรอมลลเมตรตอ 24 ชวโมง

เรยกอกอยางวา intensity of rainfall

rainfall intensity-area curve โคงความเขมฝน - พนท : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางความเขมฝนกบ

ขนาดพนททฝนตก

rainfall intensity-duration curve โคงความเขมฝน-ชวงเวลา : เสนโคงแสดงความสมพนธระหวางความเขม

ของฝนกบชวงระยะเวลาทฝนตก เพอศกษาพฤตกรรมของพนทขนาดเลกทมตอ

ฝนทตก สำหรบการออกแบบอาคารชลศาสตรขนาดเลก

rainfall-runoff model แบบจำลองนำฝน-นำทา : แบบจำลองสำหรบการวเคราะหนำทา โดยอาศย

ความสมพนธของนำฝนกบการระเหย

rainfall-runoff model

R

180

random drainage system ระบบระบายสม : ระบบระบายนำซงม

รองระบายคดเคยวไปตามลาดธรรมชาต

ของพนท

random fill สวนวสดถมสม : สวนของคนดนหรอ

เขอนดนทถมดวยวสดทมคณสมบต

ไมเปนเอกภาพนก บดอดใหมความ

แนนตามทกำหนด

rapid flow การไหลเหนอวกฤต : การไหลทมความเรวสงกวาความเรววกฤต เรยกอก

อยางวา super-critical flow หรอ shooting flow

rapidly varied flow การไหลแบบเปลยนแปลงอยางรวดเรว : การไหลซงมความลกของการไหล

เปลยนแปลงทนททนใดตามความยาวของทางนำ

rate of advance อตราการหลาก : ระยะทางตอเวลาทนำไหลจากจดหนงไปยงอกจดหนง

ทกำหนดไวในรองหรอแปลงทมการใหนำ สวนใหญจะคำนวณไดจากขนตอน

การศกษาหาระยะทางนำไหล (length of run) ในแปลงเพาะปลก

rate of flow อตราการไหล : ปรมาณนำทไหลผานพนทหนาตดหนงทกำหนดของทางนำ

ในหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา discharge

rating curve โคงอตราการไหล : เสนโคงหรอตารางแสดงความสมพนธระหวางปรมาณนำ

ทไหลผานอาคารชลศาสตรหรอทางนำ กบระดบนำ

random drainage system

random drainage system

R

181

reach ชวง :

1. ชวงลำนำทมแนวตรงเปนระยะทางยาว

2. ชวงของลำนำระหวางสถานวดนำสองแหง

3. ชวงคลองทมสภาพทางชลศาสตรเหมอนกน

real time forecasting การพยากรณ ณ เวลาจรง : การคาดการณสงทจะเกดขนโดยใชแบบจำลอง

ทางคณตศาสตร หรอแบบจำลองอน โดยใชขอมลตางๆ จากเหตการณจรง

recession curve กราฟนำแหง : กราฟแสดงความสมพนธระหวางเวลา (นบตงแตเรมปดการ

ใหนำ) กบระยะทาง (นบจากหวแปลง) ของจดทนำเรมเหอดหายไปจากผวดน

ของแปลงทกำลงทำการใหนำ

recession phase ชวงนำแหง : ชวงเวลาหลงหยดการใหนำในแปลงเพาะปลก นบตงแตเวลาทนำ

ทหวแปลงเรมแหง จนกระทงถงเวลาทนำททายแปลงเหอดหายจากผวดน

recharge basin ลมเตมนำ : พนทรบนำทไหลบามาในขณะฝนตก และยอมใหนำไหลลงสชน

นำใตดนได โดยมจดประสงคเพอเพมปรมาณนำใตดน

recharge well บอเตมนำ : บอทขดขนเพอใหนำผวดนไหลเขาไปสชนหนอมนำ (aquifer) โดย

มจดประสงคเพอเพมปรมาณนำในชนหนอมนำ เรยกอกอยางวา diffusion well

หรอ inverted well

reciprocation pump เครองสบนำลกสบชก : เครองสบนำชนดทเพมพลงงานใหแกนำ โดยการ

เคลอนทของลกสบในแนวราบ เพออดนำในกระบอกสบออกสทางจาย

reciprocation pump

R

182

reclamation การฟนสภาพทดน, การแปรสภาพทดน : การปรบปรงทดนซงเสอมโทรม

รวมทงการแปรสภาพพนททใชประโยชนไมได ใหสามารถทำการเกษตร หรอ

เพอเพมคณคาการใชประโยชนทดนใหมากขน เชน การแกไขพนทดนเปรยวดวย

การสงนำเขาไปลางดน การจดระบบการระบายนำ การทำพนทดนทอยตำกวา

ระดบนำทะเล หรอระดบนำในแมนำทใกลเคยง ใหเปนพนทเพาะปลกหรอใช

ประโยชนอยางอนได (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

reconnaissance study การศกษาโครงการเบองตน : การศกษาเพอตรวจสอบความเปนไปไดเบองตน

ทางวศวกรรมของโครงการ กำหนดขอบเขตการสำรวจดานตางๆ เพอใชเปน

ขอมลในการศกษาวางโครงการ หรอการศกษาแนวทางพฒนาลมนำ

rectangular weir ฝายสเหลยมผนผา : ฝายวดนำสนคมซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป

สเหลยมผนผา

recurrence interval รอบการเกดซำ : คาเฉลยของชวงเวลาระหวางการเกดปรากฏการณทาง

อทกวทยา (ทมขนาดหรอความรนแรงเทากนหรอมากกวา) สองครง มหนวย

เวลาเปนป ตวอยางเชน recurrence interval 100 ป ของเหตการณนำทวม

หมายความวา เหตการณนำทวมทมความรนแรงเทากบหรอมากกวาทเกดในปน

ไดรบการคาดหมายวาจะเกดขนอกครงในชวง 100 ปขางหนา เรยกอกอยางวา

return period

regimen สภาพอยตว : สภาพทอยตวของลำนำหรอคลอง ลำนำหรอคลองจะอยในสภาพ

reclamation

R

183

อยตวเมอไมมการเปลยนแปลงแนว ขอบเขต หรอระดบของพนทองนำ

อนเนองจากการถกกระแสนำกดเซาะหรอการพาตะกอนมาทบถมอกตอไป

regular maintenance การบำรงรกษาปกต : กจกรรมการบำรงรกษาทดำเนนการเปนประจำ เพอให

อาคารชลศาสตรทำงานเปนไปอยางปกต เชน งานถางหญา ทำความสะอาด

การอดจารบหรอทาสเครองกวานบานระบาย หรอซอมแซมเลกๆ นอยๆ

เปนตน

regulating structure อาคารควบคม : อาคารททำหนาทควบคมปรมาณนำหรอระดบนำ

regulator อาคารบงคบนำ : อาคารทสรางขนในคลอง ณ ตำแหนงทเหมาะสมเพอ

ควบคมปรมาณนำ และระดบนำ

rehabilitation การฟนสภาพ : กลมกจกรรมทดำเนนการเพอการฟนฟโครงการทเสยหายหรอ

เสอมโทรมอยางหนก อนเนองมาจากการขาดเทคนค การจดการองคกร และ

การเงนอยางรนแรง จนตองมการซอมแซมขนานใหญ หรอกอสรางสงปลกสราง

ทดแทน

relative humidity ความชนสมพทธ : อตราสวนระหวางความชนในอากาศขณะนนตอความชน

ในอากาศเมออมตว ณ ตำแหนงพจารณาเดยวกน แสดงในรปรอยละ

relief drain ทางระบายนำเพอลดแรงดน : ทางระบายนำผวดนหรอนำใตดน ใชสำหรบ

ระบายนำออกจากดนทอมตวและมแรงดนนำมากเกนความจำเปน เรยกอกอยาง

วา seepage drain

relief drain

R

184

relief well บอลดแรงดน : บอรปทรงกระบอกตดตงไวทายเขอน เพอลดแรงดนขนของ

นำใตดนบรเวณตวเขอน

remote terminal unit (RTU) อปกรณตรวจวดระยะไกล : อปกรณทตดตงอยในสถานลกขายทอยหางไกล

เพอเกบขอมล รบคำสง ควบคมการทำงานอตโนมต และสอสารกบสถานหลก

reservoir อางเกบนำ :

1. แองขนาดใหญ ซงเกดตามธรรมชาตหรอมนษยสรางขน เพอการกกเกบและ

ควบคมนำ

2. แหลงนำทเกดขนเนองจากเขอนกกเกบนำ

reservoir basin พนทรบนำลงอางเกบนำ : ลมนำรบนำฝนใหไหลลงอางเกบนำ

reservoir operation rule curve โคงการจดการอางเกบนำ : เสนกราฟแสดงความสมพนธระหวางระดบนำ

หรอปรมาณนำในอางเกบนำกบเวลา

reservoir routing การเคลอนตวของนำหลากผานอางเกบนำ : วธการคำนวณการเปลยนแปลง

ของกราฟนำหลาก ซงจะเปลยนแปลงไปตามเวลาและสถานท ขณะทคลน

นำหลากเคลอนตวผานอางเกบนำ

resistivity survey การสำรวจทางธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ :

การสำรวจธรณฟสกสโดยวธวดคาความตานทานไฟฟาจำเพาะ มวตถประสงค

เพอใหไดมาซงขอมลในรายละเอยดเกยวกบลกษณะการลำดบชนหน ชนดของ

ชนหน และความหนาของชนหน รวมทงกำหนดกลมรอยแตก (fracture) หรอ

รอยเลอน (fault)

relief well

R

185

retaining wall กำแพงกนดน : กำแพงทสรางขนเพอปองกนการเคลอนตวของดน

retarder สารหนวงการแขงตว : สารผสมคอนกรตชวยหนวงเวลาการแขงตวของ

คอนกรต

retarding basin อางชะลอนำ : แหลงนำททำหนาทกกเกบนำไวชวคราว กอนปลอยลงสลำนำ

ในโอกาสทเหมาะสม

retention water level ระดบนำกกเกบ :

1. ระดบนำสงสดหนาอาคารทดนำในคลองสงนำ

2. ระดบนำทกำหนดไวในอางเกบนำโดยกำหนดไวทระดบสนของอาคาร

ทางระบายนำลน (กรมชลประทานใชคำยอวา ร.น.ก.)

return flow นำกลบมาใช : ปรมาณนำสวนเกนทนำกลบมาใชใหมในระบบชลประทาน

return period รอบการเกดซำ : คาเฉลยของหนวยเวลาในชวงเวลาระหวางการเกดปรากฏ-

การณทางอทกวทยา (เชน นำทวม ฝนตก) เหตการณหนง ไปจนถงเหตการณ

อนๆ ทเกดตามมา โดยเหตการณเหลานใหผลทเกดขนมคาเทากบ หรอมากกวา

คาทกำหนดให มหนวยเวลาเปนป ตวอยางเชน return period 100 ปของ

เหตการณนำทวมหมายความวา จากคาเฉลยของระยะเวลาทนานพอควรของการ

เกดนำทวมทบนทกไวแตละป เหตการณนำทวมทมปรมาณเทากบหรอมากกวา

ทเกดในปน ไดรบการคาดหมายวาจะเกดขนอกครงใน 100 ป เรยกอกอยางวา

recurrence interval

return period

R

186

rice lysimeter ถงวดการใชนำของขาว : ชดของถงวดการใชนำของขาวทสามารถตรวจวดคา

การระเหยของนำ (E) การคายนำ (T) และการรวซมในแปลงนา (P) แตละชด

ประกอบดวยถงปลกขนาดกวาง 0.75 เมตร ยาว 0.75 เมตร สง 1.00 เมตร

จำนวน 4 ถง เปนถงชนดเปดหว-ทายทงสองดาน 2 ถง และชนดปดเฉพาะ

ดานทาย (กนถง) 2 ถง ถงแตละแบบ จะมอยถงหนงทไมปลกขาวแตจะใช

หญาแหงปกแทนตรวจวดการเปลยนแปลงของระดบนำในแตละถงดวยขอวด

(hookgage) แลวนำขอมลทแตกตางกนในแตละถงมาคำนวณ จะไดคาการใชนำ

ของขาว

Richter scale มาตรารกเตอร : มาตราทใชอยในปจจบน กำหนดขนาด (magnitude) ของ

แผนดนไหว นายซ.เอฟ. รกเตอร (C.F. Richter) นกธรณวทยาแผนดนไหว

แหงสถาบนเทคโนโลยแคลฟอรเนย สหรฐอเมรกา เปนผคดคนและเผยแพรใน

พ.ศ. 2478 โดยใชหลกการจากผลบนทกของเครองวดความไหวสะเทอนและ

มการปรบแกเกยวกบระยะทางจากศนยกลางแผนดนไหว มาตรานมคาตงแต

0-9 (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

ridge สนเนน : สนเนนซงมพนทลาดลงไปทงสองดานหรอมากกวา เหมาะสำหรบ

การวางแนวคลองสงนำ เพราะจะทำใหสามารถสงนำจากคลองไดทงสองดาน

rice lysimeter

R

187

right main canal คลองสงนำสายใหญฝงขวา : คลองสงนำชลประทานสายหลกทแยกออกไป

ทางดานขวามอของแหลงนำ เมอหนหนาไปตามทศทางการไหลของนำ

right of way เขตค เขตคลอง หรอเขตถนน : ขอบเขตแสดงกรรมสทธ ตามแนวคนำ

คลอง หรอถนน โดยวดจากแนวศนยกลางคนำ คลอง หรอถนน ออกไปดานขาง

ทงสองฝง

rigid model แบบจำลองแขง : แบบจำลองทมทองนำและขางคลองทมนคงจนไมสามารถ

ถกกดเซาะได

riprap หนทง : หนขนาดใหญซงทงตามลาดตลง ลาดดานหนาเขอน หรอทางดานทาย

นำหรอเหนอนำของอาคารเพอปองกนการกดเซาะ หรอเรยกอกอยางวา

dumped riprap

risk analysis การวเคราะหความเสยงภย : การประมวลการคาดการณความเสยงจาก

แหลงตางๆ แลวนำมาเปรยบเทยบกบความเสยงของกจกรรมปจจบน

riser pipe ทอตง : ทอตงทใชกบหวฉดในระบบการใหนำแบบฉดฝอย

river basin ลมนำ : บรเวณทงหมดซงมแมนำและลำนำสาขาไหลผาน (พจนานกรมศพท

ภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

river basin

R

188

river regime ระบบนำในลำนำ : รปแบบของลำนำ ซงอธบายถงการเปลยนแปลงตาม

ฤดกาลของปรมาณนำในแมนำ อนเนองมาจากการระเหย ปรมาณฝน หมะ

และนำใตดน รวมถงการละลายของธารนำแขง รปแบบดงกลาว มการเกดขน

ซำกนทกป จนเปนลกษณะเฉพาะของลำนำสายนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

rock salt เกลอหน : แรเฮไลตหรอเกลอโซเดยมคลอไรดทเกดเปนมวลผลกหยาบๆ

ในหน แหลงเกลอทสะสมในยคตางๆ ของธรณกาล พบตงแตยคไซลเรยนจนถง

ปจจบน และมกเกดเปนมวลชนตอเนอง ในประเทศไทยพบมากทางภาค

ตะวนออกเฉยงเหนอในบรเวณแองสกลนครและแองโคราช ในบางครงเกลอหน

ถกนำละลายพาซมขนมาบนผวดนถกแดดแผดเผา เกดผลกใหมเปนขยขาวๆ

เรยกกนวา เกลอสนเธาว (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

rock toe หนถมตนเขอน : ตนดานทายนำของเขอนดนขนาดใหญหรออาคารชลประทาน

อนๆ ทถมดวยหนคละขนาดใหญบรเวณจดสนสดลาดทายเขอน ทำหนาทฐาน

ยนเขอน ระบายนำทรวซมออกจากเขอน และปดกนการกดเซาะบรเวณดานลาด

ทายเขอน

rockfill dam เขอนหนถม : เขอนวสดถม กอสรางดวยหนอดแนนเปนสวนใหญ และใชวสด

อนเปนสวนทบนำ

rockfill weir ฝายหนถม : ฝายทสรางโดยการถมหนใหญลงไประหวางคอกไมหรอ

กำแพงหนกอ เปนฝายแบบไมทบนำ

river regime

R

189

rolled-earthfill dam เขอนดนถมบดอด : เขอนดนถมซงกอสรางโดยการบดอดเปนชนๆ อยาง

ตอเนองดวยเครองจกร เรยกอกอยางวา rolled-fill dam

rolled-fill dam เขอนดนถมบดอด : เขอนดนถมซงกอสรางโดยการบดอดเปนชนๆ อยาง

ตอเนองดวยเครองจกร เรยกอกอยางวา rolled-earthfill dam

roller type stilling basin อางนำนงแบบนำวน : อางนำนงชนดทมฟนตะเขเปนตวสลายพลงงานโดย

ทำใหนำหมนวน

Romijn weir ฝายโรไมน : ฝายวดนำแบบสนกวางทสนฝายสามารถปรบขนลงไดในแนวดง

เพอควบคมและวดปรมาณนำทไหลผาน

roller type stilling basin

Romijn weir

R

190

root zone เขตรากพช : บรเวณทรากพชสามารถหยงไปถงได

rotation system ระบบสงนำแบบหมนเวยน : การสงนำใหแกพนทรบนำชลประทานดวยการ

หมนเวยนสงนำใหแกพนทยอยทละสวน เรยกอกอยางวา rotation หรอ

rotational working

roughness coefficient สมประสทธความขรขระ : ตวประกอบในการคำนวณความเรวเฉลยของนำใน

ทอหรอรางนำเปด ทเกดจากความขรขระของผวทอหรอผวทางนำ ซงมผลตอการ

สญเสยพลงงานของนำ

round bar เหลกเสนกลม : เหลกเสนกลมทมผวเรยบ ใชในงานกอสราง

rubber weir ฝายยาง : ฝายทมสวนประกอบหลกทำดวยยาง พองหรอหดตวไดโดยการเตม

หรอปลอยนำหรอลม (กรมชลประทาน เรยกอกอยางวา rubber dam)

rule curve กราฟจดการนำ : เสนแสดงความสมพนธระหวางระดบนำ หรอปรมาณนำ

ในอางเกบนำกบเวลา เพอใชเปนเกณฑในการควบคมการใชนำในอางใหไดผลด

ทสดตามวตถประสงคทกำหนดไว

runoff นำทา : หยาดนำฟาสวนทปรากฏในลำคลองหรอลำนำธรรมชาต

runoff coefficient สมประสทธนำทา : อตราสวนของปรมาณนำทาสงสดตออตราฝนตกอยาง

สมำเสมอในชวงเวลาหนงทเทากบหรอมากกวาระยะเวลานำไหลรวม ททำใหเกด

ปรมาณนำทาน

root zone

S

192

salt marsh; saline ทลมนำเคม : บรเวณทลมชายฝงทะเลทมนำทะเลขงอยเลกนอย หรอบางทก

เปนโคลนเกลอ เกดเพราะนำทะเลเออทนขนมาทวมเปนครงคราว เมอนำทะเล

ระเหยแหงงวดลง ปรมาณเกลอจะเขมขนมากขน จะเหนคราบเกลออยเปน

บางแหงในบรเวณนน (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2544)

saline soil ดนเคม : ดนทประกอบดวยเกลอซงสามารถละลายนำได ในปรมาณทเปน

อนตรายตอการเจรญเตบโตของพช

saline water นำเคม : นำทมปรมาณความเขมขนของสารละลายเกลอปานกลาง

saline-alkali soil ดนเคมดาง : ดนทมองคประกอบทงทเปนดางในปรมาณทสามารถหยดยง

การเจรญเตบโตของพช และสวนทเปนเกลอซงสามารถละลายนำได

salinity ความเคม : ความเขมขนของเกลอในนำ โดยทวไปแสดงอยในรปของจำนวน

สวนของคลอไรดตอนำหนงลานสวน

salinity control การควบคมความเคม : การควบคมไมใหนำเคมเขามามผลกระทบและเปน

อนตรายตอการเกษตรกรรม อตสาหกรรม และการประปา หรอการลดปรมาณ

เกลอเพอปองกนการเสอมคณภาพของดนในพนทเพาะปลก

salt dome โดมหนเกลอ : ชนหนเกลอซงถกบบอดจากรอบดานทำใหปดตวขน ณ จดใด

จดหนงใตเปลอกโลก จนสวนบนเหนเปนทรงกระทะควำ

salt marsh; saline

S

193

sand ทราย : ตะกอนทเปนเศษหน เศษแร มขนาดเลกกวากรวดเลก แตใหญกวา

ทรายแปง มเสนผานศนยกลางระหวาง 1/16-2 มลลเมตร ตามมาตรา

เวนตเวรท หรอ 0.05-2 มลลเมตร ตามระบบ USDA (United State

Department of Agriculture)

sand bar สนดอนทราย : พดสนทรายใตนำ เกดขนในบรเวณนำตนในแมนำหรอบรเวณ

ใกลปากนำ เนองจากคลนและกระแสนำพดพาเอาทรายมารวมกนเกดเปน

พดยาว อาจมพวกเปลอกหอย กรวด และโคลนรวมอยดวย เปนอนตรายตอการ

เดนเรอ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

sand drain ทรายระบายนำ : ชนทรายหรอแทงทรายททำหนาทระบายนำ

sand sluice ชองระบายทราย : ชองเปดพรอมบานบงคบนำในอาคารประเภทฝาย ใช

สำหรบระบายตะกอนทรายททบถมอยหนาฝายออกไปทางดานทายนำ โดยให

นำไหลผานดวยความเรวสงพรอมกบพดพาตะกอนออกไป

sand trap บอดกทราย : อาคารททำไวในทางนำเพอดกจบตะกอนทไหลมากบนำ เชน

ดน หรอทราย ใหตกจมลงในบรเวณน

sandstone หนทราย : หนตะกอนชนดหนงซงประกอบดวยเศษหนทมลกษณะกลมหรอ

เหลยมขนาดเมดทรายประสมอยในหนทรายเนอละเอยด อาจมวตถประสาน

เชน ซลกา เหลก ออกไซด หรอแคลเซยมคารบอเนต ประสานเมดเศษหนตางๆ

ใหเกาะกนแนนแขง

sandstone

S

194

sandy loam ดนรวนปนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง 0-20%

ทรายระหวาง 43-85% ดนตะกอนทรายระหวาง 0-50% ในกรณทมทราย

นอยกวา 60% จะตองมดนเหนยวไมเกน 8% ในกรณทมทรายเกน 70%

อาจสบสนกบทรายปนดนรวน ควรตรวจสอบกบแผนภมสามเหลยมดน (ดรป

ประกอบท soil texture triangle)

saturated soil ดนอมนำ : ดนทมนำอยเตมตามชองวางระหวางเมดดน

saturated unit weight นำหนกจำเพาะอมตว : นำหนกของดน ทมนำเตมชองวางในดนตอหนงหนวย

ปรมาตร

saturated zone เขตอมนำ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอยเตมชองวางตางๆ แมวาชอง

วางเหลานจะมอากาศหรอของเหลวชนดอนๆ แทรกอยบางกตาม ถอวาอมตว

เขตนอยใตเขตอมอากาศโดยอาศยระดบนำใตดนเปนแนวแบง (พจนานกรม

ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544) เรยกอกอยางวา saturation

zone หรอ zone of saturation

scour การกดเซาะ : การกดเซาะทเกดจากกระแสนำหรอการไหลของนำ

scraper สเครปเปอร : เครองจกรกลงานดนชนดหนง ใชในการขด และขนยายดน

seal bar แทงผนก : แทงโลหะทตดอยทผวดานทายนำของบาน ทำหนาทถายแรงดน

นำลงสกรอบบาน เพอปองกนการรวซมของนำ

sandy loam

S

195

seasonal flow การไหลตามฤดกาล : ปรมาตรของนำทผานจดสงเกตในชวงฤดกาลหนง

seasonal storage ความจตามฤดกาล : การกกเกบนำในชวงฤดนำหลาก สำหรบนำไปใช

ประโยชนในชวงฤดนำนอย

secondary canal คลองซอย : คลองทแยกออกจากคลองสงนำสายใหญหรอคลองแยก เพอรบนำ

ไปสงใหแกพนทเพาะปลกโดยตรง หรอสงใหคลองแยกซอย

sediment ตะกอน : วตถตางๆ ทกระแสนำพดพามา เชน ดน หน ทราย และตกจมลงส

ทองนำ เมอกระแสนำลดความเรว

sediment catcher เครองดกตะกอน : เครองมอสำหรบดกตะกอนทมขนาดใหญ เชน กรวด

ทความลกตางๆ ของลำนำ

sediment control การควบคมตะกอน : การลดปรมาณตะกอนในลำนำ เพอปองกนหรอลด

อตราการตกตะกอนในระบบสงนำ แหลงเกบกกนำ และแหลงนำอนๆ

sediment load ตะกอน : ปรมาณตะกอนทไหลมากบนำ ซงอาจจะเปนตะกอนทองนำ หรอ

ตะกอนแขวนลอย

sediment runoff ตะกอนพดพา : ปรมาณตะกอนทถกนำพดพามา ตอหนงหนวยเวลา ในสภาวะ

ทกำหนด ณ ตำแหนงทพจารณา

sediment runoff

S

196

sedimentation การตกตะกอน : การทตะกอนในนำจมลงสทองนำเมอกระแสนำลดความเรว

seed bedding แปลงตกกลา : พนทสำหรบการเพาะตนออนจากเมลดพช

seepage การซม : การไหลซมอยางชาๆของนำผานรอยแตกราว หรอรพรนเลกๆ ทผว

ของวตถทอมตวหรอไมอมตว เขาไปสหรอออกจากตววตถนน เชน การสญเสย

นำโดยการไหลซมออกไปจากคลอง อางเกบนำ หรอแหลงเกบนำอนๆ

seepage drain ทางระบายนำเพอลดแรงดน : ทางระบายนำผวดนหรอนำใตดน ใชสำหรบ

ระบายนำออกจากดนทอมตวและมแรงดนนำมากเกนความจำเปน เรยกอกอยาง

วา relief drain

seepage velocity ความเรวการซม : อตราการไหลซมผานตวกลางทมรพรนตอหนงหนวยพนท

ของชองวางทตงฉากกบทศทางการไหล

seismic exploration การสำรวจคลนไหวสะเทอน : การประยกตใชเทคนคเกยวกบคลนไหว

สะเทอน เพอหาโครงสรางธรณวทยาใตดนและลกษณะการเรยงลำดบชนหนใน

การสำรวจฐานรากเขอน

seismograph เครองวดความไหวสะเทอน : เครองมอทใชกำหนดความไหวสะเทอนของ

วตถตางๆ ของโลก วาสงตำมากนอยเพยงใด (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

sedimentation

S

197

separate spillway อาคารทางระบายนำลนแยก : อาคารทางระบายนำลนซงสรางแยกออก

ตางหากจากตวเขอน ถอเปนอาคารประกอบของเขอน แตไมไดเปนสวนหนง

ของตวเขอน

service spillway อาคารทางระบายนำลนปกต : อาคารระบายนำสวนทเกนความจทกำหนด

ของอางเกบนำ ใหไหลผานทงไปในทางนำเดม เพอไมใหเกดความเสยหายแก

ตวเขอน

service unit แฉกสงนำ : พนทเพาะปลกทใชนำจากคนำสายเดยวกน

setting time ระยะเวลาแขงตว : ระยะเวลาทปนซเมนตเรมแขงตว

settlement allowance การทรดตวทยอมได : คาทยอมใหเกดขนไดของการเปลยนแปลงความสงของ

เขอนดนอนเนองจากการทรดตว หรอการขยายตวภายหลงการกอสราง

settlement shrinkage การหดจากการแขงตว : การหดตวทเกดขนจากการจบตวกนของอนภาค

ของของแขง ซงรวมทงอนภาคของซเมนตในสวนผสมคอนกรต หลงการเทใหมๆ

กอนเรมแขงตว ซงเหนไดจากการรวมตวของนำบนผวดานบน

shale หนดนดาน : หนตะกอนเนอละเอยด เกดจากการอดแนนของดนเหนยว ทราย

แปง หรอโคลน มโครงสรางเปนชนบางทำใหหนแตกเปนแผนไดงาย โดยเฉพาะ

ตามพนผวทผพง หนดนดานมเนอแนนแขง แตไมแขงแกรงเหมอนเนอหน

อารจลไลตหรอหนชนวน อาจมสแดง นำตาล หรอเทากได (พจนานกรมศพท

ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

shale

S

198

sharp-crested weir ฝายสนคม : ฝายทสนมลกษณะเปนแผนบางๆ ตงฉากกบทศทางการไหล

ของนำ เพอใหนำทลนสนฝายไหลพงเปนแผนนำ (nappe) อยางชดเจน

sheep-foot roller ลกกลงตนแกะ : เครองมอทใชในการบดอดดนเหนยว มลกษณะเปนลกกลง

ทมผวหนาเปนปมๆ

sheet erosion การกดเซาะผวหนาลกษณะเปนแผน : การกดเซาะโดยลมหรอนำทเกดใน

ลกษณะทผวหนาของวตถถกกดเซาะหลดออกมาเปนแผน

shooting flow การไหลเหนอวกฤต, การไหลพง : การไหลทมความเรวสงกวาความเรว

วกฤต เรยกอกอยางวา rapid flow หรอ super-critical flow

shop drawing แบบหนางาน : แบบแสดงรายละเอยดของแบบกอสรางทจดทำเพมเตมโดยผ

กอสราง เพอใหมความชดเจนเพมขน

shotcrete ปนพน : ปนทรายทเปนสวนผสมของปนซเมนต ทราย และนำ ใชฉดพนทบ

ผวหนาดน หรอหนดวยเครองอดอากาศ เรยกอกอยางวา air-blown mortar

หรอ gunite

shrinkage limit ขดจำกดการหดตว : ปรมาณนำในดนทจดซงดนเรมเปลยนสถานภาพจาก

วสดกงของแขงกลายเปนของแขง หรอปรมาณนำทมากทสดในดน ซงถงแมวา

จะมการสญเสยนำอกตอไป กไมทำใหดนหดตวหรอลดปรมาตรลง โดยคดเปน

ปรมาณรอยละของนำในดน เปนขดจำกดในจดแบงสถานภาพของดน

Atterberg’s limits

sharp-crested weir

S

199

shut-off valve ประตตดนำ, ลนตดนำ : ลนหรอประตเปด-ปดนำ ทำหนาทเพยงแคเปด

หรอปดการไหลของนำ เรยกอกอยางวา isolating valve

side channel spillway ทางระบายนำลนดานขาง : อาคารทางระบายนำลนทมสนฝายขนานกบ

ทศทางการไหลของนำ และใหนำไหลลนขามสนฝายลงสลำนำธรรมชาต

เรยกอกอยางวา lateral flow spillway

side flow นำสมทบ : ปรมาณนำทไหลมาสมทบกบทางนำทพจารณา

side slope ลาดขาง : ลาดทอยดานขางของคลอง หรอคนดน กรมชลประทานแสดงเปน

อตราสวนระหวางแนวตงตอแนวราบ โดยใหแนวตงมคาเปนหนง

sieve gauge ขนาดตะแกรง : ขนาดของชองตะแกรงทยอมใหอนภาคของวสด เชน ดน

หรอหน ทมขนาดเลกกวาทกำหนด ลอดผานไปได

sill ธรณ : สวนของอาคารชลศาสตรทรองรบบานบงคบนำ

silt ดนตะกอนทราย : ดนอนนทรยทมขนาดอนภาคอยในชวง 0.002 ถง 0.02

มลลเมตร

silt loam ดนรวนปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง

0-27% ทรายระหวาง 0-50% ดนตะกอนทรายระหวาง 73-88% ในกรณ

ทมดนตะกอนทรายมากกวา 80% จะตองมดนเหนยวไมตำกวา 12%

silt loam

S

200

silting การตกตะกอน : กระบวนการทพนทองนำถกดนตะกอนทรายทบถมจนมระดบ

สงขน

silty clay ดนเหนยวปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยวระหวาง

40-60% ดนตะกอนทรายระหวาง 40-60% และทรายไมเกน 20%

silty clay loam ดนรวนเหนยวปนตะกอนทราย : ดนทมสวนประกอบเปนเนอดนเหนยว

ระหวาง 27-40% ทรายระหวาง 0-20% และดนตะกอนทรายระหวาง

40-73%

siltstone หนทรายแปง :

1. ตะกอนทรายแปงชนดทมเนอและองคประกอบของหนดนดาน แตขาด

ลกษณะแนวแตกถ

2. หนโคลนทประกอบดวยตะกอนขนาดทรายแปงมากกวาดนเหนยว

(พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

sinuous flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทางทไม

แนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา turbulent flow หรอ

tortuous flow

similitude ความคลายคลง : ความคลายคลงกนของพฤตกรรมของแบบจำลองและ

พฤตกรรมของตนแบบ

silting

S

201

sinkhole; leach hole หลมยบ : หลมหรอแองบนแผนดนทปากหลมเกอบกลมและมเสนผาน

ศนยกลางราว 20 เมตรถงกวา 200 เมตร เกดจากนำละลายเอาหนเกลอ

หนยปซม หรอหนปนทอยขางใตออกไป ทำใหพนดนตอนบนยบลงเปน

หลมใหญ หากการละลายสารดงกลาวเปนไปอยางกวางขวาง หลมยบนจะ

ลกลงๆ จนทะลถงทางนำขางลางเกดเปนปลองขนได หลมยบนหากเกดใน

พนทหนปนเรยกวาหลมยบในหนปน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2549)

siphon spillway อาคารทางระบายนำลนแบบกาลกนำ : อาคารทางระบายนำลนทระบายนำ

ดวยหลกการของกาลกนำ

siphon 1. ทางนำใตดนแบบกาลกนำ : โพรงใตดนทมลกษณะคลายอกษร U ควำ

นำจะสามารถไหลผานได ถาระดบนำในถำทอยตดกนสงถงระดบความโคง

ทเปนสวนหลงของอกษร U ควำ

2. ทอเชอมกาลกนำ : อาคารทเปนทอนำนำในคลองสงนำไหลผานลอด

สงกดขวาง เชน ถนน ทางรถไฟ ทางนำ หรอแองนำ ถกออกแบบใหนำ

ไหลผานแบบเตมทอภายใตความดน คำเตม เรยกวา Inverted siphon

3. กาลกนำ : ทอเลกๆ ทนำนำจากแหลงนำหรอทางนำไหลผานสงกดขวาง

เชน คนกนนำ ถนน ลงสอกดานหนงทมระดบตำกวา โดยวางพาดขาม

สงขวางนนไป และปลายทอจะตองมระดบตำกวานำดานเหนอนำ

ski-jump bucket แองลสก : สวนสลายพลงงานของอาคารชลศาสตร ทมลกษณะคลายลกระโดด

สก เพอบงคบนำทพงมาดวยความเรวสงใหพงขนสอากาศ แลวปลอยใหตกลงมา

เพอสลายพลงงาน

ski-jump bucket

S

202

slate หนชนวน : หนแปรเนอเนยนชนดหนง ซงเกดจากการแปรสภาพของ

หนดนดานดวยความรอนและความกดอด ทำใหแกรงและเกดเปนรอยแยกเปน

แผนๆ ขนในตว โดยรอยแยกนไมจำเปนตองมระนาบเหมอนกบการวางชนของ

หนดนดานเดม หนชนวนทแซะออกเปนแผนใหญๆ ใชทำกระดานชนวน

แผนมงหลงคา และแผนรองพนสกหลาดโตะบลเลยด (พจนานกรมศพท

ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

slide gate บานตรง : บานบงคบนำ เปด-ปดโดยเลอนขน-ลง ตามแนวดง

slope protection การปองกนลาดตลง : การใชวสด เชน กอนหน แทงคอนกรต หรอไมวางเรยง

บนลาดตลงของแมนำ หรอชายฝงทะเล เพอปองกนการกดเซาะหรอการไหลเลอน

ของดน

slope stability เสถยรภาพของลาด : ความมนคงของลาดตางๆ เชน ลาดเขา ลาดคนดน

ลาดขางเขอน ลาดขางคนคลอง เปนตน

sluice อาคารระบายตะกอน : อาคารทสรางขนเพอระบายตะกอน โดยการทำใหนำ

เคลอนทผานดวยความเรวสง โดยการควบคมดวยบานระบายตะกอน สวนใหญ

เปนอาคารประกอบฝาย

sluice gate บานระบายตะกอน : บานทใชประกอบกบอาคารระบายตะกอน

slate

S

203

sluiceway ทางระบายตะกอน : อาคารทสรางขนเพอระบายนำและตะกอนจากชองระบาย

ทงไปทางทายนำ

slump test การทดสอบการยบตว : วธการทดสอบความขนเหลวของคอนกรตดวยกรวย

ทมความสง 30 เซนตเมตร มเสนผาศนยกลางดานบน 10 เซนตเมตร และม

เสนผาศนยกลางดานลาง 20 เซนตเมตร

slurry wall กำแพงสารละลายทบนำ : กำแพงกนนำทมสวนผสมของนำกบสารละลายทบ

นำ เชน นำผสมกบเบนทอไนต

slush grouting การอดฉดฉาบผว : การอดฉดนำปนทผวหนาเพอปรบผวใหเรยบและอด

รอยแตก

sodium absorption ratio (SAR) อตราสวนดดซบโซเดยม : อตราสวนทใชเปรยบเทยบระหวางปรมาณอนมล

โซเดยมกบผลรวมของอนมลแคลเซยมและอนมลแมกนเซยมทละลายอยในนำ

ใชประกอบการพจารณาคณภาพนำชลประทาน หากนำนำทมคาอตราสวนดด

ซบโซเดยมสงเกนไปมาใชเปนนำชลประทานตดตอกนเปนเวลานาน จะทำใหดน

เสอมคณภาพเปนดนดาง ทำใหดนแนนระบายนำไดยาก นำชลประทานไมควร

มอตราสวนดดซบโซเดยมเกน 4

soil moisture tension แรงดงความชนในมวลดน : แรงทตองใชเพอจะดดนำออกจากดนตอหนง

หนวยพนท

soil moisture tension

S

204

soil structure โครงสรางของดน : ลกษณะการเรยงตวและการเกาะกนระหวางเมดดน

soil texture ลกษณะเนอดน : การระบลกษณะดน โดยการพจารณาจากสวนผสมของ

เนอดนหลก 3 ชนด ไดแก ดนเหนยว ทราย และดนตะกอนทราย ตวอยาง

ในดนทมสวนผสมของดนเหนยว 20% ดนตะกอนทราย 40% และทราย 40%

จะจดอยในกลมดนรวน

soil texture triangle แผนภมสามเหลยมดน : แผนภมรปสามเหลยมทใชพจารณาลกษณะเนอดน

แผนภมทนยมใชกนแพรหลายเปนแผนภมทไดรบการพฒนาจาก USDA

(United State Department of Agriculture) ซงแบงดนออกเปน 12 ชนด

เรยกอกอยางวา soil textural triangle

นอกจากแผนภมในระบบ USDA แลว ยงมแผนภมสามเหลยมดนใน

รปแบบอนอก แตไมแพรหลายเทากบระบบ USDA เชน Canadian texture

triangle ซงจดกลมดนเหมอนกบระบบ USDA แตจดรปแผนภมเปนรป

สามเหลยมมมฉาก จดกลมดนโดยอาศยสดสวนของดนเหนยวกบทรายเทานน

และเพมดนอก 2 กลม คอ ดนเหนยวจด กบ ทรายปนดนตะกอนทราย (ดภาพ

ประกอบท soil textural triangle ในหนา 205)

soil structure

S

205

special maintenance งานบำรงรกษาพเศษ : กจกรรมการบำรงรกษาในกรณฉกเฉน หรอนอกเหนอ

จากงานประจำ เชน อาคารเกดการพงทลายเนองจากอทกภย การอดตนของทอ

สงนำระหวางการสงนำ เปนตน

specific gravity ความถวงจำเพาะ : อตราสวนระหวางนำหนกของสสารตอนำหนกของนำทม

ปรมาตรเทากน

specific weight นำหนกจำเพาะ : นำหนกของสสารตอหนงหนวยปรมาตร เรยกอกอยางวา

weight density

specific yield ปรมาณการใหนำจำเพาะ : อตราสวนของปรมาตรนำทสามารถไหลออกจาก

ดนหรอหนทอมตวไดโดยแรงดงดดของโลก ตอปรมาตรของดนหรอหนนน

specific yield

แผนภมสามเหลยมดนแบบ USDA

S

206

specification รายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ : การอธบายรายละเอยดคณลกษณะเฉพาะ

เกยวกบรปแบบ รปราง ลกษณะ ขนาด ชนด หรอวธการ เพอใชเปนเกณฑใน

การทำงาน หรอการผลตสงใดสงหนง เพอใหผลผลตเปนไปตามความตองการ

spillway อาคารทางระบายนำลน :

1. ทางระบายนำเพอระบายนำสวนทเกนจากทกำหนดไว

2. อาคารประกอบของเขอนหรอทำนบของอางเกบนำ เพอระบายนำสวนทเกน

จากความจซงอางเกบนำจะกกเกบไวได ใหไหลผานทงไปในทางนำเดม เพอ

ไมใหเกดความเสยหายแกตวเขอน

spillway design flood ปรมาณนำหลากออกแบบอาคารทางระบายนำลน : ปรมาณนำหลาก

สงสดทใชในการออกแบบอาคารทางระบายนำลน

spoil bank คนดนทง : คนดนขางคลองทเกดจากนำดนสวนเกนทไดจากการขดคลอง

มากองเปนแนว

spray irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท

เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา

sprinkler irrigation หรอ overhead irrigation

specification

S

207

sprinkler irrigation ชลประทานฉดฝอย : วธการใหนำแกพชโดยการฉดเปนฝอยเหนอพนท

เพาะปลก โดยใชหวฉด หรอทอเจาะร หรอเครองพนนำ เรยกอกอยางวา spray

irrigation หรอ overhead irrigation

spur dike รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลงเปนมมเฉยงลไปตามทศทางการไหลของ

กระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา groin, groyne,

transverse dike หรอ jetty

staff gauge แผนวดระดบนำ : แผนวสด (สวนใหญทำจากโลหะทไมเปนสนม) ทมขดแบง

ระยะ ตดทเสา หรอทผนงอาคารชลศาสตร เพอใชอานคาระดบนำ

stage hydrograph กราฟแสดงระดบนำ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางระดบนำกบเวลา

standard compaction test การทดสอบการบดอดมาตรฐาน : การทดสอบในหองทดลอง เพอหาความ

สมพนธระหวางรอยละของความชนกบความหนาแนนของดนแหง เพอใหได

ปรมาณความชนท เหมาะสมทจะทำใหไดคาความหนาแนนของดนสงสด

ความชนททำใหไดคาความหนาแนนของดนสงสดเรยกวา optimum moisture

content

static pressure ความดนนำนง : ความดนทจดใดจดหนงในนำนง คำนวณจากหนวยนำหนก

ของของเหลว คณกบความลกจากผวนำ เรยกอกอยางวา hydrostatic pressure

steady-non uniform flow การไหลคงทแบบไมสมำเสมอ : การไหลทมอตราคงท แตความเรวของการ

ไหลเปลยนแปลงไปตามเสนทางการไหลของนำ

steady-non uniform flow

S

208

steady flow การไหลแบบคงท : การไหลผานจดทกำหนดดวยอตราการไหลคงท

step weir ฝายขนบนได : ฝายแบบหนงทมทายฝายลดลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยก

อกอยางวา cascade weir

stepped spillway อาคารทางระบายนำลนขนบนได : อาคารทางระบายนำลนทมทายอาคาร

ลดระดบลงเปนชนๆ คลายขนบนได เรยกอกอยางวา cascade spillway

stilling basin แองนำนง : สวนของอาคารชลศาสตรทมลกษณะเปนแองนำดานทายอาคาร

ทำหนาทสลายพลงงาน เชน แองนำทายอาคารทางระบายนำลน รางเท หรอ

อาคารทางนำตก

stilling pool บอนำนง : บอทขงนำไวเพอใชรบแรงกระแทกของนำซงไหลออกจากเขอน

รางเท อาคารนำตก หรออาคารระบายนำลนอนๆ เรยกอกอยางวา water

cushion

steady flow

S

209

stone mesh กลองลวดถกบรรจหน : กลองทำดวยลวดถกบรรจดวยหน ใชไดหลายรปแบบ

เชน วางบนพนหรอตลงเพอปองกนการกดเซาะ วางในลำนำหรอรมทะเล เพอ

ปองกนคลน วางซอนกนหลายๆชนทำเปนฝาย เปนตน เรยกอกอยางวา gabion

ถากลองหนานอยกวา 30 เซนตเมตร เรยกวา mattress

stone pitching หนเรยงยาแนว : สงกอสรางททำขนจากกอนหนคละขนาด จดวางบนชนวสด

รองพน โดยวางเรยงกนในลกษณะทใหกอนเลกกอนใหญคละกน เพอใหหน

เรยงชดกนมากทสด พรอมทงแตงผวหนาของหนใหญแตละกอนใหเปนระนาบ

เสมอกบนหนกอนขางเคยง ใชปนสอ (mortar) ยาแนวตามชองวางระหวางหน

กอนใหญ แลวกระทงใหแนน และตกแตงใหเรยบ เรยกอกอยางวา grouted riprap

storage capacity ความจอางเกบนำ : ความจของอางเกบนำทระดบกกเกบ เรยกอกอยางวา

gross storage

stream gauging การวดนำ : การวดความเรวของนำและพนทหนาตดของทางนำ เพอใชในการ

คำนวณหาอตราการไหลของนำ

stream power พลงกระแสนำ : ความสามารถของลำนำธรรมชาตในการพาตะกอนไปตาม

ลำนำ

stripping การเปดหนาดน : การถากหนาดนเพอกำจดวสดทไมตองการออกไปจาก

บรเวณทจะกอสรางอาคาร เชน เขอน หรอคนกนนำ เปนตน

stripping

S

210

structural geology ธรณวทยาโครงสราง : ธรณวทยาสาขาหนงทศกษาเกยวกบโครงสราง

รปแบบการวางตว และโครงสรางภายในหน โดยเฉพาะอยางยงมการพรรณนา

การแสดง และการวเคราะหโครงสรางตางๆ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบ

ราชบณฑตยสถาน ป 2544)

stoplogs ทอนกนนำ : ทอนไม แทงคอนกรต หรอเหลก สำหรบใสในรองบาน เพอ

ปดกนนำชวคราว เมอตองการตรวจสอบหรอซอมแซมบานบงคบนำ ในกรณท

ทอนกนนำถกใชเพอควบคมการไหลของนำผานอาคาร จะเรยกวา regulation

planks

stop plank แผงกนนำ : บานไมหรอบานเหลกทำหนาทไมใหนำไหลผานได เรยกอกอยาง

วา flashboard

subcritical flow การไหลใตวกฤต :

1. การไหลทฟรดนมเบอร มคานอยกวาหนง หรอความเรวของการไหลมคา

นอยกวาความเรวของคลนผวนำ

2. การไหลในทางนำเปดทความลกมากกวาความลกวกฤต

sub-irrigation 1. ชลประทานนำขาด : การใหนำชลประทานแกพนทเพาะปลกดวยปรมาณ

นำทนอยกวาทพชตองการ

2. ชลประทานใตผวดน : การใหนำแกพชโดยการเพมระดบนำใตดนใหสงขน

จนถงเขตรากพช

structural geology

S

211

sub-lateral คลองแยกซอย : คลองทรบนำจากคลองซอย ไปสงใหพนทเพาะปลกหรอสงให

คสงนำ

submerged flow การไหลแบบจม : การไหลของนำผานอาคารชลประทานทระดบนำดานทายม

อทธพลตอการไหล

submerged intake อาคารรบนำแบบจมนำ : อาคารทสรางอยใตระดบนำ เพอรบนำเขาสทอสงนำ

submerged orifice ออรฟซแบบจมนำ : รหรอชองนำผานทจมอยใตระดบผวนำทงดานเหนอนำ

และดานทายนำ

submerged unit weight นำหนกจำเพาะในนำ : ผลตางของนำหนกของวตถกบนำหนกของนำทม

ปรมาตรเทากบวตถ หารดวยปรมาตรของวตถ เรยกอกอยางวา buoyant unit

weight

submerged weir ฝายจม : ฝายซงมระดบนำดานทายนำเทากบหรอสงกวาระดบสนฝาย เรยก

อกอยางวา drowned weir

submerged weir

S

212

subsidiary weir ฝายทายนำ : ฝายทสรางขนดานทายของฝายตวหลก เปนการเพมระดบนำ

ดานทายนำ เพอบงคบใหเกดนำโจน (hydraulic jump) ทายฝายหลก

subsurface drainage การระบายนำใตผวดน : การระบายนำใตดนสวนเกนออกไป

subsurface flow การไหลใตดน : การไหลของนำภายใตผวดน

subsurface irrigation ชลประทานใตผวดน :

1. การใหนำแกพชทางใตผวดน

2. การใหนำแกพชโดยการเพมระดบนำใตดนใหสงขนจนถงเขตรากพช

subsurface runoff นำทาใตดน : นำใตผวดนสวนทไหลออกไปสลำนำกอนทจะทนซมลงไปถงชน

นำใตดน

suction head ระยะดด : ระยะทางในแนวดง วดจากผวนำของแหลงนำถงจดศนยกลางของ

เครองสบนำ มคาเปนบวกเมอระดบนำอยสงกวาระดบเครองสบนำ

subsidiary weir

S

213

sudden drawdown การลดระดบนำฉบพลน : การลดระดบนำในอางเกบนำ หรอคลองสงนำ

อยางกะทนหน ดวยขนาดทมากพอทจะกอความเสยหายตออาคารชลศาสตร

หรอลาดตลง

sump บอรวมนำ : แองนำหรอบอซงอยในทตำกวาพนทสวนอน ทำไวสำหรบใหนำใน

บรเวณรอบๆ นน ไหลไปรวมกนเปนการชวคราว เพอความสะดวกในการใช

เครองสบนำสบทงไป

supercritical flow การไหลเหนอวกฤต : การไหลทมความเรวสงกวาความเรววกฤต เรยกอก

อยางวา rapid flow หรอ shooting flow

surcharge ความจเผอนำหลาก : ปรมาตรหรอความจในอางเกบนำทอยระหวางระดบนำ

กกเกบกบระดบนำสงสด เปนทวางทเผอไวรองรบปรมาณนำสวนเกนจากท

กำหนดไว เรยกอกอยาง flood surcharge

surface area of reservoir พนทอางเกบนำ : ขอบเขตพนทผวนำของอางเกบนำ ณ ระดบกกเกบทได

ออกแบบไว

surface drainage การระบายนำผวดน : การนำนำสวนทไมตองการออกจากพนท โดยอาศย

ระบบคคลอง

surface irrigation ชลประทานผวดน : วธการใหนำชลประทานโดยใหไหลไปบนผวดน เชน

ชลประทานนำนอง ชลประทานลกฟก ชลประทานคนกน เปนตน

surface irrigation

S

214

surface runoff นำทาผวดน : สวนหนงของนำฝนทตกลงมาเหนอพนทรบนำฝน แลวไหล

ไปตามผวดนลงสลำนำ เรยกอกอยางวา overland runoff

surge tank ถงลดแรงกระแทก : ถงปดทสรางเชอมกบระบบทอสงนำ เพอทำหนาทซบ

แรงกระแทกกลบของนำ

surplus water ปรมาณนำเหลอใช : นำทไหลอยในระบบชลประทาน ซงเปนนำสวนเกนไมได

เอาไปใชประโยชน ตองระบายทงไป

suspended load ตะกอนแขวนลอย : ตะกอนทนำพดพาไป ซงมการเคลอนทในลกษณะ

แขวนลอยไปกบกระแสนำ มขนาดและความหนาแนนนอยกวาตะกอนทองนำ

จงเคลอนทอยสงกวา และไปไดระยะทางไกลกวา

swamp หนองนำ : พนททเปนดนโคลนหรอมนำขงเปนบรเวณกวาง มกจะถกปกคลม

ดวยพชนำ

swing gate บานหมน : บานบงคบนำชนดทเปด-ปดบานโดยใหบานหมนรอบจดหมน

มอย 2 แบบ คอ แบบจดหมนยดแนน และแบบจดหมนเคลอนทได เรยกอกอยาง

วา hinged gate

synthetic unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทาสงเคราะห : กราฟหนงหนวยนำทาทประเมนจาก

ลกษณะทางกายภาพของลมนำ

surface runoff

T

216

tail drain คระบายนำทายแปลง : รองหรอคเลกๆ สรางไวททายแปลงเพาะปลก ดาน

ทมระดบตำ เพอระบายนำสวนเกนในแปลงทงไป

tail regulator อาคารบงคบนำปลายคลอง : อาคารทสรางขนทปลายคลองสงนำ เพอ

ควบคมปรมาณหรอระดบนำ

tailwater level ระดบทายนำ : ระดบของผวนำทางดานทายนำของอาคารชลศาสตร

tailwater rating curve โคงอตราการไหลทายนำ : กราฟแสดงความสมพนธระหวางปรมาตรนำกบ

ระดบนำดานทายอาคาร

Tainter gate บานโคงเทนเตอร : บาน

บ งค บน ำท ม ต วบาน เปน

รปโค งท เปนสวนโค งของ

วงกลมจดหมนของบานจะอย

ทจดศนยกลางของวงกลมนน

เรยกวา Tainter gate (บานโคงเทนเตอร) เพอเปนเกยรตแก Burnham Tainter

ผคดประดษฐบานชนดน เรยกอกอยางวา radial gate

tank irrigation ชลประทานขนาดเลก : ระบบชลประทานทมแหลงนำเปนอางเกบนำขนาดเลก

tectonics ธรณแปรสณฐาน : สาขาหนงของธรณวทยาทวาดวยลกษณะโครงสรางของ

เปลอกโลกทเกดจากแรงหรอกระบวนการภายในโลกทมากระทำตอเปลอกโลก

หรอศกษาถงแรงกระทำตอเปลอกโลกททำใหเกดการเปลยนแปลงลกษณะ

โครงสราง

tail drain

T

217

telemetering system ระบบโทรมาตร : ระบบตรวจวดขอมลและสงขอมลทางไกลแบบอตโนมต

tensiometer เครองมอวดความชน : เครองมอวดความชนทอาศยหลกการของแรงดง

Terms of Reference (TOR) ขอบเขตของงาน : แนวทางการจดทำขอบเขตของงาน

terrace ขนบนได :

1. พนทลาดชนทถกตดใหเปนขนบนไดเพอใชเปนพนทเพาะปลก

2. คนดนเตยๆ ทสรางขวางกบแนวลาดของพนทลาดชน เพอควบคมการไหล ของนำผวดนและลดการกดเซาะหนาดนใหนอยลง

ตะพก : ลกษณะภมประเทศแบบขนบนไดรมตลงหรอชายฝง ทเรยกวา ลานตะพกลำนำ ตะพกคลนสราง และตะพกคลนเซาะ (พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

testing flume รางนำทดสอบ : รางนำเปดทมพนแขงและมดานขางโปรงใส ใชสำหรบสงเกตพฤตกรรมการไหลของนำในแบบจำลอง

theodolite กลองวดมม, กลองทโอโดไลต : เครองมอสำรวจทมความแมนยำ ใชสำหรบวดมมในทางราบและทางดง อาจมระบบการวดมมหลายระบบในกลอง เครองเดยวกได ระบบการอานจะเปนตวกำหนดชนดของกลอง เชน ทโอโดไลตแบบดจทล (digital theodolite) หรอทโอโดไลตแบบอเลกทรอนกส (electronic theodolite) ประกอบดวยบรรทดเลงทมกลองสอง บรรทดเลงนซอนอยบนจานหรอวงแหวนแบบกลม ซงวางอยตามแนวราบและมสวนแบงทางมมรอบขอบวงอยางถกตอง บนบรรทดเลงมเครองตรวจระดบและเครองอานคาสวนแบง บนจาน หรอวงแหวนขางใตเพอวดมมแนวราบ บางชนดมจานหรอวงแหวนแบบเดยวกนตดอยตามแนวดง บางชนดมจานองศาราบและองศาดง แตตวองศาจะเปนรหสแถบ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

theodolite

T

218

Thiessen polygon รปหลายเหลยมธเอสเสน :

รปหลายเหลยมทเกดจากการลาก

เสนแบงครงและตงฉากกบเสนทโยง

ตอระหวางจดทแสดงปรมาณนำฝนท

ไดจากเครองวดนำฝน ณ ทตางๆ

บนแผนท

thrust blocks แทนรบแรงกระแทก : แทนรองหรอหมทอตรงจดทมการเปลยนทศทางเพอ

รบแรงกระแทกของนำ ทำดวยคอนกรตเสรมเหลก

tidal river แมนำทมนำขนลง : แมนำทอยภายใตอทธพลของนำทะเล ทำใหเกดสภาวะ

นำขนนำลง

tide นำขนลง : อาการขนและลงของระดบนำตามคาบเวลาทเกดขนในมหาสมทร

และทะเลตางๆ ซงเปนผลมาจากแรงดงดดของดวงอาทตยและดวงจนทรทกระทำ

ตอโลก ขนาดของแรงดงดดนจะเปนปฏภาคโดยตรงกบมวลของดวงอาทตย และ

ดวงจนทร และจะเปนปฏภาคผกผนกบระยะทางกำลงสอง ดวงอาทตยมมวล

มากกวาดวงจนทร 26 ลานเทา แตมระยะหางจากโลกประมาณ 380 เทาของ

ระยะหางของดวงจนทร จงมแรงดงดดไดเพยง 4/9 ของดวงจนทรเทานน

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

tile drain ทอระบายนำดนเผา : ทอททำมาจากดนเผาหรอคอนกรต ฝงไวใตดนเพอ

ระบายนำสวนเกนในดน

Thiessen polygon

T

219

timber weir ฝายไม : ฝายแขงททำจากไม

time of application เวลาใหนำ : เวลาทตองใชในการใหนำแกพนทเพาะปลก คำนวณไดจากการนำ

ปรมาณนำทตองสงใหทงหมดหารดวยอตราการใหนำ

time of concentration ระยะเวลานำไหลรวม : เวลาทนำใชในการไหลจากจดทไกลทสดของลมนำถง

จดออกลมนำ เรยกอกอยางวา period of concentration

time scale อตราสวนของเวลา : อตราสวนระหวางเวลาทใชในการเคลอนทในตนแบบกบ

เวลาของการเคลอนททมลกษณะเดยวกนในแบบจำลอง

toe drain ทางระบายนำใตดนทายเขอน : ทางระบายนำซมทตนเขอนดานทายนำ

toe protection การปองกนตนลาด : การปองกนการกดเซาะตนลาดของอาคารชลประทาน

หรอตนเขอนดน โดยการถมหนทง หนเรยง เปนตน

toe wall กำแพงตนลาด : กำแพงเตยๆ ทำจากหนกอ คอนกรต หรอหนเรยง สรางใต

ระดบผวดน บรเวณตนลาดของหนเรยงดาดพนลาด เพอชวยยนหนเรยงไมให

เลอนไถล

toe wall

T

220

toponym ชอภมศาสตร : ชอลกษณะภมประเทศและสถานททางภมศาสตรตางๆ ไดแก

แมนำ ภเขา อำเภอ ตำบล เปนตน ตวอยางเชน แมนำเจาพระยา ดอยอนทนนท

อำเภอพนสนคม ตงขนเพอใหงายตอการบงช หรอเรยกวา geographic name,

geographical name (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน

ป 2549)

tortuous flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทางทไม

แนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา sinuous flow หรอ

turbulent flow

total available water ความชนทงหมดทพชนำไปใชได : (การเกษตร) ปรมาณนำทงหมดทดน

ในเขตรากพชสามารถกกเกบไวได อยระหวางคาความชนชลประทานและ

ความชนทจดเหยวเฉาถาวร

total dynamic head เฮดรวมของปม : เฮดพลงงานรวมของปมทตองการสบนำขนทสง โดยไมคด

แรงเสยดทานในตวปม

total evaporation การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช (การ

คายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟาทคาง

อยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา

fly off, total loss หรอ water losses

total head เฮดรวม : ผลรวมของพลงงานทงหมดทเกดขนเทยบเปนความสงของของเหลว

ซงไดแก พลงงานจลน พลงงานศกย และพลงงานเนองจากความดน

toponym

T

221

total runoff นำทาทงหมด : ปรมาณรวมของนำทาจากทกๆ แหลง ในลมนำทพจารณา ณ

หวงเวลาทกำหนด หรอในชวงเวลาทเกดพายฝนลกหนงๆ

total loss การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช

(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา

ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยางวา

fly off, total evaporation หรอ water losses

tractive force แรงฉดลาก : แรงทนำกระทำตอพนผวขอบเปยกของทางนำ เนองจากการ

เคลอนทของนำในแนวขนานกบทศทางการไหล

tranquil flow การไหลแบบราบเรยบ : กระแสนำทไหลดวยความเรวตำกวาความเรววกฤต

เรยกอกอยางวา subcritical flow

transition สวนเชอมตอ : สวนของทางนำทเปลยนขนาดและรปหนาตดไปทละนอยจาก

ดานเหนอนำไปยงทายนำ ใชเปนจดเชอมตอระหวางทางนำสองสวนทมขนาด

หรอรปรางตางกน เชน ชวงเชอมตอระหวางคลองกบอาคารชลประทาน ซงเรยก

วา inlet transition, entrance transition หรอ upstream transition หรอ

ระหวางอาคารชลประทานกบคลอง ซงเรยกวา outlet transition, exit transition

หรอ downstream transition

transmission constant การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด

ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย

ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา hydraulic conductivity, unit of

permeability, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission

transmission constant

T

222

transmission losses การสญเสยจากการสงนำ : การสญเสยนำโดยการรวซมและระเหยระหวาง

ทาง จากแหลงนำไปยงจดหมาย เรยกอกอยางวา conveyance losses

transpiration การคายนำ : กระบวนการทพชดดนำจากรากเขาสลำตน เพอสงเคราะหแสง

แลวระบายนำออกทางปากใบ

transverse dike รอ : สงกอสรางทสรางยนออกจากตลงเปนมมเฉยงลไปตามทศทางการไหลของ

กระแสนำ มลกษณะโปรงหรอทบกได เรยกอกอยางวา groin, groyne, spur dike

หรอ jetty

trap box บอดกทราย : อาคารททำไวในทางนำเพอดกตะกอน เชน ดน หรอทราย

ทไหลมากบนำใหตกตะกอนอยภายในบอ

trapezoidal notch ฝายสเหลยมคางหม : ฝายวดนำสนคม ซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป

สเหลยมคางหม เรยกอกอยางวา trapezoidal weir ถามลาดดานขาง 4:1

เรยกวา cipolletti weir

trapezoidal weir ฝายสเหลยมคางหม : ฝายวดนำสนคม ซงมชองใหนำผานทสนฝายเปนรป

สเหลยมคางหม เรยกอกอยางวา trapezoidal notch ถามลาดดานขาง 4:1

เรยกวา cipolletti weir

trash rack ตะแกรงกนสวะ : ตะแกรงหรอลกกรงเหลกใชดกสงทลอยมากบนำ เชน

ผกตบชวา กงไม หรอของลอยนำอนๆ

transmission losses

T

223

trench drain ทางระบายนำใตเขอน : ทางระบายนำใตดนททำไวทฐานรากของเขอน

เพอดกและระบายนำใตดน

triangular weir ฝายสามเหลยม : ฝายวดนำสนคม มชองใหนำผานทสนฝายเปนรปตวอกษร

V เรยกอกอยางวา v-notch weir

triangulation โครงขายสามเหลยม : วธการสำรวจเพอหาคาพกดของจดยอดสามเหลยม

ดวยการรงวดมม ณ จดฐานของรปสามเหลยม แลวจงนำผลการรงวดมาคำนวณ

หาความยาวของดานตางๆ ดวยวธทางคณตศาสตร

triaxial compression test การทดสอบแรงกด 3 ทศทาง : การทดสอบตวอยางดนรปทรงกระบอก

ทบรรจอยในแผนเยอทบนำภายใตแรงดนนำรอบขาง แลวกดดวยแรงในแนวดง

จนกระทงตวอยางดนพงทลาย

triaxial compression test

T

224

Tsunami คลนสนาม : คลนในทะเลทมชวงคลนยาวประมาณ 80-200 กโลเมตร

เกดจากความสนสะเทอนของแผนดนไหวหรอแผนดนถลม หรอภเขาไฟระเบดท

พนทองมหาสมทร คลนนอาจเคลอนทขามมหาสมทรซงหางจากตำบลทเกดเปน

พนๆ กโลเมตร โดยไมมลกษณะผดสงเกต เพราะมความสงเพยง 30 เซนตเมตร

เคลอนทดวยความเรวประมาณ 600-1,000 กโลเมตรตอชวโมง (พจนานกรม

ศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

turbidity ความขน : สภาพของนำทมสารแขวนลอยขนาดเลกทสามารถมองเหนได

กอใหเกดสภาวะการกระจายหรอการดดแสง แหลงนำทมความขนสงยอมแสดง

วามการสองผานของแสงนอย แหลงนำทวไปไมควรมคาความขนเกนกวา 100

NTU (Nephelometric Turbidity Units) เพราะจะสงผลกระทบตอการดำรงชวต

ของสตวและพชนำและการผลตนำประปา

turbulent flow การไหลแบบปนปวน : การไหลทอนภาคของนำเคลอนทไปในทศทาง

ทไมแนนอน และไมเกดเสนกระแสนำ เรยกอกอยางวา sinuous flow หรอ

tortuous flow

Tsunami

U

226

unconfined compressive strength กำลงอด, กำลงอดแกนเดยว : คาความเคนสงสดในแนวแกนทมวลวสด

สามารถรบไดภายใตสภาวะไรแรงดนปดลอม (พจนานกรมศพทธรณวทยา

ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

unconsolidated sediment ตะกอนรวน : ตะกอนทยงไมจบตวกนแนนแขงเปนหน (พจนานกรมศพท

ธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544)

underground dam เขอนใตดน : กำแพงทบทฝงอยใตดนเพอทำหนาทปดกนการไหลของนำใช

ในการกกเกบนำใตดน

uniform flow การไหลแบบสมำเสมอ : การไหลทมคณสมบตการไหล เชน ความลก

ความเรว และพนทหนาตด ไมเปลยนแปลงไปตามระยะทาง การไหลแบบน

ระดบผวนำจะขนานกบระดบทองนำ

unit dry weight หนวยนำหนกแหง : อตราสวนระหวางนำหนกของดนแหงตอปรมาตรของดน

ซงรวมชองวางระหวางดนดวย เรยกอกอยางวา dry unit weight

unit hydrograph กราฟหนงหนวยนำทา : กราฟแสดงปรมาณนำทาทเกดจากฝนใชการ

หนงหนวย ทกระจายอยางสมำเสมอทวพนทรบนำฝนในชวงเวลาทกำหนด

unit of permeability การนำชลศาสตร : อตราการไหลซมของของเหลวผานหนงหนวยพนทหนาตด

ของมวลสารทมรพรน ภายใตลาดชลศาสตร (hydraulic gradient) หนงหนวย

ทอณหภมทกำหนด เรยกอกอยางวา hydraulic conductivity, transmission

constant, coefficient of permeability หรอ coefficient of transmission

unsaturated soil ดนไมอมตว : ดนทมนำอยบางสวนตามชองวางระหวางเมดดน

unconfined compressive strength

U

227

unsteady flow การไหลแบบไมคงท : การไหลผานจดทกำหนดดวยอตราการไหลไมคงท

unsteady non-uniform flow การไหลไมคงทและไมสมำเสมอ : การไหลทมความเรวของการไหลเปลยนแปลง

ไปตามเวลาและระยะทาง

uplift pressure ความดนขนของนำ : ความดนขนในแนวดงใตอาคารชลประทาน เชน เขอน

ฝาย อนเกดจากแรงดนของนำ มหนวยเปนนำหนกตอพนท เชน กโลกรม

ตอตารางเมตร หรอตนตอตารางเมตร

upper rule curve กราฟจดการนำเสนบน : เสนแสดงเกณฑสงสดของกราฟจดการนำ ใชบรหาร

จดการนำเพอหลกเลยงสภาพนำลนอาง

upstream impervious blanket ผนทบนำดานเหนอนำ :

วสดทบนำทปดาดทบ

ผวหนาดนของเขอนดน

ดานเหนอนำ และเชอมตอ

กบแกนเขอน (core zone) เพอลดการซมผานฐานรากเขอน

upstream control การควบคมโดยเหนอนำ : การควบคมปรมาณนำทผานอาคาร โดยใชระดบ

ดานเหนอนำเปนตวกำหนด

upstream fill เปลอกเหนอนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ

อยดานเหนอนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา upstream shell

upstream shell เปลอกเหนอนำ : สวนประกอบของเขอนดนทสรางจากวสดทบนำหรอกงทบนำ

อยดานเหนอนำของแกนเขอน เรยกอกอยางวา upstream fill

upstream shell

V

230

v-notch weir ฝายสามเหลยม : ฝายวดนำสนคม มชองใหนำผานทสนฝายเปนรปตวอกษร

V เรยกอกอยางวา triangular weir

valve ประตนำ, ลน : อปกรณทตดตงไว

ในระบบทอปด เพอทำหนาทควบคม

ปรมาณและทศทางการไหลของ

ของเหลว และความดนภายในทอ

vapor pressure ความดนไอ : ความดนซงเกดจากไอนำในอากาศ

varied flow การไหลแบบไมสมำเสมอ : การไหลทมคณสมบตการไหล เชน ความลก

ความเรว และพนทหนาตด เปลยนแปลงไปตามระยะทาง เรยกอกอยางวา

non-uniform flow

velocity head เฮดความเรว : เฮดทเกดจากพลงงานจลนจากการไหลของของไหล หาไดจาก

ความเรวเฉลยของของไหลยกกำลงสอง หารดวยสองเทาของอตราเรงเนองจาก

แรงดงดดของโลก (g)

velocity of approach ความเรวกอนเขาอาคาร : ความเรวของกระแสนำ วดไดทจดเรมตนของ

อาคารชลศาสตร เชน ฝาย เขอน รนำผาน หรออาคารอนๆ ทางดานเหนอนำ

v-notch weir

V

231

vena contracta วนาคอนแทรกตา : ลกษณะลำของไหลทผานออกมา จะคอดตวเรยวเลกกวา

ขนาดของรระบายเลกนอยแลวจงคอยๆ ขยายตวอกเลกนอยเปนลำของไหล

ซงบรเวณคอคอดทเลกทสดเรยกวา vena contracta

venturi meter มาตรเวนจร : เครองมอสำหรบวดอตราการไหลของนำในทอปดชนดหนง

มลกษณะเปนทอรปทรงกรวยตดสองทอนมาตอกน การวดอตราการไหลหาได

จากผลตางของระดบนำในมาโนมเตอร

vertical creep การไหลซมแนวดง : การไหลซมของนำออกไปรอบๆ อาคารในแนวดง หรอ

ในทศทางทมความลาดชนมากกวา 45 องศา

vertical drain ทางระบายนำแนวดง : ทางระบายนำออกทางแนวดง ใชลดแรงดนสวนเกน

ของนำใตดน

vertical drain

V

232

vertical drop อาคารนำตก : อาคารลดระดบนำทปลอยใหนำไหลตกลงในแนวดง

vertical lift gate บานยกแนวดง : บานทเคลอนทในแนวดง โดยเคลอนทภายในรองหรอชองท

กำหนด

vibrating roller รถบดแบบสนสะเทอน : เครองจกรสำหรบบดอดดน ซงมเครองยนตทำให

เกดการสนสะเทอนอยภายใน

viscosimeter เครองวดความหนด : เครองมอทใชวดความหนดของของเหลว

void ชองวาง : ชองวางทอยภายในเนอของวตถ เชน ดน หน หรอคอนกรต

void ratio อตราสวนชองวาง : อตราสวนของปรมาตรทงหมดของชองวางในเนอระหวาง

เมดดนตอปรมาตรของเมดดนทงหมด

vertical drop

W

234

wall friction ความฝดกำแพง : ความเสยดทานทเกดขนระหวางกำแพงกบดน

wing wall กำแพงปก : กำแพงทยนออกไปจากตอมอรม

ของสะพาน ตอมอรมของเขอนทดนำ หรอตวฝาย

เขาไปในคนดนหรอตลง เพอวตถประสงค

ตางๆ เชน เพมระยะการไหลซมผานของนำ

ปองกนการกดเซาะ เปนตน

walkway plank อาคารแผนพนทางขาม : แผนวสดทวางขามทางนำ ใชสำหรบเปนทางเดน

ขามทางนำนนๆ

warning lead time เวลาเตอนภย : ระยะเวลานบจากการเตอนภยวาจะเกดนำทวมถงเวลาทเกด

นำทวมจรง

warped transition สวนเชอมตอลกษณะโคง : สวนเชอมตอ ซงมกำแพงดานขางเปนรปโคง

wash load ตะกอนชะลาง : ตะกอนทนำพดพาไปจากผวหนาดนของพนทรบนำ มขนาด

เลกมากจนเกอบอยในสภาพแขวนลอยอยางถาวร

waste channel รองทงนำ : ทางนำททำขนเชอมตอระหวางระบบสงนำกบทางนำธรรมชาต

หรอแองนำขนาดใหญ เพอระบายนำสวนเกนในระบบทงไปในทางนำธรรมชาต

หรอแองนำดงกลาว

wasteway ทางทงนำ : อาคารทสรางไวในคลองสงนำสำหรบระบายนำสวนเกนในคลอง

ทงไป หรอบางแหงอาจใชเพอระบายตะกอนในคลองดวย

wall friction

W

235

water application efficiency ประสทธภาพในการใหนำ : อตราสวนระหวางปรมาณนำสทธทพชตองการใช

(Net Water Requirement) ตอปรมาณนำชลประทานทตองจดสงใหทงหมด

(Gross Water Requirement) แลวคดเปนรอยละ

water balance สมดลนำ : การทำสมดลนำระหวางนำเขาและนำออกภายในระบบทพจารณา

water content ปรมาณความชน : ปรมาณนำในวสดซงแสดงอยในรปของรอยละโดยนำหนก

เรยกอกอยางวา moisture content

water cushion บอนำนง : บอทขงนำไวเพอใชรบแรงกระแทกของนำซงไหลทงจากเขอน รางเท

อาคารนำตก หรออาคารระบายนำลนอนๆ เรยกอกอยางวา stilling pool

water duty ชลภาระ : ปรมาณนำชลประทานทสงใหพนทเพาะปลกตอหนงหนวยพนท

และตอหนงหนวยเวลา เรยกอกอยางวา duty of water

water hammer คอนนำ : ปรากฏการณทความดนภายในทอปดมการเปลยนแปลงอยางรนแรง

ฉบพลนในลกษณะเปนคลนเพมขนและลดลงสลบกนไป มสาเหตมาจากการ

ทำใหกระแสนำในทอลดความเรวหรอหยดลงอยางกะทนหน

water losses การระเหยทงหมด : ผลรวมของนำทสญเสยไปเนองจากการใชนำของพช

(การคายนำและการสรางเนอเยอ) การระเหยจากผวนำ ผวดน และหยาดนำฟา

ทคางอยตามตนไมใบหญา ในพนทหนงๆ ณ ชวงเวลาทพจารณา เรยกอกอยาง

วา total evaporation หรอ total loss

water losses

W

236

water master หวหนาฝายสงนำและบำรงรกษา : เจาหนาทกรมชลประทานทปฏบตงานใน

โครงการชลประทานตางๆ ดแลการสงนำ และรบผดชอบการบำรงรกษาระบบ

งานชลประทานในระดบแปลงนา อยภายใตการบงคบบญชาของผอำนวยการ

โครงการ คำนอาจมความหมายแตกตางกนในแตละประเทศ (โปรดด zoneman

ประกอบ)

water mill โรงงานพลงนำ : โรงงานทใชพลงงานจากการไหลของกระแสนำไปหมน

เครองจกร

water parting สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสงทเปนแนว

แบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม

ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศท

นยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา watershed

หรอ divide

water requirement ความตองการนำของพนทเพาะปลก : ปรมาณนำทงหมดทสงใหพนทเพาะ

ปลกในชวงเวลาทกำหนด

water surface profile รปตดตามยาวผวนำ : รปตดตามยาวของระดบผวนำในทางนำเปด

water table ระดบนำใตดน : พนผวหรอแนวระดบนำใตผวดนทอยระหวางเขตอมนำกบ

เขตอมอากาศ ณ ระดบนำใตดนน แรงดนนำเทากบแรงดนบรรยากาศ

(พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

water turbine กงหนนำ : กงหนหรอใบพดทหมนดวยแรงดนนำ สวนใหญใชกบเครองกำเนด

ไฟฟา

water master

W

237

water wheel หลก, ลอหมนนำ : เครองมอวดนำทใชพลงงานจากการไหลของกระแสนำไป

หมนวงลอเพอยกนำขนไป

water year ปนำ : ระยะเวลาตอเนอง 12 เดอนของขอมลอทกวทยา สำหรบประเทศไทยใช

ตงแต 1 เมษายน ปปจจบน ถง 31 มนาคมของปถดไป เรยกอกอยางวา

hydrological year

waterlogging สภาพนำขงใตผวดน : สภาพของดนทมนำใตดนอยในระดบสงเกอบถงผวดน

ซงเปนอนตรายตอการเจรญเตบโตของพช ทำใหผลผลตลดลงตำกวาปกต

watershed 1. สนปนนำ : เสนแบงหรอสนเขา ยอดเขาหรอทางแคบๆ บนพนทสง ทเปน

แนวแบงเขตระหวางบรเวณลมนำสองแหงทอยตดกน หรอทแบงนำผวดนตาม

ธรรมชาตใหไหลไปในทศทางตรงกนขาม สนปนนำเปนลกษณะภมประเทศ

ทนยมนำมาใชเปนเสนแบงเขตแดนระหวางประเทศ เรยกอกอยางวา water

parting หรอ divide

2. บรเวณลมนำ, พนทรบนำ : บรเวณพนททลอมรอบดวยสนปนนำ เปน

พนทรองรบนำหรอหยาดนำฟาทตกลงมาและไหลสระบบการระบายนำหรอ

กกเกบนำ (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

watershed management การจดการลมนำ : แผนการใชทดนในลมนำโดยมการกำหนดวตถประสงค

ทแนนอน เชน การควบคมการตกตะกอนและการกดเซาะ การควบคมการไหล

ของนำ เพอสงนำ หรอระบายนำใหแกพนทเพาะปลกหรอปองกนนำทวม

เปนตน

waterstop วสดกนนำ : วสดทใชสำหรบปองกนการรวไหลของนำผานรอยตอของอาคาร

เชน แผนยาง แผนพวซ หรอแผนทองแดง เปนตน

waterstop

W

238

wave height recorder เครองบนทกความสงคลน : เครองมอเพอการวดความสงของคลนใน

ธรรมชาตหรอในแบบจำลอง ประกอบดวยสวนเซนเซอรวดคลนและสวนบนทก

ขอมล

wave making apparatus เครองทำคลน : เครองมอทใชสรางคลนในแบบจำลอง โดยปรบใหความสง

คลนและคาบคลนเปนไปตามกำหนด

weed control การควบคมวชพช : กรรมวธใดกตามทใชเพอยบยงการเจรญเตบโตหรอ

แผขยายของวชพช

weeps ลนลดความดน : ประตนำลดความดน อปกรณลดแรงดนนำภายในดนใตแผน

คอนกรตดาดคลอง เรยกอกอยางวา pressure relief valve

weep hole รระบายนำ :

1. รททำไวบนกำแพงกนดน คอนกรตคาดคลอง ฐานรากของอาคาร ฯลฯ

สำหรบระบายนำใตดนเพอลดแรงดน

2. รเลกๆ ทผนงของบอนำสำหรบใหนำใตดนไหลเขาสบอ

weight density นำหนกจำเพาะ : นำหนกของวตถตอหนงหนวยปรมาตร เรยกอกอยางวา

specific weight

wave height recorder

W

239

weighted creep length ระยะไหลซมถวงนำหนก : ระยะของทางเดนของนำทลอดผานในลกษณะสมผสผวดานใตหรอดานขางของตวอาคาร ในการคำนวณ จะใหความสำคญ ของทางเดนในแนวดงและแนวราบทแตกตางกน ในทฤษฎของ Lane ทางเดนในแนวราบจะใชเพยง 1 ใน 3 ของความยาวจรง สวนทางเดนในแนวดง จะใชความยาวจรง เปนตน

weighted creep ratio อตราสวนไหลซมถวงนำหนก : อตราสวนระหวางระยะทางเดนของนำ ทลอดผานในลกษณะสมผสผวดานใตและดานขางของอาคาร กบผลตางของระดบนำดานเหนอนำและทายนำของอาคาร

weir ฝาย :

1. อาคารทสรางขนขวางทางนำ เพอชะลอนำ ยกระดบนำ หรอผนนำ

2. อาคารทสรางขนเพอวดอตราการไหลของนำ

weir head ความสงของนำเหนอสนฝาย : ระยะทางในแนวดงทวดจากระดบสนฝาย ไปถงระดบผวนำเหนอสนฝาย ในกรณทเปนฝายรปตวว จะใชมมลางเปนระดบสนฝาย

wetland พนทชมนำ : พนทนำนองจากนำผวดนหรอนำใตดน เปนพนทมนำพอเพยงอยทกฤดกาล และเพยงพอทจะใหพชชมนำสามารถเจรญเตบโตได

wetted perimeter เสนขอบเปยก : เสนความยาวของทองนำและตลงสวนทอยใตผวนำตามแนวตงฉากกบทางนำไหล เพอนำไปใชในการคำนวณหารศมอทก ในการหาอตราเรวของกระแสนำ ถาเปนทอกลมทนำไหลเตมทอ เสนขอบเปยกกเทากบเสนรอบวงภายในทอนน (พจนานกรมศพทภมศาสตร ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2549)

wilting point จดเหยวเฉา : ปรมาณความชนในดน ณ จดหนงทพชไมสามารถดดมาใชทดแทนการคายนำได ทำใหพชเหยวเฉา

wilting point

Y

242

yield of drainage basin ผลผลตนำทาของลมนำ : ปรมาณนำทงหมดทไหลออกจากพนทลมนำใดๆ

ภายในหวงเวลาทกำหนด

young river แมนำใหม : ในทางธรณวทยา แมนำใหมไดแก แมนำทยงมการกดเซาะให

เหนอย

yield of drainage basin

Z

244

zone of permanent saturation เขตอมนำถาวร : เขตทอยใตระดบนำตำสดของนำใตดน

zone of saturation เขตอมนำ : เขตหรอสวนชนใตดนทมนำบรรจอยเตมชองวางตางๆ แมวา

ชองวางเหลานจะมอากาศหรอของเหลวชนดอนๆ แทรกอยบางกตาม ถอวา

อมตว เขตนอยใต เขตอมอากาศ โดยอาศยระดบนำใตดนเปนแนวแบง

(พจนานกรมศพทธรณวทยา ฉบบราชบณฑตยสถาน ป 2544) เรยกอกอยางวา

saturated zone หรอ saturation zone

zoneman พนกงานสงนำ : เจาหนาทกรมชลประทานทปฏบตงานในโครงการชลประทาน

ตางๆ ดแลการสงนำ และรบผดชอบการบำรงรกษาระบบงานชลประทาน

ในระดบแปลงนา อยภายใตการบงคบบญชาของหวหนาฝายสงนำและบำรง

รกษา คำนอาจมความหมายแตกตางกนในแตละประเทศ เชน ในประเทศ

ฟลปปนส zoneman จะเปนผบงคบบญชาของ water master ซงสลบกบ

ความหมายทใชในกรมชลประทาน

zone of permanent saturation

298

คณะผจดทำอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553

ทปรกษา

นายชลต ดำรงศกด อธบดกรมชลประทาน

นายวระ วงศแสงนาค รองอธบดฝายบำรงรกษา

นายสพร มณโชต รองอธบดฝายกอสราง

นายมงคล วเชยรชต รองอธบดฝายบรหาร

นายประสงค เสยงโชคอย รองอธบดฝายวชาการ

ทปรกษาคณะทำงาน/ผทรงคณวฒ

นายเลศวโรจน โกวฒนะ ผตรวจราชการกระทรวงเกษตรและสหกรณ

นายวสนต บญเกด ทปรกษาผทรงคณวฒประจำสถาบน

พฒนาการชลประทาน

นายมณเฑยร กงศศเทยม อดตรองอธบดฝายวชาการ

นายสรพล ชณหะวต อดตวศวกรใหญทปรกษาวชาชพ

เฉพาะดานวศวกรรมโยธา

นายบญยง ปยะศรนนท อดตผเชยวชาญดานทปรกษาอทกวทยา

นายวทยา สมาหาร อดตผอำนวยการสำนกอทกวทยาและบรหารนำ

นายสเมธ กลมเกลยง อดตผอำนวยการสำนกโครงการขนาดใหญ

รศ. ดร. กมปนาท ภกดกล คณะสงแวดลอมและทรพยากรศาสตร

มหาวทยาลยมหดล

ดร. โฆษต ลอศรรตน ผเชยวชาญดานทปรกษาอทกวทยา

299

คณะทำงานปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ

ประธานคณะทำงาน

นายสพตร วฒย ผอำนวยการสำนกอทกวทยาและบรหารนำ

คณะทำงาน

นายชชวาล ปญญาวาทนนท ผอำนวยการสำนกสำรวจวศวกรรมและธรณวทยา

นายศภชย รงศร ผอำนวยการสำนกวจยและพฒนา

นายสรสทธ อนทรประชา ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา

(ดานออกแบบและคำนวณ)

นายสาธต มณผาย ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา

(ดานออกแบบและคำนวณ)

ดร. สมเกยรต ประจำวงษ ผอำนวยการสำนกบรหารโครงการ

ดร. สมภพ สจรต ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน

(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)

วาท ร.ต. พล รกษทอง อดตผอำนวยการสำนกสำรวจวศวกรรมและ

ธรณวทยา

นายชยรตน เกออรณ ผอำนวยการศนยสารสนเทศ

ดร. ทองเปลว กองจนทร ผอำนวยการสวนอทกวทยา

ดร. วชระ เสอด ผอำนวยการสถาบนพฒนาการชลประทาน

นายชยพล เตชะฐตนนท ผอำนวยการสวนปฐพกลศาสตร

นายธนา สวฑฒน ผอำนวยการสวนวางโครงการ

นายสมชาย พฤตพรกจ ผอำนวยการสวนวศวกรรม

สำนกโครงการขนาดใหญ

นายมนส กำเนดมณ ผอำนวยการสำนกสงเสรม

การมสวนรวมของประชาชน

นายเชวงศกด ขตตยะสวงศ ผอำนวยการกองกฎหมายและทดน

นายกรรณชง ขาวสะอาด ผอำนวยการโครงการสงนำและ

บำรงรกษาพลายชมพล

300

ดร. สมเกยรต อภพฒนวศว วศวกรโยธาชำนาญการ

นายนรนทร ชามทอง วศวกรเครองกลชำนาญการ

นายนพดล ปยะธรรมธาดา วศวกรไฟฟาชำนาญการ

นางณภทร เวยงคำมา ผอำนวยการกลมประชาสมพนธและเผยแพร

คณะทำงานและเลขานการ

ดร. อาทร สทธกาญจน หวหนาฝายโครงการเงนชวยเหลอ (รก.)

ดร. กมปนาท ขวญศรกล นกธรณวทยาชำนาญการ

นางสกนตลา ผาตธรรมรกษ นกวเทศสมพนธชำนาญการ

นางสาวนนทพร เงนฉลาด นกพฒนาทรพยากรบคคลชำนาญการ

คณะทำงานยอยปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการ

ระบายนำ (ดานอทกวทยาและบรหารนำ)

ประธานคณะทำงานยอย

นายอครพงศ บญมาศ ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน

(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)

รองประธานคณะทำงานยอย

ดร. สมภพ สจรต ผเชยวชาญดานวศวกรรมชลประทาน

(ดานจดสรรนำและบำรงรกษา)

ดร. ทองเปลว กองจนทร ผอำนวยการสวนอทกวทยา

คณะทำงานยอย

นายสโรจน ประคณหงสต ผอำนวยการสวนการใชนำชลประทาน

นายเลศชย ศรอนนต ผอำนวยการสวนบรหารจดการนำ

นายชชชม ชมประดษฐ หวหนากลมงานจดสรรนำ

นายวชย สภาโสด วศวกรชลประทานชำนาญการพเศษ

นายธระพล ตงสมบญ วศวกรชลประทานชำนาญการพเศษ

นางสาวชญานนท วระชงไชย นกอทกวทยาชำนาญการพเศษ

301

นายจกรพล สดชเกยรต วศวกรโยธาชำนาญการ

นางสาวนโลบล อรณยภาค นกอทกวทยาชำนาญการ

นางสาววรยา วทยะ นกอทกวทยาชำนาญการ

คณะทำงานและเลขานการ

นายนพดล ผากา วศวกรชลประทานชำนาญการ

คณะทำงานยอยปรบปรงอภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการ

ระบายนำ (ดานการออกแบบ)

ทปรกษาคณะทำงานยอย

นายประวทย ตลาพนธ ผอำนวยการสำนกออกแบบวศวกรรมและ

สถาปตยกรรม

นายสรสทธ อนทรประชา ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา

(ดานออกแบบและคำนวณ)

ประธานคณะทำงานยอย

นายสาธต มณผาย ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา

(ดานออกแบบและคำนวณ)

รองประธานคณะทำงานยอย

นายสมเกยรต ตงจตพร ผเชยวชาญดานวศวกรรมโยธา

(ดานออกแบบและคำนวณ)

นายบรรพต ทองใบ อดตหวหนากลมวศวกรรม

นายณฐวฒ วงศแสนสข อดตหวหนากลมคนคนำและจดรปทดน

นายวรตน นาคเรอง หวหนากลมงานออกแบบชลประทาน 1

คณะทำงาน

นายไกรฤกษ อนทชยะนนท หวหนากลมมาตรฐานการออกแบบ

นายสทธชย พทธรตน หวหนากลมงานออกแบบคนคนำและจดรปทดน 4

นายอภวชญ นาคดลก วศวกรโยธาชำนาญการ

นายธระพงศ พรมนมตร วศวกรเครองกลชำนาญการ

302

คณะทำงานและเลขานการ

ดร. วศพร เตชะพรพานช วศวกรโยธาชำนาญการ

ขอขอบคณ

นายทรงพล กำลงเกง ผอำนวยการภาคตะวนออก

นายอำนวย คชวงศ หวหนาฝายนตกรรมและสญญา

นายวระชย ชพศาลยโรจน หวหนากลมมาตรฐานวางโครงการ

นายกาญจดนทร สระปทม หวหนาฝายบรหารสญญาจาง

นายชวน อนทรานกล หวหนาฝายคด

นางศรวรรณ นลพนธ หวหนางานกฎหมายทวไป

นายไพฑรย กลไทย วศวกรโยธาชำนาญการ

นายณฐพล สทธการ วศวกรชลประทานชำนาญการ

นางสาวอรณ ชทพย นกวเทศสมพนธชำนาญการ

นายญาณภทร เหมชย นายชางโยธาปฏบตงาน

นายไพฑรย รงรอด สำนกงานเลขาธการ THAICID

นางสาวปรยาภรณ พลชน สำนกบรหารโครงการ

ผแทนกองพสด กรมชลประทาน

ผแทนกลมเศรษฐกจและสงคม สำนกบรหารโครงการ

ฝายโครงการเงนชวยเหลอ สำนกบรหารโครงการ

สำนกงานเลขาธการ THAICID

ขาราชการกรมชลประทานทเกยวของทกทาน

อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553

พมพครงแรก กนยายน พทธศกราช 2534 จำนวน 2,000 เลม พมพครงท 2 (ปรบปรง) กนยายน พทธศกราช 2553 จำนวน 2,000 เลม เลขมาตรฐานสากลประจำหนงสอ 978-974-403-709-1

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต การคดลอกสวนใดๆ ในหนงสอนไปเผยแพรในทกรปแบบ ตองไดรบอนญาตจากเจาของลขสทธ ยกเวนการอางองเพอการศกษาและการวจารณ

(ขอมลทางบรรณานกรมของสำนกหอสมดแหงชาต)

กรมชลประทาน อภธานศพทเทคนคดานการชลประทานและการระบายนำ ฉบบปรบปรง พทธศกราช 2553. -- พมพครงท 2. -- กรงเทพฯ : กรมชลประทาน, 2553. 312 หนา. 1. ชลประทาน -- คำศพท. I. ชอเรอง. 631.58703

จดพมพโดย กรมชลประทาน กระทรวงเกษตรและสหกรณ 811 ถนนสามเสน แขวงถนนนครไชยศร เขตดสต กรงเทพมหานคร 10300

พมพท บรษท อมรนทรพรนตงแอนดพบลชชง จำกด (มหาชน) 65/16 ถนนชยพฤกษ (บรมราชชนน) เขตตลงชน กรงเทพมหานคร 10170

ภาพปก : เขอนปาสกชลสทธ จงหวดลพบร