บทที่ 1 วิวัฒนาการโลจิสติกส์ ... ·...

บทท 7 การจดการคลงสนคา 7-1

เอกสารประกอบการสอนรายวชา LOG2401 การจดการโลจสตกสและซพพลายเชน

บทท 7 การจดการคลงสนคา

(Warehouse Management)

แนวคดหลก ความเขาใจผดทเกดขนมากทสดในการบรณาการโลจสตกสคอการวางแผนและการจดการสนคา

คงคลง ซงธรกจในอดมคตคาดหวงให “ผผลตสามารถคาดการณความตองการและการผลต ไดดจนไมมสนคาคงคลง” แตในความเปนจรงมปจจยทท าใหการคาดการณไมถกตอง บรษทจงตองผลตและจดเกบสนคาส ารอง (Stock) ทเ พมขน เ พอรองรบกบการเป ลยนแปลงรปแบบความตองการของลกค า หากบรษทสามารถคาดการณไดอยางถกตองกจกรรมโลจสตกแบบบรณาการจ านวนมากจะไมจ า เ ปนหรอมผลเพยงเลกนอยตอตนทนโลจสตกแบบบรณาการ คลงสนคาสวนใหญจะหายไป บรรจภณฑจะมนอยลงเพราะผลตภณฑจะยายจากโรงงานไปใหกบลกคาซงมการจดการทนอยทสด การจดการอปกรณ เชน รถยก, รถเครน, และ conveyers จะเปนวสดทไมจ าเปน เปาหมายส าคญของการจดการคลงสนคา คอ การลดสนคาคงคลงในขณะทรกษาบรการลกคาและระดบการผลต กบการถอก าเนดของ "เรยนรการผลต" ความคดทจะใหสายการผลตทใชตนทนในสนคาคงคลงนอยทสด สนคาคงคลงทเพมขนอาจจะราคาถกกกวาการปดโรงงานเนองจากไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stock out) แตการไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stock out) เดยวกนอาจเปนทยอมรบในธรกจคาปลก กญแจส าคญในการจดการสนคาคงคลงทดคอการรวาเมอไหรทจะยอมรบเหตการณการไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stock out) ดงนน การจดการคลงสนคาอยางมประสทธภาพจงตองมการท าความเขาใจเ กยวกบความหมาย ความส าคญ และประเภทของคลงสนคา รวมถงการจดการคลงสนคาแตละรปแบบวาเปนอยางไร อกทงยงตองเรยนรการจดระบบสนคาคงคลงและกรค านวณปรมาณสนคาคงคลงเพอใหสามารถวางแผนการจดการคลงสนคาทมประสทธภาพตอไป วตถประสงคการเรยนร 1. เพอใหนกศกษาทราบความหมายและความส าคญของคลงสนคา 2. เพอใหนกศกษาสามารถวเคราะหรปแบบการใชคลงสนคาทเหมาะสม 3. เพอใหนกศกษาทราบหลกการจดการคลงสนคาและสนคาคงคลง หวขอการเรยนร หนวยท 1.1 ความหมายและความส าคญของคลงสนคา หนวยท 1.2 ระบบคลงสนคา หนวยท 1.3 การจดการคลงสนคา หนวยท 1.4 กรณศกษา



หนวยท 1.1 ความหมายและความส าคญของคลงสนคา ความหมายของคลงสนคา

คลงสนคาเปนแหลงส ารองสนคาเพอตอบสนองความตองการสนคาของลกคา ทเพมขนอยางกะทนหน ในบางกรณคลงสนคาถกเปลยนสภาพเปนศนยกระจายสนคาซงตงอยไมไกลจากความตองการของลกคามมากนกซงเ ปนการชวยลดตนทนในการขนสง และเพมประสทธภาพในดานระยะเวลา ในการขนสงไดดขน ดงนน คลงสนคาจะตองมกจกรรมอนนอกจากเกบรกษา เชน การบรรจหบหอ การประกอบชนสวนตามค าสงซอของลกคา การเปนศนยขอมลแสดงระดบสนคาคงคลงทมการเชอมโยงระบบเขากบคอมพวเตอรของหวงโซอปทานอนทงดานผขายและดานลกคา ในปจจบนในยคสารสนเทศไรพรมแดน แนวโนมการเปลยนแปลงในคลงสนคาและศนยกระจายสนคาไดมการจดการเปลยนไป โดยใชการจดการซพพลายเชนมาเ กยวของมากขน มระบบสารสนเทศพาณชยอเลกทรอนกส ซงสงผลกระทบตอรปแบบการจดการแบบเดม โดยอนเตอรเนตท าใหการจดสงสนคาถขนปรมาณสงซอนอยลง การตอบสนองลกคารวดเรวในการเตมเมนค าสงซอ การวางผ งคลงสนคาเปนแบบการไหลทะลคลง (Flow through) ควบคมดวยระบบเทคโนโลยอตโนมตเพอควบคมกระบวนการเคลอนยาย ท าใหการท างานและการจดสงรวดเรวขน 1 ความส าคญของคลงสนคา หลกการในการจดการพนทคลงสนคาคอการจดการใหมสนคาคงคลงในคลงสนคาในจ านวนนอย แตขดแยงกบหลกการบรหารทางการตลาดทธรกจตองสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดทนททลกคาตองการสนคาไดอยางรวดเรว ประกอบกบการผลตสนคาตองการวตถดบส ารองในปรมาณมากเพอสนบสนนกระบวนการผลตและเพอความประหยดในการลดตนทนตอหนวย ซงการขาดสนคาส ารองอาจท าใหตองปดสายการผลต สวนในทางการเงนและการบญชชอบใหมสนคาคงเหลอต าเพอเพมการเปลยนสนคาคงคลงเปนสนทรพยหมนเวยนและเปนการเพมผลตอบแทนจากสนทรพย ในมมมองของ โลจสตกสแบบบรณาการกมแนวคดทสอดคลองกบทกลาวมาขางตน กลาวคอ สนคาคงคลงทเพมขนจะเปนการเพมตนทนการด าเนนการ ตนทนบรรจภณฑ และตนทนในการจดการวสด ทงดานการเงนและ โลจสตกแบบบรณาการทราบถงความจ าเปนส าหรบสนคาคงคลง

เหตผลทท าใหตองมการถอครองสนคาคงคลงจ านวนมาก ประการแรก คอ สนคาคงคลงจะชวยท าใหเกดความประหยดจากการสงซอวตถดบในปรมาณมาก (Economices of Scale) ประการท 2 คอชวยใหเกดความสมดลระหวางอปสงคและอปทาน ประการท 3 สนคาคงคลงชวยใหการผลตส าหรบความเชยวชาญการผลต ประการท 4 สนคาคงคลงปองกนความไมแนนอนในความตองการและในรอบการสงซอ เชน ความลาชาในการขนสง, การสญเสยและความเสยหาย และระยะเวลาทเ กดความลาชา จนในทสดสนคาคงคลงสามารถทจะไปสชองทางการจดจ าหนายได

1 ดร.ค านาย อภปรชญาสกล (2537). สวนท 3 โลจสตกสและการจดการซพพลายเชน. โลจสตกสเพอการผลต และการจดการด าเนนงาน. บรษท ซ.วาย.ซซเทม พรนตง จ ากด.



ความประหยดดวยการสงซอในปรมาณทมาก (ECONOMIES OF SCALE) บรษทไดตระหนกถงการประหยดจากการสงซอในปรมาณทมากในกระบวนการผลต การจดซอ

และการขนสงโดยถอสนคาคงคลง ถามการซอจ านวนมากบรษทจะไดรบสวนลด ในทางกลบการขนสงในปรมาณมากผานการใชอปกรณทดขนชวยลดตนทนการขนสงได และการผลตจะด าเนนงานไดอยางตอเนองถามวตถดบในการผลตมากขน ซงสนคาคงคลงชวยลดตนทนตอหนวยลง

ความสมดลระหวางอปสงคและอปทาน (BALANCING SUPPLY AND DEMAND) ในบางกรณทบรษทจะตองมการสะสมสนคาคงคลง/วตถดบไวเพอตอบสนองความตองการของ

ลกคาตามฤดกาล ซงผผตจะทราบความตองการในรอบ 1 ปลวงหนา แตประมาณรอยละ 60 หรอมากกวานนจะตองการสนคาในชวงเทศกาลส าคญ โดยการผลตเพอส ารอง ผลตภณฑสามารเกบไวไดในระดบทสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดตลอดทงป การลดขดความสามารถในการผลตและการรกษาระดบความสมพนธของแรงงานเปนการลดตนทนลง ถาความตองการคอนขางคงทแตปจจยน าเขาเปนไปตามฤดกาล เชน การผลตผลไมกระปอง ในกรณน สงคาคงคลงสามารถตอบสนองความตองการของลกคาไดตลอดทงป

ความพเศษ (SPECIALLIZATION) สนคาคงคลงชวยใหบรษทในเครอทมความเชยวชาญ แทนการผลตทหลากหลายของผลตภณฑ

ทแตละโรงงานสามารถผลตสนคาและจดสงผลตภณฑส าเ รจรปโดยตรงใหกบลกคาหรอ คลงสนคาส าหรบการจดเกบ โดยความเชยวชาญแตละโรงงานสามารถท าใหประหยดโดยการด าเนนการผลตในปรมาณทมากไดตลอดการผลตทยาวนาน

ปองกนความเสยหายอนเกดจากความไมแนนอน (PROTECTION FROM UNCERTAINTIES) เหตผลหลกทจะถอสนคาคงคลงเพอชดเชยความไมแนนอนในความตองการ หากการเพมขนของ

ความตองการและวตถดบทไมมเกบส ารองไว การปองกนการปดสายการผลตจนกวาจะมการสงวตถดบมา ท าใหเกดการหยดชะงกของการท างานในการผลตซงหมายความวาผลตภณฑไมสามารถด าเนนการเสรจสน สดทายหากสงซอของลกคามมากกวาอปทานสนคาส าเ รจรป ซงผลจากการขาดสนคาส ารองท าใหบรษทตองสญเสยลกคาได

การขาด สนคาส ารองทจะสงใหแกลกคาท าใหลกคาตดสนใจทจะรอหรอสงค าส งซอกลบ (backorder) หรอ สงซอสนคาจากทอนแทน ดวยการแขงขนทางการคาทลกคามทางเลอกเพมมากขนท าใหการท สน คาหมดและไม สามารถตอบสนองความตอ งการของลกค าอย บ อยครงม ผลตอข ดความสามารถทางการแขงขนทางธรกจ ซงเกณฑในการตดสนใจทลกคาจะใชเมอสนคาไมสามารถจดสงไดตามความตองการของลกคาคอ (1) เปนการขาดแบบชวคราวหรอถาวร (2) ทางเลอกใดท supplier จะใช (3) ผลตภณฑทเลอกใชควรเปนอะไร และ (4) ควรสงซอจากแหลงผลตหรอผลตภณฑทดแทน ดงแสดงในรปท 7.1 แสดงใหเหนถงการตดสนใจของลกคาทท าเมอ การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) เกดขน



รปท 7.1 การตดสนใจของลกคาเกยวกบ การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout)2

การลดความขดแยง (BUFFER INTERFACE) สนคาคงคลงสามารถชวยลดความขดแยงทส าคญโดยการสรางความสมพนธทเ ปนประโยชน

ระหวางเวลาและสถานท ความขดแยงทส าคญ ไดแก ( 1) ผ จดจ าหนายและการจดซอ (2) การจดซอและการผลต (3) การผลตและการตลาด (4) การตลาดและการจดจ าหนาย (5) การจดจ าหนายและตวกลางและ (6) ตวกลางและลกคา มสนคาคงคลงทเชอมตอเหลานชวยใหมนใจวาสามารถตอบสนองความตองการไดและลดการขาดสนคาส ารอง 2 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Warehouse Management. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.



หนวยท 1.2 ระบบคลงสนคา ประเภทของคลงสนคา คลงสนคามหลากหลายแบบโดยองคการจดไวเพอใหเ กดความเหมาะสมของสนคาบรษทผมกจการใหเชาพน ทคลงสนคา จะจดคลงสนคาของตนใหเหมาะสมกบสนคาทมา รบบรการจดเกบ และจดเครองมอขนสงเคลอนยายสนคาในการจดเกบใหเหมาะสมกบสนคาทใชบรการ ซงทวไปแบงประเภทคลงสนคาได 3 ประเภท ไดแก 1) การแบงประเภทคลงสนคาตามจดมงหมายในการประกอบกจการ 2) การแบงประเภทคลงสนคาตามลกษณะสนคา และ 3) การแบงประเภทคลงสนคาตามการใชประโยชน โดยมรายละเอยดดงน

1) คลงสนคาตามจดมงหมายในการประกอบกจการ (1.1) คลงสนคาสาธารณะของบรษทเอกชน เปนธรกจการคาของภาคเอกชนทจดขนในรปของบรษทจ ากด หรอบรษทมหาชนแลวแต

กรณ กจการส าคญทคลงสนคาสาธารณะของบรษทเอกชนด าเนนงาน ไดแก การรบฝากสนคาโดยผประกอบการคลงสนคาไดรบเงนคาตอบแทน หรอประโยชน

อนใด การใหผฝากกยมเงนโดยเอาสนคาทฝากนนจ าน าไวเปนประกนแกผประกอบกจการ

คลงสนคา โดยผประกอบการคลงสนคาไดรบดอกเ บย หรอประโยชนอนใดเปนคาตอบแทน

การใหบรการดานความเยนในการเกบรกษาสนคา รบอบพชลดความชน กะเทาะ คดผสม หรอดวยกรรมวธอยางอน เพอประโยชนของผฝาก โดยผประกอบกจการคลงสนคาไดรบ

คาตอบแทน หรอประโยชนอยางอนอยางใด กระท าการใด ๆ ตามแบบวธเ กยวกบ การศลกากร การน าเขา การสงออก การขนสง

สนคา และอาจจะจดใหมการประกนภยซงสนคาซ งตนพงกระท าตามสญญาเกบของในคลงสนคา เปนตน ” การจดตงบรษทจ ากดทประกอบกจการคลงสนคาสาธารณะและการด าเนนงานทาง

ธรการของกจการคลงสนคาอยภายใตขอบงคบของกฏหมายวาดวยกจการคาขายทมผลกระทบตอความปลอดภยและผาสกของสาธารณชน และเงอนไขควบคมคลงสนคาของกระทรวงพาณชย “

(1.2) คลงสนคาสาธารณะขององคการรฐบาล องคการของรฐบาลทประกอบธรกจทางการคา จะจดตงขนในรปของรฐวสาหกจ หรอรฐ

พาณชยรปอน จดมงหมายหรอนโยบายหลกในการประกอบกจการขององคการเหลาน เพอสนองนโยบายของรฐบาลในดานตางๆ ทส าคญ คลงสนคาสาธารณะขององคการรฐบาลทจดตงขนในรปแบบของรฐวสาหกจ มจดมงหมายเพอสนองนโยบายของรฐบาลดานเศรษฐกจ เชน องคการอตสาหกรรมหองเยน องคการคลงสนคา เปนตน

การด าเนนธรกจคลงสนคาสาธารณะขององคการรฐบาล จะประกอบกจการเชนเดยวกบคลงสนคาสาธารณะของบรษทเอกชน คอการรบท าการเกบรกษาสนคา และใหบรการตาง ๆ เ กยวกบสนคาทรบฝากเกบรกษานนเปนการคาปกต และเปนการใหบรการแกบคคลทวไป องคการคลงสนคา มวตถประสงคตามทบญญตไวในพระราชกฤษฎกาจดตงองคการคลงสนคา พ.ศ. 2498 มาตรา 6 วา “องคการมวตถประสงคท ากจกรรมทงปวงเ กยวกบ ขาว พชผล และสนคาตาง ๆ เพอใหจ านวนผลต คณภาพ ราคา เหมาะสม และเพยงพอกบความตองการของรฐบาลและประชาชนทวไป”



(1.3) คลงสนคาสาธารณะของสหกรณ สหกรณเปนองคการของเอกชนทอยภายใตการควบคมและโดยการสนบสนนของรฐบาล

จดตงขนตามหลกเกณฑของกฏหมายสหกรณ เปนการรวมตวกนของกลมอาชพหรอกลมผลประโยชนทมเปาหมายในการด าเนนกจการรวมกน ชวยเหลอสนบสนนซงกนและกนในทางเศรษฐกจ เชน สหกรณการเกษตร สหกรณการประมง เปนตน

คลงสนคาสาธารณะของสหกรณเ ปนของสหกรณทประกอบกจการคลงสนคาในลกษณะคลงสนคาสาธารณะ คอ รบท าการเกบรกษาสนคาและใหบรการเ กยวกบสนคาเพอบ าเหนจเปนทางคา ปกตสนคาทรบท าการเกบรกษาเปนสนคาของสมาชก และเปนสนคาเฉพาะอยางอนเปนผลผลตตามอาชพของสมาชกของสหกรณนน ๆ ทงนเปนการชวยเหลอสมาชกภายในกลม และเมอเ กดผลก าไรจากการประกอบกจการคลงสนคา ผลก าไรนนกแบงสรรปนผลกลบคนใหแกสมาชกคลงสนคาสาธารณะของสหกรณจดตงขนโดยกฏหมายสหกรณก าหนดหลกเกณฑในการจดตงและด าเนนงานโดยเฉพาะ

2) คลงสนคาตามลกษณะสนคา ประกอบดวย

(2.1) คลงสนคาพชผล คลงสนคานจ ากดการรบฝากและเกบรกษาพชผลแตละชนดไมปนกน เชน คลงสนคาไมแปรรป คลงเกบฝาย คลงเกบใบยาสบ ขาวเปลอกทจะตองฝากไวกบโรงส และขาวโพดซงเปนพชไรทเสยหายไดงาย

(2.2) คลงสนคาทเกบรกษาสนคาเปนจ านวนมาก คลงสนคาบางชนดสรางไวเฉพาะเพอใชเกบสนคาเปนจ านวนมากและเกบสนคาไดเพยงอยางเดยว เชน คลงน ามน สารเคมชนดเหลว น ามนเชอมและหวน าเชอส าหรบผสมเครองดมรสตางๆ คลงสนคาประเภทน รบท าการผสมสนคาจากโรงงานใหญๆ 2-3 ราย เพอสงใหลกคารายใหญหนงราย หรอบรการรบฝากของจ านวนมากจากผผลต แลวกระจายสนคาใหโรงงาน 2-3 ราย

(2.3) คลงสนคาหองเยน ในอตสาหกรรมเรยกวาหองเยน คลงสนคานควบคมอณหภมและความชนสมพนธใหเหมาะสมกบสนคาทใชจดเกบ การเกบผกผลไมตองการอณหภม 10 °C และการเกบอาหารทะเลและเนอสตวตองการอณหภม -15°C ซงจะใชอปกรณทแตกตางกน การเกบเครองส าอางและสารเคมบางชนดตองการความเยนเพยง 15° - 20°C

(2.4) คลงสนคาเครองใชประจ าบาน จดเกบและบรการเครองมอประจ าบาน ไมตองการเครองมอพเศษ บรษทขายเครองเรอนชอบใชคลงสนคาชนดน

(2.5) คลงสนคาทวไป เหมาะกบการจดเกบสนคาอปโภคและบรโภค เปนคลงสนคาทบรการจดเกบและจดสงสนคาใหกบซปเปอรมาเกต ซงเปนศนยกระจายสนคา

(2.6) คลงสนคาทณฑบน เปนคลงสนคาเกบสนคาน าเขาจากตางประเทศ—ทยงไมเ สยภาษอากรขาเขา น าเขามาเพอปรบสภาพสนคา

3) คลงสนคาตามการใชประโยชน 3 สามารถจดชนดของสนคาคงคลงตามประโยชนของ

การใชงานสนคาได คอ (3.1) สนคาคงคลงทอยในระบบหมนเวยนการจดสง เปนสนคาในระบบคงคลงทมไวเพอ

การบรการสงใหลกคาในระบบการขาย และการสงซอของลกคาในสถานการณปกต เ ปนสนคาคงคลงส ารองทตองมใหพอกอนการสงของงวดตอไปของผขายมาถง จ านวนการสงซอขน กบขนาดการผลตแตละครง เวลาน าของการสงของ การลดราคาตอการสงจ านวนมาก และคาเกบสนคาคงคลง

3 http://www.cntrans.co.th/k003_typewarehouse.html



(3.2) สนคาคงคลงทอยระหวางการผลต ประกอบดวยวตถดบ สนคากงส าเ รจรปในระบบการผลต หรอระบบการเปลยนแปลงสภาพสนคา สนคาระหวาการเดนทางจดสง ซงผซอไดตกตงการซอขายไวแลว ถอเปนทรพยสนของผซอและมความรบผดชอบ ในการช าระหนตามกฎหมาย ตลอดจนดอกเบยการคาทเกดขน การขนสงจากตางประเทศและการซอครงละจ านวนมาก

(3.3) สนคาคงคลงส ารอง หรอสนคาในบรภณฑกนชนของทางราชการ เปนปรมาณสนคาทมไวปองกนความขาดแคลนทอาจจะเกดขนในสถานการณทไมไดคาดหวง เพอป องกนความขาดแคลนสนคาในตลาดทอาจจะเกดขนโดยไมคาดคด

(3.4) สนคาคงคลงตามฤดกาล เปน สนคาทมไว ลวงหนาเพ อบรการลกคาทตองการอตสาหกรรมบางประเภทตองลงทนเยงดวยเงนทนมหาศาล เพอเ กบสคาไวขายในชวงระยะเวลาอนสน เชน เครองนงหมส าหรบหนาหนาว ชดวายน าทจ าหนายไดเฉพาะหนารอน ของเลนส าหรบขายชวงปลายป ส าหรบสนคาจ าหนายเทศกาลปลายปในตางประเทศ ตองผลตในเดอนกรกฎาคม สงของทางเรอในเดอนกนยายน เพอใหทนแจจกจายสคลงสนคาและจ าหนายในชวงปลายป

(3.5) สนคาคงคลงเพอการสงเสรมการขาย เปนสนคาทเตรยมไวเพอสงใหรานคาตามแผนการสงเสรมการขายทฝายตลาดก าหนดไว ทคาดวาจะมการจ าหนายไดมากกวาในสถานการณปกต ทใชมากในสนคาอปโภคและบรโภค เชน วว ตเยน ยางรถยนต สบ ยาสฟน และอาหารประเภทจานดวน ความส าเรจของการสงเสรมการขายขนกบการสนบสนนของการสงก าลงบ ารง ไดแก การขนสง และการจดเกบ ทจะตองสงดวนใหรานคาทสามารถขายไดมาก

(3.6) สนคาคลงเพอความเสยงการขาดตลาดและการขนราคา สนคาทเปลยนแปลงราคาขนลงบอยๆ เชน สนคาพชไร ไดแก เมลดกาแฟดบ ยางพารา เปนตน

(3.7) สนคาคงคลงทหมดความนยมและขายไมไดแลว อะไหลอเ ลกทรอนกส เปนชนสวนทหมดความนยมไดอยางรวดเรว ทผขายตองระวงอยางมาก ไมเกบของเกนความตองการองตลาดสนคาทอยในระยะอมตวตองระวงจ านวนในการเกบสตอกอยางมาก และตองการผ ลตนอยลง ใหพอเพยงกบความตองการของตลาดทคอยๆ ลดลง ตารางท 7.1 การเปรยบเทยบลกษณะของการใชประโยชนจากคลงสนคาเอกชนกบคลงสนคาสาธารณะ4

คลงสนคาเอกชน คลงสนคาสาธารณะ 1. การมคลงสนคาเปนของตนเองจะเหมาะสมใน

กรณทมค าสงซอเปนจ านวนมากและตอเนอง 1. บางครงมปรมาณสนคาไมมากนกหรอสามารถ

จดสงสนคาไปยงลกคาไดทนทจงไมจ าเ ปนตองสรางคลงสนคาของตนเอง แตใชวธการเชาจากผประกอบการคลงสนคาอนแทน

2. การมคลงสนคาเปนของตนเองตนทนจะต าลงในระยะยาว แม วาจะม สน คาท จด เกบ เฉพาะฤดกาล แตหากสามารถน าไปใหเอกชนอนๆ เชาด าเนนการไดกจะเปนอกทางเลอกหนงในการพจารณาจดตงคลงสนคา

2. ในบางครงเปนความจ าเปนในการจดเกบสนคาจากวตถดบตามฤดกาล ผผลตจ าเปนตองผลตสนคา ไวเม อมวตถดบจ านวนมาก และเกบรกษาไวในรปสนคาส าเ รจรปรอการจ าหนาย อาจไมจ าเปนตองสรางคลงสนคาเอกชนหรอคลงสนคาสวนตว

4 http://www.technosriracha.ac.th/Logistic/



คลงสนคาเอกชน คลงสนคาสาธารณะ 3. มความยดหยนในการด าเนนการดกวาการเชา

คลงสนคาสาธารณะ หากตองมการจดตงระบบการจดการแบบอตโนมต แตปญหาคอคาใชจายหรอตน ทนในการด าเ นนงาน จะควบคมยาก และอาจเกดตนทนทไมแนนอน

3. การควบคมคาใช จาย หรอ ต นทนสามารถควบค มได จากค าใช จายหรอต นทนทแสดงออกมาเปนยอดคาเชาหรอคาบรการตางๆ ท าใหก าหนดงบประมาณในแตละชวง เวลาไดเหมาะสม

4. มความเสยงตอการลงทนมาก ทงน เนองจากปจจบนราคาทดน ซงหมายรวมถงการซอ เชา หรอเ ซ ง จะสงมาก หากต องการราคาถก อาจจะไดท า เ ล ทต ง ท ไกลมาก ขาดแคลนสาธารณปโภครองรบ

4. เปนการลดความเสยงตอการลงทนในดานการด าเนนงานคลงสนคา ในบางครงธรกจอาจตองยายฐาน การผลตจากทหนงไปยง อกทหน ง คลงสนค าเ อกชน ทม อยอาจ ไม สามารถใชประโยชนได

5. ในชวงของการเรมตนธรกจ หากมเ งนทนจ ากด ตองน าไปสรางคลงสนคาเอกชน กลายเปนสงทตองน ามาพจารณา

5. การเรมตนทมตนทนจ ากด ผประกอบการอาจเลอกใชคลงสนคาสาธารณะเปนทางเลอกเพอน าเงนทนทมไปใชในสวนอนๆ ทมความจ าเปนมากกวา

หนาทคลงสนคา

ระบบคลงสนคามหนาทหลกอยสองประการคอ การจดเกบสนคาคงคลง และการจดการวสด กจกรรมประกอบดวยการน าวสดขนเกบและการน าลงจากทเ กบ การเคลอนยายวสดไปยงจดทก าหนดภายในค ลง สนค าหรอการใช สถาน ทก าหนดใ หเ ปน จดสงของ การจดเ กบ ใน ระบบค ลง สน ค า เปนการก าหนดการรกษาสนคาคงคลงในชวงเวลาทก าหนด การก าหนดจดเกบของและระยะเวลาการเกบรกษายอมขนกบวตถประสงคของสนคาทฝายคลงสนคาก าหนด หนาทตองบรการลกคาทมารบบรการ เรมจากการรบของ ก าหนดทจดเกบหรอสงใหลกคาทมความตองการดวน หรอก าหนดทเกบซงก าหนดไวในโปรแกรมคอมพวเตอรของคลงสนคา เจรยมสนคาตามใบสงซอใหลกคา แลวจดพาหนะจดสงสนคาม 5 ประการ

1) การรบของ (Receiving) จากผบรการวตถดบหรอสนคาส าเ รจรป ผ สงของจะนดมาทคลงสนคากอนเพอเตรยมจดเกบ

2) การเตรยมเกบหรอสงตอ (Putaway) สนคาบางอยางมการสงซอรอไวอยแลว ผบรหารคลงสนคาตองสอใหผจดสงรลวงหนาเพอการจดสงไดทนท ไมตอจดเ รยงเขาทในคลงสนคากอน โดยสนคาเหลานเปนสนคาทสงขามทา (Cross Docking)

3) การจดเกบ (Storage) สนคาเขาททก าหนด ตามโปรแกรมคอมพวเตอร ซงจะก าหนดสนคาทขายมากอยทใกลกวาสนคาทขายนอย เปนการประหยดเวลาในการหยบเกบเตรยมการจดสง

4) การจดเตรยมสนคาตามค าสง (Order picking) คอการน าสนคาลงจากชนวางของมากองเรยงตามทลกคาสงซอเปนเฉพาะรายกอนน าของขนยานพาหนะขนสง สวนใหญสนคาจะกองเรยงตรงประตใกลทางออก

5) การจดสง (Shipping) คลงสนคามหนาทเตรยมประเภท และจ านวนยานพาหนะทเหมาะสมกบการสงของสนคา เปนพาหนะของบรษทเองหรอใชพาหนะทจดมาจากภายนอก ตามความเหมาะสม



หนาทการจดเกบของคลงสนคา หนาทการจดเกบของคลงสนคาไดก าหนดไว 4 ประการ โดยมรายละเอยดดงน

1) การเกบรกษา (Holding) หนาทพนฐานของคลงสนคาคอการเกบรกษา สวนระยะเวลาของการเกบรกษาจะขนอยกบชนดของสนคา การก าหนดผงคลงสนคาและวสดทจะน ามาใชในการสรางชนจดเกบ ขนกบสนคาทจะน ามาจดเกบและรกษา ตวอยางเชนการเกบรกษาและการบมสราจะตองบรรจในถงไมและเกบไวในคลงสนคาทมอณหภม ทไมสง สนคาทน ามาจดเกบยงมสภาพหรอสถานะ ทแตกตางกน เชน เปนสนคาส าเรจรปพรอมน าออกสการจ าหนาย สวนประกอบรอการประกอบในโรงงาน อะไหลทรอสวนประกอบอน และวตถดบทรอการผลต เปนตน

2) ทรวบรวมของสนคาจาก ทต างๆ (Consolidation) เปนกจกรรมของผขายสงหรอ ศนยกระจายสนคาทรวบรวมสนคาจากทตางๆ หลายโรงงานเพอสงใหกบลกคารายใหมเพยงรายเดยว ศนยรวมสนคาทอยนอกองคกร ท าหนาทรวมสนคาจากหลายๆ โรงงานเพอใหลกคารายเดยวซงเ ปนการลดคาขนสงและประหยดเวลาในการขนสง

รปท 7.2 แสดงคลงสนคารวบรวมของสนคาจากผจ าหนายหลายราย

3) กระจายสนคาขากโรงงานใหญ ใหผใชหลายราย เปนกจกรรมตรงกนขามกบการรวมสนคาจากทตางๆ เพอกระจายสนคาไดจากผผลตรายเดยว คลงสนคาประเภทนมผผลตเพยงรายเดยวและลกคาจ านวนมาก เชน เหลกเสน ปนซเมนต และบรษทน ามน เปนตน

รปท 7.3 คลงสนคาเปนผกระจายสนคาใหลกคาหลายราย

โรงงานท 1



คลงสนคา ลกคา

ลกคา 1

โรงงาน

ลกคา 3

คลงสนคา ลกคา 2



4) การรวมสนคาจากทตางกนหรอสนคาชนดตางกน จากแหลงผลตหลายๆ รายและสง

ใหกบลกคาเพยง 2-3 ราย คลงสนคานเรยกวาศนยกระจายสนคา ใชมากในอตสาหกรรมอปโภคและบรโภค

รปท 7.4 แสดงคลงสนคารวบรวมของสนคาจากผจ าหนายหลายแบบ และกระจายสนคาใหลกคาหลายราย

กจกรรมของคลงสนคา

กจกรรมส าคญของการจดการคลงสนคา ตรวจรบและตรวจสอบสนคาทงดานปรมาณคณภาพและเกบสนคาไวจนถงเวลาทตองการใช จ าแนกเกบสนคาเปนหนวย (Stock Keeping Unit หรอ SKU) โดยท าการบนทกเปน รหสแทง (Bar Code) และเกบขอมลทางดานปรมาณ เลอกประเภทสนคาเพอแยกเกบตามสภาวะทเหมาะสมส าหรบสนคานน เกบรกษาสนคาใหคงสภาพพรอมทจะน าไปใชงานได คนหาและจดสงสนคาตามความตองการใชทแจงเขามา ตดตอกบฝายขนสงเพอตกลงกนเรองก าหนดเวลา ชนดของพาหนะ และปรมาณสนคาทจะ

บรรทก รวบรวม บรรจสนคา เตรยมเอกสารก ากบสนคาเพอการขนสงและท าบญช เตรยมรายงานสนคาคงคลงทงการรบหรอการสงสนคาออกไปยงฝายขนสง

การเลอกใชคลงสนคา คลงสนคาอาจจะเปนของผด าเนนกจการเอง หรอเชาจากบรษทท ากจการคลงสนคา การเลอกใชคลงสนคามรปแบบใหญๆ 4 ประเภท คอ คลงสนคาของบรษท เชาพน ทคลงสนคา ท าสญญาเชาระยะยาว และการเกบรกษาระหวางเดนทาง

1) คลงสนคาของบรษท เปนคลงสนคาทบรษทตงขนมาเอง ส าหรบเกบวตถดบเพอการผลตและเกบสนคาทผลตเสรจแลวเพอเตรยมสงลกคา




คลงสนคา

ลกคา 1

ลกคา 2



2) การเชาพนทคลงสนคาสามารถเชาพนทจากบรษททอยในนคมอตสาหกรรมเดยวกนและมทคลงสนคาเหลอใช หรอเชาจากบรษททจกทะเบยนเปนบรษทคลงสนคา บรษทคลงสนคาจะรบบรการรบของ จดเกบสนคา น าของขนรถเพอเตรยมจดสง

3) การท าสญญาเชาระยะยาว มกท าสญญาเชาระยะยาวเปนป เชน ผ สงออกพชไ ร การเชาสามารถเชาจากผด าเนนกจการคลงสนคาโดยตรง หรอบรษทใกลเคยงทมพน ทท างานเหลอใช น ามาบรการใหเชา

4) การเกบรกษาระหวางการเดนทาง ไดแก การเกบรกษาในตคอนเทนเนอรระหวางการเดนทางจากประเทศ ซงใชเวลา 3-5 สปดาห สนคาทอยในตคอนเทนเนอรเปนสทธของผซอแลวสามารถน าไปขายลวงหนา หรอท านตกรรมได การเลอกบรษทขนสงท าใหระยะเวลาการสงของเปลยนแปลงก าหนดการสงของได การก าหนดตารางเวลาทเหมาะสมท าใหลดคาใชจายการจดเกบลงได เช น ถาก าหนดใหเมอสนคาถงทาเรอแลวสามารถสงใหลกคาไดทนทโดยไมตองใหพกคางในคลงสคา ลดคาขนสงทไมตองขนสนคากลบคลงสนคาของบรษท แลวสงใหลกคาอกทอดรวมลดคาขนสงได 2 เทยว



หนวยท 1.3 การจดการคลงสนคา คลงสนคาเปนจดเชอมตอทางธรกจระหวางโรงงาน ของผขายวสดกบโรงงานของบรษทและระหวางโรงงานกบลกคาหรอผบรโภค5 ดงนน การจดการคลงสนคาจงเกยวของกบปจจยทมความส าคญ ไดแก ตนทนอนเกดจากการจดการคลงสนคา และ ตนทนสนคาคงคลง โดยการจะทราบวาการจดการคลงสนคาดหรอไมนนสามารถดไดจากปญหา/อาการ (Symptoms of Poor Inventory Management) ทเกดขนจากการจดการคลงสนคาไดแก

1. การเพมข นของจ าน วน Backorder ซงแสดงใหเหน วาม การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) จ านวนมาก

2. มจ านวนของ Backorder คงทแตเงนลงทนสนคาคงคลงเพมขน 3. มการเปลยนแปลงลกคาสง 4. การเพมจ านวนของการยกเลกค าสงซอจากลกคาหรอคนกลาง 5. พนทในการจดเกบไมเพยงพอจากสนคาคงคลงทมมากเกนทจะเกบได 6. การเพมจ านวนเงนและมลคาของสนคาลาสมย

ผลจากการจดการสนคาคงคลงจะสงผลตอระบบการเงนของสนคาคงคลงทแสดงออกมาในรปแบบของ THE DUPONT MODEL, ก าไรสทธ (NET Profit) , อตราการหมนของสนทรพย (Asset Turnover) , ผลตอบแทนจากสนทรพย (Return on Assets) , ใชประโยชนทางการเงน (Financial Leverage) ตนทนอนเกดจากการจดการคลงสนคา

รปท 7.5 DuPont Model for ABC Corporation6

5 ไชยยศ ชยมนคง และ ดร. มยขพนธ ไชยมนคง. (2550). บทท 10 การจดการคลงสนคา. กลยทธโลจสตกสและซพพลายเชนเพอการแขงขนในตลาดโลก. หนา 390. 6 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Warehouse Management. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.



วธการวดทส าคญอกวธการหนงคอการวดไปยงผ ถอหนซงจะท าใหเ หนถงก าไรสทธจากในสวนของผถอหน ถงแมวาจะเปนวธการทชวยยนยนประสทธภาพของการบรหารจดการทง านในการจดการการซอขายหรอขายสนคาในคลง ดงนน การวดวธดงกลาวจงไมใชวธทด ทสดเมอเปรยบเทยบกบผลตอบแทนจากสนทรพย เนองจากอตราสวนทวดไดจะใหผลทสงกวาคาทเปนจรง ซงการใชการค านวณแบบ the DuPont model (รปท 7.6) จะพบวา มมก าไรสทธหลงหกภาษจาก 5 ลานดอลลารอตราก าไรสทธรอยละ 10 ผลตอบแทนตอสนทรพยอย ทรอยละ 10.6 และผลตอบแทนของผ ถอหนรอยละ 19.9 The DuPont model แสดงใหเหนถงสงทเกดขนถาบรษททจะขายสวนหนงของคลงสนคาราคา 2 ลานดอรลาสหรฐอเมรกาและใชเงนเพอลดการตนทนในระยะยาว สนคาคงคลงจะตองลดลง 1 ลานดอรลาสหรฐอเมรกาใหพอดกบพนทจดเกบทนอยกวา เพราะสนคาคงคลงเปนทนทรอยละ 10 ของตวแปรดานตนทนในการด าเนนงาน 100,000 ดอรลาสหรฐอเมรกาและบญชการคาลดลง 1 ลานดอรลาสหรฐอเมรกา สนทรพยทงหมดเทากบ 44 ลานดอรลาสหรฐอเมรกา เชนเดยวกบหนสนรวม อตราดอกเ บยในระยะยาวคดเปนรอยละ 10 คาใชจายคงทเพอใหลดลง 200 ถง 14,800,000 ดอรลาสหรฐอเมรกา ดงนน The DuPont model ทมการปรบปรงใหมดงแสดงในรปท 7.7

รปท 7.6 Modified DuPont Model7

โดยการขายคลงสนคาและการปรบคาใชจายสนทรพยและหนสน ABC ‘s profit เพมขน 9.19 ลานดอรลาสหรฐอเมรกา ในท านองเดยวกนอตราก าไรเพมขนอย ทรอยละ 10.3 ผลตอบแทนจากสนทรพยเพมขนเปนรอยละ 11.7 และผลตอบแทนผถอหนเพมขนเปนรอยละ 20.6

7 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Warehouse Management. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.



ตนทนสนคาคงคลง ไมวาจะเปนสนคาคงคลงประเภทไหนมกจะมราคาแพงซงผ เชยวชาญบางทานไดประมาณการ

ตนทนสนคาคงคลงทงหมดจะมตงแตรอยละ 14 จนถงมากกวารอยละ 50 ของมลคาของผลตภณฑพนฐาน ตนทนสนคาคงคลงสามารถมไดมากถงรอยละ 38 ของตนทนโลจสตกส จงไมนาแปลกใจทจะมความพยายามในการควบคมสนคาคงคลงและตนทนทเ กยวของ แตการควบคมตนทนสนคาคงคลงจะตองมความเขาใจวาสถานการณของสนคาคงคลง

สนคาคงคลงสามารถแบงไดเ ปน 2 ประเภท ไดแก ตน ทนการด าเนนการสนคาคงคลง (Carrying Cost) และ ตนทนการสงซอ (Ordering costs) โดยตนทนการด าเนนการสนคาคงคลง (Carrying Cost) คอ ตนทนในการด าเนนการทเกยวของกบผลตภณฑทางกายภาพ ในขณะทตนทนการสงซอเปนคาใชจายของการวางค าสง (รปท 7.8) ตนทนสนคาคงคลงทง 2 แบบ มความสมพนธทผกผนกน กลาวคอ บรษทสามารถด าเนนการสนคาคงคลงเพมเตมและสงซอนอย หรอ มค าสงบอยขนและมสนคาคงคลงทนอยมกจะท าใหตนทนในการสงซอลดลง ดงนน ปญหาทส าคญของการจดการคลงสนคาคอการหาตนทนรวมต าสด

รปท 7.7 Inventory Carrying Costs8 ตนทนการด าเนนการ (CARRYING COSTS) ตนทนการด าเนนการ (Carrying Cost) เปนตนทนทเกยวของกบการจดเกบสนคาทางกายภาพ

ซงมอย 4 ลกษณะ ประกอบดวย เ งนทน ( capital) , พน ทจดเกบ (storage space) , การบรการ (service), ความเสยง ( risk) โดยตนทนทงหมดมกจะมากกวาตนทนในการสงซอ ( ordering costs) ตนทนถอครองจะถกค านวณภายใตเงอนไขทส าคญ 2 ประการ คอ 1) การค านวณตนทนทงหมดกอนการหกภาษ 2) ค านวณจากตนทนทแตกตางจากสนคาคงคลงทถกรวมกบตนทนการด าเนนการไปแลว ตวอยางเชน เงนเดอนผจดการคลงสนคาไมเปนตนทนการด าเนนการสนคาคงคลง

8 David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Warehouse Management. Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey.



ตนทนดานเงนทนหรอโอกาสเปรยบเทยบกบสงทบรษทจะไดรบจากการลงทนอนๆ ซงสวนใหญตนทนดานเงนทนเปนประเภทตนทนการด าเนนการทมมากทสด ซงบรษทอาจจะใชอตราสวนผลตอบแทนตอการลงทนเปนตนทนดานเงนของสนคาคงคลงในการประมาณการครงแรกท ตนทนพนทในการจดเกบครอบคลมถงตนทนในการเคลอนยายสนคาในการเขาออกของสนคาคงคลง ซงเพยงตนทนผนแปรของคาเชาคาสาธารณปโภคและพนท หากบรษทเชาหรอเชาพน ทคลงสนคาบนตอหนวยพนฐานส าหรบสนคาคงคลงตามฤดกาลแลวตนทนจะเปนตนทนพน ทจดเกบ แตหากบรษทเปนเจาของคลงสนคาของตวเองและไมจายคาพรเมยมทสามารถระบตวในตนทนสนคาคงคลงแลวตนทนกจะไมนบรวมตนทนพนทจดเกบหรอตนทนการด าเนนการ แตจะเปนตนทนดานคลงสนคาแทน ตนทนดานการบรการสนคาคงคลงไดแกการประกนและภาษ ซงบรษทควรมนโยบายการประกนสนคา อยางไรกตามนโยบายการประกนสนคาบางตวถกเขยนไดหลากหลายรปแบบและมองคประกอบทเฉพาะเจาะจง ความหลากหลายขององคประกอบควรถกรวมในตนทนการใหบรการสนคาคงคลง เรมตงแตภาษสนคาคงคลง ซงรฐสวนใหญมภาษสนคาคงคลง รฐสวนใหญยงมขอยกเวนสนคาคงคลงเหลาน ขอยกเวนมกจะไดรบการยกเวนสนคาคงคลงทไมไดขายในรฐ เชน กฎหมายคลงสนคาพอรตฟรสรางโอกาสการหลกเลยงภาษสนคาคงคลง ตวอยางเชน หลายบรษทด าเนนการศนยกระจายสนคาใน รฐ Reno หรอ รฐ Nevada ทจะใหบรการตลาดแคลฟอรเนย รฐ Nevada มกฎหมาย free port warehouse ทจะชวยใหบรษทหลกเ ลยงบางภาษสนคาคงคลงแคลฟอรเนย ตน ทน ความเ สยงของสน ค าคงค ลงหมายรวม ถงตน ทนสนค า ลาสมย , ของ เสยหาย , การเคลอนยาย สนคาลาสมยหมายถงสนคาทไมสามารถขายในราคาเดมหรอราคาทนเดม ซงผลตภณฑทดตองสามารถใชไดหรอผลตภณฑ จ าน วนมากได รบการลงวนท หมดอาย ถอเปนสน คาล าสม ย สนคาประเภทนสวนใหญไดแกผลตภณฑประเภทอาหารและเทคโนโลย เชน คอมพวเตอร ดงนน ผจดการ หรอตวแทนสงมอบทมการเกบสนคาประเภทนมากกวาจ านวนสนคาทรานคาปลกตองการจะเปนการสรางคาใชจายสนคาลาสมย นอกจากนยงมสนคาทอาจไดรบความเสยหายในการจดเกบหรอสง ซงสาเหตมากมายทท าใหสนคาคงคลงทางกายภาพหดตวลงเปนตนทนการเปลยนสถานทเ กยวของกบการเคลอนยายจากคลงสนคาหนงเพอตอบสนองความตองการของลกคา ตนทนการด าเนนการมกจะเปนอตรารอยละของมลคาของผลตภณฑ ในการค านวณตนทนการด าเนนการของบรษทจะตองระบมลคาสนคาคงคลงทวดหมวดหมตนทนแตละตวเปนรอยละและคณรอยละตนทนการด าเนนการโดยรวมแตละครงของมลคาสนคาคงคลง ถาคาของยางรถยนต 100 เหรยญดอรลาสหรฐอเมรกา ตนทนการด าเนนการยางทเ ปนสนคาคงคลงจะขนอย กบการค านวณของรอยละตนทนการด าเนนการของสนคาคงคลง ตวอยางเชน ตนทนการด าเนนการอาจจะม (1) เ งนทนรอยละ 10 (2) พนทการจดเกบรอยละ 2 (3) บรการสนคาคงคลงรอยละ 3 และสนคาคงคลงบรการรอยละ 3 และ (4) ความเสยงรอยละ 1 จากนนรวมสนคาคงคลงเขาดวยกน เทากบรอยละ 16 แปลงตวช วดเชงผลตภณฑเปนมลคาในรปของรอยละจะไดมลคาตนทนการด าเนนการของยางเปน 16 เหรยญดอรลาสหรฐอเมรกาตอป (0.16 x $100 = $ 16) ดงนน ประมาณรอยละ 10 ของตนทนคาเสยโอกาสทลดลงส าหรบบรษทขนาดใหญภายใตเงอนไขของการจดท างบประมาณเงนทน แตอาจจะน าไปใชกบ ธรกจขนาดเลกทจะจายเงนกจากธนาคารถาเงนเปนอสระ



ตนทนการสงซอ (ORDERING COSTS) ตนทนการสงซอประกอบดวยตนทนในการสงซอ ตนทนการตดตงหรอทงสองอยาง ตนทนในการ

สงซออาจรวมถงการจดเตรยมและการประมวลผลค าขอเพอการเลอกซพพลายเออรทตรวจสอบสตอกการเตรยมการช าระเงนและการตรวจสอบระดบสนคาคงคลง สวนตนทนการตดตงจะพจารณาการปรบเปลยนกระบวนการผลตเพอใหสนคาทแตกตางกน ซงรวมถงคาใชจายดานบคคลากรรวมทงคาใชจายอปกรณ ทน โดยบรษทจ านวนมากใชค าสงซอแบบ Blanket เพอลดคาใชจายในการสงซอ

การจ าแนกสนคาคงคลง (CLASSIFYING INVENTORY)

ระบบการจดหมวดหมสนคาคงคลงชวยจดสรรเวลาและเงนในการจดการสนคาคงคลง ระบบการจ าแนกประเภทสนคาคงคลงชวยใหบรษทสามารถทจะจดการกบสายการผลตทมความหลากลหายของผลตภณฑและความหลากหลายของหนวยเกบสตอก (stock-keeping units: SKU) ในการจ าแนกสนคาคงคลงทนยมน ามาประยกตใชม 2 รปแบบ ไดแก การวเคราะหเ บองตน คอ ABC analysis และการวเคราะหคาวกฤต (critical value analysis: CVA) โดยมรายละเอยดดงน

ABC ANALYSIS การวเคราะหABC เปนการจ าแนกผลตภณฑตามความส าคญ ความส าคญอาจจะมาจากกระแส

เงนสด, เวลาน า (lead time), การขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (stockout), ตนทนขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (Stockout), ปรมาณการขายหรอการท าก าไร เมอปจจยการจดอนดบเปน cosen, ท าลายจดจะถกเลอก A, B, C, และอน ๆ การวเคราะหเบองตนใชกฎหมาย Pareto ซงแยก "สนคาทมความส าคญมาก" จาก "สนคาทมความส าคญนอย" ตวอยางทมการใชเปนประจ าซงเกดจากสวนใหญของยอดขายมาจากสวนเลกๆ ของพนกงานขาย กฎ "80-20" ซงเปนกฎ Pareto กลาววา 80 เปอรเซนตของการสงซอมาจากรอยละ 20 ของลกคา

รปท 7.8 ABC Analysis



เมอปจจยการจดอนดบการเลอกผลตภณฑทอยในล าดบความส าคญจากมากไปนอย ในตวอยางนปจจยการจดอนดบเปนรายไดจากการขายทเกดขนจรงและสะสมเปอรเซนตของรายไดการขายส าหรบผลตภณฑแตละชนดมการค านวณ การจดรายการจะขนอย กบการตดสนใจของผประเมน และการจดหมวดหมอาจขนอยกบผทมประสทธภาพการจดอนดบ

การวเคราะหคาวกฤต (CRITICAL VALUE ANALYSIS: CVA) การวเคราะหคาวกฤต (CVA) ใหความส าคญมากขนกบรายการ C แมวาจะจดอนดบผลตภณฑ

ทคลายกบ ABC analysis แต CVA วเคราะหผลตภณฑตามอตรา การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ตามปกต จะใชส าหรบการจดหมวดหม ผลตภณฑประมาณ 3-5 ประเภท โดย CVA สามารถประเมนผลตภณฑดงตอไปน

1. การจดล าดบความส าคญดานบน (Top priority) เปนรายการทส าคญและเปนผลตภณฑทตองมตลอดเวลา สนคาจะขาดตลาดไมได

2. การจดล าดบความส าคญสง (High priority) เปนรายการทจ าเปน แตมการควบคม การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ในปรมาณทจ ากด

3. การจดล าดบความส าคญปานกลาง (Medium priority) เปนรายการจ าเปน แตสามารถ การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) เปนครงคราวได

4. การจดล าดบความส าคญระดบต า (Low priority) เปนรายการทเ ปนทนาพอใจ แตสามารถ การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ได

5. การจดล าดบความส าคญต าสด (Lowest priority) เปนรายการทมความตองการ แตสามารถ การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ไดบนพนฐานกวาง

อตราการขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (Stockout) เ ปนการชวยในการจดหมวดหมของแตละรายการ โดยการจดล าดบความส าคญดานบน (Top priority) ควรเปน zero stockouts การจดล าดบความส าคญสง (High priority) มอตราทรอยละ 3 สวนอตรา การขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (Stockout) การจดล าดบความส าคญปานกลาง (Medium priority) อย ทรอยละ 6 อตราการจดล าดบความส าคญระดบต า (Low priority) อย ทรอยละ 10 และการจดล าดบความส าคญต าสด (Lowest priority) อยทรอยละ 15 รปแบบการจดการสนคาคงคลง (INVENTORY MANAGEMENT MODELS)

รปแบบการผลกและการดง (PUSH AND PULL MODELS) รปแบบการจดการสนคาคงคลงสามารถถกจดรปแบบเปน ทงผลกหรอดง รปแบบการผลกดน

ตารางค าสงใหการผลตหรอการสงซอสนคาในอนาคตของความตองการของลกคา ซงผผลตผลกดนผลตภณฑส าเรจรปผานชองทางการจดจ าหนายไปยงตวกลางและผบรโภคขนสดทาย รปแบบการผลก (Push Model) ประกอบดวย ปรมาณการสงซอทางเศรษฐกจ (EOQ) การวางแผนความตองการวสด (MRPI) การวางแผนทรพยากรการผลต (MRPII) และความตองการการวางแผนการจดจ าหนาย (DRP) รปแบบสนคาคงคลงแบบดงจะขนอยกบเครองหมายสนคาเมอความตองการของลกค าเปนทรจกกน สนคาจะถกดงผานชองทางการจดจ าหนายตามค าสง แนวโนมลาสดแสดงใหเหนการเคลอนไหวทจะใชรปแบบการดงสนคาคงคลงเพอลดสนคาคงคลงในทกชองทาง ระบบ Just-in-time (JIT) และ ระบบคมบง (KANBAN) เปนระบบทใชกนอยางแพรหลายมากทสดในรปแบบสนคาคงคลงแบบดง



รปแบบการสงซอทางเศรษฐกจปรมาณ (ECONOMIC ORDER QUANTITY MODEL) ในสภาพแวดลอมทคาดวง การคาดการณความตองการจะเปนไปไดงายและตรงไปตรง เพยงแค

มองไปทรปแบบความตองการทผานมาเพอคาดการณการบรโภคในอนาคต ภายใตเ งอนไขเหลานแบบ EOQ สามารถน ามาใชในการค านวณเวลาทจะสงซอสนคาและวธการสงซอ สม การ EOQ ขนพนฐานดงน

EOQ = 2 PD / CV

เมอ P = คาใชจายของการวางค าสงซอ

D = ความตองการประจ าปส าหรบผลตภณฑ C = ตนทนการด าเนนการสนคาคงคลงประจ าปแสดงเปนรอยละของตนทนของผลตภณฑ V = ตนทนเฉลยหรอมลคาหนงหนวยของสนคาคงคลง

สมมต ฐา น การส ง ซ อทางเ ศรษฐกจ ป รม าณ ( ECONOMIC ORDER QUANTITY

ASSUMPTION) เงอนไขของแบบ EOQ อาศยหลายสมมตฐาน: 1. มอตราความตองการอยางตอเนอง คงท และรอตราความตองการ 2. รอบเวลา / วงจรการเตมเตมเปนทรจกและคงท 3. ราคาการจดซอคงทเปนอสระจากปรมาณการสงซอ 4. ตนทนการขนสงมคาคงทไมวาจ านวนทเคลอนยายหรอระยะทาง 5. ไมมการขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (Stockout) 6. ไมมสนคาคงคลงในระหวางการขนสง 7. สวนสนคาคงคลงทงหมดเปนอสระจากกน 8. การวางแผนไมมทสนสด 9. ไมมการจ ากดปรมาณของเงนทนทมอย สมมตฐานเหลานมกจะหลงทางหางไกลจากชวตจรง ความตองการอยางตอเนองจะไมคอย

คงทและเปนทรจก เวลาน า, ตนทนการขนสง และราคา ทแตกตางกนไป กาไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ทเ กดขน การวางแผนทระยะยาวถกจ ากด และปรมาณสวนลดไดอยางมนยส าคญ นอกจากนสนคาจ านวนมากมการพงพาซงกน และกน สนค าคงคลงในการขนสงไมไดหมายความวา บรษท ทซอบนพนฐานของการสงมอบราคาและขาย แบบ F.O.B จะมการวางแผนทจ ากด เชน เงนทนทมอย อยางไรกตาม EOQ เปนรปแบบสนคาคงคลงเดยวทใชกนอยางแพรหลาย มนเปนเรองงายทจะใชและใหค าตอบทแนนอน รปแบบการ EOQ พนฐานทหลากหลานซงเปนตวแปรหนงทท าใหปรมาณการสงซอคงท แตจะแปรผนตามระยะเวลาทจะแตกตางกนไป ซงเปนทรจกกนในรแบบปรมาณคงท และรปแบบตวแปรดานเวลา การแปรผนของ EOQ คอการตงเวลาการสงซอ (จดสงซอใหม) แตแตกตางกนไปตามปรมาณการสงซอ (ความแปรผนดานปรมาณแตเวลาคงท) เพราะระยะเวลาทเปลยนแปลงและการคาดการณทคลาดเคลอนมความส าคญตอสนคาคงคลงส ารอง (safety stock) โดยสนคาคงคลงส ารอง (safety stock) จะชวยปองกนไมใหบรษทเกดการไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stockout) เมอความตองการหรอระยะเวลาในการเปลยนแปลงมมากขนควรมการส ารวจสนคาคงคลงส ารอง (safety stock)



ระดบการบรการลกคาและสนคาคงคลงส ารอง (CUSTOMER SERVICE LEVEL and SAFERTY STOCK สนคาคงคลงส ารองเ ปนสนค าคงคลงทจดข นเนองจากความไมแนนอนของระยะเวลา ทเปลยนแปลง (Lead time) นอกจากน สนคาคงคลงส ารองยงเปนสนคาทใชชดเชยผลตภณฑทหมดในคลงสนคา ตนทนของสนคาคงคลงส ารองและตนทนการไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (Stockout) ควรถกวเคราะหเพอตดสนใจเมอมการเกบสนคาไวเปนพเศษ จากการศกษาพบวา ลกคาจะยอมรบรบการบรการลกคาทต ากวาระดบการบรการลกคา การไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stockout) จะแปรผนตามอตสาหกรรมและชองทางสมาชก บรษทผผลต เชน ฟอรดและโตโยตาจะไมมการขาดแคลนสนคาในคลงสนคา (stockout) เนองจากตนทนการหยดการผลตและเ รมตนการผลตใหม ในขณะทรานคาปลก เชน Wal-Mart และ Sears สามารถทนตอการไมมสนคาส ารองในคลงสนคา (stockout) ได ระบบการจดการคลงสนคา (Warehousing Management System)

แนวโนมในการกระจายสนคาปจจบน เรมใชระบบเทคโนโลยอตโนมต เชน ซนโยใชคลงสนคาอตโนมตในการกระจายสนคา จดเกบประมาณหนงหมนพาเลท ซงตองพวงระบบการจดการคลงสนคากบหนยนตทอยในรปเครนขนสนคา (Stacker Crane) นอกจากนนยงควบคมการจดเกบ การรบ การเลอกหยบสนคา การจดสง ตอพวงกบระบบการจดการขนสง ( Transportation Management System) การจดการลานเกบสนคาหรอจอดรถ (Yard Management) มระบบการจดการดานแรงงาน การออกฉลากรหสแทง การบรรจภณฑ การคนหาชองจดเกบ ท าใหเ กดการใชปรมาตรคลงสงสด นอกจากนนยงมการควบคมก าหนดเวลาในการจดสงสนคาของผขาย ผซอ ท าใหเ กดระบบสนคาผานคลง (Cross Docking) ดงแสดงในรปท 7.10

รปท 7.9 ระบบการจดการคลงสนคา (WMS)



สนคาคงคลงของผขายปจจยการผลตทไดรบการจดการ (Vendor-Managed Inventory : VMI) ผกระจายสนคาหรอผซอ ในระบบเดมจะสงซอสนคาไปยงผขายปจจยการผลต เมอตองการ

สนคาโดยผกระจายสนคารบท าหนาทในการก าหนดเวลา ขนาดการสงซอ การวางแผนระดบสนคาคงคลงในระบบนผผลตจะท าหนาทแทน โดยรบขอมลอเ ลกทรอนกสผานการแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกส (EDI) หรออนเตอรเนต ซงผผลตสามารถรบทราบยอดขาย ระดบสตอคทผขายสนคามอยผานระบบเรยลไทมทมอยผผลตสามารถก าหนดระดบสนคาคงคลงทจะเกบไวโดยไมใหกระทบตอการผลต เพมประสทธภาพในซพพลายเชน เปนผวางแผนการผลตเอง ท าใหเ กดประโยชนทงผผลตและผกระจายสนคา เพมความเรวในกระบวนการ ลดความยกพรองในการปอนขอมล เพราะการสอสารท าระหวางระบบแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกส และอนเตอรเนตระหวางคอมพวเตอรตอคอมพวเตอร โอกาสประโยชนสนคาในสตอคขาดมนอยมาก ตนทนการวางแผนและการสงซอต าลงเพราะยายไปใหผผลตด าเนนการเอง การบรการไดรบการปรบปรงใหดขน เพราะกระจายสนคาไดถกต อง ในเวลาทก าหนด ท าใหตดตามยอดขายจากจดทขายไดทนทลดความบกพรองในการสงสนคาของผกระจายสนคา ซงเปนการเรมตนของความรวมมอชวงแรกในซพพลายเชน



หนวยท 1.4 กรณศกษา

Nike ในยโรป9 Nike มคลงสนคาในยโรป 20 แหง เมอมการจดตงสหภาพยโรป (EU) บรษทลดจ านวนคลงสนคาเหลอเพยงแหงเดยว คลงสนคานตงอย ทเมอง Meerhout ประเทศเบลเยยม มพน ทรวม 70,000 ตารางเมตร ทตงคลงสนคาอยใกลถนนสายหลก สถานรถไฟ การขนสงล าน า และอยหางจากทาเรองระหวางประเทศ Antwert เพยงหนงชวโมงดวยทางรถยนต การลดคลงสนคาเหลอเพยงแหงเดยวท าใหบรษทลดตนทนคลงสนคาและสนคาคงคลงและเพอคงไวซ งการบรการลกคาในยามรบดวนบรษทใชการขนสงทรวดเรว แมการขนสงทรวดเรวจะมตนทนสง แตตนทนทเพมขน กยงนอยกว ารายจายคลงสนคาและสนคาคงคลงทประหยดไดท าใหบรษทมก าไรสงขน แบบฝกหดทายบท

1. ใหนกศกษาอธบายความหมายและความส าคญของการจดการคลงสนคา 2. ใหนกศกษาอธบายปจจยทท าใหคลงสนคาไมมคณภาพ 3. ใหนกศกษาอธบายความแตกตางระหวางการจดการคลงสนคาและสนคาคงคลง

เอกสารอางอง David J. Bloomberg, Stephen Lemay and Joe B. Hanna (2002) Warehouse Management.

Prentice Hall, Inc., upper Saddle River, New Jersey. ไชยยศ ไชยมนคง และ ดร.มยขพนธ ไชยมนคง. 2537. กลยทธโลจสตกสและซพพลายเชนเพอแขงข น

ในตลาดโลก. บรษท ซ. วาย. ซซเทม พรนตง จ ากด ดร.ค านาย อภปรชญาสกล (2537). สวนท 3 โลจสตกสและการจดการซพพลายเชน. โลจสตกสเพอ

การผลต และการจดการด าเนนงาน. บรษท ซ.วาย.ซซเทม พรนตง จ ากด.

9 ไชยยศ ไชยมนคง และ ดร.มยขพนธ ไชยมนคง. 2537. กลยทธโลจสตกสและซพพลายเชนเพอแขงขนในตลาดโลก. บรษท ซ. วาย. ซซเทม พรนตง จ ากด. หนา 427

บทที่ 1 วิวัฒนาการโลจิสติกส์ ... ·...

Documents