บทที่ 1 บทน ำ หลักกำรและเหตุผล · 2018-03-09 ·...

1

บทท 1 บทน ำ

หลกกำรและเหตผล สถตส ำนกงำนอนำมย กระทรวงสำธำรณสข ในป 2553 พบวำโรคมะเรงเตำนมเปนสำเหตกำรเสยชวต อนดบสอง ของผหญงทวโลก สถตโรคมะเรงเตำนมในประเทศไทย ในป 2553 พบวำเปนสำเหตกำรเสยชวตอนดบหนงของผหญง และขอมลสถตของสถำนวทยำมะเรงโรงพยำบำลศรรำช พบวำในป 2551 มผปวยมำรบกำรรกษำโรคมะเรงเตำนมมำกเปนอนดบหนงของมะเรงทงหมดในผหญงไทย อกทงจำกกำรเกบขอมลสถตในหอผปวย 84 ป ชน 5 ตะวนออก เมอวนท 1 มกรำคม 2553 – 31 ธนวำคม 2554 มผปวยโรคมะเรงเตำนมมำรบกำรรกษำโดยกำรผำตด 97 คน ของผปวยทมำรกษำโดยกำรผำตด ทงหมด 950 คน คดเปนรอยละ 10.2 และยงเปนอนดบหนงในโรคหำอนดบตนของหอผปวย โรคมะเรงเตำนม สำมำรถสงผลกระทบทงดำนรำงกำยและจตใจของผปวย โดยภำยหลงไดรบกำรผำตด ผปวยสวนใหญจะรสกเสยภำพลกษณเพรำะไมมเตำนม กลววำสำมรงเกยจ ควำมรสกมคณคำในตนเองลดลง ท ำใหมอำรมณเศรำ นอกจำกนแขนขำงทท ำกำรผำตดมะเรงเตำนมยงตองดแลเปนพเศษ เพรำะกำรเลำะตอมน ำเหลองท ำใหน ำเหลองไหลกลบไมดสงผลใหแขนบวมไดงำย ดงนนในกำรดแลผปวยกลมนนอกจำกตองใหกำรดแลในดำนรำงกำยแลว กำรดแลทำงดำนจตใจกมสวนส ำคญ

หอผปวย 84 ป ชน 5 ตะวนออก ใหกำรดแลรกษำและบรกำรพยำบำลผปวยอำย 15 ปขนไป ทกโรคทกระบบทมำรบกำรรกษำโดยกำรผำตด ท ำใหตองเตรยมอปกรณใหพรอมใชส ำหรบผปวยหลงผำตด อกทงผชวยพยำบำลจะตองมควำมรและทกษะทหลำกหลำย เพอจะไดปฏบตงำนไดถกตอง เหมำะสมกบโรคหรอชนดของกำรผำตด ปจจบนกำรปฏบตงำนจะเปนในรปแบบกำรสอนจำกผปฏบตงำนอำวโสไปยงผปฏบตงำนทออนอำวโสกวำ บำงครงกำรปฏบตงำนไมเปนไปในแนวทำงเดยวกนขนอยกบประสบกำรณของแตละบคคลจงเกดควำมผดพลำด หรอขอสงสยกบผปฏบตงำนได คมอปฏบตงำนจงเปนสงส ำคญและจ ำเปนทจะตองมในหนวยงำน เพอใหผชวยพยำบำลสำมำรถศกษำเรยนร แนวทำงกำรปฏบตงำนทถกตองและเปนไปในทศทำงเดยวกน

ดวยเหตนผจดท ำจงไดจดท ำคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมขน เพอใหผชวยพยำบำลสำมำรถชวยใหกำรพยำบำลผปวยมะเรงเตำนมทมำรบกำรรกษำโดยกำรผำตดไดอยำงถกตองและมประสทธภำพ โดยเฉพำะผ ชวยพยำบำลระดบรองลงมำและผ ชวยพยำบำลทจบใหม ซงขำดทกษะในกำรปฏบตงำน จะไดเรยนรกำรปฏบตงำนทถกตอง สำมำรถเตรยมอปกรณใหพรอมใชในกำรดแลผปวย เพอใหผปวยไดรบควำมปลอดภย เกดควำมมนใจและพงพอใจในบรกำรทไดรบจำกกำรกำรปฏบตงำนของผชวยพยำบำล

2

วตถประสงคของคมอ เพอใชเปนแนวทำงในกำรปฏบตงำนชวยกำรพยำบำลผปวยมะเรงเตำนม ทมำรบกำรรกษำโดยกำรผำตดส ำหรบผชวยพยำบำล

ประโยชนทคำดวำจะไดรบ ผชวยพยำบำลสำมำรถชวยใหกำรพยำบำลผปวยมะเรงเตำนมทมำรบกำรรกษำโดย กำรผำตดไดอยำงถกตองและมประสทธภำพ โดยเฉพำะผชวยพยำบำลทจบใหมหรอขำดทกษะในกำรปฏบตงำน จะไดเรยนรกำรปฏบตงำนทถกตอง ท ำใหเกดควำมมนใจในกำรปฏบตงำน

ขอบเขต คมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนม ใชประกอบกำรปฏบตงำนของผชวยพยำบำลหอผปวย 84 ปชน 5 ตะวนออก

ค ำจ ำกดควำมเบองตน 1. คมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนม หมำยถง คมอปฏบตงำนส ำหรบผชวยพยำบำลในกำรชวยกำรพยำบำลขนพนฐำนภำยใตควำมรบผดชอบของพยำบำล เพอชวยกำรพยำบำลผปวยมะเรงเตำนมทมำรบกำรรกษำโดยเปนไปอยำงถกตอง และเปนแนวทำงเดยวกน 2. ผปวยผำตดมะเรงเตำนม หมำยถง ผปวยมะเรงเตำนมทไดรบกำรรกษำโดยกำรผำตดซงท ำได 2 วธ ไดแก 2.1 Breast conserving surgery คอ กำรผำตดเอำเนอมะเรงและเนอเตำนมรอบๆ มะเรงออก 2.2 Mastectomy คอ กำรผำตดเอำเตำนม ตอมน ำเหลองบรเวณรกแรและ กลำมเนอทหนำอกออก 3. ผชวยพยำบำล หมำยถง บคลำกรทส ำเรจกำรศกษำ และไดรบประกำศนยบตรผชวยพยำบำลจำกโรงเรยนผชวยพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำล มหำวทยำลยมหดล

3

บทท 2

กำรทบทวนวรรณกรรม โรคมะเรงเตำนม เปนโรคทเกดจำกกำรเจรญเตบโตผดปกตของเซลลทไมสำมำรถควบคมได มกำรแพรกระจำยไปยงเนอเยอของเตำนม (Breast tissue) มะเรงเตำนมจดเปนอดโนคำซโนมำ (adenocarcinoma) ซงมจดก ำเนดในอพทเลยมเซลล (epithelial cell) และมกพบในทอน ำนม

(ductal carcinoma) และพบไดนอยในเตำนม (lobular carcinoma) และมเพยงรอยละ 1 ทเกดจำกเซลลทไมใชอพทเลยม (non - epithelial cell) กำรเจรญของเซลลมะเรงในระยะเรมแรกเรยกวำ อนไซต (in situ ) กำรเกดมะเรงใตทอน ำนมบรเวณหวนมเรยกวำ พำเกต (paget’ s disease) มขนำดเลกเปนชนดไมลกลำม (non invasive) ต ำแหนงทพบพยำธสภำพมำกจะเปนบรเวณสวนอกดำนบน (upper outer quadrant) ไปจนถงดำนหำง (tail) พบประมำณรอยละ 50 (Monahan, 1994 : 1896 ; Gale & Charette, 1995:179 อำงในสรลกษณ จนเทรมะ, 2541)

กำรพยำกรณและกำรคำดกำรณของโรคมะเรงในแตละบคคลไมเทำกน จะขนอยกบขนำดของกอนมะเรง ต ำแหนงทเปน ชนดของพยำธสภำพทเปน กำรตรวจคำของ เอสโตรเจน รเซฟเตอร (estrogen receptor activity of tumors) กำรแพรกระจำยไปยงตอมน ำเหลองหรอไมและกำรแพร กระจำยไปยงอวยวะอนๆ (metastasis) ในตำงประเทศสำมำรถตรวจทำงนวเคลยร (nuclear grade) กำรศกษำลำสดสำมำรถตรวจคำดเอนเอของเซลล (DNA flow cytometry) จะชวยในกำรตดสนใจเปนแนวทำงในกำรรกษำตอเนองได (Beare & Myeras , 1994 : 2016 ; Gale& Charette, 1995 : 140 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) อำกำรและอำกำรแสดง มะเรงเตำนมในระยะเรมแรกอำจไมแสดงอำกำรทชดเจนออกมำ อำกำรทพบไดบอยเปนอำกำรปวดตงบรเวณกอนหรอมกอนแขงๆ ผหญงสวนมำกรอยละ 90 จะคล ำพบกอนทเตำนมดวยตนเองโดยบงเอญ (Gale& Charette, 1995 : 179 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) กำรตรวจหำกอนหรอมะเรงทเตำนมท ำไดงำยดวยกำรคล ำตรวจเตำนมดวยตนเอง จะดลกษณะกอนทเตำนมใตรกแร กอนทพบมลกษณะอยำงไร แขง กลม ตดแนน ( fixed mass) หรอนม และมลกษณะคลำยฟองน ำ มกำรดงรงของผวหนง ท ำใหเตำนมรปรำงเปลยนแปลง มรอยหยกบม (dimpling, retraction) มน ำไหลออกจำกหวนมหรอไม ลกษณะเปนเลอดหรอน ำใส มกำรอกเสบของเตำนม ผวหนงบวมแดง มกำรเปลยนแปลงสของผวหนงหรอเสนเลอดขยำยบรเวณเตำนม สงเหลำนจะสงเกตเหนไดรปทรงลกษณะอำกำรทผดปกต (Monahan,1994:1897; Beare & Myeras , 1994 : 2016 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541)

4

สำเหตกำรเกดมะเรงเตำนม

สำเหตกำรเกดโรค ยงไมทรำบแนนอน แตอำจมปจจยอน ๆ ทมสวนสงเสรมใหเกดมะเรงเตำนมได เชน เพศ อำย กรรมพนธ อำหำรทมไขมนสง ระบบภมคมกนในรำงกำยฮอรโมน เชอไวรส และสำรเคมตำง ๆ เปนตน (ส ำนกงำนอนำมยกระทรวงสำธำรณสข, สบคน 1 มนำคม 2555)

กำรด ำเนนของโรคมะเรงเตำนม กำรด ำเนนโรคของมะเรงเตำนมแบงออกเปน 4 ระยะ คอ ระยะทหนง กอนมะเรงมขนำดเลกกวำ 2 เซนตเมตร และยงไมมกำรแพรกระจำยไปยงตอม น ำเหลองทรกแร ระยะทสอง กอนมะเรงมขนำดระหวำง 2- 5 เซนตเมตร และ/หรอมกำรแพรกระจำยของเซล มะเรงไปยงตอมน ำเหลองทรกแรของขำงเดยวกน ระยะทสำม กอนมะเรงมขนำดใหญกวำ 5 เซนตเมตร มกำรแพรกระจำยไปยงตอมน ำเหลองท รกแรขำงเดยวกนอยำงมำก จนท ำใหตอมน ำเหลองเหลำนนมำรวมตดกนเปนกอน ใหญหรอตดแนนกบอวยวะขำงเคยง ระยะทส กอนมะเรงเตำนมมขนำดโตเทำไหรกไดแตแตกทะลผวหนงออกมำ, ลกลำมลงไป ตดกบกระดกซโครง, มกำรแพรกระจำย ไปยงตอมน ำเหลองทบรเวณเหนอไหปลำ รำของขำงเดยวกน หรอมแพรกระจำยไปยงสวนอนๆ ของรำงกำยทอยไกลออกไป เชน กระดก, ปอด, ตบ, สมอง เปนตน (คมอมะเรงเตำนม, กรช โพธสวรรณ, 2554) กำรวนจฉยโรค

กำรตรวจคนหำกอนทเตำนมหรอกำรตรวจคนหำมะเรงเตำนมสำมำรถท ำได ดวยกำรตรวจเตำนมดวยตนเอง แตถำกอนมขนำดเลกกวำ 1 เซนตเมตร หรอขนำดของเตำนมใหญคล ำคนหำล ำบำก สำมำรถตรวจเตำนมดวยวธถำยภำพเอกซเรยเตำนม (mammogram) ทจะชวยยนยนกำรวนจฉยจำกำรตรวจรำงกำยไดชดเจนขนกอนคล ำไดถง 2 ป ( ชมศกด , 2538 : 35 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) นอกจำกน แพทยอำจใชวธกำรเจำะหรอผำตดกอนออกไปตรวจดควำมผดปกตของกอนเนอ บำงรำยแพทยจะตรวจดชนเนอแชแขง ( frozed – section) เปนกำรพจำรณำใหแนชดกอนทจะตดเตำนมออกหรอผำตดกอนเทำนน (Beare & Myeras , 1994 : 2017 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541)

5

วธกำรรกษำมะเรงเตำนม มะเรงเตำนมสำมำรถรกษำใหหำยขำดไดถำเปนในระยะเรมแรก คอ อยในระยะทหนง และสอง หรอในบำงรำยของระยะทสำม วธกำรรกษำมะเรงเตำนมทไดรบผลดและเปนทยอมรบกนในปจจบนมอย 4 วธ คอ 1. กำรรกษำโดยกำรผำตด 2. กำรรกษำโดยกำรฉำยแสง 3. กำรรกษำโดยวธฮอรโมน 4. กำรรกษำโดยกำรใชสำรเคมบ ำบด กำรรกษำหลกของมะเรงเตำนมยงคงเปนกำรรกษำโดยกำรผำตด โดยเฉพำะอยำงยง ส ำหรบมะเรงเตำนมในระยะเรมตน แตในบำงรำยเรำอำจจะใช 2 วธรวมกน เชน รกษำโดยกำรผำตดกอนแลวตำมดวยกำรฉำยแสงหลงจำกทแผลผำตด หำยเรยบรอยดแลว และในบำงรำยเรำอำจใชกำรรกษำโดยวธฮอรโมน หรอกำรรกษำโดยกำรใชสำรเคมบ ำบด วธรวมกนกไดทงนกขนอยกบระยะของโรค ควำมสมบรณของผปวยและควำมเหนของแพทยผใหกำรรกษำ กำรรกษำโดยกำรผำตด ขนตอนกำรผำตดมะเรงเตำนม แบงออกเปน 2 สวน คอ 1. กำรผำตดทเตำนม 1.1 กำรผำตด Breast conserving surgery คอ กำรผำตดเอำเนอมะเรงและเนอเตำนมรอบๆมะเรง ออกเรยกวำ Lumpectomy บำงครงหำกเปนมำกตองตดทงเตำนม มวธผำตด 2 วธ 1.1.1 Lumpectomy กำรผำตดเอำเนองอกออก และอำจจะมเนอดบำงสวนออก และ ตอมน ำเหลอง 1.1.2 Segmental Lumpectomy แพทยจะผำตดเอำเนองอก เนอเตำนมบำงสวน และ กลำมเนอใต เนองอก และตอมน ำเหลอง กำรผำตดดวยวธ Breast conserving surgeryนมกจะตองท ำกำรใหรงสรกษำหลงกำรผำตดรวมดวยถงแมกำรผำตดวธนเปนทนยมแตกมกลมผปวยทไมแนะน ำใหผำตดวธน ไดแกกลม 1. ผทเคยไดรบรงสทหนำอกกอนกำรผำตด 2. ผปวยทมกอนเนองอกสองกอน 3. ผปวยทคดวำตองผำตดเอำมะเรงออกไมหมด หำกผำตดดวยวธน 4. ผปวยทเปนโรคผวหนง เชนโรคหนงแขง scleroma 5. ผทตงครรภ 6. ผทมขนำดของมะเรงมำกกวำ 5 เซนตเมตร

http://www.siamhealth.net/public_html/Health/Photo_teaching/scleroderma.htm

6

รปภำพท 1 กำรผำตด Lumpectomy http//www.siamhealth.net สบคนวนท 1 มนำคม 2555

1.2 กำรผำตด Mastectomy คอ กำรผำตดเอำ เตำนม ตอมน ำเหลองบรเวณรกแร และกลำมเนอท หนำอกออก มวธกำรผำตด 3 วธ

1.2.1 Simple mastectomy เปนกำรผำตดเอำเฉพำะเตำนมออกหมดแตไมไดเลำะตอม น ำเหลองทรกแรออกมำดวยสวนมำกมกท ำในรำยทคล ำตอมน ำเหลองทรกแรไมได

1.2.2 Modifid radical mastectomy ผำตดเอำเตำนมตอมน ำเหลองและกลำมเนอหนำอก บำงสวนออก

1.2.3 Radical mastectomy ผำตดเอำเตำนม ตอมน ำเหลองรกแรทงหมด และกลำมเนอ หนำอกออกหมด

รปภำพท 2 กำรผำตด Mastectomy

http//www.siamhealth.net สบคนวนท 1 มนำคม 2555

7

กำรทจะเลอกท ำผำตดดวยวธ Lumpectomy หรอ Mastectomy ขนอยกบปจจยดงน 1. ผปวยยงมควำมตองกำรของคงอยของเตำนม 2. กำรเสยเวลำเพอท ำกำรรกษำโดยกำรฉำยแสง 3. กำรท ำผำตดตกแตง 4. ตองกำรตดกำรเจรญเตบโตหรอกำรกลบเปนซ ำของมะเรง

2. กำรผำตดบรเวณรกแร แบงไดเปน 2 วธ 2.1 Sentinel lymph node biopsy คอ กำรตดเอำตอมน ำเหลองบรเวณรกแรบำงสวน ส ำหรบใน กลมทมโอกำสจะมกำรแพรกระจำยของมะเรงไปไดสง สงตรวจเพอยนยนกอนวำมกำร กระจำยไปทตอมน ำเหลองบรเวณรกแรหรอไม ถำไมพบวำมกำรแพรกระจำยไปทตอม น ำเหลองทเหลอกไมตองถกผำตดออกทงหมด ซงท ำใหลดโอกำสในกำรเกดแขนบวม (Lymphedema) 2.2 Axcillary lymph node dissection คอ กำรผำตดตอมน ำเหลองออกทงหมด

รปภำพท 3 กำรผำตด Sentinel lymph node biopsy , Axcillary lymph node dissection http//www.siamhealth.net สบคนวนท 1 มนำคม 2555

ผลกระทบจำกกำรตรวจรกษำดวยกำรผำตดมะเรงเตำนม

ผปวยมะเรงเตำนมทไดรบกำรรกษำดวยกำรผำตด มผลกระทบตอรำงกำย จตสงคมและเศรษฐกจมำก จำกสภำพจตใจทไมสำมำรถปรบตวรบสภำพตอกำรรกษำไดและภำวะแทรกซอนทพบไดบอยๆ หลงกำรผำตดมผลตอกำรฟนฟสภำพและควำมสำมำรถในกำรดแลตนเองลดลง พอทจะสรปผลกระทบในแตละดำนดงน

1. ระยะกอนผำตด ผปวยสวนใหญจะมควำมเครยด ควำมวตกกงวลสงตงแตเขำรบกำรรกษำในโรงพยำบำล เปนภำวะของกำรทบคคลตองเผชญสงแวดลอมใหม ตองปรบตวและยงมควำมทกขทรมำนจำกควำมเจบปวยดวย (อรวรรณ,2532:1-4 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541)

8

ผปวยบำงคนกลวอนตรำยจำกกำรดมยำสลบ กลวกำรผำตด กลวเจบปวด กลวกำรสญเสยเตำนม เพศหญงมควำมวตกกงวลแฝงมำกกวำเพศชำยโดยเฉพำะกำรผำตดบรเวณอวยวะทเปนสญลกษณทำงเพศ (ขนำฐำ,2534:16 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ , 2541)

2. ระยะหลงผำตดผปวยจะมควำมวตกกงวลเกยวกบอำกำรตำงๆ ทเกดขน เชนอำกำรคลนไส อำเจยน (ผองศร ,2527:287-289 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ,2541) ควำมทกขทรมำนจำกควำมเจบปวดแผล ผำตดอำจมผลตอกำรฟนฟสภำพได ผปวยจะไมขยบเคลอนไหว กลวเจบปวด กลวแผลแยกได ซงสำมำรถแบงออกเปน 3 ดำน ดงน ก. ผลกระทบดำนรำงกำย

(1) กำรมเลอดและน ำเหลองคงอยใตแผล (hematoma , seroma) พบมำกหลงผำตดถอนรำกแบบดดแปลง เนองจำกกำรผำตดเตำนมตองเลำะเขำใตผวหนงเปนบรเวณกวำงและตอมน ำเหลองออก หลงกำรผำตดมน ำเหลองซมออกมำไดมำก แมวำจะไดมกำรปองกนมใหเลอดและน ำเหลองคงอยในแผลโดยกำรใชทอระบำย (drainage) แบบใชเครองดดตอเนอง (Contineous Suction) หรอใชขวดสญญำกำศ (Radivac drain) ซงบำงครงเลอดออกมำกหรอทอระบำยอดตน ท ำใหเกดลมเลอดตกคำง หรอกำรถอดทอระบำยเรวเกนไปท ำใหเกดลมเลอด น ำเหลองตกคำง อำจท ำใหเกดแผลตดเชอ (ธนต,2534:251,อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) มผลใหผปวยเกดควำมไมสขสบำยและวตกกงวล ปจจยทสงเสรมกำรเกดน ำเหลองคงไดแก ผปวยอำยมำก อวน กำรไดรบกำรฉำยแสงกอนผำตด กำรใชแขนเรวหลงผำตด ประสบกำรณของแพทยผำตด (ต ำแหนงทลงผำตด กำรเยบปดแผลเนอเยอ (skin flap) กำรปดแผลแนน (pressure dressing) และกำรวำงต ำแหนงทอระบำยน ำเหลอง สวนผปวยทไดรบยำเคมบ ำบดกอนผำตดจะชวยลดกำรเกดน ำเหลองคงได(ธนต,2534:250,อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) (2) กำรบวมของแขน (lymphoedema) พบไดบอยภำยหลงกำรผำตดเตำนม (Woods & Mortimer, 1995 : 467 -468 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) กำรบวมของแขนอำจเกดขนทนทภำยหลงกำรผำตดหรออำจเกดหลงผำตดไปแลว 1-5 ปกได (Aitken andMinton,1983:1342,อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) สำเหตอำจเนองจำกกำรผำตดตอมน ำเหลองใตรกแรหรอกำรฉำยรงสทรกแร กำรยกของหนกมำกๆ และกำรบบรดทำงไหลเวยนกลบของน ำเหลองทแขน ท ำใหน ำเหลองอดตนจงท ำใหเกดแขนบวม (ธนต,2534:250 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ,2541)

(3) ขอไหลขำงเดยวกบทผำตดเตำนมถกจ ำกดกำรเคลอนไหว (limitation of movement at the shoulder joint) พบมำกในผปวยทท ำกำรผำตดเตำนมชนดถอนรำกแบบดดแปลง จงท ำใหเกดเปนเยอพงผดมำรดบรเวณรกแร และพบวำองศำของกำรเคลอนไหวขอไหลจะลดนอยลงไป อกถำผปวยมกำรรกษำดวยรงสรกษำกจะเกดกำรหดรดมำกขน(Aitken & Mintion, 1983:1345อำงใน สรลกษณ จนเทณมะ, 2541) หรออำจเกดขนเฉพำะผปวยเจบแผล จงไมขยบแขนและขอไหล

9

และกำรดงแขนแนบตวตลอดเวลำตดตอกนเปนเวลำนำน ขำดกำรบรหำรแขนและขอไหล กจะท ำใหขอไหลตดแขงได

(4) อำกำรชำบรเวณตนแขนดำนใน (numbness & heaviness) เปนเพรำะเสนประมำททมำเลยงผวหนงบรเวณนน (intercostobrachial nerve) ถกตดขำด มอำกำรมอชำหนกๆถวงๆ บรเวณทองแขน อำจเกดขนหลงผำตดท ำใหผปวยร ำคำญ ไมสขสบำยไดอำกำรปวดสวนทถกตดออก (phantom pain) ปวดเสยวตง รำวเปนพกๆ บรเวณเตำนมทหำยไป ผปวยจะมควำมรสกเสมอนวำมเตำนมอย ท ำใหปวดเสยวเกดควำมไมสขสบำย

(5) เสนประสำทถกกดเบยด เปนภำวะแทรกซอนทพบรวมกบอำกำรบวมของแขน พบไดบรเวณคอและขอมอ เสนประสำทถกบบกดบรเวณขอมอ โดยมอำกำรมอหนก ตง ปวด และชำแขน และมกำรบวมของแขนรวมดวย ผปวยจะมควำมทกขทรมำนมำก

(6) มควำมผดปกตของรปทรงในกำรทรงตว จะปรำกฎใหเหนทสวนไหลและสวนหลงนนคอผปวยเมออยอรยำบถ นง ยน เดน จะสงเกตไดวำมไหลเอยง ไหลหอ หลงโกง ซงผลเสยของกำรทรงตวไมดคอจะเมอยลำไดเรว และสญเสยบคลกภำพทด ข. ผลกระทบดำนจตสงคม ผปวยสวนใหญมควำมรสกเศรำเสยใจในกำรสญเสยเตำนมสญเสยสมรรถภำพทำงรำงกำย และมกำรสญเสยภำพลกษณ อกทงมควำมวตกกงวล กลวเจบปวด กำรกลบซ ำของโรค กลวตำย และปญหำของเพศสมพนธ (Schover, 1991 : 112 – 113 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) กำรสญเสยควำมภำคภมใจ กำรท ำงำนของแขนขำงเดยวกบทกำรผำตดท ำงำนไดไมเตมท มผลท ำใหไมสำมำรถปฏบตงำนหรอท ำกจกรรมไดเชนเดม อำจเกดควำมรสกทอแท สนหวง บำงครงตองพงพำผอน มกำรเปลยนแปลงหนำทกำรงำนใหม กำรเปลยนแปลงแบบแผนกำรด ำเนนชวตได (Tarrier, 1984 : 29 - 30; Northous, 1988 : 276-283 ; Stern, 1990 : 506 – 508 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) กำรเปลยนแปลงของสภำพรำงกำยและอำรมณซมเศรำ มผลท ำใหผปวยปฏเสธกำรเขำสงคมไมตองกำรมปฏสมพนธกบผอน มกพบวำผปวยแยกตวออก (ปทมำ, 2553 : 23 – 24 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) กำรรบรของผปวยมะเรงเตำนมภำยหลงผำตดเตำนมจะมควำมสมพนธกบกำรชวยเหลอสนบสนนของครอบครวและสงคม จำกกำรศกษำของ เฟเธอรและเวนสเตอค (Feather & Wainstock, 1989 : 293 – 300 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) เรองกำรรบรของผปวยมะเรงเตำนมภำยหลงกำรผำตดกบควำมสมพนธระหวำงกำรสนบสนนทำงสงคมและเครอขำยชวยเหลอเหมอนกน ผปวยทแตงงำนหรอแมหมำยมกำรรบรกำรชวยเหลอเหมอนกน สวนผปวยทหยำรำงและยงไมแตงงำนขำดกำรชวยเหลอนอยกวำ ผปวยทมกำรศกษำนอยจะมปญหำทำงดำนอำรมณมำก จ ำเปนตองมผชวยเหลอใหก ำลงใจ ผปวยทยงไมแตงงำนหรอแตงงำนใหมๆ ตองกำรทปรกษำและผใหก ำลงใจมำกตอกำรเผชญปญหำ ซงลำสรและคณะ (Lasry et al., 1987 : 530 อำงใน สรลกษณ จนเทรมะ, 2541) ไดศกษำเรองภำวะซมเศรำและภำพลกษณของ

10

ผปวยมะเรงเตำนมทไดรบกำรผำตดกอนทเตำนมและเตำนมออกไดพบวำ ภำวะจตใจของผปวยมะเรงเตำนมภำยหลงผำตดมปญหำทำงดำนจตใจ 3 เรองดวยกนคอ

(1) ควำมทกขทรมำนของจตใจ ในชวงแรกของกำรไดรบกำรวนจฉยและกำรผำตดมกมอำรมณซมเศรำ มควำมวตกกงวล กลว โกรธรวมดวย

(2) กำรด ำเนนชวตประจ ำวน จำกกำรเปลยนแปลงของรำงกำย กำรผำตด กำรใชแขน ควำมไมสขสบำยของรำงกำย ภำพลกษณทเปลยนแปลงมผลตอเพศสมพนธของผปวย คดกงวล กลงสำมรงเกยจ (3) กำรกลวกำรกลบเปนซ ำ ตระหนกถงควำมรนแรงของโรครกษำไมหำยขำด อำจมกำรรกรำมของโรค เกดควำมรสกถงควำมไมแนนอนในอนำคต ค. ผลกระทบดำนเศรษฐกจ

กำรรกษำตองใชคำใชจำยทงคำผำตดรกษำ คำยำ และกำรรกษำรวม ทตองใชเวลำนำนผปวยทไมสำมำรถเบกคำรกษำพยำบำลได มเศรษฐกจฐำนะไมดกจะมปญหำมำก ท ำใหเกดควำมวตกกงวล มผลตอกำรฟนฟสภำพ กำรรกษำทตอเนองในกำรตดตำมกำรรกษำ ถำขำดขอมลแหลงประโยชนทจะชวยสนบสนนกจะท ำใหผปวยไมสำมำรถจดกำรกบปญหำไดอยำงเหมำะสม ท ำใหขำดกำรรกษำ มผลท ำใหผปวยขำดกำรรกษำทตอเนอง หรอหยดกำรรกษำไมมำตำมทแพทยนดตรวจเปนระยะๆ ท ำใหกำรเกดกลบซ ำของโรคสงขน

ดงนนกำรเจบปวยเปนโรคมะเรงเตำนมและรกษำดวยกำรไดรบกำรผำตดเตำนมเปนสถำนกำรณทคกคำมและกอใหเกดควำมเครยดแกผปวยและครอบครว ซงควำมรสกทเกดขนมควำมกลว วตกกงวล ควำมไมแนนอนตอสงทเกดขนในแตละชวงๆ ของกำรรกษำทมผลกระทบตอรำงกำย จตใจ สงคมและเศรษฐกจ จ ำเปนตองไดรบกำรชวยเหลอในกำรปรบตว ปรบใจ ใหสำมำรถดแลตนเองฟนฟสภำพรำงกำย จตใจ สงคมได รวมทงกำรสนบสนนทำงดำนแหลงประโยชนและขอมลทท ำใหผลกระทบทกลำวมำขำงตนไมมหรอลดนอยลง ปรบตวไดกบชวตใหมตอกำรเจบปวยใหไดรวดเรว จงเปนบทบำทกำรชวยเหลอดแลของระบบกำรพยำบำลในกำรสงเสรมในกำรดแลตนเองของผปวย

11

บทท 3

ขนตอนกำรปฏบตงำน (Flow chart)

กำรดแลผปวยผำตดมะเรงเตำนม แบงออกเปน 4 ระยะ

ผชวยพยำบำล ระยะท 1 กำรดแลผปวย ขณะเขำพกทหอผปวย

ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด

ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด

ระยะท 4 กำรดแลผปวยกอนกลบบำน

12

แนวทำงกำรปฏบตงำนชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมเตำนม

กจกรรมกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยผำตดมะเรงเตำนม

แนวทำงปฏบตงำน

ระยะท 1 กำรดแลผปวยขณะเขำพกทหอผปวย

1. รบผปวยเขำพกในหอผปวยดวยพฤตกรรมกำรบรกำรทเปนเลศ 2. ตรวจสอบชอ–นำมสกล ผปวยใหถกตองตรงกบแฟมประวตผปวย 3. ชงน ำหนก วดสวนสงผปวย 4. แนะน ำตนเองตอผปวยดวยทำทำงออนโยน สภำพ เรยบรอย ยมแยมแจมใส สรำงสมพนธภำพทด เพอใหผปวยเกดควำม อบอน และมนใจตอกำรชวยกำรพยำบำล 5. ใหผปวยนงพกบนเตยงประมำณ 15 นำท วดอณหภม ชพจร

หำยใจ และควำมดนโลหต บนทกลงในแผนบนทกสญญำณชพของผปวย

6. แนะน ำขอปฏบต ขณะเขำพกในโรงพยำบำลรวมถงสงอ ำนวยควำมสะดวกเวลำเยยม เวลำเสรฟอำหำร และวธใชสญญำณ เพอขอควำมชวยเหลอจำกเจำหนำท

7. ชวยดแลเรองดำนโภชนำกำรและอำหำรเหมำะสมกบโรค ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด

2.1 กำรดแลดำนรำงกำย

1. ชวยดแลเรองกำรรบประทำนอำหำรทมประโยชน และดมน ำ

อยำงเพยงพอ ในกรณทผปวยบำงรำยมโรคทำงอำยรศำสตรรวมดวย เชน โรคเบำหวำน ควำมดนโลหตสง ใหไดรบประทำนอำหำรเฉพำะโรค เปนตน

2. ชวยดแลกำรท ำควำมสะอำดรำงกำย โดยอำบน ำ สระผมใหสะอำด ตดเลบ และไมทำสเลบ ในผปวยบำงรำยแพทยอำจใหโกนขนบรเวณผำตด ดแลโกนขนใหตำมแผนกำรรกษำ เพอปองกนกำรตดเชอ

3. ชวยกระตนใหผปวยฝกปฏบตตว ดงน 3.1 กำรฝกหำยใจอยำงมประสทธภำพ โดยจดทำใหผปวยนอน

รำบ ชนเขำ 2 ขำง ใหผปวยวำงมอไวทหนำอก และทอง สดหำยใจลกๆ เขำทำงจมก จนหนำทองปอง หนำอกเคลอนไหว ชวยใหปอดขยำยตวไดเตมท ผอนลมหำยใจออกชำๆทำงปำก โดยหอปำก เปำลมออก จนทองแฟบ แนะน ำใหผปวยปฏบต

13



ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด 2.1 กำรดแลดำนรำงกำย (ตอ)

5-10 ครงในทกๆ 1-2ชวโมง

รปภำพท 4 กำรบรหำรปอดโดยกำรหำยใจ คมอกำรท ำผำตดทำงเบยงหลอดเลอดหวใจ สำขำวชำศลยศำสตรหวใจและทรวงอก,2550

3.2 กำรฝกเรองกำรไออยำงมประสทธภำพ โดยไขหวเตยงสง 45 องศำ จดใหผปวยอยในทำครงนง - ครงนอน หำยใจเขำออกลกๆ 5 ครง แลวสดหำยใจเขำเตมทใชมอหรอหมอนวำงบรเวณแผลทจะท ำผำตด เพอลดควำมเจบปวด หลงจำกนนชวยกระตนใหผปวยหำยใจออกทำงปำก และไอออกมำแรงๆ

รปภำพท 5 กำรฝกไอ คมอกำรท ำผำตดทำงเบยงหลอดเลอดหวใจ สำขำวชำศลยศำสตรหวใจและทรวงอก,2550

3..3 กำรออกก ำลงกำยแขน ขำบนเตยง โดยปฏบตดงน ทำท 1 นอนหงำยรำบ ยกแขน 2 ขำง ไปอยเหนอศรษะ พรอม

กบหำยใจลกๆ พรอมยกแขนกลบมำวำงแนบล ำตว พรอมกบผอนลมหำยใจออกชำๆ ท ำประมำณ 5 ครง

ทำท 2 นอนหงำยรำบ ปลำยเทำตงตรง กระดกเทำขนแลวกด ปลำยเทำลง ท ำประมำณ 5 ครง ทำท 3 นอนหงำยรำบ ชนเขำขน แลวเหยยดตรงท ำสลบกนท ละขำงๆละ 5 ครง

14



ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด 2.1 กำรดแลดำนรำงกำย (ตอ)

2.2 กำรดแลดำนจตใจ 2.2.1 ผปวยทมวตกกงวล เกยวกบควำม

เจบปวยสงทจะเกดขนขณะผำตด

3.4 กำรปฏบตตวหลงผำตด ชวยใหค ำแนะน ำในเรองกำรเปลยนทำนอน หรอพลกตะแคงตวทก 2 ชวโมง เมอดขนแลว ควรลกนง ยน เดน โดยขอควำมชวยเหลอจำกพยำบำล ผชวยพยำบำล หรอญำต ใหชวยประคอง และเมอเขงแรงใหพยำยำมท ำดวยตนเองใหไดมำกทสด กำรลกนงแบบตะแคง จะท ำใหเจบแผลนอยทสด ขยบตวลกขนยนและเดน ควรยนล ำตวตรง เรมตนจำกคอยๆเดนรอบๆเตยง กอนหลงจำกนนใหเดนไกลขนเรอยๆ

รปภำพท 6 กำรพลกตะแคงตวและกำรลกนง คมอกำรท ำผำตดทำงเบยงหลอดเลอดหวใจ

สำขำวชำศลยศำสตรหวใจและทรวงอก,2550

1. คนหำปญหำของผปวยโดยกำรสงเกตและสอบถำม เมอพบปญหำชวยใหก ำลงใจเบองตน ชวนพดคย ปลอบโยน หำหนงสอธรรมะ หรอหนงสออนๆใหอำน เพอเบยงเบนควำมสนใจจำกเรองเจบปวย

2. ชวยใหขอมลกำรรกษำพยำบำลทไดรบภำยหลงผำตด เพอใหเกดควำมเชอมนตอกำรรกษำพยำบำล เชน จะไดรบกำรดแลอยำงใกลชดจำกแพทย พยำบำล และผชวยพยำบำลในหองพกฟนจนกวำผปวยจะปลอดภย และเมอรสกตวด จงยำยกลบมำยงหอผปวย ไดรบกำรดแลอยำงใกลชดจำกพยำบำล และผชวยพยำบำลทอยประจ ำหอผปวย

15



ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด (ตอ) 2.2.2 ผปวยทมควำมวตกกงวลเรอง ภำพลกษณ

1. คนหำปญหำของผปวยโดยกำรสงเกตและสอบถำม เมอพบ ปญหำรบฟงปญหำ และพดคย ชวยใหก ำลงใจเบองตน สรำง สมพนธภำพ เพอใหผปวยคลำยควำมวตกกงวล 2. เปดโอกำสใหผปวยระบำยควำมรสกเกยวกบกำรสญเสย ภำพลกษณหรอกำรเปลยนแปลงดงกลำว พรอมทงรำยงำนให พยำบำลหวหนำทมทรำบ เพอรวมกนใหขอมลกบผปวย ให ผปวยคลำยควำมวตกกงวล

วนผำตด

1. ดแลใหผปวยอำบน ำช ำระรำงกำยใหสะอำด หำกมฟนปลอมใหถอดฟนปลอมออก เพอปองกนกำรหลดเขำไปอดกนทำงเดนหำยใจ และถอดเครองประดบทกชนด รวมถงหำมแตงหนำทำปำก เนองจำกแพทยตองประเมนออกซเจนขณะดม ยำโดยสงเกตอำกำรซดจำกรมฝปำก ผปวยมอำกำรซดมำกนอยแคไหนจะไดใหกำรรกษำไดทนทวงท และใหค ำแนะน ำ เรองกำรสวมชดผำตดใหผปวย โดยใหสวมดำนทผำไวดำนหลง เพอสะดวกในกำรเปลยนชด เนองจำกเมอผปวยไปถงหองผำตดเจำหนำทหองผำตด จะเปลยนชดผปวยของหองผำตดทปรำศจำกเชออกครง เพอปองกนกำรตดเชอ

2. ชวยดแลตรวจสอบปำยขอมอใหถกตองตรงกบผปวย ดวยวธสอบถำมชอ – นำมสกลผปวย โดยใหผปวยบอกชอ – นำมสกลดวยตนเอง แลวตรวจสอบชอ – นำมสกลทปำยขอมอใหตรงกน

3. ชวยดแลตรวจสอบใหผปวย งดน ำและงดอำหำรทำงปำก หลงเทยงคนกอนวนผำตดตำมแผนกำรรกษำของแพทย เพอปองกนกำรส ำลกน ำและอำหำรเขำหลอดลม ขณะดมยำสลบ

4. ชวยดแลใหผปวยปสสำวะกอนไปหองผำตด เพอไมใหผปวยปวดปสสำวะกอนเขำหองผำตด

5. เมอเจำหนำทหองผำตดมำรบผปวยใหตรวจสอบ ชอ - นำมสกลผปวยทแฟมประวตผปวย (OPD card) พรอมหมำยเลขโรงพยำบำล (hospital number) กำรวนจฉยโรคใหตรงกนระหวำงหอผปวยและหองผำตดแลวแจงใหผปวยทรำบ และชวยแจงรำยละเอยด

16



ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด วนผำตด (ตอ)

เกยวกบผปวยทตองระมดระวงเปนพเศษใหเจำหนำททหองผำตดทรำบ เชน หตง 2 ขำง ตำมว เปนตน

6. ชวยตรวจสอบกำรลงนำมยนยอมของผปวย หรอผมอ ำนำจกระท ำแทนผปวยและพยำน พรอมลำยเซนแพทยผใหกำรรกษำในหนงสอเจตนำขอรบกำรตรวจรกษำพยำบำล และหนงสอเจตนำขอรบกำรตรวจรกษำ โดยวธกำรผำตดหรอหตถกำร และกำรระงบควำมรสกใหเรยบรอยกอนสงผปวยไปหองผำตด

7. แจงใหผปวยทรำบเมอเจำหนำทหองผำตดถงหอผปวย ชวยดแลเคลอนยำยผปวย ในกรณทผปวยรสกตวด ชวยเหลอตวเองได แนะน ำ ใหผปวยนอนชนเขำ ยนฝำมอลงกบทนอนคอยๆ เลอนสะโพกและล ำตวไปทเปลทจะเคลอนยำย ในกรณผปวยชวยเหลอตวเองไมได จดใหผปวยนอนรำบ วำงแขนทงสองขำงบนหนำอก ใหเคลอนยำยโดยใชแผนรองส ำหรบเคลอนยำยผปวย (Pat slide) โดยปฏบตดงน

- ใหเจำหนำทท ำกำรเคลอนยำยผปวยจ ำนวน 4 คน ยนขำง ละ 2 คนประคองศรษะ 1 คน ปลำยเทำ 1 คน หรอ กรณมเจำหนำทจ ำกด ใหยนขำงละ 1 คน

- เจำหนำททยนดำนขำงผปวยจบผำรองตวผปวยดำนตรงขำมดงผำรองยกตวผปวยเขำหำตว(ซงจะท ำใหผปวยตะแคงตวมำ) จำกนนใหเจำหนำททยนดำนตรงขำมสอดแผนรองส ำหรบรองตวผปวย ( pat slide )ใตผำรองยกตวผปวยใหแผนรองส ำหรบเคลอนยำยผปวยอยตรงรอยตอระหวำงเตยงผปวยและเปล แลวจดทำใหผปวยนอนหงำย

- เจำหนำท จบชำยผำใหมนคงหลงจำกนนใหสญญำณชวยยกผำรองตวผปวยพรอมๆ กน พรอมทงประคองศรษะ กอนเคลอนยำยผปวยผำนแผนรองส ำหรบเคลอนยำยผปวย (Pat slide) มำยงเปลควรแจงใหผปวยทรำบ จำกนนชวยตะแคงตวผปวยเพอน ำแผนรองส ำหรบเคลอนยำยผปวย (Pat slide) ออก

17



ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด วนผำตด (ตอ)

รปภำพท 7 กำรเคลอนยำยผปวยโดยใชแผนรองเคลอนยำย (Pat Slide) (http://co1la8ji.gotoknow.org/assets/media/files/000/....)

- จดใหผปวยนอนในทำทสบำย วำงแขนทง 2 ขำงแนบล ำตวหรอบนหนำอกตำมทผปวยตองกำร เกบผำรองตวผปวยใหเรยบรอย คลมผำหมหรอผำคลมตวถงระดบอก ยกรำวกนขนทง 2 ขำง เพอปองกนกำรพลดตกจำกเตยงขณะเคลอนยำย

- แจงใหผปวยทรำบ ขณะเคลอนยำยผปวยจะมผปฏบตงำนพยำบำลของหองผำตดเดนไปพรอมกบเปลผปวย เพอสงเกตอำกำรผดปกต เชน อำกำรคลนไส อำเจยน เปนตน ในขณะเดนทำงหำกมอำกำรผดปกตใหแจงใหเจำหนำททรำบ

ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด 3.1 กำรเตรยมหองและอปกรณ

-- เมอสงผปวยไปหองผำตดเรยบรอยแลว ใหเตรยมควำมพรอมของหอง เพอรบผปวยกลบจำกหองผำตด ดงน - เปลยนผำปทนอนพรอมปผำยำงขวำงเตยง และผำขวำงเตยง

ใหเหมำะสมกบบรเวณทผำตดเตำนม เพอรองรบสำรคดหลง - เตรยมอปกรณใหพรอมใช เพอควำมสะดวกขณะทชวยใหกำรพยำบำลผปวยหลงผำตด ดงน

1. ปรอทวดไข 2. ชำมรปไต 3. น ำยำบวนปำก 4. เครองวดควำมดนโลหต พรอมดวยหฟง 5. อปกรณใสขวดระบำยเลอด 6. หมอนรองแขนผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนม

18



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด 3.1 กำรเตรยมหองและอปกรณ (ตอ)

3.2 กำรรบผปวยจำกหองผำตด เมอผปวยผำตดเสรจเรยบรอย เจำหนำทจะยำยไปทหองพกฟน ซงจะมแพทย พยำบำล ผชวยพยำบำล คอยดแลเมอผปวยรสกตวดแลว ผปวยจะพบวำบรเวณทรวงอกดำนทผำตดจะมผำปดแผลพรอมทงสวมเสอชนในแบบเตมตวไว

3.3 กำรจดทำนอน

3.4 กำรวดสญญำณชพและกำรชวยดแลควำมเจบปวด

7. เสำน ำเกลอ 8. แผนรองส ำหรบเคลอนยำยผปวย (Pat slide)

รำยกำรท 7-8 ใหเตรยมเมอพยำบำลประจ ำหอผปวยไดรบแจงอำกำรผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนมจำกเจำหนำทหองผำตด เพอสงผปวยกลบมำพกฟนตอทหอผปวย

รปภำพท 8 เตรยมอปกรณผปวยหลงผำตด

- แจงใหผปวยทรำบเมอผปวยกลบจำกหองผำตดมำถงหอผปวยโดยใชเทคนคกำรเคลอนยำยผปวยเชนเดยวกบ ขอ 7 (ในหวขอกำรดแลผปวยกอนผำตด) รวมกบกำรระมดระวงกำรเลอนหลดของสำยใหสำรน ำและสำยระบำยเลอดตอลงขวดสญญำกำศจำกแผลเพอปองกนกำรคงของเลอดและน ำเหลองในแผล กอนเคลอนยำยผปวยมำทเตยงใหยำยขวดสำรน ำมำไวทเตยงกอนทจะเคลอนยำยผปวย เพอปองกนกำรเลอนหลดของสำยใหสำรน ำ พรอมดแลสำยระบำยเลอดไมใหดงรง กดทบ หรอเลอนหลดขณะเคลอนยำย

- จดทำใหผปวยนอนในทำทสขสบำย โดยใชหมอนรองใตแขนขำงทท ำผำตดมะเรงเตำนม เพอปองกนแขนบวม โดยรองบรเวณมอสงกวำแขนและขอศอก ใหแขนสงกวำระดบหวใจ เพอชวยใหกำรไหลเวยนของเลอด และน ำเหลองสะดวก พลกตะแคงตวบอยๆ โดยหลกเลยงกำรนอนตะแคงทบขำงทมแผลผำตดเตำนม

1. กำรวดสญญำณชพ - อณหภมรำงกำย วดและบนทกทก 4 ชวโมงจนครบ 72 ชวโมง

1

2 3

4

5 6

7

8

19



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด 3.4 กำรวดสญญำณชพและกำรชวยดแลควำม

เจบปวด (ตอ)

- ควำมดนโลหต ชพจร อตรำกำรหำยใจ วดและบนทกทก 1 ชวโมง จนสม ำเสมอ หลงจำกนนตรวจวดทก 2 ชวโมงหลงผำตด 24 ชวโมงแรก และทก 4 ชวโมง จนครบ 72 ชวโมง และหำมวดควำมดนโลหตแขนขำงทท ำผำตดเตำนม เนองจำกกำรผำตดอำจมกำรผกเสนเลอดตดทำงเดนน ำเหลองและตอมน ำเหลองออกท ำใหกำรไหลเวยนเลอดไมสะดวกเหมอนเดมท ำใหเกดกำรคงทบรเวณแขนขำงทท ำกำรผำตด กรณท ำผำตดเตำนมทง 2 ขำง ใหวดควำมดนทขำได โดยใหเลอก cuff ทใชวดควำมดนโลหตใหเหมำะสม เพอปองกนควำมคลำด เคลอนของคำควำมดนโลหตทอำนได ถำ cuff เลกไปจะท ำใหคำควำมดนโลหตสงกวำควำมเปนจรง พยำบำลจะวำงปำยหำมวดควำมดน ทขำงเตยงผปวยเพอเตอนใหทรำบ ในกรณทผปวยมอำกำรเปลยน แปลง กำรตรวจวดสญญำณชพอำจเปลยนแปลงไดตำมค ำสงกำรรกษำของแพทย

รปภำพท 9 ปำยหำมท ำหตถกำรแขนขำงทท ำผำตด 2. กำรชวยดแลควำมเจบปวด

2.1 ชวยประเมนระดบควำมปวด โดยใชมำตรวดควำมปวด แบบตวเลข ตงแต 0–10 หำกเกณฑระดบปวด อยในระดบนอยกวำ 3 คะแนนควรใหกำรพยำบำลเบองตน ดงน

- ชวยจดทำใหผปวยนอนในทำทสขสบำยมำกขน โดยใช หมอนวำงแขนขำงทท ำผำตด ใหสงกวำหวใจ และศรษะสงเลกนอย เพอลดอำกำรตงแผล และสงเสรมระบบกำรไหลเวยน

- รำยงำนอำกำรปวดของผปวยใหพยำบำลทรำบ เพอจดบนทกขอมลไววำงแผนกำรพยำบำลตอไป

20



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด 3.4 กำรวดสญญำณชพและกำรชวยดแลควำมเจบปวด (ตอ)

3.5 กำรดแลสำยระบำยเลอดและขวด สญญำกำศ (vacuum drain)

หำกเกณฑประเมนระดบเจบปวด มำกกวำ 3 คะแนนขนไปให รบรำยงำนพยำบำลหวหนำเวรทรำบทนท เพอใหผปวยไดรบกำร จดกำรควำมปวด ดวยวธอนทเหมำะสมตอไป

รปภำพท 10 มำตรวดควำมปวด แบบตวเลข ตงแต 0–10

ชวยอธบำยใหผปวยทรำบวำ ในระยะแรกหลงจำกท ำผำตดประมำณ 12-36 ชวโมงแรก ผปวยจะรสกปวดแผลผำตด ซงเกดจำกกำรทเนอเยอไดรบกำรกระทบกระเทอนจำกกำรผำตดและจะทเลำลงประมำณวนท 3 หลงกำรผำตด หำกผปวยเจบปวดแผลผำตดกสำมำรถบอกพยำบำลเพอขอยำระงบปวดได ตอจำกนนผปวยอำจมควำมรสกชำบรเวณแขนขำงเดยวกบบรเวณผำตด สำเหตเกดจำกปลำยประสำทถกตดในระหวำงกำรผำตดและหลงจำกนนประมำณ 1 เดอน อำกำรเหลำนกจะบรรเทำลง

1. ชวยดแลสำยไมใหหก พบงอ และสงเกตจกยำงสเขยวทดำนบนของขวดสญญำกำศ ถำขวดระบำยเลอดเปนระบบสญญำกำศ จกยำงสเขยวดำนบนจะยบตวชดกน แตถำขวดระบำยเลอดไมเปนระบบสญญำกำศ จกยำงจะยดออก ท ำใหเลอดทคำงอยทแผลไมสำมำรถไหลลงสขวดระบำยเลอดไดตองรบรำยงำนพยำบำล เพอท ำกำรเปลยนขวดระบำยเลอดใหผปวยใหม

2. ชวยแนะน ำผปวยระมดระวงสำยระบำยเลอดทออกมำจำกแผลไมใหหลด ซงสำยระบำยเลอดนแพทยจะพจำรณำเอำออก เมอน ำเลอดทระบำยออกมำมมปรมำณนอย

21



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.5 กำรดแลสำยระบำยเลอดและขวด

สญญำกำศ (vacuum drain) (ตอ)

3.6 กำรดแลเรองอำกำรคลนไสอำเจยน 3.7 กำรดแลผปวยเรองกำรขบถำยปสสำวะ

จกยำงยบตวชดกน จกยำงยดออก

รปภำพท 11 กำรดแลสำยระบำยเลอดไมใหหก พบงอ และขวดสญญำกำศ (vacuum drain) ใหมกำรท ำงำนทมประสทธภำพ

1. ชวยจดทำผปวยนอนเอยงศรษะไปดำนใดดำนหนง แลวใชชำมรปไตดำนทเวำวำงแนบขำงแกมผปวย เพอใหผปวยอำเจยนลงภำชนะพอด แลวรำยงำนพยำบำลทรำบ เพอจะไดบนทกขอมลและวำงแผนกำรพยำบำลตอไป

2. จดทำผปวยใหนอนพกผอนในทำทสขสบำยมำกขน โดยใชหมอน วำงแขนขำงทท ำผำตดใหสงกวำหวใจ 3. กำรชวยดแลเรองกำรรบประทำนอำหำรและน ำ แพทยจะอนญำตให

ผปวยผปวยหลงผำตดเตำนม รบประทำนอำหำรไดตำมปกตเมอผปวยรสกตวด ไมมคลนไสอำเจยน

ผปวยหลงผำตดเตำนมบำงรำย ไมสำมำรถปสสำวะเองได ชวย

ใหกำรพยำบำลเบองตน ดงน - กรณผปวยนอนพกผอนอยบนเตยงใหใชแผนเจลลทแชเยน(cold

pack) ใสปลอกผำส ำหรบใสเจลล แลวน ำมำวำงบรเวณหวเนำ - หำกวำงแผนเจลลทแชเยนแลวผปวยยงไมปสสำวะ ใหชวย

22



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.7 กำรดแลผปวยเรองกำรขบถำยปสสำวะ (ตอ)

พยงผปวยไปปสสำวะทหองน ำ เนองจำกผปวยบำงรำยจะไมคนเคยกบกำรนอนปสสำวะบนเตยง ซงกำรชวยพยงใหผปวยลกนงนน เรมจำกกำรใหผปวยตะแคงไปดำนตรงขำมทผำตดเตำนม หรอหำกผำตดเตำนมทง 2 ขำง ใหตะแคงไปดำนทผปวยรสกปวดนอยทสด และใหผชวยพยำบำลชวยประคองผปวย โดยผชวยพยำบำลทยนขำงทผปวยตะแคง ใชมอประคองทไหลผปวยทง 2 ขำง ตอมำใหผปวยนงพก หอยเทำทขำงเตยง ซกถำมผปวยวำมอำกำรหนำมด เวยนศรษะหรอไม หำกผปวยมอำกำรหนำมด ใหผปวยนงพกทเตยงกอน แตถำไมมอำกำรหนำมด ใหชวยพยงตวผปวย โดยพยงขำงทผำตด เพอชวยถอขวดระบำยเลอดและขวดใหสำรน ำ เปนกำรอ ำนวยควำมสะดวกใหผปวยขณะเขำหองน ำ หำกผปวยไมสำมำรถปสสำวะเองได ใหรำยงำนพยำบำลทรำบ เพอวำงแผนกำรพยำบำลตอไปและถำจ ำเปนตองสวนปสสำวะทง หรอคำสำยสวนปสสำวะ ผชวยพยำบำล ชวยเตรยมอปกรณ ดงน

1. ชดสวนปสสำวะปลอดเชอ 2. ถงมอปลอดเชอ 3. ถงมอสะอำด 4. ขวดพรอมกรวย ส ำหรบใสปสสำวะ 5. ถงใสของสกปรกทใชแลว 6. เจลหลอลน 7. ถงรองรบปสสำวะ (urine bag) พรอมสำยสวนปสสำวะ

ปลอดเชอ 8. พลำสเตอร และกรรไกรตดพลำสเตอร 9. น ำปรำศจำกเชอ Steri water พรอมกระบอกฉดยำ(syringe)

ขนำด 10 cc

23



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.7 กำรดแลผปวยเรองกำรขบถำยปสสำวะ (ตอ)

รปภำพท 12 กำรเตรยมอปกรณสวนปสสำวะ

หมำยเหต 1. กรณผปวยสวนปสสำวะทงไมตองคำสำยใหเตรยมรำยกำร ท 1- 6 เทำนน 2. กรณผปวยมควำมจ ำเปนตองใสสำยสวนปสสำวะคำสำยไว กำรดแลยดสำยสวนปสสำวะ - ผหญง ใหยดสำยสวนปสสำวะไวทหนำขำดำนบน เพอให ปสสำวะไหลไดตำมแรงโนมถวงของโลก - แขวนถงรองรบปสสำวะไวทขำงเตยงในระดบต ำแหนง กระเพำะปสสำวะในทศทำงแนวตงฉำกกบพนเสมอ และให หำงจำกพนไมนอยกวำ 1 ฟต - ท ำควำมสะอำดอวยวะสบพนธภำยนอกดวยน ำสะอำด ให สงเกตอำกำรผดปกตบรเวณรอบรเปดทอปสสำวะมบวมแดง หรอมสำรคดหลงผดปกตหรอไม - ท ำควำมสะอำดสำยสวนปสสำวะ โดยเชดสำยรอบรเปด ทอปสสำวะกอนดวยส ำลชบน ำสะอำดเปลยนส ำลกอนใหม แลวจงเชดลงมำตำมสำยไมเชดยอนไปมำ - ชวยดแลสำยสวนปสสำวะและสำยตอระบำยปสสำวะ ไมให เกดกำรหก พบงอ ดงรง หรอหยอนเกนไป เพอให ปสสำวะไหลลงสถงรองรบปสสำวะใหสะดวก สม ำเสมอ และชวยดแลใหเปนระบบปด

1 2

3

4

5

6

7

9

8

9

24



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.8 กำรท ำควำมสะอำดรำงกำยผปวย

ผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนม จะมแผลบรเวณหนำอกไมสำมำรถอำบน ำเองได จะตองชวยดแลดำนสขอนำมย โดยชวยเชดตว เปลยนเสอผำใหผปวยเพอใหผปวยสขสบำย แจงใหผปวยทรำบวำจะชวยใหกำรพยำบำลเชดตวและเปลยนเสอผำให โดยปฏบตดงน

- ใชผำขนหนผนใหญคลมตวผปวยและถอดเสอผำออก เพอปองกนกำรเปดเผยรำงกำยผปวย ใชผำเชดตวผนเลกชบน ำบดพอหมำด เชดบรเวณใบหนำ หนำอก ล ำคอ ล ำตว และแขนทง 2 ขำง 1 ครง ตำมดวยสบ 1 ครง และใชผำเชดตวผนเลกชบน ำสะอำดบดพอหมำด เชดซ ำอก 3 – 4 ครง

- เปลยนน ำ จำกนนใชผำเชดตวผนใหญรองใตขำ ใชผำเชดตวผนเลกชบน ำบดพอหมำด เชดบรเวณอก 1 ครง ตำมดวยสบ 1 ครง และใชผำเชดตวผนเลกชบน ำสะอำด บดพอหมำด เชดซ ำอก 3 – 4 ครง

- เปลยนน ำ จำกนนชวยพลกตะแคงตวผปวย วำงผำเชดตวผนใหญตำมแนวล ำตวใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำบดหมำด เชดบรเวณหลง 1 ครง ตำมดวยสบ 1 ครง และใชผำเชดตวผนเลกชบน ำสะอำด บดพอหมำด เชดซ ำอก 3-4 ครง

- สวมเสอผำใหผปวยใหเรยบรอย ดแลควำมเรยบรอยของทนอน ในกรณทผำปทนอนเปยก ดแลเปลยนผำปทนอนใหผปวยใหม และชวยจดใหผปวยนอนในทำทสขสบำย

หมำยเหต กรณผำตดมะเรงเตำนมเพยง 1 ขำง กำรสวมเสอผำผปวยใหสวมแขนขำงทท ำผำตดกอน เพอชวยบรรเทำควำมเจบปวดขณะสวมเสอผำ หำกผปวยผำตดเตำนมทง 2 ขำง ใหซกถำมอำกำรปวดแผลผำตด ของผปวย โดยเลอกสวมเสอแขนขำงทปวดมำกกวำกอน เพอชวย บรรเทำอำกำรเจบปวดใหแกผปวยได

25



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.9 กำร Ambulate ผปวยหลงผำตด

3.10 กำรบรหำรแขนและไหลหลงผำตด

1. ชวยกระตนใหผปวยบรหำรปอดโดยกำรหำยใจเขำออกลกๆ ชำๆ

บอยๆ โดยท ำตำมทฤษฎ หวขอท 3.1 กำรปฏบตตวกอนผำตด เพอปองกนกำรเกดภำวะแทรกซอน เชนปอดบวม

2. ผปวยหลงผำตดจะทอำกำรเจบคอจำกกำรใสทอชวยกำรหำยใจขณะผำตด ผปฏบตงำนพยำบำลชวยกระตนใหผปวยใชวธกำรไออยำงมประสทธภำพตำมทฤษฎ หวขอท 3.2 กำรปฏบตตวกอนผำตดและแนะน ำใหผปวยดมน ำอนเพอชวยใหเสมหะออนตวจะไดไอเสมหะออกไดงำย

3. แนะน ำผปวยใหทรำบวำภำยหลงผำตด 24-48 ชวโมง ผปวย สำมำรถลกเดนได เพอปองกนกำรเกดภำวะแทรกซอน เชน ปอดบวม กำรเกดลมเลอดในหลอดเลอดด ำสวนลกของขำ นอกจำกนยงชวยสงเสรมใหแผลผำตดหำยเรวขน ขณะลกเดนใหตงตวตรงไมไหลเอยง แตถำมอำกำรวงเวยนศรษะ หนำมดคลำยจะเปนลมใหนงหรอนอนพกสกคร

1. ชวยกระตนใหผปวยบรหำรแขนตำมค ำแนะน ำของพยำบำล และ

สำธตกำรบรหำรแขนหลงผำตด ในกรณผปวยรสกตวดใหเรมออกก ำลงกำยนวมอโดยกำรงอนว เหยยดนว ก ำมอ แบมอ กระดก ขอมอขนลง คว ำมอ งอขอศอกเขำและเหยยดออก ท ำทำละ 5 ครง วนละ 3 เวลำ เพอปองกนกำรบวมของแขน จำกนนชวยกระตนใหผปวยบรหำรขอไหล เพอปองกนภำวะแทรกซอนจำกขอไหลตดและแขนบวม ควรเรมท ำ 1 – 2 วนแรกหลงผำตด โดยเรมท ำชำๆกอนแลวคอยท ำบอยขนและเรวขนไปเรอยๆ จนใชแขนไดเหมอนกอนผำตด ควรท ำเปนประจ ำทกวนในเวลำเชำและเยน และควรท ำตอเนองตลอดไป วธกำรบรหำรทงหมดม 10 ทำ ดงน

(เอกสำรกำรบรหำรแขนและขอไหลส ำหรบผปวยทผำตดเตำนม, สถำนวทยำมะเรง คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำลมหำวทยำลยมหดล, 2548)

26



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.10 กำรบรหำรแขนและไหลหลงผำตด (ตอ)

ทำท 1 ยนหนหนำเขำหำฝำผนง งอศอกทง 2 ขำง วำงมอบนฝำผนงแลว คอยๆเคลอนนว ไตนวขนไป ตำมฝำผนงจนแขนเหยยดตรง หรอสงเทำทแขนจะเหยยดได

รปภำพท 13

ทำท 2 วำงแขนขำงล ำตวและเหยยดแขน ทง 2 ขำงขนไปทำงดำนหลง แลวคอยๆยกแขนขนใหมำกทสด เทำทจะมำกได


ทำท 3 วำงมอบนไหลตรงขำมแลวยกศอก ขนจนถงระดบคำง

รปภำพท15

ทำท 4 กมตวใหแขนหอยลง เหวยงแขนไปทำงซำยและทำงขวำ โดยศอกไมงอ


27




ทำท 5 ประสำนมอหลงตนคอ เลอนขอศอกทง 2 ขำงมำชดกนดำนหนำ และกำงขอศอกออก รปภำพท 17 ทำท 6 ยนหนขำงเขำฝำผนง มอวำงทำบกบผนง คอยๆไตนวไปตำม ผนงขนไปเรอยๆ รปภำพท 18 ทำท 7 ก ำมอ คอยๆยกแขนขนเหนอศรษะทำงดำนหนำ แลวลดแขนลง มออยระดบไหล แลวเหยยดแขนขนเหนอศรษะแลวลดแขนลง


ทำท 8 ยนโนมตวใหแขนขำงผำตดหอยลง แลวหมนแขนเปนวงกลม โดยหมนตำมเขมนำฬกำ และเปลยนเปนทวนเขมนำฬกำ รปภำพท 20

28




ทำท 9 กำงแขนทง 2 ขำง งอขอศอกใหปลำยแขนชขนดำนบน แลว เปลยนใหปลำยแขนชลงลำง รปภำพท 21 ทำท 10 งอศอกขวำ เออมมอไปดำนหลงใหปลำยนวแตะไหลดำนตรง ขำม งอศอกซำยมำดำนหนำ ใหปลำยนวแตะไหลดำนตรงขำม วำงแขนลงแลวเปลยนท ำสลบขำง


2. ผปวยหลงผำตดเตำนมออกแลว มกจะมไหลขำงนนตกเนองจำกควำมเจบปวด หรอควำมไมสมดลของรำงกำย (น ำหนก 2 ขำง ไมเทำกน) ซงถำหำกอยในทำดงกลำวนำนๆจะท ำใหปวดหลงและตนคอ กำรชวยใหกำรพยำบำลเบองตน ปฏบตดงน

- ชวยกระตนใหผปวยท ำตวใหตรงอยตลอดเวลำหรอทกครงทนกได

- ชวยกระตนใหผปวยบรหำรรำงกำยบอยๆ ตำมทำบรหำร 10 ทำ เบองตน

29



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.11 กำรดแลผปวยดำนจตใจ 3.11.1ผปวยบำงรำยวตกกงวลเรองควำมเจบปวดหลงผำตด

3.11.2 ผปวยบำงรำยวตกกงวล เกยวกบ อำกำรบวมของแขนขำงทท ำผำตดมะเรงเตำนม

3.11.3 ผปวยบำงรำยวตกกงวล เกยวกบ ขอไหลตดหลงจำกท ำผำตด

1. ชวยใหก ำลงใจผปวยเบองตน โดยใหค ำแนะน ำวำจะมพยำบำลและ

ผปฏบตงำนพยำบำลเขำมำสงเกต และสอบถำมอำกำรผปวยเปนระยะๆ หำกผปวยมอำกำรเจบปวดหรอผดปกต สำมำรถแจงใหทรำบไดทนท

2. ชวนผปวยพดคยและแนะน ำใหอำนหนงสอธรรมะ สวดมนต ดโทรทศน เพอเบยงเบนควำมสนใจจำกควำมเจบปวด

3. ชวยกระตนใหผปวยลก ยน เดน และบรหำรแขนเทำทผปวยสำมำรถท ำไดตำมทพยำบำลไดแนะน ำ

1. ชวยใหขอมลเบองตนในกำรดแลตนเองหลงจำกผำตดมะเรงเตำนมเชน หำมใชแขนขำงทท ำกำรผำตดมะเรงเตำนมในกำรหวของหรอยกของหนกมำกๆ วำงแขนใหอยเหนอระดบอก เพอชวยใหกำรไหลเวยนของโลหตดขน ลดอำกำรคง จะชวยไมใหแขนบวม ( สรลกษณ จนเทรมะ,2541:39)

2. แนะน ำใหผปวยสงเกต ถำพบวำเรมมอำกำรแขนบวม ใหรำยงำนพยำบำลหรอแพทยทรำบ เพอวำงแผนกำรรกษำตอไป

1. ชวยใหขอมลเบองตน เพอปองกนขอไหลตด เชน หลงผำตดวนแรก สำมำรถใหผปวยท ำกจวตรประจ ำวนดวยตนเองโดยใชแขนขำงทผำตดได เชน แปรงฟน ลำงหนำ หวผม รบประทำนอำหำร เปนตน ถำผปวยยงมอำกำรปวดแผลอยใหท ำซ ำๆ

2. ชวยจดทำนอนโดยยกแขนสง วำงแขนบนหมอน กำงรกแร 90 องศำเพอใหผปวยนอนในทำทถกตองสขสบำย แขนไดรบกำรรองรบอยำงด เปนกำรยดเนอเยอรอบขอไหล เพอปองกนกำรยดตดของขอไหลหลงผำตด เมอผปวยตะแคงใหตะแคงไปดำนตรงขำมขำงทท ำผำตด ใชหมอนรองรบแขน โดยใหผปวยกอดหมอนไว และใชหมอนขำงวำงไวดำนหลงผปวย เพอใหผปวยพงหลงได

30



ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด (ตอ) 3.11.4 ผปวยบำงรำยวตกกงวล เกยวกบ

อำกำรชำบรเวณตนแขนขำงทท ำผำตด (เพรำะเสนประสำททมำเลยงผวหนงบรเวณนน

ถกตดขำด มอำกำรมอชำหนกถวงๆ ปวดบรเวณทองแขน ท ำใหผปวยร ำคำญไมสขสบำย)

3.11.5 ผปวยหลงผำตดบำงรำย วตกกงวล เรองเลอด น ำเหลองทระบำยจำกแผล สของสงทระบำยออกมำยงคงมจ ำนวนปรมำณเพมขนหลงจำกผำตดเตำนมมำแลว 3 - 4 วน

3.12 กำรท ำควำมสะอำดแผล

1. รบฟงปญหำ และพดคย ชวยใหก ำลงใจผปวยเบองตน 2. รำยงำนพยำบำลหวหนำเวรทรำบ เพอใหพยำบำลใหขอมลและ

ค ำแนะน ำเกยวกบกำรปฏบตตวทถกตองแกผปวย จะไดชวยใหผปวยคลำยควำมวตกกงวล

3. แนะน ำผปวย เรองกำรดแลผวหนงบรเวณทมอำกำรชำ ใหหลกเลยง กำรใชกระเปำน ำรอนประคบบรเวณทชำ

1. รบฟงปญหำและชวยใหขอมลเบองตน ดงน ผปวยหลงผำตดเตำนมบำงรำยจะม เลอด น ำเหลองทระบำยจำกแผลในปรมำณเพมขนไดและลดลงเมอแผลผำตดดขน

2. รำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพอใหค ำอธบำยกบผปวยเรองกำรดแลขวดสญญำกำศใหท ำงำนอยำงมประสทธภำพ

1. ภำยหลงกำรผำตดประมำณ 4-5 วน แพทยจะเปดแผลเพอท ำควำม

สะอำดเปนครงแรก ผปวยสวนใหญอำจรสกกลวไมกลำมองดแผลของตนเอง อำจแนะน ำวำลกษณะแผลกจะคลำยกบแผลผำตดอนๆ โดยรอบแผลอำจมสคล ำและตรงบรเวณแผลผำตดจะมสำยยำงเลกๆตอออกมำ แผลผำตดจะตดสนทด ขณะเอำสำยระบำยเลอดและน ำเหลองทแผลออก ผปวยอำจมควำมรสกปวดรำวไปทแขนสกคร แลวอำกำรดงกลำวกจะหำยไป

2. กำรดแลแผลผำตด แนะน ำใหผปวยสงเกตบรเวณบำดแผล ไมควรแกะหรอเปดแผลเอง ถำมเลอดออกซมผำปดแผลหรอมอำกำรอดอดเนองจำกเสอชนในรดทรวงอกมำกเกนไป ควรแจงใหพยำบำลทรำบ

31



ระยะท 4 กำรดแลผปวยกอนกลบบำน 1. ผปวยหลงผำตดเตำนมกอนใหผปวยกลบบำน แพทยจะเปดแผลผปวย พรอมถอดสำยระบำยเลอดออก จงตองเตรยมอปกรณกำรชวยท ำควำมสะอำดแผลผปวยใหพรอมใช ดงน

1. กรรไกรตดไหมปรำศจำกเชอ 2. ชดท ำแผลปลอดเชอ 3. กอส และ ทอปกอส ทปลอดเชอ 4. น ำยำฆำเชอทใชเชดรอบๆแผล เชน เบตำดน หรอ

2% Chlorhexidine ตำมแพทยระบ 5. พลำสเตอรและกรรไกรตดพลำสเตอร 6. ถงใสของสกปรกทใชแลว

รปภำพท 23 อปกรณกำรชวยท ำควำมสะอำดแผลผปวย 2. เมอชวยแพทยเปดแผลและถอดสำยระบำยเลอดเรยบรอยแลว ให

น ำถงทใสของใชแลวทงลงถงถงสสม (ขยะตดเชอ) 3. ควรเชดตว สระผมและเปลยนเสอผำใหผปวย กอนจ ำหนำยผปวย

กลบบำน เพอใหผปวยสขสบำย กำรสวมเสอผำควร สวมเสอแขนทท ำผำตดกอน หรอถำหำกผปวยผำตดเตำนม ทง 2 ขำง ใหสวมเสอแขนขำงทปวดมำกกวำกอนเพรำะสำมำรถชวยบรรเทำควำมเจบปวดได

4. ชวยใหค ำแนะน ำ ดงน 4.1 กำรดแลแผลผำตด ผปวยไมตองท ำกำรเปดแผลจนกวำจะถง

วนนด เนองจำกแพทยไดท ำควำมสะอำดแผลแลว ผปวยควร ระวงไมใหแผลเปยกน ำ ถำมไข อกเสบ บวม แดง บรเวณแผลผำตด ใหรบกลบมำพบแพทยทนท

6

1

2

3

4

5

32



ระยะท 4 กำรดแลผปวยกอนกลบบำน (ตอ)

4.2 กำรรบประทำนอำหำร ใหรบประทำนอำหำรทมประโยชนและคณคำสง ครบทง 5 หม เพอชวยสงเสรมกำรหำยของแผลและท ำใหรำงกำยแขงแรง

4.3 กำรออกก ำลงกำย สำมำรถออกก ำลงกำยไดตำมควำมเหมำะสมกบสภำพรำงกำยหลงผำตด อธบำยใหผปวยทรำบถงควำมจ ำเปนทตองบรหำรขอไหลเปนประจ ำ เพอปองกนขอไหลตด

4.4 กำรพกผอน ควรไดรบกำรพกผอนนอนหลบอยำงนอยวนละ 6-8 ชวโมง เพอใหรำงกำยแขงแรง

4.5 กำรรบประทำนยำ ใหรบประทำนยำตำมแพทยสง หำกพบควำมผดปกตขณะรบประทำนยำ ใหรบมำพบแพทยพรอมน ำซองยำทเหลอมำดวย

4.6 กำรดแลแขนขำงทท ำกำรผำตด 4.6.1 เวลำนอนใหยกแขนสงเพอชวยใหมกำรไหลเวยนของเลอดไดสะดวก 4.6.2 ไมควรใชแขนขำงทท ำผำตดยกหรอลำกของหนก หรอรบน ำหนกมำกเกนไป ในระยะแรกหลงผำตดใหมๆ แนะน ำใหผปวยท ำงำนชำๆ หลกเลยงควำมเมอยลำ ควรพกบอยๆขณะออกก ำลง ถำมอำกำรปวดใหหยดพก หลกเลยงกจกรรมทท ำใหแขนขำงทท ำผำตดมแผล หรอไดรบกำรระคำยเคอง เชน กำรใชของมคม กำรตดเลบ ควรระวงแมลงหรอสตวกดตอย 4.6.3 ระวงผวหนงไหมโดย

- หลกเลยงไมใหแขนขำงทท ำผำตดถก แสงแดดจดเปน เวลำนำน ขณะนงรถหรอไปชำยทะเล - หลกเลยงกำรอยใกลเตำไฟ หรอควำมรอน - หลกเลยงกำรใชน ำยำท ำควำมสะอำดทมควำมเขมขน สง

4.6.4 ดแลใหเลอดมกำรไหลเวยนสะดวก โดย - หลกเลยงกำรสวมเสอผำทคบมำกเกนไปหรอใชสำย ยำงรดแขน

33



ระยะท 4 กำรดแลผปวยกอนกลบบำน (ตอ) - กำรสวมเสอชนในหรอเตำนมเทยม ตองไมมแรงกด บนไหล และไมระคำยเคองบรเวณแผล - หลกเลยงกำรวดควำมดนโลหต กำรฉดยำกำรเจำะ เลอดกำรใหเลอดหรอสำรน ำทำงหลอดเลอดด ำ

บรเวณแขนขำงทท ำผำตด - ถำแขนขำงทท ำผำตดทมกำรอกเสบตองรบมำพบ

แพทยทนท 4.7 แนะน ำใหผปวยท ำกำรตรวจเตำนมขำงทเหลอดวยตนเอง

เปนประจ ำทกเดอน โดยท ำภำยหลงจำกมประจ ำเดอน 7 วน 4.8 ชวยใหควำมรเรองกำรด ำเนนชวตหลงไดรบกำรผำตดเตำนม

กลำวคอผปวยสำมำรถท ำงำนประกอบอำชพ และด ำเนนชวตไดเหมอนคนปกต กำรอยรวมกบสำม ผปวยสำมำรถมเพศสมพนธกบสำมไดตำมปกตเมอสภำพรำงกำยพรอม

4.9 กำรมำตรวจตำมนด แนะน ำใหผปวยเหนถงควำมส ำคญของกำรมำตรวจตำมแพทยนดทกครง เพอตดตำมดอำกำรของผปวย ถำผปวยตองกำรท ำศลยกรรมตกแตงเสรมทรวงอกหรอใสเตำนมเทยม ใหปรกษำกบแพทยผท ำกำรรกษำ

34

บทท 4 กรณศกษำ

กรณศกษำ ขอมลทวไปของผปวย . ผปวยเพศหญง อำย : 40 ป เชอชำต : ไทย สญชำต : ไทย ศำสนำ : พทธ สถำนภำพสมรส : ค อำชพ : รบรำชกำร ภมล ำเนำ : จ. นครปฐม ทอยปจจบน : จ.นครปฐม สทธคำรกษำพยำบำล : เบกจำยตรง . กำรวนจฉยโรค มะเรงเตำนมขำงซำย . แหลงทมำของขอมล : เวชระเบยน และผปวย . วนทรบไวในโรงพยำบำล : 2 เมษำยน พ.ศ. 2555 . วนทรบไวในควำมดแล : 2 เมษำยน พ.ศ. 2555 ประวตควำมเจบปวย (Health history ) . อำกำรส ำค ญ (Chief Complaint ) คล ำพบกอนทเตำนมขำงซำย . ประวตกำรเจบปวยในปจจบน (Present lllness) - 3 เดอนกอนมำโรงพยำบำล คล ำพบกอนทเตำนมขำงซำย วนท 31 มกรำคม 2555 ไปตรวจทโรงพยำบำลเอกชน แพทยไดตรวจอลตรำซำวด และตรวจแมมโมแกรม ผลกำรตรวจพบควำมผดปกต มกอนเนอขนำด 1.6 ซม. แพทยจงไดท ำ Excision ผลพยำธ พบเปนมะเรงเตำนม แพทยแนะน ำใหรกษำดวยกำรผำตดเอำกอนออก ผปวยขอมำรบกำรรกษำตอทโรงพยำบำลศรรำช เมอ วนท 1 มนำคม 2555 โดยไดมำพบแพทยพรอมผลกำรตรวจของโรงพยำบำลเอกชน แพทยไดนดใหเขำมำรบกำรรกษำในวนท2 เมษำยน 2555 เพอรบกำรผำตดTotal mastectomy c Sentinel lymph node biopsy . ประวตกำรเจบปวยในอดต ( past History )

- ปฏเสธกำรสบบหร / ดมสรำ - กำรไดรบอบตเหต : ไมเคยไดรบอบตเหตทตองท ำใหนอนพกรกษำตวทโรงพยำบำล - โรคเรอรง : โรคควำมดนโลหตสงและโรคไขมนในเลอดสง - กำรเขำรบกำรรกษำในโรงพยำบำล : ไมเคยเขำรบกำรรกษำในโรงพยำบำลดวยสำเหตอน

. ประวตกำรแพอำหำร ไมมประวตแพอำหำรทะเล . ประวตกำรเจบปวยในครอบครว ( Family History) มำรดำเปนโรคควำมดนสง

35

. สภำพผปวยกอนรบไวในควำมดแล ผปวยเพศหญง ผวสขำว รปรำงทวม มหนำสดชน รสกตวด ไมเหนอย หำยใจ Room airมกอนทเตำนมขำงซำย เตำนมไมบวม ไมมแผลทบรเวณเตำนม ประเมนผปวยแรกรบ - Vital Sign : T= 36.5 C P = 86 /min R = 20/min BP = 150/90 mmHg - Weight & Height : น ำหนก= 56 kg สวนสง = 157 cm กำรดแลผปวยกอนผำตด

กอนผำตดจะมทมแพทยผท ำกำรรกษำผปวยและพยำบำล แจงใหผปวยทรำบวำจะท ำกำรผำตดในวนท 3 เมษำยน 2555 หลงจำกนนผจดท ำไดเขำไปในหองผปวยพรอมแนะน ำตนเองเพอเปนกำรแสดงควำมพรอมทจะชวยเหลอผปวย ดวยทำทำงออนโยน สภำพ ยมแยมแจมใส เพอใหผปวยเกดควำมรสกสบำยใจ ไววำงใจ อบอนเปนกนเอง โดยชวนผปวยพดคย พรอมประเมนสภำพจตใจผปวย เปดโอกำสใหผปวยซกถำมพรอมดวยแนะน ำกำรเตรยมควำมพรอมดำนรำงกำยกอนผำตด โดยแนะน ำใหผปวยอำบน ำ สระผมใหสะอำด เพอปองกนกำรตดเชอ และไดชมผปวยทเตรยมตวตดเลบสน ไมทำสเลบกอนมำรกษำตวทโรงพยำบำลเปนกำรเตรยมตวทถกตองพรอมบอกเหตผลของกำรหำมทำสเลบ เนองจำกขณะแพทยท ำกำรผำตดจะสงเกตอำกำรซดจำกเลบของผปวยวำอำกำรผดปกตหรอไม หำกอำกำรผดปกตแพทยจะไดใหกำรพยำบำลทนทวงท และสอบถำมควำมรสกของผปวย ผปวยบอกวำพรอมทใหแพทยผำตด แตยงมควำมวตกกงวลเกยวกบภำพลกษณตนเองภำยหลงท ำผำตด กลวกำรไดยำระงบควำมรสก วตกกงวลเกยวกบควำมเจบปวยกลวกำรผำตด หลงจำกนนชวยกระตนใหผปวยฝก กำรหำยใจ และกำรไออยำงมประสทธภำพ กำรก ำลงกำยแขนขำบนเตยง และกำรพลกตะแคงตวและกำรลกนง ใหผปวยฝกปฏบตพรอมประเมนและใหค ำแนะน ำ (ตำมรำยละเอยดทฤษฏ กำรเตรยมตวกอนผำตดหนำ 13-15 ) ตอจำกนนไดแนะน ำเรองกำรปฏบตตวหลงผำตดในกำรดแลชวยเหลอวดสญญำนชพทก 4 ชวโมง ชวยดแลตรวจสอบใหผปวยงดน ำและอำหำรทำงปำกหลงเทยงคนกอนวนผำตด ตำมแผนกำรรกษำของแพทย อธบำยใหผปวยทรำบถงเหตผลในกำรงดน ำ งดอำหำร เพอปองกนกำรอดตนทำงเดนหำยใจทอำจเกดขนจำกกำรอำเจยนและส ำลกเอำเศษอำหำรเขำไปในขณะท ำหตถกำร

36

สรปปญหำทำงกำรชวยกำรพยำบำลในผปวยกอนผำตดวนท 2 ม.ย 2555

ปญหำทำงกำรชวยกำรพยำบำลท 1 ผปวยมควำมวตกกงวลเกยวกบภำพลกษณตนเองภำยหลงท ำผำตดเตำนม ขอมลสนบสนน 1. ผปวยบอกวำ “เหลอเตำนมขำงเดยว กลวสำมรงเกยจ” 2. ผปวยมสหนำไมสดชน ครนคด เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยคลำยควำมวตกกงวลเกยวกบภำพลกษณภำยหลงท ำผำตดเตำนม เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยบอกวำคลำยควำมวตกกงวลลง สหนำสดชน 2. ผปวยบอกวำมควำมมนใจในตนเองเพมขน และเขำใจถงกำรปรบภำพลกษณตนเองโดยกำร

ใชเตำนมเทยมเพอชวยใหมควำมรสกทดขน กจกรรมชวยกำรพยำบำล

1. เปดโอกำสใหผปวยไดระบำยควำมรสกและรบฟงดวยควำมตงใจ 2. แจงขอมลใหพยำบำลทรำบเพอวำงแผนรวมกนในกำรดแลผปวยและใหค ำแนะน ำกบผปวย 3. ชวยอธบำยใหผปวยทรำบวำเตำนมขำงทถกตดออกไปแลว จะถกเสรมขนมำใหมไดโดย

กำรเตำนมเทยมในกำรปรบภำพลกษณ 4. มสวนชวยสนบสนนในครอบครว โดยกำรเปดโอกำสใหสำมมสวนในกำรชวยเหลอดแล ภรรยำเพอจะไดชวยควำมรสกทดตอกน

กำรประเมนผล ( วนท 2-5 เมษำยน 2555 ) ผปวยมสหนำผอนคลำยลง บอกวำคลำยควำมวตกกงวลเกยวกบภำพลกษณตนเองภำยหลงผำตดเตำนม นอกจำกนสงเกตวำสำมผปวยเขำมำดแลผปวยตลอด สรปปญหำ ปญหำนนไดแกไขหมด เนองจำกผปวยมควำมเขำใจถงกำรปรบภำพลกษณตนเองโดยกำรใชเตำนมเทยม เพอชวยใหมควำมรสกทดขนเมอแตงตว ปญหำทำงกำรชวยกำรพยำบำลท 2

ผปวยวตกกงวลกลวกำรผำตดและผลขำงเคยงจำกฤทธของยำระงบควำมรสก ขอมลสนบสนน

1. ผปวยบอกวำ “กลวกำรผำตด”

37

2. ผปวยบอกวำ “กลวไดรบยำสลบแลวไมตน” “เมอคนนอนไมหลบ กงวลเกยวกบกำรไดรบ ยำระงบควำมรสก

เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยคลำยควำมวตกกงวลเกยวกบกำรผำตดและผลขำงเคยงจำกฤทธของยำระงบควำมรสก เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยบอกวำคลำยควำมวตกกงวลลง 2. ผปวยบอกวำเขำใจเกยวกบขนตอนกำรผำตด

กจกรรมทำงกำรชวยกำรพยำบำล 1. เปดโอกำสใหผปวยไดระบำยควำมรสกและรบฟงดวยควำมตงใจ 2. แจงใหผปวยทรำบวำ ภำยหลงจำกผำตดเตำนม จะมพยำบำลและผชวยพยำบำล เขำมำ

สงเกตและสอบถำมผปวยเปนระยะๆ หำกผปวยมกำรเจบปวด หรออำกำรผดปกต ใหรบแจงพยำบำล หรอกดเรยกขอควำมชวยเหลอได และภำยหลงจำกผำตดเตำนมทหองผำตดเสรจเรยบรอยแลวจะมกำรตรวจวดสญญำณชพทก 15 - 30 นำท เพอสงเกตอำกำรผดปกตของผปวยอยำงใกลชด จำกผชวยพยำบำล พยำบำลและแพทยในหองพกฟนจนกวำผปวยปลอดภยและรสกตวดจงจะยำยกลบมำพกทหอผปวย เพอใหผปวยเกดควำมเชอมนตอกำรรกษำพยำบำลทจะไดรบในระยะหลงผำตด

3. รำยงำนใหพยำบำลทรำบวำผปวยมควำมวตกกงวลกลวกำรผำตดเตำนม และผลขำงเคยงจำกฤทธของยำระงบควำมรสก เพอใหพยำบำลหรอแพทยทท ำกำรรกษำอธบำยแนวทำงกำรรกษำและขนตอนกำรผำตดทถกตอง เพอชวยใหผปวยคลำยควำมวตกกงวล

กำรประเมนผล ( วนท 3 เมษำยน 2555 ) ผปวยมสหนำผอนคลำยลง บอกวำคลำยควำมวตกกงวลเกยวกบกำรผำตดและผลขำงเคยง

จำกฤทธของยำระงบควำมรสกเมอแพทยทท ำกำรรกษำอธบำยแนวทำงกำรรกษำและขนตอนกำรผำตด

ปญหำในกำรชวยกำรพยำบำลท3 ผปวยและญำตขำดควำมรเรองวธกำรปฏบตตนกอนและหลงผำตด ขอมลสนบสนน

ผปวยและญำตถำมวำ “กอนและหลงผำตดควรปฏบตตนอยำงไร”

เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยและญำตสำมำรถเขำใจกำรปฏบตตนกอนและหลงผำตด

38

เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยบอกวำคลำยควำมวตกกงวลลดลงและบอกขนตอนกำรปฏบตตวกอนและหลง ผำตดเตำนมไดถกตอง

2. ผปวยบอกวำคลำยควำมวตกกงวลลงเมอไดด VCD กำรปฏบตตนกอนและหลงผำตด และปฏบตตำม VCD และคมอฯ ภำยหลงจำกพยำบำลไดแนะน ำและสำธตไดถกตอง กจกรรมกำรชวยกำรพยำบำล 1. เปดโอกำสใหผปวยไดระบำยควำมรสกและรบฟงดวยควำมตงใจ 2. แจงขอมลใหพยำบำลทรำบ เพออธบำยขนตอนและวธ กำรปฏบตตนกอนและหลงผำตด 3. ชวยกระตนใหผปวยฝกกำรปฏบตตนกอนและหลงผำตด ( ตำมรำยละเอยดทฤษฏ กำร

เตรยมตวกอนและหลงผำตด หนำ 13-15) 4. น ำ VCD กำรปฏบตตนกอนและหลงผำตดใหผปวยดทหองพกพรอมตอบค ำถำมทผปวย

สงสยและรำยงำนใหพยำบำลทรำบ กำรประเมนผล ( วนท 2 -5 เมษำยน 2555 )

1. ผปวยบอกวธกำรปฏบตตนกอนและหลงผำตดไดอยำงถกตอง ภำยหลงผปฏบตงำนพยำบำล และพยำบำลไดใหค ำแนะน ำและใหขอมล

2. ผปวยสำมำรถฝกกำรออกก ำลงกำยแขน ขำ บนเตยง กำรพลกตะแคงตว ลกนง ยน และเดนตำมทพยำบำลไดสำธตใหไดอยำงถกตอง

สรปปญหำ ปญหำไดรบกำรแกไขหมดไป ผปวยสำมำรถปฏบตตนกอนและหลงผำตดไดถกตอง ปญหำในกำรชวยกำรพยำบำลท 4 ผปวยและญำตขำดควำมรเรองกำรรบประทำนอำหำรเฉพำะโรค ขอมลสนบสนน

1. ผปวยเปนโรคควำมดนโลหตสงและไขมนในเลอดสง 2. เมอซกถำมผปวยบอกวำอยบำนชอบรบประทำนอำหำรรสเคม แกงกะท ของทอด โดยเฉพำะขนมทท ำดวยกะทเปนประจ ำ

เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยและญำตมควำมร ควำมเขำใจเกยวกบอำหำรเฉพำะโรค เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยและญำตสำมำรถบอกชนดอำหำรทควรรบประทำนไดถกตอง 2. ผปวยและญำตสำมำรถบอกถงควำมส ำคญของกำรรบประทำนอำหำรทเหมำะสมกบโรคท เปนได

39

กจกรรมกำรชวยกำรพยำบำล 1. ชวยใหค ำแนะน ำเกยวกบกำรรบประทำนอำหำรใหเหมำะสมกบโรคทเปน ไดแก อำหำรท

ลดเคม อำหำรประเภทกะท ของทอด อำหำรมน เปนตนและทดสอบควำมเขำใจเรองอำหำร โดยยกตวอยำงประเภทอำหำร คอ ปลำทเคมทอด และแกงบวดฝกทอง วำอำหำรสองชนดนผปวยสำมำรถรบประทำนไดหรอไม

2. โทรแจงเบกอำหำรเฉพำะโรค ควำมดนโลหตสง และไขมนในเลอดสงใหหนวย โภชนำกำรทรำบ

3. ชวยดแลเรองอำหำรขณะผปวยนอนพกรกษำทโรงพยำบำลใหเหมำะสมตำมขอจ ำกดของโรคประจ ำตวผปวย โดยกำรตรวจสอบอำหำรทสงมำจำกฝำยโภชนำกำรใหถกตองตำมขอจ ำกดของโรค คอ เปนอำหำรประเภทลดเคม และไขมนนอย

4. เปดโอกำสใหผปวยระบำยควำมรสก และซกถำมขอมลรวมกบกำรรบฟงปญหำดวยควำมเตมใจ และน ำขอมลทไดรำยงำนใหพยำบำลทรำบเพอวำงแผนในกำรพยำบำลพรอมใหค ำแนะน ำตอไป

กำรประเมนผล วนท 2 เมษำยน 2555 ผปวยและญำตบอกชนดอำหำรทเหมำะสมตำมขอจ ำกดของโรคประจ ำตวทเปนอยไดถกตอง วนท 3 เมษำยน 2555 ผปวยสำมำรถเลอกรบประทำนอำหำรไดถกตำมขอจ ำกดของโรคไดถกตองในขณะทอยโรงพยำบำล วนท 4 เมษำยน 2555 ผปวยรบประทำนอำหำรตำมทโรงพยำบำลจดใหไดหมดทกมอ สรปปญหำ ปญหำนนแกไขหมด เนองจำกผปวยและญำตมควำมรควำมเขำใจตำมทพยำบำลและผชวยพยำบำลไดแนะน ำและใหขอมลทส ำคญพรอมเนนย ำถงกำรน ำควำมรทไดไปปฏบตเมอกลบไปอยทบำนดวย กำรดแลผปวยวนผำตด เชำวนผำตดดแลชวยอำบน ำ ช ำระรำงกำยใหสะอำด แนะน ำไมใหผปวยใสชดชนในไปหองผำตด สอบถำมและเนนย ำเรองฟนปลอม ใหผปวยถอดฟนปลอมออกเพอปองกนกำรหลดเขำไปอดกนทำงเดนหำยใจและชวยผปวยถอดเครองประดบทกชนด รวมถงหำมแตงหนำทำปำก พรอมอธบำยใหผปวยทรำบถงเหตผลเนองจำกแพทยตองประเมนออกซเจนขณะดมยำสลบ โดย

40

สงเกตอำกำรซดจำกรมฝปำกวำผปวยมอำกำรซดมำกนอยแคไหน จะไดใหกำรรกษำไดทนทวงท และชวยผปวยสวมชดผำตด โดยสวมชดผำตดดำนทผำไวดำนหลงเพอควำมสะดวกในกำรเปลยนชดปรำศจำกเชอกอนทเขำหองผำตดเพอปองกนกำรตดเชอ พรอมชวยดแลตรวจสอบปำยขอมอใหถกตองตรงกบผปวยและแฟมประวต (OPD CARD ) โดยใหผปวยบอกชอ - นำมสกลดวยตนเองแลวตรวจสอบชอ – นำมสกลทปำยขอมอใหตรงกบทผปวยบอก พรอมใหผปวยปสสำวะกอนไปหองผำตดเพอไมใหผปวยปวดปสสำวะกอนเขำหองหองผำตด ขณะทเจำหนำทหองผำตดมำรบผปวยชวยตรวจสอบชอ – นำมสกลผปวย พรอมหมำยเลขโรงพยำบำล (hospital number )กำรวนจฉยโรคใหตรงกนระหวำงหอผปวยและหองผำตด และแจงใหผปวยทรำบเมอเจำหนำทหองผำตดมำถงหอผปวย แนะน ำใหผปวยนอนชนเขำยนฝำมอลงกบทนอน แลวคอย ๆ เลอนสะโพกและล ำตวไปทเปลของหองผำตดทมำรบผปวย เมอผปวยอยบนเปลนอนเรยบรอยแลวชวยจดทำใหผปวยอยในทำสขสบำย ใหผปวยวำงแขนทงสองขำงแนบล ำตวพรอมเกบผำรองใหเรยบรอยคลมผำหมใหผปวยถงระดบอก ยกรำวกนเตยงทงสองขำงเพอปองกนผปวยตกเตยง พรอมแจงใหผปวยทรำบวำขณะเคลอนยำยจะมผชวยพยำบำลจำกหนวยรบสงของหองผำตดอยดวยตลอด หำกมอำกำรผดปกตใหแจงใหทรำบได เชนมอำกำรคลนไสอำเจยน เปนตน เมอสงผปวยไปหองผำตดเรยบรอยแลว เตรยมควำมพรอมเพอรอรบผปวยกลบจำกหองผำตดโดยเปลยนผำปทนอนพรอมปผำยำงขวำงเตยงและผำขวำงเตยงใหเหมำะสมกบบรเวณทผำตดเตำนมเพอปองกนกำรเปรอะเปอนของสำรคดหลง พรอมจดเตรยมอปกรณใหพรอมใช เพอควำมสะดวกขณะชวยใหกำรพยำบำล(ตำมรำยละเอยดทฤษฏเรองกำรเตรยมอปกรณผปวยหลงผำตดหนำ18-19 )

กำรดแลควำมสขสบำยผปวยหลงผำตด ( วนท 3 เมษำยน 2555 ) แจงใหผปวยทรำบเมอมำถงหองพกผปวย ภำยหลงท ำผำตดเตำนมขำงซำยเรยบรอยแลว ผปวยรสกตวดไมมอำกำรคลนไสอำเจยน ปรบระดบเตยงผปวยใหเสมอกบเปลทมำสงผปวย ใหเจำหนำทเขนเปลเทยบกบเตยงผปวย ลอคลอขำงเตยง เพอปองกนเตยงเลอนถอยออก และใหเจำหนำทเขนเปลยนดำนนอก เพอไมใหเปลกบเตยงเลอนออกจำกกนกอนเคลอนยำยผปวยโดยใชเทคนคกำรเคลอนยำย (ตำมรำยละเอยดกำรเคลอนยำยผปวยหนำ 17–18 ) ใหยำยขวดใหสำรน ำไวทเตยงผปวยกอน พรอมทงดแลสำยระบำยเลอด ไมไดดงรง หรอเลอนหลด ขณะเคลอนยำย ผปวยปวดแผลมสหนำ ไมสขสบำยเนองจำกปวดแผล ระดบควำมเจบปวด = 7 คะแนน รำยงำนพยำบำลทรำบ ชวยตรวจวดและบนทกสญญำณชพหลงกลบจำกผำตดเตำนม T = 36 องศำเซลเซยส, P = 78ครง/นำท R= 20 /min , BP = 150/78 mmHg และชวยตรวจวด และบนทกสญญำณชพทก 1 ชวโมง จ ำนวน 4 ครง จำกนนตรวจวดและบนทกสญญำณชพทก 2 ชวโมง จ ำนวน 4 ครง และทก 4 ชวโมง จนครบ 72 ชวโมงนบจำกวนทผปวยผำตดเตำนม แสดงวำรำงกำยไดกลบสสภำพปกต และไมมภำวะแทรกซอนใดๆ และหำมวดควำมดนโลหตทแขนขำงซำย โดยพยำบำลจะวำงปำยเตอนใหผปวยและผรวมงำนทรำบ และเนนย ำแนะน ำผปวยไมใหใชแขนขำงซำยยกของหนก

41

พรอมชวยดแลสำยระบำยเลอดไมใหหกพบงอ และขวด Vacuum drain ใหมกำรท ำงำนทมประสทธภำพ โดยคอยสงเกตจกยำงสเขยวดำนบนของขวดระบำยเลอด (Vacuum drain) โดยสงเกตขวดระบำยเลอดถำเปนระบบสญญำกำศจกยำงสเขยวดำนบนจะแนบตดกน ผปวยหลงผำตดเตำนม แพทยอนญำตใหรบประทำนอำหำรไดตำมปกตเมอผปวยรสกตวด โดยกำรชวยเหลอดแลใหไดรบอำหำรตำมทผปวยตองกำร และถกตำมขอจ ำกดของโรคทเปนอย และชวยใหค ำแนะน ำใหผปวยดมน ำมำกๆ เพอลดอำกำรเจบคอ และชวยใหเสมหะออนตว เพอผปวยจะไดไอเอำเสมหะออกไดงำยขนพรอมทงชวยใหค ำแนะน ำ และจดบนทกจ ำนวนน ำดมและปสสำวะตำมค ำสงแผนกำรรกษำของแพทย โดยแนะน ำใหผปวยดมน ำในเหยอกและใหเกบปสสำวะใสขวดทไดจดเตรยมไว ชวยดแลพยงตวผปวยไปปสสำวะทหองน ำ เนองจำกผปวยไมคนเคยกบกำรนอนปสสำวะบนเตยง พรอมชวยผปวยพลกตะแคงตวไปดำนขวำมอของผปวย เนองจำกผปวยผำตดเตำนมขำงซำย และขณะชวยเหลอผปวยใหยนทำงดำนดำนขวำมอของผปวย โดยใชมอประคองทไหลผปวยทง 2 ขำง ตอมำใหผปวยนงพก โดยหอยเทำทขำงเตยง และซกถำมผปวยมอำกำรหนำมด เวยนศรษะหรอไม ผปวยบอกวำไมมอำกำรหนำมด ไมเวยนศรษะ หลงจำกนนชวยพยงตวผปวยโดยอยขำงซำยทผปวยท ำผำตดเตำนม เพอชวยถอขวดระบำยเลอด และขวดใหสำรน ำ เพออ ำนวยควำมสะดวกใหผปวยขณะเขำหองน ำ ผปวยสำมำรถปสสำวะเองไดตำมปกต ผปวยมแผลผำตดเตำนมขำงซำย ไมสำมำรถอำบน ำเองได ตองชวยดแลดำนสขอนำมย โดยชวยเชดตว เปลยนเสอผำใหผปวย เพอใหผปวยสขสบำย โดยกำรแจงใหผปวยทรำบกอนชวยใหกำรพยำบำล ใชผำคลมตวผปวย และถอดเสอผำออก โดยใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำบดหมำดเชดบรเวณใบหนำ หนำอก ล ำตว และแขนทง 2 ขำง 1 ครง ตำมดวยสบ 1 ครง และใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำสะอำดบดหมำดเชดซ ำอก 3 - 4 ครง เปลยนน ำ ตอมำใชผำเชดตวผนใหญรองใตขำ ใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำบดพอหมำดเชด 1 ครง ตำมดวยสบ 1 ครง และใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำสะอำดบดพอหมำด เชดซ ำอก 3 – 4 ครง เปลยนน ำ แลวชวยพลกตะแคงตวผปวย วำงผำเชดตวผนใหญตำมแนวล ำตว ใชผำเชดตวผนเลก ชบน ำบดพอหมำด เชดซ ำอก 3 – 4 ครง ชวยสวมเสอผำใหผปวยใหเรยบรอย โดยสวมเสอแขนขำงซำยทท ำผำตดเตำนมขำงซำยกอน เพอชวยบรรเทำควำมเจบปวดได ผปวยบอกมอำกำรแนนอดอดจำกเสอชนในแบบเตมตวทใสไวเพอSupport แผล ขณะชวยเชดตวปลดตะขอเสอชนในแบบเตมตวบรเวณบำทงสองขำงออกชวครำวแลวใชผำเชดตวผนเลกชบน ำบดพอหมำดเชดใหสะอำด ซบใหแหง ทำแปงตำม และตดตะขอเสอชนในแบบเตมตวบรเวณบำทงสองขำง โดยเลอนตดตะขอเสอออก ใหตดตะขอเสอแถวทสำมนบจำกดำนในของตวเสอเพอชวยบรรเทำอำกำรแนนอดอด ตอมำปลดตะขอเสอชนในแบบเตมตวดำนหนำของเสอชนในบรเวณดำนลำงของแผล หรอบรเวณใตรำวนมลงมำแลวใชผำเชดตวผนเลกชบน ำบดพอหมำดเชดใหสะอำด ซบใหแหง ทำแปงตำมแลวเลอนตดตะขอเสอแถวทสำมนบจำกดำนในของตวเสอ เพอชวยบรรเทำอำกำรแนนอดอด ชวยจดทำใหผปวยนอนพกบนเตยง สหนำ

42

ผปวยคอนขำงออนเพลย แผลเตำนมซำยไมซม Content ออก = 70 cc สอบถำมอำกำรผปวยบอกวำยงมอำกำรปวดตงแผล Pain Score = 2 ชวยจด ทำใหผปวยนอนในทำทสขสบำย ศรษะสงเลกนอย เพอชวยใหผปวยลดอำกำรตงแผล และรำยงำนใหพยำบำล เพอลงบนทกขอมลและคอยสงเกตอำกำรตอ ชวยกระตนใหผปวยเคลอนไหวรำงกำย เพอปองกนภำวะแทรกซอน เชน ปอดบวม และสำมำรถชวยใหแผลหำยเรวขน ชวยแนะน ำใหผปวยทรำบวำ สำมำรถใชแขนขำงซำยทท ำผำตดเตำนมท ำกจวตรประจ ำวนตำมควำมเหมำะสมดวยตนเองได เชน แปรงฟน ลำงหนำ หวผม รบประทำนอำหำร เปนตน แตหำมใชแขนขำงซำยทท ำผำตดเตำนมยกของหนก หลงผำตดวนท 2 (วนท 4 เมษำยน 2555) ภำยหลงจำกพยำบำลไดเขำมำแนะน ำกำรบรหำรแขนและขอไหลใหผปวยเรยบรอยแลว ชวยกระตนใหผปวยเรมออกก ำลงกำยนวมอโดยกำรงอ เหยยดนว ก ำมอ แบมอ ขยบขอมอขนลง คว ำมอ งอขอศอกเขำและเหยยดออก ทำละ 5 ครง วนละ 3ทำ เพอปองกนแขนบวมของแขน พรอมชวยกระตนใหผปวยบรหำรแขนและขอไหลเพอปองกนขอไหลตด โดยใหผปวยเรมท ำตงแต 1-2 วนแรกหลงผำตด โดยปฏบต (ตำมรำยละเอยดทฤษฎกำรบรหำรแขนและขอไหลหนำ 26-29 ) ผปวยไมสำมำรถไตผนงไดถง 90 องศำ เนองจำกผปวยเรมปวด ตงแผล ผปวยบอกวำมอำกำรชำทแขนขำงซำยดำนในทท ำผำตดเตำนม ไดพดคยใหก ำลงใจผปวยเพอเบยงเบนควำมสนใจ และไดแนะน ำกำรดแลผวหนงบรเวณทมอำกำรชำเบองตน โดยใหหลกเลยงกำรใชกระเปำน ำรอนประคบบรเวณทชำ และรำยงำนใหพยำบำลทรำบเพอขอมลทถกตองตอไป ดแลใหผปวยนอนพกผอนบนเตยง และจดทำใหนอนในทำทสขสบำย ศรษะสงเลกนอย ผปวยนอนหลบได อำกำรปวดแผลทเลำลง Pain Score = 1 แผลไมมเลอดซมสำมำรถยกแขนสงได 90 องศำ ปญหำในกำรชวยกำรพยำบำลท 5 ผปวยไมสขสบำย เนองจำกปวดแผลผำตด ขอสนบสนน

1. ผปวยบอกวำปวดแผลผำตด ใหคะแนนควำมเจบปวดระดบ 7 คะแนน , BP = 150/78 mmHg

2. ผปวยแสดงอำกำรปวดและไมเคลอนไหวรำงกำย 3. ผปวยหนำนวควขมวด

เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยมควำมสขสบำย อำกำรปวดแผลทเลำลง เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยอำกำรปวดลดลงจำกเดมอยำงนอย 2-3 ระดบ 2. ผปวยสหนำผอนคลำย นอนพกผอนได

43

3. สำมำรถปฏบตตำมค ำแนะน ำ และเคลอนไหวรำงกำยไดมำกขน เชน กำรพลกตะแคงตว กำรลกนง 4. ผปวยมสหนำสดชน ไมแสดงถงควำมเจบปวด 5. สญญำณชพไมเปลยนแปลง

กจกรรมกำรชวยพยำบำล 1. พดใหก ำลงใจ ปลอบโยนเบยงเบนควำมสนใจจำกควำมเจบปวด ชวนพดคยในเรองทท ำ

ใหผปวยผอนคลำย เปนตน 2. ชวยจดทำใหผปวยนอนในทำทสขสบำยสบำย โดยใชหมอนรองบรเวณมอใหสงกวำ

แขนใหแขนสงกวำระดบหวใจและศรษะสงเลกนอย เพอลดอำกำรตงแผลผำตดเตำนม และชวยใหกำรไหลเวยนของเลอดและน ำเหลองสะดวก พรอมดวยใหค ำแนะน ำผปวย ควรตะแคงตวบอยๆ โดยใหนอนตะแคงขวำ เพอไมใหนอนทบแผลทผำตดเตำนมขำงซำย

3. ชวยประเมนอำกำรปวดและรำยงำนใหพยำบำลทรำบ หำกPain score มำกกวำระดบ 3 เพอใหกำรพยำบำลตำมค ำสงแผนกำรรกษำของแพทย 4. ชวยตดตำมอำกำรปวด หลงจำกพยำบำลใหยำบรรเทำปวดตำมค ำสงแผนกำรรกษำของ

แพทย โดยชวยจดทำใหผปวยนอนพก พรอมคอยสงเกตและซกถำมอำกำรปวด 5. ชวยตรวจวดและบนทกสญญำณชพ ทก 4 ชวโมง 6. ชวยใหกำรพยำบำลดวยควำมนมนวล 7. รบฟงปญหำพรอมทงเปดโอกำสใหซกถำมและรำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพอใหขอมล

ผปวยทถกตองตอไป 8. จดสงแวดลอมใหเงยบสงบเพอลดสงกระตน 9. แนะน ำใหเทคนคผอนคลำย เชน อำนหนงสอธรรมะ ดโทรทศน เปนตน

กำรประเมนผล (วนท 4 เมษำยน 2555 ) ผปวยนอนหลบ P =82 ครง/นำท, R = 20 ครง/นำท สรปปญหำ อำกำรปวดทเลำลงทกวน ในวนทจ ำหนำยผปวยปวดแผลผำตดเฉพำะเวลำมกจกรรม pain score = 1-2 ขอปญหำทำงกำรชวยกำรพยำบำลท 6 ผปวยมควำมวตกกงวลเกยวกบอำกำรชำทแขนขำงซำย หลงผำตดเตำนม ขอมลสนบสนน

1. ผปวยไดรบผำตดเตำนมซำยและมอำกำรชำทแขนขำงซำย

44

2. ผปวยบอก “กลวแขนชำตลอดเวลำ ไมหำย ” และมสหนำกงวล เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยคลำยควำมวตกกงวล เกณฑกำรประเมน

1. ผปวยบอกวำสบำยใจ ไมวตกกงวล 2. ผปวยสหนำผอนคลำย นอนพกผอนได

กจกรรมกำรชวยกำรพยำบำล 1. พดใหก ำลงใจ ปลอบโยน เพอเบยงเบนควำมสนใจจำกควำมเจบปวย ชวนพดคยถง

เรองทผอนคลำย เปนตน 2. ชวยแนะน ำผปวย เรองกำรดแลผวหนงบรเวณทมอำกำรชำ ใหหลกเลยงกำรใชกระเปำ

น ำรอนประคบบรเวณทชำ 3. รำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพอใหขอมลของอำกำรภำวะแทรกซอนของกำรท ำผำตดเตำนม

ทอำจขนไดตอไป กำรประเมนผล ( วนท 4 เมษำยน 2555) ผปวยคลำยควำมวตกลงหลงไดรบขอมลจำกพยำบำล

ขอปญหำกำรชวยกำรพยำบำลท 7 ผปวยไมสขสบำยเนองจำกมอำกำรแนนอดอดจำกเสอชนใน Support แผล ทไมไดขนำดกบตวผปวย ขอสนบสนน

1. ผปวยมอำกำรแนนอดอด เนองจำกใสเสอชนในแบบเตมตวเพอ Support แผล ทไมได ขนำดกบตวผปวย

2. ผปวยมอำกำรคนทบรเวณขอบเสอชนในรดแนน เปำหมำยในทำงกำรชวยกำรพยำบำล

ผปวยมควำมสขสบำย อำกำรแนนอดอดทเลำลง กจกรรมกำรชวยกำรพยำบำล

1. ชวยเลอนตะขอเสอชนในแบบเตมตวออกโดยตดตะขอแถวทสำมนบจำกดำนในของตวเสอเพอชวยบรรเทำอำกำรแนนอดอด

2. รบฟงปญหำและพดคยใหก ำลงใจผปวย รำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพอแกไขปญหำตอไป 3. ชวยประเมนอำกำรคนทบรเวณขอบเสอชนในมผนนนแดงหรอไม รำยงำนใหพยำบำล

ทรำบ เพอประสำนงำนกบแพทยผท ำกำรรกษำ

45

กำรประเมนผล ( วนท 4 เมษำยน 2555 ) ผปวยมควำมสขสบำยมำกขน อำกำรแนนอดอดทเลำลง กำรดแลควำมสขสบำยผปวยกอนกลบบำน ( วนท 5 เมษำยน 2555 ) ผปวยหลงผำตดเตำนมซำยวนท3แพทยอนญำตใหผปวยกลบบำนเนองจำกสำรคดหลงจำกแผลไมออกเพม แพทยจะเปดแผลพรอมถอดสำยระบำยเลอดออก ชวยเตรยมอปกรณกำรชวยท ำแผล ดงน

1. ชดท ำแผลปลอดเชอ 2. กรรไกรตดไหมปลอดเชอ 3. กอส และทอปกอสปลอดเชอ ตำมแพทยระบ 4. น ำยำฆำเชอทใชเชดรอบแผลChlorhexidine 2% In 70% Alcohol ตำมแพทยระบ 5. พลำสเตอร และกรรไกรตดพลำสเตอร 6. ถงใสของสกปรกทใชแลว

สบเนองจำกหลงผำตด 3-4 วน ผปวยไมสำมำรถอำบน ำและสระผมเองได ท ำใหผปวยรสกไมสขสบำย กอนผปวยกลบบำน ชวยเชดตว สระผมและเปลยนเสอผำใหผปวย เพอใหผปวยสขสบำยกอนกลบบำน โดยใหสวมเสอแขนขำงซำยทท ำกำรผำตดเตำนมใหกอน แลวตำมดวยใสแขนขำงขวำ เพอชวยบรรเทำควำมเจบปวดได

ขอปญหำทำงกำรชวยกำรพยำบำลท 8 ผปวยมควำมวตกกงวลเนองจำกแผลผำตดเตำนมขำงซำยมเลอดซมหลงแพทยไดเอำสำยระบำยเลอดออก ขอสนบสนน

1. มเลอดซมทแผลผำตดเตำนมขำงซำย ประมำณชมผำกอส 2 แผน 2. ผปวยบอกวำ กลวแผลมเลอดซมมำกขนเมอกลบไปอยทบำน

เปำหมำยในกำรชวยกำรพยำบำล ผปวยคลำยควำมวตกกงวลลง

เกณฑกำรประเมน 1. ผปวยบอกวำวตกกงวลนอยลง 2. ผปวยมสหนำผอนคลำย

กจกรรมชวยกำรพยำบำล 1. ชวยพดใหก ำลงใจปลอบโยนพรอมดวยรบฟงปญหำดวยควำมเตมใจ และรำยงำนให

พยำบำลทรำบ เพอใหค ำแนะน ำ และขอควรปฏบตตนหลงผำตดเตำนมเมอผปวยกลบบำน 2. ชวยพยำบำลเปดแผลผำตดเตำนมขำงซำย เพอท ำควำมสะอำดแผลใหผปวยใหม

46

3. ชวยคอยสงเกตอำกำรเปลยนแปลงของแผลผำตดเตำนมขำงซำยกอนผปวยกลบบำน และ รำยงำนใหพยำบำลทรำบ

4. ชวยใหกำรพยำบำลดวยควำมนมนวล 5. ชวยใหค ำแนะน ำผปวยกรณหำมใชแขนขำงซำยทท ำผำตดเตำนมยกของหนก 6. แนะน ำใหผปวยมำตรวจตำมนด ใหผปวยเหนถงควำมส ำคญของกำรมำตรวจตำมแพทย

นดทกครง พอตดตำมดอำกำรของผปวย กำรประเมนผล ( วนท 5 เมษำยน 2555 ) ผคลำยควำมวตกกงวลลง เนองไมมเลอดซมทแผล สรปปญหำ ปญหำนนไดแกไขหมดไป เนองจำกไมเลอดซมทแผล

47

บทท 5 บทสรปในกำรปฏบตงำน ขอเสนอแนะ และแนวทำงกำรแกไขปญหำ

จำกประสบกำรณในกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมทผำนมำพบวำผปวยแตละรำยจะมปญหำมำกนอยแตกตำงกนไปซงปญหำทพบสำมำรถพบไดทงในขณะเขำพกทหอผปวย ในระยะกอนผำตด ระยะหลงผำตดหรอกอนผปวยกลบบำนและในขณะเดยวกนผชวยพยำบำลจบใหมซงเปนผ ทตองใหกำรดแลชวยกำรพยำบำล กมปญหำในปฏบตงำนเนองจำกกำรขำดประสบกำรณ เชนไมมนใจในกำรใหค ำแนะน ำหรอในกำรใหกำรดแลผปวยเปนตน ซงตองอำศยพยำบำลหรอผชวยพยำบำลอำวโสคอยสอนหรอฝกใหเกดกำรเรยนรจำกสถำนกำรณจรง ผจดท ำคมอจงรวบรวบปญหำ อปสรรค ในกำรปฏบตงำนและแนวทำงแกไขไวดงน

ปญหำ อปสรรค ในกำรปฏบตงำน แนวทำงแกไขในกำรปฏบตงำน

ระยะท 1 กำรดแลผปวยขณะเขำพกทหอผปวย 1. ผปวยสวนใหญจะมควำมเครยดควำมวตกกงวลสงตงแตเขำรบกำรรกษำในโรงพยำบำลเปนภำวะของกำรทบคคลตองเผชญสงแวดลอมใหม ตองปรบตวและยงมควำมทกขทรมำนจำกควำมเจบปวย

ระยะท 2 กำรดแลผปวยกอนผำตด 2.1 ผชวยพยำบำลทจบใหมไมมนใจกำรใหค ำแนะน ำเรองกำรปฏบตตวกอนผำตดและไมสำมำรถอธบำยและตอบค ำถำมผปวยไดครบถวน

2.1 ผปวยมควำมวตกกงวลเรองคำรกษำพยำบำล

กำรสรำงสมพนธภำพ เปนขนตอนแรกของกำรใหค ำปรกษำ กำรสรำงบรรยำกำศ เพอใหผปวยเกดควำมรสกอบอนใจเปนกนเอง มนใจตอกำรเปดเผยปญหำของผปวยอยำงจรงใจ ตองไวตออำรมณ ควำมรสก และควำมตองกำรของผปวย สำมำรถท ำใหผปวยเกดควำมรสก สบำยใจ ไววำงใจ ซงกำรสรำงสมพนธภำพ ประกอบดวยกำรยมทกทำย กำรตอนรบ กำรแนะน ำตนเอง เปนกำรแสดงควำมพรอมทจะชวยเหลอในเรองทผปวยตองกำร

- พยำบำลและผชวยพยำบำลทอำวโสกวำจะใหขอมล และแนะน ำใหทบทวนจำกวธกำรปฏบตงำนพยำบำล(WI) ฝำยกำรพยำบำล โรงพยำบำลศรรำชและคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมส ำหรบผชวยพยำบำล ขณะปฏบตงำนใหผชวยพยำบำลทจบใหมเขำเรยนรจำกกำรสอนหรอฝกจำกสถำนกำรณจรง

- ซกถำมและแนะน ำเรองสทธคำรกษำพยำบำลของผปวยวำผปวยมสทธเบกคำรกษำพยำบำลจำกหนวยงำนตนสงกดหรอผปวยจำยคำรกษำพยำบำลเตมรำคำกรณผปวยเบกคำรกษำพยำบำลไดแนะน ำใหท ำหนงสอสงตวรบรองสทธคำรกษำพยำบำลของทำงหนวยงำนตนสงกดมำกรณผปวยใชสทธเบกคำรกษำพยำบำลของกรมบญชกลำง หรอสทธคำรกษำพยำบำลของหนวยงำน

48

ปญหำ อปสรรค ในกำรปฏบตงำน แนวทำงแกไขในกำรปฏบตงำน 2.3 ผชวยพยำบำลทจบใหมไมมนใจในขนตอนทำบรหำรปอดโดยกำรกำรหำยใจ และกำรฝกไออยำงมประสทธภำพเมอผปวยสอบถำมขณะชวยกระตนใหผปวยฝกบรหำร ระยะท 3 กำรดแลผปวยหลงผำตด 3. ผชวยพยำบำลทจบใหมขำดควำมรและทกษะกำรชวยใหกำรพยำบำลผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนมดงน 3.1 ไมสำมำรถเตรยมอปกรณใชส ำหรบผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนมไดถกตองครบถวน 3.2 ผชวยพยำบำลทจบใหมขำดควำมรและ ประสบกำรณกำรชวยใหกำรพยำบำลและขอหำมในกำรท ำหตถกำรแขนขำงทท ำผำตดมะเรงเตำนม

- กรงเทพมหำนคร ใหผปวยน ำส ำเนำบตรประชำชน เพอตรวจสอบสทธทหนวยเงนรำยได

- กรณผปวยมสทธเบกคำรกษำพยำบำลของบรษทประกนชวต แนะน ำใหผปวยใหทรำบถงทำงโรงพยำบำลมบรกำร Fax Clam หรอผปวยจะน ำใบเสรจคำรกษำพยำบลไปด ำเนนกำรตดตอบรษทประกนชวตดวยตนเองได

- กรณผปวยเปนบคลำกรของเจำหนำทคณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำลแนะน ำใหผปวยท ำหนงสอรบรองกำรท ำงำน, ใบรบรองสมำชกศษยเกำแพทย, ใบรบรองสมำชกศษยเกำพยำบำล เพอขอใชสทธเปนสวนลด สวนเกนสทธคำหอง

- รำยงำนใหพยำบำลหวหนำเวรทรำบเพอตดตอหนวยจำยเตยง เพอจดหำหองทมรำคำถกกวำเดม ชวยลดคำใชจำยคำหองพกได

- พยำบำลและผชวยพยำบำลทอำวโสกวำ ทบทวน ใหขอมลเกยวทำ บรหำรปอดโดยกำรหำยใจ และกำรฝกไออยำงมประสทธภำพ

- ผชวยพยำบำลทอำวโสกวำจะใหขอมล ทบทวน ค ำแนะน ำกำรเตรยมอปกรณใหพรอมใชส ำหรบผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนมรวมกบกำรน ำคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมส ำหรบผชวยพยำบำลมำใช - พยำบำลและผชวยพยำบำลทอำวโสกวำจะ ทบทวน ใหขอมล ค ำแนะน ำ แนวทำงกำรชวยใหกำรพยำบำลผปวยหลงผำตดมะเรงเตำนม โดยจะมกำรประชมเพอวำงแผนกอนปฏบตงำน และผชวยพยำบำลทจบ

49


3.3 ผชวยพยำบำลทจบใหมไมสำมำรถบอกลกษณะของขวด vacuum drain ทเปนระบบสญญำกำศได 3.4 ในหอผปวยมอปกรณรองรบขวดvacuum drainไมพอใช และอปกรณทมอยเดมมขนำดและรปแบบไมเหมำะสมกบขวด vacuum drain ในปจจบน 3.5 ผชวยพยำบำลทจบใหมมนใจในทำบรหำรแขนและขอไหลเมอชวยกระตนใหผปวยบรหำรภำยหลงผปวยผำตดเตำนม

3.5 ผปวยหลงผำตดบำงรำยจะมอำกำรแพ พลำสเตอร โดย เปนตมน ำใสๆ บรเวณขอบแผล 3.6 ผปวยหลงผำตดแพทยจะใหสวมเสอชนในแบบเตมตว เพอประคบประคองแผลผำตด แตเสอชนในไมไดขนำดกบผปวยแตละรำย ท ำใหผปวย มอำกำรแนน อดอด ไมสขสบำย เนองจำกเสอชนในรดแนนไมไดขนำด

ใหมเขำรวมฝกปฏบตงำนเรยนรกบผชวยพยำบำลทอำวโสกวำ เพอสอนทกษะกำรปฏบตงำนใหปฏบตไปแนวทำงเดยวกนรวมกบกำรน ำคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมส ำหรบผชวยพยำบำลมำใช - พยำบำลและผชวยพยำบำลทอำวโสกวำทบทวนใหขอมลวธกำรสงเกตจกยำงสเขยวดำนบนถำขวดvacuum drain เปนระบบสญญำกำศ จกยำงสเขยวดำนบนจะยบตวตดกน แตถำขวด vacuum drain ไมเปนระบบสญญำกำศจกยำงสเขยวดำนบน จะยดออก รวมกบกำรน ำคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมส ำหรบผชวยพยำบำลมำใช - ผจดท ำไดคดประดษฐอปกรณใสขวด vacuum drain จำกขวดน ำเกลอทใชแลว อปกรณมน ำหนกเบำ , ขนำด เหมำะสม , และสำมำรถมองเหนส ปรมำณของสำรคดหลงทออกจำกแผลได - พยำบำลและผชวยพยำบำลทอำวโสกวำ ทบทวน ใหขอมลวธบรหำรแขนและขอไหลส ำหรบผปวยผำตดมะเรงเตำนม โดยทบทวนจำกคมอปฏบตงำนกำรชวยกำรพยำบำลผปวยผำตดมะเรงเตำนมส ำหรบผชวยพยำบำล - ประเมนผวหนงทกเวรและรำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพอรำยงำนแพทยตอไป - ขณะชวยเชดตวใหปลดตะขอเสอบรเวณบำทงสองขำงออกชวครำวแลวใชผำเชดตวผนเลกชบน ำบดพอหมำดเชดใหสะอำด ซบใหแหง ทำแปงตำม และตดตะขอเสอชนในบรเวณบำทงสองขำง โดยเลอนตดตะขอเสอออก ใหตดตะขอเสอแถวทสองหรอแถวทสำมนบจำกดำนในของตวเสอเพอชวยบรรเทำอำกำรแนนอดอด ตอมำปลดตะขอเสอชนในดำนหนำของเสอชนในบรเวณดำนลำงของเสอใตรำวนมแลวใชผำเชดตว

50


ระยะท 4 กำรดแลผปวยกอนกลบบำน 4. ผปวยหลงผำตดบำงรำย หลงผำตด 3 – 4 วนแตยงมน ำเลอดจำกสำยระบำยเลอด ปรมำณเพมขนอยแตแพทยใหผปวยกลบบำน พรอมสำยระบำยเลอด ท ำใหผปวยไมพรอมทจะกลบบำนเนองจำก วตกกงวล เรองกำรดแลขวดระบำยเลอด

ผนเลกชบน ำบดพอหมำดเชดใหสะอำด ซบใหแหง ทำแปงตำมแลวเลอนตดตะขอเสอแถวทสองหรอแถวทสำมนบจำกดำนในของตวเสอ เพอชวยบรรเทำอำกำรแนนอดอด - สอบตำมควำมรสกรบฟงปญหำและ รำยงำนใหพยำบำลทรำบ เพออธบำยเรองกำรดแลสำยระบำยเลอดอกครง เพอใหผปวยเกดควำมมนใจ - แนะน ำใหผปวยมำตรวจตำมนด ใหผปวยเหนถงควำมส ำคญของกำรมำตรวจตำมแพทยนดทกครง เพอตดตำมดอำกำรของผปวย

จำกประสบกำรณกำรท ำงำนทผำนมำ ส ำหรบผปวยเมอรบรวำตนเองเปนโรคมะเรงเตำนม จะสงผลกระทบกบผปวยในหลำยๆดำน คอ สงผลใหเกดควำมรสกเศรำโศก เสยดำย สญเสยภำพลกษณ ควำมรสกมคณคำในตนเองลดลง มควำมวตกกงวลตอโรค กำรรกษำและกำรปฏบตตวทงกอนและหลงผำตด ในฐำนะผชวยพยำบำล นบวำมบทบำทส ำคญทสำมำรถชวยเหลอกำรพยำบำล โดยเขำไปพดคยสอบถำมขอมล ใหก ำลงใจ ใหขอมลในเรองตำงๆแกผปวยได เพอชวยใหผปวยสำมำรถเผชญกบปญหำตำงๆ ไดอยำงเหมำะสมและน ำขอมลทไดสงตอใหกบทมทท ำกำรดแลผปวยรวมกน คอ แพทยและพยำบำล เพอวำงแผนกำรดแลผปวยรวมกน นอกจำกนครอบครวของผปวยหรอคนใกลชด กมสวนส ำคญมำกทจะชวยสงเสรม สนบสนนผปวยใหกำวขำมชวงเวลำทเปนปญหำของตนเองไปได ดงน นกำรน ำครอบครวเขำมำมสวนรวมในกำรดแลเปนกำรเสรมสรำงก ำลงใจใหกบผปวย เชน กำรทผปวยรสกสญเสยภำพลกษณ วตกกงวลวำสำมรงเกยจ แตเมอไดเปดโอกำสใหสำมผปวยไดเขำมำพดคยและรบทรำบควำมรสกของภรรยำ พบวำ สำมไมไดรสกรงเกยจและยงใหก ำลงใจพรอมดแลผปวยเปนอยำงด สงผลใหผปวยมก ำลงใจทด อกทงกำรเปดโอกำสใหผปวยไดฟงประสบกำรณจำกผปวยทไดผำตดมำกอน จะยงชวยเพมควำมมนใจ คลำยควำมวตกกงวลใจของผปวยไดมำกขนนอกเหนอจำกค ำพดของแพทย พยำบำลหรอผชวยพยำบำล ส ำหรบกำรดแลผปวยเพอชวยลดควำมเจบปวดภำยหลงผำตด ผจดท ำพบวำ กำรดแลเรองกำรใสเสอผำผปวยหลงผำตดเตำนมกมสวนชวยลดควำมเจบปวดได โดยผปวยทไดรบกำรผำตดเตำนมเพยง 1 ขำง กำรสวมเสอผปวยใหสวมแขนขำงทท ำกำรผำตดกอน จะสำมำรถชวยบรรเทำควำมเจบปวดขณะสวมเสอผำได หำกผปวยผำตดเตำนมทง 2 ขำง ใหซกถำมอำกำรปวดแผลผำตดของผปวยกอนและเลอกสวมเสอแขนขำงทปวดมำกกวำกอน เพอชวยบรรเทำอำกำรเจบปวด

51

ได อกทงผปวยหลงผำตดเตำนม มกมไหลขำงทท ำผำตดตก เนองจำกควำมเจบปวดหรอควำมไมสมดลของรำงกำย (น ำหนก 2 ขำงไมเทำกน) ซงถำอยในทำดงกลำวนำนๆจะท ำใหปวดหลงและตนคอ กำรชวยใหกำรพยำบำลเบองตน คอ กระตนใหผปวยท ำตวใหตรงอยตลอดเวลำหรอทกครงทนกได และชวยกระตนใหผปวยบรหำรรำงกำยบอยๆตำมทำบรหำร 10 ทำเบองตน จะสำมำรถลดควำมเจบปวดได นอกจำกนควำมส ำคญของกำรใหค ำแนะน ำ คอ เรองกำรตรวจ เตำนมดวยตนเองกเปนสงส ำคญ เนองจำกผปวยสวนใหญมกเขำใจวำ เมอไดรบกำรรกษำแลวอำกำรจะหำยขำด ท ำใหละเลยกำรตรวจเตำนมขำงทเหลอ ในบทบำทของผชวยพยำบำลควรสงเสรมในเรอง กำรสรำงเสรมสขภำพทด โดยใหค ำแนะน ำผปวยใหตรวจเตำนมขำงทเหลอดวยตนเองอยำงสม ำเสมอและมำพบแพทยตำมนด ประเดนส ำคญแมจะเปนเรองเลกนอย แตผจดท ำคดวำส ำคญและเปนเทคนคในกำรดแลทส ำคญทควรน ำไปใชในกำรดแลผปวย สรำงควำมประทบใจ และควำมพงพอใจแกผปวยในบรกำรทไดรบ

52

บรรณำนกรม กระทรวงสำธำรณสข.ส ำนกงำนอนำมย. (2548) มะเรงเตำนม(Breast Cancer). สำระนำร เรอง สขภำพ (Health and Knowledge). [ออนไลน] . Web site: http//www.bknowledge.org.สบคน 1 มนำคม 2555 กรช โพธสวรรณ. มะเรงเตำนม เรองนำรและขอควรปฏบตส ำหรบผปวยมะเรงเตำนม. กรงเทพฯ: โรงพยำบำลศรรำช. กรช โพธสวรรณ.(2548) กำรบรหำรแขนและขอไหลส ำหรบผปวยทผำตดเตำนม. เอกสำรเผยแพร

ทำงวชำกำรสถำนวทยำมะเรง คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำล มหำวทยำลยมหดล. กรงเทพฯ: โรงพยำบำลศรรำช. ฝำยกำรพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. (2550). คมอวธปฏบตงำนเรองกำรเชดตวผปวย. คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. ฝำยกำรพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. (2550). คมอวธปฏบตงำนเรองกำรเคลอนยำยผปวย. คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. ฝำยกำรพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. (2550). คมอวธปฏบตงำนเรองกำรรบผปวย. คณะแพทยศำสตรศรรำชพยำบำล โรงพยำบำลศรรำช. ศนยมะเรง โรงพยำบำลสงขลำนครนทร. (2552). มะเรงเตำนม. Web site: http://medinfo2.psu.ac.th/cancer/db/news_ca.php?newsID=3&typeID=18สบคน 1มนำคม 2555. สถำนวทยำมะเรงศรรำช.(2551). สถตโรคมะเรง SIRIRAJ CANCER REGISTRY 2008. กรงเทพฯ: ศภวนชกำรพมพ สรลกษณ จนเทรมะ. (2541). กำรพฒนำรปแบบกำรสงเสรมกำรดแลตนเองของผปวยมะเรงเตำนม

ทไดรบกำรผำตด. วทยำนพนธพยำบำลศำสตรมหำบณฑต สำขำวชำกำรพยำบำลผใหญ มหำวทยำลยสงขลำนครนทร.

ส ำนกอนำมย.(2539). มะเรงเตำนม. Web site: http://bknowledge.org/index.php/object/page/access/health/files/17.htmlสบคน 1มนำคม 2555.

เอกสำรกำรใหขอมล กำรใหขอมลเตรยมควำมพรอมผปวยมะเรงเตำนมทไดรบกำรรกษำโดยกำร ผำตด. ภำควชำศลยศำสตร. กรงเทพฯ: โรงพยำบำลศรรำช. Siamhealth. กำรผำตดมะเรงเตำนม. Web site:

http//www.siamhealth.net/public_html/Disease/cancer/breast/surgery.html สบคน 1 มนำคม 2555

http://www.bknowledge.org/

http://www.siamhealth.net/public_html/Disease/cancer/breast/surgery.html

53

ภำคผนวก

54

กำรตรวจเตำนมดวยตนเอง กำรตรวจเตำนมดวยตนเอง ควรตรวจภำยใน 7-10 วน ของรอบเดอน โดยนบจำกวนแรกของกำรมประจ ำเดอน หรอ ทกเดอนหลงจำกหมดประจ ำ เดอนแลว กำรตรวจเตำนมอยำงถกวธ จะชวยใหพบสงผดปกตทเกดขนในระยะเรมแรกได โดยมขนตอนกำรตรวจ ดงน ขนท 1 กำรตรวจเตำนมในขณะอำบน ำ ขณะอำบน ำผวหนงจะเปยกและลน ชวยใหตรวจไดงำยขนโดยใชฝำมอนวมอคล ำ และเคลอนในลกษณะคลงเบำ ๆ ใหทว ทกสวนของเตำนม เพอคนหำ กอนหรอเนอทแขงเปนไต หลงอำบน ำเสรจแลวจงท ำกำรตรวจขนตอไป

รปภำพท 24 กำรเตำนม ในขณะอำบน ำ

http//www.bknowledge.org.สบคน 1มนำคม 2555

ขนท 2 กำรตรวจเตำนมหนำกระจก ก. ยนตรงมอแนบล ำตวใหสงเกตเตำนมทงสองขำงตอไปยกแขนขนเหนอศรษะ สงเกตลกษณะเตำนมวำมกำรดงรงของผวหนงบรเวณเตำนมสวนใด หรอระดบเตำนมเทำกนหรอไม ข. ยกมอเทำสะเอว เอำมอกดสะโพกแรง ๆ เพอใหเกดกำรเกรง และหดตวของกลำมเนออก สงเกตวำมรอยนนหรอบมทผวหนงของเตำนมหรอไม

รปภำพท 25 กำรตรวจเตำนมหนำกระจก




55

ขนท 3 กำรตรวจเตำนมในทำนอน นอนหงำยใชหมอนใบเลก ๆ หนนใตสะบกขำงทจะตรวจใหอกเดนขน และยกมอไวใตศรษะ แลวใชฝำมอนวมออกขำงหนง คล ำใหทว ๆ ทกสวน ของเตำนมใชมอซำยตรวจเตำนมดำนขวำใชมอขวำตรวจเตำนมดำนซำยในลกษณะเดยวกน

ทำนอนรปภำพท26 กำรตรวจใน


กำรตรวจเตำนมแตละขำง ใหเรมตนทบรเวณเตำนมดำนรกแร (จด x ในภำพ) เวยนไปโดยรอบเตำนมแลวเคลอนมอขยบมำเปนวงแคบ จนถง บรเวณหวนม พยำยำมคล ำใหทวทกสวนของเตำนม ตอนสดทำยใหกดรอบ ๆ หวนม หรอบบ หวนมเบำ ๆ ทงสองขำง เพอสงเกตดวำมน ำเลอด น ำหนอง หรอน ำใส ๆ ออกจำกหวนมหรอไม รปภำพท 27 วธกำรตรวจเตำนม แบบกนหอย

http//www.bknowledge.org. สบคน 1 มนำคม 2555



บทที่ 1 บทน ำ หลักกำรและเหตุผล · 2018-03-09 ·...

Documents