โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-1

บทท 1

บทน า วธการศกษา และวรรณกรรมทเกยวของ

ทกประเทศไดเลงเหนความส าคญของการใชหนงสอเปนเครองมอในการพฒนาเดกซงเปนทรพยากรส าคญของสงคม มโครงการเกดขนมากมายทงทด าเนนการโดยหนวยงานภาครฐและองคกรเอกชน เพอกระจายหนงสอใหถงมอเดก โดยมงหวงใหครอบครวใชหนงสอเปนสอในการพฒนาเดก ซงกจะไดรบผลสมฤทธเปนทประจกษ หนงสอไมเพยงเปนสอใหความรแกเดกเทานน หนงสอมคณประโยชนตอการพฒนาการเดกอยางรอบดาน หากพอแม ผปกครอง หรอผเลอกใชหนงสอทเหมาะสมและใชเวลาอานหนงสอกบเดกอยางมคณภาพ ฝกฝนใหเดกรกการอานและมหนงสอเปนกจกรรมท ายามวางจะชวยบมเพาะนสยของการเรยนรตลอดชวตใหแกเดก

การอานหนงสอเปนกจกรรมทสมองตองท างานดวยการคด ตความ วเคราะห และฝกการสรางจนตนาการจากตวหนงสอใหเปนภาพ ในขณะทการอานหนงสอใหเดกเลกๆ ฟง เดกมกจะนงนง และตงใจฟงอยางจดจอเพอตดตามเรองราว ท าใหเดกมสมาธดขน เดกทมสมาธจะมความสามารถในการเรยนรไดเรว คนทมทกษะการอานทดจะมทกษะในการใชภาษาเพอการพดและการเขยนทดตามไปดวย กลมเดกและเยาวชนเปนกลมทอยในวยเรยนรและปลกฝงไดงาย ดงนนการอานหนงสอในวยเดกจงมความส าคญ แตจากขอมลของส านกงานสถตแหงชาตทจดท าเมอเดอนกนยายน 2548 พบวาสถตการอานหนงสอของคนไทยเฉลยเพยงปละ 2 เลม ซงนบวาต ามากๆ เมอเปรยบเทยบกบประเทศเพอนบานอยางเชนสงคโปร ทมสถตการอานหนงสอปละ 40-50 เลม เวยดนามปละ 60 เลม แสดงวาการอานหนงสอของคนไทยก าลงเผชญกบสภาพแวดลอมทางสงคมทไมเอออ านวย การอานหนงสอของคนไทยก าลงกาวเขาสภาวะวกฤตอยางแทจ รง หากภาครฐไมมนโยบายสงเสรมการอานอยางจรงจง ประกอบกบพฤตกรรมคนไทยชอบด ชอบฟง มากกวาการอาน สงคมแหงปญญาจงยงคงเปนไปไดนอย ทกหนวยงานจงตองชวยกนกระตนใหเดกไทยสนใจการอานหนงสอเพราะการอานมความส าคญและเปนรากฐานของการเรยนร การสงเสรมการอานโดยเฉพาะเมอเดกอยในวยเยาวจงเปนเรองทส าคญยง และควรเปนภาระรบผดชอบขององคกร หนวยงานของทงภาครฐและเอกชนทเกยวของ รวมถงสถาบนทางสงคมทกภาคสวน ทตองรวมกนด าเนนนโยบายและผลกดน สนบสนน ใหเกดวฒนธรรมการอานขนในวงกวาง

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-2

แนวทางการสงเสรมอานของไทยทปรากฏชดในชวง 20 ปทผานมา อาจแบงไดเปน 3 ชวงกวางๆ ไดแก ชวงป พ.ศ.2531–2545 ชวงป พ.ศ.2546 และชวงป พ.ศ.2547–2551 ซงในแตละชวงนน มเงอนไขส าคญทท าใหเกดการเปลยนแปลงและพฒนาการสงเสรมการอานในเวลาตอมา ดงน

ชวงกอน พ.ศ. 2546 : พรบ.การศกษาแหงชาต รากฐานส าคญของการสงเสรมการอาน

แนวทางการสนบสนนการอานของรฐบาลในชวงกอน พ.ศ.2531–2542 นน มไดมนโยบาย ทจ าเพาะเจาะจงในเรองการสงเสรมการอานโดยตรง หากแตเปนการสงเสรมการอานในฐานะทการอานเปนสวนหนงของศกษาในระบบ โดยเฉพาะการศกษาดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทก าลงเปนทตองการของประเทศซงก าลงพฒนาเขาสยคอตสาหกรรมในขณะนน

จนกระทงเกดรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ทบญญตใหรฐตองจดการศกษาขนพนฐานใหประชาชนอยางทวถงและมคณภาพโดยไมคดคาใชจาย อกทงยงวางแนวทางใหองคกรปกครองสวนทองถนและเอกชนเขามามบทบาทในการจดการศกษา ดวยเจตนารมณนท าใหมการออกพระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 ขน ซง พ.ร.บ. ฉบบนไดเปดมตใหมอยางกวางขวาง ในเรองการศกษาของไทย และมสาระส าคญทมงเนนการสรางเสรมความร การเรยนร ความใฝร การศกษาคนควาวจย โดยมเปาหมายทจะสรางสงคมความร (knowledge society) และสงคมแหงการเรยนร (learning society) ขนโดยไดมการระบสาระส าคญ ซงสงผลตอทศทางการสงเสรมการอานในเวลาตอมา สาระส าคญดงกลาวไดใหแนวทางการสงเสรมการเรยนรในรปแบบตางๆ โดยไมจ ากดเฉพาะการศกษาในหองเรยน โดยมงเนนประเดนส าคญ คอ

1. การพฒนาเดก และเยาวชน ตลอดจนคนไทยทกคนใหเปน ผรกการอาน ใฝร รอบร เรยนรดวยตนเอง เรยนรตลอดชวต เรยนรทกเวลา ทกสถานท

2. การสงเสรมแหลงการเรยนร ศนยการเรยนร ประเภทตางๆ ทกรปแบบ

3. การแสวงหาความร ขอมล ขาวสาร การวจย และพฒนา

4. การพฒนาความร ความสามารถ ทกษะในการผลตและการใชเทคโนโลยเพอการศกษาของบคลากรทเกยวของทงผผลตและผใช

ซงทงหมดนไดเปนรากฐานทน าไปสการเปลยนแปลงในเชงพฒนานโยบายดานการอานและการเรยนรของไทยในเวลาตอมา

พ.ศ. 2546 : ปแหงการสงเสรมการอาน

ภายหลงการด าเนนนโยบายพฒนาการศกษาทมงเนน “การศกษาตลอดชวต” ตามแนวทางพ.ร.บ.การศกษาแหงชาต พ.ศ.2542 เรมมกระแสการสนบสนนการอานเพมมากขน และเปนรปธรรมในพ.ศ.2546 ซงเปนปทสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ในมงคลวโรกาสทรงเจรญ

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-3

พระชนมายครบ 48 พรรษา รฐบาลจงไดก าหนดใหเปน “ปแหงการสงเสรมการอาน” โดยจดใหมโครงการและกจกรรมเพอสนบสนนการอานในปน ทส าคญคอโครงการและกจกรรมทด าเนนการโดยสมาคมผจดพมพ และผจ าหนายหนงสอแหงประเทศไทย อาท โครงการ "รวมพลง อานกนทงบาน” โครงการ ปลกกระแส รวมพลงรกการอาน โครงการจดงานหนงสอระดบชาต" เปนตน1 ซงโครงการตางๆ ดงกลาวนไดสงผลใหเกดกระแสความตนตวเรองการอานของสงคมไทยอยางกวางขวาง และกระตนใหเกดการเตบโต ทงในสวนของนกอาน นกเขยน เพมมากขนในเวลาตอมา

หลง พ.ศ. 2546 : ทศทางทชดเจนของการสงเสรมการอาน

การกระตนดวยนโยบายสงเสรมการอานใน พ.ศ.2546 นอกจากจะสงผลใหเกดความตนตวใน แวดวงการศกษาและบคคลทวไปแลว ยงไดสงผลใหตลาดหนงสอเตบโตขนดวย โดยหลงจาก พ.ศ.2546 รานหนงสอมจ านวนเพมขนแบบกาวกระโดด จาก 678 ราน เปน 1,309 รานใน พ.ศ.2549 และเกดการเพมของส านกพมพ และจ านวนการผลตหนงสอในปตอ ๆ มา2

ทส าคญในชวงนยงไดเรมมการรวมตวของกลมองคกร และหนวยงานตางๆ ทเกยวของกบการสนบสนนการอานและการเรยนร ไดออกมารวมกนเคลอนไหวและรวมมอกนจดท าขอเสนอแนะยทธศาสตรหนงสอถงมอเดกใน พ.ศ.2549 และผลกดนใหขอเสนอดงกลาวเปนวาระแหงชาตใน พ.ศ.2550 แตเนองจากปญหาทางการเมองภายในประเทศ ท าใหวาระดงกลาวยงคงไมสามารถผลกดนไดจนถง พ.ศ.2552 รฐบาลโดยกระทรวงศกษาธการ ไดมนโยบายการสงเสรมการอานเพอการเรยนรตลอดชวตเปนวาระแหงชาตเพอการพฒนาคนในสงคม โดยถอวาเรองนเปนหวใจส าคญทจะน าไปสการสรางสงคมแหงการเรยนรตลอดชวต เหนไดจากประเทศทพฒนาแลวจะใหความส าคญกบการรณรงคใหประชาชนอานหนงสอ ดงนน ถงเวลาทคนไทยตองใหความส าคญเรองการอานอยางจรงจง โดยรฐบาลและกระทรวงศกษาธการพรอมทจะท าใหเรองนเปนจรงใหได เพราะจะเปนรากฐานส าคญในการพฒนาประเทศ

ส านกงานอทยานการเรยนร ในฐานะองคกรทมหนาทโดยตรงในการสงเสรมและสนบสนนใหสงคมไทยเปนสงคมแหงการเรยนรและรกการอาน ตระหนกถงความส าคญของภารกจในการสงเสรมการอานอยางเรงดวน โดยเฉพาะอยางยงในระดบนโยบาย ซงจะเปนตวก าหนดทศทางในการจดท าแผน โครงการ และกจกรรมของหนวยงานตางๆ ทเกยวของ เพอกอใหเกดผลในวงกวางและใหเกดแนว

1 ทมา http://www.pubat.or.th/

2 เอกสาร “ธรกจส านกพมพ และหนงสอเลมในประเทศไทย” โดยสมาคมผจดพมพและผจ าหนายหนงสอ

แหงประเทศไทย / 2550

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-4

ทางการพฒนานโยบายสงเสรมการอานอยางเปนรปธรรมในอนาคตไดนน มความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาทบทวนถงประสบการณในการด าเนนนโยบายทผานมาของไทยเปนล าดบแรกทส าคญ คอ การศกษาถงผลลพธของการด าเนนแนวทางตามนโยบายดงกลาววาประสบความส าเรจหรอไม และมเงอนไขใดทท าใหนโยบายนน ๆ ส าเรจหรอเปนอยางอน

นอกจากน เพอใหสามารถเขาใจสถานการณและแนวทางการด าเนนนโยบายสงเสรมการอานอยางครอบคลมและเปนแนวทางในการพฒนาของประเทศไทยไดนน การศกษานโยบายของประเทศตางๆ จงเปนเรองทส าคญและจ าเปน โดยเฉพาะประเทศทมความกาวหนาทางดานการศกษา และ มนโยบายสงเสรมการอานทเขมแขงและประสบความส าเรจ ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสวเดน ประเทศญปน ประเทศสาธารณรฐเกาหล และประเทศขางเคยงอยางเวยดนามทมการพฒนาอยาง กาวกระโดด การศกษาประสบการณและบทเรยนจากประเทศตาง ๆ เหลาน ยอมสงผลใหเขาใจถงแนวคดและวธการในการสงเสรมการอาน รวมไปถงเงอนไขส าคญทท าใหประเทศเหลานนประสบความส าเรจ และสามารถน ามาปรบ ประยกตใหเหมาะสมกบการพฒนาของประเทศไทยได

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-5

กรอบและแนวทางในการศกษาวจย

ขอบเขตในการศกษา

1. ขอบเขตดานระยะเวลา ศกษานโยบายและกจกรรมสงเสรมการอานในชวง 20 ป (พ.ศ.2531–พ.ศ.2551) ซงเปนชวงทมการพฒนานโยบายสงเสรมการอานอยางตอเนอง

2. ขอบเขตดานเนอหา - ศกษานโยบายสงเสรมการอานโดยภาครฐ ผานกฎหมาย ค าสง ขอบงคบ และอนๆ

ทออกโดยรฐ ทงทเปนการสงเสรมการอานโดยตรงและโดยออม

- ศกษานโยบายและกจกรรมสงเสรมการอานของตางประเทศจ านวน 5 ประเทศ ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสวเดน ประเทศญปน ประเทศสาธารณรฐเกาหล และประเทศเวยดนาม

การศกษานโยบายของประเทศไทย

ศกษาวจยนโยบายสงเสรมการอานของไทย ทผานมาในชวง พ.ศ.2531 – พ.ศ.2551 จากชองทางตางๆ ไดแก

- การทบทวนวรรณกรรม

- การจดประชม

- การสมภาษณ

- การตอบแบบสอบถาม

การศกษาเปรยบเทยบนโยบายจากตางประเทศ

ศกษาวจยนโยบายสงเสรมการอานของตางประเทศ จ านวน 5 ประเทศ ไดแก

- ประเทศสหรฐอเมรกา - ประเทศสวเดน

- ประเทศญปน

- ประเทศสาธารณรฐเกาหล - ประเทศเวยดนาม

งานวจยฉบบสมบรณ

- น าเสนอแนวทางการสงเสรมการอานของไทย พรอมขอเสนอแนะในการพฒนาเพอเตรยมเผยแพรและผลกดนในเชงนโยบาย

จดการประชมเพอน าเสนองานวจยและระดมความคดเหน

ทมวจยน าเสนอผลการวจยตอ สอร. และคณะผทรงคณวฒเพอรายงานผลการวจยเบองตน และรวมหารอถงแนวทางการพฒนานโยบายสงเสรมการอานของไทย เพอสงเคราะหเปนขอเสนอแนะเชงนโยบายเรองการสงเสรมการอาน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-6

- ศกษาแนวทางและการด าเนนกจกรรมสงเสรมการอานของไทย ทจดโดยองคกรภาครฐและเอกชน และผลของการด าเนนกจกรรมนนๆ รวมถงเงอนไขทท าใหประสบความส าเรจหรอเปนอยางอน

วตถประสงค

เพอใหมแนวทางในการพฒนาการอานอยางเปนรปธรรม มความเขาใจตอสถานการณ แนวทาง และนโยบายของรฐทมตอการอาน รวมไปถงภาระและความรบผดชอบของผทมสวนเกยวของ จงมวตถประสงค ดงน 1. เพอศกษาความส าเรจของนโยบายสงเสรมการอานของประเทศไทยยอนหลงไปเปนระยะเวลาประมาณ 20 ป (พ.ศ.2531 - พ.ศ.2551) 2. เพอศกษานโยบาย กลยทธ และวธการในการพฒนานสยร กการอานหนงสอของตางประเทศ ไดแก ประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสวเดน ประเทศญปน ประเทศสาธารณรฐเกาหล และประเทศเวยดนาม

3. เพอเสนอแนะกลยทธและวธการในการสงเสรมการอาน และบมเพาะนสยรกการอานของประชาชนในประเทศ

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-7

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-8

ระเบยบวธการศกษา

การศกษาแบงออกเปน 3 สวน

สวนท 1 : การศกษาเอกสาร

เพอศกษานโยบายและกจกรรมสงเสรมการอานในชวง 20 ป (พ.ศ.2531–พ.ศ.2551) ซงเปนชวงทมการพฒนานโยบายสงเสรมการอานอยางตอเนอง โดยศกษาเปรยบเทยบกบตางประเทศจ านวน 5 ประเทศ ไดแก สหรฐอเมรกา สวเดน ญปน สาธารณรฐเกาหล และเวยดนาม

สวนท 2 : การสมภาษณผทรงคณวฒ ขอมลทไดจากการศกษาจากเอกสารเกยวกบนโยบายและกจกรรมสงเสรมการอานของไทยและตางประเทศ (5 ประเทศ) ในชวง 20 ป จะมการน าประเดนตางๆ ไปวเคราะห วจารณ เพอความเขาใจในเชงลกในกลมของผเชยวชาญ หรอมประสบการณดานการศกษา การสงเสรมการอานทงดานนโยบายและกจกรรมสงเสรมการอาน

ผทรงคณวฒจะเปนผเชยวชาญ หรอเกยวของกบการก าหนดนโยบาย หรอการสงเสรมการอานทงผวางนโยบายและผน านโยบายไปปฏบต รวมทงผทเกยวของกบวงจรการตลาดของหนงสอประเภทตาง ๆ มรายละเอยดดงน

- ผบรหารทเกยวของกบการก าหนดนโยบายการศกษาของประเทศ

- ผบรหารทเกยวของกบการก าหนดนโยบายสงเสรมการอานของประเทศ

- นกการเมองทมประสบการณกบงานดานการศกษา

- ผบรหารส านกพมพ ผจดจ าหนาย และรานจ าหนายหนงสอ

- นกวชาการอสระทมชอเสยงเปนทยอมรบในวงการศกษาและการสงเสรมการอาน

- นกหนงสอพมพ / บรรณาธการ, นกเขยน

- ผบรหารองคกรตาง ๆ ทเกยวของกบการสงเสรมการอานของประเทศ

- ฯลฯ

การสมภาษณกลมพนท / กลมองคกร ทเกยวของกบการสงเสรมการอาน ขนาดตวอยางคอ 20 หนวยงาน จากทงหมด 32 หนวยงาน โดยวธ Stratified Sampling ดงมรายชอดงน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-9

1. กระทรวงศกษาธการ

2. กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย

3. กระทรวงวฒนธรรม

4. กระทรวงสาธารณสข

5. กระทรวงยตธรรม

6. กรมประชาสมพนธ ส านกนายกรฐมนตร 7. กรมสงเสรมการปกครองสวนทองถน กระทรวงมหาดไทย

8. กรงเทพมหานคร

9. สมาคมผจดพมพและผจ าหนายหนงสอแหงประเทศไทย

10. ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) 11. ส านกงานอทยานการเรยนร TK-Park สถาบนวทยาการเรยนร 12. สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

13. สมาคมภาษาและหนงสอแหงประเทศไทย

14. สมาคมนกเขยนแหงประเทศไทย

15. สมาคมนกแปลและลามแหงประเทศไทย

16. สมาคมอนบาลศกษาแหงประเทศไทยฯ

17. สมาคมไทสรางสรรค

18. สมาคมกจวฒนธรรม

19. ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย

20. มลนธหนงสอเพอเดก

21. มลนธเพอการพฒนาเดก

22. มลนธสขาเอเชย

23. มลนธซเมนตไทย

24. มลนธกระจกเงา

25. สถาบนการตนไทย มลนธเดก

26. เสถยรธรรมสถาน

27. ศนยพฒนาอจฉรยภาพเดกและเยาวชน สถาบนรกลก

28. เครอขายนกนเทศศาสตรในประเทศไทย

29. เครอขายจตอาสา YIY

30. ขบวนการนกอาน

31. ขบวนการตาสบปะรด

32. กลม We are happy

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-10

สวนท 3 : การส ารวจดวยตวอยาง

ไดแก กลมผทเปนเปาหมายของนโยบายสงเสรมการอานของรฐ และผเกยวของ ไดแก กลมนกเรยน และนกศกษา

กลมผปกครอง คร / อาจารย ในทกระดบการศกษา

กลมบรรณารกษขององคกรตางๆ ทงของรฐและเอกชน

กลมประชาชน

โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอของการศกษา ขนาดตวอยางคอ 1,030 ตวอยาง แยกตามประเภทของกลมตวอยาง โดยจะเกบตวอยางเฉพาะในกรงเทพฯ และปรมณฑล

ขนาดตวอยางของกรงเทพฯ และปรมณฑล แยกตามกลมตางๆ ดงน

กลมนกเรยน และนกศกษา

ประเภท รฐ เอกชน รวม

ชาย หญง ชาย หญง

ประถมตน 25 25 25 25 100

ประถมปลาย 25 25 25 25 100

มธยมตน 25 25 25 25 100

มธยมปลาย 25 25 25 25 100

นกศกษา 25 25 25 25 100

รวม 125 125 125 125 500

กลมคร / อาจารย

สอนระดบ รฐ เอกชน รวม

ชาย หญง ชาย หญง

อนบาล 3 17 2 18 40

ประถมศกษา 10 10 10 10 40

มธยมศกษา 10 10 10 10 40

สงกวามธยมศกษา

ขนไป

20 20 20 20 80

รวม 43 57 42 58 200

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-11

กลมผปกครอง

ระดบการศกษาของเดกในปกครอง

รายไดของครอบครวตอเดอน (บาท) ต ากวา 15,000 15,000 – 30,000 มากกวา 30,000 รวม

อนบาล 15 15 15 45

ประถมศกษา 15 15 15 45

มธยมศกษา 15 15 15 45

สงกวามธยมศกษา ขนไป

20 25 20 65

รวม 65 70 65 200

กลมประชาชน

อาย (ป) รายไดตอเดอน (บาท)

ต ากวา 10,000 10,001 – 20,000 มากกวา 20,000 รวม

25 – 45 15 20 15 50

46 ขนไป 15 20 15 50

รวม 30 40 30 100

กลมบรรณารกษ

อายงาน (ป) รฐ เอกชน รวม

1 – 3 5 5 10

4 – 6 5 5 10

6 ปขนไป 5 5 10

รวม 15 15 30

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-12

การประชม

จดประชมเพอน าเสนอรางรายงานการวจยและระดมความคดเหนจากผทรงคณวฒทเกยวของกบการสงเสรมการอาน เพอรวมกนหาแนวทางสงเสรมการอานท เหมาะสมกบสงคมไทย โดยจดประชมวนพธท 1 กรกฎาคม 2552 เวลา 13.00-16.30 น. ณ หอง Learning Auditorium อทยานการเรยนร (TK Park) ชน 8 โดยมผทรงคณวฒทเกยวของกบการสงเสรมการอาน ดงน

รศ.ดร.วรากรณ สามโกเศศ

อดตรฐมนตรชวยวาการกระทรวงศกษาธการ

รศ.ดร.น าทพย วภาวน

นายกสมาคมการอานแหงประเทศไทย

คณทนง โชตสรยทธ กรรมการผจดการ บรษท ซเอดยเคชน จ ากด (มหาชน) ดร.เบญจลกษณ น าฟา

ผอ านวยการส านกวชาการและมาตรฐานการศกษา

คณวฒนชย วนจจะกล

ผจดการฝายวชาการ ส านกงานอทยานการเรยนร นอกจากนยงประกอบดวยผเขารวมใหขอคดเหนและขอเสนอแนะ ซงเปนผทรงคณวฒ ทเกยวของกบการสงเสรมการอาน และผเกยวของจากกลมพนท / กลมองคกรทด าเนนงานเกยวกบการสงเสรมการอานมาเปนเวลานาน และมประสบการณตรง จ านวน 40 ทาน มารวมซกถามและใหขอมลเพมเตม อนเปนประโยชนตองานวจย

วรรณกรรมทเกยวของ

รฐบาลไดตระหนกเปนอยางยงวา การอานเปนปจจยส าคญตอการพฒนาประเทศ แตกอาจจะไมประสบความส าเรจในการพฒนาประเทศไปไดอยางรวดเรว หากยงไมแกปญหาและสนบสนนปจจยตางๆ ทมผลตอการปลกฝงนสยรกการอานใหเกดขนกบคนไทยอยางแทจรง3 รฐบาลไดสงเสรมการอานโดยผานองคกรตางๆ ดงน

3 ศรรตน เจงกลนจนทร. การอานและการสรางนสยรกการอาน. บรษท โรงพมพไทยวฒนาพานช จ ากด,

พมพครงท 1, 2536. หนา 146.

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-13

กรมการศกษานอกโรงเรยน

จากขอมลการส ารวจของส านกงานสถตแหงชาต จากส านกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ตลอดจนจากการส ารวจแรงงาน (กรมการศกษานอกโรงเรยน กองแผนงานและวจย. 2529: 41-42) พบวา มประชาชนไมนอยกวา 3.5 ลานคนเปนผไมรหนงสอ ประชาชนสวนใหญของประเทศทด าเนนชวตและประกอบอาชพโดยไมตองอาศยการอานเปนส าคญ ประชาชนสวนนนอกจากจะไมเหนความส าคญของการอานแลว ยงกลบกลายเปนผอานหนงสอไมออก เขยนไมได ผไมรหนงสอสวนหนงเปนผทไมเคยเรยนหนงสอมากอน และอกสวนหนงคอผทเคยเรยนหนงสอมาแลว อยางนอยในระดบประถมศกษาทงในระบบโรงเรยนและนอกโรงเรยน

ผไมรหนงสอ ประมาณรอยละ 50 อยในวยแรงงาน เปนผหาเลยงครอบครวเปนพลงใน การพฒนาชมชนและเปนสวนหนงของฐานการปกครองตามระบบประชาธปไตย จากการวจย ในตางประเทศ พบวา กลมชนผไมรหนงสอมกเปนกลมชนทจะประสบปญหาในการด ารงชวตควบคกนไป เชน มรายไดต า มอตราการเกดสง อตราการตายในวยทารกสง มชวงชวตสน เปนผยากไร และดอยโอกาสทสดของชมชนเสยเปรยบในดานเศรษฐกจและสงคมอยางตอเนอง อนเปนปญหาและอปสรรคส าคญในการยกระดบความเปนอยของประชาชนและการพฒนาประเทศ

เมอรฐบาลตระหนกดถงปญหาดงกลาวและตองการลดอตราผไมรหนงสอลง จากอตราผไมรหนงสอรอยละ 14.5 เปน 10.5 ซงประมาณวาจะตองเพมจ านวนผรหนงสอขนไมต ากวา 1,500,000 คน ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 5 จงมอบใหกรมการศกษานอกโรงเรยนเปนผรบผดชอบด าเนนการ โครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต อนเปนโครงการเรงดวน มระยะเวลา 3 ป เรมตงแตป พ.ศ.2527-2529 ในพนทเปาหมาย 73 จงหวดทวประเทศ และกลมเปาหมายคอคนไทยอาย 14-50 ป ทอานหนงสอไมออกเขยนไมได

กรมการศกษานอกโรงเรยนกบการสรางนสยรกการอาน

หลงจากทประชาชนสามารถอานหนงสอออกแลว บทบาทและหนาทส าคญอกประการหนงของกรมการศกษานอกโรงเรยนกคอ การสรางนสยรกการอานใหกบประชาชนคนไทย ซงไดท าอยางจรงจงและตอเนองมาโดยตลอด ดวยวธการตาง ๆ ดงตอไปน

1. จดตงหองสมดประชาชนประจ าจงหวดและอ าเภอตาง ๆ ตลอดจนจดตงทอานหนงสอประจ าหมบาน เพอเปนแหลงบรการวสดการอานและเปนแหลงปลกฝงนสยรกการอาน โดยจดกจกรรมสงเสรมการอานทเหมาะสม ดงสถตมหองสมดประชาชนจงหวด 72 แหง หองสมดประชาชนอ าเภอ 336 แหง ทอานหนงสอประจ าหมบานอก 27,919 แหงทวประเทศ (ค าปราศรยของรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการเนองในวนการศกษานอกโรงเรยน 8 กนยายน 2530 : 6)

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-14

2. จดตงหองสมดเคลอนท วสดและสงพมพจากหองสมดประชาชนจงหวด อ าเภอ หรอสวนกลาง น าไปบรการความรทเปนประโยชนแกประชาชน หองสมดเคลอนทสามารถด าเนนการได ทงทางบกและทางน า ผใหบรการอาจจะเปลยนใชชออนตามความเหมาะสม เชน ตหนงสอเคลอนท หบหนงสอสประตบานหรอหนงสอมขา เปนตน ทางน ากจะใชเรอออกไปตามล าน า เพอบรการประชาชนทอาศยอยตามรมแมน าล าคลอง วธนท าใหชาวบานตนตวและเหนคณคาของหนงสอ

3. เพมปรมาณวสดการอานทมคณภาพ เหมาะสมและตรงกบความตองการของประชาชน แตละทองถน โดยรวมมอกบหนวยงานทงภาครฐและเอกชน ดวยวธการตางๆ ดงตอไปน (กอ สวสดพาณชย. 2530 : 50)

3.1 แจกจายหนงสอชดหนง (24 เรอง) ซงพฒนาขนโดยเฉพาะเพอผเรมรหนงสอ ใหแกทกหมบานทจบโครงการรณรงคเพอการรหนงสอแหงชาต

3.2 ด าเนนการขอรบบรจาคหนงสอจากสาธารณชนทวไป โดยวธการจดตงตรบบรจาคหนงสอตามแหลงชมชนตางๆ หรอการเคาะประตตามบานดวยการนดหมายลวงหนา และการรณรงคตามสอสารมวลชนตางๆ ปรากฏวาระหวางเดอนกรกฎาคม พ.ศ.2528–มถนายน พ.ศ.2529 กรมการศกษานอกโรงเรยนสามารถรวบรวมหนงสอไดถงสบลานกวาเลม ตอมาหนงสอเหลานไดถกแจกจายไปยงทอานหนงสอประจ าหมบานตางๆ ในชนบท

3.3 การจดอบรมผน าทองถน ครและพระภกษ ใหสามารถผลตสงพมพงายๆ ไดในทองถนของตน

3.4 ชกชวนใหวดพทธศาสนาจดตงทอานหนงสอขนในวดของตน เพอบรการใหแกชมชนรอบๆ มวดจ านวน 4,000 แหงทจดตงทอานหนงสอขนและประมาณครงหนงของวดเหลาน ทไดรบบรจาคหนงสอจากแหลงตางๆ

3.5 ตดตอหนวยงานตางๆ ใหตระหนกถงความจ าเปนในการจดหาสงพมพส าหรบใหผเพงรหนงสอ ชวยกนผลตสงพมพทมเนอหางายๆ เหมาะสมกบกลมคนเหลาน เพอแจกจายออกไปใหไดอานกนอยางทวถง

3.6 จดตง “มลนธหนงสอดสชนบท” ขนภายในกรมการศกษานอกโรงเรยน เพอกระตนใหบรษทผลตหนงสอหนมาสนบสนนผอานในชนบท มลนธนยงไดเปนผจดพมพหนงสอทไดรบการเลอกสรรแลว เพอเสนอใหมการจดซอหรอบรจาคหนงสอดงกลาวใหแกผอานในชนบท

3.7 จดโครงการพฒนาและผลตสงพมพส าหรบชนบท กรมการศกษานอกโรงเรยนรวมกบส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต โดยการสนบสนนจากองคการยนเซฟ

4. การจดการศกษาตอเนองเปนการจดใหชาวบานไดมโอกาสใชทกษะการรหนงสอและน ามาใชในชวตประจ าวน ยกระดบทกษะการรหนงสอและสามารถดดแปลงความรตางๆ ใหเหมาะสม

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-15

กบความจ าเปนสวนตวและชมชน การจดการศกษาตอเนองไมควรเนนแตเฉพาะการใหขอมลทางดานวชาการแตประการเดยว จะตองใหความเพลดเพลนและเพอนนทนาการไปในตว

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการเปนอกหนวยงานหนงทมบทบาทส าคญตอการปลกฝงนสยรกการอานใหกบคนไทย และเหนความส าคญของการอาน จงไดจดกจกรรมตางๆ เพอสงเสรมการอานอยางจรงจงตงแต พ.ศ.2528 โดยเรมด าเนน “โครงการรณรงคเพอสงเสรมนสยรกการอาน” ซงภายใตโครงการดงกลาว ไดมการสงเสรมใหโรงเรยนจดกจกรรม สงเสรมการอานอยางกวางขวางและตอเนอง ทงนไดเปนการฝกอบรมความรแก คร อาจารย และผทเกยวของกบการสงเสรมการอานใหแกนกเรยน รวมทงผลตเอกสารทใหความรในเรองดงกลาว เผยแพรแกโรงเรยนเปนระยะ และด าเนนโครงการส าคญๆ 5 โครงการ ซงแตละโครงการมรายละเอยดดงตอไปน (กรมวชาการ 2529 : 101-106, 447-453, 473-474)

1. โครงการประชมปฏบตการรณรงคเพอสงเสรมนสยรกการอาน

2. โครงการรณรงคเพอสงเสรมนสยรกการอาน

3. โครงการประกวดการอานรอยแกว

4. โครงการสมมนาระดบชาตวาดวยการรณรงคเพอพฒนาการอาน

5. โครงการงานสปดาหหนงสอแหงชาต

นอกจากองคกรภาครฐทไดมการสงเสรมการอานตามทกลาวมาขางตน ยงมภาคเอกชน ไดแก สมาคมตางๆ และยเนสโก ซงมบทบาทเกยวกบการสงเสรมการอาน ดงน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เปนสมาคมวชาชพทางบรรณารกษ มบทบาทส าคญยง ในการสงเสรมวชาชพของบคลากรทปฏบตงานหองสมด ไดจดทะเบยนกอตงสมาคมตอสภาวฒนธรรมแหงชาต เมอวนท 11 สงหาคม พ.ศ.2496 และไดรบอนญาตใหด าเนนกจการเปนสมาคมไดเมอวนท 11 ตลาคม พ.ศ.2497 ส าหรบบทบาทของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ กบการปลกฝงนสยรกการอานโดยตรงนนไดด าเนนการในรปของโครงการตางๆ ดงน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-16

1. โครงการจดนทรรศการหนงสอเดกและผเยาว (สมาคมหองสมดฯ 2522 : 23-24) โครงการนมวตถประสงคเพอชกจงและสนบสนนใหเดกไดรจกหนงสอ เกดความสนใจหนงสอเปนการสงเสรมใหรกการอานและการใชหนงสอใหเปนประโยชนยงขน นอกจากนยงเปนการชวยใหครผปกครองไดทราบเรองของหนงสอ สมาคมหองสมดฯ จงไดจดท ารายชอหนงสอพรอมบรรณนทศนสงเขปแจกใหคร นกเรยนและผเขาชมอกดวย

วธด าเนนการมล าดบงานดงน คอ จดซอหนงสอเดกทมประโยชนและคณคา แบงหนงสอออกเปน 5 ชด ชดหนงๆ จะหมนเวยนไป 5 จงหวด ตดตอขอความรวมมอจากศกษาธการจงหวด และจดกรรมการตดตามไปกบหนงสอเพอจดกจกรรมประกอบนทรรศการ ไดแก การอภปราย การเลาเรอง หนงสอ การเลานทาน การแนะน าหนงสอและการทายปญหาจากหนงสอ

2. โครงการจดงานสปดาหหองสมด (สมาคมหองสมดฯ 2522 : 25) โครงการนจดขนเปนครงแรกใน พ.ศ.2519 โดยขอใหหองสมดทกแหงจดงานขนพรอมกนและจดเปนประจ าทกป ทงนเพอเปนการแนะน าหองสมด แนะน าวธใชหองสมดเพอประโยชนในการพฒนาตนเองและชาตบานเมอง

วตถประสงคของโครงการฯ มดงน 1. เพอชกชวนประชาชนใหสนใจการอานหนงสอและการใชหองสมด

2. เพอใหโอกาสแกนกเรยน นกศกษา คร อาจารย และประชาชนทวไป ไดมโอกาสมสวนรวมในกจกรรมของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ

3. เพอใหผบรการและผรบผดชอบในการด าเนนงานหองสมดไดพจารณาปรบปรงหองสมดใหมคณภาพและประสทธภาพยงขน

3. โครงการจดงานหนงสอแหงชาต (สมาคมหองสมดฯ 2522 : 25) โครงการนสมาคมหองสมดฯ จดขนโดยไดรบงบประมาณจากองคการยเนสโกใน พ.ศ.2515 เปนการจดในโอกาสเฉลมฉลองปหนงสอสากล และเพอใหไดชอวาเปนสปดาหหนงสอแหงชาต สมาคมหองสมดฯ ไดมนโยบายใหหองสมดทกจงหวดไดจดขนพรอมกน ในการน สมาคมหองสมดฯ ไดตดตอขอความรวมมอไปยงผวาราชการจงหวดและศกษาธการจงหวดทกจงหวด โดยสมาคมหองสมดฯ มอบเงนทนใหทกจงหวดจ านวนหนง และมงหวงวาจะไดรบงบอดหนนจากจงหวดเขารวมดวย สมาคมหองสมดฯ ไดจดท าหนงสอแนะน าการจดงาน โดยบอกวตถประสงคการด าเนนงานสงไป

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-17

ใหดวย งานสปดาหหนงสอแหงชาต พ.ศ.2515 จงเปนงานใหญจดขนเปนครงแรกในประเทศไทย เปนโครงการทประสบผลส าเรจเปนอยางด แตการจดงานสปดาหหนงสอแหงชาตตองใชงบประมาณมาก สมาคมหองสมดฯ จงเสนอกระทรวงศกษาธการให รบโครงการ เข า เปนของศนยพฒนาหน งสอแห งชาต ซ งส งก ดกระทรวงศกษาธการมวตถประสงคในการเผยแพรหนงสอใหถงมอผอานอยางกวางขวาง ในการนสมาคมหองสมดฯ จะเปนผชวยด าเนนการ งานสปดาหหนงสอแหงชาตจงด าเนนตอมา โดยความรบผดชอบของศนยพฒนาหนงสอแหงชาต กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ

4. โครงการอนๆ (สมาคมหองสมดฯ 2522 : 26-27) นอกจากโครงการใหญๆ ทกลาวมาแลว สมาคมหองสมดฯ ยงไดจดโครงการหรอรวมจดโครงการและกจกรรมอนๆ เชน 4.1 โครงการปองกนการลมหนงสอและปลกฝงนสยรกการอาน

สวนใหญจดขนในจงหวดภาคใต โดยมจดประสงคเพอระดมก าลงชวยรฐบาล สงเสรมการศกษาทงในและนอกโรงเรยน สงเสรมหองสมดประชาชนในทองถน สงเสรมการสรางความเปนธรรมในสงคมตามระบอบประชาธปไตย

4.2 โครงการสงเสรมการอานและการใชหองสมด

มวตถประสงคเพอสงเสรมการอานของเยาวชนและประชาชนทวไป เปนการปลกฝงนสยรกการอาน เสรมสรางชวตและสงคม การด าเนนการโครงการนจดตามจงหวดตางๆ

นอกจากกจกรรมตางๆ ทกลาวมาแลว สมาคมหองสมดแหงประ เทศไทยฯ ยงไดพยายามทจะสรางสงคมไทยใหเปนสงคมการอานและการใชสารนเทศ ทามกลางปญหาและอปสรรคนานปการตอสภาพการอานของคนไทย โดยก าหนดเรอง “การสรางสงคมการอานและการใชสารนเทศ” (Towards of Reading and Information Society) เปนหวขอการประชมใหญสามญประจ าป พ.ศ.2530 ของสมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ เพอเปนการแลกเปลยนความคดเหนและเรงระดมความรความสามารถในการจดกจกรรมตางๆ ภายในขอบเขตและหนาทของหองสมด เพอใหเกดความสนใจในการอานและการใชความรจากการอานใหมากขน ใหสามารถพฒนาตนเองและรวมในการพฒนาประเทศชาตไดอยางเตมท มความมงหวงวาสงคมไทยจะเปนสงคมการอานและการใชสารนเทศในอนาคต

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-18

สมาคมการอานแหงประเทศไทย (สอท.) สมาคมการอานแหงประเทศไทย [Thailand Reading Association (TRA) Bangkok Council]

เปนอกหนวยงานหนงทมบทบาทส าคญในการปลกฝงนสยรกการอานเปนสมาคมรวมในเครอของสมาคมการอานนานาชาต [An Affiliation of the International Reading Association (IRA)]

วตถประสงคของสมาคม (สมาคมการอานแหงประเทศไทย 2531 : 77-78) 1. เพอเผยแพรความรซงมประโยชนตอการแกปญหาทเกยวกบการอาน และการไมรหนงสอ

ตลอดจนสงเสรมการอานทกระดบการศกษา

2. เพอบรการเกยวกบการจดหารปแบบหรอรายการของการฝกอบรมเพอการสอนอานทมประสทธภาพทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ

3. เพอเผยแพรผลงานการคนควาและวธปฏบตทส าคญๆ และมประโยชนเกยวกบการอาน

4. เพอศกษาคนควาเกยวกบองคประกอบตางๆ ทมผลกระทบตอการพฒนาการอาน

5. เพอสนบสนนการศกษาวจยเกยวกบปญหาการอานภาษาไทยและภาษาตางประเทศทกระดบการศกษา

6. เพอสงเสรมการศกษาวจยเกยวกบการพฒนาการอาน การสรางสรรค การแกไขปรบปรงและการซอมแซม

7. เพอสนบสนนและจดการประชมสมมนาเกยวกบการอาน

8. เพอเปนศนยบรการและรวบรวมเอกสารวชาการดานการอานทงในและนอกประเทศไวบรการสมาชกและผสนใจการอานในประเทศไทย

9. เพอสงเสรมความเขาใจฉนมตรและความรวมมอทางดานวชาการในกลมนกการศกษาและกลมวชาการอนๆ ทเกยวของกบการอานทวไปในระดบประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษาและการศกษานอกระบบโรงเรยน

10. เพอพทกษผลประโยชนของผอานในสวนท เกยวของกบมาตรฐานและคณภาพของ สงตพมพทกประเภท

11. สมาคมการอานแหงประเทศไทย จงมบทบาทตอการสรางนสยการอานของคนไทยอกองคกรหนง

ยเนสโก (UNESCO)

ยเนสโก (UNESCO-United Nations Educational Scientific and Cultural Organization) หรอองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต เปนองคการเฉพาะกจองคการหนง ทตง

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-19

ขนเพอหาทางสรางสนตภาพและความเขาใจอนดระหวางกน โดยใชการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมเปนเครองมอ ซงธรรมนญขององคการระบไวชดเจน ถงความส าคญและความจ าเปนของความร ในการน าไปสจดมงหมายนมความจ าเปนทจะตองท าใหคนทงโลกสามารถเขาถงความรและความคดทปรากฏในรปของสงพมพและสอสารนเทศอยางอน ดงนนงานเกยวกบการสงเสรมการอานทยเนสโกรบผดชอบด าเนนการอยจงมดงตอไปน (แมนมาส ชวลต 2530 : 6-9)

1. การรณรงคเพอการรหนงสอ เนองจากการรหนงสอเปนทกษะพนฐานทน าไปสการอาน ไดมการประชมระดบโลกและระดบภมภาคเพอวางแผนการรณรงค จดพมพหนงสอเกยวกบสถตและมาตรการ จดใหมรางวลระดบโลกแกประเทศซงท าการรณรงคไดผลด และมวธการใหมๆ ทสมฤทธผลการรณรงคยงคงด าเนนการตอมาจนทกวนน เพราะปรากฏวายงมผไมรหนงสออกมาก มวลรฐสมาชกขององคการจงไดก าหนดเปาหมายเวลาเสยใหมวา ในครสตศกราช 2000 หรอพทธศกราช 2543 คน ทงโลกจะเปนผรหนงสอ

2. การผลตหนงสอใหเหมาะสมและเพยงพอกบผอาน สงทจ าเปนส าหรบการรณรงคเพอใหรหนงสอและการสรางนสยรกการอานนนกคอ หนงสอ ซงจะตองมมากจนเพยงพอแกความตองการของผอาน ตองมหนงสอในสาขาวชาตางๆ ทกวชา มหนงสอทใหความจรรโลงใจใหมรสนยมดและชวยพฒนากลอมเกลาอารมณและแนวความคดทถกตองดวยหลกศลธรรม เหตผลและมนษยธรรม

ในชวงทศวรรษแรกของการกอตงองคการ ไดมการส ารวจสภาพหนงสอทมอยทวโลก สภาพการผลตวสดเพออาน หองสมดและแหลงกระจายหนงสอ ผลการส ารวจปรากฏเปนรายงานให ชอวาหนงสอส าหรบทกคน (Book for All) วลนกไดใชเปนค าชชดถงความปรารถนาเกยวกบการอานหนงสอมาจนทกวนน คอการพยายามใหมหนงสอส าหรบทกคน ใหทกคนไดอานหนงสอ สงทคนพบในการส ารวจสภาพหนงสอ การผลตและการกระจายหนงสอครงนไดน าไปสนโยบายการวางแผนพฒนาหนงสอระดบโลก ไดมการจดตงหนวยงานขนในส านกงานเลขาธการขององคการฯ เพอท าหนาทโดยตรงเกยวกบหนงสอและการอาน คอหนวยงานทเกยวกบการพฒนาหนงสอ พฒนาหองสมด เอกสารและจดหมายเหต หนวยงานเกยวกบลขสทธ ส านกพมพเผยแพรเอกสารขององคการฯ ตอมาเมอมแผนงานทางสารนเทศเกดขน จงไดมการรวมหนวยงานเกยวกบการพฒนาหองสมด เอกสารและจดหมายเหตเขากบหนวยงานระบบสารนเทศ วทยาศาสตรและเทคโนโลยสากล เปลยนชอเรยกวา แผนงานสารนเทศทวไป (General Information Programme) เปนหนวยงานอสระขนตรงตอ

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-20

ผอ านวยการใหญขององคการฯ ทางดานภมภาคไดมการจดตงส านกงานใหญสวนภมภาควาดวยพฒนาหนงสอในภาษาของแตละชาตในสวนภมภาค เชน ส านกงานพฒนาหนงสอในสวนภมภาคเอเชยและแปซฟก ซงตงอย ณ เมองการาจ เปนตน

เพอใหบคคลในประเทศตางๆ สามารถเขาถงสงพมพซงผลตขนจากประเทศตางๆ เพออ านวยความสะดวกและลดคาใชจายในการน าเขาซงวสดเพอการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมและเพออ านวยความสะดวกในการขอลขสทธเพอแปลหรอพมพซ า ตลอดจนใหความคมครองแกผเขยน ผแปล องคการศกษาฯ ไดจดประชมระดบโลกเพอตกลงระหวางกนในเรองตอไปน คอ การแลกเปลยนสงพมพระหวางกน การแลกเปลยนสงพมพระหวางรฐบาล การงดเวนซงภาษในการน าเขาวสดเพอการศกษา วทยาศาสตรและวฒนธรรมซงรวมถงสงพมพและวสดเพอการผลตหนงสอ การเคารพและปกปองลขสทธของผสรางสรรคงาน แตในขณะเดยวกนกใหความสะดวกในการขออนญาตลขสทธเพอการแปลหรอพมพซ า

ในระหวาง ค.ศ.1960-1969 ไดมการเปลยนแปลงในการพมพหนงสอเทคโนโลยใหมๆ ท าใหสามารถพมพหนงสอจ านวนมากไดรวดเรวและราคาแตละเลมถกลง มการผลตหนงสอเลมเลก

ปกออนมากขน โอกาสทมผรายไดนอยจะซออานกมมากขน องคการศกษาฯ ไดท าการศกษาสภาพของการผลตหนงสอทวโลกอกครงหนง ผลของการศกษาไดตพมพเปนหนงสอชอวา การปฏวตทางหนงสอ (Book Revolution) ในชวงนมแผนงานเกยวกบหนงสอ คอ การเชญชวนใหรฐสมาชกพจารณาความส าคญของหนงสอในการพฒนาประเทศทกดาน มการแนะน าใหจดตงคณะกรรมการแหงชาตวาดวยการพฒนาหนงสอ เนองจากปรมาณหนงสอเพมพนมากขน แมจะอยในสภาพไมทดเทยมกน คอ หนงสอเพมขนมากในประเทศทพฒนาแลว แตเพมนอยหรอไมเพมเลยในประเทศทก าลงพฒนา ความคดทจะควบคมทางบรรณานกรม โดยเฉพาะบรรณานกรมแหงชาตจงไดเกดขน องคการฯ ไดจดการประชมและใหมการศกษาเกยวกบการก าหนดหลกเกณฑการท าบรรณานกรมอนเปนสากล ไดรวมมอกบสหพนธสมาคมระหวางชาตของหองสมดและสถาบนจดท ามาตรฐานการลงรายการตางๆ

พ.ศ.2515 การก าหนด “ปหนงสอสากล” เพอเรงระดมความคดในการพฒนาหนงสอและการอานทวโลก มการประชมระดบโลกวาดวยการควบคมบรรณานกรมระหวางชาตและการประชมระดบโลกวาดวยการกระจายหนงสอใหทวถงมการประชมระดบโลกวาดวยระบบสารนเทศแหงชาต เสนอแนะใหรฐสมาชกด าเนนการตาง ๆ เพอใหประชาชนมโอกาสเขาถงหนงสอใหมากขน และไดม

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-21

การรบรองกฎบตรวาดวยหนงสอ (Charter of the book) ซงมรายละเอยดดงน (แมนมาส ชวลต 2530 : 26-31) กฎบตรวาดวยหนงสอ

อารมภบท

สมาคมระหวางประเทศกลมผจ าหนายหนงสอ

สหพนธระหวางประเทศของสมาคมนกเขยนและนกประพนธเพลง

สหพนธระหวางประเทศวาดวยการเอกสาร

สหพนธระหวางประเทศของสมาคมหองสมด

สหพนธระหวางประเทศของนกแปล

สหพนธระหวางประเทศวาดวยภาษาและหนงสอ

สมาคมระหวางประเทศของผจดพมพเผยแพร

ยอมรบวา หนงสอยงคงเปนเครองมออนขาดเสยมไดส าหรบการรกษาไวซงคลงแหงวทยาการของโลก และส าหรบการเผยแพรความรเหลานออกไป

เชอมนวา บทบาทของหนงสอจะเขมแขงขน ถาไดมการก าหนดและด าเนนตามนโยบายทสงเสรมสนบสนนการใชประโยชนจากสงตพมพอยางกวางขวางทสดเทาทจะท าได

ระลกไดวา ธรรมนญแหงองคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาตเรยกรองรฐสมาชกใหสงเสรม “การถายทอดความคดในรปของค าและภาพอยางเสร” และใหสงเสรม “ความรวมมอระหวางประเทศทเกดขนโดยประสงคจะใหประชาชนของทกประเทศไดเขาถงสงตพมพและมการจดพมพเผยแพรเกดขนในทกประเทศ”

ร าลกไดอกวา ทประชมสามญประจ าปขององคการการศกษาฯ สหประชาชาตไดยนยนวาหนงสอ “ท าหนาทหลกในการด าเนนการใหบรรลถงวตถประสงคขององคการศกษาฯ อนไดแก สนตภาพ พฒนาการ สงเสรมสทธแหงมนษย การรณรงคเพอก าจดการรงเกยจผวและจกรวรรดนยม

ไดพจารณาวา ทประชมสามญประจ าปขององคการการศกษาฯ สหประชาชาตก าหนดใหป พ.ศ.2515 เปน “ปหนงสอสากล” มวตถประสงคทจะใหม “หนงสอส าหรบทกคน” จงพรอมใจกนเปนเอกฉนทรบรอง กฎบตรสากลวาดวยหนงสอฉบบน และขอรองใหทกฝายทเกยวของยดถอและปฏบตตามหลกการทจะก าหนดไวดงตอไปน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-22

มาตรา 1 ทกคนมสทธเสรภาพในการอาน

สงคมมหนาทกระท าทกอยางเพอใหแนใจวา ทกคนมโอกาสทจะไดรบประโยชนจากการอาน เนองจากประชากรสวนใหญของโลกยงอานหนงสอไมออก จงไมอาจเขาถงหนงสอได รฐบาลจงมหนาทขจดการไมรหนงสอใหหมดไป รฐบาลควรสงเสรมสนบสนนใหมสงตพมพ ซงเปนสงจ าเปนในการปลกฝงและผดงไวซงทกษะในการอาน ควรทรฐบาลจะใหมการชวยเหลอผประกอบอาชพทางหนงสอ มการชวยเหลอระหวางรฐตอรฐ และระหวางรฐกบองคการซงประกอบดวยหลายๆ รฐ ผผลตและจ าหนายหนงสอกมหนาทด าเนนการเพอใหแนใจวา ความรความคดเหนของขอมลขาวสาร ซงผลตออกมานน ชวยสนองความตองการของผอานและของสงคมทเปลยนแปลงเสมอ

มาตรา 2 หนงสอเปนสงจ าเปนตอการศกษา

ในยคทมการปฏรปในวงการศกษา และมแผนศกษาเพอรบเดกเขาโรงเรยนเปนจ านวนมาก จ าเปนตองมโครงการเพอใหเปนทแนใจวา มหนงสอเรยนมากพอส าหรบการพฒนาระบบการศกษา จ าเปนตองมการปรบปรงคณภาพและเนอหาของหนงสอเพอการศกษาในทกๆ ประเทศในโลก การผลตหนงสอเรยนทกภมภาคของโลกจะมสวนชวยผจดพมพเผยแพรในแตละประเทศใหสามารถเพมพนคณภาพหนงสอเรยนและหนงสอทวไป เพอการศกษาใหไดมาตรฐานตามหนงสอทงสองประเภทน ซงเปนสงจ าเปนมากส าหรบหองสมดโรงเรยน และเพอขจดความไมรหนงสอ

มาตรา 3 สงคมมหนาทพเศษในการสรางสรรคภาวะทเอออ านวยใหนกเขยนมโอกาสสรางงานของตนไดเตมท

ปฎญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนระบวา “ทกคนมสทธทจะไดรบความคมครองทางจตใจและผลประโยชนทางวตถซงจะไดจากผลงานของเขาในทางวทยาศาสตร วรรณกรรมหรอศลปกรรม” ความคมครองนควรใหแกผแปลดวย เพราะวาผลงานของเขาเปดขอบฟาใหหนงสอผานก าแพงภาษาออกไปได ท าใหผเขยนไดพบกบผอานนอกเขตพรมแดนประเทศของเขาได เนองจากวาทกประเทศมสทธจะแสดงเอกลกษณทางวฒนธรรมของตน รกษาไวซงความหลากหลาย ซงจ าเปนตออารยธรรม ประเทศตางๆ จงควรสนบสนนนกเขยนใหท าหนาทสรางสรรคและสงเสรมการแปล เพอเปดโอกาสใหคนจ านวนมากไดเขาถงความเจรญทางปญญา อนสะสมอยในวรรณกรรมของแตละภาษา รวมทงในภาษาทมผใชนอย

มาตรา 4 อตสาหกรรมการจดพมพทมนคงจ าเปนอยางยงส าหรบการพฒนาประเทศ

ในโลกซงมความแตกตางกนมาก เรองการผลตหนงสอในประเทศตางๆ และยงมหลายประเทศขาดแคลนสงตพมพส าหรบอาน จ าเปนอยางยงทแตละประเทศตองจดท าแผนพฒนาหนงสอขนแตละประเทศจ าเปนตองมความคดรเรมเรองน หากมความจ าเปนกอาจขอความรวมมอระหวางประเทศ เพอสรางองคประกอบตางๆ ของการผลตหนงสอใหครบถวน การพฒนาอตสาหกรรมการจดพมพนน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-23

จ าเปนตองใหสอดคลองกบแผนพฒนาการศกษา เศรษฐกจ และสงคม สมาคมและองคการทางวชาชพมสวนรวมกบผเกยวของกบหนงสอทงหมด โดยผานหนวยงานกลางระดบประเทศ เชน คณะกรรมการพฒนาหนงสอแหงชาต นอกจากนยงจ าเปนจะตองหาวธสนบสนนทางการเงน โดยแสวงหาแหลงให กเงนในระดบประเทศทมดอกเบยต า หรอโดยขอตกลงการกยมระหวางสองประเทศ หรอกยมจากองคการระหวางประเทศ

มาตรา 5 เครองอ านวยการผลตหนงสอเปนสงจ าเปนในการพฒนาการจดพมพ รฐควรก าหนดไวในนโยบายพฒนาเศรษฐกจวาจะสนบสนนใหมเครองมอเครองใชในการสรางอตสาหกรรมการผลตหนงสอ รวมทงกระดาษส าหรบพมพ เครองพมพ และเครองเยบเลมหนงสอ การใชทรพยากรของชาตใหมากทสด รวมทงการอ านวยความสะดวกในการน าเขา ซงเครองมอเครองใช จะสงเสรมการผลตหนงสอทสวยงามและราคาไมแพง ผซงเกยวของกบการผลตหนงสอควรรกษามาตรฐานสงสดเทาทจะปฏบตไดในการผลตและการออกแบบ ควรใชความพยายามเปนพเศษในการผลตหนงสอส าหรบคนพการ

มาตรา 6 ผจ าหนายหนงสอใหบรการทจ าเปนส าหรบการเชอมโยงระหวางผจดพมพเผยแพรและผอานหนงสอ

ในเบองตนของความพยายามสงเสรมและสรางนสยรกการอาน ผจ าหนายหนงสอมหนาทรบผดชอบทงในดานวฒนธรรมและการศกษา คนเหลานมบทบาทส าคญในการท าใหแนใจวามหนงสอทไดรบการคดเลอกแลว และมปรมาณเพยงพอไดถงมอผอาน สงทชวยเหลอใหผจ าหนายหนงสอ

ท าหนาทไดด คอ การลดคาสงหนงสอทางไปรษณยทงทางบกและทางอากาศ เงอนไขในการช าระหน ซงไมผกมดจนเกนไป และความสนบสนนอนๆ ทางดานการเงน

มาตรา 7 หองสมดเปนแหลงส าคญของชาตในการถายทอดความรทวไป และวทยาการตางๆ เปนแหลงทใหความเพลดเพลนในภมปญญาและความงดงาม

หองสมดเปนแหลงกลางในการกระจายหนงสอใหถงบคคล บอยครงทสดหองสมดเปนวถทางทไดผลทจะน าสงตพมพไปสผอาน ในฐานะทเปนบรการเพอสาธารณประโยชน หองสมดสงเสรมการอาน ซงจะน าไปสความกาวหนาผาสกของแตละบคคล ไปสการศกษาตลอดชวตสความกาวหนาทางเศรษฐกจและสงคม บรการหองสมดควรสอดคลองกบความตองการและศกยภาพหองสมดไมควรมอยเฉพาะในเมองใหญเทานน หากควรมอยทกแหลงชมชน โดยเฉพาะในชนบทซงมขอบเขตกวางขวางและขาดแคลนหนงสออยเสมอ โรงเรยนแตละโรง ชมชนแตละแหง ควรมหองสมดหนงแหงเปนอยางนอย แตละแหงตองมบรรณารกษทมวฒ และมงบประมาณเพยงพอหนงสอ หองสมดเปนสงจ าเปนส าหรบการเลาเรยนชนอดมศกษา และส าหรบการแสวงหาความรในระดบสง การพฒนาระบบบรการหองสมดแหงชาตจะชวยใหประชาชนทกหนทกแหงเขาถงแหลงหนงสอส าหรบอาน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-24

มาตรา 8 บรการบรรณสารชวยในการรกษาไวซงหนงสอ และการเผยแพรเอกสารภมหลงแกคนทวไป

การเขยนหนงสอวชาการเฉพาะเรอง หนงสอวทยาศาสตร และหนงสอทางเทคนคจ าตองอาศยบรการบรรณสารอยางเพยงพอ ดวยเหตนจ าเปนตองท าใหมขน และตองพฒนาบรการบรรณสาร ดวยความชวยเหลอของรฐบาลและทกฝายทเกยวของกบหนงสอ เพอทจะไดมาซงความรและขอมลขาวสารมากทสดตลอดเวลา ควรจดท าและก าหนดมาตรการทกอยางทจะสงเสรมและสนบสนนใหสงส าคญเหลานไดเปนทรกนทวทกประเทศ และโดยไมมสงกดขวางใดๆ

มาตรา 9 การสงหนงสอจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนงโดยเสร จ าเปนมากส าหรบการเพมพนจ านวนหนงสอในชาต และจะสงเสรมความเขาใจอนดตอกนในระหวางนานาชาต เพอใหทกคนในโลกมสวนรบรและเรยนรผลงานสรางสรรคของโลก จ าเปนจะตองขจดเครองกดขวางการสงออกและน าเขาซงหนงสอ เครองขดขวางอนไดแก ภาษขาเขา และภาษอนๆ อาจยกเลกได โดยการทประเทศตางๆ รบรองและด าเนนการตามขอตกลงขององคการศกษาฯ สหประชาชาต ท าตามขอเสนอแนะและขอตกลงระหวางประเทศ การออกใบอนญาต การแลกเปลยนเงนตราตางประเทศเพอซอหนงสอและซอวตถดบส าหรบผลตหนงสอควรใหเปนไปตามขอตกลงดงกลาว ภาษภายในประเทศและขอจ ากดอนๆ ทเกยวกบการคาขายหนงสอควรลดลงใหเหลอนอยทสด

มาตรา 10 หนงสอท าใหเกดความเขาใจอนดระหวางชาต และกอใหเกดความรวมมออยางสนต ขอความตอนหนงในธรรมนญขององคการศกษาฯ สหประชาชาต มอยวา “สงครามเรมตนในใจคน ดงนนจ าเปนตองปลกฝงการคมครองสนตภาพในใจคน” หนงสอเปนปจจยหนงทคมครองสนตภาพไดอยางมาก ทงนเพราะหนงสอมอทธพลในการสรางสรรคภมปญญาแหงมตรภาพและความเขาใจอนดระหวางกน ทกคนทเกยวของมหนาทรบผดชอบด าเนนการใหเปนทแนใจวา เนอหาของหนงสอจะสงเสรมแตละคนใหเจรญดงปรารถนา สงเสรมความกาวหนาทางสงคมและเศรษฐกจ สงเสรมความเขาใจอนดระหวางกนและสนตภาพ

3. การสรางนสยรกการอาน ในชวง ค.ศ.1980- ค.ศ.1988 เปนชวงเวลาทองคการฯ เชญชวนใหสรางสงคมการอานขนทวโลก ยอมหมายความวาแตละรฐสมาชกจะตองใชความพยายามสรางสงคมการอานขนในประเทศของตน ส าหรบในประเทศไทยนน สมาคมหองสมดแหงประเทศไทยฯ ได หยบยกเอาเรองนขนมาเปนหวขอการประชมใหญสามญประจ า พ.ศ.2530 ซงมการประชมในระหวางวนท 21-24 ธนวาคม พ.ศ.2530 ณ โรงแรมบางกอกพาเลส กรงเทพมหานคร หวขอการประชมเรอง “การสรางสงคมการอาน และการใชสารนเทศ” (Towards Reading and Information Society) ซงผรวมประชมทงหมด 1,000 คน

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-25

นอกจากน องคการย เนสโกยงไดประกาศปฏญญาสากลวาดวยการสรางสงคมการอาน ณ กรงลอนดอน ระหวางการประชมแหงโลกวาดวยหนงสอ วนท 7-11 มถนายน พ.ศ.2525

1. เราบรรดานกเขยน นกแปล ผจดพมพ ผพมพโฆษณา ผจ าหนายหนงสอ บรรณารกษ นกการศกษา เจาหนาทของรฐ และสมาชกของชมชนผทรงปญญาจากประเทศตางๆ 92 ประเทศ ซงประชมกน ณ การประชมแหงโลกวาดวยหนงสอ ทองคการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาต จดขนในพทธศกราช 2525 ขอประกาศวา เราสนบสนนหลกการและวตถประสงคเกยวกบหนงสอ อนไดก าหนดขนไวเมอสบปทแลว ในปหนงสอสากล พทธศกราช 2515

2. เรามความเชอมนวา หนงสอมความส าคญเหนอสงอน ในฐานะทเปนสอถายทอดวชาการ ใหการศกษาและคณคาทางวฒนธรรมในสงคม หนงสอชวยพฒนาชาตและปรงแตงชวตคนแตละคนใหเจรญรงเรอง หนงสอสรางความเขาใจอนดระหวางบคคลและแตละชาต เสรมพลงแหงความปรารถนาสนตภาพขนในใจคน สองประการหลงน คอ อดมการณ ซงองคการศกษาฯ สหประชาชาตยดมน

ตลอดมา 3. หลงจากทไดพจารณาความเปนไปของการพฒนาหนงสอในรอบสบปหลงจากปหนงสอ

สากล เราขอยนยนความเชอมนใน “กฎบตรสากลวาดวยหนงสอ” ซงองคการวชาชพของนานาชาตมมตรบรองเปนเอกฉนท เมอ พ.ศ.2515 เรายนยนความเชอมนในจดหมายปลายทางของอดมการณ “หนงสอส าหรบทกคน” จดมงหมายนมคาควรทจะหาทางกระท าใหเปนผลส าเรจ แมวาขณะนเรายงตองพากเพยรด าเนนการตอไป หลกสบประการในกฎบตรวาดวยหนงสอเนนวา ทกคนมสทธเสรภาพในการอาน หนงสอเปนองคประกอบส าคญของการศกษา สงคมมหนาท เกอหนนใหนกเขยนใชความสามารถทางสรางสรรคของตนไดอยางเตมท เครองจกรและสงทจ าเปนในการผลตหนงสอและอตสาหกรรมการพมพทปราศจากอปสรรคเปนสงส าคญในการพฒนาประเทศ รานจ าหนายหนงสอและหองสมดใหบรการทจ าเปนแกผจดพมพและประชาชนผอาน การสงหนงสออยางปราศจากอปสรรคจากประเทศหนงไปยงอกประเทศหนงกมความส าคญอนจะขาดเสยมได หนงสอน าไปสและสงเสรมความเขาใจอนดระหวางคนในชาตตางๆ และความรวมมอกนโดยสนตอกดวย

4. เรามองไปขางหนาและประสงคจะไดเหนโลกซงมหนงสออยทกหนทกแหงและประชาชนจะหาหนงสอไดไมยาก โลกซงสงคมทกสงคมแสวงหาและพยายามใหมสมรรถภาพทางการอาน มความตงใจอาน พยายามใหไดรบความเพลดเพลน และประโยชนจากการอานอยางเตมท

5. บคคลทงหญงและชายมสทธเสรภาพในการใหการศกษาแกตนเอง มสทธทจะแสวงหาความรทจะไดทราบถงปญญาและประสบการณของคนในชาตอน วฒนธรรมอน และของบรรพบรษ

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-26

บคคลมความตองการและจ าเปนทจะจารกความคดและประสบการณของตนลงไวเปนลายลกษณอกษร หนงสอมความส าคญยงยวดในการสรางสงคมททกคนสามารถด าเนนการตามหนาทของตนไดเตมภาคภมและสามารถด ารงชวตดวยความเจรญและผาสก ยงกวานน นกเขยนผสรางสรรคจะสามารถแสดงออกดวยถอยค าทเขยนและพมพ แสวงหาและพฒนาคานยม ตลอดจนอดมการณและความหวงของสงคมของตนดวยถอยค า นกเขยนจะขยายขอบเขตแนวความคด จนตนาการ และปรงแตงอนสตของผอานหนงสอของเขาในทางทถกทควร และงดงาม

6. การอานน าเราผานพรมแดนทางภมศาสตรและวฒนธรรม แตกยงมบางคนซงควรจะไดอาน แตถกจ ากดและตดประโยชนซงอาจไดจากหนงสอ เนองจากเขาไมมการศกษา ไมมความสามารถในการอานเพยงพอและถกจ ากดดวยการทไมมหนงสอทมคณภาพในบรเวณใกลเคยงทเขาอาศยอย เราจงขอใหทกคนทเกยวของชวยกนสนบสนนการผลต การจ าหนายและแจกจายหนงสอ สนบสนนนกเขยนและผอาน โดยเฉพาะผอานผเยาวในโรงเรยนและในบาน

7. เราขอใหทกคนทเกยวของ โดยเฉพาะอยางยงหนวยงานของรฐ ขอใหยกเลกขอจ ากด

ทกอยางทเปนอปสรรคแกการสรางสรรค การผลต การจดพมพหนงสอ การจ าหนาย และแจกจายหนงสอภายในประเทศและระหวางประเทศ เราตองการใหมการรกษาไว และการปฏบตตามกฎหมายแหงชาตวาดวยลขสทธของนกเขยน ใหเปนไปตามกรอบแหงขอตกลงระหวางประเทศวาดวยลขสทธ ทงนเพอชวยปกปองผลประโยชนของนกเขยน นกแปล ผจดพมพ คร และผอานทกหนทกแหง

8. เพอใหบรรลจดมงหมายของสงคมซงมหนงสออยใกลมอผอาน และมการใชประโยชนจากหนงสออยางกวางขวาง ทประชมระหวางประเทศวาดวยหนงสอรบรองและสนบสนนวตถประสงคทก าหนดไวหลายประการ วตถประสงคเหลานมงสรางสรรคสภาพแวดลอมทเปนกจกรรมธรรมดาและเปนกจกรรมพงประสงค และคนในสงคมนนเหนวาการอานเปนกจกรรมส าคญ และไดรบการจงใจสงเสรมในนโยบายแหงชาต ทงทประกาศเปนเอกสาร และในอนสตของบคคลแตละคน ไดรบความชวยเหลอจากการรวมมอระหวางประเทศ ทงนลวนเปนการสงเสรมความส าคญของหนงสอในอนาคต

9. ดงนน เราขอรองใหรฐบาลของทกประเทศ องคการและสมาคมวชาชพทางหนงสอขอใหรบแนวคดชน าดงกลาวขางตน เราขอใหมโลกซงยอมรบวาหนงสอและการอานเปนสวนหนง ทจ าเปนและเปนทประสงคในชวตประจ าวน เราขอใหมโลกซงไมเพยงประกอบดวยประชากรทอานออกเขยนไดเทานน หากประกอบดวยประชากรทอานหนงสอเปนนสยทวทกคน

ยเนสโกมกจกรรมการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรม โดยมกจกรรมเกยวกบหนงสอแฝงอยในทกๆ กจกรรม (แมนมาส ชวลต. การอานหนงสอทด. 2543) เรมตนการรณรงคในระดบโลกเพอใหคนทงโลกอานหนงสอออก พ.ศ.2515 ประกาศ “ปหนงสอสากล” ประเทศไทยเรมฉลองปหนงสอสากล 10 ปหลงจากนน คอเดอนมถนายน พ.ศ.2525 ยเนสโกจดประชมระดบโลกเกยวกบ

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-27

หนงสออกครงหนง ครงนทประชมเหนพองกนวา ตราบใดทคนยงไมอานหนงสอ ตราบนนวตถประสงคในการสรางความสงบสขในโลกจะเกดขนไมได จงควรใชเวลาชวงสบปนบตงแต พ .ศ.2525 เปนตนไป เพอสรางสงคมผอาน ขอใหประเทศสมาชกทวโลกเรมระดมก าลงเพอสรางประชากรใหเปนนกอานทพฒนาแลว

การสรางความสนใจในการอานเปนหนาทของทกคน (แมนมาส ชวลต. วธสรางความสนใจ

ในการอาน. 2543) ทกคนพงสรางความสนใจในการอานใหเกดขนในตนเอง และสรางความสนใจใหแกผทอยใกลเคยง ในบาน ในโรงเรยน ในสถานศกษาระดบสง ในหนวยงาน ในช มชน และในประเทศของตน หนงสอคอสอสนตภาพ จงควรททกคนจะชวยกนสรางและสงเสรมการอานหนงสอทดจนเปนนสย การอานหนงสอมใชทกษะทจะเกดขนโดยธรรมชาต ตองเรยนและฝกฝนจนอานไดคลองแคลว ผทตองการอานใหแตกฉาน ตองอานใหมาก และอานเรองราวตางๆ หลากหลาย อานเทานนทจะท าใหมความสามารถในการอาน

ประสบการณในชวต ชวยใหอานหนงสอบางเลมเขาใจไดด ใชตาด หฟง สงเกตสงตางๆ รอบตว สนทนากบบคคลทมความร มประสบการณในชวตมามาก อยาปลอยจตใจใหซมเซา ทอแท เบอหนาย แมมเหตอนควรท าใหทอแท เบอหนาย กควรรบขจดเสยดวยการพยายามแกปญหาท เปนสาเหต ดวยการท าใหจตใจแชมชน ดวยการอานหนงสอขบขน หรอหนงสอทชใหมองดโลกใน

แนวใหม ใหสจธรรม ชวยใหก าลงใจเขมแขง ตองหดอานใหเรว และอานใหแตกฉาน ตองมสมาธ แนวแนในการอาน เพราะในการอานตองอานใหรเรอง จบประเดนได นอกจากนตองหาแนวทางใชความรทไดจากการอานและไตรตรองแลว ดวยการเขยนเรองราว รบเชญไปบรรยาย คยกบผอน น าไปปฏบต

ส าหรบการสรางความสนใจในการอานแกเดกในบาน โดยเมอเดกยงเปนทารก ตองรองเพลงใหฟง พดกบเดก ชใชดสงตางๆ รอบตว หดใหรจกหนงสอ ใหดภาพในหนงสอ เมอเดกไปโรงเรยน ชวยเดกในการเรมหดอาน เลนออกเสยงค าทมในหนงสอเรยน อานหนงสอภาพ หนงสอนทานใหฟง เดกจะไดรสกวาหนงสอคอทมาของความเพลดเพลน เมอเดกเขาสวยรน ชวยเหลอใหเดกรจกแหลงหนงสอ พาไปหองสมด พาไปรานจ าหนายหนงสอ ใหเดกเลอกซอหนงสอทสนใจ อาจจะแนะน าหนงสอดๆ ใหเดกบาง แตไมควรบงคบใหซอ พาเดกไปงานทเกยวกบหนงสอ

นอกจากนควรหาเวลาสนทนากบเดกเรองหนงสอทเขาอานหรอหนงสอทนาอาน สรางทศนคตทถกตองใหกบเดกเกยวกบการซอหนงสอ ท าตวอยางใหเดกเขาใจวาการจายเงนซอหนงสอมประโยชนเพยงไร สนบสนนใหแลกเปลยนหนงสออานกบเพอนฝง ผปกครอง บานใกลเคยงกน อาจรวมจดหองสมดในบานททกคนไดใชรวมกน ซงไดผลดมาแลวในประเทศญปน และประเทศสาธารณรฐเกาหล

โครงการ “การศกษานโยบายสงเสรมการอานของไทย : ศกษาเปรยบเทยบนโยบายกบตางประเทศ”

1-28

สรปไดวา “การอาน” ท าใหสมองไดฝกฝนท างานใหดยงขนใหมพลงปญญา ใหสามารถเขาใจปญหาตางๆ ในชวตไดถกตองรวดเรว และรจกแกปญหาไดอยางฉลาด การอานทจะพฒนาขนมาได ตองปฏบตอยเปนเนองนตย การอานควรเปนกจกรรมประจ าวน เปนกจกรรมตอเนองจนตลอดชวต การอานไมใชเรองของบคคลแตละคน หากเปนเรองของสงคมทกระดบ ตลอดไปจนถงระดบโลก เมอรจกการอานหนงสอ ความคดกทดเทยมผอน