บทท 1 บทนา

1.1 ความเปนมา

สบเนองจากการประชมสมชชาปฏรปทดนระดบชาตครงท 1 ระหวางวนท 24- 26 มนาคม 2554 ไดมมตขอท 4.4 ใหมการจดตงธนาคารทดนขน ตอมาเมอวนท 10 พฤษภาคม 2554 ไดมพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. 2554 ประกาศในราชกจจานเบกษา เลมท 128 ตอนท 33 ก โดยมวตถประสงคหลก 5 ประการคอ

(1) ดาเนนการเพอใหเกดการกระจายการถอครองทดนทเปนธรรมและยงยน และมการใชประโยชนในทดนไดอยางเหมาะสม และจดตงธนาคารทดน

(2) รวบรวมขอมลทดนและเปนตวกลางระหวางผประสงคจะใชประโยชนในทดนกบเจาของทดนทยงมไดใชประโยชนหรอเจาของทดนทยงไมประสงคจะใชประโยชนในทดนอยางเตมท

(3) ประสานงานกบหนวยงานของรฐเพอใหไดมาซงทดนของรฐและดาเนนการใหไดมาซงทดนของเอกชน ทไมไดใชประโยชนหรอใชประโยชนไมคมคา เพอใหเกษตรกรและผยากจนไดใชประโยชนอยางทวถง รวมทงสนบสนนทางการเงนแกการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

(4) สนบสนนใหชมชนมการบรหารจดการทดนรวมกน ทงทดนทากนและทดนสาหรบการอยอาศยในรปแบบโฉนดชมชน

(5) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอแกไขปญหาทดนของเกษตรกรและผยากจน อยางไรกตามไดมแนวคดและการดาเนนงานในรปแบบทคลายคลงกบธนาคารทดนเกดขน

ในประเทศไทยมาแลวเปนเวลาชานาน ซงแตละแนวคดและแตละวธทดาเนนการมานนตางกมปญหาและอปสรรคเกดขนหลากหลายประการ หากจะใหมการจดตงธนาคารทดนทสามารถบรหารจดการไดอยางมประสทธภาพและยงยนนน จะตองพจารณาถงประเดนทสาคญ ทเปนปญหาและอปสรรคในอดตคอการจดหาเงนทน โครงสรางของธนาคารทดน การไดมาซงทดน และรปแบบขององคกรบรหาร เพอใหไดขอเสนอในประเดนดงกลาวน จงมความจาเปนทจะตองมการศกษาเพอตอบสนองตอมตสมชชาปฏรปทดนระดบชาตครงท 1 พ.ศ. 2554 ขอ 4.4

1.2 วตถประสงคของการศกษา 1.2.1 เพอทบทวนการดาเนนการ ปญหาและอปสรรคทเกยวกบแนวคดธนาคารทดนของไทย

ตงแตอดตถงปจจบน 1.2.2 ศกษาการจดหาแหลงเงนทน โครงสรางของธนาคารทดน การไดมาซงทดน รปแบบขององคกรบรหาร และใหขอเสนอแนะถงรปแบบการดาเนนงานทควรจะเปนของธนาคารทดน เพอใหการจดตงธนาคารทดนเปนไปอยางมประสทธภาพและยงยน

1.3 ประเดนศกษา 1.3.1 แหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน ใชเงนจากแหลงใดจงจะมความตอเนอง มนคงและ

หมนเวยนตลอดเวลาการดาเนนงาน

2

1.3.2 โครงสรางธนาคารทดน ควรมโครงสรางในลกษณะธนาคารทวไปทดาเนนการอยในปจจบนทมสาขากระจายตามพนท ทกจงหวด ภมภาค หรอจะมเฉพาะสานกงานใหญในกรงเทพมหานครแลวอาจจดตงตวแทนในพนทตางๆ โดยจางเปนกรณ ๆไป เมอเกษตรกรมาตดตอขอซอทดนหรออาจพฒนาให องคการการปกครองสวนทองถน ( อปท.) หรอสหกรณ เปนตวแทนในพนท

1.3.3 การไดมาซงทดน จะมการซอมาใหเชา เชาซอ ขาย หรอใหเกษตรกรมาขอ ก เพอไปซอทดนเพอการเกษตรในลกษณะเดยวกบธนาคารอาคารสงเคราะห ( ธ.อ.ส. ) ทใหประชาชนกเพอซอบานพกอาศย

1.3.4 การบรหารจดการ จะเปนองคการมหาชน หรอเปนหนวยงานของรฐ ขอด-ขอเสยของแตละรปแบบเปนอยางไร

3

บทท 2 แนวคดและการดาเนนงานเรองธนาคารทดนในอดตถงปจจบน

ประเดนสาคญในบทนจะทบทวนความเปนมาของแนวคดและการดาเนนงานในอดตถงปจจบนรวม

6 เรอง คอ (1) ลาดบเหตการณและแนวคดในอดต (2) กองทนทดน (3) กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (4) มตสมชชาปฏรปทดนระดบชาตครงท 1 พ.ศ. 2554 (5) การจดตงสถาบนบรหารจดการทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. 2554 (6) ปญหาและอปสรรคของแนวคดและการดาเนนงานเรองธนาคารทดน

2.1 ลาดบเหตการณและแนวคดในอดต ความสาเรจในการพฒนาประเทศนนตงแตมการประกาศใชแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 1 ในป พ.ศ. 2504 จนถงปจจบนเปนเวลา 39 ป ทดนไดเปนปจจยหลกในการพฒนาประเทศดานการเกษตรมาโดยตลอด นอกจากนนทดนยงไดชวยบรรเทาปญหาความยากจนโดยเปนทรองรบประชากรทเพมขนและไมสามารถหางานนอกภาคเกษตรกรได ใหมอาชพ ทอยอาศยและทดนทากนอกดวย เนองจากกลยทธในการพฒนาประเทศในอดต ไดเนนการพฒนาการเกษตรเปนหลก การจดทดนของรฐจงเกดขนในรปแบบตาง ๆ เชน นคมสรางตนเอง นคมสหกรณ การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนตน เมอแนวคดการจดการทดนของรฐแตกตางกน แตใชทรพยากรของรฐจากแหลงเดยวกน หนวยงานตาง ๆ จงประสบปญหาในเรองของงบประมาณการพฒนาปจจยพนฐานทสงมาก จงมลกษณะการพฒนาปตอป ในขณะทรฐขาดแคลนงบประมาณในการลงทนทางดานปจจยพนฐาน ในสวนของการพฒนาอาชพในไร-นากประสบปญหาเชนเดยวกน ถงแมวาเกษตรกรสามารถจะกจากสถาบนการเงนตางๆ ได แตมปญหาอกหลายประการ เชน หลกทรพยในการคาประกนเงนก จานวนเงนกไมเพยงพอ ดอกเบยสง ตองสงคนในระยะสน เปนตน นอกจากเกษตรกรในโครงการจดทดนทากนของรฐแลวยงมผตองการทดนเพอทาการเกษตรอกมาก แตไมสามารถหาแหลงเงนทนมาจดซอทดนเพอทาการเกษตรโดยการผอนสงระยะยาวได เกษตรกรเหลานไดเรยกรองขอทดนทากนจากรฐตลอดมา

อยางไรกตามในขณะนทดนสารองของรฐไดหมดสนลง แตยงมผไรทดนทากนอกจานวนมาก หากรฐบาลจะจดหาทดนทากนใหแกผไรทดนกลมน จาเปนจะตองจดซอจากเจาของทดนทตองการจะขาย ดวยเหตผลดงกลาวจงไดมแนวคดการจดตง “ธนาคารทดน” ขนในประเทศไทยเพอดาเนนการจดหาทดนมาใหเกษตรกรผอนสงในระยะยาว ใหเงนกเพอพฒนาทดน เปนตน ทงนเพอใหมการคนทนมาเปนเงนหมนเวยนซงเปนการลดภาระดานงบประมาณของรฐลงจนถงปจจบน

เพอใหเหนเหตการณและแนวคดทมการเปลยนแปลงมาอยางยาวนานจะมการเรยงลาดบเหตการณและแนวคดเรองธนาคารทดนตามลาดบเวลาดงตอไปน

พ.ศ. 2512 กระทรวงพฒนาการแหงชาตไดมการออกระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรม

สหกรณทดนเพอจดใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ. 2512 พ.ศ. 2513 มการจดตง กองทนเพอจดหาทดนใหกบเกษตรกร ซงมผลสบเนองมาจาก มตคณะรฐมนตรวนท 3 กมภาพนธ 2513 ชอโครงการปรบปรงระบบการถอครองทดนและการจดรปทดน

4

พ.ศ. 2516 มการตงคณะกรรมการสอบสวนตามคารองของราษฎรขอความเปนธรรมเกยวกบหนสน (ก.ส.ส.) ขน เพอทาหนาทออกไปดาเนนการสอบสวนไกลเกลยประนอมหนแกเกษตรกรชาวนา ชาวไร ทมปญหาความเดอดรอนหรอไมไดรบความเปนธรรมเกยวกบหนสน ทดน และกรรมสทธในทรพยสน พ.ศ. 2517 ในป 2517 ดร. ไชยยงค ชชาต ขณะดารงตาแหนงรองอธบดฝายวชาการ กรมพฒนาทดน ไดจดทาขอเสนอโครงการจดตงธนาคารทดนขน โดยเนนไปในการสนบสนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนหลก ไดกาหนดวตถประสงคของธนาคารทดนไว 16 ประการดวยกน คอ

1. เกบคาเชาและคาผอนสงทดนจากผเชาหรอเกษตรกรทซอทดนจากรฐ ไมวาจะเปนเงนสดหรอพชผล

2. ซอทดนจากเอกชนทมทดนเพอการเกษตรซงมจานวนเกนกวาทรฐกาหนดไวเพอนามาจดสรรใหแกเกษตรกรทไมมทดนเปนของตนเองตอไป

3. จายคาทดนคนใหแกเอกชนทขายทดนเพอการเกษตรใหแกรฐเปนเงนสดและดาเนนวธการใหรฐออกพนธบตรทดนและหนรฐวสาหกจในสวนทเหลอใหแกเจาของทดน

4. ไถถอนพนธบตรคนจากเอกชนผขายทดนใหแกรฐเมอพนธบตรครบกาหนดไถถอนคน 5. ใหเกษตรกรกเพอซอทดนจากเอกชนทประสงคจะขายทดนเพอการเกษตรใหแกเกษตรกร 6. ใหเกษตรกรทมทเพอการเกษตรกเพอปรบปรงและเปลยนแปลงการใชทดนเพอเพมผลผลต

ในการเกษตร 7. รบฝากและใหเงนกแกเกษตรกรซงเปนสมาชกถอหนธนาคารทดนเพอการผลต การตลาด

และคาใชจายในการครองชพเทาทจาเปน 8. รบจานองทดนและรบจานาพชผลของเกษตรกรเพอปองกนมใหทดนหลดเปนกรรมสทธแก

เจาหนอกตอไป 9. รบชาระคาหนจากสมาชกเกษตรกรทงทเปนเงนสดหรอพชผลซงถอหนของธนาคาร (ตาม

ขอบงคบ) โดยผานสมาคมสหกรณเปนจานวน 10 เปอรเซนต ของเงนกทสมาชกเกษตรกรก 10. ดาเนนการขายพนธบตรหรอหนของธนาคารในตลาดหลกทรพย 11. ใหเงนกระยะยาวแกสมาคม สหกรณ นคมกสกรรม และเกษตรกรรายบคคลเพอบกเบก

และพฒนาทดน ปรบปรงดนและการชลประทาน จดรปทดน พฒนาทงหญาเลยงสตว การอนรกษดนและนา และการพฒนาแหลงนาเพอการเกษตร

12. ใหกเพอพฒนาสวนผลไม สวนยาง นามนปาลม และไมยนตนอน ๆ 13. ใหกเพอประมงหรอนากง การเลยงปลาในบอ 14. ใหกเพอซอเครองมอกสกรรมหรอเครองทนแรงตาง ๆ 15. ใหกเพอการแปรรป คลงสนคาและการตลาด 16. ใหกเพอไถถอนทดนคนจากเจาหนาท (ไชยยงค ชชาต 2517 : 160)

จากวตถประสงคดงกลาวเมอพจารณาโดยละเอยดแลวสถาบนการเงนทจะสนบสนนใหโครงการปฏรปทดนซงเปนโครงการระยะยาวสาเรจลลวงไปไดกคอการจดตงธนาคารทดนขนและใหดาเนนการดวยวธสหกรณ ธนาคารทดนจะอานวยประโยชนใหแกโครงการปฏรปทดนและการพฒนาทดนดงตอไปน

5

1. มเงนเพยงพอทจะซอทนาเพอนามาขายตอใหแกชาวนา โดยการผอนสงระยะยาว อตราดอกเบยตา (ประมาณ 15 ลานไร )

2. มเงนเพยงพอทจะใหทาการกยมเพอบกเบกและพฒนาทดนทไดมาจากนายทนททงทดนไววางเปลา แลวนามาขายใหแกชาวไรเชนเดยวกบ ขอ 1 (ประมาณ 10 ลานไร )

3. มเงนสาหรบใหเกษตรกรรกยมเพอทาการบกเบกและพฒนาทดนของรฐทจะนามาใชประโยชนในอนาคต ( ประมาณ 30-40 ลานไร )

4. มเงนสาหรบใหนคมสหกรณ นคมประชาสงเคราะห ตลอดจนโครงการจดและพฒนาทดนตาง ๆ กระยะยาวไปเพอทาการบกเบกและพฒนาทดนใหแกชาวไรชาวนาทอยและจะไปอยในโครงการ นน ๆ (ประมาณ 20-25 ลานไร)

5. มเงนสาหรบใหเกษตรกรกยมเพอจดรปทดนใหชาวนาปลกพชหมนเวยนไดหลายครง ในเขตชลประทาน ( ประมาณ 15 ลานไร )

6. มเงนสาหรบการใหเกษตรกรกยมเพอปรบปรง เปลยนแปลงและพฒนาทสวนและไมยนตนตาง ๆ รวมถงการปลกสวนปาซงมอยหลายลานไร

7. มเงนสาหรบใหเกษตรกรกยมเพอปรบปรงและพฒนาทงหญาเลยงสตว ( เนอทประมาณ 40 กวาลานไร )

8. มเงนสาหรบใหชาวประมงทาการพฒนาการประมง และพฒนาทดนชายทะเลอกหลายลานไร (ไชยยงค ชชาต 2517: 103)

นอกจากนยงไดเสนอวธดาเนนการไวดงตอไปน 1. ออกพระราชบญญตจดตงธนาคารทดนขน ใหมวธดาเนนการแบบสหกรณ กลาวคอ

1.1 ใหสมาชกสหกรณถอหนอยางนอยเปนจานวน 10% ของเงนทสหกรณกจากสหกรณ 1.2 ใหสหกรณถอหนธนาคารทดนอยางนอย 10% ของเงนทสหกรณกจากธนาคารทดน 1.3 ธนาคารทดนควรคดอตราดอกเบยเงนกระยะยาวจากสหกรณไมเกน 6 – 8 % ตอป 1.4 กาหนดผอนสงเงนกเปนเวลา 10 -15 ปขนไป 1.5 ธนาคารอาจจะไมเรยกใหสหกรณชาระตนเงนคนเปนเวลา 3-7 ป สาหรบเงนกทตองใช

ระยะเวลารอการไดรบผลตผล 1.6 ธนาคารทดนจะใชทดนของสมาชกเปนหลกประกนโดยการทาจานองและหามมใหสมาชก

กระทาจานอง จานา หรอขายฝากทดนของตนกบบคคลภายนอก 1.7 ธนาคารทดนจะใหสหกรณกโดยจดทาเปนโครงการขน การจายเงนกอาจจะจายในรปเงน

สดหรอสงของกได ทงนเพอประโยชนในการควบคมการใชเงนของสมาชก 1.8 ธนาคารทดนอาจจะรบชาระหนคนในรปเงนสดหรอสนคาเกษตรกไดโดยจะใหสหกรณ

ดาเนนการดงกลาวให 1.9 สมาชกจะตองทาสญญาการขายผลตผลกบสมาคมสหกรณโดยตรงดวย

2. เงนทนของธนาคารทดน ไดมาจาก 2.1 เงนเรมตนจากรฐบาลจานวนหนง 2.2 การขายพนธบตรทดนใหแกสถาบนการเงนตาง ๆ และแกบคคลทวไป 2.3 เงนกภายในและภายนอกประเทศ

2.4 เงนฝากและเงนชาระหนจากสมาชก 2.5 ขายหนใหแกสมาชก 2.6 กองทนชวยเหลอเกษตรกร

6

3. ในโครงการใชเงนกทธนาคารใหแกสมาชกสหกรณกนน ในกรณทมความจาเปน ธนาคารอาจจะพจารณาใหเงนกระยะเวลาปานกลาง และระยะเวลาสนตามวตถประสงคนนๆ กได ทงนเพอเปนการปองกนมใหสมาชกเกษตรกรไปสรางหนสนกบบคคลภายนอกเพมเตมซงจะทาใหตองเสยดอกเบยในอตราสง

4. ธนาคารจะพจารณาใหเงนกแกสมาคมสหกรณซงมธรกจขนาดใหญดาเนนการแปรรปหรอเพออตสาหกรรมเกษตรในชนบทกได

5. ธนาคารนจะไมใชเจาหนาทมากเหมอนสถาบนการเงนอน เพราะเปนการกเงนตามโครงการ และไมจาเปนจะตองมสาขาทกจงหวด หากแตจะใหสหกรณระดบภาค จงหวด อาเภอ และตาบลดาเนนการให และอาจจะสงเสรมใหมการจดตงธนาคารชนบทเพอจงใจใหเอกชนดาเนนการรวมดวยกได

6. ธนาคารนเปนธนาคารสนบสนนโครงการปฏรปทดนใหสาเรจสมความมงหมายของรฐบาล และเปนธนาคารพฒนาการเกษตรใหเจรญกาวหนา จงไมมงประสงคทจะหากาไรโดยตรงจากเงนกแตอยางใด แตจะมงใหมวลสมาชกชาวไร ชาวนา มทดนทมคณภาพดใชประกอบอาชพทามาหากน ซงจะเปนผลใหเศรษฐกจและสงคมชนบทเจรญกาวหนาเปนพลงสาคญของชาตตอไปเทานน (ไชยยงค ชชาต 2517: 104-105)

พ.ศ.2518

(1) กระทรวงเกษตรและสหกรณไดออกระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสงเสรมสหกรณเพอจดสรรใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ. 2518 โดยยกเลกระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสหกรณทดนเพอจดใหแกเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ. 2518 ซงใหกรมสงเสรมสหกรณเปดบญช “เงนทนหมนเวยนจดซอทดนเพอเกษตรกรของกรมสงเสรมสหกรณ” เพอใหกรมสงเสรมสหกรณเบกไปซอทดน เงนทจะนาเขาบญชเงนทนหมนเวยนนไดแก 1. เงนซงไดรบอนมตงบประมาณใหจดซอทดนเพอเกษตรกรของกรมสงเสรมสหกรณ 2. เงนคาซอทดนหรอคาเชาทดนสหกรณ หรอผรเรมตงสหกรณหรอบคคลอนนาสงตอกรมสงเสรมสหกรณตามขอผกมด 3. เงนประโยชนของทดน โดยระบใหการใชเงนทนหมนเวยนดงกลาวนตองเปนไปเพอการจดซอทดนใหสหกรณประเภทสหกรณนคม สหกรณการเกษตร สหกรณการประมงและสหกรณบรการ นาไปจดใหสมาชกของสหกรณเชาหรอเชาซอตามอานาจหนาทของกรมสงเสรมสหกรณ

(2.) มการประกาศใชพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 9 และ มาตรา 10 บญญตไวดงน

“มาตรา 9 ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในกระทรวงการคลงประกอบดวยเงนและทรพยสนตามมาตรา ๑๐ เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

รายไดท ส.ป.ก. ไดรบจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหนาสงเขาบญชกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยไมตองนาสงคลงเปนรายไดแผนดน

7

รปท 1 หนาทของธนาคารทดน (ไชยยงค ชชาต 2517: 163)

รบจานองทดนจานาพชผล ใหกและรบฝากเงน

ธนาคารทดน ดาเนนการดานสนเชอเกษตร คลงสนคา การตลาด

เชอเชญเอกชนรวมมอผลตปจจยการเกษตรจาหนาย ใหเงนตามหลกวชาการ

-กรมพฒนาทดน -กรมสงเสรมสหกรณ -กรมสงเสรมการเกษตร -กรมวชาการเกษตร

ปรบปรงทดนจดรปทดนและพฒนา

แหลงนา

ทดนเปลยนมอไปส เจาของทดน

ไถถอนพนธบตรคน(จายใหเจาของทดน) เปนเงนสดหรอพนธบตรหรอรฐวสากจ

เกษตรกร

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

กระทรวง การคลง

กระทรวงอตสาหกรรม

กระทรวงพาณชย

องคการปฏรปทดน

-อตสาหกรรมการเกษตรและการแปรรป,ปย,ยา ปราบศตรพช,เครองมอจกรกลทางกสกรรม -อตสาหกรรมอนๆ

มรายไดเพมเมอลงทนในกจการ

จายคาทดนคนและจายคาหนเปนเงนสดหรอ

พชผล

8

การใชจายเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหกระทาไดเฉพาะการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามระเบยบทรฐมนตรกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

ใหกระทรวงการคลงเกบรกษาเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและเบกจายเงนจากกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเพอใชจายตามพระราชบญญตน”

“มาตรา 10 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประกอบดวย (๑) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน (๒) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากรฐบาลหรอจากแหลงตาง ๆ ภายในประเทศ หรอตางประเทศ

หรอองคการระหวางประเทศหรอบคคลอน (๓) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร ตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร (๔) เงน ดอกผลหรอผลประโยชนใดๆ ท ส.ป.ก. ไดรบเกยวกบการดาเนนการปฏรปทดนเพอ

เกษตรกรรม” รายละเอยดของการดาเนนงานกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจะกลาวถง ในขอ 2.3

(3.) รฐบาลชด ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช เปนนายกรฐมนตร ไดมมตแตงตงคณะกรรมการกลางชวยเหลอชาวนา ชาวไร (ก.ช.น.) ขนในสานกนายกรฐมนตรแทนคณะกรรมการ ก.ส.ส. และตงเปนสานกงานคณะกรรมการชวยเหลอชาวนาชาวไร (สานกงาน ก.ช.น.) มฐานะเปนสวนงานระดบกองในสานกนายกรฐมนตร เพอทาหนาทสอบสวนและไกลเกลยประนอมขอพพาทเกยวกบหนสนของชาวนาชาวไร

พ.ศ. 2519 ไดมการออกระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยเงนทนหมนเวยน กองทนจดหาทดนชวยเหลอ

ชาวนาชาวไร พ.ศ. 2519 ซงเดมอยทสานกเลขาธการนายกรฐมนตร และตอมาโอนมายงสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตรซงเงนทนหมนเวยนนมวตถประสงค ( ขอ 4 ) เพอจดหาทดนใหแกชาวนาชาวไรไดมทดนทากนเปนของตนเอง โดยใหสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตรเปดบญชไวทกรมบญชกลาง กระทรวงการคลง ทคลงจงหวดและคลงอาเภอ เรยกวา “บญชเงนทนหมนเวยน กองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร” เงนทนดงกลาวนมาจากงบประมาณรายจายประจาปของรฐบาล ขอ 7 ของระเบยบไดระบการใชจายเงนไวดงน

1. คาใชจายตางๆ เกยวกบการจดหาและหรอเพอใหไดมาซงทดนใหแกเกษตรกรทไมมทดนทากนเปนของตนเอง

2. คาใชจายในการปรบปรงทดนใหมสภาพและคณภาพเปนทดนทากนไดตามมตของคณะกรรมการกลางชวยเหลอชาวนาชาวไร

3. คาใชจายในการชวยเหลอชาวนาชาวไร กรณขอพพาทเกยวกบสทธหรอกรรมสทธในทดน และคาใชจายอน ๆ ในการดาเนนคด รวมทงคาใชจาย ตาง ๆ เพอใหชาวนาชาวไรไดทราบถงนโยบายการชวยเหลอของรฐบาล

โดยใหนายกรฐมนตรเปนผมอานาจอนมตการใชจายเงนทนหมนเวยน ซงนาจะเปนทชดเจนวา กองทนนเกดขนจากการเคลอนไหวของสหพนธชาวนาชาวไรฯ และรฐบาลตงขนเพอเปนกลไกการแกไขปญหาของคณะกรรมการกลางแกไขปญหาชาวนาชาวไรในขณะนน หรออาจกลาวไดวาเปนเครองมอสาคญของนายกรฐมนตรในการบมอกบปญหาชาวนาชาวไรภายใตการเคลอนไหวของสหพนธชาวนาชาวไรแหง

9

ประเทศไทยดงรฐบาล ม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมช ไดใชเงนกองทนฯ น ประกนตวชาวบานจงหวดลาพน 9 คน ทถกจบ จานวน 20,000 บาท

พ.ศ. 2520 ในป พ.ศ. 2520 กองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร ไดมการแกไขเพอขยายวตถประสงคในการใชจายในการเตรยมอพยพราษฎรไปอยทดนจดสรรนคมสหกรณอาวลก จงหวดกระบ ใหนายกรฐมนตรสามารถใชเงน “ คาใชจายอนทนายกรฐมนตรเหนสมควรจายเปนพเศษเฉพาะราย” ซงเปนลกษณะเดนของกองทนและกองทนหมนเวยนทอยภายใตสานกปลดสานกนายกรฐมนตรในระยะตอๆ มา

ในป 2520 ดร. ไชยยงค ชชาต ขณะดารงตาแหนงเลขาธการสานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไดเสนอใหมการจดตงธนาคารทดนเพอสนบสนนการปฏรปทดนอกครงหนง โดยใหธนาคารทดนทาหนาทรวม 9 ประการคอ 1. แสวงหาแหลงเงนกจากตางประเทศทใหกในอตราดอกเบยตาและกาหนดสงใชคนระยะยาว เพอลดภาระของรฐบาลในการจดสรรงบประมาณใหแก โครงการปฏรปทดนและจะชวยรนระยะเวลาในการปฏรปทดนใหระยะเวลาบงเกดผลสาเรจเรวขนกวากาหนดแหลงเงนกทจะหาไดคอ ธนาคารโลก ธนาคารพฒนาเอเชย และมตรประเทศ 2. แสวงหาแหลงเงนกภายในประเทศในอตราดอกเบยตา และสงใชคนระยะเวลายาว ไดแก ธนาคารพาณชย หรอสถาบนการเงนอน ๆ 3. ออกพนธบตรตามทพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกาหนด 4. ไถถอนคนพนธบตรเมอครบกาหนดเวลา 5. จายเงนคาชดเชยทดนใหแกนายทนเจาของทดน 6. เรยกเกบเงนสงใชคนคาทดนจากชาวนาชาวไรทไดรบการปฏรปทดน เมอครบกาหนดเวลา 7. ใหสนเชอทางการเกษตรแกชาวนา ชาวไรในเขตโครงการปฏรปทดน 8. เรยกเกบเงนสงใชคนจากชาวนาชาวไรทขอกเงนเพอการเกษตรกรรม เมอครบกาหนดเวลา 9. หนาทอน ๆ ตามทเหนสมควร

( ไชยยงค ชชาต 2520 : 4 – 5 )

ในเดอนพฤษภาคม 2521 จงมการจดตงคณะทางานรวมระหวาง ส.ป.ก. กบ ธ. ก. ส. เพอศกษาลทางในการจดตงธนาคารทดน ผลของการศกษาเหนสมควรใหมการจดตงธนาคารทดนขนโดยอยรวมกบ ธ.ก.ส. และไดนาราง พ.ร.บ. เสนอคณะรฐมนตรโดยคณะรฐมนตรมมต เมอวนท 16 มกราคม 2522 ใหปรบปรง ราง พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. .... และราง พ.ร.บ. ธนาคารเพอเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. ....ใหสอดคลองกน

พ.ศ. 2523 วนท 9 มถนายน 2523 จงไดมการจดตงคณะอนกรรมการพจารณาดานธนาคารทดนขน โดยคณะอนกรรมการไดเสนอแนวทางการจดตงธนาคารทดนเปน 5 รปแบบคอ 1. จดตงขนใหมเปนเอกเทศแบบรฐวสาหกจโดยสมบรณ 2. จดตงขนใน ธ.ก.ส. โดยแบงเปน 2 ลกษณะคอ รวมกบ ธ.ก.ส. โดยแทจรงทงเงนทนและคาใชจาย และตงใน ธ.ก.ส. แบบกงอสระ จาก ธ.ก.ส. หรอเปนสวนหนงของ ธ.ก.ส. แตแบงทนและคาใชจายเปนคนละสวนกน 3. จดตงจากกองทน ส.ป.ก. ในลกษณะกงราชการ กงรฐวสาหกจ

10

4. จดตงเปนนามธรรม ( ไมมตวตน ) หรอรปแบบคณะกรรมการโดยม ส.ป.ก. ทาหนาทเปนฝายเลขานการ 5. เพมอานาจหนาท ส.ป.ก. โดยไมตองจดตงอะไรใหม เพยงแตตองพจารณาแกกฎหมาย และกาหนดนโยบายและมาตรการเสรมขนใหม

พ.ศ. 2523 – 2526 วนท 15 มถนายน 2525 คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตไดมมตใหมการจดตงธนาคารทดนขนโดยเรวทสด โดยใหอยภายใตการบรหารงานของ ธ.ก.ส. และใหดาเนนการทงในเขตปฏรปทดนและนอกเขตปฏรปทดน มตดงกลาวนไดเสนอคณะรฐมนตรเมอวนท 22 มถนายน 2525 คณะรฐมนตรรบหลกการ คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตจงไดมอบใหคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เปนผศกษา ตอมาคณะอนกรรมการทดนในคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต ( ก.ช.ช. ) ไดแตงตงคณะทางานจดตงธนาคารทดนขน เมอวนท 24 มถนายน 2525 โดยมผจดการใหญ ธ.ก.ส. เปนประธาน ซงคณะทางานชดนไดเสนอรายงานตอคณะอนกรรมการทดน เมอวนท 21 มนาคม 2526 แตเนองจากในขณะเดยวกน สานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดวาจางจฬาลงกรณมหาวทยาลย ทาการศกษาเพอจดตงธนาคารทดน เมอรายงานของคณะอนกรรมการทดนไดสงไปยงกระทรวงการคลง กไดใหความเหนวาควรพจารณาเมอจฬาลงกรณมหาวทยาลยไดศกษาเสรจเรยบรอยแลว อยางไรกตามคณะทางานจดตงธนาคารทดน ทแตงตงโดยคณะอนกรรมการทดน คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต ไดเสนอรางแผนการจดตงและดาเนนงานของธนาคารทดน ตออนกรรมการทดนในเดอน มนาคม 2526 โดยคณะทางานมความเหนวาในระยะแรกธนาคารทดนควรจะตงขนเปนหนวยงานหนงของ ธ.ก.ส. ไปกอนเนองจาก ธ.ก.ส. เปนรฐวสาหกจมความคลองตวในการปฏบตงานมากกวาสวนราชการ นอกจากนน ธ.ก.ส. ยงมสานกงาน กาลงคน และเขตการดาเนนงานสนเชอเพอการเกษตรกรรมซงสอดคลองกบกจการของธนาคารทดนกระจายทวประเทศอยแลว โดยใหยบเลกกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คณะทางานจดตงธนาคารทดนไดกาหนดวตถประสงคไว 5 ประการดงน (1) เพอเปนแหลงเงนทนในการจดซอหรอเวนคนทดน หรอจายคาชดเชยสทธการทากนในทดนในเขตปฏรปฯ เพอนาทดนนนมาจดสรรใหแกเกษตรกรผไมมทดนทากนหรอมทดนทากนไมเพยงพอแกการครองชพ (2) เพอเปนแหลงเงนทนในการจดหาทดน โดยการซอกรรมสทธในทดนหรอสทธถอครองอนใดจากเอกชนผประสงคจะขายทดนนอกเขตปฏรปฯ หรอจากผทจาเปนตองขายทดนตามบทบงคบแหงกฎหมาย เพอนามาปรบปรงและจดสรรใหแกเกษตรกรผมคณสมบตตามทธนาคารกาหนด (3) รบมอบ รบโอนกรรมสทธหรอสทธการถอครองทดนจากหนวยงานของรฐหรอเอกชนเพอนามาปรบปรงและจดสรรใหแกเกษตรกรตามหลกเกณฑตามทหนวยงานของรฐหรอเอกชนกาหนด (4) เปนแหลงเงนทนในการกอสรางปจจยพนฐานและพฒนาปรบปรงทดน ตามความจาเปน (5) เปนแหลงเงนทนใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรกยมไปใชจายในการเกษตรและลงทนในกจการทเกยวกบการเกษตร (รายละเอยดในภาคผนวก 1)

ทงนไดมการรางพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรละสหกรณการเกษตร(ฉบบท ... ) พ.ศ. .... และ พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท ..... ) พ.ศ. ... 3 ( คณะทางานจดตงธนาคารทดน, 2526 : 1 ) ดงรายละเอยดในภาคผนวก 2 และ3

11

พ.ศ. 2527 คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ( 2527 : 5 – 6 ) ไดรายงานผลงานโครงการศกษาตอสานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต เมอเดอน ธนวาคม 2527 วา “การจดตงสถาบนการเงนขนมาแหงหนงเพอแกไขอปสรรคทางดานการเงน และอปสรรคทางดานโครงสรางของงานจดทดนพรอมกนไป จงนาจะเหมาะสมสาหรบประเทศไทย โดยธนาคารทดนในลกษณะนจะมบทบาท dual roles กคอใหความชวยเหลอและสนบสนนดานการเงน แตในขณะเดยวกนกมอานาจพอสมควรในการควบคม จดการ และบรหารโครงการทเกยวของทงนเพอใหงานจดทดนของรฐพฒนาไปอยางตอเนองและมระบบ ธนาคารทดนทตงขนจะมหนาท 3 ประเภท คอ หนาทหลก หนาททวไป และหนาทพเศษ หนาทหลกของธนาคารทดนกคอ การระดมทนทงจากแหลงภายนอกประเทศ และแหลงภายในประเทศ เพอนามาใชในการจดทดนใหสาเรจตามความมงหมาย สาหรบหนาททวไปนน จะเปนกจกรรมปกตของธนาคาร กลาวคอ ธนาคารจะทาหนาทใหสนเชอเพอซอทดน และเพอพฒนาทดน นอกจากนนยงพจารณาใหสนเชอเพอการผลตและการตลาดแกเกษตรกรในโครงการดวย ในสวนของหนาทพเศษนนจะเปนการเสรมหนาทหลกและหนาททวไปเพอใหสามารถดาเนนการไดอยางมประสทธภาพ โดยประกอบไปดวย

1. ใหบรการทางวชาการเกยวกบทดนและการใชทรพยากรทดน 2. ใหบรการและรวมมอในการจดทาโครงการจดทดนแกหนวยงานของรฐ บรษทเอกชน หรอมลนธ

3. ใหบรการประเมนความเปนไปไดของโครงการ เพอเสนอผลตอแหลงเงนก และเงนชวยเหลอ หรอตอรฐบาล

4. ใหบรการขอมลเกยวกบแหลงเงนกและเงนชวยเหลอจากตางประเทศ 5. ใหบรการตดตาม และประเมนโครงการ เพอเสนอผลตอแหลงเงนก และเงนชวยเหลอ หรอตอ

รฐบาล 6. ใหบรการและชวยเหลอในการตดตอประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ 7. ใหความชวยเหลอดานเทคนคในการบรหารโครงการ 8. ใหบรการแนะนาเกษตรกร สหกรณ และบรษท หรอ มลนธ เกยวกบการผลตและการตลาด”

โดยสรปคอธนาคารทดนในประเทศไทยควรจดตงขนใหมใหเปนเอกเทศ

ในสวนเงนทนในการจดตงธนาคารทดนอาจจะมาจากแหลงเงนทน ดงน 1. ทนหรอหน หมายถงเงนลงทนตามมลคาหนทจดทะเบยนทนเรอนหนอาจแบงไดเปน ก. หนภาครฐบาล หมายถงหนของธนาคารทภาครฐบาลเปนผถอ มสดสวนไมนอยกวา รอยละ 51 ของทนจดทะเบยน ข. หนของเอกชน หมายถงหนทธนาคารบงคบขายใหแกลกคาเงนกของธนาคารตามสดสวนของเงนก ( รอยละ 10 ของเงนก ) 2. ทนดาเนนการ ทนดาเนนการหมายถง เงนทธนาคารสามารถนาไปทาธรกจได นอกจากจะประกอบดวยเงนทนเรอนหนแลว ทนดาเนนการยงอาจไดมาจาก เงนกตางประเทศ เงนชวยเหลอจากตางประเทศ เงนกภายในประเทศ เงนฝากจากธนาคารพาณชย และเงนฝากจากเอกชน

12

ทงนไดมการรางพระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. ..... โดยมรายละเอยดในภาคผนวกท 4 เมอผลการศกษาของจฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดเสนอเมอวนท 14 ธนวาคม 2527 คณะอนกรรมการทดนจงไดแตงตงคณะทางานประมวลความเหนของคณะทางาน ทคณะอนกรรมการทดนจดตง และผลการศกษาของจฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอเสนอคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตตอไป

พ.ศ. 2528 ในป พ.ศ. 2528 สานกนายกรฐมนตรไดประกาศใช ระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน พ.ศ. 2528 ซงกาหนดใหม คณะกรรมการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน (ก.ช.ก.) เพอใหความชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนในดานทดน หนสนโดยใหมสานกงานกลางชวยเหลอเกษตรกรและแกไขปญหาการบกรกทดนของรฐ (ส.ก.บ.) สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร (ส.ป.น.) ทาหนาทเปนฝายเลขานการของ ก.ช.ก.

พ.ศ. 2530 – 2531 คณะทางานประมวลความเหนทคณะอนกรรมการจดตงขนในป 2528 เพอประมวลความเหนในการจดตงธนาคารทดนจากคณะทางานทคณะอนกรรมการทดนจดตงขนและจากผลการศกษาของคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดสรปผลการพจารณารายละเอยดในการจดตงธนาคารทดน ( มกราคม 2530 ) มความเหนวา การจดตงธนาคารทดนขนเปนเอกเทศ มความเหมาะสมทสดเพราะจะทาใหสามารถดาเนนงานไดคลองตว และมประสทธภาพ แมวาจะตองใชเงนทนมาก แตเนองจากเหนวาในการจดตงธนาคารทดนจะตองเสนอรางกฎหมาย ซงในขนตอนจะตองใชเวลามาก และเนองจากการจดทดนใหเกษตรกรใหมทดนทากนเปนของตนเอง มความสาคญยงตอการพฒนาการผลตทางการเกษตร และเพอใหงานของธนาคารทดน ดาเนนไปไมลาชา จงเหนวาระยะแรกควรมรปแบบการดาเนนงานของธนาคารทดนกอน และเมอกฎหมายธนาคารทดนผานแลวกจะสามารถปรบใหอยในรปแบบทกาหนดไวไดตอไป โดยไดเสนอรปแบบใหอยในรปของคณะกรรมการ ซงแตงตงขนโดยมตคณะรฐมนตร โดยมปลดกระทรวงการคลง เปนประธาน ตอมาคณะรฐมนตรไดมมตในการประชม เมอวนท 17 พฤศจกายน 2530 มอบหมายใหกระทรวงการคลง กระทรวงเกษตรและสหกรณ สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และ นาย วรพงษ รามางกร ไปพจารณารายละเอยดในการจดตงธนาคารทดน โดยกระทรวงการคลง ไดมคาสงท 1 / 2531 สง ณ วนท 5 มกราคม 2531 แตงตงคณะกรรมการพจารณารายละเอยดในการจดตงธนาคารทดน ซงประกอบดวยผอานวยการสานกงานเศรษฐกจการคลง เปนประธานกรรมการเจาหนาทสานกงานเศรษฐกจการคลงเปนเลขานการ และกรรมการอก 7 ทาน รวม 9 ทาน ซงไดมการประชมคณะกรรมการพจารณารายละเอยดในการจดตงธนาคารทดน ครงท 1/2531 เมอวนท 5 กมภาพนธ 2531 สรปสาระสาคญ คอ (1) ธนาคารทดน ควรจดตงเปนเอกเทศ โดยระยะแรกควรตงเปนกองทนทดนขนใน ธ.ก.ส. (2) กาหนดขอบเขตการดาเนนงานกองทนทดน จะเปนหนวยสนบสนนทางการเงนตอการดาเนนงานปฏรปทดน เชน รวมกนซอทดน ทดนท ส.ป.ก. ซอและจดเกษตรกรลงแลว เมอเกษตรกรไดรบสนเชอจากกองทนทดน จะนาเงนกสวนทเปนคาทดนสงคนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และทดนทมศกยภาพในการพฒนาจะรวมกนจดทาเปนโครงการพฒนา และรบจานองทดนทเกษตรกรไดรบจาก ส.ป.ก.

13

พ.ศ. 2532 คณะกรรมการ ธ.ก.ส. ไดพจารณาถงความจาเปนในการจดตงธนาคารทดนแลวมมตในการประชม ครงท 4/2532 เมอวนท 31 มนาคม 2532 เหนชอบในการกาหนดลกษณะและหนาทของกองทนทดน โดยใหทาหนาทใหความสนบสนนการเงนเพยงอยางเดยวตามทสานกงานเศรษฐกจการคลงเสนอ และไดรบความเหนชอบในหลกการจากรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงแลว สวนการทจะแกไข พ.ร.บ. ธ.ก.ส. เพอใหมกองทนทดนขนใน ธ.ก.ส. นน ใหศกษาปญหาขอกฎหมายใหแนชดกอน ซง ธ.ก.ส. ไดแจงใหสานกงานเศรษฐกจการคลงทราบ เมอวนท 7 มถนายน 2532

พ.ศ. 2534 คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไดมคาสง ท 3/2534 ลงวนท 9 พฤษภาคม 2534 แตงตงคณะอนกรรมการพจารณารายละเอยดของการดาเนนงานเพอรองรบการจดตงธนาคารทดน โดยมรองเลขาธการ ส.ป.ก. เปนประธาน และมผอานวยการกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนอนกรรมการและเลขานการ ประกอบดวยอนกรรมการทมาจากหนวยงานตาง ๆ อก 9 ทาน คอ ผแทนสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกา ผแทนสานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ผแทนธนาคารแหงประเทศไทย ผแทนสานกงบประมาณ ผแทนธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ผแทนสานกงานเศรษฐกจการคลง และผแทนสานกงานเศรษฐกจการเกษตร และเจาหนาทในฝายเลขานการอก 2 คน โดยใหมอานาจหนาทศกษาและพจารณารายละเอยดของการดาเนนงานใหเปนไปตามมตคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และใหศกษารายงานการศกษาเพอจดตงธนาคารทดน ของคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอกาหนดบทบาทและแนวทางดาเนนงานของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมทจะรองรบลกษณะงานทเกยวของกบธนาคารทดน วนท 13 สงหาคม 2534 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบเรองแผนพฒนาการเกษตรและปฏรปทดน โดยใหมการจดตงกองทนทดนขนในธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ดงรายละเอยดในภาคผนวก 4 เนองจากการจดตงกองทนทดนเปนการ จาลองการปฏบตงานในรปแบบธนาคารทดน รายละเอยดจะกลาวถงในหวขอ 2.2 คณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ( ค.ป.ก. ) ไดพจารณารายงานของคณะอนกรรมการพจารณารายละเอยดของการดาเนนงานเพอรองรบการจดตงธนาคารทดนทไดแตงตงขน วนท 9 พฤษภาคม 2534 ในการประชมครงท 6/2534เมอวนท 23 สงหาคม 2534 แลวมมต ดงน (1) เหนชอบในหลกการดงน ก. ใหจดตงธนาคารทดนขนเปนเอกเทศ โดยในระยะแรกประมาณ 5 ป ใหเปนกองทนทดนใน ธ.ก.ส. ข. รปแบบและหนาทของกองทนทดนและธนาคารทดน และราง พ.ร.บ. ธนาคารทดน ค. แผนการดาเนนงานและลทางการระดมทนของธนาคารทดน (2) ใหคงกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยปรบปรงการดาเนนงานใหสอดคลองกบกองทนทดน (3) ให ส.ป.ก. และ ธ.ก.ส. รวมกนจดทารายละเอยดของขนตอน วธการ ตลอดจนแผนปฏบตการของกองทนทดน และกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตอไป (ภาคผนวก 5-8) อยางไรกตามเนองจากกอนหนาน เมอวนท 13 สงหาคม 2534 คณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบ “แผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน” ไวแลวโดยไดอนมตวงเงน 1,000 ลานบาท จากกองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกรในปงบประมาณ 2535 มาดาเนนการตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน

14

ในรปของ “กองทนทดน” เพอเปนฐานรองรบการจดตงธนาคารทดนขนเปนสถาบนการเงนภายในเวลา 5 ป ผลการศกษาของคณะอนกรรมการฯ จงไมไดนามาพจารณาในทางปฏบต

พ.ศ. 2536 อยางไรกตามในสมยรฐบาลนายชวน หลกภย ไดจดสรรงบประมาณเพมเตมในการชวยเหลอเกษตรกรอกจานวน 1,390 ลานบาท และขยายวตถประสงคในการชวยเหลอใหกวางขวางยงขน โดยประกาศใชระเบยบสานกนายกรฐมนตร วาดวยกองทนหมนเวยนเพอชวยเหลอเกษตรกรและผยากจนดานหนสน พ.ศ. 2536 เพอแกไขปญหาหนสนนอกระบบดงกลาว

พ.ศ. 2545 - 2546 ตอมาในป พ.ศ. 2545 ไดมการปฏรประบบราชการ โดยรฐบาลไดออก พระราชกฤษฎกาโอนกจการบรหารและอานาจหนาทของสวนราชการใหเปนไปตาม พ.ร.บ. ปรบปรง กระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 และใหโอนงานชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน ซงสงกดสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร ไปสงกดสานกงานปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ จงไดมการปรบปรงโครงสรางของ ก.ช.ก. ใหมใหสอดคลองกบโครงสรางกระทรวงเกษตรฯ และ ก.ช.ก. เดมไดมมตรวมเงนทนและกองทนทง 3 กองทนเขาดวยกน โดยคณะรฐมนตรมมตและเมอวนท 11 กมภาพนธ 2546 เหนชอบใหรวมเงนทน และกองทนหมนเวยนเปนกองทนเดยว โดยมชอใหมวา “กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน” และไดประกาศมผลบงคบใชเมอวนท 21 พฤศจกายน 2546 กองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน พ.ศ. 2546 ใหความชวยเหลอทงดานหนสนและทดน โดยมวตถประสงค ดงน

1. เพอไถถอนทดนจากการขายฝาก หรอ จานอง ซงสทธหรอกรรมสทธในทดนจะหลดเปนของเจาหนหรอบคคลอน

2. เพอชาระหนตามสญญากยม ซงผกยมไดนาเอกสารสทธในทดน เชน โฉนด หรอ น.ส. 3 ก. หรอ น.ส. 3 ใหเจาหนาทยดถอไวเปนประกน และทดนนน จะหลดเปนของเจาหนหรอบคคลอน

3. เพอซอคนทดนทไดสญเสยสทธหรอกรรมสทธไป เนองจากการนาทดนไปขายฝาก หรอจานอง หรอการกยม ( นบแตวนทสญเสยสทธ หรอกรรมสทธในทดนไปไมเกน 1 ป กรณเกนกวา 1 ป แตไมเกน 3 ป จะตองเปนกรณทผกยมยงทากนอยในทดนแปลงดงกลาว )

4. เพอซอทดนตามสทธแหงกฎหมายวาดวยการเชาทดนเพอเกษตรกรรม 5. เพอเปนทนในการประกอบอาชพของผกยม

ผมสทธขอความชวยเหลอตองเปนเกษตรกรทยากจน หรอ ผยากจน หรอ บดา มารดา หรอคสมรส หรอ บตร ของเกษตรกรทยากจนหรอผยากจนหรอเกษตรกรผเชาทดนตามกฎหมายวาดวยการเชาทดนเพอเกษตรกรรม เกษตรกรทยากจน หรอ ผยากจนทเปนลกหนกองทนหมนเวยนเพอการกยมแกเกษตรกรและผยากจน

ในกรณกองทนทดน คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 17 กนยายน 2554 ใหรวมกองทนทดนเขากบกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

พ.ศ.2551 นายอภสทธ เวชชาชวะ นายกรฐมนตร นายกรฐมนตร ไดแถลงนโยบายคณะรฐมนตรตอรฐสภาเมอวนท 29 ธนวาคม 2551 ในนโยบาย ภาคเกษตร ขอ 4.2.1.8 วาจะจดหาทดนทากนใหแกเกษตรกรยากจนในรปธนาคารทดน (สานกเลขาธการคณะรฐมนตร, 2551:20)

15

พ.ศ. 2552 คณะอนกรรมการศกษาแนวทางการปฏบตตามนโยบายการกระจายการถอครองทดนภายใตคณะกรรมการแกไขปญหาของเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทย (2552: 10-11) ไดเสนอแนวทางแกไขความขดแยงเรองทดนทากนทเปนวกฤตของคนจนและสงคมไทยรวม 3 ประการคอ 1. สทธชมชนและโฉนดชมชน โดยทชมชนไดสญเสยสทธในการครอบครองทดน การใชประโยชนจากทดนและทรพยากรธรรมชาตเนองจากรฐไดดาเนนการออกกฎหมายประกาศสทธเหนออาณาบรเวณทชมชนเคยครอบครองอย และโดยผลของกฎหมายดงกลาวไดทาใหการดาเนนวถชวตของคนในชมชนทตองพงพาฐานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนปจจยสาคญในการดารงชพตองกลายเปนการผดกฎหมาย รฐจงมหนาทรบรองสทธของชมชนและประชาชนททากนในพนทดงกลาว ในรปแบบ“โฉนดชมชน” 2. ระบบภาษทดนจะเปนเครองมอทสาคญในการทาใหเกดการกระจายการถอครองทดนในทดนของเอกชน แตทงนภาษดงกลาวตองมอตราภาษแบบกาวหนา เพอเปนแรงกดดนไมใหเกดการถอครองทดนในจานวนมาก คอยงถอครองเปนจานวนมากกตองยงมภาระเพมมากขน เพอทาใหเกดภาระกบผถอครองจนไมเปนแรงจงใจใหเกดการแสวงหาประโยชนในรปแบบอนจากการถอครองทดนดงเชนทเปนอยในปจจบน 3. จดตงกองทนธนาคารทดน เพอเปนกลไกในการสนบสนนใหเกดการเขาถงทดนของเกษตรกรรายยอยและทดนเพอทอยอาศยของคนจน โดยจะตองเปนองคกรทไมดาเนนงานในเชงพาณชย หรอแสวงหาผลกาไรจากการดาเนนงานในลกษณะสถาบนการเงนหรอธนาคารพาณชยทวไป โดยในเบองตนงบประมาณกองทนธนาคารทดนควรมาจากการสนบสนนงบประมาณจากรฐบาล รวบรวมกองทนทเกยวของกบทดนทมอยหลายกองทนเขามาเปนหนงเดยวกบกองทนธนาคารทดน และใหมการกาหนดสดสวนรายรบภาษจานวนหนงจากภาษทดนและสงปลกสรางมาสนบสนนกองทนธนาคารทดนดวย จากเหตผลดงกลาวขางตนจงไดมขอเสนอตอแนวทางการจดตงกองทนธนาคารทดนโดยมรายละเอยดดงตอไปน (1) เพอใหเปนไปตามเจตนารมณตามรฐธรรมนญและนโยบายซงรฐบาลไดแถลงไวตอรฐสภา รฐบาลจงควรเรงรดใหมการจดตงธนาคารทดนขน โดยใหเปนองคกรอสระ บรหารงานในรปแบบองคกรมหาชนและไมแสวงหากาไร เพอเปนกลไกพเศษททาหนาทในการสนบสนนใหเกดการเขาถงทดน ทดนทากนเพอเกษตรกรรมของเกษตรกรรายยอยรวมทงทดนเพอการอยอาศยของคนจนและชนชนกลางระดบลาง (2) รฐบาลควรดาเนนการแกไขเพมเตมรางพระราชบญญตภาษทดนและสงปลกสราง พ.ศ. .... มาตรา 8 ใหบญญตเพมเตมโดยกาหนดใหองคกรปกครองสวนทองถนสงรายไดจากการจดเกบภาษทดนและสงปลกสรางคนเขาคลงอยางนอยรอยละ 2 เพอเปนกองทนสาหรบจดตงและบรหารจดการของธนาคารทดน ซงรางพระราชบญญตดงกลาวอยในระหวางการยกรางและเปดเวทรบฟงความคดเหนโดยสานกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) (3) ใหธนาคารทดนทมอานาจหนาทในการประกาศใหทดนทากนทไดมการจดหาผานกลไกของธนาคารทดน เปนพนทคมครองเพอเกษตรกรรมรวมถงการสนบสนนการอนรกษและพฒนารปแบบการเกษตรทสอดคลองกบนเวศวทยา ภมปญญาและวฒนธรรมของแตละทองถน (4) เกษตรกรรายยอย คนจนและชนชนกลางระดบลางทจะขอรบการสนบสนนในการจดหาทดนจากกองทนธนาคารทดนจะตองมการรวมกลมในรปแบบนตบคคลเพอใหมการบรหารจดการทดนรวมกนในลกษณะของกรรมสทธรวมหรอโฉนดชมชน ทงนเพอปองกนการหลดมอของทดนจากเกษตรกรรายยอยและคนจน อกทงเปนการสนบสนนใหเกดความยงยนในการถอครองทดน

16

(5) ในระยะเรมตนใหรฐบาลดาเนนการจดตงกองทนธนาคารทดน โดยการออกเปนระเบยบสานกนายกรฐมนตร โดยนาเงนกองทนตางๆ ทมวตถประสงคเพอการแกไขปญหาเกษตรกรและอยภายใตการกากบดแลของสานกนายกรฐมนตร เปนทนตงตนและดาเนนการใหเกดโครงการนารองเพอการแกไขปญหาทดนในพนทเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทย (คปท.) (6) ในระยะยาวใหรฐบาลผลกดนใหมพระราชบญญตธนาคารทดน เพอยกระดบกองทนธนาคารทดนใหเปนองคกรมหาชน ทมการบรหารจดการอยางเปนอสระ โดยมเจตนารมณเพอสนบสนนใหเกดการกระจายการถอครองทดนอยางเปนธรรมและยงยน

พ.ศ. 2554 ไดมการประชมสมชชาปฏรประดบชาต ครงท 1 พ.ศ. 2554 ระหวางวนท 24-26 มนาคม 2554 เรองการปฏรปการจดสรรทรพยากรทดนอยางเปนธรรมและยงยน ทประชมไดมมตขอ 4.4 ใหคณะกรรมการสมชชาปฏรป เสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภาใหมการจดตง ธนาคารทดน โดยขอใหรฐบาลเรงรดรางพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน(องคการมหาชน) พ.ศ. …. ทเสนอโดยสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร ใหสามารถมผลบงคบใชโดยเรวภายในเวลา 1 ป (สานกงานปฏรป, 2554 : 2 ) โดยมรายละเอยดในขอ 2.4 ตอมาเมอวนท 3 พฤษภาคม 2554 ไดมพระราชกฤษฏกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน ประกาศในราชกจจานเบกษาเลม 128 ตอนท 33 ก โดยมรายละเอยดในขอ 2.5 วนท 23 สงหาคม 2554 ไดมการแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภา ในนโยบาย ขอ 5ทดน ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมไดระบไววา “ใหมการกระจายสทธทดนอยางเปนธรรมและยงยนโดยใชมาตรการของภาษและจดตงธนาคารทดนใหแกคนจนและเกษตรกรรายยอย” (สานกเลขาธการคณะรฐมนตร, 2554: 35)

2.2 กองทนทดน เมอวนท 13 สงหาคม 2534 คณะรฐมนตรมมตเหนชอบ เรองแผนพฒนาการเกษตรและการปฏรปทดน ในสวนของแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนมสาระสาคญ 5 ประการ ดงน 1) จดหาทดนใหแรงงานรบจางทางการเกษตรโดยเฉพาะ 2) มการจดทาทะเบยนกลมเปาหมายทชดเจน 3) ซอทดนเอกชนเพมขนและดาเนนการชดเชยทดนตามกฎหมายปฏรปทดนฉบบทแกไขใหม 4) มแผนการผลตกอนจดคนลงพนท 5) ใหทดนนอยทสดตามแผนการผลต นอกจากนน คณะรฐมนตรยงไดอนมตใหกระทรวงเกษตรและสหกรณจดทาแผนปฏบตการเปนเวลา 5 ป โดยมอบหมายใหธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) ทาหนาทเปนหนวยสนบสนนทางการเงนแกการปฏรปทดนนอกจากการดาเนนงานตามปกตของ ธ.ก.ส. ทงน ในปงบประมาณ 2535 ไดจดสรรงบประมาณจากกองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกรจานวน 1,000 ลานบาท เพอให ธ.ก.ส. ใชเงนจานวนนตลอดจนดอกผลทได ไปใชปรบปรงประสทธภาพการปฏรปทดนในรปของกองทนทดนเพอเปนฐานรองรบการจดตงธนาคารทดนขนเปนสถาบนการเงนภายในเวลา 5 ป เพอใหสอดคลองกบมตคณะรฐมนตรดงกลาว กระทรวงเกษตรและสหกรณ และ ธ.ก.ส. ไดจดทาบนทกขอตกลงในการดาเนนงานภายใตแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน เมอวนท 26 พฤศจกายน 2534 โดยมสาระสาคญในการกาหนดบทบาทหนาทของแตละหนวยงาน และกาหนดใหกระทรวงเกษตรและสหกรณ ตงคณะกรรมการกองทนทดนเพอกากบดแลการบรหารงานกองทนทดน ใหเปนไปตาม

17

วตถประสงคและเปาหมาย รวมทงออกระเบยบขอบงคบทจาเปน นอกจากนน กระทรวงเกษตรและสหกรณจะนาเงนทไดรบจากกองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกรมาฝากไวท ธ.ก.ส และใหใชเงนจานวนนพรอมทงดอกผลเพอดาเนนงานดานกองทนทดนตลอดจนเพอการบรหารงานกองทนทดนตามทจายจรง โดยใหแยกบญชออกจากการดาเนนงานตามปกตของ ธ.ก.ส. (ภาคผนวก 6) ตอมา ธ.ก.ส.ไดแกไขเพมเตมพระราชบญญต ธ.ก.ส. ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 19 เมษายน 2535 เปนตนมา โดยมรายละเอยดการแกไขเพมเตมมาตรา 34 ดงน “มาตรา 34 ทว ใหมกองทนขนกองทนหนงในธนาคาร เรยกวา “กองทนทดน” เพอใหความชวยเหลอในดานการใหกเงนเกษตรกรเพอนาไปจดหาทดนทากน พฒนาทดน และประกอบอาชพเกษตรกรรมของตนตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กองทนทดนประกอบดวยเงนทไดรบจากกองทนรวม เพอชวยเหลอเกษตรกรตามระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยกองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกรทกระทรวงเกษตรและสหกรณนามาฝากไวกบธนาคาร รายไดจากการดาเนนการและเงนจากแหลงอนๆ เงนจากกองทนทดนใหใชจายเพอวตถประสงคตามวรรคหนง และเปนคาใชจายในการบรหารกองทนทดน ทงน ใหเปนไปตามระเบยบ ขอบงคบ หรอมตทคณะกรรมการกองทนทดนซงรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณแตงตงกาหนด โดยความเหนชอบของคณะกรรมการ ผจดการมอานาจหนาทบรหารกองทนทดนใหเปนไปตามวตถประสงคตามวรรคหนงและตามระเบยบ ขอบงคบ หรอมตทคณะกรรมการกองทนทดนกาหนดตามวรรคสอง และใหนามาตรา 23 และ มาตรา 25 มาใชบงคบโดยอนโลม ผจดการตองแยกบญชและเอกสารเกยวกบการเงนหรอทรพยสนอนของกองทนทดนออกจากบญชและเอกสารเกยวกบการเงน หรอทรพยสนอนของธนาคาร ตอมา ธ.ก.ส. ไดจดตงสานกกองทนทดน (ซงมฐานะเทยบเทาฝาย) ขนดาเนนงานกองทนทดนในฐานะฝายเลขานการของคณะกรรมการกองทนทดนตงแตวนท 1 พฤษภาคม 2535 (รปท 2 และ 3) กองทนทดนไดดาเนนการมาจนถง พ.ศ. 2545 คณะรฐมนตรไดมมตเมอวนท 17 กนยายน 2545 ใหยบรวมกองทนทดนเขากบกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยโอนทรพยสนทงหมดใหกบกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตกรรม ซงรวมถงทดนทกองทนทดนไดจดซอมาดวย

2.3 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

2.3.1 พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 9 และมาตรา 10บญญตไวดงน “ มาตรา 9 ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในกระทรวงการคลงประกอบดวยเงนและทรพยสน ตามมาตรา 10 เพอเปนเงนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

รายไดท ส.ป.ก. ไดรบจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหนาสงเขาบญชกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยไมตองนาสงคลงเปนรายไดแผนดน

การใชจายเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหกระทาไดเฉพาะการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามระเบยบทรฐมนตรกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง

ใหกระทรวงการคลงเกบรกษาเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและเบกจายเงนจากกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเพอใชจายตามพระราชบญญตน”

18

คณะกรรมการกองทนทดน

คณะอนกรรมการกลนกรองงานกองทนทดน

- กากบดแลการบรหารงาน กทด. ใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมาย

- ออกระเบยบ ขอบงคบ - แตงตงคณะอนกรรมการหรอ

คณะทางาน

คณะอนกรรมการปรบปรงแผนการดาเนนงานโครงการกองทนทดน

-พจารณากลนกรองเรองทขออนมตหรอขอความเหนชอบ -ใหคาเสนอแนะเพอพฒนา ปรบปรงแกไขปญหาอปสรรค -ปฏบตงานอนตามทไดรบมอบหมาย

- พจารณาปรบปรงโครงการเกยวกบ แผนการผลต

- พจารณาปรบปรงโครงการเกยวกบปจจยพนฐาน

กระทรวงเกษตรและสหกรณ ส.ป.ก. เกษตรและสหกรณจงหวด

ธ.ก.ส. (สานกงานกองทนทดน)

รปท 2 โครงสรางการบรหารของกองทนทดน

รปท 3 โครงสรางการแบงสวนงานและการบรหารสานกกองทนทดน

คณะกรรมการ ธ.ก.ส.

ผจดการ ธ.ก.ส.

สานกกองทนทดน

คณะกรรมการกองทนทดน

กองการเงนและการบญช

หนวยธรการ

กองงานสนเชอ

สายงานสารวจและแผนท

19

ทมาของเงนของกองทนการปฏรปทดนนน เปนไปตามมาตรา 10 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมดงน

“ มาตรา 10 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประกอบดวย (1) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน (2) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากรฐบาลหรอจากแหลงตางๆ ภายในประเทศหรอ

ตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศ หรอบคคลอน (3) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร ตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะห

เกษตรกร เงนดอกผลหรอผลประโยชนใดๆ ท ส.ป.ก. ไดรบเกยวกบการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม”

2.3.2 ระเบยบเกยวของกบกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม การใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหกระทาไดเฉพาะการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามระเบยบทรฐมนตรกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง ซงไดมการกาหนดระเบยบเพอเปนหลกปฏบตในการใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รวม 5 ฉบบ ไดแก (1) ระเบยบกระทรวงเกษตรและสหกรณ วาดวยการใชจายเงน การเบกจายเงน และการเกบรกษาเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.2550 (2) ระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม วาดวยการจดทาโครงการทใชเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.2536 (3) ระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม วาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการใหกยมเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมแกเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรในเขตปฏรปทดน พ.ศ. 2536 (4) ระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม วาดวยหลกเกณฑและวธการเกยวกบคาเชาซอทดน พ.ศ.2526 (5)ระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม วาดวยหลกเกณฑและวธพจารณาลดหรอยกเวนการเกบคาเชาทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2536

นอกจากนยงมพระราชกฤษฎกา คาสง หลกเกณฑ มตคณะกรรมการทเกยวของกบการใชจายเงนกองทนระเบยบคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เพอใหมสภาพคลองและรดกมยงขน ภารกจหลกของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เนนการกระจายสทธและการถอครองทดนเพอเกษตรกรรมโดยนาทดนของรฐหรอจดซอหรอเวนคนทดนจากเจาของทดนทมไดประกอบเกษตรกรรมดวยตนเองหรอมทดนเกนกวาจานวนทกาหนด เพอนามาจดใหแกเกษตรกรผเชาและไมมทดนทากน โดยการเชา เชาซอ หรอเขาทาประโยชน ดงนน กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมจงมหนาทชาระเงนจดซอหรอเวนคนทดน และการลงทนพฒนารายได ใหแกเกษตรกร โดยการใหสนเชอแกสถาบนเกษตรกร สนเชอรายโครงการและสนเชอรายบคคลในเขตปฏรปทดนตามระเบยบและหลกเกณฑทคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกาหนด รวมทงการสนบสนนโครงการพฒนาตางๆ ทจาเปนและไมมงบประมาณปกตเพยงพอทจะดาเนนการ ในขณะเดยวกนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ยงตองตดตามการทาประโยชนในทดนของเกษตรกรทไดรบทดนจากการปฏรปทดน โดยการทาสญญาเชา สญญาเชาซอ และเรงรดการจดเกบคาเชา คาเชาซอ การชาระคนเงนกและดอกเบยเพอใหมเงนทนหมนเวยนกลบมาใชจายเพอการปฏรปทดนตอไป

20

2.3.3 โครงสรางการบรหารกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรรม จดตงขนในกระทรวงการคลงตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 เปนหนวยงานราชการหนวยหนงซงมฐานะเทยบเทากบระดบสานกมโครงสรางขององคกร ดงตอไปน

รปท 4 โครงสรางการบรหารงานของสานกบรหารกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ลกษณะหนาทและการดาเนนของฝายและสวนตางๆ มดงน 1) ฝายบรหารทวไป มหนาทดาเนนการเกยวกบงานสารบรรณ งานธรการ งานแผน งานบคลากร

งานการเงนและบญช งานพสด งานประชม และงานบรหารทวไป การจดทาแผนงานประจาป การตรวจสอบตดตามประเมนผล และการรายงานผลการปฏบตงาน การเงน งานบญช การจดทางบประมาณรายจายประจาป และการรายงานผลการใชจายงบประมาณงานบคคล งานพสด จดซอ จดจาง งานจาหนายทรพยสน งานทะเบยนควบคมวสด-ครภณฑ งานยานพาหนะและสถานท งานจดประชมและเปนฝายเลขานการคณะกรรมการ และคณะทางานตางๆ งานประสานและสงเสรมสนบสนนสวนตาง ๆ ภายในสานก รวมทงหนวยงานทเกยวของและปฏบตงานอนทไดรบมอบหมาย

2) กลมแผนงานและพฒนากองทน มหนาทจดทา แผนงานเงนกองทนทงดานรายรบ รายจายใหสอดคลองกบนโยบายและแผนงานของ ส.ป.ก. และของกระทรวงเกษตรและสหกรณ จดทาแผนปฏบตการควบคม จดสรร ปรบเพมลดเปลยนแปลงรายการแผนการใชจายเงนกองทนประจาปศกษาวเคราะหวจย รปแบบการบรหารกองทน เสนอแนะแนวทางการพฒนากองทน การจดหาแหลงทน การเพมประสทธภาพการใชจายเงนกองทน กาหนดหลกเกณฑ ระเบยบ เกยวกบการใหกยมเงนกองทนแกเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรในเขตปฏรปทดน และวธเกยวกบการบรหารงานกองทน กาหนดอตราคาเชา คาเชาซอ ดอกเบย

เลขาธการสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ผอานวยการสานกบรหารกองทน

ฝายบรหารทวไป

กลมแผนงานและพฒนากองทน

กลมบรหารการเงนและบญชกองทน

กลมตรวจสอบบญชกองทน

กลมระบบลกหนและทรพยสน

กองทน

กลมกองทนภาคเหนอ

กลมกองทนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

กลมกองทนภาคกลาง กลมกองทนภาคใต

21

เงนก อตราคาชดเชยทดนคาตอบแทนการใชประโยชนทดน การประเมนมลคาทรพยสนคาตอบแทนอนๆ กาหนดระเบยบเกยวกบการจดทรพยสนและหนสนของเกษตรกร และสถาบนเกษตรกรผไดรบทดนจากการปฏรปทดน (ม. 19 (10) ) วเคราะห และประเมนผลการดาเนนงานกองทน รวมทงจดทารายงานผลการดาเนนงานประจาป ปฏบตงานรวมกบ หรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอไดรบมอบหมาย

3) กลมบรหารการเงนและบญชกองทน มหนาทปฏบตงานดานการเงน การเบกจาย การรบและนาสงเงน โอนขายบลไปหนวยงานสวนภมภาค และหนวยงานอนในระบบ GFMIS ปฏบตงานดานการจดทาบญช รายงานการเงนประจาเดอนของสวนกลาง รวมทงรายงานการเงนของสวนภมภาคจดทาประกาศรายงานจายเงนกองทนเสนอรฐมนตรเพอประกาศในราชกจจานเบกษา และเสนอผลการดาเนนงานและฐานะทางการเงนให ส.ตง. รบรอง กอนเสนอคณะรฐมนตรและรฐสภา (ตาม ม.22) พฒนาระบบบญช วางรปแบบมาตรฐานทางการเงนและบญชและวเคราะหงบการเงนประจาป ปฏบตงานรวมกน หรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอทไดรบมอบหมาย

4) กลมตรวจสอบบญช มหนาทตรวจสอบวนจฉยความเหมาะสม เกยวกบวธปฏบตดานการเงนและบญชกองทน กาหนดมาตรฐานการตรวจสอบบญช และทรพยสนกองทน รวมทงการวางระบบควบคมภายใน ประเมนผลการปฏบตงานของหนวยตรวจรบ และใหคาปรกษาแนะนาดานการเงน บญช กฎหมาย ระเบยบ และขอบงคบทเกยวของ ตรวจสอบรายงานการเงนประจาปเดอนทงสวนกลางและสวนภมภาครายงานการเงนประจาป และความถกตองของเอกสารประกอบรายงานหลกฐานการเบกจาย และประจาปใหเปนไปตามกฎหมายระเบยบขอบงคบทเกยวของ ปฏบตงานรวมกบ หรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอไดรบมอบหมาย

5) กลมระบบลกหนและทรพยสนกองทน มหนาทศกษา วเคราะห ออกแบบ วางระบบและกาหนดการจดทาระบบขอมลลกหนคาเชา ลกหนคาเชาซอ และลกหนเงนก และขอมลทรพยสนกองทน เชน ทดน ครภณฑ และสงกอสรางทใชจายจากเงนกองทนฯ รวบรวม จดทา ปรบปรง (Up Date) ควบคมดแล และพฒนา ระบบขอมลลกหน และทรพยสนกองทน เชอมโยง ตรวจสอบขอมลลกหนรายตวกบฐานขอมลทดนและเกษตรกร ใหบรการขอมลลกหนเงนกองทน เพอใชในการบรหารจดการแกหนวยงานภายในองคกรและภายนอก ในระบบเอกสาร และระบบโปรแกรมเพอตรวจสอบ ควบคม กากบ ดแล งานกองทน สรางระบบเตอนภยเพอใหภาคเรงรดการจดเกบหน พฒนาบคลากรดานระบบขอมลลกหนและทรพยสนกองทนทงในสวนกลางและภมภาค ปฏบตงานรวมกบ หรอสนบสนนการปฏบตงานของหนวยงานอนทเกยวของ หรอไดรบมอบหมาย

6) กลมกองทนภาค มหนาทวเคราะหความเหมาะสม และความเปนไปไดการใหสนเชอโครงการสนเชอขนาดใหญ โครงการจายขาด โครงการพเศษอนๆการพฒนาพนทอยางบรณาการ ในสวนทเกนอานาจจงหวด การวเคราะหความเหมาะสมและความเปนไปไดของการจดซอทดนเอกชนในสวนทเกนอานาจจงหวด ตดตาม กากบ การขอใชสนเชอ และการใชจายสนเชอในสวนทเปนอานาจของจงหวด เรงรด ตดตาม ควบคม กากบดแล การจดเกบผลประโยชนจากการปฏรปทดนของสวนภมภาคใหคาปรกษา แนะนา ตลอดจนการแกไขปญหาการดาเนนงานของกองทนในสวนภมภาค ทงในการจดหาทดนและพฒนาอาชพเกษตรกรรม การซอ หรอเวนคนทดน การพฒนาตางๆรวมทงการจดเกบหนสนรายไดเงนกองทน การตรวจสอบขอมลระบบสารสนเทศเกยวกบหนสนของเกษตรกร และการชาระหนกบรายงานทางการเงนและเอกสารประกอบทางการเงนประจาเดอนของสวนภมภาค ตลอดจนการตดตามเรงรด การจดทางบการเงนประจาปสวนภมภาค ตรวจทานความถกตองเกยวกบการชาระราคาทดน พนธบตรทดน ดอกเบยพนธบตร และการไถถอนพนธบตรโดยมการแบงพนทรบผดชอบ ดงน

22

- กลมกองทนภาคเหนอ รบผดชอบพนทภาคเหนอ 17 จงหวด - กลมกองทนภาคตะวนออกเฉยงเหนอรบผดชอบพนทภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 19 จงหวด

- กลมกองทนภาคกลางรบผดชอบพนทภาคกลาง 19 จงหวด - กลมกองทนภาคใตรบผดชอบพนทภาคใต 14 จงหวด

2.3.4 สถานะการเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม สถานะการเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ณ วนท 30 กนยายน 2553 กองทนการ

ปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมสนทรพยคดเปนมลคาทงสน 7,302.45 ลานบาท ประกอบดวยสนทรพยหมนเวยน 5,529.30 ลานบาท และสนทรพยไมหมนเวยน 1,773.15 ลานบาท สวนใหญเปนลกหนเงนก(เงนกองทนฯ ทใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรกยม) 2,960.01 ลานบาท เงนสด เงนฝาก ธนาคารและเงนฝากคลง 1,794.47 ลานบาท และทดน อาคารและอปกรณ 1,771.24

สาหรบรายละเอยดของหนสน ณ วนท 30 กนยายน 2553 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมหนสนเปนมลคารวม 10.06 ลานบาท ในจานวนนเปนหนสนหมนเวยน 8.75 ลานบาท เจาหนเกษตรกร 1.07 ลานบาท เจาหนพนธบตร 230,800 บาท และเงนรายไดรอการรบร-กองทนทดน 6,806.15 บาท (ตารางท 1)

2.4 มตสมชชาปฏรประดบชาตครงท 1 พ.ศ.2554 คณะกรรมการสมชชาปฏรปทดน ไดจดทาเอกสารหลกเพอใหผมสวนไดเสยทกกลมใชในการ

ประชมสมชชาปฏรประดบประเทศครงท 1 เมอวนท 24-26 มนาคม 2554 ในเอกสารดงกลาวไดมขอเสนอในการแกไขปญหาการกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรมไว ดงน

“14. การแกไขปญหาการกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรมจาเปนตองสรางเครองมอหรอกลไกเพอลดการกระจกตวของการถอครองทดนและใหเกดการใชทดนซงเปนทรพยากรทมจากดอยางมประสทธภาพดงน

14 (1) ปรบปรงระบบการจดเกบภาษทดน เพอใชเปนเครองมอสรางตนทนใหผถอครองทดนใหตองใชทดนทาประโยชน หากผครอบครองทดนไมสามารถใชประโยชนไดคมตนทนการถอครอง กจาเปนตองจาหนายจายโอนใหผอน เปนกลไกในการลดจานวนทดนทมผกวานซอเพอเกงกาไรและทงไวไมไดใชประโยชนลงได อนจะสงผลใหเกดการกระจายการถอครองทดนทมประสทธภาพยงขน โดยรฐดาเนนการดงน

(ก) เรงรดผลกดนกฎหมายการจดเกบภาษทดนเพอใหมผลบงคบใชโดยเรว (ข) ปรบปรงฐานขอมลทดนและประเมนราคาทดนใหม โดยใหปรบอตราภาษบารงทองททยงใชฐานภาษป 2521-2524 ใหสอดคลองกบราคาประเมนทดนในปจจบน เนองจากราคาทดนเพมขนมาแลวหลายเทาในชวงเวลา 30 ป ทผานมา (ค) ศกษาเพมเตมเรองการจดเกบภาษมลคาสวนเพมของทดน (Capital gain) เพราะการเพมของมลคาทดนมาจากการลงทนของรฐดานสาธารณปโภค เชน การสรางถนน เสนทางรถไฟฟา การทผถอครองทดนไดประโยชนมกาไรในการขายทดนจากผลของโครงการลงทนของรฐ จงตองจายภาษเพมขน เพอใหสงคมโดยรวมไดรบประโยชน ทงนภาษมลคาสวนเพมของทดนนจะจายเมอมการเปลยนแปลงผถอครองและเกบจากกาไรในการซอขาย แทนการเกบภาษธรกจเฉพาะทใชอยปจจบน

23

14 (2) การจดตงธนาคารทดน เปนมาตรการสรางโอกาสใหผไรทดนทากนสามารถเขาถงทดนทากน ทงนใหรฐจดตงธนาคารทดน โดยเรงรดรางพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. ....ทผานความเหนชอบของคณะรฐมนตรเมอวนท 14 ธนวาคม 2553 แลว ใหมผลบงคบใชโดยเรวเพอดาเนนการจดหาทดนมาจดใหแกราษฎรผไรทดนทากนทงในรปแบบใหเชา เชาซอ และขายเพอลดปญหาการไรทดนทากน ” (คณะกรรมการสมชชาปฏรป, 2554: 6) ซงทประชมไดมมต ขอ 4.4 ใหคณะกรรมการสมชชาปฏรป เสนอตอคณะรฐมนตรและรฐสภา เพอแกไขปญหาการกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรม ใหสนบสนนการจดตงธนาคารทดน โดยขอใหรฐบาลเรงรดรางพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. …. ทเสนอโดยสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร ใหสามารถมผลบงคบใชโดยเรวภายในเวลา 1 ป ”(สานกงานปฏรป 2554 : 2 )

2.5 พระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) พ.ศ. 2554 ไดมการประกาศใชพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน)

พ.ศ. 2554 ในราชกจจานเบกษา เลม 128 ตอนท 33 ก เมอวนท 10 พฤษภาคม 2554 โดยมวตถประสงค 5 ประการ ตามมาตรา 7 ดงน

(1) ดาเนนการเพอใหเกดการกระจายการถอครองทดนทเปนธรรมและยงยน และมการใชประโยชนในทดนอยางเหมาะสม และจดตงธนาคารทดน

(2) รวบรวมขอมลทดนและเปนตวกลางระหวางผประสงคจะใชประโยชนทดนกบเจาของทดนทยงมไดใชประโยชนหรอเจาของทดนทยงไมประสงคจะใชทดนอยางเตมท

(3)ประสานงานกบหนวยงานของรฐเพอใหไดมาซงทดนของรฐและดาเนนการใหไดมาซงทดนของเอกชน ทไมไดใชประโยชนหรอใชประโยชนไมคมคา เพอใหเกษตรกรและผยากจนไดใชประโยชนอยางทวถง รวมถงสนบสนนทางการเงนแกการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

(4) สนบสนนใหชมชนมการบรหารจดการทดนรวมกน ทงทดนทากนและทดนสาหรบการอยอาศยในรปแบบโฉนดชมชน

(5) ประสานงานกบหนวยงานทเกยวของเพอแกไขปญหาทดนของเกษตรกรและผยากจน

อานาจหนาทของสถาบน สถาบนทจดตงขนนมอานาจหนาทรวม 15 ประการตามมาตรา 8 ดงน มาตรา 8 เพอใหบรรลวตถประสงคตามมาตรา 7 ใหสถาบนมอานาจหนาท ดงตอไปน

(1)ใหสนเชอการจดหาและพฒนาทดนแกเกษตรกร ผยากจน ผประสงคจะใชประโยชนในทดน องคกรชมชน หรอเครอขายองคกรชมชน ทงน ตามทคณะกรรมการกาหนด

(2) สงเสรมและสนบสนนองคกรชมชนและเครอขายองคกรชมชนในการจดการทดน (3) กอตงสทธ หรอทานตกรรมทกประเภทกบหนวยงานของรฐหรอเอกชน (4) โอนหรอรบโอนอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธตาง ๆ (5) ถอกรรมสทธ มสทธครอบครอง และมทรพยสทธตางๆ (6) ซอ จดหา จาหนาย ยม ใหยม เชา เชาซอ ใหเชาซอ แลกเปลยนหรอดาเนนงาน

เกยวกบอสงหารมทรพยหรอทรพยสทธตางๆ (7) เขารวมทนกบนตบคคลอนในกจการทเกยวกบวตถประสงคของสถาบน (8) กยมเงนเพอประโยชนในการดาเนนการตามวตถประสงคของสถาบน (9) ทาความตกลงและรวมมอกบองคการหรอหนวยงานอนทงภาครฐและภาคเอกชนทงใน

ประเทศและตางประเทศในกจการทเกยวกบการดาเนนการตามวตถประสงคของสถาบ

24

ตารางท 1 การจดซอทดนเอกชนเพอการปฏรปทดน

พ.ศ. การจดซอทดน (ไร) วงเงน ราคาเฉลย/ไร

2521 5,653.92 11,191,429.54 1,979.41 2522 62,098.46 144,184,147.20 2,321.86 2523 51,753.22 142,562,485.01 2,754.65 2524 28,417.90 83,641,666.24 2,943.27 2525 25,305.10 59,982,877.76 2,370.38 2526 23,382.84 52,240,854.07 2,234.15 2527 25,725.66 80,095,244.33 3,113.43 2528 16,587.66 49,235,914.78 2,968.22 2529 29,791.13 86,144,084.78 2,891.60 2530 30,265.78 94,013,704.70 3,106.27 2531 18,568.46 62,801,355.45 3,382.15 2532 3,254.33 11,062,210.22 3,399.22 2533 5,282.41 17,648,612.19 3,341.01 2534 2,567.53 10,555,926.02 4,111.31 2535 5,069.51 29,941,404.71 4,130.85 2536 12,518.81 105,563,468.84 8,432.38 2537 21,587.78 197,486,427.93 9,148.06 2538 9,141.16 83,222,138.50 9,104.10 2539 10,057.82 102,070,048,25 10,148.33 2540 19,137.43 224,541,244.45 11,733.09 2541 15,699.45 195,103,289.75 12,427.39 2542 1,278.24 16,844,607.50 13,177.96 2543 746.24 19,276,617.50 25,831.57 2544 689.39 11,533,790.00 16,730.48 2545 1,929.68 27,974,679.70 14,497.07 2546 4,363.95 66,410,676.10 15,218.02 2547 1,679.45 30,694,780.72 18,953.77 2548 1,251.15 34,701,780.0 27,735.96 2549 - - - 2550 - - - 2551 - - - 2552 239.41 9,576,500.00 40,000.00 2553 168.82 6,752,600.00 40,000.00 รวม 434,152.68 2,058,054,566.24 4,740.39

ทมา : สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (2554)

(10) ประสานงาน ใหคาปรกษาและคาแนะนาการวางแผนพฒนาและการใชประโยชนในทดนแกหนวยงานภาครฐ เอกชนทเกยวของกบการจดตงธนาคารทดน

(11)รวบรวม ศกษา วเคราะห วจย และจดทาขอเสนอแนะเกยวกบการกาหนดนโยบายและมาตรการทเกยวของกบการบรหารทดน รวมทงเสนอแนะปญหา อปสรรค และขอขดของทเกดขนในการปฏบตงาน ตลอดจนแนวทางการแกไขตอคณะกรรมการ

25

(12) เรยกเกบคาธรรมเนยม คาบารง คาตอบแทน หรอคาบรการในการดาเนนกจการตางๆ ตามวตถประสงคของสถาบน ทงน ตามหลกเกณฑและอตราทคณะกรรมการกาหนด

(13) เปนตวแทนหรอนายหนา หรอมอบหมาย หรอวาจางใหบคคลหรอนตบคคลอน ประกอบกจการตาง ๆ ตามวตถประสงคของสถาบน

(14) ดาเนนการอนใดทจาเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของสถาบนการเขารวมทนตาม (7) และการกยมเงนตาม (8) ใหเปนไปตามหลกเกณฑทคณะรฐมนตรกาหนด

(15) ดาเนนการอนใดทจาเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของสถาบน การเขารวมทนตาม (7) และการกยมเงนตาม (8) ใหเปนไปตามหลกเกณฑทคณะรฐมนตรกาหนด

ทนและทรพยสน ทมาของทนและทรพยสนในการดาเนนกจการของสถาบนเปนไปตามบทบญญต มาตรา

10 ซงประกอบดวย (1) เงนและทรพยสนทไดรบโอนมาตามมาตรา 42 (2) เงนทรฐบาลจายใหเปนทนประเดม (3) เงนอดหนนทวไปทรฐบาลจดสรรใหตามความเหมาะสม (4) เงนอดหนนจากภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน หรอองคกรอน รวมทงจาก

ตางประเทศหรอองคการระหวางประเทศ และเงนหรอทรพยสนทมผอทศให (5) คาธรรมเนยม คาบารง คาตอบแทน คาบรการ หรอรายไดจากการดาเนนกจการตางๆ

ตามวตถประสงคของสถาบน (6) ดอกผลของเงนหรอรายไดจากทรพยสนของสถาบน

การรบเงนหรอทรพยสนตาม (4) จะตองไมกระทาในลกษณะททาใหสถาบนขาดความเปนอสระหรอความเปนกลางการบรหารและการดาเนนกจการ การบรหารสถาบนดาเนนโดย “ คณะกรรมการสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน” จานวน 11 คน ตามมาตรา 14 ซงประกอบดวย

(1) ประธานกรรมการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญและประสบการณสงทางดานการจดการทดน ดานการบรหาร ดานการวางผงเมอง หรอวทยาการอนทเกยวของและเปนประโยชนตอกจการของสถาบน

(2) กรรมการโดยตาแหนง จานวนหาคน ไดแก ปลดสานกนายกรฐมนตร ปลดกระทรวงการคลง ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ ปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และปลดกระทรวงมหาดไทย

(3) กรรมการผแทนองคกรชมชน จานวนสองคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากบคคลทไดรบการสรรหาจากตวแทนขององคกรชมชน

(4) กรรมการผทรงคณวฒ จานวนสองคน ซงคณะรฐมนตรแตงตงจากผมความร ความเชยวชาญ และประสบการณเปนทประจกษในดานการจดการทดน ดานทรพยากรธรรมชาต ดานการพฒนาสงคม หรอวทยาการอนทเกยวของและเปนประโยชนตอกจการของสถาบน โดยในจานวนนตองเปนผทรงคณวฒซงมใชขาราชการหรอผปฏบตงานในหนวยงานของรฐทมตาแหนงหรอเงนเดอนประจารวมอยดวย

ใหผอานวยการเปนกรรมการและเลขานการโดยตาแหนง และใหผอานวยการแตงตงเจาหนาทเปนผชวยเลขานการไดตามความจาเปน

26

อานาจหนาท คณะกรรมการมอานาจหนาทตามบทบญญตดงน มาตรา 19 คณะกรรมการมอานาจหนาทควบคมดแลสถาบนใหดาเนนกจการใหเปนไปตาม

วตถประสงคทกาหนดไว อานาจหนาทเชนวานใหรวมถง (1) นโยบายการบรหารงาน และใหความเหนชอบแผนการดาเนนงานของสถาบน

(2) อนมตแผนการลงทน แผนการเงน และงบประมาณประจาปของสถาบน (3) ประเมนผลการปฏบตงานของผอานวยการและผปฏบตงานของสถาบนตามหลกเกณฑและวธการทคณะกรรมการกาหนด (4) ควบคมดแลการดาเนนงานและการบรหารงานทวไป ตลอดจนออกระเบยบ ขอบงคบประกาศ หรอขอกาหนดเกยวกบสถาบนในเรองดงตอไปน (ก) การบรหารงานทวไปของสถาบน การจดแบงสวนงานของสถาบนและขอบเขตอานาจหนาทของสวนงานดงกลาว (ข) การกาหนดตาแหนง คณสมบตเฉพาะตาแหนง อตราเงนเดอน คาจาง และเงนอนของเจาหนาทและลกจาง (ค) การคดเลอก การบรรจ การแตงตง การประเมนผลงาน การถอดถอนวนยและการลงโทษทางวนย การออกจากตาแหนง การรองทกขและการอทธรณการลงโทษของเจาหนาทและลกจางรวมทงวธการและเงอนไขในการจางลกจาง (ง) การบรหารและการจดการการเงน การพสด และทรพยสนของสถาบน รวมทงการบญชและการจาหนายทรพยสนจากบญชเปนสญ (จ) การจดสวสดการและสทธประโยชนอนแกเจาหนาทและลกจาง (ฉ) ขอบเขตอานาจหนาทและระเบยบเกยวกบการปฏบตหนาทของผตรวจสอบภายใน (ช) การสรรหา การแตงตง และถอดถอนผอานวยการ การปฏบตงานของผอานวยการและการมอบหมายใหผอนปฏบตงานแทน (5) ใหความเหนชอบรายงานประจาปและเสนอตอรฐมนตรเพอปฏบตการใหเปนไปตามพระราชกฤษฎกาน (6) ออกขอบงคบวาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขการใหสนเชอเพอการจดหาและพฒนาทดนแกเกษตรกร ผยากจน ผประสงคจะใชประโยชนในทดน องคกรชมชน หรอเครอขายองคกรชมชน (7) กระทาการอนใดทจาเปนหรอตอเนองเพอใหบรรลวตถประสงคของสถาบน

ระเบยบเกยวกบการจาหนายทรพยสนจากบญชเปนสญตาม (4) (ง) ตองเปนไปตามหลกเกณฑทคณะรฐมนตรกาหนด

27

กรอบ 1 ลาดบเวลาของแนวคดและการดาเนนงานทเกยวของกบธนาคารทดนในประเทศไทย

2512 : ระเบยบวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสหกรณทดนเพอจดใหเกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ. 2512

2513 : กองทนเพอจดหาทดนใหกบเกษตรกร 2518 : จดตงกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม 2518 : ระเบยบกระทรวงเกษตรและสหกรณวาดวยเงนทนหมนเวยนจดซอทดนของกรมสงเสรมสหกรณเพอ

จดสรรใหแก เกษตรกรตามวธการสหกรณ พ.ศ. 2518 2519 : ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยเงนทนหมนเวยนกองทนจดหาทดนชวยเหลอชาวนาชาวไร พ.ศ.

2519 2521 : มการจดตงคณะทางานรวมระหวาง ส.ป.ก. กบ ธ.ก.ส. เพอศกษาลทางในการจดตงธนาคารทดน 2523 : มการจดตงคณะอนกรรมการพจารณาดานธนาคารทดน 2525 : คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาตมมตใหจดตงธนาคารทดน 2525 : คณะรฐมนตรเหนชอบมตของคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต 2525 : คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ศกษาเรองการจดตงธนาคารทดน 2528 : ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการชวยเหลอเกษตรกรและผยากจน พ.ศ. 2528 2533 : ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยกองทนหมนเวยนเพอปลดเปลองหนสนเดมของเกษตรกรท

ยากจน พ.ศ. 2533 2534 : คณะรฐมนตร มมตวนท 13 สงหาคม 2534 ใหจดตงธนาคารทดน 2534 : แกไข พ.ร.บ. ธ.ก.ส. 2509 เพมเตม มาตรา 34 ทว ใหตง กองทนทดนขน ใน ธ.ก.ส. 2545 : คณะรฐมนตรมมตใหยต ดาเนนการกองทนทดน 2551 : คณะรฐมนตรแถลงนโยบายตอรฐสภาจะจดตงธนาคารทดน (ธนวาคม) 2552 : เครอขายปฏรปทดนเสนอตอรฐบาลใหจดตงธนาคารทดน (กรกฎาคม) 2553 : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ไดเสนอใหมการจดตงธนาคารทดน (มถนายน) 2554 : มตจากการประชมสมชชาปฏรปทดนระดบชาตครงท 1 ใหมการจดตงธนาคารทดน (มนาคม) 2554 : มพระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน( องคการมหาชน) พ.ศ. 2554

(พฤษภาคม) 2554 : คณะรฐมนตรแถลงนโยบายตอรฐสภาจะจดตงธนาคารทดน (สงหาคม)

28

2.6 ปญหาและอปสรรคของแนวคดและการดาเนนงานเรองธนาคารทดน

จากการทบทวนถงแนวคดและการดาเนนงานในอดตซงครอบคลมถงกองทนหมนเวยนชวยเหลอเกษตรกรในการจดหาทดนทากนตางๆ มาตงแต พ.ศ. 2512 จนถงการจดตงกองทนทดนใน พ.ศ. 2534 พบวามปญหาและอปสรรคทสาคญ 6 ประการ คอ 2.6.1 งบประมาณหรอแหลงเงนทนในการจดหาทดนมจานวนนอยไมพอเพยงตอการจดหาทดนใหแกผไรทดนทากน 2.6.2 ผไรทดนทากนทไดรบทดนจากรฐจานวนหนง ขาดความรและความตงใจทจะทาการเกษตรจงละทงทดนทรฐจดให 2.6.3 ทดนทรฐจดซอมาไมเหมาะสมตอการเกษตร ขาดโครงสรางพนฐานทสาคญแกการเกษตรและการดารงชวต 2.6.4 ขาดการประสานงานทมประสทธภาพระหวางหนวยงานทดาเนนการ โดยเฉพาะกรณของกองทนทดน 2.6.5 การดาเนนงานอยภายใตขอบเขตและระเบยบแบบแผนของทางราชการ ทาใหเกดความลาชาและไมมประสทธภาพ 2.6.6 มปญหาเรองธรรมาภบาล ในการบรหารจดการ

(มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2539; ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และสานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2544; ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2544)

จากผลการดาเนนงานเรองธนาคารทดนดงกลาวมสถานการณผไรทดนในปจจบน ดงน จากขอมลการขนทะเบยนผไรทดนทากน ของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ณ วนท 30 กนยายน 2554 พบวา ทวประเทศมผไรทดนทากน จานวน 333,246 ราย อยในภาคเหนอ 18,035 ราย ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 267,481 ราย ภาคกลาง 28,584 ราย และภาคใต 19,146 ราย ในขณะทผลการสารวจการเปลยนแปลงทางการเกษตร พ.ศ. 2551 ของสานกงานสถตแหงชาตรายงานวามสมาชกในครวเรอนผถอครองทาการเกษตร รวมทงสน 21.4 ลานราย และในการสารวจภาวะการทางานของประชากรในไตรมาส 3 ป 2544 พบวามลกจางเอกชนในการเกษตรเฉพาะทปลกพชสวนพชไร มจานวน 949,241 คน (สานกงานสถตแหงชาต, 2554)

29

บทท 3

วเคราะหความเปนไปไดในการจดตงธนาคารทดนในประเทศไทย

3.1 แบบจาลองและขอสนนษฐาน

งานวจยนพยายามจะตอบโจทยเกยวกบการจดตงธนาคารทดน เพอทาหนาทแทนรฐในการสงเสรมเกษตรกร โดยเฉพาะอยางยงใหเกษตรกรมทดนทากนของตนเอง หรอเชาทดนของรฐ ซงสนนษฐานวาความรสกมนคงในกรรมสทธ/สทธการเชาทดน จะเปนแรงจงใจการปรบปรงทดน เพมผลตภาพการเกษตรและเปนผลดตอสวนรวม ลดปญหาความยากจนและสรางความเปนธรรมในสงคม ขอสมมต A1: รฐบาลไทยเหนดวยกบมาตรการปฏรปทดนทไมขดแยงกบระบบตลาด (market-assisted land reform) โดยจดหาทดนทเหมาะสมกบการเกษตร โดยซอจากเอกชนหรอรบโอนจากทดนจากหนวยงานของรฐ เพอนามาจดสรรใหเกษตรกรเชาหรอเชาซอ ผเชาหรอผเชาซอหมายรวมถงสมาคมสหกรณการเกษตร ชมชน A2: ธนาคารทดน มสถานะเปนตวแทน (agent) ของรฐบาลไทยในการปฏรปทดน นอกเหนอไปจากบทบาทการจดหาทดน ธนาคารทดนสามารถทาภารกจการพฒนาการเกษตรในลกษณะอนๆ ไดแก การใหคาแนะนาดานวชาการเกษตร ใหสนเชอแกเกษตรกรทตองการเงนทนไปซอทดนเปนกรรมสทธของตนเอง A3: เกษตรกรผเชา (อยางนอยจานวนหนง) มความประสงคเปลยนแปลงสถานะจากปจจบนคอการเชาทดน เปนการเชาซอหรอเชาจากจากธนาคารทดน A4: ทดนทจดหาและใหเชาเปนทรพยสนของรฐ (state property) โดยธนาคารทดนทาหนาทเปนตวแทนของรฐบาล ตามนโยบายทรฐมอบหมาย โดยมคณะกรรมการนโยบายของธนาคารทดนทาหนาทกาหนดนโยบาย-กากบ-และใหคาแนะนา โดยยดแนวทางการพฒนาทยงยน และการดาเนนการเยยงธรกจ มสถานะเปนนตบคคล ธนาคารทดนมหนาทจดทาบญชทรพยสนและหนสนเพอการตรวจสอบเปนประจาทกป จดใหมระบบตรวจสอบภายในและตรวจสอบภายนอก การจดทาบญชรายได-รายจายประจาป บญชทรพยสน-หนสนและทน เพอประกอบในการวเคราะหกาไรขาดทนและความยงยนทางการเงนของธนาคารทดน รายไดของธนาคารทดนมาจากหลายแหลงคอ ก) รายไดคาเชาทดน ข) รายไดจากการใหเชาซอ ค) รายไดการดาเนนธรกจรปแบบอน เชน ดอกเบย เงนอดหนนจากรฐบาล พรอมกบแสดงรายจายของธนาคารทดน ซงคาดวารายการใชจายสาคญคอ ก) ดอกเบยพนธบตรทธนาคารทดนเปนผออกหรอกระทรวงการคลงออกพนธบตรแทน1 ข) เงนปนผลทจดสรรใหผถอหน ค) คาใชจายการดาเนนการของธนาคารทดน เปนตน A5: ธนาคารทดนเปนองคกรภาครฐทไมใชสวนราชการ โดยไมมเปาประสงคเพอแสวงหากาไร การดาเนนการของธนาคารทดนในฐานะหนวยงานในกากบของรฐ จาเปนตองถกตรวจสอบและประเมนผล (performance audit) การวเคราะหอตราการคนทน (measurement of cost recovery โดยไมไดตงเปาหมายวา อตราการคนทนตองเทากบ 100% อยางไรกตาม เพอบรรลเปาหมายความยงยนของธนาคารทดน และไมเปนภาระทางการคลงของภาครฐจนเกนไป จาเปนตองกาหนดเปาหมายอตราการคนทน (cost-recovery) ในระดบทยอมรบได ตวอยางเชน อตราการคนทนขนตาไมนอยกวา 70 โดยกาหนด 1 ตามนยของมาตรา 25 แหงพรบ. การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548)

30

นยามวา หมายถง รายไดจากคาเชาและคาเชาซอและการดาเนนการอนๆของธนาคารทดน เปรยบเทยบกบคาใชจายประจาปของธนาคารทดนโดยไมนบรวมคาใชจายซอทดนใหม) ในฐานะเปนหนวยงานภายใตการกากบของรฐ ธนาคารทดนไดรบการอดหนนประจาปจากรฐบาล หรอการสนบสนนทางการเงนจากรฐบาลเปนครงคราว A6: นอกเหนอจากการตรวจสอบดานการเงน (financial audit) และการตรวจสอบวาดาเนนการตามนโยบาย/ภารกจ (compliance audit) ใหมระบบตรวจสอบประเมนผล (performance audit) โดยครอบคลมมตตางๆ ไดแก สมฤทธผลของนโยบาย (policy achievement) ผลกระทบตอเกษตรกรกลมเปาหมาย ทงทเปนตวเงนหรอไมเปนตวเงน A7: ธนาคารทดน เปนหนวยงานนตบคคลทรฐบาลถอหนเปนสวนใหญ (รอยละ 51 หรอสงกวานน) หนสวนทเหลอเปดโอกาสใหองคกรปกครองสวนทองถน หนวยงานนตบคคล และปจเจกบคคลถอครอง ใหเงนปนผลใหแกผถอหนเปนประจาทกป โดยองกบผลการปฏบตงานของธนาคารทดน

แบบจาลอง เกษตรกรไทย จาแนกออกเปนสองกลม กลาวคอ ก) เกษตรกรทมทดนทากนของตนเอง (FL) และ ข) เกษตรกรทเชาทดนทากน (FR) (1)------ F = FL + FR

F = จานวนเกษตรกร FL = เกษตรกรทมทดนทากนของตนเอง FR = เกษตรกรผเชา

การใชทดนเพอเกษตรกรรม จาแนกออกเปนสองสวนคอ ทดนของเกษตรกร และทดนเชา (2)----- L = LO + LR

LO = ทดนเกษตรกรรมทเกษตรกรเปนเจาของ LR = ทดนเกษตรกรรมทเชา

เกษตรกรผเชา คอ ประชากรกลมเปาหมายของธนาคารทดน โดยคาดวา สดสวนหนง (α , 0 < α <1 ) ของเกษตรกรผเชามความประสงคเปลยนแปลงสถานะจากเดมการเชาทเอกชน เปนเจาของทดนของตนเองดวยการเชาซอ หรอการเชาทดนทากนจากธนาคารทดน ภายใตสญญาและเงอนไขการเชาทประเมนวาเหมาะสม ทงนเกษตรกรผเชามอสระในการตดสนใจวาจะรวมมอหรอไมรวมมอ และสนนษฐานวา เกษตรกรผเชาจะพจารณาเรองนอยางรอบคอบกอนการตดสนใจ กลาวคอพจารณาถง ก) คณภาพของทดนทธนาคารทดนจดหา วาเหมาะสมสาหรบการเพาะปลกและการทาอาชพเกษตรกรรมหรอไม ข) ทาเลทตงของทดนทธนาคารทดนจดหา และระยะทางจากทอยอาศย อกนยหนงเกษตรกรคานงถงตนทนคาโสหยในการอพยพยายททากน ค) คาเชาของธนาคารทดน โดยคาดวาคาเชาทธนาคารทดนจดเกบะองกบ “คาเชาอตราตลาด” แตอาจจะตากวาราคาตลาด เพอสรางแรงจงใจใหเกษตรกรมาใชบรการของธนาคารทดน ง) เงอนไขการเชาทดนเหมาะสม หมายถง สญญาการเชาทดนระยะยาว การโอน สทธการเชาทดนใหแกบตรหลานทประสงคจะยดอาชพการเกษตรตอไป จ) เกษตรกรจานวนหนงอาจจะมความตองการเลกอาชพการเกษตร ดวยสาเหตใดๆกตาม อาทเชน ชราภาพ สขภาพไมอานวย ประกอบอาชพอน อาจจะขายกรรมสทธใหเพอนเกษตรกรหรอใหธนาคารทดน หมายถง ธนาคารทดนรบซอทดนจากสมาชกเกษตรกร โดยอง “ราคาทดนอางองในอนาคต” การกาหนดเงอนไขนเพอเปน “ออพชน” เพอเกษตรกรมความมนใจวา สามารถจะขายทดนไดในเวลาทจาเปนหรอเมอเลกประกอบอาชพการเกษตร

31

ธนาคารทดนในฐานะตวแทนของรฐ ทาหนาทจดหาทดน โดยวเคราะหปรมาณความตองการทดนของเกษตรกรกลมเปาหมาย ทงนทดนทนามาจดสรรควรจะเหมาะสมกบการประกอบอาชพการเกษตร ดวยการซอทดนเอกชนหรอจากหนวยงานของรฐ (3)---- LP = α * LR

LP = ปรมาณทดนการเกษตรทเปนเปาหมายการทางานของธนาคารทดน LR = ทดนการเกษตรทเกษตรกรเชาทากน α = สดสวนของเกษตรกรผเชาทตองการเชา/เชาซอทดนจากธนาคารทดน

ตอจากการวเคราะหขนาดทดนทเหมาะสมและนามาจดสรรใหเกษตรกรกลมเปาหมาย คอ การคานวณเปนเงนทนทจาเปนสาหรบธนาคารทดน วางแผนระดมเงนทน ดวยพจารณาทางเลอกตางๆ ไดแก การออกพนธบตร การจาหนายหน และเงนทนแหลงอนๆ (4)------ F = α * p * LR

F = เงนทนเปาหมายการระดมเงนของธนาคารทดน ซงเทากบจานวนเงนทจะตองซอทดนจากเอกชนหรอหนวยงานอนๆ p = ราคาทดนเฉลยตอไร

ตวอยางสมมต ธนาคารทดนกาหนดเปาหมายจดหาทดนจานวน 2 ลานไร (คานวณจากความตองการ เชน เกษตรกรผเชาจานวน 5 แสนคนมความประสงคจะเชาทดนหรอเชาซอทดนจากธนาคารทดน ขนาดความตองการทดนเทากบ 4 ไรตอราย) ราคาทดนโดยเฉลย (p) เทากบ 40,000 บาทตอไร ซงเปนพารามเตอรทจะใชคานวณเปาหมายการระดมเงนทนของธนาคารทดน

(5)----- F = Fb + Fe + Fg + Fo

สมการทหา แสดงแหลงทมาของเงนทนทระดม ไดแก Fb = เงนทนจากการจาหนายพนธบตร Fe = เงนทนจากการจาหนายหน Fg = เงนทนทรฐบาลจดสรรใหธนาคารทดน

Fo = เงนทนทธนาคารทดนไดจากการดาเนนกจการ (เชา เชาซอ และการดาเนนการอนๆ) ในแตละป ธนาคารทดนจะถกประเมนการทางาน โดยองตวชวดการทางานหลายตวดวยกน หนง รายไดสทธของธนาคารทดน ซงหมายถง รายรบของการดาเนนการ ลบดวย รายจายการดาเนนการ สอง การชาระคนหน (การออกพนธบตร) สาม การจายเงนปนผลใหผถอหน รายไดของธนาคารทดน ประกอบดวย สวน (6)----- R = R1+ R2 + R3 + R4

R1 = รายไดจากคาเชาทดน R2 = รายไดจากคาเชาซอทดน R3 = รายไดการดาเนนการในลกษณะอน R4 = เงนอดหนนจากรฐบาล (การอดหนนตอไร) โดยทเปาหมายควบคมไมใหเกนอตราทกาหนด เชน R4 < .3 (R1+R2+R3) โดยนยน

32

รายจายของธนาคารทดน ประกอบดวย รายจายดอกเบย (interest payment) รายจายเงนปนผล (dividend payment) รายจายคาดาเนนการ และ รายจายอนๆ (7)------ E = E1 + E2 +E3 + E4 E1 = รายจายดอกเบย

E2 = รายจายเงนปนผล E3 = รายจายดาเนนการ E4 = รายจายอนๆ

การประเมนผลการทางานของธนาคารทดน พจารณาจากตวชวดดงตอไปน หนง การดาเนนการของธนาคารทดน ซงครอบคลมจานวนทดนทจดซอ/รบบรจาค/หรอรบโอนจากหนวยงานอน การจดสรรหมายถงการใหเชา และใหเชาซอกบกลมเกษตรกรเปาหมาย สอง รายไดสทธ (net revenue) ของธนาคารทดน โดยกาหนดนยามวา หมายถง รายได – รายจาย ทงนโดยไมนบรวมเงนอดหนนหรอเงนโอนจากรฐบาล สาม อตราการคนทน (cost recovery ratio) หมายถง รายไดของธนาคารทดน โดยไมนบรวมกบเงนอดหนนหรอเงนโอนจากรฐบาล เปรยบเทยบกบคาใชจายการดาเนนการ (หมายเหต คาใชจายไมนบรวมคาซอทดนในปนนๆ เนองจากมลคาทดน นบเปนทรพยสนของรฐ)

อยางไรกตาม สมการท 5 สมการท 6 และสมการท 7 เปนการแสดงความสมพนธของตวแปรทสาคญในระบบ เปนมโนทศน จงเปนหลกทจะนาไปใชคานวณตอไป

3.2. การวเคราะหขอมลเชงประจกษ

ในสวนแรก วเคราะหสภาพเปนจรงเกยวกบการมทดนเปนของตนเองของเกษตรกร และการเชาทดนทากน โดยใชผลสารวจครวเรอนโดยสานกงานสถตแหงชาต สารวจในป พ.ศ. 2552 (SES2009) เพอทราบสถานะของการเชาทดนทากน อตราคาเชา จาแนกตามภมภาค และประเภทของกจกรรมการเกษตร เชน การปลกขาว พชไร พชสวน เลยงสตว และการประมง

เกษตรกรผเชา ตารางท 2 แสดงจานวนตวอยางครวเรอนเกษตรกรใน SES2009 กลมแรกหมายถงเกษตรกรทมทดนทากน (ตวแปร a03 รหส 1-6)2 จานวน 5,124 ครวเรอน เกษตรกรสวนใหญถอครองทดนขนาด 10-20 ไร และ 20-40 ไร ตามลาดบ กลมทสองหมายถงครวเรอนเกษตรกรผเชา (ตวแปร a03 รหส 11-13) มจานวนตวอยาง 1,273 ครวเรอน

2 ดคาอธบายใน Data Dictionary ของ NSO, SES2009, Appendix H

33

ตารางท 2 การกระจายของตวอยางครวเรอนตามชนชน ในฐานขอมลของสานกงานสถตแหงชาต SES2009, socio-economic class (A03)

รหสชนชน จานวนครวเรอน รอยละ รอยละสะสม ความหมายของรหส

1 210 0.48 0.48 นอยกวา ๒ ไร 2 460 1.05 1.53 ๒-๕ไร 3 888 2.03 3.55 ๕-๑๐ ไร 4 1,528 3.49 7.04 ๑๐-๒๐ ไร 5 1,375 3.14 10.18 ๒๐-๔๐ ไร 6 663 1.51 11.69 ๔๐ไรขนไป 11 108 0.25 11.94 เชา นอยกวา ๕ ไร 12 497 1.13 13.07 เชา ๕-๑๐ ไร 13 668 1.52 14.6 เชา ๒๐ ไรขนไป 19 743 1.7 16.29 อาชพหาของปา ประมง 21 2,134 4.87 21.16 22 8,066 18.4 39.56 31 100 0.23 39.79 32 5,219 11.91 51.7 41 1,264 2.88 54.58 แรงงานเกษตร 42 403 0.92 55.5 50 7,744 17.67 73.17 60 4,194 9.57 82.74 71 7,148 16.31 99.05 72 418 0.95 100

ทมาของขอมล NSO, SES2009

ตารางท 3 แสดงขอมลรายไดและทรพยสนของของครวเรอนเกษตรกร เปรยบเทยบระหวางกลมทมทดนทากนของตนเอง และ เกษตรกรผเชา ผลยนยนวา กลมเกษตรกรผเชามรายไดนอยกวารวมทงมลคาทรพยสนนอยกวา เมอเปรยบเทยบกบเกษตรกรทมทดนของตนเอง

ตารางท 3 รายไดและทรพยสนของครวเรอนเกษตรกร

รหสชนชน จานวนครวเรอน รายไดครวเรอน บาทตอเดอน

ทรพยสน พนบาท ความหมายของรหส

เกษตรกรมทดนทากน 1 210 6,670 345 นอยกวา ๒ ไร 2 460 6,685 426 ๒-๕ไร 3 888 7,177 533 ๕-๑๐ ไร 4 1,528 9,160 775 ๑๐-๒๐ ไร 5 1,375 12,418 1,153 ๒๐-๔๐ ไร 6 663 21,095 2,334 ๔๐ไรขนไป

เกษตรกรผเชา 11 108 5,659 205 เชา นอยกวา ๕ ไร 12 497 7,040 295 เชา ๕-๑๐ ไร 13 668 18,771 788 เชา ๒๐ ไรขนไป

ทมาของขอมล สานกงานสถตแหงชาต SES2009 หมายเหต รายไดครวเรอน หมายถง รายไดของครวเรอนจากทกแหลง ประกอบดวยคาจางเงนเดอน รายไดสทธการประกอบการเกษตรและนอกการเกษตร รายไดจากทรพยสน รายไดจากเงนโอน ทรพยสนครวเรอน หมายถง ผลรวมของมลคาบานและทดน ยานพาหนะ เงนและตราสารทางการเงน

34

ตารางท 4 แสดงจานวนเกษตรกรทมทดนทากน และ เกษตรกรผเชา จาแนกตามภาค ซงคานวณเปนอตราการเชา คาเฉลยทวประเทศ 19.9% โดยทภาคกลางและภาคเหนอสดสวนการเชาสงกวาภาคอนๆอยางชดเจน การเชารอยละ 33.8 และรอยละ 31.3 เปรยบเทยบกบภาคอสานรอยละ 7.5 และภาคใต รอยละ 2.8%

ตารางท 4 แจกแจกเกษตรกรเจาของทดน และเปนผเชา จาแนกตามภาค หนวย ราย

ภาคกลาง ภาคเหนอ ภาคอสาน ภาคใต รวม เปนเจาของทดน 881 1,420 1,850 973 5,124 เชาทดน 449 646 150 28 1,273 รวม ราย 1,330 2,066 2,000 1,001 6,397 อตราการเชา x 100 = % 0.338 0.313 0.075 0.028 0.199

ทมาของขอมล สานกงานสถตแหงชาต ภาคในทน ปรบจากนยามเดมของ NSO เขตกรงเทพและปรมณฑล (ซงมจานวนนอยมาก) ถกนบรวมเปน ภาคกลาง

ฐานขอมลของสานกงานสถตแหงชาต ระบประเภทกจกรรมการเกษตร โดยจาแนกออกเปน ขาว พชไร พชสวน เลยงสตว และการประมง ทงนสนนษฐานวา อตราการเชาทดนนาจะแตกตางกนตามประเภทกจกรรม ตารางท 5 แสดงสถตอตราการเชาทดนการเกษตร ตามประเภทกจกรรม โดยยนยนวาการเชาทนา และการทาไร สงกวาพชสวน เลยงสตว และ การประมงอยางชดเจน

ตารางท 5 อตราการเชาทดนการเกษตร ตามประเภทของกจกรรม อตราการเชาทดน จาแนกตามกจกรรมการเกษตร

คาเฉลย คา SD ความถ สดสวน x 100 = รอยละ ราย ขาว 0.2550 0.4359 3,443 พชไร 0.2485 0.4323 1,163 พชสวน 0.0381 0.1916 1,390 เลยงสตว 0.0645 0.2462 248 ประมง 0.3039 0.4622 102 รวม 0.1997 0.3998 6,346

การวเคราะหขนตอไปคอการอนมานทางสถต (statistical inference) โดยคานวณพนทการเชา

ทดนของกลมเกษตรกรทดนทวประเทศ โดยใชคาสมประสทธ 433 (เปรยบเทยบระหวางจานวนครวเรอนทวประเทศ 19 ลานครวเรอน กบจานวนตวอยางครวเรอนใน SES2552 อกนยหนง 19,000,000 / 43,830) จงอนมานวา มทดนทเกษตรกรเชาทากนในขณะนเทากบ 10.4 ลานไรโดยประมาณ ดสถตประกอบในตารางท 6

35

ตารางท 6 ประมาณการทดนการเกษตรเชา

รหสชนชน เกษตรกรผเชา จานวนครวเรอน

คาเฉลยของ ทดนเชา

(ไร)

ปรมาณทดน ทตองการ

(ไร) เชา นอยกวา ๕ ไร 108 2.5 116,910 เชา พนท ๕-๑๐ ไร 497 7.5 1,614,008

เชา พนท ๒๐ ไรขนไป 668 30 8,677,320 10,408,238

ทมาของขอมล สานกงานสถตแหงชาต SES2009 การประมาณการโดยผเชยน

ตารางท 7 คาเฉลยพนทเชา และคาเชา จาแนกตามประเภทกจกรรม ประเภทกจกรรม พนทเชา คาเชา ไร บาทตอไรตอป ขาว 18.9 2,401.8 พชไร 23.3 2,283.7 พชสวน 18.5 10,526.3 เลยงสตว 17.3 768.7 ประมง 15.4 1,440.0 คาเฉลย 19.6 2,741.5

โดยทสนนษฐานวา อตราคาเชาฯ อาจจะแตกตางกนตามภมภาค จงแจกแจงคาสถตตามภมภาคในกรณพนทปลกขาวและพชไรเทานน

ตารางท 8 คาเชาทดนการเกษตร ขาวและพชไร จาแนกตามภมภาค คาเชาทดน

บาทตอไรตอป ความถ ขาว ความถ พชไร กรงเทพและปรมณฑล 1 2,095 ภาคกลาง 296 5,510 117 2,130 ภาคเหนอ 520 1,298 182 2,106 ภาคอสาน 376 1,527 63 3,152 ภาคใต 25 1,723 2 108 รวม 1,218 2,402 364 2,284

3.3 ธนาคารทดน และเปาหมายการจดหาทดน การวเคราะหในสวนนแบงออกเปนสองตอนโดยใชวธการสถานการณสมมต ในเบองตน นกวจยสนนษฐานวา เกษตรกรผเชาทมความตองการเชาหรอเชาซอทดนจากธนาคารทดนมสดสวนเพยงรอยละ 25 ของจานวนทงหมด โดยมเหตผลดงตอไปน ประการแรก เกษตรกรผเชาอาจจะมความรสกผกพนกบ เจาของทดน เนองจากไดทาสญญาเชาระยะยาว หรอพอใจกบสญญาเชาทดนททากนมาเปนเวลายาวนาน หรอเกษตรกรผเชาอาจจะประเมนวาคาเชาและผลผลตการเกษตรทไดรบในปจจบนเหมาะสมอยแลว ประการทสอง เกษตรกรผเชาอาจจะไมมความมนใจวาทดนทธนาคารทดนจดหามานน จะมคณภาพเหมาะสมสาหรบการเพาะปลกหรอไม รวมทงพจารณาถงทาเลทตงของทดน (แปลงใหม) ซงอาจจะหางไกล

36

จากบานเรอนหรอทพกอาศยในปจจบน ในแงนการเปลยนแปลงสญญาเชายอมจะมตนทนคาโสหย หรอจาเปนตองอพยพยายทอยอาศย คาพารามเตอร α t, t=1,2,3,….n เปนสงทเปลยนแปลงหรอปรบตวไดในระยะยาว อาจจะเปนไปไดวา เกษตรกรผเชาทใชบรการของธนาคารทดนประสบความสาเรจเปนอยางด แปลงทดนใหมใหผลตภาพสง ยอมจะเปนแรงจงใจใหเกษตรกรรายอนๆตองการเชาหรอเชาซอทดนจากธนาคารทดน

คาสถตในตารางท 9 แสดงการคานวณปรมาณทดนทจะตองจดหา ซงเปนเปาหมายการทางานของธนาคารทดน โดยมขอสมมต 3 แบบ แบบทหนง สนนษฐานวาในระยะแรก (ชวงเวลาสบปแรก) รอยละ 25 ของเกษตรกรผเชาตองการเชาหรอเชาซอทดนจากธนาคารทดน โดยนยน ธนาคารทดนมความจาเปนตองจดหาทดนจานวน 2.6 ลานไร ดวยการซอทดนจากเอกชน มลนธ สมาคม หรอสวนราชการตางๆ ดงนน ธนาคารทดนมความจาเปนทจะตองระดมเงนทนคดเปนมลคา 1 – 1.3 แสนลานบาท ทงนขนาดของเงนทนทตองการจะแปรผนตามราคาทดนดวย ในเบองตนนกวจยกาหนดใหราคาทดนเฉลยเทากบ 40,000 บาทตอไร และ ทดนเฉลยขนสงเทากบ 50,000 บาทตอไร (หมายเหต ราคาทดน 40,000 บาทตอไรเปนราคาซอของสานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในป 2552 และ 2553 ตามลาดบ)

ตารางท 9 เปาหมายการจดหาทดนของธนาคารทดน และ การระดมเงนทน

สถานการณสมมต ปรมาณทดน ทจะจดหา

ราคาตอไร 40,000

ราคาตอไร 50,000

Sim1: 25% 2,602,059 104,082 130,103 Sim2: 50% 5,204,119 208,165 260,206 Sim3: 75% 7,806,178 312,247 390,309

ทมาของขอมล การคานวณโดยผเขยน จากฐานขอมลของ NSO, SES2009

37

บทท 4 ขอเสนอในการบรหารจดการ

ขอเสนอในการบรหารจดการจะครอบคลมประเดนสาคญ 4 ประการ คอ (1) แหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน (2) โครงสรางธนาคารทดน (3) ทมาของทดน (4) การบรหารจดการ ขอเสนอทเกยวของกบประเดนทง 4 น มสมมตฐานมาจากหนาทหลกของธนาคารทดน 6 ประการ คอ 1. ระดมทนมาจดหาทดนใหแกผไรทดนทากน 2. จดหาทดนเพอนามาให เชา เชาซอ และขาย 3. ใหกยมเงนเพอไปจดซอทดนเพอการเกษตร 4. รบบรหารจดการทดนจากเจาของทดนทตองการใหเชา 5. ชวยเหลอเกษตรกรมใหสญเสยสทธในทดน 6. สนบสนนเงนทนในการพฒนาอาชพ หนาทของธนาคารทดนทเสนอนจะมหนาทคลายคลงกบ Land Bank of Taiwan (2012) Land Bank of the Phillippines (2012), Federal Land Bank (1968) USA. 4.1 แหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน

เกยวกบทางเลอกของการระดมเงนทนของธนาคารทดน มขอเสนอวาธนาคารทดนมทางเลอก 3 ทาง ดวยกน ทางเลอกทหนง การจาหนายพนธบตรโดยธนาคารทดน หรอ รฐมอบอานาจใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรแทนและนาเงนทไดมาใหธนาคารทดนใชเปนเงนทนซอทดน มลคาพนธบตรเทากบความจาเปนทจะตองเงนเพอซอทดน ซงแปรผนตามราคาซอขาย สมมตวา ซอทดนในราคา (เฉลย) 40,000 บาทตอไร จะตองใชเงนทน 104,082 ลานบาท และทาใหเกดภาระดอกเบยเทากบ 3,643 ลานบาท สมมตวาอตราดอกเบยพนธบตรเทากบ 3.5% ตอป ในกรณทธนาคารทดนซอทดนในราคาสง คอ 50,000 บาทตอไร หมายถง การออกพนธบตรมลคา 130,103 ลานบาท เกดภาระดอกเบยเทากบ 4,554 ลานบาท เกยวกบเปาหมายการจาหนายพนธบตร ผวจยมขอเสนอดงน

ก) องคกรปกครองสวนทองถน (อปท) นาจะเปนกลมเปาหมายผซอพนธบตรของธนาคารทดน จากงบดลของทองถน พบวา อปท . เปนหนวยงานของภาครฐท ดารงเงนสะสมเปนจานวนมาก กระทรวงการคลงเคยสารวจเงนสะสมของ อปท. ในสถาบนการเงน (สวนใหญธนาคารพาณชย) รวมกนเปนมลคามากกวา 200,000 ลานบาท

ข) การเปลยนองคประกอบของเงนสะสม โดยจดสรรในรปการถอพนธบตรแทนทจะถอเปนเงนฝากออมทรพยหรอเงนฝากประจา ใหผลตอบแทนทสงกวา จงเปนประโยชนทงสวนทองถนเอง ตอรฐบาลและธนาคารทดน ทงนจาเปนตองใหความรการบรหารเงนแกองคกรปกครองสวนทองถน “เงนสะสม” (reserve money) เปนการกนเงนจานวนหนง เปนสภาพคลอง เพอบรหารในยามฉกเฉนและความผนผวนของรายไดและรายจาย ตวอยางเชน อทกภยและภยธรรมชาตทาให อปท. มรายจายเพมขนอยางคาดไมถง สภาวะเศรษฐกจตกตาทาใหการจดเกบภาษและคาธรรมเนยมของ อปท. ตากวาเปาหมาย จงจาเปนตองดารงเงนสะสม ทงนมผลงานวจยทแสดงการวเคราะห optimal reserve ขององคกรปกครองสวนทองถนในตางประเทศ รวมทงวธปฏบตจากตวอยางนานาประเทศ ทระบวา การกนเงนสารองในอตรารอยละ 15-20 ของรายจาย (หรอรายได) ของรฐบาลทองถน นาจะพอเพยงสาหรบบรหารในภาวะความไมแนนอน ในสภาพเปนจรง เงนสะสมขององคกรปกครองทองถนของไทย สงกวา “optimal reserve” คอนขางมาก จงมศกยภาพทจะผนเงนทนเหลานมาซอพนธบตร จะเปนผลประโยชนรวมกนตอสวนทองถนและสนบสนนการจดตงธนาคารทดน

38

ตารางท 10 ทมาของแหลงเงนทนจากขอเสนอในอดต

ขอเสนอ ดร.ไชยยงค ชชาต

(2517)

ขอเสนอคณะทางานจดตง ธนาคารทดน

อนกรรมการทดน (2526)

ขอเสนอคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2527)

พระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนจดการ ธนาคารทดน(องคการมหาชน)

พ.ศ.2554

1. เงนเรมตนจากรฐบาลจานวนหนง 2. การขายพนธบตรทดนใหแกสถาบนการเงนตาง ๆ และแกบคคลทวไป 3. เงนกภายในและภายนอกประเทศ 4. เงนฝากและเงนชาระหนจากสมาชก 5. ขายหนใหแกสมาชก 6. กองทนชวยเหลอเกษตรกร

1.เงนทนจากรฐบาลจานวนหนง 2. เงนกจากแหลงเงนทนทงภายในและภายนอกประเทศ 3. เงนยมจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร 4. เงนรบฝากและเงนรบชาระหนจากเกษตรกร 5. ดอกผลหรอผลประโยชนทเกดจากการดาเนนงานของกองทนทดน

1. ทนหรอหน หมายถงเงนลงทนตามมลคาหนทจดทะเบยนทนเรอนหนอาจแบงไดเปน ก. หนภาครฐบาล หมายถงหนของธนาคารทภาครฐบาลเปนผถอ มสดสวนไมนอยกวา รอยละ 51 ของทนจดทะเบยน ข. หนของเอกชน หมายถงหนทธนาคารบงคบขายใหแกลกคาเงนกของธนาคารตามสดสวนของเงนก ( รอยละ 10 ของเงนก ) 2. ทนดาเนนการ ทนดาเนนการหมายถง เงนทธนาคารสามารถนาไปทาธรกจได นอกจากจะประกอบดวยเงนทนเรอนหนแลว ทนดาเนนการยงอาจไดมาจาก เงนกตางประเทศ เงนชวยเหลอจากตางประเทศ เงนกภายในประเทศ เงนฝากจากธนาคารพาณชย และเงนฝากจากเอกชน

1. เงนและทรพยสนทไดรบโอนมาตาม มาตรา 42 2. เงนทรฐบาลจายใหเปนทนประเดม 3. เงนอดหนนทวไปทรฐบาลจดสรรใหตามความเหมาะสม 4. เงนอดหนนจากภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน หรอองคกรอ น รวมทงจากตางประเทศหรอองคการระหวางประเทศ และเงนหรอทรพยสนทมผอทศให 5. ค าธรรม เน ยม ค าบ า ร ง ค าตอบแทน คาบรการ หรอรายไดจากการดาเนนกจการตางๆ ตามวตถประสงคของสถาบน 6. ดอกผลของเงนหรอรายไดจากทรพยสนของสถาบน

39

นกวจยตระหนกวามความจาเปนตองใหความรแกเจาหนาทของทองถน รวมทงการกาหนดนยามของเงนสะสมของ อปท. ซงไมจาเปนตองหมายถงเงนสดหรอเงนฝากในสถาบนการเงนทงหมด 100% การดารงเงนสะสมในรปพนธบตรหรอตราสารอนๆ ทสามารถจะเปลยนแปลงกลบมาเปนเงนสดได ใหนบรวมในนยามของเงนสะสม ใชสญลกษณแทน S = S1 + S2 S = เงนสะสมของ อปท. S1 = เงนสะสมในรปเงนสดและบญชธนาคาร S2 = เงนสะสมในรปพนธบตร

ทางเลอกทสอง การออกหนและจาหนายใหกระทรวงการคลง องคกรปกครองสวนทองถน ประชาชนหนวยงานตางๆ ทงนอาจจะมเปาหมายระดมเงนทน 10,000 - 15,000 ลานบาท โดยรฐบาลอาจจะมอบหมายใหกระทรวงการคลงหรอกระทรวงเกษตรหรอธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรถอหนใหญ เพอสอดคลองกบหลกการวา ธนาคารทดนเปนองคกรของรฐ และตงเปาหมายการจาหนายหนใหองคกรปกครองสวนทองถน ประชาชน และองคกรนตบคคลอนๆ ในสวนทเหลอ นกวจยขอเสนอความเหนวา การสนบสนนให อปท. ถอหนของธนาคารทดนเปนทางเลอกทนาสนใจ โดยมเหตผลสนบสนนดงน ประการแรก การเปดโอกาสให อปท. เปนเจาของธนาคารทดน และความรสกรวมกนในการพฒนาภาคเกษตร และชวยเหลอเกษตรกรใหมทดนทากนหรอหลกประกนการเชาระยะยาว ประการทสอง อปท. เปนองคกรทถอทรพยสนและเงนสะสมจานวนมหาศาล (ประมาณสองแสนลานบาทในป 2554) จงเปนไปไดมากทจะจดสรรเงนสะสมจานวนหนง (เชนรอยละ 5-10) มาเปนการถอหน ซงการเปลยนแปลงนจะเปนผลประโยชนตอ อปท. เอง เนองจากการถอหนของธนาคารทดนใหผลตอบแทนจากเงนปนผลทสงกวาอตราดอกเบยของธนาคารพาณชยในปจจบน (รอยละ 1-2) อนง เพอใหเกดความเชอมนในเงนปนผล อาจจะกาหนดเปนนโยบายของธนาคารทดนประจาปใหจดสรรรเงนปนผล ในอตราไมนอยกวาทกาหนด (เชน ไมนอยรอยละ 2.5 ของมลคาหน) เปนการสรางความมนใจใหเจาหนาทและผบรหารทองถน อตรา 2.5% จากเงนปนผลสงกวาอตราดอกเบยท อปท. ไดรบจากเงนฝากธนาคารพาณชย (สวนใหญระหวางรอยละ 1-2) นอกจากน การใหหลกประกนวาจะอตราเงนปนผลไมนอยกวา 2.5 (คาสมมต) ตากวาดอกเบยพนธบตร (รอยละ 3.5 คาสมมต) ดงนน หากธนาคารทดนสามารถออกหนและจาหนายใหประชาชน และ อปท. มากเทาใด ความจาเปนทจะระดมเงนทนดวยการออกพนธบตรแปรผกผนกน ตารางท 11 แสดงสถตการเงนของ อปท. ประจาปงบประมาณ 2553 โดยแจกแจงรายได ทรพยสน และเงนสะสม ซงสะทอนวา เงนสะสมในมอของ อปท. มอยจานวนมหาศาล เงนสะสมเฉลยในกลม อบจ. เทากบ 185 ลานบาท เปรยบเทยบกบรายได 570 ลานบาท คดเปนสดสวนรอยละ 32.5 ในกลมเทศบาล มเงนสะสมแตกตางกนตามฐานะ คาเฉลยของเงนสะสมของเทศบาลนครเทากบ 367 ลานบาท เทศบาลเมอง 95 ลานบาท และเทศบาลตาบล 19.9 ลานบาท ในกลม อบต. เงนสะสมเฉลยเทากบ 9.6 ลานบาท

โดยทเงนสะสมมบทบาทสาคญเปนสภาพคลอง เผอความผนผวนของรายไดหรอรายจาย ซงหนวยงานควรจะกนเงนไวราวรอยละ 10-20 สะทอนวา มความเปนไปไดทจะบรหารเงนสะสมในรปแบบใหม โดยเสนอแนะให อปท. ทมเงนสะสมเกนความจาเปนมาถอเปนพนธบตร ซงจะเปนผลดตอ อปท. เองเนองจากอตราผลตอบแทนสงกวาทไดรบในปจจบน (ดอกเบยท อปท. ไดรบจากธนาคารฯ ระหวางรอยละ 1-1.5) โดยมไดทาใหฐานะเงนสะสมลดลง ทงนจาเปนตองใหความรให อปท. และขอความรวมมอกบกรมสงเสรมการปกครองทองถน โดยระบนยามของเงนสะสมของทองถน (local reserve) หมายถง เงนสด เงนฝากในสถาบนการเงน พนธบตรรฐบาล

40

ตารางท 11 รายไดรวม ทรพยสน และเงนสะสมขององคกรปกครองสวนทองถน ป 2553

รายได ทรพยสน เงนสะสมของ

องคกรปกครองสวนทองถน ปงบประมาณ 2553 รายไดรวม ทรพยสน เงนสะสม สดสวน A B C D=C/A พนบาท

องคการบรหารสวนจงหวด N = 54 คาเฉลย 570,000 485,000 185,000 0.325

คามธยฐาน 468,000 461,000 115,000 0.246 เทศบาล คาเฉลย

เทศบาลนคร 587,000 1,140,000 367,000 0.625 N=27

เทศบาลเมอง 165,000 337,000 95,100 0.576 N=110

เทศบาลตาบล 39,600 46,000 19,900 0.503 N=892

เทศบาล คามธยฐาน เทศบาลนคร 535,000 975,000 292,000 0.546

N=27 เทศบาลเมอง 137,000 291,000 66,000 0.482

N=110 เทศบาลตาบล 31,600 34,500 12,100 0.383

N=892

องคการบรหารสวนตาบล N = 1022 – 1359 คาเฉลย 27,300 24,200 9,657 0.354

คามธยฐาน 22,200 15,000 6,095 0.275 ทมาของขอมล สานกงานคณะกรรมการกระจายอานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถน การสารวจขอมลของ อปท. เพอใหรางวลการจดเกบรายไดประจาป 2554

ทางเลอกทสาม ทนประเดมจากรฐบาล (endowment fund) เพอใหธนาคารทดนมเงนทนดาเนนการ ขอเสนอใหรฐบาลจดสรรเงนทนเบองตน ระหวาง 1,000 – 2,000 ลานบาท

ทางเลอกทส ดงกลาวขางตนวา ธนาคารทดนมทางเลอกการระดมเงนทนจากหลายแหลง (สมการท 5) นกวจยมความเหนวา อาจจจะใชแนวทางผสมผสาน กลาวคอ

ก) การออกพนธบตร เปนสวนใหญ รอยละ 70-80 ข) การออกหน รอยละ 15-30 ค) เงนทนประเดมของรฐบาล ตวเลขเพอการพจารณาในเบองตน คอ 100,000 + 50,000 + 1,000 ลานบาท อยางไรกตามตวเลขจานวน 151,000 ลานบาท นเปนตวเลขทสมมตเปนตวอยาง มใชชดตวเลข

ตายตว สามารถแปรเปลยนไดตามความเหมาะสมซงขนอยกบนโยบายของรฐบาล ขอเสนอเรองการออกหนมจดประสงคเพอเปดโอกาสให อปท.เปนเจาของ และลดความจาเปนของการออกธนบตร

41

ตารางท 12 เสนอการวเคราะหดานรายไดและรายจายของธนาคารทดน รายจายรายการสาคญไดแก ก) ดอกเบยพนธบตร ซงสมพนธกบยอดจาหนายพนธบตร (1 – 1.3 แสนลานบาท และอตราดอกเบยสมมตวา 3.5%) ข) รายจายเงนปนผล และ ค) รายจายดาเนนการ ดานรายไดของธนาคารทดน มาจาก ก) คาเชาทดน ข) คาเชาซอ ค) รายไดจากการปลอยสนเชอ การวเคราะหในเบองตนไมรวมคาใชจายดาเนนงานของธนาคาร และสมมตวา ธนาคารทดนใหเชาททงหมด รายรบจงมาจากคาเชาทดน ซงแปรผนตามราคาคาเชา โดยสมมตวา คาเชาทดนจะอยในชวง 1,200 – 1,800 บาทตอไร (เปรยบเทยบกบคาเฉลยคาเชาทเกษตรกรตองจายในตลาด 2,400 บาทตอไร) ดงนนรายรบจะเทากบ 3.1 – 4.7 พนลานบาท ดานรายจายดอกเบย คานวณวาอยระหวาง 3.6 – 4.6 พนลานบาท ขนอยกบราคาทดน (และวงเงนพนธบตร) อตราการคนทนเทากบ 86% ถง 129% กรณซอทดนราคาไมแพง กรณทซอทดนแพง (50,000 บาทตอไร) อตราการคนทนเทากบ 69% ถง 102%

ตารางท 12 ประมาณการรายได รายจาย และอตราการคนทนของธนาคารทดน

การออกพนธบตร วงเงนก ลานบาท ภาระดอกเบย

ลานบาท อตราดอกเบย

3.5% ดานรายจายของธนาคารทดน ดอกเบยพนธบตร

ราคาซอทดน = 40000 บาทตอไร 104,082 3,642.88 = 50000 บาทตอไร 130,103 4,553.60

ดานรายรบของธนาคารทดน อตราการคนทน รายไดคาเชาทดน กรณ 40000 กรณ 50,000 บาท

คาเชาทดน ลานบาท อตราสวน อตราสวน กรณแรก 1200 บาทตอไร 3,122.5 0.857 0.686 กรณทสอง 1500 3,903.1 1.071 0.857 กรณทสาม 1800 4,683.7 1.286 1.029

การวเคราะหอตราการคนทนในตารางท 12 น เปนการแสดงทางเลอกในการคนทนโดยการออกพนธบตร อตราการคนทนจากทางเลอกอนๆ สามารถคานวณไดโดยใชตวอยางขางตน

อภปรายผล

การประเมนความเปนไปไดดานการเงนของการจดตงธนาคารทดน โดยองหลกฐานเชงประจกษพอสรปไดวา ก) อตราการเชาททากนเพอการเกษตร คาเฉลยราว 20% โดยทสดสวนการเชาในภาคกลางและ

ภาคเหนอสงกวาคาเฉลยของประเทศ เมอนาไปคาดการณ และตความวานาจะมอปสงคการเชาทดนทวประเทศราว 10 ลานไร อยางไรกตาม เปาประสงคการทางานของธนาคารทดนควรจะเรมจากนอยไปมาก ในขนแรกสนนษฐานวา รอยละ 25 ของเกษตรกรเชามความประสงคจะมาเปน “ลกคา”ของธนาคารทดน โดยเชาหรอเชาซอ ดงนน ธนาคารทดนอาจจะกาหนดเปาหมายการทางานในเบองตน โดยพยายามจดหาทดน 2.6 ลานไร (โดยประมาณ) หมายเหต ในระยะยาว ความตองการเชาทดนของธนาคารทดนนาจะสงกวาน ทงนและทงนนขนอยกบผลการทางานของธนาคารทดนเอง เชน การจดหาทดนทเหมาะสมกบการเพาะปลก ทาเลทตงไมไกลจากพนททากนดงเดมของเกษตรกร (หมายเหต เราคงจะไมประสงคทจะจดตง

42

ธนาคารทดนขนมา เมอเวลาผานไปสบปปรากฏวา จดหาทดนไดเพยง 1 แสนไร ในแงนนาจะตความวาคะแนนสมฤทธผลเชงนโยบาย (policy accompishment) ตามาก

ข) การวเคราะหในดานการเงน ธนาคารทดนควรจะหาแหลงเงนทนจากการจาหนายพนธบตร (หรอใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรนามาปลอยใหก) มากกวาจะองงบประมาณประจาป ซงไมมความแนนอน วงเงนทตองการระดมจากการจาหนายพนธบตรประมาณหนงแสนลานบาท ภายใตเปาหมาย 2.6 ลานไร และขนกบราคาทดนทจะจดซอจากเอกชน ทงนมไดหมายความวา จะตองออกพนธบตรครงเดยว แตควรดาเนนการอยางคอยเปนคอยไป และไมเปนภาระมากเกนความจาเปน ในปแรก อาจจะออกพนธบตร 20,000 ลานบาท และเพมขนในปตอๆไป

ค) การวเคราะหการเงน ในแงความสามารถคนเงนทนใหรฐ (cost-recovery) เสนอวา ธนาคารทดนควรจะรบผดชอบคาดอกเบย (พนธบตร) ซงแปรผนตามปรมาณการออกพนธบตร และอตราดอกเบยพนธบตร ตวเลขสมมต หากออกพนธบตร 100,000 ลานบาท หมายถง ภาระดอกเบย 3,500 ลานบาท สาหรบเงนตนนน ไมควรจะถอเปนภาระของธนาคารทดน เพราะเงนตนหนงแสนลานนน รฐไดทดนจานวน 2.6 ลานไรเปนกรรมสทธ อนง ทดนเปนสนทรพยทไมมคาเสอม นอกจากนอาจจะไดผลตอบแทนจากราคาทดนทเพมขนในอนาคต

ง) การระดมเงนทนดวยวธการออกพนธบตร หมายถงเงนทนจากผถอพนธบตร องคกรปกครองสวนทองถน (อปท) เปนกลมเปาหมายทนาสนใจ หากทาประชาสมพนธใหเขาใจ จะมจานวนอปท. หลายพนแหงทมเงนเหลอ (เงนสะสม) ทนามาซอพนธบตร และจะเปนผลดตอทงสองฝาย กลาวคอ หนง การนา “เงนสะสมสวนเกน” มาถอเปนพนธบตร ใหผลตอบแทนตอ อปท. (ในรปของ “รายไดจากทรพยสน”) สงกวาท อปท. ไดรบในปจจบน (รอยละ 1 โดยประมาณ เมอเทยบกบเงนสะสม) สอง สาหรบธนาคารทดนและภาครฐ สามารถระดมเงนทนกอนใหญทมตนทนดอกเบย 3.5% ตอป ถอวาไมสง

จ) การวเคราะหผลประโยชนตอเกษตรกร ซงเปนลกคาของธนาคารทดนในรปการเชา เชาซอ หรอ กเงนจากธนาคารทดนไปซอทดน โดยทสนนษฐานวา คาเชาทธนาคารทดนจะกาหนดนาจะตากวาราคาตลาดเลกนอย ถอเปน welfare gain สาหรบเกษตรกร เนองจากการประหยดตนทน (cost saving และ higher profit) แตเปนคาเสยโอกาสของรฐ (ธนาคารทดน)

ฉ) การทคาเชาตากวาทกาหนดโดยตลาด อาจจะทาใหสงผลตอแรงจงใจของเกษตรกร คอ ขยายพนทเพาะปลก ไดรบสนเชอการเกษตรจากแหลงทางการ ลงทนปรบปรงทดนใหไดผลตภาพสงขน อยางไรกตาม จาเปนตองยนยนดวยขอมลเชงประจกษ การศกษาขนตนดวยแบบจาลองเศรษฐมต (ในภาคผนวก) แสดงวา คาเชากบขนาดพนทเชาแปรผกผนกน และคานวณเปนคาความยดหยนทางลบ เทากบ -0.013 ในกรณขาว และ -.07 ในกรณขาวโพด นอกจากนยนยนวา การเพมปจจยนาเขา (ทดน) ทาใหเกษตรกรมรายไดสทธสงขน คานวณคาความยดหยนแปรผน ตงแต 0.4 – 0.8 ซงตรงกบความคาดหมายและสอดคลองกบหลกเศรษฐศาสตร

ช) อตราการคนทนของธนาคารทดน ขนอยกบคาเชา โดยสมมตวา อตราคาเชาระหวาง 1,200 – 1,800 บาทตอไรตอป กรณตา คาดวา ธนาคารทดนจะคนทนไดเพยงรอยละ 85 แตถากาหนดอตราคาเชาปานกลาง (1,500 บาทตอไร) ธนาคารทดนสามารถคนทนใหรฐได และถากาหนดคาเชาอตราสง (1,800 บาทตอไรตอป) อตราการคนทนสงกวา 1 (หมายเหต ทงนยงไมไดรวมคาใชจายดาเนนการของธนาคารทดนเอง)

ซ) ภาระทางการคลงของรฐ หากกาหนดอตราคาเชาปานกลางหรอสง ธนาคารทดนนาจะพงตนเองทางการเงนได จากคาเชา คาเชาซอ หรอสนเชอ (ใหเกษตรกรนาไปซอทดน) ภาระทเกดขนคอการหาเงนทนประมาณหนงแสนลานบาท (สาหรบเปาหมายการซอทดน 2.6 ลานไร) รฐไดทดนเปนการถาวร

43

การวเคราะหการเงนโดยหลก annuity, คอทดน 1 ไร ซงรฐซอมาในราคา 4-5 หมนบาท สมมตไดรบผลตอบแทนคนในรปของคาเชาตลอดไป ปละ 1,500 – 1,800 โดยทอตราดอกเบย 3.5 – 4% ตอป หมายถง present value ของทดนหนงไร จะเทากบราคาทดนซอของรฐ กรณซอทดน 40,000 บาท คาเชา 1,500 บาทตอป และอตราดอกเบย 3.5%, present value = 42,857 บาท สมมตวาซอในราคาเดยวกน คาเชา 1,800 บาทตอป และอตราดอกเบย 4% present value = 45,000 ถอวาสมเหตสมผล

ฌ) การวเคราะหนโยบายทดน และ จดตงธนาคารทดน ไมไดพจารณาจากแงการเงนเพยงอยางเดยว ประการสาคญ คอ เปาประสงคของนโยบาย ใหเกษตรกรมทดนทากนของตนเอง มหลกประกนและความมนใจในสทธการเชา และอตราคาเชาทเหมาะสม

ญ) อปสรรคสาคญของธนาคารทดน จงอยทความสามารถทจะจดหาทดนจานวนมาก (นบลานไร) โดยซอจากเอกชน และราคาเหมาะสม (ไมแพงเกนไป) เปนพนทเหมาะสมกบการประกอบการเพาะปลก

ฎ) ทางเลอกอกประการหนง คอ สงเสรมใหเกษตรกรผเชาเปนฝายเจรจาหาซอทดนทเหมาะสมในดานทาเลหรอการเพาะปลก (ซงเชอวาเกษตรกรรด อาจจะมผเชยวชาญชวยวเคราะห) ใหประชาชนทาหนาท “ตอรอง” แลวยมเงนจากธนาคารทดนไปจดซอ การซอทดนเปนการทานตกรรมกบธนาคารทดนกบผขาย เพอใหเกษตรกรเชาซอตอไป อาจจะลดความเสยงการจดซอทแพงของธนาคารทดน เนองจากธนาคารทดนเปนหนวยงานของรฐ จงตองถกตรวจสอบโดย สตง. หรออาจจะมขอรองเรยนตางๆ (คอรปชนในกรณซอทดน และ จดซอจดจาง มจานวนมากในแตละป)

ฏ) ประเดนองคกร เปนอกหวขอหนงทสมควรจะพจารณา การจดตงธนาคารทดน กบ สานกงานปฏรปทดน จะเปนอสระจากกนหรอไม หรอจะตองยบ สปก. หมายเหต จากขอมลเชงประจกษการทางานจดซอทดน ใหเกษตรกรเชาหรอเชาซอ การประกาศเขตปฏรปทดน ฯลฯ สงสญญาณวา การบรรลเปาหมายคอนขางนอย อาจจะเปนเพราะการทองงบประมาณประจาป (ซงไมมความแนนอนในแตละป ขนอยกบฝายบรหารเหนดวยหรอไมเหนดวย) จากตวเลขงบประมาณประจาป 2554 , 2555 งบประมาณแผนดนทจดสรรให สปก. ป 2554 = 1,784 ลานบาทและ ป 2555 = 1,723 ลานบาท หมายเหต ในจานวนนยงไมไดคนลกวาเปนงบสาหรบคาดาเนนการ และงบซอทดน เปนสดสวนเทาใด ตวเลขนนาเหนใจคนทางาน ส.ป.ก. เพราะไมมากพอทจะซอทดนหลกแสนหรอหลกลานไรได คานวณเบองตนอาจจะซอทดนไดราว 25,000 ไรตอป (สมมตวาใน 1700 ลานบาท แบงเปนคาใชจายดาเนนการ 700 ลานบาท คาซอทดน 1,000 ลานบาท

4.2 โครงสรางธนาคารทดน 4.2.1 ทางเลอกของโครงสรางธนาคารทดน ไดมการวเคราะหทางเลอกในการจดทาโครงสรางธนาคารทดน (รปท 5) ไว 5 ทางเลอก คอ ทางเลอกท 1 มสานกงานใหญ ในกรงเทพมหานคร มสานกงานภาคและสานกงานจงหวด ซงผทตองการทดนในจงหวดนนๆ มาตดตอกบสานกงานจงหวดโดยตรง ทางเลอกท 2 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ สหกรณการเกษตรทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดน ในพนทของจงหวดตางๆทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ดาเนนการใหแกผตองการทดนทเปนสมาชกของแตละสหกรณการเกษตรนน ทางเลอกท 3 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ องคกรปกครองสวนทองถนทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนในพนทของจงหวดตางๆ ทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนทมภมลาเนาอยในเขตองคการปกครองสวนทองถนนนๆ

44

ทางเลอกท 4 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขา คอ ชมชน/กลมออมทรพย ทกระจายอยจานวนมากทวประเทศทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนเปนสมาชกของชมชน/กลมออมทรพยนนๆ ทางเลอกท 5 คอมสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร ไมมการจดตงสาขาในตางจงหวด แตจางหนวยงานตางๆ ทรบดาเนนการแทนในลกษณะตวแทนของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ซงในปจจบนอาจจะเปนธนาคารของรฐ ธนาคารพาณชย สหกรณ อปท. ชมชนกลมออมทรพย ทตงอยในพนททดนแปลงทเกษตรกรตองการ รบดาเนนการใหแกผตองการทดน โครงสรางของธนาคารทดนทง 5 ทางเลอกน ไดวเคราะหถงจดออน-จดแขง รวม 5 ประการ คอ 1. การลงทนจดตงสานกงาน 2. จานวนบคลากร 3. การกระจายอานาจสทองถน 4. ขนตอนการดาเนนงาน 5. ขอบเขตของผมากเงน

รายละเอยดของจดออน-จดแขง ของแตละทางเลอกไดแสดงไวในตารางท 13 หากพจารณาผลรวมจากปจจยตางๆแลว จะพบวาทางเลอกท 5 จะมความเหมาะสมมากทสด ในชวงการเรมตนดาเนนการจดตงธนาคารทดน การดาเนนการทางเลอกท 5 น ควรใหความสอดคลองกบวธการจดหาทกลาวถงในขอ 4.3.5 คอการทใหเกษตรกรแตละรายมาขอกดวยตวเองวาจะซอทดนแปลงใด อาจจะเปนรายบคคลขอซอทดนแปลงเลก หรอรวมกลมกนขอซอทดนแปลงใหญ ตวแทนของธนาคารทดนดาเนนการประเมนความเหมาะสมทดน และคณสมบตของผขอซอทดน และราคาทดนแลว จดทาเอกสารเสนอตอสานกงานใหญในกรงเทพมหานครโดยตรง โครงสรางองคกรและอานาจหนาททเสนอมานอาจจะมสวนทซาซอนกบหนวยงานทมอยในปจจบน เพยงแตหนวยงานปจจบนมขอจากดดานงบประมาณ และกฎหมาย เชน การจดซอทดนทเกษตรกรตองการซงอยนอกเขตปฎรปทดนและเปนแปลงเลกๆ ไมคมกบการลงทนในการประกาศเขตปฎรปทดน จงไดเสนอใหใชทางเลอกท 5 โดยเกษตรกรมาขอซอทดนทตนเองตองการแทนซอทดนโดยธนาคารทดนมากอนแลวจดสรรใหแกเกษตรกร ดงทเคยปฏบตมาซงขณะน สถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) ไดจดตงขนในสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร และไดรบงบประมาณจานวนหนงในปงบประมาณ 2555 แลว อาจจะใหเกษตรกรกไปจดซอทดนแปลงเลกไดในระยะเรมตน เหตผลทมขอเสนอดงกลาวนเพอใหเกดผลในทางปฏบตทแกปญหาทมอยในปจจบนไปกอน จนกระทงมการรางกฎหมายธนาคารทดนแลวเสรจทอาจใชเวลานาน ซงกไดเสนอโครงสรางทเปนทางเลอกไวให โดยมปจจยทจะตองนามาวเคราะห 5 ประการคอ การลงทนจดตงสานกงาน จานวนบคลากร การกระจายอานาจสทองถน ขนตอนการดาเนนงาน และขอบเขตของผมากเงนโดยในเอกสารการวจยไดเสนอใหมทางเลอก 3 ทาง คอ หนง จดตงองคกรขนใหม สอง ยกฐานะสานกกองทนการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมขนเปนธนาคารทดน และสาม ปรบเปลยนภารกจของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ทงสานกงานมาทาหนาทเปนธนาคารทดน

ทางเลอก 1 ทางเลอก 2 ทางเลอก 3 ทางเลอก 4 ทางเลอก 5 รปท 5 ทางเลอกในการจดทาโครงสรางธนาคารทดน

สานกงานใหญ สานกงานใหญ สานกงานใหญ สานกงานใหญ สานกงานใหญ

สานกงานภาค

สานกงานจงหวด

ผตองการทดนในจงหวดนน

สหกรณการเกษตร

ผตองการทดนทเปนสมาชกของแตละสหกรณการเกษตร

อปท.

ผตองการทดนทอยในเขต อปท.นน

ชมชน /กลมออมทรพย

ผตองการทดนเปนสมาชกในชมชนหรอกลมออมทรพย

จางหนวยงานทรบดาเนนการตามหลกเกณฑ เชน ธนาคาร/สหกรณ/ อปท./ชมชน/กลมออมทรพยของผตองการทดน

ผตองการทดน

46

ตารางท 13 การวเคราะหจดออน-จดแขงของโครงสรางธนาคารทดนทางเลอกตางๆ

การลงทนจดตงสานกงาน ทางเลอก สานกงานใหญ สานกงานสาขา

จานวนบคลากร

การกระจายอานาจสทองถน

ขนตอนการดาเนนงาน

ขอบเขตของผมากเงน

รปแบบท 1 ลงทนสง ลงทนสง มาก ไมม มาก ไมจากด รปแบบท 2 ลงทนสง ลงทนนอย

มสานกงานอยแลว เพมจานวน

นอย ม คอนขางมาก จากดเฉพาะ

สมาชกสหกรณ รปแบบท 3 ลงทนสง ลงทนนอย

มสานกงานอยแลว เพมจานวน

นอย ม คอนขางมาก จากดเฉพาะผม

ภมลาเนาใน อปท.นนๆ

รปแบบท 4 ลงทนสง ลงทนนอย

เพมจานวนนอย

ม นอย จากดเฉพาะสมาชกของกลมออมทรพยนนๆ

รปแบบท 5 ลงทนสง ไมตองลงทน ไมตองเพมใชบคลากรเดม

ม นอย ไมจากด

4.2.2 ทมาของสานกงานใหญของธนาคารทดน ดงทไดกลาวมาขางตนวาแนวคดการจดตงธนาคารทดนไดควบคมากบการปฏรปทดนในประเทศไทย โดยทบทบญญตมาตรา 9 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ไดกาหนดใหมการจดตงกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมขนเพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม จงไดมแนวคดวา การจดตงสานกงานใหญของธนาคารทดนนน อาจจะมทางเลอก 3 แนวทาง คอ 1. จดตงขนใหม 2. ยกฐานะสานกกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมขนเปนธนาคารทดน และ 3. ปรบเปลยนภารกจของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ทงสานกงานมาทาหนาทเปนธนาคารทดน เนองจากขอบเขตของการศกษาครงนมไดมวตถประสงคทจะดาเนนการในกรณน อยางไรกตามเพอใหเปนภารกจทสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไดดาเนนการมาเกยวกบการใหเกษตรกรเชาและซอทดนในชวงทผานมา จงไดทบทวนแนวคดเรองการปฏรปทดนและธนาคารทดนทจะสงผลตอการพจารณาเรองการจดตงสานกงานใหญ โดยปรบเปลยนภารกจของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมาทาหนาทเปนธนาคารทดนดงน

(1) แนวคดเรองการปฏรปทดนและธนาคารทดน ตลอดเวลาหาสบปภายหลงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ไดมความพยายามผลกดนจากภาคประชาชนและฝายวชาการใหรฐบาลไทยดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมหลายรปแบบดวยกน การดาเนนการในระยะแรกเปนการนาทดนของรฐมาจดสรรใหเกษตรกรกลมเปาหมาย จดตงนคมสรางตนเอง นคมสหกรณ จดตงสานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมพรอมกบออกกฎหมายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (พ.ศ. 2518) การเพกถอนปาเสอมโทรมนามาจดสรรพรอมกบออกเอกสารสทธ (โฉนด) หรอสทธทดนทากน พรอมกบเงอนไขบางประการ เชน หามการซอขายทดน การอนญาตใหถายโอนสทธทากนในทดนแกบตรทยดอาชพการเกษตรเทานน อยางไรกตามแนวทางนไมสามารถดาเนนการไดตลอดไป

47

เพราะวาปรมาณทดนมจากดในทสดไมม “ทดนวางเปลา” ของภาครฐทจะนามาจดสรรอกตอไป แตปญหาของเกษตรกรไทยเนองจากไมมทดนทากนเปนของตนเองนนยงคงดารงอย โดยเฉพาะอยางยงในภาคกลางและภาคเหนอ ซงเปนแหลงผลตอาหารสาคญของประเทศ ทงยงมแนวโนมรนแรง เนองจากสภาพสงคมทเปลยนแปลง สาเหตประการสาคญคอพนทการเกษตรลดลงตามลาดบ ถกกลายสภาพเปนชมชนเมอง โรงงานอตสาหกรรมและแหลงทองเทยว ฯลฯ จากผลสารวจครวเรอนของสานกงานสถตแหงชาตใน ป 2552 อนมานไดวา ครวเรอนเกษตรกรรอยละ 28 ในภาคกลางและรอยละ 25 ในภาคเหนอเปนผเชาทดน เปรยบเทยบกบคาเฉลยของเกษตรกรผเชาทวประเทศเทากบรอยละ 163 การเชาทดนเพอเกษตรกรรมสะทอนถงปญหาทางเศรษฐกจและสงคมหลายรปแบบดวยกน หนง ความดอยประสทธภาพเนองจากผเชาขาดหลกประกนในทดนทากน ทาใหไมมแรงจงใจพฒนาคณภาพทดน และอาจจะเปนสาเหตหนงทาใหผลตภาพการเกษตรไทยตา การออกเอกสารสทธสงผลบวกตอการลงทนพฒนาทดน (Feder, Onchan, Chalaemwong, and Hongladarom, 1988) สอง คาเชาทดนมราคาแพงหรอเงอนไขการเชาทดนไมเหมาะสม ทาใหเกษตรกรผเชาตกในสภาพเสยเปรยบ และเปนความสญเสยดานสวสดการของเกษตรกรผเชา สาม ทดนบางสวนถกปลอยใหรกรางวางเปลาเนองจากเจาของมไดทาประโยชน สะทอนถงความไมสมดลในตลาดทดน และปญหา mismatching ระหวางอปสงคและอปทาน ในขณะเดยวกนมความตนตวในกลมเกษตรกร องคกรเอกชนและภาควชาการ ไดเรยกรองและจดทาขอเสนอใหรฐบาลไทยปฏรปทดนควบคกบมาตรการลดความเหลอมลาของรายได แนวทางแรกอาจจะเรยกวาเปนขอเสนอทเขมขน หรอ “ยาแรง” ตวอยางเชน ออกกฎหมายจากดการถอครองทดน (เชน ไมเกน 50 ไรตอครอบครวสาหรบการประกอบอาชพการเกษตร) การจดเกบภาษทดนและทรพยสนในอตรากาวหนา4 การถายโอนทดนจากผถอครองทดนมากกวากาหนดใหเกษตรกรทไรทดนทากนหรอขนาดทดน เลกเกนไป แตขอเสนอในแนวทางนไมไดรบการตอบสนองทางการเมองและฝายนตบญญต5 แตขอเสนอในแนวทางน ไมไดรบการตอบสนองทางการเมองและฝายนตบญญต6 อยางไรกตาม ขอเสนอแนะและการวจยหวขอปฏรปทดนนบวามคณคา กระตนใหเกด“วาทกรรมเพอการพฒนา” การรวบรวมขอมลสภาพปญหา บทวเคราะหในแงมมตางๆทงทเหนดวยและไมเหนดวย สงทประจกษไดคอการดาเนนนโยบายทดนแบบ “ออน” ของรฐบาลไทย โดยมไดเปลยนโครงสรางกรรมสทธทดน มาตรการควบคมคาเชา หรอจากดการถอครองทดน (ยกเวนในเขตปฏรปทดน) การจดตงสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมทาหนาทแทนรฐในการจดซอทดนจากตลาดเอกชนนามาจดสรรใหเกษตรกรเชาหรอเชา จากสถตของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในระหวางป พ.ศ. 2521 – 2553 รฐไดจดซอทดนจานวน 434,153 ไร โดยใชงบประมาณซอทดนเปนมลคา 2,058 ลานบาท7 ซงมขอพงสงเกตวาผลการ

3 ดขอมลประกอบในตาราง ผ-12 4 อางอง ขอเสนอของคณะกรรมการสมชชาปฏรปทดน ในการประชมสมชชาปฏรประดบชาตครงท 1 เมอวนท 24-26 มนาคม 2554 “การแกไขปญหาการกระจายการถอครองทดนทไมเปนธรรมจาเปนตองสรางเครองมอหรอกลไกเพอลดการกระจกตวของการถอครองทดนและใหเกดการใชทดนซงเปนทรพยากรทมจากดอยางมประสทธภาพดงน ปรบปรงระบบการจดเกบภาษทดน เพอใชเปนเครองมอสรางตนทนใหผถอครองทดนใหตองใชทดนทาประโยชน หากผครอบครองทดนไมสามารถใชประโยชนไดคมตนทนการถอครอง กจาเปนตองจาหนายจายโอนใหผอน...” 5 ขอเสนอการปฏรปทดนมจานวนมากโดยกลมเครอขายตางๆ และนกวชาการ แตขอเสนอสวนใหญมไดนาไปปฏบต หรอออกเปนพระราชบญญต ยกเวน พรบ.การปฏรปทดนเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ซงเปนทมาของคณะกรรมการปฏรปทดน กองทนปฏรปทดน และ สานกงานปฏรปทดน 6 ขอเสนอการปฏรปทดนมจานวนมากโดยกลมเครอขายตางๆ และนกวชาการ แตขอเสนอสวนใหญมไดนาไปปฏบต หรอออกเปนพระราชบญญต ยกเวน พรบ.การปฏรปทดนเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ซงเปนทมาของคณะกรรมการปฏรปทดน กองทนปฏรปทดน และ สานกงานปฏรปทดน 7 จากสถตของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (2554)

48

ทางานของ สปก. คอนขางนอย เมอเปรยบเทยบกบพนทเพาะปลกทงหมด (130 ลานไรโดยประมาณ) หรอปรมาณพนทเชาของเกษตรกร การออกกรรมสทธทดนชมชน แทนทจะใหกบปจเจก เปนอกแนวทางหนงทนาเสนอและไดรบการตอบสนองเมอไมนานมาน หลกการคอใหชมชนเปนผรบมอบอานาจจากรฐในการดแลและใชประโยชนจากทดนทรฐจดสรรให เพอปองกนมใหถายโอนกรรมสทธใหกบนายทนทดนในภายหลง การดาเนนการครงนมไดออกเปนกฎหมาย แตอาศยระเบยบของสานกนายกรฐมนตร (การออกโฉนดทดนชมชนฉบบแรก ทตาบลคลองโยง จ.นครปฐม ในตนป 2554) แตมาตรการนเปนเพยงโครงการนารองเทานน ในขณะนยงเรวเกนไปทจะประเมนผลวาการออกกรรมสทธทดนชมชนเปนผลดในแงประสทธภาพการใชทดนและบรรลเปาประสงคของนโยบาย ธนาคารทดน (land bank) เปนอกทางเลอกหนงของนโยบายทดนเพอสงเสรมใหเกษตรกรมททากนของตนเอง ลดปญหาความยากจนและการพฒนาอยางยงยน ในป พ.ศ. 2517 กรมพฒนาทดนจดทาขอเสนอใหจดตงธนาคารทดนเปนของรฐ ใชหลกการบรหารแบบสหกรณ โดยระดมเงนทนกอนใหญดวยวธการ ก) จาหนายหนใหแกสมาชก ข) การออกพนธบตร ค) นาเงนทนมาจดซอทดนเอกชนผนใหญนาไปจดสรรตอเกษตรกรหรอประชากรกลมเปาหมายโดยการเชาหรอเชาซอ ควบคกบมาตรการชวยเหลอดานความร เทคนคและสนเชอ (ไชยยงค ชชาต, 2517) ตอมาในป 2527 คณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยไดจดทารายงานวจยเรองธนาคารทดน โดยสรปวาจะเปนผลดตอเกษตรกรและสนบสนนใหรฐดาเนนการ

(2) นโยบายการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

กอนอนจาเปนตองขยายความคาศพท “ปฏรปทดน” เพอการสอสารทตรงกน Sikor and Muller (2009) อธบายววฒนาการของนโยบายปฏรปทดนในหลายประเทศและในชวงเวลาตางๆกน ในตนศตวรรษทยสบการปฏรปทดนเปนสวนสาคญของการปฏวตทางสงคม ควบคกบการเปลยนแปลงระบบการปกครองหรอระบบเศรษฐกจตามลทธสงคมนยม เกดขนในรสเซย จน ยโรปตะวนออก บางประเทศในละตนอเมรกา และในชวงภาวะสงคราม ขออางคากลาวบางตอนประกอบดงน “Land reforms were a key component of the socialist revolutions shaking Russia, China, Eastern Europe and parts of Asia, Latin America, and Africa in the 20th century…. land reform was the primary vehicle by which to break the power base of the feudal class and enlist the support of the peasantry in the revolution” แนวคดเรองการปฏรปทดนไดรบการสนบสนนโดยองคกรระหวางประเทศในยค 1960s และ 1970s เชนองคการสหประชาชาต ประกาศใหทศวรรษ 1960 เปน “The First Development Decade” และเผยแพรอยางกวางขวางโดยเฉพาะอยางยงในประเทศกาลงพฒนา ในประเทศทเกดใหม หรอเพงไดรบเอกราชจากทเคยถกปกครองโดยประเทศมหาอานาจตงแตยคลาอาณานคม การปฏรปทดนดาเนนการโดยภาครฐโดยมเปาหมาย “การถายโอนทดน” และลดการกระจกตวของทดนในมอของคนสวนนอย องคการสหประชาชาตเสนอรายงานวาดวย “ความกาวหนาของการปฏรปทดน” (Progress in Land Reform) และไดรวมมอกบองคการอาหารโลกจดการประชมโลกวาดวยการปฏรปทดน (World Conference on Land Reform) ในป ค.ศ. 1966 ในเวลาตอมาธนาคารโลกเสนอนโยบายทดนเปนสวนหนงของยทธศาสตรการพฒนาประเทศป ค.ศ. 1975 และแนวคดนถกถายทอดใน policy package พรอมกบการสนบสนนดานเงนทนเพอการพฒนา Sikor and Muller (2009) ประเมนวา “Redistributive land reforms, therefore, became important state projects throughout the developing world in the 20th

49

century. Land reform was popular in international development because it fit the ambitious goal to bing about economic development by way of state action—land reform being a big push to be conceived and implemented by the state as guardian and manager of national development…. This model of state-led land reform came along with the illusion of bureaucratic or technocratic omnipotence” ในทศวรรษ 1990s ถงปจจบน การปฏรปทดนไดรบการตความทหลากหลาย หรอเปลยนจากความหมายดงเดม และไมไดตงเปาหมาย “ถายโอนกรรมสทธทดน” ขนานใหญ จากเจาของทดนรายใหญจานวนนอยใหเกษตรกรทไมมททากน เกษตรกรผเชา หรอเกษตรกรทมทดนนอย “Today, the term ‘land reform’ is commonly refer to colonization programs on publicly owned land, land registration, consolidation of fragmented holding, tenancy improvement, and land taxation, in addition to redistribution” โดยสรป “ปฏรปทดน” ในความหมายแบบเขมขนหมายถง นโยบายปฏรปทดนทดาเนนการโดยรฐทมเปาประสงคถายโอนทดน (land redistribution) ดาเนนการโดยออกกฎหมายหรอใชอานาจรฐจากดการถอครองทดนของเอกชน กรรมสทธในทดน การควบคมคาเชา ลดการกระจกตวของทดนในมอคนสวนนอย (นายทน) ใหเกษตรกรผเชา เกษตรกรทไรททากนหรอมทดนขนาดเลก หลายประเทศไดผานประสบการณการปฏรปทดนทเขมขน เชน ประเทศจนในป ค.ศ. 1949 รสเซย ในป ค.ศ. 1917 ประเทศญปน ไตหวน และเกาหล ในชวงสงครามโลกครงทสอง ประเทศโบลเวย นคารากวในกลมละตนอเมรกา ในบางประเทศของทวปยโรป (Griffin, Khan and Ickowitz, 2002) อกแนวทางหนงซงเรยกวาเปนการปฏรปทดนแบบออน บางทานใชศพทวา market-assisted land reform ซงมนกวชาการหลายทานโดยเฉพาะอยางยงจากธนาคารโลกใหการสนบสนน เชน Deininger and Binswanger (1999) เปาหมายยกเลกระบบกรรมสทธในทดน ยอมรบการทางานของตลาดทดน หรอปรบรอระบบตลาด-ระบบกรรมสทธทดน อาจจะเรยกวา การปฏรปทดน สงผลทาใหความยากจนลดลง และ ผลบวกตอพฒนาการของภาคการเกษตในหลายประเทศ (Bardhan and Mookerjie, 2010; Binswanger, Deininger and Feder, 1995) Borras Jr and Satumino (2003) วพากษวา จากประสบการณปฏรปทดนในบราซล โคลอมเบย และอฟรกาใต การปฏรปโดยวธ market-led land reform ไมประสบผลสาเรจ

(3) ขอเสนอการจดตงธนาคารทดนในประเทศไทย

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวา มผลงานวจยสาคญอยางนอยสองชนทไดนาเสนอตอรฐบาลและสาธารณชน งานวจยชนแรกโดยไชยยงค ชชาต (2517) ซงขณะนนดารงตาแหนงรองอธบด กรมพฒนาทดน ขอเสนอนโยบายทดนโดยสรปคอ ก) ใหจดตงธนาคารทดน เปนองคกรการพฒนาการเกษตร โดยรบมอบอานาจจากรฐทาหนาทจดซอทดนนามาจดสรรใหเกษตรกรโดยใหเชาหรอเชาซอ ข) การจดองคกรเปนรปแบบสหกรณ โดยจาหนายหนใหแกสมาชกซงเชาหรอเชาซอทดน ค) การซอทดนจากเจาของทดนทครอบครองปรมาณทดนเกนกวาเงอนไขทรฐกาหนด โดยธนาคารทดนจะจายคาทดนเปนเงนสดสวนหนงและเปนพนธบตรอกสวนหนง ง) การไถถอนพนธบตรเมอครบกาหนด จ) การใหเงนกแกเกษตรกรเพอการพฒนาทดน ฉ) การรบจานองทดนจากเกษตรกรเพอเปนการปองกนมใหทดนหลดจากมอเกษตรกร ช) การรบฝากเงนและใหสนเชอแกเกษตรกรเปนรายบคคลและนตบคคลเชนนคมกสกรรม สมาคมสหกรณ

50

ในป พ.ศ. 2518 รฐบาลทมนาย สญญา ธรรมศกด เปนนายกรฐมนตร และสภานตบญญตไดตอบสนองขอเสนอของฝายวชาการและประชาชน โดยตราพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 จดตงสานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) และกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ก.ป.ก.) เปนกองทนภายใตการกากบดแลของกระทรวงการคลง (มาตรา 9 และมาตรา108) เพอเปนเงนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปเกษตรกรรม การดาเนนงานของ สปก. จะกลาวถงตอไป ผลงานวจยทสาคญอกชนหนงดาเนนการโดยคณะเศรษฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2527) โดยไดรบการสนบสนนจากสานกงานคณะกรรมการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และคณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต ขอสรปคอสนบสนนใหจดตงธนาคารทดน เพอจดซอทดนหรอเวนคนทดน เพอนามาจดสรรใหเกษตรกร และเปนแหลงเงนทนใหเกษตรกรกยมเพอใชจายและการลงทนเกษตรกรรม ขออางองขอความบางตอนประกอบ “การจดตงสถาบนการเงนขนมาแหงหนงเพอแกไขอปสรรคทางดานการเงน และอปสรรคทางดานโครงสรางของงานจดทดนพรอมกนไป จงนาจะเหมาะสมสาหรบประเทศไทย โดยธนาคารทดนในลกษณะนจะมบทบาท dual roles กคอใหความชวยเหลอและสนบสนนดานการเงน แตในขณะเดยวกนกมอานาจพอสมควรในการควบคม จดการ และบรหารโครงการทเกยวของทงนเพอใหงานจดทดนของรฐพฒนาไปอยางตอเนองและมระบบ” เกยวกบลกษณะขององคกร เสนอใหตงธนาคารทดนเปนเอกเทศ แตในระยะแรกอาจจะเปนกองทนภายใตการกากบดแลของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธกส)

(4) สานกงานปฏรปทดนเกษตรกรรมและการดาเนนงาน

ส.ป.ก. ถกจดตงขนในป พ.ศ. 2518 เปนสวนราชการตามกฎหมาย โครงสรางองคกรประกอบดวย 1) คณะกรรมการปฏรปทดน 2) กองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม 3) สานกงานปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และ 4) สานกงาน ส.ป.ก. ในระดบจงหวด ทงนเปนการจดตงตามกฎหมาย พรบ.การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 25189 (แกไขเพมเตมสองครง ในป 2519 และ 2532)

8 ขออางองมาตราประกอบดงน มาตรา 9 ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ในกระทรวงการคลงประกอบดวยเงนและทรพยสนตามมาตรา ๑๐ เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม รายไดท ท ส.ป.ก. ไดรบจากการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหนาสงเขาบญชกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม โดยไมตองนาสงคลงเปนรายไดแผนดน การใชจายเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมใหกระทาไดเฉพาะการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามระเบยบทรฐมนตรกาหนดโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลง ใหกระทรวงการคลงเกบรกษาเงนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและเบกจายเงนจากกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเพอใชจายตามพระราชบญญตน” “มาตรา 10 กองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประกอบดวย

(๑) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน (๒) เงนหรอทรพยสนอนทไดรบจากรฐบาลหรอจากแหลงตาง ๆ ภายในประเทศ หรอตางประเทศ หรอองคการระหวางประเทศหรอบคคลอน (๓) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร ตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร (๔) เงน ดอกผลหรอผลประโยชนใดๆ ท ส.ป.ก. ไดรบเกยวกบการดาเนนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม”

9 ระบหลกการและเหตผลของการตราพระราชบญญตฉบบนความวา “ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญมอาชพในการเกษตร ทดนจงเปนปจจยสาคญและเปนรากฐานเบองตนของการผลตทางเกษตรกรรม แตปจจบนปรากฏวาเกษตรกรกาลงประสบความเดอดรอน เนองจากตองสญเสยสทธในทดนและกลายเปนผเชาทดน ตองเสยคาเชา

51

ตารางท 14 แสดงขอมลผลการดาเนนงานของ ส.ป.ก. ตงแตเรมตงถงปจจบน พบวา ส.ป.ก. ไดจดซอทดนการเกษตรจานวน 433,005 ไรจาก 41 จงหวด นอกจากนไดรบทดนพระราชทาน ทดนราชพสด ทดนบรจาคอกจานวนหาหมนไรเศษ รวมเปนพนทท ส.ป.ก. ไดจดหามาเทากบ 490,565 ไร

ตารางท 14 การจดหาทดนของ สปก. ตงแตเรมดาเนนการจนถงสนปงบประมาณ 2554

ประเภททดน จงหวด อาเภอ ตาบล ทดนท สปก.จดหา

(ไร) รวมทงประเทศ 41 133 430 490,565 ทดนพระราชทาน 5 15 43 44,365 ทราชพสด 5 13 34 6,521 ทดนบรจาค 23 35 39 6,674 ทดนจดซอ 36 115 370 433,005 ทมา สานกงานการปฏรปทดนเกษตรกรรม ขอมล ณ 30 กนยายน 2554

ตารางท 15 แสดงการจดสรรทดนใหเกษตรกรเชาหรอเชาซอ โดยสวนใหญทดนนาไปใหเกษตรกรเชา จานวน 230,026 ไร จานวน 16,715 แปลง อกสวนหนงใหเกษตรกรเชาซอ จานวน 99,475 ไร / จานวน 6,695 แปลง รวมเกษตรกรทเชาและเชาซอทดนจาก สปก. 21,322 ราย

ตารางท 15 การจดสรรทดนใหเชาและเชาซอของ สปก. ตงแตเรมดาเนนการถงสนปงบประมาณ 2554 ประเภททดน เชา เชาซอ

ราย แปลง ไร ราย แปลง ไร รวมทงประเทศ 15,180 16,715 230,026 6,142 6,695 99,475 ทดนพระราชทาน 3,338 4,043 40,182 ทดนราชพสด 474 483 5,957 ทดนบรจาค 430 484 5,911 ทดนจดซอ 10,938 11,705 177,976 6,142 6,695 99,475

จากททบทวนมานแสดงใหเหนวาการดาเนนงานของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเปนไปในลกษณะของธนาคารทดนอยแลว เพยงแตดาเนนการจดซอทดนไดนอย จดซอไดเฉพาะในเขตทประกาศเขตปฏรปทดนเทานน หากมการยกระดบสานกงานขนพรอมกบปรบเปลยนภาระกจ อาจจะเปนสานกงานใหญของธนาคารทดนในอนาคตได ทดนในอตราสงเกนสมควร ทดนขาดการบารงรกษา จงทาใหอตราผลตผลเกษตรกรรมอยในระดบตา เกษตรกรไมไดรบความเปนธรรมและเสยเปรยบจากระบบการเชาทดนและการจาหนายผลตผลตลอดมา ซงสงผลใหเกดภาวะความยงยากทงในทางเศรษฐกจ สงคม การปกครองและการเมองของประเทศอยางมาก จงเปนความจาเปนอยางยงทรฐจะตองดาเนนการแกไขปญหาดงกลาวโดยดวนทสด โดยวธการปฏรปทดนเพอชวยใหเกษตรกรมทดนทากน และใหการใชทดนเกดประโยชนมากทสด พรอมกบการจดระบบการผลตและจาหนายผลตผลเกษตรกรรมเพอใหความเปนธรรมแกเกษตรกร ทงนเพอเปนการสนองแนวนโยบายแหงรฐในการลดความเหลอมลาในฐานะของบคคลในทางเศรษฐกจและสงคม ตามทไดกาหนดไวในรฐธรรมนญ จงจาเปนตองตราพระราชบญญตนขน”

52

4.3 การไดมาซงทดน 4.3.1 ทดนของรฐ (1) พนทปาไม จากการสารวจพนทปาไมในป 2551 มเนอทปาไมเหลออย 104.7 ลานไร ตากวาเปาหมายตามนโยบายปาไมแหงชาตคอรอยละ 40 ของเนอทประเทศ หรอ 128 ลานไร อย 23.3 ลานไร ในขณะเดยวกน จากรายงานการศกษาพบวามราษฎรเขาไปอยอาศยและทากนในเขตปาไมดงน

(1.1) ปาอนรกษ (อทยานแหงชาต เขตรกษาพนธสตวปา เขตหามลาสตวปา มราษฎรเขาอยอาศยและทากน 185,916 ราย เนอท 2,243,943 ไร (สภาผแทนราษฎร, 2552)

(1.2) ปาสงวนแหงชาต มราษฎรเขาอยอาศยและทากน 450,000 ราย เนอท 6.4 ลานไร (สภาผแทนราษฎร, 2552)

(1.3) ปาชายเลน มราษฎรเขาไปครอบครอง จานวน 5,426 ราย เนอท 123,213 ไร (กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม, 2551)

ดงนนเฉพาะในพนทปาไมจะมราษฎรเขาอยอาศยและทากนจานวน 641,242 ราย ในเนอท 8,767,156 ไร

จากขอมลดงกลาวนจะเหนไดวาหากจะใหเปนไปตามเปาหมายนโยบายปาไมแหงชาตแลว จะไมสามารถมอบพนทปาไมใหแกธนาคารทดนเพอนาไปจดใหแกผไรทดนทากนได

ประเดนสาคญประการหนงทไมควรลดพนทปาไมลงกคอปญหาอทกภยและดนถลมทเกดขนในพนทภาคตางๆของประเทศอยางรนแรง เนองมาจากพนทปาไมสวนใหญถกทาลายลง

(2) ทราชพสด ทราชพสดทวประเทศมจานวน 12.5 ลานไร ซงบรหารจดการโดยกรมธนารกษ มสวนราชการ

จานวนมากนาไปครอบครองและใชประโยชนจากการสารวจของกรมธนารกษ ในป 2553 พบวามราษฎรเขาครอบครองทราชพสดจานวน 2,120,196 ไร (กรมธนารกษ, 2553)

อยางไรกตามในป 2550 กรมธนารกษไดมโครงการขอคนทราชพสดจากสวนราชการทครอบครองทราชพสดอยแตไมไดใชประโยชน มาใหเกษตรกรเชาเพอปลกพชพลงงานจานวน 1 ลานไร

จากขอเทจจรงดงกลาวนจะเหนไดวามทราชพสดสวนหนงทสามารถนามาจดใหกบเกษตรกรเชาทาประโยชนได หากกรมธนารกษมอบทดนจานวนนใหกบธนาคารทดน เพอนามาจดใหแกเกษตรกรผไรทดนทากนไดจานวนหนง ในลกษณะการเชา

(3) ทสาธารณะประโยชน กรมทดนไดรายงานในป 2553 วาไดมการจดทาทะเบยนทดนสาธารณะประโยชนแลวรวมทงสน

102,920 แปลง และไดออกหนงสอสาคญสาหรบทหลวงไปแลวจานวน 101,249 แปลง รวมเนอท 6,338,313 ไร ในขณะทสานกงานปลดกระทรวงมหาดไทยรายงานเมอป 2551 วามการบกรกทสาธารณะประโยชนจานวน 1,154,867 ไร (สภาผแทนราษฎร, 2552)

กรณทสาธารณะประโยชนนน ถงแมวาจะมผบกรกเขาครอบครองและเรยกรองใหออกเอกสารสทธตามประมวลกฎหมายทดนตลอดมากตาม คณะกรรมการจดทดนแหงชาตไดมมต วาจะไมมการเพกถอนเพอออกเอกสารสทธตามประมวลกฎหมายทดน แตจะอนญาตใหเขาทาประโยชนโดยการเชาเทานน

53

จากขอเทจจรงดงกลาวน แนวคดทจะนาทสาธารณะประโยชนมาใหธนาคารทดนจดใหแกเกษตรกรผยากไรคงจะไมเหมาะสม ควรสงวนไวเพอใหประโยชนของสาธารณะตอไปหรออาจนาบางสวนทราษฎรเลกใชประโยชนแลวมอบใหธนาคารทดนนามาใหราษฎรเชา

(4) ทดนในเขตปฏรปทดน จากขอมลทระบวามทดนสวนหนงทประกาศเขตปฏรปทดนไปแลว แตยงไมสามารถจดใหแก

เกษตรกรไดและเปนทดนทมผถอครองแปลงใหญมอทธพลไมใหสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมเขาดาเนนการ (สธ บญคง และวมล อนปชฌาย, 2548) เนอทดงกลาวนยงไมมจานวนเนอททชดเจน แตมรายงานวามมากกวา 1 ลานไร (อดศกด ศรสรรพกจ,2548) ทดนสวนนหากมการดาเนนการตรวจสอบอยางจรงจงวาตงอยในทองทอาเภอหรอจงหวดใดมผครอบครองอย โดยภาครฐตงกรรมการเขามาชวยเหลอเจาหนาทของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม คาดวาจะมทดนของรฐจานวนหนงสามารถทนามาจดใหกบเกษตรกรผไรทดนทากนได

อยางไรกตามถงแมจะมแนวคดนาทดนดงกลาวนมาจดใหแกเกษตรกรผไรทดนทากน จาเปนจะตองคานงถงขอสงเกตของ ปตพงษ พงบญ ณ อยธยา (2554) ทใหไววา

“แมจะจดทดนใหผไรทดนทากนไปแลวกตาม สภาพสงคมของประเทศไทย โดยเฉพาะในเขตปฏรปทดนฯ ซงเปนทดนของรฐทสวนใหญอยหางไกลความเจรญ ทาใหผทไดรบการจดทดนเกรงกลวตออานาจของผทครอบครองอยเดม บางรายไมยอมรบการจดสรรบางรายอยไดไมนานตองสละสทธไป แมเจาหนาทเองกตองระมดระวงตวในการปฏบตหนาทเชนกน”

4.3.2 ทดนเอกชน ไดมขอมลการถอครองทดนในประเทศจากคาตอบกระทถามท 838 ร ของ

กระทรวงมหาดไทยลงวนท 18 กมภาพนธ 2553 ลงประกาศในราชกจจานเบกษาเลม 127 ตอนพเศษ 68 ง หนา 54 วนท 31 พฤษภาคม 2553 ระบวา

“บคคลธรรมดาทถอครองทดนขนาดเกน 100 ไร มจานวน 4,610 ราย ในจานวนนม 234 ราย ทถอครองทดน 500 ไร ขนไป การถอครองทดนนอยกวา 1 ไร เปนบคคลธรรมดาจานวน 12,683,564 ราย”

จากขอมลดงกลาวนแสดงใหเหนวามการถอครองทดนมากกวา 500 ไร จานวนมาก (ตารางท 16) หากมการเปลยนแปลงระบบภาษทดนโดยเกบในอตราทสงขน โอกาสทเจาของทดนทถอครองทดนจานวนมากจะขายออกมคอนขางสง

ตารางท 16 รายงานการถอครองทดน ประเภทเอกสารสทธ

โฉนด (ราย) น.ส.3 ก. (ราย) น.ส.3 (ราย) ลาดบท เนอท บคคลธรรมดา นตบคคล บคคลธรรมดา นตบคคล บคคลธรรมดา นตบคคล

1 นอยกวา 1 ไร 12,683,564 735,850 1,189,203 61,027 206,988 15,416 2 1-4 ไร 7,593,388 232,083 604,793 29,128 211,690 16,660 3 5-14 ไร 3,441,301 117,510 393,145 18,193 209,857 9,053 4 15-49 ไร 1,136,444 74,418 196,374 14,520 136,651 5,456 5 50-99 ไร 34,351 6,297 7,703 1,147 12,814 1,113 6 100-499 ไร 4,376 2,063 725 249 656 73 7 500-999 ไร 121 100 34 21 28 3 8 ตงแต 1,000 ไร 113 42 34 3 19 1

หมายเหต ขอมลจากสานกงานทดน 399 แหง ทมา : กระทรวงมหาดไทย (2553)

54

4.3.3 พนททงราง จากการสารวจสภาพการใชทดนของกรมพฒนาทดนในป 2551/2552 พบวามททงรางจานวน 9,179,624 ไร หรอรอยละ 2.86 ของเนอทประเทศ อยางไรกตามพนททงรางเหลานไมสามารถระบไดวาเปนทดนของรฐหรอทดนเอกชน รวมทงมความเหมาะสมของดนทจะนามาใชเพอการเกษตรไดหรอไม จาเปนจะตองทาการสารวจเพอหารายละเอยด ซงจะใชเวลาอกระยะหนง

4.3.4 บทสรปทมาของทดน จากทไดวเคราะหมาขางตนจะแสดงใหเหนวาทดนทธนาคารทดนมโอกาสจะจดหามาจดใหผไรทดนทากนเชา เชาซอ หรอซอนนสรปไดดงน 4.3.4.1 ทดนในเขตปาไม ไมสมควรนามาจดใหแกผไรทดนทากนทกรปแบบ ไมวาจะเปนการเชาหรอเชาซอ เพราะตองคงสภาพเพอรกษาระบบนเวศของประเทศโดยรวม 4.3.4.2 ทราชพสด มโอกาสขอคนมาจากสวนราชการตางๆทครอบครองอยมาใหเชา 4.3.4.3 ทสาธารณะประโยชน ควรนาเฉพาะทประชาชนมไดใชประโยชนรวมกนแลวเทานน มาใหเชา 4.3.4.4 ทดนในเขตปฏรปทดน ทยงมไดมการจดสรรใหกบเกษตรกรจานวนหนง ควรหาวธการตรวจสอบและดาเนนการทเหมาะสมเพอนามาจดใหเกษตรกรเชา 4.3.4.5 ทดนเอกชน ซงปจจบนใชประโยชนอยหรอทงรางควรเปนเปาหมายหลกของธนาคารทดนทจะจดซอมาจดใหแกผไรทดนทากนไดเชา เชาซอ หรอซอ ไปทาการเกษตร

4.3.5 วธการจดหาทดน ธนาคารทดนอาจจะไดทดนมาจดใหเชา เชาซอ หรอขาย ได 3 วธ คอ

(1) ทดนทรฐมอบใหกบธนาคารทดนแลวนามาใหเชา เชนทดนทอาจจะไดมาจากทราชพสด ทสาธารณะประโยชน ทดนจากเขตปฏรปทดน เปนตน

(2) ทดนทธนาคารทดนจดซอ โดยการจดซอทดนทเจาของทดนมความประสงคจะขาย (3) ทดนทเจาของทดนนามาใหธนาคารทดนบรหารจดการโดยใหผไรทดนทากนเชาตอ

ทง 3 วธนเปนการจดหาทดนทากนโดยตรง นอกจากนยงมอกประการหนงทธนาคารจะชวยใหผไรทดนทากนมทดน คอการใหผไรทดนทากนมาขอกเงนไปจดซอทดนแปลงทตนเองตองการ หรอมการรวมกลมกนมาขอกไปจดซอทดนตามทตองการ ทงนตองผานกระบวนการประเมนความเหมาะสมของทดนราคาทดน และคณสมบตของเกษตรกรตามกฎเกณฑทธนาคารทดน

4.4 การบรหารจดการ องคกรของรฐทจะกระทาภารกจแทนรฐบาลในการสนบสนนใหเกษตรกรมทดนทากนของตนเอง

โดยจดหาทดนการเกษตร (ซอจากตลาดทดน) เพอนามาจดสรรใหเกษตรกรเชาซอหรอเชาทากนในราคาและเงอนไขทเหมาะสม องคกรของรฐนอาจเรยกชอวา “ธนาคารทดน” (land bank) หรอ “องคการสงเสรมใหเกษตรกรมทดนทากน” หรอคาเรยกอนๆตามทสงคมไทยเหนวาเหมาะสม ทงนเสนอวาควรจะสอบถามความคดเหนจากหลายฝาย รวมทงผเชยวชาญดานนตศาสตร โดยคานงถงหลกกฎหมายไทย หลกการจดตงองคกรและการบรหารองคกรภาครฐ คานงถงการแบงความรบผดชอบของหนวยงานภาครฐทชดเจน ไมซาซอน ประการสาคญคอสงคมไทยคาดหวงผลจากการปฏบตงานขององคกร กลาวคอ หนาท

55

การจดหาทดนการเกษตร เพอนามาจดสรรใหเกษตรกรผเชาหรอเกษตรกรทมทดนนอย ใหสามารถพฒนาตนเอง สรางแรงจงใจพฒนาทดน พฒนาผลผลตใหมประสทธภาพ สรางรายไดตอปจเจกและสวนรวม องคกรทตงขนจาเปนตองคานงถงความคมคาเงน ในกระบวนการจดตงองคกรใหมอาจจะใชวธการควบรวมองคกรหรอการยกฐานะองคกรเดม (ตวอยางเชน สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ซงมฐานะเปน “กรม” ภายใตกระทรวงเกษตรและสหกรณการเกษตร) การทดสอบวา การตงองคกรภาครฐใหม (หรอปรบโครงสรางจากองคกรเดม) เปนการตดสนใจทสมเหตสมผล (rational) หรอไม จาเปนตองกาหนดเกณฑวดพรอมกบหาหลกฐานเชงประจกษสนบสนน โดยหลกทฤษฎ องคกรภาครฐควรจะทางานอยางมประสทธภาพ และประสทธผล (policy effectiveness) ในบรบทนหมายถง ความสามารถขององคกรททาหนาทเสมอนเปน “หนวยกลาง” จดหาทดนการเกษตรตามเปาประสงค (ตวเลขสมมต 2.6 ลานไร ภายในเวลาสบป) นามาจดสรรใหเกษตรกรทมทดนนอยหรอเกษตรกรผเชา เชาซอ หรอเชา ในเงอนไขทเหมาะสม เปนสวนหนงของมาตรการปฏรปทดน ภารกจขององคกรนแตกตางจาก “นโยบายแจกทดน” ในอดต (การจดหาพนทปาเสอมโทรมนามาจดสรรใหเกษตรกรยากจน) องคกรใหมทจดตง (ธนาคารทดน) จงตองกระทาภารกจเชงพาณชย ถงแมวามไดตงเปาประสงค “แสวงหากาไร” จากการวเคราะหเชงเศรษฐศาสตรทอธบายแลวขางตน (ประมาณการรายรบจากคาเชาทดน รายจายดอกเบยพนธบตร รายจายการดาเนนงาน ฯลฯ) สะทอนวาองคกรนมความสามารถทางดานการเงนระดบหนง (cost-recovery อตรา 60-80%) แตจาเปนตองไดรบการสนบสนนงบอดหนนจากรฐ ภายใตเงอนไขเชนนองคกรสามารถดาเนนการอยางยงยนทางการเงน (financial sustainable) เชนเดยวกบองคกรอนๆของภาครฐ จาเปนตองจดใหมระบบตรวจสอบและประเมนผลกองทนฯ และองคกรฯ รายงานผลปฏบตงานตอรฐบาลและรฐสภาและตอสาธารณชนเปนประจาทกป

4.4.1 รปแบบขององคกร คณะวจยเสนอความเหนวา องคกรทจะจดตงควรจะไมเปนสวนราชการ โดยเหตผลดงตอน ประการแรก หากกาหนดใหเปนสวนราชการ หมายถงการไดรบงบประมาณเปนรายป ซงไมสามารถคาดการณได แตภารกจขององคกรน (ในฐานะเปนสวนหนงของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม) มเปาหมายการจดหาทดนชดเจนและจดสรรใหเชาหรอเชาซอแกเกษตรกร (ในสบปแรกเปาหมาย 2.6 ลานไร หรอ 2-3 แสนไรในแตละป) จาเปนตองระดมเงนทน (การออกพนธบตรเพอใหเงนทนกอนใหญ การทางานเชงยทธศาสตร จดซอทดนโดยมแผนจดซอทดนลวงหนา เชน ปทหนงซอทดน 2 แสนไร ปทสองซอทดน 3 แสนไร เขยนแทนดวยสญลกษณคอ เงน Kt = K1 + K2

* + k3** ; Kt หมายถง เงนทนในมอผบรหารธนาคาร

ทดนทนามาใชจายซอ จดหาทดน หรอสนเชอสาหรบเกษตรกรนาไปซอทดน ณ เวลาหนง K1 = เงนทนทจะนาไปซอทดนตามแผนการในปทหนง K2

* = แผนการซอทดนในปทสอง ซงตองดาเนนการลวงหนา รวมทงการทาสญญาลวงหนาในลกษณะ commitment ในปทสอง k3

** = แผนการซอทดนในปทสาม) การทางานเชงพาณชยทตองวางแผนลวงหนารวมทง “การผกพนลวงหนา” (future commitment) ไมเหมาะกบสวนราชการ เพราะสวนราชการรบงบประมาณประจาป (Bit = เงนงบประมาณประจาปของหนวยงาน ไมสามารถยนยนวาในปหนาสวนราชการจะไดรบงบประมาณเทาใด) ประการทสอง สวนราชการโดยทวไปมรายไดจากงบประมาณแผนดนเปนสาคญ ไมมแหลงรายไดอน (หรอมกเปนสวนนอย) แตองคกรน (ธนาคารทดน) มรายไดสวนใหญจากการดาเนนการเชงพาณชย (cost-recovery 60-80%) สวนทจาเปนตองขอรบการอดหนนจากรฐคอ “เงนอดหนน” สาหรบงบดาเนนการ ซงอาจจะมสดสวนเพยงรอยละ 20-40% ของงบดาเนนการ)

56

ประการทสาม เงนทนกอนใหญทธนาคารทดนจะระดมมาดวยการออกพนธบตร หรอขอใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรแทน (ซงมกฎหมายรองรบ กลาวคอ มาตรา 25 ใน พรบ. บรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548 โดยมเหตผลทดกลาวคอ ตนทนของเงนทนทไมสงจนเกนไป อตราดอกเบยพนธบตรซงโดยทวไปแปรผนระหวาง 3-5% ตอป) ประการทส การออกแบบใหธนาคารทดนมความคลองตว เชนเดยวกบองคกรเอกชน การวาจางพนกงาน (ไมใชขาราชการ) โดยไมตดระเบยบวนหยดราชการ เนองจากพนกงานขององคกรนซงทาการตดตอสอสารกบเกษตรกร ซอขายทดน ตรวจเอกสารทดน ตรวจเยยมเกษตรกร เปนการทางานแบบ “ไมมวนหยด” เสาร- พรอมกนน ทางเลอกวาดวยรปแบบขององคกร ดงน ทางเลอกทหนง จดตงเปนรฐวสาหกจททางานเชงพาณชย แตมไดเนนเปาหมายสรางผลกาไร ภายใตการกากบของกระทรวงการเกษตรฯ หรอกระทรวงการคลง โดยใหมคณะกรรมการนโยบายทาหนาทกากบตดตามและรายงานผลใหรฐบาล/รฐสภาตามวาระอนควร ทางเลอกทสอง องคกรของรฐปฏบตภารกจเพอสาธารณะประโยชนและทาภารกจเฉพาะดาน (เปนสวนหนงของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม) ทานองเดยวกบ สานกงานสรางเสรมสขภาพ (สสส) โดยไดรบการสนบสนนเงนทนจากรฐสวนหนง และรายไดอกสวนหนงจากกจกรรมการเชา เชาซอ ดอกเบยและเงนทนอนๆ โดยใหมคณะกรรมการกากบนโยบาย ทนายกรฐมนตรเปนประธานโดยตาแหนง และใหคณะกรรมการประเมนผล ทมฐานะเทากบ ทาหนาทตดตามตรวจสอบการทางานของกองทนและผบรหาร คณะกรรมการชดทสองนมหนาทจดทารายงานใหคณะรฐมนตร และรฐสภาพจารณาเปนประจาอยางนอยปละหนงครง ผวจยมความเหนวารปแบบองคกรตามทางเลอกทสองจะทาใหการดาเนนงานเปนไปตามกรอบ ธรรมาภบาลไดมากทสด

4.4.2 กองทนธนาคารทดน กองทนฯ ระดมเงนทนจากแหลงตางๆ ดงตอไปน

ก) ทนประเดมจากรฐ ข) ทนจากการจาหนายหน (หมายเหต องคกรปกครองสวนทองถนมศกยภาพสงทจะรวมทนหรอ

เปนเจาของหน ทงนขนกบการประชาสมพนธของกองทนฯ / สานกงานฯ) ค) การจาหนายพนธบตร หรอการขอใหหนวยงานอนออกพนธบตรแทน (เชน กระทรวงการคลง

และปลอยใหกยมตอ) ง) รายไดสทธจากกจกรรม เชา เชาซอ ใหก ของหนวยงาน จ) เงนอทศ ฉ) การกยม ช) เงนทนในลกษณะอน

ใหคณะกรรมการกองทนและกากบการบรหารกองทน (ซงจะกลาวถงตอไป) แตงตงอนกรรมการตดตามประเมนผล เพอวเคราะหฐานะการเงนการคลง การใชจายเงน การรกษาเงน และรายงานใหคณะกรรมการนโยบาย เปนประจาทกไตรมาส การจดทารายงานประกอบดวย

o งบแสดงฐานะการเงน ทรพยสน ทน และหนสนอยางนอยปละหนงครง o งบการเงนหมนเวยนของกองทน เปนรายไตรมาส o รายงานทางการคลงแสดงรายไดและรายจายขององคกร (หรอสานกงาน) รายไตรมาส

57

o รายงานวเคราะหดานการบรหาร (performance report) ไดแก การจดหาทดน การใหเชาหรอเชาซอ การใหสนเชอเกษตรกร จานวนเกษตรกรททาธรกจกบองคกร การออกพนธบตรและการไถถอน การกยมและการชาระหนขององคกร รายปหรอรายไตรมาส ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการกองทนฯ

o การวเคราะหตนทน (cost studies) ไดแก ตนทนการจดหาทดน อตราดอกเบยพนธบตรและตนทนของเงนทน (cost of capital) ราคาคาเชาหรอคาเชาซอ เปนรายปหรอรายไตรมาสตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการกองทนฯ

o การวเคราะหงบประมาณ (budgeting analysis) หมายถง การวเคราะหงบประมาณรายรบ งบประมาณรายจาย การเพมทนและหนสนขององคกรหรอสานกงาน เปนรายปหรอรายไตรมาสตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการกองทนฯ

4.4.3 คณะกรรมการกองทนและกากบการบรหารกองทน ประกอบดวย

o นายกรฐมนตร หรอรองนายกรฐมนตรทไดรบมอบหมาย เปนประธานโดยตาแหนง o รฐมนตรวาการกระทรวงเกษตร o รฐมนตรวาการกระทรวงการคลง o ตวแทนของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร o ตวแทนของเกษตรกร จานวน 5 คน o ผทรงคณวฒ 5 คน ดานกฎหมาย ดานเศรษฐศาสตรและการเงน ดานการจดการทดน ดาน

การเกษตร ดานการพาณชย o ตวแทนขององคกรปกครองสวนทองถน จานวน 3 คน o ผจดการองคกร / สานกงาน เปนกรรมการและเลขานการ

4.4.4 สานกงาน เนองจากองคกร/สานกงาน จาปฏบตภารกจดานการซอขายทดน จานองทดน การประชาสมพนธ การจดสนเชอใหเกษตรกรซอทดน (เสมอนหนงเกษตรกรเปนเอเยนตของธนาคารทดน) ดงนน องคกรจาเปนตองประสานสมพนธกบเกษตรกรทกระจายในพนทจงหวดตางๆ จานวนมาก (คาดวาในปหนงมเกษตรกรผเชาหรอเชาซอทดนจานวนหลายแสนคน ) การเจรจาซอขายทดนกบเจาของทดน (นายทน) รวมทงการประสานงานกบหนวยงานอนๆทเกยวของ จงจาเปนตองมหนวยงานสาขาหรอหนวยงานเขต องคกรและสานกงานจงประกอบดวย

o สานกงานใหญ โดยเชาอาคารสานกงานโดยคานงถงขนาดและคาเชาทเหมาะสม o หนวยงานเขต จดตงในพนทจงหวดทคาดวามกจกรรมการเชา เชาซอทดน ขนาดใหญ ใน

เบองตนอาจจะมสานกงานเขต 5-8 เขต o หนวยงานสาขา จดตงในจงหวดอน โดยอาจจะขอความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถน

และเชาพนทบางสวนขององคกรปกครองสวนทองถน หมายเหต การจดตงหนวยงานสาขาขององคกร/สานกงาน ดาเนนการคอยเปนคอยไป และตามความจาเปน กลาวคอคานงถงขนาดธรกจ (transaction activities) ในพนทจงหวดนนๆ

หมายเหต หลกการคอการจดองคกรใหเปนองคกรขนาดเลก (lean organization) ใชบคลากรนอย (อาจจะกาหนดสดสวนรายจายเงนเดอนพนกงานไมเกนรอยละ 8 ของคาใชจายประจาป) ในการจางพนกงานประจา ผเชยวชาญทปรกษา และลกจางชวคราว

58

4.4.5 งบประมาณ งบประมาณขององคกร ประกอบดวยงบประมาณรายรบ งบประมาณรายจาย วธไฟแนนซ การรกษาเงนกองทน รายจายประจาสานกงาน รายจายในการจดซอทดน รายรบจากคาเชาหรอคาเชาซอ จาแนกออกเปนดานๆ ดงตอไปน

งบประมาณรายจาย o งบประมาณการลงทน รายจายสวนสาคญขององคกรนคอการจดหาทดน (โดยการซอทดนจาก

เอกชนหรอจากหนวยงานตางๆ) เพอนามาใหเกษตรกรเชา/เชาซอ งบประมาณการจดหาทดนถอเปนการลงทน (investment expense) อกสวนหนงหมายถงรายจายสงกอสราง (หากม) และอปกรณทมอายคงทนถาวร

วงเงนลงทน แปรผนกบการจดหาทดน (เปาหมาย 2.6 ลานไร ภายในเวลาสบป หมายถง ภารกจการจดหาท ดนปละไมนอยกวาหน งแสนไร ) โดยวธออกพนธบตร หรอใหหนวยงานอนออกแทน หรอกระทรวงการคลงออกพนธบตรและใหกองคกร/สานกงานกยมตอ

o งบประมาณรายจายประจา หมายถง คาใชจายดานบคลากร ดานการประชาสมพนธ รายจายสาธารณปโภค คาตอบแทนใชสอยและวสด คาเชาสานกงาน อดหนน (หากม เชน อดหนนกลมเกษตรกรทรวมมอและชวยงานของสานกงาน)

งบประมาณรายรบ o รายรบจากการใหเชาซอทดน o รายรบจากคาเชา o รายรบดอกเบยการใหเกษตรกรกยม o รายรบอน 4.4.6 การกากบและตดตามการทางานขององคกร

ระบบตรวจสอบองคกร ประกอบดวย การตรวจสอบภายใน (internal audit) และการตรวจสอบภายนอก (external audit) โดยขอใหสานกงานการตรวจเงนแผนดนดาเนนการเปนประจาอยางนอยปละหนงครง การตรวจสอบภายใน ใหมคณะกรรมการตตตามและตรวจสอบภายใน (internal audit committee) ประกอบดวยประธานและกรรมการ จานวน 8-10 คน ประธาน รองประธาน ตวแทนจากผทรงคณวฒจากเกษตรกร ตวแทนจากสานกงานการตรวจเงนแผนดน ตวแทนจากรฐสภา ตวแทนจากเกษตรกร ตวแทนจากองคกรปกครองสวนทองถน ผเชยวชาญดานการบญช กฎหมาย เศรษฐศาสตร การจดการ จานวนไมเกน 3 คน เลขานการ

ผวจยมความเหนวารปแบบขององคกรทเสนอไวในทางเลอกทสอง คอองคกรของรฐปฏบตภารกจเพอสาธารณะประโยชนและภารกจเฉพาะดาน โดยมกรรมการกากบนโยบาย และคณะกรรมการประเมนผลรวมทงการกากบและตดตามการทางานขององคกรทมคณะกรรมการตดตามและตรวจสอบภายใน (Internal Audit committee) จะเปนแนวทางทจะทาใหการดาเนนงานเปนไปตามกรอบธรรมา ภบาลไดมากทสด

59

บทท 5 สรป

5.1 ปญหาและอปสรรคจากแนวคดและการดาเนนงานธนาคารทดนในอดต

จากการทบทวนถงแนวคดและการดาเนนงานเรองธนาคารทดนในอดตพบวามปญหาและอปสรรค 6 ประการ คอ 1. งบประมาณหรอแหลงเงนทนในการจดหาทดนมจานวนนอยไมพอเพยงตอการจดหาทดนใหแกผไรทดนทากน 2. ผไรทดนทากนทไดรบทดนจากรฐจานวนหนง ขาดความรและความตงใจทจะทาการเกษตรจงละทงทดนทรฐจดให 3. ทดนทรฐจดซอมาไมเหมาะสมตอการเกษตร ขาดโครงสรางพนฐานทสาคญแกการเกษตรและการดารงชวต 4. ขาดการประสานงานทมประสทธภาพระหวางหนวยงานทดาเนนการ โดยเฉพาะกรณของกองทนทดน 5. การดาเนนงานอยภายใตขอบเขตและระเบยบแบบแผนของทางราชการ ทาใหเกดความลาชาและไมมประสทธภาพ 6. มปญหาเรองธรรมาภบาล ในการบรหารจดการ

5.2 ขอเสนอในการบรหารจดการ ในการจดทาแนวทางการจดตงธนาคารทดนในอนาคตจงไดวเคราะหถงการแกไขปญหาและอปสรรคทง 6 ประการน โดยมขอเสนอหนาทของธนาคารทดนทจะจดตงขนรวม 6 ประการ คอ 1. ระดมทนมาจดหาทดนใหแกผไรทดนทากน 2. จดหาทดนเพอนามาให เชา เชาซอ และขาย 3. ใหกยมเงนเพอไปจดซอทดนเพอการเกษตร 4. รบบรหารจดการทดนจากเจาของทดนทตองการใหเชา 5. ชวยเหลอเกษตรกรมใหสญเสยสทธในทดน 6. สนบสนนเงนทนในการพฒนาอาชพ หนาทของธนาคารทดนทเสนอนจะมหนาทคลายคลงกบ Land Bank of Taiwan (2012) Land Bank of the Phillippines (2012), Federal Land Bank (1968) USA. เพอใหธนาคารทดนดาเนนการไปอยางมประสทธภาพ จงไดวเคราะหประเดนหลก 4 ประเดน ดงตอไปน

5.2.1 แหลงทมาของเงนทน แหลงทมาของเงนทนม 4 ทางเลอก คอ

ทางเลอกทหนง การจาหนายพนธบตรโดยธนาคารทดน หรอ รฐมอบอานาจใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรแทนและนาเงนทไดมาใหธนาคารทดนใชเปนเงนทนซอทดน

ทางเลอกทสอง การออกหนและจาหนายใหกระทรวงการคลง องคกรปกครองสวนทองถน ประชาชนหนวยงานตางๆ

ทางเลอกทสาม ทนประเดมจากรฐบาล (endowment fund) เพอใหธนาคารทดนมเงนทนดาเนนการ ขอเสนอใหรฐบาลจดสรรเงนทนเบองตน ระหวาง 1,000 – 2,000 ลานบาท

60

ทางเลอกทส เนองจากธนาคารทดนมทางเลอกการระดมเงนทนจากหลายแหลง อาจจะใชแนวทางผสมผสาน กลาวคอ

ก) การออกพนธบตร เปนสวนใหญ รอยละ 70-80 ข) การออกหน รอยละ 15-30 ค) เงนทนประเดมของรฐบาล ตวเลขเพอการพจารณาในเบองตน คอ 100,000 + 50,000 + 1,000 ลานบาท การวเคราะหทางเลอกของแหลงเงนทน ซงจาเปนสาหรบธนาคารทดนเพอจดซอทดน หรอให

สนเชอเกษตรกรนาไปซอทดน งานวจยผสมผสานแนวคดดานอปสงคและอปทาน โดยใชหลกฐานขอมลจากผลสารวจของสานกงานสถตแหงชาต ในป พ.ศ. 2552 เพอเขาใจตลาดการเชาทดนเกษตรกรรม (agricultural land rent market) จาแนกตามภมภาค และประเภทของการเพาะปลก (ขาว พชไร พชสวน) จากสถตนอนมานไดวา พนทเชาทดนการเกษตรเทากบ 10.4 ลานไรโดยประมาณ ตอจากนนวเคราะหโดยสนนษฐานวา มความเปนไปไดวารอยละ 25 ของเกษตรกรผเชามความตองการทาธรกรรมกบธนาคารทดนในชวงเวลาสบป ซงจะกาหนดใหเปนเปาหมายการทางาน (performance target of the land bank) หมายถง ธนาคารทดนควรจะมความสามารถจดหาทดนทเหมาะสมสาหรบการเกษตร 2.6 ลานไรภายในสบป นามาจดสรรใหเชา เชาซอ หรอใหสนเชอเกษตรกรนาไปซอทดน ตอจากนนวเคราะหขนาดของเงนทน โดยเสนอใหจาหนายพนธบตรหรอขอใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรแลวใหธนาคารทดนกยมตอ (ตามมาตรา 25 ของ พรบ.การบรหารหนสาธารณะ พ.ศ. 2548) การออกหนใหแกบคคลหรอหนวยงาน องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) เปนเปาหมายหนงทธนาคารทดนควรจะทางานรวม เนองจาก อปท . จานวนหลายพนแหงมสถานะการเงนด ยอดเงนสะสมสง ธนาคารท ดนควรทาประชาสมพนธให อปท. เขาใจวา การแบงเงนสะสมสวนหนงมาถอพนธบตรหรอถอหนในธนาคารทดน จะเปนผลดแกทงสองฝาย ทางดาน อปท. ไดรบผลตอบแทนสงกวาจากอตราดอกเบยเงนฝากธนาคารพาณชย (รอยละ 1-2 ตอป เปรยบเทยบกบอตราดอกเบยพนธบตร รอยละ 3.5 โดยประมาณ) ในสวนของภาครฐไดแหลงเงนทนซงนาไปสนบสนนกจการของธนาคารทดน นอกจากสองแหลงน ธนาคารทดนควรจะไดรบเงนทนประเดมจากรฐสวนหนง (1-2 พนลานบาท) ในชวงตงตน ธนาคารทดนควรจะทาบทบาทหลายดาน หมายถง ทาธรกรรรมหลายประเภท อาทเชน การจดหาทดน การเชา การเชาซอ รบจานองทดน ใหกยมแกเกษตรกรเพอซอทดน การรบเงนฝาก การพฒนาทดน ฯลฯ เชนเดยวกบตวอยางของธนาคารทดนในหลายประเทศ เชน สหรฐอเมรกา ไตหวน ฟลปปนส ฯลฯ ดานโครงสรางองคกร ทางเลอกคอ จดตงในรปรฐวสาหกจ ดาเนนกจการพาณชยโดยมพนธกจหลกคอสนบสนนใหเกษตรกรมทดนทากน หรอเปนหนวยงานภายใตกากบของรฐแตมใชสวนราชการ เพอเหตผลความคลองตว การดาเนนธรกรรมเชงพาณชย รายงานฯไดแสดงการวเคราะหอตราการคนทน (cost-recovery ratio) โดยคานวณประมาณรายรบของธนาคารทดน (ในเบองตนคานวณจากรายรบคาเชาทดน โดยกาหนดอตราคาเชาทดนตงแต 1,200-1,800 บาทตอไร หมายเหต อตราคาเชาทดนตามผลสารวจของสานกงานสถตแหงชาตเฉลยเทากบ 2,742 บาทตอไรในป 2552) ดานรายจาย ธนาคารทดนตองรบผดชอบตอดอกเบยพนธบตร (รอยละ 3.5 ตอป ตามวงเงนพนธบตรในขณะนน – โดยคาดวาในระยะแรกคาดวามลคา 2-3 หมนลานบาท และเพมขนเปน 1 – 1.3 แสนลานบาทในเวลาสบป ภายใตเงอนไขวาการจดหาทดนเทากบ 2.6 ลานไร และ “สวนแบงตลาด” ของธนาคารทดนเทากบรอยละ 25 ของตลาดการเชาทดนเกษตรกรรม) ผลการคานวณ cost-recovery ratio พบวา หากธนาคารทดนเกบคาเชาในอตราตา (1,200 บาทตอไร) จะสามารถคนทนไดในอตราเทากบ 69-86% (รฐบาลควรจะอดหนนสวนทขาด--ขนอยกบวงเงนพนธบตรและราคาทดนทจดหา) อยางไรกตามหากธนาคารทดนเกบคาเชาสงแตวาตากวาคาเชาตามอตรา

61

ตลาด คอ 1,800 บาทตอไร) cost-recovery ratio จะเกนกวาหนง ซงหมายถง สามารถคนทนได หมายเหต ทงนไมรวมคาใชจายดาเนนงาน หมายเหต “การขาดทน” ของธนาคารทดน (หากม) เปนภาพลวงตา ความจรงมผลกระทบเชงสวสดการ (welfare gain) อกสวนหนง คอ ตนทนคาเชาทดนของเกษตรกรตากวา “ราคาตลาด” ซงควรจะตองนามาพจารณารวมดวย และการดาเนนงานของธนาคารทดนมผลกระทบการโอนรายได (income transfer จากรฐถงมอเกษตรกรผเชา รฐไดรบรายไดนอยลงในขณะทเกษตรกรผเชามรายไดเพมขน) ซงเปนคณตอเกษตรกรจานวนหลายแสนคน (2.6 แสนคน ภายใตขอสมมตวาจานวนพนทเฉลยเทากบ 10 ไรตอราย)

5.2.2 โครงสรางธนาคารทดน โครงสรางธนาคารทดนม 5 ทางเลอก คอ ทางเลอกท 1 มสานกงานใหญ ในกรงเทพมหานคร มสานกงานภาคและสานกงานจงหวด ซงผท

ตองการทดนในจงหวดนนๆ มาตดตอกบสานกงานจงหวดโดยตรง ทางเลอกท 2 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ สหกรณการเกษตรทสมครเขา

เปนสาขาของธนาคารทดน ในพนทของจงหวดตางๆทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ดาเนนการใหแกผตองการทดนทเปนสมาชกของแตละสหกรณการเกษตรนน

ทางเลอกท 3 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ องคกรปกครองสวนทองถนทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนในพนทของจงหวดตางๆ ทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนทมภมลาเนาอยในเขตองคการปกครองสวนทองถนนนๆ ทางเลอกท 4 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขา คอ ชมชน/กลมออมทรพย ทกระจายอยจานวนมากทวประเทศทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนเปนสมาชกของชมชน/กลมออมทรพยนนๆ

ทางเลอกท 5 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร ไมมการจดตงสาขาในตางจงหวด แตจางหนวยงานตางๆ ทรบดาเนนการแทนในลกษณะตวแทนของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ซงในปจจบนอาจจะเปนธนาคารของรฐ ธนาคารพาณชย สหกรณ อปท. ชมชนกลมออมทรพย ทตงอยในพนททดนแปลงทเกษตรกรตองการ รบดาเนนการใหแกผตองการทดน ในชวงเรมตนควรใชทางเลอกท 5 เมอมปรมาณการซอ-ขายทดนมากขน ควรใชรปแบบท 1 โดยใชองคกรปกครองสวนทองถนเปนสานกงาน สาขาในจงหวดตางๆ

โครงสรางองคกรและอานาจหนาททเสนอมานอาจจะมสวนทซาซอนกบหนวยงานทมอยในปจจบน เพยงแตหนวยงานปจจบนมขอจากดดานงบประมาณ และกฎหมาย เชน การจดซอทดนทเกษตรกรตองการซงอยนอกเขตปฎรปทดนและเปนแปลงเลกๆ ไมคมกบการลงทนในการประกาศเขตปฎรปทดน จงไดเสนอใหใชทางเลอกท 5 โดยเกษตรกรมาขอซอทดนทตนเองตองการแทนซอทดนโดยธนาคารทดนมากอนแลวจดสรรใหแกเกษตรกร ดงทเคยปฏบตมา ซงขณะน สถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) ไดจดตงขนในสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร และไดรบงบประมาณจานวนหนงในปงบประมาณ 2555 แลว อาจจะใหเกษตรกรกไปจดซอทดนแปลงเลกไดในระยะเรมตน เหตผลทมขอเสนอดงกลาวนเพอใหเกดผลในทางปฏบตทแกปญหาทมอยในปจจบนไปกอน จนกระทงมการรางกฎหมายธนาคารทดนแลวเสรจทอาจใชเวลานาน ซงกไดเสนอโครงสรางทเปนทางเลอกไวให โดยมปจจยทจะตองนามาวเคราะห 5 ประการคอ การลงทนจดตงสานกงาน จานวนบคลากร การกระจายอานาจสทองถน ขนตอนการดาเนนงาน และขอบเขตของผมากเงนโดยในเอกสารการวจยไดเสนอใหมทางเลอก 3 ทาง คอ หนง จดตงองคกรขนใหม

62

สอง ยกฐานะสานกกองทนการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมขนเปนธนาคารทดน และสาม ปรบเปลยนภารกจของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ทงสานกงานมาทาหนาทเปนธนาคารทดน

5.2.3 ทมาของทดน 1. ทดนในเขตปาไม ไมสมควรนามาจดใหแกผไรทดนทากนทกรปแบบ ไมวาจะเปนการเชาหรอเชาซอ เพราะตองคงสภาพเพอรกษาระบบนเวศของประเทศโดยรวม

2. ทราชพสด มโอกาสขอคนมาจากสวนราชการตางๆทครอบครองอยมาใหเชา 3. ทสาธารณะประโยชน ควรนาเฉพาะทประชาชนมไดใชประโยชนรวมกนแลวเทานน มาใหเชา 4. ทดนในเขตปฏรปทดน ทยงมไดมการจดสรรใหกบเกษตรกรจานวนหนง ควรหาวธการตรวจสอบ

และดาเนนการทเหมาะสมเพอนามาจดใหเกษตรกรเชา 5. ทดนเอกชน ซงปจจบนใชประโยชนอยหรอทงรางควรเปนเปาหมายหลกของธนาคารทดนทจะ

จดซอมาจดใหแกผไรทดนทากนไดเชา เชาซอ หรอซอ ไปทาการเกษตร

5.2.4 วธการจดหาทดน 1. ทดนทรฐมอบใหกบธนาคารทดนแลวนามาใหเชา เชนทดนทอาจจะไดมาจากทราชพสด

ทสาธารณะประโยชน ทดนจากเขตปฏรปทดน เปนตน 2. ทดนทธนาคารทดนจดซอ โดยการจดซอทดนทเจาของทดนมความประสงคจะขาย 3. ทดนทเจาของทดนนามาใหธนาคารทดนบรหารจดการโดยใหผไรทดนทากนเชาตอ

นอกจากนยงมอกประการหนงทธนาคารจะชวยใหผไรทดนทากนมทดน คอการใหผไรทดนทากนมาขอกเงนไปจดซอทดนแปลงทตนเองตองการ หรอมการรวมกลมกนมาขอกไปจดซอทดนตามทตองการ ทงนตองผานกระบวนการประเมนความเหมาะสมของทดนราคาทดน และคณสมบตของเกษตรกรตามกฎเกณฑทธนาคารทดน

5.2.5 การบรหารจดการ องคกรทจะจดตงขนมาบรหารจดการไมควรเปนสวนราชการ มทางเลอก 2 รปแบบ คอ ทางเลอกทหนง จดตงเปนรฐวสาหกจททางานเชงพาณชย

ทางเลอกทสอง องคกรของรฐปฏบตภารกจเพอสาธารณะประโยชนและทาภารกจเฉพาะดาน ขอเสนอโครงสรางองคกร คานงถงหลกประหยดและความคมคา กลาวคอ เสนอใหจดตงสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร และหนวยงานตวแทนในระดบพนท โดยรวมมอเปนเครอขายกบ สหกรณ อปท. ชมชน หรอหนวยงานอนๆทพรอมจะรบเปน “ตวแทน”ของธนาคารทดน โดยใหคาธรรมเนยมตามปรมาณธรกรรม เพอลดตนทนคาโสหยในหนวยงานสาขา และคาจางเงนเดอนพนกงาน เกยวกบธรรมาภบาลขององคกร เสนอใหมคณะกรรมการนโยบายและกากบการบรหารของธนาคารทดน กองทนธนาคารทดน ระบบตดตามตรวจสอบ (monitoring and evaluation) ใหมการตรวจสอบภายใน โดยสานกงานการตรวจเงนแผนดน และคณะกรรมการตรวจสอบภายใน โดยใหมตวแทนจากหลายภาคสวน โดยเฉพาะอยางยงตวแทนของเกษตรกร ผทรงคณวฒ และสวนราชการดานพฒนาการเกษตร ผวจยมความเหนวารปแบบขององคกรทเสนอไวในทางเลอกทสอง คอองคกรของรฐปฏบตภารกจเพอสาธารณะประโยชนและภารกจเฉพาะดาน โดยมกรรมการกากบนโยบาย และคณะกรรมการประเมนผลรวมทงการกากบและตดตามการทางานขององคกรทมคณะกรรมการตดตามและตรวจสอบภายใน (Internal Audit committee) จะเปนแนวทางทจะทาใหการดาเนนงานเปนไปตามกรอบธรรมา ภบาลไดมากทสด

63

เอกสารอางอง

กรมธนารกษ. 2553. ทราชพสดทมการบกรกครอบครองใชประโยชนของราษฎร. ขอมล ณ วนท 17 มถนายน 2553 สานกบรหารจดการฐานขอมลทราชพสด.

กรมพฒนาทดน. 2553. สรปประเภทการใชทดนประเทศไทย ป พ.ศ. 2551/2552 สวนวเคราะหสภาพการใชทดน.

กระทรวงมหาดไทย. 2551. ทสาธารณะประโยชนทถกบกรก. ขอมล ณ วนท 19 มถนายน 2551 สวนยทธศาสตรดานความมนคงภายใน สานกงานปลด กระทรวงมหาดไทย.

กระทรวงมหาดไทย. 2553. คาตอบกระทถามท 838 ร ของนายสมเกยรต พงษไพบลย สมาชกสภาผแทนราษฎร (แบบสดสวน) พรรคประชาธปตย เรองการถอครองทดนทวประเทศ.

กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม. 2551. เอกสารประกอบการประชมคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการตดไมทาลายปาแหงชาต (คปป.)ครงท 1/2551 วนพธท 21 พฤษภาคม 2551 ณ หองประชมกรมปาไม.

คณะอนกรรมการศกษาแนวทางการปฏบตตามนโยบายการกระจายการถอครองทดน.2552. ขอเสนอแนวทางและมาตรการการกระจายการถอครองทดนในสงคมไทย เอกสารประกอบการประชมของคณะกรรมการอานวยการเพอแกไขปญหาของเครอขายปฏรปทดนแหงประเทศไทยครงท 2/2552 วนท 3 กรกฎาคม 2552 ณ ทาเนยบรฐบาล.

คณะกรรมการสมชชาปฏรป. 2554. เอกสารหลกสมชชาปฏรประดบชาตครงท 1 พ.ศ.2554 วนท 24-26 มนาคม 2554 ณ เมองทองธาน.

คณะทางานจดตงธนาคารทดน.2526. รางแผนการจดตงและดาเนนงานของธนาคารทดน เอกสารเสนอตอคณะอนกรรมการทดน คณะกรรมการพฒนาชนบทแหงชาต.

จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2527. รายงานการศกษาเพอจดตงธนาคารทดน สวนท 2 ธนาคารทดนของประเทศไทย คณะเศรษฐศาสตร.

ไชยยงค ชชาต. 2517. ขอเสนอโครงการจดตงธนาคารทดน กรมพฒนาทดน.

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ. 2534. วธปฏบตในการดาเนนงานกองทนทดน.

ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และสานกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2544. รายงานการประเมนผลแผนการเพมประสทธภาพการปฏรปทดนระยะท 2.

ปตพงษ พงบญ ณ อยธยา. 2554. รางรายงานวจยโครงการวจยแนวทางการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในอนาคต มถนายน 2554 กองทนสนบสนนการวจย (สกว.).

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2539. รายงานการประเมนผลแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน ป 2537 คณะเศรษฐศาสตร.

สภาผแทนราษฎร. 2552. รายงานผลการพจารณาแกไขปญหาทดนทากน กฎหมายเกยวกบทดนและเรงรดออกเอกสารสทธแกประชาชน กลมงานคณะกรรมการสงเสรมราคารผลตผลเกษตรกรรม.

64

ศนยบรการวชาการแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย. 2544. รางรายงานฉบบสมบรณศกษาและจดทาแผนการดาเนนงานโครงกองทนทดน.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. 2553. รายงานกรณศกษาการเปลยนมอการครอบครองทดนในโครงการจดทดนของรฐ.

สธ บญคง และ วมล อนปชฌาย. 2548. แนวคดในการแกปญหาผครอบครองทดนรายใหญในเขตปฏรปทดน ในหนงสอสามสบป ส.ป.ก. .

สานกงบประมาณ .2554. งบประมาณโดยสงเขป 2555.

สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม. 2554. รายงานกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมประจาปงบประมาณ 2553.

สานกเลขาธการคณะรฐมนตร.2551. คาแถลงนโยบายของคณะรฐมนตรตอรฐสภา วนท 29 ธนวาคม 2551.

สานกเลขาธการคณะรฐมนตร.2554. คาแถลงนโยบายคณะรฐมนตรตอรฐสภา วนท 23 สงหาคม 2554.

สานกงานปฏรป.2554. มตสมชชาปฏรปแหงชาต ครงท 1 พ.ศ. 2554 เรอง การปฏรปการจดสรรทรพยากรทดนอยางเปนธรรมและยงยน นนทบร.

สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม. 2554. ผลการขนทะเบยนผไรทดนทากน ณ วนท 30 กนยายน 2554.

สานกงานสถตแหงชาต. 2554. การสารวจการเปลยนแปลงทางการเกษตร พ.ศ. 2551. ISBN 978-974-11-3047-4.

สานกงานสถตแหงชาต. 2555. รายงานการสารวจภาวะการทางานของประชากร จานวนแรงงาน จาแนกอาชพทางการเกษตรป 2554 ไตรมาส 3.

อดศกด ศรสรรพกจ. 2548. กอนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมของไทยในทศวรรษทส ในหนงสอสามสบป ส.ป.ก. .

Abdulai, Awudu, Victor Owusu, and Renan Goetz 2011 “Land tenure differences and investment in land improvement measures: theoretical and empirical analyses,” Journal of Development Economics, 96: 66-78.

Bardhan, Pranab and Dilip Mookerjee 2010 “Determinants of redistributive politics: an empirircal analysis of land reforms in West Bengal, India,” American Economic Review, 100 (Septermber), 1572-1600.

Berry, Albert 2011 “The case for redistributional land reform in developing countries,” Development and Change, 42(2): 637-648.

Berry, Albert and William Cline 1979 Agrarian Structure and Productivity in Developing Countries, Baltimore: Johns Hopkins University Press.

65

Binswanger, Hans, P. Klaus Beininger, and Gershon Feder 1995 “Power, distortions, revolt and reform in agricultural land relations,” in Jere Behrman and T.N. Srinivasan, eds. Handbook of Development Economics, Vol 3B, pp.2659-2772, Amsterdam: Elsevier Science.

Borras Jr., Saturnino M. 2003 “Questioning market-led agrarian reform: experiences from Brazil, Colombia and South Africa,” Journal of Agrarian Change, 3(3): 367-394.

Borras Jr., Saturnino M. 2006 “The Philippine land reform in comparative perspective: some conceptual and methodological implications,” Journal of Agrarian Change, 6(1): 69-101.

de Janvry Alain and Elizabeth Sadoulet 1989 “A study in resistance to institutional change: the lost game of Latin American land reform,” World Development, 17(9).

Deininger, Klaus 1999 “Making negotiated land reform work: initial experience from Colombia, Brazil, and South Africa,” World Development 27(4): 651-72.

Deininger, Klaus and Hans Binswanger 1999 “The evolution of the World Bank’s land policy: principles, experience and future challenges,” World Bank Research Observer, 14(2)

Feder, Gershon, Onchan, Tongroj, and Chalaemwong, Y., Hongladarom. Chira. 1988. Land ownersh Security, Farm Productivity, and Land Policies in Rural Thailand World Bank, Kasetart University, Thamasat University.

Federal Land Bank. 1968. Federal Land Bank System. Circular 35. United State of America.

Griffin, Keith, Azizur Rahman Khan, and Amy Ickowitz 2002 “Poverty and the distribution of land,” Journal of Agarian Change, 2(3): 279-330.

Hayami, Yujiro, Ma Agnes, R. Quisumbing and Lourdes S. Adriano 1990 Toward an Alternative Land Reform Paradigm, Manila: Ateno de Manila University Press.

Herring, R. 1983 Land to the Tiller, New Haven, Conn: Yale University Press. Land Bank of Taiwan. 2012. www.landbank.com.tw. Date. January 12,2012. Land Bank of Philippines. 2012. www.landbank.com. Date. January 12,2012.

Lipton, Michael 2009 Land Reform in Developing Countries: Property Rights and Property Wrong, N.Y: Routledge.

Sikor, Thomas and Daniel Muller 2009 “The limits of state-led land reform: an introduction,” World Development, 37(8): 1307-1316.

World Bank no date “The theory behind market-assisted land reform,” www.worldbank.org/landpolicy

66

ภาคผนวก

ภาคผนวก 1 สาระสาคญบางประการทเสนอโดยคณะทางานจดตงธนาคารทดน 2526

ภาคผนวก 2 (ราง) พระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ฉบบท ….) พ.ศ. …. (ขอเสนอของคณะทางานจดตงธนาคารทดน)

ภาคผนวก 3 (ราง) พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท ….) พ.ศ. …. (ขอเสนอของคณะทางานจดตงธนาคารทดน)

ภาคผนวก 4 (ราง) พระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. …. (ขอเสนอของจฬาลงกรณมหาวทยาลย)

ภาคผนวก 5 มตคณะรฐมนตร วนท 13 สงหาคม 2534 เรอง แผนพฒนาการเกษตรและปฎรปทดน

ภาคผนวก 6 บนทกขอตกลงในการดาเนนงานภายใตแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน ระหวางกระทรวงเกษตรและสหกรณ และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร วนท 26 พฤศจกายน 2534

ภาคผนวก 7 ระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 วาดวยการใหเกษตรกรกเงนตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ภาคผนวก 8 ระเบยบกองทนทดน ฉบบท 2 วาดวยการใชจายเงนเพอการบรหารงานกองทนทดน

ภาคผนวก ๙ มตคณะกรรมการกองทนทดน เรอง หลกเกณฑการดาเนนงานจดหา และพฒนาทดนเพอจดใหเกษตรกรกเงน

ภาคผนวก ๑๐ คาชแจง เรอง วธปฏบตในการดาเนนงานกองทนทดนของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

ภาคผนวก 11 บนทกสาระสาคญในการระดมความคดเหนจากผทรงคณวฒโครงการศกษาแนวทางการจดตงธนาคารทดน วนท 27 ธนวาคม 2554

ภาคผนวก 12 สมการรายไดสทธจากฟารม ภาคผนวก 13 รายงานการประชมคณะกรรมการกองทนการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรม ครงท 1/2553 วนท 29 กนยายน 2553 ภาคผนวก 14 ตาราง แสดงผลการใชสนเชอกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ป 2553

ณ วนท 31 กรกฏาคม 2553

ภาคผนวก 15 สรปสาระสาคญในการประชมสมมนาเพอเสนอผลการศกษาโครงการศกษาแนวทางการจดตงธนาคารทดน วนท 10 กมภาพนธ 2555

67

ภาคผนวก 1

สาระสาคญบางประการทเสนอโดยคณะทางานจดตงธนาคารทดน 2526

1. วตถประสงคของธนาคารทดน 1.1 เพอเปนแหลงเงนทนในการจดซอหรอเวนคนทดน หรอจายคาชดเชยสทธการทากนในทดนใน

เขตปฏรปฯ เพอนาทดนนนมาจดสรรใหเกษตรกรผไมมทดนทากนหรอมทดนทากนไมเพยงพอแกการครองชพ

1.2 เพอเปนแหลงเงนทนในการจดหาทดน โดยการซอกรรมสทธในทดนหรอสทธถอครองอนใดจากเอกชนผประสงคจะขายทดนนอกเขตปฏรปฯ หรอจากผทจาเปนตองขายทดนตามบทบงคบแหงกฏหมายเพอนามาปรบปรงและจดสรรใหเกษตรกรผมคณสมบตตามทธนาคารกาหนด 1.3 รบมอบ รบโอนกรรมสทธหรอสทธการถอครองทดนจากหนวยงานของรฐหรอเอกชนเพอนามา ปรบปรงและจดสรรใหแกเกษตรกรตามหลกเกณฑตามทหนวยงานของรฐหรอธนาคารกาหนด 1.4 เปนแหลงเงนทนในการกอสรางปจจยพนฐานและพฒนาปรบปรงทดน 1.5 เปนแหลงเงนทนใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรกยมไปใชจายในการเกษตรและลงทนในกจการทเกยวเนองกบการเกษตร

2. หลกเกณฑและวธดาเนนงานของ ธ.ก.ส. ในสวนทเกยวกบ “ กองทนทดน” ตามหลกเกณฑการดาเนนงาน ธ.ก.ส. จะดาเนนงานเกยวกบทดนเปน 3 ลกษณะ คฮ (1) ซอหรอเวนคนทดนในเขตปฏรปทดน (2) รบมอบทดนของรฐนอกเขตปฏรปทดนจากหนวยงานทรบผดชอบอยเดม และ (3) จดซอทดนแปลงใหญของเอกชนนอกเขตปฏรปทดน เพอจดสรรทดนทไดมาทกรปแบบใหเกษตรกรเขาอยอาศยและทาประโยชนในลกษณะการเชา เชาซอหรอซอ แลวแตกรณตามความเหมาะสม โดยมขนตอนและวธการดาเนนงานดงตอไปน

2.1 วธการดาเนนงานในเขตพนทปฏรปทดน (1) เตรยมการและประกาศเขตปฏรปทดน ส.ป.ก. จะเปนผศกษาสารวจและวเคราะหขอมลเพอนาไปวางแผนจดทาโครงการนเทศและประชาสมพนธใหประชาชนในทองถนไดเขาใจถงงานปฏรปทดนและดาเนนการประกาศเขตปฏรปทดน รบแจงและสารวจกรรมสทธและสภาพการถอครองทดน (2) การเจรจาตอรองราคา จดซอ / เวนคนทดน โดยผานทางคณะกรรมการจดซอ / เวนคน ซงควรประกอบดวยผแทน ธ.ก.ส. ผแทนหนวยงานทเกยวของ และผแทนเกษตรกรในทองถนนน (3) การรบโอนกรรมสทธในทดน ธ.ก.ส. จะเปนผรบโอนกรรมสทธในทดนทผานการพจารณาของคณะกรรมการจดซอ / เวนคนแลว โดยชาระคาทดนหรอคาชดเชยเปนเงนสดสวนหนงและพนธบตรอกสวนหนงในอตราทเหมาะสม ซงจะกาหนดไวในขอบงคบของธนาคาร (4) การปรบปรงพฒนาทดน ให ส.ป.ก. ดาเนนการบรณะปรบปรง สารวจรงวด จดผงแบงแปลงทดน และสรางปจจยพนฐานทจาเปน (5) การคดเลอกเกษตรกรเขาอยอาศยและทาประโยชน ธ.ก.ส. จะเปนผดาเนนการโดยเปนคสญญาในการใหเชา ใหเชาซอ และขายทดนดงกลาวใหเกษตรกรทไดรบคดเลอก (6) การใหสนเชอเพอการเกษตร การรยกเกบหน และอนๆ ธ.ก.ส. จะเปนผดาเนนการเองทงสน หรออาจมการรวมมอกบหนวยงานอนกไดตามความเหมาะสม

68

2.2 วธการดาเนนงานในทดนของรฐนอกเขตปฏรปทดน (1) หนวยงานเจาของทดนมอบทดนทมอยแลวและทเวนคนเพมเตมให ธ.ก.ส. กรณนเปนไปไดทงในแงทหนวยงานเจาของทดนเสนอมา หรอ ธ.ก.ส. เหนทดนนนเหมาะสมจงรองขอไป เมอทง 2 ฝายตกลงกนได หนวยงานเจาของทดนกจะมอบหมายทดนนนใหแก ธ.ก.ส. เพอดาเนนการตอไป (2) ธ.ก.ส. รบมอบทดนโดยผานการพจารณาของคณะกรรมการรบมอบทดน ซง ธ.ก.ส. ตงขนเพอสารวจสภาพทดน สภาพการถอครองทดน และกาหนดคาชดเชย ในการน ธ.ก.ส. จะจายคาชดเชยทดน (ถาม ) เปนเงนสดสวนหนงและพนธบตรอกสวนหนงในอตราทเหมาะสม (3) การปรบปรงพฒนาทดน ธ.ก.ส. จะเปนผพจารณาใหหนวยงานของราชการหรอจดจางเอกชนเปนผบรณะปรบปรง สารวจรงวด จดผง แบงแปลง และสรางปจจยพนฐานทจาเปน (4) การคดเลอกเกษตรกรเขาอยอาศยทาประโยชน ธ.ก.ส. จะดาเนนการคดเลอกเกษตรกรเขาอยอาศยและทาประโยชนในทดน โดย ธ.ก.ส. จะเปนคสญญาในการใหเชา ใหเชาซอหรอขายทดนดงกลาวใหแกเกษตรกรทไดรบการคดเลอก (5) การใหสนเชอเพอการเกษตร การเรยกเกบหนและอนๆ ธ.ก.ส. จะเปนผดาเนนการทงสน หรอรวมมอกบหนวยงานอนกไดตามความเหมาะสม

2.3 วธการดาเนนงานในทดนเอกชนนอกเขตปฏรปทดน (1) การประกาศซอหรอการ เสนอขาย ในกรณททดนเอกชนทวไปนอกเขตปฏรปทดนเจาของทดนรายใหญอาจเสนอขายทดนให ธ.ก.ส. หรอ ธ.ก.ส. อาจเปนผเสนอขอซอทดนจากเจาของเดมกไดหาก 2 ฝายตกลงกนไดกจะเกดการซอขายกนขน (2) การตรวจสภาพทดนและตอรองราคา เมอมการเสนอซอหรอเสนอขายตรงกนแลวกอนทจะมการตกลงซอขาย ธ.ก.ส. ตองตงคณะกรรมการจดซอขนชดหนงเพอตรวจสภาพทดน การถอครองทดนแลวเจรจาตอรองราคา และเรองอนๆ (ถาม) (3) ทาสญญาซอขายและโอนกรรมสทธในทดน ธ.ก.ส. จะทาสญญาซอขายและรบโอนกรรมสทธในทดนทซอขาย พรอมทงชาระคาทดนและคาชดเชย (ถาม) เปนเงนสด หรอเปนพนธบตรในอตราสวนทตกลงกนเปนสญญา (4) การปรบปรงพฒนาทดน ธ.ก.ส. จะดาเนนการเองโดยเปดประมลใหบรษทเอกชนเขามารบจางสารวจ รงวด จดผง แบงแปลงทดน (5) การคดเลอกเกษตรกรเขาอยอาศยและทาประโยชน ธ.ก.ส. จะดาเนนการเองทงสนตามหลกเกณฑทกาหนดไว (6) การใหสนเชอเพอการเกษตร การเรยกเกบหนและอนๆ ธ.ก.ส. จะดาเนนการเองหรอรวมกบสถาบนอนทจาเปนตามความเหมาะสม

3. เงนทนและแหลงทมาของรายได (1) เงนทนจากรฐบาลสวนหนง (2) เงนกจากแหลงเงนทนทงภายในและภายนอกประเทศ (3) เงนยมจากกองทนสงเคราะหเกษตรกร (4) เงนรบฝากและเงนรบชาระหนจากเกษตรกร (5) ดอกผล หรอผลประโยชนทเกดจากการดาเนนงานของกองทนทดน

69

เนองจากการดาเนนงานเกยวกบกจการทดนเปนกจการทไมไดมงหวงผลกาไรตองใชเงนทนจานวนมาก และกวาจะไดรบชาระหนคาทดนคนจากเกษตรกรมระยะเวลายาวนาน ดงนน เงนทนทจะใชในการดาเนนงานสวนใหญควรไดรบจากงบประมาณแผนดน

4. ขอเสนอแนะ เพอใหการดาเนนการของกองทนทดนและความพยายามในการแกปญหาเกยวกบทดนบรรลผลสมเจตนาทตงไว คณะทางานฯ มขอเสนอแนะเพอพจารณาดงน 4.1 ควรโอนกองทนปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ของ ส.ป.ก. ) มารวมไวกบกองทนทดนทจะตงขนใหมใน ธ.ก.ส. เนองจากกองทน ส.ป.ก. ทาหนาทคลายๆ กบธนาคารทดนอยแลว แตการดาเนนงานอยภายใตขอบเขตและระเบยบแบบแผนของทางราชการ ทาใหขาดความคลองตว และไมสามารถระดมทนจากแหลงอนไดอยางเพยงพอ เมอคณะอนกรรมการทดนและคณะกรรมการ กชช. เหนพองตองกนแลววาให ธ.ก.ส. ขยายสวนงานเพมขนเพอทาหนาทธนาคารทดนดวยนน ซงเปนการสมควรอยางยงทจะนาหนวยงานททาหนาทอยางเดยวกนหรอคลาย ๆ กนมารวมไวดวยกน เพอความเปนเอกภาพทางดานการเงนและปองกนการปฏบตงานทซาซอนกน สาหรบเจาหนาทกองทน ส.ป.ก. ควรเปดโอกาสใหขอโอนยายสงกดไปอยกรม กองอนไดตามความเหมาะสมตอไป 4.2 พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมควรไดรบการแกไขใหสอดคลองกบ พ.ร.บ. ธ.ก.ส. ทเสนอแกไขเพมเตมใหม 4.3 ในการพจารณาการจดซอเวนคนทดนในเขตปฏรปฯ หรอรบมอบทดนจากหนวยงานของรฐนอกเขตปฏรปฯ ไมวาจะเปนเรองของกรรมสทธหรอสทธครอบครองทดนทากน ควรดาเนนการในรปคณะกรรมการ ซงรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงแตงตง ประกอบดวย ผจดการ ธ.ก.ส. เปนประธาน ผแทน ส.ป.ก. อธบดกรมการปกครอง อธบดกรมทดน อธบดกรมพฒนาทดน อธบดกรมสงเสรมการเกษตร อธบดกรมสงเสรมสหกรณ และผแทนเกษตรกร 3 คน เปนกรรมการ หวหนาฝายพจารณาทดน ธ.ก.ส. เปนเลขานการ ใหคณะกรรมการ ชดนแตงตงคณะอนกรรมการระดบจงหวด ระดบอาเภอ ไดตามความเหมาะสม สวนการพจารณาจดซอหรอรบมอบทดนของเอกชนนอกเขตปฏรปฯ ให ธ.ก.ส. ตงคณะกรรมการจากพนกงานระดบบรหารของ ธ.ก.ส. จานวนไมนอยกวา 7 คน เปนผพจารณา หวหนาฝายพจารณาทดน ธ.ก.ส. เปนเลขานการ ใหคณะกรรมการชดนแตงตงคณะอนกรรมการระดบจงหวด ระดบอาเภอ ไดตามความเหมาะสม สวนการพจารณาจดซอหรอรบรองทดนของเอกชนนอกเขตปฏรปทดนให ธ.ก.ส. ตงคณะกรรมการจากพนกงานระดบบรหารของ ธ.ก.ส. จานวนไมนอยกวา 7 คนเปนผพจารณา

70

ภาคผนวก 2

(ราง)

พระราชบญญต ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ( ฉบบท ............ )

พ.ศ. ...........* ________________________ …………………………………………… …………………………………………… ……………………………………………

……………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………

โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมกฎหมายวาดวยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ........................................................................................................................................................................................................................................ มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา “ พระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ( ฉบบท....... ) พ.ศ. ......................” มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป มาตรา 3 ใหยกเลกความในมาตรา 9 แหงพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 และใหใชความตอไปนแทน “มาตรา 9 ธนาคารมวตถประสงคดงน

(1) ใหความชวยเหลอทางการเงนเพอสงเสรมอาชพหรอการดาเนนงานของเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตร ตลอดจนการสงเสรมอาชพเสรมอนๆ เพอเพมพนรายไดของบคคล หรอสถาบนดงกลาว

(2) จดการกองทนทดนตามพระราชบญญตน”

มาตรา 4 ใหยกเลกความใน (1) และ (2) ของมาตรา 10 แหงพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ฉบบท 3 ) พ.ศ. 2525 และใหใชความตอไปนแทน

“(1) ใหกเงนแกเกษตรกร กลมเกษตรกร และสหกรณการเกษตร หรอกองทนทดน (2) คาประกนเงนกทเกษตรกร กลมเกษตรกร สหกรณการเกษตร หรอกองทนทดนกจากสถาบน

การเงนอน ทงน ตามทกาหนดไวในขอบงคบของธนาคาร” มาตรา 5 ใหเพมความตอไปนเปนหมวด 6/1 การจดหาทดนเพอเกษตรกร และ มาตรา 34/1 ถง

มาตรา 34/11 แหงพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509

---------------------------- • ขอเสนอของคณะทางานจดตงธนาคารทดน (2526)

71

“หมวด 6/1 การจดหาทดนเพอเกษตรกร

มาตรา 34/1 ใหจดตงกองทนขนกองทนหนง เรยกวา “กองทนทดน” ประกอบดวยทรพยสนตามมาตรา 34/2 เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายในการจดหาทดนตามมาตรา 34/4 โดยไมตองนาสงคลงเปนรายไดแผนดน ใหธนาคารเปนผปกครองดแลและรกษาทรพยสนในกองทนทดน เพอประโยชนในการนใหถอวาธนาคารเปนผมกรรมสทธในทรพยสนของกองทนทดน และใหมอานาจทจะดาเนนการใหไดมา รบโอน โอน กอ เปลยนแปลง สงวน หรอระงบซงทรพยสน หรอดาเนนการใดๆ เกยวกบทรพยสนของกองทนทดนได

มาตรา 34/2 กองทนทดน ประกอบดวย (1) เงนทไดรบจากงบประมาณแผนดน (2) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร (3) ทรพยสนทไดรบจากแหลงตางๆ ภายในประเทศหรอตางประเทศ หรอจากสถาบนระหวาง

ประเทศหรอบคคลอน (4) ทรพยสนทไดมาจากการจดทดนตามความในหมวดน (5) ดอกผลอนเกดจากทรพยสนของกองทนทดน (6) ทรพยสนทไดมาแทนหรอทดแทนหรอเนองมาจากการใชจายทรพยสนของกองทนทดน

มาตรา 34/3 ผใดจะยกอายความครอบครองขนเปนขอตอสกบธนาคารในเรองทรพยสนของกองทนทดนไมได อสงหารมทรพยอนเปนทรพยสนของกองทนทดนมใหถอวาเปนทราชพสดตามกฏหมายวาดวยทราชพสด และการทธนาคารไดมาหรอมไวซงอสงหารมทรพยดงกลาว ใหไดรบยกเวนจากการอยในบงคบบทบญญตมาตรา 11 ในบรรดาการกระทาหรอกจการทเกยวกบทรพยสนของกองทนทดน ใหธนาคารไดรบยกเวนจากการตองเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร กฎหมายวาดวยภาษบารงทองท และกฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดน และไดรบยกเวนคาธรรมเนยมทจะตองเสยตามประมวลกฎหมายทดน

มาตรา 34 /4 ทรพยสนของกองทนทดนใหใชจายไดเฉพาะเพอการจดใหไดมาซงทดนการปรบปรงพฒนาทดน และการสงเสรมอาชพ บรรดาทเปนไปเพอประโยชนของเกษตรกร กลมเกษตรกรและสหกรณการเกษตร และเพอกจการอนอนเกยวเนองกบการใหสาเรจตามวตถประสงคดงกลาว กจการทวานใหรวมถง

(1) ออกพนธบตรเพอใชจายเปนราคาหรอคาทดแทนอสงหารมทรพยทจดซอหรอเวนคนตามพระราชบญญตน

(2) ซอ ขาย ฝาก แลกเปลยน เชา ใหเชา เชาซอ ใหเชาซอ ยม ใหยม ก ใหก จานา รบจานา จานอง และรบจานอง ตลอดจนการทานตกรรมอนใด ทงน เพอหาดอกผลหรอเพอประโยชนในการจดทดนใหแกเกษตรกร กลมเกษตรกร และสหกรณการเกษตร หรอเพอชวยเหลอการดาเนนการของธนาคาร

(3) ออกพนธบตรหรอตราสารอนใดเพอการลงทน

72

(4) ออก ซอ หรอขายตวเงนหรอตราสารเปลยนมออนใด รวมทงเรยกเกบเงนตามตวเงนหรอตราสารเปลยนมอ

(5) ซอหรอมหนในบรษทหรอนตบคคลอนซงประกอบกจการอนเกยวกบเกษตรกรรมหรอมผลสนบสนนการประกอบเกษตรกรรม

ใหกระทรวงการคลงคาประกนหนของกองทนทดนได โดยไมอยในบงคบแหงกฎหมายวาดวยการกาหนดอานาจกระทรวงการคลง แตการใหกระทรวงการคลงคาประกนจะตองไดรบอนมตจากคณะรฐมนตรกอน

หนสนทกอขนในการจดการกองทนทดนมผลผกพนเฉพาะกองทนทดนเทานน

มาตรา 34/5 การจดการและการบญชของกองทนทดนใหเปนไปตามขอบงคบทคณะกรรมการกาหนด

คาใชจายในการจดการกองทนทดน ใหธนาคารประเมนและคดคาใชจายเปนรายปจากกองทนทดนตามจานวนทคณะกรรมการกาหนด

ทกป ใหสานกงานตรวจเงนแผนดนเปนผสอบบญชทาการ ตรวจสอบรบรองบญชและการเงนกองทนทดน ผสอบบญชมอานาจตรวจสอบสรรพสมด บญชและเอกสารหลกฐานตางๆ ทเกยวกบกองทนทดน และมอานาจสอบถามผปฏบตงานทเกยวของได

ธนาคารตองจดทางบดลของกองทนทดนสงผสอบบญชภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนสนปบญช และผสอบบญชตองทารายงานการตรวจสอบบญชและการเงนเสนอตอคณะรฐมนตร และใหคณะรฐมนตรเสนอรฐสภาเพอทราบ

มาตรา 34/6 เมอหนวยงานของรฐซงมอานาจหนาทในการจดทดนเพอเกษตรกรรมรองขอหรอเมอธนาคารเหนสมควร ใหกองทนทดนเปนแหลงเงนทนสาหรบการจดใหไดมาหรอพฒนาทดนบรเวณใด ใหธนาคารกบหนวยงานทเกยวของรวมมอกนจดทาแผนงานหรอโครงการตลอดจนงบประมาณและการขาย การใหเชา ใหเชาซอ หรอการชดเชยในลกษณะอนเพอตอบแทนการงานทกองทนทดนจดทาให และเมอแผนงานหรอโครงการดงกลาวไดรบอนมตจากคณะกรรมการแลว ใหธนาคารจดการกองทนทดนใหเปนไปตามแผนงานหรอโครงการนน

ในกรณทแผนงานหรอโครงการทกาหนดจะตองมการจดทาระบบการชลประทาน ถนน สาธารณปโภค หรอโครงสรางพนฐานอยางอนอยดวย ถาการงานนนเปนการพฒนาซงไมควรแกการนามารวมคานวณเพอเรยกเกบจากผทไดรบทดนหรอเจาของทดนทไดรบการพฒนา และการงานดงกลาวไมอยในงานตามแผนงานหรอโครงการทหนวยงานของรฐทเกยวของจะตองจดทาตามงบประมาณของทางราชการหรอตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารจะตองเสนอการงานดงกลาวใหคณะรฐมนตรใหความเหนชอบกอนจงจะจดทาได ในกรณเชนน การงานทธนาคารไดจดทาไปนนใหรฐบาลจดสรรเงนอดหนนเพอชดเชยคาใชจายของกองทนทดน

การจดใหไดมาหรอพฒนาทดนในบรเวณใด ใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยการนน แตถามความจาเปนตามความเหมาะสมของแผนงานหรอโครงการ ธนาคารอาจดาเนนการจดซอหรอเวนคนอสงหารมทรพยในบรเวณนนได แตสาหรบการเวนคนนนจะตองไดรบอนมตจากรฐมนตรกอน

การเวนคนอสงหารมทรพยตามวรรคสาม ใหนากฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยมาใชบงคบโดยอนโลม แตการกาหนดคาทดแทนและการอทธรณจาหนายคาทดแทนใหนากฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมมาใชบงคบโดยอนโลม

73

มาตรา 34/7 ในกรณเปนการสมควร ธนาคารอาจใชทรพยสนของกองทนทดนเพอการจดใหไดมาซงทดนเพอสารองไวจดใหแกเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตรและถาไมมหนวยงานของรฐแหงใดยอมรบเขาดาเนนการจดทดนดงกลาว ธนาคารจะจดหาเอกชนมาเปนผดาเนนการกได

การจดใหไดมาซงทดนและการจดหาเอกชนเขาเปนผดาเนนการใหเปนไปตามขอบงคบทคณะกรรมการกาหนด

มาตรา 34/8 บรรดาทดนทจดซอ ทดนทเวนคน และทดนของรฐอนอยในแผนงานหรอโครงการทใชกองทนทดนเปนแหลงเงนทน ตามมาตรา 34/6 และมาตรา 34/7 ใหโอนมาเปนทรพยสนของกองทนทดน และใหพนกงานเจาหนาทตามประมวลกฏหมายทดนมอานาจออกโฉนดทดนใหตามความประสงคของธนาคาร

เมอกองทนทดนไดมาซงกรรมสทธในทดนแปลงใด ใหสทธผเชาในทดนนนตามสญญาเชา หรอกฏหมายควบคมการเชาเปนอนสนสดลง แตผเชามสทธไดรบคาทดแทนจากกองทนทดนสาหรบการเชาทตองสนสดลงกอนกาหนดเวลาเชา

มาตร 34/9 การชาระราคาทดนหรออสงหารมทรพยทจดซอหรอคาตอบแทน การเวนคนตามมาตรา 34/6 และมาตรา 34/7 นน ใหใชชาระเปนเงนสดหรอเปนเงนสดและพนธบตรตามหลกเกณฑ และวธการทกาหนดในกฏกระทรวง

ใหธนาคารโดยอนมตคณะรฐมนตรมอานาจออกพนธบตรเพอชาระราคาหรอคาทดแทนตามวรรคหนง และมอานาจกาหนดอตราดอกเบย ระยะเวลาไถถอน เงอนไข และวธการในการออกพนธบตร ทงน โดยมกระทรวงการคลงเปนผคาประกนและประกาศในราชกจจานเบกษา

พนธบตรตามวรรคสอง เมอครบกาหนดชาระใหชาระจากทรพยสนของกองทนทดน มาตรา 34/10 ทดนทบคคลใดไดกรรมสทธไปตามแผนงานหรอโครงการทใชกองทนทดนเปน

แหลงเงนทนนน ใหอยในบงคบแหงกฎหมายดงตอไปน (1) จะแบงแยกไมได เวนแตไดรบความเหนชอบจากธนาคาร (2) จะใหผอนเชาไมได เวนแตเปนการใหเชาชวคราวตามขอบงคบทธนาคารกาหนด และไดรบ

ความเหนชอบจากธนาคาร (3) จะโอนไปยงบคคลอนไมได และไมอยในขายแหงการบงคบคด เวนแตการโอนหรอการบงคบใน

กรณดงตอไปน (ก) ตกทอดทางมรดกแกทายาทโดยชอบธรรม (ข) โอนไปยงเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณการเกษตร โดยไดรบความเหนชอบ

จากธนาคาร (ค) โอนไปยงกองทนทดน

ในกรณมการจานองทดนตามวรรคหนงไวกบบคคลใด การขายทอดตลาดเพอบงคบจานองตองขายใหแกผมสทธรบโอนตามวรรคหนง (3) เทานน สวนการทผรบจานองเรยกเอาทรพยจานองหลดหรอรบโอนทดนไวเพอใชหนจานอง ผรบจานองตองขายทดนดงกลาวใหแกผมสทธรบโอนตามวรรคหนง (3) ภายในหนงปนบแตวนททดนนนตกเปนของตน ถาไมมการขาย ใหรฐมนตรมอานาจดาเนนการขายทอดตลาดทดนดงกลาว

74

การพจารณาใหความเหนชอบตามวรรคหนง ใหเปนไปตามขอบงคบทคณะกรรมการกาหนด มาตรา 34 /11 ทดนของกองทนทดนทยงมไดจดใหแกเกษตรกร กลมเกษตรกร หรอสหกรณ

การเกษตร ธนาคารจะขาย ใหเชา หรอใหเชาซอแกสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอหนวยงานอนใดของรฐกไดตามความเหมาะสมแกกจการ”

มาตรา 6 ใหโอนกจการ ทรพยสน และหนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาเปนกจการ ทรพยสน และหนของกองทนทดน ตามพระราชบญญตธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร พ.ศ. 2509 ทงน ตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท........) พ.ศ. .... กาหนด

มาตรา 7 ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงรกษาการตามพระราชบญญตน

ผรบสนองพระบรมราชโองการ ................................................ นายกรฐมนตร

75

ภาคผนวก 3

(ราง)

พระราชบญญต การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท........) พ.ศ. .........*

__________________________

................................................................................... ....................................................................................

..................................................................................... ..................................................................................................................................................................................................................................................... โดยทเปนการสมควรแกไขเพมเตมกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม .................................................................................................................................................................................................................................................... มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา “ พระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท........) พ.ศ. ....”

มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป มาตรา 3 ใหเพมความตอไปนระหวางบทนยามคาวา “คณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด” และคา

วา “รฐมนตร” ในมาตรา 4 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 “ “กองทนทดน” หมายความวา กองทนทดนตามกฎหมายวาดวยธนาคารเพอการเกษตรและ

สหกรณการเกษตร” มาตรา 4 ใหยกเลกความในมาตรา 9 มาตรา 10 และมาตรา 22 แหงพระราชบญญตการปฏรป

ทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 5 ใหยกเลกความในมาตรา 25 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.

2518 และใหใชความตอไปนแทน “มาตรา 25 การกาหนดเขตทดนในทองทใดใหเปนเขตปฏรปทดน ใหตราเปนพระราชกฤษฎกา ในพระราชกฤษฎกาตามวรรคหนง ใหมแผนทแสดงเขตและระบทองททอยในเขตปฏรปทดนแนบ

ทายพระราชกฤษฎกานนดวย แผนทดงกลาวใหถอเปนสวนหนงแหงพระราชกฤษฎกา” มาตรา 6 ใหยกเลกความในมาตรา 30 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.

2518 และใหใชความตอไปนแทน “มาตรา 30 ในเขตปฏรปทดน การจดทดนใหเกษตรกร หรอสถาบนเกษตรกรเชา หรอเชาซอ ให

เปนไปตามเงอนไขทคณะกรรมการกาหนด โดยใหสอดคลองกบแผนงานหรอโครงการทใชกองทนทดน ทงนตามหลกเกณฑดงตอไปน ----------------------------------------------------------

• ขอเสนอของคณะทางานจดตงธนาคารทดน (2526)

76

(1) เกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนซงประกอบเกษตรกรรมประเภทอนเวนแต (2) จานวนไมเกนหาสบไร

(2) เกษตรกรและบคคลในครอบครวเดยวกนซงประกอบเกษตรกรรมเพอการเลยงสตวจาพวกสตวใหญตามทรฐมนตรประกาศตามมาตรา 29 (2) จานวนไมเกนหนงรอยไร

(3) สถาบนเกษตรกรซงจะนาทดนไปจดใหแกเกษตรกรตาม (1) หรอ (2) เชาระยะยาว–หรอเชาซอ จานวนเนอททดนตามแตคณะกรรมการจะเหนสมควร”

มาตรา 7 ใหยกเลกมาตรา 32 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 มาตรา 8 ใหเพมความตอไปนเปนมาตรา 34/1 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอ

เกษตรกรรม พ.ศ. 2518 และใหใชความตอไปนแทน

“มาตรา 34/1 บรรดาทดนและอสงหารมทรพยท ส.ป.ก. มอานาจนามาใชในการปฏรปเพอเกษตรกรรมตามมาตรา 26 ทดนท ส.ป.ก. จดซอหรอเวนคนมาตามพระราชบญญตน และทดนท ส.ป.ก. ไดมาไมวาโดยประการอนใดหรอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ใหตกเปนทรพยสนของกองทนทดน

ใหพนกงานเจาหนาทตามประมวลกฎหมายทดน มอานาจดาเนนการออกหนงสอแสดงสทธในทดนสาหรบทดนตามวรรคหนงใหเปนทรพยสนของกองทนทดน

มาตรา 9 ใหยกเลกความในมาตรา 35 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ฉบบท 2 ) พ.ศ. 2519

มาตรา 10 ใหยกเลกความในมาตรา 36 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 และใหใชความตอไปนแทน

“มาตรา 36 ใหคณะกรรมการและธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรรวมกนกาหนดเงนคาทดแทนการเวนคนโดยคานงถงการไดมา สภาพความอดมสมบรณ และทาเลทตงของทดนหรออสงหารมทรพย ประกอบกบมลคาของผลตผลเกษตรกรรมหลกทสามารถผลตไดจากทดนในทองทนน ทงน เพอใหเกดความเปนธรรมแกสงคมและแกบรรดาเกษตรกรผทจะตองรบภาระจายคาทดนหรออสงหารมทรพยตอไปดวย

ใหพนกงานเจาหนาททมหนงสอแจงจานวนเงนคาทดแทนการเวนคนใหเจาของทดนหรอผมสทธไดรบเงนคาทดแทนทราบ ถาเจาของทดนหรอผมสทธไดรบเงนคาทดแทนนนไมเหนชอบดวยกบจานวนเงนคาทดแทนดงกลาว มสทธอทธรณไดตามมาตรา 40 และถาคณะกรรมการอทธรณ ไดวนจฉยใหไดรบเงนคาทดแทนเพม เงนคาทดแทนทตองจายเพมใหจายจากกองทนทดน”

มาตรา 11 ใหยกเลกความในมาตรา 37 และมาตรา 39 แหงพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518

บทเฉพาะกาล

มาตรา 12 ใหโอนกจการ ทรพยสน และหนสนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ. 2518 ทมอยในวนทพระราชบญญตนใชบงคบ รวมทงทรพยสนและหนสนท ส.ป.ก. ไดมาหรอกอขนโดยการใชจายเงนและทรพยสนของกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนบรรดาทราชพสดทกระทรวงการคลงไดมาเนองจากการจดซอของ ส.ป.ก. หรอมผยกใหแก ส.ป.ก. เพอใชในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมไปเปนกจการ ทรพยสน และหนของกองทนทดนตามกฎหมายวาดวยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ทงน ตามทรฐมนตรวาการ

77

กระทรวงการคลงและรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณจะไดกาหนด ซงตองไมเกนหกสบวนนบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ กจการ ทรพยสน และหนสวนใดทรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงและรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณมไดกาหนดใหโอนไปตามวรรคหนง ใหเปนกจการ ทรพยสน และหนสนเปนของ ส.ป.ก. มาตรา 13 ขาราชการหรอลกจางของ ส.ป.ก. ผใดซงปฏบตงานเกยวกบกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมในกองบรการกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หรอในสานกงานการปฏรปทดนจงหวด ถาสมครใจจะโอนไปปฏบตงานกบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และไดแจงความจานงเปนหนงสอตอผบงคบบญชาผมอานาจสงเลอนเงนเดอนกอนวนทรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงและรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณกาหนดการโอนตามมาตรา 12 ใหโอนขาราชการหรอลกจางผนนไปเปนพนกงานหรอลกจางของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร แตทงนตามทรฐมนตรเจาสงกดและธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจะไดตกลงกน ใหขาราชการหรอลกจางทโอนไปเปนพนกงานหรอลกจางของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร แลวแตกรณ ไดรบเงนเดอนหรอคาจาง รวมทงสทธประโยชนตางๆ เทากบทเคยไดรบอยเดมไปพลางกอน จนกวาผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรจะไดบรรจและแตงตงใหดารงตาแหนง แตจะแตงตงใหไดรบเงนเดอนหรอคาจางตากวาเงนเดอนหรอคาจางทไดรบอยเดมไมได มาตรา 14 การโอนขาราชการตามมาตรา 13 ใหถอวาเปนการใหออกจากประจาการเพราะเลกหรอยบตาแหนงตามกฎหมายวาดวยบาเหนจบานาญขาราชการ การโอนลกจางตามมาตรา 13 ใหถอวาเปนการใหออกจากงานเพราะทางราชการยบตาแหนงหรอทางราชการเลกจาง โดยไมมความผดและใหไดรบบาเหนจตามระเบยบกระทรวงการคลงวาดวยบาเหนจลกจาง เพอประโยชนในการนบเวลาการทางานสาหรบคานวณบาเหนจหรอบานาญตามขอบงคบของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ( ถาม ) ขาราชการหรอลกจางทโอนไปตามมาตรา 13 ผใดประสงคจะใหนบเวลาการทางานของพนกงานหรอลกจางของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร แลวแตกรณกใหมสทธกระทาไดโดยการบอกเลกรบบาเหนจบานาญ การบอกเลกรบบาเหนจบานาญตามวรรคสาม จะตองกระทาภายในสามสบวนนบแตวนทโอนสาหรบกรณของขาราชการ ใหดาเนนการบอกเลกตามกฎหมายวาดวยบาเหนจบานาญขาราชการ สาหรบกรณของลกจางใหดาเนนการบอกเลกโดยกระทาเปนหนงสอลงลายมอชอเปนหลกฐานยนตอผวาจาง เพอสงตอไปใหกระทรวงการคลงทราบ ผรบสนองพระบรมราชโองการ ................................................ นายกรฐมนตร

78

ภาคผนวก 4

(ราง)

บนทกหลกการและเหตผล ประกอบรางพระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. ......*

………………………………

หลกการ

จดตงสถาบนการเงนขนเปนพเศษเพอทาหนาทสนบสนนและใหบรการสาหรบงานจดทดนเพอเกษตรกรรม โดยเฉพาะการดาเนนงานในดานการระดมทนทงภายในและภายนอกประเทศ งานในดานใหบรการสนเชอแกเกษตรกร สถาบนเกษตรกร กลมเกษตรกร สหกรณการเกษตร บรษทเอกชน และมลนธทดาเนนธรกจในการจดทดนเพอเกษตรกรรมโดยเฉพาะสนเชอเพอการผลตและการตลาดทงในทดนของเอกชนและทดนของรฐ ทงในและนอกเขตปฏรปทดน รวมตลอดจนการดาเนนการประเมนความเหมาะสมของโครงการพฒนาชมชนตางๆ ทองคกรของรฐเปนผรเรมและดาเนนการอยในปจจบน และรวมทงใหบรการและใหความชวยเหลอทางดานวชาการตาง ๆ อนเกยวกบการจดทดนเพอเกษตรกรรมดวย

เหตผล

ประเทศไทยเปนประเทศเกษตรกรรม ประชากรสวนใหญมอาชพในการเกษตร ทดนจงนบวาเปนปจจยอนสาคญยงในการประกอบการเกษตรแตในปจจบนแมวารฐบาลจะไดดาเนนการแกไขปญหาเกยวกบความเดอดรอนของเกษตรกรทตองสญเสยสทธในทดนซงใชในการประกอบเกษตรกรรม ปญหาเกยวกบการเชาทดน และการถอครองทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนปญหาเกยวกบการผลตและการจาหนายผลตผลเกษตรกรรมโดยวธการปฏรปทดน การจดทดน และการจดทดนเพอเกษตรกรรมโดยผานหนวยงานของรฐแลวกตาม แตเนองจากโครงการปฏรปทดนและโครงการจดทดน รวมตลอดถงโครงการจดทดนโดยหนวยงานของรฐทดาเนนงานอยในปจจบนตองประสบปญหาตางๆ มากมาย โดยเฉพาะอยางยงปญหาทเกยวกบการขาดแคลนเงนทนทจะนามาใชในการดาเนนงานจดทดนเพอเกษตรกรรมดงกลาว ทงนเพราะรฐบาลไมสามารถใหการสนบสนนทางดานงบประมาณรายจายประจาปใหแกหนวยงานทมหนาทรบผดชอบทางดานนไดอยางเพยงพอ ทาใหการดาเนนงานตามวตถประสงคดงกลาวเปนไปโดยลาชาและไรประสทธภาพรวมทงไมสามารถบรรลเปาหมายไดสาเรจ ภายในเวลาอนสมควร นอกจากนนปญหาทางดานกฎหมายทบญญตไวในพระราชบญญตตาง ๆ อนเกยวของกบการดาเนนงานทางดานทดนของหนวยงานของรฐหลายแหงกาหนดหลกเกณฑวธการและเงอนไขในการปฏบตงานไวแตกตางและซาซอนกน เปนเหตใหขบวนการจดทดนของรฐ มแผนงานทไมแนนอน ไมประสานกนและไมมแบบแผนในการดาเนนงานเปนรปแบบเดยวกนโดยมประสทธภาพตามทตองการจงจาเปนตองจดตงสถาบนการเงนขนมาเปนพเศษ สถาบนหนงเรยกวา “ ธนาคารทดน ” เพอทาหนาทสนบสนนและใหบรการสาหรบงานจดทดนเพอเกษตรกรรมของชาต ซงจะชวยใหมแหลงเงนทนเพอดาเนนการจดทดนไดอยางเพยงพอตลอดไป และ -------------------------------------------------------------

• ขอเสนอจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2546)

79

เพอใหการปฏรปทดน การจดทดนรวมตลอดถงการจดทดนของรฐดาเนนงานไดโดยมประสทธภาพและ เสถยรภาพสาเรจผลตามเปาหมายของรฐบาล ซงยอมหมายถงการเปลยนแปลงโครงสรางทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองใหดขน เปนผลใหประชากรของประเทศ โดยเฉพาะเกษตรกรซงเปนประชากรสวนใหญของประเทศมเสถยรภาพในการดารงชพมากขน และสามารถลดความเหลอมลาทางฐานะของบคคลในทางเศรษฐกจและสงคม ตามเปาหมายทรฐไดกาหนดไวเปนนโยบายแหงชาตไดสมจรงยงขน จงจาเปนตองตราพระราชบญญตน

80

ราง พระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ. .......*

ภมพลอดลยเดช ป.ร. ใหไว ณ วนท.............................................พ.ศ. ......

เปนปท...........ในรชกาลปจจบน

พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวา โดยทเปนการสมควรใหจดตงธนาคารทดนเพอเปนสถาบนทใหการสนบสนนและใหบรการทางดานการเงนและวชาการเกยวกบการจดทดนเพอเกษตรกรรมเพอประโยชนแก เกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกร สหกรณการเกษตร ตลอดจนบรษทเอกชนทดาเนนงานทางดานการเกษตรและมลนธ จงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยคาแนะนาและยนยอมของรฐสภาดงตอไปน

มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา “พระราชบญญตธนาคารทดน พ.ศ....” มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษาเปนตนไป

มาตรา 3 บรรดาบทกฎหมาย กฎ หรอขอบงคบ และประกาศอนในสวนทมบญญตไวแลวในพระราชบญญตนหรอซงขดหรอแยงกบบทแหงพระราชบญญตนใหใชพระราชบญญตนบงคบแทน

มาตรา 4 ในพระราชบญญตน “ ธนาคาร ” หมายความวา ธนาคารทดน “ เกษตรกรรม ” หมายความวา การทานา การทาไร การทาสวน การเลยงสตว การประมง การเลยงไหมและสาวไหม การทานาเกลอ การปลกกลวยไมหรอไมดอก การปลกไมสน การปลกสวนปา การเลยงผง การเลยงครง การเพาะเหดหรออาชพอน ตามทคณะกรรมการกาหนดโดยไดประกาศในราชกจจานเบกษาและใหหมายความรวมถงนตบคคลทมวตถประสงคในการประกอบกจการดงกลาวโดยเฉพาะดวยโดยใหกาหนดในกฎกระทรวง “ เกษตรกร ” หมายความวา ผประกอบอาชพเกษตรกรรม “ สถาบนเกษตรกร ” หมายความวา สหกรณการเกษตร บรษทเอกชน มลนธ “ กลมเกษตรกร ” หมายความวา เกษตรกรซงรวมกนเปนกลมโดยมกฎหมาย รบรองใหเปนนตบคคล หรอรวมกนเปนกลมโดยไมมกฎหมายรบรองใหเปนนตบคคลและมวตถประสงคในการดาเนนการทางธรกจเพอประโยชนในการเกษตรกรรม “ สหกรณการเกษตร ” หมายความวา สหกรณทประกอบดวยสมาชกทงหมดเปนเกษตรกรและไดจดทะเบยนตามกฎหมายวาดวยสหกรณกบใหหมายความรวมถงสหกรณดงกลาว ทไดรวมกนเปนชมนมสหกรณตามกฎหมายวาดวยการสหกรณ “ บรษทเอกชน ” หมายความวา บรษทเอกชนทดาเนนธรกจในการจดทดนเพอเกษตรกรรม “ มลนธ ” หมายความวา มลนธทดาเนนการจดทดนเพอเกษตรกรรม -------------------------------------------------------------

• ขอเสนอจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2546)

81

“ การจดทดน ” หมายความวา การดาเนนงานพฒนาทดนทใชเพอเกษตรกรรมใหสมบรณทวถงทดนทกแปลงเพอเพมผลผลตและลดตนทนการผลต โดยทาการรวบรวมทดนหลายแปลงในบรเวณเดยวกนเพอวางผงจดแบงแปลงทดนและจดรปทดนเสยใหม โดยใชเทคนคทางวชาการเกษตรแผนใหม การจดระบบชลประทานและการระบายนา การจดสรางทางลาเลยงหรอถนนในไรนา การปรบระดบพนทดน การบารงดน การวางแผนการผลตและการจาหนายผลตผลการเกษตร การจดตงกจการอตสาหกรรมแปรรปผลตผลเกษตรกรรม รวมตลอดถงการแลกเปลยน การโอน การรบโอนสทธในทดนการใหเชา การใหเชาซอ การจดซอหรอเวนคนทดนรวมตลอดทงการจดทดนเพอการอยอาศยของเกษตรกร การพาณชยกรรม การอตสาหกรรมและการอนๆ ทเกยวของกบการจดทดนเพอเกษตรกรรม “ คาเชาทดน ” หมายความวา ผลตผลเกษตรกรรม เงนหรอทรพยสนอนใด ซงเปนคาตอบแทนการเชาทดนและหมายความรวมถงประโยชนอนใดอนอาจคานวณเปนเงนไดทผใหเชาทดนหรอบคคลอนไดรบเพอตอบแทนการใหเชาทดนทงโดยทางตรงหรอทางออม “ คณะกรรมการ ”หมายความวา คณะกรรมการธนาคารทดน “ รฐมนตร ” หมายความวา รฐมนตรผรกษาการตามพระราชบญญตน “ มาตรา 5” หมายความวา ใหรฐมนตรวาการกระทรวงการคลงรกษาการตาม พระราชบญญตนและใหมอานาจในการออกกฎกระทรวงเพอปฏบตการตามพระราชบญญตน กฎกระทรวงนน เมอไดประกาศในราชกจจานเบกษาแลว ใหใชบงคบได

หมวด 1 การจดตงธนาคาร

มาตรา 6 ใหจดตงธนาคารขนเรยกวา “ธนาคารทดน” และใหธนาคารนเปนนตบคคล มาตรา 7 ใหธนาคารมสานกงานใหญในกรงเทพมหานครและจะตงสาขาหรอตวแทนขน ณ ทใดในราชอาณาจกรเพอดาเนนธรกจของธนาคารกได มาตรา 8 ใหกาหนดทนเรอนหนของธนาคารไวหกพนลานบาท แบงเปนหกสบลานหน มมลคาหนละหนงรอยบาท โดยใหธนาคารขายหนใหแกกระทรวงการคลง ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารกรงไทย ธนาคารออมสน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรไมนอยกวารอยละหาสบเอดของจานวนหนทงหมด สวนทเหลอใหธนาคารขายหนใหแก ธนาคารพาณชย เกษตรกร สถาบนเกษตรกร สถาบนการเงน องคการตลาดเพอการเกษตร หรอบคคลอน ทงนตามทกาหนดไวในขอบงคบของธนาคาร ในระยะเรมแรกหนของธนาคารใหประกอบดวย หนทกระทรวงการคลง ธนาคารแหงประเทศไทย ธนาคารกรงไทย ธนาคารออมสน และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรซอในระยะเรมแรกสบลานหน ธนาคารตองมผถอหนซงเปน เกษตรกร กลมเกษตร สถาบนเกษตรกรซงเปนลกคาของธนาคารเปนจานวนรอยละสบของยอดเงนก มาตรา 9 ความรบผดของผถอหนใหจากดเพยงเทามลคาของหนทตนถอ มาตรา 10 ใหเงนกองทนปฏรปทดน และเงนงบประมาณทรฐจดสรรใหแกหนวยงานตาง ๆ เพอการจดทดนนามาฝากไวกบธนาคาร มาตรา 11 เงนทนธนาคารประกอบดวย (1) เงนทไดรบจากกองทนสงเคราะหเกษตรกรตามกฎหมายวาดวยกองทนสงเคราะหเกษตรกร

82

(2) ทรพยสนทไดรบจากแหลงตาง ๆ ภายในประเทศหรอตางประเทศ หรอจากสถาบนระหวางประเทศหรอบคคลอน (3) ทรพยสนและทดนทไดมาจากการจดทดน (4) ดอกผลอนเกดจากทรพยสนของธนาคาร (5) ทรพยสนทไดมาแทนหรอทดแทนเนองมาจากการใชจายทรพยสนของธนาคาร

หมวด 2 อานาจและหนาท

มาตรา 12 ธนาคารมวตถประสงคใหความชวยเหลอทางการเงนและใหบรการวชาการอน ๆ เพอสงเสรมอาชพหรอการดาเนนงานของเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร

มาตรา 13 ใหธนาคารมอานาจกระทากจการภายในขอบเขตแหงวตถประสงค ตามมาตรา 12 อานาจเชนวานใหรวมถง (1) จดหาเงนทนเพอใชในการดาเนนงานของธนาคาร (2) ใหกเงนแกเกษตรกร กลมเกษตรกร และสถาบนเกษตรกร (3) คาประกนเงนกทบคคลดงกลาวใน (2) กจากสถาบนการเงนอนทงนตามทกาหนดไวในขอบงคบของธนาคาร

(4) คาประกนการชาระหนสน จากการเชาหรอเชาซอทดน และการพฒนาทดนแกสานกงานการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมแทนเกษตรกร กลมเกษตรกร และสถาบนเกษตรกร และรบชวงสทธการเกบคาเชา เชาซอ ตลอดจนการผอนการชาระหนคาพฒนาทดนจากเกษตรกร กลมเกษตรกร และสถาบนเกษตรกรแทนสานกงานการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรม

(5) รบจานาพชผลของเกษตรกร กลมเกษตรกร และสถาบนเกษตรกร (6) จดใหไดมา ถอกรรมสทธหรอทรพยสทธ ครอบครอง เชา หรอใหเชา เชาซอ หรอใหเชาซอ

โอนหรอรบโอนสทธการเชาหรอสทธการเชาซอ จานองหรอรบจานอง จานาหรอรบจานา ขาย หรอจาหนายดวยวธอนใด ซงสงหารมทรพยหรออสงหารมทรพย (7) ดาเนนการพฒนาทดนของรฐและของเอกชน โดยการเขาไปจดทดน กาหนดคณสมบตและคดเลอกเกษตรกร จงตงกลมเกษตรกร และสหกรณ ทงนยกเวนทดนทสานกงานการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมไดนาไปจดปฎรปแลว และทดนทหนวยงานของรฐอนไดจดทดนแลว (8) รบฝากเงนทตองจายคนเมอทวงถามหรอเมอสนระยะเวลาอนมกาหนด

(9) ใหกเงนแกผฝากเงนภายในวงเงนทฝากไวกบธนาคารโดยใชเงนฝากเปนประกนรวมทงการออกหนงสอคาประกนผฝากเงนในวงเงนคาประกนซงไมเกนจานวนเงนฝาก

(10) ออก ซอ หรอขายตวเงนหรอตราสารเปลยนมออนใด รวมทงเกบเงนตามตวเงนหรอตราสารเปลยนมอดงกลาว

(11) มบญชเงนฝากไวกบธนาคารอนเทาทจาเปนแกการดาเนนธรกจของธนาคาร (12) ซอหลกทรพยของรฐบาล เชน พนธบตรหรอตวเงนคลง ตามทคณะกรรมการเหนสมควร (13) เรยกเกบดอกเบยเงนก คาธรรมเนยมเกยวกบการใหกเงนหรอคาประกนเงนกและคาบรการ

อน ๆ (14) เปนตวแทนของสวนราชการหรอรฐวสาหกจเพอเรยกเกบคาทดน คาชดเชยการลงทน

คาบรการ คาธรรมเนยม หรอเงนประเภทอนตามทสวนราชการหรอรฐวสาหกจไดมอบหมายใหธนาคารเรยกเกบจากบคคลหนงบคคลใดได

83

(15) เวนคนทดนหรออสงหารมทรพย เพอประโยชนในการจดทดน และการพฒนาทดนโดยใหนากฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยมาใชบงคบโดยอนโลม

(16) ใหบรการทางวชาการเกยวกบทดนและการใชทรพยากรทดนรวมทงการจดทดน (17) ใหบรการและรวมมอในการจดทาโครงการจดทดนแกเกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบน

เกษตรกร หนวยงานของรฐ บรษทเอกชน หรอ (18) ใหบรการประเมนความเปนไปไดของโครงการเกษตรกรรม (19 ใหบรการขอมลเกยวกบแหลงเงนกและเงนชวยเหลอจากตางประเทศสาหรบโครงการจดทดน (20) ใหบรการตดตามและประเมนโครงการเพอเสนอผลตอแหลงเงนกและเงนชวยเหลอจาก

ตางประเทศหรอรฐบาล (21) ใหบรการและชวยเหลอในการตดตอประสานงานกบหนวยงานทเกยวของในโครงการ (22) ใหความชวยเหลอในการตดตามและประเมนผลงานของหนวยงานทเกยวของในโครงการ (23) ใหความชวยเหลอดานเทคนคในการบรหารโครงการ (24) ใหบรการแนะนาเกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกร หนวยงานของรฐเกยวกบการ

ผลตและการตลาด (25) จดใหมการสงเคราะหตามสมควรแกผจดการ พนกงาน ลกจาง หรอผซงพนจากการเปน

ผจดการ พนกงาน หรอลกจางของธนาคารและครอบครวของบคคลดงกลาว (26) กระทาการอยางอนบรรดาทเกยวกบ หรอเกยวเนองในการจดใหสาเรจตามวตถประสงคของ

ธนาคาร มาตรา 14 ทรพยสนของธนาคารใหใชจายไดเฉพาะเพอการจดใหไดมาซงทดน การจดทดน การ

ปรบปรงพฒนาทดน และการสงเสรมอาชพ บรรดาทเปนไปเพอประโยชนของเกษตรกร สถาบนเกษตรกรและเพอกจการอนอนเกยวเนองกบการใหสาเรจตามวตถประสงคดงกลาว กจการเชนวานใหรวมถงง (1) ออกพนธบตรเพอใชจายเปนราคาหรอคาทดแทนอสงหารมทรพยทจดซอหรอเวนคนตามพระราชบญญตน

(2) ซอ ขาย แลกเปลยน เชา เชาซอ ใหเชา ใหเชาซอ ยม ใหยม ก ใหก จานา รบจานา จานองและรบจานอง ตลอดจนการทานตกรรมอนใดทเกยวของกบการจดทดน ทงนเพอหาดอกผล หรอเพอประโยชนในการจดทดนใหแกเกษตรกร กลมเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร หรอเพอชวยเหลอการดาเนนงานของธนาคาร

(3) ออกพนธบตรหรอตราสารอนใดเพอการลงทน (4) ออก ซอ หรอ ขายตวเงน หรอตราสารเปลยนมออนใด รวมทงเรยกเกบเงนตามตวเงนหรอตรา

สารเปลยนมอ (5) ซอหรอมหนในบรษทหรอนตบคคลอนซงประกอบกจการอนเกยวกบเกษตรกรรมหรอมผลเปน

การสนบสนนการประกอบเกษตรกรรม มาตรา 15 เมอหนวยงานของรฐ ซงมอานาจหนาทในการจดทดนเพอเกษตรกรรมขอใหธนาคาร

เปนแหลงเงนทนในการจดใหไดมาหรอพฒนาทดนบรเวณใด ใหธนาคารรวมมอกบหนวยงานของรฐทเกยวของเพอจดทาแผนงานหรอโครงการ ตลอดจนงบประมาณและการใหเชา ใหเชาซอ หรอการชดเชยในลกษณะอนเพอตอบแทนการงานทธนาคารไดจดทาให

ในกรณทแผนงานหรอโครงการทกาหนดจะตองมการจดทาระบบชลประทาน ถนน สาธารณปโภค หรอโครงสรางพนฐานอยางอนอยดวย ถาการงานนนเปนการพฒนาซงไมควรแกการนามารวมคานวณเพอเรยกเกบจากผทไดรบทดน หรอเจาของทดนทไดรบการพฒนา และการงานดงกลาวไมอยในงานตาม

84

แผนงานหรอโครงการทหนวยงานของรฐทเกยวของจะตองจดทาตามงบประมาณของทางราชการหรอตามแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ธนาคารจะตองเสนอการงานดงกลาวใหคณะรฐมนตรใหความเหนชอบกอน จงจะจดทาได ในกรณเชนน การงานทธนาคารไดจดทาไปนนใหรฐบาลจดสรรเงนทนอดหนนเพอชดเชยคาใชจายของธนาคาร ในการจดหาหรอพฒนาทดนในบรเวณใด ถามความจาเปนตามความเหมาะสมของแผนงานหรอโครงการ ธนาคารอาจดาเนนการจดซอหรอเวนคนทดนในบรเวณนนได การเวนคนนนจะตองไดรบอนมตจากรฐมนตรกอน การกาหนดราคา ประเมนเพอการจดซอทดนใหเปนไปตามขอบงคบของคณะกรรมการ การกาหนดคาทดแทนใหนากฎหมายวาดวยการเวนคนอสงหารมทรพยมาใชบงคบโดยอนโลม สวนการอทธรณคาทดแทนใหนากฎหมายวาดวยการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมมาใชบงคบโดยอนโลม

มาตรา 16 ในกรณเปนการสมควร ธนาคารอาจใชทรพยสนของธนาคารเพอการจดใหไดมาซงทดนเพอสารองไวจดใหแกเกษตรกร กลมเกษตร สถาบนเกษตรกรและถาไมมหนวยงานของรฐแหงใดยอมรบเขาดาเนนการจดทดนดงกลาว ธนาคารจะจดหาเอกชนมาเปนผดาเนนการกได

การจดหาทดนและการจดหาเอกชนเขาเปนผดาเนนการใหเปนไปตามขอบงคบของคณะกรรมการ มาตรา 17 บรรดาทดนทจดซอ ทดนทเวนคนและทดนของรฐอนอยในแผนงานหรอโครงการ

ทใชธนาคารเปนแหลงเงนทนตามมาตรา 15 และมาตรา 16 ใหโอนมาเปนทรพยสนของธนาคารและใหพนกงานเจาหนาทตามประมวลกฎหมายทดนมอานาจออกโฉนดทดนใหตามทธนาคารรองขอ

เมอธนาคารไดมาซงกรรมสทธในทดนแปลงใด ใหสทธของผเชาในทดนนนตามสญญาเชาหรอกฎหมายควบคมการเชาเปนอนสนสดลง แตผเชามสทธไดรบคาทดแทนจากธนาคารสาหรบการเชาทตองสนสดลงกอนกาหนดเวลาเชา

มาตรา 18 การชาระราคาทดนหรออสงหารมทรพยทจดซอหรอคาทดแทนการเวนคน ตามมาตรา 15 และมาตรา 16 นน ใหชาระเปนเงนสด หรอเปนเงนสดและพนธบตรตามหลกเกณฑและวธการทกาหนดในกฎกระทรวง

ใหธนาคารโดยอนมตคณะรฐมนตร มอานาจออกพนธบตร เพอชาระราคาหรอคาทดแทนตามวรรคหนง และมอานาจกาหนดอตราดอกเบย ระยะเวลาไถถอน เงอนไขและวธการในการออกพนธบตร ทงนโดยกระทรวงการคลงเปนผคาประกนและประกาศในราชกจจานเบกษา

พนธบตรตามวรรคสอง เมอครบกาหนดชาระใหชาระจากทรพยสนของธนาคาร มาตรา 19 ทดนทบคคลใดไดสทธในทดนไปตามแผนงานหรอโครงการทใชธนาคาร เปนแหลง

เงนทนนน ใหอยในบงคบแหงกฎหมายดงตอไปน (1) จะแบงแยกไมได เวนแตจะไดรบความเหนชอบจากธนาคาร (2) จะใหผอนเชาไมได เวนแตจะเปนการใหเชาชวคราวตามขอบงคบทธนาคารกาหนดและไดรบ

ความเหนชอบจากธนาคาร (3) จะโอนไปยงงบบคคลอนไมไดเวนแต (ก) โอนไปยงเกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกร โดยไดรบความเหนชอบจาก

ธนาคาร (ข) โอนไปยงธนาคารเพอประโยชนในการจดทดนตามพระราชบญญตน ในกรณทบคคลซงไดสทธในทดนเพอเกษตรกรรมตายลง ใหคสมรสและผสบสนดานของเจาของเดมทประสงคจะทาประโยชนในทดนนนตอไป ยนคาขอตอธนาคารภายในเกาสบวนนบแตวนทเจาของเดมตาย และใหธนาคารพจารณาคาขอตามหลกเกณฑทคณะกรรมการกาหนด

85

ในกรณมการจานองทดนตามวรรคหลงไวกบบคคลใด การขายทอดตลาดเพอบงคบจานอง ตองขายแกผมสทธรบโอนตามวรรค 1(3) เทานน สวนการทผรบจานองเรยกเอาทรพยจานองหลด หรอรบโอนทดนไวเพอใชหนจานอง ผรบจานองตองขายทดนดงกลาวใหแกผมสทธรบโอนตามวรรค 1(3) ภายในหนงปนบแตวนททดนนนตกเปนของตน ถาไมมการขาย เมอธนาคารขอซอ เจาของทดนตองขายทดนใหในราคาทสมควรตามทกรรมการกาหนด

การพจารณาใหความเหนชอบตามวรรคหนงใหเปนไปตามขอบงคบทคณะกรรมการกาหนด (4) ซอหรอมไวซงอสงหารมทรพย เวนแต

(ก) เพอใชเปนสถานทสาหรบดาเนนธรกจ หรอสาหรบผจดการ พนกงานและลกจางของธนาคารใชประโยชนตามสมควร

(ข) เปนการไดมาจากการชาระหนหรอจากการประกนเงนตนทจายกยมไปหรอจากการซออสงหารมทรพยทจานองไวแกธนาคารจากการขายทอดตลาดโดยคาสงศาล

(ค) เปนการซอหรอเวนคนมาเพอการจดทดนตามพระราชบญญตน มาตรา 20 หามมใหธนาคารกระทาการดงตอไปน (1) ใหกรรมการหรอผจดการ หรอคสมรสของกรรมการหรอผจดการยมเงน (2) รบหนของธนาคารเองเปนประกน (3) จายเงนหรอทรพยสนใหแกกรรมการ ผจดการ พนกงานหรอลกจางของธนาคารเปน

คานายหนา หรอคาตอบแทนสาหรบหรอเนองแตการกระทาหรอการประกอบธรกจใดๆ ของธนาคารทงน นอกจากเงนเดอนและเงนอน ๆ ซงพงจายตาม มาตรา 31 ,มาตรา 37 และตามขอบงคบของธนาคารทออกตามมาตรา 29(6) และ (8)

มาตรา 21 ผใดจะยกเอาอายความครอบครองขนเปนขอตอสกบธนาคารในเรองทรพยสนทธนาคารไดมาไมได

อสงหารมทรพยทธนาคารไดมาใหถอวาตกเปนกรรมสทธของธนาคารเพอประโยชนในการจดทดนเพอเกษตรกรรมตามวตถประสงคของธนาคาร และตามพระราชบญญตน

ในบรรดาการกระทาหรอกจการทเกยวกบทรพยสนของธนาคารใหไดรบยกเวนการเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร กฎหมายวาดวยภาษบารงทองท กฎหมายวาดวยภาษโรงเรอนและทดนและไดรบยกเวนคาธรรมเนยมทจะตองเสยตามประมวลกฎหมายทดน

มาตรา 22 บรรดาทดนทธนาคารไดมาใหธนาคารมอานาจทจะนาไปจดสรรใหแกเกษตรกร สหกรณการเกษตรใหมได หรอธนาคารจะขายใหแกสวนราชการ รฐวสาหกจ หนวยงานอนใดของรฐ หรอบรษทเอกชนหรอมลนธกไดตามความเหมาะสมแกกจการ และตามหลกเกณฑและเงอนไขทคณะกรรมการกาหนด

มาตรา 23 เกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกร ทจะกเงนธนาคารจะตองเปดบญชเงนฝากไวกบธนาคาร

หมวด 3 การกากบ การควบคม และการจดการ

มาตรา 24 รฐมนตรมอานาจหนาทกากบโดยทวไปซงกจการของธนาคารเพอประโยชนในการนรฐมนตรมอานาจสงใหธนาคารชแจงขอเทจจรง แสดงความคดเหนหรอทารายงานเกยวกบกจการของธนาคารและมอานาจตงบคคลเพอตรวจสอบเพอรายงานกจการและทรพยสนของธนาคาร แตไมวาในกรณใดรฐมนตรจะสงใหตรวจสอบหรอรายงานเพอใหทราบกจการหรอทรพยสนของเอกชนคนหนงคนใดโดยเฉพาะทมหรอฝากอยในธนาคารมได

86

เมอรฐมนตรไดรบรายงานจากผตรวจสอบแลว ถาเหนวาการดาเนนงานของธนาคารขดตอมตคณะรฐมนตร หรออยในลกษณะอนจะเปนเหตใหเกดความเสยหายอยางรายแรงแกธนาคารหรอแกประโยชนของประชาชน รฐมนตรมอานาจยบยงหรอสงแกไข การดาเนนงานของธนาคารได

มาตรา 25 ในกรณทธนาคารจะตองเสนอเรองไปยงคณะรฐมนตรตามความในพระราชบญญตนใหคณะกรรมการนาเรองเสนอรฐมนตรเพอเสนอตอไปยงคณะรฐมนตร

มาตรา 26 ใหมคณะกรรมการธนาคาร ประกอบดวย รฐมนตรวาการกระทรวงการคลงเปนประธานกรรมการ และมรองประธานกรรมการและกรรมการอน ไมเกน สบสคน

กรรมการจานวนแปดคนมาจากการแตงตงโดยคณะรฐมนตร และกรรมการจานวนหกคน มาจากการเลอกตงของผถอหน

กรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงอยางนอยตองมผแทนกระทรวงการคลงหนงคน ผแทนกระทรวงเกษตรและสหกรณหนงคน ผแทนกรมสงเสรมสหกรณหนงคน ผแทนสานกงานการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมหนงคน ผแทนกระทรวงมหาดไทยหนงคน ผแทนกรมทดนหนงคน และผแทนธนาคารแหงประเทศไทยหนงคน ใหเปนผจดการเปนกรรมการและเลขานการ

รองประธานกรรมการ หรอกรรมการซงคณะรฐมนตรแตงตงอยในตาแหนงคราวละสามป รองประธานกรรมการหรอกรรมการซงมาจากการเลอกตงอยในตาแหนงคราวละสามป ผทพนจากตาแหนงตามวาระจะแตงตงหรอเลอกตงใหเปนรองประธานกรรมการหรอกรรมการอกกได

มาตรา 27 ผมลกษณะอยางหนงอยางใดดงตอไปน ตองหามมใหเปนประธานกรรมการรองประธานกรรมการ หรอกรรมการ (1) เปนพนกงานหรอลกจางของธนาคาร (2) เปนหรอเคยเปนบคคลลมละลาย

(3) ไดรบโทษจาคกโดยคาพพากษาถงทสดใหจาคก เวนแตความผดฐานลหโทษหรอความผดอนไดกระทาโดยประมาท

(4) เปนคนไรความสามารถหรอเสมอนไรความสามารถ มาตรา 28 นอกจากพนสภาพจากตาแหนงตามวาระตามมาตรา 26 วรรคทาย รองประธาน

กรรมการ และกรรมการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากตาแหนงเมอ (1) ตาย

(2) ลาออก (3) มลกษณะตองหามตามมาตรา 27 เมอรองประธานกรรมการ หรอกรรมการ ซงคณะรฐมนตรแตงตงพนจากตาแหนงดวยวาระ

คณะรฐมนตรอาจแตงตงผอนเปนรองประธานกรรมการ หรอกรรมการแทนผซงไดรบแตงตงแทนนใหอยในตาแหนงตามวาระของผซงตนแทน

การประชมกรรมการ ตองมกรรมการมาประชมไมนอยกวากงจานวนของกรรมการทงหมดจงเปนองคประชม ถาในการประชมครงใดประธานกรรมการไมอยในทประชม ใหรองประธานกรรมการเปนประธานในทประชม ถาประธานกรรมการและรองประธานกรรมการไมอยในทประชม ใหกรรมการทมาประชมเลอกกรรมการคนหนงเปนประธานในทประชม

ภายใตบงคบมาตรา 32 (4) มตของทประชมคณะกรรมการใหถอเสยงขางมากกรรมการคนหนงมเสยงหนงในการลงคะแนน ถาคะแนนเสยงเทากนใหประธานในทประชมออกเสยงเพมขนอกเสยงหนงเปนเสยงชขาด

87

มาตรา 29 ใหคณะกรรมการมอานาจหนาทวางนโยบายและควบคมดแลทวไปซงกจการของธนาคาร อานาจหนาทเชนวานใหรวมถง (1) การออกขอบงคบวาดวยหนของธนาคาร (2) การออกขอบงคบวาดวยการคาประกนเงนกตามมาตรา 13 (3)

(3) การออกขอบงคบวาดวยการมอบอานาจของผจดการใหแกพนกงานของธนาคารตามมาตรา34 (4) การออกขอบงคบวาดวยการใหเกษตรกร กลมเกษตรกร สภาบนเกษตรกรเงนก ตามมาตรา42 (5) การออกขอบงคบวาดวยการขายหรอขายลดชวงตวเงนแกสถาบนการเงนตาง ๆตามมาตรา44

(6) การออกขอบงคบกาหนดอตราตาแหนง เงนเดอน คาจาง คาพาหนะ เบยเลยง คาเชาทพก คารบรอง และเงนเพมอยางอน สาหรบพนกงานและลกจางของธนาคาร (7) การออกขอบงคบวาดวยการบรรจ การแตงตง การเรยกประกน การเลอนเงนเดอน การถอดถอน วนย การสอบสวน และการลงโทษ สาหรบพนกงานและลกจางของธนาคาร

(8) การออกขอบงคบวาดวยการสงเคราะหผจดการ พนกงาน ลกจาง หรอผซงพนจากการเปน ผจดการ พนกงานหรอลกจางของธนาคาร และครอบครวของบคคลดงกลาว

(9) การตงสาขาหรอตวแทนของธนาคาร (10) การออกขอบงคบเกยวกบธรกจอน ๆ ของธนาคารอนเนองมาจากการจดทดนตาม

พระราชบญญตนรวมทงกจการอนใดภายในวตถประสงคของธนาคาร มาตรา 30 ใหคณะกรรมการมอานาจแตงตงคณะอนกรรมการ เพอพจารณาเรองตาง ๆ ตามท

คณะกรรมการมอบหมาย มาตรา 31 ใหธนาคารมผจดการหนงคน ผจดการตองมสญชาตไทย ไมมลกษณะตองหามตามมาตรา 27 มความรหรอความจด

เจนเพยงพอเกยวกบธนาคาร การเศรษฐกจ การเกษตร การสหกรณ หรอกฎหมาย และสามารถทางานใหแกธนาคารไดเตมเวลา

ใหคณะกรรมการแตงตงผจดการและกาหนดอตราเงนเดอนของผจดการดวยความเหนชอบของรฐมนตร

ผจดการไดรบเงนเดอน คาพาหนะ เบยเลยง คาเชาทพก คารบรอง หรอเงนเพมอยางอนตามทคณะกรรมการกาหนด

มาตรา 32 ผจดการยอมพนตาแหนงเมอ (1) ตาย

(2) ลาออก (3) ขาดจากสญชาตไทยหรอมลกษณะตองหามตามมาตรา 27 หรอ (4) คณะกรรมการใหออกเพราะหยอนความสามารถหรอบกพรองตอหนาท มมลทนมว

หมอง หรอทจรตในการปฎบตหนาท มตใหผจดการออกตองประกอบดวยคะแนนเสยงไมนอยกวาสามในสของจานวนกรรมการทงหมดนอกจากผจดการ การใหผจดการออกตาม (4) ตองไดรบความเหนชอบของรฐมนตร

มาตรา 33 ผจดการมหนาทบรหารกจการของธนาคารใหเปนไปตามนโยบายและขอบงคบของธนาคารและมอานาจบงคบบญชาพนกงานและลกจางของธนาคารทกตาแหนง

ผจดการตองรบผดชอบตอคณะกรรมการในการบรหารกจการของธนาคาร

88

มาตรา 34 ในกจการทเกยวกบบคคลภายนอก ผจดการเปนผแทนธนาคาร เพอการนผจดการจะมอบอานาจใหพนกงานของธนาคารผใดปฏบตกจการใดแทนกได แตทงนตองเปนไปตามขอบงคบของธนาคาร

มาตรา 35 ผจดการมอานาจ (1) บรรจ แตงตง เลอนตาแหนง หรอเงนเดอน ลงโทษทางวนย หรอถอดถอนพนกงานและลกจางของธนาคาร ทงนตองเปนไปตามขอบงคบของธนาคาร แตถาเปนพนกงานตาแหนงรองผจดการทปรกษา หวหนาฝาย หรอตาแหนงซงเทยบเทาตองไดรบความเหนชอบของคณะกรรมการกอน (2) วางระเบยบเกยวกบวธดาเนนการของธนาคาร และการปฏบตงานของพนกงานและลกจางของธนาคาร ทงนโดยไมขดหรอแยงกบนโยบายหรอขอบงคบของธนาคาร

มาตรา 36 เมอตาแหนงผจดการวางลง หรอผจดการไมสามารถปฏบตหนาทไดเปนครงคราวใหรองผจดการเปนผรกษาการแทนหรอทาการแทนผจดการ แตถาไมมรองผจดการหรอรองผจดการไมสามารถปฏบตหนาท ใหคณะกรรมการแตงตงพนกงานของธนาคารคนหนงเปนผรกษาการแทนหรอทาการแทนผจดการแลวแตกรณ ใหผรกษาการแทนหรอทาการแทนผจดการ มอานาจหนาทอยางเดยวกบผจดการ

มาตรา 37 ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ และกรรมการ ยอมไดรบประโยชนตอบแทนตามทคณะรฐมนตรกาหนด ประธานกรรมการ รองประธานกรรมการ กรรมการ ผจดการ พนกงาน และลกจางอาจไดรบโบนสตามระเบยบทคณะรฐมนตรกาหนด

หมวด 4 การประชมใหญ

มาตรา 38 ใหมการประชมใหญสามญของผถอหนปละหนงครงภายในรอยยสบวนนบแตวนสนปบญชของแตละป เพอกจการดงตอไปน

(1) พจารณาอนมตงบดล บญชกาไรและขาดทน (2) พจารณาอนมตการจดสรรกาไรสทธในปหนงๆ ของธนาคารตามทคณะกรรมการเสนอ (3) พจารณารายงานกจการประจาปของธนาคาร (4) พจารณาตงผสอบบญชประจาป (5) พจารณาเรองอนๆ มาตรา 39 คณะกรรมการจะเรยกประชมใหญเมอใดกไดสดแตจะเหนสมควร มาตรา 40 องคประชมใหญสามญและวสามญจะตองประกอบดวยผถอหนหรอผแทนของผถอหน

ไมนอยกวายสบคน และมจานวนหนรวมกนไมนอยกวาหนงในสของจานวนหนทมผถอแลว มาตรา 41 ในการประชมใหญของผถอหน ใหนาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

วาดวยการประชมใหญของผถอหนในบรษทจากดทเกยวกบระเบยบการประชม การลงคะแนนและสทธในการออกเสยงลงคะแนน มาใชบงคบโดยอนโลม

89

หมวด 5 การใหกเงน

มาตรา 42 การใหเกษตรกร กลมเกษตรกร สถาบนเกษตรกร กเงนธนาคารใหเปนไปตามขอบงคบของธนาคาร ในขอบงคบนน ใหกาหนดลกษณะของผก วตถประสงคของการเงน ระยะเวลาของการชาระเงนก จานวนขนสงของเงนก การใหมหรอการยกเวนหลกประกนเงนก อตราดอกเบยเงนก การชาระหนเงนกและเรองอนๆทเกยวของ

มาตรา 43 สงหารมทรพย หรออสงหารมทรพยทผกไดกรรมสทธมาโดยใชเงนกจากธนาคารและในเอกสารการกนนใหระบ หามการโอน ขายฝาก จานอง หรอจานาไว ผกจะโอน ขายฝาก จานอง หรอจานาทรพยสนนนไมได เวนแตจะไดรบอนญาตเปนหนงสอจากธนาคาร

หมวด 6 การจดหาเงนทน

มาตรา 44 ในการจดหาเงนทนเพอดาเนนงานของธนาคารใหธนาคารมอานาจ (1) กยมเงนตามทคณะกรรมการเหนสมควร (2) ออกพนธบตรหรอตราสารอนใดเพอการลงทน (3) ขายหรอขายลดชวงตวเงนแกสถาบนการเงนตางๆ ตามขอบงคบของธนาคาร (4) รบเงนอดหนนจากรฐบาลหรอบคคลอน

มาตรา 45 จานวนหนสนทงหมดของธนาคารตามมาตรา 44 (1) และ (2) ตองไมเกนยสบเทาของจานวนเงนมลคาหนทชาระแลว เงนสารอง และกาไรสะสม ในการคานวณหนสนตามวรรคกอน ถาเปนหนสนทเปนเงนตราตางประเทศใหคานวณเปนเงนตราของไทยโดยเทยบจากคาเสมอภาคของเงนตราสกลนน ในวนใชบงคบสญญากยมเงนทกอใหเกดหนสนนน

หมวด 7 การจดสรรกาไร

มาตรา 46 กาไรสทธประจาปทเหลอจากการจดสรรเพอจายโบนสตามมาตรา 37 ไดโอนเขาบญชกาไรสะสม

มาตรา 47 หามมใหธนาคารจายเงนปนผลแกผถอหนจากเงนประเภทอน นอกจากเงนกาไรสะสม มาตรา 48 ทกครงทธนาคารจายเงนปนผล ใหธนาคารจดสรรกาไรสะสมไวเปนเงนสารองไมนอย

กวากงหนงของเงนปนผลทจาย เมอเงนสารองตามวรรคกอน มจานวนเทากบจานวนเงนมลคาหนทชาระแลว หรอมากกวานน ธนาคารจะงดการจดสรรหรอลดจานวนเงนทตองจดสรรเปนเงนสารองกได

หมวด 8 การสอบบญช และรายงาน

มาตรา 49 ใหคณะกรรมการจดใหมการสอบบญชของธนาคารอยางนอยปละหนงครง ภายในหนงรอยยสบวน นบแตวนทพระราชบญญตนใชบงคบ ใหคณะกรรมการตงผสอบบญช เพอสอบบญชของธนาคารประจาปปฏทนแรก

90

มาตรา 50 ภายในหนงรอยยสบวน นบแตวนสนปบญชของแตละป ใหคณะกรรมการเสนองบดล บญชกาไรและขาดทน ซงผสอบบญชไดรบรองแลวตอทประชมใหญเพอพจารณา และใหคณะกรรมการเสนอรายงานกจการประจาปของธนาคารตอทประชมใหญพรอมกนดวย

มาตรา 51 ใหธนาคารรายงานกจการประจาป งบดล บญช กาไรและขาดทนทไดรบอนมตจากทประชมของแตละป รายงานนนใหกลาวถงผลงานของธนาคารในปทลวงมาแลว คาชแจงเกยวกบนโยบายของธนาคารและแผนงานทจะจดทาในแตละปตอไป

หมวด 9 บทเบดเสรจ

มาตรา 52 ใหธนาคารไดรบยกเวนการเสยภาษอากรตามประมวลรษฎากร ถาธนาคารเกยวของกบกจการใดทกฎหมายกาหนดใหมการจดทะเบยนสทธและนตกรรมในการจดทะเบยนสทธและนตกรรมเชนวานน ใหธนาคารไดรบยกเวนไมตองเสยคาธรรมเนยมเพอการดงกลาวตามกฎหมายวาดวยการนน

มาตรา 53 ในการชาระบญชธนาคาร ใหจายคนคาหนแกผถอหนอนกอนกระทรวงการคลง

หมวด 10 บทลงโทษ

มาตรา 54 ผใดฝาฝนมาตรา 43 ตองระวางโทษจาคกไมเกน 1 ป หรอปรบไมเกนหาพนบาท หรอทงจาทงปรบ ความผดตามมาตรานเปนความผดอนยอมความได

91

ภาคผนวก 5

มตคณะรฐมนตร วนท 13 สงหาคม 2534 เรอง แผนพฒนาการเกษตรและปฎรปทดน

92

93

94

95

96

97

98

99

100

ภาคผนวก 6

บนทกขอตกลงในการดาเนนงานภายใตแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน ระหวางกระทรวงเกษตรและสหกรณ และธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

วนท 26 พฤศจกายน 2534

ขอ 1. กระทรวงเกษตรและสหกรณ มหนาทในการดาเนนงานปฏรปทดน โดยจดหาทดนวางแผนการผลตทางเกษตรกรรม รวมกบเกษตรกร ซงขนทะเบยนเปนกลมเปาหมายทจะไดรบทดนจดสรรและพฒนาทดน ตลอดจนตดตามการกระทาประโยชนในทดนของเกษตรกร ทงนให ธ.ก.ส. มสวนรวมในการประสานสมพนธระหวางกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและกองทนทดน

ขอ 2. ธ.ก.ส. มหนาทสนบสนนทางการเงนแกการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนในรปของกองทนทดน ภายในขอบเขตแหงวตถประสงคของการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ซงดาเนนการโดยสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ( ส.ป.ก. )

ขอ 3. กระทรวงเกษตรและสหกรณ ตงคณะกรรมการกองทนทดนเพอกากบดแลผลการบรหารงานกองทนทดนใหเปนไปตามวตถประสงคและเปาหมาย รวมทงออกระเบยบขอบงคบทจาเปน คณะกรรมการดงกลาวใหประกอบดวยเลขาธการ ส.ป.ก. เปนกรรมการและเลขานการ และมผแทนจากหนวยงานอนๆ ทเกยวของเปนกรรมการ

ขอ 4. กระทรวงเกษตรและสหกรณจะนาเงนจานวน 1,000 ลานบาทจากกองทนรวมเพอชวยเหลอเกษตรกรมาฝากไวท ธ.ก.ส. และใหใชเงนจานวนนพรอมทงดอกผลเพอดาเนนงานดานกองทนทดน ตลอดจนเพอการบรหารงานกองทนทดนตามทจายจรง โดยใหแยกบญชออกจากการดาเนนงานตามปกตของ ธ.ก.ส. และรายงานใหกรรมการทตงขนตามขอ 3. อนมตแลวเสนอกรมบญชกลางทราบทก 3 เดอน

เพอใหเปนไปตามมตทประชมคณะกรรมการกองทนทดน ครงท 5/2535 วนท 23 เมษายน 2535 ทงสองฝายไดตกลงทาบนทกขอตกลงเพมเตม จากบนทกขอตกลงในการดาเนนงานภายใตแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดน ระหวางกระทรวงเกษตรและสหกรณ กบ ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร ลงวนท 26 พฤศจกายน 2534 มขอความดงน “ปลดกระทรวงเกษตรและสหกรณ มอบอานาจใหผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร หรอพนกงานของธนาคาร ซงผจดการไดมอบอานาจเปนผเบกจายเงนกองทนทดนเพอดาเนนการก และเปนคาใชจายในการบรหารเงนกองทนทดน ทงน ใหเปนไปตามระเบยบขอบงคบหรอมตทคณะกรรมการกองทนทดนกาหนด โดยความเหนชอบของคณะกรรมการธนาคาร”

101

ภาคผนวก 7

ระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 วาดวยการใหเกษตรกรกเงน

ตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

- - - - - - - - - - - -- - - -- - -- - - -

เพอใหการดาเนนงานสนเชอตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมสาเรจตามวตถประสงค คณะกรรมการกองทนทดนอาศยอานาจตามคาสงรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ท 593/2534 ลงวนท 18 ตลาคม 2534 และโดยความเหนชอบของคณะกรรมการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรในคราวประชมครงท 3/2535 เมอวนท 18 มนาคม 2535 จงวางระเบยบวาดวยการใหเกษตรกรกเงนตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ไวดงตอไปน

บทวเคราะหศพท ขอ 1. ในระเบยบน “ ธนาคาร ” หมายความวา ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “ สาขา ” หมายความวา สาขาของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “ ส.ป.ก.” หมายความวา สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม “ คณะกรรมการ ” หมายความวา คณะกรรมการกองทนทดน “ ผจดการ ” หมายความวา ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “ พนกงาน ” หมายความวา พนกงานธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “ การเกษตร ” หมายความวา การทานา การทาไร การทาสวน การเลยงสตว การประมง การเลยงไหมและสาวไหม การทานาเกลอ การปลกกลวยไมหรอไมดอก การปลกไมสน การปลกสวนปา การเลยงผง การเลยงครง การเพาะเหด หรออาชพการเกษตรอนตามทคณะกรรมการกาหนด โดยประกาศในราชกจจานเบกษา และใหหมายความรวมถงเกษตรกรรม ตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม “ เกษตรกร” หมายความวา ผประกอบอาชพการเกษตรตามกฎหมายวาดวยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรและหรอกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและใหหมายความรวมถงผรบจางแรงงานทางการเกษตรดวย “ คาทดน ” หมายความวา เงนทเกษตรกรจายเพอใหไดมาซงสทธ หรอกรรมสทธในทดนทไดรบตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

102

การขนทะเบยนเปนกลมผกเงนกองทนทดน ขอ 2. ผมสทธจะขอกเงนกองทนทดนได ตองเปนผซงไดรบการคดเลอกใหเขาทาการประกอบอาชพการเกษตร ตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และเปนผซงมชออยในบญชรายชอของ ส.ป.ก. ทสงใหแกธนาคารเพอพจารณาใหกเงนจากกองทนทดน ขอ 3 การกเงนกองทนทดนในทกกรณ ผกจะตองไดรบการขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดนแลวเทานนจงจะกเงนกองทนทดนได ขอ 4 ผขอขนทะเบยนเปนลกคากเงนกองทนทดนตองแสดงความประสงควาจะเขาอยในสงกดกลมลกคาผกเงนกองทนทดนดวยกนทมอยเดมหรอกลมลกคาผกเงนกองทนทดนทตงขนใหม การทจะเขาอยในสงกดกลมลกคาใด ผขอขนทะเบยนตองไดรบมตรบรองจากทประชมกลมลกคานนดวยคะแนนเสยงเกนกงจานวนของลกคาทงหมดในกลมนน กลมลกคาแตละกลมตองมจานวนลกคาอยางนอย 5 คน ความในวรรคหนงและวรรคสองไมใชบงคบผขอขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดน ซงขอกเงนโดยใชอสงหารมทรพยจานองเปนประกน โดยอสงหารมทรพยทจานองนนธนาคารและหรอ ส.ป.ก. ประเมนแลวเหนวามมลคาคมหนเงนก ขอ 5 เมอผจดการหรอพนกงานผไดรบมอบอานาจจากผจดการไดพจารณาเหนวาผขอขนทะเบยนไดรบมตรบรองจากทประชมกลมลกคาทงมความเขาใจในระเบยบกองทนทดนวาดวยการใหเกษตรกรกเงนตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมกใหรบผนนขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดนได

การพนจากการเปนลกคาผกเงนกองทนทดน

ขอ 6 ลกคาผกเงนกองทนทดนพนจากการเปนผขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดนในกรณใดกรณหนง ดงตอไปน ( 1 ) ตาย ( 2 ) พนสภาพเปนผไดสทธในทดน หรอกรรมสทธในทดนซงไดมาตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ( 3 ) ไดกรรมสทธในทดนและไมมหนสนหรอภาระผกพนอยกบธนาคารทงในฐานะผกและผคาประกน กบทงแสดงความประสงคทจะไมขอกเงนกองทนทดนอกตอไป เมอลกคาผกเงนกองทนทดนพนจากการเปนผขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดน ใหผจดการหรอผซงไดรบมอบอานาจจากผจดการสงลบชอผนนออกจากทะเบยนลกคาผกเงนกองทนทดน

วตถประสงคของการกเงน

ขอ 7 การใหกเงนตามระเบยบน มวตถประสงคดงตอไปน ( 1 ) เงนกเพอเปนคาทดน ไดแก เงนกสาหรบเกษตรกรใชจายเพอใหไดมาซงสทธหรอกรรมสทธในทดนทไดรบตามกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ( 2 ) เงนกเพอการประกอบอาชพการเกษตร ไดแก เงนกเพอเปนคาใชจายในการผลตทางการเกษตร คาลงทนในทรพยสนการเกษตร และหรอคาลงทนในการประกอบอาชพการเกษตรทงทางตรงและโดยทางออม เงนกเพอการนแบงออกไดเปน 3 ประเภท คอ

103

ก. เงนกเพอเปนคาใชจายในการผลตทางการเกษตรสาหรบฤดกาลหนงๆ เชน คาเตรยมดน คาพนธพช คาปย คายาปองกนกาจดโรคและศตรพช คาจางเกบเกยว คาพนธสตวเลยง รวมทงคาบรการในการจดหาพนธ บารงพนธหรอผสมพนธคาใชจายในการเตรยมเพอขาย คาบรการตางๆ เกยวกบการเกษตร คาใชจายของครวเรอนตามทจาเปน ฯลฯ

ข.เงนกเพอลงทนในทรพยสนการเกษตรหรอการผลตทางการเกษตรโดยการลงทนในลกษณะนผกไมสามารถชาระคนเงนกใหเสรจสนภายในชวงฤดกาลผลตหนงแตสามารถชาระคนเงนกเสรจสนไดภายในเวลาไมเกน 5 ป เชน คาปรบปรงและคาพฒนาทดน คาซอเครองมอการเกษตร คาลงทนหรอปรบปรงการทาสวน การเลยงสตวหรอการประมง คาสรางโรงเรอนการเกษตร ฯลฯ ทงน ใหรวมถงคาใชจายในการผลตทางการเกษตรฤดแรก

ค.เงนกเพอลงทนในทรพยสนการเกษตร หรอการผลตทางการเกษตรโดยการลงทนในลกษณะนผกไมสามารถชาระคนเงนกเสรจสนภายในระยะเวลา 5 ป เชน การจดทาระบบชลประทานในไรนา การจดหาเครองมอการเกษตร การลงทนทาสวน การเลยงสตว หรอการประมง คาสรางโรงเรอนการเกษตร ฯลฯ ทงน ใหรวมถงคาใชจายในการผลตทางการเกษตรฤดแรก

โครงการลงทนการเกษตร ขอ 8 ลกคาผขอกเงนตามขอ 7(2) ค.ในทกกรณจะตองเสนอโครงการใหธนาคารพจารณา ซงม 2 ลกษณะคอ ( 1 ) โครงการลงทนการเกษตรเฉพาะราย ซงลกคาผประสงคจะกเงนไดจดทาขนเปนการเฉพาะสาหรบตนเอง ( 2 ) โครงการลงทนการเกษตร ซงสวนราชการทเกยวของ หรอสวนราชการทเกยวของรวมกบสถาบนหรอภาคเอกชน จดทาขนสาหรบลกคาในพนทใดพนทหนงเปนการเฉพาะ และไดมการกาหนดรปแบบการผลตในแตละลกษณะไวชดเจนกบทงเปนโครงการซงไดรบความเหนชอบจาก ส.ป.ก. และคณะกรรมการแลว

คาขอทาสญญากเงนกองทนทดน ขอ 9 ลกคาผประสงคจะขอกเงนกองทนทดนในทกกรณตองจดทาคาขอทาสญญากเงนกองทนทดนตามแบบทธนาคารกาหนด

อานาจอนมตเงนก

ขอ 10 ใหผจดการหรอพนกงานผไดรบมอบอานาจจากผจดการมอานาจอนมตเงนกตามระเบยบน

--------------------------------------------------------------- 1/ แกไขเพมเตมครงท 2 ใชบงคบตงแต 5 ม.ย. 2536

104

ระยะเวลาการชาระคนเงนก ขอ 11 การใหกเงนตามระเบยบน ใหผอนมตเงนกพจารณากาหนดใหผกชาระคนตนเงนกและดอกเบยตามทเหนสมควร โดยพจารณากาหนดใหสอดคลองกบระยะเวลาทผกมรายไดจานวนรายได คาใชจายในการผลตและการลงทน คาใชจายในครวเรอน และคาใชจายหรอลงทนในการเกษตรเพมเตมตามทจาเปน การชาระคนเงนกกองทนทดนสญญาอน (ถาม) และคาใชจายอนๆตามทเหนสมควรโดยปกตใหชาระคนเงนกแตละลกษณะใหเสรจสน โดยกาหนดใหชาระครงเดยวหรอเปนงวดๆภายในระยะเวลา ดงน 1/ (1) เงนก ตามขอ 7(1) ใหชาระคนเสรจภายในระยะเวลาไมเกน 20 ป เวนแตกรณทมเหตพเศษ ใหกาหนดไดไมเกน 25 ป ทงนนบแตวนก (2) เงนก ตามขอ 7(2) ก. ใหชาระคนเสรจภายในระยะเวลาไมเกน 12 เดอน เวนแตกรณทมเหตพเศษใหกาหนดไดไมเกน 18 เดอน ทงนนบแตวนก (3) เงนก ตามขอ 7(2) ข. ใหชาระคนเสรจภายในระยะเวลา 3 ป เวนแตกรณทมเหตพเศษใหกาหนดไดไมเกน 5 ป ทงนนบแตวนก 1/ (4) เงนก ตามขอ 7(2) ค. ใหชาระคนเสรจภายในระยะเวลาไมเกน 20 ป เวนแตกรณทมเหตพเศษ ใหกาหนดไดไมเกน 25 ป ทงนนบแตวนก การกาหนดใหผ กชาระคนเงนกและดอกเบย ตาม (1) และ (4) ผอนมตเงนกจะกาหนดใหมระยะเวลาทผกยงไมตองชาระตนเงนและหรอดอกเบยกไดตามทเหนสมควร แตไมเกนหาปแรกเวนแตกรณทมเหตพเศษ ผอนมตเงนกจะกาหนดใหมระยะเวลาปลอดหนเกนกวาหาปแรกกได

จานวนของเงนกแตละรายและจานวนขนสงของเงนก ขอ 12 จานวนเงนกของแตละราย ใหผอนมตเงนกพจารณากาหนดตามทเหนสมควร โดยคานงถงความตองการเงนกเพอเปนคาทดน ตามท ส.ป.ก. แจงใหทราบและเพอประกอบอาชพการเกษตรของผกแตละราย และราคาประเมนอสงหารมทรพยทจานองเปนประกนหน ซงพนกงานและหรอเจาหนาทของ ส.ป.ก. ทาการประเมน จานวนเงนกขนสงของแตละราย ณ เวลาใดเวลาหนงของทกสญญารวมกนจะเกน 5 แสนบาทไมได เวนแตการททาใหเงนกเพมสงขนมากกวา 5 แสนบาท มสาเหตมาจากการกเงนเพอการดาเนนงานตามขอ 8 หรอตามทคณะกรรมการจะเหนสมควร

สญญาเงนก ขอ 13. การกเงนตามระเบยบน ใหใชหนงสอกเงนหรอหนงสอสญญาเงนกตามแบบทธนาคารกาหนด --------------------------------------------------------------- 1/ แกไขเพมเตมครงท1 ใชบงคบตงแต 7 ส.ค. 2535

105

กรณธนาคารเรยกคนเงนก ขอ 14. ในกรณใดกรณหนงดงตอไปน ผจดการหรอพนกงานไดรบมอบอานาจจากผจดการ มอานาจเรยกคนเงนกตามระเบยบน ซงผกตองชาระตนเงนพรอมทงดอกเบยใหแกธนาคารโดยสนเชง แมยงไมถงกาหนดชาระหนเงนกเสรจ

(1) เมอผกพนจากการเปนผไดสทธ หรอกรรมสทธในทดน ซงจดหาใหโดย ส.ป.ก. ภายใตกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

(2) เมอผกใชเงนผดวตถประสงคโดยไมไดรบความเหนชอบผอนมตเงนก (3) ผกฝาฝนไมปฏบตตามหนงสอกเงนหรอหนงสอสญญากเงน (4) ผกฝาฝนขอ 15 (5) เมอผกไมชาระคนเงนกและหรอดอกเบยตามทกาหนดไวในหนงสอกเงนหรอหนงสอสญญาก

เงนโดยไมไดรบอนมตใหผดหรอผอนเวลาจากผอนมตเงนก หรอไมชาระใหเสรจสนภายในเวลาทผดหรอผอนให

ทรพยสนทผกไดมาโดยใชเงนกจากกองทนทดน

ขอ 15. ทรพยสนทผกไดกรรมสทธมาโดยใชเงนกจากกองทนทดน ถาเปนอสงหารมทรพยหรอเปน

สงหารมทรพยซงโดยปกตใชดาเนนงานไดเกนกวา 3 ป และแตละหนวยมคาไมตากวาหนงหมนบาท หามมใหโอน จานองหรอจานา เวนแตจะไดรบอนญาตจากผจดการหรอผไดรบมอบอานาจจากผจดการ

หลกประกนเงนก

ขอ 16. การกเงนตามระเบยบน ใหมหลกประกนตามทอนมตเงนกกาหนดแตอยางนอยตองม

หลกประกน ดงน ( 1 ) ในกรณทผกไดรบกรรมสทธในทดนซงไดรบจาก ส.ป.ก. ในทกกรณจะตองจานองทดนนนไวกบธนาคารเพอเปนประกนหนกองทนทดน ซงจะตองเปนการจานองในลาดบแรกและจานองเตมมลคาทดนครอบคลมหนเงนกทกสญญาทมอยในขณะนนหรอทจะมขนตอไปในอนาคต ( 2 ) ในกรณทผกมกรรมสทธในทดน ซงไมไดเปนทดนทไดรบจาก ส.ป.ก. ไมวากรรมสทธในทดนนนจะไดมากอนหรอหลงการเปนผกเงนกองทนทดน ถาทดนนนไมตดภาระจานองหรอขายฝากอยกอนแลว ผกตองจดจานองทดนนนไวกบธนาคารเพอเปนประกนหนกองทนทดนทมอยในขณะนนหรอทจะมขนในอนาคตทกสญญา โดยจานองเตมมลคาสงสดคดเปนจานวน 2 เทาของเงนกกองทนทดน ( 3 ) ในกรณทผกไมอาจจดใหมหลกประกนตาม ( 1 ) และ ( 2 ) ไดในทกกรณ ผกจะตองนาหนงสอสญญาเชาทดน หนงสอสญญาเชาซอทดน หรอหลกฐานเอกสารแสดงวาไดสทธในทดน ซงไดรบจาก ส.ป.ก. เชน ส.ป.ก. 4-28 หรอ ส.ป.ก. 4-01 ใหธนาคารยดถอไวเพอเปนประกนการชาระคนเงนกกองทน โดย ส.ป.ก. ตองทาความตกลงกบผกวา หากผกไมปฏบตตามพนธะสญญากเงนทมอยกบธนาคาร เปนเหตใหธนาคารเรยกคนเงนกตามขอ 14 ส.ป.ก. จะดาเนนการใหผกพนสภาพเปนผเชาหรอผเชาซอหรอผไดสทธในทดน และจะจดหาเกษตรกรรายใหมมาเปนผเชาหรอผเชาซอหรอผไดรบสทธในทดนแปลงนนแทนรายเดม ซงเกษตรกรผซงไดสทธในทดนแทนรายเดมจะรบภาระหนสนของผทตนแทนเฉพาะสวนทเปนคาทดนและคาพฒนาทยงคงอยกบทดนแปลงนน

106

( 4 ) ในกรณผกไมอาจจดใหมหลกประกนเงนกตาม (1) (2) และหรอ (3) ได ผกจะตองจดใหมผกประเภทเดยวกนรบผดแบบลกหนรวมหรอคาประกนเปนการเพมเตม ดงน

ก. การกเงนตามขอ 7( 2 ) ก.ใหผ กกลมเดยวกนทกคนทาหนงสอรบรองตามแบบทธนาคารกาหนดไวผกพนกบตนรวมกนวา ในเมอผกรายใดในบรรดาผทาหนงสอรบรองรวมกนนน ไมชาระหนเงนกตามหนงสอกเงนหรอหนงสอสญญากเงนนใหเสรจตามกาหนด บรรดาผทาหนงสอรบรองรวมกนมความรบผดอยางลกหนรวมเพอชาระหนดงกลาวตอธนาคารจนเสรจสน ธนาคารจะเรยกชาระหนจากผกคนใดในบรรดาผทาหนงสอรบรองรวมกนนนโดยสนเชงหรอบางสวนกไดตามแตจะเลอก บรรดาผทาหนงสอรบรองรวมกนยงคงผกพนอยจนกวาธนาคารจะไดรบชาระหนดงกลาวเสรจสน

ข. การกเงนตามขอ 7 ( 2 ) ข. และหรอ ค. ผกจะตองจดใหลกคาประเภทเดยวกนซงผอนมตเงนกไดสอบสวนพจารณาแลวเหนสมควรเปนผคาประกนอยางนอยสองคน

ผคาประกนตองทาหนงสอคาประกนหรอหลกฐานการคาประกนใหไวแกธนาคารตามแบบทกาหนดลกคาคนหนงจะเปนผคาประกนหนเงนกสาหรบผกมากกวา 2 รายในเวลาเดยวกนไมได

การทผคาประกนพนสภาพการเปนผกเงนกองทนทดน ไมวาเพราะเหตใดๆไมเปนเหตใหผนนพนจากความรบผดในการคาประกน ทงนจนกวาผกจะไดจดใหมลกคาประเภทเดยวกน คนอนซงผอนมตเงนกไดสอบสวนพจารณาแลวเหนสมควรเขาเปนผคาประกนแทน

ค. มหลกประกนอนตามทผจดการกาหนด เปนประกนการชาระหนเงนกสวนทไมมหลกประกนตาม (1) (2) (3) (4) ก. และหรอ ข. ใหผจดการเสนอขอความเหนชอบจากคณะกรรมการ

ง. การกเงนเพอดาเนนงานตามโครงการตามขอ 8(2) ผกตองจดใหมหลกประกนตามทกาหนดไวในโครงการอกสวนหนงดวย

ดอกเบยเงนก

1/ ขอ 17. ใหเรยกดอกเบยเงนกตามขอ 7 ในอตรารอยละ 6 ตอป ทงนการคานวณดอกเบยใหคานวณตามตนเงนทเปนหนเปนรายวนและไมทบตน

การชาระดอกเบยเงนก ถงกาหนดพรอมกบการชาระคนตนเงนกหรอเงนรายงวด ในกรณผกไมชาระคนตนเงนทงหมดหรอบางสวนตามทผอนมตเงนกกาหนดโดยไมมเหตผลสมควร

และไมไดรบความเหนชอบจากผอนมตเงนก ใหเรยกดอกเบยสาหรบตนเงนสวนทมไดชาระตามกาหนดนนเพมขนจากอตราดอกเบยทกาหนดไวอกรอยละ 3 ตอป ทงนจนกวาจะชาระเสรจ แตเมอดอกเบยรวมกนแลวจะตองไมเกนอตราตามทกฎหมายกาหนด

การชาระหนเงนก ขอ 18. ผกตองชาระหนเงนกแกธนาคาร ณ สาขาทตนกเงน

การผอนเวลาชาระหนเงนกและการผดชาระเงนรายงวด

ขอ 19. ในกรณทผอนมตเงนกไดพจารณาเหนวาผกไมสามารถชาระหนเงนกกองทนทดนใหเสรจภายในเวลาทกาหนดไวได เพราะมเหตจาเปนอนควรผอนผนกอาจผอนเวลาชาระหนเงนกสวนทคางชาระนนไดตามทเหนสมควรคราวหนงๆ ไมเกน 12 เดอน โดยจะผอนเวลาชาระหนเงนกแตละประเภทไดเปนคราวๆ ดงน -------------------------------------------------------------------------------------------------------

1/ แกไขเพมเตมครงท 2 ใชบงคบตงแต 25 ม.ย.2536

107

( 1 ) เงนกตามขอ 7(1) และ (2) ค. อนมตการผอนชาระของผกรายหนงๆ เกน 5 ครงไมได ( 2 ) เงนกตามขอ 7(2) ก. และ ข. อนมตการผอนชาระของผกรายหนงๆ เกน 3 ครงไมได การผอนชาระหนเงนกมากกวาจานวนครงตามทกาหนดใน (1) และ (2) ใหเสนอขอความเหนชอบจากคณะกรรมการ ขอ 20. ในกรณทผอนมตเงนกไดสอบสวนพจารณาเหนวา ผกไมสามารถชาระเงนรายงวดทงหมดหรอบางสวนตามทกาหนดไวไดเพราะมเหตจาเปนอนควรผอนผนจะอนมตใหผกผดการชาระเงนรายงวดสวนทมไดชาระตามกาหนดนนเพอชาระในงวดตอไปกได

การตรวจสอบการใชเงนกและการรายงาน

ขอ 21. เมอธนาคารไดจายเงนกใหแกผกไปแลว ใหดาเนนการดงน ( 1 ) เงนกตามขอ 7(2) ก. ข. และ ค. ใหธนาคารตรวจสอบการใชเงนกเพอใหผกใชเงนกไปดาเนนการตามวตถประสงคของแผนการผลตและการลงทน ( 2 ) ใหธนาคารรวมกบ ส.ป.ก. ทาการประเมนผลการดาเนนงานตามแผนการผลตและแผนการลงทน ตลอดจนผลผลตของเกษตรกรผกเงนกองทนทดนเปนระยะๆตามทเหนสมควร ( 3 ) ใหธนาคารรายงานผลการดาเนนงานการใหกเงนกองทนทดนตอคณะกรรมการเปนประจาทกเดอน

เบดเตลด

ขอ 22. ในกรณทระเบยบฉบบนมไดกาหนดหลกเกณฑและวธปฏบตไว ใหนาขอบงคบระเบยบและวธปฏบตของธนาคารมาใชโดยอนโลม

บทเฉพาะกาล

ขอ 23. การใหเกษตรกรกเงนตามแผนการเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ซง ส.ป.ก. ไดใชเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หรอธนาคารใชเงนของธนาคารใหเกษตรกรกไปกอนประกาศใชระเบยบฉบบน ใหถอเปนเงนกตามระเบยบน ซงเกษตรกรจะตองรบเงนกจากกองทนทดนเพอนาไปชาระใหแกกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม หรอธนาคารตอไป ใหใชระเบยบนตงแตวนท 9 เมษายน 2535 เปนตนไป

ใหไว ณ วนท 24 เมษายน พ.ศ. 2535

(ลงชอ) ประเสรฐพนธ พพฒนกล

( นายประเสรฐพนธ พพฒนกล ) เลขาธการสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ประธานคณะกรรมการกองทนทดน

108

ภาคผนวก 8

ระเบยบกองทนทดน ฉบบท 2 วาดวยการใชจายเงนเพอการบรหารงานกองทนทดน

-------------------------------------- เพอใหการใชจายเงนเพอการบรหารงานกองทนทดนเปนไปดวยความเหมาะสมและเพอใหการดาเนนงานกองทนทดนตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมสาเรจตามวตถประสงค คณะกรรมการกองทนทดนอาศยอานาจตามคาสงรฐมนตรวาการกระทรวงเกษตรและสหกรณ ท 68/2536 ลงวนท 5 กมภาพนธ 2536 และโดยความเหนชอบของคณะกรรมการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตรในคราวประชมครงท 3/2536 เมอวนท 31 มนาคม 2536 จงวางระเบยบวาดวยการใชจายเงนเพอการบรหารงานกองทนทดน ไวดงตอไปน ขอ 1 ในระเบยบน “คณะกรรมการ” หมายความวา คณะกรรมการกองทนทดน “ธนาคาร” หมายความวา ธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “ผจดการ” หมายความวา ผจดการธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร “เกษตรกร” หมายความวา ผประกอบอาชพการเกษตรตามกฎหมายวาดวยธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร และหรอกฎหมายวาดวยการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมและใหความหมายรวมถงผรบจางแรงงานทางการเกษตรดวย “โครงการ” หมายความวา โครงการการจดหาและพฒนาทดนใหแก เกษตรกร เพอใหเกษตรกรไดรบประโยชนจากการใชทดนนน อยางนอยตองมจานวนเกษตรกรไมนอยกวาทคณะกรรมการกาหนด ขอ 2 เงนกองทนทดนใหใชจายเพอการบรหารงานไดภายในวงเงนงบประมาณประจาปทคณะกรรมการเหนชอบ ซงประกอบดวยรายการ ดงน (1) คาใชจายในการบรหารงานทวไปและคาใชจายในการดาเนนงานสนเชอตลอดจนคาลงทนในทรพยสนทจะนามาใชหรอสนบสนนงานกองทนทดน (2) คาใชจายและคาลงทนในการจดหาและพฒนาทดน เพอจดสรรใหเกษตรกรกเงนตามระเบยบกองทนทดนฉบบท 1 วาดวยการใหเกษตรกรกเงนตามแผนเพมประสทธภาพการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (3) คาใชจายในการสรางปจจยพนฐานสาหรบโครงการ (4) คาใชจายอนตามทคณะกรรมการเหนชอบ ขอ 3 การใชจายเงนตามขอ 2(2) และ (3) จะตองจดทาเปนโครงการและไดรบความเหนชอบจากคณะกรรมการกอน โครงการอยางนอยจะตองแสดงสาระสาคญไว ดงน

(1) ชอโครงการ (2) หนวยงานรบผดชอบและหนวยงานทเกยวของ (3) วตถประสงคของโครงการ (4) ทองทดาเนนงานตามโครงการ (5) ระยะเวลาโครงการ (6) เปาหมายของโครงการ

109

(7) งบประมาณโครงการทซงจะตองแสดงงบจดหาและพฒนาทดน งบเพอใหกยม และสวนทเปนยอดจายขาด

(8) รปแบบการผลต (9) ขนตอนและวธดาเนนงานตามโครงการ (10) ประโยชนทไดรบจากโครงการ

ขอ 4 คาใชจายตามขอ 2(3) จะตองเปนไปตามวตถประสงคดงตอไปน ( 1 ) เปนคาใชจายในการสรางปจจยพนฐาน ซงใชประโยชนรวมกน ไดแก ถนน แหลงนา คลองสงนา คลองระบายนา ฯลฯ ซงเปนไปตามขอกาหนดของแตละโครงการ ( 2 ) เปนคาใชจายในการสรางศนยบรการสาหรบจดกจกรรมของโครงการ ( 3 ) เปนคาใชจายในระยะเรมแรกของการใหไดมาซงสงอานวยความสะดวกดานสาธารณปโภค และสาธารณปการ ( 4 ) เปนคาใชจายเพอการกอสรางหรอซอมแซมสงสาธารณปโภคและสาธารณปการ ทกลาวในขอ 4 (1)-(3) ตามความจาเปน ขอ 5 ผจดการหรอผไดรบมอบอานาจจากผจดการมอานาจอนมตการใชจายเงนภายในวงเงนงบประมาณประจาปและการใชจายเงนสาหรบโครงการทไดรบอนมตจากคณะกรรมการแลว ขอ 6 วธปฏบตในการใชจายเงนตามระเบยบน หากกองทนทดนไมไดกาหนดไวเปนการเฉพาะ ใหเปนไปตามระเบยบวธปฏบตของธนาคารโดยอนโลม ใหใชระเบยบนตงแตวนท 3 มนาคม 2536 เปนตนไป

ใหไว ณ วนท 20 เมษายน พ.ศ. 2536

( นายสมหมาย สรกล ) ประธานกรรมการกองทนทดน

110

ภาคผนวก ๙

มตคณะกรรมการกองทนทดน เรอง หลกเกณฑการดาเนนงานจดหาและพฒนาทดนเพอจดใหเกษตรกรกเงน

--------------------------------------- คณะกรรมการกองทนทดนในคราวประชมครงท 3/2536 (ตอ) วนท 22 เมษายน 2536 และครงท 4/2536 วนท 11 พฤษภาคม 2536 ไดกาหนดหลกเกณฑการดาเนนงานจดหาและพฒนาทดนเพอจดใหเกษตรกรกเงนไวดงน

หลกเกณฑ 1.ลกษณะทดน

ทดนทจะจดหาและพฒนาสาหรบนาไปจดสรรใหแกเกษตรกร ควรมลกษณะ ดงน 1) แปลงทดนตองมศกยภาพหรอสามารถพฒนาใหมศกยภาพเพอการผลตทางการเกษตร

ซงจะทาใหเกษตรกรมรายไดเพยงพอชาระหนเงนกตามกาหนดและเลยงชพอยได 2) ควรมแหลงนาหรอสามารถพฒนาใหมแหลงนาเพอนาไปใชในการประกอบการเกษตร 3) มทางเขาออก หรอสามารถพฒนาใหมทางเขาออกแปลงทดนไดโดยงาย ทงนคาพฒนา

ดงกลาวจะตองเปนไปอยางประหยด 4) แปลงทดนมเนอทเพยงพอทจะจดสรรใหเกษตรกรไดอยางนอย 1 กลมลกคา 5) แปลงทดนไมตงอยในเขตปาสงวนแหงชาตหรอเขตสาธารณประโยชนหรอบรเวณทอาจ

ถกเวนคนหรอถกเพกถอนเอกสารสทธและไมตงอยในเขตอนตราย เชน บรเวณชายแดน เปนตน 6) ราคาทดนใกลเคยงกบราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรมของกรมทดนหรอ

ราคาซอขายของแปลงทดนลกษณะเดยวซงอยใกลเคยงกน

2. คณสมบตของเกษตรกร เกษตรกรทจะไดรบการจดสรรทดนและใหกเงนกองทนทดนตองมลกษณะ ดงน

1) เปนแรงงานรบจางทางการเกษตร ซงบรรลนตภาวะและอายไมเกน 45 ป 2) เปนผไมมทดนทากนเปนของตนเองหรอโดยการเชา 3) เปนผมทกษะทางการเกษตรและประสงคจะทาการเกษตร 4) ไมเปนลกคาผกเงนจาก ธ.ก.ส. สหกรณการเกษตร หรอกลมเกษตรกร 5) มความซอสตย สจรต ชอเสยงด ขยนขนแขง รจกประหยด 6) ไมวกลจรต จตฟนเฟอน ไมสมประกอบ 7) ไมเปนบคคลลมละลายหรอมหนสนลนพนตว สาหรบเกษตรกรผเชาทดน ซงไดรบผลกระทบจากการทเจาของทดนขายทดนใหแก

กองทนทดน ใหไดรบความชวยเหลอจากกองทนทดนทานองเดยวกนกบแรงงานรบจางทางการเกษตรดวย

3. คณะทางานตอรองราคาทดนจงหวด คณะทางานตอรองราคาทดนจงหวด ประกอบดวย 1) ปฏรปทดนจงหวดหรอผแทน เปนประธาน 2) เจาพนกงานทดนจงหวดหรอผแทน เปนคณะทางาน 3) ผจดการ ธ.ก.ส. สาขาหรอผแทน เปนคณะทางานและเลขานการ

111

มหนาทในการพจารณากลนกรองการจดซอทดนเพอใหไดทดนทมลกษณะเหมาะสมตอการประกอบการเกษตร ตลอดจนตอรองราคากบผเสนอขายเพอใหไดราคาตาสดแลวนาเสนอผมอานาจอนมตตามขนตอนวธปฏบตงานกองทนทดน

4. ปจจยพนฐานทจะจดใหสาหรบโครงการ ปจจยพนฐานทจะจดใหสาหรบโครงการ ประกอบดวย 1) ถนน แหลงนา คลองสงนา คลองระบายนา ฯลฯ ซงเปนไปตามขอกาหนดของแตละ

โครงการ 2) ศนยบรการสาหรบจดกจกรรมของโครงการ 3) สงอานวยความสะดวกดานสาธารณปโภคและสาธารณปการในระยะเรมแรก ทงนใหหมายรวมถงคาใชจายเพอการกอสรางหรอซอมแซมสาธารณปโภคและ

สาธารณปการทกลาวในขอ (1)-(3) ตามความจาเปนตอการเกษตรดวย

การดาเนนงาน 1. การเสนอขายทดน

1.1 เจาของทดนหรอผรบมอบอานาจจากเจาของทดนสามารถยนคาเสนอขายทดนใหแกกองทนทดนได ณ ททาการ ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขาหรอหนวยอาเภอ

1.2 ในการยนคาเสนอขายทดน ใหผเสนอขายแนบหลกฐานเอกสารประกอบการพจารณา ดงน 1) ภาพถายหนงสอแสดงสทธในทดน 2) ภาพถายบตรประจาตวประชาชน 3) ภาพถายสาเนาทะเบยนบาน 4) หนงสอมอบอานาจกรณผยนคาเสนอขายเปนผรบมอบอานาจ

2. การรบคาเสนอขายทดน ใหเจาหนาท ส.ป.ก. จงหวดและพนกงาน ธ.ก.ส. ซงเปนผรบคาเสนอขายทดนพจารณาเบองตนถง

ลกษณะและความเหมาะสมของทดน ซงควรมลกษณะตามหลกเกณฑลกษณะทดนในขอ 1 กรณทดนซงเสนอขายขาดลกษณะตามทกลาวขางตน ใหผรบคาเสนอขายทดนปฏเสธคาเสนอขาย

โดยชแจงสาเหตทไมสามารถจดซอทดนทเสนอขายใหผเสนอขายทดนทราบ 3. การสารวจรงวดตรวจสอบทดน ใหสานกกองทนทดนประสานงาน เพอใหเจาหนาท ส.ป.ก. พนกงาน ธ.ก.ส. หรอเจาหนาทจากสวน

งานอนดาเนนการสารวจรงวดวงรอบเขตทดนและจดทาแผนทวงรอบเขตทดนทกแปลงทรบคาเสนอขาย รวมทงใหสารวจสภาพภมประเทศของทดนและรวบรวมรายละเอยดตางๆเพอใชเปนขอมลในการออกแบบวางผงแบงแปลงโครงการออกแบบปจจยพนฐานและประมาณราคาคากอสราง

4. การจดสรรทดนใหแกเกษตรกร ในการจดสรรทดนใหแกเกษตรกรให ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอ หนวยอาเภอ หรอสานกกองทนทดนรวมกนจดสรร โดยคานงถงขนาดของทดนทเหมาะสมในเชงเศรษฐกจ ( Economic Farm Size) ทงในดานแผนการผลต จานวนหนเงนกทจะเกดขนจากการกเงนคาทดนและความสามารถในการชาระคนเงนกของเกษตรกร ซงตองไมเกน 25 ป

112

5. การวางแผนการผลต ให ส.ป.ก. จงหวด และธนาคาร ธ.ก.ส. สาขา หรอสาขาอาเภอ รวมกนวางแผนการผลต ทงนอาจ

ขอใหสวนงานทเกยวของรวมวางแผนดวยกได และให ธ.ก.ส. สาขา หรอสาขาอาเภอวเคราะหผลตอบแทนทางการเงนของโครงการ

6. การประเมนราคาทดน ใหคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวด ประกอบดวยปฏรปทดนจงหวดหรอผแทนเปนประธาน เจา

พนกงานทดนจงหวดหรอผแทน เปนคณะทางาน ผจดการ ธ.ก.ส. สาขาหรอผแทน เปนคณะทางานและเลขานการ ประเมนราคาทดนตามวธการของกรมทดน เชน ทดนแปลงหนงอยตดถนนและมเนอทอยลกเขาไปจากถนน 100 เมตร แตราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรมกาหนดใหทดนตดถนน 40 เมตร ราคาไรละ 25,000 บาท ทดนหางถนนเกน 40 เมตร ราคาไรละ 8,000 บาท ฉะนน มลคาของทดนทงแปลงตามราคาประเมนเทากบมลคาเนอทดนตดถนน 40 เมตร (ราคาไรละ 25,000 บาท) รวมกบมลคาเนอทดนหางถนนเกน 40 เมตร (ราคาไรละ 8,000 บาท) สวนราคาประเมนทดนตอไรจะเทากบมลคาของทดนทงแปลงตามราคาประเมนหารดวยจานวนเนอท (ไร)

7. การตอรองราคาทดน ใหคณะทางานตอรองราคาทดนตอรองราคาทดนกบผเสนอขายเพอใหไดราคาทดนตาสด แลวนาเสนอผมอานาจพจารณาอนมต 8. การอนมต ในการพจารณาอนมตซอทดนลวงหนาตามระเบยบกองทนทดนฉบบท 2 ขอ 2(2) ให ธ.ก.ส สาขาหรอสาขาอาเภอรวบรวมเอกสารเกยวกบทดนทเสนอขายสงใหสานกกองทนทดนเพอพจารณาเบองตนถงความเหมาะสมในการจดซอ แลวนาเสนอคณะกรรมการกองทนทดนเพอพจารณาอนมตการจดซอ 9. การโอนกรรมสทธ 1) เมอ ธ.ก.ส. สาขา หรอสาขาอาเภอ ไดรบแจงการอนมตใหจดซอทดน ใหจายเงนคาทดนและรบโอนกรรมสทธในทดน โดยดาเนนการใหเสรจภายในวนเดยวกน 2) เมอ ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ รบชาระเงนคาทดนจากผกครบถวน แลวใหโอนกรรมสทธในทดนใหแก ส.ป.ก. เพอใหเปนไปตาม พ.ร.บ. การปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม และ ส.ป.ก. จะโอนกรรมสทธในทดนใหผกตอไป 10. แบบพมพในการปฏบตงาน ใหใชแบบพมพในการปฏบตงานกองทนทดนตามท ธ.ก.ส. กาหนด

ผใหเชาซอไวฝายละหนงฉบบ และเกบไวทกองนตการหนงฉบบ กองบรการกองทนฯ หนงฉบบ

ลงชอ................................................ผเชาซอ ( )

ลงชอ................................................ผใหเชาซอ ( )

ผรบมอบอานาจจาก สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

113

ขาพเจา......................................................................อาย...........ป อยบานเลขท................... ถนน.............................................หมท.... ตาบล/แขวง.............................อาเภอ/เขต.......................... จงหวด....................................................................................................................................................

ลงชอ................................................พยาน ( )

ขาพเจา......................................................................อาย...........ป อยบานเลขท..................................... ถนน.............................................หมท.... ตาบล/แขวง.............................อาเภอ/เขต............................... จงหวด.........................................................................................................................................................

ลงชอ................................................พยาน ( )

114

ภาคผนวก 10

คาชแจง เรอง วธปฏบตในการดาเนนงานกองทนทดนของธนาคารเพอการเกษตร และสหกรณการเกษตร

----------------------------------------

เพอใหการดาเนนงานกองทนทดนบรรลวตถประสงคในการใหความชวยเหลอดานการใหกเงนแกเกษตรกรหรอผรบจางแรงงานทางการเกษตร สาหรบนาไปจดหาทดนทากน พฒนาทดนและประกอบอาชพการเกษตร ธนาคารจงไดกาหนดขนตอนวธปฏบตการดาเนนงานกองทนทดนไว ดงน

ก. การจดหาทดน 1.การประชาสมพนธ

1.1 สานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) จงหวด รวมกบธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร (ธ.ก.ส.) สาขา สาขาอาเภอ และหนวยอาเภอ ประชาสมพนธโครงการจดหาและพฒนาทดนโดยใชเงนกจากกองทนทดนผานสอตางๆ เชน วทย หนงสอพมพทองถน หอกระจายขาวประจาหมบาน แจงในทประชมกานนผใหญบานและในทประชมกลมลกคา ธ.ก.ส. เปนตน เพอใหผมทดนเสนอขายตอ ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ 1.2 ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ อาจประสานงานกนเพอขอความรวมมอไปยงสานกงานทดนจงหวดและสานกงานทดนอาเภอ เพอขอทราบรายชอผถอครองทดนจานวนมาก ๆ ถาพจารณาเหนวาเปนทดนทมศกยภาพในการผลต และมลกษณะตามทตองการ ใหตดตอกบเจาของทดนโดยตรงเพอขอซอทดนดงกลาว

2. การรบคาเสนอขาย 2.1 เมอเจาของทดนหรอผรบมอบอานาจจากเจาของทดนแสดงความจานงเสนอขายทดน ใหเจาหนาท ส.ป.ก.จงหวด ซงไดรบมอบหมายจากปฏรปทดนจงหวด พนกงาน ธ.ก.ส.สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอทไดรบมอบหมายจากผจดการสาขา สอบสวนรบคาเสนอขายทดนโดยใหผเสนอขายจดทาคาเสนอขายทดนในกรอบ A ของแบบบนทกการตรวจสอบและประเมนราคาซอทดน (กทด.3.1) และตองแนบหลกฐานเอกสารของเจาของทดนประกอบการพจารณา ดงน (1) ภาพถายหนงสอแสดงสทธในทดน (2) ภาพถายบตรประจาตวประชาชน (3) ภาพถายสาเนาทะเบยนบาน กรณผรบมอบอานาจเปนผเสนอขาย ใหแนบหนงสอมอบอานาจ ภาพถายบตรประจาตวประชาชนและภาพถายสาเนาทะเบยนบานดวย

2.2 ใหผรบคาเสนอขายทดนสอบถามขอมลเบองตนถงลกษณะและความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรของทดน ซงควรมลกษณะดงน (1) แปลงทดนตองมศกยภาพหรอสามารถพฒนาใหมศกยภาพเพอการผลตทางการเกษตร ซงจะทาใหเกษตรกรมรายไดเพยงพอชาระหนเงนกตามกาหนดและเลยงชพอยได (2) ควรมแหลงนาหรอสามารถพฒนาใหมแหลงนาเพอนาไปใชในการประกอบการเกษตร

115

(3) มทางเขาออกหรอสามารถพฒนาใหมทางเขาออกแปลงทดนไดโดยงาย ทงน คาพฒนาดงกลาวจะตองเปนไปอยางประหยด (4) แปลงทดนมเนอทเพยงพอทจะจดสรรใหเกษตรกรไดอยางนอย 1 กลมลกคา หรอในกรณเปนทดนแปลงเลกๆ เกษตรกรจะตองอยในละแวกใกลเคยงกนอยางนอย 1 กลมลกคา (สาหรบการซอทดนลวงหนาตามระเบยบกองทนทดนฉบบท 2 ขอ 2(2) จะตองเปนทดนทมเนอทพอทจะจดสรรใหกบเกษตรกรไดอยางนอย 1 กลมลกคา) (5) แปลงทดนไมตงอยในเขตปาสงวนแหงชาตหรอเขตสาธารณะประโยชน หรอบรเวณทอาจถกเวนคนหรอถกเพกถอนเอกสารสทธ และไมตงอยในเขตอนตราย เชน บรเวณชายแดน เปนตน (6) ราคาทดนใกลเคยงกบราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรมของกรมทดน หรอราคาซอขายของแปลงทดนลกษณะเดยวกนซงอยใกลเคยงกน

2.3 กรณทดนซงเสนอขายขาดลกษณะขอใดขอหนงตามขอ 2.2 ใหผรบคาเสนอขายทดนบนทกขอมลดงกลาวไวในกรอบ A ของแบบ กทด.3.1 เพอเปนขอสงเกตของผตรวจสอบทดนตอไป

3. การตรวจสอบสทธและภาระผกพน 3.1 ให ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอนาภาพถายหนงสอแสดงสทธของแปลงทดนซงรบคาเสนอขายไปตรวจสอบสทธและภาระผกพนทสานกงานทดนจงหวด หรอสานกงานทดนอาเภอ แลวแตกรณ แลวบนทกผลการตรวจสอบในกรอบ B ของแบบ กทด.3.1 3.2 กรณแปลงทดนมปญหาในเรองสทธหรอภาระผกพน เชน อยในเขตปาสงวน อยในเขตสาธารณะประโยชน หรอตดภาระจายอม เปนตน ให ส.ป.ก. จงหวด หรอ ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ ซงรบคาเสนอขายไวแจงสาเหตทไมอาจจดซอทดนใหผเสนอขายทดนทราบและใหบนทกไวในกรอบ H ของแบบ กทด. 3.1 ดวย 3.3 กรณแปลงทดนมลทางทจะจดซอได ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ ประสานงานกนเพอนดหมายวนไปตรวจสอบทดนและใหนดหมายเจาของทดนหรอผเสนอขายเพอนาการตรวจสอบทดนดวย ยกเวนแปลงทดนซงผรบคาเสนอขายทดนไดบนทกไวในกรอบ A ของแบบ กทด. 3.1 วาขาดลกษณะขอใดขอหนงตามขอ 2.2 ยงไมตองนดหมายตรวจสอบทดน 4. การตรวจสอบราคาทดน 4.1 ให ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ ตรวจสอบราคาทดนทกแปลงทรบคาเสนอขายไว โดยจาแนกเปนราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรม (ราคาประเมนของทางราชการ) และราคาซอขายทวไป (ราคาตลาด) แลวใหบนทกในกรอบ C ของแบบ กทด. 3.1 ทงน เพอเปนขอมลในการตอรองราคาทดน 4.2 กรณทดนตงอยในเขตราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรมตงแต 2 อตราขนไป ใหประเมนราคาทดนตามวธการของกรมทดน เชน ทดนแปลงหนงอยตดถนนและมเนอทอยลกเขาไปจากถนน 100 เมตร แตราคาประเมนจดทะเบยนสทธและนตกรรมกาหนดใหทดนตดถนน 40 เมตร ราคาไรละ 25,000 บาท ทดนหางถนนเกน 40 เมตร ราคาไรละ 8,000 บาท ฉะนน มลคาของทดนทงแปลงตามราคาประเมนเทากบมลคาเนอทดนตดถนน 40 เมตร (ราคาไรละ 25,000 บาท) รวมกบมลคาเนอทดนหางถนนเกน 40 เมตร (ราคาไรละ 8,000 บาท) สวนราคาประเมนทดนตอไรจะเทากบมลคาทดนทงแปลงตามราคาประเมนหารดวยจานวนเนอท (ไร) ทงแปลง

116

5. การตรวจสอบทดนและตอรองราคาทดนครงท 1 5.1 ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขา หรอสาขาอาเภอ รวมกนพจารณาแปลงทดนทขาดลกษณะขอใดขอหนงตามขอ 2.2 ซงผรบคาเสนอขายทดนไดบนทกไวในกรอบ A ของแบบ กทด. 3.1 กรณเหนวาแปลงทดนดงกลาวไมเหมาะสมทจะจดซอ ใหส.ป.ก. จงหวด แจงสาเหตทไมอาจจดซอทดนใหผเสนอขายทดนทราบและใหบนทกไวในกรอบ H ของแบบ กทด. 3.1 กรณเหนวาควรหาขอมลเกยวกบลกษณะหรอความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรของแปลงทดนดงกลาวเพมเตม หรอเหนวามลทางทจะจดซอแปลงทดนดงกลาว ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอประสานงานกนเพอนดหมายวนไปตรวจสอบทดนและใหนดหมายเจาของทดน หรอผเสนอขายเพอนาการตรวจสอบทดนดวย 5.2 เมอถงวนนดหมายตรวจสอบทดน ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ ออกไปตรวจสอบทดนโดยใหเจาของทดนหรอผเสนอขายเปนผนาการตรวจสอบ 5.3 ใหผตรวจสอบทดนรวมกนตอรองราคาทดนครงท 1 โดยใชราคาประเมน จดทะเบยนสทธและนตกรรม และราคาซอขายทวไปเปนขอมลในการตอรองราคาทดน ผลการตรวจสอบทดนและการตอรองราคาทดนใหบนทกในแบบ กทด. 3.1 กรอบ D และ E ตามลาดบ กรณพจารณาเหนวาทดนขาดลกษณะตามขอ 2.2 หรอมลกษณะอนซงไมเหมาะสมทจะจดซอ เชน เปนบอลก ลาดเทมาก มลกรง เปนตน ให ส.ป.ก. จงหวด แจงสาเหตทไมสามารถจดซอทดนใหผเสนอขายทดนทราบ และใหบนทกไวในกรอบ H ของแบบ กทด. 3.1 ดวย กรณพจารณาเหนวาทดนมลทางทจะจดซอได ใหผตรวจสอบทดนรวบรวมเอกสารทงหมดสงใหเลขานการคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวด (ผจดการ ธ.ก.ส. สาขาหรอผแทน)

6. การตอรองราคาทดนครงท 2 จดทาคารบรองขายทดนและสญญาจะซอจะขายทดน 6.1 ใหคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวดตอรองราคาทดนครงท 2 กบเจาของทดนหรอผเสนอขายทดนเพอใหไดทดนในราคาทตาสด แลวใหเจาของทดนหรอผเสนอขายทดนจดทาคารบรองขายทดนและสญญาจะซอจะขายทดนกบ ส.ป.ก. จงหวด หรอ ธ.ก.ส. สาขา แลวแตกรณ 6.2 ใหคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวดพจารณาผลการตรวจสอบทดนตามขอ 5 วาแปลงทดนมลกษณะตามขอ 2.2 และมความเหมาะสมตอการผลตทางการเกษตรหรอไม ทงน เพอเปนขอมลในการวนจฉยการซอทดน 6.3 กรณพจารณาเหนวาทดนดงกลาวไมสมควรจะจดซอ ให ส.ป.ก. จงหวด แจงสาเหตทไมสามารถจดซอทดนใหผเสนอขายทดนทราบ และใหบนทกไวในกรอบ H ของแบบ กทด. 3.1 ดวย กรณพจารณาเหนวาทดนมลทางทจะจดซอไดใหบนทกความเหนดงกลาวไวในกรอบ G ของแบบ กทด. 3.1 แลวรวบรวมเอกสารทงหมดสงให ธ.ก.ส. สาขา หรอสาขาอาเภอ แลวแตกรณ การตอรองราคาทดนและการจดทาคารบรองขายทดน ใหบนทกในแบบ กทด. 3.1 กรอบ E และ F ตามลาดบ สาหรบสญญาจะซอจะขายทดนใหใชแบบพมพตามตวอยาง

7. การวเคราะหศกยภาพของดน 7.1 ให ส.ป.ก. จงหวด ขอความรวมมอจากสานกงานพฒนาทดน เพอใหวเคราะหศกยภาพของดนจากการสารวจสมรรถนะของดน เพอจะไดทราบถงคณภาพของดนวามความเหมาะสมกบการผลตพชชนดใด

117

7.2 ในกรณเรงดวนทตองนาเกษตรกรเขาทาการผลตในแปลงทดน และชนดของพชทผลตเปนชนดเดยวกนกบทเคยทาการผลตในแปลงทดนนนหรอในละแวกนนหรอหากวเคราะหศกยภาพของดนแลวจะทราบผลลาชาไมทนการณ กใหยกเวนการวเคราะหศกยภาพของดนได แตทงนตองประเมนศกยภาพของดนจากขอมลรายงานการสารวจดนของกรมพฒนาทดน ซงไดทาการสารวจไวแลว

8. การวางแผนการผลต 8.1 ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอและเกษตรกรในโครงการรวมกนวางแผนการผลตใหแกเกษตรกร โดยคานงถงศกยภาพของทดน สภาพการผลตในทองถน ภาวะราคาและภาวะตลาดของผลตผลนนๆ ตลอดจนรายไดตามแผนการผลต ทงน อาจขอความรวมมอจากสวนราชการหรอหนวยงานทเกยวของเขารวมวางแผนการผลตดวยกได แผนการผลตอาจจดทาขนหลายรปแบบเพอเกษตรกรจะไดเลอกใหเหมาะสมกบความรและทกษะของตนเอง 8.2 ให ส.ป.ก. จงหวด ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอ หนวยอาเภอ หรอสานกกองทนทดน รวมกนจดสรรทดนใหแกเกษตรกร โดยคานงถงขนาดของทดนทเหมาะสมในเชงเศรษฐกจ (ECONOMIC FARM SIZE) ทงในดานแผนการผลต จานวนหนเงนกทจะเกดขน และความสามารถในการชาระคนเงนกของเกษตรกร 8.3 ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ วเคราะหผลตอบแทนทางการเงนของโครงการเพอพจารณาความเหมาะสมในการจดซอทดน เมอดาเนนการดงกลาวขางตนเสรจแลว ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอเปนผรวบรวมเอกสารทงหมดไวเพอดาเนนการตอไป

9. การสารวจรงวดวงรอบเขตทดน 9.1 ทดนทกแปลงซงไดทาการตรวจสอบทดนแลวและคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวดพจารณาเหนวามลทางทจะจดซอได ใหเจาหนาท ส.ป.ก. จงหวด ดาเนนการสารวจรงวดวงรอบเขตทดน และจดทาแผนทวงรอบเขตทดนโดยเรว 9.2 กรณทดนเตมแปลงทเปนโฉนดทดน และมหลกฐานการรงวดประเภทรปแผนทรงวดใหม (ร.ว.ม.) ซงนบจากวนทาการรงวดจนถงวนทเจาของทดนไดทาคาเสนอขายทดนไมเกน 5 ป และปรากฏหมดหลกเขตทดนจนสามารถกาหนดแนวเขตโดยรอบแปลงทดนไดโดยชดแจงแลว กรณเชนนไมตองทาการรงวดวงรอบเขตทดนกได จานวนเนอทซงสารวจรงวดไดตามขอ 9.1 หรอขอ 9.2 ใหบนทกไวในแบบ กทด.3.1 กรอบ D สดมภ “เนอทรงวดได”

10. การสารวจสภาพภมประเทศของทดน 10.1 ใหสานกกองทนทดนประสานงานเพอใหเจาหนาท ส.ป.ก. พนกงาน ธ.ก.ส. หรอเจาหนาทจากสวนงานอนดาเนนการสารวจสภาพภมประเทศของแปลงทดนโดยใหสารวจระดบพนทโครงการและสภาพพนทโครงการโดยทวไป ทงน ใหรวบรวมรายละเอยดตางๆ เพอใชเปนขอมลในการออกแบบวางผงแบงแปลงโครงการและออกแบบปจจยพนฐานตอไป 10.2 กรณทดนมลกษณะราบเรยบสมาเสมอ อาจไมตองสารวจสภาพภมประเทศของทดนกได ทงนใหอยในดลยพนจของผทจะออกแบบวางผงแบงแปลง

118

11. การออกแบบวางผงแบงแปลง 11.1 ใหเจาหนาท ส.ป.ก. หรอพนกงาน ธ.ก.ส. หรอเจาหนาทจากสวนงานอนดาเนนการออกแบบวางผงแบงแปลง ออกแบบปจจยพนฐานและประมาณราคาคากอสราง 11.2 กรณเปนการจดหาทดนแปลงเลก ซงจะจดใหแกผรบจางแรงงานทางการเกษตรเพยงรายเดยว หรอเปนแปลงทดนซงไมตองจดสรางปจจยพนฐาน กไมตองออกแบบวางผงแบงแปลงหรอไมตองออกแบบปจจยพนฐาน แลวแตกรณ

12. การจดทาเอกสารโครงการ 12.1 ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ จดทาเอกสารโครงการจดหาและพฒนาทดนในกรณตอไปน (1) การจดซอทดน ในกรณราคาทดนสงเกนอานาจอนมตใหจดซอของ ส.ป.ก. จงหวด และการจะจดซอดงกลาวใชเงนกซงผรบจางแรงงานทางการเกษตรกจากกองทนทดน (2) การจดซอทดนลวงหนา โดยใชเงนกองทนทดนในการจดซอตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 2 ขอ 2 (2) (3) การกอสรางปจจยพนฐาน ไดแก ถนน แหลงนา คลองสงนา คลองระบายนา ฯลฯ ซงเปนไปตามขอกาหนดของแตละโครงการ โดยใชเงนกองทนทดนตามระเบยบกองทนทดน ฉบบ 2 ขอ 2 (3) 12.2 การจดทาเอกสารโครงการ จะตองแสดงสาระสาคญไวอยางนอย ดงน (1) ชอโครงการ (2) หนวยงานรบผดชอบและหนวยงานทเกยวของ (3) วตถประสงคของโครงการ (4) ทองทดาเนนงานตามโครงการ (5) ระยะเวลาโครงการ (6) เปาหมายของโครงการ (7) งบประมาณโครงการ โดยตองแสดงงบจดหาและพฒนาทดน งบเพอใหกยม และสวนทเปนยอดจายขาด ซงหมายถงจานวนเงนทกองทนทดนชวยเหลอจายเปนคากอสรางปจจยพนฐานโดยไมคดคาตอบแทน (8) รปแบบการผลต (9) ขนตอนและวธดาเนนงานตามโครงการ (10) ประโยชนทไดรบจากโครงการ กรณการจดซอทดนอยในอานาจของ ส.ป.ก. จงหวด และการจดซอทดนดงกลาวใชเงนกซงผรบจางแรงงานทางการเกษตรกจากกองทนทดน ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอรวบรวมเอกสารทเกยวของกบทดนซงคณะทางานตอรองราคาทดนจงหวดไดเสนอความคดเหนเกยวกบการจดซอทดนแลวสงให ส.ป.ก. จงหวด เพอดาเนนการตอไป

13. การวเคราะหโครงการ 13.1 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ รวบรวมเอกสารทเกยวของกบทดนและหรอการกอสรางปจจยพนฐาน ผลการวเคราะหผลตอบแทนทางการเงนตามขอ 8.3 และเอกสารโครงการตามขอ 12.2 สงไปใหสานกกองทนทดน

119

13.2 สานกกองทนทดนรวบรวมเอกสารทไดรบจาก ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ เพอวเคราะหโครงการและเสนอความคดเหนสงใหคณะกรรมการกองทนทดนพจารณาอนมต กรณการจดซอทดนอยในอานาจอนมตของประธานกรรมการกองทนทดนใหรวบรวมเอกสารดงกลาวและเสนอความเหนสงใหผกลนกรองงานเพอพจารณากลนกรองกอน

14. การอนมตการจดซอทดนและกอสรางปจจยพนฐาน 14.1 อานาจอนมตการจดซอทดน กรณจดซอทดนโดยผรบจางแรงงานทางการเกษตรกเงนจากกองทนทดนไปจดซอ (1) ส.ป.ก. จงหวดมอานาจอนมตการจดซอในกรณทราคาทดนตอไรไมเกนราคาประเมนของกรมทดน และไมเกนราคาขนสงทกาหนดไวในแตละภาค ดงน

ภาคเหนอ ราคาขนสงไมเกนไรละ 20,000 บาท ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ราคาขนสงไมเกนไรละ 15,000 บาท ภาคกลาง ราคาขนสงไมเกนไรละ 23,000 บาท ภาคใต ราคาขนสงไมเกนไรละ 30,000 บาท

(2) กรณราคาทดนตอไรเกนราคาประเมนของกรมทดน แตไมเกนราคาขนสงตามทกาหนดใน (1) ใหเปนอานาจอนมตของประธานกรรมการกองทนทดน หรอผทประธานกรรมการกองทนทดนมอบหมาย (3) กรณไมเปนไปตามหลกเกณฑใน (1) และ (2) ใหเสนอคณะกรรมการกองทนทดนเพอพจารณาอนมต 14.2 กรณจดซอทดนลวงหนาโดยใชเงนกองทนทดนในการจดซอ หรอการกอสรางปจจยพนฐานโดยใชเงนกองทนทดน ตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 2 ขอ2 (2) และ 2(3) ตามลาดบ อานาจอนมตเพอการดงกลาวเปนของคณะกรรมการกองทนทดน เมอทราบผลการพจารณาของประธานกรรมการกองทนทดน หรอคณะกรรมการกองทนทดนเกยวกบการจดซอทดนหรอการกอสรางปจจยพนฐานแลวใหสานกกองทนทดนแจงผลการพจารณาดงกลาวให ส.ป.ก. จงหวด และธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอทราบเพอดาเนนการตอไป และให ส.ป.ก. จงหวดแจงผลการพจารณาใหผเสนอขายทดนทราบดวย

15. การโอนกรรมสทธในทดน 15.1 กรณจดซอทดนโดยใชเงนกซงผรบจางแรงงานทางการเกษตรกจากกองทนทดน เมอไดรบอนมตใหจดซอทดนแลว ใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรกเงนจากกองทนทดนเพอชาระคาทดนใหแกเจาของทดนหรอผรบมอบอานาจ และให ส.ป.ก. รบโอนกรรมสทธในทดน เพอโอนตอใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรตอไป 15.2 กรณจดซอทดนโดยใชเงนกองทนทดนตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 2 ขอ2(2) (1) เมอไดรบอนมตโครงการแลว ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอจายเงนคาทดนใหแกเจาของทดนหรอผรบมอบอานาจ และรบโอนกรรมสทธในทดนเปนของ ธ.ก.ส. โดยดาเนนการใหแลวเสรจในวนเดยว สาหรบการจายเงนคาทดน ใหสาขาบนทกบญช ดงน เดบต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ เครดต บญชเงนสดในมอหรอเงนฝากธนาคาร

120

ทงน ใหสาขาบนทก “ จายคาทดนอาเภอ ...................................................... จงหวด...................................... ใหสานกกองทนทดน” ใน “ใบแจงการเดบตบญช” (40-110) ดวย (2) ตอไปเมอจดหาผรบจางแรงงานทางการเกษตรทจะรบทดนไดแลว ใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรกเงนจากกองทนทดนเพอชาระคาทดนใหแก ธ.ก.ส. และให ธ.ก.ส. โอนกรรมสทธในทดนใหแก ส.ป.ก. เมอไดรบชาระคาทดนครบถวนแลว เพอ ส.ป.ก. จะดาเนนการโอนทดนตอใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรตอไป เมอสาขาจายเงนกใหแกเกษตรกรแลว ใหสาขาโอนเงนกสวนทเปนคาทดนจากเกษตรกรใหสานกกองทนทดน โดยบนทกบญชดงน

เดบต บญชเงนสดในมอ หรอเงนฝากออมทรพย (ของลกคา) เครดต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ

และใหบนทก “รบเงนคาทดนจากเกษตรกร อาเภอ............................................จงหวด..............................................” ใน “ใบแจงการเครดตบญช” (40-120) ดวย

16. การพฒนาทดนหรอกอสรางปจจยพนฐาน 16.1 ในการพฒนาทดนหรอกอสรางปจจยพนฐาน กองทนทดนอาจจายคาใชจายไปกอนแลวจงเรยกเกบจากผรบจางแรงงานทางการเกษตรโดยนาไปรวมเปนคาทดน หรออาจถอเปนการชวยเหลอโดยไมคดคาตอบแทนกได กรณกองทนทดนไมอาจจายคาใชจายดงกลาวไดกใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรเปนผจายคาใชจายเอง 16.2 กองทนทดน จะชวยเหลอคาใชจายในการพฒนาทดนหรอกอสรางปจจยพนฐานโดยไมคดคาตอบแทนในกรณ ดงน (1) การพฒนาทดนหรอกอสรางปจจยพนฐานสาหรบสวนกลาง จะตองกอใหเกดประโยชนกบเกษตรกรในโครงการ (2) ตองเปนการกอสรางปจจยพนฐานบนทดนของโครงการหรอบนทดนของบคคลอนซงบรจาคหรอไดทาหนงสอยนยอมยกใหเกษตรกรในโครงการใชประโยชนตลอดไป (3) การชวยเหลอจะตองเปนการใชจายเงนภายในวงเงนงบประมาณทไดรบอนมต

ข. การใหกเงนกองทนทดน 1. การขนทะเบยนผรบจางแรงงานทางการเกษตร 1.1 ส.ป.ก. จงหวด ประกาศใหผรบจางแรงงานทางการเกษตรยนคาขอขนทะเบยน และสอบสวนขอมลเพอใหทราบวาเปนผรบจางแรงงานทางการเกษตรทแทจรง ซงหมายถงผรบจางทางานเกยวกบการปลกพช เลยงสตว หรออาชพอนๆทเกยวกบการเกษตร โดยเปนผรบจางแรงงานทางการเกษตรตลอดป หรอมรายไดสวนมากหรอใชเวลาสวนมากรบจางแรงงานทางการเกษตร 1.2 ส.ป.ก. จงหวดสงรายชอผยนคาขอขนทะเบยนผรบจางแรงงานทางการเกษตรให ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ เพอตรวจสอบวามผเปนลกคาผกเงน ธ.ก.ส. สมาชกสหกรณการเกษตร หรอสมาชกกลมเกษตรกรหรอไม ถามแจง ส.ป.ก. เพอตดชอทงไป 1.3 ส.ป.ก. จงหวด นารายชอผรบจางแรงงานทางการเกษตรตามขอ 1.2 เสนอคณะกรรมการปฏรปทดนจงหวด (คปจ.) เพอพจารณาขนทะเบยนผรบจางแรงงานทางการเกษตร

121

2.การประชมชแจงผรบจางแรงงานทางการเกษตร 2.1 ส.ป.ก. จงหวด นดประชมเกษตรกรผรบจางแรงงานทางการเกษตร เฉพาะผทบรรลนตภาวะแลว แตอายไมเกน 45 ป 2.2 ในการประชม ให ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอรวมกนชแจงวตถประสงคของโครงการกองทนทดน และขนตอนการดาเนนการตางๆ ตงแตการจดหาทดน การคดเลอกเกษตรกร การผลตในแปลงทดน การใหเงนกและการชาระคนหนเงนก เปนตน

3. การพาเกษตรกรดแปลงทดน 3.1 ส.ป.ก. จงหวด และ ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ รวมกนคดเลอกเกษตรกรทขนทะเบยนผรบจางแรงงานทางการเกษตรเพอพาไปดแปลงทดนซงไดออกแบบการจดผงแบงแปลงทดนไวแลว 3.2 เมอดแปลงทดนแลว หากเกษตรกรรายใดประสงคจะซอทดน ให ส.ป.ก. จงหวด จดทาบญชรายชอผไดรบการคดเลอกใหกเงนกองทนทดน (กทด.1) โดยแยกเปนกลม ไมตากวากลมละ 5 ราย กรณนอยกวา 5 ราย แตไมนอยกวา 3 ราย และมลทางเพมจานวนใหครบ 5 รายได กอนโลมใหจดเปนกลมลกคาไปพลางกอน เสรจแลวใหสง กทด.1 ให ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ

4. การจดทาขอมลลกคาและคาขอกาหนดวงเงนก 4.1 ธ.ก.ส. สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ ตรวจสอบรายชอเกษตรกรตาม กทด.1 วามลกษณะเปนผมสทธจะไดรบการจดสรรทดน และกเงนกองทนทดนครบถวนตามทกาหนดหรอไม ดงน (1) เปนแรงงานรบจางทางการเกษตรซงบรรลนตภาวะแตอายไมเกน 45 ป (2) เปนผไมมทดนทากนเปนของตนเองหรอโดยการเชา (3) เปนผมทกษะทางการเกษตรและประสงคจะทาการเกษตร (4) ไมเปนลกคาผกเงนจาก ธ.ก.ส. สหกรณการเกษตรหรอกลมเกษตรกร (5) มความซอสตยสจรต ชอเสยงด ขยนขนแขง รจกประหยด (6) ไมวกลจรตจตฟนเฟอน ไมสมประกอบ (7) ไมเปนบคคลลมละลายหรอมหนสนลนพนตว

อนง สาหรบเกษตรกรผเชาทดนซงไดรบผลกระทบจากการทเจาของทดนขายทดนใหแกโครงการกองทนทดน ใหไดรบความชวยเหลอจากกองทนทดนทานองเดยวกนกบแรงงานรบจางทางการเกษตรดวย 4.2 ส.ป.ก จงหวด รวมกบ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอนดประชมเกษตรกรตามรายชอ กทด.1 เพอจดตงกลมลกคา ชแจงระเบยบการกเงนกองทนทดน การตดตอรบสงเงนกบธนาคารตามแบบ กทด.2 และเลอกแผนการผลตตามทไดกาหนดไวแลว ทงน สถานทประชมจะใชทใดกไดทพจารณาเหนวาเหมาะสมและสะดวก 4.3 ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ จดทาทะเบยนลกคาประจาสาขาและคายนยอมของคสมรสตามแบบ กทด.3 สอบสวนขอมลลกคารายคนตามแบบ 12-011 และจดทาคาขอกาหนดวงเงนกตามแบบ 12-050 4.4 กรณจาเปนตองจดซอทดนเพอใชประโยชนรวมกนในการกอสรางปจจยพนฐาน ใหเกษตรกรทกรายในโครงการจดซอทดน และออกคาทดนโดยวธเฉลยเทาๆ กน

122

5. การอนมตรบขนทะเบยนและอนมตวงเงนก 5.1 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ พจารณารายรบรายจายของผขอกหากเหนวาเหมาะสมและวงเงนทขอกไมเกน 500,000 บาท ใหอนมตรบผขอกขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดนและอนมตวงเงนกใหแกผขอก กรณขอกเกนกวา 500,000 บาท ให ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอรวบรวมเอกสารทเกยวของสงสานกกองทนทดนเพอพจารณาเสนอผมอานาจอนมต และเมอไดรบอนมตแลว ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ จงจะอนมตรบผขอกขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดน 5.2 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ ใหสงกดกลมลกคา และออกเลขทะเบยนลกคา โดยเรยงลาดบตอจากลกคาเดมของธนาคารตามวธปฏบตปกตของธนาคาร ทงน ใหลกคาสงกด ธ.ก.ส. หนวยอาเภอซงดาเนนงานในเขตทตงของทดน 5.3 ธ.ก.ส. หนวยอาเภอ ไมตองออกสมดคบญชเงนกใหแกลกคาผกเงนกองทนทดน

6. การเลอกแปลงทดน จดทาสญญาเชาซอทดนและหนงสอกเงน 6.1 ส.ป.ก.จงหวด รวมกบ ธ.ก.ส.สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอนดหมายเกษตรกรทไดรบอนมตขนทะเบยนเปนลกคาผกเงนกองทนทดนมาทาการเลอกแปลงทดน 6.2 เกษตรกรจดทาสญญาเชาซอทดนเพอเกษตรกรรมกบ ส.ป.ก. โดยใชแบบพมพสญญาเชาซอทดนเพอเกษตรกรรม 6.3 ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ จดทาหนงสอกเงนกองทนทดน โดยใชขอมลจากคาขอกาหนดวงเงนก (แบบ 12-050) ซงรวมคาใชจายในการจดซอทดนของผกไวดวย เชน คารงวด ปกหมดทดน และแบงแยกหนงสอแสดงสทธในทดน หรอคาเชาซอจาก ส.ป.ก. เปนตน การจดทาหนงสอกเงนกองทนทดน ใหจดทาดงน (1) เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7(1) เพอเปนคาทดน ใหจดทาหนงสอกเงนตามแบบ กทด.4 (2) เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7(1) เพอเปนคาใชจายในการผลตทางการเกษตร ใหจดทาหนงสอกเงนตามแบบ กทด.4 หรอ กทด.5 แลวแตกรณ ทงน ขนอยกบหลกประกนเงนก

(3) เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (2) ข. เพอลงทนในทรพยสนการเกษตร ใหจดทาหนงสอกเงนตามแบบ กทด. 4 (4) เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (2) ค. เพอลงทนในทรพยสนการเกษตร ซงผกไมสามารถชาระคนเงนกเสรจสนภายในระยะเวลา 5 ป และการลงทนของผกเปนโครงการลงทนการเกษตรเฉพาะราย กรณเชนนใหถอวาแบบ 12-050 เปนเอกสารโครงการ และใหจดทาหนงสอกเงนตามแบบ กทด.4

หากผกประสงคจะขอกเงนเพอเปนคาทดนและลงทนในทรพยสนการเกษตรซงรวมถงคาใชจายในการผลตทางการเกษตรฤดแรกดวย โดยผกสามารถชาระคนเงนกไดเสรจภายในระยะเวลาไมเกน 20 ป กรณเชนน อาจจดทาหนงสอกเงนตามแบบ กทด.4 เพยงฉบบเดยวกได โดยระบวตถประสงคของเงนกทกวตถประสงคไวในหนงสอกเงนดงกลาว

123

6.4 ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ จดทาหลกประกนเงนกของผขอกดงน (1) เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7(1) นอกจากหลกประกนเงนกตามระเบยบกองทนทดนแลว ใหผขอกจดทาหนงสอรบรองรบผดอยางลกหนรวมกนตอธนาคารตามแบบ กทด.9 ดวย

(2) กรณผขอกใชทดนทไดรบโอนกรรมสทธจาก ส.ป.ก. เปนหลกประกนเงนก ใหตรวจสอบทดนตามแบบ 13-020 ทงน ใหประเมนราคาทดนเทากบจานวนเงนทผขอกตองการกหรอกไปแลวตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (1) และหรอขอ 7 (2) ค.

(3) กรณผขอกใชทดนซงไมใชทดนทไดรบโอนกรรมสทธจาก ส.ป.ก. เปนหลกประกนเงนก ใหตรวจสอบและประเมนราคาทดนโดยใชแบบ 13-020 ตามวธปฏบตของธนาคาร (4) กรณผขอกใชหลกฐานเอกสารซงแสดงวาไดสทธในทดนจาก ส.ป.ก. เปนหลกประกนเงนก ใหแนบสาเนาหลกฐานดงกลาวไวกบหนงสอกดวย

(5) กรณผขอกใชผขอกในกลมเดยวกนรบรองผกพนตนรวมกนใหใชหนงสอกเงนตามแบบ กทด.5 โดยมผรบรองรบผดอยางลกหนไมนอยกวา 3 คน

(6) กรณผขอกใชลกคาอยางนอย 2 คน เปนผคาประกน ใหใชหนงสอคาประกนตามแบบ 13-010

(7) กรณผขอกใชหลกประกนอนตามทผจดการกาหนด ใหรวบรวมเอกสารประกนดงกลาวสงใหสานกกองทนทดนเพอขอความเหนชอบจากคณะกรรมการกองทนทดน

7. การอนมตเงนกและเตรยมจายเงนก 7.1 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอพจารณาอนมตเงนก 7.2 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ เตรยมจายเงนกตามวธปฏบตปกตของธนาคาร

โดยใหรหสและชอโครงการ ดงน (1) รหสโครงการ ZV เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (1) รหสประเภทเงนก “09” ZW เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (2) ก. รหสประเภทเงนก “01”

ZX เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (2) ข. รหสประเภทเงนก “03”

ZY เงนกตามระเบยบกองทนทดน ฉบบท 1 ขอ 7 (2) ค. รหสประเภทเงนก “09” อตราดอกเบยปกต 6% อตราดอกเบยปรบ 9% (2) ชอยอโครงการ “กองทนทดน” (3) รหสกลมโครงการ “1” (4) รหสแหลงเงนก “A” (กองทนทดน) (5) รหสวตถประสงค ตามวตถประสงคเงนกของธนาคาร (6) รหสลกคา “7”

124

8. การจายเงนก โอนกรรมสทธในทดนและจานองทดน 8.1 ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ จายเงนกใหลกคาตามวธปฏบตปกตของธนาคาร โดยบนทกบญชดงน

เดบต บญชลกหนกองทนทดน เครดต บญชเงนสดในมอหรอเงนฝากออมทรพย (ของลกคา)

กรณจดสรรทดนแปลงใหญใหลกคาในรปโครงการ และลกคาไดขอกเงนเพอการพฒนาทดนรายแปลง ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอควรดาเนนการ ดงน (1) ใหเกษตรกรลกคาคดเลอกตวแทนเพอใหเปนผดาเนนการสรรหาผรบจางพฒนาแปลงทดน และเพอเปดบญชเงนฝากรวมของเกษตรกรลกคา (2) โอนเงนกคาพฒนาทดนเขาบญชเงนฝากรวมของเกษตรกรลกคา โดยการโอนเงนเปนงวดตามความกาวหนาของงาน และตวแทนเกษตรกรเปนผถอนเงนจากบญชเงนฝากรวมเพอจายใหกบผรบจางตามความกาวหนาของงาน 8.2 ลกคาชาระเงนคาทดน ดงน (1) กรณเปนทดนทจดซอมาโดยใชเงนกองทนทดน ใหชาระคาทดนแก ธ.ก.ส. แลวให ธ.ก.ส. โอนกรรมสทธในทดนใหแก ส.ป.ก. (2) กรณเปนทดนทจดซอโดยใชเงนกซงลกคาขอกจากกองทนทดนใหชาระคาทดนแกผขาย และดาเนนการโอนกรรมสทธในทดนใหแก ส.ป.ก. 8.3 ส.ป.ก. โอนกรรมสทธในทดนใหลกคาผกโดยเรว กรณตองแบงแยกหนงสอแสดงสทธในทดนกอนหรอเพราะเหตใดกตาม กให ส.ป.ก. ดาเนนการจนเสรจแลวจงโอนกรรมสทธในทดนใหแกลกคาผก 8.4 ใหธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอหรอหนวยอาเภอ ดาเนนการใหลกคาผกทไดรบโอนกรรมสทธในทดนจาก ส.ป.ก. แลวจานองทดนดงกลาวเปนประกนหนเงนกไวกบ ธ.ก.ส. ค. การรบชาระหนเงนก 1. ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ รบชาระหนเงนกจากลกคาผกเงนกองทนทดนตามวธปฏบตปกตของธนาคาร และใหบนทกบญชดงน เดบต บญชเงนสดในมอ เครดต บญชลกหนกองทนทดน เครดต บญชเจาหนกองทนทดน-รายไดดอกเบย 2.ธ.ก.ส. สาขาหรอสาขาอาเภอ จดเกบใบรบชาระหนเงนกแยกตางหากจากใบรบชาระหนเงนกปกตของธนาคาร

ง. การรายงานผลการดาเนนงาน 1 .ทกสนวนทาการ ใหธ.ก.ส.สาขาและสาขาอาเภอแจงยอดจายและชาระหนเงนกกองทนทดนตามแบบ “การจายและรบชาระหนเงนกโครงการกองทนทดน” (กทด.7) ใหสานกกองทนทดนโดยทางโทรสาร (FAX) หมายเลข 280-5332

125

2. ทกวนทาการสดทายของเดอน ให ธ.ก.ส. สาขา และสาขาอาเภอจดทา “ใบแจงการเดบตบญช” (40-110) และ “ใบแจงการเครดตบญช” (40-120) เพอโอนยอดจายเงนกและยอดรบชาระหนเงนกสงใหกองการบญช ธ.ก.ส. โดยใหบนทกบญชดงน เดบต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ เครดต บญชเจาหนกองทนทดน-ตนเงน (ยอดจายเงนก)

เดบต บญชเจาหนกองทนทดน-ตนเงน (ยอดรบชาระหนเงนก) เดบต บญชเจาหนกองทนทดน-รายไดดอกเบย เครดต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ

3. ทกสนเดอน ใหรายงานผลการดาเนนงานโครงการกองทนทดนตามแบบ กทด.6 ดงน 3.1 ธ.ก.ส. สาขาและสาขาอาเภอ จดทารายงานตามแบบ กทด.6 จาแนกเปนรายอาเภอในสงกด โดยรายงานเฉพาะอาเภอทไดดาเนนการรบเกษตรกรขนทะเบยนเปนลกคาแลว 3.2 ธ.ก.ส. สาขาอาเภอ สงรายงานตามแบบ กทด.6 ของแตละอาเภอ ซงไดจดทาขนตามขอ 3.1 ใหสาขาตนสงกดโดยเรว เพอรวมเปนขอมลทงสาขา 3.3 ธ.ก.ส. สาขา จดทารายงานตามแบบ กทด.6 โดยรายงานผลการดาเนนงานรวมทงสาขา สงใหสานกกองทนทดนพรอมทงสงแบบ กทด.6 ซงจาแนกเปนรายอาเภอ (ตามขอ 3.1 และขอ 3.2) ไปดวย ทงน ใหจดสงถงสานกกองทนทดนภายในวนท 10 ของเดอนถดไป

จ. การบนทกบญชกองทนทดน 1. เมอกองการบญชไดรบแจงการจายเงนคาทดน และรบเงนคาทดนตาม “ใบแจงการ เดบตบญช” (40-110) และ “ใบแจงการเครดตบญช” (40-120) ใหบนทกบญช ดงน เดบต บญชลกหนกองทนทดน เครดต บญชเดนสะพดสาขา

เดบต บญชเดนสะพดสาขา เครดต บญชเจาหนาทกองทนทดน-คาทดน

2.ใหกองการบญชจดทา “ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช”(VOUCHER) จากการจายหรอรบคาทดน สงใหกองการธนาคารผานสานกกองทนทดน โดยใหบนทกบญช ดงน เดบต บญชเงนฝากออมทรพย (กองทนทดน) เครดต บญชลกหนกองทนทดน

เดบต บญชเจาหนาทกองทนทดน-คาทดน เครดต บญชเงนฝากออมทรพย (กองทนทดน) 3. เมอกองการบญชไดรบแจงการจายเงนกและรบชาระหนเงนกจากสาขาตาม “ใบแจงการเดบตบญช” (40-110) และ “ใบแจงการเครดตบญช” (40-120) ใหบนทกบญช ดงน

เดบต บญชลกหนกองทนทดน เครดต บญชเดนสะพดสาขา เดบต บญชเดนสะพดสาขา เครดต บญชเจาหนกองทนทดน-ตนเงน เครดต บญชเจาหนกองทนทดน-รายไดดอกเบย

126

ทงน ใหกองการบญชรวบรวมจานวนเงนทจาย และรบชาระหนเงนกดงกลาวขางตนของแตละสาขา สงใหสานกกองทนทดนดวย 4. ทกสนเดอน ใหกองการบญชกาหนดใหเครองคอมพวเตอรจดพมพรายงานสรปการจาย-รบชาระหนเงนก จานวน 2 ชด แลวจดทา “.ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช” (VOUCHER)สงใหกองการธนาคารผานสานกกองทนทดน โดยใหบนทกบญช ดงน

เดบต บญชเงนฝากออมทรพย เครดต บญชลกหนกองทนทดน

เดบต บญชเจาหนกองทนทดน-ตนเงน เดบต บญชเจาหนกองทนทดน-รายไดดอกเบย เครดต บญชเงนฝากออมทรพย

5. ใหสานกกองทนทดนตรวจสอบจานวนเงนทจาย และรบชาระหนเงนกตามขอ 3 กบรายงาน “การจายและการรบชาระหนเงนกโครงการกองทนทดน” (กทด.7) ทไดรบจากสาขา กรณขอมลคลาดเคลอนไมตรงกน ใหสานกกองทนทดนประสานงานกบกองการบญช เพอตรวจสอบขอมลใหถกตองตรงกนเสยกอน กรณขอมลถกตอง สานกกองทนทดน เกบเอกสารตามขอ 4 และรายงานสรปการจาย-รบชาระหนไว 1 ชด แลวสง “ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช”(VOUCHER) พรอมรายงานสรปการจาย-รบชาระหนอก 1 ชด ตามขอ 4 ไปยงกองการธนาคาร 6. ใหกองการธนาคารบนทกรายการหก/เพมบญชเงนฝากของกองทนทดนตามรายงานสรปการจาย-รบชาระหนเงนกยอนหลงเปนรายวน พรอมทงจดทา “ใบแจงการเพม/หกบญชเงนฝาก” (41-250) สงใหสานกกองทนทดน และจดสง “ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช” (VOUCHER) ใหกองการบญชเพอบนทกบญชตอไป 7. ทกสนเดอน ใหกองการบญชกาหนดใหเครองคอมพวเตอรจดพมพรายงานการคานวณรายไดคาบรการในการดาเนนงานสนเชอภาคสนามในอตรารอยละ 3 ของตนเงนกคงเปนเปนหนถวเฉลย โดยใหบนทกบญชดงน เดบต บญชลกหนกองทนทดน เครดต บญชรายไดคาบรการ

พรอมกนน ใหใชรายงานดงกลาวเปนเอกสารประกอบการจดทา “ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช” (VOUCHER) ขนอก 1 ฉบบ โดยบนทกรายการดงน

เดบต บญชเงนฝากออมทรพย เครดต บญชลกหนกองทนทดน

แลวสงใหสานกงานกองทนทดนตรวจรบรองยอดจานวนเงนกอนทจะสงใหกองการธนาคารบนทกรายการหกบญชเงนฝากออมทรพยของกองทนทดน เมอกองการธนาคารดาเนนการแลวเสรจ ใหจดสง “ใบสาคญรบ-จายเงน ใบโอนบญช” VOUCHER ไปยงกองการบญชเพอบนทกบญช และจดทา “ใบแจงการเพม/หกบญชเงนฝาก”(41-250) สงใหสานกกองทนทดน สาหรบรายไดคาบรการดงกลาว กองการบญชจะจดสรรใหเปนรายไดของแตละสาขาตอไป

127

8. สาหรบคาใชจายอน ๆ ของสานกกองทนทดนทจายผานธนาคาร ใหธนาคารสารองจายไปกอน และเรยกเกบคาใชจายสวนนจากสานกกองทนทดนเปนยอดรวมรายเดอนโดยบนทกบญช ดงน

ณ วนจายคาใชจาย เดบต บญชคาใชจาย (จาแนกตามประเภท) เครดต บญชสดในมอ ณ วนทไดรบชาระ เดบต บญชเงนฝากออมทรพย เครดต บญชคาใชจาย (จาแนกตามประเภท)

ฉ. การจายเงนใหแกบคคลภายนอกทปฏบตงานกองทนทดน 1. การเสนอแผนปฏบตงาน บคคลภายนอกทจะปฏบตงานกองทนทดน ใหจดทาแผนปฏบตงานพรอมกบประมาณการคาใชจายในการปฏบตงานเสนอ ธ.ก.ส. สาขา สาขาอาเภอ หรอสานกกองทนทดนแลวแตกรณ เพอพจารณาใหดาเนนการ กรณเปนการสารวจรงวดวงรอบเขตทดนหรอสารวจสภาพภมประเทศแปลงทดนทจะดาเนนการดงกลาวตองมลทางทจะจดซอได และบคคลภายนอกผปฏบตงานจะตองจดทาแผนปฏบตงานเชนเดยวกน 2. การยมเงนทดรอง 2.1 บคคลภายนอกทปฏบตงานกองทนทดนใหยมเงนทดรองจากกองทนทดนไดตามวตถประสงค ดงน (1) เปนคาใชจายสาหรบการเดนทางไปปฏบตงานกองทนทดน (2) เปนเงนทใชในกจการทจาเปน เพอประโยชนตอการดาเนนงานของกองทนทดน 2.2 การยมเงนทดรองตามวตถประสงคดงกลาวขางตน ใหหวหนาหนวยงานทจะปฏบตงานกองทนทดนจดทา “ใบยมเงนทดรอง โครงการกองทนทดน” (กทด.10) เสนอผมอานาจพจารณาอนมต 2.3 การอนมตเงนยมทดรอง (1) สานกกองทนทดน ใหผชวยผอานวยการกองการเงนและการบญชผอานวยการกองการเงนและการบญช รองผอานวยการสานกกองทนทดน ผอานวยการ สานกกองทนทดน เปนผพจารณาอนมต (2) สาขา ใหสมหบญชสาขา ผชวยผจดการสาขา หรอผจดการสาขาเปนผพจารณาอนมต (3) สาขาอาเภอ ใหสมหบญชสาขา หรอผจดการสาขา เปนผพจารณาอนมต 2.4 การบนทกบญชเงนยมทดรอง เมอสาขาอนมตใหผปฏบตงานยมเงนทดรองได ใหสาขาจายเงนและบนทกบญช ดงน เดบต บญชลกหนเงนยมทดรองอน เครดต บญชเงนสดในมอหรอเงนฝากธนาคาร 3. การสงคนเงนยมทดรอง ใหผยมเงนทดรองสงคนเงนยมทดรองตอธนาคารใหเสรจสนภายใน 15 วน นบแตวนทไดปฏบตงานเสรจสนตามวตถประสงค 4. คาใชจายในการปฏบตงาน

4.1 คาเชาทพก คาเบยเลยง และคาพาหนะ (1) เจาหนาทสวนราชการ - คาเชาทพก ใหเบกไดเทาทจายจรง แตไมเกนอตราทสวนราชการนน ๆ

กาหนด (รายละเอยดตามเอกสารแนบ)

128

- คาเบยเลยง ใหเบกไดตามอตราทสวนราชการนนๆกาหนด (รายละเอยดตามเอกสารแนบ)

- คาพาหนะ ใหเบกไดเทาทจายจรง โดยใหเปนไปตามระเบยบทราชการกาหนด

(2) เอกชนทปฏบตงานกองทนทดน การจายคาเชาทพก คาเบยเลยง และคาพาหนะ ใหแกเอกชนท

ปฏบตงานกองทนทดน ใหจายไดตามทเหนสมควร 4.2 คาจางชวคราวรายวน การจายคาจางชวคราวรายวน สาหรบคนงานรบจางใหจายไดในอตราคาจาง

ลกจางของสวนราชการตามทกระทรวงการคลงกาหนด 4.3 คาตอบแทนผปกครองทองทหรอผแทน การจายคาตอบแทนใหแกเจาพนกงานผปกครองทองทหรอผแทนทไปในการ

รงวดเกยวกบโฉนดทดน หรอพสจนสอบสวนหรอตรวจสอบเนอทเกยวกบหนงสอรบรองการทาประโยชน ใหจายไดในอตราวนละ 30 บาทตอคน

4.4 คานามนเชอเพลงและหลอลน ใหหนวยงานทนารถยนตไปปฏบตงานกองทนทดนเบกคานามนเชอเพลงไดเทาท

จายจรง 4.5 คาใชจายอนๆ ใหเจาหนาทผเดนทางไปปฏบตงาน เบกคาใชจายอนทจาเปนเพอประโยชนแก

งาน เชน คาโทรศพท คาถายเอกสาร คาจางเหมาบรการ เปนตน ไดเทาทจายจรง 5. การเบกคาใชจาย 5.1 เมอการปฏบตงานกองทนทดนแลวเสรจ ใหผปฏบตงานรวบรวมเอกสารการจายคาใชจายตางๆ ตามขอ 4 เพอขอเบกคาใชจายดงกลาวจากกองทนทดนโดยใชแบบ “รายการเบกคาใชจาย โครงการกองทนทดน” (กทด. 11) 5.2 ใหสาขาจายคาใชจายใหแกผปฏบตงานตามขอ 4.1 โดยบนทกบญช ดงน

เดบต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ เครดต บญชเงนสดในมอหรอเงนฝากธนาคาร กรณทผปฏบตงานยมเงนทดรองจากธนาคาร ใหบนทกบญช ดงน

เดบต บญชเดนสะพดสานกงานใหญ เดบต บญชเงนสดในมอ (กรณมเงนเหลอคน) เครดต บญชลกหนเงนยมทดรองอน เครดต บญชเงนสดในมอ (กรณขอเบกเพม)

ทงน ใหบนทก “จายเงนใหแกบคคลภายนอกทปฏบตงานกองทนทดน” ใน “ใบแจงการ เดบตบญช” (40-110) อนง ใหสาขาถายสาเนาเอกสารการจายทกฉบบพรอมกบใหพนกงานผรบมอบอานาจลงลายมอชอรบรองสาเนาเอกสารการจายนนสงใหสานกกองทนทดนดวย

129

ภาคผนวก 11

บนทกสาระสาคญในการระดมความคดเหนจากผทรงคณวฒ โครงการศกษาแนวทางการจดตงธนาคารทดน

วนท 27 ธนวาคม 2554 ณ หองประชมสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

--------------------------------------- 1. ประเดนระดมความคดเหน คณะผวจยไดตงประเดนเพอระดมความคดเหน รวม 4 ประเดน คอ

1.1 แหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน 1.2 โครงสรางธนาคารทดน 1.3 การไดมาซงทดน 1.4 การบรหาร

2. สรปความคดเหน 2.1 ความคดเหนในภาพรวม ทประชมมความเหนวาการบรหารจดการทดนเปนเรองทสาคญมากของประเทศไทย การจดตงธนาคารทดนเปนเรองทควรสนบสนน โดยมขอสงเกต 8 ประการคอ หนง ใหศกษาถงอปสงคและอปทานทดนของภาคตางๆใหชดเจน สอง ตองคานงวาประชากรในชนบทลดลง ประชากรในเมองจะเพมขน จาเปนตองนาเครองจกรกลเขามาชวยในการเกษตร สาม เกษตรกรทยากไรจะสามารถเชาซอทดนไดหรอไม ส ใหคานงถงความมนคงทางอาหารของประเทศเปนหลก หา ธนาคารทดนทจะจดตงขนเปนการซาซอนกบหนวยงานทมอยแลวหรอไม หก ควรดโครงสรางของตางประเทศเปนหลก เจด ควรคานงถงพนทในเขตชานเมองทกาลงเปลยนแปลงจากพนทเกษตรกรรมไปเปนชมชนดวย แปด ควรกระจายใหทองถนและชมชนมสวนรวมในการดาเนนการ

2.2 ความเหนเรองแหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน แหลงเงนทนในระยะแรกจาเปนตองมาจากภาครฐ การนาภาษบารงทองทมาใชไมควรกระทาเพราะเปนภาษสาหรบการพฒนาทองถน นอกจากนแนวคดทจะนาเงนจากกองทนตางๆ ทมอยในปจจบนกไมมากพอเพราะแตละกองทนอยในสภาวะทมหนสญจานวนมาก แหลงเงนทนทมความเปนไปไดกคอ เงนสะสมจากองคกรปกครองสวนทองถน และรฐออกพนธบตรรฐบาล รวมทงการใชเงนกองทนของชมชนเอง เชน กลมออมทรพยของชมชน ถงแมวาจะมไมมากนก แตทยอยซอทดนแปลงเลกๆ กระจายออกไปหลายพนทจะดาเนนการไดเรวกวา โดยสรปคอแหลงเงนทนนนควรมาจากภาครฐ เงนสะสมขององคกรปกครองสวนทองถนและเงนจากการออมของชมชน

2.3 ความเหนเรองโครงสรางธนาคารทดน ทประชมมความเหนวาควรกระจายอานาจสทองถน นอกจากสานกงานใหญในสวนกลางแลว ไมจาเปน ตองตงของธนาคารทดนจานวนมาก ควรใชองคกรทมอยในทองถนเปนสาขาแทน เพอลดคาใชจายในการดาเนนการ แนวทางทนาสนใจคอขอเสนอของคณะผวจยทเสนอใหธนาคารทดน สวนกลางกาหนดกฎเกณฑทเปนมาตรฐานในการเปนตวแทนธนาคารทดนในจงหวดตางๆ เชนสหกรณธนาคารของรฐ

130

องคกรปกครองสวนทองถน แลวดาเนนการประเมนความเหมาะสมของทดน และคณสมบตของเกษตรกร โดยคดคาใชจายใหเปนรายๆไป นอกจากนผเขารวมประชมเสนอใหศกษาถงรปแบบโครงสรางของธนาคารทดนทดาเนนการในตางประเทศดวยวาสามารถนามาใชในประเทศไทยไดหรอไม

2.4 การไดมาซงทดน การไดมาซงทดนนนทประชมเหนวาอาจจะมทดนสวนหนงมาจากภาครฐ คอทดนสงวนหวงหามทราษฎรเขาทากนและอยอาศย โดยนามาใหราษฎรทอยเดมเชา ประการทสองคอการซอทดนทมอยประสงคจะขาย รวมทงการซอทดนเพอการอนรกษพนทเกษตรกรรมดงเดม เชน สวนสมโอนครชยศร สวนทเรยนจงหวดนนทบร ถาเจาของทดนมความประสงคจะขาย แลวนามาจดใหเชาตอไป ประการทสามคอการรบฝากทดนจากเจาของทดนใหเกษตรกรเชา ประการทสคอการใหกยมเงนเพอปลดจานองจากเจาของทดนทใกลจะครบกาหนด และขอสงเกตทสาคญคอ การจดซอทดนแปลงเลกๆ ในทองถนจะดาเนนการไดเรวยงขนดงตวอยางทกลมออมทรพยไดดาเนนการไปแลวใหหลายพนทโดยจดซอทดนมาใหสมาชกผอนสง เปนตน

2.5 การบรหาร ทประชมมความเหนวาธนาคารทดนควรจะเปนองคการมหาชน แตมการตงขอสงเกตวา การตง

คณะกรรมการดาเนนการจะเปนไปดวยความลาชา และมอทธพลจากภาคการเมองเขามาแทรกในการแตงตงกรรมการ

อนงความกาวหนาในการดาเนนการของสถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) สานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร นน ขณะนอยในระหวางการแตงตงคณะกรรมการและรฐบาลไดจดสรรงบประมาณประจาป 2555 จานวนหนงในการดาเนนการใหแลว

131

ภาคผนวก 12

สมการรายไดสทธจากฟารม

การวเคราะหดงจะแสดงตอไปน ตองการศกษาสมการรายไดสทธจากฟารม (net farm income) เพอเปรยบเทยบวา ก) กาไรมความสมพนธกบปจจยนาเขา ไดแก แรงงานการเกษตร และขนาดทดน ข) ทดสอบคณสมบต constant returns to scale ค) เปรยบเทยบระหวางผมทดนทากน และ ผเชา ง) เปรยบเทยบตามภมภาค ตาราง ผ-1 แสดงผลประมาณการโดยใชเทคนคเศรษฐมต โดยทตวแปรตามหมายถง รายไดสทธการเกษตร กรณปลกขาว โดยเทคนค OLS และ Robust regression ตามลาดบ ขอสงเกตคอ ทงสองวธใหผลไมแตกตางกนมากนก การตความโดยอาศย robust regression ยนยนวา การเพาะปลกขาวเปนกจกรรมทมลกษณะ increasing returns to scale ( 0.256 + 0.889 = 1.145 > 1) การเปนเกษตรกรเชา หรอ เปนเจาของทดนเอง แมวาแตกตางกน แตไมมนยสาคญทางสถต เมอเปรยบเทยบรายไดสทธตามภมภาค ยนยนไดวามความแตกตางอยางมนยสาคญ (ภาคกลาง มรายไดปลกขาวสงทสด รองลงมาคอภาคเหนอ ภาคใต และภาคอสาน)

ตารางท ผ-1 สมการรายไดสทธจากฟารม กรณขาว ตวแปรตาม รายไดสทธจากฟารม

Variable OLS Robust Lnlabor แรงงาน 0.2558 0.202 6.39 5.55 Lnduse ทดน 0.8886 0.8876 48.45 53.28 Renter ดมม การเชา -0.0177 -0.0309 -0.34 -0.66 _Iregadj_3 ภาคเหนอ -0.4614 -0.506 -8.6 -10.38 _Iregadj_4 ภาคอสาน -1.3053 -1.3101 -25.44 -28.11 _Iregadj_5 ภาคใต -0.4931 -0.5656 -3.75 -4.74 _cons คาคงท 6.0336 6.1992 85.72 96.97 No of observation 5,207 5,207 Log likelihood - 7,925.14 F – test 675.71 804.04 r2_adj 0.44 0.48 AIC 15,864.3 .

ตาราง ผ-2 แสดงผลประมาณการรายไดสทธการเกษตร กรณพชไร ขอสงเกตคอ ทงสองวธใหผลประมาณการทงสองวธไมแตกตางกนมากนก การตความโดยใช robust regression ยนยนวา การเพาะปลกขาวเปนกจกรรมทมลกษณะ decreasing returns to scale ( 0.355 + 0.499 = .854 < 1)

132

การเปนเกษตรกรเชา หรอ เปนเจาของทดนเอง ถงแมวารายไดสทธแตกตางกน แตไมมนยสาคญทางสถต การเปรยบเทยบตามภมภาค ยนยนไดวามความแตกตางอยางมนยสาคญ (ภาคกลาง มรายไดปลกขาวสงทสด รองลงมาคอภาคเหนอ ภาคอสาน และภาคใตตามลาดบ)

ตารางท ผ-2 สมการรายไดสทธจากฟารม กรณพชไร รายไดสทธจากฟารม พชไร Variable OLS Robust Lnlabor แรงงาน 0.3372 0.3549 5.1 5.9 Lnduse ทดน 0.4746 0.4988 26.55 30.71 Renter ดมม การเชา 0.1386 0.0799 1.68 1.07 _Iregadj_3 ภาคเหนอ -0.3431 -0.3438 -5.47 -6.03 _Iregadj_4 ภาคอสาน -0.4187 -0.4248 -5.71 -6.38 _Iregadj_5 ภาคใต -0.2745 -0.2141 -1.81 -1.55 _cons คาคงท 7.0925 7.081 106.93 117.5 No of observation 1,571 1,571 Log likelihood - 2,244.23 F – test 171.11 224.26 R2_adj 0.39 0.46 AIC 4,502.46 .

ตาราง ผ-2 แสดงผลประมาณการรายไดสทธการเกษตร กรณพชสวน เชนเดยวกบขางตนผลประมาณการทงสองวธไมแตกตางกนมากนก การตความโดยใช robust regression ยนยนวา การเพาะปลกขาวเปนกจกรรมทมลกษณะ increasing returns to scale ( 0.411 + 0.638 = 1.049 > 1) การเปนเกษตรกรเชา หรอ เปนเจาของทดนเอง ถงแมวารายไดสทธแตกตางกน แตไมมนยสาคญทางสถต การเปรยบเทยบตามภมภาค ยนยนไดวามความแตกตางอยางมนยสาคญ (ภาคกลาง มรายไดปลกขาวสงทสด รองลงมาคอภาคเหนอ ภาคอสาน และภาคใตตามลาดบ)

133

ตารางท ผ-3 สมการรายไดสทธจากฟารม กรณพชสวน รายไดสทธจากฟารม พชสวน

Variable OLS Robust Lnlabor แรงงาน 0.4643 0.4107 8.92 8.56 Lnduse ทดน 0.6335 0.6375 31.03 33.88 Renter ดมม การเชา -0.2651 -0.2208 -1.54 -1.4 _Iregadj_3 ภาคเหนอ -0.3393 -0.3609 -4.47 -5.16 _Iregadj_4 ภาคอสาน 0.1456 0.0132 1.05 0.1 _Iregadj_5 ภาคใต 0.5517 0.5153 10.11 10.25 _cons คาคงท 6.6837 6.8027 100.79 111.3 No of observation 2,324 2,324 Log likelihood - 3,441.34 F – test 285.96 330.14 r2_adj 0.42 0.46 AIC 6,896.68 .

ตารางท ผ-4 ทดสอบความสมพนธระหวางพนทเชา กบ คาเชา โดยสนนษฐานวา คาเชาทสงขนนาจะผกผนกบพนทเชา ผลการศกษายนยนวา ตวแปรคาเชากบพนทเชามความสมพนธทางลบ (ตรงกบทฤษฎ) และมนยสาคญทางสถตในกรณขาว และ พชไร แตไมมนยสาคญในกรณพชสวน เมอคานวณเปนคาความยดหยน ประมาณไดวา

o ความยดหยนของการเชาทนา กบ คาเชานา -0.013 [ dL/dr = -.0001, rent=2402 / rented land = 18.3)

o ความยดหยนของการเชาไร กบ คาเชาทไร -0.078 [ dL/dr = -.0001, rent=2284 / rented land = 23.3)

หมายเหต คาความยดหยนในทนตความวา เปนความยดหยนระยะสน ระยะยาวอาจจะสงกวาน—แตยงไมไดศกษา และไมมขอมลมากพอทจะคานวณ นยเชงนโยบาย

o การปฎรปทดน คาดวาทาใหคาเชาทดนลดลง (เชน จากเดม 2,200 – 2,400 บาทตอไรตอป) เหลอ1,500 – 1,800 บาทตอไรตอป) เปนผลดตอเกษตรกร (ตนทนลดลง เปน welfare gain สาหรบเกษตรกร แตเปนคาเสยโอกาสของธนาคารทดน)

o การควบคมคาเชาทดนการเกษตร อาจจะจงใจใหเกษตรกรใชพนทการเกษตรเพมขน ตามคาความยดหยน เกษตรกรไดรายไดสทธเพมขน

134

ตาราง ผ-4 ทดสอบความสมพนธระหวางพนทเชา กบ คาเชา จาแนกตามประเภทกจกรรม

พนทเชา ขาว พนทเชา พชไร พนทเชา พชสวน Variable ldrent_r ldrent_f ldrent_h rent_rai -0.0001 -0.0008 -0.0001 -2.73 -2.2 -0.84 _Iregadj_3 -6.4161 -11.3156 -17.5436 -4.37 -2.56 -1.3 _Iregadj_4 -12.2518 -6.2421 -21.012 -7.83 -1.07 -0.99 _Iregadj_5 -13.0416 -32.1415 -20.6902 -3.12 -1.21 -1.79 _cons 25.2806 34.7308 30.8452 21.44 9.82 4.4 N 1218 364 86 ll -5378.9579 -1830.7909 -446.372 F 17.0888 3.0426 1.1414 r2_a 0.0502 0.022 0.0066 aic 10767.9159 3671.5819 902.744

135

ภาคผนวก 13 รายงานการประชมคณะกรรมการกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม

ครงท 1/2553 วนท 29 กนยายน 2553

เรองท 4.1 ขอความเหนชอบแผนการใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประจาปงบประมาณ 2554 เลขานการฯ ไดชแจงวา

เรองเดม ตามพระราชบญญตการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม พ.ศ.2518 มาตรา 9 กาหนดใหจดตงกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายเพอการปฏรปทดน และตามมาตรา 19(4) กาหนดใหคณะกรรมการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรมพจารณาอนมตแผนงานและโครงการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ตลอดจนงบคาใชจายของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม (ส.ป.ก.) เสนอรฐมนตร

ขอเทจจรง ฝายเลขานการ เสนอแผนการใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนฯ ประจาปงบประมาณ 2554 โดยกาหนดเปาหมาย กจกรรม/โครงการตางๆ ตามภารกจทรบผดชอบภายใตวงเงนงบประมาณทไดรบในป 2554 และสอดคลองกบแผนงานปฏรปทดนและแนวนโยบายของกระทรวงเกษตรและสหกรณ ดงน

1. วสยทศน (Vision) กองทนเปนแหลงเงนทนหมนเวยนเพอสนบสนนการปฏรปทดนในการดาเนนการ

จดหาทดนใหเกษตรกร เสรมสรางโอกาสใหเกษตรกรและสถาบนเกษตรกรในเขตปฏรปทดนเขาถงแหลงทนรวมทงการพฒนาอนๆ

2. ภารกจหลก (Mission) 1. สนบสนนเงนทนในการจดหาทดน และชวยเหลอเกษตรกรมใหสญเสยสทธในทดน 2. สนบสนนการพฒนาศกยภาพของพนท และการเพมประสทธภาพในการใชทดน

3. สนบสนนชวยเหลอทางดานเงนทนในการพฒนาอาชพใหแกเกษตรกรและสถาบน- เกษตรกรในเขตปฏรปทดน

3. วตถประสงคหลก (Main Objectives) เพอเปนทนหมนเวยนและใชจายในการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ดงน.-

1. สนบสนนเงนทนในการจดหาทดน และการพฒนาศกยภาพของพนท เพม ประสทธภาพในการใชทดน

2. สนบสนนชวยเหลอทางดานเงนทนในการพฒนาอาชพใหแกเกษตรกรและสถาบนเกษตรกร ในเขตปฏรปทดน

3. จดเกบรายไดและหนจากการดาเนนงานปฏรปทดน

/2. ภารกจหลก...

/1. วสยทศน...

136

4. เปาหมาย 1. จดและพฒนาทดนใหแกเกษตรกรในเขตปฏรปทดน 2. สรางความเขมแขงและพฒนาตนเองตามแนวทางเศรษฐกจพอเพยงของเกษตรกร

ในเขตปฏรปทดน 3. สรางโอกาสพฒนาเศรษฐกจชมชนในเขตปฏรปทดนอยางยงยน 5. นโยบายการใชจายเงนกองทน ป 2554 1. เนนการใชจายเงนหมนเวยนเปนหลก ไดแก - การซอทดนโครงการแกไขปญหาทดนทากนใหแกเกษตรกรสภาประชาชน 4 ภาค - สนเชอพฒนาอาชพและการผลต ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง เนนการใหสนเชอในการรวมกลมสถาบนเกษตรกร (กลมวสาหกจชมชน กลมเกษตรกรและสหกรณ อตราดอกเบยรอยละ 1 ตอป ตามโครงการ (1) ศนยบรการประชาชนเคลอนท (2) นคมเศรษฐกจพอเพยง (3) นคมการเกษตร (4) สรางและพฒนาเกษตรกรรนใหม (5) ไตรภาค/ พชรายสนคา (6) พฒนาธรกจสถาบนเกษตรกร-ธรกจแปรรป/บรการ (7) พฒนาอาชพตามโครงการนโยบายกระทรวง (8) อนๆ ) 2. รายจายขาด เพอเปนคาใชจายตามขอผกพนตามกฎหมาย (คาภาษบารงทองทคาธรรมเนยมตางๆ คาใชจายในการรงวดแบงแยกเอกสารสทธ และอนๆ) คาจางลกจางชวคราวเงนกองทน คาใชจายบรหารงานกองทนฯ และอน ๆ ตามโครงการเรงดวนทเปนภารกจของ ส.ป.ก. และโครงการทกอใหเกดประโยชนหรอเพมรายไดใหกบเกษตรกร และสถาบนเกษตรกรในเขตปฏรปทดน เปนตน

6. แผนการใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ป 2554 เปนการจดทาแผนแบบสมดล รายรบเทากบรายจาย วงเงน 1,950.00 ลานบาท (รายละเอยดตามตารางทแนบ)

หนวย : ลานบาท (1) รายรบ วงเงน 1,950.00

1.1 รายรบตามมาตรา 10(4) 850.00 1.2 ประมาณการเงนคงเหลอปราศจากผกพน

ยกมาจากป 2553 1,100.00 (2) รายจาย วงเงน 1,950.00 โดยกาหนดสดสวนหมนเวยน : จายขาด เปน 97 : 3 แยกเปน 2.1 รายจายหมนเวยน 1,880.00 2.1.1 คาจดซอทดนตามโครงการแกไข 900.00 ปญหาทดนทากนใหแกเกษตรกร

สภาประชาชน 4 ภาค ตามมต ครม. วนท 3 กมภาพนธ 2552 (ราคาไมเกน 60,000 บาท/ไร)

2.2.2 สนเชอ 800.00 2.2.3 เงนสารองสวนกลาง 180.00

2.2 รายจายขาด 70.00

/ 6. แผนการ...

137

รายจายขาดใหเปนรายจายตามขอผกพนตามกฎหมาย คาบรหารงานกองทนฯ และรายจายขาดอน ๆ เพอสนบสนนโครงการหรอเพมประสทธภาพกองทนฯ

ประเดนทเสนอขอ 1. ขอความเหนชอบแผนการใชจายเงนกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ประจาป 2554 วงเงน 1,950.00 ลานบาท ทงน ใหมผลตงแตวนท 1 ตลาคม 2553 เปนตนไป 2. เพอใหการบรหารงานเปนไปอยางมประสทธภาพและประสทธผล เกดความคลองตวในการปฏบตงาน จงขอความเหนชอบใหเลขาธการ ส.ป.ก. เปนผอนมตและปรบรายละเอยดแผนการใชจายเงนกองทนฯ ไดตามความจาเปนและเหมาะสมในการปฏบตงานระหวางปงบประมาณ ตลอดจนใหรายงานผลความกาวหนาการปฏบตงานใหคณะกรรมการทราบตอไป

ขอพจารณาของคณะอนกรรมการฯ ผแทนสานกคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจแหงชาตและสงคมแหงชาต การจดทาแผนควรกาหนดเปอรเซนตในการจดเกบใหชดเจน เพอเปนการเพมประสทธภาพและสามารถอธบายไดวาปปจจบน เรามแผนวาจะพฒนาสวนใด แบงสดสวนแผนเพอการจดซอทดนหรอเพมประสทธภาพใหเกษตรกรมรายไดเพมขน และจะไดกาหนดแผนรายจายเพมขนเพอนาไปใชพฒนาใหเกษตรกร เลขานการ ไดชแจงเพมเตมวา แผนจดเกบป 2554 ตงอยประมาณ 62 % ซงเพมขนมาจากป 2553 แผนรายจายไดให ส.ป.ก.จงหวด เสนอแผนขอใชเขามา ซง ส.ป.ก.จงหวด ไดเสนอขอใชวงเงนเพอจดซอทดนนอกเหนอจากโครงการแกไขปญหาทดนเกษตรกรสภาประชาชน 4 ภาค ทกาหนดชดเจนแลว มยอดเกนกวาวงเงนทสามารถจดสรรใหจดซอได สานกทเกยวของ คอ สานกจดการปฏรปทดนฯ จะประสานกบกองทนฯ ตอไป สวนแผนปจจยการผลต ส.ป.ก.มสานกฯ ทเกยวของ ไดแก สานกพฒนาและถายทอด-เทคโนโลย ไดรวบรวมแผนรายตาบล ทขอใชเงนกองทนจะวเคราะหจดสรรใหเพอสนบสนน และเปนกรอบของแผนป 54

มตคณะอนกรรมการฯ เหนชอบตามท ส.ป.ก. เสนอและใหนาเสนอ คปก. เพอพจารณาอนมตตอไป (เอกสารประกอบในวาระประชม อกก.คง ครงท 1/2553 วนท 29 กนยายน 2553)

138

ภาคผนวก 14 ตาราง แสดงผลการใชสนเชอกองทนการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ป 2553 ณ วนท 31 กรกฏาคม 2553

แผนสนเชอ ผล อนมต ทาสญญา

ลา ดบ ท

ภาค/จงหวด อนมต (ลานบาท)

โอนแลว (ลานบาท) ตาบล วสาหกจ ราย (ลานบาท)

คดเปน % จากโอน ราย (ลานบาท)

รวมทงสน 820.36950 820.36950 569 1,640 20,502 605.3927 73.80 20,502 605.3927 เหนอ (17 จ.ว.) 231.09900 231.09900 137 549 5,793 169.2515 73.24 5,793 169.2515

1 กาแพงเพชร 13.00000 13.00000 11 29 387 13.0000 100.00 387 13.0000

2 เชยงราย 15.00000 15.00000 20 42 498 15.0500 100.33 498 15.0500

3 เชยงใหม 5.26000 5.26000 7 16 182 4.1320 78.56 182 4.1320

4 ตาก 9.60000 9.60000 9 15 133 8.6000 89.58 133 8.6000

5 นครสวรรค 18.00000 18.00000 2 12 327 8.9550 49.75 327 8.9550

6 นาน 5.00000 5.00000 - 30 215 5.0000 100.00 215 5.0000

7 พะเยา 9.75000 9.75000 10 12 140 6.2200 63.79 140 6.2200

8 พจตร 8.11600 8.11600 7 19 228 4.6600 57.42 228 4.6600

9 พษณโลก 7.27000 7.27000 - 4 49 1.4700 20.22 49 1.4700

10 เพชรบรณ 51.00000 51.00000 26 123 1,365 49.9685 97.98 1,365 49.9685

11 แพร 5.50000 5.50000 - 16 126 2.5900 47.09 126 2.5900

12 แมฮองสอน 4.86000 4.86000 3 19 163 4.8600 100.00 163 4.8600

13 ลาปาง 4.90000 4.90000 2 14 195 3.0000 61.22 195 3.0000

139

14 ลาพน 18.12300 18.12300 20 104 897 18.1030 99.89 897 18.1030

15 สโขทย 14.40000 14.40000 9 14 129 3.6170 25.12 129 3.6170

16 อตรดตถ 34.50000 34.50000 6 74 707 18.2060 52.77 707 18.2060

17 อทยธาน 6.82000 6.82000 5 6 52 1.8200 26.69 52 1.8200

ต.อ./เหนอ (19 จ.ว.) 362.31430 362.31430 259 559 9,445 260.4262 71.88 9,445 260.4262

1 กาฬสนธ 14.60000 14.60000 10 16 198 5.9420 40.70 198 5.9420

2 ขอนแกน 5.67230 5.67230 1 2 21 0.5200 9.17 21 0.5200

3 ชยภม 13.20000 13.20000 16 24 272 9.3070 70.51 272 9.3070

4 นครพนม 17.50000 17.50000 7 16 292 14.0000 80.00 292 14.0000

5 นครราชสมา 35.00000 35.00000 42 107 1,139 34.9700 99.91 1,139 34.9700

6 บรรมย 10.00000 10.00000 6 39 357 9.3310 93.31 357 9.3310

7 มหาสารคาม 5.00000 5.00000 11 16 157 5.0000 100.00 157 5.0000

8 มกดาหาร 4.92000 4.92000 10 20 246 0.4920 10.00 246 0.4920

9 ยโสธร 12.28000 12.28000 8 19 253 5.0000 40.72 253 5.0000

10 รอยเอด 56.90000 56.90000 14 49 1,614 56.4335 99.18 1,614 56.4335

11 เลย 50.00000 50.00000 19 57 627 21.8387 43.68 627 21.8387

12 ศรสะเกษ 31.64700 31.64700 14 42 718 12.0770 38.16 718 12.0770

13 สกลนคร 10.29500 10.29500 18 37 340 10.2950 100.00 340 10.2950

140

14 สรนทร 40.00000 40.00000 22 32 1,593 40.0000 100.00 1,593 40.0000

15 หนองคาย 8.00000 8.00000 11 12 301 7.9500 99.38 301 7.9500

16 หนองบวลาภ 20.00000 20.00000 - - - - - - -

17 อานาจเจรญ 4.80000 4.80000 8 16 242 4.7800 99.58 242 4.7800

18 อดรธาน 4.50000 4.50000 15 21 222 4.4900 99.78 222 4.4900

19 อบลราชาน 18.00000 18.00000 27 34 853 18.0000 100.00 853 18.0000

กลาง (19 จ.ว.) 172.05020 172.05020 115 445 4,253 134.3460 78.09 4,253 134.3460

1 กาญจนบร 14.00000 14.00000 14 39 388 13.7600 98.29 388 13.7600

2 จนทบร 23.36600 23.36600 7 75 647 13.0500 55.85 647 13.0500

3 ฉะเชงเทรา 12.55000 12.55000 6 10 106 8.0000 63.75 106 8.0000

4 ชลบร 6.30000 6.30000 11 24 230 6.2700 99.52 230 6.2700

5 ชยนาท 1.50000 1.50000 - 3 26 0.7740 51.60 26 0.7740

6 ตราด 5.40000 5.40000 8 18 153 4.1450 76.76 153 4.1450

7 นครนายก 6.00000 6.00000 5 24 189 6.0000 100.00 189 6.0000

8 นครปฐม 5.67000 5.67000 7 17 112 4.9200 86.77 112 4.9200

9 ปทมธาน 3.16000 3.16000 3 6 35 0.6920 21.90 35 0.6920

10 ประจวบครขนธ 9.00000 9.00000 7 18 157 6.0000 66.67 157 6.0000

11 ปราจนบร 12.84000 12.84000 4 15 218 10.1300 78.89 218 10.1300

141

12 พระนครศรอยธยา 17.50000 17.50000 6 36 332 15.0000 85.71 332 15.0000

13 เพชรบร 2.44000 2.44000 5 11 71 1.8400 75.41 71 1.8400

14 ระยอง 5.50000 5.50000 2 7 78 5.5000 100.00 78 5.5000

15 ราชบร 2.60000 2.60000 3 8 75 2.0000 76.92 75 2.0000

16 ลพบร 13.12420 13.12420 12 59 653 13.0200 99.21 653 13.0200

17 สระแกว 10.00000 10.00000 4 38 338 9.6250 96.25 338 9.6250

18 สระบร 11.22000 11.22000 3 14 218 4.3600 38.86 218 4.3600

19 สพรรณบร 9.88000 9.88000 8 23 227 9.2600 93.72 227 9.2600

ใต (14 จ.ว.) 54.90600 54.90600 58 87 1,011 41.3690 75.35 1,011 41.3690

1 กระบ 9.00000 9.00000 2 3 14 0.7200 8.00 14 0.7200

2 ชมพร 5.06000 5.06000 3 4 68 1.8500 36.56 68 1.8500

3 ตรง 2.00000 2.00000 2 3 28 1.0650 53.25 28 1.0650

4 นครศรธรรมราช 3.00000 3.00000 7 8 87 2.9980 99.93 87 2.9980

5 นราธวาส 0.48000 0.48000 2 3 24 0.4800 100.00 24 0.4800

6 ปตตาน 0.70000 0.70000 1 5 35 0.7000 100.00 35 0.7000

7 พงงา 5.86600 5.86600 10 12 195 5.8660 100.00 195 5.8660

8 พทลง 6.00000 6.00000 6 12 158 6.0000 100.00 158 6.0000

9 ภเกต - - - - - - - -

142

10 ยะลา 0.60000 0.60000 1 1 15 0.6000 100.00 15 0.6000

11 ระนอง 5.50000 5.50000 9 11 133 5.5000 100.00 133 5.5000

12 สงขลา 11.20000 11.20000 7 12 137 10.6000 94.64 137 10.6000

13 สตล 2.00000 2.00000 4 9 76 1.5200 76.00 76 1.5200

14 สราษฎรธาน 3.50000 3.50000 4 4 41 3.4700 99.14 41 3.4700

รวมทงสน 820.36950 820.36950 569 1,640 20,502 605.3927 73.80 20,502 605.3927

เหนอ (17 จ.ว.) 231.09900 231.09900 137 549 5,793 169.2515 73.24 5,793 169.2515

ต.อ./เหนอ (19 จ.ว.) 362.31430 362.31430 259 559 9,445 260.4262 71.88 9,445 260.4262

กลาง (19 จ.ว.) 172.05020 172.05020 115 445 4,253 134.3460 78.09 4,253 134.3460

ใต (14 จ.ว.) 54.90600 54.90600 58 87 1,011 41.3690 75.35 1,011 41.3690

แหลงขอมล : กลมระบบลกหนและทรพยสนกองทน กผพ. สบท. จดทา

ณ 31 กรกฏาคม 2553

143

ภาคผนวก 15

สรปสาระสาคญในการประชมสมมนาเพอเสนอผลการศกษาโครงการศกษาแนวทางการจดตงธนาคารทดน วนท 10 กมภาพนธ 2555

ณ หองประชมสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

1. ประเดนระดมความคดเหน คณะผวจยไดเสนอผลการศกษา รวม 4 ประเดน คอ

1.1 แหลงเงนทนในการจดตงธนาคารทดน 1.2 โครงสรางธนาคารทดน 1.3 การไดมาซงทดน 1.4 การบรหารจดการ

สรป ไดดงน 1.1 แหลงทมาของเงนทน แหลงทมาของเงนทนม 4 ทางเลอก คอ

ทางเลอกทหนง การจาหนายพนธบตรโดยธนาคารทดน หรอ รฐมอบอานาจใหกระทรวงการคลงออกพนธบตรแทนและนาเงนทไดมาใหธนาคารทดนใชเปนเงนทนซอทดน

ทางเลอกทสอง การออกหนและจาหนายใหกระทรวงการคลง องคกรปกครองสวนทองถน ประชาชนหนวยงานตางๆ

ทางเลอกทสาม ทนประเดมจากรฐบาล (endowment fund) เพอใหธนาคารทดนมเงนทนดาเนนการ ขอเสนอใหรฐบาลจดสรรเงนทนเบองตน ระหวาง 1,000 – 2,000 ลานบาท

ทางเลอกทส เนองจากธนาคารทดนมทางเลอกการระดมเงนทนจากหลายแหลง อาจจะใชแนวทางผสมผสาน กลาวคอ

ก) การออกพนธบตร เปนสวนใหญ รอยละ 70-80 ข) การออกหน รอยละ 15-30 ค) เงนทนประเดมของรฐบาล ตวเลขเพอการพจารณาในเบองตน คอ 100,000 + 50,000 + 1,000 ลานบาท

1.2 โครงสรางธนาคารทดน โครงสรางธนาคารทดนม 5 ทางเลอก คอ ทางเลอกท 1 มสานกงานใหญ ในกรงเทพมหานคร มสานกงานภาคและสานกงานจงหวด ซงผท

ตองการทดนในจงหวดนนๆ มาตดตอกบสานกงานจงหวดโดยตรง ทางเลอกท 2 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ สหกรณการเกษตรทสมครเขา

เปนสาขาของธนาคารทดน ในพนทของจงหวดตางๆทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ดาเนนการใหแกผตองการทดนทเปนสมาชกของแตละสหกรณการเกษตรนน

144

ทางเลอกท 3 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขาคอ องคกรปกครองสวนทองถนทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนในพนทของจงหวดตางๆ ทวประเทศตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนทมภมลาเนาอยในเขตองคการปกครองสวนทองถนนนๆ ทางเลอกท 4 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร แลวมสาขา คอ ชมชน/กลมออมทรพย ทกระจายอยจานวนมากทวประเทศทสมครเขาเปนสาขาของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด รบดาเนนการใหแกผไรทดนทากนเปนสมาชกของชมชน/กลมออมทรพยนนๆ

ทางเลอกท 5 มสานกงานใหญในกรงเทพมหานคร ไมมการจดตงสาขาในตางจงหวด แตจางหนวยงานตางๆ ทรบดาเนนการแทนในลกษณะตวแทนของธนาคารทดนตามกฎเกณฑทคณะกรรมการธนาคารทดนกาหนด ซงในปจจบนอาจจะเปนธนาคารของรฐ ธนาคารพาณชย สหกรณ อปท. ชมชนกลมออมทรพย ทตงอยในพนททดนแปลงทเกษตรกรตองการ รบดาเนนการใหแกผตองการทดน

ในชวงเรมตนการใชทางเลอกท 5 เมอมปรมาณการซอ-ขายทดนมากขน ควรใชรปแบบท 1 โดยใชองคกรปกครองสวนทองถนเปนสานกงาน สาขาในจงหวดตางๆ

1.3 ทมาของทดน 1. ทดนในเขตปาไม ไมสมควรนามาจดใหแกผไรทดนทากนทกรปแบบ ไมวาจะเปนการเชาหรอเชาซอ เพราะตองคงสภาพเพอรกษาระบบนเวศของประเทศโดยรวม

2. ทราชพสด มโอกาสขอคนมาจากสวนราชการตางๆทครอบครองอยมาใหเชา 3. ทสาธารณะประโยชน ควรนาเฉพาะทประชาชนมไดใชประโยชนรวมกนแลวเทานน มาใหเชา 4. ทดนในเขตปฏรปทดน ทยงมไดมการจดสรรใหกบเกษตรกรจานวนหนง ควรหาวธการตรวจสอบ

และดาเนนการทเหมาะสมเพอนามาจดใหเกษตรกรเชา 5. ทดนเอกชน ซงปจจบนใชประโยชนอยหรอทงรางควรเปนเปาหมายหลกของธนาคารทดนทจะ

จดซอมาจดใหแกผไรทดนทากนไดเชา เชาซอ หรอซอ ไปทาการเกษตร

วธการจดหาทดน 1. ทดนทรฐมอบใหกบธนาคารทดนแลวนามาใหเชา เชนทดนทอาจจะไดมาจากทราชพสด ท

สาธารณะประโยชน ทดนจากเขตปฏรปทดน เปนตน 2. ทดนทธนาคารทดนจดซอ โดยการจดซอทดนทเจาของทดนมความประสงคจะขาย 3. ทดนทเจาของทดนนามาใหธนาคารทดนบรหารจดการโดยใหผไรทดนทากนเชาตอ

นอกจากนยงมอกประการหนงทธนาคารจะชวยใหผไรทดนทากนมทดน คอการใหผไรทดนทากนมาขอกเงนไปจดซอทดนแปลงทตนเองตองการ หรอมการรวมกลมกนมาขอกไปจดซอทดนตามทตองการ ทงนตองผานกระบวนการประเมนความเหมาะสมของทดนราคาทดน และคณสมบตของเกษตรกรตามกฎเกณฑทธนาคารทดน

1.4 การบรหารจดการ องคกรทจะจดตงขนมาบรหารจดการไมควรเปนสวนราชการ มทางเลอก 2 รปแบบ คอ ทางเลอกทหนง จดตงเปนรฐวสาหกจททางานเชงพาณชย

ทางเลอกทสอง องคกรของรฐปฏบตภารกจเพอสาธารณะประโยชนและทาภารกจเฉพาะดาน

145

2. สรปความคดเหน ทประชมเหนดวยกบการจดตงธนาคารทดน แตมขอสงเกต 7 ประการ คอ 2.1 ธนาคารทดนทจะจดตงขนเปนหนวยงานใหมนนจะทาหนาทซาซอนกบหนวยงานทมอยใน

ปจจบน เชน ธนาคารเพอการเกษตรกรและสหกรณการเกษตร และสานกงานการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมหรอไมอยางไร

2.2 ความเปนไปไดในการชวยเหลอเกษตรกรรายยอยในการจดซอทดนในทองถนตางๆ โดยจดหาเงนทนใหกบชมชนซอทดนเพอทาการเกษตรกรจะมความเปนไปไดในทางปฎบตมากกวาทจะดาเนนการในลกษณะโครงการขนาดใหญ

2.3 การวจยครงนเนนในเรองทดนทากน แตไมไดเนนทดนเพอทอยอาศย 2.4 ธนาคารทดนทจะจดตงขนนนจะแกปญหาการใชทดนในเขตปฎรปทดนทมการใชทดนไมเปนไป

ตามเจตนารมณของกฎหมาย เชน กรณการสรางรสอรทในเขตปฎรปทดน อาเภอวงนาเขยว จงหวดนครราชสมาไดหรอไม

2.5 ปญหาทดนทมอยในปจจบนมสาเหตหนงมาจากขาดนโยบายภาษทดนทไมมประสทธภาพ เชน อตราภาษบารงทองทในปจจบนยงคงใชฐานอตราภาษในป 2521-2524 สงผลใหมการครอบครองทดนและไมใชประโยชนจานวนมาก

2.6 ธนาคารทดนจะตองมรายไดทเกดจากการดาเนนงาน ถงแมวาจะมเงนสนบสนนจากภาครฐกตาม 2.7 การจดซอทดนของธนาคารควรตองศกษาความตองการของเกษตรกรเปนหลก จากขอสงเกตดงกลาวน คณะผวจยไดชแจงวา

1.โครงสรางองคกรและอานาจหนาททเสนอมานอาจจะมสวนทซาซอนกบหนวยงานทมอยในปจจบน เพยงแตหนวยงานปจจบนมขอจากดดานงบประมาณ และกฎหมาย เชน การจดซอทดนทเกษตรกรตองการซงอยนอกเขตปฎรปทดนและเปนแปลงเลกๆ ไมคมกบการลงทนในการประกาศเขตปฎรปทดน จงไดเสนอใหใชทางเลอกท 5 โดยเกษตรกรมาขอซอทดนทตนเองตองการแทนซอทดนโดยธนาคารทดนมากอนแลวจดสรรใหแกเกษตรกร ดงทเคยปฏบตมา ซงขณะน สถาบนบรหารจดการธนาคารทดน (องคการมหาชน) ไดจดตงขนในสานกงานปลดสานกนายกรฐมนตร และไดรบงบประมาณจานวนหนงในปงบประมาณ 2555 แลว อาจจะใหเกษตรกรกไปจดซอทดนแปลงเลกไดในระยะเรมตน เหตผลทมขอเสนอดงกลาวนเพอใหเกดผลในทางปฏบตทแกปญหาทมอยในปจจบนไปกอน จนกระทงมการรางกฎหมายธนาคารทดนแลวเสรจทอาจใชเวลานาน ซงกไดเสนอโครงสรางทเปนทางเลอกไวให โดยมปจจยทจะตองนามาวเคราะห 5 ประการคอ การลงทนจดตงสานกงาน จานวนบคลากร การกระจายอานาจสทองถน ขนตอนการดาเนนงาน และขอบเขตของผมากเงนโดยในเอกสารการวจยไดเสนอใหมทางเลอก 3 ทาง คอ หนง จดตงองคกรขนใหม สอง ยกฐานะสานกกองทนการปฎรปทดนเพอเกษตรกรรมขนเปนธนาคารทดน และสาม ปรบเปลยนภารกจของสานกงานการปฏรปทดนเพอเกษตรกรรม ทงสานกงานมาทาหนาทเปนธนาคารทดน

2.นโยบายเรองภาษทดน ไดเสนอไวเปนมาตรการสนบสนน รวมถงการจดทาฐานขอมลการถอครองทดนรายบคคลทงประเทศ

3.ในกรณของการสรางรสอรทในเขตปฎรปทดนทอาเภอวงนาเขยว จงหวดนครราชสมานน ภายใตกฎหมายทมอยในปจจบนไมสามารถอนมตใหเชาเพอการพาณชยได

4. ขอสงเกตอนๆ ไดปรากฎอยในรายงานการวจยแลว