อดต ปจจบน และอนาคต ทวดจตอลไทย

โครงการตดตามนโยบายสอและโทรคมนาคม

(NBTC Policy Watch)

รายงานฉบบนมจดมงหมายเพอทบทวนอดต วเคราะหสถานการณ

ปจจบน และจดท าขอเสนอส าหรบอนาคต ในสวนทเกยวของกบบทบาท

หนาทของคณะกรรมการกจการกระจายเสยง กจการโทรทศน และ

กจการโทรคมนาคมแหงชาต (กสทช.) ในการเปลยนผานการรบ

สญญาณโทรทศนภาคพนดนไปสระบบดจตอล ภายหลงจากการประมล

คลนความถส าหรบทวดจตอลประเภทธรกจเมอปลายป 2556 ผคนบาง

กลมตงความหวงวา เทคโนโลยดจตอลจะท าใหภมทศนสอโทรทศนของ

ไทยทเคยผกขาดอยในมอหนวยงานของรฐและเอกชนเพยงไมกราย

กลายเปนพนททมผเลนและเนอหาหลากหลายมากขน มการแขงขนทเปน

ธรรมขน และตอบสนองตอความตองการของประชาชนทงในฐานะ

ผบรโภคและพลเมองมากขน

อยางไรกด การเปลยนผานไปสการรบชมโทรทศนในระบบดจตอลจะ

สรางผลประโยชนใหกบสงคมมากนอยเพยงใดยอมขนอยกบบทบาท

หนาทในการก ากบดแลของ กสทช. ดวยเชนกน รายงานฉบบนเลอกหยบ

ยกการท าหนาทของ กสทช. ใน 6 ประเดน ทนาจะชวยสงเสรมใหการ

เปลยนผานครงนเปนไปอยางราบรนและยงประโยชนตอสงคมอยาง

แทจรง นนคอ การประมลคลนความถโทรทศนดจตอล หลกเกณฑ Must

Carry การแจกคปองส าหรบตวรบสญญาณ การประชาสมพนธทวดจตอล

การก ากบดแลเนอหา และการก ากบดแลบรษทวดเรตตง

1. การประมลคลนความถโทรทศนดจตอลประเภทธรกจ

สรปรปแบบและวธการประมล

ตามท กสทช. จดประมลคลนความถเพอใหบรการโทรทศนในระบบ

ดจตอลประเภทบรการทางธรกจระหวางวนท 26–27 ธนวาคม 2556 โดย

จ านวนชองรายการทท าการประมลมทงสน 24 ชอง ซงแบงออกเปน 4

หมวดหม ไดแก

1. หมวดรายการทวไป ในแบบความคมชดสง (HD) จ านวน 7

ใบอนญาต มราคาตงตนชองละ 1,510 ลานบาท มผเขารวมประมล

9 ราย

2. หมวดรายการทวไป ในแบบความคมชดปกต (SD) จ านวน 7

ใบอนญาต มราคาตงตนชองละ 380 ลานบาท มผเขารวมประมล

16 ราย

3. หมวดรายการขาวสารและสาระ ในแบบความคมชดปกต (SD)

จ านวน 7 ใบอนญาต มราคาตงตนชองละ 220 ลานบาท ม

ผเขารวมประมล 10 ราย

4. หมวดรายการเดก เยาวชน และครอบครว ในแบบความคมชดปกต

(SD) จ านวน 3 ใบอนญาต มราคาตงตนชองละ 140 ลานบาท ม

ผเขารวมประมล 6 ราย

โดยรปแบบการประมลท กสทช. ก าหนด เปนการแขงกนเพอเสนอราคา

เพมขนเปนขนไปเรอยๆ โดยแตละหมวดรายการจะมการก าหนดขนของ

ราคาทผเขารวมจะเสนอเพมในแตละครง โดยหมวดรายการตามขอ 1 ถง

4 ขางตนก าหนดขนราคาเสนอเพมแตละครงเทากบ 10 ลานบาท, 5 ลาน

บาท, 2 ลานบาท และ 1 ลานบาท ตามล าดบ

กสทช. ท าการประมลใบอนญาตทละหมวดเปนล าดบ โดยเรมจาก

หมวดรายการทวไปแบบความคมชดสง หมวดรายการทวไปแบบความ

คมชดปกต หมวดรายการขาวสารและสาระ และหมวดรายการเดก

เยาวชน และครอบครว ก าหนดระยะเวลาการประมลแตละหมวดไว 60

นาท โดยภายในชวงเวลาดงกลาวผเขาประมลสามารถเสนอราคาประมล

เพมตามขนราคาไดไมจ ากดจ านวนครง หากเมอครบก าหนดเวลาแลวยง

มอปสงคสวนเกนหรอผมสทธชนะมากกวาจ านวนใบอนญาตจะท าการ

ขยายเวลาประมลอก 5 นาท ซงหลงจากขยายเวลาแลวยงมอปสงค

สวนเกนอย จะท าการตดสนผชนะโดยใหผมสทธชนะการประมลทเสนอ

ราคาในล าดบสดทายจบฉลากเพอหาผชนะ

พฤตกรรมการเสนอราคาและประสทธภาพของการประมล

การประมลใบอนญาตทวดจตอลสามารถดงดดผประกอบการใหเขา

รวมการประมลไดเปนจ านวนมาก และมการแขงขนการเสนอราคาอยาง

เขมขน และผลกราคาใหสงขนกวาราคาตงตนเปนอยางมาก ซงการ

ประมลสามารถสรางรายรบรวมใหกบ กสทช.ไดถง 50,862 ลานบาท

(รายรบรวมในแตละหมวดแสดงในตารางท 1) อยางไรกดตองเขาใจวา

วตถประสงคหลกของการประมลคอการจดสรรทรพยากรอยางม

ประสทธภาพ หรอการจดสรรคลนใหกบผประกอบการทจะสราง

ประโยชนจากคลนความถไดมากทสดมากกวาการสรางรายรบสงทสด

แมวาการประมลอาจจะใหผลทบรรลวตถประสงคทงสองไดในคราว

เดยวกน

ตารางท 1 สรปราคาประมลสงสด ต าสด และรายรบรวมจ าแนกตามหมวด

(หนวยลานบาท)

หมวด ราคาประมล

สงสด

ราคาประมล

ต าสด

รายรบรวม

ทวไป คมชดสง 3,530 3,320 23,700

ทวไป คมชด

ปกต 2,355 2,200 15,950

ขาวสาร สาระ 1,338 1,298 9,238

เดก เยาวชน

ครอบครว 666 648 1,974

รวม 50,862

รปแบบการประมลอยางเปนพลวต กลาวคอมการเสนอราคาเปนขน

เพมขนอยางตอเนองในชวงเวลาทก าหนด มจดแขงในการชวยใหเกด

กระบวนการคนพบราคา (price discovery) ซงเปนกระบวนการส าคญ

ในการสรางประสทธภาพของการประมล โดยผเขาประมลแตละรายจะได

เรยนรขอมลเกยวกบราคาและมลคาทผประกอบการรายอนใหกบคลน

ความถเพมเตมตลอดเวลาทท าการประมล ซงชวยลดความไมแนนอนของ

มลคาคาดการณของคลนท ผประกอบการประเมน ซงการชวยเหลอ

กระบวนการคนพบราคาถอวาเปนขอดของกระบวนการประมลทเปน

พลวต

อยางไรกด รปแบบการเสนอราคาทตอเนองซงผเขาประมลสามารถ

เสนอราคาเพมเปนจ านวนกครงกไดในชวงเวลา 60 นาททก าหนดนน

อาจจะไมไดชวยสรางแรงจงใจใหเกดการเสนอราคาอยางซอตรง

(truthful bids) เทาทควร เนองจากวธการประมลไมไดก าหนดเกณฑท

กระตนการมสวนรวมอยางตอเนอง (activity rule) โดยกฎการประมล

ก าหนดใหผประมลตองท าการเคาะราคาอยางนอยหนงครงเมอตอนเรม

ประมลทราคาตงตนเทานน นอกเหนอจากนนไมมขอบงคบใหตองมสวน

รวมอยางตอเนองใดๆ ทงสน ซงนอาจสรางแรงจงใจใหผเขาประมลนน

พยายามเสนอราคาในจ านวนครงทนอยลง (shade bid) เพอใหราคา

ของคลนในหมวดทตองการมมลคาต าลง แนนอนวาผประมลอาจจะมการ

เสนอราคาอยบางแตกเพราะแรงจงใจเพอการพยายามใหราคาทตนเสนอ

เกาะกลมไมใหหางจากกลมคแขงมากจนเกนไปเทานน ซงแตกตางจาก

วธการประมลทมการก าหนดการเสนอราคาเปนรอบ (multi-round) ท

ก าหนดปรมาณการมสวนรวมของผประมล โดยใหผประมลตองมสวนรวม

อยตลอดเวลาเพอรกษาโอกาสทจะอยในการประมลตอไป การขาดเกณฑ

ก าหนดการมสวนรวมอยางตอเนองท าใหผเขารวมประมลสวนใหญมกจะ

ใชกลยทธทลดการเสนอราคาลงในชวงกลางของการประมล และเพม

การเสนอราคาอยางรวดเรวในชวงวนาททายๆ ของการประมล ซง

พฤตกรรมการเสนอราคาของผเขารวมประมลในแตละหมวดมลกษณะ

ดงทกลาวมาน คอมการแขงขนในชวงแรกๆ ทผเขาแขงขนแตละราย

พยายามทจะเสนอราคาเพอเกาะกลมกบคแขง จนกระทงในชวงกลาง

ของการประมลทการเคาะราคาเรมนงและมการแขงขนทสงอกครงในชวง

นาททายๆ กอนหมดเวลา การมสวนรวมทไมตอเนองสงผลลบตอ

กระบวนการคนพบราคาและเกยวโยงไปถงประสทธภาพของการประมล

ได

การประมลก าหนดเวลาการเสนอราคาของแตละหมวดไวท 60 นาท

สงผลใหผประมลรอเวลาเพอทมเสนอราคาในชวงนาทหรอวนาททายๆ

ของการประมล เนองจากผทเสนอราคาเปนรายสดทายกอนทเวลาจะหมด

ลงมแนวโนมทจะเปนผชนะ ผเขารวมการประมลมแรงจงใจทจะยดเวลา

รอเสนอราคาในชวงกอนหมดเวลาใหนานทสดหากยงไมมใครเรมเสนอ

ทมเสนอราคาเพอไมใหราคาทตนตองจายในกรณทชนะสงจนเกนไป

และหากมผเรมเสนอราคาทกรายจะโตตอบดวยการเขาแขงขนเสนอ

ราคาตามตราบเทาทราคาสดทายยงต ากวาความยนดทจะจาย

(willingness to pay) ของตน ดงนนในกรณนผเขารวมประมลจะทม

เสนอราคาจนกระทงชนะแตไมเกนความยนดทจะจาย ซงการประมลใน

ลกษณะนผชนะการประมลรายสดทายจะจายราคาใกลเคยงหรอมากกวา

ผแพประมลทเสนอราคาสงทสดเพยงเลกนอย

อยางไรกตาม การจ ากดเวลาการประมลแตไมจ ากดจ านวนครงท

เคาะเสนอราคาอาจสงผลตอประสทธภาพได ยกตวอยางเชน การแขงขน

เสนอราคาในชวงทายอาจถกบงคบใหสนสดลงเมอเวลาครบรอบ 60 นาท

โดยทผชนะการประมลรายสดทายสามารถเสนอราคาทสงกวาไดกอน

ครบก าหนดเวลาพอด โดยทผแพการประมลรายแรกไมสามารถเสนอ

ราคาไดทนเพอใหมการตอเวลาทงทผแพยนดจายทราคาสงกวาราคา

สดทายนนและในกรณทความยนดทจะจายสงกวา ผชนะการประมลกจะ

เกดปญหาการ จดสรรทรพยากรท อาจจะไมมประ สท ธภาพได

สถานการณทผแพทเสนอราคาสงทสดใกลเคยงกบผชนะทเสนอราคาต า

ทสดเกดขนในหมวดรายการทวไปความคมชดสง (ผชนะรายสดทายซงม

สองรายเสนอ 3,320 ลานบาท ในขณะทผแพรายแรกเสนอ 3,310 ลาน

บาท) หมวดรายการทวไปความคมชดปกต (ผชนะรายสดทายเสนอ

2,200 ลานบาท ในขณะทผแพรายแรกเสนอ 2,195 ลานบาท) ซง

แตกตางกนเพยง 1 ขนราคา โดยในหมวดรายการทวไปความคมชดปกต

น ผชนะรายสดทายเรงเสนอราคาในชวงกอนหมดเวลาขนมาจนกระทง

ชนะการประมลในทสด

อยางไรกตาม ล าพงแคราคาทผแพและผชนะเสนอออกมาใกลเคยง

กนนนไมสามารถสรปไดวาการประมลมปญหาประสทธภาพในการ

จดสรรทรพยากรคลนความถใหกบผประมลทชนะในล าดบทายๆ และจาก

การพจารณาบรษทผชนะการประมลซงหลายบรษททประมลในหลาย

หมวดเสนอราคาในแตละหมวดอยในระดบทสงอยางคงเสนคงวา

ประกอบกบการแขงขนการประมลในแตละหมวดมในระดบสง สามารถ

บงชไดวาการประมลคลนทวดจตอลในครงนมประสทธภาพดพอสมควร

ในฐานะทเปนเครองมอในการจดสรรทรพยากร

ผลกระทบของการจดล าดบการประมลกอนหลง

กสทช. จดใหมการประมลใบอนญาตทละหมวดเปนล าดบ

(sequential auctions) โดยเรมจากหมวดรายการทวไปความคมชดสง

หมวดรายการทวไปความคมชดปกต หมวดรายการขาวสาร สาระ และ

หมวดรายการเดก เยาวชน และครอบครวเปนล าดบสดทายซงขอสงเกต

จากการจดประมลดงกลาวมดงน

1. การประมลลกษณะนผประมลจะตองตดสนใจวาจะสราคาในหมวด

ทก าลงประมลหรอไมโดยทไมรราคาของหมวดรายการทยงไมได

ประมล ผประมลตองท าการตดสนใจโดยไมอาจยอนกลบไดและจะ

ไมไดใชประโยชนของขอมลราคาของการประมลทจะเกดขน

ภายหลงเพอประกอบการตดสนใจ ซงผประมลในหมวดประเภท

รายการทถกประมลในล าดบแรกจะเสยเปรยบกลมผเขารวมประมล

ในหมวดรายการล าดบทายๆ ทไดเรยนรขอมลราคาทมากกวา

2. การประมลทเปนล าดบอาจจ ากดความสามารถในการทดแทนกน

(substitutability) ของชองรายการ เชน การประมลชองทวไป HD

กอนชองทวไป SD ท าใหผประมลสามารถเลอกทดแทนชอง

รายการทวไป HD ดวยชองรายการทวไปแบบ SD เมอรสกวาราคา

ของชองทวไป HD มคาสงเกนไป แตไมใชในทางกลบกน กลาวคอ

หากผประมลรสกวาราคาชองรายการทวไปแบบ SD มราคาสง

เกนไป ผประมลไมสามารถจะตดสนใจทดแทนชองรายการทว SD

ดวยชองรายการทวไปแบบ HD ไดเนองจากการประมลชอง

รายการ HD ไดสนสดลงแลว การจ ากดความสามารถในการ

ทดแทนกนเปนสาเหตหนงทสงผลใหการประมลขาดประสทธภาพ

ได ยกตวอยางเชน ผเขาประมลบางรายอาจจะหลกเลยงทจะประมล

ชองรายการทวไป SD ดวยหวงวาการประมลชองรายการขาวซง

จะประมลภายหลงอาจจะมมลคาทใหผลตอบแทนทางธรกจดกวา

แตถาราคาของชองรายการขาวมคาสงกวาทคาดการณไว ผเขา

ประมลอาจจะเสยใจทมไดแขงประมลชองรายการทวไป SD ให

เขมขนกวาทควร

3. อาจมผประมลทมแรงจงใจในการเสนอราคาทไมจรงจงในหมวดท

ตนเองไมไดตองการอยางแทจรง เพอผลกราคาชนะการประมลให

สงขนและลดอปสงคของชองรายการในหมวดท ผประมลรายนน

ตองการแขงขนอยางจรงจง โดยหมวดชองรายการทจะไดรบ

ผลกระทบคอหมวดทมการประมลกอน และเปนหมวดรายการทถอ

วาเปนสนคาทดแทนกบหมวดทจะประมลถดไป เชนระหวางหมวด

ชองรายการทวไป HD และหมวดชองรายการทวไป SD เปนตน

4. หมวดหมประเภทชองรายการตางๆ อาจจะไมสามารถตดสนได

ชดเจนนกวาเปนสนคาทดแทนหรอสนคาประกอบกน ซงในความ

เปนจรงแลวชองรายการบางหมวดหมอาจเปนสนคาประกอบกน

ส าหรบผประมลบางราย และเปนสนคาทดแทนกนส าหรบผประมล

อนๆ การประมลแตละหมวดหมรายการโดยไมพรอมกนสรางปญหา

ในการเลอกกลมรายการ (package) ส าหรบผเขารวมประมลบาง

ราย ในกรณทเปนสนคาทดแทนกนอาจเกดปญหาการลงเลในการ

เสนอราคา และการเสนอราคาแบบไมจรงจงดงทกลาวแลว ในกรณ

ทเปนสนคาประกอบกน ชองรายการหนงๆ จะสรางประโยชนทาง

ธรกจไดมากขนอยางมากหากมอกชองรายการหนงอยในการ

ครอบครองของผประมลดวย การทไมสามารถประมลหมวดหมท

เปนสนคาประกอบกนไดพรอมกนอาจจะสรางปญหาการเผชญ

ความเสยง (exposure problem) ทผประมลเขาแขงขนจนชนะการ

ประมลชองรายการหนง แตกลบไมสามารถชนะการประมลอกชอง

รายการทประกอบกนได ท าใหผลตอบแทนทคาดการณลดต าลง

การจดการประมลทกหมวดหมพรอมกน เชนการประมลแบบ

combinatorial auction จะชวยบรรเทาปญหาขางตนได

2. หลกเกณฑ Must Carry

สาระส าคญทสดของกฎ must carry คอการวางกรอบกตกาใหฟร

ทวทไดรบสถานะ must carry ถกเผยแพรในหลายๆ ชองทางทส าคญ

โดยเฉพาะอยางยง ในระบบปดเชนเคเบลและดาวเทยมซงผชมสวนใหญ

ใชเปนชองทางหลกในการรบชม โดยโครงการตดตามนโยบายสอและ

โทรคมนาคมไดเคยระบถงปญหาบางประการจากเกณฑ must carry

ตามประกาศเรองหลกเกณฑการเผยแพรกจการโทรทศนทใหบรการเปน

การทวไป1,2

ปญหาหนงทไดเคยระบไวคอ แมวาจะก าหนดใหผใหบรการ

โทรทศนจะตองเผยแพรรายการโดยตอเนองและไมมลกษณะปดกน แต

ประกาศฉบบดงกลาวไมไดระบอยางชดเจนถงภาระของการเผยแพรใน

platform โทรทศนทเปนระบบปด เชน ระบบเคเบลหรอดาวเทยมทมการ

บอกรบสมาชกและผชมตองใชกลองแปลงสญญาณ (set top box) ใน

การรบชมวาจะตอง carry ชองฟรทวหรอไมเพยงใด เนองจากมการเปด

ชองใหผประกอบการสามารถเลอกหมวดหมรายการตามท กสทช.

ก าหนด3 ซงประเดนนมความชดเจนมากขนหลงจาก กสทช. ไดออก

1http://broadcast.nbtc.go.th/law/dwl.php?id=NTYwNDAwMDAwMDEy&file=ZGF0YS9kb2N1bWVudC9sYXcvZG9jL3RoLzU2MDQwMDAwMDAxMi5wZGY= 2 ดบทความ “ปญหา Must carry ของ กสทช.” โครงการตดตามนโยบายสอและโทรคมนาคม 3 ตามประกาศ กสทช. เรองหลกเกณฑการเผยแพรกจการโทรทศนทใหบรการเปนการทวไป ขอ 6 ผใหบรการโครงขายโทรทศนทใหบรการแกผใหบรการโทรทศนแบบบอกรบสมาชกหรอผใหบรการโทรทศนแบบบอกรบสมาชกท มโครงขายเปนของตนเองมหนาทตองใหสมาชกไดรบบรการโทรทศนทเปนการทวไปไดโดยตรงอยางตอเนองและไมมการเปลยนแปลงทาซาดดแปลงผงรายการหรอเนอหารายการ

ประกาศ กสทช. เรองหลกเกณฑการจดล าดบบรการโทรทศน4 ซงในขอ

6 ของประกาศก าหนดใหผใหบรการโทรทศนทไมใชคลนความถ เชน

ระบบเคเบลหรอดาวเทยม จะตองมภาระในการเผยแพรชองรายการฟร

ทว5

เนองจากโทรทศนประเภทบรการธรกจทกชองไดรบสถานะ must

carry และถาหากรวมกบชองรายการทวสาธารณะทจะไดรบสถานะแบบ

เดยวกนดวย จะท าใหจ านวนชองรายการทไดรบสถานะ must carry ม

คอนขางมาก ซงผประกอบโทรทศนแบบบอกรบสมาชกทกรายจะตองท า

การเผยแพร ปญหาทอาจเกดขนคอผประกอบการในระบบปดบางราย

โดยเฉพาะอยางยงรายเลกทมขอจ ากดทางเทคโนโลย อาจจะมภาระ

กรณการใหบรการโทรทศนทเปนการทวไปประเภทกจการทางธรกจผใหบรการตามวรรคหนงอาจเลอกการใหบรการโทรทศนทเปนการท วไปประเภทกจการทางธรกจเพอใหผใชบรการทเปนสมาชกสามารถรบชมในประเภทหรอหมวดหมรายการใดหรอหลายประเภทหรอหลายหมวดหมรวมกนกไดแตตองเปนการเลอกตามลาดบและวธการทคณะกรรมการกาหนดโดยจะตองไมมการเปลยนแปลงผงรายการเนอหารายการและการจดลาดบชองรายการ การดาเนนการตามวรรคสองจะตองเสนอตอคณะกรรมการเพอขอความเหนชอบกอนและเมอไดรบความเหนชอบใหผใหบรการดงกลา วใหบรการตามทไดรบความเหนชอบอยางนอยหนงปการเปลยนแปลงประเภทหรอหมวดหมรายการจะกระทาไดเมอไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการกอนทาการเปลยนแปลงไมนอยกวาหกสบวน 4http://broadcast.nbtc.go.th/law/dwl.php?id=NTYxMjAwMDAwMDAx&file=ZGF0YS9kb2N1bWVudC9sYXcvZG9jL3RoLzU2MTIwMDAwMDAwMS5wZGY=

5 ตามประกาศ กสทช. เรองหลกเกณฑการจดลาดบบรการโทรทศน

ขอ6ผรบใบอนญาตตองเผยแพรบรการโทรทศนทเปนการทวไปทงบรการโทรทศนประเภทบรการสาธารณะบรการโทรทศนประเภทกจการทางธรกจและบรการโทรทศนอนใดทคณะกรรมการกาหนดตอประชาชนโดยตรงอยางตอเนองไมมการเปลยนแปลงทาซาดดแปลงผงรายการหรอเนอหารายการโดยการจดลาดบการใหบรการโทรทศนทเปนการทวไปใหเปนไปตามทคณะกรรมการกาหนด ในกรณทมเหตจาเปนผรบใบอนญาตอาจขอยกเวนการดาเนนการตามวรรคหนงไดโดยจะตองไดรบอนญาตจากคณะกรรมการกอนทงนตองแจงเหตผลและความจาเปนเพอประกอบการพจารณาดวย ในกรณทคณะกรรมการอนญาตใหมการยกเวนตามวรรคสองหามมใหผรบใบอนญาตใชลาดบทไดรบการยกเวนเพอใหบรการโทรทศนทงนกรณมเหตจาเปนทางดานเทคนคคณะกรรมการอาจพจารณาเปนอยางอนกได การเผยแพรบรการโทรทศนตามวรรคหนงผานระบบดาวเทยมคณะกรรมการอาจกาหนดใหผรบใบอนญาตรายใดรายหนงดาเนนการแทนผไดรบใบอนญาตใหบรการโครงขายซงใหบรการแกผรบใบอนญาตใหบรการโทรทศนทใชคลนความถกได

ตนทนทสงขนในการเผยแพรชองรายการทไดรบสถานะ must carry ให

ครบทกชอง และประสบปญหาในการปฏบตตามขอก าหนดดงกลาว

กฎ must carry มวตถประสงคเพอใหประชากรไดรบชมรายการฟร

ทวทท าหนาทใหบรการสาธารณะอยางทวถง (universal service) ทวา

การบงคบภาระ must carry กบผประกอบการโทรทศนเพอใหบรรล

วตถประสงคขางตนควรค านงถงความเหมาะสม (reasonableness) และ

ความเปนสดเปนสวน (proportionality) ของการบงคบเกณฑดงกลาว

ดวย ความทวถงในการรบชมสามารถเกดขนไดโดยไมจ าเปนทจะตอง

บงคบใหผประกอบการโทรทศนทกรายตองมภาระ must carry

โดยเฉพาะอยางยงส าหรบผประกอบการรายเลกทครอบคลมพนทและ

ประชากรในสดสวนนอยและมขอจ ากดทางเทคโนโลย กสทช. สามารถ

สรางหลกเกณฑทชดเจนในการเลอก platform ทตองเผยแพรชองทว

must carry เชน ตองเปนชองทางทผชมจ านวนมากใชเปนชองทางหลก

ในการรบชม เนองจาก must carry มวตถประสงคตงตนเพอใหชอง

รายการเขาถงผชมกลมใหญอยางทวถง ผใหบรการหรอ platform ทท า

หนาทดงกลาวตองมขนาดใหญพอสมควร โดยสามารถยกเวนผใหบรการ

รายเลกทประกอบการในพนททผประกอบการรายใหญมภาระ must

carry อยแลว ตวอยางในตางประเทศ เชน ประเทศเยอรมนยกเวนภาระ

must carry ใหกบ (1) platform ทเปน open network เชน อนเทอรเนต

(2) platform ผานสาย เชน เคเบลทว ทมครวเรอนเปนสมาชกนอยกวา

10,000 ครวเรอน (3) platform ไรสาย เชน ทวดาวเทยมทมสมาชกนอย

กวา 20,000 ในขณะทเบลเยยม ยกเวนใหกบ platform ทใหบรการนอย

กวา 25% ของครวเรอน ในพนทใหบรการนนๆ เปนตน

ในสวนของการก าหนดสถานะ must carry โดยทวไปแลวองคกร

ก ากบดแลใหสถานะ must carry กบชองรายการโทรทศนเนองจากชอง

รายการเหลานตองท าหนาทใหบรการสาธารณะ (public service

obligation) บางประการ และอาจจะแตกตางกนไป เชน การใหบรการ

รายการท เปนประโยชนแตมมลคาทางธรกจต า รายการสงเสรม

วฒนธรรมอนด รายการส าหรบประชากรสวนนอย เปนตน ซงหนวยงาน

ก ากบดแลจะจดล าดบความส าคญของชองรายการตามหนาทใหบรการ

สาธารณะนและก าหนดสถานะ must carry ทสอดคลองกน อยางไรกด

ในกรณของประเทศไทย กสทช. ก าหนดสถานะ must carry ใหกบชอง

รายการโทรทศนประเภทธรกจดวยเหตผลทางดานธรกจเปนหลก

อยางไรกด สถานะและภาระ must carry ไมควรคงอยกบชองทวและผ

ใหบรการตลอดไป ความจ าเปนของการเผยแพรรายการเปลยนแปลงได

ตามสภาพตลาด การเปลยนแปลงเทคโนโลย และหนาทการใหบรการ

สาธารณะของชองทว กสทช. จ าเปนตองก าหนดระยะเวลาในการ

ทบทวนสถานะ must carry อยางชดเจนและสม าเสมอ เชน อยากนอยทก

3 ป เปนตน

3. มาตรการสนบสนนการเปลยนผาน: การแจกคปอง

ระยะเวลาทใชในการเปลยนผานจากโทรทศนระบบอะนาลอกไปส

ระบบดจตอลนนมความส าคญ ความลาชาของการเปลยนผานจะสราง

ตนทนตอทงผประกอบการทจะตองสงสญญาณคขนาน (simulcast) ทง

สญญาณในระบบอะนาลอกและสญญาณดจตอล ความลาชายงสงผลตอ

การน าคลนความถทใชในระบบทวอะนาลอกทจะไดคนมาจากการเปลยน

ผานไปใชในกจกรรมอนๆ ทเปนประโยชนและมประสทธภาพ ดวย

เหตผลดงกลาว กสทช. ไดออกมาตรการเพอสนบสนนการเปลยนผานให

ราบรนและรวดเรวยงขน เนอหาในสวนนจะทบทวนและวเคราะห

นโยบายท กสทช. ใชเพอสนบสนนการเปลยนผาน

มาตรการทส าคญทสดของ กสทช. ในการสนบสนนการเปลยนผาน

ไดแกการแจกคปองเพอชวยเหลอคาใชจายในการซออปกรณรบ

สญญาณโทรทศนในระบบดจตอลใหกบทกครวเรอนรวมทงสนประมาณ

22 ลานครวเรอน โดยใชรายไดทไดจากการประมล ซงในชวงแรก

กสทช. คาดการณวาคปองทแจกจะมมลคา 690 บาท แตไดปรบมลคาขน

หลงจากทผลการประมลชองรายการโทรทศนใหรายรบสงกวาทคาด โดย

ลาสดก าหนดมลคาของคปองทใบละ 1,200 บาท โดยคปองสามารถ

น าไปใชเปนสวนลดในการซออปกรณรบสญญาณ เชน กลองรบ

สญญาณ (set top box), สายอากาศ หรอโทรทศนทมตวรบสญญาณ

โดยคาดวามาตรการอดหนนดงกลาวจะมตนทนประมาณ 27,480 ลาน

บาท

ภาพท 1 โครงสรางมาตรการอดหนนโดยการแจกคปอง

ทมา: ปรบปรงจาก United States Government Accountability Office (GAO-

08-43)

การสนบสนนการเปลยนผานดวยการอดหนนตนทนอปกรณใหกบ

ผบรโภคนนถอเปนเรองปกต ในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา อตาล

ออสเตรเลย หรอองกฤษ กมมาตรการอดหนนชวยเหลอผบรโภคใน

ลกษณะและขนาดทแตกตางกนไป ซง กสทช. สามารถถอดบทเรยนตางๆ

จากประเทศเหลานได ประเดนส าคญไมไดอยท กสทช. ควรจะใช

มาตรการอดหนนหรอไม แตอยในรายละเอยดของการด าเนนมาตรการ

ซงเปนปจจยชขาดความส าเรจของนโยบาย ซงโครงการตดตามนโยบาย

สอและโทรคมนาคมถอดบทเรยนจากตางประเทศและสรปประเดนทควร

พจารณาในการด าเนนมาตรการอดหนนตนทนอปกรณดงตอไปน

กสทช. หนวยงานรบผดชอบ ???

หนวยงานรบผดชอบ ???

1. ความพรอมเชงโครงสราง ผลลพทของมาตรการอดหนน

ขนอยกบโครงสราง ความสมพนธ และการประสานงานทดระหว าง

ผเกยวของแตละฝาย อาท ผผลตอปกรณ หนวยงานก ากบดแล ผขาย

อปกรณ หนวยงานทรบผดชอบการผลต แจกจาย และระบบช าระเงนของ

คปอง (ดรปท 1) การสรางฐานขอมลครวเรอน การแจกจายคปองไปส

ครวเรอนทง 22 ลานครวเรอน และการบรหารระบบการช าระเงน อาจ

เปน เร องทยากล าบากและเกนความสามารถของ กสทช . จาก

ประสบการณในประเทศสหรฐอเมรกา ส านกงานบรหารงานโทรคมนาคม

และขอมลขาวสารแหงชาต (National Telecommunication and

Information Administration: NTIA) ซงท าหนาทด าเนนมาตรการแจก

คปองไดวาจางบรษท IBM ใหดแลกระบวนการรบค าขอ จดสง คปอง

รวมทงการช าระเงน

นอกจากการแจกจายคปองแลว กสทช. ยงมภาระอนๆ ทเกยวของ

เชน การก าหนดมาตรฐานอปกรณ การอนมตอปกรณทรวมโครงการ

รวมถงการคดเลอกผขายปลก ขณะน กสทช. ไดท าการก าหนดมาตรฐาน

และอนมตอปกรณบางแลว ในสวนของการคดเลอกผคาปลกทรวม

โครงการ กสทช. จ าเปนตองก าหนดคณสมบตบางประการเพอใหการท า

ธรกรรมเปนไปอยางโปรงใส งายตอการตรวจสอบ และสะดวกส าหรบ

ผบร โภค เชน ผค าปลกตอง เปน ผด า เนนกจการค าปลก สนค า

อเลคทรอนคสเปนเวลาไมนอยกวาทก าหนด (ในกรณสหรฐคอ 1 ป) และ

จะตองมระบบและกระบวนการท าธรกรรมทตรวจสอบไดงาย เพอปองกน

การทจรต เปนตน

2. จงหวะเวลาและกลมเปาหมายของนโยบาย การอดหนนแบบ

ครอบคลม เชน การแจกคปองลดราคาอปกรณ มขอดคอสามารถชวย

ผบรโภคในกระบวนการเปลยนผานไดอยางรวดเรวถามการบรหาร

โครงการอยางมประสทธภาพ อกทงยงสามารถสรางความรบรเกยวกบ

การเปลยนผานไดอยางกวางขวาง ในอกดานหนงมาตรการนเปน

มาตรการทมคาใชจายสง และมความซบซอนในการบรหารจดการ การ

แจกคปองใหกบทกครวเรอน (ในพนทครอบคลม) โดยไมมมาตรการคด

กรองเงอนไขดานความจ าเปนตงแตในชวงเรมตนของการเปลยนผาน

อาจจะท าให กสทช. ตองใชงบประมาณมากกวาทควรจะเปน เนองจาก

คปองจะถกแจกจายใหกบบางครวเรอนทพรอมเปลยนผานโดยไม

จ าเปนตองไดรบการสนบสนน นอกจากน การเปลยนผานของไทยนนม

ลกษณะเปนชวง (pharse) ทแตละกลมจงหวดจะมการเปลยนผานไม

พรอมกน ซง กสทช. สามารถรอใหผบรโภคทมความพรอมท าการเปลยน

ผานดวยตนเองกอนทจะชวยสนบสนนครวเรอนทมตองการความ

ชวยเหลอ (ทงดานการเงน และทางเทคนค) ในชวงกอนการหยด

ออกอากาศสญญาณอะนาลอก (Analog Switch-Off) ซงก าหนดไวอก

อยางนอย 5 ป

มาตรการของไทยมความแตกตางจากหลายประเทศทสวนใหญจะ

เนนชวยเหลอครวเรอนทจะประสบปญหา โดยนโยบายของแตละประเทศ

โดยสรปไดแก

ออสเตรเลย ออกมาตรการ Household Assistance

Scheme ทชวยอดหนนอปกรณและความชวยเหลอทาง

เทคนค ในชวง 6 เดอนกอนจนถง 1 เดอนหลงการหยด

ออกอากาศสญญาณอะนาลอก โดยการชวยเหลอจะเนนกลม

คนสงอายทรบบ านาญ ผพการ ทหารผานศก โดยมครวเรอน

ประมาณ 81,000 ครวเรอนไดรบการชวยเหลอภายใต

งบประมาณ 309 ลานดอลลารออสเตรเลย6

ในขณะท องกฤษ มการเปลยนผานเปนชวงคลายกบไทยทแต

ละพนทเรมการเปลยนผานและหยดออกอากาศไมพรอมกน

โดยมาตรการสนบสนนการเปลยนผาน Switchover Help

Scheme ทมงชวยเหลอการจดหาและตดตงอปกรณใหกบ

กลมประชากรสงอาย (75 ป ขนไป) และผพการ โดยม

คาใชจาย 40 ปอนด ซงคาใชจายนจะไดรบการยกเวน

ส าหรบครวเรอนทมรายไดนอยทไดรบเงนชวยเหลอจากรฐ

หรอเปนผตกงาน ซงครวเรอนทอยในกลมดงกลาวมประมาณ

7 ลานครวเรอน และใชงบประมาณ 600 ลานปอนด

ในกรณของ ญปน มมาตรการอดหนนกลองรบสญญาณ

ใหกบครวเรอนรายไดนอยจ านวน 2.6 ลานครวเรอน7

เชนเดยวกบ เกาหลใต ทใชงบประมาณ 60.8 พนลานวอน

(57 ลานเหรยญสหรฐ) เพออดหนนกลองรบสญญาณใหกบ

ครวเรอนรายไดนอยประมาณ 100,000 ครวเรอน8

6 Levy, Jonathan D. (2013), Digital Television Transition: Policy and Regulatory Issues, CTU/ITU Seminar on Spectrum Management. 7 อางแลว 8 Shin, Dong-Hee and Hae-Ryong Song (2012), “The Switchover to Digital Broadcasting in Korea.”,Technological Forecasting & Social Change, 79, pp.1447-1461.

ในสวนของ สหรฐอเมรกา การเปลยนผานท าพรอมกนทง

ประเทศ และทกครวเรอนมสทธไดรบคปองทรฐบาลแจก9 แต

รฐบาลจะไมแจกคปองใหกบทกครวเรอนโดยอตโนมต

ครวเรอนจะตองยนใบสมครเพอรบคปองใบละ 40 ดอลลารได

ไมเกน 2 ใบ ซงการก าหนดใหครวเรอนตองสมครเขารวม

โครงการแทนการแจกคปองใหกบทกครวเรอนโดยอตโนมต

ถอวาเปนมาตรการทชวยคดกรองผทตองการความชวยเหลอ

จรงไดมากในระดบหนง10 กลาวคอในจ านวน 114 ลาน

ครวเรอนทมสทธรบการชวยเหลอ (หรอคปอง 228 ลานใบ) ม

ครวเรอนจ านวน 34.7 ลานครวเรอน หรอประมาณรอยละ

30.4 ทสมครขอรบคปอง (คปองทแจกประมาณ 64 ลานใบ)

กระบวนการแจกคปองเรมในป 2008 หรอประมาณหนงปครง

กอนการหยดสงสญญาณอะนาลอก นอกจากนคปองมอาย 90

วน โดยสดทายแลวรอยละ 54.4 ของคปองทแจก (ประมาณ

35 ลานใบ) ถกน าไปใช คดเปนมลคา 1,400 ลานดอลลาร

และใชงบประมาณในการบรหารโครงการประมาณ 160 ลาน

ดอลลาร

3. ผลการอดหนนตอการแขงขน มาตรการอดหนนโดยการแจก

คปองเพอลดตนทนการเปลยนผานสระบบโทรทศนดจตอลนนมผล

9 แมในตอนตนของการออกแบบนโยบายจะมผโตแยงวาควรจะทาการอดหนนใหกบครวเรอนทมความจาเปนทางเศรษฐกจ แต NTIA เหนวาการสรางฐานขอมลสาหรบการดาเนนมาตรการเพยงครงเดยวนนมความยงยากและไมคมกบตนทน จงตดสนใจใหสทธกบทกครวเรอน 10รายละเอยดเพมเตม ดท http://www.ntia.doc.gov/legacy/frnotices/2007/DTVFinalRule_part301.htm

บดเบอนการแขงขนในตลาดกลองรบสญญาณ มลคาการอดหนน 1,200

บาทตอคปองท าใหผบรโภคนนมความออนไหวตอราคานอยลง และ

ผขายจะไมมแรงจงใจทจะลดราคาขายกลองรบสญญาณใหต ากวา

1,200 บาท เนองจากผบรโภคทใชคปองไมเสยคาใชจายใดๆ ในการซอ

กลองทมราคาตงแต 1,200 ลงมา ดงนนนโยบายการแจกคปองจงเหมอน

เปนการตงราคาขนต าของกลองรบสญญาณ การเพมมลคาคปองของ

กสทช. จาก 690 บาท เปน 1,200 บาทมสวนท าใหราคาขายปลกกลอง

รบสญญาณสงขน Wallsten (2008)11 ศกษาผลของการแจกคปอง

อดหนนมลคา 40 ดอลลารของประเทศสหรฐอเมรกา พบวามผลท าให

ราคาขายปลกกลองรบสญญาณเพมสงขนประมาณ 21-34 ดอลลาร และ

ผลประโยชนจ านวนไมนอยตกอยกบผผลตและผขาย อยางไรกดนไมได

หมายความวานโยบายดงกลาวสรางความเสยหายเสมอไป ผลกระทบ

ในทางลบถอเปนตนทนท กสทช. ตองชงน าหนกกบประโยชนทไดจาก

การเพมขนของการรบรของผบรโภคและความรวดเรวในการเปลยนผาน

ซงขนอยกบประสทธภาพในการบรหารโครงการ ซงสหรฐอเมรกาถอวา

ประสบความส าเรจในมตดงกลาว

4. เกณฑการวดผลทชดเจน มาตรการปองกนการทจรต กลยทธ

การเปลยนผานอนๆ ทใชประกอบ กลาวโดยสรป บทเรยนจากการใช

นโยบายอดหนนจากประเทศตาง ๆ ชใหเหนวา ปจจยส าคญทสงผลตอ

ความส าเรจคอแผนการด าเนนการทเปนระบบ กสทช. มบทบาทส าคญใน

การเปนตวกลางทชวยใหการท างานระหวางผเกยวของ เชน ผผลต

11Wallsten, Scott (2008) “The DTV Coupon Program: A Boon to Retailers, Not Consumers”, Technology Policy Institute, September 15, 2008.

อปกรณ ผประกอบกจการโทรทศน ตวแทนจ าหนายอปกรณ หนวยงานท

ไดรบมอบหมายอน ๆ ใหสอดคลองและราบรน กสทช. ยงมบทบาทใน

การก าหนดแผนงานในรายละเอยดเชนการวางแผนการเปลยนผาน

หลกเกณฑการขอ-แจกคปอง การคดเลอกและการอบรมผขาย แผนการ

สอสารทมประสทธภาพในการสรางความตระหนกรของผบรโภค ซงมผล

ส าคญตอความส าเรจและประสทธภาพของทรพยากรทใชไปในการ

สนบสนนการเปลยนผาน นอกจากนการด าเนนการควรตองก าหนด

เกณฑวดผลทชดเจน มความยดหยน เปนไปดวยความโปรงใส

4. การประชาสมพนธใหการเปลยนผานไปสทวในระบบ

ดจตอลเปนไปอยางราบรน

ตวชวดหนงในแผนแมบทภายใตยทธศาสตรการเปลยนผานไปส

การรบสงสญญาณวทยกระจายเสยงและวทยโทรทศนในระบบดจตอลคอ

“มแผนสอสารประชาสมพนธและประสานงาน เพอใหขอมลขาวสาร

ประชาสมพนธ สรางความเขาใจกบภาคสวนทเกยวของอยางตอเนอง”

แผนการประชาสมพนธนบวาเปนปจจยส าคญหนงทก าหนดวาการเปลยน

ผานจากการถายทอดสญญาณผานระบบอะนาลอกไปเปนระบบดจตอล

เปนไปอยางราบรนหรอไม เพราะสงทยากกวาการปรบเปลยนทาง

เทคโนโลย คอการปรบเปลยนความเขาใจและพฤตกรรมการรบชมของ

ผชม ซงมกเปนปญหาใหญทท าใหการเปลยนผานในหลายประเทศตอง

ลาชา นอกจากนน หากประชาชนรบรถงการเปลยนผานไปสทวดจตอล

ชาเทาไหร ผประกอบการรายใหมทเขามาในชองทางนกจะอยรอดได

ยากมากขนเทานน

แมจะมความพยายามในการประชาสมพนธการเปลยนผานไปสทว

ดจตอลอย เชน การจดท าเวบไซตเฉพาะกจ คอ digital.nbtc.go.th (แตก

ไมไดปรบขอมลใหทนสมย) ตงเฟซบคส าหรบประชาสมพนธ (ซงกยงม

ผตดตามเพยงพนกวาคน) มโครงการจดพมพหนงสอเผยแพรความร และ

จดกจกรรมประชาสมพนธอยบาง ทวาจากการส ารวจความคดเหนของ

บานสมเดจโพลลพบวา ประชาชนสวนใหญยงขาดความเขาใจในการ

รบชมทวในระบบดจตอล เชน กลมตวอยางรอยละ 43.4 ไมทราบวาทว

ดจตอลมจ านวนใหรบชมถง 48 ชอง รอยละ 38.2 ไมทราบวาเครอง

โทรทศนในปจจบนไมสามารถรบสญญาณในระบบดจตอลได และรอยละ

41.8 ไมทราบวาตองมกลองแปลงสญญาทวดจตอล (set-top box) เพอ

รบชมสญญาณในระบบดจตอล12 นอกจากนน “อสานโพลล”ของ

ศนยวจยธรกจและเศรษฐกจอสาน มหาวทยาลยขอนแกน กระบวา รอย

ละ 56.8 ของกลมตวอยางไมรวาจะสามารถรบชมฟรทวจ านวนชองเพม

มากขน และรอยละ 82.4 ไมรวธการรบชมทวดจตอล13

ปญหาความเขาใจของประชาชนสวนหนงอาจเกดจากการท

กสทช. ขาดแผนประชาสมพนธการเปลยนผานไปสระบบดจตอลอยาง

ชดเจนและเปนขนตอนเชงรปธรรมทจะน าไปปฏบตได ตวอยางเชน กอน

หนาชวงเวลาทดลองออกอากาศในเดอนเมษายน 2557 กสทช. ยงออน

ประชาสมพนธเพอใหผชมเขาใจถงการรบชมทวดจตอล ไมวาจะผาน

สญญาณภาคพนดนหรอผานดาวเทยม/เคเบล (ตามประกาศเรอง must

carry) อกทงผชมสวนหนงยงสบสนวาถาซอกลองแปลงสญญาณมาจะ

สามารถรบชมไดทนท แตปรากฏวาพนททตนอาศยอยนนกลบยงไม

12 อางองจาก http://prachatai.com/journal/2014/02/52001

13 http://www.thairath.co.th/content/414052

สามารถรบชมทวดจตอลผานสญญาณภาคพนดนได เนองจากยงไมม

การขยายโครงขายครอบคลมไปยงพนทนนๆ

นอกจากนน แผนการประชาสมพนธยงไมสอดรบกบสถานการณ

ซงสวนหนงเกดจากการตดสนใจอนลาชาของ กสทช. เชน การ

ประชาสมพนธเรองการแจกคปองซงลาชากวาก าหนดการออกอากาศ

อยางเปนทางการและยงขาดความแนนอนในเรองของเวลา จ านวนเงน

วธการ และพนทในการแจกคปองตามชวงเวลาการขยายพนทครอบคลม

สญญาณ หรออกกรณคอ กสทช. ไมประชาสมพนธลวงหนาถงการซอทว

ทรบชมทวดจตอลไดวาจะตองมฉลาก “นองดด ดจตอลทว” ตด หรอมการ

ตดสตกเกอร กสทช. หลงเครอง จนมขอรองเรยนของทางสมาคม

ผบรโภควาประชาชนบางกลมซอทวใหมแตไมสามารถรบสญญาณ

ดจตอลได

ขอเสนอแนะ

เมอค านงถงความส าคญของการสรางความรความเขาใจใหกบผชม

ผบรโภคในการเปลยนผานไปสทวในระบบดจตอลอยางราบรน กสทช.

ควรพจารณาท าสงตอไปน

- เรงท าแผนประชาสมพนธเชงรกอยางเปนรปธรรมเพอสรางความร

ความเขาใจในเรองทวดจตอลทถกตอง วางแผนการใชงบ

ประชาสมพนธในสอตางๆ และท าการส ารวจความรความเขาใจ

ของประชาชนอยางสม าเสมอเพอน ามาปรบใชในการ

ประชาสมพนธ

- เรงท าประชาสมพนธใหประชาชนเขาใจถงวธการรบชมทวดจตอล

ผานชองทางตางๆ ไมวาจะผานสญญาณภาคพนดน (หนวดกง)

หรอผานดาวเทยม/เคเบลตามกฎ must carry

- ท าประชาสมพนธเพอใหประชาชนเขาใจถงแผนการกระจาย

สญญาณของผใหบรการโครงขาย (MUX) ซงจะมขนไมพรอมกน

ทวประเทศ โดยอาจท าเปนขนและเจาะเฉพาะพนทเพมเตมตาม

แผนการขยายโครงขาย

- เรงประชาสมพนธในเรองแผนการแจกคปองใหสอดคลองกบ

แผนการกระจายสญญาณของผใหบรการโครงขาย รวมถงให

ความชดเจนเกยวกบชวงเวลาในการแจกคปองในแตละพนทและ

วธการแจกและการใชคปอง

- เรงประชาสมพนธใหประชาชนรบทราบถงแผนการเปลยนผาน

โดยรวม หรอ roadmap ทงหมด ซง กสทช. ควรเรงท าแผนท

ชดเจนถงชวงเวลาในการยกเลกการถายทอดสญญาณอะนาลอก

(analogue switch-off)14 และเรงประชาสมพนธใหประชาชน

รบทราบ15

14 กสทช. มแนวโนมทจะยตการออกอากาศภายใน 5 ป เมอมการก าหนดใหชอง 5 และชอง 11

ตองคนคลนอะนาลอกภายใน 5 ป อยางไรกด เมอพจารณาวากฎหมายไดคมครองเอกชนทไดรบ

การสมปทานอยางชอง 3 และชอง 7 ซงจะหมดอายสมปทานในป 2663 และ 2665 ตามล าดบ

กสทช. กอาจประสบปญหาในการยตการออกอากาศผานคลนอะนาลอกภายในระยะเวลา 5 ป

15 กสทช. ไมควรก าหนดชวงเวลาในการยตการถายทอดสญญาณทวอะนาลอกนานเกนไป เมอ

พจารณาวา กสทช. ไดออกกฎ must carry และมแผนการแจกคปองใหกบครวเรอนทงหมดของ

ประเทศไทย

5. การก ากบดแลเนอหา

โจทยส าคญของ กสทช. ในการก ากบดแลเนอหาในยคดจตอลม

ดวยกน 3 ประการ คอ

1. กสทช. จะก ากบดแลเนอหาอยางไรเพอใหทวดจตอลประเภทธรกจ

ในหมวดหมตางๆ (เดก ขาวสารสาระ และทวไป) จดผงและ

ถายทอดรายการทสอดคลองตามวตถประสงคของแตละหมวดหม

อยางแทจรง

2. กสทช. จะก ากบดแลเนอหาอยางไรเพอใหทวดจตอลตางประเภท

กน (สาธารณะ ธรกจ และชมชน) จดผงรายการและและถายทอด

รายการทสอดคลองตามวตถประสงคของแตละประเภทอยางแทจรง

3. กสทช. จะก ากบดแลเนอหาและจดการกบเรองรองเรยนอยางไรใน

ยคทวดจตอลทมการแตกตวของชองรายการเพมขนอยางรวดเรว

โจทยแรกททาทายส าหรบ กสทช. ภายหลงการประมลและการออก

ใบอนญาตใหกบทวดจตอลประเภทธรกจคอ การก ากบดแลเนอหาให

เปนไปตามวตถประสงคในแตละ “หมวดหม” นนคอ 1) เดก เยาวชน และ

ครอบครว 2) ขาวสารและสาระ และ 3) ทวไปหรอวาไรต (ความคมชด

ปกตและความคมชดสง) เพอปกปองผลประโยชนสาธารณะและสรางการ

แขงขนทเปนธรรม

เหตผลเบองหลงการก าหนดราคาตงตนการประมลในแตละ

หมวดหมแตกตางกน (หมวดเดกมราคาขนต า 140 ลานบาท หมวด

ขาวสารและสาระ 220 ลานบาท และหมวดทวไปแบบความคมชดปกต

380 ลานบาท และแบบความคมชดสง 1,510 ลานบาท) คอ กสทช.

ตองการสนบสนนใหเกดการผลตเนอหารายการทตลาดอาจมการผลต

นอยเกนไปหรอไมมการผลตเลยหากไมไดรบการสงเสรม เชน รายการ

ส าหรบเดก รายการขาวและสารคดทมสาระ ฯลฯ เพราะขายโฆษณาได

ยากกวา ดงนน หาก กสทช. ไมสามารถก ากบดแลเนอหาใหเปนไปตาม

วตถประสงคของแตละหมวดหม16 นนหมายความวา 1) ประชาชนจะเสย

โอกาสในการรบชมรายการทกลไกตลาดอาจผลตนอยเกนไป 2)

ประเทศชาตเสยโอกาสในการไดรบคาตอบแทนจากการทหนวยงาน

เอกชนน าคลนความถทเปนของสาธารณะไปใชอยางทควรจะเปน เพราะ

กสทช. ลดราคาตงตนในหมวดหมเดกและขาวสารสาระดวยหวงวาสงคม

จะไดรบชมรายการทสรางผลประโยชนสาธารณะเปนการชดเชย และ 3)

เอกชนททมเงนประมลในหมวดหมทวไปหรอวาไรตจะไมไดรบความเปน

16 “หมวดหมเดก เยาวชน และครอบครว” หมายความวา การใหบรการโทรทศนทน าเสนอรายการ

สงเสรมการเรยนร การศกษาในวทยาการสาขาตางๆ รวมถงรายการสาระทเปนประโยชนตอการ

พฒนาคณภาพชวตของเดก เยาวชน หรอสงเสรมความสมพนธอนดของสมาชกในครอบครว

ทงหมด โดยทเนอหารายการและเวลาออกอากาศรายการจะตองมความปลอดภยและเหมาะสม

ส าหรบเดกและเยาวชน และตองไมมเนอหาทแสดงออกถงความรนแรง ผดศลธรรม หรอใชภาษา

ทหยาบคาย และค านงถงความเทาเทยมและโอกาสของเดกและเยาวชนทกกลมในสงคม

“หมวดหมขาวและสาระ” หมายความวา การใหบรการโทรทศนทเนนการน าเสนอรายการ

ทเปนการเผยแพรขาวสารหรอสาระ ทงขอเทจจรง ขอวเคราะห และขอคดเหนตางๆ ทมผลกระทบ

กบสงคม เศรษฐกจ หรอคณภาพชวต และค านงถงความเทาเทยมและโอกาสของประชาชนทก

กลมในสงคม โดยมการน าเสนอยางเทยงตรง รอบดาน อสระ และเปนกลาง ทงน จะตองมรายการ

ทเปนขาวสารหรอสาระทเปนประโยชนตอสาธารณะในสดสวนไมนอยกวารอยละหาสบ รวมทง

เปนไปตามหลกเกณฑทเกยวกบผงรายการ เนอหารายการส าหรบการใหบรการโทรทศนท

คณะกรรมการก าหนด และไมขดกบกฎหมายทเกยวของ ทงน การน าเสนอรายการขาวสารหอ

สาระตองมการกระจายเวลาทเหมาะสม โดยเฉพาะในชวงเวลาทผชมสวนใหญสามารถเขาถงได

(ไพรมไทม) ไมนอยกวารอยละหาสบ หรอตามทคณะกรรมการก าหนด

“หมวดหมทวไป” หมายความวา การใหบรการโทรทศนทน าเสนอรายการทเปนไปตาม

สดสวนทกฎหมายก าหนด รวมทงเปนไปตามหลกเกณฑเกยวกบผงรายการ เนอหารายการ

ส าหรบการใหบรการโทรทศนทคณะกรรมการก าหนด และไมขดกบกฎหมายทเกยวของ โดย

ออกอากาศในแบบความคมชดปกต (หรอความคมชดสง) ตามมาตรฐานทคณะกรรมการก าหนด

ธรรมหากตองแขงกบเอกชนทประมลหมวดเดกและขาวสารสาระซงม

ราคาถกกวา ทวากลบน าเสนอรายการไดไมแตกตางกนเนองจากขาด

กลไกการตรวจสอบทมประสทธภาพ

นอกจากการก ากบดแลเนอหาผไดรบใบอนญาตประเภทธรกจให

เปนไปตามวตถประสงคของหมวดหมเพอใหเกดการแขงขนทเปนธรรม

และปกปองผลประโยชนสาธารณะ การก ากบดแลเนอหาทวทไดรบ

ใบอนญาตตางประเภทกน (ธรกจ สาธารณะ และชมชน) ใหตรงตาม

วตถประสงคของแตละประเภทซงมพนธกจสาธารณะแตกตางกน17 กม

ความส าคญตอการแขงขนทเปนธรรม โดยเฉพาะกบโทรทศนประเภท

ธรกจทตองมตนทนประมลคลนมหาศาล

สงทดเปนกงวลส าหรบผประกอบการทประมลทวดจตอลประเภท

ธรกจคอ ทวบรการสาธารณะประเภทท 2 (เพอความมนคงของรฐหรอ

ความปลอดภยสาธารณะ) อยางชอง 5 สถานกองทพบก ซงในชวง 5 ป

แรกนน กสทช. ให “สทธ” ในการออกอากาศคขนาน (simulcast) โดย

อางวายงไมไดเปนการขอใบอนญาตเพอประกอบกจการสาธารณะ ดงนน

ชอง 5 จงสามารถหาโฆษณาไดภายใตเงอนไขเดยวกนกบทวธรกจ และ

ไมจ าเปนตองผลตเนอหาเพอประโยชนสาธารณะตามทก าหนดไวใน

กฎหมาย (การส ารวจของ Media Monitor พบวา ชอง 5 มสดสวนของ

รายการขาวสารสาระประมาณรอยละ 44 เทานน – ดภาพท 2)

17 ตามขอก าหนดในกฎหมายและประกาศตางๆ ทเกยวของ ทวประเภทสาธารณะนนจะตองผลต

ขาวสารและสาระทเปนประโยชนตอสาธารณะไมนอยกวารอยละ 70 และทวประเภทชมชนตอง

ผลตขาวสารและสาระทเปนประโยชนตอชมชนหรอทองถนไมนอยกวารอยละ 70 ขณะททว

ประเภทธรกจนนตองผลตขาวสารและสาระทเปนประโยชนตอสาธารณะไมนอยกวารอยละ 25

(ถาเปนหมวดหมขาวจะก าหนดไมต ากวารอยละ 50) เนองจากทวธรกจทตองประมลและมง

เปาหมายเชงพาณชยเปนหลกไมควรมขอจ ากดมากเทากบทวประเภทสาธารณะและชมชนซงไม

ตองประมลและมงเปาหมายเพอประโยชนสาธารณะเปนหลก

ภาพท 2 สดสวนรายการขาวสาระในชองทถกพจารณาวาเปนทวบรการ

สาธารณะ

ทมา: Media Monitor

นอกจากนน ตอใหภายหลงจาก 5 ป แลวชอง 5 เขาสระบบ

ใบอนญาตทวบรการสาธารณะประเภท 2 กฎหมายก าหนดใหเผยแพร

รายการขาวสารสาระไมนอยกวารอยละ 70 และเปดชองใหหาโฆษณาได

ทวไป18 เพยงแตระบไวอยางไมชดเจนวาใหหารายไดเทาท “พอเพยงตอ

การประกอบกจการ โดยไมเนนแสวงหาก าไร” โดยทาง กสทช. ได

ก าหนดวาใหสามารถหารายไดจากโฆษณาไดไมเกนชวโมงละ 10 นาท

หรอเฉลยทงวนไมเกนชวโมงละ 8 นาท19 ซงแตกตางจากขอบงคบของ

ทวประเภทธรกจทไดรบอนญาตใหหารายไดจากโฆษณาไดไมเกน

ชวโมงละ 12 นาทครง โดยตลอดทงวนเฉลยไมเกนชวโมงละ 10 นาทไม

มากเทาไหร (ดตารางท 2) ดวยเหตน หาก กสทช. ไมสามารถตรวจสอบ

ใหทวบรการสาธารณะประเภทท 2 เผยแพรเนอหาทนบเปนประโยชน

สาธารณะตามจ านวนทก าหนดไว และตรงตามวตถประสงคเฉพาะ (คอ

เพอความมนคงและความปลอดภยสาธารณะ) อยางแทจรง กจะเปนการ

18 ตางจากทวสาธารณะประเภทท 1 และ 3 ซงหารายไดจากการโฆษณาหรอเผยแพรขาวสาร

เกยวกบงานหรอกจการของหนวยงานรฐหรอรฐวสาหกจและองคกรไมแสวงหาก าไร หรอการ

เสนอภาพลกษณองคกร บรษท และกจการ เทานน

19 http://news.voicetv.co.th/business/81335.html

สรางสนามแขงขนทไมเทาเทยมกนระหวางทวทตองประมลคลนกบทวท

“ประกอบธรกจภายใตชอของทวสาธารณะ” ทวากลบไมไดอยใต

ขอบงคบในเรองการผลตเนอหาตามประโยชนสาธารณะและการไม

แสวงหาก าไร

ตารางท 2 การเปรยบเทยบขอจ ากดในการหารายไดของการใหบรการ

ในแตละประเภท

บรการ ขอจ ากดในการหารายได

ธรกจ โฆษณาไดไมเกน 12.5 นาท/ชวโมง และเฉลยไม

เกน 10 นาท/ชวโมง

สาธารณะประเภทท

1 และ 3

โฆษณาไมได เวนแตของหนวยงานรฐ รฐวสาหกจ

องคกรไมแสวงหาผลก าไร หรอเสนอภาพลกษณ

ขององคกรธรกจ โดยไมโฆษณาสรรพคณ

ผลตภณฑ

สาธารณะประเภทท

2

โฆษณาไดเทาทเพยงพอตอการประกอบการ โดยไม

เนนแสวงหาก าไร

ชมชน โฆษณาไมได แตสามารถรบบรจาค หรออดหนน

สถาน และสามารถไดรบเงนอดหนนจาก กสทช. ไม

เกน 50% ของรายไดทงหมด

ธรกจบอกรบ

สมาชก

โฆษณาไดไมเกน 6 นาท/ชวโมง และเฉลยไมเกน 5

นาท/ชวโมง (จะมการทบทวนในป 2556)

ประเดนสดทายท กสทช. ตองค านงถงคอ กสทช. จะก ากบดแล

เนอหาอยางไรในยคทเทคโนโลยดจตอลท าใหเกดการแตกตวของชอง

เพมขนมากมาย ซงในกรณของประเทศไทยคอเพมขนอกอยางนอย 48

ชอง (ธรกจ 24 ชอง สาธารณะ 12 ชอง และชมชน 12 ชอง)

นอกเหนอจากทวดาวเทยมและเคเบลทเพมขนมากมายในชวงทผานมา

ซง กสทช. กไมสามารถจดการกบเนอหาทสมเสยงผดกฎหมายในทว

ดาวเทยมและเคเบลได เชน การโฆษณาสรรพคณอาหารและยาเกนจรง

หรอการใชค าพดสรางความเกลยดชงทางการเมอง ฯลฯ

ในปจจบน กสทช. ยงไมมกลไกในการเฝาระวงและตรวจสอบ

เนอหาเชงรกดวยตนเอง แตมกลไกในการรบเรองรองเรยนทเกยวกบ

กจการกระจายเสยงและโทรทศนโดยเฉพาะ ซงรวมถงค ารองเรยน

เกยวกบเนอหารายการและผงรายการดวย อยางไรกด กลไกทมอยของ

กสทช. อาจไมสามารถรบมอกบปญหาบางประการในยคทวดจตอล นน

คอ

- การตรวจสอบเนอหาทตองเปนไปตามทระบไวในกฎหมายหรอ

ประกาศ กสทช. ทเกยวของ เชน การตรวจสอบเนอหารายการให

ตรงกบวตถประสงคและสดสวนทก าหนดไวในใบอนญาต กสทช.

อาจไมสามารถจดการไดดดวยกลไกการรบเรองรองเรยนเทานน

การจดตงกลไกตรวจสอบเชงรก เชน การสมตรวจสอบเนอหา

รายการโดย กสทช. หรอองคกรวชาชพทมขอตกลงรวมกนกบ

กสทช. อาจท าใหเกดการปฏบตตามไดดกวา

- กลไกการรบเรองรองเรยนของ กสทช. ในปจจบนยงมลกษณะของ

“การก ากบดแลโดยรฐ” (state regulation) อยมาก ซงปญหาทอาจ

เกดขนคอ เมอเนอหาทเพมขนมากมายในยคทวดจตอลน าไปสขอ

รองเรยนทเพมขนเปนเงาตามตว อาจเปนไปไดยากทกลไกการ

จดการเรองรองเรยนโดยรฐจะมประสทธภาพเพยงพอและทนทวงท

ดวยเหตน กสทช. จงควรพจารณาถงกลไกการก ากบดแลกนเอง

(self-regulation) และการก ากบดแลรวม (co-regulation) เพอ

สรางกลไกการก ากบดแลกนเองทตอบสนองตอการเปลยนแปลง

ทางเทคโนโลยไดดกวา20

ขอเสนอแนะ

กลาวโดยสรป เพอใหการก ากบดแลเนอหาในยคทวดจตอลม

ประสทธภาพ สงเสรมความเปนธรรมในการแขงขน รวมถงรกษา

ผลประโยชนสาธารณะ กสทช. ควรค านงถงประเดนดงตอไปน

- ออกหลกเกณฑทใหค านยามทชดเจนกบผไดรบใบอนญาตวา

เนอหารายการแบบใดทถอเปนรายการเดกและขาวสารสาระ หรอ

รายการแบบใดเปนไปเพอประโยชนตามวตถประสงคเฉพาะ เพอ

ใชเปนแนวทางในการพจารณาตรวจสอบสดสวนและประเภท

เนอหาตามทก าหนดไวในใบอนญาต

- จดตงกลไกในการตรวจสอบเนอหาเชงรก วาผไดรบใบอนญาตใน

แตละหมวดหม (เดก ขาวสารสาระ และทวไป ในทวธรกจ) และแต

ละประเภท (ธรกจ สาธารณะ ชมชน) น าเสนอเนอหาตรงตาม

วตถประสงคและมสดสวนตรงตามทก าหนดไวในใบอนญาตหรอไม

โดยอาจใชวธการสมตรวจดวยตนเองหรออาจรวมมอกบองคกร

วชาชพในการตรวจสอบกได รวมถงอาจก าหนดบทลงโทษ เชน

การปรบ ในกรณทไมปฏบตตาม

- ออกหลกเกณฑประกวดคณสมบตทใชในการคดเลอกผไดรบ

ใบอนญาตทวประเภทสาธารณะโดยค านงถงพนธกจสาธารณะ ไม

20 นอกจากนน เมอค านงถงหลกสากลวารฐควรเขาแทรกแซงเนอหากตอเมอเนอหานนสมเสยงตอ

ผลประโยชนสาธารณะอยางรนแรงเทานน เชน การเผยแพรภาพลามกอนาจารเดกหรอโฆษณาท

เปนเทจ เพอปองกนการใชอ านาจแทรกแซงสอของรฐและรกษาสมดลระหวางสทธเสรภาพและ

ผลประโยชนสาธารณะ การสนบสนนกลไกการก ากบดแลกนเองหรอการก ากบดแลรวมเพอ

ปองกนการใชอ านาจเกนควรของรฐ โดยรฐคงไวซงอ านาจในการแทรกแซงสดทายเทานน

(backstop power) นาจะเปนกลไกทดกวาการก ากบดแลโดยรฐเทานน

วาจะในมตของโครงสรางองคกร กลไกแสดงความรบผดรบชอบ

การหารายได และโดยเฉพาะอยางยง ผงและเนอหารายการ

รวมถงน าขอเสนอในการประกวดแขงขนของผชนะไปใสไวใน

เงอนไขใบอนญาต วธการดงกลาวจะชวยรบรองวา ผชนะการ

ประกวดคณสมบตจะผลตรายการเพอประโยชนสาธารณะเปนทตง

ไมใชเปนการแขงขนภายใตเงอนไขเดยวกบทวประเภทธรกจ

ภายใตชอของ “ทวสาธารณะ” โดยไมตองจายเงนประมล

- ก าหนดขอบเขตการหารายไดของทวสาธารณะใหชดเจน

โดยเฉพาะทวสาธารณะประเภท 2 ทกฎหมายอนญาตใหหารายได

จากโฆษณาแคพอเพยงตอการประกอบกจการเทานน ดงนน

นอกเหนอจากการจ ากดจ านวนเวลาโฆษณาทแตกตางจากทวธรกจ

ไมมากนก กสทช. อาจก าหนดเพมเตมใหทวสาธารณะประเภทนไม

สามารถหาก าไรไดสงเกนกวารายจาย 20 เปอรเซนต เพอปองกน

ไมใหทวสาธารณะประเภทนมงแสวงหาก าไรเกนควรจนแขงขน

เพอแยงงบโฆษณาจากทวธรกจทตองประมลคลนความถ

- เรงออกประกาศทใชในการก ากบดแลเนอหาโฆษณาทเกยวของ

เชน ประกาศหลกเกณฑการโฆษณาในรายการเดกและเยาวชน

การโฆษณาแฝงและโฆษณาทางการเมองในรายการขาวสารสาระ

และการโฆษณาในทวประเภทสาธารณะ ฯลฯ เพอใหสอดคลองกบ

พนธกจสาธารณะทไดรบมอบหมาย

- เรงสงเสรมกลไกการก ากบดแลกนเองใหท างานไดดยงขน โดยอาจ

ใชแรงจงใจทางการเงนหรอทางการก ากบดแลตามแนวทางการ

ก ากบดแลรวม เพอเรงกระบวนการรวมตว การจดท าจรยธรรม

วชาชพ และการจดตงกลไกรบและจดการเรองรองเรยนขององคกร

วชาชพใหมประสทธภาพมากยงขน เชน กสทช. อาจสนบสนน

เงนทนใหกบองคกรวชาชพทสามารถรวมตวมากในระดบหนงและม

วตถประสงคเพอคมครองผลประโยชนสาธารณะ (ไมใชเพอ

คมครองวชาชพของตนเองเทานน) หรออาจออกกฎเกณฑให

องคกรวชาชพรวมตวกนจดท าจรยธรรมวชาชพภายใตกรอบ

ระยะเวลาทก าหนด ไมเชนนน กสทช. จะบงคบใชหลกปฏบตทตน

เปนผจดท าแทน21

6. การส ารวจความนยมในการรบชมโทรทศน

ภายหลงจากการประมลทวดจตอลผานพนไป ประเดนหนงทผชนะ

การประมลดจะเปนกงวลคอนขางมาก22 และตองการผลกดน คอ การ

ปฏรประบบการส ารวจความนยมในการรบชมโทรทศน (การวด เรตตง)

ทเปนอยในปจจบน ใหมความถกตอง ไดมาตรฐาน โปรงใส และเปน

21 ดเพมเตมเกยวกบการก ากบดแลรวมไดในรายงาน โครงการศกษาแนวคดและประสบการณ

ของระบบการก ากบดแลรวมในกจการสอสงพมพและแพรภาพกระจายเสยง: บทส ารวจ

วรรณกรรมจากตางประเทศ โดย วรพจน วงศกจรงเรอง

22 ตวอยางเชน ไพบลย ด ารงชยธรรม หรออาก กลาววา “ยงไมมการวดเรตตงทแนนอน ท าให

เปนหวงวาจะหารายไดอยางไร” หรอ สรชย เชษฐโชตศกด หรอเฮยฮอ กกงวลกบการวดเรตตง

และสนบสนนใหมหนวยงานกลางเขามาดแลดานเรตตงแทนนลเสนเพอใหเกดความเหมาะสมและ

เปนกลาง ดเพมเตมไดท https://www.thairath.co.th/content/tech/399822

ธรรมมากขน โดยหวงวาเรตตงจะสามารถสะทอนพฤตกรรมการรบชม

โทรทศนทเปลยนไปตามการเปลยนแปลงของเทคโนโลยและจ านวนชอง

ทเพมมากขนไดอยางแทจรง เนองจากผลการการวดเรตตงทวถกใชเปน

ขอมลหลกในการตดสนใจเลอกซอพนทโฆษณาโดยเจาของสนคาบรการ

เอเยนซโฆษณา และบรษทวางแผนสอ ดงนนจงถอเปนตวชขาดวาชอง

หรอผผลตรายการจะอยรอดในธรกจทตองใชเงนลงทนสงอยางโทรทศน

ไดหรอไม หากเมดเงนยงคงกระจกอยทผประกอบการรายเดมดวยสาเหต

วาเรตตงไมสะทอนเทคโนโลยและพฤตกรรมการรบชมสอทเปลยนไป

ขาดความแมนย าถกตอง หรอไมเปนธรรมกบผประกอบการรายใหม

ความหลากหลายในภมทศนสอทเราคาดหวงไวในยคดจตอลกอาจไม

เกดขนจรง เนองจากผเลนรายใหมยอมลมหายตายจากไปในเวลาไมชา

ขอมลจากสมาคมมเดยเอเยนซและธรกจสอแหงประเทศไทย23 ระบ

วา ในป 2557 น ทวระบบอะนาลอกจะยงมอตราการเตบโตราว 2% อย

ถงแมจะเรมมการออกอากาศทวดจตอลกตาม และจะมการโยกงบซอสอ

โฆษณามาสทดจตอลประมาณ 4,000 ลานบาท24 ซงถอวาคอนขางนอย

เมอเปรยบเทยบกบงบซอสอทวรวมประมาณเจดหมนลานบาท สวนหนง

เนองจากเจาของสนคาและบรษทโฆษณาจะรอดผลตอบรบกอนใน

ชวงแรก ตวอยางเชน บรษทโคคา-โคลา บรษททใชงบโฆษณาอนดบ

ตนๆ ในไทย ระบวาจะขอดกอนวาชองใดไดรบผลตอบรบจากผบรโภคด

ทสด จงจะตดสนเทงบโฆษณาลงไปโดยอาศยขอมลจากการวดเรตตง25

นอกจากนน CIMB ยงประมาณการรายไดจากการโฆษณาตามชองทาง

23 โพสตทเดย 24 มกราคม 2557

24 งบโฆษณาในอตสาหกรรมสอทงหมดนนรวมกนอยท 1.1 ลานบาทตอป ซงคดเปนงบโฆษณา

ผานสอโทรทศนถงรอยละ 60 หรอประมาณ 6-7 หมนลานตอป

25 https://www.thairath.co.th/content/tech/399822

ตางๆ ทจะปรบเปลยนไปภายหลงมการออกอากาศทวดจตอล และพบวา

กวาทวดจตอลในระบบภาคพนดน (DTTV – digital terrestrial

television) จะแยงสวนแบงโฆษณาจากทวอะนาลอกมาไดนน ตองใช

เวลาอยางนอยอก 3-4 ป (ดภาพท 3) ขอมลขางตนฉายภาพใหเหนถง

สถานการณความยากล าบากของผประกอบการทวดจตอลรายใหม ซง

จะตองพงพาการวดเรตตงในการดงโฆษณาเพอความอยรอดทางการเงน

ภาพท 3 การประมาณการรายไดจากโฆษณาโทรทศนตามชองทางตางๆ

ทมา: CIMB

บรษทสอสวนมากมรายไดหลกจากการขายพนทโฆษณาใหกบ

เจาของสนคาหรอบรษทโฆษณา โดยเฉพาะสอประเภทฟรทว การ

ใหบรการโทรทศนแบบไมบอกรบสมาชกหรอฟรทวนนมลกษณะท

เรยกวา “ตลาดสองทาง” (two-sided market) กลาวคอสถานไมไดขาย

บรการดานเนอหาใหกบผรบชมโดยตรง ซงแตกตางจากทวแบบบอกรบ

สมาชก แตขายพนทโฆษณาผานการรบชมของผชมใหกบเจาของสนคา

บรการและบรษทโฆษณาอกทอดหนง ดวยเหตน การวดเรตตงทถกตอง

และเปนธรรมจงมความส าคญอยางยงตอการประกอบกจการโทรทศนฟร

ทว โดยหากผลการวดเรตตงถกบดเบอนหรอไมสะทอนพฤตกรรมการ

รบชมอยาแทจรง ยอมสงผลกระทบตอผมสวนไดเสยรอบดาน นนคอ

1. ผซอโฆษณา ซงตองการใชพนทสอในการสรางความรจกใหกบ

สนคาและบรการของตน อาจเสยประโยชนหากเลอกเทงบซอสอไป

ยงพนทโฆษณาทอาจไมไดรบความนยมจรงหรอไมตรงกบ

กลมเปาหมายเนองจากขอมลการวดเรตตงผดพลาด

2. สถานโทรทศนและผผลตรายการ ซงอาจทมงบประมาณมหาศาล

ในการผลตและเผยแพรรายการดๆ แตไมสามารถอยรอดไดทาง

ธรกจ เนองจากผลการวดเรตตงมความคลาดเคลอน หรอผลการ

วดเรตตงไมครอบคลมถงชองทางใหมๆ จนท าใหเสยโอกาสในการ

หารายได

3. ประชาชนทงในฐานะผบรโภคและพลเมอง ซงอาจเสยโอกาสจาก

การรบชมรายการทตนชนชอบไปหากรายการไมมโฆษณาเขา

รวมถงอาจเสยโอกาสในการเขาถงขอมลขาวสารทหลากหลายจาก

ผผลตรายใหมหลากหลายกลมทเขามาใหบรการในตลาด

เนองจากความถกตองของเรตตงนนมความสมพนธอยางมากกบ

ทรพยากรทสถานหรอผผลตรายการทมไปกบการผลตตวเนอหา

รายการ

ปญหาการวดความนยมในการรบชมรายการของนลเสน

นลเสนเปนบรษททเชยวชาญการท าวจยสอและการจดอนดบความนยม

ของสอตางๆ โดยมส านกงานใหญอยทสหรฐอเมรกา และด าเนนกจการ

ในประเทศตางๆ มากกวา 100 แหงทวโลก นลเสนเขามาซอกจการของด

มาร บรษทวจยในเครอของบรษทดทแฮลม (ประเทศไทย) จ ากด เมอป

พ.ศ. 254026 และไดกลายเปนผส ารวจเรตตงรายเดยวในประเทศไทย

ตงแตนนมา27

ผลส ารวจเรตตงของนลเสนถกตงค าถามถงความถกตองและเปนความ

เปนธรรมจากผมสวนเกยวของมาอยางตอเนอง28 ปญหาทนลเสนถก

วพากษอาจพอสรปไดดงน

- กลมตวอยางทมขนาดเลกเกนไปเมอเทยบกบจ านวนประชากร โดย

ขอมลกลมตวอยางลาสดของนลเสนคอ 1,800 ครวเรอน (6,300

คน) และจะมการเพมขนาดกลมตวอยางไปเปน 2,200 ครวเรอน

26 ดเพมเตมไดท http://www.naewna.com/politic/columnist/11128

27 มการวเคราะหสาเหตทท าใหเกดการผกขายโดยนลเสนตางๆ กน เชน การใหบรการวดเรตตงม

ตนทนสง นลเสนอยในธรกจนมานาน ท าใหไดเปรยบทงในแงขององคความรและความกาวหนา

ทางเทคโนโลย กลยทธการขยายตวของนลเสนคอการควบรวมกบบรษททองถน ท าใหเหลอคแขง

นอยราย รวมถงบรษทตางชาตทมงบโฆษณาในไทยมากกวารอยละ 80 ยงเชอมนในการวดเร

ตตงของนลเสนมากกวาเจาอน

28 ดเพมเตมใน เอซนลเสน ชวรหรอมวนม

http://www.positioningmag.com/?q=content%2F%E0%B9%80%E0%B8%AD%E0%B8

%8B%E0%B8%B5-

%E0%B8%99%E0%B8%B5%E0%B8%A5%E0%B9%80%E0%B8%AA%E0%B9%87

%E0%B8%99-

%E0%B8%8A%E0%B8%B1%E0%B8%A7%E0%B8%A3%E0%B9%8C-

%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%A1%E0%B8%B1

%E0%B9%88%E0%B8%A7%E0%B8%99%E0%B8%B4%E0%B9%88%E0%B8%A1

(7,000 คน) ในตนป 255829 แมนลเสนจะยนยนวา 2,200

ครวเรอนเปนขนาดกลมตวอยางทเหมาะสมทางสถตกบประเทศไทย

ทวาขนาดของกลมตวอยางเมอเทยบกบจ านวนครวเรอนของทง

ประเทศโดยเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ถอวามขนาดคอนขางเลก

มาก (ดตารางท 3 เพอเปรยบเทยบ)

ตารางท 3 การเปรยบเทยบสดสวนจ านวนครวเรอนกบขนาดกลมตวอยาง

ทใชในการวดเรตตงของแตละประเทศ

ประเทศ จ านวน

ครวเรอน

(ลาน)

จ านวนกลม

ตวอยาง

(ครวเรอน)

ขนาดของกลมตวอยาง

(คดเปนรอยละเทยบกบ

จ านวนครวเรอน

ทงหมด)

29 ในราวเดอนเมษายน 2557 นลเสนจะเรมวดเรตตงโทรทศนในระบบดจตอลภายใตเงอนไข

must carry ของ กสทช. ทก าหนดใหชองรายการตองออกอากาศผานโทรทศนในระบบดาวเทยม

และเคเบลทวดวย โดยกลมตวอยางในระยะนจะอยท 1,800 หลงคาเรอน (เทาเดม) หรอ 6,300

คน จากนนในไตรมาสท 2 ของป 2557 จะเพมกลมตวอยางจาก 1,800 ครวเรอน เปน 2,000

ครวเรอน หรอ 7,000 คน และในตนป 2558 จะขยายกลมตวอยางเปน 2,200 ครวเรอน หรอ

7,700 คน ซงจะวดจากผชมทกแพลตฟอรม

ออสเตรเลย 8.3 3,50030 0.059%

2,13531 0.026%

แคนาดา 11.8 4,300 0.036%

ฟนแลนด 2.4 1,100 0.046%

ฝรงเศส 26.3 4,300 0.016%

มาเลเซย 6.3 1,000 0.016%

สวสเซอรแลนด 3.2 1,870 0.058%

สหราช

อาณาจกร 26 5,100 0.02%

อนเดย 155 8,150 0.005%

ไทย 2232 1,800 0.008%

ทมา: Telecom Regulatory Authority of India (TRAI) และเพมเตมของไทย

- การส ารวจใหญประจ าป (establishment survey) ยงถอวามขนาด

คอนขางเลก โดยการส ารวจใหญประจ าปมวตถประสงคเพอสราง

ฐานขอมลการเขาถงและการรบชมโทรทศน รวมถงลกษณะทาง

ประชากรของครวเรอน เพอน าขอมลดงกลาวไปใชในการเลอกสม

ครวเรอนทเปนตวแทน (panels selection) ดงนน หากการส ารวจ

ใหญประจ าปมขนาดเลกเกนไป ยอมสงผลตอการสมเลอกครวเรอน

ทเปนตวแทนอยางแทจรง โดยขอมลของนลเสนป 2554 ระบวาการ

30 ตวเลขกลมตวอยางของบรษท OzTAM

31 ตวเลขกลมตวอยางของบรษท The Regional TAM

32 ตวเลขตามจ านวนส ามะโนครวท กสทช. จะแจกคปองเพอใชซอตวรบสญญาณดจตอล

http://www.thairath.co.th/content/415286

ส ารวจใหญประจ าปของนลเสนมขนาด 6,000 ครวเรอน เพอใชใน

การสมเลอกกลมตวอยางในการวดเรตตง 1,250 ครวเรอน ขณะท

ในกรณของอนเดยนน Telecom Regulatory Authority of India

(TRAI) ออกหลกเกณฑใหการส ารวจใหญประจ าปของบรษทวดเร

ตตงตองมขนาดใหญกวากลมตวอยางทใชวดเรตตงจรงไมนอยกวา

10 เทา ซงในกรณของไทยนน การส ารวจประจ าปของนลเสนนนม

ขนาดใหญกวากลมตวอยางจรงนอยกวา 5 เทา

- การกระจายตวของกลมตวอยางนนไมสะทอนชองทางการรบชมสอ

ทเปลยนไปตามเทคโนโลย ตวอยางเชน ในการวดเรตตงการรบ

โทรทศนผานระบบเคเบลและดาวเทยมรวมกนนน นลเสนใชกลม

ตวอยางเพยง 260 กลม33 ขณะทตวเลขการรบชมทวผานดาวเทยม

และเคเบลเพมขนอยางตอเนองจนมสดสวนทมากกวาการรบชมทว

ผานระบบภาคพนดน (หรอผานเสากางปลา) (ดภาพท 4) ผลท

เกดขนคอ การวดเรตตงในชองทางการรบชมใหมๆ อาจไมสามารถ

สะทอนพฤตกรรมการบรโภคสอทเปลยนแปลงไปได

ภาพท 4 สวนแบงตลาดการรบชมทวในประเทศไทย 2555

33 ขอมลป 2554

ทมา: ปจจยดานเศรษฐกจการเมองของอตสาหกรรมโทรทศนไทย (2556)

- การเลอกปฏบตในการวดเรตตง โดยหลกการแลว บรษทส ารวจ

ความนยมรายการนนตองเกบขอมลเรตตงของทกๆ ชองในชอง

ทางการรบชมนนๆ เพอไมใหเกดการเลอกปฏบตและใหผมสวนได

เสยตดสนใจเองวาจะเลอกซอพนทโฆษณาผานชองทางและเวลา

ไหนโดยอางองจากขอมลทไมเลอกเกบเฉพาะบางชอง ทวาในทาง

ปฏบต บางครงนลเสนกเลอกเกบเฉพาะขอมลเรตตงของบางชอง

เทานน เชน นลเสนไมไดส ารวจเรตตงทวทกชองทถายทอดผาน

ระบบดาวเทยม

- การวดเรตตงของนลเสนขาดความเปนกลางทางเทคโนโลย

(neutral) กลาวคอการวดเรตตงทวนนจะตองไมสนใจวารบผาน

เทคโนโลยอะไร แตตองวดเรตตงในทกๆ ชองทางทเกยวของ เชน

วดเรตตงทงเคเบล ดาวเทยม รวมถงอนเทอรเนตดวย ซงจะชวย

สะทอนพฤตกรรมการรบชมสอทเปลยนไปและขามชองทางมากขน

แตทผานมา นลเสนดจะปรบเปลยนการวดไมทนการเปลยนแปลง

ของเทคโนโลย เชน การวดเรตตงทวดาวเทยมและเคเบลนนมขน

ภายหลงจากทวดาวเทยมไดรบความนยมมากแลวในระยะเวลา

หนง34

- การสมเสยงตอผลประโยชนทบซอน นลเสนไมไดท าเฉพาะการวด

และวเคราะหขอมลเรตตงเทานน แตยงรบจางท าวจยใหกบสออนๆ

รวมถงสนคาและบรการตางๆ ซงอาจสงผลใหเกดการทบซอนทาง

ผลประโยชนกบการวดเรตตง ตวอยางเชน มการวจารณวาเมอสอ

สงพมพทรอควใหนลเสนใสชอลงไปในการวดความนยมจางบรษท

ใหมการส ารวจพเศษ ชอของสอสงพมพนนกจะไปอยในแบบส ารวจ

ของนลเสนไดเรวกวาปกต35

- การไมเปดเผยรายละเอยดเกยวกบระเบยบวธการวดเรตตง เชน นล

เสนไมเปดเผยขอมลทางประชากรและภมศาสตรของกลมตวอยาง

โดยอางวาเปนความลบทางธรกจ อยางไรกด แมบรษทวดเรตตงม

หนาทรกษาความเปนนรนามและปกปองความเปนสวนตวของกลม

ตวอยาง (สวนหนงเพอปองกนผมสวนไดเสยไปกดดนกลมตวอยาง

เพอบดเบอนพฤตกรรมการรบชมใหเปนไปเพอประโยชนของตน)

ทวาการเปดเผยขอมลทเกยวของกบวธการเลอกและลกษณะของ

กลมตวอยาง เปนสงทองคกรก ากบดแลทงในภาคเอกชนและภาครฐ

หลายแหงทวโลกพงกระท า

ปญหาดงกลาวดจะเปนสงทผเกยวของตระหนกดและตองการเหน

การเปลยนแปลง โดยในป 2544 ไดมความพยายามจากบรษทโฆษณา

และสถานโทรทศนทรวมตวกนในชอคณะกรรมการรวมอตสาหกรรม

34 การวดเรตตงทวดาวเทยมและเคเบลเกดขนจากการทชมรมโทรทศนและสถานโทรทศนหลาย

แหงรวมตวกนจางนลเสน อางจาก

http://www.prachachat.net/news_detail.php?newsid=1247541562

35 ดเพมเตมใน “เอซนลเสน ชวรหรอมวนม”, Positioning Magazine

โฆษณา (Joint Industry Committee: JIC) มาท าหนาทคดเลอกผส ารวจ

เรตตงรายใหม โดยนอกเหนอจากนลเสนแลว ยงมผเขารวมประกวด

คณสมบตอก 2 ราย คอ บรษท วดโอ รเสรช อนเตอรเนชนแนล และ

บรษท ไทเลอร เนลสน ซอฟเฟรส โดยบรษทแรกซงเปนบรษทสญชาต

ญปนทเกดจากการรวมตวของเอเยนซโฆษณาและสถานโทรทศนญปน

นน ดจะเปนความหวงของหลายฝายวาจะมาเปนตวเลอกทดกวานลเสน36

ทวาสดทายแลว นลเสนกเปนผชนะการคดเลอกและผกขาดการเปนผ

ใหบรการวดเรตตงตอไป37

ประสบการณการก ากบดแลการวดเรตตงใหถกตองและเปนธรรม

การวดเรตตงนนถอวามความส าคญตออตสาหกรรมสอและการก าหนด

ความตองการดานเนอหารายการของประชาชนผานชองทางการโฆษณา

ดวยเหตน หลายประเทศจงมการก ากบดแลในหลากหลายรปแบบเพอให

แนใจวาการวดเรตตงนนจะมความถกตอง ไดมาตรฐาน และเปนธรรม

อยางแทจรง

รปแบบการก ากบดแลนนสามารถแบงออกไดเปน 3 รปแบบหลก คอ

36 ดเพมเตมไดท

http://www.brandage.com/Modules/DesktopModules/Article/ArticleDetail.aspx?tabID=7

&ArticleID=3125&ModuleID=701&GroupID=983

37 จากการสมภาษณผทท างานในบรษทโฆษณาพบวา อกสองบรษทไมสามารถน าเสนอทางเลอก

ในการวดเรตตงทดกวาได ทงในแงของเทคโนโลยและขนาดและการกระจายตวของกลมตวอยาง

ดงนนนลเสนจงยงถอเปนทางเลอกทดกวา นอกจากนน สาเหตทตองมการคดเลอกผใหบรการวด

ความนยมรายการทวเพยงเจาเดยว แทนทจะปลอยใหมผใหบรการมากกวาหนงราย เนองจาก

ภาคอตสาหกรรมทเกยวของเหนวา หากมผใหบรการวดเรตตงมากกวาหนงราย ตนตองเปนผแบก

รบคาสมาชกหรอคาบรการใชขอมลเปนสดสวนทเพมมากขน จงไมประสงคใหมบรษทวดเรตตง

มากกวาหนงราย

1. การก ากบดแลกนเอง (self-regulation): การรวมกลมของผมสวน

ไดเสยจากการวดเรตตง เชน สถานโทรทศน เอเยนซโฆษณา

บรษทวางแผนสอ ฯลฯ โดยไมมหนวยงานใดทมอ านาจควบคมมาก

เกนไป เพอกอตงองคกรวชาชพขนมาท าหนาทก ากบดแลการวดเร

ตตง เชน Media Rating Council (MRC) ในสหรฐอเมรกา ซงเปน

องคกรทไดรบเงนสนบสนนจากภาคอตสาหกรรมใหท าหนาท

ตรวจสอบและรบรองผลการวดเรตตง หรอบางแหงอาจท าหนาท

วดเรตตงดวยตนเอง เชน the Broadcasters’ Audience

Research Board (BARB) ในสหราชอาณาจกร ซงเปนองคกรไม

แสวงหาก าไรทเกดจากการรวมตวของผเลนหลกในอตสาหกรรม

2. การก ากบดแลรวม (co-regulation): การผสมผสานระหวางการ

ก ากบดแลกนเองและการก ากบดแลโดยรฐ โดยองคกรก ากบดแลท

มสวนเกยวของของรฐสรางเครองมอจงใจใหเกดการรวมตวของ

องคกรวชาชพในการก ากบดแลกนเอง เชน การใหความชวยเหลอ

ทางการเงน การออกกฎบงคบใหมการรวมตวของภาคอตสาหกรรม

ฯลฯ ตวอยางของการก ากบดแลรวมคอ Telecom Regulatory

Authority of India (TRAI) ในประเทศอนเดย ทสนบสนนใหเกด

การรวมตวขององคกรวชาชพ นนคอ the Broadcast Audience

Research Council (BARC) และเสนอแนะให BARC ออกแนว

ปฏบตในการก ากบดแลหนวยงานวดเรตตง หรอกรณของประเทศ

อตาล AGCOM หรอ กสทช. ของอตาล ออกแนวปฏบตเพอก ากบ

ดแล Auditel องคกรทเกดจากการรวมตวของภาคอตสาหกรรมเพอ

วดเรตตง อกชนหนง

3. การก ากบดแลโดยรฐ (State Regulation): องคกรก ากบดแลของ

รฐเขามาก ากบดแลและรบรองการวดเรตตงดวยตนเอง เชน กรณ

ของ TRAI ในประเทศอนเดย ทภายหลงจากพยายามกระตนให

องคกรวชาชพ คอ BARC ออกแนวปฏบตในการก ากบดแลการ

วดเรตตงของตนเอง ทวาไมประสบความส าเรจ TRAI จงใชอ านาจ

ตามกฎหมายออกแนวปฏบตส าหรบองคกรวดเรตตง (Guidelines

for Television Rating Agencies) มาบงคบใชในป 2013

นอกจากนน การก ากบดแลโดยรฐอาจรวมถงการทองคกรของรฐ

เขามาเปนผวดเรตตงดวยตนเอง เหมอนกรณทมการเรยกรองให

กสทช. เขามาท าหนาทนในประเทศไทย ทวาแนวทางดงกลาว

ไมไดถกน ามาปฏบตในตางประเทศและไมไดรบการยอมรบ

เนองจากองคกรก ากบดแลของรฐกอาจไมปลอดจากผลประโยชน

เชนเดยวกน จงตองปองกนการใชอ านาจของภาครฐในทางทผด

เพอสนบสนนหรอลงโทษสอตางๆ

จากงานศกษาของ TRAI ในหวขอ Recommendations on

Guidelines for Television Rating Agencies พบวา ประเทศสวนมากท

รายงานศกษาเลอกใชโมเดลการก ากบดแลกนเอง เชน ออสเตรเลย

แคนาดา ฝรงเศส ไอรแลนด อฟรกาใต สหราชอาณาจกร สหรฐอเมรกา

ฯลฯ อยางไรกด โมเดลในการก ากบดแลแตละแบบกมขอดและขอเสย

ตางกน ขนอยกบบรบทของแตละประเทศ เชน องคกรวชาชพมความ

เขมแขงมากเพยงใด วฒนธรรมในการก ากบดแลกนเองในภาควชาชพ

เปนอยางไร องคกรก ากบดแลของรฐมแนวโนมทจะใชอ านาจในทางท

ผดหรอไม ฯลฯ

- กรณศกษาตางประเทศ

งานศกษาของ TRAI ไดส ารวจรปแบบการก ากบดแลการวดเรตตง

ในหลากหลายประเทศ ในทนจะเลอกสรปโมเดลของสหรฐอเมรกา

สหราชอาณาจกร อตาล และอนเดย โดยสหรฐฯ และสหราชอาณาจกร

เลอกใชโมเดลการก ากบดแลกนเอง แตตางกนทในกรณของสหรฐฯ

MRC ซงเปนองคกรวชาชพ มหนาทออกหลกเกณฑและรบรองการวดเร

ตตง แตไมไดท าหนาทวดเรตตงเอง ขณะทสหราชอาณาจกรนนเปนการ

รวมตวของผมสวนไดเสยเพอจดตงองคกรเพอท าหนาทวดเรตตง สวน

กรณของอตาลนน แมจะมการรวมตวกนจดตงองคกรวชาชพเพอท า

หนาทวดเรตตง ทวาองคกรก ากบดแลของรฐกยงบงคบใชแนวปฏบต

บางอยางเพอควบคมการวดเรตตงอกชนหนง

ในกรณของอนเดยนถอเปนกรณทนาสนใจ เนองจากองคกรก ากบ

ดแลของรฐเพงออกแนวปฏบตส าหรบองคกรวดเรตตง (Guidelines for

Television Rating Agencies) ในปน หลงจากไดมความพยายาม

กระตนใหกลไกการก ากบดแลกนเองท างานกอนทวาไมส าเรจ โดย

แนวทางดงกลาวอาจน ามาประยกตใชกบกรณของไทยได โดยเฉพาะเมอ

พจารณาวา กสทช. เองกมทาทในการเขามาก ากบดแลการวดเรตตงผาน

การใหใบอนญาต

1. สหรฐอเมรกา

สหรฐอเมรกาใชรปแบบการก ากบดแลกนเอง โดยมการรวมตวของ

ภาคอตสาหกรรมเพอจดตง Media Rating Council (MRC) เพอท า

หนาทตรวจสอบและรบรองผลการจดท าเรตตงของบรษทวดเรตตง

ในแงของความเปนเจาของนน MRC ไดรบการสนบสนนเงนทน

และมตวแทนกรรมการบรหารจากหลากหลายองคกร ทงสถานวทยและ

โทรทศน สอสงพมพ อนเทอรเนต เอเยนซโฆษณา รวมถงสมาคมการคา

และการโฆษณาตางๆ ทวาบรษทจดท าเรตตงอยางนลเสนและ Arbitron

จะไมไดรบการอนญาตใหเขารวมเปนสมาชก

หนาทของ MRC ม 3 สวนหลก คอ 1) การจดท ามาตรฐานขนต า

(Minimum Standards) ซงมเนอหาครอบคลมสามสวน คอ หนง

มาตรฐานจรยธรรมและการท างาน (Ethical and Operational

Standards) ซงเกยวของกบการก ากบดแลคณภาพและความซอสตยใน

การวดเรตตง สอง มาตรฐานการเปดเผยขอมล (Disclosure Standards)

ซงระบถงขอมลทผใหบรการวดเรตตงตองเปดเผยให MRC หนวยงาน

ตรวจสอบ รวมถงสาธารณชนรบร และสาม มาตรฐานในการสงขอมล

ทางอเลกทรอนคสและการประมวลผลโดยบคคลทสาม (Electronic

Delivery and Third Party Processor Supplementary Standards)

2) การตรวจสอบบรษทวดเรตตงผานหนวยงานตรวจสอบอสระทไดรบ

การรบรอง และ 3) การใหการรบรอง (accreditation) กบบรษทวดเรตตง

โดยการยอมรบ Minimum Standards ขางตนถอเปนหนงในเงอนไขใน

การขอการรบรองจาก MRC38

นอกจากนน MRC ยงก าหนดใหผบรการขอมลเรตตงตองเปดเผย

ขอมลเกยวกบระเบยบวธการวดเรตตงใหกบสาธารณะ เชน วธการเลอก

กลมตวอยาง ลกษณะประชากรของกลมตวอยาง ขอผดพลาดทอาจ

เกดขน วธการวเคราะหขอมล ฯลฯ รวมถง MRC ยงสรางกลไกตรวจสอบ

ดวยการใหหนวยงานภายนอก คอ CPA เขามาตรวจสอบอกชนหนง

2. สหราชอาณาจกร

The Broadcasters’ Audience Research Board (BARB) คอ

องคกรวดเรตตงโทรทศนอยางเปนทางการของสหราชอาณาจกร BARB

เปนบรษทไมแสวงก าไรทเกดจากการรวมตวของผเลนหลกใน

อตสาหกรรม นนคอ BBC ITV Channel 4 Channel 5 BSkyB และ IPA

(Institute of Practitioners in Advertising)

ในกระบวนการวดเรตตงของ BARB จะดงหนวยงานภายนอกเขา

มาชวยในงานสวนตางๆ ซงท าใหการท างานของ BARB มความโปรงใส

และนาเชอถอมากขน เชน ในการท าส ารวจประจ าป (Establishment

Survey) RSMB จะเปนผออกแบบระเบยบวธ สวน Ipsos MORI จะเปน

ผท าส ารวจ และ Kantar Media จะเปนผเลอกกลมครวเรอนตวอยาง

38 ดรายละเอยดเพมเตมเกยวกบมาตรฐานขนต า (Minimum Standards) ไดท

http://www.mediaratingcouncil.org/MRC%20Minimum%20Standards,%20Oct-2008.pdf

(Panels Selection) จากฐานขอมลการส ารวจประจ าป และตดตง

เครองวดการรบชมตามบานตวอยาง นอกจากนน BARB ยงขายเฉพาะ

ขอมลเรตตงอยางเดยว โดยไมไดท าการวเคราะหขอมลให ซงปองกน

การท าหนาททอาจมผลประโยชนทบซอนกบการวดเรตตง

นอกจากนน BARB ยงมกลไกภายในในการตรวจสอบคณภาพการ

วดเรตตงอยางสม าเสมอ เชน การโทรศพทเชคเมอกลมตวอยางไหนม

พฤตกรรมการรบชมโทรทศนอยชองเดยว และถอเปนคาผดปกต

(outliers) ทางสถต

3. อตาล

ในป 2006 AGCOM หรอ กสทช. ของอตาล ไดออกแนวปฏบตเพอ

ใชก ากบดแลธรรมาภบาลของ Auditel บรษทจดท าเรตตงในอตาล เชน

ขอก าหนดวาโครงสรางองคกรของ Auditel จะตองประกอบดวยตวแทน

จากทกชองทางการเผยแพรโทรทศน (ดาวเทยม เคเบล หรอภาคพนดน)

หรอคณะกรรมการดานเทคนคของ Auditel จะตองมความเปนอสระ และ

AGCOM สามารถสงสมาชกตวแทนเขาไปในคณะกรรมการนได

นอกจากนน AGCOM ยงก าหนดวธการวดเรตตง ซงระบวามเตอรใน

การวดตองสามารถวดการรบชมไดในทกชองทาง และกลมตวอยางตอง

สะทอนถงอตราการเขาถงในชองทางทหลากหลาย รวมถงความถในการ

หมนเวยนกลมตวอยางและระดบคาในการผดพลาดทางสถตตองค านงถง

ความแตกตางของชองทางการออกอากาศดวย

นอกจากนน Auditel ยงตองรายงานขอมลบางอยางใหกบ

AGCOM ทกๆ ป เชน ขอมลผถอหนของบรษท ขอมลเกยวกบระเบยบ

วธการวดเรตตง กลมครวเรอนตวอยาง ระบบการวดเรตตง ชวงระยะเวลา

ในการวดเรตตง คาบรการการใชขอมลเรตตง ฯลฯ รวมถง AGCOM ยง

ท าขอตกลงกบ the National Institute of Statistics (ISTAT) ใหรบรอง

ความถกตองของขอมลการวดเรตตงและคณภาพงานศกษาของ Auditel

กรณของอตาลจงถอเปนการผสมผสานระหวางการก ากบดแล

กนเองและการก ากบดแลรวม เพราะ Auditel เกดจากการรวมตวของ

ภาคอตสาหกรรมในการวดเรตตง ทวาองคกรก ากบของรฐอยาง

AGCOM กยงเขามาก าหนดหลกเกณฑส าคญเพอใหการวดเรตตงเกด

ความเปนธรรมมากทสด

4. อนเดย

กรณของอนเดยนนมความคลายคลงกบสถานการณในประเทศไทย

การวดเรตตงในอนเดยนนถกผกขาดโดย TAM Media Research

(บรษทรวมทนระหวางนลเสนและ Kantar Media) เชนกน รวมถงมการ

วพากษวจารณการวดเรตตงของนลเสนมากมายปรากฏในหนาสอของ

อนเดย ซงบางสวนคลายคลงกบปญหาของไทย เชน ปญหาจากขนาด

กลมตวอยางทเลกเกนไป การขาดความโปรงใสในวธการคดเลอกกลม

ตวอยางและกระบวนการส ารวจ กลมตวอยางไมสะทอนลกษณะทาง

ประชากรและภมศาสตร การส ารวจทไมสะทอนชองทางการรบชม

โทรทศนทเปลยนไปและขาดความเปนกลางทางเทคโนโลย ขาดกลไก

ตรวจสอบความถกตองของขอมล ขาดกลไกในการรบและจดการเรอง

รองเรยนจากผมสวนไดเสย ผลประโยชนทบซอนทเกดจากการถอหน

ไขว ฯลฯ

ในป 2008 ทาง Ministry of Information & Broadcasting (MIB)

ไดขอใหทาง TRAI ท าขอเสนอเกยวกบการก ากบดแลการวดเรตตงใน

อนเดย โดยในเบองตน TRAI ไดเสนอโมเดลการก ากบดแลกนเองโดย

สนบสนนใหมการจดตงองคกรวชาชพ คอ the Broadcast Audience

Research Council (BARC) อยางไรกด BARC ไมสามารถจดตงระบบ

การวดเรตตงไดจรง ดงนน MIB จงขอให TRAI ใชอ านาจตามกฎหมาย

ในการออกแนวปฏบตและหลกเกณฑในการรบรองบรษ ทวดเรตตงทวใน

อนเดย

ภายหลงจากมการส ารวจกรณศกษาของตางประเทศและผานขนตอนการ

รบฟงความคดเหน TRAI ไดท า “แนวปฏบตส าหรบการก ากบดแลองคกร

วดเรตตง” ในเดอนกนยายน 2013 และรฐบาลไดรบรองขอเสนอดงกลาว

อยางเปนทางการเมอเดอนมกราคม 2014 แนวปฏบตดงกลาวมงแกไข

ปญหาทเกดจากความผดพลาดของระบบการวดเรตตงทเปนอยใหมความ

โปรงใส นาเชอถอ และเพมความรบผดรบชอบมากขน รายละเอยดท

ส าคญมดงน (ดรายละเอยดของแนวปฏบตทงหมดไดทภาคผนวก 1)

- หนวยงานวดเรตตงจะตองไดรบการรบรองและลงทะเบยนกบ

Ministry of Information and Broadcasting

- แนวปฏบตครอบคลมในรายละเอยดถงขนตอนการลงทะเบยน

เกณฑคณสมบต ระเบยบวธในการวดเรตตง (ชองทางการรบชม

การเลอกกลมตวอยาง การรกษาความลบและความเปนสวนตว การ

วเคราะหขอมล ความโปรงใส) การถอหนไขว กลไกรบและจดการ

เรองรองเรยน การเปดเผยขอมลตอสาธารณะ การเปดเผยขอมลตอ

องคกรก ากบดแล การตรวจสอบทงจากภายในและภายนอก และ

บทลงโทษ

- บรษทหรอนตบคคลใดๆ ทใหบรการวดเรตตง ไมสามารถถอ

กรรมสทธหนสวนมากกวารอยละ 10 ในบรษทวดเรตตงอนๆ และ

สถานโทรทศน/ผซอโฆษณา/เอเยนซโฆษณา ไมวาจะทางตรงหรอ

ผานตวแทนทเกยวของ

- การวดเรตตงตองมความเปนกลางทางเทคโนโลย (technology

neutral) และตองเกบขอมลผานทกชองทางการรบชม

- การคดเลอกครวเรอนทจะเปนกลมตวอยางนนตองเลอกมาจากการ

ส ารวจประจ าป (Establishment Survey) ทมขนาดไมนอยกวา 10

เทาของจ านวนกลมตวอยาง

- ขนาดของกลมตวอยางตองมขนาดไมนอยกวา 20,000 ครวเรอน

ภายใน 6 เดอน และตองขยายขนาดกลมตวอยางปละ 10,000

ครวเรอน จนกวาจะครบ 50,000 ครวเรอน39

- บรษทตองรกษาความลบและความเปนสวนตวของครวเรอนกลม

ตวอยาง รอยละ 25 ของกลมตวอยางตองมการหมนเวยนทกป

- บรษทวดเรตตงตองสงระเบยบวธการวดเรตตงโดยละเอยดใหกบ

องคกรทเกยวของของรฐและตพมพลงในเวบไซต

39 ตวเลขดงกลาวเปนกรณเฉพาะของอนเดยซงมประชากรจ านวนมาก ในกรณของประเทศไทย

ตวเลขทเหมาะสมอาจแตกตางจากน

- บรษทวดเรตตงตองจดตงกลไกการรบเรองรองเรยนทม

ประสทธภาพพรอมกบเบอรโทรฟร

- บรษทวดเรตตงตองสรางกลไกการตรวจสอบภายในเพอตรวจสอบ

ระเบยบวธและกระบวนการเกบขอมลทกๆ ไตรมาส และใหมการ

ตรวจสอบจากภายนอกทกๆ ป รวมถงตพมพรายงานการตรวจสอบ

บนเวบไซต นอกจากนน รฐบาลและ TRAI คงสทธในการ

ตรวจสอบระบบและกลไกตางๆ ของบรษทวดเรตตง

ขอเสนอแนะกรณของประเทศไทย

ระบบการวดเรตตงทวของไทยทผานมาถกวพากษวจารณอยาง

ตอเนอง และปญหาดงกลาวอาจเปนอปสรรคส าคญตอการเตบโตและ

ความหลากหลายของอตสาหกรรมทวไทยในยคดจตอลซงถอเปนหว

เลยวหวตอส าคญส าหรบอตสาหกรรมทวไทย ขอเสนอทปรากฏในสอจาก

ภาคสวนตางๆ อาจพอสรปไดดงน

1. โมเดลการก ากบดแลกนเอง

สรางชองทางใหเกดผใหบรการส ารวจความนยมทาง

โทรทศนเพมมากขน เชน วดโอรเสรช หรอ NETFLIX ฯลฯ

ค าถามคอ หากเราปลอยใหตลาดท างานของมนเอง เหตใด

บรษทอยางวดโอรเสรชทเขามาในไทยกวาหนงทศวรรษ จง

ไมสามารถเปนทางเลอกในการใหบรการวดเรตตงได

ค าอธบายหนงคอ ภาคอตสาหกรรมไมตองการจายคาสมาชก

(คาใชบรการ) ทอาจแพงขน เนองจากมบรษทวดเรตตง

เพมขน (ซงจะท าใหผใหบรการปจจบนอางการขนราคาคา

สมาชกได)40

สนบสนนใหเกดการรวมตวของภาคอตสาหกรรมทเกยวของ

เชน สถานโทรทศน เอเยนซโฆษณา ฯลฯ เพอจดตงองคกร

วชาชพทท าหนาทก ากบดแลและใหการรบรองบรษทจดท าเร

ตตงในประเทศไทยเหมอนกรณ MRC ในสหรฐอเมรกา ทก

วนนยงไมมการรวมตวของภาคอตสาหกรรมเพอท าหนาท

สวนน ซงสวนหนงอาจเปนเพราะภาคอตสาหกรรมไมตองการ

เสยคาใชจายในการบรหารจดการองคกรวชาชพเพอท า

หนาทดงกลาว

สนบสนนใหเกดการรวมตวจดตงองคกรวชาชพเพอท าหนาท

วดเรตตงเอง (โดยอาจใชโมเดลเหมอน BARB ในสหรฐ

ราชอาณาจกร ทรวมตวกน จากนนกจางบรษทตางๆ ใหเขา

มาดแลการวดเรตตงอกทหนงภายใตการดแลของ BARB) ซง

อาจประสบกบความยากล าบากหากภาคอตสาหกรรมขาดองค

ความรและเทคโนโลยในการวดเรตตง

2. โมเดลการก ากบดแลโดยรฐ

กสทช. เขามาเปนผใหบรการวดเรตตงดวยตนเอง แนวทางน

ไดรบการสนบสนนจากผประกอบการบางเจา คอการให

กสทช. เขามาเปนคนกลางในการวดเรตตงเอง ยงบวกกบ

ขอเสนอให กสทช. พฒนาชบหรอซมใสเขาไปในกลองรบ

สญญาณทวดจทลเพอใชในการวดเรตตง แนวทางนกไดรบ

40 ค าอธบายดงกลาวไดมาจากการสมภาษณผทท างานอยในบรษทวางแผนสอโฆษณา ซงชวย

อธบายวาเหตใดคณะกรรมการรวมอตสาหกรรมโฆษณาจงตองจดประมลอนญาตใหมผใหบรการ

วดเรตตงเพยงเจาเดยว แทนทจะปลอยใหเจาไหนเขามาท ากได

การสนบสนนคอนขางมาก อยางไรกด การวดเรตตงโดย

องคกรของรฐเองนนไมไดรบความนยมในตางประเทศและถอ

เปนแนวปฏบตทอาจมปญหา เพราะองคกรของรฐอาจม

ผลประโยชนทบซอนและอาจท าใหองคกรก ากบดแลสญเสย

ความนาเชอถอ (กสทช. เองกออกมาปฏเสธจะเขามา

ด าเนนการวดเรตตงดวยตนเอง)

กสทช. เขามาก ากบดแลการใหบรการวดเรตตงทวผานการ

ออกแนวปฏบตทบงคบใชและการรบรอง (ผานการให

ใบอนญาต) เหมอนกรณของอนเดย แนวทางนดจะเปน

แนวทางท กสทช. เลอก ทวาสงทตองระวงคอการใชอ านาจ

ภายในขอบเขตทเหมาะสมและค านงถงขอจ ากดของการ

ก ากบดแลโดยรฐ

3. โมเดลการก ากบดแลรวม

กสทช. สรางแรงจงใจ (เชน การใหเงนสนบสนน) ใหเกดการ

รวมตวของภาคอตสาหกรรมในการจดตงองคกรวชาชพ

ขนมาท าหนาทก ากบดแลบรษทวดเรตตงหรอใหบรการวดเร

ตตงเอง นอกจากนน กสทช. อาจวางกรอบหรอกฎเกณฑให

องคกรวชาชพปฏบตตาม เชน องคกรวชาชพตองออกแนว

ปฏบตภายในระยะเวลาทก าหนด ขอก าหนดขนต าในการ

ออกแบบวธการวดเรตตง เกณฑความเปนเจาเพอไมใหเกด

การครอบง า หรอการเปดเผยขอมลบางอยางกบสาธารณะ

เพอใหเกดความโปรงใส ฯลฯ

เมอพจารณาจากแนวทางทงหมด แนวทางการก ากบดแลกนเอง

ทงหมดนนอาจเกดขนเองไดคอนขางยากเมอค านงถงขอเทจจรงทวา

ภาคอตสาหกรรมไมสามารถจดการกบปญหาดงกลาวไดทงทรบรถง

ปญหาและไมมการรวมตวในการก ากบดแลบรษทวดเรตตงอยางจรงจง

ในชวงทผานมา ดวยเหตน ขอเสนอทดจะเปนไปไดและค านงถงผลส าเรจ

นาจะเปนดงน

1. ในขนแรก กสทช. นาจะใชโมเดลการก ากบดแลรวมดวยการ

ออกแบบแรงจงใจเพอใหเกดการรวมตวในภาคอตสาหกรรม

รวมถงกระตนใหองคกรวชาชพออกแนวปฏบตภายใตกรอบเวลาท

ก าหนด โดย กสทช. อาจก าหนดหวขอทแนวปฏบตตองครอบคลม

ถง เชน เกณฑคณสมบตขนต า ระเบยบวธการวดเรตตง การ

เปดเผยขอมล การจดกลไกรบเรองรองเรยน ฯลฯ41 ขอดของความ

พยายามในการดงภาคอตสาหกรรมเขามาก ากบดแลรวมสะทอน

ผานขอจ ากดของการก ากบดแลโดยรฐ เชน องคความรเกยวกบ

การวดเรตตงทนอยกวาภาคเอกชน ความแขงตวของระบบรฐทอาจ

ท าใหไมสามารถปรบเปลยนไดทนตามเทคโนโลย การไมไดรบ

ความรวมมอจากภาคอตสาหกรรม ผลประโยชนทบซอนทอาจ

เกดขนในหนวยงานรฐ ฯลฯ

2. หากไมสามารถจดตงองคกรวชาชพไดภายใตระยะเวลาทก าหนด

หรอแมจะจดตงองคกรวชาชพไดจรง แตในทางปฏบตไมสามารถ

ท างานไดจรงเหมอนกรณของ BARC ในอนเดย กสทช. อาจ

พจารณาจดตงกระบวนการในการรางแนวทางปฏบตขนมาให

ชดเจนและโปรงใส ตงแตกระบวนการศกษาวจยทงบรบทสภาพ

ปญหาของการวดเรตตงในไทยและประสบการณตางประเทศ ดง

การมสวนรวมจากผมสวนไดเสยตงแตขนตอนการรางและการรบ

41

กรณนจะแตกตางจากความพยายามของภาคอตสาหกรรมในป 2544 ทจดการคดเลอกบรษทวดเรตตงทดทสดมาท าหนาท เนองจากในเวลานน ภาคอตสาหกรรมทรวมตวกนเพยงแคคดเลอกบรษทเพยงบรษทเดยว แตขาดกลไกหรอหลกเกณฑในการก ากบดแลการท างานของบรษทวดเรตตงทไดรบการคดเลอก

ฟงความเหนสาธารณะ รวมถงเตรยมพรอมทงในแงของบคลากร

และองคความรเพอใชในการก ากบดแลจรงในทางปฏบต

บทสรป

รายงานฉบบนทบทวน วเคราะห และทาขอเสนอ ในสวนทเกยวของกบบทบาท

หนาทของ กสทช. ในการเปลยนผานการรบสญญาณโทรทศน

ภาคพนดนไปสระบบดจตอลใน 6 ประเดน คอ การประมลคลนความถ

โทรทศนดจตอล หลกเกณฑ Must Carry การแจกคปองส าหรบตวรบ

สญญาณ การประชาสมพนธทวดจตอล การก ากบดแลเนอหา และการ

ก ากบดแลบรษทวดเรตตง

ในสวนแรกทาการประเมนผลลพธของการจดการประมลชองรายการโทรทศนระบบดจตอลประเภท

ธรกจ ซงพบวาการจดการประมลประสบความสาเรจในดานของการแขงขน โดยมผสนใจเขารวมประมลมากกวา

จานวนชองรายการทถกประมล ราคาประมลสดทายสงกวาราคาตงตนการประมลในสดสวนทสง อยางไรกด

รปแบบการประมลทการเสนอราคาไมถกกาหนดเปนรอบแตผเขารวมสามารถเสนอราคาไดตลอดเวลาสราง

แรงจงใจใหผเขารวมประมลลดจานวนการเสนอราคาลงในชวงกลางและทมการเสนอราคาอกครงในชวงทาย

กอนจบการประมล

นอกจากนการจดการประมลชองรายการแตละประเภททไมพรอมกนสงผลตอความสามารถในการ

ทดแทนกนของชองรายการแตละประเภท และเปนอปสรรคตอผเขาประมลในการสรางกลมชองรายการทตนเอง

ตองการเปนเจาของ นอกจากนจากการสมภาษณผประกอบการยงพบวารปแบบดงกลาวสรางแรงจงใจใหมการ

เสนอราคาทไมจรงจง โดยผประมลทตองการชองรายการทประมลในลาดบหลงๆ มแรงจงใจทจะเสนอราคา

สาหรบชองรายการทประมลกอนใหสงเพอลดการแขงขนในชองรายการทตนเองจะประมลในภายหลง ในอนาคต

กสทช. อาจพจารณาใชการประมลในรปแบบทมหลายรอบ และประมลชองรายการทงหมดพรอมกน

ในสวนทสองพจารณาหลกเกณฑ must carry ของ กสทช. พบวาโดยรวมแลวเกณฑดงกลาวจะมสวน

ชวยใหการเปลยนผานสโทรทศนระบบดจตอลเปนไปไดอยางราบรนมากขน อยางไรกด กสทช. ควรพจารณา

บงคบใชเกณฑ must carry ตามหลก ความเหมาะสม และความเปนสดเปนสวน โดยพจารณาเงอนไขเพอ

ยกเวนภาระ must carry ใหกบผประกอบการโทรทศนรายเลกบางรายทใหบรการประชากรในสดสวนนอย ใน

พนททผประกอบการรายอนทาหนาท must carry อยแลว ผประกอบการรายเลกเหลานอาจจะประสบปญหา

ทางดานเทคโนโลยและตนทนในการปฏบตตามหนาทดงกลาว ซงผลประโยชนสวนเพมกบสงคมทไดจากการ

ปฏบตตามเกณฑ must carry อาจจะไมเหมาะสมกบตนทน

นอกจากนเกณฑ must carry ถอเปนการแทรกแซงโดยผกากบดแลเพอใหบรรลวตถประสงคบาง

ประการทกลไกตลาดไมสามารถบรรลได ดงนนสถานะ must carry แตละชองไดรบไมควรเปนสถานะถาวรแต

ควรจะตองถกพจารณาอยเสมอใหเหมาะสมสอดคลองกบภาระกจการบรการสงคมทแตละชองมหนาท

ในสวนทสามพจารณามาตรการสนบสนนการเปลยนผานโดยการแจกคปอง ซงเปนโครงการทมตนทนท

สงแตถาบรหารอยางมประสทธภาพจะชวยใหการเปลยนผานเปนไปไดอยางรวดเรว ขอเสนอแนะตอ กสทช. คอ

1. กสทช. ควรจะชงนาหนกระหวางการชวยเหลอแบบครอบคลมทกครวเรอนกบการวางเปา

ชวยเหลอเฉพาะครวเรอนทตองการไดรบความชวยเหลอ เชนครวเรอนยากจน ผพการ และ

ผสงอายซงแตละวธมผลดและตนทนทแตกตางกน รวมถงพจารณาระยะเวลาของการแจก

คปอง ซงในชวงแรกควรใหผบรโภคทไมตองการความชวยเหลอไดทาการเปลยนผานดวย

ตนเองกอน

2. กสทช. ตองวางเงอนไขของครวเรอนทมสทธไดรบคปองใหชดเจน แมวา กสทช. จะตดสนใจ

ชวยเหลอแบบครอบคลม กสทช. ควรพจารณาใชระบบการสมครขอคปอง แทนการใหโดย

อตโนมต ซงจะชวยคดกรองผตองการความชวยเหลอออกจากผไมตองการไดรบความชวยเหลอ

ไดในระดบหนง

3. ควรวางแผนปฏบตการทชดเจน เชน การวางแผนการคดเลอกและการอบรบตวแทนจาหนาย

ลวงหนากอนการแจกคปองเพอใหไดตวแทนจาหนายทมระบบบนทกขอมลสาหรบตรวจสอบท

งาย และสามารถใหขอมลทถกตองกบผบรโภค รวมถงการวางกาหนดระยะเวลาแจกคปอง

การใชคปอง รวมถงระบบการชาระเงน

4. กาหนดมลคาของคปองอยางรอบคอบ เนองจากมผลกระทบตองบประมาณการดาเนน

โครงการ และการแขงขนในตลาด ซงผลประโยชนอาจจะตกอยกบผผลตในสดสวนทมาก

5. มเกณฑวดผลการดาเนนงานและมาตรการปองกนการทจรตทชดเจนและโปรงใส

ในสวนของการประชาสมพนธเพอใหการเปลยนผานไปสทว

ดจตอลราบรนนน แมวา กสทช. จะมการจดตงชองทางประชาสมพนธ

และจดกจกรรม ทวา กสทช. กลบยงไมมแผนการประชาสมพนธทชดเจน

และเปนขนตอนเชงรปธรรม และแผนกยงไมสอดคลองกบสถานการณ

เทาทควร ขอเสนอแนะตอ กสทช. คอ การจดท าและประกาศแผนการ

ประชาสมพนธทชดเจนและเปนรปธรรม ค านงถงชวงเวลาในการเปลยน

ผาน และเรงประชาสมพนธประเดนเฉพาะ เชน การแจกคปอง การขยาย

ความครอบคลมสญญาณในแตละชวง รวมถงประชาสมพนธให

ประชาชนทราบถง roadmap ทวดจตอล โดยเฉพาะชวงเวลายตการ

ออกอากาศในระบบอะนาลอก

ดานการก ากบดแลนน กสทช. ตองค านงวาจะก ากบดแลเนอหาให

สอดคลองกบหมวดหม (เดก ขาวสาระ และทวไป) และประเภท (ธรกจ

สาธารณะ และชมชน) อยางไร เพอสรางการแขงขนทเปนธรรมและ

ปกปองผลประโยชนสาธารณะ รวมถงตองหารปแบบการก ากบดแลท

เหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยทท าใหเกดการแตกตวของ

ชองเพมขนอกมากมาย ขอเสนอแนะของโครงการคอ กสทช. ควรออก

หลกเกณฑทใหค านยามทชดเจนถงประเภทรายการ เพอใชเปนแนวทาง

ในการตรวจสอบ จดตงกลไกในการตรวจสอบเนอหาเชงรกเพอ

ตรวจสอบเนอหาและสดสวนของรายการวาตรงกบเงอนไขใบอนญาต

หรอไม ออกหลกเกณฑประกวดคณสมบตทใชในการคดเลอกผได

ใบอนญาตทวบรการสาธารณะโดยค านงถงพนธกจสาธารณะ ก าหนด

ขอบเขตการหารายไดของทวสาธารณะประเภทสองใหชดเจนเพอ

ปองกนการแขงขนกบทวธรกจภายใตชอของทวสาธารณะ เรงออก

ประกาศทใชในการก ากบดแลเนอหาโฆษณาทเกยวของ (โฆษณา

รายการเดก โฆษณาแฝงและโฆษณาทางการเมอง ฯลฯ) และเรงสงเสรม

กลไกการก ากบดแลกนเองผานเครองมอการก ากบดแลของรฐ (การก ากบ

ดแลรวม)

ในสวนสดทายของรายงาน คอการก ากบดแลการส ารวจความนยม

ทางโทรทศนนนพบวา การวดเรตตงทวในไทยนนยงมปญหาหลายดาน

เชน กลมตวอยางทเลกเกนไป การกระจายตวของกลมตวอยางไมสะทอน

ชองทางการรบชม ขาดความเปนกลางทางเทคโนโลย สมเสยงตอ

ผลประโยชนทบซอน ฯลฯ ซงการวดเรตตงทไมไดมาตรฐานและเปน

ธรรมนอาจสงผลตอการอยรอดของผประกอบการทวดจตอล หลงจาก

พจารณาประสบการณตางประเทศและบรบทของไทย ขอเสนอแนะ

แบงเปน 2 ระยะ คอ 1) ในระยะแรก กสทช. ควรใชโมเดลการก ากบดแล

รวมดวยการออกแบบแรงจงใจใหเกดการรวมตวในภาคอตสาหกรรมเพอ

ก ากบดแลบรษทวดเรตตงหรอจดท าเรตตงดวยตนเอง และ 2) หากจดตง

องคกรวชาชพไมส าเรจ หรอองคกรวชาชพไมสามารถท างานไดจรง

กสทช. อาจพจารณาจดตงกระบวนการในการรางแนวปฏบตขนมาให

ชดเจน โปรงใส และดงการมสวนรวม และท าหนาทก ากบดแลผานแนว

ปฏบตนน

ภาคผนวก 1: รายละเอยดแนวปฏบตส าหรบองคกรวดเรตตง

(Guidelines for Television Rating Agencies) ของอนเดย

ตวอยางประสบการณจากอนเดย

กรอบในการก ากบดแลระบบวดเรตตง

- บรษทหรอหนวยงานทใหบรการวดเรตตงทวตองถกก ากบดแลภายใตแนว

ปฏบตรวมกน

- แนวปฏบตจะตองรวมถงเนอหาเกยวกบการลงทะเบยน เกณฑคณสมบต การ

ถอหนไขว ระเบยบวธในการวดเรตตง การจดการเรองรองเรยน การขายและ

การใชขอมลเรตตง การตรวจสอบทงภายในและภายนอก การเปดเผยขอมล

ตอสาธารณะ ขอบงคบในการรายงาน และบทลงโทษ

เกณฑคณสมบต

- บรษทวดเรตตงตองระบชดเจนวาวตถประสงคหลกคอการใหบรการเรตตง

หรอการวจยตลาดอยางใดอยางหนง

- ในหนงสอบรคณหสนธของบรษทจดอนดบความนยมตองไมรวมถงกจกรรม

ใดๆ ซงอาจจะน าไปสผลประโยชนทบซอนกบหนาทในการจดอนดบความ

นยม เชน การเปนทปรกษา ฯลฯ

- คณะกรรมการบรหารของบรษทจดอนดบความนยมจะตองไมอยในธรกจท

เกยวของ เชน การท าสถานโทรทศน เอเยนซโฆษณา ฯลฯ

- บรษทจดอนดบความนยมตองปฏบตตามกฎการถอหนไขวในกจการท

เกยวของ

ระเบยบวธในการวดความนยม

- ชองทางการรบชม

o การวดเรตตงจะตองมความเปนกลางทางเทคโนโลย (technology

neutral) และตองเกบขอมลในทกชองทางการรบชม ไมวาจะผาน

เคเบล ดาวเทยม การสงสญญาณภาคพนดน และทวอนเทอรเนต

- การคดเลอกกลมตวอยาง

o การคดเลอกครวเรอนทจะเปนกลมตวอยางนนตองเลอกมาจากการ

ส ารวจใหญ (establishment survey) ทมขนาดไมนอยกวา 10 เทา

ของจ านวนกลมตวอยางจรง ซงควรจะตองมการท าส ารวจใหญอยาง

นอยปละ 1 ครง เพอสะทอนการเปลยนแปลงทางประชากรและ

ชองทางการรบชมโทรทศน

o การเลอกกลมตวอยางจากการส ารวจใหญตองค านงถงการกระจายตว

ตามปจจยตางๆ เชน กลมอาย ลกษณะทางเศรษฐกจสงคม เพศ ชอง

ทางการรบชม พนททางภมศาสตร ฯลฯ

o การเลอกกลมตวตองสะทอนจ านวนประชากรทรบชมโทรทศนตาม

ภมภาคตางๆ (geographic representation)

o ผทท างานอยในองคกรหรอหนวยงานทมผลประโยชนไดเสยกบการ

วดเรตตง เชน สถานโทรทศน/ผผลตรายการ เอเยนซโฆษณา ไมควร

ถกรวมอยในกลมตวอยาง

o กลมตวอยางควรมการปรบใหทนสมยอยเสมอเพอสะทอนการ

เปลยนแปลงทเกดขน เชน จ านวนผชมทเพมมากขนในแตพนท หรอ

ชองทางในการรบชมโทรทศนทเปลยนไป

- การรกษาความลบและความเปนสวนตว

o บรษทส ารวจเรตตงตองรกษาความลบของกลมตวอยางเอาไวเพอ

รกษาความเปนสวนตว และปองกนการกดดนจากผมสวนไดเสยท

เกยวของใหบดเบอนผลการส ารวจเรตตง

o รอยละ 25 ของกลมตวอยางตองมการหมนเวยนทกๆ ป โดยการ

หมนเวยนตองค านงความเปนตวแทนของกลมตวอยางดวย และควร

หมนเวยนจากกลมทเกาทสดไลไป

- การวเคราะหขอมล

o กระบวนการและกลไกในการวเคราะหขอมลดบและเปลยนขอมลดบ

เปนผลการส ารวจเรตตงตองท าอยางเปนระบบและถกใชอยางตอเนอง

o ขอจ ากดตางๆ ในระบบการจดท าเรตตงจะตองถกเปดเผยในรายงาน

การส ารวจเรตตงใหกบผใชไดรบทราบ

o ในกรณทมการระบถงความพยายามในการบดเบอนผลการส ารวจเร

ตตง หรอมคาผดปกตทางสถต (outlier) จะตองตดกลมตวอยางนนทง

กอนจะมการวเคราะหขอมล แตหากมการรวมกลมตวอยางทนาสงสย

วาอาจจะบดเบอนขอมลการรบชม บรษทจะตองชแจงใหเหนถง

ผลกระทบทอาจเกดขนตอผลการส ารวจเรตตง

- ความโปรงใส

o กระบวนการในการคดเลอกกลมตวอยางและการหมนเวยนของกลม

ตวอยางนนตองท าอยางโปรงใส

o บรษทวดเรตตงตองสงระเบยบวธการส ารวจเรตตงโดยละเอยดใหกบ

องคกรก ากบดแลทเกยวของตรวจสอบ รวมถงตพมพรายละเอยด

ดงกลาวในเวบไซต

การถอหนไขว

- การถอหนไขวหมายถง การถอหนมากกวา 10% ขนไป (substantial

equity) โดยบรษทหรอนตบคคลใดๆ ไมวาจะทางตรงหรอผานตวแทนท

เกยวของ ไมสามารถถอ substantial equity ในทงบรษทส ารวจเรตตงและ

สถานโทรทศน/เอเยนซโฆษณา

- บรษทหรอนตบคคลใดๆ ไมวาจะทางตรงหรอผานตวแทนทเกยวของ ไม

สามารถถอ substantial equity ในบรษทจดท าเรตตงมากกวาหนงแหงใน

เขตพนทเดยวกน

- คณะกรรมการบรหารของบรษทวดเรตตงตองไมมหนอยในสถานโทรทศน/เอ

เยนซโฆษณา ทงทางตรงหรอผานตวแทน

กลไกรบและจดการเรองรองเรยน

- บรษทวดเรตตงตองมระบบรบเรองรองเรยนทมประสทธภาพ โดยเปดชอง

ทางการรบเรองรองเรยนทหลากหลาย เชน อเมล ไปรษณย ฯลฯ และตพมพ

รายละเอยดการรองเรยนไวในเวบไซต

- เรองรองเรยนตองไดรบการจดการในระยะเวลาทก าหนดแนนอน

- บรษทวดเรตตงควรตงคณะกรรมการอทธรณ (Appellate Authority) ขนมา

และตพมพขนตอนในการรองเรยนในเวบไซต เรองรองเรยนใดๆ ทไมไดรบ

การจดการภายในระยะเวลาทก าหนดจะถกโอนไปใหคณะกรรมการอทธรณ

จดการ

- รายละเอยดเรองรองเรยนและผลการจดการตองถกตพมพไวในเวบไซตของ

บรษทวดเรตตง

การเปดเผยขอมล42 โดยบรษทวดเรตตงตองเปดเผยขอมลดงตอไปน

- รายละเอยดเกยวกบระเบยบวธทใชในการจดท าเรตตง รวมถงขอผดพลาด

และขอจ ากดทอาจเกดขนจากผลการส ารวจ

- รายละเอยดเกยวกบความเปนตวแทนของกลมตวอยางในมตของพนททาง

ภมศาสตรและสถานะทางเศรษฐกจสงคม

- ผลประโยชนทบซอนตางๆ ทอาจสงผลตอความนาเชอถอของผลการจดท าเร

ตตง

- กระบวนการควบคมคณภาพทงภายในและภายนอกทนาจะสงผลตอการ

จดท าเรตตง

- โครงสรางความเปนเจาของบรษทจดท าเรตตง รวมถงการรวมลงทนจากตา

งาต การรวมทน

- รายงานการตรวสอบประจ าปหรอรายไตรมาส

- สถตเรองรองเรยนและการจดการเรองรองเรยน

- ขอเสนอและความเหนของผใชทมตอขอมลการจดท าเรตตง

42 ในหลายประเทศ บรษทจดท าเรตตงตองเปดเผยขอมลบนเวบไซตเพอเพมความโปรงใสและ

ความนาเชอถอใหกบระบบการวดเรตตง เชน BARB ของสหราชอาณาจกร ซงเปดเผย

รายละเอยดเกยวกบระเบยบวธส ารวจ การส ารวจประชากร ความเปนเจาของ ราคาคาบรการ

เงอนไขในการใช สวน Media Rating Council (MRC) ของสหรฐอเมรกา มขอบงคบใหบรษท

วดเรตตงตองเปดเผยระเบยบวธ เชน วธการเลอกกลมตวอยาง ลกษณะทางประชากรของกลม

ตวอยาง ฯลฯ

ขอบงคบในการรายงาน (Reporting Requirement)43 โดยบรษทวดเรตตงตอง

รายงานขอมลตอไปนกบรฐบาล

- โครงสรางและรปแบบการถอหน ซงรวมถงการลงทนจากตางชาต/การรวม

ทนในบรษทวดเรตตง

- รายละเอยดของผบรหารและคณะกรรมการบรหาร

- ผลประโยชนของบรษทวดเรตตงในบรษทจดท าเรตตง สถานโทรทศน ผ

โฆษณา และเอเยนซโฆษณา

- ขอบเขตการใหบรการ

- รายละเอยดสมาชกและรายได

การตรวจสอบ (audit)44

- องคกรวดเรตตงตองจดตงกลไกในการตรวจสอบภายในเพอตรวจเชคการ

ปฏบตตามแนวปฏบตและกระบวนการทก าหนดโดยองคกรก ากบดแล โดย

ควรท าเปนรายไตรมาสและตพมพรายงานบนเวบไซต

- หนวยงานจดท าเรตตงควรจดใหมการตรวจสอบโดยผตรวจสอบอสระจาก

ภายนอกรายป โดยควรมการตพมพรายงานของผตรวจสอบภายนอกบน

เวบไซต

- องคกรก ากบดแลของรฐคงสทธในการตรวจสอบระบบ กระบวนการ และ

กลไกตางๆ ของบรษทวดเรตตงในกรณทมความจ าเปน

43 ในอตาล AGCOM องคกรก ากบดแลของรฐบงคบให Auditel บรษทจดท าเรตตง ตองสงขอมล

ใหกบ AGCOM เชน ขอมลเกยวกบระเบยบวธ กลมตวอยางผชม ระบบการวดความนยม

ชวงเวลาทวดเรตตง ฯลฯ

44 ในระดบนานาชาต หนวยงานทจดท าเรตตงตองถกตรวจสอบโดยผตรวจสอบอสระใน

หลากหลายประเทศ ตวอยางเชน ในสหรฐอเมรกา Media Rating Council ใหบรษท Certified

Public Accounting (CPA) ตรวจสอบกจกรรมตางๆ ของบรษทจดท าเรตตง หรอ AGCOM กท า

ขอตกลงให ISTAT (the National Institutue of Statistics) เปนผตรวจสอบคณภาพและความ

ถกตองของการวจยเรตตง