จดท าโดย จาสบเอกราชวลย กนภย นกวชาการแผนทภาพถายช านาญการพเศษ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน

ผลงานเรองท 3

ผลงานฉบบเตม

เรอง แนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข

ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

ของ จาสบเอก ราชวลย กนภย

นกวชาการแผนทภาพถายช านาญการพเศษ ต าแหนงเลขท 1365 ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท

กรมพฒนาทดน

ขอประเมนเพอแตงตงใหด ารงต าแหนง นกวชาการแผนทภาพถายเชยวชาญ ต าแหนงเลขท 1365

ผเชยวชาญดานส ารวจและท าแผนทภาพถาย ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ

หองสมดกรมพฒนาทดน

จดท าโดย จาสบเอกราชวลย กนภย นกวชาการแผนทภาพถายช านาญการพเศษ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน

ก สารบญ

หนา สารบญ ก สารบญตาราง ข สารบญภาพ ค บทท 1 บทน า 1

1.1 ความเปนมาและความส าคญ 1 1.2 วตถประสงค 2 1.3 ระยะเวลาด าเนนการ 2 1.4 ขอบเขตการด าเนนงาน 2 1.5 สถานทด าเนนการ 2 1.6 ขนตอนและวธด าเนนการ 3 1.7 ผด าเนนการ 3 1.8 ประโยชนทไดรบ 3

บทท 2 เทคโนโลย เทคนค วธการและความรทางวชาการทเกยวของ 4 2.1 เทคโนโลยภมสารสนเทศ 4 2.2 การหาคาความลาดชนของพนท 13 2.3 การจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน 17 2.4 การวเคราะหและจดท าขอมลความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 18

บทท 3 แผนท ขอมล ฮารดแวรและซอฟทแวรทใชด าเนนการ 22 3.1 แผนทและขอมลทน ามาใชวเคราะหและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท 22 3.2 ฮารดแวรและซอฟทแวร 27

บทท 4 ขนตอนและวธการ 29 4.1 การรวบรวมแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของจงหวด 29 4.2 การน าเขาขอมลและจดการขอมลสารสนเทศภมศาสตร 31 4.3 การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท 33 4.4 การจดท าชนขอมลความลาดชนของพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร 36 4.5 การวเคราะหการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและลกษณะทางกายภาพ 39 ทมผลกระทบตอความลาดชนของพนท 4.6 การส ารวจ เกบรวบรวมขอมลพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนไปจากเดม 40 4.7 การจดท าและปรบปรงขอมลความลาดชนของพนทใหสอดคลองกบสภาพพนทปจจบน 40 4.8 การจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวด 47

หองสมดกรมพฒนาทดน

สารบญ (ตอ) หนา 4.9 การจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท 51 เพอการพฒนาทดนของจงหวด

บทท 5 การประเมนคณภาพแผนทและขอมลความลาดชนของพนท 52 5.1 การประเมนความครบถวนของขอมลความลาดชน 52 5.2 การประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชน (Thematic Accuracy) 58

บรรณานกรม 66 ภาคผนวก 67 ภาคผนวก ก รปแบบของรายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท 68

เพอการพฒนาทดน จงหวด

หองสมดกรมพฒนาทดน

ข สารบญตาราง

หนา ตารางท 2-1 การจดชนความลาดชนของพนทในประเทศไทย 17 ตารางท 2-2 ค าแนะน าเกยวกบการส ารวจเชงคณภาพของทดนในภมประเทศบนแผนท 19 มาตราสวนตางๆ ตามแนวทางการส ารวจทรพยากรดนและทดน ตารางท 4-1 รปแบบพจนานกรมขอมล (Data Dictionary) ของชนขอมลความลาดชนของพนท 42 ตารางท 4-2 ค าอธบายขอมล (Metadata) ของชดขอมลความลาดชนของพนทจงหวด 43 ตารางท 4-3 ค าอธบายองคประกอบ สญลกษณ และรปแบบตวอกษรทใชในระวางแผนท 48 ตารางท 5-1 เกณฑการประเมนความสมบรณครบถวนของชนขอมลความลาดชนโดยวธการ 52 ตรวจสอบการครอบคลมพนทตามขอบเขตการปกครองของจงหวด ตารางท 5-2 เกณฑความสอดคลองเชงแนวคดของขอมลความลาดชนของพนทแตละจงหวด 57 ตารางท 5-3 ตวอยางการค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยและการประเมนความถกตอง 62 ของแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดเพชรบรณ ตารางท 5-4 เกณฑการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนทภายใต 65 โครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน

ค

สารบญภาพ หนา ภาพท 2-1 การค านวณคาความลาดชนของพนทมหนวยเปนเปอรเซนต 13 ภาพท 2-2 การหาคาความลาดชนของพนทโดยวธการส ารวจรงวดในภมประเทศ 14 ภาพท 2-3 การค านวณคาความลาดชนของพนทโดยวธการรงวดจากแผนทและเสนชนความสง 15 ภาพท 2-4 ผงภาพขนตอนการวเคราะหความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 16 ภาพท 2-5 การหาคาความลาดชนของพนทโดยการวเคราะหความลาดชนจากขอมลความสง 17 ภมประเทศดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร ภาพท 2-6 ผลลพธของเสนขอบเขตของรปปดทเกดขนจากการก าหนดระยะทางของยายสวน 20 ทใชในค านวณจดใหม (Smoothing tolerance) เทากบ 5 เมตร 10 เมตร 15 เมตร 20 เมตรและ 25 เมตร ภาพท 3-1 แบบจ าลองระดบสงเชงเลขมาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III 1450 23 ภาพท 3-2 ขอมลเสนชนความสงเชงเลขมาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III 1450 24 ภาพท 3-3 ภาพถายออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III1450 25 ภาพท 3-4 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดก าแพงเพชร ป พ.ศ.2556 26 ภาพท 3-5 แผนทสภาพการใชทดนจงหวดก าแพงเพชร ป พ.ศ.2559 26 ภาพท 4-1 ขนตอนและวธการโมเสคแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 32 ภาพท 4-2 การเมอรซ (Merge) หรอการรวมชนขอมลเสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 33 ภาพท 4-3 การใชค าสง Slope ในการวเคราะหความลาดชนของพนทแบบราสเตอร 34 ภาพท 4-4 การใชค าสง Filter เพอกรองหรอก าจดกลมคากรดเซลลทมผลกระทบตอการค านวณ 34 ภาพท 4-5 การใชค าสง Reclassify เพอการจดกลมขอมลใหม โดยจดชนความลาดชนเปน 35 7 ชนตามหลกเกณฑการจดชนความลาดชนเพอการพฒนาทดน ภาพท 4-6 การใชค าสง Raster to Polygon ในการแปลงขอมลราสเตอรไปเปนขอมลเวคเตอร 36 ภาพท 4-7 การใชค าสง Eliminate เพอขจดโพลกอนขนาดเลกมากทถกเลอกไวเขารวมกบ 37 โพลกอนใกลเคยงภายในระยะหางมากทสดทก าหนดไว (snap tolerance) ภาพท 4-8 โพลกอนขนาดเลกเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร ทถกขจดไปรวมกบ 37 โพลกอนใกลเคยง ภาพท 4-9 การใชค าสง Smooth Polygon เพอการท าเสนขอบเขตโพลกอนใหเรยบขน 38 ภาพท 4-10 การใชค าสงตดขอมล (Clip) ชนขอมลความลาดชนของพนทตามขอบเขตการปกครอง 38 ภาพท 4-11 การวเคราะหการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนททมผลกระทบตอ 39 ความลาดชน ของพนทโดยการซอนทบขอมลสภาพการใชทดน พ.ศ.2559 บนภาพถายออรโธสบนทกภาพเมอพ.ศ. 2546

หองสมดกรมพฒนาทดน

สารบญภาพ (ตอ) หนา

ภาพท 4-12 รปแบบโครงสรางระวางแผนทแสดงความลาดชนของพนทครอบคลมพนททงจงหวด 47 ภาพท 4-13 ตวอยางของรปแบบระวางแผนทแสดงความลาดชนของพนทมาตราสวน 1:50,000 51 ภาพท 5-1 ขนตอนและวธการสรางไฟลฐานขอมลเชงพนท (Geodatabase) 53 ภาพท 5-2 ขนตอนและวธการสรางไฟลชดขอมลส าหรบจดเกบขอมลรปลกษณทางภมศาสตร 54 ภาพท 5-3 ขนตอนและวธการน าเขาขอมลความลาดชนของพนททตองการตรวจสอบโทโปโลย 55 ภาพท 5-4 ขนตอนและวธการสรางกฎเพอตรวจสอบพนทรปปดทมการซอนทบหรอเกดชองวาง 56 ระหวางพนทรปปด ภาพท 5-5 ตวอยางผลลพธจากการตรวจสอบความผดพลาดของขอมลพนทรปปดทมการซอนทบ 57 (Overlap) หรอมชองวางระหวางกน (Gap) ทตรวจพบ ภาพท 5-6 ตวอยางการก าหนดจดทดสอบเพอการประเมนความถกตองของแผนทแสดง 59 ความลาดชนของพนทแตละจงหวด ภาพท 5-7 ตวอยางการหาคาความลาดชนของพนทโดยวธการรงวดจากแผนทและเสนชนความสง 64 มาตราสวน 1:4,000

หองสมดกรมพฒนาทดน

บทท 1 บทน า

1.1 ความเปนมาและความส าคญ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน ไดด าเนนโครงการจดท าแผนท

แสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน ครอบคลมพนทเกอบทงประเทศ (ยกเวนจงหวดยะลา ปตตาน นราธวาส และในพนท 4 อ าเภอของจงหวดสงขลา ไดแก อ าเภอจะนะ อ าเภอเทพา อ าเภอนาทว และอ าเภอสะบายอย) ภายใตแผนการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2560 จ านวน 24 จงหวด ปงบประมาณ 2561 จ านวน 20 จงหวด ปงบประมาณ 2562 จ านวน 17 จงหวด และปงบประมาณ 2563 จ านวน 13 จงหวด รวม 74 จงหวด โดยการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน 1: 4,000 และขอมลภมสารสนเทศทเกยวของน ามาจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดตาง ๆ ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) และรายงานสภาพความลาดชนของพนทของแตละจงหวด เพอใหหนวยงานของกรมพฒนาทดน ใชเปนขอมลในการด าเนนงานตามภารกจกรมพฒนาทดน ไดแก การส ารวจและจดท าแผนทดน การวางแผนการใชทดน การปรบปรงบ ารงดน การส ารวจออกแบบงานจดระบบอนรกษดนและน า การพฒนาแหลงน าเพอการเกษตร การประเมนความสามารถ ในการกกเกบน า ปรมาณน าไหลบา การชะลางพงทลายของดน เปนตน ซงผลผลตภายใตโครงการน จดท าขนทงในรปแบบขอมลดจทลและรปแบบเอกสารพรอมพมพ ส าหรบใหบรการและเผยแพรแกหนวยงานทงภาครฐ เอกชนและประชาชนทสนใจ น าไปใชในการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการตาง ๆ หรอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจวางแผนการด าเนนงานดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาพนท การบรหารจดการน า การปองกนและบรรเทาภยทางธรรมชาตและการพฒนาโครงสรางพนฐานอนๆทเกยวของ

ทงน เพอใหการจดท าแผนทแสดงความลาดชนและการจดท ารายงานสภาพความลาดชนของพนทของแตละจงหวดมความสมบรณ ครบถวนและถกตองเปนมาตรฐานเดยวกน จงไดจดท าเอกสารแนวทาง การจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ส าหรบผปฏบตงานใชเปนแนวทางการด าเนนงานใหเปนไปในทศทางเดยวกนไดอยางถกตองและเปนมาตรฐานเดยวกนเพอใหสามารถปฏบตงานบรรลเปาหมายตามแผนงานทวางไว นอกจากนยงเปนการเสรมสรางองคความรดานการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนผวภมประเทศตามระดบความสง -ต า และความลาดเอยงของพนทใหแกผทสนใจทวไปไดศกษาและน าไปประยกตใชไดอยางถกตอง เหมาะสมตอไป

หองสมดกรมพฒนาทดน

2

1.2 วตถประสงค 1.2.1 เพอก าหนดแนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลอง

ระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรภายใตโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนใหมรปแบบและเปนมาตรฐานเดยวกน

1.2.2 เพอจดท าคมอแนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

1.3 ระยะเวลาด าเนนการ

ปงบประมาณ 2560 (ต.ค.59 – ก.ย.60)

1.4 ขอบเขตการด าเนนงาน เอกสารฉบบนครอบคลมเนอหาเกยวกบแนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจาก

ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรและรายงานสภาพความลาดชนของพนทของแตละจงหวด ดงน

1.4.1 การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลขมาตราสวน 1: 4,000 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยใชโปรแกรม ArcGIS เวอรชน 10

1.4.2 การแปลภาพถายดวยสายตาเพอวเคราะหการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและ การเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพทอาจมผลกระทบตอความลาดชนของพนทจากภาพถายออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ส าหรบน าไปใชเปนขอมลในการส ารวจภาคสนามและการก าหนดขอบเขตของพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทแตละจงหวด

1.4.3 การใชเครองจพเอสแบบมอถอ (Hand Held) ดวยวธการรงวดจดเดยวในการเกบขอมลพนททมการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนทส าหรบใชเปนขอมลในการขดขอบเขตพนทโดยประมาณเพอเปนขอมลประกอบการพจารณาของผใชขอมล

1.4.4 การประเมนคณภาพของแผนทและขอมลความลาดชนของพนท โดยการค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยจากแผนทและการใชเครองจพเอสแบบรงวด ท าการรงวดโดยวธการจลนในทนท (Real Time Kinematic survey : RTK) เพอการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนทในภมประเทศ

1.5 สถานทด าเนนการ กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท

หองสมดกรมพฒนาทดน

3

1.6 ขนตอนและวธด าเนนการ 1.6.1 ศกษา วเคราะหรายละเอยดและคณลกษณะของขอมลภมสารสนเทศทน ามาใชด าเนนการ 1.6.2 ศกษาแนวคดเกยวกบการน าระบบสารสนเทศภมศาสตรมาใชในการวเคราะหความลาดชน

ของพนทจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลข 1.6.3 ศกษาหลกเกณฑการจ าแนกและจดชนความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน 1.6.4 ศกษาขนตอนและวธการในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากแบบจ าลอง

ระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 1.6.5 ศกษาแนวทางและวธการในการตรวจพจารณาความถกตองแผนทแสดงความลาดชนของ

พนททงในส านกงานและในภมประเทศ 1.6.6 รวบรวมและวเคราะหขอมลในขอ 1.6.1 – 1.6.5 เพอน ามาจดเรยง ล าดบเนอหาของ

คมอการวเคราะห และจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทรายจงหวดดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 1.6.7 จดท าเอกสารแนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลอง

ระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

1.7 ผด าเนนการ

จาสบเอกราชวลย กนภย นกวชาการแผนทภาพถายช านาญการพเศษ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท เปนผด าเนนการ ศกษา วเคราะห รวบรวมขอมล และจดท าเอกสารแนวทางการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ปฏบตงาน 100 เปอรเซนต

1.8 ประโยชนทไดรบ 1.8.1 เจาหนาทผ ปฏบตงานดานการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจากขอมล

แบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร และรายงานสภาพความลาดชนของพนทของแตละจงหวดใชเปนแนวทางการด าเนนงานใหบรรลเปาหมายตามแผนงานทวางไวและเปนมาตรฐานเดยวกน

1.8.2 ผบรหารและผควบคมการด าเนนโครงการใชเปนเครองมอในการตดตาม ประเมนผล ในแตละขนตอนการปฏบตงาน และน าผลมาปรบปรงและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท จากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร และรายงานสภาพความลาดชนของพนทของแตละจงหวดใหมประสทธภาพมากยงขน

หองสมดกรมพฒนาทดน

บทท 2 เทคโนโลย เทคนค วธการและความรทางวชาการทเกยวของ

2.1 เทคโนโลยภมสารสนเทศ ปจจบนเทคโนโลยภมสารสนเทศเขามามบทบาทและมความส าคญในดานการบรหารจดการของหนวยงานภาครฐ ภาคธรกจเอกชน และการด าเนนชวตประจ าวนของประชาชน โดยทผานมารฐบาล ไดใหความส าคญในเรองของการพฒนาและการน าเทคโนโลยภมสารสนเทศมาใชในการบรหารและพฒนาประเทศเปนอยางมากและตอเนองมาโดยตลอด ดงจะเหนไดจากแผนแมบทภมสารสนเทศแหงชาต พ.ศ.2560-2564 ไดก าหนดวสยทศนดานภมสารสนเทศของประเทศไวอยางชดเจนคอ “โครงสรางพนฐานทางภมสารสนเทศ เปนหนงในกลไกสนบสนนการขบเคลอนประเทศอยางสมดลและยงยน” เพอใหทกภาคสวนเพอน าไปขบเคลอนประเทศในทกมต (คณะกรรมการภมสารสนเทศแหงชาต , 2560) และนโยบายดานการจดการฐานขอมลขนาดใหญ (Big Data) ของประเทศและระบบขอมลเปด (Open Data) ของหนวยงานภาครฐ ซงจะท าใหเทคโนโลยภมสารสนเทศจะเปนเครองมอทส าคญในการจดการขอมลภมสารสนเทศและการประยกตใชงานในดานตางๆ ทงในปจจบนและในอนาคต โดยผใชงานจ าเปนตองเรยนรและพฒนาทกษะเพอใหสามารถน าไปใชในการปฏบตงานไดอยางถกตองและมประสทธภาพ เทคโนโลยภมสารสนเทศประกอบดวย 3 ระบบไดแก ระบบก าหนดต าแหนงบนโลกดวยดาวเทยม (Global Navigation Satellite System : GNSS) การส ารวจขอมลจากระยะไกล (Remote Sensing: RS ) และระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS )

2.1.1 ระบบก าหนดต าแหนงบนโลก (Global Positioning System :GPS) เกดขนในป พ.ศ. 2521 (ค.ศ.1978) สรางและควบคมโดยกองทพอากาศสหรฐอเมรกา เพอวตถประสงคในการน าหนเครองบน เรอรบ และภารกจทางทหาร โดยเปดเสรขอมลสญญาณดาวเทยม (ranging code, satellite ephemeris, almanac data) ในชองสญญาณ L1 ใหกบพลเรอนทวโลกใชงาน ซงในชวงแรกไดมการผนวกเอาสงทเรยกวา S/A (Selective availability) เขาไปเพอลดคณภาพของขอมลสญญาณดาวเทยม ซงท าใหพกดต าแหนงทไดมความถกตองเพยงในระดบ 50 เมตร ตอมาไดมการปด S/A ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2543 (ค.ศ.2000) และไดมการประกาศยกเลก S/A อยางเปนทางการในป พ.ศ. 2548 (ค.ศ.2005) การยกเลก S/A ในครงนน สงผลใหพกดต าแหนงทไดจากการรงวดดวยเครองรบสญญาณดาวเทยม GPS แบบมอถอ (Handheld GPS receiver) มความถกตองแมนย ามากยงขน โดยมความคลาดเคลอนประมาณ 3 – 10 เมตร ซงเพยงพอตอการใชงานโดยทวไปทไมตองการความถกตองของต าแหนงมากนก ในระยะตอมาประเทศในโซนยโรป รสเซย ญปน และจน ไดเรมมการพฒนาระบบดาวเทยมเพอการก าหนดต าแหนงบนโลกเพมมากขนอกหลายระบบ ท าใหเกดเปนระบบการก าหนดต าแหนงดวยดาวเทยมหลายระบบ (Global Navigation Satellite System :GNSS) แตอยางไรกตามระบบก าหนดต าแหนงบนโลกดวยดาวเทยมจพเอส ถอไดวาเปนระบบขอมลเปด (Open Data) ระบบแรกของโลกทผใชงานสามารถ

หองสมดกรมพฒนาทดน

5

น าไปใชงานไดโดยไมตองเสยคาใชจายในการรบสญญาณหรอใชประโยชนจากระบบจพเอส และท าใหเกดการคนควาวจยเพอใชประโยชนจากสญญาณดาวเทยม GPS เปนไปอยางกวางขวาง มการประดษฐคดคนผลตภณฑเครองรบสญญาณดาวเทยมส าหรบใชในกจการตางๆ เชนระบบการน าหนเพอการเดนเรอ การขนสงทางอากาศ การส ารวจรงวด และการจดท าแผนทในรปแบบตางๆ ซงตอมาไดมการพฒนาเครองรบสญญาณดาวเทยมใหมขนาดเลกลงและราคาถกลง สามารถพกพาไดสะดวก เชนอปกรณน าทาง ในรถยนต เครองจพเอสแบบพกพาหรอแบบมอถอ (Handheld GPS) จนในปจจบนพฒนาเปนไมโครชปส าหรบตดตงในสมารทโฟน และอปกรณคอมพวเตอรแบบพกพาชนดอน ๆ ทสามารถบอกต าแหนงไดอยางรวดเรวและมความถกตองประมาณ 5 เมตร ส าหรบวธการก าหนดต าแหนงบนโลกดวยดาวเทยมแบงออกเปน 2 วธคอ

1) การหาต าแหนงสมบรณ (Absolute positioning) หรอการหาต าแหนงจดเดยว (Single point positioning) เปนวธการหาต าแหนงจดเดยวโดยใชเครองรบสญญาณดาวเทยมจพเอส แบบน าหน ซงใชหลกการของการรงวดดวยดาวเทยมจพเอสแบบสมบรณโดยอาศยขอมลซโดเรนจ มาประมวลผลเพอหาคาพกดทมความถกตองทางต าแหนงประมาณ 10-20 เมตร ปจจบนเครองรบสญญาณดาวเทยมจพเอส แบบมอถอ (Handheld) มขนาดเลกพกพาไดอยางสะดวก ราคาถก ใชงานงาย จงเปนทนยมส าหรบการใชงานในชวตประจ าวนทวไป เชน การเกบตวอยางขอมลเชงพนทส าหรบการวเคราะหขอมลการส ารวจระยะไกล (remote sensing) การส ารวจรงวดต าแหนงทตงของหมบาน สถานทส าคญ แหลงน า การคนหาต าแหนงแปลงทดน การก าหนดขอบเขตพนทและงานทไมตองการความถกตองเชงต าแหนงมากนก

2) การหาต าแหนงสมพทธ (Relative positioning) เปนวธการหาต าแหนงเปรยบเทยบกนระหวางจดสองจดเพอตองการใหความถกตองของต าแหนงดขนกวาการหาต าแหนงของจดเดยว โดยใชคาจากหมดหลกฐานทมคาพกดใชเปนสถานฐาน (Base station) เครองรบอนทเหลอน าไปวางตามจดทตองการหาต าแหนงเปรยบเทยบกบสถานฐานจดเหลานเรยกวาจดรโมทหรอสถานจร หลกการท างานของการหาต าแหนงแบบสมพทธ คอ เครองรบทสถานฐานและสถานจรจะตองรงวดไปยงดาวเทยมกลมเดยวกนในขณะเวลาเดยวกน ทสถานฐานเครองจพเอสจะท าหนาทเหมอนจดอางอง สามารถใชคาปรบแกของเครองรบทสถานฐานกบเครองอนทอยในบรเวณเดยวกน และสามารถน าไปใชเปนคาแกส าหรบค านวณต าแหนงอนไดเชนเดยวกน

2.1) การหาต าแหนงสมพทธ โดยใชเครองรบแบบน าหนตงแต 2 เครองขนไป เปนการท างานโดยวธการรงวดแบบ Differential GPS หรอ DGPS ซงใหคาความถกตองทางต าแหนงประมาณ 1-3 เมตร

2.2) การหาต าแหนงแบบสมพทธโดยใช เครองรบสญญาณแบบรงวดจะใชการวดคลนสง L1 เพยงความถเดยว หรอวดคลนสงทงสองความถ ( L1 / L2) โดยเทคนคในการวดดวยเครองรบแบบรงวดท าได 4 วธ คอ การรงวดแบบสถต (Static survey) การรงวดแบบจลน (Kinematic survey) การรงวดแบบสถตอยางเรว (Rapid static survey) และการรงวดแบบจลนในทนท (Real Time

หองสมดกรมพฒนาทดน

6

Kinematic survey : RTK) เปนวธการหาต าแหนงในขณะทเครองรบสญญาณเคลอนทโดยใช เครองรบสญญาณดาวเทยมจพเอส แบบรงวดชนดสองความถ และหลายระบบดาวเทยมน าหน (dual-frequency receiver and multi-GNSS receiver) อยางนอย 2 เครอง โดยเครองหนงจะตงรบสญญาณไวบนหมดททราบคาพกดหรอสถานฐาน (Base Station) สวนเครองรบเครองทสองถกน าไปตงรบสญญาณตามจดทตองการทราบคาพกดหรอสถานจร (Rover Station) โดยมการตดตงอปกรณสอสารระหวางเครองรบทงสอง ซงอาจเปนเครองรบและสงคลนวทยหรอโทรศพทมอถอ การหาคาพกดของต าแหนงจดตางๆ ดวยวธการน เครองรบสญญาณดาวเทยมทสถานฐานและสถานจรตองรบขอมลจากดาวเทยมกลมเดยวกนและชวงเวลาเดยวกนอยางนอย 5 ดวง และตองเปนเครองรบสญญาณแบบสองความถเทานน วธการนสามารถใหคาความถกตองในระดบ 1-5 เซนตเมตร ส าหรบเสนฐานทยาวไมเกน 15 กโลเมตร

ระบบก าหนดต าแหนงบนโลก (Global Positioning System : GPS) ทกลาวมานน จะน ามาใช ในการส ารวจและการเกบขอมลพนททมการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนท โดยใชผปฏบตงานจ าเปนตองใชเครองจพเอสแบบมอถอ (Handheld) เปนเครองมอในการน าทางไปยงจดทก าหนดไวและรงวดพกดต าแหนงขอบเขตพนทโดยประมาณ เพอใชเปนขอมลในการขดขอบเขตพนทดงกลาวในบทท 4 และวธการรงวดแบบจลนในทนท (Real Time Kinematic survey : RTK) เพอการส ารวจรงวดในการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนทในบทท 5

2.1.2 การรบรจากระยะไกล (Remote Sensing : RS) หรอการส ารวจขอมลจากระยะไกล เปนทงวทยาศาสตรและศลปะ ในการไดมาซงสารสนเทศทางดานวตถ พนท และปรากฏการณตางๆ ผานทางการวเคราะหขอมลทไดจากการบนทกดวยเครองมอ โดยไมไดสมผสกบวตถ พนท และปรากฏการณทถกตรวจจบนน ๆ ซงอาศยคณสมบตของคลนแมเหลกไฟฟาเปนสอในการไดมาของขอมลใน 3 ลกษณะ คอ คลนรงส (Spectral) รปทรงสณฐานของวตถบนพนผวโลก (Spatial) และการเปลยนแปลงตามชวงเวลา Temporal) ซงทผานมาเทคโนโลยการรบรระยะไกล พฒนาและกาวหนาไปอยางรวดเรว มการประดษฐ คดคนเครองมอ อปกรณรบสญญาณทมประสทธภาพสง การพฒนาแอพพลเคชน เทคนควธการในการแปลภาพถาย การวเคราะหขอมลในรปแบบตางๆ โดยมการพฒนาควบคกนไปเพอความถกตอง แมนย า และรวดเรวยงขน จงท าใหในปจจบนหนวยงานตางๆ ทงภาครฐเอกชนมการน าขอมลการรบรจากระยะไกล ไดแก ภาพถายทางอากาศ ขอมลจากภาพดาวเทยม มาใชประโยชนเพอส ารวจและการจดท าแผนท เพอการจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาประเทศ การวางแผนการใชทดนในมาตราสวนทหลากหลาย การบรหารจดการทรพยากรน า การจดการภยพบต การวางแผนการจดการพชเกษตร ปาไมและระบบนเวศน การจดการโครงสรางพนฐาน และความมนคงของประเทศ เนองจากประหยดคาใชจายและเวลาในการส ารวจ การเกบขอมลไดเปนอยางมากและไดขอมลทมความถกตองสง ท าใหสามารถประมวลผลและจดท าขอมล ไดอยางรวดเรวทนตอเหตการณ

1) องคประกอบของการส ารวจขอมลระยะไกล ม 3 ประการคอ 1.1) พลงงานทสะทอนหรอแผออกจากวตถ การแผรงสแมเหลกไฟฟาทเปนการ

สะทอนหรอการแผรงสจากวตถซงเปนแหลงพลงงานปกตของขอมลการส ารวจขอมลระยะไกล

หองสมดกรมพฒนาทดน

7

1.2) อปกรณทใชตรวจจบและบนทกพลงงานรงสแมเหลกไฟฟา ทสะทอนหรอแผออกจากวตถ อปกรณน เรยกวา “เซนเซอร”( Sensor) ไดแก กลองถายรป สแกนเนอร อปกรณเครองมอตรวจจบคลนรงสแมเหลกไฟฟา ทตดตงอยกบอากาศยานตาง ๆ เชนเครองบน อากาศยานไรคนขบ ยานอวกาศ และดาวเทยม

1.3) การวเคราะหขอมลจากการส ารวจระยะไกล คอการแปล (Interpretation) ซงสามารถท าไดโดยการแปลภาพถายดวยสายตา และการวเคราะหแปลความภาพถายดวยคอมพวเตอร ซงในทนจะกลาวถงเฉพาะกระบวนการแปลภาพถายทางอากาศซงเปนการสกดขอมลดานคณภาพ (Qualitative information) ของวตถหรอปรากฏการณตาง ๆ ทปรากฏบนภาพ เชน รปราง ขนาด ต าแหนง จ านวน หรอการกระจายของวตถตางๆ ซงเปนขอมลเบองตนทไดจากการอานแปลภาพถาย ทงนการอานแปลภาพถายไมไดอาศยเฉพาะลกษณะทสามารถมองเหนไดจากภาพถาย เทานน ตองใชการจนตนาการ การคดวเคราะห และการคาดคะเนอยางมเหตผล ซงตองใชความรในวชาการตาง ๆ จากหลายสาขา มาประยกตเพอใหเกดมโนภาพ ในสงทเราไมสามารถจะมองเหนไดบนภาพถายโดยตรง ซงอาจตองใชการคาดคะเนลกษณะภายในและสมบตอนๆ จากสงทเรามองเหนในภาพถาย น ามาเปนองคประกอบในการพจารณาดวย ดงนนอาจกลาวไดวาการอานแปลภาพถายอาศยหลกการทางวทยาศาสตรทงหมดหรอเปนสวนใหญเทานนการแปลภาพถาย จะมลกษณะของการด าเนนการอยางหนงอยางใดทแยกออกจากกนไดหรอตองท ารวมกนทงหมด แบงออกเปน 4 สวนคอ

1.3.1) การจ าแนก (Classification) คอ การระบชนด ประเภท ลกษณะตาง ๆ ของวตถ หรอสภาพพนทโดยขนอยกบลกษณะทเหนในภาพ โดยกระท าไดใน 3 ระดบ คอระดบการตรวจจบได (Detection) วามหรอไมมลกษณะทตองการจ าแนกในภาพ ระดบการจดจ าได (Recognition) คอสามารถจดประเภทหรอแยกประเภทของวตถตาง ๆ ทปรากฏในภาพได และระดบการบงชเฉพาะ (Identification) คอการระบชชดวตถชนดตาง ๆ ใหอยในประเภททเฉพาะเจาะจง ชนดหรอประเภทของวตถทปรากฏในภาพไดอยางมนใจ

1.3.2) การแจกแจงรายละเอยดและจ านวน (Enumeration) คอการนบรายการวตถตาง ๆ ทเหนในภาพวามจ านวนเทาใด และสามารถอธบายลกษณะทเหนไดอยางละเอยดเชนมบาน 10 หลงอยตดกนเปนแนวยาวหรอเปนกลมบาน

1.3.3) การวด (Measure) คอ การวดระยะทาง ความยาว ความกวาง ความสง เนอทและปรมาตร จากภาพถาย หรออาจหมายถงการประเมนปรมาณความเขมของแสงและความสวางของภาพ (Photometry)

1.3.4) การก าหนดขอบเขต (Delineation) คอการก าหนดขอบเขตลกษณะทแปลลงบนภาพโดยใชความแตกตางขององคประกอบตาง ๆ ของภาพเปนตวก าหนด ซงการทจะก าหนดหรอขดขอบเขตพนทหรอขอบเขตของวตถทเหนในภาพไดอยางถกตองแมนย าหรอมความมนใจมากนอยเพยงใดนนขนอยกบความรและทกษะความเชยวชาญของผแปลภาพถาย โดยเฉพาะขอบเขตพนททซบซอนหรอขอบเขตของพนทไมชดเจน

หองสมดกรมพฒนาทดน

8

2) คณสมบตของผแปลภาพถาย คอ ความร ความสามารถและทกษะความช านาญของผแปลภาพถาย ซงมความส าคญเปนอยางมาก โดยผแปลภาพในสาขาใดหรอในดานใด จ าเปนตองมพนฐาน ความร ในวชาการสาขานนอยางเพยงพอและตองมความรในเรองทเกยวของ เพอชวยในการวเคราะหหรออานแปลภาพถายเชน ความรดานภมศาสตร การเกษตร ธรณวทยา ปาไมและพชพรรณ เศรษฐกจและสงคม เปนตน โดยผแปลภาพถายทดควรมคณสมบต ดงน

2.1) ความรภมหลง (Background Knowledge) เปนสงหนงทจะชวยใหผแปลภาพถายสามารถใชความรและประสบการณในงานเฉพาะดานทมอยน ามาใชตอยอดหรอเพมพนทกษะในการแปลภาพไดรวดเรวและมความถกตองแมนย ามากยงขนเชนผทมความเรองปาไม กจะสามารถแปลภาพถายเกยวกบปาไมและพชพรรณไดดกวาผทมาจากสาขาอน

2.2) ความสามารถทางสายตา (Visual Acuity) เปนคณสมบตทส าคญอยางหนงของผแปล ตองไมเปนผพการทางสายตา เชน ตาบอด ตาบอดส เนองจากการแปลตความจ าเปนตองอาศยความสามารถทางดานสายตาเปนองคประกอบ เพราะตองพจารณารายละเอยดทปรากฏในภาพ ลกษณะของเนอภาพ (Texture) ความเขม (Tone) ส (Color) ดงนนผทมสายตาปกตยอมสามารถจ าแนกพนทไดดกวาผทสายตาผดปกต

2.3) ความสามารถของจตใจ (Mental Acuity) มความสมพนธกบภมหลงและประสบการณ มความละเอยดรอบคอบ ชอบสงเกต จะสามารถแปลภาพถายไดเปนอยางด

2.4) ประสบการณ (Experience) ผแปลภาพถายทมประสบการณเกยวกบลกษณะสภาพแวดลอมหรอลกษณะภมประเทศ ในพนทหรอบรเวณทท าการแปลตความจะชวยใหสามารถแปลภาพถายและวนจฉยสงทปรากฏในภาพไดดกวาผทไมมประสบการณมากอน

3) องคประกอบพนฐานของวตถ เปนสงทชวยใหผแปลภาพดวยสายตาสามารถวเคราะหระบชชดสงทปรากฏบนภาพถายไดอยางถกตองแมนย าและรวดเรวมากยงขน นอกจากผแปลภาพถายจะตองมความรหรอความคนเคยประจ าถน ของแตละพนทและภมประเทศนนๆ เพอท าใหสามารถตความจากขอมลทเกยวของไดดยงขน ทงนตองอาศยหลกการทใชในการจดจ าวตถตางๆ ในภาพวตถ ซงท าใหผแปลสามารถจ าแนกรายละเอยดทปรากฏในภาพไดในเบองตนจากลกษณะตางๆ ของวตถทถกบนทกในภาพ องคประกอบพนฐานของวตถหรอสงทปรากฏบนภาพถายทผแปลภาพถายจ าเปนตองใชในการจ าแนกและระบชชดวตถหรอสงทปรากฏบนภาพ ไดแก

3.1) รปราง (Shape) คอสงทเรามองเหนวตถหรอสงตาง ๆ ทปรากฏในภาพถายซงวตถหรอสงเหลานนจะมรปรางหรอเอกลกษณเฉพาะทบงบอกถงตวตนทผแปลจะสามารถจ าแนกแยกแยะวตถตางๆ ทปรากฏในภาพได เชนลกษณะของแมน า และแหลงน าทเกดขนเองตามธรรมชาต จะมรปรางแตกตางจากแมน าหรอแหลงน าทมนษยสรางขน

หองสมดกรมพฒนาทดน

9

3.2) ขนาด (Size) คอภาพของวตถทปรากฏในภาพจะปรากฏในลกษณะดานความยาว ความกวาง ความสง และเนอทซงจะเปนสดสวนทสมพนธกบระดบความสงของการบนทกภาพและมาตราสวนของภาพ โดยวตถตางชนดกนยอมมขนาดความกวางความยาวทแตกตางกนจนสามารถแยกประเภทออกจากกนได เชนบานพกอาศย ควรมขนาดความกวาง ความยาวและเนอทนอยกวาโรงงานอตสาหกรรม

3.3) เงา (Shadow) การเกดเงาเปนปรากฏการณทสมพนธกบมมของดวงอาทตย ทท าใหพนผวของวตถไดรบแสงสวางจากดวงอาทตยนอยมากหรอถกบดบงจนไมไดรบแสงเลย ลกษณะ ภมประเทศทมความสงแตกตางกนมากมกจะกอใหเกดเปนเงาสวนมด เนนใหเหนความสงตา งของ ภมประเทศในภาพชดเจนมากยงขน ซงมประโยชนส าหรบการศกษาดานธรณสณฐานเชน ภเขา หนาผาชน อาคารสง เสาไฟฟา ประภาคาร ฯลฯ

3.4) ส หรอ โทนส (Color or tone) หมายถง สหรอระดบความเขมของสเทาของจดภาพ ซงมตงแตระดบของสเทาจากจางสดไปถงเขมสด (Shade of grey) ระดบของโทนสจะสมพนธกบปรมาณของแสงทสะทอนจากวตถ วตถทสะทอนแสงอาทตยกลบไปสกลองมาก จะท าใหจดภาพของวตถนนมสจาง เชน ถนนคอนกรต ลานตากขาว ส าหรบวตถทสะทอนแสงไดนอย ดดแสงมากจะท าใหเหนเปนสทบหรอมด เชน น าซงดดกลนแสงทตกกระทบเกอบทงหมดภาพทปรากฏจะเปนสด า ดนทมความชนสง โทนสของภาพมสวนชวยในการแปลภาพถายไดมาก โทนสแตกตางกน อาจจะหมายถงลกษณะของดน หรอพชพรรณทแตกตางกน ซงอาจเปนผลของสภาพทางธรณทตางกน มปจจยหลายอยางทมผลตอโทนสของภาพถาย การตดกนของโทนส (Contrast) ระหวางวตถ ซงท าใหสามารถสงเกตความแตกตางกนของสภาพของวตถทแตกตางกนหรอเหมอนกน

3.5) เนอภาพ (Texture) หรอความหยาบละเอยดของภาพ (Texture) ซงเปนความแตกตางของลกษณะของพนผว ไดแกพนผวราบเรยบ (Smooth) ขรขระ (Rough) รวมทงความสม าเสมอทปรากฏอยในความราบเรยบและขรขระนน ๆ โดยลกษณะดงกลาวนชวยในการแยกแยะพนผวหรอวตถทมระดบความเขมหรอสเหมอนกน แตมความหยาบละเอยดตางกนได

3.6) การจดเรยงตว (Pattern) เปนลกษณะหรอรปแบบของจดเรยงตวของวตถหรอสงทปรากฏบนภาพทชวยใหผแปลภาพสามารถจ าแนกประเภทและระบชชดไดอยางมนใจ เชน รปแบบการจดเรยงตวของทรงพมไมของสวนผลไมทมความเปนระเบยบซงจะแตกตางจากรปแบบตนไมทเกดขนเองตามธรรมชาตเชนปาละเมาะ ปาแดง-ปาโคก เปนตน

3.7) ท าเล ทตง (Site or location) ของวตถหรอสงตาง ๆ เปนขอมลทส าคญประการหนงทผแปลภาพถายจ าเปนตองมความรความเขาในในเรองดงกลาว ซงจะชวยใหสามารถแปลภาพถายไดอยางถกตองสอดคลองกบสภาพความเปนจรง ลดปรมาณงานในการออกภาคสนามไดเปนอยางด เชน นาขนบนได สวนใหญตงอยบนพนทภเขาทางภาคเหนอ นาเกลอ จะอยบรเวณพนทชายทะเลภาคกลาง ภาคตะวนออก และภาคใต เปนตน

หองสมดกรมพฒนาทดน

10

3.8) ขอมลสภาพแวดลอม (Association) คอสภาพภมประเทศหรอลกษณะของพนททใกลเคยง ซงใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจระบชชดไดวาวตถหรอสงทปรากฏบนภาพเปนชนดใดหรอพนทประเภทใดเชนบรเวณ โรงเกบผลผลตและลานตากมนจะอยในบรเวณพนททมการท าไรมนส าปะหลงเปนจ านวนมาก ในขณะทโรงสขาว จะอยบรเวณพนทนาขาว เปนตน

2.1.3 ระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System : GIS) เปนกระบวนการทางเทคนคหรอวชาการสมยใหมทน าคอมพวเตอรมาใชรวบรวม จดเกบ และการจดการขอมลเชงพนท ซงสามารถน ามาประยกตใชเพอจดท าระบบฐานขอมลทางดานทรพยากร (Resource Mapping) เพอการวางแผนการบรหารจดการทงในภาครฐ เอกชน และประชาชน เปนเครองมอทใชในการวเคราะหขอมล เชงพนท (Spatial Data) โดยน าขอมลในรปแบบหรอลกษณะตาง ๆของพนทศกษาจดท าใหอยในรปแบบ ทมความสมพนธเชอมโยงกนและกน ตามชนดและรายละเอยดของขอมลนนๆ เพอใหไดผลลพธทดทสดตามตองการ สามารถน าเสนอในรปแบบของแผนทและรายงาน เปนระบบทมศกยภาพในการจดเกบ การจดท า การจดการ การวเคราะห และการน าเสนอผลงานไดอยางมประสทธภาพ (สเพชร จรขจรกล, 2552) ระบบสารสนเทศภมศาสตรเปนระบบทสามารถน าเอาขอมลมารวบรวม จดเกบและวเคราะหอยางเปนระบบ สามารถเรยกใชงานสบคนขอมล และปรบปรง แกไขขอมลไดอยางสะดวก รวดเรว ส าหรบใชเปนสารสนเทศเพอสนบสนนการตดสนใจวางแผนในดานตางๆ ไดแก การจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การเกษตรและการประเมนผลผลตทางการเกษตร การจดการทางดานผงเมองและชมชน การปองกนและใหความชวยเหลอผประสบภยพบต (ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสน เทศ , 2552) ซงมความเกยวของกบการศกษาถงลกษณะขอมล โครงสรางขอมล เทคนควธการน าเขาขอมล (Data Input) รวมถงการแกไข และการปรบปรงขอมลใหเปนปจจบน การออกแบบฐานขอมลเชงพนท การสรางพจนานกรมขอมล (Data dictionary) การวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Analysis) การตความหมายจากผลการวเคราะห และการแสดงขอมลเชงพนทในรปแบบตางๆ

การวเคราะหขอมลสารสนเทศภมศาสตร มความแตกตางจากการวเคราะหขอมลในรปแบบอนๆ เนองจากขอมลสารสนเทศภมศาสตรทน ามาวเคราะหนนประกอบดวยขอมลเชงพนทและขอมลเชงบรรยายโดยสามารถน าขอมลทงสองประเภทมาวเคราะหรวมกนในคราวเดยวกน ผลลพธทไดจะประกอบดวยขอมลทงสองประเภท โดยในการด าเนนการในครงน ไดน าเทคนควธการวเคราะหแบบการซอนทบขอมล (Overlay analysis) ซงเปนวธการวเคราะหขอมลเชงพนทเพอหาความสมพนธระหวางปจจยมากกวา 1 ปจจย โดยเปนการกระท ากบขอมลตงแต 2 ชนขอมลขนไป ตามเงอนไขทไดจากการวเคราะหซงอาจจะเปนแบบคณตศาสตรหรอตรรกศาสตรเพอไดมาซงผลลพธทตองการบนพนทใดพ นทหนงของแตละชนขอมลซงจะตองมระบบพกดทตรงกนโดยผลลพธทไดคอชนขอมลใหมตามเงอนไขทก าหนดไว ส าหรบวธการวเคราะหขอมลสารสนเทศภมศาสตรโดยใชเทคนคการซอนทบชนขอมลทน ามาใชในการด าเนนงาน ไดแก

1) การวเคราะหขอมลสารสนเทศภมศาสตรโดยเทคนคการซอนทบขอมลเชงเสน (Vector overlay) เปนการวเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial data) และขอมลเชงบรรยาย (Attribute data) ของชนขอมล (Layer) 2 ชนขอมลเขาดวยกน ซงจะไดผลลพธเปนชนขอมลใหมท มรปลกษณ (feature)

หองสมดกรมพฒนาทดน

11

ของชนขอมลเปลยนแปลงไปในเชงพนท โดยมขอมลเชงบรรยายใหมเกดขน โดยการซอนทบขอมลในระบบสารสนเทศภมศาสตรนนจะใชกระบวนการทางเลขคณต เชน การบวก , ลบ, คณ, หาร หรอตรรกศาสตร ทงน เทคนคการซอนทบขอมลเชงเสน สามารถแบงประเภทตามลกษณะหรอรปลกษณของขอมลเปน 3 ประเภทคอ ประเภท Point-in-Polygon เปนกระบวนการคดเลอกจดทอยภายในรปปดทตองการคนหา ประเภท Line-in -Polygon เปนกระบวนการคดเลอกเสนทอยในหรอลากผานรปปดทตองการคนหา และประเภท Polygon-on-Polygon เปนกระบวนการซอนทบชนขอมลรปปด 2 ชนขอมล ผลลพธทไดคอรปปดทมขนาด รปรางหรอขอบเขตใหมและขอมลเชงบรรยาย ซงจะใชค าสงในการซอนทบขอมล ดงน

1.1) ยเนยน (Union) เปนกรรมวธการรวมชนขอมล (layer) ตงแตสองชนขอมลขนไป ผลลพธทไดจะรวมคณลกษณะทงหมดของชนขอมลทน าเขาไวดวยกนและท าการสรางชนขอมลขนมาใหมซงการซอนทบแบบยเนยนจะใชกบชนขอมลทเปนขอบเขตพนทเปนรปปด (Polygon) เทานน

1.2) อนเตอรเซกชน (Intersection) เปนกระบวนการเลอกเฉพาะขอมลทอยภายในขอบเขตพนทเปนรปปด (Polygon) ตงแตสองชนขอมลขนไป ผลลพธทไดจะเกดชนขอมลใหมเฉพาะสวนทซอนทบกนของชนขอมลทงหมดทน าเขาเทานน

1.3) ไอเดนทต (Identity) เปนวธการซอนทบทคงรกษาคณลกษณะของชนขอมลน าเขาไวโดยจะดงเอาเอกลกษณของชนขอมลทน ามาซอนทบในบรเวณเดยวกนกบชนขอมลน าเขามาแสดงในชนขอมลผลลพธดวย ดงนนการเลอกล าดบขอมลน าเขาและขอมลทน ามาซอนทบจงมความส าคญมาก เนองจากจะใหผลลพธของชนขอมลใหมทแตกตางกน

1.4) อราสซ (Erase) เปนกรรมวธการปรบแปลงขอมลโดยการลบหรอตดบางสวนของชนขอมล (layer) โดยอาศยชนขอมลทเกยวของเปนกรอบการลบหรอตดขอมลออกและท าการสรางชนขอมลขนมาใหม เฉพาะบรเวณทอยนอกกรอบ วธนใชไดกบชนขอมลประเภท จด เสน และพนทรปปด

1.5) คลป (Clip) เปนกรรมวธการปรบแปลงขอมลโดยการตดบางสวนของชนขอมล (layer) โดยการซอนทบขอมลตงแตสองชนขอมล ซงจะท าการสรางชนขอมลขนมาใหม แสดงเฉพาะขอมลทอยภายในขอบเขตของชนขอมลทตองการ วธนใชไดกบชนขอมลประเภท จด เสน และพนทรปปด

1.6) อลมเนต (Eliminate) เปนกรรมวธการปรบแปลงขอมลโดยการก าจดรปปดขนาดเลก (Polygon or Slivers) ทเกดจากการซอนทบชนขอมลประเภทโพลกอน 2 ชนขอมลตามเงอนไขทก าหนด โดยการเรยกคน (Query) หรอเลอกโดยตรง และรวมโพลกอนทเลอกรวมเขากบโพลกอนขางเคยง หรอโพลกอนทอยใกลเคยงภายในระยะ (snap tolerance) ทก าหนดไว

1.7) สปลท (Split) เปนวธการปรบแปลงขอมลโดยการแยกชนสวนขอมลตงแต 2 ชนขอมล โดยใชขอบเขตชนขอมลทเกยวของเปนเงอนไขในการแยกชนสวน

1.8) ดสโซลฟ (Dissolve) เปนกรรมวธการปรบแปลงขอมลโดยการหลอมรวมกลมขอมลโพลกอนทมคณสมบตหรอคณลกษณะ ( Attribute) เหมอนกนและอยชดตดกนเขาดวยกน เพอลดความซ าซอนของชนขอมลใหนอยลง

หองสมดกรมพฒนาทดน

12

1.9) รคลาสสฟาย (Reclassify) เปนกระบวนการจดกลมขอมลใหม ซงมลกษณะเดยวกน ใหอยเปนกลมเดยวกน ตามวตถประสงคทก าหนด

1.10) เมอรช (Merge) เปนการรวมชนขอมลเวคเตอร (Vector) ตงแตสองชนขอมลหรอเปนการเชอมตอแผนททมพกดภมศาสตรเดยวกนและมพนทตดกนเขาเปนผนเดยวกน

2) การวเคราะหขอมลราสเตอร (Raster Analyze) หรออาจเรยกวาขอมลกรด (Grid) สามารถท าการวเคราะหขอมลไดตงแต 1 ชนขอมลขนไป โดยขอมลราสเตอรทน ามาวเคราะหจะตองอางองระบบพกดเดยวกน มขนาดจดภาพทเทากน จงจะใหผลลพธทมความถกตองเหมาะสม ในกรณทมขนาดจดภาพ (Pixel size) ไมเทากน จะตองท าใหมขนาดจดภาพเทากนทกชนขอมลกอน โดยใหเลอกใชขนาดจดภาพหยาบทสดของชนขอมลทน ามาวเคราะหเปนหลก และเซลลทกเซลลของขอมลราสเตอรทน ามาวเคราะหจะตองมคาประจ าเซลลหรอมขอมลเชงอธบายก ากบ ส าหรบการซอนทบชนขอมลประเภทราสเตอรนนคาของจดภาพหรอตารางกรดของแตละชนขอมล จะถกหลอมรวมเขาดวยกนโดยอาศยตวด าเนนการแบบเลขคณต เทคนคการซอนทบขอมลราสเตอรมหลายวธ เชน แบบ local operation, neighborhood operation, zonal operation, distance measurement operation, spatial autocorrelation ฯลฯ

กลาวโดยสรป ระบบสารสนเทศภมศาสตร คอกระบวนการท างานดวยระบบคอมพวเตอร ในการจดการขอมลเชงพนท (Spatial data) ขอมลอยในรปของตารางขอมลเชงบรรยาย (Attribute data) หรอฐานขอมล (Database) ทมสวนสมพนธหรอเชอมโยงกนโดยรปแบบและความสมพนธของขอมลเหลานนสามารถน ามาวเคราะหและแสดงผลลพธในรปแบบตาง ๆ ไดตามตองการทงในสวนของความสมพนธเชงพนทและเชงเวลาเชน การขยายตวของเมอง การโยกยายถนฐาน การเปลยนแปลงสภาพการใชทดน การเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนท การเสอมโทรมของทรพยากรดน การเกดภยพบตทางธรรมชาต เปนตน จะเหนไดวาในปจจบน ระบบสารสนเทศภมศาสตร มการพฒนากาวหนาเปนอยางมากในปจจบน หนวยงานทงภาครฐและเอกชนน าไปใชและประยกตใชงานดานตาง ๆ เปนไปอยางกวางขวาง เนองจากเปนระบบทมศกยภาพในการเกบรวบรวม การจดท าขอมล วเคราะหและแสดงผลไดอยางสะดวกรวดเรวและถกตอง โดยขอมลดงกลาวสามารถน าไปใชเพอการวางแผน และการตดสนใจไดอยางถกตองเหมาะสม

2.2 การหาคาความลาดชนของพนท ในทางคณตศาสตร ความชน (slope gradient) หรอความลาดชน หมายถง อตราของ "การ

ยก" (Rise) หารดวย "การเคลอนท" (Run) ระหวางจดสองจดบนเสนตรงเดยวกน (Slope = Rise/Run) หรออตราสวนของคาความสงทเปลยนแปลงตอระยะทางตามแนวนอนหรอแนวราบระหวางสองจดใดๆ บนเสนตรง โดยก าหนดใหสองจดนนเปน (x1,y1) และ (x2,y2) บนเสนตรง ดงนนความชน (m) ของเสนตรงเปนไปตามสมการ m = (y2-y1) /(x2-x1)

ส าหรบความหมายของความลาดชน ทใชงานในดานสาขาภมศาสตร ธรณวทยา อทกวทยา และงานส ารวจภมประเทศในงานดานตางๆ นน หมายถง อตราสวนความสงทเปลยนแปลงตอระยะทางตามแนวนอนระหวางสองจดใด ๆ ในแนวเสนตรงเดยวกน มลกษณะของพนททมระดบผวหนาดนหรอหนทไมราบเรยบเสมอกนทกดาน หากแตมการลาดเทจากขอบของพนทดานทสงกวาเอยงลาดไปหาขอบ พนท

หองสมดกรมพฒนาทดน

13

อกดานหนงทต ากวา โดยมคาความลาดชนเปนสงบงบอกใหทราบถงความมากนอยของการเอยงลาด พนท คาความลาดชนทไดนนจะเปนคาสดสวนของความยาวดานระหวางดานตรงขามมมฉากและดานทเปนฐานของสามเหลยมมมฉาก ดงนนการหาคาความลาดชนของพนท คอการค านวณหาสดสวนหรออตราสวนของคาความตางของระดบความสงระหวางจดสองจดหรอระยะทางในแนวดง (Vertical distance) หารดวยระยะทางในแนวราบ (Horizontal distance) ระหวางจดสองจดทตองการพจารณา ซงคาความลาดชน จะมหนวยวดเปนองศา (Degree) ในลกษณะของมมกม (angle of depression) หรอมมเงย (angle of elevation) หรอมหนวยวดเปน “เปอรเซนต” ซงโดยทวไปจะก าหนดใหระยะทางในแนวราบมคาเทากบ 100 หนวย คาความลาดของของพนทจะมหนวยเปนเปอรเซนต เชนพนทมความลาดชน 35 เปอรเซนต จะมระยะทางในแนวราบเทากบ 100 เมตร และระยะทางในแนวดงเทากบ 35 เมตร ดงภาพท 2-1

ภาพท 2-1 แสดงการค านวณคาความลาดชนของพนทมหนวยเปนเปอรเซนต การค านวณหาคาความลาดชนของพนทสามารถกระท าไดหลายวธขนอยกบวตถประสงคและ

ความตองการใชงาน ขนาดของพนท ระยะเวลา งบประมาณ เครองมอและบคลากร ตลอดจนขอจ ากด ในการเขาถงพนท ส าหรบวธการหาคาความลาดชนของพนท ซง กรมพฒนาทดนใชงานในปจจบน ไดแก

2.2.1 การส ารวจรงวดในภมประเทศ เปนวธการหาคาความลาดชนของพนททมความถกตองและแมนย ามากทสด โดยใชเครองมอและเทคนควธการส ารวจรงวด เชนการรงวดเพอหาคาความสงตางของพนทและคาความชนโดยวธการท าระดบตรโกณมตดวยกลองธโอโดไลท (Theodolite) หรอกลองวดมมกลองประมวลผลรวม (Total station) โดยการรงวดมมดง (Vertical Angle) และระยะทางระหวางจดหรอต าแหนงทตองการทราบคาความลาดชนของพนทซงระยะทางทวดไดจะเปนระยะลาด (Slope Distance) แลวน าผลทไดมาค านวณหาคาความลาดชนของพนทโดยเฉลย

หองสมดกรมพฒนาทดน

14

ตวอยางการหาคาความลาดชนของพนทโดยวธการส ารวจรงวดในภมประเทศ โดยน าเครองกลองวดมมและระยะเชน กลองประมวลผลรวม น าไปท าการรงวดมมและระยะ ณ บรเวณทตองการหาคาความลาดชนของพนท ตามภาพท 3-6 โดยระยะทรงวดไดจะเปนระยะลาด (Slope Distance) เชนวดระยะในภมประเทศไดเทากบ 203.961 เมตร คดเปนระยะราบ (Horizontal Distance) ในภมประเทศเทากบ 200 เมตร วดคาและค านวณความสงตางระหวางจดตงกลองกบจดตงเปาหมายเลงไดเทากบ 40 เมตร ดงนนคาความลาดชนเฉลยของพนทจากจด A ถง จด B คดเปนเปอรเซนต ไดดงน

ความลาดชนของพนท =

=

ความลาดชนของพนท = 20 เปอรเซนต

ภาพท 2-2 การหาคาความลาดชนของพนทโดยวธการส ารวจรงวดในภมประเทศ

การค านวณหาคาความลาดชนโดยการรงวดในภมประเทศนน เปนวธการทนยมน ามาใชงานกบบรเวณพนทปฏบตงานตามแผนงาน/โครงการตางๆทตองการความถกตองสง เชนการส ารวจ ออกแบบและกอสรางโครงสรางพนฐานเชน ถนน อโมงค ระบบชลประทาน อางเกบน า เขอน ฝาย คนดน การตดหรอถมดน งานจดระบบอนรกษดนและน า ฯลฯ ทงนคาความลาดชนของพนทจะมความถกตองมากนอยเพยงใดนนขนอยกบมาตรฐานความถกตองของ เครองมอ เทคนควธการส ารวจรงวดและการค านวณ โดยการหาคาความลาดชนดวยวธน จ าเปนตองใชงบประมาณ ระยะเวลาคอนขางสงและเจาหนาททม

40 200

X 100

คาความตางระดบความสงของจดทงสอง ระยะทางราบระหวางจดทงสอง

X 100

หองสมดกรมพฒนาทดน

15

40 200

X 100

ทกษะความช านาญดานการส ารวจรงวดเปนอยางด นอกจากนอาจมขอจ ากดในการเขาถงพนทของเจาหนาททางดานกฎหมายและสภาพภมประเทศทเปนอปสรรคบางฤดกาลอกดวย

2.2.2 การรงวดจากแผนทและเสนชนความสง โดยการวดระยะทางระหวางต าแหนงหรอจดทตองการหาคาความลาดชนบนแผนทโดยระยะทางทวดไดเปนระยะบนแผนทตองน าไปเทยบอตราสวนตามมาตราสวนของแผนทนนเพอแปลงใหเปนระยะทางราบ (Horizontal Distance) ในภมประเทศ ส าหรบคาความสงตางระหวางจดทพจารณานน สามารถค านวณไดจากเสนชนความสงทปรากฏบนแผนท จากนนจงน าผลทไดมาค านวณหาคาความลาดชนเฉลยของพนท

ตวอยางการหาคาความลาดชนของพนทจากจด A ถงจด B ตามภาพท 3-7 โดยวดระยะบนแผนทจากจด A ถง จด B ไดเทากบ 7 เซนตเมตร คดเปนระยะทางราบในภมประเทศเทากบ 280 เมตร (ระยะบนแผนท 1 เซนตเมตรเทากบระยะในภมประเทศ 40 เมตร) คาความสงตางระหวางจด A กบ จด B เทากบ 28 เมตร (432 – 404 เมตร) ดงนนคาความลาดชนเฉลยของพนทจากจด A ถง จด B คดเปนเปอรเซนต ไดดงน

ความลาดชน (Slope) =

= ความลาดชนของพนท = 20 เปอรเซนต

ภาพท 2-3 การค านวณคาความลาดชนของพนทโดยวธการรงวดจากแผนทและเสนชนความสง

คาความตางของระดบความสงของจด A กบจด B ระยะทางราบระหวางจด A กบจด B

X 100

หองสมดกรมพฒนาทดน

16

การค านวณหาคาความลาดชนโดยการรงวดจากแผนทและเสนชนความสงนน เปนวธการทนยมน ามาใชงานกบบรเวณพนทขนาดเลกเฉพาะแหงหรอเปนรายแปลง เนองจากใชเวลาในการด าเนนการคอนขางมาก ประกอบกบผด าเนนการตองมความร ความเขาใจ ทกษะและประสบการณในดานการอานและการใชแผนท โดยจะตองมความละเอยดรอบคอบในการรงวดและการค านวณคาความลาดชนจากขอมลบนแผนทเปนอยางด ดงนนคาความถกตองของความลาดชนของพนททไดจากวธนจงขนอยกบ ความละเอยดถกตองของแผนททน ามาใชในการค านวณหาคาความลาดชน และทกษะ ความช านาญและความละเอยดรอบคอบผด าเนนการ

2.2.3 การวเคราะหความลาดชนจากขอมลความสงภมประเทศดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร เปนวธการหาคาความลาดชนของพนทไดทงในพนทขนาดเลกเชน แปลงทดน พนทด าเนนโครงการ/กจกรรมตาง ๆ หรอพนทขนาดใหญ เชน พนทจงหวด ลมน า ประเทศ หรอทงโลก ซงสามารถด าเนนการโดยสะดวก รวดเรว และมประสทธภาพ โดยการรวบรวมขอมลความสงภมประเทศเชงเลขในรปแบบตาง ๆน ามาผานกระบวนการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยปจจบนวธการดงกลาวถกน าไปใชงานอยางแพรหลายเนองจากเทคโนโลยภมสารสนเทศทงในสวนของ ฮารดแวร ซอฟทแวร แอพพลเคชน มการพฒนาใหมประสทธภาพสามารถตอบสนองความตองการใชงานของผใชงานในดานตางๆ ไดอยางกวางขวาง โดยเฉพาะขอมลความสงภมประเทศ ซงเปนขอมลหลกทส าคญในการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชน จากแหลงขอมลตาง ๆ ใหเลอกใชงานเปนจ านวนมาก

ภาพท 2-4 ผงภาพขนตอนการวเคราะหความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

หองสมดกรมพฒนาทดน

17

ภาพท 2-5 การหาคาความลาดชนของพนทโดยการวเคราะหความลาดชนจากขอมลความสงภมประเทศ ดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร

2.3 การจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน กรมพฒนาทดน โดยส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน ไดก าหนดหลกเกณฑการจ าแนก

ความลาดชนและมการปรบปรงใหสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพพนท แนวทางในการใชประโยชนทดนและจดการดนโดยแบงออกได 8 ชน ดงตารางท 2-1

ตารางท 2-1 การจดชนความลาดชนของพนทในประเทศไทย

สญลกษณ รอยละของ ความลาดชน

ความลาดชนเชงซอน (Complex slope)

ความลาดชนเชงเดยว (Simple slope)

A 0-2 ราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ (level to nearly level)

ราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ (level to nearly level)

B 2-5 ลกคลนลอนลาดเลกนอย (gently undulating)

ลาดชนเลกนอยมาก (very gently sloping)

C 5-12 ลกคลนลอนลาด (undulating) ลาดชนเลกนอย (gently sloping) D 12-20 ลกคลนลอนชน (rolling) ลาดชนสง (strongly sloping) E 20-35 เนนเขา (hilly) สงชนปานกลาง (moderately steep) F 35-50 สงชน (steep) สงชน (steep) G 50-75 สงชนมาก (very steep) สงชนมาก (very steep) H >75 สงชนมากทสด

(extremely steep) สงชนมากทสด (extremely steep)

ทมา : คมอการเขยนหนวยแผนทดน (ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน 2547)

หองสมดกรมพฒนาทดน

18

จากการศกษาคมอการเขยนหนวยแผนทดนของส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดนซงจดท าขนเมอป พ.ศ. 2547 พบวามความสอดคลองกบหลกเกณฑการจ าแนกและจดชนความลาดชนของคมอการส ารวจและออกแบบระบบอนรกษดนและน าในเขตพฒนาทดน (กรมพฒนาทดน, 255 5) ซงก าหนดใหจดท าแผนทแสงความลาดชนของพนทด าเนนการ มาตราสวน 1:4,000 โดยการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (DEM) มาตราสวน 1:4,000 ดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร แลวจงน าขอมลดงกลาวมาจดชนความลาดชนเปน 7 ชน ไดแก ชนความลาดชน A มคาความลาดชนของพนท 0-2 เปอรเซนต ชนความลาดชน B มคาความลาดชนของพนท 2-5 เปอรเซนต ชนความลาดชน C มคาความลาดชนของพนท 5-12 เปอรเซนต ชนความลาดชน D มคาความลาดชนของพนท 12-20 เปอรเซนต ชนความลาดชน E มคาความลาดชนของพนท 20-35 เปอรเซนต ชนความลาดชน F มคาความลาดชนของพนท 35-50 เปอรเซนต และชนความลาดชน G มคาความลาดชนของพนทมากกวา 50 เปอรเซนต

2.4 การวเคราะหและจดท าขอมลความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 2.4.1 การปรบปรง แกไข แผนทและขอมลสารสนเทศภมศาสตรทน ามาใชการจดท าแผนท

แสดงความลาดชนของพนทรายจงหวด เปนขนตอนทมความส าคญเปนอยางมาก ซงผด าเนนการควรตรวจสอบขอมลมความสมบรณ ครบถวน ถกตองสามารถน ามาใชงานไดหรอไม ซงหากพบวามขอมลไมถกตอง หรอขอมลไมครบถวนตองด าเนนการปรบปรง แกไข ใหครบถวนและถกตองกอนทจะน าไปวเคราะหขอมลในขนตอนตอไป โดยผปฏบตงานจ าเปนตองมความร ความเขาใจ มทกษะความช านาญและสามารถจดการขอมลสารสนเทศภมศาสตรดวยเทคนควธการทเกยวของกบงาน GIS ในขนพนฐาน เชนการรวมขอมล (Merge) การตดขอมล (Clip) การลบขอมล (Erase) ฯลฯ ส าหรบปญหาส าคญทพบในการด าเนนการในครงน คอ ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข และขอมลเสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 ขอมลบางระวางไมสมบรณ หรอไมถกตอง ท าใหไมสามารถน ามาวเคราะหและจ าแนกความลาดชนดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรได ซงผด าเนนการตองตรวจสอบโดยละเอยดในทกระวางกอนน ามาผานกระบวนการโมเสค (Mosaic) หรอเชอมตอใหเปนผนเดยวกน ซงการตรวจสอบและการปรบปรงแกไขขอมลดงกลาวนนมขนตอนและวธการทมความยงยาก ซบซอน และปญหาทพบมความแตกตางกน โดยตองอาศยความรและทกษะความช านาญของผปฏบตงาน และผควบคมโครงการในการตรวจสอบและปรบปรงแกไขขอมลใหถกตองเปนกรณ ๆ ไป

2.4.2 การจดการโพลกอนขนาดเลกจ านวนมากทเกดจากการแปลงขอมลราสเตอร (Raster) เปนขอมลเวคเตอร (Vector) ประเภทรปปด (Polygon) ซงในขนตอนดงกลาวจะไดผลลพธเปนแฟมขอมลทมขนาดใหญมาก โดยจะมจ านวนของรปปดหรอโพลกอนทมรปรางและขนาดทแตกตางกนเปนจ านวนมาก ปญหาทพบคอจะเกดโพลกอนหรอรปปดขนาดเลกเปนจ านวนมากกระจดกระจายอยทวไป ซงเปนสวนส าคญทท าใหเกดความยงยากและเปนอปสรรคในการจดการขอมลและการน าขอมลไปใชประโยชน ซงผด าเนนการจ าเปนตองก าหนดขนาดเนอทของโพลกอนทมขนาดเลกทสดทจะถกขจด โดยค าสง อลมเนท (Eliminate) เพอการรวมโพลกอนทมขนาดเลกเหลานนเขากบโพลกอนขนาดใหญทอยตดกนหรอโพลกอน

หองสมดกรมพฒนาทดน

19

ขางเคยง ภายในระยะหางจ ากดทมากทสด (snap tolerance) ทก าหนดไวซงผด าเนนการไดศกษาแนวทาง ในการพจารณาหลกเกณฑของ Guidelines for surveying soil and land resources โดยน ามาดดแปลงใชในการก าหนดพนทขนาดเลกทสดของพนทรปปดทจะรวมเขากบรปปดใกลเคยง ดงตารางท 2-2

ตารางท 2-2 ค าแนะน าเกยวกบการส ารวจเชงคณภาพของทดนในภมประเทศบนแผนทมาตราสวนตางๆ ตามแนวทางการส ารวจทรพยากรดนและทดน

Cartographic scale

Area per observation No. observations per unit area Recommended

range Minimum

acceptable Recommended

range Minimum acceptable Upper Lower

high low Area (cm2) of published map per site

All scales

1: 10,000 1: 25,000 1: 50,000

1: 100,000 1: 250,000 1: 500,000

1

1 6.25 25

1 6.25 25

2 Units

(ha/site) 2

12.5 50

Units (km2/site)

2 12.5 50

4

4 25

100

4

25 100

1

1 0.16 0.04

1 0.16 0.04

0.5 Units

(site/ha) 0.5

0.08 0.02 Units

(sites/km2) 0.5

0.08 0.02

0.25

0.25 0.04 0.01

0.25 0.04 0.01

ทมา : Guidelines for surveying soil and land resources. :Recommended ground observation

densities for conventional qualitative land resource. (after Gunn et al. 1988)

จากตารางท 2-2 พนทขนาดเลกทสดของพนทรปปดทสามารถแสดงบนแผนทมาตราสวน 1: 4,000 มขนาดเทากบ 0.25 ตารางเซนตเมตร คดเปนเนอทเทากบ 400 ตารางเมตร ดงนนในการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนของพนทในขนตอนของการแปลงชนขอมลความลาดชนรปแบบราสเตอร (Raster) เปนขอมลเวกเตอร (Vector) ประเภทรปปด (Polygon)นน รปปดหรอโพลกอนทมเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร หรอ 100 ตารางวา จะถกขจดโดยการรวมเขากบโพลกอนทมเนอทมากกวา 400 ตารางเมตรทอยใกลเคยงภายในระยะหางไมเกนขดจ ากดของระยะทางทมากทสดตามทก าหนดไว (snap tolerance = 0.001 m.)

2.4.3 การก าหนดระยะทางส าหรบการปรบเสนขอบเขตของรปปดหรอโพลกอนใหกลมกลนสอดคลองกบสภาพพนท (Smoot Polygon) เปนขนตอนทตองด าเนนการภายหลงจากการแปลงชนขอมล

หองสมดกรมพฒนาทดน

20

ความลาดชนรปแบบราสเตอร (Raster) เปนขอมลเวกเตอร (Vector) ประเภทรปปด (Polygon) ซงจะพบวาเสนขอบเขตของโพลกอนจะมลกษณะเปนเหลยมเปนมม ไมเปนธรรมชาตและไมกลมกลนหรอสอดคลองกบลกษณะภมประเทศทวไป ซงผด าเนนการตองท าการปรบแตง เสนขอบเขตโพลกอนใหเรยบกลมกลน (Smooth Polygon) โดยการลดจ านวนจด (vertex) ทสรางขนถมากเกนไปทเกดขนในขนตอนของการแปลงขอมลราสเตอรมาเปนขอมลเวคเตอร เพอใหเสนขอบเขตโพลกอนดเรยบขน มความตอเนองและกลมกลน โดยใชชดค าสง “Data Management Tools --> Generalization --> Smooth Polygon” และก าหนดใหเลอกใชอลกอรทมของการท าเสนในเรยบขน (Smoothing Algorithm) แบบ PAEK ส าหรบการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทภายใตโครงการน ก าหนดใหใชระยะทางของยายสวนทใชค านวณจดใหม (Smoothing tolerance) เทากบ 15 เมตร เนองจากใชเวลาในการประมวลผลขอมลนอยกวาการก าหนดระยะ Smoothing tolerance เทากบ 5 เมตรและ 10 เมตร โดยผลลพธของเสนขอบเขตของโพลกอนทสรางใหมมรปลกษณของเสนแตกตางกบขอบเขตเดมไมมากนก และมความเรยบกลมกลนสอดคลองกบขอบเขตของรปปดเดมเปนสวนใหญเมอแสดงผลลพธขอบเขตรปปดใหมทสรางขนบนแผนทมาตราสวน 1:4,000 ดงภาพท 2-6

ภาพท 2-6 ผลลพธของเสนขอบเขตของรปปดทเกดขนจากการก าหนดระยะทางของการยายสวนทใช ค านวณจดใหม (Smoothing tolerance) เทากบ 5 เมตร 10 เมตร 15 เมตร 20 เมตร และ 25 เมตร

หองสมดกรมพฒนาทดน

21

2.4.4 การก าหนดขอบเขตของพนทและจ านวนเนอทของแตละจงหวด ซงเปนชนขอมลทจดท าขนในระบบสารสนเทศภมศาสตรประเภทขอมลเวคเตอร ในรปแบบโพลกอน (Polygon) โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย เปนหนวยงานทดแลรบผดชอบในการจดท าชนขอมลดงกลาวซงจะมการปรบปรงขอมลใหมความถกตองเปนไปตามการประกาศหรอก าหนดเขตการปกครองตามแผนงานหรอโครงการตาง ๆ จงท าใหเขตการปกครองในบางจงหวดมการเปลยนแปลงไปจากเดมใน ขณะทจ านวนเนอทของจงหวดยงคงใชตามทประกาศในราชกจจานเบกษา ปญหาทพบจ านวนเนอทของจงหวดทไดจากการค านวณดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรจะมจ านวนเนอทไมเทากนในแตละครงทมการปรบปรงชนขอมล ซงไมเทากบจ านวนเนอทของจงหวดทประกาศในราชกจจานเบกษา ซงจากปญหาดงกลาวสงผลใหหนวยงานทจดท าแผนทในภาพรวมของจงหวด เชนแผนทสภาพการใชทดน แผนทดน ใชวธการเทยบอตราสวนคาความตางของจ านวนเนอททไดจาการค านวณดวย GIS กบเนอทตามประกาศในราชกจจานเบกษา น ามาเฉลยตามสดสวนเพอใหไดเนอทเทากบเนอทรวมของจงหวดตามทประกาศในราชกจจานเบกษา ซงจะท าใหเนอทรวมของจงหวดอาจมจ านวนมากกวาหรอนอยกวาจ านวนเนอททไดจากการค านวณจากขอมลเชงพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

ดงนน ในการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทรายจงหวดภายใตโครงการน จะใชเนอทของขอมลเชงพนททไดจากการค านวณดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยใชชนขอมลเขตการปกครอง ของกรมการปกครอง (ปรบปรงเมอป พ.ศ. 2556) เปนขอมลอางองในการก าหนดขอบเขตของพนทของแตละจงหวด ทงนหากผใชขอมลตองการเนอทของพนททมความลาดชนในแตละระดบหรอเนอทรวมของทงจงหวดตามทจ านวนเนอททประกาศในราชกจจานเบกษากสามารถใชวธการค านวณเทยบตามสดสวนของเนอททเกนหรอขาดไปแลวน าไปคณกบจ านวนเนอทความลาดชนของพนทภายใตโครงการน

หองสมดกรมพฒนาทดน

บทท 3

แผนท ขอมล ฮารดแวรและซอฟทแวรทใชด าเนนการ

3.1 แผนทและขอมลทน ามาใชวเคราะหและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท แผนทและขอมลทางแผนททน ามาใชวเคราะหและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท

ของแตละจงหวดนน เปนขอมลทรวบรวมมาจากหนวยงานตางๆ ซงขอมลดงกลาวมรายละเอยด คณลกษณะ ขอด ขอดอยและขอจ ากดของการน าไปใชงานทแตกตางกน ผปฏบตงานควรศกษาและท าความเขาใจขอมลทน ามาใชงานเสยกอน เพอจะไดน าไปใชงานไดอยางถกตองเหมาะสม ไมเกดความผดพลาดในกระบวนการท างานในขนตอนตางๆ ส าหรบแผนทและขอมลทางแผนททน ามาใชด าเนนการในครงน ไดแก

3.1.1 ขอมลความสงภมประเทศ เปนขอมลทใชแสดงลกษณะความสงต าของภมประเทศพนทใดพนทหนงโดยการบนทกคาระดบของกลมของจดทมระยะหางระหวางจดคงท ครอบคลมพนทดงกลาว จดเกบตามรปแบบทก าหนดไวลงบนแฟมขอมลคอมพวเตอร โดยขอมลความสงภมประเทศเชงเลขทน ามาใชในโครงการน เปนขอมลทจดท าขนภายใตโครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงเปนขอมลพนฐานทส าคญทน ามาใชในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท ไดแก

1) ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน 1: 4,000 ซงเปนขอมลความสงภมประเทศทไดจากการผลตแบบจ าลองระดบสงจากภาพคซอนสามมตทอยตดกนทละคภาพโดยการรงวดดวยเครองรางแผนทสามมตประเภทเชงเลข (Digital Photogrammetric Stereo Plotter ) โดยท าการรงวดจดความสงโดยวธสมใหกระจายไปทวพนผวภมประเทศโดยมชวงหางระหวางจดไมเกน 5 เมตร ซงในพนทราบหรอมความลาดชนนอยกวา 35 เปอรเซนต จดความสงทท าการรงวดจะตองมความคลาดเคลอนทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต ไมเกน 2 เมตร และ พนทเนนเขาหรอพนททมความลาดชนมากวา 35 เปอรเซนต จดความสงทท าการรงวดจะตองมความคลาดเคลอนทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต ไมเกน 4 เมตร ส าหรบบรเวณทมความสงมการเปลยนแปลงอยางฉบพลน หรอมความสงเดนชด เชน ยอดเนน ยอดเขา สนเขา รองน า สนเขอน ถนนทมการยกระดบสงจากพนดนเดม ฯลฯ ตองท าการรงวดเสนหยด (Break line) และจดระดบความสง (Spot height) ทมระยะทางทปรากฏในภมประเทศตงแต 40 เมตรขนไปในทกๆ ระยะ 5 เมตรและ/หรอทกจดหกมมของแนวเสน ในภาพจ าลองสามมต (Stereo Model) จากนนน าขอมลดงกลาวมาด าเนนการสรางแบบจ าลองระดบสงเชงเลขในรปแบบของราสเตอร โดยวธการประมาณคาความสงดวยวธ Inverse Distance Weighting (IDW) ระยะหางของราสเตอรเทากบ 5 เมตร โดยจดเกบลงบนสอบนทกขอมลราสเตอรตามมาตรฐานของ ERDAS IMAGINE File Format (img) ในรปแบบของจดระดบเปนแถวและคอลมน (Row, Column) ความละเอยดจดภาพเทากบ 5 เมตร โดยแตละระวางมขนาดเทากบ 2x2 ตารางกโลเมตร ขอบเขตระวางและการก าหนดหมายเลขระวางมความสอดคลองและเขากนไดกบแผนทภาพถายออรโธส มาตร าสวน 1:4,000 ดงภาพท 3-1

หองสมดกรมพฒนาทดน

23

ภาพท 3-1 ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III 1450

2) เสนชนความสงเชงเลข (Contour Line) มาตราสวน 1:4,000 คอเสนทลากผานจดทมระดบสงเทากนส าหรบใชแสดงลกษณะความสงต าของพนท โดยสรางจากแบบจ าลองระดบสงทเปนจดระดบความสง รวมกบขอมลเสนหยด (Break line) และจดความสง (height Spot) โดยการสรางขายสามเหลยมไมปกต (Triangulated Irregular Network :TIN ) บรเวณพนทราบ มความลาดชนไมเกน 35 เปอรเซนต ระยะหางระหวางเสนชนความสง (Contour Interval) เทากบ 2 เมตร ส าหรบในบรเวณพนทสงชนทมความลาดชนมากกวา 35 เปอรเซนตขนไป หากเสนชนความสงทปรากฏบนแผนทมาตราสวน 1:4,000 มระยะหางกนนอยกวา 1 มลลเมตร จะมชวงหางระหวางเสนชนความสงเปน 5 เมตร หรอ 10 เมตร ตามความเหมาะสม โดยเสนชนความสงทมคาเปนบวกแสดงคาความสงเหนอระดบทะเลปานกลาง (MSL) เสนชนความสงทมคาเปนลบแสดงคาความสงต ากวาระดบทะเลปานกลาง จดเกบลงบนสอบนทกขอมลในรปแบบเวคเตอรตามมาตรฐาน USDG SDTS with vector profile format โดยแตละระวางมขนาดเทากบ 2x2 ตารางกโลเมตร ขอบเขตระวางและการก าหนดหมายเลขระวางมความสอดคลองและเขากนไดกบแผนทภาพถายออรโธส มาตราสวน 1:4,000 ดงภาพท 3-2

หองสมดกรมพฒนาทดน

24

ภาพท 3-2 ภาพขอมลเสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III 1450

3.1.2 ภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1:4 ,000 จดท าขนจากภาพถายทางอากาศสเชงเลขมาตราสวน 1:250,000 โดยกระบวนการรงวดดวยภาพดจทล (Digital photogrammetry) ซงไดท าการปรบแกความผดเพยนอนเนองมาจากเรขาคณตของการถายภาพ และความสงตางของภมประเทศ (Relief displacement) ดวยขอมลความสงภมประเทศ โดยอางองกบระบบพกดโลกแลว พกดทางราบอางองระบบพกดยทเอม (UTM) พนหลกฐานสากล (WGS 84) ผลลพธทไดคอภาพถายทปรากฏรายละเอยดลกษณะสงปกคลมภมประเทศ ณ เวลาทท าการถายภาพไวทงหมด มมาตราสวนและความถกตอง สามารถวดพกด ทศทาง ระยะทาง ขนาด และรปรางของวตถไดเชนเดยวกบแผนทลายเสน หรอแผนทภมประเทศ โดยแผนทภาพถายออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1 :4,000 มขนาดระวางมาตรฐาน 2x2 ตารางกโลเมตร (เพมพนทในแตละดานของระวางภาพถายออกไปอกดานละ 500 เมตร) ขอบเขตระวางแผนทและการก าหนดหมายเลขระวางภาพถายออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1:4 ,000 มความสอดคลองและเขากนไดกบระวางแผนทภมประเทศมาตราสวน 1: 50,000 ล าดบชด L7018 ของกรมแผนททหารโดยใชหมายเลขระวางแผนทดงกลาวเชน 5242III ตามดวยคาพกดตะวนออก (Easting) หลกสบและหลกหนวยของกโลเมตรทเปนเลขคเชน 14 และคาพกดเหนอ (Northing) หลกสบและหลกหนวยของกโลเมตรทเปนเลขคของมมลางซายของระวางแผนท เชน 50 ซงจะเปนหมายเลขระวางของภาพถายออรโธส มาตราสวน 1:4,000 หมายเลขระวาง 524231450 จดเกบตามมาตรฐาน USGS SDTS/Geo TIFF ขนาดความละเอยดจดภาพเทากบ 1 เมตร มเกณฑความถกตองทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต ในบรเวณพนทราบ

หองสมดกรมพฒนาทดน

25

ความลาดชนไมเกน 35 เปอรเซนต ความคลาดเคลอนไมเกน 1 เมตรและบรเวณพนทสงชน ความลาดชนเกน 35 เปอรเซนต มความคลาดเคลอนไมเกน 2 เมตร ดงภาพท 3-3

ภาพท 3-3 ภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 หมายเลขระวาง 5242III1450

3.1.3 แผนทสภาพการใชทดน มาตราสวน 1: 25,000 ส ารวจและจดท าโดย กองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน โดยเปนขอมลทไดจากการอานแปลขอมลภาพถายจากดาวเทยมธออส (THEOS) ซงเปนขอมลภาพถายดาวเทยมระบบหลายชวงคลน (Multispectral Band) รายละเอยดของภาพ 15 เมตรและขอมลภาพชวงคลนเดยว (Panchromatic Band) รายละเอยดของขอมลภาพ 2 เมตร น ามาผานกระบวนการเนนรายละเอยดของขอมลภาพ (Pan-sharpened) โดยใชภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนแผนทฐาน (Base Map) ในการอางองพกดทางราบโดยการตรงพกดของภาพถายดาวเทยมธออส แลวน ามาท าการอานแปลและวเคราะหขอมลจากภาพดวยสายตาเพอจ าแนกสภาพการ ใชทดน รวมกบการส ารวจขอมลภาคสนามในปทด าเนนการส ารวจในแตละจงหวด แลวน ามาจดท าชนขอมลสภาพการใชทดนในระบบสารสนเทศภมศาสตรในรปแบบขอมลเชงเสน (Vector ดงภาพท 3-4 และภาพท 3-5

หองสมดกรมพฒนาทดน

26

ภาพท 3-4 แผนทสภาพการใชทดน จงหวดก าแพงเพชร ป พ.ศ.2556

ภาพท 3-5 แผนทสภาพการใชทดน จงหวดก าแพงเพชร ป พ.ศ.2559

หองสมดกรมพฒนาทดน

27

ส าหรบแผนทสภาพการใชทดน มาตราสวน 1:25,000 นน กองนโยบายและแผนการใชทดน มแผนงานในการปรบปรงแผนทสภาพการใชทดนของแตละจงหวดในทก ๆ 2-5 ป โดยด าเนนการส ารวจและจดท าแผนทสภาพการใชทดนเปนรายจงหวดและจดชนขอมลสภาพการใชทดนในระบบสารสนเทศภมศาสตร ดงนนผปฏบตงานควรมการตรวจสอบกบหนวยงานทเกยวของ เพอขอรบการสนบสนนขอมลแผนทสภาพการใชทดนทมความทนสมยและมความสอดคลองกบสภาพความเปนจรงในปจจบน

3.2 ฮารดแวรและซอฟทแวร การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท

ของแตละจงหวดนน จ าเปนตองใชฮารดแวรและซอฟทแวรส าหรบงานดานระบบสารสนเทศภมศาสตรทมประสทธภาพ มขดความสามารถรองรบการน าเขาขอมล การจดการขอมล การประมวลผล การวเคราะห และการแสดงผลขอมลเชงพนทครอบคลมพนททงจงหวดในรปแบบของราสเตอรและเวคเตอรหลายชนขอมลโดยแตละชนขอมลทมขนาดไฟลทใหญมากในระดบกกะไบตถงเทอราไบต ซงหากใชเครองคอมพวเตอร อปกรณและโปรแกรมทมประสทธภาพต า มพนทส าหรบจดเกบขอมลไมเพยงพอหรอไมรองรบการท างานดาน GIS อาจท าใหไมสามารถด าเนนการไดตามแผนงานและเปาหมายทก าหนดไว ทงนหากก าหนดสเปคหรอคณสมบตเฉพาะของคอมพวเตอร อปกรณและโปรแกรม GIS ทมประสทธภาพสงเกนไป กจะตองใชงบประมาณในการจดหาเครองคอมพวเตอรใหมทมราคาสงเกนความจ าเปนของความตองการใชงาน ผจดท าไดศกษารายละเอยดคณลกษณะพนฐานครภณฑคอมพวเตอรและโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรทมขดความสามารถรองรบการใชงาน GIS ในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวด ส าหรบใชเปนแนวทางในการจดหาหรอจดเตรยมฮารดแวรและซอฟทแวรส าหรบใชด าเนนงาน ดงน

3.2.1 เครองคอมพวเตอรทรองรบการใชงาน GIS แบบประมวลผลเชงกราฟกไดอยางมประสทธภาพโดยสามารถประมวลผลขอมลสารสนเทศภมศาสตรทงในรปแบบราสเตอรและเวคเตอร สามารถวเคราะหขอมลโครงขาย (Network Analysis) วเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Analysis) และการวเคราะหในรปแบบอนๆทมความซบซอนและขอมลทมขนาดความจมากกวา 1 เทอราไบต สามารถประมวลผลภาพสามมตเชงกราฟกคณภาพสงไดอยางมประสทธภาพ โดยมหนวยประมวลผลกลาง (CPU) ไมนอยกวา 4 แกนหลก (4 core) ความเรวสญญาณนาฬกาไมนอยกวา 2.8 GHz ความเรวของหนวยความจ า ไมนอยกวา 1,066 MHz หนวยประมวลผลแสดงภาพแยกจากแผงวงจรหลกทรองรบการท างานแบบสามมตทมหนวยความจ าไมนอยกวา 1 GB โดยมหนวยความจ าหลก (RAM) ชนด DDR3 ขนาดไมนอยกวา 8 GB มระบบปฏบตการรองรบการท างานแบบ 64 บต และอปกรณตอพวงอนๆ ทสนบสนนการท างานของเครองคอมพวเตอรไดอยางมประสทธภาพ

3.2.2 เครองพมพแผนทส (Plotter) ความละเอยดในการพมพไมนอยกวา 2400 x 1200 dpi สามารถพมพบนกระดาษทมความกวางไมนอยกวา 42 นว โดยมความแมนย าของลายเสน ไมนอยกวา + 0.1 เปอรเซนต และมขนาดความกวางของลายเสนเลกทสดท 0.02 มลลเมตร สามารถพมพภาษาไทย

หองสมดกรมพฒนาทดน

28

และภาพกราฟกไดอยางถกตองและสมบรณ มหนวยความจ าหลกไมนอยกวา 256 MB และมหนวยความจ าเสมอน (Virtual) ไมนอยกวา 40 GB

3.2.3 ซอฟทแวรสารสนเทศภมศาสตร คอโปรแกรมหรอชดค าสงทใชสงหรอควบคมระบบการท างานของเครองคอมพวเตอรใหสามารถใชงานระบบสารสนเทศภมศาสตรทเกยวของกบ 4 กระบวนการ ไดแก การน าเขาขอมล การจดเกบขอมลและจดการฐานขอมล การวเคราะหขอมล การแสดงผลลพธ ปจจบนโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรมการพฒนาใหมขดความสามารถในการใชงานไดอยางกวางขวาง และตอบสนองความตองการของผใชงานในดานตางๆไดอยางมประสทธภาพ ทงในสวนของซอฟทแวรรหสเปดไดแก Quantum GIS หรอ QGIS, MapWindow GIS, ILWIS, GRASS GIS, Udig ซงสามารถดาวนโหลดและตดตงใชงานโดยไมตองเสยคาใชจาย และซอฟทแวรเชงพาณชยทมลขสทธและมคาใชจายในการจดหามาใชงานไดแก โปรแกรม Arc GIS, MapInfo, GeoMedia, IDRISI GIS ฯลฯ โดยคาใชจายดงกลาวขนอยกบโมดลและฟงกชนหรอแอพพลเคชนทใชงานในแตละระดบ ปจจบน โปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรไดรบการพฒนาใหประสทธภาพ และใชงานงายมากยงขน ทงในสวนของซอฟทแวรรหสเปด (Open Source) และซอฟทแวรเชงพาณชย ส าหรบใหผใชเลอกใชงานตามวตถประสงคทตองการเปนจ านวนมาก โดยผใชสามารถเลอกฟงกชนหรอโมดล (Module) ไดตงแตระดบการใชงานคณสมบตพนฐานทวไป ไดแก การน าเขา การปรบปรง แกไข การสบคนหรอคนคนขอมล ระดบการวเคราะหขอมลเชงพนท ระดบการวเคราะหขอมลโครงขายเชงเสน และระดบการวเคราะหขอมลเชงภมประเทศ ซงการเลอกระดบทสงขนหรอมฟงกชนและโมดลของการใชงานโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตรทเพมมากขนยอมหมายถงคาใชจายหรองบประมาณทใชในการจดซอโปรแกรมทสงขนดวย

เอกสารฉบบนจะอธบายถงรายละเอยดและวธการใชโปรแกรม Arc GIS เวอรชน 10 ทเกยวของกบการน าเขาขอมล การจดการขอมล การประมวลผล การวเคราะหขอมล การจดท าชนขอมลความลาดชนของพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร และการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวด ซงเปนการใชงาน GIS ในระดบการวเคราะหขอมลเชงภมประเทศ (Terrain Analysis) เพอเปนแนวทางในการด าเนนงาน เฉพาะในสวนของขนตอนวธการและขอก าหนดทส าคญทผปฏบตงานจ าเปนตองใชในการด าเนนงานภายใตโครงการนเพอใหไดผลงานทมรปแบบและเปนมาตรฐานเดยวกน

หองสมดกรมพฒนาทดน

บทท 4 ขนตอนและวธการ

4.1 การรวบรวมแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของจงหวด

ผด าเนนการจะตองท าการรวบรวมแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของแตละจงหวดใหมจ านวนครบถวนตามรายการขอมลทก าหนดไว โดยขอมลทจะน ามาใชงานควรเปนขอมลทมความทนสมยหรอมการปรบปรงปลาสด แหลงทมาของขอมลควรเปนหนวยงานเจาของขอมลหรอหนวยงานทจดท าขอมลนนๆ โดยอาจเปนการขอรบการสนบสนนจากหนวยงานเจาของขอมลโดยตรง หรอดาวนโหลดขอมลจากแหลงเผยแพรและใหบรการขอมลผานอนเตอรเนตทนาเชอถอและเปนทยอมรบสามารถใชอางองขอมลเชงวชาการได ซงในเอกสารฉบบนไดก าหนดรายการของแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของจงหวด ทจ าเปนตองรวบรวมจากแหลงขอมลตาง ๆส าหรบใชวเคราะหและจ าแนกความลาดชนเพอการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทแตละจงหวด มดงน

4.1.1 แผนทและขอมลทางแผนททน ามาใชการวเคราะหขอมลดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร 1) แบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน

1: 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ซงเปนขอมลทจดขนเมอป พ.ศ.2545-2550 ปจจบนอยในความดแลของ ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน เปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลราสเตอร (Raster) ความละเอยดจดภาพ (Pixel Size) เทากบ 5 เมตร จดเกบเปนระวางมาตรฐานในรปแบบของ ERDAS IMAGINE File Format (img)

2) เสนชนความสงเชงเลข (Contour) มาตราสวน 1: 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดลายเสน (Line) จดเกบในรปแบบของ Shape file

3) ภาพถายออรโธสเชงเลข (Ortho Photo) มาตราสวน 1:4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลราสเตอร (Raster) ความละเอยดจดภาพ (Pixel Size) เทากบ 1 เมตร จดเกบเปนระวางมาตรฐานในรปแบบของ Tiff file

4) แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000 ล าดบชด L7018 จดท าและผลตโดยกรมแผนททหาร เปนขอมลภาพแผนทประเภทขอมลราสเตอร (Raster) จดเกบขอมลเปนระวางมาตรฐานขนาด 15x15 ลปดาในรปแบบของ Tiff file

5) ชนขอมลขอบเขตการปกครอง มาตราสวน 1: 50,000 จดท าและปรบปรงเมอป พ.ศ.2556 โดยกรมการปกครอง กระทรวงมหาดไทย ประกอบดวยเขตต าบล อ าเภอ จงหวด เปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดรปปดหรอโพลกอน (Polygon) จดเกบในรปแบบของ Shape file

หองสมดกรมพฒนาทดน

30

6) แผนทสภาพการใชทดน มาตราสวน 1: 25,000 ส ารวจและจดท าโดย กองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน เปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดรปปดหรอโพลกอน (Polygon) จดเกบในรปแบบของ Shape file ของแตละจงหวด โดยจะมการปรบปรงแผนทและชนขอมลสภาพการใชทดนเปนประจ าในทกๆ 2-5 ป

7) ชนขอมลกลมชดดน มาตราสวน 1: 25,000 ส ารวจและจดท าโดยส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน ด าเนนการแลวเสรจทงประเทศเมอป พ.ศ.2553 และมการปรบปรงแผนทชดดนมาตราสวน 1: 25,000 ของแตละจงหวด โดยกองส ารวจดนและวจยทรพยากรดน กรมพฒนาทดน ในป พ.ศ.2554 จนถงปจจบน โดยเปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดรปปดหรอโพลกอน (Polygon) จดเกบในรปแบบของ Shape file

8) ชนขอมลแมน า ทางน าและแหลงน า มาตราสวน 1:4,000 จดท าโดยการไฟฟาสวนภมภาคซงเปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดรปปดหรอโพลกอน (Polygon) จดเกบในรปแบบของ Shape file ซงกรมพฒนาทดนไดรบการสนบสนนขอมลเมอป พ.ศ. 2552 ภายใตบนทกขอตกลงความรวมมอเพอการใชแผนทและขอมลทางแผนทของทงสองหนวยงาน โดย ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท น ามาปรบปรงและพฒนาชนขอมลแหลงน าของแตละจงหวดใหมความถกตองและมความทนสมย โดยเรมด าเนนการตงแต ป พ.ศ.2559 เปนตนมา

9) ชนขอมลปาไม มาตราสวน 1:50,000 ซงเปนชนขอมลประเภทเขตปาตามกฎหมาย ไดแก เขตปาสงวนแหงชาต เขตอทยานแหงชาต เขตหามลาสตวปา เขตรกษาพนธปาฯลฯ ซงกรมพฒนาทดน ไดรบการสนบสนนขอมลดงกลาวจากกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เมอป พ.ศ. 2558 ซงเปนชนขอมลสารสนเทศภมศาสตร ประเภทขอมลเวคเตอร ชนดรปปดหรอโพลกอน (Polygon) จดเกบในรปแบบของ Shape file

4.1.2 ขอมลพนฐานของแตละจงหวด ไดแก ลกษณะทางภมศาสตร สภาพเศรษฐกจและสงคมทรพยากรธรรมชาต และสภาพการใชทดน เปนขอมลทน ามาใชเปนขอมลในการจดท ารายงานสภาพความลาดชนของพนทและขอมลพนฐานทวไปของจงหวด ซงผด าเนนการสามารถคนหาและรวบรวมขอมลดงกลาวไดจากแหลงขอมลตาง ๆ ดงน

1) ลกษณะทางภมศาสตร ไดแก ทตงและอาณาเขต เปนขอมลทผด าเนนการสามารถคนควาและรวบรวมขอมลไดจากแผนทภมประเทศ ของกรมแผนททหาร แผนทเขตการปกครอง ของกรมการปกครอง ขอมลลกษณะทางธรณวทยา ขอรบการสนบสนนขอมลจากกรมทรพยากรธรณหรอดาวนโหลดขอมลไดจากเวบไซตของกรมทรพยากรธรณ และขอมลสภาพภมอากาศ สามารถดาวนโหลดขอมลไดจากเวบไซตของ กรมอตนยมวทยา

2) สภาพเศรษฐกจและสงคม ประกอบดวย ลกษณะการปกครอง ประชากรและอาชพ สภาพทวไปของเศรษฐกจ ไดแก ผลตภณฑมวลรวมของจงหวด รายไดและรายจายเฉลยตอครวเรอน ฯลฯ เปนขอมลทผด าเนนการสามารถคนควาและรวบรวมขอมลไดจากส านกงานสถตแหงชาต ส านกงานสถตจงหวด

หองสมดกรมพฒนาทดน

31

3) ทรพยากรธรรมชาต ไดแก ทรพยากรดน ทรพยากรน า และทรพยากรปาไม เปนขอมลทไดจากการศกษา รวบรวมขอมลจากแหลงขอมลตาง ๆ ซงสวนใหญจะจดท าเปนเอกสารายงานหรอขอมลทางวชาการเผยแพรตามเวบไซตของหนวยงานตาง ๆ เชน กรมพฒนาทดน กรมชลประทาน กรมทรพยากรน า กรมปาไม ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด และส านกงานจงหวดตาง ๆ

4) สภาพการใชทดน เปนขอมลทไดจากการศกษาและวเคราะหขอมลการใชทดนประเภทตาง ๆ ไดแก พนทชมชนและสงปลกสราง พนทเกษตรกรรม พนทปาไม พนทแหลงน า และพนทเบดเตลด จากแผนทและชนขอมลการสภาพการใชทดน มาตราสวน 1 :25,000 ของกองนโยบายและแผนการใชทดน และขอมลการส ารวจ และเกบรวบรวมขอมลในภมประเทศในขนตอนของการส ารวจภาคสนาม

4.2 การน าเขาขอมลและจดการขอมลสารสนเทศภมศาสตร 4.2.1 น าเขาขอมลสารสนเทศภมศาสตรของแตละจงหวดดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร

ส าหรบใชเปนขอมลในการวเคราะหและจดท าแผนทความลาดชนของพนทแตละจงหวด ไดแก 1) ชนขอมลขอบเขตการปกครอง มาตราสวน 1:50,000 2) ชนขอมลแผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 3) ชนขอมลแผนทสภาพการใชทดน มาตรสวน 1:25,000 4) ภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 5) แบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 6) เสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000

ส าหรบ ภาพถายออรโธสเชงเลข แบบจ าลองระดบสงเชงเลข และเสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 ครอบคลมพนทของแตละจงหวดนน จะมจ านวนระวางหรอไฟลขอมลเปนจ านวนมาก ดงนนเพอความสะดวกและงายตอการท างานในขนตอนของการน าเขาควรสรางโฟลเดอรส าหรบน าเขาขอมลแตละประเภทขอมลไว เชน โฟลเดอร “Ortho” ส าหรบน าเขาไฟลขอมลภาพถายออรโธสเชงเลข โฟลเดอร “Dem” ส าหรบน าเขาไฟลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข และโฟลเดอร “Contour” ส าหรบน าเขาไฟลขอมลเสนชนความสง เพอสะดวกตอการจดการแฟมขอมลและการเปด-ปดชนขอมล

4.2.2 ตรวจสอบและปรบปรงแกไขขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขแตละระวางใหมคณภาพถกตองและครอบคลมพนททงหมดของแตละจงหวด โดยใชชนขอมลเขตการปกครอง ปรบปรงลาสดเมอป พ.ศ.2556 ของกรมการปกครอง เปนกรอบในการพจารณาตรวจสอบความครบถวนของขอมลทน าเขาระบบสารสนเทศภมศาสตร

4.2.3 โมเสค (Mosaic) ขอมลราสเตอรทน าเขามาใชงานในระบบ GIS ซงมจ านวนไฟลขอมลมากกวา 1 ไฟล ซงเปนขนตอนของการเชอมตอขอมลราสเตอรใหเปนผนเดยวกน โดยขอมลทตองโมเสค ใหเปนผนเดยวกนไดแก ภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 และแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 โดยใชค าสง data Management Tools---> Raster---> Raster dataset---> Mosaic To New Raster ดงภาพท 4-1

หองสมดกรมพฒนาทดน

32

ภาพท 4-1 ขนตอนและวธการโมเสคแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000

ภาพถายออรโธสเชงเลขทผานการโมเสคภาพใหเปนผนเดยวกนแลวจะใชเปนแผนทฐานในการปรบปรง แกไขความคลาดเคลอนของชนขอมลทความละเอยดถกตองหรอมมาตราสวนเลกกวาและใชเปนขอมลส าหรบการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนและลกษณะกายภาพทมผลกระทบหรอกอใหเกดการเปลยนแปลงสภาพความลาดชนของพนทเพอเปนขอมลในการส ารวจและเกบข อมล ในภมประเทศ

ส าหรบผลลพธทไดจากการโมเสคแบบจ าลองระดบสงเชงเลขใหเปนผนเดยวกนทงจงหวด หรออาจแบงพนทออกเปนสวนๆ ตามความเหมาะสมของแตละจงหวด จะน าไปใชเปนขอมลในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทในขนตอนตอไป ทงนหากเกดปญหาในขนตอนของการโมเสคแบบจ าลองระดบสงเชงเลข โดยระบบมการแจงเตอนวาเกดขอผดพลาดไมสามารถด าเนนการเชอมตอขอมลใหเปนผนเดยวกนได ซงสวนใหญสาเหตเกดจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลขบางระวางไมสมบรณหรอมคณภาพขอมลไมถกตอง ซงผปฏบตงานจ าเปนตองตรวจสอบและแกไขปรบปรงขอมลใหถกตองเสยกอน แลวจงน าขอมลทงหมดมาท าการโมเสคใหมอกครง

4.2.4 การเมอรซ (Merge) ขอมลเวคเตอรรปแบบเดยวกนเขาดวยกนโดยเปนการรวมขอมลเสนชนความสงเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ครอบคลมพนททงจงหวดใหเปนผนเดยวกน โดยใชค าสง data Management Tools---> General---> Merge ดงภาพท 4-2

หองสมดกรมพฒนาทดน

33

ภาพท 4-2 การเมอรซ (Merge) หรอการรวมชนขอมลเสนชนความสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000

ผลลพธทไดจะน าไปใชเปนขอมลในการตรวจพจารณาความถกตองและความสอดคลองของชนขอมลการจ าแนกและจดชนความลาดชนของพนททไดจากการวเคราะหและจดชนความลาดชนจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลข ซงไดอธบายขนตอนวธการไวในบทท 5

4.3 การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท

4.3.1 วเคราะหความลาดชนของพนท (Slope class) ตามหลกเกณฑการจดชนความลาดชนเพอการพฒนาทดนและการอนรกษดนและน า โดยเลอกชดค าสง Spatial Analysis Tools--> Surface--> Slope ก าหนดแฟมขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขทตองการวเคราะห และเลอกหนวยวดของผลการวเคราะหขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขรปแบบเปอรเซนต (Percent_rise) ดงภาพท 4-3

หองสมดกรมพฒนาทดน

34

ภาพท 4-3 การใชค าสง Slope ในการวเคราะหความลาดชนของพนทแบบราสเตอร

4.3.2 ท าการกรอง (Filter) เปนเครองมอทใชเพอขจดขอมลปลอมแปลงหรอเพมคณสมบตอนๆ ทไมปรากฏชดในขอมล ตวกรองสวนใหญจะสรางคาของผลลพธโดยการเคลอนยายการซอนทบดวยตารางขนาด 3x3 เซลลทอยใกลเคยงโดยรอบ ซงจะสแกนผานแรสเตอรทน าเขา เมอตวกรองผานเขาไปสเซลลแตละเซลล จะท าใหคาของเซลลนนและอก 8 เซลลทอยตดกนจะค านวณคาผลลพธออกมาพรอมกนทนท โดยเปนการจดกลมคากรดเซลลทมผลกระทบตอการค านวณ โดยการเฉลยรวมคากรดเซลลท าใหสามารถประมวลผลรปทรงและขนาดทแตกตางกน โดยเลอกชดค าสง Spatial Analysis Tools--> Neighborhood--> Filter ดงภาพท 4-4

ภาพท 4-4 การใชค าสง Filter เพอกรองหรอก าจดกลมคากรดเซลลทมผลกระทบตอการค านวณ

หองสมดกรมพฒนาทดน

35

4.3.3 จ าแนกและจดกลมขอมลใหม (Reclassify) ตามหลกเกณฑการจดชนความลาดชนเพอการพฒนาทดนและการอนรกษดนและน าของกรมพฒนาทดน ซงจ าแนกความลาดชนของพนทเปน 7 ระดบชนความลาดชน ดงน

ระดบท 1 ชนความลาดชน A มความลาดชน 0 – 2 เปอรเซนต ระดบท 2 ชนความลาดชน B มความลาดชน 2 - 5 เปอรเซนต ระดบท 3 ชนความลาดชน C มความลาดชน 5 – 12 เปอรเซนต ระดบท 4 ชนความลาดชน D มความลาดชน 12 - 20 เปอรเซนต ระดบท 5 ชนความลาดชน E มความลาดชน 20 - 35 เปอรเซนต ระดบท 6 ชนความลาดชน F มความลาดชน 35 – 50 เปอรเซนต ระดบท 7 ชนความลาดชน G มความลาดชนมากกวา 50 เปอรเซนต

โดยใชค าสง Spatial Analysis Tools---> Reclass---> Reclassify ดงภาพท 4-5

ภาพท 4-5 การใชค าสง Reclassify เพอการจดกลมขอมลใหม โดยจดชนความลาดชนเปน 7 ชนตาม หลกเกณฑการจดชนความลาดชนเพอการพฒนาทดน

ผลลพธทไดคอชนขอมลความลาดชนของพนทของแตละจงหวดในรปแบบขอมลราสเตอรซงเปนขอมลส าหรบน าไปแปลงใหเปนขอมลเวคเตอรประเภทรปปดหรอโพลกอน ในขนตอนตอไป

หองสมดกรมพฒนาทดน

36

4.4 การจดท าชนขอมลความลาดชนของพนทในระบบสารสนเทศภมศาสตร 4.4.1 ท าการแปลงขอมลความลาดชนของพนทรปแบบราสเตอร (Raster) ใหเปนขอมล

เวคเตอร (Vector) ประเภทวงรอบปด (Polygon) มรปแบบไฟลขอมลประเภท Shape file โดยใชชดค าสง Conversion Tools---> From Raster---> Raster to Polygon ดงภาพท 4-6

ภาพท 4-6 การใชค าสง Raster to Polygon ในการแปลงขอมลราสเตอรไปเปนขอมลเวคเตอร

ผลลพธ ขอมลเชงพนทแสดงความลาดชนของพนท จดเกบในรปแบบขอมลสารสนเทศภมศาสตร โครงสรางแบบเวคเตอร (Vector) ประเภทวงรอบปด (Polygon) และขอมลเชงบรรยาย (Attribute) รปแบบไฟลประเภท Shape file ทแตละ Polygon มขนาดเนอทตรงตามเงอนไขทก าหนดซงจะปรากฏคอลมน (Column) Field “GRIDCODE” แสดงระดบชนความลาดชนของพนท

4.4.2 การขจดขอมล (Eliminate) รปปด (polygon) เลก ๆ จ านวนมากทกระจดกระจายอยทวไปโดยรปปดเหลานเกดจากการแปลงขอมลแบบราสเตอร (Raster) เปนขอมลแบบเวกเตอร (Vector) ประเภทรปปด (Polygon) ท าใหเกดความยากหรอเปนอปสรรคในการจดการขอมล จ าเปนตองขจดออกไปเสยกอนโดยเทคนควธ Eliminate ซงเปนค าสงทใชขจดโดยการลบหรอรวมโพลกอนทมขนาดเลกทสดทก าหนดไวซงถกเลอกโดยเงอนไขการเรยกคน (Query) หรอการเลอกโดยตรงจากตารางขอมลไวแลว ใชค าสงเพอรวมขอมลเขากบโพลกอนขนาดใหญขางเคยงภายในระยะหางระหวางรปปด (snap tolerance) ทก าหนดไว ซงขนาดพนทของโพลกอนทมขนาดเลกทสดทจะถกขจดนนใชหลกเกณฑการพจารณาจากพนทขนาดเลกทสดของพนทรปปดทสามารถแสดงบนแผนทมาตราสวน 1: 4 ,000 มขนาดเทากบ 0.25 ตารางเซนตเมตร (ดดแปลงจาก Recommended ground observation densities for conventional qualitative land resource (Guidelines for Surveying Soil and Land Resources)) คดเปนเนอทเทากบ 400 ตารางเมตร ดงนนโพลกอนทมเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร จะถกขจดโดยการลบและรวมเขากบโพลกอนทมเนอทมากกวา 400 ตารางเมตรทอยตดกนโดยรอบภายในระยะหางทก าหนด (snap tolerance) โดยมขนตอน ดงน

หองสมดกรมพฒนาทดน

37

1) เลอกโพลกอนขนาดเลกจากตารางขอมลเชงบรรยาย (Attribute) ในคอลมน (column) เนอทรวม (Area_sqm) โดยก าหนดเงอนไขโพลกอนทมขนาดเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร Select by Attributes ก าหนดเงอนไขการเลอก Polygon " Shape_Area " <= 400)

2) ท าการขจดขอมลโพลกอนทมเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร โดยใชค าสง Data Management Tools---> Generalization---> Eliminate ดงภาพท 4-7

ภาพท 4-7 เมนค าสงการขจดขอมล (Eliminate) โพลกอนขนาดเลกมาก ทถกเลอกเขารวมกบโพลกอน ใกลเคยงภายในระยะหางมากทสดทก าหนดไว (snap tolerance)

ผลลพธทไดจากขนตอนการขจดขอมลคอ ชนขอมลความลาดชนทโพลกอนทมขนาดเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร จะถกขจดไปรวมกบโพลกอนใกลเคยง คงเหลอไวเฉพาะโพลกอนทมขนาดของพนทหรอเนอทมากกวา 400 ตารางเมตร เทานน ดงภาพท 4-8

ภาพท 4-8 โพลกอนขนาดเลกเนอทนอยกวาหรอเทากบ 400 ตารางเมตร ทถกขจดไปรวมกบโพลกอนใกลเคยง

หองสมดกรมพฒนาทดน

38

4.4.3 การท าเสนขอบเขตโพลกอนใหเรยบกลมกลน (Smooth Polygon) เปนการปรบแตงเสนขอบเขตของโพลกอนขอมลความลาดชน โดยการลดจ านวนจด (vertex) ทสรางขนถมากเกนไปในขนตอนของการแปลงขอมลราสเตอรเปนขอมลเวคเตอร เพอใหการสรางเสนขอบเขตโพลกอนดเรยบขนมความตอเนองและกลมกลน โดยใชชดค าสง Data Management Tools--> Generalization --> Smooth Polygon โดยน าเขาแฟมขอมลความลาดชนทไดท าการขจดโพลกอน ขนาดเลกมากทงหมดแลวโดยเลอกใชอลกอรทมของการท าเสนในเรยบขน (Smoothing Algorithm) เปน PAEK และก าหนดขดจ ากดความยาวของระยะทางของการยายสวนทใชในการค านวณจดใหม (Smoothing tolerance) เทากบ 15 เมตร

ภาพท 4-9 การใชค าสง Smooth Polygon เพอการท าเสนขอบเขตโพลกอนใหเรยบขน

4.4.4 ท าการตดขอมล (Clip) โดยน าชนขอมลความลาดชนของพนทของแตละจงหวดทผานกระบวนการท าเสนขอบเขตโพลกอนใหเรยบขนแลว มาท าการตดขอมล (Clip) ตามขอบเขตการปกครองของจงหวด (ปรบปรงป พ.ศ.2556) ดงภาพท 4-10

ภาพท 4-10 การใชค าสงตดขอมล (Clip) ชนขอมลความลาดชนของพนทตามขอบเขตการปกครอง

หองสมดกรมพฒนาทดน

39

4.5 การวเคราะหการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและลกษณะทางกายภาพทอาจมผลกระทบตอ ความลาดชนของพนท

ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ซงเปนขอมลปจจยน าเขา (Input data) ในการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนในครงน เปนขอมลระดบความสงของพนท ทไดจากขอมลการบนทกภาพระหวางป พ.ศ.2545- 2546 ปจจบนสภาพพนบางแหงอาจมการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพ ทเกดจากภยธรรมชาต หรอเกดจากการกระท าของมนษย ซงอาจสงผลกระทบตอความลาดชนของพนท ดงนนในการจดท าแผนทความลาดชนของพนทของแตละจงหวด ผด าเนนการตองศกษารวบรวมขอมลจากแหลงตาง ๆ และวเคราะหการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและลกษณะทางกายภาพของพนทโดยใชขอมลจากการอานแปลภาพถายออรโธสเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ซงบนทกขอมลของสภาพพนทเมอป พ.ศ.2545- 2546 ตามหลกการอานแปลภาพถายทกลาวมาแลว เพอน าขอมลมาเปรยบเทยบกบขอมลสภาพการใชทดน มาตราสวน 1:25,000 ของแตละจงหวดทมการปรบปรงในปลาสด โดยพจารณารปแบบของการใชประโยชนทดนทอาจกอใหเกดผลกระทบตอสภาพความลาดชนของพนทเชน การท าเหมองแร การระเบดหน การกอสรางแหลงน าขนาดกลางและขนาดใหญ การปรบสภาพพนทเชนการขดหรอถมดนเพอกอสรางทอยอาศยและสาธารณปโภคตางๆ ซงหากพบวาบรเวณพนทใดมการเปลยนแปลงในลกษณะดงกลาว จะก าหนดเปนพนทเปาหมายในการส ารวจขอมลภาพสนาม ส าหรบใชเปนขอมลในการปรบปรงแกไขหรอขดวงรอบขอบเขตของพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนไปจากเดมหรอสภาพความลาดช นของพนทในแผนททจดท าขนไมถกตองตามสภาพความลาดชนของพนทในปจจบน ดงภาพท 4-11

ภาพท 4-11 การวเคราะหการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนททมผลกระทบตอความลาดชน ของพนท โดยการซอนทบขอมลสภาพการใชทดน พ.ศ.2559 บนภาพถายออรโธส บนทกภาพเมอป พ.ศ. 2546

หองสมดกรมพฒนาทดน

40

4.6 การส ารวจ เกบรวบรวมขอมลพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนของพนทไปจากเดม การส ารวจ เพอเกบรวบรวมขอมลพนทเปาหมายทอาจมผลกระทบตอความลาดชนของพนท

โดยเปนขอมลทไดจากการวเคราะหพนทมการเปลยนแปลงการใชทดนและการเปลยนแปลงทางกายภาพ เปนขนตอนทมความส าคญ ซงผปฏบตงานตองจดเตรยมขอมลและวางแผนการด าเนนงานใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพพนท ระยะเวลา งบประมาณ เครองมอและยานพาหนะทน าไปใชปฏบตงานในภมประเทศ โดยมแนวทางและวธการปฏบตงาน ดงน

4.6 1 ก าหนดพนททเขาไปส ารวจและเกบขอมลในภมประเทศโดยพจารณาคดเลอกพนทเปาหมายจากการวเคราะหการเปลยนแปลงการใชทดนและลกษณะทางกายภาพในขอ 4.5 โดยจดล าดบเรยงตามความส าคญในการเขาส ารวจพนท

4.6 2 วางแผนการเดนทางและก าหนดเสนทางในการเขาถงพนทโดยพจารณาจากแผนทและขอมลพนฐานทเกยวของ

4.6 3 จดเตรยมแผนทบร เวณพนท เปาหมายทท าการส ารวจ มาตราสวน 1 :4,000 ประกอบดวยภาพถายออรโธส ซอนทบดวยเสนชนความสง ขอมลความลาดชนของพนท และขอบเขตของพนทเปาหมายทอาจมการเปลยนแปลงความลาดชนไปจากเดม

4.6 4 น าเขาพกดและขอมลแผนทพนทเปาหมายจดเกบไวในเครองจพเอสแบบพกพา ส าหรบใชในการคนหาต าแหนงของพนทเปาหมายไดอยางสะดวกและถกตอง

4.6 5 ส ารวจและเกบขอมลในภมประเทศตามแผนทวางไว โดยใหท าการรงวดขอบเขตของพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนไปจากเดม ทงนหากไมสามารถด าเนนการรงวดขอบเขตได ใหใชวธการขดขอบของพนทเฉพาะสวนทมการเปลยนแปลงสภาพความลาดชนเทานน ลงบนภาพถายออรโธสทจดเตรยมไว พรอมทงถายรปพนทดงกลาวในมมมองตางๆ ตามความเหมาะสมดวย ส าหรบบรเวณพนทเปาหมายใดไมมหรอไมเหนการเปลยนแปลงสภาพความลาดชนทชดเจน ใหบนทกขอมลพรอมถายรปไวเปนหลกฐาน เพอใชเปนขอมลในการปรบปรง แกไขในขนตอนตอไป

4.7 การจดท าและปรบปรงขอมลความลาดชนของพนทใหสอดคลองกบสภาพพนทในปจจบน น าขอมลพกดและขอบเขตของพนททมการเปลยนแปลงสภาพความลาดชนไปจากเดมทได

จากการส ารวจใชเปนขอมลในการจดท าและปรบปรงสภาพความลาดชนของพนทใหเปนปจจบน ดงน 4.7.1 สรางชนขอมลความลาดชนของพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนในระบบ

สารสนเทศภมศาสตรตามขอบเขตทไดจากการส ารวจรงวดดวยเครองจพเอส และขอมลทไดจากการขดขอบเขตโดยประมาณลงบนแผนทภาพถายออรโธสเฉพาะบรเวณพนททเขาท าการส ารวจและพบการเปลยนแปลงสภาพความลาดชนไปจากเดมเทานน

4.7.2 จดท าตารางขอมลคณลกษณะ (Attribute Data) ของชนขอมลความลาดชนของแตละ จงหวดโดยใชการค านวณเนอทของขอมลความลาดชนทจดท าขนดวยโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร

4.7.3 จดท าพจนานกรมขอมล (Data Dictionary) ของชนขอมลความลาดชนของพนท คอขอมลทเกบรวบรวมรายละเอยดตางๆของขอมลสารสนเทศภมศาสตรทจดท าขนหรอจดเกบไวในฐานขอมล

หองสมดกรมพฒนาทดน

41

ซงประกอบดวย โครงสรางขอมล โครงสรางตารางขอมล โครงสรางดชนสบคน กฎเกณฑทใชเพอควบคมความบรณภาพของขอมล หรอกฎเกณฑทใชในการรกษาความถกตองของขอมล และปองกนความผดพลาดทเกดจากการเพมขอมลลงในฐานขอมล กฎเกณฑทใชเพอรกษาความปลอดภยของขอมล และรายละเอยดอน ๆ ทเกยวของกบการบรหารฐานขอมล โดยพจนานกรมขอมลเปนสงทส าคญในการเพมประสทธภาพการเขาถงขอมลทจดเกบในฐานขอมล และการบรหารจดการฐานขอมล ส าหรบการจดท าพจนานกรมขอมล (Data Dictionary) ชนขอมลความลาดชนของพนทของแตละจงหวดนนไดก าหนดรปแบบและรายละเอยดของพจนานกรมขอมล ไวดงน 1) ความหมายของรายการทปรากฏในพจนานกรม

Layer Name : ชอของชนขอมลสารสนเทศภมศาสตรทจดท าพจนานกรมขอมล Layer Description : รายละเอยดโดยสงเขปเพออธบายชนขอมลภมศาสตร Feature Class : รปแบบจากการจดเกบขอมล (Point , Line , Polygon) Table Name : ชอตารางคณลกษณะของขอมล Data Source : แหลงทมาของขอมล Field Name : ชอรายการขอมล Description : ค าอธบายแสดงความหมายเพอขยายความชอรายการขอมลนนๆ

เพอใหผใชสามารถเขาใจไดงายและสะดวก Field Type : รปแบบของขอมลทจดเกบใน Filed ประกอบดวย Text (ตวอกษร

หรอขอความ) Integer/Long (ตวเลขจ านวนเตม) Double (ตวเลขมทศนยม) Date (วนทเดอนป) logic / Boolean (ตรรกะ)

Field size : ขนาดหรอความยาวสงสด (maximum length)ของตวอกษรหรอ ตวเลข ทรายการขอมลนนจะสามารถจดเกบได

2) ขอก าหนดทวไป พจนานกรมขอมลทจดท าขนก าหนดใหใชตวอกษร TH SarabunPSK ขนาด 16 พอยท หรอขนาดตามความเหมาะสม โดยก าหนดรายละเอยดรปแบบของพจนานกรมขอมลไวดงน

Layer Name : _______________ Layer Description : ______________ Feature Class : __________________ Table Name : ___________________ Data Source : ___________________

หองสมดกรมพฒนาทดน

42

ตารางท 4-1 รปแบบพจนานกรมขอมล (Data Dictionary) ของชนขอมลความลาดชนของพนท

Field Name Field Type Field Size Description

FID Object ID - หมายเลขประจ าตวของขอมล (0,1,2,3,…)

Shape Geometry Type Polygon รปลกษณ ประเภท Polygon

OBJECTID Long Integer 9 หมายเลขประจ าตวของโพลกอน (1,2,3...)

SC_Code Long Integer 10 หมายเลขของระดบความลาดชน : 1-7

SC_Level Text/String 10 อกษรภาษาองกฤษของระดบความลาดชน : A-G

SC_Percen Text/String 10 เปอรเซนตความลาดชน ไดแก 0-2% , 2-5% , 5-12% , 12-20% 20–35% , 35-50% และมากกวา 50%

SC_Explantion Text/String 100

ค าอธบายขอมลชนความลาดชน ไดแก 1. พนทลกษณะราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ 2. พนทลกคลนลอนลาดเลกนอย มความลาดชนนอยมาก 3. พนทลกคลนลอนลาด มความลาดชนเลกนอย 4. พนท ลกคลนลอนชน มความลาดชนปานกลาง 5. พนทเนนเขา มความลาดชน 6. พนทภเขา มความลาดชนสง 7. พนทสงชน ภเขาสงชน เทอกเขา หบเขา หนาผา หรอ

ยอดเขาแหลม มความสงชนมาก

Area_sqkm Double 0/0 เนอทมหนวยเปนตารางกโลเมตร

Area_rai Double 0/0 เนอทมหนวยเปนไร

Projection Text/String 10 วธการฉายแผนทหรอระบบพกดแผนท

Horizontal_Datum Text/String 5 รหสพนหลกฐานทางราบ รหส 1 คอ พนหลกฐาน WGS 84 รหส 2 คอพนหลกฐาน Indian 1975

UtmZone Text/String 10 คาหมายเลขประจ าโซน UTM ไดแก 47N หรอ 48N

Province_Name_T Text/String 20 ชอจงหวดภาษาไทย

Province_Name_E Text/String 20 ชอจงหวดภาษาองกฤษ

Province_ID Text/String 10 รหสหมายเลขประจ าพนทเขตจงหวด

หองสมดกรมพฒนาทดน

43

Field Name Field Type Field Size Description

Update_Date Text/String 20 วนเดอนปทปรบปรงขอมล

Database Text/String 100 ขอมลทน ามาใชในการผลต

Produc_Name Text/String 100 หนวยงานทจดท าขอมล

Agency_Name Text/String 100 หนวยงานทก ากบดแล

4.7.4 จดท าขอมลค าอธบายขอมล (Metadata) ของชนขอมลความลาดชนของพนทของแตละ

จงหวดหรอทเรยกกนทวไปวาเมตาดาตา (Metadata) หมายถงขอมลทบงบอกรายละเอยดของ คณลกษณะพนฐาน ความเปนมา วตถประสงคของการจดท าขอมล ระบบพกดระบบอางอง ชวงเวลาในการจดท าขอมล คณภาพของขอมล ความสมบรณครบถวน ความถกตอง แผนการบ ารงรกษา เงอนไขในการเขาถงและใชงานขอมล เจาของและผใหบรการขอมล และรายละเอยดอนๆเพอใหผใชสามารถประเมนไดวาขอมลเหลานนมคณสมบตตรงกบความตองการของตนหรอไมเพยงใด ส าหรบใชเปนขอมลประกอบการตดสนใจในการทจะน าขอมลนนมาใชงานไดอยางถกตองเหมาะสมสอดคลองกบความตองการไดอยางมประสทธภาพ ส าหรบการจดท าเมตาดาตาของชนขอมลความลาดชนของพนทของแตละจงหวดภายใตโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน ไดก าหนดรปแบบและรายละเอยดของการจดท าขอมลดงกลาวไวดงตารางท 4-2

ตารางท 4-2 ค าอธบายขอมล (Metadata) ของชดขอมลความลาดชนของพนทจงหวด

รายการ Metadata รายละเอยดของ Metadata

1. ชอชดขอมล ความลาดชนของพนทจงหวด..................................

2. วน เดอน ป ทจดท าขอมล

3. หนวยงาน/ผรบผดชอบขอมล -หนวยงานทจดท าขอมล -หนวยงานทใหบรการขอมล -หนวยงานควบคมก ากบดแล

กรมพฒนาทดน กระทรวงเกษตรและสหกรณ กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน

44

รายการ Metadata รายละเอยดของ Metadata

4. บทคดยอซงอธบายชดขอมล ชนขอมลความลาดชนของพนทจงหวด.........................วเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 ขนาดความละเอยดของจดภาพ 5 เมตรดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรตามหลกเกณฑการจ าแนกชนความลาดชนเพอการพฒนาทดน น าผลลพธทไดมาจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทครอบคลมพนทของจงหวด.......................

5. วตถประสงคของการจดท าขอมล

เพอจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทและรายงานสภาพความลาดชนและขอมลพนฐานทางกายภาพของจงหวด....................ทมความถกตอง เปนมาตรฐานเดยวกน ส าหรบน าไปใชประโยชนเพอการวางแผนบรหารจดการพนทไดอยางมประสทธภาพ และสอดคลองกบสภาพพนท

6. ความเปนมาและกระบวนการจดท าขอมล

โครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนภายใตแผนปฏบตงานประจ าปงบประมาณ ............ โดยการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนของพนทจากแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 และขอมลเชงพนทอนๆ น ามาจดท าชนขอมลความลาดชนของพนทจงหวด...........................

7. ต าแหนง ทตงและขอบเขตของพนทครอบคลมของชดขอมล

ครอบคลมพนทจงหวด.............................. - พกดยทเอมมมลางซาย

N = ..................................... เมตร E = ...................................... เมตร

- พกดยทเอม มมบนขวา N = ...................................... เมตร E = ....................................... เมตร

8. ระบบพกดอางอง -ระบบการฉายแผนท : UTM (Universal Transverse Mercator) - พนหลกฐานทางราบ : WGS84 (World Geodetic System 1984) - พนหลกฐานทางดง : MSL(Mean sea level)

9. ประเภทหวขอของชดขอมล Slope Class

10. มาตราสวนของชดขอมล 1:4,000

11. รปแบบของชดขอมล ขอมลเวคเตอร (Vector) ประเภทรปปด (Polygon)

หองสมดกรมพฒนาทดน

45

รายการ Metadata รายละเอยดของ Metadata

12. ขอบเขตของขอมล ขอบเขตทางดง : คาความสงของภมประเทศจากคาประจ ากรดเซล (Pixel Value) อางองจากระดบทะเลปานกลาง ขอบเขตทางเวลา : ขอมลสภาพความลาดชนของพนทป พ.ศ. 2545- 2546

13. ชนดการบนทกขอมลเชงพนท Geodatabase (Shape file)

14. URL ทเชอมโยงไปสขอมล http://www.lddservice.org

15. ชอมาตรฐาน Metadata ตามขอก าหนดของมาตรฐานโครงสราง เนอหา คณลกษณะ คณภาพ ของชดขอมลภมศาสตรพนฐาน (FGDS)

16. การตดตอเกยวกบขอมล Metadata

ชอ-สกล : จาสบเอก ราชวลย กนภย ทอย : กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท โทรศพท : 02-5797590 , 025790986 อเมล : map.ortho@gmail.com

17. วน/เดอน/ปทจดท าMetadata

18. เนอหาขอมล ชนขอมลความลาดชนของพนทจดเกบในรปแบบของ Shape file โดยแตละรปปดหรอโพลกอนความลาดชนจะก าหนดใหใชอกษรภาษาองกฤษ A-G ใชแทนระดบความลาดชน และหมายเลข 1-7 ใชแทนระดบความลาดชน ดงน 1. พนทลกษณะราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ (A) 2. พนทลกคลนลอนลาดเลกนอย มความลาดชนนอยมาก (B) 3. พนทลกคลนลอนลาด มความลาดชนเลกนอย (C) 4. พนท ลกคลนลอนชน มความลาดชนปานกลาง (D) 5. พนทเนนเขา มความลาดชน (E) 6. พนทภเขา มความลาดชนสง (F) 7. พนทสงชน ภเขาสงชน เทอกเขา หบเขา หนาผา หรอยอดเขาแหลม มความสงชนมาก (G)

หองสมดกรมพฒนาทดน

46

รายการ Metadata รายละเอยดของ Metadata

19. คณภาพของขอมล

1. ความครบถวนของขอมลรปลกษณทางภมศาสตร โดยการตรวจสอบความครบถวนของพนทรปปดทงหมดตองเชอมตอกนครอบคลมพนทของจงหวดทงหมดโดยไมมพนทรปปดหายไปจนเกดชองวาง หรอมการซอนทบของพนทรปปดท าใหเกดพนท เกน ผลการตรวจสอบพบวา เปอรเซนตของพนททเกนไปจากขอบเขตของพนทจงหวดมคาไมเกน ......เปอรเซนต และเปอรเซนตของพนททขาดหายไปจากขอบเขตของพนทจงหวดมคาไมเกน.....เปอรเซนต 2. ความครบถวนของขอมลลกษณะประจ า โดยการตรวจสอบคาลกษณะประจ า (Attribute data) ของขอมลพนทรปปดทงหมด ผลการตรวจสอบพบวา... 3. ความสอดคลองทางโทโปโลยของขอมล โดยใชวธการตรวจสอบการเกดชองวาง (Gap) การซอนทบ (Overlay) ของโพลกอนความลาดชนทงหมด ผลการตรวจสอบพบวา... 4. ความถกตองเชงต าแหนงของเสนขอบเขตพนทรปปด โดยวธการสมตรวจสอบขอบเขตของพนทรปปดความลาดชนแตละระดบซอนทบดวยเสนชนความสงเชงเลขแลวค านวณหาคาความลาดชนเฉลยจากนนน ามาเปรยบเทยบกน ผลการตรวจสอบพบวา...

20. หนวยงานทใหบรการ หนวยงานของกรมพฒนาทดน หนวยงานภาครฐ และเอกชน

21. เงอนไขและขอจ ากดในการใชขอมล

1. กรมพฒนาทดนเปนเจาของลขสทธชนขอมลความลาดชนของพนท 2. ไมอนญาตใหน าไปใชเปนขอมลในการอางองทางกฎหมายหรอกระท านตกรรมใดๆ 3. ไมอนญาตใหน าขอมลไปใชเพอแสวงหาผลก าไรทางการคา

2.2 หนวยงานทตดตอขอรบขอมล กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท ชน 1 อาคาร 8 ชน กรมพฒนาทดน เลขท 2003/61 ถนนพหลโยธน แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ

หองสมดกรมพฒนาทดน

47

4.8 การจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวด 4.8.1 แผนทแสดงความลาดชนของพนท มาตราสวนทเหมาะสมกบขนาดพนทของแตละ

จงหวดจ านวน 1 ระวาง ในรปแบบระวางแผนทพรอมพมพ (JPEG Image file) ความละเอยดของภาพ 150 dpi สามารถพมพบนกระดาษขนาดมาตรฐาน A1 หรอ A0 (ความกวาง 84.1 เซนตเมตร ความยาว 118.9 เซนตเมตร) ตามความเหมาะสม ดงแสดงตวอยางของระวางแผนท ดงภาพท 4-12

ภาพท 4-12 รปแบบโครงสรางระวางแผนทแสดงความลาดชนของพนทครอบคลมพนททงจงหวด

หองสมดกรมพฒนาทดน

48

ตารางท 4-3 ค าอธบายองคประกอบ สญลกษณ และรปแบบตวอกษรทใชในระวางแผนท

หมายเลข ค าอธบาย ภาพตวอยางประกอบค าอธบาย

1 ชอแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด(ทด าเนนการ) อยกงกลางของระวาง ใชอกษร TH SarabunPSK แบบตวอกษรหนา ขนาดตวอกษร 55 พอยท

2 ภาพแผนทความลาดชนของพนทครอบคลมพนททงจงหวด มาตราสวนตามความเหมาะสม และมาตรฐานแผนท

3 ตารางแสดงผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท ขนาดของตารางตามความเหมาะสม อยบรเวณมมซายลางของระวาง โดยก าหนดใหใชอกษร TH SarabunPSK ขนาดตวอกษร 28 พอยท และมรายละเอยดของขอความในตาราง

หองสมดกรมพฒนาทดน

49

หมายเลข ค าอธบาย ภาพตวอยางประกอบค าอธบาย

4 ค าอธบายสญลกษณแผนท อยบรเวณมมซายลางของระวาง ตอจากตารางผลการวเคราะหฯ โดยก าหนดใหใชตวอกษร TH SarabunPSK แบบตวอกษรหนา ขนาดตวอกษร 24 พอยท และใชขนาดของสญลกษณ เปนรปสเหลยมผนผา กวาง....เซนตเมตร ยาว....เซนตเมตร ก าหนดใหใช สญลกษณและสของสญลกษณพรอมขอความของสญลกษณ

5 ภาพแผนทแสดงทตงของจงหวด

ทด าเนนการจดท าแผนทแสดงความลาดชน ก าหนดใหอยบรเวณกงกลางดานลางของระวางแผนท โดยใหแสดงแผนทเขตการปกครองระดบจงหวดทงประเทศและ ใหแสดงต าแหนงทตงของจงหวด ทด าเนนการโดยใชสญลกษณสแดงพรอมทงท าลกศรชแสดงชอจงหวดใชตวอกษร TH SarabunPSK แบบตวอกษรหนาขนาดตวอกษร 16 พอยท

6 การแสดงสญลกษณทศ ก าหนดให

อยบรเวณมมขวาลางของระวางแผนทโดยใหแสดงสญลกษณพรอมอกษรองกฤษตวพมพใหญก ากบทศทง 4 ทศ โดยมขนาดตามความเหมาะสม

7 มาตราสวนแผนท ชนดมาตราสวนเศษสวน โดยใชตวอกษร TH SarabunPSK แบบตวอกษรหนาขนาดตวอกษร 30 พอยท แสดงมาตราสวนเสนบรรทดใหมขนาดของภาพตามความเหมาะสม

/1: 200,000

0 10 205กโลเมตร

หองสมดกรมพฒนาทดน

50

หมายเลข ค าอธบาย ภาพตวอยางประกอบค าอธบาย

8 ระบบพกดอางอง ใชตวอกษร TH SarabunPSK ขนาดตวอกษร 26 พอยท

9 แหลงทมาของขอมล ใชตวอกษร

TH SarabunPSK ขนาดตวอกษร 26 พอยท พรอมตราสญลกษณของกรมพฒนาทดน

10 ตวเลขพกดทางราบ ใหแสดง คาพกดตะวนออก ตามทศทางแนวนอนและพกดเหนอตามทศทางตามแนวตง เปนตวเลขจ านวนเตมมหนวยเปนเมตร ใชตวอกษร TH SarabunPSK แบบตวอกษรหนา ขนาดตวอกษร 22 พอยท

ส าหรบการก าหนดรปแบบของระวางแผนทตามทกลาวมาแลวนน เปนการก าหนดรปแบบ

ของระวางแผนทขนพนฐานทใชงานกนทวไป เพอใหผปฏบตงานไดใชเปนแนวทางในการสรางระวางแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวด ซงอาจมการพฒนาหรอดดแปลงหรอเพมองคประกอบและการจดวางรายละเอยดภายในและภายนอกขอบระวางแผนทใหเหมาะสมกบขนาดรปรางของแตละจงหวด หรอตามความตองการของผใชงาน

4.8.2 แผนทแสดงความลาดชนของพนท มาตราสวน 1:50 ,000 ในรปแบบระวางแผนทพรอมพมพ (JPEG Image file) ความละเอยดของภาพ 150 dpi สามารถพมพบนกระดาษขนาดมาตรฐาน A1 (ความกวาง 59.4 เซนตเมตร ความยาว 84.1 เซนตเมตร) ครอบคลมพนททงจงหวด โดยใหมขนาดระวางของแผนทเชนเดยวกบแผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50 ,000 ของกรมแผนททหาร (53.5 x 55.5 เซนตเมตร) ครอบคลมพนทประมาณ 26.7 x 27.7 ตารางกโลเมตร โดยภายในขอบระวางแผนทไมตองแสดงตารางผลการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนของพนท ส าหรบรปแบบและองคประกอบของระวางแผนทนนใหจดท าเชนเดยวกบแผนทแสดงความลาดชนของพนทครอบคลมพนท ทงจงหวด ดงภาพท 4-13

ระบบพกดอางองรปทรงร............................................................................................ระบบ WGS 1984พนหลกฐานทางดง.......................................................................ระดบทะเลปานกลางพนหลกฐานทางราบ........................................................................ระบบ WGS 1984จดท าโดย........................................กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน

ทมา : 1. ขอมลความลาดชนของพนท ไดจากการวเคราะหแบบจ าลองระดบสงเชงเลข กรมพฒนาทดน 2. ขอมลขอบเขตการปกครอง กรมการปกครอง พ.ศ.2556

หองสมดกรมพฒนาทดน

51

ภาพท 4-13 ตวอยางของรปแบบระวางแผนทแสดงความลาดชนของพนท มาตราสวน 1:50,000

4.9 การจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนของจงหวด การจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนของ

จงหวดทด าเนนการซงผปฏบตงานตองศกษาขอมลจากแหลงขอมลตางๆทไดรวบรวมไวและขอมลทเปนผลลพธของโครงการฯ น ามาใชเปนขอมลประกอบการจดท ารายงานสภาพความลาดชนของพนทและขอมลพนฐานของแตละจงหวด ตามรปแบบและหวขอของเนอหาทส าคญทก าหนดไวตามตวอยางของแฟมขอมลเอกสารรายงานโครงการจดท าแผนทเพอการพฒนาทดนจงหวดเพชรบรณ รายละเอยดตามผนวก ก

หองสมดกรมพฒนาทดน

บทท 5 การประเมนคณภาพแผนทและขอมลความลาดชนของพนท

5.1 การประเมนความครบถวนของขอมลความลาดชน ขอมลความลาดชนของพนทมลกษณะการจ าแนกพนททงหมดของจงหวดแบงออกเปนพนท

รปปดของแตละระดบชนความลาดชนแบงออกเปน 7 ชน (A B C D E F G) ตามสภาพความลาดชนของพนททมอยของแตละจงหวด โดยพนทรปปดหรอโพลกอนชนความลาดชนของพนทตองมความครบถวนเชอมตอกนครอบคลมพนททงหมดและตองไมมขอมลพนทรปปดหายไปจนเกดเปนชองวาง (Gap) ภายในพนทของจงหวดนนๆ หรอมพนทรปปดเกนมาจากพนทตามขอบเขตของจงหวดทก าหนดไว ซงผปฏบตงานสามารถประเมนความสมบรณครบถวนของชนขอมลความลาดชน ไดดงน

5.1.1 การตรวจสอบการครอบคลมพนทของขอมลความลาดชนของพนท โดยการซอนทบชนขอมลความลาดชนของพนททจดท าขนกบชนขอมลขอบเขตการปกครองของจงหวด เพอตรวจสอบวามพนทบรเวณใดของขอมลความลาดชนของพนทขาดหายไป (ไมครอบคลมเขตจงหวด) หรอ พนทเกนมา (อยออกนอกเขตจงหวด) จากนนใหรายงานผลลพธในรปแบบของตารางของพนททขาดหายไปหรอเกนมาเปนจ านวนเนอทเทาใด คดเปนรอยละของพนททขาดหายไป และรอยละของพนททเกนมาเทาใด โดยใชเกณฑการตรวจสอบความครบถวนของขอมลรปลกษณะทางภมศาสตรความลาดชนของพนทซงดดแปลงมาจากมาตรฐานขอก าหนดขอมลภมสารสนเทศพนฐาน (FGDS) ชนขอมลการใชประโยชนทดน (ทมา : โครงการศกษาจดท ารางมาตรฐานขอก าหนดขอมล FGDS เวอรชน 4.1 เมอ 4 ก.ค. 2556) ตามตารางท 5-1

ตารางท 5-1 เกณฑการประเมนความสมบรณครบถวนของชนขอมลความลาดชนโดยวธการตรวจสอบ การครอบคลมพนทตามขอบเขตการปกครองของจงหวด

เนอทรวมของจงหวด (ค านวณดวยโปรแกรม GIS)

จ านวนเนอทขอมลความลาดชน ทเกนมาจากขอบเขตจงหวด

จ านวนเนอทขอมลความลาดชนทขาดไปจากขอบเขตจงหวด

ตารางเมตร ตารางเมตร รอยละ ตารางเมตร รอยละ

< 0.1 < 0.1

หองสมดกรมพฒนาทดน

53

5.1.2 การตรวจสอบความสอดคลองทางตรรกะของขอมลความลาดชนของพนททไดจากการวเคราะหและจ าแนกชนความลาดชนจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลขซงผลลพธทไดคอขอมลราสเตอรแลวน ามาแปลงเปนขอมลเวคเตอรในรปลกษณทางภมศาสตรเปนพนทรปปด ซงในขนตอนดงกลาวอาจเกดชองวาง (Gap) และ/หรอการซอนทบ (Overlap) ของพนทรปปด ดงนนผด าเนนการจะตองท าการตรวจสอบทางโทโปโลย (Topology) ซงเปนการพจารณาความสมพนธเชงต าแหนงของขอมลจากการก าหนดกฎของการตรวจสอบความถกตอง โดยวธตรวจสอบการซอนทบ (Overlap) และตรวจสอบการมชองวางระหวางกนของขอมล (Gap) ดวยชดค าสง Topology โปรแกรม Arc GIS โดยมขนตอนและวธการ ดงน

1) สรางไฟลฐานขอมลเชงพนท (Geodatabase) ส าหรบจดเกบขอมลเชงพนทตองการตรวจสอบ โดยมขนตอนการสรางไฟลฐานขอมลเชงพนททงหมด 4 ขนตอนและการก าหนดรายละเอยดทเกยวของในแตละขนตอน ดงภาพท 5-1

ภาพท 5-1 ขนตอนและวธการสรางไฟลฐานขอมลเชงพนท (Geodatabase)

หองสมดกรมพฒนาทดน

54

2) สรางไฟลชดขอมลส าหรบจดเกบขอมลรปลกษณทางภมศาสตร (Feature dataset) ขอมลพนทรปปด (Polygon) ความลาดชนรวมทงขอมลเชงคณลกษณะหรอขอความ (Annotation) ใหอยในชดขอมลเดยวกน โดยมขนตอนการสรางไฟล Feature dataset ทงหมด 6 ขนตอนและการก าหนดรายละเอยดทเกยวของในแตละขนตอน ดงแสดงในภาพท 5-2

ภาพท 5-2 ขนตอนและวธการสรางไฟลชดขอมลส าหรบจดเกบขอมลรปลกษณทางภมศาสตร

3) น าเขา (Import) ขอมลความลาดชนของพนทจงหวดทตองการตรวจสอบโดยมขนตอนการน าเขาแฟมขอมลความลาดชน ทงหมด 6 ขนตอนและการก าหนดรายละเอยดทเกยวขอ งในแตละขนตอน ดงแสดงในภาพท 5-3

หองสมดกรมพฒนาทดน

55

ภาพท 5-3 ขนตอนและวธการน าเขาขอมลความลาดชนของพนททตองการตรวจสอบโทโปโลย

4) ก าหนดกฎในการตรวจสอบความสอดคลองทางตรรกะของขอมล ม 2 แบบคอ 4.1) Must Not Overlap กฎนก าหนดใหสวนตาง ๆ ของรปปดหรอโพลกอนทงในสวน

ของขอบเขตและพนทของทกโพลกอนของชนขอมลความลาดชนตองไมซอนทบกนโดยโพลกอน สามารถแบงขอบเขตหรอจดเชอมรวมกนได

4.2) Must Not Have Gaps ของรปปดหรอโพลกอน ทกโพลกอนของชนขอมลความลาดชนตองไมมชองวางภายใน โพลกอนหรอมชองวางระหวาง โพลกอนทอยตดกน โดยโพลกอนทงหมดตองเปนพนผวทตอเนองกน

ขนตอนการก าหนดกฎการตรวจสอบความสอดคลองทางตรรกะเชงแนวคดของขอมลความลาดชนของพนทมทงหมด 11 ขนตอนและการก าหนดรายละเอยดทเกยวของในแตละขนตอน ดงภาพท 5-4 และตวอยางของความผดพลาดของขอมลทตรวจพบ ดงภาพท 5-5

หองสมดกรมพฒนาทดน

56

ภาพท 5-4 ขนตอนและวธการสรางกฎเพอตรวจสอบพนทรปปดทมการซอนทบหรอเกดชองวางระหวาง พนทรปปด

หองสมดกรมพฒนาทดน

57

ภาพท 5-5 ตวอยางผลลพธจากการตรวจสอบความผดพลาดของขอมลพนทรปปดทมการซอนทบ (Overlap) หรอมชองวางระหวางกน (Gap) ทตรวจพบ

ทงน ในการตรวจสอบความสอดคลองทางตรรกะเชงแนวคดของขอมลความลาดชนของพนททแตละจงหวดทจดท าขน ดงทกลาวมาแลวนน ใหรายงานผลลพธเปอรเซนตของเกณฑความผดพลาดของขอมลพนทรปปดทมการซอนทบ(Overlap) หรอมชองวางระหวางกน (Gap) ทตรวจพบ ตามตารางท 5-2 ตารางท 5-2 เกณฑความสอดคลองเชงแนวคดของขอมลความลาดชนของพนทแตละจงหวด

รายการความสอดคลองทางตรรกะของขอมล เกณฑความผดพลาดของขอมลทตรวจพบ

พนทรปปดของขอมลความลาดชนทมขอบเขตตดกนตองเชอมตอกนสนทพอด ไมมการซอนทบ (Overlap) หรอมชองวางระหวางกน (Gap)

0 %

หองสมดกรมพฒนาทดน

58

5.2 การประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชน (Thematic Accuracy)

การประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท ท จดท าข นในระบบสารสนเทศภมศาสตร ภายใตโครงการนจะใชวธการสมส ารวจรงวดความลาดชนของพนทในต าแหนงตาง ๆ โดยวธการทมความถกตองสงกวา น ามาเปรยบเทยบกบชนความลาดชนของพนททปรากฏบนแผนทแสดงความลาดชน ณ ต าแหนงเดยวกน แลวรายงานผลความผดพลาดของชนความลาดชนบนแผนท โดยมแนวทาง การด าเนนงาน ดงน

5.2.1 การประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท โดยวธการเปรยบเทยบคาความลาดชนเฉลยทค านวณไดจากพกดทางราบและทางดงของจดตรวจสอบทไดจากการรงวดดวยดาวเทยมจพเอส วธการจลนในทนท (Real Time Kinematic survey : RTK) ทมความถกตองสงกวาเปรยบเทยบกบความลาดชนของพนทในต าแหนงเดยวกนบนแผนทแสดงความลาดชนของพนทของแตละจงหวดทจดท าขน โดยมแนวทางการด าเนนการดงน

1) การก าหนดจดตรวจสอบหรอจดส าหรบประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนมสวนเกยวของกบการปฏบตงานในส านกงานดานการใชแผนท การวเคราะหสภาพภมประเทศ จากขอมลเชงพนททเกยวของ เชน แผนทภมประเทศ แผนทสภาพการใชทดน แผนทสภาพความลาดชนและขอมลเสนชนความสง การปฏบตงานในสนามดานการส ารวจรงวดเพอก าหนดต าแหนงดวยดาวเทยม จพเอส แบบ RTK ตลอดจนการค านวณเพอการประเมนคาความถกตองของแผนท ดงนนจงเปนขนตอน ทมความส าคญเปนอยางมาก ซงผด าเนนงานควรพจารณาด าเนนการใหถกตองตามแนวทางทก าหนดไวดงน

1.1) ก าหนดจดตรวจสอบบนแผนทแสดงความลาดชนทจดท าขน โดยจดตรวจสอบทก าหนดขนนนเมอท าการรงวดพกดทางราบและทางดงแลวจะตองสามารถน ามาค านวณหาคาความลาดชนเฉลยของพนทไดเปน จ านวน ไมนอยกวา 30 พนททตองการเปรยบเทยบคาหรอประเมนความถกตองของแผนท

1.2) จดตรวจสอบทจะมาค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลย ตองก าหนดจดทดสอบใหอยบนแนวเสนตรงเดยวกนในทศทางตามความลาดเทของพนทโดยพจารณาจากแนวเสนตรงทลากผานจดทดสอบทก าหนดตงแต 2 จดขนไปควรจะอยในแนวตงฉาก (โดยประมาณ) กบเสนชนความสงทซอนทบบนแผนทแสดงความลาดชน

1.3) จดตรวจสอบทจะน ามาค านวณหาคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยตองเปนจดทดสอบทอยภายในขอบเขตของพนทรปปดเดยวกน และอยในแนวเสนตรงทตงฉากโดยประมาณกบเสนชนความสง

1.4) จดตรวจสอบทใชในการค านวณความลาดชนของพนทโดยเฉลยทน ามาใชในการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนทจดท าขนควรจะกระจายตวครอบคลมพนทของทงจงหวด โดยมจ านวนของจดทดสอบและจ านวนของตวแทนของพนททท าการเปรยบเทยบความลาดชน

หองสมดกรมพฒนาทดน

59

ของพนทโดยเฉลยในแตละระดบชนความลาดชนในสดสวนทเทากนและครบทกระดบชนความลาดชนทปรากฏอยบนแผนทแสดงความลาดชนของแตละจงหวดทจดท าขน

1.5) จดตรวจทก าหนดจะตองเปนจดทสามารถเขาถงไดสะดวก สภาพพนทเปดโลง มความเหมาะสมในการรงวดดวยเครองรบสญญาณดาวเทยมจพเอส แบบ RTK โดยควรน าแผนทภาพถายออรโธสและแผนทสภาพการใชทดนในปจจบนมาใชเปนขอมลประกอบการพจารณาในการคดเลอกพนทและการก าหนดจดตรวจสอบ

ภายหลงจากการก าหนดจดตรวจสอบบนแผนทแสดงความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรส าหรบน าไปใชเปนจดในการรงวดพกดทางราบและทางดงในภมประเทศไดตามเกณฑทก าหนดไวแลว ใหจดท าไฟลขอมลจดทดสอบพกดเหนอ(N) และพกดตะวนออก (E) ในระบบพกดยทเอม (UTM) พนหลกฐานสากล (WGS 84) โซน 47N หรอ 48N ตามต าแหนงทตงของแตละจงหวด ในรปแบบของไฟล Comma-separated values (*.CSV) หรอในรปแบบอนทสามารถน าเขาขอมลผานโปรโตคอลหรอโปรแกรมส าเรจรปทวไปได

ภาพท 5-6 ตวอยางการก าหนดจดทดสอบเพอการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชน ของพนทแตละจงหวด

2) การส ารวจรงวดพกดจดตรวจสอบในภมประเทศ เปนขนตอนการรงวดพกดทางราบและทางดงของจดตรวจสอบตามคาพกดทางราบ(N, E) ทอานคาจากแผนทแสดงความลาดชนของพนททจดท าขน โดยใชวธการก าหนดต าแหนงบนโลกดวยดาวเทยมจพเอส โดยการรงวดแบบจลนในทนท (Real Time Kinematic survey : RTK) ซงพกดของจดตรวจสอบทรงวดในภมประเทศจะมคาความคลาดเคลอน

หองสมดกรมพฒนาทดน

60

ประมาณ 1- 5 เซนตเมตร ซงเพยงพอส าหรบน ามาใชเปนขอมลในการค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยเพอน ามาเปรยบเทยบกบขอมลชนความลาดชนบนแผนทแสดงความลาดชนของพนททจดท าขน

2.1) ก าหนดใหใชหมดหลกฐานภาคพนดน โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ เปนหมดโครงขายงานในการส ารวจรงวดจดตรวจสอบเพอการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนททกจงหวดเนองจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข เสนชนความสง แผนทภาพถายออรโธส ทน ามาใชในการด าเนนงานภายใตโครงการน จดท าและอางองคาพกดทางราบและทางดง มาจากหมดหลกฐานภาคพนดนของ กระทรวงเกษตรและสหกรณ โดยใชเปนหมดส าหรบตงสถานฐาน (Base Station) หรอเปนหมดหลกฐานแผนทส าหรบโครงขายงานในการสรางหมดหลกฐานใหมส าหรบตงสถานฐาน

2.2) ก าหนดใหใชคาพกดทางราบ (N,E) ของจดตรวจสอบทไดจากการอานคาพกดจดบนแผนทแสดงความลาดชนของพนทดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรตามทก าหนดไว เปนจดเปาหมายในการรงวดพกดทางราบและทางดงในภมประเทศ โดยใชฟงกชนการท างาน ระบบการน าหนและการคนหาเปาหมายตามคาพกดทก าหนดไวในเครองจพเอส ทงนความแตกตางของคาพกดทางราบระหวางจดตรวจสอบทรงวดในภมประเทศ กบจดตรวจสอบเดยวกนทอานไดจากแผนทแสดงความลาดชนของพนท จะตองมความแตกตางของคาพกดตะวนออก (E) และคาพกดเหนอ (N) ไมควรเกน + 1 เมตร

2.3) การรงวดจดตรวจสอบในภมประเทศใหด าเนนการตามมาตรฐานระวางแผนทและแผนทรปแปลงทดนในทดนของรฐ กมร. 202-2551 มาตรฐานการรงวดดวยเครองรบสญญาณดาวเทยม และมาตรฐานขอก าหนดภมสารสนเทศพนฐานชนขอมลหมดหลกฐานแผนททเกยวของกบมาตรฐานการรงวดดวยเครองรบสญญาณดาวเทยม แบบ RTK มรายละเอยดดงน

(1) ใชเครองรบสญญาณดาวเทยมแบบ 2 ความถหรอแบบหลายระบบดาวเทยมน าหน (dual-frequency receiver and multi-GNSS receiver) ทมจ านวนชองสญญาณดาวเทยมทสามารถรบได ในเวลาเดยวกน ไมนอยกวา 12 ชอง ความคลาดเคลอนของการรงวดไมเกน 10 mm + 1 ppm ของระยะเสนฐาน รบขอมลทงทเปนรหส และเฟสคลนสง (Code and Carrier Phase Observation) และมอตราการรบขอมลดาวเทยม (Observation Rate) ไมควรเกน 5 วนาท / ครง

(2) เครองรบสญญาณดาวเทยมทสถานฐาน (Base station) และเครองรบสญญาณทสถานจร (Rover) ตองรบขอมลจากดาวเทยมกลมเดยวกนและชวงเวลาเดยวกนไมนอยกวา 5 ดวง

(3) ก าหนดคาความไมแนนอนในองคประกอบดานเรขาคณตของดาวเทยม (Geometry Dilution of Precision: GDOP) ไมเกน 8

(4) ระยะทางระหวางสถานฐานและสถานจรตองอยในระยะทสามารถสงและรบคลนวทยหรอสญญาณโทรศพทไดอยางมประสทธภาพ โดยระยะหางระหวางสถานฐานกบสถานจรไมควรเกน 30 กโลเมตร

(5) มมกนทองฟา (Mask Angle) หรอมมสงสดเหนอเสนขอบฟาทมสงกดขวาง ไมนอยกวา 15 องศา

หองสมดกรมพฒนาทดน

61

(6) การประมวลผลเสนฐาน คาเบยงเบนมาตรฐานของเสนฐานทค านวณ ไดตองมคาไมเกน 0.20 เมตร

(7) คาพกดไดจาก Ambiguity Fixed Solution ทงพกดทางราบและทางดง โดยความคลาดเคลอนสงสดทก าหนดให (position quality) ไมเกน + 5 เซนตเมตร และความคลาดเคลอนสงสดทางดงไมเกน + 10 เซนตเมตร

(8) จดเกบขอมลดบจากเครองรบสญญาณ และคาพกดในรปแบบ Text File เพอการน าเขาขอมลในการประมวลผลและตรวจสอบความถกตองในส านกงานในขนตอนการประมวลผล

3) การค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยและการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท โดยน าคาพกดทางราบและทางดงของจดตรวจสอบทไดจากการรงวดในภมประเทศไมนอยกวา 2 จดตรวจสอบทอยในพนทรปปดเดยวกนน ามาค านวณหาคาระยะทางราบ (Horizontal distance :HD) และคาความแตกตางของระดบความสง (Vertical distance :VD) ระหวางคจดตรวจสอบ แลวน าคาทไดไปค านวณหาเปอรเซนตความลาดชนของพนทโดยเฉลย จากนน น าผลลพธทไดไปเปรยบเทยบกบระดบความลาดชนของพนทในพนทสมตวอยางหรอ ณ จดตรวจสอบเดยวกนบนแผนทแสดงความลาดชนของพนททจดท าขน รายละเอยดตามตวอยางตารางท 5-3

ตารางท 5-3 ตวอยางการค านวณคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยและการประเมนความถกตองของ แผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวดเพชรบรณ

หมายเลขจด

ตรวจสอบ

หมายเลขจดทรงวด

ตะวนออก (ม.)

เหนอ (ม.)

คาระดบ (ม.)

ระยะทางราบ (ม.)

ความตางคาระดบ (ม.)

ความลาดชนของพนทโดยเฉลย (%)

ระดบความลาดชนของ

พนท (%)

1 1101 715233.921 1853711.013 700.149

2 1102 715181.887 1853729.680 699.910 55.281 0.239 0.432 0-2

3 1112 715080.512 1853457.738 697.882

4 1113 715171.560 1853457.682 698.042 91.048 0.160 0.176 0-2

5 1114 715151.453 1853369.944 697.152

6 1115 715235.075 1853323.058 696.653 95.869 0.499 0.520 0-2

7 8023 717525.135 1850606.052 764.270

8 8024 717530.670 1850597.632 764.212 10.076 0.058 0.576 0-2

9 MG305 713655.307 1839808.219 933.291

10 MG306 713693.121 1839801.916 932.489 38.336 0.802 2.092 2-5

หองสมดกรมพฒนาทดน

62

หมายเลขจด

ตรวจสอบ

หมายเลขจดทรงวด

ตะวนออก (ม.)

เหนอ (ม.)

คาระดบ (ม.)

ระยะทางราบ (ม.)

ความตางคาระดบ (ม.)

ความลาดชนของพนทโดยเฉลย (%)

ระดบความลาดชนของ

พนท (%)

11 1G139 714145.466 1840505.662 919.560

12 1G140 714109.561 1840484.331 917.535 41.763 2.025 4.849 2-5

13 1G512 714338.324 1840436.666 956.914

14 1G513 714359.112 1840485.063 958.081 52.673 1.167 2.216 2-5

15 MG501 713082.267 1836110.672 898.790

16 MG502 713068.937 1836115.077 899.274 14.039 0.484 3.448 2-5

17 1G138 714170.567 1840520.918 916.607

18 1G139 714145.466 1840505.662 919.560 29.374 2.953 10.053 5-12

19 MG315 713242.807 1839418.309 938.586

20 MG316 713236.683 1839425.847 937.428 9.712 1.158 11.923 5-12

21 MG317 713212.001 1839457.616 925.926

22 MG318 713179.191 1839330.525 939.133 131.258 13.207 10.062 5-12

23 1G513 714359.112 1840485.063 958.081

24 1G28 714362.649 1840498.107 957.039 13.515 1.042 7.710 5-12

25 MG301 713677.810 1839844.736 933.689

26 MG302 713660.744 1839852.562 930.991 18.775 2.698 14.370 12-20

27 MG309 712851.655 1839323.861 939.258

28 MG310 712863.109 1839314.269 936.353 14.940 2.905 19.445 12-20

29 MG311 712874.866 1839304.712 930.450

30 MG312 712897.337 1839286.247 926.306 29.084 4.144 14.248 12-20

31 MG318 713179.191 1839330.525 939.133

32 MG319 713188.238 1839322.696 937.342 11.964 1.791 14.970 12-20

33 1G511 714334.719 1840428.336 955.596

34 1G512 714338.324 1840436.666 956.914 9.077 1.318 14.521 12-20

35 MG302 713660.744 1839852.562 930.991

หองสมดกรมพฒนาทดน

63

หมายเลขจด

ตรวจสอบ

หมายเลขจดทรงวด

ตะวนออก (ม.)

เหนอ (ม.)

คาระดบ (ม.)

ระยะทางราบ (ม.)

ความตางคาระดบ (ม.)

ความลาดชนของพนทโดยเฉลย (%)

ระดบความลาดชนของ

พนท (%)

36 MG303 713632.208 1839867.813 922.075 32.356 8.916 27.556 20-35

37 MG306 713693.121 1839801.916 932.489

38 MG307 713708.739 1839799.752 927.976 15.767 4.513 28.623 20-35

39 1G140 714109.561 1840484.331 917.535

40 1G141 714085.429 1840468.519 912.162 28.851 5.373 18.623 20-35

41 1G142 714051.338 1840456.431 902.593 36.171 9.569 26.455 20-35

42 MG319 713188.238 1839322.696 937.342

43 MG320 713195.202 1839317.777 935.360 8.526 1.982 23.246 20-35

44 MG310 712863.109 1839314.269 936.353

45 MG311 712874.866 1839304.712 930.450 15.151 5.903 38.960 35-50

46 MG313 712913.929 1839273.446 936.930

47 MG314 712920.306 1839267.789 941.034 8.525 4.104 48.143 35-50

48 1G29 714372.935 1840518.627 952.940

49 1G30 714390.339 1840551.763 937.198 37.429 15.742 42.059 35-50

50 MG403 713396.026 1837352.376 907.061

51 MG404 713378.173 1837358.518 898.716 18.880 8.345 44.200 35-50

52 1G30 714390.339 1840551.763 937.198

53 1G31 714406.914 1840583.818 915.001 36.087 22.197 61.510 > 50

54 1G514 714416.340 1840596.764 906.506 16.014 8.495 53.047 > 50

55 MG509 713024.617 1836043.270 884.783

56 MG510 713011.967 1836042.539 878.413 12.671 6.37 50.272 > 50

57 478 717773.283 1844366.100 863.284

58 479 717768.042 1844383.479 852.410 18.152 10.874 59.905 > 50

59 395 717398.681 1844612.933 898.322

60 396 717430.149 1844609.405 880.073 31.665 18.249 57.631 > 50

หองสมดกรมพฒนาทดน

64

5.2.2 การประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท โดยวธการเปรยบเทยบคาความลาดชนเฉลยทค านวณไดจากแผนทและขอมลเสนชนความสงเชงเลขมาตราสวน 1: 4,000 กบระดบความลาดชน (พนทรปปดของแตละระดบความลาดชน) บนแผนทแสดงความลาดชนของพนททจดท าขน โดยใชวธการก าหนดจดตรวจสอบเชนเดยวกบการรงวดพกดจดตรวจสอบใน ภมประเทศ จะแตกตางกนเฉพาะต าแหนงจดตรวจสอบทจะก าหนดนนตองอยบนเสนชนความสงในแนวเสนตรงทตงฉากโดยประมาณกบเสนชนความสงตามความลาดเอยงของพนท จากนนใหวดระยะทางระหวางจดตรวจสอบบนแผนทโดยใชเครองมอการวดระยะจากโปรแกรมสารสนเทศภมศาสตร และใชคา ระดบความสงของจดตรวจสอบจากเสนชนความสง ณ ต าแหนงจดตรวจสอบทง 2 จด น ามาค านวณหาคาความตางของคาระดบระหวางจด แลวน าคาระยะทางราบทวดได และคาความตางของคาระดบของจดทงสองไปค านวณหาคาความลาดชนของพนทโดยเฉลย ตามวธการค านวณคาความลาดชนของพนทโดยวธการรงวดจากแผนทและเสนชนความสงดงทกลาวมาแลวในขอ 2.2.2 โดยน าผลลพธทไดไปเปรยบเทยบกบระดบความลาดชนของพนทบนแผนทแสดงความลาดชนทจดท าขน ซงเปนการตรวจสอบความถกตองและความสอดคลองของการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทภายใตโครงการน ในกรณทไมสามารถด าเนนการส ารวจรงวดจดตรวจสอบในภมประเทศ โดยมวธการก าหนดจดบนแผนทและหาคาความลาดชนของพนท ดงภาพท 5-7

ภาพท 5-7 ตวอยางการหาคาความลาดชนของพนทโดยวธการรงวดจากแผนทและเสนชนความสง มาตราสวน 1:4,000

หองสมดกรมพฒนาทดน

65

ส าหรบการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนทภายใตโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน โดยวธการรงวดความลาดชนของพนทโดยเฉลย ในภมประเทศดวยเทคนคการรงวดพกดต าแหนงดวยดาวเทยม แบบ RTK ในขอ 5.2.1 นน เปนวธการทมความถกตอง และมความนาเชอถอสง แตมขอจ ากดในเรองของงบประมาณ และระยะเวลาในการส ารวจรงวดในภมประเทศ รวมทงวธการส ารวจรงวดดวยเครองจพเอสแบบ RTK นนจ าเปนตองใชบคลกรทมทกษะและประสบการณเฉพาะดานในการปฏบตงาน ซงอาจท าใหไมสามารถด าเนนการประเมนคณภาพของแผนทแสดงความลาดชนของพนทของจงหวดตางๆ ทจดท าขนไดครบทกจงหวด หรอในบางจงหวดอาจมปญหา อปสรรคหรอขอจ ากดในการเขาถงพนท ซงผควบคมโครงการและผปฏบตงานควรเลอกใชวธการประเมนโดยการเปรยบเทยบคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยจากแผนทและขอมลความสงภมประเทศทมความละเอยดถกตองสงกวาแผนทแสดงความลาดชนทจดท าขน ตามวธการในขอ 5.2.2 โดยใชเกณฑการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท ตามตารางท 5-4

ตารางท 5-4 เกณฑการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนทภายใตโครงการจดท า แผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน

รายการประเมนความถกตองของแผนทแสดงความลาดชนของพนท เกณฑความผดพลาดของระดบความลาดชนของพนทบนแผนทแสดงความลาดชนฯทตรวจพบ

ขอบเขตของพนทรปปดชนความลาดชนทอยบนแผนทตองมความสอดคลองกบคาความลาดชนของพนทโดยเฉลยทไดจากการรงวด ในภมประเทศหรอวธการสมตรวจสอบทมความคาความถกตอง สงกวา

< 5 %

หองสมดกรมพฒนาทดน

บรรณานกรม

กรมทดน. [ออนไลน]. (2561). มาตรฐานระวางแผนทและแผนทรปแปลงทดนในทดนของรฐ. เขาถงไดจาก : http://www.dol.go.th/landmap/DocLib1/standard_kmr101_305_2554.pdf.

กรมพฒนาทดน. (2555). คมอการสารวจและออกแบบระบบอนรกษดนและน าในเขตพฒนาทดน. กรงเทพฯ : โรงพมพส านกงานพทธศาสนาแหงชาต.

คณะกรรมการภมสารสนเทศแหงชาต. [ออนไลน]. (2560). แผนแมบทภมสารสนเทศแหงชาต. เขาถงไดจาก : http://www.ngis.go.th/home/?page_id=913. คณะท างานรวบรวมและพจารณาวธการทางดานเทคนคในการก าหนดทเขา ภเขาและพนทลาดชนเกน 35 เปอรเซนต. [ออนไลน]. (2558). การจดทาแผนทเพอกาหนดเขตทเขาภเขาและพ นทความ ลาดชนเกนกวา 35%. ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. เขาถงไดจาก :https://www.nacc.go.th/article_attach/02_slope35.pdf. ไพศาล สนตธรรมนนท. (2546). การรงวดดวยภาพดจทล. คณะวศวกรรมศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2556). ขอกาหนดของมาตรฐานโครงสราง เน อหา คณลกษณะคณภาพของชดขอมลภมศาสตรพ นฐาน. กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. (2547). โครงการจดทาแผนทเพอการบรหาร ทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ. กรงเทพฯ : รายงานฉบบสมบรณ. สเพชร จรขจรกล. (2556). เรยนรระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยโปรแกรม ArcGIS 10.1 for Desktop. พมพครงท 2 : นนทบร : บรษท เอ.พ.กราฟคดไวนและการพมพ จ ากด. ส านกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. (2553). โครงการนารองเพอการพฒนา กระบวนการตรวจสอบขอมลดานการบรหารจดการทดน. กรงเทพฯ : รายงานการศกษา. ส านกงานพฒนาเทคโนโลยอวกาศและภมสารสนเทศ. (2552). ตาราเทคโนโลยอวกาศและ ภมสารสนเทศศาสตร. กรงเทพฯ : อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง จ ากด. ส านกส ารวจดนและวางแผนการใชทดน. (2547). คมอการเขยนหนวยแผนทดน. เอกสารวชาการ ฉบบท 519. กรมพฒนาทดน. กรงเทพฯ. David G Tarboton, [Online]. (2016). Terrain Analysis Using Digital Elevation Models in Hydrology. Available: URL http://hydrology.usu.edu/dtarb/ESRI_paper_6_03.pdf Environmental Systems Research Institute, Inc. , [Online]. (2016). ArcGIS Desktop. Available: URL http://desktop.arcgis.com/en/. Federal Geographic Data Committee . [Online]. (2017). Geospatial Positioning Accuracy Standards Part 3: National Standard for Spatial Data Accuracy. Available: URL https://www.fgdc.gov/standards/projects/accuracy/part3/chapter3.

หองสมดกรมพฒนาทดน

ภาคผนวก

หองสมดกรมพฒนาทดน

68

ภาคผนวก ก

ภาคผนวก ก รปแบบของรายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนท เพอการพฒนาทดน จงหวด…

หองสมดกรมพฒนาทดน

๖๙

รายงานโครงการจดท าแผนท แสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน

จงหวด………………..

กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท กรมพฒนาทดน

เดอน....... พ.ศ.....

ภาพถายสภาพภมประเทศและสถานทส าคญทเปนเอกลกษณของจงหวด

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๐

ค าน า

กรมพฒนาทดน โดยส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท ไดด าเนนโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน ภายใตแผนการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2560 ซงคาดวาจะด าเนนการแลวเสรจภายในปงบประมาณ 2563 โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model : DEM) มาตราสวน 1: 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ตามหลกเกณฑการจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน ไดแก การส ารวจออกแบบงานจดระบบอนรกษดนและน า และการส ารวจและจดท าแผนทดน พรอมทงจดท าขอมลเชงพนทและแผนทแสดงความลาดชนของพนทระดบจงหวด ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) โดยมเปาหมายการด าเนนงานในปงบประมาณ 2560 จ านวน 24 จงหวด ปงบประมาณ 2561 จ านวน 20 จงหวด ปงบประมาณ 2562 จ านวน 17 จงหวด และปงบประมาณ 2563 จ านวน 13 จงหวด รวมทงหมด 74 จงหวด ยกเวนจงหวดยะลา จงหวดปตตาน จงหวดนราธวาส และจงหวดสงขลา บรเวณพนท 4 อ าเภอ ไดแก อ าเภอจะนะ อ าเภอเทพา อ าเภอนาทว และอ าเภอสะบายอย เนองจากบรเวณพนทดงกลาวไมมขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข ซงเปนฐานขอมลหลกทใชในการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท

คณะผจดท า เหนวาขอมลเชงพนทและแผนทแสดงความลาดชนของพนทระดบจงหวด ทจดท าขนภายใตโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน จะเปนประโยชนกบหนวยงานตาง ๆ ทงภาครฐ เอกชน และประชาชน จงไดจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนระดบจงหวด ทงในรปแบบเอกสารและในรปแบบดจตอล เพอเผยแพรและใหบรการแกผสนใจหรอหนวยงานทเกยวของ ทตองการน าขอมลและแผนทดงกลาวไปใชประโยชนในการด าเนนงานตามแผนงาน โครงการตาง ๆ หรอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจ การวางแผนการด าเนนงานดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาพนท การบรหารจดการน า การปองกนและบรรเทาภยทางธรรมชาต และการพฒนาโครงสรางพนฐานอน ๆ ทเกยวของ ตลอดจนเปนการเสรมสรางองคความรดานการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนผวภมประเทศตามระดบความสง-ต า และความลาดเอยงของพนท ใหแก ประชาชนทกภาคสวนทงระดบทองถนและระดบประเทศ ไดศกษาและน าไปประยกตใชไดอยางถกตอง เหมาะสม และเปนมาตรฐานเดยวกนทงประเทศ

กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท

กรมพฒนาทดน เดอน...........................พ.ศ..............

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๑

สารบญ

หนา ค าน า บทท 1 โครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนจงหวด………….. X-X

1.1 หลกการและเหตผล X 1.2 วตถประสงค X 1.3 ประโยชนทจะไดรบ X 1.4 ขอจ ากดโครงการ X 1.5 สถานทด าเนนงาน X 1.6 ระยะเวลาด าเนนงาน X 1.7 เครองมอทใชในการด าเนนงาน X 1.8 ขนตอนและวธการด าเนนงาน X 1.9 คณะผจดท า X

บทท 2 ขอมลพนฐานจงหวด………….. X-X 2.1 ประวตความเปนมา X 2.2 ลกษณะทางภมศาสตร X 2.3 สภาพเศรษฐกจและสงคม X 2.4 ทรพยากรธรรมชาต X 2.5 สภาพการใชทดน X

บทท 3 การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวด…………………………. X-X 3.1 ผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท X 3.2 ผลการวเคราะหและการส ารวจการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนท X ทมผลกระทบตอความลาดชนของพนท

บทท 4 บทสรป X-X 4.1 สรปผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวด………….. X 4.2 ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ X

ภาคผนวก 1 X-X แผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด…………..

ภาคผนวก 2 X-X รายละเอยดขอมลกลมชดดนจงหวด…………………………...

บรรณานกรม

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๒

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 2-1 ............................................................................................................................. .............. X

สารบญภาพ

หนา

ภาพท 2-1 ………………………………………………………………………………………………………………… X

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๓

บทท 1

โครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน จงหวด………………………………

1.1 หลกการและเหตผล

กรมพฒนาทดน โดยส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนท ไดด าเนนโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน ภายใตแผนการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2560 ซงคาดวาจะด าเนนการแลวเสรจภายในปงบประมาณ 2563 โดยมวตถประสงคเพอวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท จากขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข (Digital Elevation Model: DEM) มาตราสวน 1: 4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ หรอโครงการ MOAC ซงอยภายใตการก ากบ ดแล และใหบรการของกรมพฒนาทดน โดยจ าแนกความลาดชนของพนท ตามหลกเกณฑการส ารวจออกแบบงานจดระบบอนรกษดนและน า และการส ารวจและจดท าแผนทดน พรอมทงจดท าขอมลเชงพนทและแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด............ ในระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information System: GIS) ส าหรบหนวยงานภายในกรมพฒนาทดนใชเปนขอมลเชงพนทพนฐานเพอการพฒนาทดน ทงในดานการส ารวจออกแบบระบบอนรกษดนและน า การส ารวจและวเคราะหดนการพฒนาแหลงน า การวางแผนการใชทดน การประเมนความสามารถในการกกเกบน าและอตราการชะลางพงทลายของดน รวมถงการส ารวจออกแบบระบบโครงสรางพนฐานตาง ๆ ของกรมพฒนาทดน ตลอดจนใหบรการแกหนวยงานภายนอก ทงภาครฐ เอกชน และประชาชนทสนใจตองการน าขอมลเชงพนทและแผนทแสดงความลาดชนของพนท ไปใชประโยชนในการด าเนนงานตามแผนงานโครงการตาง ๆ หรอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจ การวางแผนการด าเนนงานดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาพนท การบรหารจดการน า การปองกนและบรรเทาภยทางธรรมชาต และการพฒนาโครงสรางพนฐานอน ๆ ทเกยวของ ใหเปนไปอยางถกตอง เหมาะสม ตามหลกวชาการสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของพนทและมมาตรฐานเดยวกน

1.2 วตถประสงค 1) เพอวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวด............. จากขอมลแบบจ าลองระดบสง

เชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ตามหลกเกณฑการจ าแนกความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน

2) เพอจดท าขอมลเชงพนทและแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด............ ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร พรอมจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน จงหวด............

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๔

1.3 ประโยชนทจะไดรบ กรมพฒนาทดนและหนวยงานทเกยวของ ทงภาครฐ เอกชน และประชาชน มขอมลเชงพนท

และแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด............ ในระบบสารสนเทศภมศาสตรทเปนมาตรฐานเดยวกน รวมทงรายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนจงหวด............ ส าหรบน าไปใชประโยชนในการด าเนนงานดานการพฒนาทดน ตามแผนงานโครงการตาง ๆ หรอใชเปนขอมลประกอบการพจารณาตดสนใจ การวางแผนการด าเนนงาน ดานการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การพฒนาพนท การบรหารจดการน า การปองกนและบรรเทาภยทางธรรมชาต และการพฒนาโครงสรางพนฐานอน ๆ ทเกยวของ ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ถกตอง เหมาะสม ตามหลกวชาการสอดคลองกบสภาพความเปนจรงของพนท

1.4 ขอจ ากดโครงการ 1) ขอมลความลาดชนของพนทจงหวด.. .. .. . .. . .. ไดจากการวเคราะหขอมลแบบจ าลอง

ระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 เปนขอมลความสงภมประเทศ ทไดจากการรงวดภาพถายทางอากาศ ป พ.ศ.2545-2546 ซงปจจบนสภาพภมประเทศบางสวนมการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพและความลาดชนของพนท โดยเฉพาะบรเวณพนทเกดภยพบตและพนททมการใชประโยชนทดนเพอการพฒนาเมอง การตงถนฐาน การสงเสรมเศรษฐกจ และการพฒนาโครงสรางพนฐาน ดงนน การน าขอมลความลาดชนของพนทไปใชประโยชนโดยเฉพาะบรเวณพนททมความลาดชน จ าเปนตองส ารวจรงวดภาคพนดนหรอใชขอมลจากแหลงอนทมความละเอยดถกตองมากกวา เพอใหไดขอมลพนททมความถกตอง แมนย า และระดบความเชอมนสง

2) ความถกตองเชงพนทของขอมลความลาดชนของพนทจงหวด............ ในระบบสารสนเทศภมศาสตร อางองตามมาตรฐานแผนทของขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1: 4,000 ซงเปนฐานขอมลหลก ส าหรบการด าเนนงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดน

3) ขอมลดานสถต ทปรากฏภายในรายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนจงหวด............ ไดจากการวเคราะหและค านวณแผนทและขอมลทางแผนท ตามขอมลแผนทขอบเขตการปกครอง ป พ.ศ.2556 ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร ดงนน ความถกตองของขอมลดานสถต เปนไปตามมาตรฐานของขอมลทใชในการวเคราะหและค านวณ

… 1.5 สถานทด าเนนงาน

1) กลมจดการและบรการแผนทและขอมลทางแผนท ส านกเทคโนโลยการส ารวจและท าแผนทกรมพฒนาทดน

2) พนทจงหวด.......................

1.6 ระยะเวลาด าเนนงาน เดอน ………………………… พ.ศ. ……………………………..

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๕

1.7 เครองมอทใชในการด าเนนงาน 1) ฮารดแวร (Hardware) เครองมอหรออปกรณ ไดแก คอมพวเตอร (Computer) เครองรบ

สญญาณดาวเทยม GPS แบบพกพา กลองถายภาพ เครองพมพเอกสาร (Printer) และเครองพมพแผนท (Plotter) 2) ซอฟตแวร (Software) โปรแกรมหรอชดค าสง ไดแก ระบบปฏบตการไมโครซอฟทวนโดวส

โปรแกรมส านกงาน โปรแกรม BaseCamp โปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร และโปรแกรมประมวลผลภาพ …

1.8 ขนตอนและวธการด าเนนงาน 1.8.1 ศกษาและรวบรวมแผนท ขอมลทางแผนทและขอมลพนฐานของจงหวด............ ดงน

1) ขอมลพนฐานของจงหวด.........................ส าหรบใชเปนขอมลประกอบการจดท ารายงานโครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนจงหวด............ ไดแก

1.1) ขอมลและแผนทลกษณะทางธรณวทยา มาตราสวน 1:250,000 จดท าเมอ ป พ.ศ.………… โดยกรมทรพยากรธรณ

1.2) ขอมลสภาพภมอากาศจงหวด..............จากศนยภมอากาศ ส านกพฒนาอตนยมวทยา กรมอตนยมวทยา โดยสถตภมอากาศทเปนคาเฉลยใชขอมลคาบ 30 ป ตงแต พ.ศ. ………………………… และสถตภมอากาศทมคาเปนทสดใชขอมลตงแต ป พ.ศ. …………………………………………….

๑.3) ขอมลสภาพเศรษฐกจและสงคม พ.ศ. …………………………………… จากส านกงานคลงจงหวด...........................และส านกงานสถตแหงชาต

1.4) ขอมลทรพยากรธรรมชาตของจงหวด...................... ไดแก ขอมลทรพยากรดนและทรพยากรน า จากกรมพฒนาทดน และขอมลทรพยากรปาไม จากกรมปาไม

2) แผนทและขอมลภมสารสนเทศของจงหวด............................ ส าหรบใชในการวเคราะห ความลาดชนและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด.......................... ไดแก

2.1) แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1: 50,000 ล าดบชด L7018 ของกรมแผนททหาร ครอบคลมพนทจงหวด............

2.2) ขอมลขอบเขตการปกครองจงหวด............ มาตราสวน 1: 50,000 จดท าและปรบปรงเมอป พ.ศ.2556 โดยกรมการปกครองกระทรวงมหาดไทย

2.3) แผนทสภาพการใชทดนจงหวด............ ป พ.ศ……………………… มาตราสวน 1: 25,000 ส ารวจและจดท าโดยกองนโยบายและแผนการใชทดน กรมพฒนาทดน

2.4) ภาพถายออรโธสเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ครอบคลมพนทจงหวด............

2.5) แบบจ าลองระดบสงเชงเลข มาตราสวน 1:4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ครอบคลมพนทจงหวด............

2.6) เสนชนความสงเชงเลขมาตราสวน 1:4,000 โครงการจดท าแผนทเพอการบรหารทรพยากรธรรมชาตและทรพยสนของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ครอบคลมพนทจงหวด............

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๖

1.8.2 น าเขาขอมลและจดการขอมลสารสนเทศภมศาสตรทน ามาใชในการวเคราะห จ าแนกความลาดชนและจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด............

1) ตรวจสอบและแกไขขอมลแบบจ าลองระดบสงเช งเลข ให ถ กต อง สมบรณ ครบถวนดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร

2) เชอมตอ (Mosaic) ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข ใหเปนขอมลทตอเนองกนดวยโปรแกรมระบบสารสนเทศภมศาสตร

ขอมลแบบจ าลองระดบสงเชงเลข เปนขอมลโครงสรางแบบแรสเตอร (Raster) จดเกบในรปของไฟลภาพเชงเลข ขนาดระวางมาตราสวน 1: 4,000 ครอบคลมพนท 2x2 ตารางกโลเมตร ตอ 1 ระวาง จ านวนทงสน 3,300 ระวาง

1.8.3 วเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวด............ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยการจดกลมขอมลใหม (Reclassify) ตามเงอนไข ทก าหนด เปนการประมวลผลและ

วเคราะหขอมลเชงพนท (Spatial Analysis) และขอมลพนผวภมประเทศ (Surface Analysis) เพอจ าแนกพนผวภมประเทศตามระดบความสง-ต า และความลาดเอยงของพนทตามมาตรฐานทก าหนด โดยอาศยหลกการทางคณตศาสตรและสถตในการค านวณความลาดชน (Slope) ทศลาดเอยง (Aspect) และรปหนาตดดานขางของความลาดเท (Profile) ซงจะไดขอมลความลาดชนของพนท โครงสรางแบบแรสเตอร (Raster) รปแบบไฟลประเภท IMG

1.8.4 จดท าชนขอมลความลาดชนของพนทใหอยในรปแบบขอมลเชงเสน (Vector) ประเภทรปปดหรอโพลกอน (Polygon)

1.8.5 วเคราะหการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนและลกษณะทางกายภาพทอาจมผลกระทบตอความลาดชนของพนทจงหวด............

โดยวธการซอนทบขอมลเชงพนท ไดแก ขอมลแผนทภาพถายออรโธสเชงเลข ขอมลแผนทภมประเทศ ขอมลแผนทสภาพการใชทดน ขอมลแผนทขอบเขตการปกครอง และขอมลความลาดชนของพนท

1.8.6 ส ารวจ เกบรวบรวมขอมลพนททมการเปลยนแปลงความลาดชนของพนทไปจากเดม 1.8.7 จดท าและปรบปรงขอมลความลาดชนของพนทใหสอดคลองกบสภาพพนทในปจจบน 1.8.8 จดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด.................................. พรอมจดท ารายงาน

โครงการจดท าแผนทแสดงความลาดชนของพนทเพอการพฒนาทดนจงหวด............

1.9 คณะผจดท า 1) ทปรกษาโครงการ ชอ …………………………………… ต าแหนง ……………………………………….. 2) ผควบคมโครงการ ชอ …………………………………… ต าแหนง ……………………………………….. 3) ผด าเนนงานโครงการ

3.1) ชอ …………………………………… ต าแหนง ……………………………………….. 3.2) ชอ …………………………………… ต าแหนง ………………………………………..

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๗

บทท 2

ขอมลพนฐานจงหวด……………………………….

2.1 ประวตความเปนมา 2.2 ลกษณะทางภมศาสตร

2.2.2 สภาพภมประเทศ 2.2.3 ลกษณะทางธรณวทยา 2.2.4 สภาพภมอากาศ

2.3 สภาพเศรษฐกจและสงคม 2.3.1 การปกครอง 2.3.2 ประชากร อาชพ และการถอครองทดน 2.3.3 สภาพเศรษฐกจ

2.4 ทรพยากรธรรมชาต 2.4.1 ทรพยากรดน 2.4.2 ทรพยากรน า 2.4.3 ทรพยากรปาไม

2.5 สภาพการใชทดน 2.5.1 พนทชมชนและสงปลกสราง 2.5.2 พนทเกษตรกรรม 2.5.3 พนทปาไม 2.5.4 พนทแหลงน า 2.5.5 พนทเบดเตลด

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๘

บทท 3

การวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวด……………………

อธบายรายละเอยด พรอมตารางความลาดชนของพนท ..........................................................................................................................................................

ความลาดชนของพนท เนอท รอยละของพนทจงหวด

ระดบความลาดชน เปอรเซนต ตารางกโลเมตร ไร

1 A 0 - 2

2 B 2 - 5

3 C 5 - 12

4 D 12 - 20

5 E 20 - 35

6 F 35 - 50

7 G มากกวา 50

รวมเนอท

3.1 ผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท 3.1.1 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 0-2 เปอรเซนต 3.1.2 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 2-5 เปอรเซนต 3.1.3 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 5-12 เปอรเซนต 3.1.4 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 12-20 เปอรเซนต 3.1.5 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 20-35 เปอรเซนต 3.1.6 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน 35-50 เปอรเซนต 3.1.7 ผลการวเคราะหและจ าแนกพนทความลาดชน มากกวา 50 เปอรเซนต - อธบายรายละเอยดพรอมภาพประกอบ-

3.2 ผลการวเคราะหและการส ารวจการเปลยนแปลงลกษณะทางกายภาพของพนท ทมผลกระทบตอความลาดชนของพนท

- อธบายรายละเอยดพรอมภาพประกอบ-

หองสมดกรมพฒนาทดน

๗๙

บทท 4 บทสรป

4.1 สรปผลการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนทจงหวดเพชรบรณ

อธบายรายละเอยด…………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………….…………………………………..

จากการวเคราะหและจ าแนกความลาดชนของพนท พบวา จงหวด………………… มพนทความลาดชน …………… เปอรเซนต มากทสด คดเปนรอยละ …….

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… รองลงมาอนดบท 2 ไดแก พนทความลาดชน …………… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… อนดบท 3 ไดแก พนทความลาดชน ………….…..…… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….…...

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… อนดบท 4 ไดแก พนทความลาดชน ………….…..…… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….…...

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… อนดบท 5 ไดแก พนทความลาดชน ………….…..…… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….…...

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… อนดบท 6 ไดแก พนทความลาดชน ………….…..…… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….…...

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… อนดบท 7 ไดแก พนทความลาดชน ………….…..…… เปอรเซนต คดเปนรอยละ …………….…...

ของพนทจงหวด ลกษณะพนท…………………………………………… 4.2 ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ

อธบายรายละเอยด…………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………….………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………….………………………………….. ภาคผนวก 1 ภาพแผนทแสดงความลาดชนของพนทจงหวด…………………………………….................................... ภาคผนวก 2 รายละเอยดขอมลกลมชดดนจงหวด…………………………………………………………........................... บรรณานกรม

หองสมดกรมพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน

หองสมดกรมพฒนาทดน