บทที่ 1 บทนํา - scimath.orgโครงงานวิทยาศาสตร...

โครงงานวทยาศาสตร สาขาชวภาพ 1

บทท 1 บทนา

ทมาและความสาคญ เนองจากเมอปการศกษา 2545 ทผานมาคณะผจดทาโครงงานไดทาโครงงานสารวจ เรองปจจยทเหมาะสมตอการงอกของเหดปาซงพบวาในเขตอาเภอโนนดนแดง มเหดปามากมายหลายชนด มเหดจานวนมากเชน เหดระโงก เหดตะไคล เหดหนาวว เหดน าหมาก เหดบด ทชาวบานนามาประกอบเปนอาหาร เพราะมรสชาตด ทาใหเหดดงกลาว มราคาแพง และทสาคญเหดปาจะมเฉพาะฤดฝนเทานน นอกฤดดงกลาวทาใหไมมเหดปารบประทาน หรอมกไมมากเทาทควร ดงนน คณะผจดทาโครงงานจงคดทจะนาเหดปาทคนนยมบรโภคหลาย ๆ ชนดมาทดลองเพาะเลยงเชนเดยวกบการเพาะเลยงเหดเศรษฐกจทว ๆ ไป เพอจะไดมเหดปาบรโภคตลอดป และยงใชเปนขอมลสาหรบการวจยเพาะเลยงเหดปาอยางจรงจงตอไป จดมงหมาย

1. เพอศกษาสตรอาหารวนทเหมาะสมตอการนามาเพาะเลยงเหดปา 2. เพอใหทราบวาเหดปาชนดใดสามารถนามาทาการเพาะเลยงได 3. เพอศกษาวาสวนใดของเหดปาสามารถนามาเพาะเชอบรสทธไดดทสด 4. เพอใหทราบวาเมลดธญพชทมในทองถน ชนดใดบางทสามารถนามาขยายเชอเหดได 5. เพอศกษาวสดทเหมาะสมสาหรบนามาเพาะเหดชนดตาง ๆ 6. เพอศกษาปจจยทเกยวของกบการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ

ขอบเขตของการศกษา สมมตฐาน 1. ถาชนดของมนทนามาทาเปนสวนประกอบของอาหารวนมธาตอาหารทแตกตางกน ดงนนเสนใยของเหดสามารถเดนไดดแตกตางกน ตวแปรตน : ชนดของมนทใชผสมในสตรอาหารวน (มนฝรง , มนเทศ , มนเลอด , เผอก , มนสาปะหลง) ตวแปรตาม : การเดนของเสนใยเหด ตวแปรควบคม : ปรมาณของอาหารวนในหลอดทดลอง , เวลาทใชอบอาหารวน , ปรมาณน า ปรมาณผงวน ปรมาณนาตาล และความสะอาดของเนอเยอเหดชนดตาง ๆ 2. ถาในสตรอาหารวนมธาตอาหารทเหมาะสมตอการเดนเสนใยของเหด ดงนนเนอเยอของเหดชนดตาง ๆ สามารถใหเสนใยได ตวแปรตน : เหดชนดตาง ๆ ตวแปรตาม : การเดนของเสนใยเหด ตวแปรควบคม : ปรมาณของอาหารวนในหลอดทดลอง , เวลาทใชอบอาหารวน , ปรมาณน า ปรมาณผงวน ปรมาณนาตาล และความสะอาดและขนาดของเนอเยอเหดชนดตาง ๆ


3. ถาเนอเยอของเหดสวนตาง ๆ เจรญมาจากเสนใยสวนเดยวกน ดงนนเนอเยอสวนตาง ๆ สามารถนามาเพาะเชอบรสทธได ตวแปรตน : บรเวณเนอเยอของเหดชนดตาง ๆ (โคนตน สวนขาดอก และสวนดอก) ตวแปรตาม : การเดนของเสนใยเหด ตวแปรควบคม : ปรมาณของอาหารวนในหลอดทดลอง , เวลาทใชอบอาหารวน , ปรมาณน า ปรมาณผงวน ปรมาณนาตาล และความสะอาดและขนาดของเนอเยอเหดชนดตาง ๆ 4. ถาเมลดธญพชชนดตาง ๆ มธาตอาหารทด ดงนนเชอเหดสามารถเดนเสนใยในเมลดธญพชได ตวแปรตน : ชนดเมลดธญพช (ขาวโพด , เมลดขาว , เมลดขาวฟาง) ตวแปรตาม : ความสามารถในการเดนเชอ ตวแปรควบคม : ปรมาณของเมลดธญพช , ขนาดของภาชนะทบรรจเมลดธญพช และระยะเวลาทใช 5. ถาวสดทากอนเชอมธาตอาหารทเหมาะสมเชอเหดจะเจรญเตบโตและออกดอกไดด ตวแปรตน : วสดทใชทากอนเชอ (ขเลอยยางพารา , ขยมะพราว , ฟางขาว) ตวแปรตาม : ความสามารถในการเดนเชอ ตวแปรควบคม : ปรมาณวสดทใช , ภาชนะทใชบรรจวสด , สวนผสมอน ๆ 6. ถาเหดชนดตาง ๆ เจรญเตบโตไดดในสภาพแวดลอมทตางกน ดงนนปจจยตาง ๆ จะมผลตอการออกดอกของเหดไดดแตกตางกนดวย ตวแปรตน : ปจจยทางกายภาพ ตวแปรตาม : การออกดอกของเหด ตวแปรควบคม : ขนาดของกอนเชอ , อายของกอนเชอ , ภาชนะทใชบรรจวสด , ปจจยทางชวภาพอน ๆ คาจากดความ

1. เหดปา หมายถง เหดปาในเขตอาเภอโนนดนแดง 2. คาความชน หมายถง คาของปรมาณน าทผสมอยดวย หาไดจากการนาเอาของผสมทตองการจะหาความชน

ไปชงน าหนก และนาไปอบดวยตอบใหแหงแลวนามาชงน าหนกอกครง น าหนกทหายไปคอความชนนนเอง

3. การเดนเชอ หมายถง การเดนของเสนใยไฮฟาเหดชนดตาง ๆ 4. เทคนคปลอดเชอ หมายถง การถายเชอเหดโดยใชอปกรณทผานการฆาเชอแลว กอนใชและหลงใชจะตองม

การลนไป อปกรณถายเชอเพอฆาเชอทกครง


บทท 2 เอกสารทเกยวของ

ธรรมชาตและชววทยาของเหด สงมชวตเราสามารถแบงออกเปนหมวดหมใหญ ๆ 3 พวกคออาณาจกรพช อาณาจกรสตว และโปรตสโปรตสนรวมมาจากพวกพชชนตาและสตวชนตาในอาณาจกรพชและอาณาจกรสตว โปรตส ประกอบดวย บก เตร อลจ ฟงไจ วสา และโปรโตซว เหดจดเปนฟงไจชนดหนง ทไมมสเขยว ดงนนเหดจงสงเคราะหแสงไมได การดารงพนธ ใชวธสรางสปอร ซงเลกมากจนไมสามารถเหนดวยตาเปลา อาหารของฟงไจจดเปนสารอนทรยถาฟงไจเจรญเตบโตบนสงมชวต เราเรยกวา ปรสต ฟงไจทเจรญขนบนสงไมมชวตเรยกวา ซาโปรบ ฟนไจ บางพวกขนไดทงบนสงมชวตและไมมชวต ฟงไจเปนสงมชวตทมเซลลเดยว หรอหลายเซลล แลวแตชนดของมน พวกทมหลายเซลลจะตอกนเปนเสนใยเรยกวา ไฮฟา เสนใยเหลานจะมผนงกนเปนชอง ๆ หรอเสนใยยาวกแลวแตชนด และววฒนาการของฟงไจนน ๆ เสนใยถารวมเปน มยซเลยม จะยงมววฒนาการสงเสนใยจะแขงแรงและผนงหนา บางทกมขอยดดวยผนงกนในเสนใยเรยกวา เซพตม มชองรเลก ๆ ตรงกลาง ใหสารไหลผานไดตามตองการ การแบงเซลลในเสนใยโดยมากจะมการแบงทปลายของเสนใย เมอฟงไจเจรญเตบโต กจะแพรพนธโดยการสรางสปอรใหฟ งปลวในอากาศ สปอรทเกดขนอาจเปนสปอรเพศ คอ กบอกพวกหนงเปนสปอรทเกดขนหลงการผสมพนธแลว เรยกวา สปอรทางเพศ เชน สปอรทพบในดอกเหดทวไป ความรทวไปเกยวเหดชนดตาง ๆ ทมา : (รายงานโครงงานวทยาศาสตรประเภทสารวจโรงเรยนรมเกลา บรรมย ป พ.ศ. 2545)

เหดไขหานสขาวเปนเหดปาอกชนดหนงทรบประทานได ทางภาคเหนอเรยกเหดชนดนวาไขหานสขาว ทางภาคอสานเรยกวาเหดระโงก เหดชนดนมขนชกชนบนพนดนในปาทมใบไมทบถมกนอย เหดไขหานขาว


เมอเปนดอกเหดออนมลกษณะเปนกอนกลมรปไข ผวนอกมปมเปนกอนเลกๆ อยกระจายหางๆ เวลาเหดเจรญเตมท จะดนผวดานบนแตกออก หมวกเหดและกานดอกเจรญขนมาในอากาศ เชนเดยวกบการเจรญเตบโตของเหดฟาง แตแตกตางจากเหดฟางทมกานยาวกวาผวหมวกเหดดานบนเรยบเปนมนเงาสขาวนวล และมลกษณะเปนเมอกเหนยว ดานลางมครบหมวกเหดสขาวเรยงเปนรศมรอบกานดอกแขวนยดตดกบเนอหมวกเหด และไมเปลยนเปนสอน ขอบหมวกเหดมรองตนๆ ตรงกบรองของครบหมวก เวลาหมวกเหดกางเตมทมกจะมการปลหรอฉกขาดของหมวกเหด ตรงรอยดงกลาว กานดอกเหดยาวประมาณ 10-15 เซนตเมตร มเสนผาศนยกลางประมาณ 1-2 เซนตเมตร ผวเรยบและมสขาวบรสทธ กานดอกภายในมเนอเยอสนกกกกกนอยางหลวมๆ และเนอคอนขางหยาบ ตรงกลางมรกลวงบางเลกนอย มคา pH 6.48-7.35 และมความชน 16-20 เปอรเซนต

เหดลม หรอ เหดกระดาง เปนเหดขอนชนดหนงทรบประทานได เหดลมจดวาเปนเนอแหงและเหนยว คลายหนง ลกษณะดอกเหดขนเปนดอกเดยวมโคนกานเลกปลายบานออกคลายรปกรวย ตรงกลางดอกเหดบม ลกลงไปเปนรปกรวยผวดานบนของดอกเหดมสขาวนวลและมขนละเอยดสนาตาล ซงเอามอลบจะรสกเหมอน ขนกามะหย ดานลางมครบหมวกซงเรยงเปนรศมรอบกานดอกและยาวขนานกบกานลงไปเกอบถงโคนกานดอก แลวเชอมตดกบโคนกานดอก ดอกเหดดานลางมซหมวกสนาตาลเขมกวาดานบนและเปลยนเปนสนาตาลปนแดง เมอเปนเหดแก ขอบหมวกเหดบางกวาสวนกลางเพราะครบหมวกคอยๆ เรยวเลกเชอมตดกบขอบหมวก ครบหมวก แคบบางและไมลกเหมอนเหดอนๆ ทวไปขอบหมวกจะโคงเลกนอย หมวกเหดมความกวางประมาณ 5-10 เซนตเมตร ผวเรยบและมสน าตาลออน กานดอกมกจะอยคอนไปขางใดขางหนงของกรวย ไมอยตรงกลางทเดยว เหดลมเปนเหด ชนดหนงในสกล Lentinus และมลกษณะใกลเคยงกบเหด Lentinus praerigidus Berk. ซงดร. D.A Reid จาแนกชอ ไวและมตวอยางเกบไวในกรมปาไม แต ดร. R.Heim ใหชอไวเปน L.Kurzianus Berk. et Curr. มคา PH ประมาณ 6.48-7.35 และมความชน 19-25 เปอรเซนต


เหดนาหมากหรอเหดแดงเหลอง เปนเหดอกชนดหนงทรบประทานไดและจดเปนเหดจาพวกเดยวกบเหดแดง ขนบนพนดนทมใบไมผเปอยในปาเตงรง ตนเขาผกหวาน และเกดเปนดอกเดยวกระจดกระจายทวไป เหดนาหมากมเสนผาศนยกลางของดอกเหดประมาณ 3-5 เซนตเมตร ผวดานบนเรยบและมสแดงอมชมพเหมอนส ปนแหง ตรงกลางมสอมมวงเลกนอย ขอบหมวกมสจางกวา เนอหมวกเหดไมหนามากมสขาว ดานลางมครบหมวก เปนแผนบางสขาวเรยงกนอยางแหลมๆ เปนวงกลมรอบลาตน ดานยดตดกบกานดอกดานนอกเชอมตดกบขอบหมวก ขอบหมวกยาวประมาณ 1 เซนตเมตร มครบหมวกหนาประมาณ 10 อน กานดอกเหดยาวประมาณ 3 เซนตเมตร มเสนผาศนยกลางประมาณ 0.7-1 เซนตเมตร ลกษณะของดนบรเวณทเหดเกด มคา pH 6.95

เหดหนาววเปนเหดรบประทานได ทกลาวกนวาอรอยมากเหมอนเหดหลม และจะเปนในสกลเดยวกน เหดชนด นขนตามปาไมผลดใบ พบทางภาคเหนอของประเทศไทย แตไมชกชมเหมอนเหดหลมหรอเหดตะไคล เราจะพบ เหดชนดนขายปะปนรวมอยกบเหดอนๆ แตเพยง 3-4 ดอก อาจเปนเพราะผเกบเหดมาขายบางคนไมกลา เพราะกลวจะเปนเหดพษ หรออาจเปนเพราะเหดชนดนมขนไมมากนก เสนผาศนยกลางของหมวกเหดประมาณ 5-10 เซนตเมตร เหดชนดนมสเขยวปนสมวง สทงสองมความเขมขมซงกนและกน แตโดยทวไปตรงกลาง


ของดอกเหดมสเขยวเขมกวาขอบหมวกซงมสมวงมากกวา ดอกเหดรปรางเปนรปกรวยปากบาน ตรงกลางเวาบมลงไปพอประมาณ เนอหมวกเหดมแววขนมนของสเขยวปนมวง และมรอยเปนเสนละเอยดแผเปนรศมออกไปยงขอบหมวกคลายลายเสนดายในเนอผาไหม เมอเปนเหดสดสของหมวกเหดอาจแตกตางกนบาง บางดอกเปนสมวงแดงหรอสมวงออนอมชมพแทนสมวงแก แตเมอดอกเหดแกเตมทจะเหนสเขยวตรงกลางชดเจนเนอหมวกเหดมสขาวหนาพอสมควร ครบหมวกเหดมสขาวและยาวเทากนตลอดทกครบ ปลายครบหมวกดานในตดกนกบกานดอกปลายครบหมวกดานนอก เชอมตดกนกบขอบหมวก ครบหมวกเหดบางและแคบความกวางประมาณ 2-3 มลลเมตร ครบหมวกเหดเรยงกนถ ขอบหมวกเหดยาว 1 เซนตเมตร มครบหมวกประมาณ 18 ซ กานดอกกลมใหญ ผวเรยบสขาว ยาวประมาณ 2-5 เซนตเมตร และมเสนผาศนยกลางประมาณ 1 เซนตเมตร โคนกานดอกเรยวเลกกวาตอนบนเลกนอย เนอเยอภายในสขาว มกจะมหนอนไชเปนรพรน กานดอกสดนมและเปราะงายเหมอนเหดทวไป มคา pH ประมาณ 6.48 – 7.35 และมความชน 16-20 เปอรเซนต เหดหนาววมวธรบประทานเชนเดยวกบเหดในสกล Russula อนๆ และกลาวกนวาเหดชนดนมรสอรอยมากชนดหนง

เหดตะไคล หรอเหดหลมขาว เหดชนดนเปนเหดทรบประทานได พบทตนเขาผกหวาน เขากระเจยว ดอกเหด

เมอยงตมมหมวกเหดดานบนกลมคลายระฆงคว า ซหมวกเหดมสขาวนวล เชนเดยวกบหมวกเหด เสนผาศนยกลางประมาณ 3-15 เซนตเมตร กานดอกยาวประมาณ 3.5-5.5 เซนตเมตร กานดอกกลมและมขนาดใหญ โคนตนเรยวเลก เหดชนดนมขอเสยอยอยางหนง กานดอกมกจะมหนอนเขาไปกนและอาศยอย มสปอรรปรางกลมผวมหนามละเอยดโดยรอบลกษณะของดนบรเวณทเหดเกด มคา pH 6.87


เหดปอดมาเปนเหดจาพวกเหดตบเตาสแดงชนดหนงทรบประทานได เปนเหดทมสสนสวยงาม ซงอาจทาใหผ พบเหนไมกลารบประทาน เพราะเกรงวาจะเปนเหดพษ เหดปลอดมาพบในปาละเมา ปายคาลปตส เหดชนดนขนเปนดอกเดยวและอยใกลกนเปนกลมหมวกเหดมสแดงเลอดหม ซงจะคอย ๆ จางลงจนไปเปนสชมพ รปรางหมวกเหดโคงนนเกอบเปนครงวงกลม แตจะกางออกแบนราบเมอเปนเหดแก ผวดานบนของหมวดเหดไมเรยบเพราะมรอยยนขรขระเปนบางสวนและผวแหงเลกนอย แตจะชมนาและเหนยวหนดเมอเหดเรมเนาหมวกเหดมเสนผานศนยกลาง ประมาณ 3 – 10 เซนตเมตร เนอหมวกเหดภายในหนาและมสเหลอง สวนทตดกบกานดอกมความหนาประมาณ 0.5 – 1 เซนตเมตร กานดอกเหดยาวประมาณ 5 – 15 เซนตเมตร โคนใหญปลายเรยวเลกกวาเลกนอยโคนกานใหญประมาณ 1.5 – 2 เซนตเมตร ใตหมวกเหดลงมามกานสเหลองยาวประมาณ 1 – 2 เซนตเมตร ผวกานดอกคอนขางหยาบเปนเสนยาว ๆ ตลอดกาน เนอภายในมสเหลองซงมลกษณะยดหยน และเปราะเหมอนเนอเหดสดทวไปแตคอนขางแหงแขงกวา มคา pH ประมาณ 6.48 - 7.35 และมความชน 19 – 25 เปอรเซนต การเพาะเหดฟาง (จากนตยสาร การเพาะเหดครบวงจร , หนา 19 – 36) เหดฟาง ชอทางพฤกษาศาสตร : Volvariella volvaceae (Singer) ชอสามญ : paddy mushroom หรอ staw mushroom ลกษณะของเหดฟาง สวนประกอบของเหดฟางไดแก หมวกดอก (cap) มสขาวหรอเทาคอนขางดา ลกษณะคลายรม ดอกมเสนผานศนยกลางประมาณ 4 – 10 เซนตเมตร ผวของหมวกดอกจะเรยบและสคอนขางเขมบรเวณกลางหมวก แตสจะคอย ๆ จางลงเมอถงรมขอบหมวก ครบดอก (gill) มสขาวจดเรยงอยใตหมวกดอกเปนรศมรอบกานดอก กานดอก (stalle) มกานดอกสขาวสงประมาณ 6 – 8 เซนตเมตร เปนสวนชหมวกดอก กานดอกเหดฟางไมมวงแหวนโดยรอบเชนเหดอนบางชนด ปลอกหม (volva) เมอดอกเหดฟางยงเลกหรอกอนดอกบานจะมปลอกหมไวทงดอก ตอเมอดอกเหดฟางเจรญเตบโตเตมทหมวกดอกจะดนปลอกหมดอกออกมา เชอเหดฟาง ใหดาเนนตามขนตอนดงน 1. การแยกเชอบรสทธของเหดฟาง โดยการแยกเชอเหดฟางและเพาะเลยงบนอาหารวนในการแยกเชอดงกลาวสามารถทาได 2 วธ คอ แยกเชอโดยสปอร วธการนไมคอยนยมนก เพราะวธการนคอนขางยงยาก และผลผลตทไดไมแนนอน เชอเหดอาจกลายพนธได ใชในการทดลองผสมพนธเทานน แยกเชอโดยใชเนอเยอเหด เปนวธทนยมใชกนมาก เพราะทาไดสะดวกและรวดเรวและดอกเหดทไดจะมลกษณะตรงตามพนธ


2. การเลยงเสนใยอาหารวน อาหารวนทนยมใชเลยงเหดฟางกคอ P.D.A. หลงจากทไดคดเลอกดอกเหดทจะทาพนธไดแลว ใหมาตดแตงสงสกปรกออกใหหมด จากนนใหนาดอกเหดและอปกรณในการเขยเชอเหดใสตเขยเชอ และปฏบตในตเขยเชอ โดยใชเทคนคปลอดเชอและตองคอยระมดระวงเชอเจอปน หลงจากนนใหบมเชอในอณหภมประมาณ 5 – 7 วน เสนใยจะเจรญเตบโตเตมผวอาหารวน ตองการจะตอเชอใหใชเขมเขยเสนใยใหมขนาดพนทประมาณ 1 ตารางเซนตเมตรใสในอาหารวนขวดใหมโดยปฏบตภายในตเขยเชอ การตอเสนใยดงกลาวไมควรตอเกน 7 ครง เพราะจะทาใหเชอออน และใหผลผลตลดลง

3. การเลยงเชอเหดบนเมลดธญพช นกเพาะเหดสวนใหญจะใชวธการตอเชอเหดฟางบนเมลดธญพชกอน จากนนจงนามาขยายลงในถงปยหมก

ตอไป เมลดธญพชทเหมาะนามาทาหวเชอเหดฟางคอเมลดขาวเปลอกและเมลดขางฟาง หลงจากนนใหขยายเชออาหารวนลงเมลดธญพช และเกบขวดเมลดธญพชทเขยเชอเรยบรอยแลวไวในอณหภม 34 -38 องศาเซลเซยส ประมาณ 5 – 7 วน เชอเหดฟางจะเจรญเตมเมลดขาวฟาง 4. การเลยงเชอเหดในปยหมก วธทนยมใชกนมาก มลสตวทใชกนมากทสดคอขมา แตอาจจะใชมลสตวอยางอนแทนกได การทขมาใชทาหวเชอเหดฟางไดผลดเนองจากจลนทรยในขมาจะมกจกรรมทสามารถปลดปลอยออกมาในรปของความรอน จงทาใหกองปยหมกมอณหภมสงขนอยางรวดเรว เมอเกดการหมกขน จลนทรยทเกดในระยะน สวนใหญเปนจลนทรยทชอบความรอนและอณหภมในกองปยอาจสงถง 60 – 70 องศาเซลเซยส กากเมลดฝาย ในปจจบนนยมใชกากเมลดฝายทบบน ามนออกแลวกนมาก มาชวยในการทาเชอเหดฟาง เพราะเปลอกบวคอนขางหายากและมราคาแพง ไสนน นาไสนนมาแชน าใหเปยก ทงไว 1 คน และนามาเกลยบนลานซเมนตใหแหงพอหมาด ๆ พอทจะนามาผสมกบขมาได โดยใชขมา 1 สวน ตอไสนน 1 – 10 สวนโดยปรมาตรนามากองหมกรวมกน และกลบกองปยหมกทก 1 – 3 วน ประมาณ 2 – 3 ครงกใชได การหมกปย ในการทาหวเชอเหดฟาง จาเปนตองหมกปยกอนจะทาใหคณภาพของปยหมกดขนโดยทามลสตวใหแตกละเอยด และนามาผสมกบเปลอกบวหรอขยมะพราวในอตราสวนผสม 1 : 1 และรดน ากองปยหมกควรกระทาในทรมและใชพลาสตกคลมซงชวยปองกนไมใหปยหมกถกลมมากนก


หลงจากหมกได 2 – 3 วน ใหกลบกองปยในสวนทอยดานนอบไปอยดานใน และดานในกลบมาอยดานนอก และใหกลบกองปยทก ๆ 2 – 3 วน ประมาณ 5 – 6 ครง หรอจนกวาปยหมกจะยอยสลายดแลว และมกลนหอมคลายดอกเหด ***ปยหมกทเหมาะจะนามาทาหวเชอเหดฟางทด ควรมลกษณะดงตอไปน

1. มสคลา รวนซย ไมจบตวกนเปนกอน 2. มฤทธเปนกลาง และไมควรเกบปยหมกไวนานเกนไป 3. ไมมกลนแอมโมเนย แตควรมกลนหอมคลายเหด 4. มความชนทเหมาะสมประมาณ 60 – 65 เปอรเซนต โดยทดลองนามาบบไมมน าไหลออกมาตามงามมอและ

ทมอรสกขน สตรปยหมกและกรรมวธการหมก สตรท1 ประกอบดวย ขมา 1 สวน โดยปรมาตร เปลอกบว 1 สวน โดยปรมาตร กรรมวธการหมกสตรท 1 นาเปลอกบวมาแชนาทงไว 1 คน เพอใหเปลอกบวดดซมนาจนอมตว แลวนาเปลอกบวมาผงลมจนแหงหมาด ๆ และใหนาขมาทปนเปนชนเลก ๆ คลกผสมกบเปลอกบวใหเขากนด จากนนกองสวนผสมในทรม ไมใหโดนลม แตการระบายอากาศด เมอหมกได 3 วน ใหกลบกองปยจากดานในออกดานนอก และดานนอกเขาดานในใหกลบกองปยทก ๆ 3 วน ประมาณ 4 – 5 ครง ถากองปยแหงเกนไปใหพรมนาเพมความชนใหกบกองปย สตรท2 ประกอบดวย ขมา 1 สวน โดยปรมาตร เปลอกบว 1 สวนโดยปรมาตร ไสนน 2 – 4 สวนโดยปรมาตร กรรมวธการหมกสตรท 2 นาขมาเปลอกบวมาหมกรวมกนคลายสตรแรกแตสตร 2 มการเพมวสดไสนนเขาไปดวยใหนาไสนนทแชนาจนอมตวประมาณ 1 คนมาผสม โดยกองแบบหลวม ๆ ใหสงประมาณ 60 เซนตเมตร ในทรมและใหกลบกองปยทกวนประมาณ 3 วน กสามารถนาไปใชได การขยายและการตอเชอ การขยายเชอเหดฟางใหมปรมาณมากขน โดยการบรรจปยหมกลงกระปองนมผงตราหม ถงพลาสตกทนความรอนกได จากนนใหพบปากถงนาไปนงความดน 15 ปอนด/ตารางนว นาน 30 – 40 นาท หรอนงดวยหมอนงลกทงหรอภาชนะนงแบบธรรมดา นาน 2 – 3 ชวโมง แลวยกทงออกไวใหเยน เมอถงปยหมกเยนตวลงใหใสหวเชอเหดฟาง โดยปกตหวเชอเหดฟางมขายตามรานขายเชอเหดแถวมหาวทยาลยเกษตรศาสตรเปนหวเชอเหดฟางทเลยงในเมลดขาวฟางบรรจอยในขวดแบน (ขวดเหลา) ดงนนการขยายเชอจงไมจาเปนตองผลตหวเชอเหดเองกได แตถาจะทาหวเชอเหดฟางเองใหปฏบตดงวธทกลาวมาแลว ในเรองการเลยงเสนใยเหดบนอาหารวน และการเลยงเชอเหดในเมลดขาวฟาง (ธญพช)


แตอยางไรกตาม ขนตอนการเลยงเสนใยบนอาหารวนพดเอ และเมลดธญพชเปนขนตอนทใชความประณตและยงยากจงอาจใชวธซอหวเชอเหดฟาง (เชอขาวฟาง) ทเขาทามาพรอม ใชขยายเชอไดทนทดกวา ในการผลตหวเชอเหดฟางโดยการตอเชอโดยการนาปยหมกบรรจกระปองนมผงตราหมและทาการนงตามทกลาวมาแลว ใหเลอกเชอเหดฟางทขนเตมกระปองหรอถงทไมแกเกนไป ใชชอนตกเชอเหดลงในกอนปยหมกทบรรจลงในถงพลาสตกทนความรอน หรอกระปองนมผงประมาณถงละ 1 ชอน และปดปากถงหรอปดฝากระปอง นาไปเกบทอณหภม 35 - 38 องศาเซลเซยส เชอจะขนเตมกอนปยหมก ซงพรอมทจะนาไปจาหนายหรอเพาะในแปลงเพาะได การขยายเชอเหดฟางอยางประหยด วธการทา

1. นาแปงขาวจาวมาละลายนาในอตรา 2 ชอนโตะ ตอ นา 1 ลตร คลกกบฟางสบหรอไสนนจนไดความชน เหมาะสม

2. นาสวนผสมใสถงพลาสตกแลวนงดวยหมอนงความดนหรอหมอนงธรรมดากได เมอปยหมกเยนตวลงใหใส เชอเหดลงในกอนปยหมกถงละ 1 ชอนชา ปดถงพลาสตกทงไวในอณหภมหองประมาณ 5 - 7 วน เชอจะเจรญเตมและพรอมทจะนาไปเพาะลงแปลงตอไป

ปญหาในการเพาะเหด 1. เมอทากองเหดเสรจแลว เสนใยเหดอาจไมเดน (เจรญ) หรอเดนเพยงเลกนอยแลวหยดการเจรญเตบ

โต สาเหตอาจจะมาจากเชอเหดไมบรสทธ หรอเปนเชอทมการตอเชอหลายครง 2. ในการเพาะเหดฟาง บางครงพบวาเสนใยเดนอยางสมาเสมอ แตไมยอมเจรญเตบโตเปนดอกเหด

เกดจากเสนใย เปนหมนเพราะหวเชอทนามาเพาะผานการตอเชอหลายครงทาใหเชอออน วธแกไข ใหเลอกหวเชอเหดจากแหลงทไวใจได

3. เสนใยเจรญในระยะเวลา และเปลยนเปนตมสเลก ๆ หลงจากเพาะได 2 - 3 วน จากนนตมจะเปลยนเปนสน าตาล วธแกไขกอนจะนาเหดฟางไปเพาะ ใหตากแหงใหสนทเสยกอน ในแปลงทใชเพาะเหดมอณหภมสงและความชนมากเกนไป สภาพดงกลาวเหดเมดผกกาดเจรญไดด วธแกไขใหระบายความชนและความรอนในแปลง

4. เหดออกดอกแตใหดอกเลก เกดจากหวเชอเหดไมไดคณภาพ วธแกใหหาหวเชอจากแหลงทไวใจได ถาฟางทใชเพาะอมนามากเกนไปขณะแชนา หรอแปลงเหดทเพาะแนนเกนไป

5. เสนใยของเหดมลกษณะฟเตมไปหมดแตใหผลผลตนอย วธแก ใหชวยระบายความรอนในแปลงเหด โดยเปดพลาสตกใหความรอนระบายออกบางสวน

6. ดอกเหดไมเจรญ แมวาเสนใยจะเจรญเปนปกตกตาม เกดจากอณหภมของอากาศเปลยนแปลง เชน อากาศ หนาวเกนไป วธแกไขใหเพมอณหภมในแปลงเหด โดยจดไฟเผาเศษฟาง ถาอณหภมในเวลา


กลางวนและกลางคนตางกนประมาณ 10 องศาเซลเซยส วธแกถาอณหภมกลางคนตาเกนไปใหจดไฟเผาเศษฟางรอบ ๆ แปลงเหด ถากระทบแลงหรอแหงเกนไปใหใชวธรดนารอบ ๆ แปลงเหดใหชม

7. ดอกเหดถกแมลงและศตรทาลายในการเพาะเหดมแมลงศตรเหดคอยทาลาย เชน มด ปลวก จงเหลน ฯลฯ วธแกใหขดคน ารอบ ๆ แปลงเหด หรอฉดยาฆาแมลงเชน เซฟวน 85 มาลาไธรอน ฯลฯ รอบ ๆ แปลงเหด ถาเปนมดใหใชผงซกฟอกผสมนาราดบรเวณทางเดนของมด

8. ดอกเหดฟางเนา เปนสดากลนเหมนอาจเกดจากแปลงเพาะเหดขนมากเกนไปทาใหเชอแบคทเรยเจรญเตบโตไดด วธแกไขในการเกบดอกเหดจากแปลง ตองระมดระวงอยาใหดอกเหดทขางเคยงไดรบความกระทบกระเทอน และงดใหน าแกแปลงเหดเดดขาดในขณะทดอกเหดยงเลก

หลกในการเพาะเหดฟาง กระเพาะเหดฟาง อาศยหลกทเกดชนดนเจรญบนอนทรยทผพง โดยเฉพาะอยางยงคอฟาง จงไดมการนาเอาฟางมาทาใหเปยกและผพงลง จนมบางสวนกลายเปนอาหารของเหดฟางไดด แตในอาหารอยางนยอมมเหดอน ๆ อกหลายชนดในธรรมชาตสามารถนาไปใชไดเชนกน ดงนน ถาปลอยใหบรรดาเชอเหดทมอยในธรรมชาตแขงขนกนมากเกนไปกจะมเหดอน ๆ ทเราไมตองการขนมาไดดวย ในขณะเดยวกนกจะไดรบเหดฟางนอยลง ดงนนในการเพาะเหดฟาง เราจงตองหาวธการทจะทาใหภายในกองฟางมเชอเหดฟางนอกเหนอจากทมอยแลวในธรรมชาตใหมากทสด โดยการนาเชอเหดฟางใสลงไปในกองฟาง เชอเหดฟางกจะเจรญเปนเสนใยไดมากสามารถสรางดอกเหดไดมากดวย การผลตเชอเหด วธการผลตหวเชอเหดฟางบรสทธ กลาวโดยยอคอ การเตรยมสตรอาหารวน พ. ด. เอ ซงเปนสตรวนทใชเลยงเชอเหดทวไป จากนนจงคดเอาดอกเหดทมลกษณะด เหมาะทจะใชทาพนธมาแยกเนอเยอออกมาเลยงบนอาหารวนทแขงตวดแลว เนอเยอของเหดทเจรญเปนเสนใย จงนาไปใชสาหรบการขยายพนธลงในขวดเมลดขาวฟางและปยหมกไดตอไป ตอนทสอง เปนขนตอนการผลตเชอเหดฟางโดยตรง คอการหมกปยนนเองวตถดบทสาคญคอ ขมาสดผสมกบเปลอกเมดบว ในอตรา 1 ตอ 1 โดยปรมาตร ซงเปนสตรทยอมรบกนวาเปนสตรปยทด แตคณภาพของเมดนนจะตากวา การบมเชอ นากระปองหรอถงเชอทตอเชอแลว มาเกบในหองบมเชอทมอณหภม 35 องศาเซลเซยส ซงเปนอณหภมทเสนใยเหดจะเจรญไดดทสด โดยใชเวลาในการบมประมาณ 7 – 8 วน หลงจากนนจงนาเชอไปตดตราหรอยหอกอนนาไปจาหนายใหแกผเพาะตอไป ลกษณะของเชอเหดฟางทด เชอเหดฟางทดจะตองไมออนหรอแกเกนไป สงเกตเชอไดจากลกษณะของเสนใยกลาวคอ อายของเชอเหดฟางจะออนถงแกมอายประมาณ 20 วน ถาเสนใยเพงลามลงไปไดครงถงแสดงวาเชอยงออนอย ถาลามไปถงกนถงหรอกนกระปอง แสดงวาเชอมอายพอด ควรใชเพาะทนท


เชอทมเสนใยลามเตมถง ไมควรเกบไวนานเกนไป เชอทมอายมากหรอเสนใยเจรญเตมถงแลว ตอไปเสนใยจะยบมสเหลองแสดงวาเชอเรมแกมาก เชอทเพงเรมแคเลกนอย แตมคณภาพดอย เสนใยจะเรมรวมตวทางดานของปากถง หรอชกใยเกาะฝากระปองเลกนอย และเสนใยจะรวมตวกนสรางสปอรชนดหนง ซงมองเหนเปนจดสขาวในบางสายพนธ แสดงวาเปนเชอทดและไมเปนหมน เชอเหดฟางทดจะตองมกลนเหด เมอเทออกมาจากถงหรอกระปอง เชอจะขยบรวมกนเปนกอนไมรวงหรอแฉะ และไมมน าหนกมากเกนไป นอกจากนจะตองตรวจดวาภายในถงหรอในกระปองตองไมมตวไรเลก ๆ หรอมราตาง ๆ เชน ราแดง ราเหลอง ราเขยว ขนปะปนอย ซงแสดงวาเชอไมดมการปนเปอน ฟางขาวทใชเพาะ ฟางขาวหรอซงขาว เปนวตถดบทสาคญสดในการเพาะเหดฟาง สาหรบการเพาะเหดฟาง คอชวงหลงทานา มฟางเหลออยในนาจานวนมาก และดอกเหดออกดอกไดดเพราะเปนชวงหนารอน แตราคาเหดคอนขางตาเพราะมการเพาะกนมาก ฟางขาวทใชเพาะเหดใชไดทงฟางขาวเหนยว และฟางขาวจาว ภาคปฏบตจรง ๆ สวนใหญใชตอซงหรอตนขาว หากสามารถถอนโคนตดดนนาดวย จะทาใหเพาะแลวเกดดอกเหดไดดขน ตอซงควรเปนซงแหงสนทจรง ๆ ไมควรโดนฝนมากอนจนซงเนา อาหารเสรม วตถดบทนยมใชเปนอาหารเสรมสวนใหญ คอไสนน ซงเปนสวนแหลง ๆ ของแกนไสนน สามารถนามาใชเพาะเหดฟางไดผลด บางทองทหาไสนนมาใชเปนอาหารเสรมไดยาก อาจใชฝายแทนกได ผกตบชวาทกสวนทงตน ใบ กาน และราก นามาสบใหละเอยด แลวตากแหงเกบไวเปนอาหารเสรมได ตนกลวย นามาหนหรอสบแบบเดยวกบทใชเลยงหม แลวตากแหงกใชไดเชนกน ถวเขยวหรอถวลสง ใบหรอผกทแหงละเอยด นอกจากจะใชเปนอาหารเสรมใชเพาะไดดอกใหญขน ถามจานวนมากสามารถใชเปนวสดเพาะแทนฟางได การเกดดอกเหด ถาสภาพแวดลอมเหมาะสม และมการดแลรกษากองฟางและเสนใยจะเจรญลามออกแผในกองฟางและเจรญจนทวเตมกองในราววนทหกวนทเจดหรอวนทแปด เสนใยทอยรมกองและดานบนกจะเรมปรากฏตมเลก ๆ นจะคอย ๆ โตขนจนถงวนทเกาถงวนทสบดอกเหดกจะโตพอทจะเกบได วธการเกบดอกเหด ใหใชนวกบนวหวแมมอกดดอกเหดแลวหมนเลกนอยแลวยกขนเบา ๆ ดอกเหดกจะหลดออกมา ในกรณทดอกเหดมลกษณะเปนหวแหนอย กควรรอไวไดอกวนหนงหรอครงวน แตเมอดอกเหดมลกษณะหวยดขนแบบหวพงกตองเกบทนท มฉะนนดอกเหดจะบานออก ทาใหขายไมไดราคา


บทท 3 อปกรณ และวธการศกษา

วสด – อปกรณ ตอนท 1 ศกษาสตรอาหารวนจากมนชนดตาง ๆ สาหรบเพาะเชอเหด

1. หมอนงความดน 2. บกเกอร 3. เครองทาความรอน 4. แทงแกวคนสาร 5. อาหารวน - มนฝรง (มนเทศ , มนสาปะหลง , มนเลอด , เผอก) 200 กรม

- นาตาลเดกซโตส หรอ กลโคส 20 กรม - วน (Agar) 20 กรม - นาสะอาด 1,000 กรม (1 ลตร)

6. มด 7. จานแกวสาหรบเพาะเชอ 8. สาล 9. กระดาษ 10. ตถายเชอ 11. ตะเกยงแอลกอฮอล 12. แอลกอฮอลฆาเชอโรค 13. ชดเขมเขยเชอ 14. เนอเยอเหดขอนขาว หรอเหดบด

ตอนท 2 ศกษาวาเหดปาชนดใดและเนอเยอสวนใดบางทสามารพนามาเพาะเลยงได 1. หมอนงความดน 2. บกเกอร 3. เครองทาความรอน 4. แทงแกวคนสาร

5. อาหารวน 6. จานแกวสาหรบเพาะเชอ 7. มด 8. สาล 9. กระดาษ 10. ตถายเชอ 11. ชดเขมเขยเชอ


12. ตะเกยงแอลกอฮอล 13. แอลกอฮอลฆาเชอโรค 14. เหดปาชนดตาง ๆ

ตอนท 3 ศกษาผลตหวเชอเหดในเมลดธญพชชนดตาง ๆ 1. หมอนงความดน 2. ขวดโซดา หรอขวดแบน 3. เมลดธญพช (ขาวโพด , ขาว , ขาวฟาง) 4. หมอนง 5. หมอ 6. เตาแกส 7. ตถายเชอ 8. ตะเกยงแอลกอฮอล 9. แอลกอฮอลฆาเชอโรค 10. ชดเขมเขยเชอ

ตอนท 4 ศกษาวสดทเหมาะสมสาหรบการทากอนเชอ 1. ตถายเชอ 2. ตะเกยงแอลกอฮอล 3. แอลกอฮอลฆาเชอโรค 4. เขมเขย 5. ขยมะพราว (ขเลอยยางพารา , ฟางขาว) 100 สวน 6. ราละเอยด 3 – 5 สวน 7. ขาวโพดปน 3 – 5 สวน 8. ปนขาว + ยบซม 0.5 – 1 สวน 9. นา 10. ถงทนรอน 11. คอขวด 12. สาล

ตอนท 5 ศกษาปจจยทเหมาะสมตอการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ 1. โรงเรอนปกตขนาด 4 × 6 เมตร 2. โรงเรอนทตอทอเขากบหมอ นงไอนา ขนาด 4 × 6 เมตร 3. พดลมไอนา


4. บวรดนา 5. เทอรโมมเตอร 6. เครองวดความชน pH และความเขมแสง 7. กอนเชอเหดชนดตาง ๆ

วธการศกษา ตอนท 1 ศกษาสตรอาหารวนจากมนชนดตาง ๆ สาหรบเพาะเชอเหด

1. นามนฝรงมาลางทาความสะอาด แลวนามาหนใหมขนาด 1 ลกบาศกเซนตเมตร ไปตมในน าปรมาตร 1,000 ลกบาศกเซนตเมตร เปนเวลา 15 นาท

2. นาน าตมมนฝรงมากรองเอามนฝรงออก นาไปตงไฟ เทผงวน 20 กรมลงไปคนใหผงวนละลายจนหมด แลวจงเตมนาตาลกลโคส 20 กรม ลงไป

3. นาวนทไดมาใสจานเพาะเชอประมาณ 1 / 3 ของจานเพาะเชอ จานวน 5 ใบ หอดวยกระดาษ 4. นาจานเพาะเชอไปนงฆาเชอจลนทรยในหมอนงความดน 15 ปอนด / ตารางนว เปนเวลา 20 นาท ทงไว

ใหเยน 5. นาเหดทสามารถเพาะเลยงได เชนเหดขอนขาว หรอเหดบด มาตดเนอเยอใหมขนาด 0.5 ลกบาศก

เซนตเมตร และถายลงในจานเพาะเชอ 1 – 5 ดวยเทคนคปลอดเชอ 6. นาเหดทถายเชอในอาหารวนไปเกบในตปลอดเชอเปนเวลา 10 วน สงเกตบนทกผลตามลาดบ 7. ทาการทดลองซาอกครงตามขอ 1 – 6 โดยเปลยนจากมนฝรงเปนมนเลอด มนสาปะหลง เผอก และมนเทศ

ตามลาดบ ตอนท 2 ศกษาวาเหดปาชนดใดและเนอเยอสวนใดบางทสามารพนามาเพาะเลยงได

1. เตรยมอาหารวนในจานเพาะเชอ สตรทดทสดทไดจากการศกษาตอนท 1 จานวน 3 ใบ เกบไวตปลอดเชอ 2. นาเหดตะไคล มาทาความสะอาด แลวตดเนอเยอสวนกานดอกขนาด 0.5 ลกบาศกเซนตเมตร ไปถายลงใส

ในจานเพาะเชอใบท 2 นาตดเนอเยอสวนกลบดอกขนาด 0.5 ลกบาศกเซนตเมตรไปถายลงในจานเพาะเชอใบท 3 ตามลาดบ

3. นาจานเพาะเชอทง 3 ใบปดทบดวยกระดาษกาวตรงรอยตอของฝาปดจานเพาะเชอแลวไปเกบไวในตปลอดเชอ สงเกตการณเดนเสนใยแลวบนทกผล

4. ทาการทดลองซาจากขอท 1 – ขอท 4 โดยเปลยนจากเหดตะไคลมาเปนเหดถาน , เหดหนาวว , เหดน าหมาก , เหดหนาเหล , เหดบด , เหดปลวก , เหดปอดมา , เหดเพก , เหดนาแปงและเหดขอนขาว ตามลาดบ


ตอนท 3 ศกษาผลตเมลดธญพชทนามาทากลาเชอ 1. นาเมลดขาวเปลอกทผานการแชนามาแลว 1 คนมาทาความสะอาด 2. นาเมลดขาวเปลอกไปนงใหสก แลวนาเมลดธญพชไปผงแดดใหความชนพอเหมาะ (เกอบแหง) 3. นาเมลดธญพชทไดจากขอ 2 ไปบรรจในขวดโซดาหรอขวดขาวแบน ใหสงจากกนขวด 10 เซนตเมตร 4. นาขวดเมลดธญพชไปนงฆาเชอดวยหมอนงความดนใหไดทความดน 15 ปอนด / ตารางนวแลวจบเวลา 15

นาท ปดสวตซหมอนงรอใหความดนลดลง 5. นาเมลดทผานการนงแลวไปเกบไวในตปลอดเชอทงไวใหเยน 6. นาเชอเหดบรสทธของเหดชนดตาง ๆ ทไดจากขนตอนท 2 ถายลงในเมลดธญพชภายในตปลอดเชอดวย

เทคนคปลอดเชอ 7. นาขวดเมลดธญพชไปตงไวในตปลอดเชอ สงเกตและบนทกผลการเดนเชอของเหดชนดตาง ๆ 8. ทาการทดลองซาอกครงตามขอ 1 – 7 โดยเปลยนจากขาวเปลอกเปนขาวโพด , ขาวฟาง ตามลาดบ

ตอนท 4 การศกษาวสดทเหมาะสมในการทากอนเชอ 1. เตรยมวสดการทากอนเชอ

- ขเลอยยางพารา 100 สวน - ราละเอยด 3 – 5 สวน - ขาวโพดปน 3 – 5 สวน - ปนขาว 0.5 – 1 สวน - ความชน (นา) 70 – 75 %

2. นาสวนผสมจากขอ 1 มาผสมใหเขากนแลวบรรจในถงพลาสตกทนรอนขนาด 7” ×12” ปรมาณ 900 กรม โดยปากถงจะสวนดวยคอขวดแลวพบดวยยางจกดวยสาลปดทบดวยกระดาษอกครงหนง

3. นากอนเชอทไดจากขอ 2 ไปนงดวยหมอนงความดน 15 ปอนด / ตารางนว เปนเวลา 20 นาท หรอ อาจใชหมอนงไอนาธรรมดาซงมอณหภม 100 องศาเซลเซยส ในเวลาประมาณ 5 – 6 ชม.

4. นากอนเชอทผานการนงแลวไปพกไวใหเยน 5. นาหวเชอเมลดธญพชของเหดชนดตาง ๆ ทไดจากการศกษาตอนท 3 มาถายลงในกอนเชอ 10 เมลด 6. นากอนเชอทผานการถายเชอแลวไปบมในโรงเรอน สงเกต และบนทกผล 7. ทาการทดลองซ าขอ 1 – 6 โดยเปลยนวสดจากขเลอยยางพาราเปนขยมะพราว และฟางขาวทบดละเอยด

ตามลาดบ


ตอนท 5 ศกษาปจจยตาง ๆ ทมผลตอการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ 1. นากอนเชอเหดชนดตาง ๆ ทไดจากการศกษาในตอนท 4 มาไวในโรงเรอนทสามารถเพมความชนและ

อณหภมไดจานวนชนดละ 10 กอน 2. สงเกตการณการออกดอกลกษณะของดอก น าหนก ปจจยทางกายภาพทเกยวของตอการออกดอกเหดและ

บนทกผล


ตอนท 2 ศกษาวาเหดปาชนดใดและเนอเยอของเหดสวนใดบางทสามารถนามาเพาะเลยงเปนเชอบรสทธได ตารางท 2 แสดงการเดนเชอเหดทเพาะจากชนสวนตางๆ ในอาหารวน

ชนดเหด ความสามารถในการเดนเชอจนเตมจานแกว ในใบตางๆ (วน) เดน

ได% เดน

ไมได% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

เหดตะไคล ดอก - - 7 - 6 - - - - - 20 80

กานดอก - - - - - - - - - 7 10 90 โคนดอก - 7 - - - - - - - - 10 90

เหดถาน ดอก 7 - - 6 8 - - - 7 - 40 60

กานดอก - - - - - - - - - - 0 100 โคนดอก - - - - - - - 7 - - 10 90

เหดหนาวว ดอก 6 - - - 7 8 - - - - 30 70

กานดอก - - - - - - - - - - 0 100 โคนดอก - - - - - - - - - - 0 100

เหดนาหมาก ดอก - - 8 - - 7 7 - - - 30 70

กานดอก - - - - - - - - - - 0 100 โคนดอก - - - - - - - - - - 0 100

เหดหนาแหล ดอก - 7 - 7 - 6 - - 7 8 50 50

กานดอก - - - - 6 - - - 7 - 20 80 โคนดอก - - - - - - - - - - 0 100

เหดบด ดอก - 7 8 6 - - 7 - 6 - 50 50

กานดอก 6 - - 6 - 7 - - - - 30 70 โคนดอก - - - 7 - - 6 - - - 20 80

เหดปลวก ดอก 7 - - 8 - 7 - - 7 - 40 60

กานดอก - 6 - - - 8 - 7 - - 30 70 โคนดอก - - - 7 6 7 - 8 - 40 60

เหดปอดมา ดอก - 8 - 6 - - - - - - 20 80

กานดอก 7 - - 6 - 8 - - - - 30 70 โคนดอก - - - - - - - - - - 0 100

เหดเพก ดอก - - - - - - - - - - 0 100

กานดอก - - - - - - - - - - 0 100 โคนดอก - - 7 - - - - - - - 10 90

เหดแปง ดอก - 8 - - 7 - - - 6 8 40 60

กานดอก - - - - 7 - - - 6 - 20 80 โคนดอก - - - - - - - - - - 0 100

เหดขอนขาว ดอก - - 7 - 6 - 7 - 6 5 50 50

กานดอก - - - - 7 - 8 - 7 - 30 70 โคนดอก - 7 - 6 - - - - - - 20 80


ตอนท 3 ศกษาชนดเมลดธญพชทนามาทากลาเชอ ตารางท 3 แสดงระยะการเดนของเชอเหดชนดตางๆ วดไดจากสวนบนของเมลดธญพชในขวด

ชนดธญพช

ชนดเชอเหด

การเดนของเชอเหดโดยวดจากสวนบนของเมลดธญพชในขวดทสงเกตในวนตางๆ (CM)

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

คาเฉลยเมอเชอเดนเตมขวด(วน)

ขาวฟาง

1 0 1 2.1 3.4 4.4 5.0 7.2 10 10 10

7.57

2 0 1.1 2.0 3.3 4.5 4.9 7.1 9.9 10 10 3 0 1 2.1 3.5 4.4 5.1 7.3 10 10 10 4 0 1 2 2.1 3.3 4.2 6.8 9.5 9.8 10 5 0 2 3.1 4.0 5.2 5.9 7.8 9.4 10 10 6 0 1.2 2.1 3.0 4.5 6.0 7.6 8.9 10 10 7 0 1 19 3.1 4.4 5.9 7.4 8.3 10 10

ขาวโพด

1 0 1.5 2.5 4 5.2 7 9 10 10 10

7.71

2 0 1.5 2.5 3.9 5.1 6.9 9 10 10 10 3 0 1.6 2.5 4 5.2 7 8.9 10 10 10 4 0 1.2 2.3 3.1 4.6 5.1 6.9 9.4 10 10 5 0 2.1 3.5 5.0 5.9 7.2 8.7 10 10 10 6 0 1.9 3.1 4.2 5.3 7.6 8.4 10 10 10 7 0 1.4 2.9 4.2 6.3 8.6 10 10 10 10

ขาวเปลอก

1 0 0.8 2 2.7 3.5 5.1 7.4 8 9.5 10

9.42

2 0 0.8 1.9 2.8 3.4 5 7.2 8.1 10 10 3 0 0.9 2 2.8 3.5 5.1 7.3 8 9.8 10 4 0 1 1.5 2.2 3.4 4.9 5.7 7.9 8.2 10 5 0 0.9 1.8 3.0 4.2 5.1 7.6 9.8 10 10 6 0 1 1.9 3.0 4.1 5.3 6.9 8.9 10 10 7 0 1 1.7 2.9 3.7 5.2 6.4 8.3 10 10

* หมายเหต ชนดเชอเหด 1 หมายถง เหดตะไคล 2 หมายถง เหดระโงกเหลอง 3 หมายถง เหดนาหมาก 4 หมายถง เหดปลวกใหญ 5 หมายถง เหดขอนขาว 6 หมายถง เหดหนาแหล 7 หมายถง เหดบด


ตอนท 4 การศกษาวสดทเหมาะสมตอการทากอนเนอ ตารางท 4 แสดงการเดนเชอของเหดชนดตางๆ ในกอนเชอททาจากวสดตางๆ

วสดทศกษา เชอเหด ระยะเวลาการเดนเชอของเหดในกอนเชอจนเตมถง (วน)

1 2 3 4 5 เฉลย

ขยมะพราว

เหดตะไคล 34 36 34 35 33 34.5 เหดระโงก 31 33 32 34 32 32.4 เหดปลวก 35 32 32 31 30 32 เหดนาหมาก 37 36 38 39 35 37 เหดขอนขาว 28 25 27 26 25 26.2 เหดหนาแหล 26 25 24 25 26 25.2

เหดบด 35 36 34 35 34 34.8

ขเลอยยางพารา

เหดตะไคล 38 37 36 36 38 37 เหดระโงก 32 33 31 34 32 34.5 เหดปลวก 40 38 37 4 39 38.8 เหดนาหมาก 42 41 40 38 37 39.6 เหดขอนขาว 31 32 30 32 32 31.4 เหดหนาแหล 27 25 28 26 27 26.6

เหดบด 37 36 34 36 34 35.4

ฟางขาว

เหดตะไคล 35 33 33 34 33 33.6 เหดระโงก 32 34 31 33 34 32.8 เหดปลวก 39 38 37 39 37 38 เหดนาหมาก 36 35 37 38 36 36.4 เหดขอนขาว 24 28 29 27 26 26.8 เหดหนาแหล 24 26 25 25 26 25.2

เหดบด 35 34 33 34 35 34.2 จากขอมลผลการศกษาการเดนเชอของเหดในกอนเชอชนดตางๆ สามารถนาผลการทดลองมาทากราฟไดดง กราฟน


ตอนท 5 ศกษาปจจยทางกายภาพทมผลตอการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ ตารางท 5 แสดงผลการศกษาปจจยทมผลตอการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ

ปจจย เหดตะไคล เหดระโงก เหดปลวก เหดขอนขาว เหดบด 1. อายเปดดอก (วน) กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 30 60 2. อณหภม (C๐) 25-35 26-35 25-30 28-40 28-40 3. pH 7-8 6.5-7.3 6.5-7.5 6-7 6.4-7.3 4. ความชนในโรงเรอน % มาก มาก มาก สลบ 80-85 5. ออกดอกรนแรกหลงเปดดอก (วน)

6-8 3-4 5-7 7-10 4-7

6. ดอกพกตวแตละรน (วน)

กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 4-7 5-7

7. จานวนชดของดอก กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 7-10 8-13 8. ผลผลต (กรมตอกอน) กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 200-300 100-200 9. อายกอนเปดดอก (วน) กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 80-90 90-180 10. เปอรเซนตการออกดอกแตละครงจากกอนเชอทงหมด %

กาลงศกษา กาลงศกษา กาลงศกษา 35 30

หมายเหต สาหรบเหดหนาแหล และ เหดนาหมาก กาลงทดลองในขนผลตกอนเนอ


บทท 5 สรปและอภปรายผลการทดลอง

สรปผล ตอนท 1 ศกษาสตรอาหารวนทนามาเพาะเชอเหด จากการศกษาพบวาอาหารวนทใชสวนผสมสตรท 4 เผอก จะสามารถเพาะเชอบรสทธเหดขอนขาวไดดทสด รองลงมาคอ สตรท 1 มนฝรง สตรท 5 มนเทศ สตรท 3 มนสาปะหลง สตรท 2 มนเลอด ตามลาดบ อภปรายผล ในอาหารวนสตรตาง ๆ เชอเหดสามารถเดนไดแตกตางกนแสดงวาในมนชนดตาง ๆ มธาตอาหารทแตกตางกน ถามนชนดใดมธาตอาหารทเหมาะสมตอการเดนเชอมากจะทาใหเหดสามารถเดนเชอไดด เชน ในเผอกและมนฝรงเปนตน ตอนท 2 ศกษาวาเหดปาชนดใดและเนอเยอของเหดสวนใดบางทสามารถนามาเพาะเลยงเปนเชอบรสทธได จากการศกษาพบวาเหดปาท ง 12 ชนด ทนามาเพาะเชอบรสทธสามารถเดนเชอไดทกชนด เหดปลวกมเปอรเซนตการเดนเชอบรสทธสงเปนอนดบ 1 รองลงมาคอเหดขอนขาวและเหดบด , เหดหนาแหล , เหดแปง , เหดปอดมาและเหดถาน ,เหดตะไคล , เหดหนาววและเหดนาหมาก , และเหดเพกตามลาดบ สาหรบสวนของเนอเยอเหดทนามาเพาะเลยงเชอบรสทธพบวา สวนของดอกเหดของเหดเกอบทกชนดจะไดเปอรเซนตการเดนเชอสงทสด รองลงมาคอสวนกานดอก และสวนโคนดอกตามลาดบ ยกเวนในเหดปอดมาเปอรเซนตการเดนเชอจากเนอเยอสวนกานดอกใหสงทสด และเหดเพกจะมการเดนเชอจากเนอเยอทไดจากสวนโคนดอกเทานน อภปรายผล เนอเยอจากดอกจะใหเปอรเซนตการเดนเชอสงสด เพราะวาสวนของดอกจะเปนแหลงทสรางสปอรและยงเปนบรเวณทมความสะอาดมากกวาสวนอนดวย สวนในเหดเพกเนอเยอสวนอนจะมเซลลหลวม ๆ ทาใหมหนอนอาศยอยเปนจานวนมากเมอนามาถายเชอจะทาใหเนอเยอเนาไดงายสวนโคนกานดอกจะเปนสวนทแขงเนอแนนทสดจงสามารถนามาเพาะเชอได ตอนท 3 ศกษาเมลดธญพชทนามาทากลาเชอ จากการศกษาพบวาเมลดธญพชทเชอเหดใชเวลาเดนเตมขวดนอยทสดไดแก เมลดขาวโพด รองลงมาคอขาวฟางและเมลดขาวเปลอกตามลาดบ ดงนนเมลดธญพชทศกษาสามารถนามาทากลาเชอไดทกชนด อภปราย เมลดขาวโพดเชอเหดจะเดนไดดทสดกจรงแตขนาดของเมลดมขนาดใหญทาใหขนตอนการถายเชอไดจานวนนอยและทาใหมโอกาสตดเชออน ๆ ไดมากกวาสวนเมลดขาวเปลอกการเดนเชอคอนขางชาลกษณะของเมลดไมสะดวกในการเขยตอเชอและเมลดขาวฟางจะมคณสมบตทเหมาะสมตอการนามาทากลาเชอไดดทสด


ตอนท 4 ศกษาวสดทเหมาะสมนามาทากอนเชอ จากการทดลองพบวากอนเชอททาจาก ฟางขาว เชอเหดจะเดนเตมกอนเชอไดเรวทสด รองลงมาคอขยมะพราว และขเลอยยางพารา ตามลาดบ อภปรายผล กอนเชอททาจากฟางขาว และขยมะพราวอายการใหดอกเหดจะสนกวา กอนเชอททาจากขเลอยยางพารา ตอนท 5 ศกษาปจจยทางกายภาพทเหมาะสมตอการออกดอกของเหดชนดตาง ๆ จากการศกษาพบวากอนเชอเหดชนดตาง ๆ ทเกบในโรงเรอนทสามารถควบคมความชนและอณหภมจะทาใหการออกดอกของเหดมขนาดใหญและปรมาณมากกวาโรงเรอนธรรมดา ซงทาใหทราบขอมลเกยวกบปจจยททาเหดออกดอกของเหดแตละชนด สามารถสรปไดดงตอไปน อายกอนเปดดอก เหดบดจะมอายมากทสด 2 เดอน รองลงมาคอ เหดขอนขาว สวนเหดตะไคล เหดระโงก และเหดปลวก กาลงอยในขนศกษาวจยตอไป อณหภมของโรงเรอน เหดบดและเหดขอนขาวสามารถออกดอกไดดในชวงอณหภมทมชวงหางมารกตงแต 28 – 40 องศาเซลเซยส สวนเหดตะไคล เหดระโงก และเหดปลวกจะใหดอกไดดชวงอณหภมต งแต 25 – 25 องศาเซลเซยส ความชนในโรงเรอนททาเหดออกดอกไดด สงทสดไดแก เหดบด 80 – 85 % สวนเหดตะไคล เหดระโงกและเหดปลวก ตองการความชนปานกลาง สวนเหดขอนขาวสามารถออกดอกไดดเกอบทกสภาวะความชน การออกดอกรนแรกของเหดทใชเวลามากทสดคอ เหดขอนขาว รองลงมาคอ เหดตะไคล เหดปลวก เหดบด และเหดระโงก ตามลาดบ จานวนชดของดอก เหดบดจะใหดอกจานวนตอชดมากกวาเหดขอนขาว เพราะขนาดดอกของเหดขอนขาวมขนาดใหญกวาจงทาใหมจานวนนอยกวา สวนเหดตะไคล เหดปลวก และเหดระโงกยงไมมขอมล เนองจากกาลงศกษาอย เหดขอนขาวจะใหผลผลตของดอกเหดเฉลยตอกอนมากทสด ประมาณ 200 -300 กรม และเหดบดน าหนกประมาณ 100 – 200 กรม สวนเหดตะไคล เหดปลวก และเหดระโงกยงไมมขอมล เนองจากกาลงศกษาอย อายกอนเปดดอกของเหดบดจะมอายยาวมากทสด ประมาณ 90 – 180 วน สวนเหดขอนขาวมอายกอนเปดดอก 80 -90 วน แตถาเกบไวนานกวานผลผลตทไดจะตา จานวนกอนเชอทเกดดอกคดเปนรอยละ เหดขอนขาวม % สงทสด คอ 35 % และเหดบด 30 %


ประโยชน

1. ทาใหมเหดปาบรโภคหลากหลายชนด 2. ทาใหทราบวาอาหารวนททามาจากมนฝรงเชอเหดสามารถเจรญเตบโตไดดทสด 3. ทาใหทราบวาเมลดขาวฟางมความเหมาะสมทจะทากลาเชอไดด 4. ทาใหทราบวาขเลอยยางพาราทาใหเหดออกดอกไดดทสด 5. ทาใหทราบวาโรงเรอนทสามารถควบคมอณหภมและความชนทาใหเกดดอกเหดไดดกวาโรงเรอนธรรมดา 6. เปนการนาวสดในทองถนทไมมประโยชนมาทาใหเกดประโยชนมากยงขน 7. ไดเผยแพรความรจากการทดลองใหผสนใจทาเปนอาชพเสรมได 8. เปนการใชเวลาวางใหเกดประโยชน

ขอเสนอแนะ 1. ควรนาเหดปาเศรษฐกจชนดอนมาเพาะเลยงใหมากกวาน 2. ขนตอนการถายเชอควรจะมความสะอาดมากทสด 3. ควรจะมการนากอนเชอทเพาะเลยงแลวมาใชใหเกดประโยชน เชน การนามาทาเปนปยหมก


เอกสารอางอง ดพรอม ไชยวงศเกยรต , “การเพาะเหดบางชนดในประเทศไทย” ชมนมเกษตรกรในอนาคต ,

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร , 2531 , 136 สาเภา ภกดดนแดง “การศกษาวจยวธการเพาะเหดนางรม” กสกร , 40 (6) , 2510 , 473 – 476 อนงค จนทรศรสกล , “เหดเมองไทย” สานกพมพไทยวฒนาพาณช . กรงเทพฯ พมพครงท 5 , 2539. สมพงษ บวแยม . “การเพาะเหดครบวงจร” สานกพมพพงษสาสน . กรงเทพมหานคร . 2545.

บทที่ 1 บทนํา - scimath.orgโครงงานวิทยาศาสตร...

Documents