รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 1

บทท 1 บทน า

1.1 หลกการและเหตผล ในโลกเทคโนโลยไรพรหมแดนสามารถตดตอขอมลขาวสารกนไดอยางทวถงและอยางรวดเรว

ภายใตความเจรญดงกลาวมปจจยมากมายทแฝงดวยสงยวยตอเดกหรอเยาวชนทเปนอนาคตของชาตทออนดอยดวยวฒภาวะความคด วฒภาวะประสบการณ กอปรกบภาวะทางเศรษฐกจ สงคม ชมชน และสภาพครอบครว ทนบวนความซบซอนของปญหายงทวมากขนเรอยๆ บางครอบครวตองเผชญกบปญหาเศรษฐกจ การดนรนเพอความอยรอด การเคลอนยายแรงงานจากภาคชนบทเขาสชมชนเมองและจากภาคเกษตรกรรมสภาคอตสาหกรรม การปลอยปละละเลยและชองวางระหวางความสมพนธของสมาชกในครอบครวมความเหนหางกนไปดวยปจจยแวดลอมตางๆ อกทงตนทนชวตทแตกตางกนสงผลใหเดกหรอเยาวชนของชาตตองกลายเปนเหยอหรอผ เสยหาย เปนผตองหาหรอจ าเลยในสถานต ารวจหรอในชนศาล ดวยสาเหตตางๆ ท าใหปญหาการกระท าผดของเดกหรอเยาวชนไมวาจะเปนความผดตอทรพย เพศ ชวต รางกายทวความรนแรงสงขนจนตองน าเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดเขาสกระบวนการยตธรรมในทางอาญาของศาลเยาวชนและครอบครว ซงศาลเยาวชนและครอบครวไดตระหนกและใหความส าคญในการคมครองสทธ สวสดภาพ และวธปฏบตตอเดก เยาวชน สตรและครอบครว รวมทงในสวนของกระบวนการพจารณาคดเยาวชนและครอบครวใหสอดคลองกบรฐธรรมนญ อนสญญาวาดวยสทธเดก และหลกการค านงถ งประโยชนสงสดของเดก ซงการด าเนนกระบวนการยตธรรมของเดกและเยาวชนมทงการด าเนนกระบวนการยตธรรมทอยภายใตกรอบกฎหมายอยางเครงครดกบการด าเนนกระบวนการยตธรรมทยดหลกการคมครองเดกและเยาวชนทยดหยนตามความเหมาะสมและความจ าเปนในการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชน ซงศาลเยาวชนและครอบครวไดน ารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในมาตรการพเศษแทน การด าเนนคดอาญา ส าหรบการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปนรปแบบหนงในกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนททใชในการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชน การเยยวยาผเสยหายและใหชมชนเขามามสวนในกระบวนการดงกลาวดวย

ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ดงมาตรา 119 ซงบญญตวาในการพจารณาและพพากษาคดทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระท าความผดใหศาลทมอ านาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวค านงถงสวสดภาพและอนาคตของเดกหรอเยาวชนซงควรจะไดรบการฝกอบรมสงสอนและสงเคราะหใหกลบตวเปนพลเมองดยงกวาการทจะลงโทษและในการพพากษาคดนนใหศาลค านงถงบคลกลกษณะสภาพรางกายและสภาพจตของเดกหรอเยาวชนซงแตกตางกนเปนคนๆ ไปและลงโทษหรอเปลยนโทษหรอใชวธการส าหรบเดกและเยาวชนใหเหมาะสมกบตวเดกหรอเยาวชนและพฤตการณเฉพาะเรองแมเดกหรอเยาวชนนนจะได

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 2

กระท าความผดรวมกนและมาตรา 115 ในการพจารณาคดทเดกหรอเยาวชนเปนจ าเลยใหศาลทมอ านาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวถอวาประวต อาย เพศ ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สภาพรางกาย สภาพจต นสย อาชพ และฐานะของจ าเลยตลอดจนสงแวดลอมทงปวงเกยวกบจ าเลยและของบดามารดาผปกครองหรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยหรอบคคลซงใหการศกษาใหท าการงานหรอมความเกยวของเปนประเดนทจะตองพจารณาดวย

ทงนไดมการน าแนวทางการปฏบตของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมในการผนเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมดวยการตความขยายบทบญญตมาตรา 63 พระราชบญญตฉบบเดมออกไปมาประยกตกบแนวคดกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทก าหนดเปนมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาในชนกอนฟองและไดด าเนนการปรบปรงและพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนใหเขากบบรบทของสงคมไทย เนองจากรปแบบดงกลาวเปนแบบผสมผสานรปแบบมาจากประเทศนวซแลนด และประเทศสหรฐอเมรกา และไดจดท าคมอการปฏบตงานเจาหนาทผประสานงานการประชมกลมครอบครวและชมชนขน ตอมาเมอมการแกไขกฎหมายจากเดมมาเปนพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว (ฉบบท 5) พ.ศ. 2559 มาตรา 86 ก าหนดใหน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ซงบญญตวา “ในคดทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระท าความผดอาญาซงมอตราโทษอยางสงตามทกฎหมายก าหนดไวใหจ าคกไมเกนหาปไมวาจะโทษปรบดวยหรอไมกตามถาปรากฎวาเดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคกเวนแตเปนโทษส าหรบความผดทไดกระท าโดยประมาทหรอความผดลหโทษหากเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท ากอนฟองคดเมอค านงถงอาย ประวต ความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สภาพรางกาย สภาพจต อาชพ ฐานะ และเหตแหงการกระท าความผดแลวหากผอ านวยการสถานพนจพจารณาเหนวาเดกหรอเยาวชนนนอาจกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟองใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหเดกหรอเยาวชนปฏบตและหากจ าเปนเพอประโยชนในการคมครองเดกหรอเยาวชนอาจก าหนดใหบดามารดาผปกครองหรอบคคลหรอผแทนองคการซงเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวยปฏบตดวยกไดทงนเพอแกไขปรบเปลยนความประพฤตของเดกหรอเยาวชนบรรเทาทดแทนหรอชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเพอใหเกดความปลอดภยแกชมชนและสงคมแลวเสนอความเหนประกอบแผนแกไขบ าบดฟนฟตอพนกงานอยการเพอพจารณาโดยการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวตองไดรบความยนยอมจากเดกหรอเยาวชนและผเสยหายดวยหากคดนนเปนคดทมผเสยหาย

เมอพนกงานอยการไดรบแผนแกไขบ าบดฟนฟและความเหนของผอ านวยการสถานพนจ ตามวรรคหนงแลวหากมขอสงสยอาจสอบถามผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทเกยวของเพอประกอบการพจารณาไดถาพนกงานอยการไมเหนชอบดวยกบแผนแกไขบ าบดฟนฟใหสงแกไขแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอสงด าเนนคดตอไปและใหผอ านวยการสถานพนจแจงค าสงของพนกงานอยการให พนกงาน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 3

สอบสวนและผทเกยวของทราบหากพนกงานอยการเหนวาแผนแกไขบ าบดฟนฟไดเปนไปเพอประโยชนสงสดของเดกหรอเยาวชนแลวเพอประโยชนแหงความยตธรรมใหพนกงานอยการเหนชอบกบแผนดงกลาวและใหมการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวไดทนทพรอมทงใหรายงานใหศาลทราบ ทงนแผนแกไขบ าบดฟนฟตองไดรบความยนยอมจากเดกหรอเยาวชนและผเสยหายดวยหากคดนนเปนคดทมผเสยหาย

ในกรณทปรากฏขอเทจจรงแกศาลวากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟนนไมชอบดวยกฎหมายใหศาลพจารณาสงตามทเหนสมควร

ศาลตองมค าสงตามวรรคสามภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายงานทงนใหประธาน ศาลฎกาโดยความเหนชอบของทประชมใหญศาลฎกาออกขอก าหนดเกยวกบแนวทางในการด าเนนการของศาลดวย”

บทบญญตดงกลาวไดก าหนดใหสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนด าเนนการเรมตน ในการท าแผนกอนฟองคดส าหรบเดกและเยาวชน ในการนกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงไดด าเนนการจดท าคมอการปฏบตงานมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาและไดปรบปรงคมอ การปฏบตงานมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาใหมขนตอน แนวทางปฏบตและทศทางทเหมาะสมสอดคลองกบขอก าหนดของประธานศาลฎกาวาดวยแนวทางการพจารณากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟชนกอนฟองคด พ.ศ. 2557 มากยงขน ในสวนการแกปญหาในการด าเนนคดอาญากบเดกหรอเยาวชนในชนพจารณาของศาลจะเหนไดจากมาตรา 90 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ก าหนดเงอนไขทเดกหรอเยาวชนจะสามารถเขาสกระบวนการของมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนพจารณาวาเปนคดทเดกหรอเยาวชนตองหาวากระท าความผดซงมอตราโทษอยางสงใหจ าคกไมเกนยสบปถาเดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกโดยค าพพากษาถงทสดใหจ าคกในเวลาใดๆ กอนมค าพพากษา หากเดกหรอเยาวชนนนส านกในการกระท าและผเสยหายยนยอม โจทกไมคดคาน พฤตการณแหงคดไมเปนภยรายแรงตอสงคมเกนสมควร ศาลเหนวาเดกหรอเยาวชนอาจกลบตนเปนคนดได และผเสยหายอาจไดรบการชดเชยเยยวยาตามสมควร ศาลอาจมค าสงใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหเดกหรอเยาวชนและบคคลท เกยวของปฏบต เสนอตอศาล หากศาลเหนชอบ ใหมค าสงจ าหนายคดไวชวคราว กรณมการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวน ศาลจะมค าสงจ าหนายคดออกจากสารบบความ โดยกฎหมายก าหนดใหสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ และมาตรา 132 คอ ในกรณทศาลเหนวาตามพฤตการณแหงคดยงไมสมควรจะมค าพพากษาหรอบดามารดาผปกครองหรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยรองขอเมอศาลสอบถามผเสยหายแลว ศาลอาจมค าสงใหปลอยตวจ าเลยชวคราวแลวมอบตวจ าเลยใหบคคลดงกลาวโดยไมมประกนหรอมประกนหรอมประกนและหลกประกนดวยกได โดยก าหนดเงอนไข เชน ใหจ าเลยรายงานตวตอ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 4

พนกงานคมประพฤตหรอเจาพนกงานอนหรอบคคลใดหรอองคการดานเดก เขารบการแกไขบ าบดฟนฟรบค าปรกษาแนะน าเขารวมกจกรรมบ าบดหรอกจกรรมทางเลอกหรอใหใชวธการเพอความปลอดภยภายในระยะเวลาทศาลเหนสมควร แตตองไมเกนกวาจ าเลยนนมอายครบยสบสปบรบรณในการนศาลมอ านาจสงใหบดามารดาผปกครองหรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยเขารวมกจกรรมหรอรบค าปรกษาแนะน าดวยกได ในกรณศาลเหนวาจ าเลยไมสมควรใชวธการตามวรรคหนงศาลจะสงตวจ าเลยไปยงสถานพนจหรอสถานทอนทจดตงขนตามกฎหมายและตามทศาลเหนสมควรทยนยอมรบตวจ าเลยไวดแลชวคราวหรอจะใหใชวธการส าหรบเดกและเยาวชนไปพลางกอนกไดแตตองไมเกนกวาจ าเลยนนมอายครบยสบสปบรบรณหลกเกณฑวธการและเงอนไขการสงตามวรรคหนงตลอดจนวธการประเมนสภาพปญหาการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟการเตรยมความพรอมเพอมอบตวจ าเลยใหบดามารดาผปกครองหรอบคคลซงจ าเลยอาศยอยดวยใหเปนไปตามขอบงคบของประธานศาลฎกาโดยไดก าหนดหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการก าหนดมาตรการแทนการพพากษาคดซงไดมการก าหนดใหเปนไปตามขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการก าหนดมาตรการแทนการพพากษาคด พ.ศ. 2556 ซงไดออกมาบงคบใชแลว โดยมาตรการดงกลาวตองมการด าเนนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหเดกและเยาวชนปฏบตโดยความเหนชอบของศาลโดยผทมหนาทในการประสานการประชมเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ คอ ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนหรอบคคลทศาลเหนสมควรเพอใหหนวยงานศาลรองรบกระบวนการดงกลาวและเปนเครองมอใหศาลใชในการขบเคลอนการแกไขบ าบดฟนฟเดกกอนมการพพากษาคดอาญา และศาลเยาวชนและครอบครวกลางไดจดตงศนยใหค าปรกษาแนะน า และประสานการประชมเพอแกไขบ าบดฟนฟเดกเยาวชนและครอบครวขน รวมทงมค าสงใหศาลเยาวชนและครอบครวทวประเทศตงศนยใหค าปรกษาแนะน า และประสานการประชมเพอแกไขบ าบดฟนฟเดกเยาวชนและครอบครวขนดวย

ทงนการประชมกลมครอบครวและชมชนยงเปนเรองใหมสงผลใหรปแบบ ขนตอน และแนวทางในการปฏบตของศนยใหค าปรกษาแนะน าและประสานการประชมกลมครอบครวและชมชนยงมทศทางและรปธรรมทไมชดเจนในแนวทางเดยวกน เนองดวยเพราะรปแบบเปลยนไป อกทงมแนวทางทยงไมชดเจน ดงนนจงน ามาซงเหตผลในการศกษาวจยครงนทตองมการศกษารปแบบ แนวทาง วธการ และหลกเกณฑการประชมกลมครอบครวและชมชนใน 2 ชนคอ (1) ชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และ (2) ชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวเพอใหทราบถงขอด ขอเสย และแนวทางปฏบตในประเทศไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ ไดแก ประเทศนวซแลนด ออสเตรเลย และแคนาดา และน าขอมลทไดมาวเคราะหถงรปแบบ ขนตอน วธการ และหลกเกณฑในการประชมกลมครอบครวและชมชนทเหมาะสมทสดกบประเทศไทยเพอพฒนา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 5

รปแบบ ปรบปรงกฎหมาย และรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาคมครองประโยชนของเดกและเยาวชนและประชาชนไดอยางสงสด 1.2 วตถประสงค

1.2.1 เพอศกษาแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอนและวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครว รวมทงปญหาขอขดของทเกดขนของประเทศไทย

1.2.2 เพอศกษาหลกการ รปแบบ ขนตอนและวธการ องคความรและทกษะทจ าเปน ปญหาการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของตางประเทศ เชน ประเทศนวซแลนด ออสเตรเลย และแคนาดา

1.2.3 เพอศกษาวเคราะหเปรยบเทยบแนวทางปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทยกบตางประเทศ

1.2.4 ศกษาผลของการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชนทมตอการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย และชมชน

1.2.5 เพอวเคราะหปญหาการประชมกลมครอบครวและชมชน และเสนอแนะแนวทาง ปรบปรงแนวปฏบตและพฒนารปแบบใหเหมาะสม รวมทงแนวทางในการแกไขกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ทเกยวของ 1.3 ขอบเขตการศกษา

ขอบเขตดานเนอหา การทบทวนวเคราะหแนวคดทฤษฎกฎหมายอนบญญต และเอกสารตางๆ ทเกยวของกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของไทยกบตางประเทศเชนประเทศนวซแลนด ออสเตรเลย และแคนาดา เปนตน เพอจะไดน ามาเปรยบเทยบกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย และใชเปนแนวทางในการปรบปรง พฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของประเทศไทยใหมประสทธภาพมากยงขน รวบรวมขอมลรปแบบ ขนตอน วธการ หลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนใน 2 ชน และปญหาขอขดของ คอ (1) ชนกอนการพจารณาคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน (2) ชนระหวางการพจารณาคดของศาลเยาวชนและครอบครว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 6

กรณศกษาจากตวอยางคดทด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนมาวเคราะหเปนรปแบบกรณศกษา แบงออกดงน (1) กรณศกษาจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จ านวน 12 คด (2) กรณศกษาจากศาลเยาวชนและครอบครว จ านวน 11 คด - ขอด ขอเสยและเสนอแนวทางแกไข เพอเปนขอมลสวนหนงทใชอางองถงการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน และขอขดของทเกดขน

ขอบเขตดานพนท ศกษารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย ทง 4 ภมภาคและ

กรงเทพมหานครรวมจ านวน 6 พนท ดงตอไปน 1. กรงเทพมหานคร พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวกลาง

2. ภาคกลาง พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบรและจงหวดอทยธาน 3. ภาคเหนอ พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม 4. ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน 5. ภาคใต พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา

1.4 นยามศพทในการศกษา

นยามศพทเชงปฏบตการในการวจยเรอง“การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน” ประกอบดวย

เดก หมายถง บคคลอายยงไมเกนสบหาปบรบรณตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ. 2553

เยาวชน หมายถง บคคลอาย เกนสบหาปบรบรณแตยงไมถงสบแปดปบรบรณ ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

กระบวนการยตธรรมทางอาญา หมายถง กระบวนการยตธรรมทางอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

การประชมกลมครอบครวและชมชน หมายถง การประชมเพอจดท าแผนการเยยวยาผเสยหายและแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนซงตองหาวากระท าความผด เพอแกไขปญหาการกระท าความผดและพฤตกรรมของเดกและเยาวชนซงตองหาวากระท าความผด การเยยวยาผเสยหายระหวางสมาชกครอบครวและผเกยวของซงประกอบไปดวยเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระท าความผด ฝายผเสยหาย นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห ผประสานการประชม ผแทนชมชนหรอหนวยงานทมหนาทเกยวของหรอไดรบผลกระทบจากการกระท าความผด หรอพนกงานอยการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 7

ตามมาตรา 87 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 1.5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ท าใหทราบแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอนและวธการหลกเกณฑ ปญหาอปสรรค และขอขดของของการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนทงในชนกอนและระหวางการพจารณาคด รวมทงปญหาขอขดของทเกดขนของประเทศไทย 2. ท าใหทราบผลทเกดในเบองตนของการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนทมตอการแกไข บ าบด ฟนฟ เดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย และชมชน 3. ท าใหทราบถงหลกการ รปแบบ ขนตอนและวธการ องคความรและทกษะทจ าเปน รวมทงปญหาการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของตางประเทศ 4. ท าใหทราบถงความคลายคลง ความแตกตางในแนวทางปฏบตของการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของประเทศไทยกบตางประเทศ 5. ขอเสนอแนะแนวทาง การปรบปรงแนวปฏบตและพฒนารปแบบท เหมาะสมของ การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน รวมทงแนวทางในการแกไขกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบตางๆ ทเกยวของ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 8

บทท 2 แนวคดและกรอบการศกษาเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชน

การทบทวนงานศกษาแนวคด และกรอบการศกษาเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชนในบทน ประกอบดวย 2.1 แนวคดและรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในตางประเทศ 2.1.1 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนด 2.1.2 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศแคนาดา 2.1.3 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศออสเตรเลย 2.2 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน 2.3 กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนซงตองหาวากระท าผดหรอจ าเลยในชนกอนการพจารณาคด 2.4 กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนซงตองหาวากระท าผดหรอจ าเลยในชนการพจารณาคด 2.5 กรอบการศกษาวจยการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชน โดยมรายละเอยด ดงตอไปน 2.1 แนวคดและรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในตางประเทศ การประชมกลมครอบครว (Family Group Conferencing) ในแตละประเทศอาจมรปแบบและแนวทางการด าเนนการทแตกตางกนออกไป แตการประชมกลมครอบครวในแตละประเทศลวนมฐานมาจากแนวคดและวธการทครอบคลมถงกจกรรมตางๆ ทเกยวกบการวางแผนในการคมครองเดก (Child Protection) ในกระบวนการทางอาญาส าหรบเดกและเยาวชน แนวคดส าคญของการประชมกลมครอบครว ไดแก การประชมปรกษาหารอรวมกนระหวางสมาชกในครอบครวของเดกและเยาวชนกระท าผดกบเจาพนกงานในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทไดรบมอบหมายใหมหนาทในการด าเนนการรวมกบบคคลทเกยวของอนๆ ในการรวมกนจดท าแผนเพอความปลอดภยและ การคมครอง (Safety and protection) เดกและเยาวชนทตกอยในสภาวะทเสยงหรอถกทอดทง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 9

Huntsman1 ใหความหมายการประชมกลมครอบครววาเปนวธการในการแกไขปญหาหรอความพยายามในการแก ไขปญหาครอบครว ในประเดนท เ ก ยวของกบการคมครอง เด ก (Child protection) โดยวธการดงกลาวจะเกยวของกบกลมบคคลสามกลมไดแก เดกหรอเยาวชนทมปญหา สมาชกในครอบครวของเดกหรอเยาวชนดงกลาว และกลมวชาชพทเกยวของกบการคมครองเดก (Child protection professionals) รวมประชมเพอปรกษาหารอกนในการจดท าแผนเพอการแกไขปญหาครอบครวในประเดนดงกลาว โดยการประชมกลมครอบครวมแนวคดทเชอวาสมาชกครอบครวควรมสวนรวมในการด าเนนการใดๆ ทมผลกระทบกบครอบครวของตนเอง ครอบครวมศกยภาพในการแกไขปญหาภายในครอบครวใหส าเรจไดหากไดเขามามสวนรวมและมขอมลตางๆ ทเหมาะสมถกตองและจ าเปนในการแกไขปญหา

ตามท ไดกลาวมาแลววาการน าเอาวธการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนทประเทศตางๆ ไดเรมด าเนนการมาตงแตชวงปลายศตวรรษท 20 โดยประเทศนวซแลนดไดมกฎหมายในการด าเนนการประชมกลมครอบครวเปนประเทศแรกทไดน าเอาแนวทางปฏบตในการแกไขปญหาทเกยวกบพฤตกรรมของเดกและเยาวชนแบบดงเดมของชนเผาพนเมองมาเปนแนวทางในการประชมกลมครอบครว ตอมาวธการประชมกลมครอบครวไดแพรขยายไปในประเทศตางๆ ทงในทวปยโรปและอเมรกาเหนอโดยมการประยกตใหเขากบบรบทของแตละประเทศตามความเหมาะสม การทบทวนแนวคดและรปแบบการประชมกลมครอบคร ว ในบทน จ ะครอบคล มแนวค ดและร ปแบบของการประชมกล มครอบคร ว ใ น ประเทศนวซแลนด ประเทศแคนาดา และประเทศออสเตรเลย ซงจะไดเสนอตามล าดบดงน 2.1.1 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบ เดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนด แนวคดการประชมกลมครอบครวและชมชนปรากฎเปนครงแรกในกฎหมายเดกเยาวชนและครอบครวของประเทศนวซแลนดในป ค.ศ.1989 ซงไดก าหนดใหมการประชมของสมาชกครอบครว ผแทนชมชน และกลมสหวชาชพ เพอปรกษาหารอและตดสนใจรวมกนในการด าเนนคดเดกและเยาวชนและกรณทมการคมครองเดกและเยาวชน การทประเทศนวซแลนดไดน าเอาวธการดงกลาวมาใชในรปแบบทบงคบใชกฎหมายนนมทมาจากบรบททางสงคมของนวซแลนดเอง เชน มเดกและเยาวชนพนเมองของนวซแลนดคอชนเผาเมารจ านวนมากทอาศยอยในสถานสงเคราะหซงเปนปรากฎการณทสะทอนถงการลมสลายของโครงสรางครอบครวแบบดงเดมของชนเผาเมาร การยอมรบในความตางทางวฒนธรรมและอตลกษณผสมผสานทางวฒนธรรมตามขอเรยกรองของกลมกจกรรมทขบเคลอนใหสงคมนวซแลนดมการเคารพและยอมรบในความตางทางวฒนธรรมและวฒนธรรม

1 Huntsman, Leone (2006).

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 10

ผสมผสานของชนเผาเมารและชนเผาอนในเกาะตางๆ ในมหาสมทรแปซฟก การขบเคลอนส แนวทางการลดระดบการเขาด าเนนการทางสงคมของภาครฐ การกระจายอ านาจการบรการทางสงคมของภาครฐจากสวนกลางไปสทองถน รวมทงปจจยในความพยายามลดงบประมาณคาใชจายของภาครฐและใหครอบครวมความรบผดชอบตอเดกและเยาวชนใหมากขนการประชมกลมครอบครวในประเทศนวซแลนดมทมาของการพฒนามาจากความพยายามแกไขปญหาความขดแยงทางสงคมทเกดจากพฤตกรรมของเดกและเยาวชนตามวถของชาวพนเมองเผาเมาร (Maori) ซงอาศยอยรวมกนในชมชนขนาดเลกในประเทศนวซแลนด การประชมกลมครอบครว เปนแนวทางการแกไขปญหาทแตกตางไปจากแนวทางการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนในระบบงานยตธรรมของประเทศตะวนตกทมองเหนแนวทางการแกไขปญหาตามวถของชาวพนเมองเปนวธการทลาหลงและปาเถอนเพราะแนวทางดงกลาวไมไดมการก าหนดไวในกฎหมายอยางเปนลายลกษณอกษรทชดเจน แตในความเปนจรงแลวในการด าเนนการแกไขปญหาผมพฤตกรรมตอตานสงคมและกระท าผดตอกฎเกณฑของชาวพนเมองเผาเมารมหลกการพนฐานทมาจากกฎหมายจารตของตนเองทมชอวา “tikanga o nha hara”2 ซงหมายถงกฎหมายวาดวยการกระท าผด (Law of wrongdoing) สาระส าคญของกฎหมายจารตดงกลาวไดแกหลกการทวาการละเมดกฎเกณฑสงคมหรอเกดความขดแยงขนในสงคมหรอในชมชนของชาว พนเมองเผา เมารนนเปนความรบผดชอบรวมของชมชน (Collective responsibility) และการกระท าผดกฎระเบยบของสงคมมไดสนสดลงเพยงแคผเสยหายเทานน หากแตรวมไปถงครอบครวเครอญาตของผเสยหายซงถอวาเปนผเสยหายรอง (Secondary victim) 3 ดงนนวถดงเดมในการแกไขปญหาดงกลาวสะทอนใหเหนวาสงคมของชาวพนเมองเผาเมารนนไมใชเปนสงคมทปราศจากซงกฎระเบยบตามทตะวนตกเขาใจ นอกจากนแลวหลกการของกฎหมายดงกลาวยงมงเนนการท าความเขาใจตอตวผกระท าผดวามปจจยใดเปนสาเหตทมาของการกระท าผดดงกลาว ความเขาใจดงกลาวนถอวาเปนความรบผดชอบรวมของชมชนเชนเดยวกน มใชเปนปญหาเฉพาะตวของผกระท าผดเทานนทอาจตองหาทางแกไขปญหาดงกลาวเพยงล าพงดวยตนเองแตเปนสงทชมชนตองรวมกนในการแสวงหาแนวทางในแกไขปญหาดงกลาว โดยชาวพนเมองเผาเมารเชอวาการทมผกระท าผดเกดจากการสญเสยสมดลระหวางสงแวดลอมภายในครอบครวและสงคมและตวผกระท าผดซงการสญเสยสมดลดงกลาวสามารถแกไขไดโดยกระบวนการไกลเกลยรวมกนของทกฝายทเกยวของ4 ในกระบวนการแกไขปญหารวมกนของชมชนตอการกระท าผดของบคคลชาวพนเมองเผาเมารยงมการก าหนดองคประกอบของบคคลทเขามารวมกนแกไขปญหาในลกษณะของสภาหรอกลมบคคลทประกอบดวยผทเชยวชาญในกฎหมายจารตของชนเผา ซงไดแก ผอาวโส ผแทนจากครอบครวของ

2 Jackson, M. (1991). 3 Maxwell, G., & Morris, A. (1994). 4 Maxwell, G., Robertson, J., & Kingi,V. (2002).

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 11

ผเสยหาย และผแทนจากครอบครวของผกระท าผด กลมบคคลทรวมกนพจารณาและตดสนใจรวมกนในการแกไขปญหาการกระท าผดทเกดขนในชมชนดวยมาตรการและวธการตางๆ ทเหนรวมกนวาเปนแนวทางในการแกไขปญหาทดทสดในอนทจะไดกลบมาและธ ารงไวซงความสมดลทสญเสยไปอนเนองมาจากการกระท าผด และสามารถท าใหเกดการสมานฉนทภายในชมชนขนไดอกครงจากแนวทางและมาตรการตามทไดตดสนใจรวมกนของกลมบคคลในการแกไขปญหาดงกลาว หลกการสมานฉนทในกระบวนการแกไขปญหาตามกฎหมายจารตของชาวพนเมองเผาเมารดงกลาวยงปรากฏรองรอยในกระบวนของศาลเยาวชนของประเทศนวซแลนดในยคปจจบน โดยทศาลเยาวชนของนวซแลนดยดแนวทางในการด าเนนงานทส าคญสามประการ ไดแก หลกความรบผดชอบ หลกการแกไขปญหา และหลกการสรางความสมานฉนท ดงนนศาลเยาวชนของประเทศนวซแลนดจงมงเนนใหผกระท าผดมความรบผดชอบตอการกระท าของตนเอง และแสวงหาแนวทางในการแกไขปญหาพฤตกรรมการกระท าผดของตนเองใหหนมากระท าในสงทถกตองโดยการพบและรบฟงความเหนและความรสกของผเสยหายรวมทงการไดรบรถงผลกระทบทเกดแกผเสยหายและครอบครวอนเกดจากการกระท าของตนเอง5 ดวยแนวทางในการด าเนนการดงกลาวท าใหเหนวากระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทมอทธพลและเปนหลกการทส าคญอยางมากตอการด าเนนงานของ ศาลเยาวชนในประเทศนวซแลนด 2.1.2 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบ เดกและเยาวชนในประเทศแคนาดา

การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศแคนาดามพนฐานมาจากการก าหนดเปาหมายส าคญของระบบงานยตธรรมทางอาญาส าหรบเยาวชน ซงไดแก การรบผดชอบตอสงคมและการปกปองสงคมจากภยอาชญากรรม การรบผดชอบตอความสญเสยของผ เสยหาย รวมทงความรบผดชอบในการควบคมปจจยอนเปนสาเหตและตนตอของความเสยงตางๆ ทมผลท าใหเยาวชนตกอยในสภาวะทเสยงตอการเขาสกระบวนการกระท าผด จากการก าหนดเปาหมายทส าคญของระบบงานยตธรรมส าหรบเยาวชนตามแนวทางดงกลาว Corrado et al6 ชใหเหนวากรอบยทธศาสตรของระบบงานยตธรรมส าหรบเยาวชนของประเทศแคนาดาไดก าหนดขนมาจากการผสมผสานของรปแบบของระบบงานยตธรรมทางอาญาส าหรบเยาวชนระหวางรปแบบการควบคมอาชญากรรมและการกระท าผด (Crime control model) ซงเนนกระบวนการทางอาญาเปนมาตรการในการควบคมพฤตกรรมการกระท าผดของเยาวชน และรปแบบการบรณาการความรวมมอของบคลากรผเชยวชาญฝายตางๆ ในระบบการปองกนและแกไขปญหาการกระท าผดของเยาวชน (Corporatist model) ซง

5 Lynch, N. (2012) . 6 Corrado, R.R. N. Bala, R. Linden, & M.Le Blanc (Eds.) (1992).

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 12

ประกอบดวยฝายการศกษา ฝายสขภาพจต ฝายการปองกนการกระท าผด รวมทงฝายการค มครองสวสดภาพของเยาวชนและอนๆ

กรอบยทธศาสตรการปองกนและแกไขปญหาการกระท าผดของเยาวชนในรปแบบผสมผสานในลกษณะดงกลาวด าเนนการภายใตกฎหมายวาดวยการกระท าผดของเดกและเยาวชนทมการพฒนาอยางตอเนองกนมาหลายฉบบตงแตตนศตวรรษท 20 ไดแก กฎหมายวาดวยพฤตกรรมการกระท าผดของเยาวชน (Juvenile Delinquents Act) ซงมผลบงคบใชระหวางป ค.ศ.1908-1984 กฎหมายวาดวยผกระท าผดเยาวชน (Young Offenders Act) ซงมผลบงคบใชระหวางป ค.ศ. 1984-2003 และปจจบนไดแก กฎหมายวาดวยกระบวนการทางอาญาส าหรบเยาวชน (Youth Criminal Justice Act) ซงไดบญญตขนในป ค.ศ. 20037 กฎหมายฉบบดงกลาวไดมการก าหนดมาตรการทหลากหลายส าหรบใชในการควบคมและแกไขปญหาการกระท าผดของเยาวชนทเหมาะสมตามระดบความรนแรงของ การกระท าผดและลกษณะของเยาวชนกระท าผดแตละราย การใชมาตรการพเศษตามกฎหมายดงกลาวมทงในชนการสอบสวนกอนการฟองรองคด และในชนหลงการฟองรองคด ในชนกอนการฟองรองคดเยาวชนทกระท าผด กฎหมายไดก าหนดใหมการใชมาตรการพเศษในชนการสอบสวน (Extrajudicial measures) ซงเปนมาตรการทไดก าหนดใหมการผนเยาวชนทกระท าผดออกจากกระบวนการทางอาญาโดยดลยพนจของพนกงานสอบสวน (Discretion of the police) โดยก าหนดใหพนกงานสอบสวนสามารถใชแนวทางตางๆ ทเหมาะสมในการด าเนนการแกเยาวชนทกระท าผดในฐานความผดเลกนอย หรอฐานความผดในลกษณะทมความเสยงตอความเสยหายอยในระดบต าถงปานกลางซงกฎหมายไดก าหนดใหพนกงานสอบสวนสามารถใชมาตรการและแนวทางตางๆ เชน การปลอยตวปกต (Release) การปลอยตวดวยการตกเตอนอยางไมเปนทางการ (Release with informal warning) การปลอยตวดวยการตกเตอนอยางเปนทางการ (Release with formal warning) หรอการสงตวเยาวชนกระท าผด เข าร วมโครงการบรการชมชนตางๆ (Referal to a community-based intervention program)

สวนมาตรการหลงการฟองรองคดเยาวชนกระท าผดประกอบดวยมาตรการพเศษตางๆ เชนมาตรการลงโทษพเศษทางอาญา (Extrajudicial sanctions) ประกอบดวยมาตรการชะลอการลงอาญาโดยการคมความประพฤต (Probation) ซงเปนมาตรการทก าหนดเงอนไขและระยะเวลาใหมการคมความประพฤตเยาวชนกระท าผดในชมชนโดยพนกงานคมประพฤตและเปนมาตรการหลกทใชกบเยาวชนกระท าผดในประเทศแคนาดา มาตรการการควบคมตวปกต (Custody) ซงเปนมาตรการทกฎหมายก าหนดใหศาลใชในกรณทเหมาะสมและไมสามารถใชทางเลอกอนได อยางไรกตามมาตรการการควบคมตวเยาวชนทกระท าผดในประเทศแคนาดาไดมแนวโนมลดลงเปนอยางมากภายหลงทกฎหมายวาดวยกระบวนการทางอาญาส าหรบเยาวชนมผลบงคบใชตงแตป ค.ศ. 2003 สวนมาตรการ

7Hoge, Robert D. ( unidentified year of publish ).

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 13

แกไขบ าบดภายใตการควบคมตวและการก ากบดแลอยางเขมงวด (Intensive rehabilitative custody and supervision) นนเปนมาตรการทใชเฉพาะเยาวชนกระท าผดทมปญหาดานสขภาพจตซงตองไดรบการบ าบดรกษาและการก ากบดแลอยางใกลชดจากฝายตางๆ ทเกยวของ

กฎหมายวาดวยกระบวนการทางอาญาส าหรบเยาวชน (Youth Criminal Justice Act) ของประเทศแคนาดาไดก าหนดใหมการใชวธการประชม (Conference) ในคดเยาวชนทงในชนกอนและระหวางการพจารณาคดกฎหมายเปดโอกาสใหมการประชมเพอปรกษาหารอกนระหวางผทเกยวของในคดทงทเปนสมาชกในครอบครวของทงผกระท าผดและผเสยหาย รวมทงสมาชกทเกยวของจากชมชนซงเปนผทมความรความเชยวชาญในดานตางๆ ทสามารถใหการสนบสนนและมความมงมนในการแกไขปญหาใหแกเยาวชนเขาประชมเพอพจารณาหารอรวมกนในการแกไขปญหาการกระท าผดของเยาวชนนอกศาล โดยมหลกการทเชอวาการตดสนใจรวมกนของผเขารวมประชมมความส าคญตอพฤตกรรมของเยาวชนกระท าผดและสามารถชวยแกไขปญหาของเยาวชนไดตรงจดและสามารถน าไปสการแกไขปญหาในเชงสรางสรรคไดมากกวาการด าเนนการโดยมาตรการทางอาญา การประชมดงกลาวเปนแนวทางในการบรณาการใชชวตของเยาวชนกระท าผดในชมชนไดอยางเหมาะสมโดยการเชอมโยงเยาวชนกบครอบครวกบแหลงทรพยากรทจ าเปนตางๆ ในชมชนทสามารถน ามาใชในการพฒนาเยาวชน รวมทงสามารถกอใหเกดประโยชนใหกบทงผเสยหายและชมชนไดในขณะเดยวกน

การประชมกลมครอบครวในประเทศแคนาดาน ามาจากแนวทางของการประชมกลมครอบครวทใชในประเทศนวซแลนดแตไดมการประยกตใหเขากบธรรมชาตของชมชนและเงอนไขตางๆ ของประเทศแคนาดา ดงนนการประชมกลมครอบครวดงกลาวในประเทศแคนาดาจงมความหลากหลายตามสภาพของสงคมแคนาดาในรปแบบตางๆ เชน8 การประชมทเปนรปแบบของ วงสนทนา (Talking circles) ของกลมสมาชกในครอบครวเครอญาตรวมทงเพอนทใกลชดซงเปนวฒนธรรมของชนเผาพนเมองดงเดมในแถบแคนาดาและอเมรกาเหนอ การประชมในรปแบบดงกลาวเปนการสรางบรรยากาศท เปนมตรตอเยาวชนท าใหสามารถแสดงความรสกและปญหาและ ความจ าเปนของตนเองไดอยางเปดเผย พรอมกบการปรกษาหารอในแนวทางแกไขปญหารวมกบ ผรวมวงสนทนาอนๆ ไดอยางจรงจง และเยาวชนมอสระในการเลอกแนวทางการแกไขปญหาตางๆดวยการตดสนใจของตนเอง การประชมกลมครอบครวในลกษณะของการประชมเชงสมานฉนท (Restorative conferences) ซงเปนการประชมทศาลสงใหมการแตงตงคณะกรรมการยตธรรมเยาวชน (Youth Justice Committee) ขนเพอจดการประชมรวมกนระหวางเยาวชนผกระท าผด กบผเสยหายหรอผทไดรบผลกระทบอนๆ จากการกระท าของเยาวชน ในการด าเนนการจะมเจาหนาทศาลเปนผท าหนาทในการประสานการประชมใหกบคณะกรรมการ วตถประสงคของการประชมในลกษณะดงกลาวจะเนนกระบวนการเจรจาเพอใหเกดการส านกในสงท เกดขน การแสดงถง

8 Native Counselling Services of Alberta, www.bearpaweducation.ca

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 14

ความสญเสยและผลกระทบตอผเสยหายทงโดยตรงและผไดรบผลกระทบโดยออม การแสดงความส านกผด การขออภย และการใหอภย รวมทงมาตรการเยยวยาแกผเสยหาย การประชมในรปแบบนยงรวมถงการปรกษาหารอรวมกนในการแกไขปญหาของเยาวชนกระท าผดโดยเนนการใชทรพยากรในชมชนในการสนบสนนแนวทางการแกไขปญหาของเยาวชนเปนรายกรณ

กระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทซงเปนฐานในทางแนวคดและทฤษฎทส าคญของวธการและแนวทางปฏบตของการประชมกลมครอบครวและชมชน กระบวนทศนดงกลาวเปดมตและมมมองปญหาอาชญากรรมและแนวทางการแกไขปญหาอาชญากรรมทเปลยนไปจากกระบวนทศนเดมในขณะทกระบวนทศนเดมใหความส าคญไปทการด าเนนการกบผกระท าผดในการแกไขปญหาอาชญากรรมสวนผเสยหายมความส าคญรองลงไปเปนเพยงองคประกอบในการด าเนนการกบผกระท าผด ในกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทใหความส าคญไปทตวผเสยหายเปนล าดบแรกในกระบวนการอ านวยความเปนธรรม สวนการด าเนนการกบตวผกระท าผดในกระบวนทศน เชงสมานฉนทนนจะเนนการด าเนนการในลกษณะของการแกไขบ าบดฟนฟมากกวากระบวนการทเนนการแสวงหาความผดเพอด าเนนการลงโทษโดยใหความส าคญกบกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟในล าดบทรองลงไป

กระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทเนนหลกการแสวงหาแนวทางแกไขพฤตกรรมของผกระท าผดทเปนภยหรออนตรายตอสงคมชมชนและตอสมพนธภาพของสมาชกในสงคมและชมชน กระบวนทศนดงกลาวเนนความเปนจรงพนฐานทวาอาชญากรรมยงผลใหเกดความเสยหายตอบคคล ชมชนและสมพนธภาพของสมาชกในสงคม กระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท เสนอ แนวทางแกไขปญหาอาชญากรรมโดยเฉพาะอาชญกรรมทกระท าโดยเดกและเยาวชนวาควรมแนวทางในการด าเนนการสรางความสมดลระหวางความตองการและความจ าเปนของผเสยหาย และของผกระท าผดและชมชน ซงแนวทางการสรางสมดลดงกลาวควรน าเอามาใชในกระบวนการด าเนนคดอาญาใหมากทสดเทาทจะท าไดตางจากระบบงานยตธรรมทางอาญาทเนนกระบวนการหาความผดในตวผกระท าเพอน าไปสการลงทณฑทางอาญาโดยถอวาเปนการกระท าผดทางอาญาตอแผนดน กระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทเหนวาอาชญากรรมเปนภยตอสงคมชมชน สงคมชมชนจงมความจ าเปนทจะตองหาความรบผดชอบจากผทเกยวของ ในสวนของผกระท าผดซงตองรบผดชอบในการกระท าผดโดยการไดรบโทษทางอาญาหรอถกแยกตวออกจากสงคมโดยเขาสโครงการบ าบดแกไขตามแนวทางงานยตธรรมทางอาญาในระบบเดม ส าหรบงานยตธรรมในกระบวนทศนเชงสมานฉนทผกระท าผดยงคงตองรบผดชอบในผลการกระท าผดของตนเองโดยการมบทบาทในการบรรเทา ความเสยหายและสญเสยทเกดขนกบทงผ เสยหายและชมชนซงผกระท าผดสามารถทจะรบผดชอบไดโดยการไดรบโอกาสทจะเสรมสรางศกยภาพในความรบผดชอบดงกลาวและกระบวนการสราง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 15

สมรรถนะและความเขมแขงนยงสามารถท าใหผกระท าผดเปนผทเคารพกฎหมายและเปนสมาชกทดท าคณประโยชนใหกบสงคมและชมชน

ดงนนประเดนค าถามเกยวกบปญหาการกระผดทางอาญาของเดกและเยาวชนทวา ใครท าความผดทางอาญาโดยการละเมดขอกฎหมายใด และตองไดรบการปฏบตอยางไรและใครเปนผรบผดชอบในการด าเนนการดงกลาวตามแนวทางงานยตธรรมในระบบเดมจะตองปรบเปลยนเปนประเดนค าถามตามกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท เปนวา ความเสยหายทเกดขนเปนอยางไร แนวทางทตองด าเนนการเพอบรรเทาความเสยหายดงกลาวเปนอยางไร และใครบางทจะตองรบผดชอบในการด าเนนงานดงกลาว

การประยกตกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาในกลมเดกและเยาวชนทกระท าผดอยางเปนรปธรรมประการหนงไดแกการด าเนนการใชมาตรการพเศษโดยกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟส าหรบเดกและเยาวชนทกระท าผดในคดอาญาในรายทไมเปนการกระท าผดทมโทษสงทางอาญามาตรการพเศษดงกลาวด าเนนการโดยการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปนวธการทพยายามในการแกไขปญหาครอบครวโดยหลกการการคมครองเดกและเยาวชน วธการดงกลาวเปนการประชมปรกษาหารอรวมกนในการชประเดนปญหาและแสวงหาแนวทางแก ไขปญหาโดยหลกการด งกล าวของผท เก ยวของซ ง ไดแก เดกและเยาวชนท กระท าผด บดามารดาหรอผปกครองเดกและเยาวชน กลมวชาชพทเกยวของกบการคมครองเดกและเยาวชน รปแบบพนฐานของการประชมกลมครอบครวและชมชนตงอยบนฐานแนวคดและความเชอทวา ครอบครวคงไวซงสทธในการมสวนรวมในการตดสนใจใดๆ ทมผลกระทบถงครอบครวของตนเอง ครอบครวมศกยภาพในการตดสนใจใดๆ หากมโอกาสเขารวมการประชมทมการเตรยมความพรอมอยางเหมาะสมและไดรบขอมลทจ าเปนในการตดสนใจในกระบวนการตดสนใจ รวมทงฐานแนวคดและความเชอทวาการตดสนใจใดๆ โดยครอบครวนนมโอกาสในการทจะประสบความส าเรจมากกวาเปนการตดสนใจโดยบคคลภายนอกครอบครว กลาวโดยสรปวธการประชมกลมครอบครวและชมชนใหความส าคญกบเดกและเยาวชนทกระท าผด บดามารดาหรอผปกครองเปนหวใจส าคญของกระบวนการตดสนใจโดยหลกการการเสรมสรางศกยภาพของครอบครว และในขณะเดยวกนระบบการคมครองเดกและเยาวชนยงคงความรบผดชอบในการคมครองความปลอดภยของเดกและเยาวชนซงเปนวตถประสงคเบองตนของวธการประชมดงกลาว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 16

2.1.3 การประชมกลมครอบครวในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศออสเตรเลย

การบรหารจดการการประชมกลมครอบครวเพอผนคดออกจากกระบวนการทางอาญาในชนกอนการพจารณาคดในบางระบบ เชน การประชมกลมครอบครวและชมชนในเมองแคนเบอรา ประเทศออสเตรเลยเปนการใหอ านาจแกต ารวจในการด าเนนการจดการประชมภายใตระเบยบของหนวยงานใหบรการสวสดการเดกและเยาวชนโดยมคณะกรรมการอ านวยการซงประกอบดวยบคลากรจากหลายฝาย ไดแก ฝายต ารวจ ตลาการ พนกงานอยการ สมาคมนกกฎหมาย เนตบณฑตยสภา คณะนกวจย ผแทนจากสมาคมใหความชวยเหลอผเสยหายและผแทนจากองคกรชมชน

คดทสงมาใหต ารวจด าเนนการจดการประชม ไดแก คดทโดยปกตจะตองด าเนนการสงฟองศาลแตไดรบการพจารณาใหชะลอการด าเนนการฟองซงมกเปนความผดทไมรนแรง เชน ความผดฐานเมาเครองดมแอลกอฮอลขณะขบขยานพาหนะ คดเกยวกบทรพยของเดกและเยาวชนอายไมเกน 18 ป คดความรนแรงของเยาวชนอายไมเกน 30 ป ผกระท าผดแตละรายตองใหความยนยอมและสมครใจทจะใหต ารวจด าเนนการจดการประชม การจดการประชมมกจะด าเนนการไดในชวงระยะเวลา 3 ถง 4 สปดาหแตในบางกรณอาจจะนานถง 8 สปดาหหลงจากผกระท าผดถกจบกม ทงนอาจจะเกดจากปญหาการนดหมายเวลาประชมจากฝายตางๆ ทเขารวมเปนองคประชมในการประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละรายหากมผเสยหายในคดโดยตรงทงผเสยหายและผกระท าผดตองไดรบแจงเกยวกบการจดการประชมและในบางกรณทมความเหมาะสมผเสยหายอาจจะไดรบเชญใหเขารวมประชมพรอมกบการแจงใหทราบวาคดอาจไดรบการผนออกจากกระบวนการด าเนนคดโดยการประชมดงกลาว (Diversionary conference) โดยไมมการสงฟองไปยงศาลหากทประชมสามารถรวมตกลงกนไดเปนผลส าเรจ ในการประชมกลมครอบครวและชมชนผด าเนนการประชมอาจไมไดรบขอมลในทางคดทงหมดของผกระท าผดทงนเพราะในการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนนนจะเนนไปทพฤตกรรมการกระท าผดมากกวาเนนไปทตวผกระท าผด และในระหวางการด าเนนการประชมนนผกระท าผดไมสามารถน าทนายความทรบจางเพอตอสคดเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนไดแตอาจจะรองขอในการทจะไดค าแนะน าจากทปรกษากฏหมายซงถาเขารวมประชมกจะมบทบาทและสามารถใหความเหนทไมแยงกบผเขารวมประชมฝายอน

การด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาคดของศาลหรอการประชมกอนการพพากษาตดสนคด (Pre-sentence conferencing) โดยทวไปเปนการด าเนนการประชมส าหรบกลมเดกและเยาวชนทเคยมประวตการกระท าผดมากอนและถกด าเนนคดในชนกอนการพพากษาตดสนคดและเปนกรณทศาลมกจะใชมาตรการรอการลงอาญาภายใตเงอนไขการคมความประพฤต (Probation) และในการด าเนนการประชมกลมครอบครวของศาลเยาวชนในรฐ วคทอเรย ประเทศออสเตรเลย ศาลเยาวชนมอ านาจในการด าเนนการจดการประชมแตการด าเนนการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 17

ประชมเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟตองไดรบความยนยอมของเดกหรอเยาวชนในเบ องตน ผเขารวมประชมจะประกอบดวยเดกหรอเยาวชนทเปนจ าเลยในคดอาญา สมาชกในครอบครว บคคลทเดกและเยาวชนเลอกใหเขารวมประชมดวย พนกงานสอบสวนซงไมจ าเปนตองเปนผทจบกมแตจะเปนผทรและมขอมลเกยวกบคดเดกและเยาวชนรายดงกลาว ผเสยหายหรอผแทนจากองคกรใหความชวยเหลอผเสยหายในคดอาญา และผแทนจากชมชนซงอาจจะเปนนกวชาชพทมความรและสามารถใหความเหนและชวยเหลอเดกและเยาวชนในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟได ทปรกษากฎหมายทเขารวมประชมมใชในฐานะทนายความแตเปนผทมบทบาทในการใหขอเสนอแนะในการคมครองสทธของเดกและเยาวชน รวมทงเจาหหนาททเกยวของ ระยะเวลาการประชมโดยทวไปมกจะก าหนดไวโ ดยประมาณ 3 ช ว โมง ร ปแบบการประช มกล มครอบคร วและช มชนในร ฐ ว คทอ เร ย ประเทศออสเตรเลยจะประกอบดวยขนตอนตอไปน คอ ขนตอนทหนงเปนการเตรยมการกอนการประชมซงเปนขนตอนทผด าเนนการประชมท าความรจกและประเมนเบองตนเกยวกบเดกและเยาวชน สมาชกครอบครวของเดกและเยาวชน รวมทงผเสยหาย และแจงเพอนดหมายการประชมกบผเขารวมประชมรายอนๆ ไดแก พนกงานสอบสวนทมขอมลเกยวกบคด ทปรกษากฎหมาย ผแทนชมชน รวมทงการจดเตรยมการประชมและการสรปผลการประเมนเดกและเยาวชนเบองตนส าหรบใชประกอบในการประชม และขนตอนทสองเปนการด าเนนการประชมซงอาจแบงเปนแตละชวงตอเนองกน ไดแกชวงททประชมรบรและพจารณาขอมลเกยวกบคดรวมทงสภาพแวดลอมในการกระท าผดของเดกและเยาวชน ชวงทสองเปนชวงทเดกและเยาวชนกบสมาชกในครอบครวมโอกาสปรกษาหารอกนเกยวกบการก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟซงประกอบดวยการก าหนดแนวทางการเยยวยาและการชดเชยความเสยหายอนเนองจากการกระท าผดของเดกและเยาวชนใหแกผเสยหายซงอาจรวมถงการขอโทษผเสยหายในการกระท าผดของเดกและเยาวชน นอกเหนอจากการก าหนดแนวทางการชดเชยความเสยหายแลวสมาชกในครอบครวจะก าหนดแผนการแกไขบ าบดฟนฟของเดกและเยาวชนซงเปนกจกรรมในการปองกนไมใหเดกและเยาวชนกระท าความผดซ าโดยการชวยเหลอและการสนบสนนจากชมชน

รปแบบพนฐานของการประชมกลมครอบครวและชมชน ทด าเนนการในปจจบนอยางเชน ในประเทศออสเตรเลยประกอบดวยกระบวนการด าเนนการสามระยะไดแก 9

ระยะทหนง ไดแก ชวงการเตรยมการประชม ซงเปนขนตอนทผประสานการประชมไดรบการแตงตงเพอเตรยมการและด าเนนการจดการประชม ผประสานการประชมด าเนนการนดหมายผรวมประชมไดแก สมาชกในครอบครวซงอาจรวมถงญาตพนองรวมทงเพอนของครอบครวแตในบางกรณจะเชญเฉพาะบคคลทเปนเครอญาตเทานน เพอเขาประชมปรกษาหารอรวมกนในการวางแผน

9 Huntsman 2006, p.2-3

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 18

การแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าผดโดยยดหลกการการคมครองเดกและเยาวชนเปนหลกในการวางแผนดงกลาว

ระยะทสอง ไดแก ชวงการด าเนนการประชมซงสถานทในการจดการประชมอาจไดแก ศนยบรการชมชน โรงเรยน โบสถ หรอบานพกอาศยมากกวาจะเปนทท าการราชการหรอส านกงานของเจาหนาททมหนาทตามกฎหมาย การบรหารจดการสงอ านวยความสะดวกในการประชมรวมทง อาหารและเครองดมระหวางการประชมใหแกผเขารวมประชมรวมทง การสรางบรรยากาศของ การประชมทไมมความเปนทางการแตใหมลกษณะของการพบปะพดคยกนในบรรยากาศทผอนคลาย และท าใหทกฝายมอารมณและความรสกในการทจะเขารวมหารอกนในการวางแผนเพอแกไขปญหานนเปนสงส าคญและมความจ าเปนอยางยงในการด าเนนการประชม การด าเนนการในระยะทสองนอาจแบงเปนสามขนตอนดงน

ขนตอนทหนง ผประสานการประชมน าเสนอเหตผลและความจ าเปนบางอยางทควรแจงในทประชมเชน เหตผลของการทตองแยกตวเดกและเยาวชนออกไปจากครอบครวในชวงระยะเวลาหนงอาจดวยเหตของการทารณกรรมหรอการถกทอดทง และการประชมของผทเกยวของควรจบลงดวยขอยตตางๆ ในแผนการด าเนนการแกไขปญหาทเกดขนอยางเหมาะสมเปนทยอมรบของทกฝาย สวนกลมนกวชาชพทมสวนรวมในการประชมจะมบทบาทในการใหขอมลตางๆ ทเกยวของกบระบบการสนบสนนในแผนการแกไขบ าบดฟนฟรวมทงทรพยากรตางๆ ทสามารถน ามาใชประโยชนในการด าเนนตามแผนดงกลาวดวย สมาชกในครอบครวทเขารวมประชมสามารถสอบถามปญหาตางๆจากกลมนกวชาชพในกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟในขนตอนนทรพยากรตางๆ รวมทงศกยภาพและความเขมแขงของครอบครวอาจจะเปนทประจกษแกผเขารวมประชมและสามารถดงเอามาเปนประโยชนในแผนการแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวได

ขนตอนทสอง ไดแก ชวงระยะเวลาทสมาชกในครอบครวปรกษาหารอกนเฉพาะภายในครอบครวผประสานการประชมและกลมวชาชพออกจากทประชมพอใหสมาชกในครอบครวไดมโอกาสพจารณาแผนและเงอนไขตางๆ ทแตละฝายตองรบและปฏบตตามรวมทงขอเสนอตางๆ ถามส าหรบการด าเนนการตามแผน

ขนตอนทสาม ไดแก ชวงของการกลบเขารวมประชมของทกฝายอกคร งหนงเพอพจารณาขอเสนอในทางปฏบตตางๆ ของครอบครว และหากขอเสนอของครอบครวเปนทยอมรบของผประสานการประชมและกลมวชาชพแลวจะเปนขนตอนของการตกลงรวมในแผนการแกไขบ าบดฟนฟรวมทงการด าเนนการดานเอกสารและสรปขอตกลงตางๆ เพอแจงแกทกฝายรบทราบและปฏบตตาม

ระยะทสาม ไดแก กระบวนการตดตามผลการด าเนนการตามแผนและการปฏบตของฝายตางๆ ตามทก าหนดในแผนซงกระบวนการตดตามผลนไดระบไวในแผนทก าหนดในชวงการประชมวา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 19

การตดตามผลเปนความรบผดชอบของใคร รวมทงรายละเอยดเกยวกบระยะเวลาและกระบวนการตดตามผลจะมก าหนดไวในแผนอยางชดเจน

ในรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนอาจมความหลากหลายแตกตางออกไปจากรปแบบพนฐานจากทกลาวมาแลวขางตน การประชมดงกลาวในบางพนทอาจจะมสมาชกในชมชนทมความจ าเปนตอการประชมเขารวมเปนองคประกอบในการประชมและจะมบทบาทเชนเดยวกบผเขารวมประชมอนๆ สมาชกจากชมชนบางแหงท าหนาทเปนผด าเนนการประชมแทนเจาหนาทจากภาครฐ และอาจจะเปนผทมความรและประสบการณในดานการพทกษสทธเดกซงตองค านงถงสวสดภาพและความปลอดภยของเดกและเยาวชนเปนหลกในการใหความเหนและขอแนะน าตางๆ ในการประชม การทมสมาชกจากชมชนเขารวมประชมกลมครอบครวนนถอวาเปนองคประกอบการประชมทส าคญเพราะถอวาชมชนเปนผทมสวนไดสวนเสยกบปญหาอาชญากรรมทเกดขนในพนทโดยเฉพาะอยางยงในกรณการกระท าผดทางอาญาทไมมผเสยหายโดยตรงแตถอวาเปนการกระท าผดตอความสงบเรยบรอยของชมชนและสงคม ดงนนสมาชกจากชมชนจงมสวนส าคญยงทจะเขามามบทบาทในการก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟและสามารถมสวนท าใหแผนแกไขบ าบดฟนฟนนสความส าเรจได ในบางแหงการมสมาชกจากชมชนเขารวมประชมกลมครอบครวจะเปนไปตามกฎหมายทบญญตเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชน ตวอยางเชน การประชมกลมครอบครวทด าเนนการตามกฎหมายวาดวยเดก เยาวชน และครอบครว ค.ศ.1997 ของรฐทสมาเนย ประเทศออสเตรเลยไดก าหนดรปแบบและขนตอนของการประชมกลมครอบครวและชมชนซงมบคคลจากชมชนทอาจมบทบาททงในการเปนผด าเนนการประชม (Facilitators) และในฐานะเปนผมประสบการณและเชยวชาญในดานการพทกษสทธเดกและเยาวชน (Lay advocators) เขามามสวนรวมในการประชมตามขนตอนดงน (Tasmania Department of Health and Human Services, 2006)10

การจดการประชมกลมครอบครวของรฐทสมาเนย ประเทศออสเตรเลยตามกรอบกฎหมายทก าหนดอาจมทมาจากทงกรณทศาลสง กรณการรองขอของผเกยวของ และอาจจะเปนกรณทมผลมาจากการด าเนนการตามแผนปฏบตตอเดกและเยาวชนเปนรายบคคลกระบวนการจะเรมตนจาก กระบวนการสงเดกและเยาวชนเขาสกระบวนการประชมกลมครอบครวโดยเจาหนาทจากหนวยงานคมครองเดกตดตอกบครอบครวของเดกและเยาวชนเกยวกบการประชมกลมครอบครวพรอมทงแจงผลประเมนสภาพรางกายและจตใจของเดกและเยาวชนพรอมทงประเดนความเสยงทอาจเกดขนกบเดกและเยาวชนในดานตางๆ รวมทงขอก าหนดและกรอบการด าเนนการตามกฎหมายใหทราบอยางนอยหกสปดาหกอนเวลานดหมายการประชม เมอผด าเนนการประชมซงเปนบคคลภายนอกทอสระและไมสงกดหนวยงานของรฐไดรบการคดเลอกและท าความตกลงทจะรบด าเนนการประชมแลว ผด าเนนการประชมจะหารอกบครอบครวของเดกและเยาวชนทจะรวมการประชมเกยวกบสถานทจดการประชม

10 Tasmania Department of Health and Human Services, (2005).

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 20

ก าหนดเวลาการประชม และเรองทเกยวของอนๆ ในการประชม หลงจากนนทกฝายจะไดรบหนงสอเชญรวมประชมอยางเปนทางการจากสถานคมครองเดกและเยาวชนภาครฐ ผเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนประกอบดวย เจาหนาทสถานคมครองเดกและเยาวชนรวมทงผบรหารของหนวยงานดงกลาว ผเชยวชาญดานการพทกษสทธเดกและเยาวชนในพนท ผลและขอตกลงจากการประชมซงเปนแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทเกยวของในกรณจะไดรบการบนทกซงจะตองไดรบความยนยอมจากทกฝายทเขารวมประชม และทกฝายตองรวมลงนามก ากบในบนทกดงกลาว ในแผนแกไขบ าบดฟนฟจะก าหนดแนวทางการตดตามผลและการทบทวนแผนดงกลาวไวเปนระยะๆ ตามความเหมาะสม ในการประชมกลมครอบครวและชมชนในรฐทสมาเนยจะมการรวบรวมและบนทกขอมลทงทเปนขอมลเชงปรมาณและขอมลเชงคณภาพจากการประชมดงกลาว เพอประโยชนในการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟไวอยางครบถวน

รปแบบและแนวทางการประชมกลมครอบครวทด าเนนการในประเทศนวซแลนด ประเทศแคนาดา และประเทศออสเตรเลย ดงทไดทบทวนมาขางตนจะท าการวเคราะหเปรยบเทยบกบรปแบบและแนวทางการประชมกลมครอบครวและชมชนทด าเนนการในประเทศไทยและจะน าเสนอในบทท 5 ตอไป

2.2 การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและ

เยาวชน การประชมกลมครอบครวและชมชน เปนวธการประชมกลมบคคลทมวตถประสงคเพอการ

แกไขปญหาหรอความพยายามในการแกไขปญหาครอบครวอนทเกยวของกบหลกการการคมครองเดกและเยาวชน ในการประชมดงกลาวจะประกอบดวยบคคลท เกยวของในการแกไขปญหา ซงประกอบดวย เดกและเยาวชน บดา มารดา ญาต หรอบคคลทใกลชดในครอบครวของเดกและเยาวชน และบคลากรทางวชาชพทเกยวของกบการคมครองเดกและเยาวชนรวมประชมและปรกษาหารอกนเพอวางแผนและแนวทางปฏบตในอนาคตส าหรบเดกและเยาวชนแตละราย

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนมหลกการพนฐานจากความเชอทวา ครอบครวเปนสถาบนทมสทธในการตดสนใจใดๆ ทยงผลกระทบโดยตรงกบครอบครวและเปนหนวยทมศกยภาพในการตดสนใจถาสมาชกในครอบครวไดมสวนรวม มความพรอมและรวมมอในการใหขอมลทจ าเปนในการตดสนใจแกไขปญหา รวมทงความเชอทวาการตดสนใจใดๆ ทมาจากบคคลในครอบครวนนจะเปนการตดสนใจทมโอกาสทจะประสบความส าเรจมากกวาการตดสนใจโดยบคคลภายนอกครอบครว

การประชมกลมครอบครวและชมชน ใหความส าคญกบเดกและเยาวชน บดามารดา ญาต และตวแทนจากชมชน ในกระบวนการการตดสนใจทเกดจากการประชมปรกษาหารอกนในการแกไขปญหาโดยใชแนวทางในการเสรมสรางศกยภาพ (Empowerment) ใหกบครอบครวในกระบวนการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 21

ตดสนใจ ในขณะเดยวกนระบบการคมครองเดกและเยาวชนยงคงใชเปนหลกการส าคญเบองตนในการคมครองเดกและเยาวชนผซงก าลงเผชญกบปญหาในชะตากรรมของตนเองในชวงระยะเวลาของการประชมดงกลาว

หลกการมสวนรวมของครอบครวในการประชมกลมครอบครวและชมชนสะทอนใหเหนถงแนวทางปฏบตในการด าเนนการประชมในหลายๆ แนวทางเปนตนวา การค านงถงความปลอดภยของเดกและสมาชกคนอนๆ ในครอบครว การใหสมาชกในครอบครวเปนฝายตดสนใจในทางเลอกใดๆ โดยตนเอง การใหครอบครวเปนศนยกลางในการด าเนนการประชม การเสรมสรางศกยภาพของสมาชกครอบครว การเคารพในศกดศรความเปนมนษย รวมทงแนวทางการประสานงานรวมกนของฝายตางๆ ทเกยวของ

แนวคดหลกของการประชมกลมครอบครวและชมชน ไดแก การรวมประชมปรกษาหารอกนระหวางสมาชกในครอบครวและชมชนของเดกและเยาวชน บคลากรในกลมสหวชาชพทไดรบมอบหมายใหท าหนาทตามกฎหมาย และบคคลทเกยวของอนๆ ทใหความส าคญกบครอบครวเพอวางแผนคมครองความปลอดภยแกเดกและเยาวชนทอยในภาวะเสยงหรอตกอยในภาวะของการถกทอดทงหรอถกทารณกรรม แนวคดการประชมกลมครอบครวและชมชนใชรปแบบทเนนความเขมแขง (Strengths-based model) ในการด าเนนการเพอเพมพนศกยภาพใหแกครอบครวและชมชนในการใหการคมครองและการสอดสองดแลเดกและเยาวชนทตกอยในภาวะเสยงและแนวคดดงกลาวมพนฐานในทางทฤษฎทส าคญไดแก ทฤษฎเนนมตความเขมแขงของผ รบบรการ (Strengths perspective theory) ซงเปนทฤษฎทมเปาหมายในการเปดโอกาสใหผรบบรการรายบคคลและชมชนเปนผน าในการเปลยนแปลงและการก าหนดอนาคตของตนเองและทฤษฎความยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice theory) ซงทฤษฎทเปดมตใหมของงานยตธรรมทเนนความส าคญของฝายตางๆ ในกระบวนการกระท าผดทางอาญาโดยเฉพาะผเสยหายทควรไดรบการเยยวยารวมทงการใ หความส าคญตอกระบวนการบ าบดฟนฟผกระท าผด การประชมกลมครอบครวจงเปนกระบวนการทเปดโอกาสใหครอบครวและผเกยวของในชมชนกลบมบทบาทในการแกไขปญหาทเกดขนภายในครอบครวเปนเบองตนกอนทจะใหรฐโดยเจาหนาทหรอหนวยงานของรฐเขามามสวนในการแกไขปญหาดงกลาวโดยการจดท าแผนในการคมครองเดกและเยาวชนโดยการประชมปรกษาหารอกนภายใตคานยมทส าคญๆ ไดแก ครอบครวมความส าคญอยางยงตอชวตเดกและเยาวชน การใหความส าคญแกบรบททางวฒนธรรมของครอบครวในการตดสนใจ การมสวนรวมในการตดสนใจรวมกนของสมาชกภายในครอบครว และการใหเดกและเยาวชนมสวนรวมในการวางแผนอนาคตของตนเอง

การประชมกลมครอบครวและชมชนถกน าไปใชอยางแพรหลายในประเทศตางๆ ซงอาจจะมรปแบบแตกตางกนออกไปตามบรบททางสงคมและวฒนธรรมของครอบครวและชมชนในแตละประเทศซงไดมการประเมนผลการประชมดงกลาวซงสวนใหญเปนเพยงการประเมนในเบองตนทยงไม

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 22

สะทอนประสทธผลของการประชมดงกลาวไดอยางแทจรง หากแตวารายงานผลการประเมนได บงบอกถงขอคนพบทส าคญๆ เกยวกบความส าเรจของการประชมกลมครอบครวและชมชน ไดแก การมสวนรวมในระดบสงของครอบครวในกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนระดบคณภาพของระบบการสนบสนนสงขนในครอบครวทมสวนรวมในกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน การประชมเปดโอกาสแกครอบครวของเดกและเยาวชนทอาจตกอยในภาวะของการถกด าเนนโดยกฎหมายใหสามารถทบทวนและพจารณาตดสนใจเกยวกบปญหาทเกดขนภายในครอบครวไดอกครงหนง การประชมกลมครอบครวและชมชนท าใหเกดการสรางขอตกลงทเปนทพงพอใจของทกฝาย สมาชกครอบครวทใหความรวมมอในการด าเนนการประชมอาจมสวนในการใหความรและขอมลเกยวกบเดกและเยาวชนและผปกครองเพมเตมแกกลมสหวชาชพซงสามารถใชเปนประโยชนในการจดท าแผนอนาคตของเดกและเยาวชน รวมทงมกรณทปรากฏวาเดกและเยาวชนไดรบผลในทางบวกอกหลายประการจากการเขารวมในกระบวนการการประชมเปนตนวา ท าใหเดกและเยาวชนมสมพนธภาพทดและมความสขกบโรงเรยนและกบผปกครองมากขน

อยางไรกตามการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนมปจจยหลายประการทเปนปญหาและอปสรรคทท าใหผลของการประชมไมเปนไปตามเปาหมายและท าใหการประชมดงกลาวลมเหลวลงได ปจจยตางๆ ดงกลาวอาจรวมถงปจจยดานองคกรทไมเออตอการด าเนนงานการประชมกลมครอบครวและชมชนในมตตางๆ เปนตนวาในทางกฎหมาย นโยบาย และมตในดานบรหารจดการและความพรอมขององคกร ปจจยดานทศนคตของเจาหนาทผปฏบตการประชมตอหลกการและแนวทางของการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนปจจยทมอทธพลอยางสงตอความส าเรจหรอลมเหลวของการประชม ปจจยดานจ านวนเครอขายทประชมสามารถประสานงานในการจดท าแผนอนาคตอยในระดบต า รวมทงปจจยดานปรมาณของทรพยากรทสามารถน าเอามาใชในการจดท าแผนอนาคตของเดกและเยาวชนนอกเหนอจากกลมเดกและเยาวชนแลวพบวาการประชมกลมครอบครวและชมชนยงสามารถประยกตใชกบกลมเปาหมายอนๆ เชน ผใหญทอาจเปนทงผกระท าหรอตกเปนเหยอของปญหาการใชความรนแรงในครอบครว ผใหญทงทเปนผกระท าผดหรอเปนผเสยหาย ในความผดทางอาญา สมาชกของชมชนทมศกยภาพต าและไมสามารถพงตนเองได นกเรยนทมปญหาดานการเรยนรและถกตดขาดจากกลม ผสงอายทเผชญกบปญหาความสญเสยในการพงพาตนเอง และกลมผมอาการปวยทางจต เปนตน

นอกจากประเทศนวซแลนด ประเทศแคนาดา และประเทศออสเตรเลยแลว พบวา การประชมกลมครอบครวและชมชนไดมการน าไปด าเนนการในประเทศตางๆ ตามภมภาคตางๆ ทวโลก เชนประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศสวเดน สหราชอาณาจกร เดนมารค นอรเวย อสราเอล และไอรแลนด ซงรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในแตละประเทศอาจมความแตกตางหลากหลายกนออกไปแตโดยทวไปจะมรปแบบพนฐานตามขนตอนตางๆ ทคลายคลงกน ดงน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 23

ขนตอนทหนง การเตรยมการกอนการประชม เปนขนตอนทมผทไดรบมอบหมายหรอไดรบการแตงตงใหเปนผประสานการประชมท าการนดหมายการประชมกบผทเกยวของไดแก สมาชกในครอบครวของเดกและเยาวชน ซงในบางรปแบบอาจหมายรวมถงเพอนเพอประชมปรกษาหารอกน ในการจดท าแผนอนาคตส าหรบเดกและเยาวชนซงตองไดรบการคมครอง รวมทงการนดหมายกลม สหวชาชพหรอผแทนหนวยงานการคมครองเดกซงเปนผทมขอมลการบรการสงคมและทรพยากรตางๆ ทอาจน ามาประกอบการพจารณาท าแผนอนาคตของเดกและเยาวชน ใหเขารวมประชมดวย

ขนตอนทสอง การด าเนนการประชมซงอาจด าเนนการในสถานทตางๆ เชน ศนยบรการชมชน โรงเรยน บาน หรอศาสนสถาน เชน วด โบสถ หรอมสยด ซงสวนใหญพยายามทจะหลกเลยงการใชสถานทหรอหนวยงานของภาครฐ ในการจดการประชมมกจะเนนบรรยากาศทไมเปนทางการซงอาจใหมลกษณะของการพบปะสงสรรคทอาจมการเลยงอาหารและเครองดมประกอบการประชมเพอใหเกดความรสก ความเขาใจ และการมสมพนธภาพในทางบวกรวมกนระหวางสมาชกในครอบครว ในขนตอนการด าเนนการประชมอาจแบงออกไดเปนสามสวน ไดแก

สวนทหนง ผประสานการประชมชแจงวตถประสงคและเปาหมายของการประชม เปนตนวาทประชมควรหาขอสรปไดส าหรบแผนอนาคตของเดกทถกทารณกรรมถงขนทไมสามารถอาศยอยกบพอแมของตนเองได โดยผแทนสหวชาชพตองเตรยมขอมลบรการสงคมและทรพยากรตางๆ ทอาจมความจ าเปนตองใชในการวางแผนอนาคตท เหมาะสมใหแก เดกและเยาวชนดงกลาว ในสวนนตองมการเปดโอกาสใหสมาชกครอบครวซกถามปญหาตางๆ ในการประชม รวมทงมการประเมนศกยภาพ จดแขง จดออนรวมทงการส ารวจทรพยากรตางๆ ของครอบครวซงสามารถน ามาประกอบการจดท าแผนอนาคตของเดกและเยาวชนได

สวนทสอง การปรกษาหารอกนเองระหวางสมาชกในครอบครวเปนการเฉพาะภายในครอบครวเพอรวมกนหาขอสรปและขอตกลงในแผนอนาคตของเดกและเยาวชนเพอเสนอตอทประชมรวม

สวนทสาม การปรกษาหารอกนระหวางสมาชกในครอบครว ผแทนสหวชาชพ และ ผประสานการประชมเพอพจารณาแผนอนาคตทเปนขอเสนอจากทประชมของสมาชกในครอบครว รวมทงการพจารณาวางแนวทางในการด าเนนการตามแผน และถาแผนอนาคตของเดกและเยาวชนและแนวทางการด าเนนงานดงกลาวเปนทยอมรบและผานความเหนชอบของทกฝายแลวจะมการจดท าส าเนาแผนอนาคตของเดกและเยาวชนพรอมทงขอสรปของแผนเพอมอบใหทกฝายทเกยวของ

ขนตอนทสาม การตดตามผลและการเฝาระวงภายหลงการประชมเปนขนตอนทส าคญของการประชมทจะตองท าความตกลงรวมกนในการหาขอสรปส าหรบแนวทางการตดตามผลและการเฝาระวงตามแผนและแนวทางการด าเนนการตามแผนทไดก าหนดไว รวมทงการก าหนดความรบผดชอบ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 24

ของแตละฝายทเกยวของกบแผนดงกลาวซงโดยปกตมกจะมการก าหนดระยะเวลาของการด าเนนการตามแผนไวอยางชดเจน

2.3 กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและ

เยาวชนซงตองหาวากระท าความผดในชนกอนการพจารณาคด

องคประกอบการประชม

ผอ านวยการสถานพนจ เชญผเกยวของการประชมไดแก เดกหรอเยาวชนซงตองหาวา

กระท าผดหรอจ าเลย ผเสยหายหรอผแทน

ครอบครวเดกหรอเยาวชนนกจตวทยาหรอนกสงคม

สงเคราะห ผแทนชมชนหรอผแทนหนวยงานทไดรบความ

เสยหาย พนกงานอยการ

ปจจยน าเขา

C;dl;llaf;dalfcl’dv,ls’lv

((

(Zx;z’: การประชมปรกษาหารอ

และการก าหนด แผนแกไขบ าบดฟนฟ

ทมหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทก าหนด

แผนแกไขบ าบดฟนฟทไดรบการยนยอมจากเดกหรอเยาวชน และผเสยหาย

โดยไดรบความเหนชอบจากพนกงานอยการและศาลเยาวชนและครอบครว

กระบวนการ

ผลตผล

ผลลพธ การปฏบตตามเงอนไขของ

ฝายตางๆ การชดใชเยยวยาผเสยหาย และเดกหรอ

เยาวชนซงตองหาวากระท าผดหรอเปนจ าเลยท างานบรการ

สงคมและไมหวนกลบไปกระท าผดซ าอก

หรอสาธารณประโยชนและไมหวนกลบไปกระท าผดซ าอก

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 25

2.4 กระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนซงตองหาวากระท าความผดในชนการพจารณาคด

องคประกอบการประชม

ผประสานการประชม เชญ

ผเกยวของการประชม ไดแก

เดกหรอเยาวชนซงตองหาวา

กระท าความผดหรอจ าเลย

ผเสยหายหรอผแทน

ครอบครวเดกหรอเยาวชน

นกจตวทยา ผแทนชมชนหรอ

ผแทนหนวยงานทไดรบความ

เสยหาย

ปจจยน าเขา

C;dl;llaf;dalfcl’dv,ls’lv

((

(Zx;z’: การประชมปรกษาหารอ

และการก าหนด แผนแกไขบ าบดฟนฟ

ทมหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทก าหนด

แผนแกไขบ าบดฟนฟทไดรบการยนยอมจากเดกหรอ

เยาวชน และผเสยหาย โดยผานความเหนชอบจากศาลและไมหวนกลบไปกระท าผด

ซ าอก

กระบวนการ

ผลตผล

ผลลพธ

การปฏบตตามเงอนไขของฝายตางๆ การชดใชเยยวยา

ผเสยหาย และเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระท าผดหรอเปนจ าเลยท างานบรการ

สงคมและไมหวนกลบไปกระท าผดซ าอก

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 26

2.5 กรอบการศกษาวจยการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชน

ปจจยทมอทธพลตอผลการประชมกลมครอบครวและชมชน

-ระดบการมสวนรวมของครอบครว

-คณภาพของระบบการสนบสนน

-โอกาสทเปดใหครอบตรวและชมชนมสวนรวมในการวางแผน

-ความพงพอใจและการยอมรบของทกฝายตอแผน

-ประสทธภาพขององคกรและหนวยงานรองรบแผน

-จ านวนเครอขายสนบสนนแผน

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทเหมาะสมในกระบวนการยตธรรมทางอาญา เกยวกบเดกและเยาวชน

บรรรรรรรบบบบบ

การวเคราะหและสงเคราะหขอมลเชงคณภาพ

- กรณศกษาชนกอนการ พจารณาคด - กรณศกษาชนระหวางการ พจารณาคด - การสนทนากลมใน 6 พนท - การสมภาษณเชงลก ผทรงคณวฒและผเชยวชาญ - การรบฟงความคดเหน และขอเสนอแนะจากท ประชมสมมนา

แนวคดทฤษฎและหลกการ - ทฤษฎในมตความเขมแขงของ สถาบนครอบครวและชมชน - ทฤษฎความยตธรรมเชง สมานฉนท - สทธครอบครวในการตดสนใจ - ศกยภาพของสถาบนครอบครว - การมสวนรวมของครอบครวและ ชมชน - ความรความเขาใจการประชม - ในชนกอนการพจารณาคด - ในชนระหวางการพจารณาคด

ปจจยทมอทธพลตอผลการประชมกลมครอบครวและชมชน

- ระดบการมสวนรวมของ ครอบครวและชมชน - คณภาพของระบบการสนบสนน - โอกาสทเปดใหครอบครวและ ชมชนมสวนรวมในการวางแผน - ความพงพอใจและการยอมรบ ของทกฝายตอแผน - ประสทธภาพขององคกรและ หนวยงานรองรบแผน - จ านวนเครอขายสนบสนนแผน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 27

บทท 3 วธการศกษา

การศกษาเรอง “การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน” เปนการวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) โดยแบงออกเปนแตละสวน ดงน

สวนแรก ศกษาทบทวนวเคราะหแนวคด ทฤษฎ กฎหมายอนบญญต ขอบงคบ และเอกสารตางๆ ทเกยวของกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของไทยกบตางประเทศ อาท พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 กฎหมายคมครองเดก อนสญญาวาดวยสทธเดก รวมทงแนวคดทฤษฎตางๆ เชน หลกการยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice) การผนคดออกจากการด าเนนการทางอาญา (Diversion) การหลกเลยงการใหเดกเปนเหยออกครงโดยกระบวนการยตธรรม (Revictimization) และกระบวนการลดการตตราเดกและเยาวชนทเขามาในกระบวนการยตธรรม (Destigmatization) และแนวคดเรองประโยชนสงสดของเดก เปนตน

สวนทสอง วเคราะห และสมภาษณผ เกยวของจากการน ากรณศกษาจากตวอยางคด ทด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จ านวน 12 คด และกรณศกษาจากตวอยางคดทด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนจากศาลเยาวชนและครอบครว จ านวน 11 คด

สวนทสาม จดประชมการสนทนากลมทงสวนกลางและภมภาค เพอรวบรวมความคดเหน ศกษาวเคราะหคนหาขอด ขอเสยและเสนอแนวทางแกไข เพอเปนขอมลสวนหนงทใชอางองถง การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน และขอขดของทเกดขนโดยมกลมเปาหมายคอ ผพพากษาศาลยตธรรม พนกงานอยการ ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผทเคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน ไดแก ผกระท าความผด ผเสยหาย ผเกยวของ และประชาชนทสนใจทวไป

สวนทส สมภาษณเชงลก (In-depth Interview) ผบรหารและผทรงคณวฒทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมในเรองการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน จ านวน 10 คน

สวนทหา วเคราะห สงเคราะหงานเพอน าไปสวตถประสงคการศกษา ทตงไว เพอทราบถงรปแบบ ขนตอน วธการ และหลกเกณฑในการประชมกลมครอบครวและชมชนทเหมาะสมทสดกบ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 28

ประเทศไทย เพอพฒนารปแบบ ปรบปรงกฎหมาย และรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาคมครองประโยชนของเดกและเยาวชนและประชาชนไดอยางสงสด แผนการด าเนนงาน 1. วเคราะหและรวบรวมขอมลเบองตนจากแหลงขอมลทตยภม เอกสาร รายงานการวจย รวมทงขอมลตางๆ ทเกยวของกบการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนทงในประเทศและตางประเทศ 2. จดท าแบบสมภาษณ และก าหนดประเดนในการจดประชมการสนทนากลมทจะน าไปใชในการสมภาษณกลมบคคลตางๆ ในแตละพนท ประกอบไปดวยพนทกรงเทพมหานคร พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ภาคกลาง พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบรและจงหวดอทยธาน ภาคเหนอ พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน และภาคใตพนทเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา 3. วเคราะหและท าการสมภาษณเพอสอบถามขอมลจากบคลากรและผมสวนเกยวของจากการน ากรณศกษาจากตวอยางคดทด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน รวมทงผเชยวชาญเฉพาะดานจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจ านวน 12 คด และศาลเยาวชนและครอบครว จ านวน 11 คด 4. จดประชมการสนทนากลมทงสวนกลางและสวนภมภาค เพอรวบรวมความคดเหน ศกษาวเคราะหคนหาขอด ขอเสย และเสนอแนวทางแกไข โดยมกลมเปาหมายคอ ผพพากษาศาลยตธรรม พนกงานอยการ ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผท เคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน ไดแก ผกระท าความผด ผ เสยหาย ผเกยวของและประชาชนทสนใจทวไป ตามประเดนทไดก าหนดไว 5. สมภาษณเชงลก ( In-depth Interview) ผบรหาร และผทรงคณวฒท เกยวของกบกระบวนการยตธรรมในเรองการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน จ านวน 10 คน 6. รวบรวมขอมลทไดจากการสมภาษณ และการประชมสนทนากลม มาวเคราะห สงเคราะหเพอน าไปสวตถประสงคการศกษา 7. จดท ารางรายงานวจยฉบบสมบรณ (Draft Report) ประกอบดวย ผลการศกษาขอมลจากการประชมสนทนากลม และการสมภาษณเชงลกผบรหารและผทรงคณวฒ และสรปผลการศกษาขอมลจากการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 29

8. จดประชมเพอน าเสนอผลการศกษาและเวทวพากษ 9. ด าเนนการวเคราะหขอมลจากการวจยการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน 10. จดท ารายงานฉบบสมบรณ (Final Report) รวมถงสวนทตองจดท าเปนภาษาองกฤษ ประกอบดวยหนาปก (Cover) และบทสรปส าหรบผบรหาร (Executive Summary)

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 30

แผนภาพแสดงขนตอนการด าเนนการวจย

รวบรวมขอมลทตยภม

จดท าแบบสมภาษณ และก าหนดประเดนในการจด

ประชมสนทนากลม

จดประชมสนทนากลม และสมภาษณเชงลก

ทงสวนกลางและสวนภมภาค

รวบรวมกรณศกษาจากสถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชนและศาลเยาวชนและครอบครว

วเคราะหขอมลทงหมด

จดประชมเพอน าเสนอผลการศกษาและเวท

วพากษ

จดท ารายงานฉบบสมบรณ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 31

บทท 4 การด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

เกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศไทย

ในการน าเสนอรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศไทยจะด าเนนการวเคราะหโดยการแยกพจารณาแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอนและวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และในชนการพจารณาคดของศาลเยาวชนและครอบครวรวมทงปญหาขอขดของทเกดขนของประเทศไทย ขอมลทใชในการวเคราะห ไดแก การประชมสนทนากลม ขอมลจากการเกบรวบรวมกรณศกษา และการสมภาษณผทรงคณวฒ โดยแยกเปนหวขอดงน หลกการและแนวทางปฏบต ในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนแหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน 1. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จากการประชมสนทนากลม (Focus group) และกรณศกษา (Case study) 2. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวจากการประชมสนทนากลม (Focus group) และกรณศกษา (Case study) 3. ผลของการประชมกลมครอบครวและชมชนทมตอการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชน ผกระท าความผด ผเสยหาย และชมชน 4. ความคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบแนวคด หลกการและแนวทางปฏบตในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและ วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 32

หลกการและแนวทางปฏบต ในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน 1. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจากการประชมสนทนากลม (Focus group) และกรณศกษา (Case study) 1.1. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจากการประชมสนทนากลม (Focus group) รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในชนกอนการพจารณาคด ตามมาตรา 86 ในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 โดยการเกบรวบรวมขอมลจากการประชมการสนทนากลม ทงสวนกลางและสวนภมภาคเพอรวบรวมความคดเหน ศกษาแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน วธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และปญหาอปสรรคในการด าเนนการเพอน าไปสการจดท าขอเสนอแนะแนวทางการปรบปรงแนวปฏบตและพฒนารปแบบทเหมาะสมของการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนผเขารวมการสนทนากลมประกอบไปดวยกลมสหวชาชพและผมสวนเกยวของ ไดแก พนกงานอยการ ต ารวจนกสงคมสงเคราะห ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผทเคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนไดแก ผกระท าความผด ผเสยหายโดยการด าเนนการของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานครและสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร ขอมลจากการสนทนากลมทงหมดสามารถสรป ไดดงน รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของกลมสหวชาชพและผมสวนเกยวของประกอบดวย พนกงานอยการ ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผทเคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนไดแก ผกระท าความผด ผเสยหาย การด าเนนการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนตามมาตรา 86 ไดแก คดทเขาเกณฑทสามารถใชมาตรการพเศษไดซงประกอบไปดวยหลกเกณฑดงน เปนคดทม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 33

ความผดเลกนอย อตราโทษจ าคกสงสดไมเกน 5 ป เดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกมากอน เปนคดทมผเสยหายหากคดนนมผเสยหาย11 คดเกดขนหลงจากพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ในการด าเนนการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 86 ในคดทมผเสยหายสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะสอบถามผเสยหายวามความยนยอมทจะใหใชมาตรการพเศษตามมาตรา 86 หรอไม หากผเสยหายยนยอม จงจะด าเนนการจดประชมกลมครอบครวและชมชนและจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟและเชญบคคลทเกยวของ ไดแก เดกหรอเยาวชน ผปกครอง ผเสยหาย ผปกครองผเสยหาย พนกงานสอบสวน พนกงานคมประพฤต นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา และพนกงานอยการ เขารวมประชม และเสนอแผนแกไขบ าบดฟนฟแกพนกงานอยการ เพอพจารณาใหความเหนชอบ หากพนกงานอยการเหนชอบตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ จะใหเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟทนท โดยจะมนกสงคมสงเคราะหเปนผตดตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ และรายงานเสนอพนกงานอยการวาเดกไดปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอไม หากเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟเปนทเรยบรอย พนกงานอยการจะสงไมฟองคด จากการทบทวนกฎหมายทเกยวของกบเดกและเยาวชนในตางประเทศพบวา การใชมาตรการพเศษจะใชตงแตชนของต ารวจเชนในประเทศแคนาดา แตในประเทศไทยยงไมมกฎหมายรองรบใหเจาหนาทต ารวจด าเนนการได ซงขอมลจากประชมการสนทนากลมไดสะทอนในเรองดงกลาววาเปน ขอหารอของส านกงานต ารวจแหงชาตมาเปนระยะเวลาพอสมควร แตทประชมมความเหนวาโดยหลกปฏบตควรเปนการตดสนใจทจะด าเนนการโดยพนกงานอยการ และศาลมากกวาในชนการสอบสวนของพนกงานสอบสวนประกอบกบสงคมอาจมองวาพนกงานสอบสวนละเวนการปฏบตหนาทหรอเปนกรณทพนกงานสอบสวนไมรบแจงความ แตหากมกฎหมายรองรบพนกงานสอบสวนกสามารถด าเนนการได รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน การด าเนนการตามมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน ตามมาตรา 86 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด เยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ตามสถตในชวง พ.ศ. 2558 มเพยงแค 3 คดกอนหนานจะเปนการด าเนนการตามมาตรา 63 ในพระราชบญญตฉบบเดม มคดทใชมาตรการพเศษจ านวนมาก แตการด าเนนการใชมาตรการพเศษตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ตามมาตรา 86 มจ านวนคดทเขาขายทสามารถด าเนนการไดจ านวนนอย เพราะ

11 ปจจบนไดมการแกไขเพมเตมในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ .ศ. 2553 จากเดมทมาตรการพเศษใชเฉพาะกบคดทมผเสยหายเทานนแตปจจบนการใชมาตรการพเศษครอบคลมทงคดทมผเสยหายและ คดทไมมผเสยหาย

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 34

สวนใหญเปนคดยาเสพตดหรอการพนน ซงไมมผเสยหายจงไมเขาหลกเกณฑในการใชมาตรการพเศษดงกลาว สวนรปแบบและกระบวนการด าเนนการโดยมาตรการพเศษเรมตนเมอเดกหรอเยาวชนถกจบกมตวและสงมายงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานคมประพฤตจะใชแบบสมภาษณเพอประเมนความเสยงและความจ าเปน (Risks and Needs) เดกหรอเยาวชนทมผลการประเมนความเสยงและความจ าเปนอยในระดบปานกลางถงระดบสงจะไมสามารถด าเนนการตามมาตรา 86 ไดการจะด าเนนการตามมาตรา 86 ไดนน ผลประเมนความเสยงและความจ าเปนตองอยในเกณฑทระดบต าหรอระดบปานกลางและไมมปญหาพเศษ กลาวคอ มปญหาเลกนอยทสามารถแกไขได หลงจากนนจะสมภาษณเดกหรอเยาวชน ผปกครองของเดกหรอเยาวชน สบเสาะทอยอาศยของเดกหรอเยาวชน รวมถงผน าชมชน เพอตรวจทานขอเทจจรงจากขอมลทไดจากการสมภาษณ มการเยยมบานซงผออกไปเยยมบาน คอ พนกงานคมประพฤตเจาของส านวน เพราะเนองจากบางรายอาจมการปดบงขอมลแบบสมภาษณประเมนความเสยงและความจ าเปนอาจจะเปลยนแปลงคาได เมอคนพบขอเทจจรงเพมเตมผลการประเมนจากต าอาจจะไปเปนระดบปานกลางหรอระดบสงได ซงจะท าใหไมเขาเกณฑ เพราะเกณฑของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนก าหนดใหอยในระดบต าหรอระดบปานกลางและไมมปญหาพเศษ จงจะด าเนนการไดประกอบกบผเสยหายใหความยนยอมทจะจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ นอกจากนจะสอบถามความเหนของนกจตวทยาและนกสงคมสงเคราะหทมการประเมนทางจตวทยา มการสมภาษณเกยวกบสภาพแวดลอมของเดกหรอเยาวชนมาประกอบ เพอน าเขาสการประชมทมสหวชาชพ ซงประกอบไปดวยพนกงานคมประพฤตเจาของส านวนพนกงานพนจทท าหนาทควบคมดแลเดกหรอเยาวชน (กรณทถกควบคมตว ไมไดประกนตว) นกจตวทยานกสงคมสงเคราะห โดย 4 วชาชพนจะรวมวเคราะหและสรปความเสยงและความจ าเปนวาอยในระดบใด และจะใชระยะเวลาพอสมควรในการพจารณาการใชมาตรา 86 สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธานสามารถจดด าเนนการประชมกลมวชาชพไดทกครงเนองจากเปนจงหวดทมปรมาณคดนอยจงสามารถท าการประชมวชาชพไดทกราย เมอผลการประเมนความเสยงและความจ าเปนของเดกหรอเยาวชนอยในระดบต าหรอระดบปานกลางและไมมปญหาพเศษทสามารถเขาหลกเกณฑจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟตามมาตรา 86 ได พนกงานคมประพฤตเจาของส านวนจะเสนอความเหนไปยงผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเพอขอความเหนชอบในการใชมาตรา 86 เมอผอ านวยการเหนชอบจะแจงไปยงพนกงานอยการ ใหเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน ซงการประชมของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธานจะสามารถด าเนนการไดครบทกฝายซงประกอบดวย พนกงานอยการ พนกงานสอบสวนเจาของส านวน ผอ านวยการ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห พนกงานคมประพฤตเจาของคด เดกและเยาวชน ผเสยหาย ผน าชมชน การนดหมายเบองตนอาจจะยงยากบาง แตก

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 35

สามารถด าเนนการไดภายใน 1 สปดาห เพราะระยะเวลาการจดท าแผนมกรอบวาตองด าเนนการใหเสรจภายใน 30 วน และผน าชมชนทเขารวมการประชมสวนใหญเปนผใหญบาน หรอก านนและผประสานการประชมของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน คอ พนกงานคมประพฤต หรอ นกสงคมสงเคราะห แตสวนใหญนกสงคมสงเคราะหจะเปนผประสานการประชม และอาจสลบหนาทกนได เพราะบางครงพนกงานคมประพฤตตองท าหนาทน าเสนอรายละเอยดส านวนคดดวย หลงจากททกฝายเหนชอบใหมการใชมาตรการพเศษโดยการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟแลวจะจดใหมการนดหมายวนประชม ในการประชมฝายผเสยหายจะกลาวถงผลกระทบทไดรบจากการกระท าของเดกหรอเยาวชน เสนอแนวทางการเยยวยาและการชดใชคาเสยหาย เมอทงสองฝายพอใจแลวจะเขาสการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟพนกงานคมประพฤตรวมกบสหวชาชพอนๆ จะวเคราะหปญหาแตละดานของเดกหรอเยาวชน และจะก าหนดเงอนไขใหเดกหรอเยาวชนตองด าเนนการตามเงอนไขสวนใดกอน เชน การเขาสระบบการศกษา หรอการประกอบอาชพ ซงแผนแกไขบ าบดฟนฟของเดกหรอเยาวชนแตละรายจะแตกตางกนออกไป เมอทกฝายเหนชอบกบแผนแกไขบ าบดฟนฟจะท าการบนทกความเหนชอบในแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ทงฝายเดกหรอเยาวชน และฝายผเสยหายตองลงนามรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวรวมกน เมอการประชมกลมครอบครวและชมชนด าเนนการเรยบรอยแลว พนกงานคมประพฤตเจาของส านวนจะท าหนงสอแจงไปยงพนกงานอยการ เพอสงแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวใหพนกงานอยการพจารณาใหความเหนชอบ และเมอพนกงานอยการเหนชอบกบแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวจะสงตอไปยงศาลเยาวชนและครอบครว เพอใหทราบวามการจดประชมและท าแผนแกไขบ าบดฟนฟแลว เมอศาลเหนชอบกบแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวจะท าการนดหมายเดกหรอเยาวชนมาใหรบทราบวาแผนแกไขบ าบดฟนฟผานการพจารณาและเหนชอบของพนกงานอยการและศาลเปนทเรยบรอยแลว และใหเรมด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟตามเงอนไขตางๆ ทก าหนดไว เชน มอบหมายใหเดกหรอเยาวชนท างานบรการสงคม นดรายงานตว แผนแกไขบ าบดฟนฟสวนใหญจะใชระยะเวลา 1 ป โดยมอบหมายใหพนกงานคมประพฤต หรอ นกสงคมสงเคราะหเปนผตดตามการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟเมอเดกหรอเยาวชนด าเนนการตามเงอนไขตางๆ ครบถวนเปนทเรยบรอยแลว จะรายงานไปยงพนกงานอยการเพอพจารณาสงไมฟองคดและพนกงานอยการจะแจงมายงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเกยวกบการสงไมฟองคดเดกหรอเยาวชนเพอใหรายงานตอศาลเยาวชนและครอบครวตอไป นอกจากนแลวสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะแจงค าสงไมฟองใหกบพนกงานสอบสวนทราบเปนการเพมเตมดวย การเยยวยาผเสยหาย สวนใหญจะเปนการเยยวยาดวยทรพยซงตคาเปนเงนดวยจ านวนตางๆ รวมทงการขอขมาและการกลาวขอโทษ กอนการประชมกลมครอบครวและชมชนจะมการเจรจาตกลง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 36

กนเรยบรอยโดยอาจมการเจรจากนนอกรอบกอนการประชมกลมครอบครวและชมชน การท าความ ตกลงกนในเรองดงกลาวกอนการประชมกลมครอบครวและชมชนอาจมทงเรองการเยยวยาและการชดใชคาเสยหายควบคกนไป ซงการไมมการเจรจาตกลงนอกรอบรวมกนของทงสองฝายอาจมผลใหการประชมกลมครอบครวและชมชนจะไมส าเรจหรอไมสามารถเกดขนได ถาฝายหนงฝายใดไมยนยอม ผด าเนนการตองด าเนนใหเปนไปตามกระบวนการทางอาญาตอไป แตกรณการด าเนนงานของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธานสวนใหญจะเปนคดเลกๆนอยๆ และผทเกยวของจะยนยอมใหเขาสมาตรการพเศษ อยางไรกตามปญหาการด าเนนงานทพบ สวนใหญจะเปนเรองการตดตามดแลเดกหรอเยาวชนของผปกครองหลงจากไดรบมาตรการและเงอนไขใหปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟแลว โดยบางครงเมอเจาหนาทไปเยยมบานมกพบวาผปกครองไมอยบานหรอไปท างานตางจงหวด ท าใหเดกหรอเยาวชนตองอยบานเพยงล าพง จงตองประสานงานกบผรบผดชอบอน เชน ผน าชมชนเปนตน รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม การด าเนนการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม ตามมาตรา 86 เรมตนเมอเดกหรอเยาวชนถกจบกมตวและสงไปยงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานคมประพฤตจะเปนผพบเดกหรอเยาวชนเปนคนแรกเพอสอบปากค า และส ารวจพฤตการณคดและประวตของเดกหรอเยาวชน และเปนกรณทผเสยหายใหความยนยอมเมอดแลววาเขาหลกเกณฑตามมาตรา 86 พนกงานคมประพฤตจะสงคดไปยงกลมงานประสาน กลมงานประสานจะนดพบเดกหรอเยาวชนเพอประเมนเบองตน ทงทางดานสงคมสงเคราะหและดานจตวทยา และท าการนดประชมกลมครอบครวและชมชนโดยจะเชญผเกยวของทงพนกงานอยการ พนกงานสอบสวน นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห พนกงานคมประพฤต ผน าชมชน และผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เพอดวาเดกหรอเยาวชนรายนควรไดรบการแกไขในจดใด เมอไดแผนแกไขบ าบดฟนฟจากการประชมกลมครอบครวและชมชนมาแลวจะน าเสนอพนกงานอยการ เพอใหพนกงานอยการใหความเหนชอบ เดกและเยาวชนจะอยในเงอนไขของการดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนโดยเฉลยระยะเวลาของแผนแกไขบ าบดฟนฟ คอ 2 ป โดยมการก าหนดใหมารายงานตวเปนระยะๆ และปฏบตตามเงอนไขตางๆ เชน การท างานบรการสงคม ซงถาเดกหรอเยาวชนไมปฏบตตามเงอนไขทก าหนดขนทางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะรายงานตอพนกงานอยการเพอด าเนนการเขาสกระบวนการฟองคดตามปกต ในปจจบนมคดทด าเนนมาตรการพเศษจ านวนลดลง เพราะมปญหาเกยวกบผเสยหายทพบในบางราย ไดแก ปญหาทผเสยหายเปนนตบคคลในคดทเดกถกกลาวหาในฐานความผดลกทรพยจากหางสรรพสนคาทตองรอใบมอบอ านาจ ซงจะเกนระยะเวลา 30 วน ท าใหการด าเนนการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนไมส าเรจ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 37

สถตการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม เรมตงแต พ.ศ.2551 มจ านวน 128 คด พ.ศ. 2552 มจ านวน 93 คด พ.ศ. 2553 มจ านวน 92 คด พ.ศ. 2554 มจ านวน 64 คด พ.ศ. 2555 มจ านวน 5 คด พ.ศ. 2556 มจ านวน 4 คด พ.ศ. 2557 มจ านวน 3 คด พ.ศ. 2558 มจ านวน 1 คด เหตทคดเขาหลกเกณฑลดลง เพราะการก าหนดเกณฑคดทสามารถด าเนนการไดตองเปนคดทมผเสยหายและผเสยหายตองใหความยนยอม ซงการใชมาตรการพเศษตามกฎหมายเดมในมาตรา 63 ไมไดระบเกณฑดงกลาวท าใหคดทเกยวของกบยาเสพตดซงมจ านวนมากหรอคดการพนน ไมเขาหลกเกณฑเพราะไมมผเสยหายโดยตรง ผประสานการประชมจะเปนวชาชพทผานการอบรมการตามหลกสตรของกรมพนจ และคมครองเดกและเยาวชนเปนผประสานการประชม ซงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหมมผผานการอบรมแลวท ง 3 วชาชพ คอ พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา และ นกสงคมสงเคราะห โดยผประสานการประชมจะเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ ตดตามแผนแกไขบ าบดฟนฟทงหมด

สวนการน าชมชนเขามามสวนรวมในเบองตนนนจะพจารณาตามสภาพของเดกหรอเยาวชนแตละรายวาเปนอยางไร หากอยในพนทรอบนอกจะเชญผใหญบาน ก านนทรบทราบและยนยอมใหความรวมมอ โดยครอบครวไมไดอาย หรอกลวทชมชนจะทราบ จะเชญผน าชมชนเขามารวมในการประชม หากเปนเดกและเยาวชนในเขตเมองจะดวาเดกหรอเยาวชนรายนใครเปนผดแลได ซงบางครงจะเปนบคลากรจากโรงเรยนทใกลชดกบเดกหรอเยาวชนหรอวดแตถาไมมจะไมเชญบคคลในชมชนเขารวมประชม

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน

การด าเนนการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน ตามมาตรา 86 ในขนตอนแรกพนกงานคมประพฤตจะใชแบบประเมนความเสยงและความจ าเปน (Risks & Needs) โดยพนกงานคมประพฤตจะใชแบบทดสอบนกบเดกหรอเยาวชน โดยการประเมนจะมผลในระดบต า ปานกลาง และสง การเขาสมาตรการพเศษ ในชนกอนฟองตามมาตรา 86 นนมหลกเกณฑคอ อตราโทษไมเกน 5 ป ผเสยหายยนยอม เดกหรอเยาวชนมความเสยงอยในระดบต าและระดบปานกลาง เดกหรอเยาวชนส านกในการกระท าของตนเอง และมขอตกลงพเศษเฉพาะในพนทจงหวดขอนแกน โดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนไดประสานงานกบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกนวาจะด าเนนการใชมาตรการพเศษเมอมผเสยหายเทานน ในกรณทรฐเปนผเสยหายจะไมด าเนนการมาตราการพเศษดงกลาวซงในสวนกลางของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนไมไดก าหนดเปนขอตายตว จงเปนการตกลงรวมกนในแตละจงหวดเปนการเฉพาะ เมอมคดทเขาเกณฑในการใชมาตรการพเศษจะเรยกผกระท าผดและผเสยหายมาทสถานพนจและคมครองเดก

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 38

และเยาวชน เพอชแจงถงมาตรการพเศษดงกลาวเมอผเสยหายยนยอม ผกระท าผดเขาหลกเกณฑตามขอกฎหมาย พนกงานคมประพฤตจะน าเสนอตอผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เพอจดประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 โดยออกหนงสอเชญพนกงานอยการ พนกงานสอบสวน ผน าชมชน ผปกครองผเสยหาย ผเสยหาย ผปกครองผกระท าผด ผกระท าผด ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนหรอหวหนาฝายคด พนกงานคมประพฤตเจาของส านวน นกจตวทยา และนกสงคมสงเคราะห ในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนจะแจงใหศาลเยาวชนและครอบครวทราบทกราย และแจงพนกงานสอบสวนดวย

กอนการประชมกลมครอบครวและชมชนตามทนดหมาย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะมการจดการประชมยอยนอกรอบขนกอนเพอพดคยตกลงกบผเสยหายวาจะยนยอมใหจดท าแผนหรอไม โดยหวหนาฝายคดและนกจตวทยาเปนผเจรจา เมอถงเวลาประชมกลมครอบครวและชมชนตามทนดหมาย พนกงานคมประพฤตเปดการประชมกลมครอบครวและชมชน โดยชแจงวตถประสงค ผลทแตละฝายไดรบประโยชน ขนตอนการประชมตางๆ จะใหนกสงคมสงเคราะหเปนผน าเสนอ หลงจากทประชมแลว มาตรการและเงอนไขตางๆ ในแผนแกไขบ าบดฟนฟตองไดรบความยนยอมจากผเขารวมประชม โดยสวนมากมาตรการและเงอนไขดงกลาวจะเปนเรองของการบรการสงคมทเปนสาธารณะประโยชนตามทประชมเหนชอบและทเปนประโยชนกบเดกหรอเยาวชน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนก าหนดผดแลพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนโดยมระยะเวลาขนต า 3 เดอน ผตดตามการปฏบตการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟจะเปนนกสงคมสงเคราะห หรอพนกงานคมประพฤตแลวแตกรณ

เมอทประชมตกลงรวมกนในแผนแกไขบ าบดฟนฟแลวจะสงใหพนกงานอยการพจารณา เมอพนกงานอยการเหนชอบตามแผนจะเรยกใหเดกหรอเยาวชนพรอมผปกครอง เขามารบทราบและใหปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว เงอนไขสวนใหญจะเปนเรองเกยวกบการหามออกจากบานหลงจากเวลา 20.00 น. หรอหามเลนเกมเกนวนละกชวโมง เปนตน และเมอเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวน จงจะรายงานผลการปฏบตใหกบพนกงานอยการ เมอพนกงานอยการเหนผล จะพจารณาสงไมฟอง ตอมาสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะแจงผลค าสงไมฟองดงกลาวใหศาลเยาวชนและครอบครวและเจาหนาทต ารวจรบทราบตอไป

ส าหรบผประสานการประชมจะตองเปนผทผานการอบรมจากกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงผประสานการประชมของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกนมทงนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห และพนกงานคมประพฤต โดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน ไดก าหนดใหนกจตวทยาเปนผประสานการประชมซงตองท าหนาทเปนผประสานงานและเชญผน าชมชนเขามารวมกจกรรมกบสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนตงแตชนการสอบปากค าและในการประชมกลมครอบครวและชมชน ผน าชมชนจะเขามารวมประชมเพอ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 39

เสนอความคดเหนตอทประชมในการก าหนดมาตรการและเงอนไขตางๆ ประกอบดวยการใหความคดเหนเกยวกบพฤตกรรมเดกหรอเยาวชนในชมชน ความเสยงของชมชน ซงผน าชมชนสวนใหญพรอมทจะเขามามสวนรวมและตดตามเดกหรอเยาวชนรวมกบเจาหนาทของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ผน าชมชนสวนใหญคอผใหญบาน ผชวยผใหญบาน นายกองคการบรหารสวนต าบล (อบต.) หรอนายกองคการบรหารสวนจงหวด (อบจ.) แตถาในชมชนเมองจะเปนประธานชมชน หรอบางชมชนไมมประธานชมชน จะเชญบคคลทชมชนยอมรบเขามารวมประชมแทน สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนมเครอขายชมชนทส าคญไดแก คณะกรรมการสงเคราะหเดกและเยาวชนประจ าสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และในสวนของวชาชพในชมชน เชน วชาชพทางการแพทยและอนามยจะไดรบการสนบสนนจากโรงพยาบาล ซงในสวนของผน าชมชนจะไดจากการทสบเสาะขอมลของเดกหรอเยาวชนอยแลว ซงเปนในลกษณะของความคนเคยทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ไดท าความรจกกบผน าชมชนจากการท าคด จงสามารถขอความชวยเหลอจากผน าชมชนไดไมยาก

ในประเดนเรองของการชดใช เยยวยา ดแลผเสยหาย จะตองมขอก าหนดในการเยยวยาผเสยหาย โดยจะอธบายใหเดกหรอเยาวชนและผปกครองรบทราบและใหเขาใจถงประเดนดงกลาววาผเสยหายไดรบผลกระทบของการกระท าอยางไร และการเยยวยาจะเปนในลกษณะของการฟนฟสภาพจตใจ และการชดใชดวยเงน สวนมากแลวการเยยวยาไมสามารถเยยวยาไดหมด แตจะด าเนนการเยยวยาใหไดมากทสด

ในสวนของคดทเกดขนและสามารถเขาสมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน จะตองเปนการกระท าผดทมอตราโทษไมเกน 5 ป และตองมความยนยอมจากผเสยหายจงจะสามารถเขาสการใชมาตรการพเศษได คดสวนใหญจะเปนคดลกทรพย คดทะเลาะววาท ท ารายรางกาย และคดทไมไดด าเนนการโดยมอตราโทษทสงเกน 5 ปแตมผเสยหาย จะแนะน าเบองตนใหเยยวยาคาเสยหายกอน ซงเมอถงในชนศาลจะท าใหศาลสามารถใชประกอบการพจารณาใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 หรอตามมาตรา 132 อกทางหนง ในดานสถตของการด าเนนมาตรการพเศษในพ.ศ. 2558 มการด าเนนตามมาตรการพเศษ จ านวนเพยง 3 คด และพ.ศ. 2559 ด าเนนการตามมาตรการพเศษ จ านวนเพยง 2 คดเทานน

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา การด าเนนการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลาเปนการด าเนนการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 86 เรมกอน พ.ศ. 2557 หลงทมการก าหนดใหเกณฑการใชมาตรการพเศษเฉพาะในคดทมผเสยหายเทานนเรมตนเมอเดกหรอเยาวชนเขาสกระบวนการของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานคมประพฤตจะเปนผทท าหนาทคดกรอง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 40

ประเมนความเสยง ถามความเสยงต า เปนการกระท าผดครงแรก ผปกครองสามารถดแลได พฤตกรรมไมเสยหายตอสงคมเกนสมควร ผเสยหายยนยอม พนกงานคมประพฤตจะเสนอใหหวหนากลมงานคดวาคดดงกลาวสามารถเขามาตรการพเศษได หวหนากลมงานคดจะเสนอผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเมอผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเหนชอบจะแจงใหทางศาลเยาวชนและครอบครว และพนกงานสอบสวนรบทราบวาเดกและเยาวชนจะเขาสกระบวนการมาตรการพเศษหลงจากนนจะสงงานตอใหกลมงานประสานไดแกนกสงคมสงเคราะห นกจตวทยาด าเนนการประเมนเดกหรอเยาวชน

นกสงคมสงเคราะหจะเปนผประสานการประชม ซงเปนคนเดยวทผานการอบรมการเปน ผประสานการประชมของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลาหากทงผเสยหายและเดกหรอเยาวชนใหความยนยอมในการด าเนนการตามมาตรการพเศษพนกงานคมประพฤตจะตดตอและเจรจากบผปกครองในการเขาสมาตรการพเศษดงกลาวไดหากผปกครองยนยอม จะท าบนทกขอตกลงระหวางพนกงานคมประพฤตเดกหรอเยาวชน และผปกครอง หลงจากนนเขาสกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟได จะมการท าขอตกลงระหวางผประสานการประชมกบผเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ไดแก นกจตวทยา พนกงานคมประพฤต ครอบครวทงสองฝายเมอท าขอตกลงรวมกนเสรจแลวจะท าการนดวนประชมกลมครอบครวและชมชน โดยประกอบดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานอยการ เดกหรอเยาวชน ผปกครอง ผน าชมชน ผแทนทองถน ฝายผเสยหาย นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา และพนกงานคมประพฤตเจาของคด เขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าและตกลงในแผนแกไขบ าบดฟนฟ เมอเดกหรอเยาวชนด าเนนการตามมาตรการและเงอนไขทก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟเปนทเรยบรอยแลว พนกงานคมประพฤตเจาของส านวนจะรายงานใหพนกงานอยการพจารณาค าสงไมฟอง ซงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะรายงานตอศาลเยาวชนและครอบครวใหทราบ ในการน าชมชนเขามามสวนรวมนน เครอขายชมชนในพนทจงหวดสงขลาเดมมศนยยตธรรมชมชน โดยการประสานไปยงศนยยตธรรมชมชนโดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะตดตอกบชมชนโดยตรง ขอใหชมชนเปนผดแลตดตามเดกหรอเยาวชนแทนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงชมชนมกจะใหความรวมมอและไมไดมองเดกหรอเยาวชนในแงลบอกทงเขาใจวาชมชนตองชวยเหลอดแลเดกหรอเยาวชนในชมชนดวย ระยะเวลาของแผนแกไขบ าบดฟนฟจะใชระยะเวลาประมาณ 6 เดอน หรอ 1 ป โดยก าหนดเงอนไขใหท างานบรการสงคมและรายงานตวตอพนกงานสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนโดยจะเสรมความรความเขาใจในทกษะชวตดานตางๆ หากเดกหรอเยาวชนมปญหาเกยวกบการใชยาเสพตดจะใหเขารบการบ าบด ในพนทของจงหวดสงขลามคดจ านวนมากพอสมควรทผเสยหายไมยนยอมให

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 41

จดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเพราะวาความเชอของคนในพนททมองวาหากไดรบความเสยหายทางรางกายหรอทรพยสน จะตองการใหศาลพจารณาตดสนคดมากกวาการแกไขเยยวยาหรอการใชแนวทางอนๆในการชวยเหลอเดกหรอเยาวชนใหออกจากกระบวนการยตธรรมซงเปนเหตทท าใหการด าเนนการใชมาตรการพเศษมจ านวนลดลงไปมากโดยเฉพาะอยางยงหลงจากการน าเกณฑการใชมาตรการพเศษเฉพาะคดทมผเสยหายมาใชตงแต พ.ศ.2557 เปนตนมา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลาไดมการด าเนนการใชมาตรการพเศษเพยง 1 คดเทานน และหลงจากนนไมไดด าเนนการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 86 เลย รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานครและสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร การด าเนนการใชมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานครและจงหวดนนทบรตามมาตรา 86 เรมตนเมอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนไดรบส านวน พนกงานคมประพฤตจะเรมคดกรองเดกหรอเยาวชนวาอยในหลกเกณฑทสามารถใชมาตรการพเศษไดหรอไม โดยใชแบบประเมนความเสยงและความจ าเปน (Risks and Needs) เดมระดบการประเมนจะตองอยในระดบต าเทานนจงจะสามารถเขาสมาตรการพเศษได แตปจจบนกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนมนโยบายใหเพมการใชมาตรการพเศษ จงไดขยายระดบการประเมนทอยในระดบปานกลางกสามารถเขาสการใชมาตรการพเศษไดเชนกน ซงในสวนนจะแตกตางกบศาลเยาวชนและครอบครวซงจะพจารณาขอมลการประเมนจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะตองอยในเกณฑระดบต าเทานนจงจะพจารณาตอไปวาจะเขาสมาตรการพเศษหรอไมพรอมกบหลกเกณฑขออนๆ และถาเกณฑประเมนความเสยงและความจ าเปนอยในระดบปานกลางจะใชมาตรการรอการลงอาญาโดยการคมประพฤตแทน หลงจากนนจะเรมสอบปากค าเดกหรอเยาวชน และหากมผเสยหายซงหากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนไมมขอมลผเสยหาย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะประสานพนกงานสอบสวนเจาของส านวนใหประสานผเสยหายใหเขามาใหขอมล ประเดนเกยวกบผเสยหายในสวนน พบวา คดทมอตราโทษจ าคกไมเกน 5 ป เชน คดท ารายรางกาย ซงเชอวาในชนสอบสวนโดยเจาพนกงานต ารวจไดท าการไกลเกลยในเบองตนแลว แตไกลเกลยไมส าเรจคดจงเขาสชนฟองรองคดและอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เมอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเชญผเสยหายมาใหขอมล ซงทางผเสยหายจะไมคอยใหความรวมมอ เพราะคดวากระบวนการซ าซอน ในเมอด าเนนการกบชนต ารวจแลว สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะตองอธบายเพมเตมใหผเสยหายเขาใจ เมออธบายเขาใจแลวจะสามารถน าเรองเขาสมาตรการพเศษเมอผเสยหายเหนวามาตรการดงกลาวจะเปนประโยชนกบเดกหรอเยาวชนมากกวาการด าเนนคด จงอาจท าให

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 42

ผเสยหายบางรายตองการเรยกคาเสยหายเพมเตม เชน มรายทพบวาในชนต ารวจเรยกคาเสยหายจ านวน 50,000 บาท เมอเขาสชนการด าเนนการโดยมาตรการพเศษของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนผเสยหายไดเรยกรองคาเสยหายเพมเตมเปนจ านวน 2,000,000 บาท ซงในกรณนจะเขาหลกเกณฑทสามารถด าเนนการไดหมด สามารถเขาสกระบวนการ ซงจะด าเนนการตามคมอการปฏบตตามมาตรา 86 และขอบงคบตางๆทเกยวของได ยกเวนปญหาการทผเสยหายเรยกคาเสยหายเพมเตม สถตใน พ.ศ.2556 มการด าเนนการใชมาตรการพเศษเพยงจ านวน 2 คด ในคดแรกคอขอหา ลกทรพย ระหวางนอยในขนการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ คดทสองอยระหวางการพจารณาเหนชอบแผนแกไขบ าบดฟนฟของพนกงานอยการ ใน พ.ศ.2557 พนกงานอยการมค าสงไมฟอง และ ไดยตการด าเนนคดเรยบรอยแลว พ.ศ.2558 ด าเนนการอย 5 คด คดแรกพนกงานอยการเหนชอบตามแผนแกไขบ าบดฟนฟแลวและอยระหวางการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟอย คดทสอง คดทสาม และคดทสเปนคดลกทรพย ซงพนกงานอยการมค าสงไมฟองเชนกน และคดทหา เปนคดลกทรพย อยระหวางปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ พ.ศ.2559 เปนคดท ารายรางกาย อยระหวางการพจารณาแผนแกไขบ าบดฟนฟของพนกงานอยการ และเหตทท าใหสถตคดทเขาสการใชมาตรการพเศษยงมจ านวนนอยสวนหนงเกดจากทผเสยหายไมยนยอมในการด าเนนการดวยมาตรการพเศษ ส าหรบปญหาและอปสรรค ผ เขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชนในเขตกรงเทพมหานครนน ชมชนในพนทจะเปนเขตทเดกหรอเยาวชนพกอาศยอย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะมคณะกรรมการสงเคราะหประจ าสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในเขตตางๆ ซงถาคดใดตองการความรวมมอ ขอขอมลเดกหรอเยาวชนจะสามารถประสานไดทนทในนามของคณะกรรมการสงเคราะหฯ หรอหนวยงานราชการทเกยวของ สามารถเชญมาเขารวมได สวนพนทจงหวดนนทบรนน จะใชชมชนเขามามสวนรวมนอย เนองจากจงหวดนนทบรมความหลากหลายกลมมาก หลายคนจะท าหนาทหลายอยาง ท างานซ าซอนกน เมอถงเวลาการประสานใหมาเขารวมทางชมชนจะไมมผแทนชมชนเขารวมประชม แตบางคดมชมชนใหความรวมมอในการเขารวมประชมเปนอยางด แตเมอถงขนตอนการตดตามผลตามแผนแกไขบ าบดฟนฟจะไมไดรบความรวมมอจากชมชนเทาทควร สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงเนนในสวนของครอบครวของเดกและเยาวชนมากกวาชมชน โดยตระหนกวาชมชนในพนทเขตเมองเชนกรงเทพมหานครและนนทบรสวนใหญสมาชกชมชนมกจะไมใชคนในพนท สามารถน าเขามามสวนรวมไดอยางจ ากด ชมชนจงไมไดใชเปนองคประกอบหลกของการประชมกลมครอบครวและชมชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 43

สรปแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจากการเกบรวบรวมขอมลการประชมสนทนากลม (Focus group) ไดดงน

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

หลกเกณฑการด าเนนการ อตราโทษจ าคกสงสดไมเกน 5 ป, เดกหรอเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกมากอน, ผกระท าผดส านกในการกระท าของตนเอง, เปนคดทมผเสยหายและไดรบความยนยอมโดยผเสยหาย

ขนตอนการด าเนนการใชมาตราการพเศษตามมาตรา86 มาตรา 87 และมาตรา88 ในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

เมอเดกหรอเยาวชนถกน าตวไปสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานคมประพฤตจะเปนผพบเดกหรอเยาวชนกอนเพอสอบปากค า และดพฤตการณคด ดประวตของเดกหรอเยาวชนและจะใชแบบสมภาษณเพอประเมนความเสยงและความจ าเปนโดยผลการประเมนตองอยในระดบต า หรอระดบปานกลางและไมมปญหาพเศษ คอ มปญหาเลกนอยทสามารถแกไขได หลงจากผลการประเมนอยในระดบทผานเกณฑ และครบเงอนไขการเขาสมาตรการพเศษตามมาตรา 86 พนกงานคมประพฤตจะเสนอความเหนตอผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เพอจดประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 เมอผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เหนชอบจงจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ แลวสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะออกหนงสอเชญแจง ผเขารวมประชม รวมถงจะแจงศาลเยาวชนและครอบครว และพนกงานสอบสวนดวย กอนทจะเขาสการประชมตามวนทนดหมาย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะมการจดการประชมยอยนอกรอบขนกอน เพอเปนการพดคยตกลงกบผเสยหาย การเจรจากบผเสยหายเพอใหความยนยอมใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยมหวหนาฝายคดและนกจตวทยาเปนผน าในการเจรจา เมอเขาสการประชมตามวนเวลาทนดหมายการประชม พนกงานคมประพฤตเจาของส านวน เรมชแจงวตถประสงค ผลทแตละฝายไดรบประโยชน ขนตอนการประชมตางๆจะใหผประสานการประชมเปนผน าเสนอในล าดบตอไป หลงจากท

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 44

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ประชมแลว แผนแกไขบ าบดฟนฟพรอมทงมาตรการเงอนไขตางๆ ตองไดรบความยนยอมจากผเขารวมประชมทงหมด หลงจากทประชมตกลงกนในแผนแกไขบ าบดฟนฟไดแลว จะสงแผนแกไขบ าบดฟนฟใหพนกงานอยการพจารณา เมอพนกงานอยการไดรบแผนแกไขบ าบดฟนฟและความเหนของผอ านวยการสถานพนจแลว หากมขอสงสยอาจสอบถามผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทเกยวของเพอประกอบการพจารณาได ถาพนกงานอยการไมเหนชอบดวยกบแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหสงแกไขแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอสงด าเนนคดตอไปและใหผอ านวยการสถานพนจแจงค าสงของพนกงานอยการใหพนกงานสอบสวนและผทเกยวของทราบ หากพนกงานอยการเหนวาแผนแกไขบ าบดฟนฟไดเปนไปเพอประโยชนสงสดของเดกหรอเยาวชนแลวเพอประโยชนแหงความยตธรรมใหพนกงานอยการเหนชอบกบแผนดงกลาว และใหมการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาวไดทนท พรอมทงใหรายงานใหศาลทราบ ในกรณทปรากฏขอเทจจรงแกศาลวากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟนนไมชอบดวยกฎหมาย ใหศาลพจารณาสงตามทเหนสมควรศาลตองมค าสงตามวรรคสามภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบรายงาน ทงนใหประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของทประชมใหญศาลฎกาออกขอก าหนด12 เกยวกบแนวทางในการด าเนนการของศาลดวย ในการจ ดท าแผนแก ไขบ าบ ด ฟน ฟตามมาตรา 86 ใหผอ านวยการสถานพนจเชญฝายเดกหรอเยาวชนซงตองหาวากระท าความผดฝายผเสยหาย และนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหเขารวมประชม และหากเหนสมควรอาจเชญผแทนชมชนหรอหนวยงานทมหนาทเกยวของหรอไดรบผลกระทบจากการกระท าความผด หรอพนกงานอยการดวยกได ทงนจะตองจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟให

12 ขอก าหนดของประธานศาลฎกา วาดวยแนวทางการพจารณากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟชนกอนฟองคด พ.ศ. ๒๕๕๗

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 45

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

แลวเสรจและเสนอใหพนกงานอยการพจารณาภายในสามสบวน 13 นบแตวนทเดกหรอเยาวชนส านกในการกระท า แผนแกไขบ าบดฟนฟตองไมมลกษณะเปนการจ ากดสทธหรอเสรภาพของเดกหรอเยาวชน เวนแตเปนการก าหนดขนเพอประโยชนของเดกหรอเยาวชนนนหรอเพอคมครองประโยชนสาธารณะและไมมลกษณะเปนการละเมดศกดศรความเปนมนษยของเดกหรอเยาวชน แผนแกไขบ าบดฟนฟตามวรรคหนง อาจก าหนดใหวากลาวตกเตอน ก าหนดเงอนไขใหเดกหรอเยาวชนปฏบต และหากจ าเปนเพอประโยชนในการคมครองเดกหรอเยาวชน อาจก าหนดใหบดา มารดา ผปกครอง บคคลหรอองคการซงเดกหรอเยาวชนอาศยอยดวยปฏบตดวยกได ก าหนดใหชดใชเยยวยาความเสยหาย ก าหนดใหท างานบรการสงคมหรอท างานสาธารณประโยชนไมเกนสามสบชวโมง หรอก าหนดใหน ามาตรการอยางหนงหรอหลายอยางมาใชเพอประโยชนในการแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชน ทงนระยะเวลาในการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟตองไมเกนหนงป หลกเกณฑ วธการ และเงอนไขในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหเปนไปตามระเบยบทอธบดก าหนด ผมหนาทปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ ตองปฏบตใหเปนไปตามแผนแกไขบ าบดฟนฟนน หากฝาฝนหรอไมปฏบตตาม ใหผอ านวยการสถานพนจรายงานใหพนกงานอยการทราบและแจงใหพนกงานสอบสวนด าเนนคดตอไป เมอมการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ใหผอ านวยการสถานพนจรายงานใหพนกงานอยการทราบ หากพนกงานอยการเหนชอบใหมอ านาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนน ค าสงไมฟองของพนกงานอยการใหเปนทสด และสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ทงนไมตดสทธผมสวนไดสวนเสยทจะด าเนนคด

13 มาตรา 87 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 46

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

สวนแพง และใหผอ านวยการสถานพนจรายงานค าสงไมฟองใหศาลทราบ14

หนวยงานและกลไกส าคญในการก าหนดการประชมและการบรหารการประชม

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ผประสานการประชม เปนผทผานการอบรมจากกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนแตละจงหวดจะมนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห และ พนกงานคมประพฤต ทผานการอบรม โดยแตละสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะเปนผก าหนดบทบาทหนาทวาสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดใดจะใหใครเปนผประสานการประชมในแตละคด

ผเขารวมการประชม พนกงานอยการ พนกงานสอบสวน ผน าชมชน (ถาม) ผปกครองผเสยหาย ผเสยหาย ผปกครองผกระท าผด ผกระท าผด ผอ านวยการสถานพนจหรอหวหนาฝายคด พนกงานคมประพฤตเจาของส านวน นกจตวทยา และนกสงคมสงเคราะห

บทบาทของครอบครว สมาชกในครอบครวหรอบคคลทดแลเดกและเยาวชนจะตองเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนและตองรบผดชอบในการเยยวยาผเสยหายทงในลกษณะของการฟนฟสภาพจตใจและชดใชคาเสยหายเปนจ านวนเงน

บทบาทของผเสยหาย สมครใจใหความยนยอมใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนและเขารวมการประชม แสดงความรสกและใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

บทบาทของชมชน ในพนทของชมชนเมอง สวนใหญจะไมไดเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน เนองจากเมอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนประสานไปยงชมชนมกจะไมไดรบการตอบกลบ สวนชมชนในตางจงหวดม จงหวดอทยธาน จงหวดเชยงใหม และ จงหวดขอนแกน ทมเครอขายชมชนทเขมแขง สามารถเขามามสวนรวมการประชมกลมครอบครวและชมชนกบสถานพนจและคมครองเดกและ

14อภรด โพธพรอม (2553) หนา 112-137

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 47

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

เยาวชนได สวนในจงหวดสงขลาจะใชชมชนเปนผตดตามดแลเดกหรอเยาวชนแทนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในขอบงคบและเงอนไขทก าหนดขนในทประชมกลมครอบครวและชมชน

ผลของการประชม สวนใหญขอบงคบเงอนไขตางๆ จะเปนเรองของการบรการสงคมทเปนสาธารณะประโยชนตามทประชมเหนชอบและทเปนประโยชนกบเดกและเยาวชน โดยใหสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนสถานทก าหนดดแลพฤตกรรมของเดกและเยาวชน โดยมระยะเวลาขนต าจะอยท 3-6 เดอน เชน การหามออกจากบานหลงจากเวลา 20.00 น. หามเลนเกมเกนวนละกชวโมง ใหมารายงานตวและรบค าปรกษากบนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงเปนการสรางกรอบพฤตกรรมในชวงระยะเวลาหนง และเมอเดกหรอเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ใหผอ านวยการสถานพนจรายงานใหพนกงานอยการทราบ หากพนกงานอยการเหนชอบใหมอ านาจสงไมฟองเดกหรอเยาวชนนน ค าสงไมฟองของพนกงานอยการใหเปนทสด และสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ทงนไมตดสทธผมสวนไดสวนเสย ทจะด าเนนคดสวนแพง และใหผอ านวยการสถานพนจรายงานค าสงไมฟองใหศาลทราบ

ผรบผดชอบการบรหารแผนและการด าเนนการตามแผน

นกสงคมสงเคราะห พนกงานคมประพฤต หรอนกจตวทยา แลวแตจะก าหนดบทบาทหนาทไวของแตละสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ปญหา อปส ร รค ใ น ก า รด าเนนการ

1. หลกเกณฑการเขาสมาตรการพเศษเดมทก าหนดใหตองเปนคดทตองมผเสยหายเทานน กอนการแกไขพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เปนเหตใหสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในแตละจงหวดมจ านวนคดทสามารถด าเนนการใชมาตราการพเศษตามมาตรา 86 ในปรมาณทลดลงไปจากการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนตามกฎหมายฉบบเดม

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 48

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

2. ปญหาเกยวกบการเขาสเงอนไขของการใชมาตรการพเศษทตองไดรบความยนยอมจากผเสยหายในบางเขตอ านาจศาลทผเสยหายและผมสวนไดสวนเสยยงไมเขาใจในหลกการและความมงหมายของมาตรการพเศษ และยงศรทธาในความยตธรรมโดยการสคด และการพพากษาคดโดยศาล 3. ปญหาการขาดการมสวนรวมของครอบครวและชมชนในการประชมกลมครอบครวและชมชนและการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยเฉพาะในชมชนเขตพนทเมองเชน กรงเทพมหานคร ความรวมมอของครอบครวและชมชนในพนทยงอยในระดบต า 4. ปญหาการด าเนนการใหครบขนตอนของการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยเฉพาะอยางยงขนตอนในการประเมนและตดตามผลการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟในครอบครวและชมชน ทงนเนองจากขาดบคลากรในการด าเนนการตามขนตอนดงกลาว 5. ปญหาดานการเงนของจ าเลยและครอบครวทใชในการประกนตวทยงไมสามารถขอคนไดระหวางการใชมาตรการพเศษ

1.2. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจากกรณศกษา (Case study) กรณศกษาตวอยางคดตางๆ ทเกยวของกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในชนกอนการพจารณาคดตามมาตรา 86 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 จ านวนทงสน 12 กรณศกษา ประกอบไปดวยกรณศกษาจาก สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน จ านวน 2 กรณศกษา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม จ านวน 2 กรณศกษา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน จ านวน 2 กรณศกษา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา จ านวน 2 กรณศกษา สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร จ านวน 2 กรณศกษา และสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานคร จ านวน 2 กรณศกษา ซงการคดเลอกกรณศกษาตวอยางคดนน จะใชวธการโดยใหทางเจาหนาทของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนแตละจงหวด คดเลอกคดทไดมการด าเนนมาตรการพเศษตามมาตรา 86 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 49

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เสรจสนและมค าสงไมฟองจากพนกงานอยการแลว และพบวาแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอนและวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน สามารถแจกแจงรายละเอยดไดดงตอไปน

กรณศกษา ผกระท าความผด (นามสมมต)

อาย (ป)

ฐานความผด สถานพนจและคมครองเดกและ

เยาวชน 1 เดกชายเอ 14 ขบขรถในทางโดยประมาทเปนเหต ให เฉยวชน

ทรพยสนผอนเสยหาย มผอนไดรบอนตรายแกกายและไดรบอนตรายสาหส

จงหวดอทยธาน

2 นาย บ 17 ขบรถในทางโดยประมาทเปนเหตใหชนรถผอนไดรบความเสยหายมผไดรบอนตรายสาหสแลวหลบหน

จงหวดอทยธาน

3 นายซ 17 บกรกเคหสถานในเวลากลางคน และพยายามลกทรพย

จงหวดเชยงใหม

4 นายด 18 ลกทรพยหรอรบของโจร จงหวดเชยงใหม 5 เดกชายอ 14 ลกทรพยในเคหสถาน จงหวดขอนแกน 6 เดกชายเอฟ 12 กระท าการโดยประมาทเปนเหตใหเกดอนตรายแก

กายหรอจตใจ จงหวดขอนแกน

7 นายจ 15 รวมกนผลตและมยาเสพตดใหโทษประเภท 5 (พชกระทอม) ไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาต

จงหวดสงขลา

8 นายเอช 17 รวมกนมยาเสพตดใหโทษประเภท 5 (พชกระทอม) ไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาต

จงหวดสงขลา

9 เดกชายไอ 12 ลกทรพยหรอรบของโจร จงหวดนนทบร 10 เดกชายเจ 14 พกพาอาวธไปในเมอง หมบานหรอทางสาธารณะโดย

เปดเผยหรอไมมเหตอนควร จงหวดนนทบร

11 นายเค 16 ลกทรพยหรอรบของโจร กรงเทพมหานคร 12 นายแอล 17 ลกทรพย กรงเทพมหานคร

กรณศกษาท 1 เดกชายเอ (ฐานกระท าความผด คอ ขบขรถในทางโดยประมาทเปนเหตใหเฉยวชนทรพยสนผอนเสยหาย มผอนไดรบอนตรายแกกายและไดรบอนตรายสาหส) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด

เดกชายเอ อาย 14 ป ก าลงศกษาอยชนมธยมศกษาปท 2 สภาพครอบครวปจจบนคอบดามารดาหยารางกน และอยในความดแลของยาย เดกชายเอ มสขภาพรางกายปกต ไมสบบหร ไมดมสราและไมเคยเสพหรอเกยวของกบยาเสพตด และไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 50

สาเหตในการกระท าความผด เดกชาย เอ ขาดความระมดระวงขบขรถดวยความประมาท เลยวรถจกรยานยนตโดยไมไดด

ใหดเสยกอนจงท าใหรถจกรยานยนตทเดกขบขชนกบรถจกรยานยนตของผเสยหาย รถจกรยานยนตไดรบความเสยหายและมผไดรบบาดเจบสาหสโดยมผเสยหายเปนสามภรรยากนและลกชายอกหนงคนซงภรรยาและลกชายไดรบบาดเจบ โดยหลงเกดเหตผเสยหายทงสองกบมารดาเดกชายเอตกลงจะใหตางฝายตางซอมรถเอง แตตกลงไมไดในเบองตนทางฝายผเสยหายจงแจงด าเนนคดกบเดกชายเอแตตอมาผเสยหายเสยคาซอมรถยนตจ านวน 12,000 บาท และไมประสงคจะเรยกคาเสยหายและด าเนนคดเนองจากสงสารเดกชายเอ ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : พนกงานคมประพฤต และนกสงคมสงเคราะห ผเขารวมการประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน, พนกงานอยการ , พนกงานสอบสวน , นกสงคมสงเคราะห , พนกงานคมประพฤต , นกจตวทยา, ผน าชมชน, มารดาเดกชายเอ , เดกชายเอ, ผเสยหาย, ผปกครองผเสยหาย โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเดกเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเดกเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 3. หามเดกสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภท และหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 4. หามเดกเกยวของกบการพนนและอบายมขทกชนด 5. หามเดกเขาไปในสถานบนเทงเรงรมย และสถานททมการเลนการพนน 6. หามเดกขบขรถจกรยานยนตหรอขบรถยนตโดยไมมใบอนญาตขบขและใหเดกท าใบขบขจกรยานยนตเมอเดกอายครบเกณฑทกฎหมายก าหนด 7. ใหเดกใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท หรอมเพศสมพนธกอนวยอนควร เปนตน 8. ใหเดกศกษาตอจนจบการศกษาภาคบงคบ และน าผลการเรยนมาแสดงดวยทกครงเมอมารายงานตว 9. ใหเดกตงใจศกษาเลาเรยน และประพฤตตนอยในกฎระเบยบของโรงเรยน 10. ใหเดกเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 11. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 51

12. หามเดกนอนคางคนบานเพอน ยกเวนไดรบอนญาตจากผปกครองแลวเทานน 13. ใหเดกท างานบรการสงคมหรอท างานสาธารณะประโยชนในหมบานของเดก รวมเปนเวลา 20 ชวโมง 14. ฝายผเสยหายไมตดใจเรยกรองคาเสยหายจากเดกแตอยางใด ทงนเหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง เดกส านกในการกระท าของตนเอง และมผลการประเมนความเสยงและความจ าเปนอยในระดบปานกลางแตไมมปญหาพเศษ เดกจะประพฤตปฏบตตนตามกฎหมายบานเมอง โดยมผปกครองคอยดแลเอาใจใสอยางเขมงวด และหากไมปฏบตตามเงอนไขยนยอมจะรบโทษตามกฎหมายตอไป ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน เดกอยในความดแลของของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เปนระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหมารายงานตวตอเจาหนาทตดตามผลทก 4 เดอน สถานะปจจบน แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 2 นายบ (ฐานความผด คอ ขบรถในทางโดยประมาทเปนเหตใหชนรถผอนไดรบความเสยหายมผไดรบอนตรายสาหสแลวหลบหน) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายบ อาย 17 ป สภาพครอบครวปจจบนบดามารดาอยรวมกน แตนายบอาศยอยกบยาย และไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด นายบขบขรถจกรยานยนตโดยขาดความระมดระวง จนมาถงท เกดเหตได เฉยวชนรถจกรยานยนตของผเสยหายลมลงท าใหผเสยหายไดรบบาดเจบสาหสโดยผเสยหายขรถจกรยานยนตไปเทยวงานวด ระหวางทางถกนายบขบขเฉยวชนลมลง และไมทราบเหตการณหลงจากนน เมอผเสยหายฟนขนมาพบวา ตนเองรกษาตวอยในหองฉกเฉน ของโรงพยาบาลอทยธาน เนองจากมามแตก และบาดเจบทแขนซายท าใหเหยยดตรงไมได แตใชงานหยบจบสงของได ผเสยหายรกษาตวประมาณ 2 เดอน จงกลบบานได และใชสทธรกษาพยาบาลโดยไมเสยคาใชจาย ระหวางผเสยหายอยโรงพยาบาล บตรสาวผเสยหายไดตกลงกบนายบและรบเงนคาเสยหายจ านวน 7,500 บาท ผเสยหายเหนวานายบไมมพฤตกรรมเกเร ก าลงศกษาเลาเรยน แมบดามารดาไปท างานตางจงหวด แตมยายคอยควบคมดแลจงไมตดใจด าเนนคดกบเยาวชนอกตอไป ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : พนกงานคมประพฤต และนกสงคมสงเคราะห

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 52

ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน , พนกงานอยการ , พนกงานสอบสวน , นกสงคมสงเคราะห , พนกงานคมประพฤต , นกจตวทยา , ผน าชมชน, ผปกครองเยาวชน, เยาวชน ผเสยหาย โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเยาวชนเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 3. หามเยาวชนสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภท และหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 4. หามเยาวชนเกยวของกบการพนนและอบายมขทกชนด 5. หามเยาวชนเขาไปในสถานบนเทงเรงรมย และสถานททมการเลนการพนน 6. หามเยาวชนขบขรถจกรยานยนตหรอขบรถยนตโดยไมมใบอนญาตขบข 7. ใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท หรอมเพศสมพนธกอนวยอนควร เปนตน 8. ใหเยาวชนศกษาตอ และน าผลการเรยนมาแสดงดวยทกครงเมอมารายงานตว 9. ใหเยาวชนตงใจศกษาเลาเรยน และประพฤตตนอยในกฎระเบยบของโรงเรยน 10. ใหเยาวชนเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 11. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน 12. หามเยาวชนนอนคางคนบานเพอน ยกเวนไดรบอนญาตจากผปกครองแลวเทานน 13. ใหเยาวชนท างานบรการสงคมหรอท างานสาธารณะประโยชนทโรงเรยน และในหมบานของเยาวชน รวมเปนเวลา 20 ชวโมง 14. ฝายผเสยหายไดรบเงนชดใชคาเสยหายจากฝายเยาวชน จ านวน 7,500 บาท และในขณะ ทมการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ฝายเยาวชนมอบเงนใหแกผเสยหายอกจ านวน 1,000 บาท และผเสยหายไมตดใจเรยกรองคาเสยหายใดๆ และไมประสงคด าเนนคดกบเยาวชนตอไป ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหมารายงานตวตอเจาหนาทตดตามผลทก 4 เดอน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 53

กรณศกษาท 3 นายซ (ฐานความผด คอ บกรกเคหสถานในเวลากลางคน และพยายามลกทรพย) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายซ อาย 17 ป จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 3 และไมศกษาตอในชนมธยมปลาย และชวยท างานทบาน สภาพครอบครวปจจบนคอบดามารดาอยรวมกนปกตไมมปญหาใดๆ ในครอบครวสขภาพกายปกต สบบหร ดมเบยร สรา ในชวงเรยนเคยทดลองเสพยาบา 2 ครง และเสพกญชา 3-4 ครง เพราะเพอนชวน สรปวา เปนผเสพครงคราวไมตอเนอง ไมเคยมพฤตกรรมการจ าหนายรบจางจ าหนายยาเสพตด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด นายซ มการใชชวตท อสระ เนองจากบดามารดาไมไดตดตามดแลอยางใกลชด และมพฤตกรรมชอบเทยวเตร คบเพอน และอยในวยคกคะนอง ขาดการยงคด ประกอบกบนายซมพฤตกรรมผดปกตขณะพกอาศยอยในชมชนจะมพฤตกรรมลกขโมยชดชนในสตรมาเกบไว จนบ ดามารดาทราบจงไดวากลาวตกเตอน ทงนนายซเกดความอบอายคนในชมชนททราบพฤตกรรมของตน จงมาท างานในเมองเชยงใหม แตเมอสบโอกาสนายซไดเขาไปในบรเวณบานของบคคลอนโดยไมไดรบอนญาต เพอจะลกขโมยชดชนในสตร ภายหลงมคนมาพบนายซพรอมกบชดชนในสตรซงนายซเกบตดตวไวอกจ านวนหนงจงสงสยวานายซจะเขามาท าการลกขโมยเอาชดชนในสตรจากในบรเวณทเกดเหตดวย จงควบคมตวนายซไวและแจงเจาหนาทต ารวจมาท าการจบกม โดยผเสยหายเปดรานจ าหนายและตดตงกระจก และอลมเนยม โดยจะมอบหมายใหพยานผพบเหนนายซขณะกระท าความผด เปนคนดแลรานดงกลาวในชวงกลางคน หลงจากเกดเหตผปกครองไดพานายซมาตดตอพดคยและขอโทษผเสยหายแลว ฝายผเสยหายไมไดตดใจเรยกรองคาเสยหายใดๆ อกและไมไดตดใจด าเนนคดกบนายซ และประสงคไมเขารวมการประชม แตเสนอเงอนไขใหนายซปฏบตตอทประชมไว 2 ขอ คอ ควรมการตดตามพฤตกรรมของนายซโดยการควบคมความประพฤตของนายซไว และควรใหนายซไดรบการตรวจสภาพจตเพอเขาสกระบวนการบ าบดตอไป ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน , พนกงานอยการ, เจาหนาทมาตรการพเศษ, นกจตวทยา, พนกงานคมประพฤต, บดาเยาวชน, เยาวชน โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเยาวชนเลกพฤตกรรมลกขโมย ใหรจกเคารพในสทธและทรพยสนของผอน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 54

3. ใหเยาวชนเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 4. หามเยาวชนสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภท และหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 5. ใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท หรอมเพศสมพนธกอนวยอนควร เปนตน 6. ใหเยาวชนประกอบสมมาชพโดยตงใจท างานดวยความวรยะอตสาหะ 7. ใหเยาวชนเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 8. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน 9. ใหเยาวชนพบกบนกจตวทยาทกครงทมารายงานตวตอเจาหนาท 10. ใหเยาวชนเขารวมกจกรรมบ าบดของสถานพนจ เปนระยะเวลา 5 ชวโมงตอวน 11. ใหเยาวชนท างานบรการสงคมทท าการผใหญบาน ในเดอนกนยายน - ธนวาคม 2557 เปนเวลา 16 ชวโมง ทงนเนองจากเยาวชนเพงกระท าผดเปนครงแรก เยาวชนไมเคยมพฤตกรรมเสยหายรายแรงมากอน ภายหลงถกจบกม เยาวชนกลบไปอยในความดแลของผปกครอง ผปกครองดแลเอาใจใสอยางเขมงวดมากขน เยาวชนเลกพฤตกรรมการออกเทยวเตร ลกทรพย กลบไปชวยเหลอผปกครองท างาน ผเสยหายยนยอมใหโอกาสเยาวชน ทประชมจงเหนควรใหโอกาสเยาวชนโดยใหเยาวชนเขารวมบ าบดแกไขฟนฟตามกระบวนการมาตรการพเศษ (มาตรา 86) หามเยาวชนกระท าผดซ า ไมยงเกยวกบยาเสพตด เคารพเชอฟงผปกครอง หากมโอกาสใหศกษาตอ ชวยเหลอผปกครองท างาน ลดพฤตกรรมการออกเทยวเตร งดพฤตกรรมการลกขโมย มการใชเวลาวางใหเกดประโยชน และใหเยาวชนอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนเวลา 6 เดอน โดยใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรม กบนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห เดอนละ 1 ครง ใหเยาวชนตดตอและขอโทษผเสยหายใหท างานบรการสงคมททท าการผใหญบาน เปนเวลา 16 ชวโมง ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน ใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรมกบนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห เดอนละ 1 ครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 55

กรณศกษาท 4 นายด (ฐานความผด คอ ลกทรพยหรอรบของโจร) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายด มอาย 18 ป อาศยอยกบญาต สาเหตในการกระท าความผด ผเสยหายพบวา บนไดเหลก เหลกเตยงและโครงรถจกรยาน ไดถกลกขโมยไป และไปพบทรพยทถกลกขโมยอยทรานรบซอของเกาใกลบาน จงบอกกบเจาของรานวาเปนทรพยของผเสยหายทถกลกขโมยมา จะขอซอคน แตเจาของรานไมยอม จงตดสนใจแจงความกบเจาหนาทต ารวจโดยขณะนนไมทราบวาผกระท าผดคอนาย ด ซงเปนหลานของตนเอง เมอทราบขอเทจจรงจงไมประสงคใหมการด าเนนคดทงทางแพงและทางอาญาตอผตองหาเนองจากเยาวชนเปนหลานทรกและผกพนเหมอนบตร โดยขณะแจงความกไมรวาเยาวชนเปนคนลกทรพยดงกลาว และไมประสงคเรยกรองคาเสยหายในทางแพงแตอยางใด เนองจากไดรบทรพยกลบคนมาครบถวนทกรายการในสภาพทเหมอนเดม ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน , พนกงานอยการ, เจาหนาทมาตรการพเศษ, นกจตวทยา, พนกงานคมประพฤต, บดาเยาวชน, เยาวชนและผเสยหายโดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเยาวชนเลกพฤตกรรมลกขโมย ใหรจกเคารพในสทธและทรพยสนของผอน 3. ใหเยาวชนเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 4. หามเยาวชนเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 5. ใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท หรอมเพศสมพนธกอนวยอนควร เปนตน 6. ใหเยาวชนประกอบสมมาชพโดยตงใจท างานดวยความวรยะอตสาหะ 7. ใหเยาวชนเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 8. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน 9. ใหเยาวชนพบกบนกจตวทยาทกครงทมารายงานตวตอเจาหนาท

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 56

10. ใหเยาวชนเขารวมกจกรรมบ าบดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 5 ชวโมงตอวน 11. ใหเยาวชนท างานบรการสงคมทวดใกลบาน ในเดอนกรกฎาคม - ธนวาคม 2557 เปนเวลา 16 ชวโมง ทงนจากการประชมกลมครอบครวและชมชน ทประชมเหนวา การกระท าผดของเยาวชนในคร งน เปนการกระท าผดคร งแรก เยาวชนไม เคยกระท าผดมากอน เปนการกระท าผดโดยรเทาไมถงการณ กระท าโดยความคกคะนอง อกทงผเสยหายเปนผปกครองของเยาวชนไมตดใจเอาเรองเยาวชน ภายหลงเยาวชนถกจบกม ผปกครองดแลเอาใจใสอยางเขมงวด เยาวชนมการตระหนกถงการกระท าผดของตนเอง มการปรบปรงเปลยนแปลงแกไขตนเอง ทประชมจงเหนควรใหโอกาสเยาวชนโดยการจดท าแผนบ าบดแกไขฟนฟตามมาตรา 86 โดยใหเยาวชนอยในความดแลของผปกครอง เชอฟงผปกครอง หามกระท าผดซ า ไมยงเกยวกบยาเสพตด เลกพฤตกรรมการลกขโมย เลอกคบเพอนทด ใชเวลาวางใหเกดประโยชน ตงใจประกอบอาชพ ชวยเหลอครอบครวท างาน หากมโอกาสใหศกษาตอ และใหเยาวชนอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนเวลาอยางนอย 6 เดอน ใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรมกบนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห และใหเยาวชนท างานบรการสงคมทวดเปนระยะเวลา 16 ชวโมง ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน ใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรมกบนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห เดอนละ 1 ครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 5 เดกชายอ (ฐานความผด คอ ลกทรพยในเคหสถาน) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายอ อาย 14 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 2 สภาพครอบครวบดามารดาแยกกนอย สขภาพรางกายเจบปวยเปนโรคทาลสซเมย ไมดมสรา ไมสบบหร ไมเกยวของกบยาเสพตด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด ผกระท าผดมพฤตกรรมตดเกม และเลนการพนนฟตบอลประกอบกบยงเยาววยขาดความยบยงชงใจจงไดลกขโมยสรอยคอทองค าของผเสยหายไปขาย น าเงนมาเลนเกม และการพนนทายผลฟตบอล โดยผเสยหายไดรบคาชดใชคาเสยหายจากมารดาของเดก เปนเงน 50,000 บาท ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : กลมงานประสานการประชม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 57

ผบรหารแผน : กลมงานประสานการประชม ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย พนกงานคมประพฤตช านาญการพเศษ (ผแทนผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน), พนกงานอยการ, พนกงานคมประพฤต, นกจตวทยาคลนก,ผกระท าผด, ผเสยหาย, ผปกครองผกระท าผด,และผน าชมชน โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเดกท างานบรการสงคมทวดในพนท ไมนอยกวา 20 ชวโมง โดยเรมท างานบรการสงคมหลงจากพนกงานอยการเหนชอบตามแผน 2. ใหเดกเลนเกมไดสปดาหละไมเกน 4 ชวโมง 3. ใหเดกศกษาใหจบชนมธยมศกษาตอนตน 4. ใหเดกและผปกครองเขารบการอบรม ตามโครงการพฒนาศกยภาพเดกและเยาวชนและผปกครองทเขาสกระบวนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 86 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ .ศ. 2553 ซงสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกนจดขน 1 ครง ทงนเหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบเปนคนดไดโดยไมตองฟองคด เดกส านกในการกระท าของตนเอง ใหการรบสารภาพ รสกเสยใจกบสงทไดกระท า พรอมทจะปรบปรงแกไขตนเอง ไมกระท าผดอก และจากการประเมนปจจยความเสยงและความจ าเปนไดผลการประเมนอยในระดบต า เดกไมเคยมพฤตกรรมเสยหายรายแรงใดมากอน และเดกใหความยนยอมอยในความควบคมและปฏบตตามแผนบ าบดฟนฟของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเพอรบการอบรมเปนเวลา 3 เดอน นบแตวนทพนกงานอยการเหนชอบตามแผน และเดกปฏบตตามขอก าหนดในการประชมแกไข บ าบด ฟนฟเดก ใหเดกขอโทษผปกครอง และขอโทษผเสยหายและผน าชมชน โดยสรปผลไดดงน 1. เดกรสกส านกตอการกระท าของตนเองยอมรบวากระท าจรงเนองจากอยากไดเงนมาเลนเกม รสกเสยใจทท าใหผปกครองเดอดรอน ตองเสยใจเพราะตนเอง ไดกราบขอโทษผปกครอง ผเสยหาย และสญญาวาตอไปจะไมท าใหผ อนเดอดรอนและจะคดใหมากกวาน หลงจากนไปจะตงใจศกษาเลาเรยนและเชอฟงค าสงสอนของผปกครองและจะไมเลนเกมอก 2. ผปกครองเดกรสกเสยใจอยางมากกบเหตการณทเกดขน ไมเคยคดวาเดกจะกระท าผด เนองจากทผานมาตนไดใหความรกความอบอน และใหในสงทเดกตองการหากสามารถหาใหได เนองจากเปนหวงสขภาพทปวยเปนโรคทาลสซเมยตองใหเลอดตอเนอง เมอทราบวาเดกกระท าผดตนรสกผดหวง แตกจะใหโอกาสในการเปลยนแปลงตวเองและจะดแลใหใกลชดมากขน ไมใหมเหตการณแบบนขนอก ในสวนของผเสยหายมารดาของเดกไดชดใชคาเสยหายจนเปนทพอใจแลว 3. ผเสยหายไมตดใจทจะด าเนนคดกบเดกในสวนของคาเสยหายไดรบการชดใชเรยบรอยและ ยนดทจะใหโอกาสเดกในการปรบเปลยนพฤตกรรมตนเองเนองจากเดกเปนหลานและมความเปนหวง หากรตอนแรกวาเปนหลานขโมยกจะไมแจงความด าเนนคด

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 58

4. พนกงานคมประพฤตเจาของส านวนใหความเหนวาตามทสบเสาะขอมลเกยวกบเดกไมเคยมพฤตกรรมเสยหายรายแรงมากอน แตจะมพฤตกรรมไมเหมาะสมในเรองของการใชเวลาวางไมเปนประโยชนทมพฤตกรรมตดเกม และเลนพนนบอล หากผปกครองดแลเขมงวดเรองการใชเวลาวางของเดกใหมากขนกจะเปนผลดกบเดกเอง และตดตามพฤตกรรมกบโรงเรยนสม าเสมอ 5. ผแทนผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนใหความเหนวาการกระท าผดครงน เปนการกระท าผดครงแรกควรใหโอกาสกบเดกเพอใหปรบเปลยนพฤตกรรมของตนเอง ผปกครองเองตองดแลเอาใจใส ใหค าแนะน าใหปฏบตตามขอก าหนดใหครบถวน หากมปญหาหรอตองการค าปรกษาสถานพนจฯ ยนดทจะใหความชวยเหลอ 6. นกจตวทยาคลนกใหค าแนะน ากบเดกในเรองการใชเวลาวางใหเปนประโยชนอยาหมกหมนกบการเลมเกม โดยผปกครองควรมอบหมายหนาททชดเจนใหเดกรบผดชอบตามก าลงและความสามารถของเดก ดแลตดตามเดกใกลชดมากขนไมละเลยตอพฤตกรรมทไมเหมาะสมรวมถงการคบเพอน สวนเรองการเรยนใหผปกครองสนบสนนใหเดกศกษาตอใหจบมธยมศกษาปท 3 และการตดสนใจจดการปญหาควรคดไตรตรองผลดและผลเสยกอนทจะตดสนใจท าสงตางๆ 7. พนกงานอยการขอใหเดกท าตามขอก าหนดททประชมไดก าหนดใหครบถวนหลงจากทพนกงานอยการมค าสงเหนชอบกบแผนแลว หากมปญหาหรอขอสงสยใดควรสอบถามโดยตรงทสถานพนจ และทกอยางด าเนนการไปตามกระบวนการของมาตรา 86 และใหปฏบตตามแผนทไดก าหนดใหครบถวน ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 3 เดอน รปแบบการตดตามแผน เจาหนาทตดตามทก 1 เดอน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 6 เดกชายเอฟ (ฐานความผด คอ กระท าการโดยประมาทเปนเหตใหเกดอนตรายแกกายหรอจตใจ) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายเอฟ อาย 12 ป ก าลงศกษาชนประถมศกษาปท 6 เดกชายเอฟมสขภาพรางกายปกต ไมพบความผดปกตทางจต ไมเกยวของกบยาเสพตด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด เดกอายยงนอยขาดความระมดระวงตามวยและดวยความรเทาไมถงการณจงกระท าความผด โดยผเสยหายไมตดใจเรยกรองคาเสยหายจากเดก

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 59

ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : กลมงานประสานการประชม

ผบรหารแผน : กลมงานประสานการประชม ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย พนกงานคมประพฤต , พนกงานอยการ, นกจตวทยา, นกสงคมสงเคราะห, ผกระท าผดและผปกครองเดกหรอเยาวชน โดยมผลการประชมดงน 1. ใหเดกท างานบรการสงคมทโรงเรยนอนบาลในพนท เปนเวลา 15 ชวโมง โดยเรมท างานบรการสงคมหลงจากพนกงานอยการเหนชอบตามแผนใหแลวเสรจภายในระยะเวลา 1 เดอน 2. ใหเดกอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน เปนระยะเวลา 3 เดอน 3. หามเดกเลนเกมเกนกวา 4 ชวโมงตอสปดาห ทงนเหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง เดกส านกในการกระท าของตนเอง ใหการรบสารภาพ รสกเสยใจกบสงทไดกระท า พรอมทจะปรบปรงแกไขตนเอง ไมกระท าผดอก และจากการประเมนปจจยความเสยงและความจ าเปนผลการประเมนอยในระดบต า เดกไมเคยมพฤตกรรมเสยหายรายแรงใดมากอน และเดกตองปฏบตตามขอก าหนดในการประชมแกไข บ าบดฟนฟโดยท างานบรการสงคมครบตามก าหนด จ านวน 15 ชวโมง และเดกใหความยนยอมอยในความควบคมและปฏบตตามแผนบ าบดฟนฟของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเพอรบการอบรมเปนเวลา 5 เดอน นบแตวนทพนกงานอยการเหนชอบตามแผน โดยสรปผลไดดงน 1. เดกรสกส านกผดตอการกระท าของตนเอง และมความเขดหลาบทไดรบบาดเจบจากการเลนประทด เพราะไมเชอฟงมารดาทไดหามปรามไวแลว จนท าใหเกดอบตเหตดงกลาวขน ซงตระหนกไดวาท าใหผอนเดอดรอน ท าใหเพอนเจบตวท าใหมารดาเปนหวง เสยใจ เสยเงน และเสยเวลาทตนไดรบบาดเจบและถกด าเนนคด เดกไดกราบขอโทษมารดาและสญญาวาจะเชอฟง และจะไมท าใหมารดาเสยใจอก 2. ผปกครองเดกทราบวาลกชายไดรบอบตเหตจากการเลนประทด ตนรสกโกรธเพราะไดเตอนและหามปรามลกชายไวแลว รสกเสยใจทลกไมเชอฟง แตกรสกเปนหวงมากกวาทลกไดรบบาดเจบ เพราะตอนแรกไมทราบวาเจบมากนอยแคไหน ส าหรบตวเดกนนไดตกเตอนและเปนหวงอย 3 เรอง คอ ขบรถจกรยานยนต เลนประทด และเลนน าในหนองน า ในดานอนๆ เดกมความประพฤตดอยแลว ชวยท างานบาน และเชอฟงปฏบตตามกฎระเบยบเปนอยางด 3. พนกงานคมประพฤตเจาของส านวนมความเหนตามทสบเสาะขอมลเกยวกบเดกไมเคยมพฤตกรรมเสยหายรายแรงมากอน หรอใชความรนแรงมากอน แตมพฤตกรรมทนาเปนหวงคอ การใชเวลาวางในการเลนเกม เพราะในอนาคตอาจท าใหเปนเดกตดเกมได ซงเมอถงขณะนนจะท าใหเลกได

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 60

ยาก และไปเทยวเตรตามบานเพอน แตกยงประพฤตตนอยในระเบยบทแมวางไว จงคดวาในอนาคตเมอเดกโตขนจะสามารถปรบตวใหดขนเรอยๆ ไดตามล าดบ 4. นกสงคมสงเคราะหมความเขาใจวาเหตการณทเกดขนเปนอบต เหตทไมมใครอยากใหเกดขน ซงตอไปนหากเดกจะท าสงใดกควรระมดระวงตนเองมากขน ไมประมาทเลนเลอ สามารถท ากจกรรมตางๆ ไดตามปกต แตตองรจกวธท าใหไมไดรบอนตรายจากกจกรรมเหลานน และไดถามเดกถงกจกรรมในชวตประจ าวนของเดกทมความเสยงจะท าใหเกดอนตรายตอตวเดกเอง พรอมแนวทางการลดความเสยงทจะเกดอนตรายขน 5. นกจตวทยาคลนกใหค าแนะน าเดกในเรองการใชเวลาวางในทางทเปนประโยชนมากกวาการเลมเกม ใหมารดาแบงเวลาใหเดกไดมกจกรรมทเปนประโยชน และดแลเดกอยางใกลชด มกจกรรมท ารวมกนมากขน พรอมกบใหก าลงใจแกเดกทยงมมารดาคอยเปนหวง ใหเดกตงใจศกษาเลาเรยนและจดจ าบทเรยนในครงนเพอจะไดระมดระวงตนเองไมใหเสยงตอการกระท าผดซ าอก 6. พนกงานอยการ จากทไดคยกบเดกถงความผดทเกดขน พบวา วธการแยกดนปนออกจากประทดนนมาจากการเลยนแบบจากอนเตอรเนต ซงมทมาจากการทเดกมโอกาสไดใชเวลาสวนตวใน การเลนเกมอยรานอนเตอรเนต อยากคน อยากดอะไรไดโดยไมมคนคอยควบคมหรอสอนอยขางๆ ท าใหเกดความอยากรอยากลอง ซงจากการพดคยกนวนนคดวา ตวเดกเองมความเขดหลาบอยมาก หากพนกงานอยการ เหนชอบกอยากใหท าตามเงอนไขทก าหนดใหครบเรยบรอย ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 3 เดอน รปแบบการตดตามแผน เจาหนาทตดตามทก 1 เดอน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 7 นายจ (ฐานความผด คอ รวมกนผลตและมยาเสพตดใหโทษประเภท 5 (พชกระทอม) ไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาต) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด

นายจ อาย 15 ป สภาพครอบครวบดามารดาอยรวมกน นายจออกจากโรงเรยนขณะเรยนชนปวช. ปท 1 ขณะนไดฝกวชาชพดานชางยนตและการพมพลายเสอทรานของเพอนมารดาโดยนายจจะเขาศกษาตอในปการศกษาหนา สขภาพรางกายปกต ไมดมสรา ไมสบบหร แตเสพน าตมใบพชกระทอมมานานประมาณ 1 เดอน สปดาหละ 2-3 ครง ครงละ 1.5 ลตร เนองจากอยากทดลอง ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 61

สาเหตในการกระท าความผด ขณะเกดเหตเยาวชนพกอาศยอยทหอพกของโรงเรยน ท าใหบดามารดาไมสามารถตดตามดแลและควบคมพฤตกรรมของเยาวชนไดอยางใกลชด เยาวชนอยในชวงวยรน คกคะนอง อยากรอยากลอง เยาวชนคบหาเพอนทมพฤตกรรมเสยหายและคลอยตามเพอนงาย จงมโอกาสทจะถกชกชวนไปในทางเสยหายและกระท าผดไดงาย เยาวชนรบวาเคยเสพน าตมใบพชกระทอมมากอน ในวนเกดเหตเยาวชนกบเพอนไดรวมเงนกนซอสวนผสมในการผลตน าตมใบพชกระทอมเพอเสพ ขณะเยาวชนกบเพอนชวยกนผลตน าตมใบพชกระทอม เจาหนาทต ารวจซงไดรบการแจงจากสายลบไดเขามาจบกม โดยความผดมผเสยหายเปนรฐ ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะหช านาญการ ผบรหารแผน : นกสงคมสงเคราะห และนกจตวทยา ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน , พนกงานอยการ, พนกงานสอบสวน, นกพฒนาชมชน, หวหนากลมงานคด, นกจตวทยาปฏบตการ, พนกงานคมประพฤตปฏบตการ, บดาเยาวชน, มารดาเยาวชน, เยาวชน, นกสงคมสงเคราะหช านาญการ โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนท างานบรการสงคมทมสยดดารลมญาฮดน (มสยดรอยไร) โดยการท าความสะอาดมสยดและงานตามทไดรบมอบหมาย ท าทกวนหลงเวลาละหมาดสดทาย วนละ 1 ชวโมง และปฏบตศาสนกจรวมทงศกษาหลกค าสอนทางศาสนาอสลามอก 1 ชวโมง ตลอดระยะเวลา 1 เดอน รวมเปนเวลา 60 ชวโมง และน าภาพถายมาแสดง ผรบผดชอบ: หนวยบรการสงคม 2. ใหเยาวชนและผปกครองไดรบกจกรรมพนฐาน 2.1. กฎหมายทควรทราบ เพอปองกนการกระท าผดซ า หรอใหความรเกยวกบกฎหมายใกลตว 1 ชวโมง ไดแก ความรเกยวกบยาเสพตดใหโทษ พ.ร.บ.การพนน พ.ศ. 2478 2.2. ธรรมชาตของวยรน ปญหาพฒนาการตามวยทพบบอยในวยรน ตลอดจนแนวทางในการอยรวมกบวยรนอยางมความสข 2.3. การอบรม การเลยงดอยางเหมาะสม 2.4. เสรมทกษะของผปกครองในการดแลเยาวชน ผรบผดชอบ: พนกงานคมประพฤต/นกจตวทยา 3. ใหเยาวชนพรอมดวยผปกครองมารบการตดตามความประพฤตจากนกสงคมสงเคราะหทก 3 เดอนตอครง ก าหนดระยะเวลา 1 ป และใหนกพฒนาชมชน ส านกงานเทศบาลเมองปาดงเบซาร ตดตามสอดสองความประพฤตยงชมชนทพกอาศยของเยาวชน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 62

ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/ผน าชมชน 4. ใหเยาวชนไดรบกจกรรมเพมพนทกษะชวตทกครงทมารายงานตวจากนกจตวทยา เชน ทกษะการปฏเสธ ทกษะการตดสนใจ ทกษะการแกไขปญหา และกจกรรมสงเสรมความภาคภมใจในตนเอง ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา 5. สมตรวจปสสาวะ ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา 6. ใหผปกครองอยดแลเยาวชนอยางใกลชด ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา 7. เจาหนาทเทศบาลเมองปาดงเบซาร เยยมบานและตดตามความประพฤตใหอยางนอย 1 ครง ผรบผดชอบ: นกพฒนาชมชนเทศบาลปาดงเบซาร ทงนเหตผลทนาเชอวาเยาวชนจะสามารถกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง พฤตกรรมโดยทวไปของเยาวชนไมปรากฎขอเสยหายรายแรง เยาวชนกระท าผดครงแรก ส านกตอสงทไดกระท าไป และพรอมทจะปรบปรงแกไขตนเอง โดยจะไมเสพยาเสพตดใหโทษไมกระท าผดกฎหมายอก และจะศกษาตอ โดยบดามารดาพรอมทจะรบตวเยาวชนไปดแล มแนวทางในการอบรมเลยงดเยาวชนเปนทนาเชอถอ ทงยงสนบสนนและสงเสรมในการศกษาของเยาวชน สวนชมชนทเยาวชนพกอาศยอย กพรอมทจะรบเยาวชนกลบสชมชนและจะคอยตดตามสอดสองความประพฤตของเยาวชนอกทางหนง โดยสรปผลการประชมมดงน 1. ผประสานการประชม แนะน าตวและใหทประชมทกทานแนะน าตวเอง ชแจงวตถประสงคและแนวทางในการจดประชม 2. พนกงานคมประพฤต รายงานการสบเสาะ ประวตครอบครวและสาเหตแหงการกระท าความผดของเยาวชน 3. พนกงานสอบสวนรายงานพฤตการณคดในการกระท าผดครงน 4. เยาวชนรบสารภาพตามขอกลาวหา รสกส านกผดกบสงทไดกระท าลงไป เสยใจทท าใหบดา มารดาตองเสยใจและจะเกบไวเปนประสบการณทจะไมกระท าความผดอก และจะตงใจศกษาเลาเรยนและขยนท างานใหประสบความส าเรจ จะไมยงเกยวกบยาเสพตดทกชนด 5. บดาเยาวชนรสกเสยใจและผดหวงกบการกระท าของเยาวชนซงไมคดวาจะเกดขน เพราะตนมอาชพเปนครแตลกตวเองมาท าผดแบบน ท าใหรสกวาไมควรจะสอนลกคนอน สอนแตเนอหาสาระในวชาเรยนกเพยงพอแลว แตกใหโอกาสเยาวชนกลบตวเปนคนด และจะสนบสนนใหศกษาเลาเรยน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 63

และจะดแลอบรมสงสอนใกลชดมากและจะกวดขนดแลความประพฤตไมปลอยใหยงเกยวกบยาเสพตดและสงผดกฎหมายใดๆ อก 6. มารดาเยาวชนรสกเสยใจกบสงทเกดขน คดวาไดดแลกวดขนอยางเตมทแลว แตกยงเกดเหตการณแบบนอก อยากใหเยาวชนไดจดจ าสงทเกดขนในวนนไปตลอด จะไดไมท าผดพลาดอก 7. ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนชนชมบดามารดาของเยาวชนในการดแลตดตามความประพฤตเปนอยางด และมนใจวาครอบครวสามารถดแลเยาวชนได เปนครอบครวเขมแขง อยากใหมการวางแผนการเรยนทชดเจน คนเรามโอกาสกลบตวได ใหน าประสบการณครงนเปนบทเรยนในการใชชวต และคดท าสงใหมๆ ทจะสงผลดตอตวเอง ใหทงสงไมดไวตรงนและก าหนดจดหมายปลายทางเพอจะไปสเปาหมายไดในอนาคต 8. พนกงานอยการชนชมครอบครวในการเลยงด การสรรสรางกจกรรมในครอบครวและใหเนนเรองการศกษาเลาเรยนซงเปนเรองส าคญ ใหค าแนะน าวาการกระท าความผดในคดพชกระทอมเปนคดทสามารถพฒนาไปสการกระท าความผดทรนแรงขนได อยากใหเยาวชนจดจ าความรสกวนนไวเพราะตาม พ.ร.บ.ศาลเยาวชนและครอบครวฯ จะเนนทการบ าบดแกไขฟนฟ ไมใชการลงโทษ อยากใหเยาวชนไดเรยนรเพอทจะปรบปรงตวเองและหากปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนทางอยการกจะมค าสงไมฟองซงเปนผลดตอเยาวชน 9. ผน าชมชนมความเขาใจวากลมเพอนมผลตอวยรนมาก เยาวชนคอนขางเรยบรอยกอาจจะตามเพอน ซงทางเทศบาลมกลมเยาวชนทรวมกลมกนท ากจกรรมหลากหลายรปแบบ ทงกฬา นนทนาการ ซงเยาวชนสามารถเขารวมกบทางเทศบาลได 10. นกจตวทยากลาวใหก าลงใจครอบครวทตองหนกใจในการดแลเยาวชน ซงบดามารดามอาชพคร อยากใหก าลงใจวาทกครอบครวมโอกาสผดพลาดได อยากใหบดามารดาเขาใจเรองชวงวยของเยาวชนทตองการการยอมรบจากเพอนๆ 11. หวหนากลมงานคดแสดงความรสกเปนหวงเรองการคบเพอนและการควบคมดแลอยางใกลชดจากผปกครอง เยาวชนจะตองคดถงครอบครว บดามารดาใหมาก เพอจะไดไมกลาท าความผด ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน เยาวชนพรอมดวยผปกครองมารบการตดตามความประพฤตจากนกสงคมสงเคราะหทก 3 เดอนตอครงและใหนกพฒนาชมชน ส านกงานเทศบาลเมองปาดงเบซาร ตดตามสอดสองความประพฤตยงชมชนทพกอาศยของเยาวชน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 64

กรณศกษาท 8 นายเอช (ฐานความผดคอ รวมกนมยาเสพตดใหโทษประเภท 5 (พชกระทอม) ไวในครอบครองโดยไมไดรบอนญาต) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายเอช อาย 17 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 5 สภาพครอบครวบดามารดาอยรวมกน สขภาพกายปกต นายเอชสบบหรวนละ 1-2 มวน สบมานาน 1 ปเศษ ดมเบยร สรา เดอนละ 1-2 ครงๆละ 1-2 ขวด เสพน ากระทอมเดอนละ 1-2 ครงๆ ละประมาณ 1 ลตร เสพมานานประมาณ 1 ป นอกจากนไมเคยเกยวของกบยาเสพตดใหโทษใดอก ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด มความคกคะนอง และคลอยตามเพอน โดยเปนความผดทมไมมผเสยหาย ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ

ผบรหารแผน : นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา/พนกงานคมประพฤต ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน , รองอยการจงหวด, นกพฒนาชมชน 2 คน, หวหนากลมงานคด, นกจตวทยาปฏบตการ, พนกงานคมประพฤตช านาญการ, บดาเยาวชน, เยาวชนและนกสงคมสงเคราะหปฏบตการ โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนชวยเหลอมารดาในการตกน าแขงเพอขายทโรงเรยนในชวงเวลา 11.30 - 12.00น. แทนการท างานบรการสงคม ผรบผดชอบ: มารดาเยาวชน 2. ใหเยาวชนและผปกครองไดรบกจกรรมพนฐาน 2.1. กฎหมายทควรทราบ เพอปองกนการกระท าผดซ า หรอใหความรเกยวกบกฎหมายใกลตว 1 ชวโมง ไดแก ความรเกยวกบยาเสพตดใหโทษ พ.ร.บ.การพนน พ.ศ. 2478 2.2. ธรรมชาตของวยรน ปญหาพฒนาการตามวยทพบบอยในวยร น ตลอดจนแนวทางในการอยรวมกบวยรนอยางมความสข 2.3. การอบรม การเลยงดอยางเหมาะสม 2.4. เสรมทกษะของผปกครองในการดแลเยาวชน ผรบผดชอบ: พนกงานคมประพฤตเจาของส านวน และ นกจตวทยา 3. ใหเยาวชนเขารวมกจกรรมของเทศบาลนครสงขลา ผรบผดชอบ: เจาหนาทเทศบาลนครจงหวดสงขลา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 65

4. ใหเยาวชนพรอมดวยผปกครองมารบการตดตามความประพฤตจากนกจตวทยาทกๆ 2 เดอนตอครง ก าหนดระยะเวลา 6 เดอน และใหเจาหนาทตดตามสอดสองความประพฤตยงชมชนทพกอาศยของเยาวชน อยางนอย 2 ครง ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา/พนกงานคมประพฤต/ผน าชมชน 5. ใหเยาวชนไดรบกจกรรมเพมพนทกษะชวตทกครงทมารายงานตวจากนกจตวทยา เชน ทกษะการปฏเสธ ทกษะการตดสนใจ ทกษะการแกไขปญหา และกจกรรมสงเสรมความภาคภมใจในตนเอง ผรบผดชอบ: นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา 6.ใหวางเงอนไขบดามารดาของเยาวชนตองปฏบต ดงน 6.1. ใหดแลการท างานของเยาวชนพรอมทงจดท าสมดบนทกการปฏบตงานของเยาวชน 6.2. ใหการอบรมดแลเยาวชนใหปฏบตตามเงอนไขขอตกลง ทงนเหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง เยาวชนเพงตองหาคดเปนครงแรกไดส านกในการกระท าความผดแลว ความประพฤตโดยทวไปยงไมปรากฎขอเสยหายรายแรงใด ยงอยระหวางศกษาเลาเรยน ผปกครองยงรกหวงใยและยงสามารถอบรมดแลเยาวชนได โดยสรปผลการประชม มดงน 1. พนกงานคมประพฤตจดท ารายงานการสบเสาะ และขอกลาวหาของพนกงานสอบสวน 2. เยาวชนรบสารภาพตามขอกลาวหา และเลาถงพฤตการณเกยวกบคดทเกดขน รสกส านกผดกบสงทตนเองไดท าลงไป โดยบอกวาจะพยายามตงใจศกษาเลาเรยนชวยบดามารดาประกอบอาชพ จะไมเทยวเตรในเวลากลางคน ไมยงเกยวกบยาเสพตดทกชนด และยนยอมทจะปฏบตตามแผนบ าบดแกไขฟนฟตามทประชมก าหนด 3. บดาเยาวชนรสกเสยใจกบการกระท าของเยาวชน และรบปากจะดแลเยาวชนอยางใกลชดจะสนบสนนใหเยาวชนไดศกษาเลาเรยนจนจบชนสงสดและจะกวดขนดแลความประพฤตไมปลอยใหเทยวเตรและมวสมกบยาเสพตดอก 4. ผน าชมชนเสนอใหเยาวชนเขารวมกจกรรมของเทศบาลนครสงขลาทมกจกรรมเกยวกบเดกและเยาวชนมากมายอาจจะใหเดกเขารวมกจกรรมหรอชวยงานของเทศบาลเสมอ และคดวาการลงโทษไมนาจะใหท างานบรการสงคมทอน แตควรมอบหมายความรบผดชอบในครอบครวมากกวา โดยใหผปกครองกวดขนดแลอยางเขมงวด และใหเจาหนาทของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนและเจาหนาทของเทศบาลไปดแลเยาวชนและครอบครวเปนระยะๆ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 66

5. นกจตวทยากลาวถงการประเมนทางจตวทยาพบวาเยาวชนอยในวยคกคะนองและอยในสงแวดลอมทมการแพรระบาดของยาเสพตดท าใหเกดความอยากรอยากลองจงไดทดลองดมน ากระทอม ประกอบกบบดามารดาตองประกอบอาชพและคดวาดแลเยาวชนอยางใกลชดแลว 6. หวหนากลมงานคดแนะน าใหเยาวชนตระหนกถงโทษของยาเสพตดและคดถงอนาคตใหมากๆ ทงยงจ าเปนตองฝกความรบผดชอบจากสงเลกๆ ในบานใหเปนนสยเพอจะไดน าไปปรบใชในอนาคต 7. พนกงานอยการใหความรเรองกฎหมายและแนะน าเยาวชนแกไขเปลยนแปลงพฤตกรรมและมองอนาคตไปขางหนาวาจะตองมชวตอกยาวไกล ใหคดถงอนาคตทจะเลยงดตนเองและครอบครว ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน เยาวชนพรอมดวยผปกครองมารบการตดตามความประพฤตจากนกจตวทยาทกๆ 2 เดอน ตอครง และใหเจาหนาท (นกสงคมสงเคราะห/นกจตวทยา/พนกงานคมประพฤต/ผน าชมชน) ตดตามสอดสองความประพฤตยงชมชนทพกอาศยของเยาวชน อยางนอย 2 ครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 9 เดกชายไอ (ฐานความผดคอ ลกทรพยหรอรบของโจร) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายไอ อาย 12 ป ก าลงศกษาชนประถมศกษาปท 6 สภาพครอบครวบดามารดาเลกรางกน เดกชายไอ อยในความดแลของยาย สขภาพกายปกต เดกไมเคยสบบหร ไมดมสราและไมเคยเสพหรอเกยวของกบยาเสพตด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด มคนรจกไดใชใหเดกไปลกรถจกรยานยนตของผเสยหาย โดยจะใหเงนแกเดกเปนการตอบแทน เดกอยากไดเงนไปเลนเกม จงไดกระท าผดและเจาหนาทต ารวจจงจบเดกมาด าเนนคดน โดยผเสยหายไมประสงคจะเรยกคาเสยหาย ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : กลมงานประสานกจกรรมชมชน ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน/ผแทน, พนกงานอยการ, นกสงคมสงเคราะห, พนกงานคมประพฤต, บดาเยาวชน, เยาวชน และนกจตวทยา โดยมผลการประชม ดงน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 67

1. ใหเดกท ากจกรรมเพอปรบเปลยนพฤตกรรม โดยบรรพชาสามเณรภาคฤดรอนหรอท ากจกรรมบ าบดแกไขฟนฟแบบไป-กลบอยางใดอยางหนง 2. ใหเดกมารายงานตวตอสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร เพอตดตามความประพฤต เปนระยะเวลา 6 เดอน โดยนดรายงานตวเดอนละ 1 ครง 3. ใหผปกครองมสวนรวมในการก ากบดแลและควบคมพฤตกรรมการใชชวตประจ าวนของเดก และการสงเสรมการใชเวลาวางใหเปนประโยชน โดยใหผปกครองน าสมดบนทกพฤตกรรมมาแสดงในวนรายงานตว ทงน เหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบตวเปนคนดไดโดยไมตองฟอง เดกกระท าความผดและถกด าเนนคดเปนครงแรก ความประพฤตทวไปยงไมปรากฎขอเสยหายรายแรงยงอยในวสยทจะปรบปรงแกไขได ประกอบกบเดกส านกในการกระท าความผดของตนเอง พรอมทจะปรบปรงแกไขตนเอง อกทงผปกครองใหค ามนวาจะอบรมดแลดานความประพฤตของเดกใหเขมงวดยงขน ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน นดรายงานตวเดอนละ 1 ครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 10 เดกชายเจ (ฐานความผด คอ พกพาอาวธไปในเมอง หมบานหรอทางสาธารณะโดยเปดเผยหรอไมมเหตอนควร) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายเจ อาย 14 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 2 สภาพครอบครวบดามารดาอยรวมกน สขภาพกายปกต เดกอางวาเพงเรมสบบหรไดนานประมาณ 3 เดอน โดยจะสบบหรเฉพาะชวงเวลาอยกบเพอนวนละประมาณ 2 มวน และดมสรากบเพอนในชวงเทศกาลเปนครงคราว เมอ 5 เดอนทผานมาไดลองเสพกญชา เพอนชกชวนเสพไป 2 ครง ขณะเรยนชนมธยมศกษาปท 1 เคยดมยาโปรโคดลผสมยาทรามาดอลและน าชาลปตนตามเพอน นอกจากนเดกไมเคยเกยวของกบยาเสพตดใหโทษทกชนด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด เดกอยในชวงวยรน มความคกคะนองตามวย และคบหาเพอนมากโดยไมเลอกดไมด ในวนเกดเหตเดกไดไปรวมงานเลยงสงสรรคในชวงเวลากลางคน และเพอนใหเดกขบขรถจกรยานยนตไปสงภายในซอยวดก เดกเคยไดรบการบอกเลาจากเพอนวาในซอยดงกลาวมวยรนมาก และหากกลมวยรนดงกลาวพบคนแปลกหนากมกจะท ารายรางกาย ดวยความกลวเดกจงไดพกพาอาวธ (เหลกแหลม) ไปเพอไวปองกนดวย โดยไมมผเสยหาย

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 68

ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : กลมงานประสาน กจกรรมชมชน ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน/ผแทน, พนกงานอยการ, นกสงคมสงเคราะห/ผประสาน, พนกงานคมประพฤต, บดามารดาเยาวชน และเยาวชน โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเดกมการปรบเปลยนพฤตกรรมและความประพฤตในเรองการเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย ไมกลบเขาบานดก (ไมเกน 20.00 น.) ไมคางคนนอกบานและใชจายเงนอยางประหยด 2. หามเดกสบบหร หามเกยวของกบยาและสารเสพตดใหโทษทกชนด 3. ใหเดกตงใจเรยนหนงสอ โดยใหน าผลการเรยนมาแสดงทกครงทมารายงานตว 4. ใหเดกท างานบรการสงคมโดยท าความสะอาดวดในพนท จ านวน 24 ชวโมง 5. หามเดกกระท าความผดภายในระยะเวลา 1 ป โดยใหอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนและมารายงานตวตอเจาหนาททก 2 เดอน จนกวาจะครบระยะเวลา 1 ป ทงนเหตผลทนาเชอวาเดกจะสามารถกลบตนเปนคนดไดโดยไมตองฟอง เดกกระท าความผดและถกด าเนนคดเปนครงแรก ความประพฤตทวไปยงไมปรากฎขอเสยหายรายแรง ยงอยในวสยทจะปรบปรงแกไขได ประกอบกบเดกส านกในการกระท าความผดของตนเอง พรอมทจะปรบปรงแกไขตนเอง อกทงผปกครองใหค ามนวาจะอบรมดแลดานความประพฤตของเดกใหเขมงวดยงขน ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน มารายงานตวตอเจาหนาททก 2 เดอน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 11 นายเค (ฐานความผด คอ ลกทรพยหรอรบของโจร) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายเค อาย 16 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 4 สภาพครอบครวบดามารดาอยรวมกนปกต สขภาพกายปกต เยาวชนเคยสบบหร บดาจบไดจงเลก และดมสราบางนานๆ ครงตามเทศกาลและโอกาส ไมเคยเสพหรอเกยวของกบยาเสพตด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด เยาวชนอย ในความดแลของบดามารดาซงอบรมเลยงดเยาวชนแบบตามใจให อสระคอนขางมากเยาวชนอยในชวงวยรนคกคะนอง นอยใจบดามารดาทรบปากจะซอจกรยานยนตคนใหม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 69

ใหแตเมอถงก าหนดบดามารดาไมไดซอรถจกรยานยนตให วนเกดเหตเยาวชนพบรถจกรยานยนตของกลางจอดอยมกญแจเสยบอยเยาวชนอยากได โดยประสงคลกเอาไปไวทบานพกเพอใหเจาของรถจกรยานยนตตดตามไปเอาคนและเพอตองการใหบดามารดาทราบวาเยาวชนอยากไดรถจกรยานยนตคนใหม โดยหลงจากเจาหนาทต ารวจ สน.สวนทวงศ โทรมาแจงใหผเสยหายไปดของกลาง ไดไปตรวจสอบโดยละเอยด สภาพอยเชนเดม ไมมความเสยหายใดๆ จงไมไดเรยกรองคาเสยหายใดๆ อกทงผเสยหายไมตดใจเอาความใดๆ และยนยอมใหจดท ามาตรการพเศษ ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : นกสงคมสงเคราะห ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน/ผแทน, นกสงคมสงเคราะห, พนกงานคมประพฤต, บดาเยาวชน, เยาวชน, ผเสยหาย โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเยาวชนเลกพฤตกรรมลกขโมย ใหรจกเคารพในสทธและทรพยสนของผอน 3. ใหเยาวชนเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 4. หามเยาวชนสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภท และหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 5. หามเยาวชนเขาไปในสถานบนเทงเรงรมย และสถานททมการเลนการพนน 6. ใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท เปนตน 7. ขณะเวลาดงกลาวเยาวชนก าลงศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย จงใหตงใจศกษาเลาเรยน ประพฤตตนอยในกฎระเบยบจนจบหลกสตรตามทสถาบนก าหนดไว และในระยะเวลาทปฏบตตามแผน ใหเยาวชนน าผลการเรยนมาแสดงดวยทกครงเมอมารายงานตว 8. ใหเยาวชนเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 9. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน 10. ใหเยาวชนกลบเขาบานไมเกนเวลา 21.00 น. และหามคางคนบานเพอน 11. ใหเยาวชนอยในความดแลของของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน โดยมเจาหนาทตดตามผลทก 2 เดอนตอครง ส าหรบผเสยหายไดมขอเสนอแนะเกยวกบแผนแกไขฟนฟ ดงตอไปน 1. ใหเยาวชนท ากจกรรมชวยเหลอชมชน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 70

2. ใหความรเยาวชนเรอง ผลของการกระท าผดคดอาญา 3. ใหเยาวชนและครอบครวไดท ากจกรรมรวมกน เพอเปนการเสรมสรางความเขมแขงในสถาบนครอบครว 4. ใหเยาวชนเขารบค าปรกษาจากนกจตวทยาเพอเสรมสรางความเขมแขงทางดานจตใจ ทกษะการยบยงใจ ทกษะการคด วเคราะห ทกษะการตดสนใจแกไขปญหาในสถานการณเสยงไดอยางเหมาะสม ทงนมตทประชมเหนชอบใหเยาวชนไดมโอกาสกลบตนเปนคนด โดยใหเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟและบ าเพญสาธารณะประโยชนท าความสะอาดสถานทสาธารณะ เปนเวลา 10 ชวโมง และเสนอใหผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานคร แจงแผนแกไขบ าบดฟนฟและความเหนผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานครตอพนกงานอยการเพอพจารณาแผนแกไขบ าบดฟนฟเยาวชนใหเยาวชนปฏบตตามขอตกลงในการประชมแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน มเจาหนาทตดตามผลทก 2 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 12 นายแอล (ฐานความผด คอ ลกทรพย) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายแอล อาย 17 ป ออกจากโรงเรยนขณะเรยนระดบชน ปวช . ป 2 สภาพครอบครวบดามารดาอยรวมกนปกต สขภาพกายปกต เยาวชนสบบหรวนละ 10 มวน ดมสราบางนานๆ ครง เคยเสพกญชาตามค าชกชวนของเพอน เมอเลกเรยนทโรงเรยนไทยวจตรศลปกไมไดหวนกลบไปเสพอก นอกจากนเยาวชนไมไดเกยวของกบยาเสพตดอนใด ไมเคยถกด าเนนคดจบกมมากอน สาเหตในการกระท าความผด เยาวชนอยในความดแลของบดามารดาซงหยอนตอการอบรมดแล เยาวชนออกจากโรงเรยนขณะเรยนระดบปวช. เพราะเบอหนายการเรยน ภายหลงออกจากโรงเรยนเยาวชนท างานขบขรถจกรยานยนตรบจางน าเงนรายไดไปใชจายสวนตวและใชจายในการเลนเกม ประกอบกบเยาวชนอยในชวงวยรนวยคะนอง ขาดความยบยงชงใจ เมอเยาวชนตองการรบประทานอาหารแตมเงนไมพอใชจายจงไดกระท าผด โดยผเสยหายซงเปนบรษทไดมอบอ านาจใหผจดการฝายกฎหมายมาแทน ซงยนยอมใหสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนด าเนนการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟและไม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 71

ตดใจเรยกรองคาเสยหายใดๆ โดยบรษทไมขอเขารวมประชม ส าหรบผลการประชมจะเปนเชนไรใหเปนไปตามมตของทประชม บรษทขอนอมรบตามมตดงกลาว ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 86 ผประสานการประชม : นกสงคมสงเคราะห ผบรหารแผน : นกสงคมสงเคราะห ผเขารวมประชม ประกอบดวย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน/ผแทน, พนกงานอยการ, นกสงคมสงเคราะห, พนกงานคมประพฤต, บดาเยาวชน, เยาวชน และผเสยหาย โดยมผลการประชม ดงน 1. ใหเยาวชนเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 2. ใหเยาวชนเลกพฤตกรรมลกขโมย ใหรจกเคารพในสทธและทรพยสนของผอน 3. ใหเยาวชนเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 4. หามเยาวชนสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภท และหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนด 5. หามเยาวชนเขาไปในสถานบนเทงเรงรมย และสถานททมการเลนการพนน 6. ใหเยาวชนใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา ชวยผปกครองท างานบานและไมปฏบตตวไปในทางไมสมควร เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท เปนตน 7. ใหเยาวชนสมครเรยนระดบมธยมศกษาตอนปลายของศนยการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ใหตงใจศกษาเลาเรยน ประพฤตตนอยในกฎระเบยบจนจบหลกสตรตามทสถาบนก าหนดไว และในระยะเวลาทปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ ใหเยาวชนน าผลการเรยนมาแสดงดวยทกครงเมอมารายงานตว 8. ใหเยาวชนเชอฟงผปกครองและยดหลกปฏบตตนตามหลกศาสนาทตนนบถอ 9. ใหผปกครองตดตามดแลเอาใจใสเยาวชนใหใกลชดมากยงขน 10. ใหเยาวชนกลบเขาบานไมเกนเวลา 21.00 น. และหามคางคนบานเพอน 11. ใหเยาวชนอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน โดยมเจาหนาทตดตามผลทก 2 เดอนตอครง ส าหรบผเสยหายไดมขอเสนอแนะเกยวกบแผนแกไขฟนฟ ดงตอไปน 1. ใหเยาวชนท ากจกรรมชวยเหลอชมชน 2. ใหความรเยาวชนเรองผลของการกระท าผดคดอาญา 3. มกจกรรมครอบครวใหเยาวชนและครอบครวไดท ากจกรรมรวมกน เสรมสรางความเขมแขงในสถาบนครอบครว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 72

ทงนมตทประชมเหนชอบใหเยาวชนไดมโอกาสกลบตนเปนคนด โดยใหเยาวชนปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟและบ าเพญสาธารณะประโยชนท าความสะอาดสถานทสาธารณะ เปนเวลา 10 ชวโมง และเสนอใหผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานคร และแจงแผนแกไขบ าบด ฟนฟและความเหนผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพมหานครตอพนกงานอยการเพอพจารณาแผนแกไขบ าบดฟนฟเยาวชน ใหเยาวชนปฏบตตามขอตกลงในการประชมแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน อยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนเปนระยะเวลา 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน มเจาหนาทตดตามผลทก 2 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว สรปแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จากการเกบรวบรวมขอมลจากกรณศกษา (Case Study) ตางๆ ไดดงน

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ขนตอนการด าเนนการ การด าเนนการของแตละสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะมการด าเนนการทเปนในแนวทางเดยวกน กลาวคอ เมอเดกและเยาวชนถกสงเขามาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน พนกงานคมประพฤตจะท าหนาทในการสบเสาะและพนจ สภาพทวไปของเดกและเยาวชนรวมไปถงสภาพของครอบครว ล าดบตอมาจะคนหาสาเหตในการกระท าผดของเดกและเยาวชนและเขาสกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน

ฐานความผด สวนใหญพบวา เปนคดลกทรพย สาเหตการกระท าผดของเดกและเยาวชน

สวนใหญพบวา เดกและเยาวชนคกคะนองตามวย ขาดความระมดระวง บดามารดาไมไดดแลอยางใกลชด บดามารดามลกษณะการเลยงดท ไมเหมาะสมตามใจเดกเกนไป ถกเพอนชกจงไดงาย และ คลอยตามเพอน เปนตน

หนวยงานและกลไกส าคญในการก าหนดการประชมแ ล ะ ก า ร บ ร ห า ร ก า รประชม

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 73

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

ผประสานการประชม นกสงคมสงเคราะห ผเขารวมการประชม ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน (หรอพนกงานคมประพฤต

ช านาญการพเศษแทน), พนกงานอยการ, พนกงานสอบสวน, นกสงคมสงเคราะห, พนกงานคมประพฤต , นกจตวทยา, ผน าชมชน, ผปกครองเดกและเยาวชนผกระท าผด, เดกและเยาวชนผกระท าผด,ผเสยหาย และผปกครองผเสยหาย

บทบาทของครอบครว สมาชกในครอบครวหรอบคคลทดแลเดกและเยาวชนจะตองเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนและตองปฏบตตามเงอนไขตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟอยางเครงครด อกทงตองรบผดชอบในการเยยวยาผเสยหายทงในลกษณะของการฟนฟสภาพจตใจและชดใชคาเสยหายเปนจ านวนเงน

บทบาทของผเสยหาย สมครใจและใหความยนยอมใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนและเขารวมการประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ และแสดงความคดเหนตอแผน สามารถปรบเปลยนเงอนไขของแผนได

บทบาทของชมชน ในพนทของจงหวดอทยธาน จงหวดขอนแกน และจงหวดสงขลา ไดน าผน าชมชน หรอนกพฒนาชมชนเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชน ในสวนของพนทจงหวดอนๆ ไมพบการน าชมชนเขามามสวนรวมในการประชม

ผลของการประชม แผนการแกไขบ าบดฟนฟของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในแตละแหง จะมแนวทางทคลายคลงกน แตในรายละเอยดของแผนการแกไขบ าบดฟนฟจะปรบไปตามสภาพปญหาของเดกและเยาวชนทกระท าความผดและ ความตองการของผเสยหายแตละราย ซงผลการประชมกลมครอบครวและชมชนจะเปนลกษณะของการบงคบ สรางระเบยบใหกบเดกและเยาวชน เพอปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชน อกทงในแผนจะระบใหบดา มารดา หรอ บคคลทเดกและเยาวชนอาศยอยดวยเขามามสวนรวมกบเดกและเยาวชนใหมากทสดในการปฏบตตามแผนดงกลาว

ผรบผดชอบการบรหารแผนและการด าเนนการตามแผน

สวนใหญ คอ นกสงคมสงเคราะห บางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะก าหนดใหพนกงานคมประพฤต หรอนกจตวทยา เปนผบรหารแผนรวม แตบางกรณในรายละเอยดเงอนไขของแผน จะก าหนดใหเปนหนาทของผปกครอง หรอ ผน าชมชน เปนผบรหารแผน ตามแตละเงอนไขนนๆ

ระยะเวลาของแผนการแก ไขบ าบด ฟน ฟ และ

สวนใหญจะอยในชวงเวลา 6 เดอน ถง 1 ป และการตดตามการด าเนนการตามแผนนนจะก าหนดใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรมกบนกจตวทยาหรอ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 74

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคด ของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

การตดตามการด าเนนการตามแผน

นกสงคมสงเคราะหเดอนละ 1 ครง หรอ 3 - 4 เดอนตอครง ขนอยกบสภาพของครอบครวและปญหาของเดกและเยาวชน

2. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวจากการประชมสนทนากลม (Focus group) และกรณศกษา (Case study) 2.1. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวจากการประชมสนทนากลม (Focus group) รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในชนการพจารณา ตามมาตรา 90 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ไดจากการเกบรวบรวมขอมลการประชมสนทนากลม (Focus group) ทงสวนกลางและสวนภมภาค เพอรวบรวมความคดเหน ศกษาแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน วธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครว และปญหาอปสรรคในการด าเนนการเพอน าไปสการจดท าขอเสนอแนะแนวทางการปรบปรงแนวปฏบตและพฒนารปแบบทเหมาะสมของการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน ขอมลดงกลาวรวบรวมจากบคลากรฝายตางๆ ทเกยวของประกอบไปดวย กลมผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครว ผพพากษาศาลยตธรรม ผพพากษาสมทบ กลมสหวชาชพและผมสวนเกยวของประกอบดวย พนกงานอยการ ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผทเคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน ไดแก ผกระท าความผด ผเสยหายรวมทงขอมลการด าเนนงานประชมกลมครอบครวและชมชนจากศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง และศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร ซงสามารถสรปผลการศกษา ไดดงตอไปน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 75

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวกลางและศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร การใชมาตรการพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง พบวา การท างานทผานมาของ ผพพากษาสมทบ จะใชมาตรการพเศษทงสองมาตรา คอ มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ตามมาตรา 90 ควบคไปกบมาตรการพเศษแทนการพพากษาคดอาญา ตามมาตรา 132 ซงสถตใน พ.ศ. 2559 ของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ด าเนนการใชมาตรา 132 จ านวน 32 คด และด าเนนการใชมาตรา 90 จ านวน 23 คด ในสวนของการเชญชมชนเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนทผานมา ไดเชญครประจ าชนเขามารวมการพจารณาในการใชมาตรการพเศษ ซงคดดงกลาวเปนคดเกยวกบเดกนกเรยนทะเลาะววาทและท ารายรางกาย โดยทกๆ คดจะท ารวมกบนกจตวทยา และ ผพพากษาสมทบทผานการอบรมจะเปนผประสานการประชม และในขณะเดยวกนผพพากษาสมทบจะเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟดวย นอกจากนยงพบวา ในคดพรากผเยาวทไดด าเนนการมาตรการพเศษทผานมา เปนคดท เดกหรอเยาวชนท เปนจ าเลยและผ เสยหาย สวนใหญจะมความสมพนธทเดกหรอเยาวชนรกและชอบพอกน แตผปกครองฝายผเสยหายไมยนยอม แตจะยนยอมกตอเมอไดรบคาเสยหาย เชน ทองค า เงนสนสอด พรอมจดพธแตงงาน รวมถงการสงฝายหญงเรยนหนงสอ เปนตน เมอตางฝายตางยนยอมแลวจะเขาสกระบวนการท าแผนแกไขบ าบดฟนฟได ในสวนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร มการน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ตามมาตรา 90 ด าเนนการไปเพยงแค 5 คดเทานน ซงมขอจ ากดมากเนองจากฝายจ าเลยและฝายผเสยหายยงไมมความเขาใจวาเหตใดตองท ากระบวนการดงกลาว และฝายผเสยหายมความคดวาควรใหผพพากษาตดสนคดลงโทษมากกวา ซงใน พ.ศ. 2558 ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบรมผพพากษาสมทบทเปนผประสานการประชม จ านวน 6 คน และเรมด าเนนการใชมาตรพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ตามมาตรา 90 อยางจรงจง โดยคดแรกเปนคดพรากผเยาว ในกระบวนการนดประชมทกฝายใหการตอบรบอยางด แตเมอถงวนประชมฝายผเสยหายไมมาเพราะรสกอบอาย จงท าใหไมประสบความส าเรจในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ท าใหการใชมาตรา 90 ลดลง แตในคดทไมเขาเกณฑตามมาตรา 90 ศาลจะด าเนนการใชมาตรา 132 แทน ซงปจจบน ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบรมการด าเนนการประมาณกวา 300 คด เพราะก าหนดเงอนไขนอยกวามาตรา 90 และบางครงการใชมาตรา 90 ตองการน าชมชนเขามามสวนรวมในการประชมดวย แตเมอสอบถามทงฝายเดกหรอเยาวชนและผเสยหายตางรสกเกรงกลววาจะเปนทนนทาของชมชน ดงนนการน าชมชนหรอโรงเรยนเขามามสวนรวม มองวาในบางคดอาจมผลกระทบตอเดกหรอเยาวชนโดยเฉพาะในคดทเปราะบาง ขนตอนตอมาเมอวางแผนแกไขบ าบดฟนฟและไดก าหนดเงอนไขเสรจแลว ศาลจะมแนวทางในการตดตามหลายรปแบบ เชน ก าหนดใหผพพากษาสมทบเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ รปแบบการตดตามเดกและเยาวชนภายใตแผนการแกไขบ าบดฟนฟอาจ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 76

ด าเนนการโดยการตดตอทางโทรศพท การตดตอผานไลน การใหมารายงานตวทศาล ตามวนนดหมาย ในบางคดใชบคลากรชมชนชวยตดตามใหแตจะมการคดเลอกบคลากรในชมชนเพอตดตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ เปนตน ในปจจบนศาลเยาวชนและครอบครวยงไมมต าแหนงนกสงคมสงเคราะห มองวาถามนกสงคมสงเคราะหจะสามารถตดตามแผนแกไขบ าบดฟนฟไดด เชน การเยยมบานเดกหรอเยาวชน เพราะนกสงคมสงเคราะหมทกษะทางวชาชพทดกวา โดยในทประชมสนทนากลม (Focus group) มความเหนวา การใชมาตรการพเศษโดยการก าหนดเงอนไขลงในแผนแกไขบ าบดฟนฟ ไมวาจะเปนโครงการหรอกจกรรม จ าเปนตองมแนวทางรปแบบการประเมนขนเพอน ามาพฒนาและปรบปรงใหทนตอบรบทของสงคมทเปลยนแปลงไปเพราะขณะนการท าโครงการหรอกจกรรม ดเหมอนวาจะไมมกลไกมารองรบทสามารถชวยเหลอเดกหรอเยาวชนไดอยางแทจรง จงมความพยายามในการสรางกจกรรมตางๆ ขนมา เชน กจกรรมคายเยาวชน หรอกจกรรมอนๆ แตไมเคยมการประเมนผลโครงการหรอกจกรรมดงกลาว และการก าหนดเงอนไข ลงในแผนแกไขบ าบดฟนฟไมไดมองวาโครงการหรอกจกรรมแตละอยางนนเหมาะสมกบสภาพปญหาของเดกและเยาวชนแตละคนหรอไม ซงมองวาอาจมผลท าใหเดกและเยาวชนไมไดรบการแกไขทตรงกบสภาพปญหา ซงในสวนนมความจ าเปนตองมหนวยงานทรบผดชอบงานดานนและสามารถสนบสนนไดอยางจรงจง ในสวนของการพฒนาจตวทยากบการเขาถงเดกและเยาวชนโดยตรง ตองไดรบการพฒนาอยางจรงจง เพราะถาท าส าเรจ ทกคดมการด าเนนการทราบรน กลาวคอถาทกคดไมมผทปฏบตหนาททเชยวชาญเฉพาะดานจตวทยาเดกและการเขาถงเดกและเยาวชนไดด ถงแมวาจะไดรบความชวยเหลอจากองคกรหรอเครอขายตางๆ มากเพยงใดกตามจะท าใหการแกไขบ าบดฟนฟไมสามารถส าเรจไดใน เชงคณภาพ เพราะฉะนนสงทจะตองสรางโดยผบรหารหรอผทรงคณวฒทงหลาย คอ การพฒนาโครงการหรอโปรแกรมฝกอบรมใหหลากหลายมากขน และจากอตราก าลงทศาลเยาวชนและครอบครวมอยขณะนคอ ผพพากษาสมทบ ท าหนาทเปนผจดการเปนรายกรณ (Case Manager) ทเปนผเขาถงเดกและเยาวชน เปนบคคลทเดกและเยาวชนไวใจ เนองจากการท างานดานนผพพากษาสมทบตองมความพรอมในดานจตใจ การเสยสละ และมใจทตองการชวยเหลอเดกและเยาวชนอยแลว อยางไรกตามหลกวชาการวาดวยการแกไขบ าบดฟนฟแลว การมผทท าหนาทเปนผจดการ รายกรณ (Case Manager) เปนสงทจ าเปนเพราะเปนงานซงจะสามารถท าการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนเปนรายๆ โดยดความเหมาะสมทจะสามารถวางแผนแกไขใหตรงกบสภาพปญหาของเดกและเยาวชนแตละรายตงแตตนกระบวนการถงสนสดกระบวนการ และทประชมสนทนากลมมองวาเงอนไขตางๆ ทด าเนนการอยในปจจบนอยในระดบทด แตตองกลบมาพฒนากระบวนการอยางจรงจงและใหชดเจนในประเดนของการตดตามประเมนผลของแผนแกไขบ าบดฟนฟ และเหนวาควรมผทมความเชยวชาญและเหมาะสมกบงานการจดการเปนรายกรณ ซงประกอบดวยทกษะทางดานตางๆ ไม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 77

วาจะเปนทกษะในดานการสมภาษณ ทกษะการเยยมบาน ทกษะการตดตามประเมนผล เปนตน ฉะนนหากมแนวทางทจะท าใหการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนมประสทธภาพไดนน จ าเปนตองมอตราก าลง นกสงคมสงเคราะหวชาชพประจ าศาลเยาวชนและครอบครว เพอใหเกดกระบวนการตดตามเดกและเยาวชนทอยในกระบวนการของแผนแกไขบ าบดฟนฟไดอยางจรงจง เชนเดยวกบนกสงคมสงเคราะหประจ าสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในแตละจงหวด และสามารถเขามาชวยแบงเบาภาระงานของนกจตวทยาทมเพยงอตราเดยวประจ าศาลเยาวชนและครอบครวในแตละจงหวดได ความส าคญของการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 คอ ใหเดกหรอเยาวชนกระท าผดออกจากกระบวนการยตธรรมโดยเรว ถงแมวาผานขนตอนของการฟองรองคดและเขาสขนตอนการพจารณาคดแลวกตาม แตในปจจบนกระบวนการด าเนนงานตามความเปนจรง พบวา การผนคดออกจากระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนโดยมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา ตามมาตรา 90 ทก าหนดใหมการวางแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผดโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนนน ไมไดท าใหเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการยตธรรมโดยระยะเวลาทรวดเรวเทาทควร เพราะระยะเวลาในการพจารณาและการเตรยมการวางแผนและกระบวนการตดตามผลนนใชเวลาทยาวนานพอสมควร ทงนหากขาดการด าเนนการทรอบคอบ และขาดบคลากรทมความจ าเปนและไมเพยงพออาจจะน าไปสผลทท าใหแผนแกไขบ าบดฟนฟไมไดรบการน าไปสการปฏบตตามเงอนไข ซงจะสงผลเสยเกดขนกบทงเดกหรอเยาวชนเอง และทงระบบงานยตธรรมทตองน าคดเขาส การพจารณาใหมของศาลเยาวชนและครอบครว อกทงคดสวนใหญทด าเนนการโดยมาตรการพเศษในชนการพจารณาคดนนจะเปนการกระท าผดของเดกและเยาวชนในลกษณะทมความรนแรงและมโทษสง เชน คดความผดทางเพศ คอ คดพรากผเยาว หรอคดความผดตอชวตและรางกาย คอ คดทะเลาะววาทท าใหมความยงยากตอการน าผคนทเกยวของเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน ตวอยางเชน คดพรากผเยาวจ าเปนตองมบคลากรทใกลชดกบทงเดกหรอเยาวชนทกระท าผดและผเสยหาย เชน ครประจ าชน แตการขอใหบคลากรของหนวยงาน เชน โรงเรยนเขามาเกยวของตองไดรบความยนยอมจากสถานศกษา และสวนใหญพบวาจะไมไดรบความรวมมอและยนยอม ไมวาจากทงครและโรงเรยน สวนปญหาอกดานหนงเกดจากตวของเดกหรอเยาวชนเองทไมตองการใหทางโรงเรยนรบทราบ เพราะเกดความรสกวตกกงวลรวมทงความรสกอบอาย ดงนนขอ ทาทายในประเดนดงกลาว คอ การทจะท าอยางไรทจะใหบคลากรทมความส าคญตอเดกหรอเยาวชนเหลานไดเขามามสวนรวมในการแกไขปญหาและชวยเหลอดแลตามความเหมาะสมในแตละรายไป ประเดนปญหาอปสรรคการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนไมประสบความส าเรจ ในสวนของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (สาขามนบร) และศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 78

นนทบร ประการแรกคอ ปญหาการคดกรองคดเขาสมาตรการพเศษตามมาตรา 90 โดยเฉพาะปญหาดานการท าความเขาใจกบผเสยหายในประเดนเรองการใหความยนยอม พบวา สวนใหญทงฝายผกระท าผด และฝายผเสยหายในคด จะสนใจแคเรองการชดใชคาเสยหายเทานน ไมสนใจกระบวนการอนใดๆ และถาหากตกลงในเรองการชดใชคาเสยหายกนไมไดกจะไมเขาสกระบวนการตามมาตรา 90 ในบางกรณอาจจะไมมปญหาเรองเงน แตมองวาเปนภาระเพราะตองเดนทางมาศาลบอยครง บางคดพบวา สวนหนงเกดจากการททงผเสยหายและผกระท าผดไมใหความรวมมอ กลาวคอในคดเกยวกบทางเพศผเสยหายและผกระท าผดไมคอยใหความรวมมอ เชน ไมมาเขารวมการประชม หรอผเสยหายมครอบครวใหม จงไมอยากใหมผลกระทบกบครอบครวใหม เปนตน สวนปญหาในดานการด าเนนการทส าคญ ไดแก ปญหาการขาดบคลากร ในศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดมต าแหนงนกจตวทยาเพยงอตราเดยว และตองรบภาระในการด าเนนงานในคดทเขาสกระบวนการจ านวนมาก จงท าใหยากตอการด าเนนงานและตดตามรายละเอยดไดอยางละเอยดรอบคอบและมประสทธภาพ โดยเฉพาะอยางยงในการประสานงานกบหนวยงานภายนอกทเกยวของกบปญหาและความจ าเปนของเดกและเยาวชน เชน การตรวจปสสาวะ เปนตน ซงตองไดรบความรวมมอจากหนวยงานภายนอก ในสวนของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง การใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 กบคดทเขาเกณฑโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนนนสามารถด าเนนการไดเกอบทกคด เนองจากชวงแรกเมอเหนวาคดอาจจะไมส าเรจ นกจตวทยาจะด าเนนการเสนอขอเปลยนหรอปรบแผนแกไขบ าบดฟนฟ เชน การขอขยายเวลาการช าระคาเสยหาย เนองจากผปกครองผกระท าผดตกงาน ไมมเงนมาช าระ เปนตน ซงประเดนเรองคาเสยหายเปนเงอนไขหนงทท าใหแผนแกไขบ าบดฟนฟสวนใหญด าเนนการไมส าเรจ โดยในประเดนนนกจตวทยาจะเสนอใหศาลปรบแผนแกไขบ าบดฟนฟ ท าใหคดทใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 สวนใหญจะส าเรจ แตเมอขยายระยะเวลาแลว ปญหาทพบจะตกอยกบฝายครอบครวผกระท าผด คอ ระยะเวลาในการปฏบตตามเงอนไขของแผนแกไขบ าบดฟนฟจะยาวนานมากขน ดงนนเงนประกนทน ามาประกนตวผกระท าผดจะไมสามารถรบคนได และสวนใหญเงนดงกลาวมาจากการกยมนอกระบบซงครอบครวตองแบกรบภาระดอกเบยเปนจ านวนมากขนตามล าดบ ส าหรบแนวทางในการแกไขปญหาขางตน เหนวาปจจยทท าใหกระบวนการและขนตอนในการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟมความยดเยอ คอ ปจจยดานการเยยวยาและสภาพของเดกหรอเยาวชนเปลยนแปลงไปตามอาย ดงนนหากเปนไปไดควรใหมการตกลงเยยวยาคาเสยหายใหเรยบรอยกอนในหองพจารณาคดของศาล ล าดบตอมาการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนทจะจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟจะท าใหระยะเวลาและขนตอนการด าเนนการแกไขบ าบดฟนฟสามารถท าไดเรวขนเพราะไมตองมขนตอนการตกลงคาเสยหายอก สวนความส าเรจของกระบวนการทงหมด ไดแก การด าเนนการตามเงอนไขตางๆ ส าเรจตามแผนแกไขบ าบดฟนฟไดก าหนดไว แตขณะนยงไมมระบบตดตามความส าเรจของแผนแกไขบ าบดฟนฟตออนาคตของเดกและเยาวชนหลงจากพนเงอนไข

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 79

ตางๆ เชน ระยะเวลาของการเหนหางจากการกระท าผดมระยะเวลายาวนานมากนอยเพยงไร การจะท าใหส าเรจลลวงตามแผนแกไขบ าบดฟนฟจ าเปนตองศกษาพฤตกรรม ปญหาของเดกหรอเยาวชน และครอบครวลงใหลกและมรายละเอยด แลวจะปรบเปลยนวธการใหแนวทางปฏบตแกเดกหรอเยาวชนไดตรงกบสภาพปญหาและความเสยงและความจ าเปนของเดกหรอเยาวชนแตละราย ประเดนปญหาดานบคลากรในการปฏบตหนาท ศาลเยาวชนและครอบครวกลางมความคดเหนวา ผพพากษาสมทบมวาระในการท างาน ในบางครงกระบวนการตดตามเดกและเยาวชนยาวนานเกนกวาวาระการด ารงต าแหนงของผพพากษาสมทบซงอาจจะพนวาระไปกอนระยะเวลาทก าหนดในแผนแกไขบ าบดฟนฟ ดงนนบคลากรทมอยยงไมเพยงพอตอภาระงาน เพราะนกจตวทยาทตองด าเนนการใหค าปรกษา หรอบ าบดแกไข ตามมาตรา 73 วรรคทาย และ มาตรา 132 ทก าหนดใหเดกหรอเยาวชนอยในเงอนไขโดยการคมประพฤตเดกหรอเยาวชนทตองมารายงานตวกบนกจตวทยา หรอเขารวมกจกรรมครอบครวสมพนธ แมวาทศาลเยาวชนและครอบครวกลางมต าแหนงนกจตวทยา จ านวน 3 คน แตปรมาณงานทมากขนท าใหมจ านวนไมเพยงพอ จงควรพจารณาเพมอตราของนกจตวทยา และควรมการก าหนดต าแหนงนกสงคมสงเคราะหวชาชพเพมเขามา เพอด าเนนการในระบบโดยเฉพาะดานการตดตามประเมนผลการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟใหมความสมบรณมากยงขน ในสวนของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (สาขามนบร) มความคดเหนวาจ าเปนตองเพมนกจตวทยา เพราะตอนนท างานไดแตเชงปรมาณ (จ านวนของคด) การท างานในเชงคณภาพอาจจะยงไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ เพราะมนกจตวทยาประจ าศาลเพยงอตราเดยว ประเดนสดทายในเรองระดบแนวทางปฏบตของการด าเนนการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 และมาตรการแทนการพพากษาคดตามมาตรา 132 การใชแนวทางของศาลเยาวชนและครอบครว การก าหนดแนวทางปฏบตของหวหนาศาลแตละศาลอาจจะลกลนกน ท าใหแนวทางการด าเนนการแตละศาลเยาวชนและครอบครว ไมเหมอนกน ไมมแนวทางการบรหารงานดานการใชมาตรการพเศษทเปนเอกภาพ ตางจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงทางกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนสามารถก าหนดนโยบายการด าเนนการไดเปนไปในแนวทางเดยวกน และจากการประชมสนทนากลมดงกลาวพบวา ตามหลกการแนวทางปฏบตของศาลเยาวชนและครอบครวแตละศาล ศาลเยาวชนและครอบครวกลางไมสามารถก าหนดแนวทางปฏบตในการด าเนนงานใหแตละศาลได เพราะใหอ านาจความอสระแกผพพากษาหวหนาศาลเปนผออกแนวทางการบรหารเอง ซงในบางศาลมการใชมาตรา 90 และมาตรา 132 ไดมากนนอาจเพราะเกดจากประสบการณทท ามานาน และบางศาลทใชมาตรการพเศษไดนอยอาจจะเกดจากบรบทของพนท

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 80

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนจากการสนทนากลมของกลมสหวชาชพและผมสวนเกยวของประกอบดวย พนกงานอยการ ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกวชาการดานเดกและเยาวชน ทปรกษากฎหมาย ผทเคยเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนไดแก ผกระท าความผด ผเสยหาย ในการด าเนนการตามมาตรา 90 ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (สาขามนบร) คอ เมอศาลสอบค าใหการจ าเลยและพจารณาเหนแลววาเขาหลกเกณฑในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ผพพากษาจะมค าสงใหเขาสกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟตามมาตรา 90 โดยสงใหคดเขาสการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ และในการแตงตงผประสาน การประชมจะตองเขาตามหลกเกณฑขอบงคบของประธานศาลฎกา กลาวคอ ผประสานการประชมจะตองผานการอบรมเปนผประสานการประชม และส านกอ านวยการประจ าศาลเยาวชนและครอบครวจะท าหนงสอแจงไปยงผถกแตงตง และใหผพพากษาสมทบเปนผประสานในการประชม จากนนผพพากษาสมทบตองศกษาส านวนคดวาจะเชญผเกยวของเปนผใดบางทจะเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน นอกจากผเสยหาย ผกระท าผด พอแมผปกครอง หรอผน าชมชน และสอบถามความสะดวกของผเขารวมประชม ตามปกตขอบงคบจะใหพนกงานยตธรรมประจ าศาล เปนผชวยผประสานงานการประชม แตในความเปนจรงแลวทางศาลมบคลากรไมเพยงพอ ดงนนผประสานการประชมจะท าหนาทเองทงหมด โดยจะเปนทงผประสานการประชม ผจดการแผนแกไขบ าบดฟนฟ ซงขณะนผพพากษาสมทบของศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (สาขามนบร) มจ านวน 3 คน ทผานการอบรมเปนผประสานการประชม สวนการใชมาตรา 90 ของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน คอ ผพพากษาเจาของส านวนจะก าหนดใหใครเปนผประสานการประชม โดยผานนกจตวทยา และมาทศนยใหค าปรกษา และหลงจากนนผไดรบการแตงตงจะนดหมายเวลาตามสะดวกของทงสองฝาย จะเหนไดวาการใชมาตรา 90 ทจะตองเกยวของกบผคนคอนขางมาก เพอความรวดเรวในการด าเนนการทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธานจะเลยงไปใชมาตรา 132 วรรคหนงแทน ซงปจจบนทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน มการใชมาตรา 132 วรรคหนงมากกวามาตรา 90 เนองจากมาตรา 132 วรรคหนงนนจะไมไดมเงอนไขเรองของผเสยหาย โดยผพพากษาสามารถก าหนดเงอนไขไดเลย หรอก าหนดใหนกจตวทยาจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ และเสนอแผนแกไขบ าบดฟนฟขนไปเพอให ศาลอนมตเหนชอบ และสวนหนงทใชมาตรา 132 วรรคหนงนนเพราะผเสยหายไมจ าเปนตองมาทศาล จงเปนเหตใหมการน ามาใชจ านวนมาก อกทงชวยลดระยะเวลาในการด าเนนการไดอยางมาก ซงมาตรา 132 วรรคหนงนสามารถใชไดกบทกคด ไมมอตราโทษขนสงและใชไดกบทกกรณไมวาผเสยหายเปนรฐหรอไมใชรฐกตาม โดยขณะนมจ านวนคดทด าเนนการอยประมาณ 30 คดตอเดอน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 81

ในสวนของผปกครองของเดกและเยาวชนจากศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (สาขามนบร) ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน และศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร ไดเขารวมประชมสนทนากลม และไดแสดงความคดเหนเกยวกบมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนวากระบวนการตางๆ ททางศาลไดด าเนนการนนเปนสงทด ไดใหโอกาสกบเดกและเยาวชน มการประสานงานกบทางโรงเรยน ท าใหเดกและเยาวชนมพฤตกรรมเปลยนแปลงไปจากการไดรบค าปรกษาและดแลจากผพพากษาสมทบ ท าใหตอนนมมมองของผปกครองตอศาลเปลยนแปลงไป เนองจากไมคดวามกระบวนการแบบนอยในศาลของประเทศไทย กลาวคอ การไดรบโอกาสทงการพดจา และการประสานงานตางๆ จากผพพากษาหรอผพพากษาสมทบ หรอเจาหนาททกๆ คน เดมฝายผเสยหายรสกโกรธคกรณ แตเมอผพพากษาสมทบอธบายและใหค าปรกษา ท าใหผปกครองรสกเขาใจบตรมากขน เขมแขงมากขน เดมตอนแรกรสกเครยด เพราะการเรยนของบตรไมด ตอมาเรมเปลยนแนวคดตามค าแนะน าของผพพากษาสมทบ สงผลใหจากคะแนนของบตรทต าเคยไดเกรดการเรยนตก 17 วชา ภายหลงเกรดดขนเนองจากการตดตามของผพพากษาสมทบพรอมกบการใหค าแนะน า และไดคยกบบตรมากขน อกทงครทปรกษามความเขาใจ และทกๆ ฝายคอยอธบาย ชวยเหลอ และคดวาศาลมความเมตตา มความอบอน และใหโอกาส ผปกครองจงรสกวากระบวนการนเปนกระบวนการทด และส าคญตออนาคตของเดกและเยาวชนเปนอยางมาก เพราะไดใหโอกาสแกเดกและเยาวชนทกระท าผด เดมทเดกและเยาวชนจะตองมคดอาญาตดตวทจะท าใหเขาหมดอนาคต แตกระบวนการนท าใหเขาไดรบโอกาสในชวตใหมอกครง ประเดนการน าชมชนหรอโรงเรยนเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนนน ทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน ไดสะทอนวา ศาลจะตองสอบถามเดกหรอเยาวชน กอนวาคดทเดกหรอเยาวชนกระท าผด ทางโรงเรยนทราบขอมลหรอไม ถาโรงเรยนรบทราบขอมล จะสอบถามตอวา มคณครทปรกษาหรอไม ใกลชดกบคณครทปรกษามากนอยเพยงใด ถาใกลชดจะสอบถามคณคร แตถาไมใกลชดหรอคณครไมทราบเรอง จะไมน าคณครเขามาจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟในครงนนดวย และขนอยกบเดกและเยาวชนวาเขามความสบายใจในการใหคณครเขามามสวนรวมดวยหรอไม การใชมาตรการพเศษตางๆ ในปจจบนจะมการประชมรวมกนระหวาง ผพพากษา อยการ และผเกยวของ ปรากฎวายงไมไดขอยต วาใชไดในกรณความผดตอรฐและไมมผเสยหาย โดยจะปลอยใหเปนดลยพนจของผบรหารศาลแตละศาลวาจะด าเนนการอยางไร ซงท าใหการใชมาตรการพเศษลกลนกน เพราะมบางพนททศาลใชมาตรการพเศษ และบางพนททศาลไมไดใชมาตรการพเศษ ทงนขนกบดลยพนจศาลทเปนอสระไมขนตอกน ฉะนนในทประชมไดตงขอสงเกตวา ถามการศกษาเปรยบเทยบกนในประเดนวาศาลทใชมาตรการพเศษแลวไดประโยชนหรอไมอยางไร และน ามาเทยบกบศาลทไมใชมาตรการพเศษเลยเพอแสวงหาการวางแนวทางการน ามาตรการพเศษมาใชกบศาลเยาวชนและครอบครวตอไปใหมประสทธภาพมากยงขน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 82

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน การด าเนนการตามมาตรการพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน ผพพากษาสมทบท าหนาทเปนผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน ซงมผพพากษาสมทบทผานการอบรมเพยง 2 คนเทานน การด าเนนการมาตรการพเศษสวนใหญผพพากษาจะมอบให ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจดพจารณาด าเนนการ ในบางคดทเหนสมควรเทานนทจะมอบใหผพพากษาสมทบเปนผประสานการประชม เหตทสวนใหญจะมอบใหทางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจดการประชมนน เนองจากวาถาจะด าเนนการใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 ศาลมบคลากรทท าหนาทเพยงคนเดยวคอนกจตวทยา ซงตองท าหนาททกขนตอนและทกกระบวนการจงมความเหนวาเดกและเยาวชนอาจจะไมไดรบประโยชนสงสดจากการใชมาตรการน เพราะภาระงานทเยอะไมสอดคลองกบจ านวนบคลากรจะไมสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ การแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนจ าเปนตองไดรบการดแลอยางใกลชด ในสวนของศนยใหค าปรกษาของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธานไดจดตงขนมาใน พ.ศ. 2555 และเรมใชมาตรการพเศษตามมาตรา 90 เมอพ.ศ. 2557 - 2558 ปจจบนศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธานพยายามทจะสรางเครอขายในการท างานรวมกบทางจงหวดอทยธาน อยางไรกตามสมาชกเครอขายจะอยตามอ าเภอรอบนอกซงหางไกลกนมากท าใหมความยงยากในการประสานงาน แตกตางกบจงหวดใหญๆ ทมเครอขายอยใกลๆ อกทงรายละเอยดขนตอนเงอนไขของการเขาสมาตรการพเศษตามมาตรา 90 มอยมาก จงท าใหการใชมาตรา 90 ของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธานมสถตการใชในปรมาณทนอย ขนตอนกระบวนการด าเนนการตามมาตรา 90 ของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน จะแบงเดกหรอเยาวชนออกเปน 2 กลม คอ เดกหรอเยาวชนทมาจากมาตรา 73 วรรคทาย จากการใหค าปรกษากบศนยใหค าปรกษาซงจะมประวตและขอมลเกยวกบความประพฤตของเดกและเยาวชนมากอน เดกหรอเยาวชนกลมนบางคดถามความเหมาะสม หรอมความเปนไปไดทจะเขาสกระบวนการตามมาตรา 90 โดยผประสานการประชมจะปรกษากบผพพากษาเจาของส านวนเพอขอความเหนกอน สวนกลมทสอง คอ เดกหรอเยาวชนทไมไดรบการประกนตวแตบางรายผพพากษาเหนวาสามารถเขาสกระบวนการได จะสงใหเดกหรอเยาวชนมาพบกบนกจตวทยาอกครงหนง และมาท าความรจกกนภายหลง เมอผพพากษามค าสงใหเขาสมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 การปฏบตในกระบวนการตางๆ จะยดขอบงคบประธานศาลฎกา เปนหลกในการด าเนนการ ซงผทเขารวมประชม ไดแก ผกระท าผด ผปกครองฝายผกระท าผด ผเสยหายและผปกครองฝายผเสยหาย นกจตวทยา และผประสานการประชม คอผพพากษาสมทบทผานการอบรม นอกจากนนจะมบคคลอนๆ แลวแตรายคด จากประสบการณของนกจตวทยาประจ าศาลทเคยเชญผเกยวของมาเขารวมการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 83

ประชมกลมครอบครวและชมชน โดยมครจากโรงเรยน เนองจากเปนคดทะเลาะววาทกนในโรงเรยน และผน าชมชน ไดแก ก านนเนองจากเปนคกรณในชมชนเดยวกน กอนทจะจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ การประชมกลมครอบครวและชมมชนจะมการปรกษาหารอกนกอนทจะมการประชมกลมครอบครวและชมชนจรง และจากการทนกจตวทยาไดใหค าปรกษาตามมาตรา 73 วรรคทายกอนหนาน จะท าใหสามารถตกลงกนไดงายขน ทงเรองของการปฏบตตว เงอนไข การชวยกระตนเปลยนแนวคดและทศนะทเออตอการด าเนนการ แตปญหาทพบคอ เดกหรอเยาวชนไมสามารถใหความคดเหนเกยวกบการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟได อนเนองมาจากปญหาในทางความคดและสตปญญาของเดกหรอเยาวชนเอง ซงตองการการชวยเหลอและการแนะน า ในกรณทผเสยหายสามารถเขารวมประชมจะใหมการนดมาชวงเชาเปนสวนใหญ และจะพยายามจบการประชมภายในวนเดยว เพราะเปนความพยายามทจะไมรบกวนใหผเสยหายมาบอยครงเนองจากตองเดนทางไกล และกอนปดการประชมจะสอบถามวาผเสยหายตองการเพมเตมเงอนไขอะไรหรอไม เพอก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟอยางคราวๆ เพอใหไดแผนแกไขบ าบดฟนฟทเกดจากความเหนของทกฝายไมไดเกดจากศาลเอง เนองจากเดกหรอเยาวชนทเขามาในกระบวนการยตธรรมและเขาสมาตรการพเศษสวนใหญจะมาจากครอบครวทหาเชากนค า และไมมความคดเหนหรอขอเสนอแนะมากนกเกยวกบกระบวนการของแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยศาลตองวางโครงรางใหเดกและเยาวชนเลอกโครงการหรอกจกรรม ในทประชมกลมครอบครวและชมชนจะพดถงความเปนมาเหตของคด ความรสก สะทอนปญหา ของแตละฝายวาไดรบผลกระทบอะไร อยางไร ท าใหเกดความเขาใจทงสองฝายมากขน การพดคยจะท าใหบรรยากาศการประชมกลมครอบครวและชมชนดขน ปญหาอปสรรคการท างานทพบ คอ ปญหาดานบคลากรทจ ากดซงมนกจตวทยาเพยงคนเดยวประจ าศาลเยาวชนและครอบครว ในการปฏบตหนาทตองท างานทางดานธรการและเอกสารทกอยางจะด าเนนการโดยนกจตวทยาเพยงคนเดยว ท าใหการใชทกษะ การประเมนสภาวะทางจตของเดกและเยาวชนยงไมคอยไดปฏบตอยางเตมท รวมไปถงการแกไขบ าบดฟนฟใหอยางมประสทธภาพ ในทประชมสนทนากลม มความเหนไปในแนวทางเดยวกนวา ประเดนค าวา “ผเสยหาย” ควรจะไดรบการปรบแก โดยใหระบวา ควรมแนวทางปฏบตอยางไรเมอมผเสยหายเปนรฐ จะมอบใหใครเปนผเสยหายแทนรฐ เชน คดยาเสพตดจะเปนคดทมผเสยหายเปนรฐ ใครเปนตวแทนรฐ ควรจะเปนชมชนหรอไม หรอคดการพนน ใครเปนตวแทนรฐ เปนตน ซงมองวาเมอมการก าหนดแนวปฏบตดงกลาวขนจะชวยเหลอเดกหรอเยาวชนไดโดยตรงมากกวาทจะปลอยใหเดกหรอเยาวชนเหลานเสยโอกาสการไดเขาสมาตรการพเศษ อกกรณหนงคอ เรองความยนยอมของผเสยหาย ผเสยหายตองการมาเขารวมประชม หรอมอบอ านาจใหผแทนมาเขารวมได และถาหากผเสยหายยนยอมในชนกอนฟองคดแลวจะถอวาผเสยหายยนยอมตอเนองถงชนศาลแลวหรอไม ในบางกรณทตองมาประชมทศาล ซงในประเดนนยงไมชดเจน เนองจากในขอก าหนดของประธานศาลฎกา วาดวยแนวทางการพจารณา

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 84

กระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟชนกอนฟองคด หมวด 2 การพจารณาและไตสวนเพอมค าสง ขอ 7 วรรคหนง ทบญญตไววา ในกรณทมค ารองขอหรอศาลเหนเองวามเหตอนควรสงสยวากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟอาจไมชอบดวยกฎหมาย ใหศาลออกหมายเรยกบคคลทเกยวของมาสอบถามหรอไตสวนได ซงในการไตสวนดงกลาวอยางนอยผเสยหายตองเขามาทศาลดวย ซงในประเดนของความยนยอมของผเสยหายนน ผเสยหายอาจจะยนยอมในชนสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนแลว แตเมออยตอหนาศาล ผเสยหายอาจจะเปลยนใจไมยนยอมกสามารถเปนไปได ซงตรงนในเรองของความยนยอมของผเสยหายยงไมชดเจน วาความยนยอมของผเสยหายครอบคลมทกกระบวนการแลวหรอไม และสงททประชมสนทนากลมเหนวาควรจะม คอ ระบบการแลกเปลยนขอมลระหวางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกบศาลเยาวชนและครอบครวเพอไมใหเกดการท างานทซ าซอน อกทงยงเปนขอมลพนฐานทสามารถท างานอยางบรณาการรวมกนไดอยางมประสทธภาพ รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม การด าเนนการมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 ของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม โดยหลงจากทผพพากษามค าสงเหนควรใหใชมาตรา 90 ในการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟนนทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม มผประสานการประชมซงไดแก ผพพากษาสมทบทขนทะเบยนและผานการอบรมจ านวน 5 คน ซงการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟจะตองด าเนนการใหแลวเสรจภายใน 30 วน แตหากไมสามารถจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหแลวเสรจได เชน ตดปญหาทผเกยวของทตองเขารวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนไมสามารถเขารวมภายในระยะเวลาดงกลาวได ผประสานการประชมสามารถท าการเสนอขยายระยะเวลาการจดท า แผนแกไขบ าบดฟนฟตอผพพากษาใหขยายระยะเวลาได และในการพจารณาบคคลทจะเขารวม การประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟจะพจารณาจากสภาพปญหาของเดกหรอเยาวชนวามความเกยวของกบใครอยางไรบาง ซงหนวยงานทเขามารวมประชมกบทางศาลบอยครงคอ หนวยงานสาธารณสข โรงเรยนการศกษานอกระบบ และมการท าขอตกลงรวมกนกบหนวยงานตางๆ มากกวา 40 หนวยงาน ซงศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหมมเครอขายรองรบกบคดทเกดขน แตจะค านงถงสวสดภาพของเดกและเยาวชนทงฝายผกระท าผดและฝายผเสยหายเปนส าคญวาตองการทจะใหหนวยงานหรอโรงเรยนรบทราบหรอไม อยางไร เพราะบางครงผปกครองฝายผเสยหาย ไมตองการใหผอนรบร และสอบถามความพงพอใจของผเสยหายวาจะเพมประเดนสวนใดอกหรอไม การน าชมชนเขามามสวนรวมนน ศาลจะมเครอขายผน าชมชน รวมถงอาสาสมคร โดยตองสอบถามเดกและเยาวชนทอยในชมชนนนดวยวายนดทจะเปดเผยขอมลหรอไม สถตของทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหมในการด าเนนการมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 เรมด าเนนการใชเมอ พ.ศ. 2556 ซงด าเนนการไดจ านวน 4 คด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 85

พ.ศ 2557 ด าเนนการไดจ านวน 13 คด พ.ศ 2558 ด าเนนการไดจ านวน 7 คด และพ.ศ 2559 ด าเนนการไดจ านวน 9 คด การด าเนนการตดตามและประเมนผลนน นกจตวทยาและผพพากษาสมทบจะท างานรวมกน ซงในมาตรา 90 จะก าหนดไววา หลงจากทเสนอแผนแกไขบ าบดฟนฟใหกบผพพากษาจะแตงตงวาใครจะเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ ซงแนวทางของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม จะม 2 แนวทาง คอ ถาผพพากษาสมทบทราบและรจกกบเดกและเยาวชนคนนนโดยจากการใหค าปรกษาและรจกกบเดกและเยาวชนตงแตมาตรา 73 วรรคทายแลวจะก าหนดใหผพพากษาสมทบ ผนนเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ แตโดยสวนใหญจะใชแนวทางด าเนนการตดตามรวมกนระหวางนกจตวทยาและผพพากษาสมทบเปนผบรหารแผน ระยะเวลาของแผนแกไขบ าบดฟนฟจะก าหนดตามสภาพปญหาของเดกและเยาวชนแตละคน โดยสวนใหญระยะเวลาของแผนแกไขบ าบดฟนฟนานทสดจะอยท 3 - 4 ป ระยะเวลาสนทสดคอ 6 เดอนแลวแตสภาพปญหาของเดกและเยาวชน และมาตรา 90 จะอยท 1 ป ขนไป เพราะเปนคดทมผเสยหาย แตถาศาลใชมาตรา 132 วรรคหนงในคดความผดเลกนอย ระยะเวลาของแผนแกไขบ าบดฟนฟจะอยท 6 เดอน ปญหาและอปสรรคของการด าเนนมาตรการพเศษตามมาตรา 90 ไดแก การตความของกฎหมายทก าหนดอตราโทษกบขอบงคบประธานศาลฎกาแตละศาลจะตความไมเหมอนกน เชน ประเดนเรองของผเสยหาย หากมผเสยหายเปนรฐควรก าหนดใหใครมาเปนตวแทนของรฐในการใหความยนยอมดงกลาว ซงประเดนนควรจะตองก าหนดใหชดเจน เพราะแนวทางการปฏบตปจจบนท าใหหลายๆ ศาลมแนวทางปฏบตทไมเหมอนกน บางศาลใชมาตรา 132 เพยงอยางเดยว หรอบางศาลไมไดใชมาตรการพเศษเลยโดยใชแนวทางการปฏบตดวยวธปรบ รอการลงโทษ ทงนควรจะมแนวทางการแกไขโดยระบคดใดบางทเขาขายการใชมาตรการพเศษ ปญหาอปสรรคในการด าเนนการอนๆ จะเปนเรองของเศรษฐกจของครอบครวของเดกและเยาวชนทอยในพนทหางไกล และถงแมจะไดประโยชนจากการเขาสมาตรการพเศษ แตมปญหาเรองการเดนทาง สวนปญหาเรองบคลากรและงบประมาณ ซงเปนปญหาขอจ ากดของศาล ควรมการเพมอตรานกจตวทยาทสามารถชวยด าเนนการตามมาตรการพเศษประจ าศาลอยางนอยจ านวน 2 คน รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน การด าเนนการตามมาตรการพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน ตามมาตรา 90 คอ การเลอกคดใดวาจะเขามาตรการพเศษตามมาตรา 90 นนอยทดลยพนจของผพพากษาจะมค าสงลงมาใหนกจตวทยาเรมกระบวนการด าเนนการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ สวนใหญจะเปนคดทไกลเกลยคาเสยหายเรยบรอยแลว ซงเดกหรอเยาวชนบางคนจะเคยพบนกจตวทยามากอนแลวในสวนของการใหค าปรกษาตามมาตรา 73 วรรคทาย ใน พ.ศ. 2558 มผพพากษาสมทบทผานการอบรมจ านวน 3 คนทจะเปนผประสานการประชมได และใน พ.ศ. 2559 ศาลเยาวชนและครอบครว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 86

กลางไดเปดโครงการอบรมผประสานการประชม ท าใหผพพากษาสมทบทผานการอบรมสามารถเป น ผประสานการประชมมจ านวนมากขน และทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกนไดเรมด าเนนการตามมาตรา 90 เมอ พ.ศ. 2558 ซงด าเนนการไดจ านวน 4 คด โดยสวนใหญจะเปนคดเกยวกบการกระท าผดฐานพรากผเยาว สวนใน พ.ศ. 2559 มการด าเนนการจ านวน 1 คด คอ คดท ารายรางกาย ซงการก าหนดวาผพพากษาสมทบคนใดจะรบผดชอบคด ใดนน จะตองเรมจากการพจารณากอนวาเปนผผานการอบรมทสามารถเปนผประสานการประชมไดหรอไม และทางศาลเยาวชนและครอบครวจะก าหนดวนใหผพพากษาสมทบเขาเวร เมอมค าสงคดสงมา ณ ศนยใหค าปรกษา ผพพากษาสมทบคนใดอยเวรวนนนจะตองรบคดไมวาจะมาตรา 90 หรอ มาตรา 132 ในสวนของมาตรา 90 จะตองด าเนนการจดประชมกลมครอบครวและชมชน ซงจะตองด าเนนกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟใหแลวเสรจภายใน 30 วน ซงจะท าการนดหมายทงสองฝายตามวนทผพพากษาสมทบสะดวกจะมาได แตสวนใหญจะไมเกน 1 สปดาห และคดสวนใหญทด าเนนการทผานมาทางศาลไมไดเชญหนวยงานอน หรอผทเกยวของอนๆ เขารวมเพราะคดพรากผเยาว ผปกครองทงสองฝาย ไมตองการใหบคคลภายนอกรบรมากนก และในทประชมจะประกอบไปดวย ผพพากษาสมทบ ผประสานการประชม นกจตวทยา ผปกครองผกระท าผด ผกระท าผด ผปกครองผเสยหาย และผเสยหาย ในการวางมาตรการเงอนไขตางๆ นน ผ พพากษาสมทบจะเปนผชแนวทางเทานน จะปรกษาหารอกนระหวางผกระท าผดและผเสยหายวาแผนแกไขบ าบดฟนฟจะออกมาอยางไร จะใหทงสองฝายคดแผนแกไขบ าบดฟนฟออกมาเอง โดยผประสานการประชมจะท าหนาทเปนคนกลาง ควบคมการประชม สวนชมชนจะไมไดเขามามสวนรวมในการประชม แตในแผนแกไขบ าบดฟนฟจะก าหนดเงอนไขใหผน าชมชนไดมสวนรวมในการตดตามดแลพฤตกรรมของเดกและเยาวชนในชมชน สถานการณปจจบนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน ผพพากษาหวหนาศาลจะเนนการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามมาตรา 90 มากขน แตขณะนก าลงรอขนตอนและระเบยบการทชดเจนเพอด าเนนการ ในสวนของมาตรการพเศษแทนการพพากษาคดตามมาตรา 132 เมอคดเขาหลกเกณฑ ผพพากษาจะก าหนดเงอนไขการปฏบตมาแลว แตกรณนยงมการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟอยเชนกน โดยมาตรา 132 มการก าหนดเงอนไขคลายๆ กบมาตรา 90 แตไมไดประชมกลมครอบครวและชมชน เปนลกษณะการพดคยของนกจตวทยารวมกบเดกหรอเยาวชน และผปกครองของเดกและเยาวชน ซงมาพดคยกนวาจะปฏบตและก าหนดเงอนไขอยางไรบาง ซงแนวทางการด าเนนการของมาตรา 132 วรรคหนง จะม 2 กรณ คอ ผพพากษาก าหนดเงอนไขมาให และการจดประชมกลมของนกจตวทยากบฝายผกระท าผด จากสถตการใชมาตรา 132 วรรคหนงใน พ.ศ. 2557 ใชมาตรการดงกลาวจ านวน 30 คด ตอมา พ.ศ. 2558 ใชมาตรการดงกลาวจ านวน 300 คด ซง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 87

เพมมาอยางมากเพราะเนองจากผพพากษาเหนวา การใชมาตรา 90 มรายละเอยด ขนตอน และการปฏบตมากเกนไป ท าใหการด าเนนการลาชา ปญหาอปสรรคทเกดขนจากการใชมาตรการพเศษทคลายคลงกนทงศาลเยาวชนและครอบครว และสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน คอ ผปกครองเดกและเยาวชนผกระท าผดจะสะทอนกลบวา เมอเขาสมาตรการพเศษแลวท าไมถงใชระยะเวลายาวนาน กลาวคอ ผปกครองจะสอบถามวาคดจะเสรจสนเมอใด และใชระยะเวลานานเกนไป อกทงอยากไดเงนประกนคน ซงไมตองการเดนทางมาศาลแลว โดยไมสนใจในเรองของการทศาลจะไมมค าพพากษาตดตวเดกหรอเยาวชน ในสวนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนผปกครองสะทอนวา กระบวนการมความยงยาก ซงตอนแรกรสกดใจทไดเขาสมาตรการพเศษ แตตอมารสกวาใชระยะเวลายาวนานเกนไปซงเจาหนาทตองแกไขปญหาดวยการพดคยใหก าลงใจกนเรอยๆ และอธบายใหทราบถงประโยชนของมาตรการดงกลาวแทน สวนปญหาอปสรรคการด าเนนการของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกนจะเปนเรองของการใหค าปรกษา กลาวคอ ผใหค าปรกษา คอผพพากษาสมทบเปนผด าเนนการไดดมาก แตดวยก าลงคนทจ ากด ไมสามารถใหค าปรกษาไดเกนวนละ 3 - 4 คด สวนงานของนกจตวทยาปจจบนจะเปนงานดานการคดกรองคด งานเอกสารทจะสงตอผ พพากษาสมทบ หากเดกและเยาวชนม จ านวนมากท าใหการท างานลาชา และเมอคดเพมจ านวนมากขน การประสานการประชมจะท าไดยาก หากคดทหนงเขาสการประชมกลม แตเมอมอกคดเขามาระหวางการประชมกลม ท าใหนกจตวทยาตองด าเนนการประชมกลมทงสองคดไปพรอมๆ กนสงผลท าใหการประชมกลมครอบครวและชมชนไมตอเนอง รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา การด าเนนการมาตรการพเศษมาตรา 90 ของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลานน เมอมการพจารณาคด ศาลจะพจารณารายงานสรปขอเทจจรงและรายงานจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และบางสวนจะเปนรายงานจากศนยใหค าปรกษาเมอครงทเดกหรอเยาวชนมารายงานตวตามมาตรา 73 วรรคทาย และเมอศาลพจารณาเหนแลววาคดดงกลาวเขาหลกเกณฑ ผเสยหายยนยอม และสามารถเขาสกระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟได ศาลจะสงท าแผนแกไขบ าบดฟนฟและมอบใหศนยใหค าปรกษาจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยนกจตวทยาจะตองประสานกบผประสานการประชม คอ ผพพากษาสมทบ ซงทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา มผประสานการประชม จ านวน 12 คน จากจ านวนผพพากษาสมทบทงหมด 32 คน ในกระบวนการจะเปนการพดคยกบผกระท าผดและผเสยหาย ซงอาจจะมทปรกษากฎหมาย พนกงานอยการ หรอผพพากษาสมทบเขารวม หลงจากนนจะมการก าหนดวนท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ในระหวางทมการ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 88

พดคย สอบถาม ใหค าปรกษาตางๆ จะมขอค าถามเพอสอบถามวา อยากจะใหใครเขารวมในการประชมบาง ซงผกระท าผดและผเสยหายสามารถเสนอได เชน เพอน คร ผน าชมชน เจาของสถานประกอบการ เปนตน ทางศาลจะท าหนงสอเชญตวมา เมอถงวนทจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟจะมบนทกขอตกลงการรกษาความลบ และก าหนดเงอนไขตางๆ โดยทตองไดรบการยอมรบจากทงสองฝาย หลงจากนนนกจตวทยาจะเสนอแผนแกไขบ าบดฟนฟตอศาลเพอพจารณาวาเหนชอบหรอไม หากเหนชอบจะก าหนดใหมผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ ซงแลวแตละเงอนไขวาจะมใครบางเปนผบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟในขอนนๆ ซงผบรหารแผนจะเปนกลไกในการตดตามรบผดชอบ โดยจะมผประสานการประชมเปนผดแลทกอยางใหด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ เมอสนสดการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ ผบรหารแผนจะสรปผลการปฏบตสงตอศาล หากท าตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบทกเงอนไข จะใหพจารณายตคดน าคดออกจากสารบบความ ประเดนเรองความยนยอมของผเสยหายของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลานน จะเรมเหนจากขนตอนทเดกและเยาวชนเขารบค าปรกษา ระหวางการสอบสวน ใน 30 วนจะนดใหค าปรกษาครงท 1 และจากนนจะนด 15 วน ตามวนผดฟอง หลงจากนนจะตรวจสอบวามความคบหนาในการเยยวยาผเสยหายหรอไมอยางไร หากเดกและเยาวชนมแนวโนมทปรบเปลยน และรสกส านกในสงทกระท าลงไป และนกจตวทยาเหนวาเดกและเยาวชนปรบตวแลว แตพบวาผเสยหายยงคกคามและตองการจะใหด าเนนคด ทางนกจตวทยาจะเสนอขอมลดงกลาวตอศาลใหพจารณาเขาสมาตรการพเศษ แตถาหากผกระท าผดไมมพฤตกรรมทจะเปลยนแปลงไปในทางทดขนจากการใหค าปรกษาในแตละครง และไมพยายามเยยวยาผเสยหาย และจะสรปรายงานผพพากษาตอไป ซงในคดทมการเยยวยาในเบองตนจนเปนทพอใจเมอถงวนพจารณาคดแลวนน สวนใหญผเสยหายจะพอใจและยนยอม เนองจากไดรบการเยยวยาและชดเชยความเสยหายเปนจ านวนเงน จงยนยอมใหศาลด าเนนมาตรการพเศษดงกลาวได ซงในปจจบนทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลาไมไดด าเนนการมาตรการพเศษมากนก เนองจากวาใชวธการไกลเกลยแทน ซงเปนการพดคยระหวางผกระท าผดและผเสยหาย แตจะใชมาตรการพเศษในกรณทมองวาหากปลอยเดกออกไปแลวยงมปญหาดานสวสดภาพ ไมมผดแล มความเสยงในการกระท าผดซ า ซงในพนทจงหวดสงขลาผปกครองมความพรอมทจะดแลบตรของตนเอง จงใชวธการไกลเกลยทางอาญามากกวา ในสวนของการแกไขบ าบดฟนฟนน ปจจบนศาลจะใชมาตรา 132 วรรคหนงมากกวา ซงไมตองด าเนนการการประชมกลม เพราะหากใชมาตรา 90 จะเกดขอยงยากทตองประสานผเกยวของเขามามสวนรวมในการประชมกลม และเมอใชวธการนจะเกดภาระงานทตามมามากขน ท าใหเกดภาระงานซงหนกมากเกนก าลงของบคลากร ถามองถงประโยชนของเดกและเยาวชนทจะไดรบการแกไขบ าบดฟนฟ จะใชมาตรา 132 วรรคหนงแทน แตจดออนของมาตรา 132 วรรคหนง คอ ทางผเสยหายจะไมไดรบการเยยวยาทางจตใจเหมอนมาตรา 90 แตทงนทางศาลไมไดใชมาตรา 132 วรรคหนงในคด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 89

อกฉกรรจ แตจะด าเนนการใชมาตรา 132 วรรคหนงมากในคดยาเสพตด (พชกระทอม) ซงจะก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟวาจะตองมเงอนไขใดบาง ในสวนของคดทมผเสยหาย หากสามารถตกลงชดเชยคาเสยหายไดแลวนน ศาลจงจะสงใช มาตรา 132 วรรคหนงแทน แตปจจบนทางศาลพยายามหาคดเขาสมาตรา 90 เชนกน เพราะมองวายงจ าเปนทจะตองมชมชนเขามามสวนรวมในการประชมกลมดวย เพราะทายทสดแลวเดกหรอเยาวชนตองกลบไปอยรวมกบชมชน แตมองวาชมชนของไทยปจจบนยงไมเขมแขง การจะน าชมชนเขามานนท าไดยาก และยงไมคอยมอาสาสมครทจะเขามาชวยเหลอในกระบวนการนมากเทาใดนก คดในพนทจงหวดสงขลาสวนใหญจะเปนคดพชกระทอม ประมาณ 80% ซงปจจบนแพรหลายมาก เพราะมการน าเขาจากประเทศมาเลเซย ซงบางครงเมอเปนคดขนมา ผปกครองของเดกและเยาวชนบางคนสงสยวา ท าไมถงกบตองเปนคดความเนองจากพชกระทอมเปนสงทคกบวฒนธรรมของคนภาคใตมาชานาน ใชกนอยางปกตทวไป ซงทางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจะไมไดใชมาตรการพเศษในคดพชกระทอมเพราะอตราโทษเกน โดยคดจะเขามาสชนศาล ซงจะมปรมาณคดประมาณ 70 - 80% จะใชมาตรการพเศษตามมาตรา 132 วรรคหนง โดยจะก าหนดวธการบ าบด ยาเสพตด ท ากจกรรมบ าบด อบรมจรยธรรม โดยการใชกจกรรมบ าบดจะเปนกลมผพพากษาสมทบเปนผรบผดชอบ ซงจะใหมารายงานตวและเขารวมกจกรรมทศาลก าหนด แตจากกจกรรมทวางแนวทางปฏบตในปจจบนนนมองวายงไมสามารถคาดหวงไดวาเดกหรอเยาวชนจะกลบตนเปนคนดของสงคมไดทงหมด เพราะเมอเดกหรอเยาวชนมาท ากจกรรมรวมกนจะอยในสายตาของศาล แตเมอเดกและเยาวชนกลบไปอยบานหรอชมชน ศาลจะไมสามารถรบทราบได แตถาอยในกระบวนการทางศาลจะสามารถตรวจปสสาวะเปนระยะๆ เพอตรวจสอบสารเสพตดเบองตนได และผพพากษาสมทบสามารถก าหนดเงอนไขการบ าบดยาเสพตดกบทางโรงพยาบาล และมกจกรรมเขาคายใหเดกและเยาวชนปรบเปลยนพฤตกรรม ปญหาและอปสรรคโดยรวมของศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลาจะมอย 4 ประเดน คอ ระบบ บคลากร งบประมาณ และวสดอปกรณ ในเรองระบบจะเปนเรองของแนวทางปฏบต ความชดเจน ระเบยบขอบงคบตางๆ การโยกยายของผพพากษา ทสงผลใหการก าหนดแนวทางปฏบต ไมตอเนอง ท าใหความเขาใจของผปฏบตงานไมตรงกน และในเรองของตวชวดการท างาน ปจจบนไมใชวาทางศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลาไมไดใชมาตรการพเศษเลย แตผปฏบตงานไมสามารถท าไดตามตวชวดเพราะดวยปรมาณคดทมมากเกนไป หากอยในพนททคดนอย ในเรองของการประเมนตวชวดจะสามารถผานการประเมนได มปจจยทพรอมในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ แตปจจบนปรมาณคดทมากไมสอดคลองกบปรมาณบคลากรทปฏบตหนาทอย ถาสามารถเพมบคลากรใหสอดคลองกบปรมาณคดได คดวาจะมผลชวดทออกมาดได จากเรองดงกลาวน าไปสปญหาของบคลากร ทพบวา มบคลากรนอยไมเพยงพอและสอดคลองกบปรมาณคดทเขามา ตามความเปนจรงควรจะแบง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 90

ตามสภาพของพนททจะมปรมาณคดเขามาในเรองของการจดท าแผนตามมาตรา 90 ซงนกจตวทยามหนาทในการคดกรอง ใหค าปรกษาเดกและเยาวชน ซงเปนภาระงานโดยทวไป แตเมอจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟตามมาตรา 90 นกจตวทยาจะตองท าหนาทในงานธรการ การท าหนงสอประสาน ตดตามผลตางๆ ท าใหงานทตองรบผดชอบนนไมมผลการปฏบตเปนทประจกษ หรอไมมประสทธภาพมากพอ อกสวนหนง คอ ผพพากษาสมทบทเปนผประสานการประชมทจะตองตดตามคลายๆ กบผจดการ รายกรณ (Case manager) ซงในเรองนอาจจะไมสามารถตดตามไดในลกษณะนน และปญหาตอมาคอ งบประมาณ เมอมการท างานจะมเรองของงบประมาณเขามาเกยวของไมวาจะเบยประชม คาตอบแทน ซงจะเปนลกษณะทการประชมกลมครงแรกไมเรยบรอย มความจ าเปนตองด าเนนการประชมกลมครงตอไป ซงจะเกดความยงยากในการท างานมากขน และเรองสดทาย คอเรองของวสดอปกรณ ในยคปจจบนจ าเปนตองมเทคโนโลยเขามาเกยวของ แตยงไมมความพรอมเทาทควรเพราะยงตองตดตอทางโทรศพท อาจจะตองใชการประชมทางไกลเพอลดระยะเวลาในการตดตาม หรอแนวทางอนๆ ทไมตองท างานในรปแบบของเอกสาร สรปแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวจากการเกบรวบรวมขอมลการประชมสนทนากลม (Focus group) ไดดงน

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

หลกเกณฑการด าเนนการ อตราโทษจ าคกสงสดไมเกน 20 ป, เดกและเยาวชนไมเคยไดรบโทษจ าคกมากอน, ผกระท าผดส านกในการกระท า, เปนคดทมผเสยหาย และไดรบความยนยอมจากผเสยหายใหจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ฯลฯ

ขนตอนการด าเนนการ เมอมการพจารณาคด ศาลเยาวชนและครอบครวจะพจารณารายงานสรปขอเทจจรงและรายงานจากสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนและบางสวนจะเปนรายงานจากศนยใหค าปรกษาทระหวางเดกและเยาวชนไดมารายงานตวตามมาตรา 73 วรรคทาย และเมอศาลพจารณาเหนแลววา คดนเขาหลกเกณฑขางตน ผเสยหายยนยอมและเหมาะสมทจะน าเขาสกระบวนการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ศาลจะมค าสงท าแผนและมอบใหศนยใหค าปรกษาจดท าแผน โดยนกจตวทยาจะตองประสานกบ ผประสานการประชม หลงจากนนจะมการก าหนดวนท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ในระหวางการพดคย สอบถาม ใหค าปรกษาตางๆ จะมขอค าถามเพอสอบถามวา ตองการจะใหใครเขารวมในการประชมบาง ซง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 91

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

ผกระท าผดและผเสยหายสามารถเสนอชอได เชน เพอน คร ผน าชมชน เจาของสถานประกอบการ เปนตน ทางศาลจะท าหนงสอเชญมาเขารวม เมอถงวนทก าหนดจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ จะมบนทกขอตกลงการรกษาความลบ และก าหนดเงอนไขตางๆ โดยทตองไดรบความยนยอมจากทงสองฝาย และการวางมาตรการเงอนไขตางๆ ในแผนการแกไขบ าบดฟนฟนน ผพพากษาสมทบซงเปนผประสานการประชมจะเปนผชแนะแนวทางเทานน จะปรกษาหารอกนระหวางผกระท าผดและผเสยหายวาแผนจะออกมาอยางไรนนใหทง 2 ฝายก าหนดเงอนไขของแผนออกมาเอง โดย ผประสานการประชมจะท าหนาทเปนคนกลาง ควบคมการประชมเทานน โดยการจดท าแผนจะตองด าเนนการใหแลวเสรจภายใน 30 วน แตหากไมสามารถจดท าแผนใหแลวเสรจได เชน ตดปญหาผ เกยวของทตองเขารวมแตไมสามารถเขารวมภายในระยะเวลาดงกลาวได ผประสานการประชมสามารถท าการเสนอขยายระยะเวลาการจดท าแผนตอผพพากษาใหขยายระยะเวลาได หลงจากเมอไดแผนการแก ไขบ าบดฟนฟทไดรบความยนยอมจากทงสองฝาย ล าดบตอมาจะเสนอศาลเพอพจารณาวาเหนชอบหรอไม หากเหนชอบจะก าหนดใหมผบรหารแผน ซงแลวแตเงอนไขวาจะมใครบางเปนผบรหารแผนในขอนนๆ ซงผบรหารจะเปนกลไกในการตดตามรบผดชอบ โดยจะมผประสานการประชมเปนผดแลทกอยางใหด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟและใหเดกและเยาวชนเรมปฏบตตามแผนทนท หลงจากศาลเหนชอบ

หนวยงานและกลไกส าคญในการก าหนดการประช มและการบรหารการประชม

ศาลเยาวชนและครอบครว

ผประสานการประชม ผพพากษาสมทบทผานการอบรมและไดรบการแตงตง ผเขารวมการประชม ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา ผปกครองเดกและเยาวชนผกระท าผด

เดกและเยาวชนผกระท าผด ผปกครองผเสยหาย ผเสยหาย ผน าชมชน (ถาม)

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 92

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

บทบาทของครอบครว สมาชกในครอบครวหรอบคคลทดแลเดกและเยาวชนจะตองเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนและตองรบผดชอบในการเยยวยาผ เสยหายทงในลกษณะของการฟนฟสภาพจตใจและชดใชคาเสยหายเปนจ านวนเงน

บทบาทของผเสยหาย สมครใจใหความยนยอมใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนและเขารวมการประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

บทบาทของชมชน ศาลเยาวชนและครอบครวทกศาลจะมเครอขายชมชนของตนเองในพนท แตการน าชมชนเขามารวมประชมกลมครอบครวและชมชน พบวา มเพยงจงหวดเชยงใหมเทานนทสามารถดงชมชนเขามามสวนรวมไดทกคด และจงหวดสงขลาใหชมชนเปนผตดตามเดกและเยาวชน ตามเงอนไขทก าหนดไว ในสวนของพนทอนๆ พบวา ไมไดน าชมชนเขามามสวนรวมในการประชม เนองจากการประสานงานตดตอยากและไมไดรบความรวมมอเทาใดนก

ผลของการประชม มแผนการแกไขบ าบดฟนฟซงจะประกอบไปดวย 5 มาตรการ ไดแก (1) เพอการแกไขความประพฤต (2) เพอการบ าบดฟนฟรางกายและจตใจ (3) เพอการพฒนาเดกหรอเยาวชน (4) เพอการปองกนเดกหรอเยาวชนกระท าผดซ า และ (5) เพอบรรเทาความเสยหายแกผเสยหาย แตในรายละเอยดของแผนการแกไขบ าบดฟนฟจะปรบไปตามสภาพปญหาของเดกและเยาวชนทกระท าความผดและความตองการของผ เสยหาย ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟ สวนใหญจะอยในชวงเวลาขนต า 1 ป และเมอสนสดการปฏบตตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟ จะสรปผลการปฏบตสงไปยงศาลเยาวชนและครอบครว หากปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ใหผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทศาลสงใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟรายงานใหศาลทราบ หากศาลเหนชอบดวย ใหศาลสงจ าหนายคดออกจากสารบบความ และมค าสงในเรองของกลาง โดยใหสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ทงนไมตดสทธผมสวนไดเสยทจะด าเนนคดสวนแพง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 93

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

ผรบผดชอบการบรหารแผนและการด าเนนการตามแผน

ผพพากษาสมทบและนกจตวทยาประจ าศาลเยาวชนและครอบครว

ปญหาอปสรรคในการด าเนนการ 1. ปญหาการขาดความเปนเอกภาพในแนวทางปฏบตการด าเนนการในมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาคดโดยศาลเยาวชนและครอบครวในแตละเขตอ านาจศาล เนองจากยงไมมความชดเจนในแนวทางปฏบต ประกอบกบลกษณะของโครงสรางบคลากรของศาลเยาวชนและครอบครวเปนสวนหนงของศาลยตธรรม ในภาพรวมการโยกยายสบเปลยนต าแหนงและหนาทของบคลากรในระบบมผลกระทบกบความตอเนองในแนวทางการปฏบตในมาตรการพเศษโดยการประชมกล มครอบครวและชมชน รวมทงลกษณะเฉพาะในหลกการขององคกรทศาลและบคลากรในสายตลาการตางด ารงความเปนเอกเทศและเปนอสระในการบรหารงานและคด รวมทงการโยกยายของผพพากษาประจ าศาลเยาวชนและครอบครว สงผลท าใหแนวทางปฏบตไมตอเนองและไมสอดคลองกบบรบทในพนท ท าใหการปฏบตงานไมตอเนองและท าใหความเขาใจของผปฏบตงานไมตรงกน 2. ปญหาโครงสรางบคลากรทมความจ าเปนตอการด าเนนการตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน และการปฏบตตามแผนแกไขบ าบด ฟนฟ ทมความรความช านาญและทกษะในกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟพฤตกรรมของเดกและเยาวชนภายใตบรบทของครอบครวและชมชนตามเจตนารมณของมาตรการพเศษดงกลาว ซงในกระบวนการดงกลาวจ าเปนทจะตองใชแนวทางการท างานในลกษณะของกลมสหวชาชพ (Interdisciplinary Team) ทงในและนอกหนวยงานโดยเฉพาะอยางยงการด าเนนงานตามมาตรการพเศษดงกลาวในขนตอนการพจารณาคดทบคลากรในสายวชาชพเชน นกจตวทยาประจ าศาล มจ านวนทยงไมเพยงพอตอการด าเนนงาน ปจจบนมนกจตวทยาเพยงอตราเดยวประจ าศาลเยาวชนและครอบครวในแตละจงหวด ท าใหการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมคณภาพและการตดตามรายละเอยดตางๆกระท าไดยาก และยงไมมนกสงคมสงเคราะหประจ าหนวยงานรวมด าเนนการในมาตรการดงกลาว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 94

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

3.ปญหาความรความเขาใจและการยอมรบในมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนของบคลากรในองคกรทเกยวของโดยเฉพาะบคลากรฝายปฏบตยงไมเพยงพอและทวถง เชน จ านวนของ ผ พพากษาสมทบทมบทบาทส าคญในการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวในชนการพจารณาคด และทมคณสมบตในการด าเนนการโดยผานการอบรมการประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน ยงอยในปรมาณนอยไมเพยงพอตอการด าเนนการใหครบขนตอนของแผนแกไขบ าบดฟนฟ และตอจ านวนคดทเขาเงอนไข 4. ปญหาดานการเงนของผกระท าผดและครอบครวทใชในการประกนตวทยงไมสามารถขอคนไดระหวางการใชมาตรการพเศษ ซงพบวาเงนประกนจ านวนดงกลาวมการไปกยมนอกระบบมา 5. ปญหาในดานของขอกฎหมาย ชองวางของกฎหมาย โดยแตละจงหวดจะตความแตกตางกน ท าใหการด าเนนการแตละพนทเกดความลกลนกนเชน การตความเกยวกบประเดนผเสยหาย กลาวคอ ศาลเยาวชนและครอบครวบางพนทจะตความคดบางคด เชน คดยาเสพตด หรอคดทเกยวของกบพระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. 2522 วาผเสยหายจากคดดงกลาวคอรฐ จงท าใหไมสามารถหาตวแทนรฐมาแสดงความยนยอมและไมสามารถด าเนนการตามมาตรการพเศษได แตศาลเยาวชนและครอบครวบางพนทจะตความวาคดดงกลาวมผเสยหาย และผเสยหายยนยอมใหจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ สงผลใหคดทเหมอนกนแตศาลเยาวชนและครอบครวบางพนทสามารถด าเนนการตามมาตรการพเศษได 6. ปญหาในดานขอจ ากดในการใชหลกเกณฑของมาตรการพเศษ ทก าหนดประเดนในเรองของผเสยหาย ยงไมมความชดเจน และตความแตกตางกนในแตละศาล 7. การน าชมชนเขามามสวนรวมกระท าไดยาก เพราะบางพนทมลกษณะเปนชมชนเมอง การใหชมชนเขารวมการประชมจงเปนเรองยาก และอกหนงเหตผลคอ ครอบครว เดกและเยาวชน รสกอบอาย กลวไมเปนทยอมรบของชมชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 95

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

8. ปญหาดานเศรษฐกจของครอบครว ทอยในพนทหางไกล ซงมปญหาดานการเดนทางและไมมเวลามาศาลเนองจากตองประกอบอาชพ และหารายไดเลยงครอบครว 9. การประสานงานการมสวนรวมของชมชนยงมไมมากนก และการตดตามประเมนผลยงไมมเอกภาพในการด าเนนงาน ระบบตดตามประเมนผลยงเปนเพยงเชงปรมาณมากกวาเชงคณภาพ

2.2. แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวจากกรณศกษา (Case study) กรณศกษาตวอยางคดตางๆทเกยวของกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในชนการพจารณาคดตามมาตรา 90 แหง พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มจ านวน 11 กรณศกษา ประกอบไปดวยกรณศกษาจาก ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน จ านวน 2 กรณศกษา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม จ านวน 2 กรณศกษา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน จ านวน 2 กรณศกษา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลาจ านวน 1 กรณศกษา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร จ านวน 2 กรณศกษา และศาลเยาวชนและครอบครวกลาง จ านวน 2 กรณศกษา ซงการคดเลอกกรณศกษาตวอยางคดนน ใชวธการโดยใหทางเจาหนาทของศาลเยาวชนและครอบครวแตละจงหวด คดเลอกคดทไดมการด าเนนการมาตรการพเศษตามมาตรา 90 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เสรจสนและมค าสงจ าหนายคดออกสารบบความแลว และสาเหตททางคณะวจยไมไดเลอกกรณศกษาตวอยางคดทด าเนนการตามมาตรา 132 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เนองจากวา ศาลเยาวชนและครอบครวแตละจงหวด แจงวาการด าเนนการตามมาตรา 132 นน ศาลเยาวชนและครอบครวด าเนนการโดยไมไดใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชน แตเปนลกษณะของการก าหนดเงอนไข และขอบงคบตางๆ จากผพพากษาโดยตรงมากกวา หรอสงคดใหผพพากษาสมทบรวมกบนกจตวทยาก าหนดเงอนไข และขอบงคบตางๆ ซงจะไมมฝายผเสยหายเขามามสวนรวมในการก าหนดเงอนไขและขอบงคบตางๆขางตน และจากการศกษากรณศกษาคดตวอยางทไดรบขอมลจากแตละศาลเยาวชนและครอบครวแตละจงหวด พบวา แนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอนและวธการหลกเกณฑการใชการ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 96

ประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณาคดของศาลเยาวชนและครอบครวสามารถแจกแจงรายละเอยดไดดงตอไปน กรณศกษา ผกระท าความผด

(นามสมมต) อาย (ป)

ฐานความผด ศาลเยาวชนและครอบครว

1 นายเอม 16 พรากผเยาวเดกอายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดาผปกครองเพอการอนาจาร

จงหวดอทยธาน

2 นายเอน 19 รวมกนพรากผเยาวอายกวาสบหาปไปเพออนาจาร , รวมกนขมขนกระท าช าเรา

จงหวดอทยธาน

3 นายโอ 16 พรากผเยาว จงหวดเชยงใหม 4 นายพ 15 ขบรถโดยประมาทเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกกาย

หรอจตใจ และเปนเหตใหผอนถงแกความตาย จงหวดเชยงใหม

5 เดกชายคว 14 ความผดตอเสรภาพ พรากผเยาว จงหวดขอนแกน 6 นายอาร 16 พรากผเยาว กระท าช าเรา จงหวดขอนแกน 7 เดกชายเอส 13 พรากผเยาว จงหวดสงขลา 8 นายท ไมระบ รวมกนวงราวทรพยในเวลากลางคน โดยใชยานพาหนะ จงหวดนนทบร 9 นายย ไมระบ รวมกนวงราวทรพยในเวลากลางคน โดยใชยานพาหานะ จงหวดนนทบร 10 นายว 16 พรากผเยาว กรงเทพมหานคร 11 นายเอกซ 18 ท ารายผอนจนไดรบบาดเจบ กรงเทพมหานคร

กรณศกษาท 1 นายเอม (ฐานความผด คอ พรากเดกอายยงไมเกนสบหาปไปเสยจากบดามารดาผปกครองเพอการอนาจาร) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายเอม อาย 16 ป จบการศกษาชนประถมศกษาปท 6 ประกอบอาชพรบจางทวไป, กอสราง นายเอมมพนอง 2 คน สภาพครอบครวบดามารดาแยกกนอย สมพนธภาพภายในครอบครว: มารดาท างานอยกรงเทพ และใหเยาวชนอาศยอยคนเดยว ชวงมคดมารดากลบมาอยกบเยาวชน โดยปจจบนมารดากลบไปท างานทกรงเทพแลว การคบเพอน: ปจจบนไมคอยไดพบเพอน เนองจากตองท างาน จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน: จดเดน รจกเกบออม, ปฏเสธการยงเกยวกบยาเสพตด จดดอย ดอรน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 97

สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยกบผเสยหายเปนแฟนกน วนเกดเหตผเสยหายจะออกมาซอขาวจงใหจ าเลยไปรบ แลวแวะไปนงเลนทบานจ าเลยจนเยนจงไมกลบบาน ผเสยหายกลวความผดจงขออยบานกบจ าเลย จ าเลยจงใหผเสยหายมาอาศยอยดวยกน ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ หรอนกจตวทยา ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, นกจตวทยา และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ตาและปาของผเสยหาย ไมพอใจกบการทผเสยหายไปอาศยอยกบเยาวชน และเหนวาผเสยหายไมคดใหด ตาทเปนคนดแลผเสยหายรสกเสยใจและกงวลมากในชวงแรกทผเสยหายหายไปจากบาน ปาทอยเบตงจงตองลงมาดตา และพาตาไปอยดวยเมอผเสยหายไมยอมกลบมาอยบาน เมอผเสยหายไปอยกบเยาวชนท าใหไมไดเรยนหนงสอ หากผเสยหายยอมกลบมาอยกบผปกครองเหมอนเดมปากบตาจะสงเสยใหเรยนเหมอนเดม ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: ตาทเปนผเลยงดผเสยหายเสยใจและกงวลมากทผเสยหายหายไป เมอรวาผเสยหายไปอยกบเยาวชนและไมยอมกลบบาน ตารสกเสยใจมาก ปาจงตองมาดแลตาและพาตาไปอยทเบตงดวย เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบโดยจ าเลยไดกลาวค าขอโทษตอผปกครองผเสยหายและรบปากทจะดแลผเสยหายอยางด และไดมอบคาเสยหายเปนเงนจ านวน 25,000 บาทแกผปกครองผเสยหาย ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม : ใหจ าเลยปฏบตตามแผนแกไขบ าบด ฟนฟตามมตของทประชม ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน 1. เยาวชนจะท าตวใหดขน ไมเกเร ตงใจท างาน ไมเทยวเตร 2. ชดใชเยยวยาคาเสยหายเปนเงน 25,000 บาท (ไดช าระตอหนาศาลในวนท 18 พ.ค. 2559 เรยบรอยแลว) ดแลผเสยหายอยางด ไมท ารายผเสยหาย แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. ใหจ าเลยและผปกครองมารบค าปรกษาแนะน าจากผใหค าปรกษาประจ าศนยใหค าปรกษาตามก าหนดทผใหค าปรกษานด

2. ใหจ าเลยศกษาตอใน กศน. โดยน าผลการเรยน (ถาม) มาแสดงตอผบรหารแผน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 98

3. ใหจ าเลยชวยเหลอท างานบานและท างานนอกบานเพอชวยมารดาท างานหาเลยงชพและใหเกบเงนใสบญชใหได 4,000-5,000 บาทโดยน าบญชมาแสดงใหผบรหารแผนทราบ 4. ใหจ าเลย (หรอจ าเลยและผปกครอง) เขารวมโครงการของศาลหากผบรหารแผนเหนวามโครงการทเหมาะสมตอจ าเลยหรอผปกครองของจ าเลย 5. หามจ าเลยคางคนนอกบาน เวนแตไดรบอนญาตจากผปกครองแลว , หามจ าเลยดมสรา ยาเสพตดตางๆ, หามจ าเลยพกพาอาวธ 6. ใหจ าเลย (หรอจ าเลยและผปกครอง) กลาวค าขอโทษและแสดงความเสยใจตอผปกครองผเสยหาย (วนทมการนดฝายจ าเลยและฝายผเสยหายมาพรอมกน) 7. ใหจ าเลยท างานบรการสงคมหรอสาธารณประโยชน จ านวน 15 ชวโมง ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน มารบค าปรกษาอยางนอย 3 ครง ในระยะเวลา 1ป สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 2 นายเอน (ฐานความผด คอ รวมกนพรากผเยาวอายกวาสบหาปไปเพออนาจาร, รวมกนขมขนกระท าช าเรา) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายเอน อาย 19 ป ประกอบอาชพเกบเงนก, รบจางท างานอยโรงฆาสตว นายเอนมพนอง 2 คนรวมเยาวชน สภาพครอบครวบดามารดาแยกกนอย สมพนธภาพภายในครอบครว: เดมเยาวชนอาศยอยกบป ในขณะเกดเหตเยาวชนอาศยอยล าพง ท าใหมโอกาสในการกระท าผดไดงาย การคบเพอน: ในชวงเกดคดเพอนสวนใหญไมท างาน เทยวเตร ปจจบนไมคอยไดรวมกลมกบเพอนมากนกเนองจากตองท างานและดแลครอบครว จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน : จดเดน ขยนท างาน รจกรบผดชอบ พดเกงปฏเสธการยงเกยวกบยาเสพตด จดดอย ไมมความรอบคอบ ใจรอน สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยรจกกบผเสยหายเพราะเปนเพอนของนองสาวจ าเลย ผเสยหายมาหานองสาวจ าเลยทบานบาง ทงนจ าเลยเพงรจกกบนาย ก จ าเลยรวมในคด จ าเลยไดชกชวนนาย ก มาท างานรบจางขด มนส าปะหลงและมานอนคางทบานรวมกน เมอปลายเดอนมนาคม 2556 เวลา 17.00 ผเสยหายและเพอนอก 2 คน ซอเบยรมาหาจ าเลยกบนาย ก ทบาน ระหวางดมเบยรยงไมทนหมด เพอนผเสยหายกลบบาน เหลอจ าเลย ผเสยหาย และนาย ก อยดวยกน จ าเลยออกไปหาคนรก ใหนาย ก อยกบ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 99

ผเสยหายทบาน จ าเลยกลบบานมาถงเวลา 18.00 น. ประตหนาตางบานปด จงงดหนาตางเขาไปในบานเหนนาย ก นอนกอดกบผเสยหาย จ าเลยจะเขาไปดงมอนาย ก ออก แตถกมอผเสยหาย นาย ก จงไลจ าเลยออกจากหอง จ าเลยนงอยหนาบาน หลงจากนน 30 นาทนาย ก ออกมา จ าเลยเรยกผเสยหายใหออกมาและเหนผเสยหายรองไห จนเวลา 19.00 น. จ าเลยจงไปสงผเสยหายทโรงเรยนบานหวยเปลา อ าเภอลานสก จงหวดอทยธาน คนรกผเสยหายทราบวาผเสยหายมากบจ าเลย จ าเลยจงถกแจงความด าเนนคดน ฝายผเสยหายเรยกคาเสยหายจ านวน 30,000 บาท แตจ าเลยไมมเงนจงหลบหนไป สวนนาย ก ถกด าเนนคดกอนน ตอมาจ าเลยไดถกจบตามหมายจบและสงตวมาด าเนนคดน โดยจ าเลยใหการรบสารภาพตลอดขอกลาวหา ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน ผบรหารแผน : เจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย จ าเลย, ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, พนกงานอยการคดเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน, นกสงคมสงเคราะห, นกจตวทยา, พนกงานคมประพฤตช านาญการ, ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน โดยมผลการประชม ดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย :ผเสยหายเลาวา ผเสยหายเรยนจบชนมธยมศกษาปท 3 ประกอบอาชพรบจางกอสราง ปจจบนผเสยหายอยกนรวมกนฉนสามภรรยาโดยไมไดจดทะเบยนสมรสกบนายมาโนชน ขณะเกดเหตผเสยหายเปนเพอนของนองสาวจ าเลย ผเสยหายจะไปหานองสาวจ าเลยบาง ท าใหรจกกบจ าเลยแตไมไดสนทสนม ผเสยหายไมเคยรจกกบนาย ก จ าเลยรวม ตอมาประมาณปลายเดอน มนาคม 2556 ผเสยหายกบเพอนเรยนจบชนมธยมศกษาปท 3 ผเสยหายกบเพอนและหลานอก 1 คน ไปซอเบยรมากนทบานจ าเลย 1 ลง ซงเพอนผเสยหายเคยเปนคนรกจ าเลย ระหวางทผเสยหายดมเบยรไป 1 แกว จ าเลยขบขรถจกรยานยนตผเสยหายออกไปขางนอกกบเพอนผเสยหาย เมอจ าเลยกบเพอนผเสยหายกลบมา ผเสยหายเมาเขาไปนอนในบาน นาย ก ดงแขนผเสยหายเขาไปในบานแตเพอนผเสยหายชวยไว ประกอบกบยางรถจกรยานยนตผเสยหายรวกลบบานไมได ผเสยหายตองนงรอจ าเลยปะยาง จนเวลา 17.00 น. นาย ก ผลกผเสยหายเขาไปในบานและปดประต สวนจ าเลยอยดานนอกและปนเขาไปทางชองบนของฝาผนง และเขามานอนกอดกบเพอนผเสยหายทพนขางเตยง จากนนนาย ก พยายามจะขมขนกระท าช าเราผเสยหาย จ าเลยเขามาดงมอผเสยหายจนลมลงบนเตยง นาย ก จบมอผเสยหายกดและใชเขาทบแขนผเสยหาย จากนนนาย ก ใชมอเปดกระโปรงและขมขนกระท าช าเราผเสยหายจนส าเรจความใคร นาย ก สอบถามจ าเลยวาจะรวมกระท าช าเราผเสยหายดวยหรอไม แตจ าเลยปฏเสธ ผเสยหายจงแตงตวเดนออกไปเอาโทรศพทโทรหาคครองเพอใหมารบทโรงเรยนบานหวยเปลา หลงจาก

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 100

นนผเสยหายไปแจงความด าเนนคด แตเจาหนาทต ารวจเลยใหตกลงคาเสยหายกน แตจ าเลยและนาย ก ไมยอมตดตอพดคย ฝายผเสยหายจงแจงความด าเนนคดน ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: เหตการณในคดนท าให ผเสยหายรสกเสยใจ ท าใหผเสยหายเสยชอเสยง ไดรบความอบอายเพอนบาน ผเสยหายพกอาศยอยไกล มความยงยาก ตองเสยคาใชจายในการเดนทางมาด าเนนคดสง เสยเวลาท างาน แตฝายจ าเลยยอมรบสารภาพและกลาวค าขอโทษ จ าเลยไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบโดยจ าเลยรสกเสยใจกบการกระท าของจ าเลย ไมนาคกคะนอง ส านกผด ประสงคขอโทษผเสยหายและผปกครองของผเสยหาย และไดชดใชคาเสยหายใหแกฝายผเสยหายเปนเงน 10,000 บาท ตอหนาศาลเรยนรอยแลวเมอวนท 11 พฤษภาคม 2559 ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม : ใหจ าเลยปฏบตตามแผนแกไขบ าบด ฟนฟตามมตของทประชมอยางเครงครด อนๆ: ฝายผเสยหายและพนกงานอยการคดเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน ไดใหค าแนะน าในการปฏบตตน ไมใหจ าเลยกระท าผดตอกฎหมาย และปฏบตตามแผนแกไข บ าบด ฟนฟอยางเครงครด ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน 1. เปนเพอนทดตอผเสยหาย ชวยเหลอดแลกนตามความเหมาะสม 2. ชดใชเยยวยาคาเสยหายเปนเงน 10,000 บาท (ไดช าระตอหนาศาลในวนท 11 พ.ค. 2559 เรยบรอยแลว) แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. จ าเลยมปญหาความเสยงในดานการคบเพอนและบคคลใกลชดซงอาจมการคบเพอนทหลากหลายหากคบเพอนทไมเหมาะสม ไมกลาปฏเสธเพอนในสงทไมด อาจมพฤตกรรมเลยนแบบในทางทไมด ตลอดจนการประกอบอาชพการดมสรา หรอสงมนเมาซงอาจสงผลตอการกระท าผด โดยใหมเจาหนาทตดตามความประพฤต โดยการใหจ าเลยมารายงานตวตอเจาหนาท สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน ทก 4 เดอนตอครงเปนระยะเวลา 1 ป 2. ประกอบอาชพเปนกจจะลกษณะ 3. ใหจ าเลยเคารพและประพฤตปฏบตตามกฎหมายอยางเครงครด 4. ใหจ าเลยเลอกคบเพอนทด หลกเลยงทจะคบหาบคคลทมพฤตกรรมเสยงตอการกระท าผดกฎหมาย 5. หามจ าเลยสบบหร หามดมสราหรอเครองดมแอลกอฮอลทกประเภทและหามเกยวของกบสงเสพตดใหโทษทกชนดและใหตรวจหาสารเสพตดทกครงทจ าเลยมารายงานตว

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 101

6. หามจ าเลยเกยวของกบการพนนและอบายมขทกชนด 7. หามจ าเลยเขาไปในสถานบนเทงเรงรมยและสถานททมการเลนการพนน 8. หามจ าเลยขบขรถจกรยานยนตหรอขบรถยนตโดยไมมใบอนญาตขบขและใหปฏบตตามกฎจราจร 9. ใหจ าเลยใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน อานหนงสอ เลนกฬา และไมปฏบตตวไปในทางทไมเหมาะสม เชน เทยวเตรในเวลากลางคน กอเหตทะเลาะววาท เปนตน 10. ใหผปกครองคอยก าชบ ควบคมดแลและเฝาระวงความประพฤตของจ าเลย 11. ใหจ าเลยกลาวขอโทษผเสยหาย 12. ใหจ าเลยบ าเพญตนเพอสาธารณะประโยชนในหมบานบานหวยเปลา หมท 6 ต าบลระบ า อ าเภอลานสก จงหวดอทยธาน รวมเปนเวลา 20 ชวโมง 13. จ าเลยไดชดใชคาเสยหายแกผเสยหายจ านวน 10,000 บาท ตอหนาศาลเรยบรอยแลว ฝายผเสยหายไดรบและไมตดใจด าเนนคดอกตอไป 14. ฝายผเสยหายตองการใหจ าเลยด าเนนชวตและดแลครอบครวของจ าเลยใหด ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหจ าเลยมารายงานตวตอเจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน ทก 4 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 3 นายโอ (ฐานความผด คอ พรากผเยาว) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายโอ อาย 16 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 3 โรงเรยนเจดยแมครว ปจจบนอาศยอยกบพระคร ส วดเจดยแมครว จงหวดเชยงใหม สมพนธภาพภายในครอบครว: บดามารดาเสยชวต มาอาศยทวดได 2 ป อยในความดแลของวด (ศนยฟนฟและพฒนาคณภาพชวต) วดเจดยแมครว สงแวดลอมทอยอาศย: วยรนชอบเลนเกม ไมมงานท า ชอบมวสมกน ทางวดแกไขปญหาโดยหางานใหท า ฝกอาชพทางเกษตร การคบเพอน: คบเพอนทอยโรงเรยนดวยกน มเพอน 4 คน ชวนกนท ากจกรรม ไปรานเกมบาง จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน: จดเดน มความรบผดชอบ ขยน เชอฟง ไมกาวราวปฏเสธการยงเกยวกบยาเสพตด จดดอย อานเขยนไมคลอง ขาดความมนใจในตนเอง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 102

ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย): เยาวชนมปญหาเรองสขภาพเพราะมเชอ HIV ในรางกายแตขาดความส านกในการระมดระวงตวตน ความประพฤตในเรองเพศ ขาดความระมดระวงยงคดและไมสามารถไตรตรองอะไรใหรอบครอบได มปญหาดานสตปญญาเปนเดกพเศษ การอบรมจากผปกครองเยาวชนมกรยามารยาทเรยบรอย แตเปนเยาวชนทไมสามารถอานออกเขยนไดดงเชนเยาวชนในรนเดยวกน และมความสนใจในดานเพศมากกวาการศกษา สาเหตในการกระท าความผด เยาวชนและผเสยหายเรยนหนงสออย โรงเรยนเดยวกน มความสนทสนมคบกนแบบชสาว โดยแอบลกลอบมเพศสมพนธกนโดยใชถงยางอนามย 1 ครง และพยายามทจะมความสมพนธอก 2 ครงโดยไมใชถงยางอนามยผเสยหายไมยนยอม ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ครงท 1 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย จ าเลย, ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, นกจตวทยา และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ผลกระทบในอนาคตยงไมแนชดวาผเสยหายจะตดเชอ HIV หรอไม การตรวจเลอดครงแรกยงไมพบและครอบครวผเสยหายยงตองใชเวลาตดตามผลตอไป และมผลกระทบจากชมชนและเพอนๆ ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: บดาผเสยหายแจงวาไดรบความอบอาย และไมไดรบการใสใจจากฝายผปกครอง ทงยงเกรงวาบตรสาวจะตดเชอ HIV จากฝายชายและยงไมไดรบการเอาใจใสจากฝายเยาวชน มแตผปกครองของเยาวชนทเปนพระภกษทพยายามจะท าใหชมชนมมมมองไปในทางลบกบบตรสาวและพยายามชวยเหลอเยาวชนจนเกนความจ าเปน เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบโดยเยาวชนมปญหาดานสขภาพ และดออกวาเปนเดกพเศษความคดทจะรบผดชอบยงไมม นอกจากการยอมรบและรสกแควารก แตไมสามารถแยกแยะไดวาการท าแบบนจะสรางผลเสยหายกบฝายผเสยหายมากแคไหน มแครบการเรยนรและชแนะจากผอนเทานน ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม: จากการพดคยกบผปกครองทง 2 ฝาย ฝายผเสยหายนนเราชใหเหนถงผลดของการยอมเขาสกระบวนการวางแผนและรบการเยยวยา ฝายผปกครองเยาวชน ใหควบคมเยาวชนมใหเขาใกลฝายหญงและใหเยยวยาฝายผเสยหายซงผปกครองจะจายใหเยาวชนหญง 20,000 บาทไวส าหรบการดแลสขภาพเบองตน

อนๆ: การจดวางแผนไดนดและเชญอาจารยประจ าชนของเยาวชนมารวมกนแกไขปญหาในการสอดสองดแลใหทงสองฝายขาดออกจากกนตามความตองการของผปกครองฝายเยาวชนหญง และ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 103

นดใหมารบรขอเสนอในการเยยวยาครงนจากผปกครองของเยาวชนชาย พรอมทงก าหนดแผนใหเยาวชนชายคมประพฤตไวตามก าหนดระยะเวลา 1 ป ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน เยาวชนรบฟงเหตผล เหตของการกระท าความผดและจะไมเขาไปยงเกยวกบผเสยหายตามความตองการของผปกครองของผเสยหาย และผวางแผนไดชใหเหนถงการมเพศสมพนธจะน าเชอ HIVแพรกระจาย ไปสผอนจงเปนเหตผลทไมควรกระท า เดกยอมรบและจะพยายามปฏบตตามใหไดตามทรบปาก และเยาวชนส านกผดทท าใหผปกครอง (พระ) ตองเสยคาใชจายในการชดเชยความผดครงน ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ครงท 2 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบไปดวย จ าเลย, ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, ครประจ าชนผเสยหาย, ครประจ าชนจ าเลย, นกจตวทยา และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. หามเขาใกลยงเกยวหรอพดคยกบผเสยหายอก 2. ใหผปกครองพยายามน าเยาวชนใหเขาสความสนใจดานการเรยนและพทธศาสนา 3. ใหเยาวชนตงใจศกษาเลาเรยนมากกวาการหมกหมนเรองเพศและสอนใหรถงอนตรายทคนอนจะไดรบ

4. ตงกฎเกณฑความประพฤตใหควบคมโดยครประจ าชนและผปกครองโดยมการรายงานตวเปนระยะ 5. ใหผปกครองเยาวชนชดเชย 20,000 บาทเพอเปนคารกษา ตดตามผลสขภาพทอาจจะเกดขนได 6. ขอใหทกคนทมสวนรวมชวยกนปฏบตตามแผนเพออนาคตของเยาวชนทง 2 ฝาย ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 ป 6 เดอน รปแบบการตดตามแผน ใหมารายงานตวเปนระยะ สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 104

กรณศกษาท 4 นายพ (ฐานความผด คอ ขบรถโดยประมาทเปนเหตใหผอนไดรบอนตรายแกกายหรอจตใจ และเปนเหตใหผอนถงแกความตาย) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายพ อาย 15 ป ก าลงศกษาระดบชนปวช.ปท 1 ปจจบนอาศยอยกบบดา สมพนธภาพภายในครอบครว: ครอบครวบดามมารดาใหม และเขากนไดด ไมมปญหาในครอบครว และมความสมพนธกนดทงสองครอบครว ไมมปญหา สงแวดลอมทอยอาศย: เปนทาวเฮาส มระเบยบวนยด ไมมจดเสยง การคบเพอน: คบเพอนในวทยาลย จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน : เดกมลกษณะนสยเรยบรอยและมจตส านกในความรสกการกระท าประมาทไมไดระมดระวง ท าใหเกดความเสยหายใหผอนถงแกความตายนน เดกมความส านกและแนะน าใหเดกสรางความเชอมนในตนเอง การเกยวของกบสงเสพตด: ปฏเสธการยงเกยวกบยาเสพตด อนๆ: มเลนเกมบางในเวลาวาง

ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย): ใชชวตปกตกบครอบครว สาเหตในการกระท าความผด เยาวชนขบขรถจกรยานยนตออกบานยามวกาล และไดเกดอบตเหตชนกบจกรยานยนตโดยทางการพสจนหลกฐานแจงวาเปนการขบขโดยประมาทรวมท าใหอกฝายเสยชวต ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, อาจารยทปรกษาฝายจ าเลย, ผแทนชมชนฝายจ าเลย, นกจตวทยา, ผชวยผประสานการประชม/เจาพนกงานศาลยตธรรม และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ผเสยชวตเปนหวหนาครอบครวและตองรบผดชอบบดา-มารดา ทมอายระหวาง 80-90 ปและตองรบผดชอบดแลครอบครว

ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: ท าใหขาดรายไดทมผตายเปนหลก และตองเปนภาระใหบตรสาว บตรชาย ตองออกมาท างาน หยดเรยนหนงสอและตองท างานเลยงดมารดาทพการเดนไมไดตองนงรถเขน เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบอยางไร: เดกส านกผดและบดากเขาใจผลกระทบกบครอบครวผเสยหาย ไดตกลงเยยวยา 50,000 บาท

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 105

โดยจายเปนรายเดอนๆ ละ 5,000 บาท เปนเวลา 10 เดอน เยาวชนจะบวชสามเณรใหผตายในชวงเวลาปดเทอมทวดปาดาราภรมย ในวนท 5 มนาคม 2557 ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชมดงน 1. ผเสยหายยอมรบการเยยวยา และมารดาของผตายมความดใจทเยาวชนจะบวชอทศสวนกศล 2. ผประสานการประชม เสนอแนะจะจดวทยากรไปสอนวชาชพใหมารดาของทายาทผเสยชวต 3. คมประพฤตเยาวชน 2 ป หามขบขจกรยานยนตรและหามเขาบานเกน 3 ทม อนๆ: 1. เยาวชนจะเขาอปสมบทในวนท 5 มนาคม 2557 โดยมผประสานงานเปนเจาภาพจดซอชดบวชให 2. อาจารยทปรกษารบปากดแลเยาวชนเรองการเรยนและการคบเพอน รวมทงมใหขบขจกรยานยนต 3. ผน าชมชนดแลเยาวชนในชมชนเพออยอาศย ดแลการใชชวตประจ าวน ไมใหกลบบานเกน 3 ทม และหามขบขรถจกรยานยนตจนกวาจะมใบขบขทถกตอง 4. คมประพฤตเยาวชนไว 2 ป นดตดสนคดวนท 5 มกราคม 2558 ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน เดกยอมรบในการท าการประมาทและพรอมทจะเยยวยาตามทจะท าได แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. ใหผน าชมชนดแล 2. ใหอาจารยคมความประพฤต 3. หามขบรถจนกวาจะมใบขบขและหามออกจากบานหลง 3 ทม 4. ใหจ าเลยบ าบดจตใจผเสยหายดวยการบวชเปนสามเณร 5 มนาคม 2557 จนถงเวลาเปดภาคเรยนทวดปาดาราภรมย 5. ใหศกษาธรรมะเพอกลอมเกลาจตใจและใหอาจารยทปรกษากวดขนการเรยนใหผลการเรยนดขน 6. ใหรายงานตวทก 3 เดอนพรอมตรวจสารเสพตด 7. ชดเชยใหผเสยหายเดอนละ 5,000 บาท เปนเวลา 10 เดอน เรมตงแตเดอน ธนวาคม 2556 - กนยายน 2557 8. เยยวยาผเสยหายโดยสงครไปฝกการท าดอกไมจนใหกบแมของผเสยหายทมปญหาดานสขภาพใหทบานเปนการชวยหารายไดอกทางหนง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 106

ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 2ป รปแบบการตดตามแผน ใหจ าเลยมารายงานตว ทก 3 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 5 เดกชายคว (ฐานความผด คอ ความผดตอเสรภาพ พรากผเยาว) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายคว อาย 14 ป มพนอง 2 คน บดามารดาอยรวมกน สมพนธภาพภายในครอบครว: บดามารดา มความใกลชดอบอน สงเสรมการเรยน ญาตพนองไมมประวตการกระท าผด หรอเกยวของกบสารเสพตด ไมมการท ารายรางกาย สงแวดลอมทอยอาศย: มรานเกมคอมพวเตอรของตนเอง ทงสองเคยเรยนอยชนเดยวกน ตอนมธยมตน การคบเพอน: เปนคนเงยบ ชอบเลนดนตร ไมกอเรองทะเลาะววาท จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน: ยงไมพบประเดนเดนชด การเกยวของกบสงเสพตด: ไมพบความเกยวของกบยาเสพตด อนๆ: เยาวชนอยในระหวางการเรยน มเรยนพเศษกลบบานดก ลกษณะไมพรอมมครอบครว ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย) : ขณะท าไมทราบ ทราบทหลงจากผปกครองผเสยหายและเคยตรวจมา 2 ครง หางกน 4-5 เดอน ผลปกต รวมทงลกสาวไมมเชอ ผลปกต ไมทราบวาตวผเสยหายเปนหรอไม คนททราบเรองคอ ครประจ าชน กบ เพอน สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยรบผดเพราะจนตอหลกฐานและตองการใหคดจบ ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, นกจตวทยา และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน - ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : จ าเลยไมพรอมกบการใชชวตค ตางคนตางอยกบผเสยหาย มความกงวลในความสมพนธผเสยหายตองการเรยนและท างาน - ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: ความทกขทางใจ ความกงวลอนาคต

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 107

- เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบอยางไร: ชดใชเงน+คาเลยงด+พธแตงงาน สนบสนนและสงเสรมดานการศกษา - ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม: ใหตางคนตางมงเปาหมายเฉพาะตน โดยเนนการเรยนและการมอาชพ หยดความสมพนธทางกายเลยงดบตรในฐานะ พอ แม ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน ในชนสอบสวนและชนคมประพฤต ปฏเสธตลอดขอกลาวหา มเหตโกรธเคองกน (เคยชก ฝายหญงหลงจากฝายหญงตะโกนดา) แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. ใหผปกครองจ าเลยสงจ าเลยเขารบค าปรกษาแนะน าดานครอบครวหรอวธการอบรมเลยงดบตรและตดตามพฤตกรรม 2. ใหผปกครองจ าเลยตดตามผลการตรวจรางกายตามค าแนะน าของแพทย โดยใหน าผลการตรวจรางกายน าสงผใหค าปรกษาหรอนกจตวทยาทกครงทมนดตดตาม 3. ใหจ าเลยศกษาใหจบระดบชนมธยมศกษาตอนปลาย โดยน าผลการเรยนมาแสดงตอผใหค าปรกษาแนะน า หรอนกจตวทยาดวยทกภาคเรยน (ทงนตองแจงชอและเบอรโทรศพทของครประจ าชนเพอประสานและตดตามในดานความประพฤต) 4. ใหผปกครองจ าเลยรบผดชอบคาใชจายดานการเลาเรยนของผเสยหายเปนรายเทอมตามสมควรและเหมาะสม

5. หามจ าเลยหนเรยน ไปโรงเรยน สายหรอไมเขาเรยน 6. หามจ าเลยคบหาเพอนทมความประพฤตเสยหาย 7. หามเทยวเตรในเวลากลางคนหรอในสถานเรงรมยตางๆ 8. หามยงเกยวกบยาเสพตดทกชนด ไมวาการเสพ ครอบครองหรอจ าหนาย 9. หามจ าเลยพกพาอาวธ วตถ ระเบดหรอสงผดกฎหมายทกชนด 10. หามจ าเลยขบขรถจกรยานยนตจนกวาจะมใบอนญาตขบข 11. ผปกครองของจ าเลยยนดชดใชคาเสยหายเยยวยาเปนจ านวนเงน 40,000 บาท โดยแบงจายเปน 2 งวด งวดแรก วนท 1 สงหาคม 2557 จ านวน 20,000 บาท และงวดสอง วนท 2 กนยายน 2557 จ านวน 20,000 บาท 12. ผปกครองและจ าเลยตองสขอผเสยหายและด าเนนการจดงานแตงงานตามประเพณภายในสนเดอนสงหาคม 2557 13. บตรของจ าเลยอยในความดแลของบดามารดาจ าเลย ทงนไมตดสทธการเลยงดบตรของผเสยหายผเสยหายสามารถใชสทธความเปนมารดาในการเลยงดได

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 108

14. ใหจ าเลยสาธยายพทธวจนไดอยางคลองปากขนใจ ตามทผใหค าปรกษาหรอนกจตวทยาก าหนด แลวมาทองใหฟงพรอมน าสง 5 แผนคดลอกทกครง ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหจ าเลยมารายงานตว ทก 2 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 6 นายอาร (ฐานความผด คอ พรากผเยาว กระท าช าเรา) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายอาร อาย 16 ป ก าลงศกษาชนมธยมศกษาปท 4 สมพนธภาพภายในครอบครว: เปนบตรคนท 1 ปกตสขแตขาดการวางขอก าหนดทชดเจน ตามใจขาดการดแลทสม าเสมอ จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน : เยาวชนมความตรงไปตรงมา พดคยตามตรง มความคดชดเจน ตระหนกในผลทเกดขน การเกยวของกบสงเสพตด: ปฏเสธ สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยและผเสยหายคบหากนมากอนทจะมความสมพนธกน ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ

ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, นกจตวทยา และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชมดงน

ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ทโรงเรยนของทงจ าเลยและผเสยหายไมมใครทราบเรอง แมกระทงเพอนสนทหรอครประจ าชน มเพยงแตในหมบานของทงสองทอยหางกนจะทราบ ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ : การอบอาย และอยากจะใหฝายชายงดการแสดงออกหรอเลาเรองราวตางๆ ใหเพอนหรอผใกลชดผเสยหายทราบ เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบอยางไร: จ าเลยรบปากในเรองการพดใหเสอมเสยชอเสยง ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม : สนบสนนแนวทางทใหตางคนตางด าเนนชวต

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 109

ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน เยาวชนส านกกบเรองทเกดขน รบปากจะไมพดใหเสยหาย แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด 1. ใหจ าเลยและผปกครองมาพบผใหค าปรกษาแนะน าหรอนกจตวทยาเพอเขารบการเสรมทกษะดานตางๆ อาท ทกษะการตดสนใจ แรงจงใจในการใชชวต คณคาในตนเองและตดตามพฤตกรรม 2. ใหจ าเลยน าวฒการศกษาในระดบชนมธยมศกษาตอนตนพรอมทงผลการเรยนในระดบชนมธยมศกษาตอนปลายทกภาคเทอม มาแสดงตอผใหค าปรกษาดวยทกครง 3. ใหจ าเลยจดบนทกความดประจ าวน อาทตยละ 1 อยาง โดยใหมารดาเปนผรบรอง 4. หามจ าเลยหนเรยน ไปโรงเรยน ไมเขาหองเรยน ใหรบผดชอบในงานทไดรบมอบหมาย 5. หามจ าเลยคบหาเพอนทมความประพฤตเกเรเสยหาย 6. หามเทยวเตรในเวลากลางคนหรอในสถานเรงรมยตางๆ 7. หามยงเกยวกบยาเสพตดทกชนด ไมวาการเสพ ครอบครองหรอจ าหนาย 8. หามจ าเลยพกพาอาวธ วตถ ระเบดหรอสงผดกฎหมายทกชนด 9. ใหพกอาศยอยทบานของผปกครองหรอบคคลทผปกครองยนยอม ถามการเปลยนแปลงทอยจะตองแจงกบผใหค าปรกษาหรอนกจตวทยารบทราบ 10. ใหผปกครองจ าเลยเยยวยาคาเสยหายใหกบผปกครองของผเสยหายเปนจ านวนเงน 30,000 บาท 11. หามมใหจ าเลยและครอบครวน าเรองราวทเกดขนไปเลาหรอนนทาวากลาวผเสยหายใหเกดความอบอาย ทงทโรงเรยนและทชมชนหรอในหมบานของทงสอง หากผเสยหายทราบถงเรองราวดงกลาว สามารถขอใหศาลยกเลกมาตรการพเศษไดและยกคดขนพจารณาใหมทนท (กรณศาลสอบแลวมมล) 12. ใหจ าเลยท างานบรการสงคมหรอสาธารณะประโยชน ตามทผใหค าปรกษาก าหนดในวนทมารายงานตว ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหจ าเลยและผปกครองมาพบผใหค าปรกษาแนะน าหรอนกจตวทยาเพอเขารบการเสรมทกษะดานตางๆ อาท ทกษะการตดสนใจ แรงจงใจในการใชชวต คณคาในตนเองและตดตามพฤตกรรมทก 3 เดอนตอครง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 7 เดกชายเอส (ฐานความผด คอ พรากผเยาว)

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 110

สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด เดกชายเอส อาย 13 ป จบศกษาชนประถมศกษาปท 6 ปจจบนไมไดศกษาแลว อาน-เขยนไมคลอง สถานภาพสมรสแลว บดามารดาอยรวมกน เดกชายเอสชวยเหลองานบานบาง เชน ลางจาน พอตดยางโดยใหเดกชวยเกบน ายางกลางคน มสวนยางของยายใหกรดประมาณ 5 ไร ท าน ายางขาย สมพนธภาพภายในครอบครว: พอท างานกลางวน แมเปนแมบาน เลยงลกใหตน พอแมไมทะเลาะเบาะแวง ไมมพฤตกรรมมวสมอบายมขพชายเคยถกคดเสพยาไอซ อยศนยฝกและอบรม พสาวเรยนไมคอยเกงไดเรยนถงมธยมศกษาปท 2 สงแวดลอมทอยอาศย: เปนบานสานไมไผ ชนเดยว มเตยงนอนเปนเบาะ พนปนหลงคากระเบอง การคบเพอน: เคยมพฤตกรรมขบรถเลนกลางคน ไปดรถซง เคยไปนอนบานเพอนทหาดใหญครงเดยว ชอบอยบาน นอนด TV จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน: จดเดน รกเพอน แบงยาสบใหเพอน เพอนซอยาสบใหแตเดกไมเคยสบ จดดอย ขโมโห หงดหงดงายเวลาพอแมบนเรองเทยว การเกยวของกบสงเสพตด: ไมเคยยงเกยวกบยาเสพตดทกชนด อนๆ: เดกรบสารภาพวาเปนผกระท าผดจรง โดยมนใจในการตรวจผลพสจน DNA ของ โรงพยาบาลหาดใหญ แตแจงวาเจาะเลอดของลกคนเดยวไมไดเจาะเลอดตวเองกบพสาว ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย): ขาดโอกาสดานการเรยน การเรยนไมดนก เทยวเตรโดยผปกครองอาจจะขาดทกษะในการสงเสรมพฒนาพฤตนสยระเบยบวนย การควบคมตนเองไดดพอ ขณะอยโรงเรยนมกถกเพอนแกลง มถกท ารายรางกายตวเขยวช า ไมสเพอน การวนจฉยขนตน ซมพดนอย การวนจฉยโรคหลก F819 Delepmental disorders of scholastic skills unspecified วนท 10 ตลาคม 2557 จากโรงพยาบาลรตภม สงตอไปโรงพยาบาลหาดใหญ สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยใหการวาไดมเพศสมพนธกบผเสยหายจรงโดยมทมนกสงคมสงเคราะห OSCC และ นกสงคมสงเคราะหบานพกเดก ไปเยยมบานดสภาพการเปนอย ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย, นกสงคมสงเคราะห 2 คน, นกจตวทยาคลนค โรงพยาบาลหาดใหญ, นกจตวทยา, ผพพากษาสมทบสงเกตการณ และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชม ดงน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 111

ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : IQ ของผเสยหายอยในระดบ Mind MR. ซงนอยกวาความสามารถทแทจรง (ทเรยนได) จ าเลย ได Moderate MR. (=42), VIQ = 48, PIQ = 46 หยดเรยนไปหลงจากจบ ป.6 หลงจ าเลยไปอยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจ าเลยกขาดการตดตอ ผเสยหายมภาวะซมเศรา อยทโรงพยาบาลหาดใหญ ไมใหพอแมเยยม ผเสยหายมอาการซมเศรา และเครยด 3 เดอน ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ : ผเสยหายไดรบการฝงเขมคมก าเนดแลว กบ โรงพยาบาลรตภมและโรงพยาบาลหาดใหญ (3ป) IQ ทไมสง การรคดตดสนใจควรใหผปกครองดแลใกลชด ตอนนผเสยหายนอนกบแม แยกหองนอนกบพอ ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน เดกมความรสกเสยใจตนเตน เพงรวาเปนลกของตนวนทพสาวคลอดลก ตอนนนไมคดวาจะเปนตนเอง แตพสาวไมเคยมแฟนหรอคนอนมากอนจงมนใจวาเปนตน เคยมเพศสมพนธเพยงแคครงเดยว นอนคนละหอง เลาพฤตกรรมเหตการณไมชดเจน ไมมอารมณ ถอดผา ใสอวยวะเพศชองปสสาวะ ไมไดดหนงสอโป หรอVDOโปมากอน พสาวไมมทาทขดขน เดกแจงวาเปนคนถอดเสอผาพสาวเอง หลงเกดเหตการณไมเคยมใครดาวาเดกเลย พอกไมเคยเรยกคย แมกไมวา แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด จ าเลย เนองดวยจ าเลยมผลการตรวจวนจฉยทเกยวของกบความบกพรองดานพฒนาการทางสตปญญามผลการตรวจระดบสตปญญาอย ในระดบปญญาออน ( IQ=42: Moderate Mental Retardation) มผลตอการรคด ตดสนใจ กระท าสงตางๆ ไปเพอตอบสนองความตองการตามสญชาตญาณ หลงจากทจ าเลยไดรบการประกนตวใหผปกครองน าพาจ าเลยเขารบการตรวจสขภาพจตใหตอเนองและตดตามผลการตรวจตางๆ ใหเสรจสนกอนวนนดพรอมพจารณาแผนแกไขบ าบดฟนฟ (10 มนาคม 2558) ซงทมสหวชาชพโดยจตแพทย นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห จะรายงานความกาวหนาใหศาลทราบ หลงจากวนพจารณาแผนแกไขบ าบดฟนฟ (10 มนาคม 2558) ใหจ าเลยไปอยอาศยกบปยาทจงหวดเพชรบรณ ประมาณ 3 เดอน เพอใหผเสยหายใหนมแกบตรจนครบ 6 เดอน โดยใหนกสงคมสงเคราะหบานพกเดกและครอบครวจงหวดสงขลาอ านวยการประสานสงเรองตอใหกบบานพกเดกและครอบครวจงหวดเพชรบรณเปนผตดตามสอดสอง หลงจากผเสยหายเขาเรยนฝกอาชพทศนยฝกอาชพสตรภาคใต ใหผปกครองคอบดา มารดาจ าเลยเปนผดแลตดตามความประพฤตใกลชด อบรมพฒนาพฤตนสยและฝกทกษะการประกอบอาชพงายๆ และน าพาจ าเลยเขารบการบ าบดรกษาจากแพทยตามนดตอเนอง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 112

ไมอยอาศยใกลชดหรอรวมทอยอาศยกบผเสยหายใหอยประจ าราน ว .เซอรวส โดยไมใหออกไปยามวกาลหรอตองไปพรอมกบผดแลหากมความจ าเปนตองออกจากพนทยามวกาล จ าเลยไมยงเกยวกบยาเสพตดใหโทษใหใชเวลาวางใหเปนประโยชน เชน สนบสนนใหออกก าลงกาย ไมมพฤตกรรมมวสมกบบคคลอนตรายจะท าใหตนเขาไปยงเกยวกบสงผดกฎหมายได ฝกวชาชพชางซอมรถจกรยานยนตใหฝกวชาชพดานชาง เพอการดแลตนเองในภายหนา หยดทกวนอาทตย อาจจะไปสมครเรยนใหไดวฒ ม.3 เพอไปตอสถาบนพฒนาฝมอแรงงานตอยอด ใหจ าเลยมทกษะชวต เชน การใชจาย ระเบยบวนย ในกจวตรประจ าวน เมอไดคาแรงจากนายจางแลว ใหนายจางเปนผเปดบญชและชวยเหลอจ าเลยในการเกบออมใหจ าเลยใชจายตามจรงหรอความเหมาะสม ผเสยหาย เนองดวยผเสยหายมผลการตรวจวนจฉยทเกยวของกบความบกพรองดานพฒนาการทางสตปญญามผลการตรวจระดบสตปญญาอยในระดบปญญาออน (Mind Mental Retardation) แตผลการตรวจสตปญญานนตองรอตรวจอกไมต ากวา 6 เดอน เนองจากการทดสอบขณะนนผเสยหายอาจมสภาพจตใจและความกงวลในเรองคดทเกดขนกบนองชายและการพรากจากครอบครวไปอยบานพกเดกและครอบครวจงหวดสงขลาประมาณ 3 เดอน โดยขณะนแพทยไดใหการดแลรกษาเรองภาวะซมเศรากบผเสยหาย แตภายหลงออกจากบานพกเดก กขาดนดพบแพทยตอเนอง แนะน าใหบด ามารดาน าพาผเสยหายเขารบการปรกษาแพทยและรบการตรวจประเมนสภาพจตเนองจากการใชกลไกทางจตทไมเหมาะสม ใหผเสยหายอยในความดแลของบดามารดาอยางใกลชด เนองจากการรคดทไมสมวย อาจมผลใหผเสยหายเปนผถกกระท าทางเพศจากบคคลอนหรอมความเส ยงในการท ารายตนเอง ในขณะนผเสยหายไดฉดยาคมก าเนด 3 ป จากโรงพยาบาลรตภมและสงตอใหทางทมสหวชาชพของโรงพยาบาลหาดใหญเปนผรบผดชอบแลว

ใหผเสยหายเขาเรยนดานการฝกอาชพดานทตนสนใจทศนยฝกอาชพสตรภาคใต อ าเภอรตภม มลกษณะโรงเรยนประจ า ไมเสยคาใชจายใดๆ ใชระยะเวลาฝกอาชพ 3 เดอน และฝกงานจรงอก 3 เดอน โดยใหนกสงคมสงเคระหบานพกเดกและครอบครวจงหวดสงขลา เปนผรบผดชอบลงพนทดแลตดตามใหค าแนะน า ใหจ าเลย ผเสยหาย บดามารดาจ าเลย ผเขารวมประชมทกคนมารวมประชมเพอตดตามการปฏบตตามแผนหรอปรบแผน (รอบ 6 เดอน) ก าหนดวนนดคอ วนท 10 กนยายน 2558 โดยมผประสานการประชมเปนผตดตามผลความกาวหนา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 113

ยนเรองขอรบเงนสงเคราะหจากส านกงานพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย รบเงนสงเคราะห “กองทนคมครองเดก” ครงละ 1,500 บาทฝกอาชพทศนยฝกอาชพสตรภาคใต แนะน าใหเขาเรยนไดเลยหากสามารถจดการเรองคนเลยงดลกได ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 3-6 เดอน รปแบบการตดตามแผน อบรมพฒนาพฤตนสยและฝกทกษะการประกอบอาชพงายๆ และใหผปกครองน าพาจ าเลยเขารบการบ าบดรกษาจากแพทยตามนดตอเนอง สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 8 นายท (ฐานความผด คอ รวมกนวงราวทรพยในเวลากลางคน โดยใชยานพาหนะ) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด จ าเลยอยกบบดามารดา มบตร 3 คน เยาวชนเปนบตรคนท 3 บดามารดา ประกอบอาชพรบจางแยกของเกา ฐานะครอบครวมพอกนพอใช เยาวชนดอรนไมเชอฟงค าตกเตอน ชอบหนไปเทยวกบเพอนกลบบานดก ขบรถเทยวเลน รวมกลมมวสม สบบหร ดมสรา ตดเกม เยาวชนอางวาทดลองเสพยาเสพตดแตไมตด จ าเลยจบการศกษาระดบประถมศกษาและเขาเรยนตอระดบมธยมศกษาตอนตน แตออกจากโรงเรยนตอน ม.2 ภาคเรยนท 2 เนองจากไมสนใจการเรยน และขาดเรยนบอยครงในระหวางทเรยนระดบชน ม.1 กอเหตทะเลาะววาทและท ารายรางกายกนกบเพอนในสถานศกษาเดยวกนจ านวน 3 ครง หลงออกจากโรงเรยนจ าเลยเคยท างานรบจางตดตามสงสนคามรายไดวนละ 250 บาท ท างาน 1 เดอน ลาออกอางวาลกษณะงานหนกเกนก าลง ปญหาพฤตกรรม เยาวชนมนสยดอรน ชอบโตเถยง เอาแตใจตนเอง โมโหหงดหงดและนอยใจงาย เวลาวางสวนใหญจะอยกบเพอนและตดเพอนโดยรวมกลมกนนงสนทนา เลนเกมทราน เลนกฬาบาง ขบรถเทยวเลนและดรถแขงกลบบานหลง 23.00 น. สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยกบเพอนใชยาเสพตดและชอบเทยวกลางคน วนทเกดเหตเยาวชนกบเพอนรนพรวมกลมกนหาเงนเพอมาซอยาเสพตด จงนงรถมอเตอรไซคตระเวนหาเหยอ เมอพบเหยอรวมกนวงราวทรพย ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน: ผพพากษาสมทบ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 114

ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย , นกจตวทยา, เจาพนกงานศาลยตธรรม และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชมดงน แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด

1. เลกคบกบเพอนกลมยาเสพตดและกลมเพอนทเลนเกมดวยกนเดดขาด 2. กลบบานกอน 20.00 น. ยกเวนวนองคาร พฤหสบด ศกร ตองรอรบพสาวท างานดก และ

ตองกลบพรอมกน 3. จ าเลยจะเดนหนเขาหองถาหากมารดาบน เยาวชนจะกลบมาชแจงเหตผลเมอมารดาหาย

โมโห 4. จ าเลยยอมใหบดาลงโทษเฆยนตสงสอนโดยใชเหตผล 5. จ าเลยรวมเลนฟตบอลในชมชนทกวนศกร 6. จ าเลยจะไปวายน าทสระน าสโมสรต ารวจอาทตยละ 3 วน 7. จ าเลยจะท าความสะอาดบาน รดน าตนไม ซกผาตนเอง 8. เสรจจากคดแลวบดา มารดา จะพาไปบวชทตางจงหวดเพราะมญาตบวชทนน 1 พรรษา 9. ใหเยาวชนพาเพอนใหมมาพบบดา มารดา 10. เรยน กศน. มธยมศกษาตอนปลาย ทโรงเรยนจนจบ 11. ชวยบดา ท างานแยกของเกาไปท างานกบบดาทกวนจนทร-ศกร และรบคาจางจากบดา

วนละ 40 บาท 12. บดา มารดาจะพาจ าเลยไปเทยวดวยกนทงครอบครวท ากจกรรมรวมกนกบครอบครว 13. จ าเลยสญญาวาจะเลกดมจะขออนญาตบดามารดาถาจะดมตามเทศกาล 14. บดาจะซอบหรเกบไวและแลก 3 เดอนใหจ าเลยวนละ 1 มวน 15. จ าเลยตองเขาบ าบดรกษายาเสพตดทโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรตและน าผลการ

บ าบดมาแสดงใหศาลทราบ 16. จ าเลยยอมรบจะกลบตนเปนคนดและยอมรบชดใชคาเสยหายเปนเงนทงสน 8,000 บาท 17. จ าเลยกราบขอโทษผเสยหายสญญาวาจะไมประพฤตตนเสอมเสยอกตอไป 18. จ าเลยตองเขารวมกจกรรมของศาลทกครงทศาลไดท าหนงสอเรยกตวมารวมกจกรรม

ตองเขาคายปรบเปลยนพฤตกรรมในวนท 20-28 มนาคม เปนเวลา 9 วนทโรงพยาบาลตลาการเฉลมพระเกยรต

19. การมารายงานตวตองแตงกายเรยบรอย สะอาด ไมมหนวด ตดผมสนและมผปกครองพามาดวยทกครงและมาใหตรงกบวนนด

ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 3 ป

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 115

รปแบบการตดตามแผน เยาวชนตองมารายงานตวกบผพพากษาสมทบ ทก 3 เดอน เปนเวลา 3 ป สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 9 นายย (ฐานความผด คอ รวมกนวงราวทรพยในเวลากลางคนโดยใชยานพาหนะ) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายยสถานภาพสมรส จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 2 และหยดเรยน นายยมคครองทไม จดทะเบยน สภาพครอบครว บดามารดาอยรวมกน ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย): ปญหาการคบเพอน การเทยวดก กลบบานไมเปนเวลา สภาพแวดลอมทท าใหเยาวชนมคานยมและทศนคตทไมถกตอง สาเหตในการกระท าความผด ขาดความยงคดในการกระท าความผด มความอยากไดอยากม และมสภาพแวดลอมและสงคมทเออใหเยาวชนไมตระหนกถงความผด

ตามเพอน ตดเพอน เชอเพอนไมเชอพอแม เยาวชนไมไดอยากไดของคนอนแตรนพหลอกลอใหนงแทกซไปดวยกน และเมอถงทหมายเยาวชนกลบบานไมได และรนพบงคบใหออกไปวงราวทรพยดวยกน ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน: ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย , นกจตวทยา, เจาพนกงานศาลยตธรรม และผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชมดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ผเสยหายเสยทรพยและสะเทอนขวญเลกนอย ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: ผเสยหายเสยทรพยและสะเทอนขวญ เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายโดยขอโทษอยางเปนทางการ โดยผเสยหายรบรและใหอภย แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด

1. ออกจากบานไปท างานพรอมบดา-มารดาไปท างานและกลบบานกอน 19.30 น. 2. มการเลอกคบเพอนทด โดยบดาคอยสอดสอง 3. ลดบหรเหลอ 2 มวน (จาก 5 มวน) ผเสยหายแนะน าใหสบครงละมวน 4. ใหออกไปเลนกฬา วายน าทสถานต ารวจ 5. บดาดดาเยาวชน เขมงวด

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 116

6. เรยน กศน.ตอโดยใหผปกครองรบผดชอบสมครและน าหลกฐานมาแสดง 7. ท างานกบบดามารดา โดยไดรบคาจางตามสมควร 8. สามารถท าตามแผน 1-3 ไดครบทกขอ อตราเสยงกระท าผดซ า คอ ต า 9. ผเสยหายยอมรบแผนทงหมด ฝายจ าเลยยนดชดใชเงนสด 8,000 บาท ผเสยหายยนด

รวมตดตามแผนและพฤตกรรมของเยาวชน 10. เลกเลนการพนนทงหมด

ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 1 เดอน รปแบบการตดตามแผน สามารถท าตามแผนไดครบทกขอ อตราเสยงกระท าผดซ า คอ ต า สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 10 นายว (ฐานความผด คอ พรากผเยาว) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายว อาย 16 ก าลงศกษาชนปวช.ปท 2 มพนอง 2 คน บดามารดาอยรวมกน มเพอนทโรงเรยน นสยชอบเลนกฬา สาเหตในการกระท าความผด เยาวชนและผเสยหายรจกกนและเกดความรกซงกนและกนจนมเพศสมพนธกนตงแตปลายเดอนมกราคม 2556 เรอยมาหลายครง โดยผเสยหายยนยอม แมผปกครองไดรองทกขเพอด าเนนคดกบเยาวชนแลว ผเสยหายกยงคงมาพกแรมในวนศกร เสาร อาทตย ทบานของเยาวชนโดยไมฟงค าหามปรามของผปกครอง เนองจากเยาวชนและผเสยหายมความรกผกพนลกซงจนไมอาจแยกจากกนได ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : ผพพากษาสมทบ ผบรหารแผน : ผพพากษาสมทบ ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลย , ผเสยหาย, ผปกครองจ าเลย, ผปกครองผเสยหาย (บดา, มารดา), นกจตวทยา, ผชวยประสานการประชม/เจาพนกงานศาลยตธรรมและผพพากษาสมทบ โดยมผลการประชมดงน ขอเทจจรงเกยวกบเหตการณและผลกระทบจากการกระท าความผดทไดจากผเสยหาย : ผปกครองรสกโกรธเคองเยาวชนทมเพศสมพนธกบผเสยหายท าใหมผลกระทบตอการศกษาและอนาคตของผเสยหาย ซงก าลงศกษาอยระดบ ปวช.1 แผนกคอมพวเตอร เพราะเกรงวาผเสยหายอาจไมตงใจศกษาตอในระดบสงกวา ปวช. และยงอยในวยทยงไมควรมครอบครว เพราะเกรงวาจะรกกนไมยนยาว

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 117

ผลกระทบทผเสยหายและครอบครวไดรบ: ผเสยหายรกเยาวชนมากจงคางแรมกบเยาวชนทกคนวนศกร เสาร อาทตย ท าใหผปกครองเสยใจและอบอายขายหนาตอเพอนบานและเปนหวงอยางยงเรองการศกษาของผเสยหาย ทอาจไมสามารถศกษาจนจบชนอดมศกษาดงความตงใจของผเสยหายและของผปกครอง เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบ โดยเยาวชนไดกลาวค าขอขมาตอบดาและมารดาของผเสยหาย และยนดทจะน าสรอยขอมอทองค าทมารดาซอไปสมทบเพอใหไดน าหนกทองรปพรรณ 2 บาท และจะน าไปเปนสนสอดทองหมนใหผปกครองฝายผเสยหาย และเยาวชนยงไดสญญาวาจะพยายามหางานพเศษท าหลงเลกเรยนเพอแบงเบาภาระของบดามารดา เพราะตองรบผดชอบคาเลาเรยนและคาใชจายรายเดอนใหกบผเสยหายดวย ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม : เยาวชนและผเสยหายตางศกษาเลาเรยนอยในภาคปกต ไมมนสยเกเร ไมยงเกยวกบยาเสพตด สวนเยาวชนไดสญญาวาจะพยายามเลกสบบหร จงเสนอเปนแผนในการแกไขบ าบดฟนฟรางกายและจตใจใหแกเยาวชน ทงเยาวชนและผเสยหายมความรกผกพนกนอยางลกซง ยากทจะหามปรามใหเลกตดตอกน สวนผปกครองผเสยหายเรยกคาเสยหายเปนสนสอด เพออนาคตของบตรสาวหากตองเลกราหรอแยกทางกนในอนาคต แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด

1. ชวยบดามารดา ท างานหลงเลกเรยนเปนประจ าแลวบนทกการท างานรายวนใหบดามารดาลงชอรบรองมาแสดงตอผบรหารแผน

2. บนทกพฤตกรรมการลดและเลกสบบหรเปนรายสปดาห ใหบดามารดาลงชอรบรองแลวน ามาแสดงตอผบรหารแผน

3. น าผลการเรยนทกภาคการศกษามาแสดงตอผบรหารแผน 4. น าหลกฐานการท างานพเศษนอกเวลาเรยนมาแสดงตอผบรหารแผน 5. เขารวมกจกรรมคายคณธรรมจรยธรรม รนท 1/57 พรอมบดาและมารดา 6. จดพธสขอผเสยหายและผกขอมอตามประเพณและใหน ารปถายของพธมาแสดงตอ

ผบรหารแผน 7. มอบสนสอดเปนเงนสดจ านวน 100,000 บาท และทองรปพรรณน าหนก 2 บาท 8. รบผดชอบจายคาเลาเรยนของผเสยหายตงแตปการศกษา 2557 เปนตนไป ตลอดเวลาท

ผเสยหายยงคงอยบานเดยวกนและเรยนโรงเรยนเดยวกนกบจ าเลย จนผเสยหายจบ ปวช.3 และใหฝายจ าเลยน าใบเสรจคาเลาเรยนของผเสยหายทกภาคการศกษามาแสดงตอผบรหารแผน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 118

9. โอนคาใชจายเขาบญชธนาคารใหผเสยหายเดอนละ 3,000 บาท ตลอดเวลาทผเสยหายยงคงอยบานเดยวกนและเรยนโรงเรยนเดยวกนกบจ าเลย จนผเสยหายจบ ปวช.3 และใหฝายจ าเลยน าสมดเงนฝากของผเสยหายมาแสดงตอผบรหารแผนทกครงทนดตดตาม

ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน ภายในระยะเวลา 3 ป รปแบบการตดตามแผน ตามระยะเวลานดหมายตดตาม สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว กรณศกษาท 11 นายเอกซ (ฐานความผด คอ ท ารายผอนจนไดรบบาดเจบ) สภาพทวไปของเดกและเยาวชนผกระท าผด นายเอกซ อาย 18 จบการศกษาชนมธยมศกษาปท 3 ประกอบอาชพ พนกงานรานเชาหนง ฐานความผดรวมกบพวก 2 คนท ารายรางกายผอนจนไดรบบาดเจบ มพนอง 2 คน บดามารดาหยารางแยกกนอย สงแวดลอมทอยอาศย: ด การคบเพอน: ไมคอยไดพบเพอน ท าแตงาน จดเดนและจดดอยของเดกหรอเยาวชน : จดเดนคอ มความรบผดชอบ จดดอย ไมไดเรยนหนงสอ การเกยวของกบสงเสพตด: ไมเคยเสพ ปญหา/ความประพฤตของเดกหรอเยาวชน (จ าเลย): คอ คดหลายเรอง คดมากเกน จนใจรอน สาเหตในการกระท าความผด จ าเลยท 1 อางวาไมไดลงมอท ารายผเสยหายโดยตรง แตอยในทเกดเหต สวนจ าเลยท 2 ยอมรบวาไดท ารายผเสยหายจรง เนองจากรสกโกรธทตนเองถกท าราย เมอพบผเสยหายซงไดรบบาดเจบอยแลวจงท ารายผเสยหาย ผลการประชมกลมครอบครวและชมชนตามมาตรา 90 ผประสานการประชม : นกจตวทยา ผบรหารแผน : นกจตวทยา ผเขารวมประชม ประกอบดวย จ าเลยท 1, จ าเลยท 2, ผปกครองจ าเลยท 1, ผปกครองจ าเลยท 2, นกจตวทยา และผชวยประสานการประชม/เจาพนกงานศาลยตธรรม โดยมผลการประชมดงน เดกหรอเยาวชน (จ าเลย) ไดแสดงออกซงความรบผดชอบตอความเสยหายทผเสยหายไดรบโดยมจ าเลยทงสน 4 คน เปนเยาวชน 2 คน ทง 4 คนช าระคาเสยหายแกผเสยหายคนละ 12,500 บาท (รวม 50,000 บาท) ทสถานต ารวจแลว

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 119

ขอเสนอแนะหรอความเหนของผประสานการประชม : เยาวชนไดรบค าปรกษาจากศนยใหค าปรกษาแนะน า เปนทเรยบรอยแลว มพฤตกรรมเปลยนแปลงดขนพอสมควร ทงนเพอใหเยาวชนมพฤตกรรมทดตอไป เหนควรใหมการตดตามผลสกระยะและใหผปกครองเขากจกรรมครอบครวสมพนธรวมดวย หลงจากเกดเหต โรงเรยนใหเยาวชนทงสองออกจากโรงเรยน ความส านกและสงทเดกหรอเยาวชน อยากท าเพอบรรเทาความเสยหายทเกดขน

ขอโทษผเสยหาย ใชคาท าขวญใหกบผเสยหาย แผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าผด

1. ใหจ าเลยทงสองพรอมผปกครองไปพบนกจตวทยาเพอรบค าปรกษาแนะน าและตดตามผล

2. ใหจ าเลยท 1 ไปสมครเรยนในระดบมธยมศกษาตอนปลายทโรงเรยนหนองชมแสง 3. ใหจ าเลยท 2 ไปสมครสอบเขาเปนนกเรยนจาทหารเรอ 4. ใหจ าเลยทงสองพรอมผปกครองเขารวมกจกรรมครอบครวสม พนธ รนท 2/57 คาย

คณธรรมจรยธรรม 5. ใหจ าเลยทงสองเปดบญชเงนฝากธนาคารและออมเงนเขาทกเดอนอยางนอยเดอนละ

1,000 บาท ระยะเวลาในการด าเนนการตามแผน

ภายในระยะเวลา 1 ป รปแบบการตดตามแผน ใหจ าเลยทงสองพรอมผปกครองไปพบนกจตวทยาเพอรบค าปรกษาแนะน าและตดตามผลทกๆ 2 เดอน สถานะปจจบน: แผนด าเนนการเสรจสนเรยบรอยแลว

สรปแนวทางปฏบต รปแบบ ขนตอน และวธการหลกเกณฑการใชการประชมกลมครอบครว

และชมชนในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครว จากการเกบรวบรวมขอมลจากกรณศกษา(Case Study) ตางๆ ไดดงน

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

ขนตอนการด าเนนการ การด าเนนการของแตละศาลเยาวชนและครอบครว จะมการด าเนนการเปนในแนวทางเดยวกน กลาวคอ เมอเดกและเยาวชนเขาสศาล จะตองมการตรวจสอบการจบกมของเจาหนาทต ารวจ ตามมาตรา 73 วาด าเนนการจบกมถกตองตามกฎหมายหรอไม ล าดบ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 120

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

ตอมาจะเปนการใหค าปรกษากบเดกและเยาวชนรวมไปถงบดามารดา ณ ศนยใหค าปรกษาของแตละศาลเยาวชนและครอบครว ตามมาตรา 73 วรรคทาย ซงเปนการใหค าปรกษาเพอปรบเปลยนพฤตกรรมของเดกและเยาวชนและคนหาสาเหตการกระท าผดของเดกและเยาวชน สภาพความเปนอยทวไปของครอบครว และคนหาจดเดน จดดอย ของเดกและเยาวชน โดยนกจตวทยาประจ าศาลจะเปนผด าเนนการ เมอคดเขาสชนการพจารณาคด หากศาลพจารณาแลววา เงอนไขตางๆเขาหลกเกณฑ จะมค าสงใหใชมาตรา 90 ด าเนนการกบเดกและเยาวชนผกระท าความผด

ฐานความผด สวนใหญเปน คดพรากผเยาวและการกระท าผดทางเพศ สาเหตการกระท าผดของเดกและเยาวชน

สวนใหญพบวา เดกและผเสยหายมความสมพนธกน เปนแฟนกน แตผปกครองผเสยหายไมยนยอมจงแจงเจาหนาทเขาจบกม มการใชยาเสพตดของเดกและเยาวชนและน าไปสการกอคดความขน ขาดความยงคด ความรเทาไมถงการณ เปนตน

หนวยงานและกลไกส าคญในการก าหนดการประชมและการบรหารการประชม

สวนใหญเปนศาลเยาวชนและครอบครวเปนหนวยงานหลก แตมบางกรณทางศาลเยาวชนและครอบครวสามารถมอบใหทางสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนก าหนดการประชมและบรหารการประชม

ผประสานการประชม ผพพากษาสมทบทผานการอบรมและไดรบการแตงตง ผเขารวมการประชม เดกและเยาวชนผกระท าผด,ผปกครองเดกและเยาวชนผกระท าผด

ผเสยหาย, ผปกครองผเสยหาย, นกจตวทยา,ผพพากษาสมทบและผน าชมชน (ถาม)

บทบาทของครอบครว สมาชกในครอบครวหรอบคคลทดแลเดกและเยาวชนจะตองเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนและตองปฏบตตามเงอนไขตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟอยางเครงครด อกทงตองรบผดชอบในการเยยวยาผเสยหายทงในลกษณะของการฟนฟสภาพจตใจและชดใชคาเสยหายเปนตวเงน

บทบาทของผเสยหาย สมครใจและใหความยนยอมใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนและเขารวมการประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 121

ประเดน การประชมกลมครอบครวและชมชนในชนการพจารณา ของศาลเยาวชนและครอบครว

ในแผนแกไขบ าบดฟนฟ และแสดงความคดเหนตอแผน สามารถปรบเปลยนเงอนไขของแผนได

บทบาทของชมชน ไมพบการน าชมชนเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชน

ผลของการประชม แผนการแกไขบ าบดฟนฟของศาลเยาวชนและครอบครว ในแตละแหงจะมลกษณะคลายคลงกนเนองจากด าเนนการอยภายใตขอบงคบประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑ วธการและเงอนไขในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟหลงฟองคด พ.ศ.2556 โดยแผนการแกไขบ าบดฟนฟนนจะประกอบไปดวย 5 มาตรการ ไดแก (1) เพอการแกไขความประพฤต (2) เพอการบ าบดฟนฟรางกายและจตใจ (3) เพอการพฒนาเดกหรอเยาวชน (4) เพอการปองกนเดกหรอเยาวชนกระท าผดอก และ (5) เพอบรรเทาความเสยหายแกผเสยหาย แตในรายละเอยดของแผนการแกไขบ าบดฟนฟจะปรบไปตามสภาพปญหาของเดกและเยาวชนทกระท าความผดและความตองการของผเสยหาย และถาปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟครบถวนแลว ใหผอ านวยการสถานพนจหรอบคคลทศาลสงใหจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟรายงานใหศาลทราบ หากศาลเหนชอบดวย ใหศาลสงจ าหนายคดออกจากสารบบความ และมค าสงในเรองของกลาง โดยใหสทธน าคดอาญามาฟองเปนอนระงบ ทงน ไมตดสทธผมสวนไดเสยทจะด าเนนคดสวนแพง

ผ รบผดชอบการบรหารแผนและการด าเนนการตามแผน

ผพพากษาสมทบเปนผบรหารแผนหลก แตในบางกรณรายละเอยดเงอนไขของแผน จะก าหนดใหนกจตวทยา หรอ เจาหนาทสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เปนผบรหารแผนตามเงอนไขนนๆ

ระยะเวลาของแผนการแกไขบ าบดฟนฟ และ การตดตามการด าเนนการตามแผน

สวนใหญจะอยในชวงเวลาขนต า 1 ป และการตดตามการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟ และจะก าหนดใหมารายงานตวกบผพพากษาสมทบหรอนกจตวทยา 3 - 4 เดอนตอครง หรอ เดอนละครงขนอยกบสภาพของครอบครวและปญหาของเดกและเยาวชนและตองเขารวมกจกรรมกบโครงการตางๆ ททางศาลก าหนดขนในเงอนไขตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 122

1.3 ผลของการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชนทมตอการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย และชมชน ขอมลจากการประชมการสนทนากลม (Focus group) และจากกรณศกษา (Case Study) ในสวนของการประชมกลมครอบครวและชมชนของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และศาลเยาวชนและครอบครว พบวา สามารถด าเนนการไดบรรลวตถประสงคของการประชมกลม และไดแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนออกมาปฏบต ก ากบ ดแลเดกและเยาวชน และครอบครว ตามเงอนไขตางๆ ทไดก าหนดขนจากการประชมกลมครอบครวและชมชน ซงสวนใหญจะประสบความส าเรจในการปฏบตตามเงอนไขตางๆ ทก าหนดไวในแผนการแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว โดยมการรายงานผลการด าเนนการตามเงอนไขภายในระยะเวลาทก าหนด ในแผนแกไขบ าบดฟนฟบางครงมการก าหนดใหเดกหรอเยาวชนเขารวมในโครงการหรอกจกรรมตางๆ ทก าหนดไวในแผนการแกไขบ าบดฟนฟแตผลการเขารวมโครงการหรอกจกรรมดงกลาวสวนใหญยงไมมการประเมนผลเพอน าผลมาพฒนาและปรบปรงเพอใหทนตอความตองการและความจ าเปนตอพฤตกรรมของเดกและเยาวชนและปจจยตางๆ ในสงคมทเปลยนแปลงไป ประกอบกบการด าเนนโครงการหรอกจกรรมส าหรบเดกและเยาวชนในปจจบนยงไมมทศทางในการชวยแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทชดเจนและยงขาดหลกฐานเชงประจกษในแงของปจจยทน าไปสความส าเรจในเชงคณภาพของโครงการสวนใหญเปนโครงการและกจกรรมทขาดการด าเนนการในเชงรกและเชงปองกน ทส าคญโครงการหรอกจกรรมตางๆ เหลานขาดการตดตามประเมนผลในดานประสทธภาพของโครงการและกจกรรม และขาดการพนจพเคราะหวาโครงการหรอกจกรรมตางๆ วามความเหมาะสมกบสภาพปญหาของเดกและเยาวชนหรอไมอยางไร เมอมการด าเนนโครงการหรอกจกรรมขนมาและใหเดกและเยาวชนเขารวมในโครงการหรอกจกรรมดงกลาวไมสามารถระบไดวาโครงการและกจกรรมดงกลาวท าใหพฤตกรรมของเดกและเยาวชนไดรบการแกไขบ าบดฟนฟไดตรงกบสภาพปญหาหรอไม ดงนนในแงของการประเมนผลความส าเรจของแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและและเยาวชนทไดจากการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในชนกอนฟองและในชนระหวางการพจารณาคด จงสามารถวดความส าเรจของแผนแกไขบ าบดฟนฟไดเฉพาะในระดบทเดกหรอเยาวชนปฏบตไดครบตามเงอนไขทไดก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟ และไมหวนกลบไปกระท าความผดตามระยะเวลาทก าหนดไวเทานน แตถามวาเดกและเยาวชนทผานกระบวนการดงกลาวประสบความส าเรจในระดบทไดรบการแกไขบ าบดฟนฟไดอยางแทจรงหรอไม และมากนอยเพยงใดเพยงใดนน ยงเปนประเดนทยงไมมความชดเจน ทงนสาเหตสวนหนงมาจากเรองของระบบและกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผดในประเทศไทย เพราะระบบยงไมไดมการพฒนาแนวทางการด าเนนการเพอรองรบการประเมนผลในเชงคณภาพของโครงการและกจกรรม หรอแมแตแผนแกไขบ าบดฟนฟภายใตมาตรการพเศษตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 123

ครอบครว พ.ศ. 2553 ซงแนวทางการประเมนผลในเชงคณภาพของแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ตองด าเนนการผานกระบวนการศกษาวจยขยายองคความรเกยวกบปจจยตางๆทเปนทงปจจยทเออและเปนปจจยทเปนปญหาและอปสรรคของการแกไขบ าบดฟนฟพฤตกรรมของเดกและเยาวชน ซงสามารถด าเนนการโดยจดท าโครงการศกษาวจยเชงประจกษ (Evidence-based pilot program) และการจดเกบขอมลทเปนปจจยตางๆ ของความส าเรจและความลมเหลวของกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟพฤตกรรมเดกและเยาวชน อยางไรกตามในการน าแนวทางการปฏบตของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม ในการผนเดกออกจากกระบวนการยตธรรมดวยการตความขยายบทบญญต ตามมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาประยกตกบแนวคดกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท สามารถก าหนดเปนมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาชนกอนฟอง ตามมาตรา 86 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 และไดมกระบวนการประเมนภายหลงจากทไดน าเอามาตรการดงกลาวมาใชไดในระยะหนง15 โดยการประเมนดงกลาวด าเนนการโดยมหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช ซงไดประเมนผลของกระบวนการด าเนนตามมาตรการดงกลาววาเปนทพอใจของทงฝายผกระท าผดและฝายผเสยหาย ซงตางเหนวากระบวนการดงกลาวมประโยชนและพอใจในผลของการด าเนนการ นอกจากนแลวในการประเมนความเหนของผทเกยวของในกระบวนการยตธรรมซงรวมถง พนกงานสอบสวน พนกงานอยการ ผพพากษา ผปกครองของเดกและเยาวชนผกระท าผด และผน าชมชน เหนดวยและสนบสนนมาตรการดงกลาวถงรอยละ 94 ตอการใชมาตรการนในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน16 จากการรวบรวมขอมลจ านวนสถตการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนตามมาตรา 86 และในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครว ตามมาตรา 90 สามารถแจงรายละเอยดผลในเชงปรมาณ ไดดงตารางตอไปน

หนวยงาน ปทเรมท า (พ.ศ.)

จ านวนคดถง พ.ศ. 2559 (ราย)

กรณกระท าผดซ า (ราย)

ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 2557 135 2 ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 2556 5 ไมพบ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม 2556 38 1 ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน 2557 7 ไมพบ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา 2556 5 1

15 วนชย รจนวงศ สมภาษณ วนท 20 เมษายน 2559 16 Abbey J. Porter (2007)

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 124

หนวยงาน ปทเรมท า (พ.ศ.)

จ านวนคดถง พ.ศ. 2559 (ราย)

กรณกระท าผดซ า (ราย)

ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน 2557 10 ไมพบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพ 2554 12 1 สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร 2557 19 ไมพบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา 2554 22 1 สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน 2554 110 ไมพบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม 2554 52 ไมพบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน 2555 5 ไมพบ

จากตารางขางตนการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนของชนกอนฟองคด ตามมาตรา 86 ตงแตปทเรมด าเนนการจนถงปจจบนคอ พ.ศ. 2559 สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรงเทพ เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2554 มจ านวน 12 คด พบการกระท าผดซ าจ านวน 1 ราย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดนนทบร เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2557 มจ านวน 19 คด ไมพบการกระท าผดซ า สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดสงขลา เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2554 มจ านวน 22 คด พบการกระท าผดซ าจ านวน 1 ราย สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดขอนแกน เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2554 มจ านวน 110 คด ไมพบการกระท าผดซ า สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดเชยงใหม เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2554 มจ านวน 52 คด ไมพบการกระท าผดซ า สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนจงหวดอทยธาน เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2555 มจ านวน 5 คด ไมพบการกระท าผดซ า สวนการใชมาตราการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนของชนการพจารณาคด ตามมาตรา 90 ตงแตปทเรมด าเนนการจนถงปจจบนคอ พ.ศ. 2559 ศาลเยาวชนและครอบครวกลางเรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2557 มจ านวน 135 คด พบการกระท าผดซ าจ านวน 2 ราย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร เรมท าเมอ พ.ศ. 2556 มจ านวน 5 คด ไมพบการกระท าผดซ า ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2556 มจ านวน 38 คด พบการกระท าผดซ าจ านวน 1 ราย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2557 มจ านวน 7 คด ไมพบการกระท าผดซ า ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2556 มจ านวน 5 คด พบการกระท าผดซ าจ านวน 1 ราย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน เรมด าเนนการเมอ พ.ศ. 2557 มจ านวน 10 คด ไมพบการกระท าผดซ า จากการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในสวนของชนกอนฟองคดโดยสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ตามมาตรา 86 และในชนการพจารณาคดของศาลเยาวชนและครอบครว ตามมาตรา 90 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 125

ครอบครว พ.ศ.2553 นน สามารถด าเนนการไดบรรลตามวตถประสงคของการประชมกลมครอบครวและชมชน และไดด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนในแง การน ามาปฏบต ก ากบดแลเดกหรอเยาวชน และครอบครว ตามเงอนไขตางๆ ทไดก าหนดขนจากทประชมรวมกนของแตละฝายซงสวนใหญจะประสบผลส าเรจในการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ในภาพรวมการตดตามประเมนผลยงไมสามารถตดตามประเมนผลในเชงคณภาพไดอยางเตมทและเตมประสทธภาพ เนองจากหากมองในแงเชงปรมาณแลวถอวาประสบผลส าเรจตามวตถประสงค แตอยางไรกตามบางแหงยงพบวามกรณทกระท าผดซ า อกทงในเรองของการตดตามประเมนผลหลงจากเดกหรอเยาวชนออกจากกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟตามเงอนไข แลวยงไมมการตดตามประเมนผลในเชงรกภายใตระยะเวลาเทาทควร เนองจากวาการตดตามประเมนผลยงอยในระดบเบองตน คอ ใหเดกหรอเยาวชน ครอบครวมาตามวนเวลานดหมายของการประเมนตดตามผล และประเมนตามสภาพทเหนในวนทมารายงานตวเพยงเทานน แตการตดตามประเมนโดยลงไปยงพนทหรอชมชนทเดกหรอเยาวชนอาศยอยยงไมไดด าเนนการอยางจรงจงและเพยงพอ จงยงไมเหนสภาพแวดลอมและบรบททอยอาศย การประเมนจงยงไมสามารถลงในรายละเอยดใน เชงคณภาพได ดงนนในแงของผลการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมและครอบครวในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน จงพบไดเพยงแคจ านวนทเกบรวบรวมในเชงปรมาณเทานนซงถอวาไดผลส าเรจในเชงกระบวนการและเชงปรมาณเทานน 1.4 ความคดเหนของผทรงคณวฒในประเดนเกยวกบแนวคด หลกการและแนวทางปฏบตในมาตรการพเศษโดยการการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

จากการด าเนนการสมภาษณเชงลกกบผทรงคณวฒตลอดจนผทปฏบตงานเกยวกบการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน ซงไดน ามาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน เพอใหไดทราบวาการประชมกลมครอบครวและชมชนทไดด าเนนการอยในประเทศไทยนนมรปแบบและกระบวนการด าเนนงานทสอดคลองกบวตถประสงคของการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนเพอมงแกไข ฟนฟ และการส านกในการกระท าของผกระท าผด และเยยวยาความสมพนธระหวางผเสยหาย และผกระท าผด และน ามาตรการพเศษมาใชแทนการด าเนนคดทางอาญาแกเดกและเยาวชนเพอใหเกดประโยชนสงสดตอเดกและเยาวชน โดยการมสวนรวมของรฐ คกรณและสงคมอยางสมดลและมประสทธภาพ หรอไม และหากมปญหาอปสรรคทตองพฒนา ปรบปรง แกไขควรจะด าเนนการไปในทศทางและภายใตหลกเกณฑเงอนไขใดนน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 126

คณะวจย ไดด าเนนการสมภาษณและเกบรวบรวมขอมลจากกรณศกษา การประชมการสนทนากลม ตลอดจนขอคดเหนจากผทรงคณวฒภายใตขอค าถามทคณะวจยไดจดท าขน ซงขอมลทไดจากการสมภาษณนนเปนขอมลทไดจากการสมภาษณผทรงคณวฒ รวมทงสนจ านวน 10 คน ในชวงระหวางเดอนเมษายน - มถนายน พ.ศ. 2559 โดยไดขอสรป ดงน

ผทรงคณวฒสวนใหญ เหนวา รปแบบดงกลาวสะทอนใหเหนถงกระบวนทศนงานยตธรรมไทยทสามารถน าไปสแนวทางการด าเนนการในลกษณะของกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท ซงใหความส าคญกบการมสวนรวมและการเยยวยาผเสยหาย และการใหโอกาสแกผกระท าผดไดรบการแกไขบ าบดฟนฟโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน และในกระบวนการของการประชมกลมครอบครวและชมชนนน การแสดงออกซงความเสยใจและการส านกในการกระท าของผกระท าผดอยางจรงใจจะมความส าคญอยางมากในกระบวนการในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนในสวนของสงคมและชมชนนน สงคมจะรบไดกตอเมอกระบวนการสามารถน าไปสการส านกถงผลของการกระท าของผกระท าผดและการใหอภยจากผเสยหาย และในระบบยงมทางเลอกในการปฏบตกบผกระท าผดทเหมาะสม ทมาก ากบ 17 นอกจากนผทรงคณวฒสวนใหญยงเหนวาการด าเนนการตองมหลกการ เชน ตองมการจ าแนกและการคดกรองคด และตองด าเนนการในลกษณะทเปนการจดการเปนรายกรณไป ผทรงคณวฒเหนวาการประชมกลมครอบครวและชมชนตองใชกระบวนการทตองเปน Individual โดยตองมการ Counselling และอยภายใตสถานการณระดบความรนแรงของปญหาทแตละคนประสบ18

มาตรการพเศษตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นสะทอนใหเหนถงกระบวนทศนงานยตธรรมไทยทสามารถน าไปสแนวทางการด าเนนการในระบบลกษณะของกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท ซงใหความส าคญกบการมสวนรวมและการเยยวยาผเสยหาย และการใหโอกาสแกผกระท าผดใหไดรบการแกไขบ าบดฟนฟโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนทเปดแนวทางและใหความส าคญกบการแกไขปญหาครอบครว โดยการมสวนรวมของวชาชพและการประสานงานของหนวยงานทเกยวของกบเดกและเยาวชน แตตองมแนวทางทชดเจน19อยางไรกตามในการด าเนนการตามมาตรการพเศษใหไดอยางมประสทธภาพ ผทรงคณวฒตางมความเหนวาการด าเนนการดงกลาวตองมความชดเจน มความลกในรายละเอยด รวมไปถงขอก าหนดตางๆ ในการด าเนนงาน เปนตนวาเดกและเยาวชนและครอบครวตองรบผดชอบผลของการกระท าดวย มไดเปนการชวยผนเดกออกจากการด าเนนคดเพยงอยางเดยว การด าเนนการตองควบคไปกบความรบผดชอบทชดเจนในการระบเงอนไข คอผปกครองตองมสวนในการ

17กตตพงษ กตยารกษ สมภาษณ วนท 30 พฤษภาคม 2559 18สมพร อนทรแกว สมภาษณ วนท 26 เมษายน 2559 19ปรชวน จนทรศรสมภาษณ วนท 3 พฤษภาคม 2559

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 127

รบผดชอบ ทตองระบในแผน เงอนไขตางๆ เหลานเมอมการด าเนนการอยางถกตองตามหลกการแลวเชอวาการประชมกลมครอบครวและชมชนจะท าใหเดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย ครอบครว และชมชนไดมความเขาใจและลดปญหาการกระท าความผด หรอความขดแยงตอกนในอนาคตได20

ผทรงคณวฒ เหนวา การประชมกลมครอบครวและชมชนและการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ตองอาศยเงอนไขตางๆ จากทกฝายทงการส านกในการกระท าของผกระท าผด และการใหอภยจากผเสยหาย รวมทงกระบวนการเยยวยา และชดเชยความเสยหาย และการปรบเปลยนพฤตกรรมของผกระท าผด เปนกระบวนการทมความละเอยดออน ตองใชความรความช านาญและทกษะของผด าเนนการแตละฝาย21

การประชมกลมครอบครวและชมชนจะท าใหเดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย ครอบครว และชมชนไดมความเขาใจและลดปญหาการกระท าความผด หรอความขดแยงตอกนในอนาคตได เพราะวา กระบวนการประชมกลมโดยผประสานการประชมจะท าใหเดกหรอเยาวชนไดแสดงออกถงความรสกในการ กระท าและรบผดชอบตอการกระท าของตน และจะท าใหเดกหรอเยาวชนและผเกยวของทกฝายเขาใจความรสกและผลทผเสยหายไดรบ และแสวงหาแนวทางในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนตลอดจนก าหนดมาตรการในการปองกนมใหเดกและเยาวชนกระท าความผดอก จากผเขารวมประชมทกฝาย โดยใหค านงถงความรสกและจตใจของผเสยหาย รวมทงการชดเชยเยยวยาความเสยหายแกผเสยหาย โดยไมตองค านงถงตวเงนเปนส าคญ ซงมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญานเนนแกไขพนฟ คนหาสาเหตการกระท าความผด เพอก าหนดแนวทางปรบปรงแกไข เพอใหเดกและเยาวชนกลบเขาสสงคมไดอยางปกตสขและไมหวนกลบไปกระท าความผดซ าอก ใหลดการกระท าความผดซ า22

ในกระบวนการของการประชมกลมครอบครวและชมชนนนการแสดงออกซงความเสยใจและการส านกในการกระท าของผกระท าผดอยางจรงใจจะมความส าคญอยางมากในกระบวนการในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน การแสดงออกซงความเสยใจและความส านกในการกระท าดงกลาวนนเปนปจจยทส าคญอยางยงตอความพรอมในการใหอภยแกผกระท าผดของผเสยหาย เงอนไขดงกลาวถอวาเปนกระบวนการทส าคญทสามารถน าไปสความพงพอใจและการสรางความสมานฉนทกบทกฝายทเกยวของกบการกระผดไดในทสด23

20กตตพงษ กตยารกษ สมภาษณ วนท 30 พฤษภาคม 2559 21วศษฐ วศษฐสรอรรถ สมภาษณ วนท 22 เมษายน 2559 22ชชวาลย สขสมจตรสมภาษณ วนท 2 พฤษภาคม 2559 23กตตพงษ กตยารกษ สมภาษณ วนท 30 พฤษภาคม 2559

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 128

ความคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบปจจยทเออและสงเสรมใหการประชมกลมครอบครวและชมชนประสบความส าเรจ ผทรงคณวฒมความเหนวาสถาบนศาลเยาวชนและครอบครวเปนปจจยเออส าคญทสามารถท าใหการใชมาตรการพเศษประสบความส าเรจไดโดยตางเหนวาศาลเยาวชนและครอบครวเปนสถาบนทสามารถจดประกายในการแกไขปญหาของเดกและเยาวชนใหกบสงคม และสามารถท าใหเกดผลสะเทอนไปยงจดอนๆ ในสงคมใหเกดการพฒนาชวตและสงแวดลอมทดส าหรบเด กและเยาวชน ศาลสามารถสะทอนปญหาของเดกและเยาวชนทเผชญอยใหสงคมตองมารบผดชอบ ใหไปถงยงจดเรมตนตงแตขนตอนกอนทเดกและเยาวชนยงไมไดเขาสการกระท าผด และการสะทอนปญหาดงกลาวของศาลเพอใหสงคมไดรบรจะท าใหเกดผล ไดอานสงคกบเดกและเยาวชนและครอบครวไดอยางแทจรง24

หรออกนยหนงการประชมกลมครอบครวและชมชนตองเปนกระบวนการทไดรบการยอมรบจากบคลากรทส าคญของศาลเยาวชนและครอบครวซงไดแกผ พพากษาทมความส าคญอยางยงตอความส าเรจของกระบวนการ การยอมรบของผพพากษาเปนหวใจหลก ถาผพพากษาไมยอมรบ กระบวนการทท ามาทงหมด กไมมผล ผพพากษาเปนหวหนาทมของการท างานทงหมด ถาผพพากษาไมเขาใจกระบวนการกจะไปไมได และการเลอกคดกตองเปนผพพากษาเปนผเลอก ในดานเงอนเวลายงท าไดเรวจะยงไดผลเรว รวมทงการตดตาม ประเมนผลของผพพากษาเจาของส านวน ซงจะตองมความรวา จะตดตามอะไร ทไหน แบบไหน อยางไร และเปนผน าในการท างานกยงท าใหระบบตามหลง กระชบขนมา25

ความส าเรจของกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนยงตองมเจาหนาททมความร ความเชยวชาญ ประสบการณของทมสหวชาชพ โดยเฉพาะผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห แพทย ทเปนทมสหวชาชพ ตอนนความเหมาะสมในกระบวนการท างานของศาล ตอนนยงไมมความเปนกระบวนการท างานของทมงานทงในศาลและทมงานสหวชาชพภายนอกศาล (Intra department and Inter department) คองานศาลเองทท าอย ในศาล มผ พพากษาสมทบกบนกจตวทยา และพยายามจะเอาสหวชาชพอนเขามาชวย ระบบภายในศาล ทกฝายจะตองรและเขาใจตรงกน และตางฝายจะตองเคารพแนวทางในความคดเหนและการตดสนใจในทางวชาชพซงกนและกน และทกฝายท างานประสานกนได ในบางพนทไมมวชาชพทเกยวของแตใหคนใดคนหนงท าไปโดยทไมมการตดตามผลวากรณหรอคดทสงไป ไปถงตรงไหน แบบไหน อยางไร สวนนคอกระบวนของ Intrastructure ของ department ซงขาดระบบในการตดตามประเมนผล การท าความเขาใจกบกลมบคลากรสายตางๆ ระหวางหนวยงานภายในมความส าคญเปนอยางมาก กลาวคอ ถาภายในไมชดเจน เวลาไปท างานกบภายนอก เชนกบ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน หรอหนวยงานอนๆ ซง

24ปรชวน จนทรศร สมภาษณ วนท 3 พฤษภาคม 2559 25วนดดา ปยะศลป สมภาษณ วนท 28 เมษายน 2559

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 129

แตกตางออกไป กตองท างานคกน เชน สถานพยาบาล โรงพยาบาล คอทงหมดตองท างานรวมกน ปจจยเออตอความส าเรจในการด าเนนการทส าคญประการตอมา ไดแก กระบวนการด าเนนงานใหเดกและเยาวชนและครอบครวเปนศนยกลางในการด าเนนงานอยางแทจรง ในทางปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนเดกหรอเยาวชนตองยนยอม และเหนดวยกบแผน และอาจจะไมใชเปนการด าเนนการครงเดยว และเมอท าแผนเสรจ ตองมาถามความเหนของเดกและเยาวชนดวยและเดกและเยาวชนมสวนรวม แตถาเดกและเยาวชนไมอยากท ากไมส าเรจ คอเดกตองมสวนรวมในการตดสนใจ และแผนทท า อาจจะเปน แผนหนง สอง หรอสามกได อาจไมใชเปนแผนเดยว เพราะจะตองมแผนเรงดวน แผนระยะยาว เชน เดกและเยาวชนตดยาเสพตด ตองมแผนเรงดวน ตองน าไปบ าบดกอน สวนอาชพ การศกษา เปนแผนระยะยาว อยทเดกและเยาวชนปรบตวไดหรอไม แผนแกไขบ าบดฟนฟอาจตองมอยางนอย 2-3 แผน26 และกอนทจะประชมกลมครอบครวและชมชนตองม การใหค าปรกษา เชน การใหค าปรกษาโดยนกสงคมสงเคราะห (Social Work Counseling) แตบางกรณอาจตองใชนกจตวทยา (Psycho-counseling) ซงกระบวนการใหค าปรกษา ไมไดหมายถงการท ารปแบบเดยว ตองมสองรปแบบ โดยเฉพาะเดกและเยาวชนกระท าความผดทมปญหาทางจตใจดวยตองม Psycho-counseling กอน27

การประชมกลมครอบครวและชมชนจะประสบความส าเรจไดขนอยกบการด าเนนการเปนรายกรณของเดกหรอเยาวชนแตละรายโดยค านงถงความจ าเปนและความตองการของเดกและเยาวชนแตละคนเปนตนวา การเขาใจถงศกยภาพในการเรยนรของเดกและเยาวชนบางคนเรยนได เดกบางคนสมองไปไมได ตองดสภาพเดกหรอเยาวชน รวมทงการรและเขาใจถงจตใจ สตปญญา ในลกษณะทเปนองครวมของเดกแตละราย และดวาควรจะไปทางทเหมาะสม ไมใชวาผใหญเปนฝายชน า เดกหรอเยาวชนตองมโอกาสเลอก และการประชมกลมครอบครวและชมชน ทส าคญคอแผนการแกไขบ าบดฟนฟตองเปนไปตามการตดสนใจของเดกหรอเยาวชนและครอบครวเดกและเยาวชนยนยอมและเหนดวยกบแผนดงกลาว28

ผทรงคณวฒตางมความเหนวาการมสวนรวมทกๆ ฝายทเกยวของในการประชมกลมครอบครวและชมชนนนเปนปจจยทส าคญอยางมากอกประการหนงเพราะปญหาของเดกและเยาวชนเปนปญหาทเกดมาจากปจจยในระดบตางๆ ทงจากระดบบคคลคอจากตวเดกหรอเยาวชนเอง และระดบครอบครวชมชน และสงคมสงแวดลอมตางๆ ดงนนการแกไขปญหาของเดกและเยาวชนจงมความจ าเปนทจะตองไดรบความรวมมอจากฝายตางๆ ทเกยวของ มาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

26วชรนทร ปจเจกวญญสกล สมภาษณ วนท 18 เมษายน 2559 27สรรพสทธ คมประพนธสมภาษณ วนท 12 เมษายน 2559 28วชรนทร ปจเจกวญญสกล สมภาษณ วนท 18 เมษายน 2559

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 130

ครอบครว พ.ศ. 2553 ซงเปดใหมการด าเนนการไดทงในชนกอนฟองคดและในชนการพจารณาของศาลนน เหนวาเปนแนวทางทด าเนนการไดโดยการประสานงานกนระหวางฝายบรหารและฝายตลาการ และควรจะด าเนนการโดยการยดโยงเปนระบบเดยวกน ถงแมวามกรอบในการด าเนนการทางกฎหมายทตางกนกตาม29 นอกจากนการใชมาตรการพเศษตามกฎหมายฉบบน เปนกระบวนการทมความละเอยดออน ตองใชความรความช านาญและทกษะของผด าเนนการแตละฝาย ในการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าผดโดยเฉพาะอยางยงในชนของการประชมกลมครอบครวและชมชน บคลากรทท าหนาทในกระบวนการตองเปนผทมความร ความเขาใจ ตลอดจนทกษะในการด าเนนการ

นอกจากนแลวในกระบวนการท างานตองประกอบดวยการใชความร ความเชยวชาญ ประสบการณในการด าเนนงานของทมสหวชาชพ โดยเฉพาะผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห แพทย ทเปนทมสหวชาชพ คอการท างานเปนทมภายในศาล และการท างานเปนทมระหวางกน ทงในสวนของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กบทมศาลเยาวชนและครอบครวและความตอเนองของการท างานระยะยาว เพราะการท างานทสม าเสมอระยะยาว รวมกบมการประชมแลกเปลยนเรยนรในกลมทท างาน รวมกบผเชยวชาญ เชน จตแพทยเดกและวยรน จะชวยท าใหเพมพนความร และทกษะการแกไขปญหาในการท างาน ซงอาจน าไปสการวจยจากการเรยนรจากรายกรณ (Case-based learning) ไปสแนวทางการท างานประจ าไปในขณะเดยวกนกบการรวบรวมขอมลและวจย สามารถท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในระดบภาคและระดบประเทศตอไป คอถาศาลเยาวชนและครอบครวท างานในลกษณะเชงรก (Proactive) โดยท างานกบครอบครวและชมชน สดทายชมชนจะเขาใจทศทางและเขามามสวนรวมในกระบวนการดแลเดกและเยาวชนในชมชนรวมกบครอบครว30

ปจจยส าคญทท าใหการด าเนนการตามมาตรการพเศษประสบความส าเรจในการด าเนนการอกประการหนงไดแกระบบรองรบซงมสวนส าคญทสามารถท าใหเรองนเปนจรงได ในเบองตนตองมการอธบายกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนทใหทกฝายเขาใจ และการสมานฉนทโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนของไทยการทคนมาด าเนนการในกระบวนการ หรอผประสานการประชมตองไดรบการฝกอบรมหรอคนทเขาใจอยางแทจรง ถาผประสานการประชมไมเขาใจ กระบวนการนไมสามารถบรรลเปาหมายได และในทสดผลทไดมาไมไดเปนเรองการส านกผดทแทจรงของฝายกระท าผด หรอไมสามารถน าไปสการใหอภยได แนวทางในการลดคดความในชนศาล โดยการใหผใหญเขามาด าเนนการท าใหคกรณยอมตามนน ไมไดเปนไปตามความยนยอมอยางแทจ รง และจะท าใหกระบวนการเปนเพยงรปแบบไมไดน ามาสเนอหา ความเขาใจตรงนมความส าคญ การทศาลไดพยายาม

29วนชย รจนวงศ สมภาษณ วนท 20 เมษายน 2559 30วนดดา ปยะศลป สมภาษณ วนท 28 เมษายน 2559

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 131

น าเอาผพพากษาสมทบหรอผเชยวชาญเขามาด าเนนการในระบบและกระบวนการนนสามารถท าไดแตตองท าความเขาใจและมการฝกอบรมอยางเหมาะสมเพอใหเกดความเขาใจและด าเนนการตามแนวทางเดยวกน นอกจากความเขาใจ ความเปนกลาง ความไมฝกใฝฝายใด และเปนเรองทไมมผลประโยชนเขาเกยวของแลว ทกฝายตองเขาใจตรงกนวากระบวนการดงกลาวในมมมองของทงฝายผกระท าผดและฝายผเสยหายเหนวาเปนเรองทมความส าคญ เพราะเปนเรองททงสองฝายเปนผทมสวนไดสวนเสยของตนโดยตรง ถาคนทเขาไปท าหนาทตรงนไมไดรบการยอมรบจรงๆ กจะมผลตอจดมงหมายทแทจรงและขอสรปของกระบวนการน และอาจท าใหเกดความเหนทขดแยงวา ผกระท าผดควรจะไดรบโทษ มากกวามาตรการทผานกระบวนการสมานฉนท หรอควรถกด าเนนคดมากกวา หรออาจจะน าไปสความคดและเชอวาเปนเรองทมผลประโยชนเขามาเกยวของ เพราะฉะนนผเขามาท าหนาทตองไดรบการยอมรบและรบรองอยางเหมาะสม ไดรบการฝกฝนและอบรมทด รวมทงมการขนทะเบยนในการด าเนนการ เปนทเชอถอในการด าเนนการในระบบและกระบวนการดงกลาวดงนนในชนของการด าเนนงานการประชมกลมครอบครวและชมชนนนผประสานการประชมมความส าดญเปนอยางยงโดยผทมาท าหนาทดงกลาวจะตองเปนผทมองคความรเปนอยางดเกยวกบพฤตกรรมของเดกและเยาวชน มความเขาใจตอบทบาทและอทธพลของครอบครวและชมชนทมตอพฤตกรรมเดกและเยาวชน มความเขาใจในกระบวนการในการใชมาตรการพเศษ และความเขาใจระหวางผเสยหายและผกระท าความผด รวมทงปจจยสาเหตตางๆทเกยวของกบพฤตกรรมดงกลาว ผทท าหนาทประสานการประชมตองมทกษะและความเชยวชาญและผานการฝกอบรมเปนอยางดจงจะสามารถจดการประชมและสามารถบรหารแผนการแกไขบ าบดฟนฟไดอยางมประสทธภาพ31

โดยสรป ผทรงคณวฒมความเหนเกยวกบปจจยเออทท าใหการประชมกลมครอบครวและชมชนประสบผลส าเรจไดตองอาศยความเขาใจของครอบครวและชมชน การมสวนรวมของทกฝาย ความเขาใจในกระบวนการ และความเขาใจของผเสยหาย และผกระท าผด การทผประสานการประชมมความร ความเขาใจกระบวนการ และมทกษะ เทคนค โดยผานการฝกอบรมเปนอยางด และตองเปนกระบวนการทตองใชความรความช านาญและทกษะของผด าเนนการแตละฝาย เนองจากการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนกระบวนการทมความละเอยดออน

ความคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบขอจ ากด ปญหาอปสรรค ในการประชมกลมครอบครวและชมชน ตลอดจนปจจยทมผลท าใหการประชมกลมครอบครวและชมชนไมประสบผลส าเรจ ส าหรบปจจยทเปนขอจ ากด ปญหาอปสรรคในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน ผทรงคณวฒสวนใหญมความเหนวายงมอยอกหลายประการทส าคญ ไดแก ปญหาทางดานบคลากรโดยเฉพาะการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนระหวางการพจารณาคดซงม

31กตตพงษ กตยารกษ สมภาษณ วนท 30 พฤษภาคม 2559

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 132

บคลากรหลกคอนกจตวทยาเพยงคนเดยวประจ าศาลเยาวชนและครอบครวในแตละจงหวด การขาดบคลากรเปนปญหาและอปสรรคอยางมากตอการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมคณภาพและสามารถตดตามรายละเอยดไดทกรายกรณ ปญหาทเกยวของในดานบคลากรอกประการหนง ไดแก การขาดทกษะ เทคนคในกระบวนการ และการด าเนนการตามรปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนซงตองการใหเกดความเขาใจอยางจรงจง ทงนในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในชนกอนการพจารณาคดและในชนระหวางการพจารณาคด บคลากรทท าหนาทหลกในการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนมความจ าเปนอยางยงทจะตองผานการฝกอบรมมาเปนอยางดกอนทจะไดรบการมอบหมายใหด าเนนงาน นอกจากนแลวผทรงคณวฒยงเหนวายงมปญหาอปสรรคในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนอกมากมายเปนตนวา ปญหาดานเศรษฐกจของครอบครวทอยในพนทหางไกล ซงมปญหาดานการเดนทางและไมมเวลามาศาลเนองจากตองประกอบอาชพ ท ามาหาเลยงครอบครว ปญหาของผกระท าผดและครอบครวในเรองของเงนประกนตว เพราะเงนประกนตวทยงไมไดคนในชวงของการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนท าใหครอบครวของผกระท าผดตองจายดอกเบยจ านวนมาก เนองจากครอบครวของผกระท าผดสวนใหญกนอกระบบมาจายคาประกนตว

ปญหาความลกลนของการด าเนนการในแตละพนทอนเนองมาจากความไมชดเจนในดานขอกฎหมาย ชองวางของกฎหมาย โดยศาลเยาวชนและครอบครวแตละจงหวดตความแตกตางกน ท าใหการด าเนนการแตละพนทยงมความแตกตางกนอยในแงของวธการและขนตอนในการด าเนนการ เชนปญหาในดานขอจ ากดในหลกเกณฑของมาตรการพเศษ ทก าหนดประเดนในเรองของผเสยหาย ยงไมมความชดเจน และตความแตกตางกนความไมชดเจนในการวเคราะหปญหาเปนอปสรรคทส าคญในเบองตนในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน การแยกแยะประเดนของปญหาจรงๆ ทท าใหเดกและเยาวชนไปกระท าผด ยงไมชดเจนเพยงพอ ท าใหกระบวนการการน าไปสการแกปญหาในทศทางเปนไปในแบบเดยวกนหมด สวนตางๆ ภายในระบบยงไมเปนทเขาใจของทกฝาย จงไมมความชดเจนวาแตละฝายจะตองท างานอยางไรกบใครบาง โดยสวนใหญในการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนของไทยยงไมคนกบกระบวนการท างานกบครอบครวและชมชน มกจะเปนกระบวนการท างานกบเดกและและเยาวชนเปนกลมซงกยงมปญหาในการด าเนนการ เชน ความเหมาะสมของสถานททน าเดกและเยาวชนทมปญหาแตกตางหลากหลายอยรวมกน หรอปญหาเกยวกบการจดโครงการฝกอบรมใหแกเดกและเยาวชนเปนกลมอาจไมตรงตามสภาพปญหาและความจ าเปนของเดกและเยาวชนแตละราย32

ในประเดนการน าชมชนเขามามสวนรวมยงเปนปญหาในทางปฏบตเปนสวนใหญทไมสามารถน าชมชนเขามามสวนรวม เชน พนทมลกษณะเปนชมชนเมอง การใหชมชนเขารวมการประชมเปน

32ปรชวน จนทรศร สมภาษณ วนท 3 พฤษภาคม 2559

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 133

เรองยาก ประกอบกบปจจยตางๆ ทไมเออตอการมสวนรวมของชมชน เชน ครอบครว เดกและเยาวชน รสกอบอาย และยงเกรงกลวการเปนทไมยอมรบของชมชน ผทรงคณวฒสวนใหญยงเหนวาการตดตามประเมนผลการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนยงไมมเอกภาพในการด าเนนงานระบบตดตามประเมนผลยงเปนเพยงการตดตามรวบรวมขอมลในเชงปรมาณมากกวาเชงคณภาพและการตดตามหลงจากทมแผนการแกไขบ าบดฟนฟในเชงคณภาพทสะทอนใหเหนวาผลลพทของการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนอนเนองมาจากขอตกลงจากการประชมกลมครอบครวและชมชนนน ยงไมมระบบการตดตามอยางเปนรปธรรมทชดเจน

ส าหรบปจจยทท าใหการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าผดโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนไมประสบผลส าเรจ ผทรงคณวฒสวนใหญมความเหนวามาจากปจจยอกหลายประการ เชน การขาดความเขาใจวตถประสงคของการใชวธการประชมกลมครอบครวและชมชนของคกรณและขนอยกบเงอนไขตางๆ ของฝายตางๆ ทเกยวของรวมทงฝายผกระท าผดและผเสยหาย ท าใหผเสยหายไมใหความรวมมอและไมสมครใจทจะเขารวมการประชมกลมครอบครวและชมชน ความรความเขาใจของฝายตางๆทเกยวของในกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนยงมขอจ ากดความไมพรอมของบคลากรและฝกอบรมทกษะเทคนคใหกบบคลากรผทท าหนาทประสานการประชมขาดทกษะและเทคนคในการไกลเกลยและการเจรจาตอรอง ฝายผเสยหายสนใจเพยงแตเฉพาะประเดนในเรองของการเยยวยาความเสยหายทเปนการเยยวยาโดยทรพยสนเทานน ความรวมมอของครอบครวในการเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน บางครอบครวมองวาเปนภาระ และไมมเวลาใหความรวมมอเทาทควรเพราะตองประกอบอาชพและมเงอนไขดานเศรษฐกจ ครอบครวมความคดเหนวาระยะเวลาของแผนการแกไขบ าบดฟนฟใชระยะเวลายาวนานเกนไป รวมทงในคดทรนแรง มกมความละเอยดออนไมสามารถยอมความกนได และกระทบตอความรสก ท าใหผเสยหายรสกอบอาย และไมอยากใหบคคลอนหรอชมชนเขามามสวนรวมในการรบร ความไมพรอมของชมชน และยงไมมการจดระบบเครอขายดานกระบวนการยตธรรมในชมชนในการใหการสนบสนนและความชวยเหลอ นอกจากนแลวปจจยทท าใหการด าเนนงานไมประสบผลส าเรจอกประการหนง ไดแก ความไมชดเจนในขนตอนของการตดตามและก ากบการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ซงเหนวาอาจใหองคกรภายนอกเขามามบทบาทในการด าเนนการใหการสนบสนนการด าเนนการในขนตอนดงกลาว ผทรงคณวฒเหนวาการประชมกลมครอบครวและชมชน ควรมแนวทางในการพฒนาเพอแกไขปญหาอปสรรคตางๆดงกลาวมาขางตนโดยเหนวาการด าเนนการในมาตรการน ควรมนโยบายและแนวทางปฏบตทชดเจน ทวประเทศโดยการท าความเขาใจแกบคลากรในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน โดยเฉพาะศาลเยาวชนและครอบครวเพอใหมการน ามาตรการดงกลาวมาใชใหเตมประสทธภาพมากยงขน ควรมการพฒนาระบบการบรหารจดการใหมประสทธภาพโดยมกลไกการด าเนนการระหวางหนวยงานทเกยวของทยดโยงและไมซ าซอนกน ควรสงเสรมใหทกฝายมสวนรวมใน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 134

กระบวนการและประสานการมสวนรวมและจดระบบเครอขายของชมชนมากยงขน และควรมการพฒนาศกยภาพและความพรอมของบคลากรในทกระดบทเกยวของ จดอบรมบคลากร การคดกรองคด การจดการรายกรณ และด าเนนการในลกษณะสหวชาชพและใหมการฝกอบรมอยางตอเนอง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 135

บทท 5

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบ เดกและเยาวชนในตางประเทศและเปรยบเทยบกบรปแบบของประเทศไทย

บทนเปนการวเคระหเปรยบเทยบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในตางประเทศ

ไดแก ประเทศนวซแลนด ออสเตรเลย และแคนาดา กบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย เปนการเปรยบเทยบหลกการ รปแบบ ขนตอนและวธการ องคความรและทกษะ ทจ าเปนตลอดจนปญหาและอปสรรคของการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน เรมตนโดยการน าเสนอรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของแตละประเทศไดแก ประเทศนวซแลนด ออสเตรเลย และแคนาดา ตามล าดบ และการเปรยบเทยบกบรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนทน ามาใชในประเทศไทย

ประเทศนวซแลนด การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนด

การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนดเปนมาตรการทมการพฒนาขนมาจากแนวคดการอ านวยความเปนธรรมและระบบสวสดการของรฐทเหมาะสมและตามความจ าเปนใหแกเดกและเยาวชนในครอบครวของชนเผาพนเมองโดยใชแนวทางตามธรรมเนยมปฏบตของชนเผาพนเมองของประเทศนวซแลนดในการรบผดชอบตอสงคมและชมชนของเดกและเยาวชนทกระท าผด รวมทงกระบวนการแสวงหาแนวทางทเหมาะสมใน การปฏบตตอผกระท าผดโดยการองโครงสรางของครอบครวขยายและโครงสรางชมชนของชนเผาพนเมองเมาร (Maori) ในประเทศนวซแลนดเปนหลกในการด าเนนการ33 กระบวนการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศนวซแลนดเปนการด าเนนการภายใตกฎหมายเดก เยาวชนและครอบครว ป ค.ศ. 1989 (Children, Young Persons and their Families Act of 1989)34

ประเทศนวซแลนดเปนประเทศในกลมตะวนตกเพยงประเทศเดยวทมกฎหมายระดบชาตทก าหนดใหใชมาตรการการประชมกลมครอบครวและชมชนในคดเดกและเยาวชนทกคดรวมทงความผด 33 Shaw and Jane (1999) p.5 34 ibid

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 136

ทางอาญาในคดอกฉกรรจ (Serious Offenses) ถงแมวารฐยงคงไวซงอ านาจในการพจารณาคดอาญาทรนแรงทสด (the most serious of crimes) แตเจตนารมณของกฎหมายเดก เยาวชนและครอบครวของประเทศนวซแลนดคอความพยายามใหเดกและเยาวชนทกระท าผดออกจากกระบวนการทางอาญาในชนศาลใหมากทสดเทาทจะท าไดยกเวนกรณเปนคดอาญาทรนแรงทสดแลว เจตนารมณของกฎหมายเดก เยาวชน และครอบครวของประเทศนวซแลนดคอการคมครองเดกและเยาวชนทกระท าผดจากการถกด าเนนการทางอาญา โดยเจาหนาทต ารวจมกใชมาตรการวากลาวตกเตอนกบเดกและเยาวชนกระท าผดในคดอาญาทรนแรงนอยทสด (the least serious offenses)35 แตถาเปนกรณความผดทางอาญาทมความรนแรงสงขนไปอกระดบหนง (the slightly more serious offenses) กมกใชมาตรการในการผนคดออกจากระบบในชนของพนกงานสอบสวน (Police-based youth diversion programs) สวนคดความในประเภททเหลอทงหมดยกเวนคดอาญาทมความรนแรงทสดนนจะเขาสกระบวนการของการประชมกลมครอบครวและชมชนเกอบทงหมด

ในการประชมกลมครอบครวและชมชนจะมการใหความเหนวาเดกหรอเยาวชนทกระท าผดสมควรทจะถกฟองรองคดในความผดทไดกระท าไปหรอไม และถาทประชมมความเหนวาเดกหรอเยาวชนทกระท าผดไมสมควรทจะถกฟองรองคด ทประชมกจะเสนอทางออกทเหมาะสมส าหรบกรณคอการผนคดออกไปจากกระบวนการทางอาญา และในการประชมกลมครอบครวและชมชนจะพจารณาทางเลอกท เหมาะสมส าหรบเดกหรอเยาวชนทกระท าผด โดยจะเนนกระบวนการปรกษาหารอกบสมาชกครอบครว (Family caucus) ของเดกหรอเยาวชนเปนหลก โดยทผเสยหายไมมสวนรวมในกระบวนการปรกษาหารอดงกลาวถงแมวาจะไดเขามารวมในการประชมกตาม36 ผเขารวมการประชมกลมครอบครวในนวซแลนดจะประกอบดวยเดกหรอเยาวชนทกระท าผดพรอมสมาชกในครอบครว ผเสยหายและผใหการสนบสนน ผพทกษสทธของเดกหรอเยาวชน (Youth advocate) ตามทเดกหรอเยาวชนรองขอใหเขารวมประชม พนกงานสอบสวนเจาของคด นกสงคมสงเคราะห รวมทงผทไดรบผลกระทบจากการกระท าผดจากชมชน โดยผทเขารวมประชมเหลานทกรายตองใหความเหนชอบตอผลและขอตกลงของทประชมจงจะท าใหขอเสนอตามแนวทางออกดงกลาวมผลในทางปฏบตศาลคดเดกและเยาวชนและครอบครวกตองใหความเหนชอบในแนวทางขอเสนอของการประชมกลมครอบครวและชมชนยกเวนในกรณทไมไดมขอตกลงหรอมเหตผลภายใตกฎหมายอนควรทศาลเหนวาควรมการปรบแนวทางขอเสนอของทประชมดงกลาว อยางไรกตามถงแมวาศาลคดเดกและเยาวชนและครอบครวยงคงไวซงอ านาจในการพจารณาพพากษาคด แตศาลคดเดกและเยาวชนและครอบครวของนวซแลนดไดรบการก าหนดใหยอมรบในหลกการของการผนคดเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการด าเนนการทางอาญา (Diversionary principles) และการมสวนรวมในการด าเนนงาน

35 Maxwell p.4 36 McCold, p.11

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 137

ตามหลกการในกระบวนทศนยตธรรมเชงสมานฉนทในการลดความเครงครดมาตรการทางการลงโทษใหนอยทสด (The least restrictive sanctions) และเมอเดกหรอเยาวชนทกระท าผดไดปฏบตตวทเปนไปตามเงอนไขตามขอตกลงทไดก าหนดไว กระบวนการด าเนนการทางอาญากเปนอนยตลง ดงนนศาลคดเดกและเยาวชนจงจะเปนสถาบนทกลบมาท าหนาท ในการด าเนนการทางอาญาในกรณทผลของการประชมกลมครอบครวและชมชนประสบความลมเหลว รวมทงการท าหนาทในการกลนกรองขอเสนอหรอแนวทางทเปนผลของการประชมกลมครอบครวและชมชนทไมเหมาะสมและเปนทพงพอใจของฝายตางๆ ทเกยวของ37

อยางไรกตามการด าเนนการตามรปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศนวซแลนดยงคงไวซงสทธอ านาจแหงรฐทไดรบการคมครองในการด าเนนการทางอาญากบผกระท าผดทางอาญา การคงไวซงสทธอ านาจดงกลาวของรฐสะทอนใหเหนไดจากการทศาลใชอ านาจในการแตงตงผประสานการประชมกลมครอบครว (Youth justice coordinators) จากนกสงคมสงเคราะหวชาชพทผานการฝกอบรม (Trained social workers) สทธอ านาจแหงรฐดงกลาวยงรวมถงกระบวนการคมครองสทธทางกฎหมายของเดกและเยาวชน (Youth legal advocate) รวมทงกระบวนการก ากบดแลการก าหนดแนวทางและขอตกลงตางๆ ของการประชมกลมครอบครวและชมชน38 ดงนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศนวซแลนดสามารถด าเนนการไดซ าแลวซ าอกในกรณเดกหรอเยาวชนทกระท าความผดซ ารวมทงมการก าหนดเงอนไขการพพากษาคดในกรณทเดกหรอเยาวชนทกระท าผดถกสงตวฟองรองคดและมการพจารณาคดในชนศาล นอกจากนรฐยงคงไวซงอ านาจในการแตงตงคณะกรรมการพจารณาการกระท าผดของเดกหรอเยาวชนในชมชน (Youth offending teams) ซงประกอบดวย นกสงคมสงเคราะห พนกงานสอบสวน ผพพากษา ทปรกษากฎหมาย เจาพนกงานศาล พนกงานดานสขภาพอนามย ดานการศกษา รวมทงผใหบรการตางๆ ในระดบชมชน บทบาทของคณะกรรมการพจารณาการกระท าผดของเดกหรอเยาวชนในชมชนยงรวมถงการก ากบดแลการด าเนนการตามแนวทางเสนอของการประชมกลมครอบครวและชมชนใหเปนไปตามหลกการและบรการตางๆ ทมความเหมาะสม รวมทงการใหการสนบสนนแกเดกหรอเยาวชนและครอบครวตามศกยภาพในการด าเนนการ ถงแมวาในปจจบนระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในประเทศนวซแลนดยงไมสามารถใหบรการดงกลาวไดอยางเพยงพอและทวถงกตาม

ผลจากการน าเอาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนของประเทศนวซแลนด พบวา อตราการใชมาตรการควบคมตว (Incarceration) เดกและเยาวชนทกระท าผดมแนวโนมลดลงใหเหนไดอยางชดเจน นบแตไดมการน าเอาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน นอกเหนอจากผลในการลด

37 McElrea p.3 38 Maxwell p.5

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 138

จ านวนการควบคมตวเดกและเยาวชนทกระท าผดแลวจากการศกษาผลการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนกระท าผดทผานการประชมกลมครอบครวและชมชนของ Maxwell พบวา มใชเพยงแตปจจยพนฐานทางดานครอบครวเพยงอยางเดยวทมอทธพลตอวถชวตของเดกและเยาวชนทกระท าผด แตยงรวมถงปฏกรยาสนองตอบจากกระบวนการยตธรรมโดยเฉพาะอยางยงมาตรการประชมกลมครอบครวและชมชนทยงผลตอการด าเนนชวตตามปกตสขของเดกและเยาวชนหลงการกระท าผด โดยเฉพาะอยางยงหลกการส าคญตางๆ ทน าเอามาใชในการประชมกลมครอบครวและชมชนนบไดวามอทธพลเหนอการด ารงชวตภายหลงการกระท าผดของเดกและเยาวชนเปนอยางมากเปนตนวา การแกไข (Repair) การบรณาการกลบคนสสงคม (Reintegration) ความเปนธรรม (Fairness) และการเคารพซ ง ก นและกน (Respect) การม ส วนร วม (Participation) การ เสร มสร า งศ กยภาพ (Empowerment) รวมทงการใหอภย (Forgiveness) ตางลวนเปนปจจยหลกตอผลลพธของการประชมกลมครอบครวและชมชน ในขณะเดยวกนมาตรการปฏบตโดยการลงโทษและความเขมงวดในกฎเกณฑ (Punitive and restrictive sanctions) รวมทงการกอใหเกดความอบอายโดยกระบวนการตตรา (Stigmatic shaming) ตางลวนเปนอปสรรคตอเปาหมายและวตถประสงคของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนแทบทงสน39

นอกจากนแลว Maxwell ยงไดชใหเหนถงปจจยตางๆ ของการประชมกลมครอบครวและชมชนทยงผลใหการกระท าผดซ าในเดกและเยาวชนทเขารวมประชมดงกลาวลดลงได ปจจยเหลานประกอบดวยการเตรยมการทดกอนการประชม ในการประชมกลมครอบครวและชมชนเดกหรอเยาวชนทกระท าผดควรไดรบความรสกวาตนไดรบการสนบสนนใหก าลงใจ มความเขาใจอยางถองแทถงเหตการณทเกดขนรวมทงวตถประสงคของการประชม และไมมความรสกในการเขารวมประชมในลกษณะทเปนการถกตตราหรอถกแบงแยก นอกจากนแลวการประชมควรมผลท าใหเดกหรอ เยาวชนเกดความตระหนกและรสกเสยใจ (Remorse) ตอการกระท าของตนเองและมองเหนถงแนวทางในการทจะแกไขความสญเสยหรอความเสยหายทเกดจากการกระท าของตนเอง และความพรอมในการทจะรบการใหอภย (Being forgiven) จากฝายตางๆ ทเกยวของรวมทงเกดการตงปณธานทจะไมกระท าความผดอก (Form the intention not to re-offend) ปจจยตางๆ เหลานมสวนท าใหโอกาสในการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชนลดลง โดยสรปกระบวนการผนคดออกจากการด าเนนการทางอาญา การใชมาตรการการก าหนดเงอนไขทไมเครงครดจนเกนไป รวมทงผลลพธของเงอนไขและขอตกลงจากการประชมในเชงสรางสรรค ตลอดจนกระบวนการเฝาระวงและการตดตามผลดวยโครงการแกไขบ าบดและการฟนฟทมคณภาพ ลวนแลวแตมผลดตอการด าเนนชวตของเดกและเยาวชนภายหลงการกระท าผด40

39 Ibid, p.9-10 40 Maxwell p.10

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 139

ภายใตบทบญญตกฎหมายวาดวยเดก เยาวชน และครอบครวป ค.ศ. 1989 (Children, Young Persons, and their Families Act 1989) กระบวนการใหความคมครองชวยเหลอเดกและเยาวชนกระท าผด โดยการประชมกลมครอบครวและชมชนซงไดมการก าหนดแนวทางและขนตอนทางกฎหมายไวอยางละเอยดและใหการด าเนนการดงกลาวอยในอ านาจของผประสานงานดานการใหความคมครองชวยเหลอ (a care and protection co-ordinator) แก เดกและเยาวชนโดยผประสานงานดานการใหความคมครองชวยเหลอจะปรกษาหารอกบฝายตางๆ ทเกยวของในการประชมซงไดแก คณะกรรมการฝายทรพยากรในการใหการคมครองชวยเหลอ (a care and protection resource panel) และสมาชกในครอบครวของเดกหรอเยาวชนเกยวกบ วน เวลา และสถานทในการจดการประชม จ านวนผเขาประชม รวมทงการด าเนนการเกยวกบการขอความเหนชอบจากพนกงานอยการและความยนยอมจากครอบครวของเดกหรอเยาวชน และแจงใหทกฝายทเกยวของ

กฎหมายดงกลาวไดมการก าหนดผเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชน ประกอบไปดวย 1. เดกหรอเยาวชนผกระท าผดซงเปนผเกยวของโดยตรงในการจดการประชม 2. บดา-มารดา หรอผปกครองหรอผใหการอปการะแกเดกหรอเยาวชน สมาชกในครอบครว

เครอญาต (Whanau) และกลมครอบครวของเดกและเยาวชน 3. ผประสานงานดานการใหความคมครองชวยเหลอซงท าหนาทเปนผด าเนนการประชม 4. นกสงคมสงเคราะหหรอพนกงานสอบสวนในกรณทนกสงคมสงเคราะหหรอพนกงาน

สอบสวนเปนผ เสนอความเหนในรายงานวาเปนกรณทเหนควรใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

5. ผแทนหนวยงานหรอองคกรในกรณทหนวยงานหรอองคกรดงกลาวเปนฝายทเสนอความเหนวาควรใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

6. ผแทนผดแลเดกหรอเยาวชนทใหการดแลเดกหรอเยาวชนตามขอตกลงและความยนยอมจากบดามารดาของเดกหรอเยาวชน

7. ผไดรบการแตงตงจากศาลในกรณทเดกหรอเยาวชนเปนผทอยภายใตการพทกษของศาลตามกฎหมาย

8. ทปรกษากฎหมายหรอผพทกษเดกหรอเยาวชน 9. บคคลอนใดทเดกหรอเยาวชน สมาชกในครอบครว ญาต หรอกลมครอบครวของเดกหรอ

เยาวชนรองขอใหเขารวมประชม การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศนวซแลนดมบทบาททส าคญไดแก 1. เพอพจารณาแนวทางตางๆ ทเหมาะสมในการใหการคมครองชวยเหลอแกเดกหรอเยาวชน

รายททประชมเชญผเกยวของมาเขารวมประชม

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 140

2. เพอรวมกนพจารณาขอตกลงและขอเสนอตางๆ จากผเขาประชมกอนการจดท าแผนในการใหความคมครองชวยเหลอทเหมาะสมและจ าเปนตอเดกหรอเยาวชน

3. เพอการประเมนและตดตามผลการด าเนนการตามแผนการคมครองชวยเหลอแกเดกและเยาวชนเปนระยะๆ วามการด าเนนการตามขอตกลงหรอขอเสนอแนะทไดก าหนดไวในแผนการใหความคมครองชวยเหลอหรอไมเพยงใด ในการด าเนนการตามแผนการคมครองชวยเหลอเดกหรอเยาวชนจากการประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศนวซแลนดมการก าหนดใหมหวหนาบรหารแผนการคมครองและชวยเหลอเดกหรอเยาวชน (Chief Executive) เปนผมหนาทในการก ากบการน าแผนดงกลาวไปสการปฏบตใหเปนไปตาม ขอตกลง ขอเสนอแนะ ทไดก าหนดไวในแผนดงกลาว หวหนาบรหารแผนจะพจารณาการด าเนนการตามขอตกลงและขอเสนอแนะตางๆ ทกขอทก าหนดอยในแผนการคมครองชวยเหลอเดกหรอเยาวชน หวหนาผบรหารแผนการใหความคมครองและชวยเหลอเดกและเยาวชนยงมหนาทในการแตงตงนกสงคมสงเคราะหในการใหการสนบสนนระบบการคมครองชวยเหลอเดกและเยาวชนในนามของหวหนาบรหารแผน ประเทศออสเตรเลย การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศออสเตรเลย

การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศออสเตรเลยในชวงเรมตนในป ค.ศ. 1991 ณ เมอง Wagga-Wagga รฐ New South Wales มลกษณะแตกตางไปจากการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศนวซแลนดในเชงรปแบบ ถงแมวาการประชมกลมครอบครว และชมชนของทงประเทศนวซแลนดและ ประเทศออสเตรเลยเปนการด าเนนงานประชมกลมครอบครวและชมชนในระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนภายใตกระบวนทศนยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice conferencing) กตามแตแนวคดการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศออสเตรเลยมไดมฐานของแนวคดจากธรรมเนยมปฏบตในทางยตธรรมแบบดงเดมของชนเผาพนเมองอยางเชนในประเทศน วซแลนด การประชมกลมในประเทศออสเตรเลยทเรมน ามาใชในรฐ New South Wales มพนฐานมาจากทฤษฎการคนกลบสสงคมอนเกดจากความละอายใจของผกระท าผด (Re-integrativeshaming theory) โดยJohn Braithwaite41 ซงไดเสนอส าหรบการประยกตใชโดยเฉพาะอยางยงในสงคมทมอตราการเกดอาชญากรรมและความรนแรงในระดบต า ทฤษฎการคนกลบสสงคมอนเกดจากความละอายใจของผกระท าผดเกยวของกบกระบวนการกระตนใหผกระท าผดเกดความละอายใจในพฤตกรรมการกระท า

41 Braithwaite (1989)

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 141

ผดของตนเองแตใหยงคงไวซงศกดศร (Dignity) ของตนเองซงกระบวนการดงกลาวนจะท าใหผกระท าผดเกดความรบผดชอบตอการกระท าของตนเองอกทงยงเปนการเปดโอกาสใหผกระท าผดไดกระท าในสงทถกตอง

สวนรปแบบของการด าเนนการประชมนนเปนการด าเนนในชนพนกงานสอบสวนโดยต ารวจเปนผประสานการประชม (Police-led conferencing) มใชเปนการด าเนนการโดยผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน (Youth justice coordinators) อยางเชนทศาลเยาวชนและครอบครวในประเทศนวซแลนดแตงตงจากนกสงคมสงเคราะหวชาชพทผานการฝกอบรม (Trained social workers) ในการด าเนนการประชมมการจดท าบท (Script) และการตงค าถามตางๆ ในทประชมโดยมขอมลทเกยวของกบการกระท าผดประกอบการประชมทมทงผกระท าผด ผเสยหาย และผไดรบผลกระทบอนๆ เขารวมประชม ผประสานการประชมซงไดแก เจาหนาทต ารวจเปนผทมบทบาทในการทจะใหผเขารวมประชมไดบรรลถงขอตกลงทเกยวของกบการบรรเทาความเสยหายตางๆ อนเกดจากการกระท าของผกระท าผด ส าหรบวตถประสงคของการประชมกลมครอบครวและชมชนทตองการเนนใหผกระท าผดเกดความละอายใจตอการกระท าผดนนมอยอยางนอยสามประการ ดงน ประการแรก การเปดโอกาสใหผเสยหายไดเขามามสวนรวมอยางเปนทางการในการพจารณาแกไขปญหาอนเกดจากพฤตกรรมของผกระท าผด ประการทสองเปนการเปดโอกาสใหผกระท าผดไดรบรและความเขาถงผลกระทบอนเกดจากการกระท าของตนเอง และประการทสามคอการเปดโอกาสใหชมชนทไดรบผลกระทบจากการกระท าในทางออมไดเขามามสวนรวมในการแกไขปญหา ในทางปฏบตวตถประสงคของการประชมกลมครอบครวและชมชนทงสามประการนไมสามารถแยกออกจากกนได และการทเปดโอกาสใหทงชมชนและผเสยหายเขามารวมประชมนนจะท าใหผกระท าผดสามารถรบรและเหนถงผลกระทบตางๆ ตอผคนมากมายซงผกระท าผดอาจมองไมเหนหรอคดไมถงวาพฤตกรรมของตนเองนนสรางความสญเสยใหเกดขนกบฝายตางๆ มากมายอยางไรหากมไดมการจดการประชมดงกลาว

ขอตกลงอนเปนผลมาจากการประชมนนไมไดเกดจากการก าหนดของผประสานการประชมหากแตเปนผลมาจากการประชมปรกษาหารอระหวางผเขารวมประชมทกฝาย และขอตกลงตางๆดงกลาวอาจรวมถงการขออโหสกรรม (Apology) ของผกระท าผด การเยยวยาผเสยหาย กระบวนการกลบคนสสงคมของผกระท าผดโดยมาตรการหรอวธการบางอยางเชน การท างานบรการสงคมและชมชน (Community service) เปนตน โดยสรปแลวการประชมกลมครอบครวและชมชนในรปแบบนเปนการกระตนใหผกระท าผดเกดความเหนใจผเสยหายและไดแสดงความรบผดชอบในพฤตกรรมของตนเอง การประชมเปนการเปดทางใหผเสยหายไดมโอกาสใหอภยแกผกระท าผดพรอมกบการไดรบการ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 142

เยยวยา และประการสดทายการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนแนวทางเสรมสรางศกยภาพใหแกประชาชนในชมชนใหมสวนรวมในการแกไขปญหาทเกดขนในชมชนของตนเอง42

หลงจากทมการน าเอาการประชมกลมครอบครวและชมชนในรปแบบทมต ารวจเปนผประสานการประชมของประเทศออสเตรเลยในป ค.ศ.1991 ไดมการประเมนผลการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนครงแรกในเวลาสปตอมาโดยการเปรยบเทยบกบกระบวนการสงตวเดกและเยาวชนทกระท าผดเขาสการพจารณาคดในศาล และผลจากการศกษาเปรยบเทยบดงกลาวชใหเหนวาเดกและเยาวชนกลมทถกสงตวไปพจารณาในชนศาลมอตราการถกจบกมซ าในระยะเวลาสบเกาเดอนของการตดตามผลมากกวากลมเดกและเยาวชนททางการใชมาตรการการตกเตอนและมาตรการการผนคดออกจากกระบวนการทางอาญาโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน43

ถงแมวารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนโดยมพนกงานสอบสวนเปนผประสานการประชมไดรบความนยมและเผยแพรออกไปนอกเหนอจากประเทศออสเตรเลยแลวรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนดงกลาวยงไดรบความนยมในกลมประเทศในทวปอเมรกาเหนอซงไดแก สหรฐอเมรกาและแคนาดา อยางไรกตามรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในลกษณะนมจดออนและขอจ ากดทงในทางทฤษฎและในทางปฏบตอยหลายประการในทางทฤษฎนนโดยหนาทต ารวจเปนฝายบงคบใชกฎหมายและเสนอส านวนคดสการฟองรอง และการพจารณาคดในชนศาล ดงนนในการทต ารวจมาท าหนาทในการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดจงสะทอนถงความขดแยงถงบทบาทในการท าหนาทของต ารวจเอง อยางไรกตามผลการประเมนการผนคดออกจากการด าเนนคดโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศออสเตรเลยทมต ารวจเปนผประสานการประชมแสดงใหเหนวากระบวนการดงกลาวสามารถทจะลดการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชนลงไดระดบหนงโดยเฉพาะอยางยงในกลมการกระท าผดในคดอกฉกรรจ ผลการศกษาการประเมนผลดงกลาวยงพบวา เดกและเยาวชนกระท าผดรสกวาตนเองไดรบความเปนธรรมในกระบวนการยตธรรมและมแนวโนมในการประพฤตปฏบตตวตามกฎหมายหลงผานกระบวนการ และกลมเดกและเยาวชนทไดรบการผนคดออกจากการด าเนนการทางอาญาโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครว และชมชนกบเดกและเยาวชนทถกด าเนนคดในชนศาลเปนกลมทมระดบการกระท าผดซ าลดลงมากกวากลมเดกและเยาวชนกระท าผดทผานการพจารณาคดในชนศาล

การใชมาตรการการผนคดออกจากการด าเนนการทางอาญาโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนในรฐ New South Wales ประเทศออสเตรเลยภายหลงไดมการออกกฎหมายผกระท าผดวยหนม (Young Offenders Act) ใน ค.ศ. 1997 ซงไดมการเปลยนแปลงในกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนทขยายขนตอนการผนคดออกจากกระบวนการทางอาญาออกไปจาก

42 McCold p.12 43 More and Forsythe 1995, cited in Umbreit, Coates and Vos (2003)p.30

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 143

การด าเนนงานในชนพนกงานสอบสวน โดยกฎหมายฉบบนไดขยายมาตรการดงกลาวไปสชนการฟองรองโดยพนกงานอยการ และชนการพจารณาคดในศาล สวนผทสามารถท าหนาทเปนผประสาน การประชม (Facilitator) นนไมใชพนกงานสอบสวนทวไปตามทไดด าเนนการกอนกฎหมายฉบบใหมมผลบงคบใช หากแตตองเปนผทไดรบการฝกอบรมการท าหนาทเปนผไกลเกลย (Mediator) เทานน หลงจากกฎหมายฉบบนผานไดมการประเมนผลการด าเนนงานใน ค.ศ. 2002 โดย Luke and Lind ซงใชขอมลจากผกระท าผดครงแรกเพยงอยางเดยวในการประเมน ผลการประเมนสรปไดวาการผนคดออกจากการด าเนนการทางอาญาโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนมผลในการลดระดบหรอการยดเวลาในการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชน44 การด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในระดบรฐบาลกลางของประเทศออสเตรเลยปรากฏอยในสวนทเปนการด าเนนการโดยการสมครใจ (Voluntary Action) ของกฎหมายเดกและเยาวชน ค.ศ.1999 (Children and Young People Act 1999) เปนการด าเนนการโดยมวตถประสงคหลกเพอการชวยเหลอและคมครอง (Care and protection) เดกหรอเยาวชนทประสบปญหาทงในฐานะทเปนผกระท าผดและเปนผถกกระท าทารณกรรม การประชมกลมครอบครวเปดโอกาสใหผเขารวมประชมไดมสวนรวมในการเสนอแนะใหความเหนและทบทวนแผนในการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน ในการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนซงอ านาจในการด าเนนการตามกฎหมายระบใหอยในอ านาจของหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน (Chief Executive) ซงเปนผทแตงตงผประสานการประชม (Facilitator) เปนผด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน เมอไดรบมอบหมายใหด าเนนการประชม ผประสานการประชมตองก าหนดตว ผทจะเขารวมการประชมและตดตอเพอทจะท าการนดหมายวน เวลาและสถานทในการจดการประชม ในการประชมกลมครอบครวและชมชนโดยทวไปผประสานการประชมจะพจารณาจากผทมความเขาใจในประเดนปญหาของเดกหรอเยาวชนและเปนผทพรอมในการใหความเหนและขอเสนอแนะตางๆ ทจะเปนประโยชนตอการวางแผนในการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนเปนเกณฑในการพจารณา บดามารดาหรอผปกครองของเดกหรอเยาวชนเขารวมประชมในฐานะผทรบผดชอบตอเดกหรอเยาวชนนอกเสยจากวาผประสานการประชมเหนวาเพอเปนประโยชนตอเดกหรอเยาวชนในบางกรณอาจหลกเลยงไมเชญบดามารดาหรอผปกครองของเดกหรอเยาวชนเขารวมประชมกได นอกจากนแลวผเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศออสเตรเลยยงประกอบดวยผแทนหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน และผทรงคณวฒทมความรความเชยวชาญและผทมประสบการณในการท างานดานการพฒนาเดกและเยาวชนซ งไดรบเชญเขารวมประชมตามความแตกตางของประเดนปญหาของเดกหรอเยาวชนแตละรายแตกตางกนออกไป

44 Luke and Lind p.21

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 144

ในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนผประสานการประชมอาจด าเนนการใดๆ เพอท าใหการประชมด าเนนการไปไดอยางมประสทธภาพและประสทธผลดงเชน การปรกษาหารอกบผทรงคณวฒทมความรความช านาญเฉพาะดานในกลมวฒนธรรมหรอกลมเชอชาตบางกลมวฒนธรรมหรอเชอชาตของเดกหรอเยาวชนแตละรายเพอน าผลการปรกษาหารอนนมาประกอบการประชม ผประสานการประชมอาจรองขอการชวยเหลอหรอขอความอนเคราะหผท เกยวของในการใหขอมลหรอรายงานตางๆ เกยวกบเดกหรอเยาวชนเพอทจะใชประโยชนในการก าหนดแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนโดยไมตองเชญผเกยวของเหลานมารวมประชมแตอยางใด นอกจากนแลว ผประสานการประชมอาจมความยดหยนในวธการประชมของผเขารวมประชมโดยการอนโลมใหผเขารวมประชมโดยทางโทรศพทหรอโดยการสอสารในชองทางแบบอนๆ ดวย และเพอเปนการ ไมเสยเวลาในการจดการประชมผประสานการประชมอาจเสนอหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน เพอยกเลกหรอเลอนก าหนดการประชมออกไปในกรณทผประสานทราบและคาดการณเปนทแนชดแลววาคกรณ หรอฝายหนงฝายใดจะไมตกลงในขอก าหนดหรอเงอนไขตางๆ ในแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน อกนยหนงผประสานการประชมจะตองด าเนนการประสานและแจงขอตกลงและเงอนไขตางๆ ในแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนใหแกคกรณและฝายตางๆ ทเกยวของทราบถงทศทางของผลการประชมเปนการลวงหนากอนถงเวลาประชมตามวนและเวลาทนดหมาย ในการด าเนนการประชมผประสานการประชมจะพยายามใชแนวทางทเปนทางการในการประชมและระยะเวลาในการประชมใหนอยทสดในการพจารณาปญหาของเดกหรอเยาวชน และความจ าเปนทตองไดรบการชวยเหลอและคมครองรวมทงการพจารณามาตรการและทางเลอกตางๆ ในการใหการชวยเหลอและคมครอง เมอเสรจสนการประชมผประสานการประชมจะเปนผทด าเนนการเกยวกบการบนทกขอตกลงของทประชมตางๆ เกยวกบแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนโดยใหผเขารวมประชมทกฝายลงนามการยอมรบขอตกลงดงกลาวเปนลายลกษณอกษรภายหลงการไดรบค าชแจงจากฝายกฎหมายเกยวกบเงอนไขตางๆ ในขอตกลงดงกลาว และผประสานการประชมเปนผท ารายงานสรปเกยวกบผลของการประชมทงหมดเสนอตอหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน เพอความเหนชอบในแผนการชวยเหลอและคมครองรวมทงเงอนไขและขอตกลงตางๆ ทงหมดในแผนดงกลาวแลวสงใหทกฝายทเกยวของเพอทราบหรอพจารณาด าเนนการในสวนทเกยวของตอไปสวนแนวทางในการด าเนนการตามแผนการชวยเหลอและคมครองดงกลาวหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน อาจจะเชญฝายตางๆ เขาประชมเพอท าความเขาใจรวมกนอกกไดถาจ าเปน ในการด าเนนการใหเปนไปตามเงอนไขและขอตกลงตางๆ ทก าหนดในแผนการชวยเหลอและคมครองททกฝายไดลงนามใหความเหนชอบ หวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนอาจรองขอใหมการขนทะเบยน (Registration) แผนการชวยเหลอและคมครองตอศาลไดและศาลจะแจงการขนทะเบยน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 145

ใหแกฝายตางๆ ทเกยวของ ซงการขนทะเบยนดงกลาวจะเปนการประกนอกชนหนงวาฝายตางๆ ทเกยวของจะด าเนนการตามขอตกลงและเงอนไขตางๆ ทก าหนดไวในแผนดงกลาว อยางไรกตามหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน อาจใหมการประเมนแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนเปนระยะตามทเหนควร หรอเมอมขอสงสยวาไมไดมการด าเนนการตามเงอนไขหรอขอตกลงตางๆ ทไดก าหนดไวในแผนการใหความชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน ในการประเมนแผนหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน อาจสงใหคณะกรรมการพนกงานสอบสวนมอบหมายใหเจาพนกงานสอบสวนท าหนาทใหความชวยเหลอในกระบวนการประเมนแผนการใหความชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชน และเจาพน กงานสอบสวนจะตองเสนอรายงานการประเมนแผนดงกลาวใหแกหวหนาผบรหารแผนการชวยเหลอและคมครองเดกหรอเยาวชนเมอกระบวนการประเมนไดเสรจสนลง ประเทศแคนาดา การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศแคนาดา การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศแคนาดาด าเนนการภายใตกฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาส าหรบเยาวชน (Youth Criminal Justice Act 2003) ทมวตถประสงคเบองตนคอการสรางความเขาใจกบสภาพแวดลอมเกยวของกบพฤตกรรมการกระท าผดของเยาวชนอายระหวาง 12-17 ป รวมทงแนวทางการแกไขบ าบดฟนฟ และกระบวนการบรณาการเยาวชนกระท าผดกลบคนสชมชน (Community reintegration) ตอมา ค.ศ. 2012 ไดมการแกไขเพมเตมกฎหมายฉบบดงกลาวซงเนนความส าคญของการคมครองและปองกนสงคมจากภยอาชญากรรมทเกดจากการกระท าผ ดของ เ ยา วชน (Society protection and youth crime prevention) แต ก ไม ไ ด ล ดความส าคญของกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟรวมทงกระบวนการบรณาการเยาวชนกระท าผดกลบคนสชมชนกฎหมายฉบบนเนนการใชมาตรการควบคมตวและกระบวนการศาลเปนมาตรการสดทายส าหรบเยาวชนกระท าผดและใหความส าคญกบมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดโดยเฉพาะในความผดทางอาญาทไมรนแรง เจตนารมณของกฎหมายในการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดโดยเนนกระบวนการบรณาการเยาวชนกระท าผดกลบคนสชมชน โดยใหความส าคญกบความรสกการเปนสวนหนงของชมชนของคนซงรวมถงเยาวชนกระท าผดซงโดยธรรมชาตถาเปนผทมความรสกวาตนเปนสวนหนงของชมชนแลวจะท าใหเกดความรบผดชอบและไมมความคดทจะท ารายชมชนโดยการกระท าผดหรอละเมดกฎหมายเพราะจะเปนการท าความเสยหายใหเกดขนในชมชน ดงนนเมอเยาวชนกระท าผดกฎหมายนจงเนนหลกการแกไขบ าบดและการฟนฟและรกษาสมพนธภาพระหวางเยาวชนกระท าผดกบชมชนเปนหลก การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนมาตรการทางเลอกทก าหนดใน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 146

กฎหมายเพอใชเปนเวทในการแกไขปญหาเยาวชนกระท าผดโดยไมใชวธการด าเนนคดและเปนมาตรการนอกศาลทผเขารวมประชมสามารถตดสนใจในแนวทางแกไขปญหาตางๆ รวมกบเยาวชนกระท าผด การประชมกลมครอบครวและชมชนยงเปนเวทในการชวยแกไขปญหาอนๆ นอกจากปญหาคดความใหแกเยาวชนกระท าผดการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปนมาตรการนอกศาลโดยผเขารวมประชมจะรวมปรกษาหารอ และใหค าแนะน าและขอเสนอแนะทเกยวของเพอเปนแนวทางแกไขปญหาของเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ผเขารวมประชมไดแก ผเชยวชาญและมความรทเกยวกบเดกและเยาวชนดานตางๆ ทใหบรการสงคม แกประชาชนทวไปอยแลวในชมชน ดงนนการทมผเชยวชาญดานเดกและเยาวชนเปนผทเขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนเพอแกไขปญหาใหเยาวชนกระท าผดรายใดรายหนงนนเทากบวาผเชยวชาญเหลานนไดท างานแกไขปญหาทเกดประโยชนแกสงคมและชมชนไปในขณะเดยวกนทงนผเชยวชาญทเขารวมประชมเหลานมกมความสมพนธและอาจมโอกาสรจกกบเดกและเยาวชนในชมชนทตนปฏบตงานมากอน ดงนนเมอไดเขามามสวนรวมในการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอแกไขปญหาใหแกเยาวชนในกระบวนการยตธรรม จงสามารถรวมหารอและเสนอแนวทางตางๆ ทมความเหมาะสมกบเยาวชนในรายนนๆ ไดเปนอยางดรวมทงยงเปนการเปดโอกาสในการจดระบบการใหบรการและสนบสนนแกเยาวชนกระท าผดไดมากขนซงรวมถงการมสวนรวมกบเยาวชนกระท าผดวางแผนในการเยยวยาแกผเสยหายและชมชน อยางไรกตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟแกเยาวชนกระท าผดรวมทงขอตกลงตางๆ จากการประชมกลมครอบครวและชมชนนนตองไดรบความเหนชอบจากผทมอ านาจในการตดสนใจซงขนอยกบขนตอนของการน าเอามาตรการประชมกลมครอบครวและชมชนนนๆ ทงในชนกอนและหลงการฟองรองคดซงไดแก พนกงานอยการและผพพากษา ขอเสนอแนะและความเหนของผ เขารวมประชมกลมครอบครวและชมชนเกยวกบแผนการแกไขบ าบดและฟนฟเยาวชนตองไดรบความเหนชอบจากพนกงานอยการหรอผพพากษากตาม ขอเสนอแนะและความเหนของผเขารวมประชมในแผนดงกลาวจงมบทบาทส าคญอยางยงตอกระบวนการพจารณาคด การพพากษาคด การพจารณาทบทวนค าพพากษาคด รวมทงการปลอยตว และมาตรการทางเลอกนอกศาลอนๆ ทเหมาะสม รวมทงกระบวนการบรณาการเยาวชนกระท าผดกลบคนสสงคมและชมชน กฎหมายกระบวนการยตธรรมทางอาญาส าหรบเยาวชนของประเทศแคนาดาไดบญญตเกยวกบอ านาจของพนกงานเจาหนาททสามารถก าหนดใหมการประชมกลมครอบครวและชมชนประกอบดวย ผพพากษาศาลเยาวชน ผแทนทองถนทไดรบการเลอกจากรฐใหเปนผทก ากบกระบวนการมาตรการพเศษส าหรบเยาวชนกระท าผด เจาหนาทต ารวจ เจาหนาททองถนทไดรบการแตงตงใหด ารงต าแหนงตลาการในคดความผดเลกนอย (Justice of the Peace) พนกงานอยการ หรอผทท าหนาทการใหความคมครองเยาวชน สวนผทเกยวของกบการประชมกลมครอบครวและชมชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 147

อนๆ จากชมชนทอาจไดรบเชญใหเขารวมประชมประกอบดวย คร พนกงานประจ าศาล ผอาวโสในชมชน ผปกครองเยาวชน และผแทนกลมเยาวชน เปนตน การประชมกลมครอบครวและชมชนอาจด าเนนการในรปแบบตางๆ ทเหมาะสมกบเยาวชนกระท าผดแตละรายซงแตกตางกนออกไปแตรปแบบการประชมกลมครอบครวในประเทศแคนาดาทนยมใชโดยทวไปไดแก การประชมกลมครอบครวและชมชนทประยกตมาจากประเทศนวซแลนดทมทมาจากแนวทางการแกไขปญหาของเยาวชนกระท าผดของชนเผาพนเมอง โดยการประชมกลมผปกครองของเยาวชนและตวแทนจากชมชนเพอการพจารณาประเดนปญหาตางๆ ทเกยวของกบการกระท าผดของเยาวชน รวมทงรวมกนก าหนดแผนการแกไขบ าบดฟนฟเยาวชน อกนยหนงการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนแนวทางของการประชมของสมาชกชมชนเพอแสวงหาแนวทางทเหมาะสมในการแกไขปญหาการกระท าผดของเยาวชน การใหการสนบสนนซงกนและกนของครอบครวตางๆ ในชมชนทเปนวถหรอแนวทางของวฒนธรรมชนเผาและชมชนในลกษณะดงเดมของประเทศแคนาดา การประชมกลมครอบครวและชมชนจงเปนการประยกตกระบวนการหรอวถดงเดมของชนเผาทใชความเขมแขงของครอบครวและธรรมเนยมปฏบตตางๆ กระตนใหเยาวชนและสมาชกในครอบครวไดรวมกนตดสนใจในเรองตางๆ ทมผลกระทบตอความเปนอยของสมาชกทกคนในครอบครว การประชมกลมครอบครวในประเทศแคนาดามกเลอกใชกระบวนการในลกษณะทเปนการสรางวงสนทนาและการปรกษาหารอ (Circle process) ซงเปนวถหรอแนวทางดงเดมของวฒนธรรมชนเผาในการสรางวงพดคยและการปรกษาหารอ (Talking circle) เพอการชวยเยาวชนและครอบครวในการระงบอารมณความรสก รบผดชอบตอผลของการกระท าของตนเอง รวมทงการกอให เกดประสบการณการไดรบการบ าบดรกษาและการเปลยนแปลงการสรางวงสนทนาและการปรกษาหารอกนด าเนนการโดยหลกการทไมทอดทงใหเยาวชนและครอบครวโดดเดยวตดออกจากสงคมและชมชนและเผชญกบปญหาแตเพยงล าพง หากแตเปนการสรางวงพดคยและปรกษาหารอกนระหวางเยาวชนกบครอบครว เพอน และบคคลอนๆ ในชมชนเพอหาทางชวยเหลอและแนะน าใหเยาวชนและครอบครวในการตดสนใจแกไขปญหาเกยวกบการกระท าผดของเยาวชนและเลอกแนวทางทเหมาะสมส าหรบอนาคตของเยาวชน ผทมบทบาทในการสรางวงสนทนาและการปรกษาหารอมกจะเปนผอาวโส (Elder) ในชมชนหรอทองถนทเยาวชนและครอบครวอาศยอย โดยผอาวโสจะใหค าแนะน าตางๆ เกยวกบการสนทนาปรกษาหารอรวมทงการเชญชวนบคคลตางๆ ทเกยวของในชมชนเขารวมวงสนทนาและปรกษาหารอและใหขอเสนอแนะตางๆ ในการแกไขปญหาและแนวทางเลอกทเหมาะสมส าหรบเยาวชนกระท าผดในวงสนทนาและการปรกษาหารอกนนนเยาวชนจะเปนศนยกลางของการสนทนาและการปรกษาหารอซงจะตองเขารวมวงสนทนาและปรกษาหารอทกครงทมการนดหมาย และผเขารวมวงสนทนาและการปรกษาหารอจะมบทบาทและสถานะทเทาเทยมกนในการสนทนาและใหการปรกษาหารอกน และความเหนและขอเสนอแนะตางๆ ของสมาชกในวงสนทนามความส าคญ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 148

และไดรบการพจารณาอยางเทาเทยมกนเพอทจะน าไปสทางเลอกและแนวทางในการแกไขปญหาทเหมาะสมทสดส าหรบเยาวชนกระท าผด และในการประชมกลมครอบครวโดยการตงวงสนทนาและการปรกษาหารอจะเปดโอกาสใหเยาวชนกระท าผดและสมาชกในครอบครวไดมโอกาสและมเวลาไดปรกษาหารอกนเปนการสวนตวภายในครอบครว (Private family time) ซงเปนชวงเวลาททกฝายใหความส าคญเพอใหเยาวชนและครอบครวไดพจารณาค าปรกษาและขอเสนอแนะตางๆ จากวงสนทนาและเลอกแนวทางทเยาวชนและครอบครวเหนวาเปนขอเสนอแนะและเปนแนวทางทเปนไปไดและเหมาะสมทสดในการแกไขปญหาทเปนผลจากการกระท าผดของตนเอง และทประชมจะถอวาเยาวชนและครอบครวเปนผทตดสนใจหลก(Key decision-makers) ในขอเสนอและทางเลอกตางๆ ของทประชม การประชมกลมครอบครวและชมชนโดยการสรางวงสนทนาและการปรกษาหารอจะด าเนนการในพนทสะทอนถงความเปนกลางและไมมความเปนทางการมากจนเกนไป และผประสานการประชมเปนผทมสถานภาพและไมเกยวของกบอ านาจศาล และผประสานการประชมจะเปนผทเตรยมการประชม และพยายามสรางเวทการประชมเปนพนททปลอดภยส าหรบการเปดเผยขอเทจจรงและแสดงความรสกตางๆ ของเยาวชน รวมทงการแสดงออกถงการส านกผดและความรบผดชอบตอผลของการกระท าผดของตนเอง การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนสอประสานในการใหเยาวชนผกระท าผดไดพบและแสดงความส านกผดและการขออภยตอผเสยหายทตนไดลวงละเมด รวมทงการเสนอแนวทางในการเยยวยาความเสยหายจากการกระท าของตนเอง อยางไรกตาม การประชมกลมครอบครวและชมชนจะเนนมาตรการในเชงสรางสรรคและเชงบวกตอทกฝายมากกวามาตรการเชงลบและการลงโทษเยาวชนกระท าผด

การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศแคนาดาในบางพนทอาจด าเนนการในรปแบบ ทแตกตางออกไปจากการประชมกลมครอบครวและชมชนโดยการสรางวงสนทนาและการปรกษาหารอ เชนการประชมกลมครอบครวและชมชนในรปแบบของการประชมเพอสรางความสมานฉนท (Restorative conference) ซงเปนการประชมทจดใหเยาวชนกระท าผดไดพบกบผเสยหายหรอผทไดรบผลกระทบอนๆ ในชมชนซงเปนการเปดโอกาสใหไดสะทอนความเสยหายหรอความสญเสยและความรสกทเกดจากการกระท าผดของเยาวชน รวมทงเปนโอกาสทผเสยหายหรอผ ทไดรบผลกระทบเสนอแนวทางการเยยวยาผเสยหายหรอผทไดรบผลกระทบจากการกระท าดงกลาว การประชมกลมครอบครวและชมชนเพอสรางความสมานฉนทในประเทศแคนาดาเปนการประชมทศาลเยาวชนสงใหด าเนนการโดยมเจาพนกงานศาล (Court worker) เปนผประสานการประชมโดยเชญผเสยหายและผไดรบผลกระทบอนๆ รวมประชมในลกษณะเพอการปรองดองสมานฉนทกบเยาวชนกระท าผด การจดการประชมในลกษณะดงกลาวอาจด าเนนการโดยคณะกรรมการยตธรรมเยาวชนประจ าศาล (Youth Justice Committee) โดยมเจาพนกงานศาลจะเปนผทท าหนาทประสาน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 149

การประชมและเปนฝายเชอมโยงบคคลและแหลงทรพยากรตางๆ ใหแกทประชม การประชมกลมครอบครวและชมชนโดยปกตมกจะใชเวลาในการด าเนนการสองชวโมงโดยประมาณหรอมากกวาแลวแตกรณ การประชมกลมครอบครวในลกษณะนจะเนนวตถประสงคในการสรางสมพนธภาพเชงเยยวยาและสมานฉนท (Healing and restorative relationships) ระหวางผเสยหาย และเยาวชนผกระท าผด รวมทงผไดรบผลกระทบอนๆ ในชมชน ในการประชมดงกลาวทกฝายทเขารวมประชมมโอกาสในการแสดงความเหนและใหขอเสนอและแนวทางการแกไขปญหาทเหมาะสมส าหรบทกฝาย การต าหนและประณามการกระท าผดของเยาวชนอาจเกดขนบางในทประชมแตตองอยในระดบทพอดพอควรโดยการถวงกบการพจารณาถงคณคาของเยาวชนและการใหการสนบสนนการเยยวยาและการแกไขพฤตกรรมไปในเวลาเดยวกน นอกจากนแลวทประชมมกจะใหความส าคญกบการปองกนการกระท าผดซ าและมาตรการส าคญในการปองกนการกระท าผดซ าททประชมมกจะพจารณาไดแกความรสกการเปนสวนหนงของชมชนเปนส าคญ ดงนนทประชมจะใหความส าคญกบการสนบสนน ใหเยาวชนเกดความผกพนกบชมชนและใหความรสกรบผดชอบตอสงคมชมชน และใหความส าคญตอกระบวนการเยยวยาและการแกไขมากกวาการเนนย าในความผดพลาดของเยาวชนทเกดขนในอดต และการด าเนนการประชมในลกษณะนเชนเดยวกบการประชมแบบการตงวงสนทนาและการปรกษาหารอคอทประชมยงตองพจารณาหาแนวทางในการสรางระบบการสนบสนนเยาวชนในชมชนและครอบครว (Community support) ตลอดชวงระยะเวลาของการเยยวยา การแกไข และการด าเนนการใหเกดความกลมกลนและสมานฉนทระหวางเยาวชนและชมชน

จากการวเคราะหแนวคดการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศแคนาดาทไดรบการพฒนาในลกษณะทแตกตางไปจากทงในประเทศนวซแลนดและประเทศออสเตรเลย โดยประเทศแคนาดาเองมฐานแนวคดเกยวกบงาน “ยตธรรมแบบแทจรง” หรอ Real Justice45 ทพฒนาและน ามาใชในประเทศสหรฐอเมรกาโดยมฐานทมาจากรปแบบการประชมทใชในประเทศออสเตรเลยทต ารวจเปนผประสานการประชมในชวงแรก ถงแมวาจะเปนรปแบบทมฐานมาจากการใหงานต ารวจเปนฝายทมบทบาทในการประสานการประชมเชนเดยวกบในประเทศออสเตรเลย แตการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรม ทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศแคนาดาในทางปฏบตเปนกระบวนการทเนนบทบาทของชมชนโดยมต ารวจมาแคนาดาหรอ Royal Canadian Mounted Police (RCMP) ซงผานการฝกอบรมแนวคดเกยวกบ “ยตธรรมแบบแทจรง” หรอ Real Justice เปนฝายทมบทบาทส าคญ ดงนนกระบวนการดงกลาวในประเทศแคนาดาอาจจะเรยกวาเปนรปแบบ RCMP Model ซงมลกษณะเปน “เวทยตธรรมชมชน” (Community Justice Forums) มากกวาการเปน “การประชมกลมครอบครว” (Family Group Conferences) ซ ง เปนรปแบบท พฒนามาจากกระบวนการผนคดออก จาก

45 McCold p.13

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 150

การด าเนนคดโดยกระบวนการเชงสมานฉนททงทเปนแบบทางการและไมเปนทางการซงน ามาใชในแคนาดาตงแต ค.ศ. 199346

ในทางปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศแคนาดามการด าเนนการผานโครงการปองกนและแกไขปญหาอาชญากรรมในระดบชมชนทมการพฒนาขนมาในระดบชมชนตางๆ ทวประเทศและโครงการประชมเวทยตธรรมชมชนนนด าเนนการในลกษณะเปนการแกไขปญหาอาชญากรรมและความรนแรงในแตละดานโดยภาคประชาสงคมทมสถานภาพเปนหนวยงานอสระจากภาครฐ เชน มลนธแคนาดาเพอการปองกนความรนแรงในครอบครว (Canadian Foundation for the Prevention of Family Violence) ไดเรมท าการจดการประชมเกยวกบเดกและเยาวชนทกระท าผดใน ค.ศ. 2001 ซงมพนฐานมาจากการประชมเวทชมชนเพอแกไขการกระท าผดของเดกและเยาวชนในรปแบบทด าเนนการโดยต ารวจมาแคนาดาทไดเรมด าเนนการมาอยางจรงจงตงแต ค.ศ. 1995 และตอมาภายหลงผประสานการประชมเวทชมชนเพอแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนไดขยายออกไปยงกลมตางๆ ทไมใชต ารวจ (Non-police facilitators) มามสวนรวมในการด าเนนการประชมดงกลาว การประชมเวทยตธรรมชมชนในประเทศแคนาดาจงมการด าเนนในรปแบบทหลากหลายนอกเหนอไปจากการผนคดอาญาของเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการทางอาญา เปนตนวาเวทยตธรรมชมชนทเกยวกบการจดการความขดแยงในชมชน ในโรงเรยน หรอในองคกรประเภทตางๆ และการด าเนนการในเวทมกจะมการจดก าหนดการและการมบท (Scripted) ในการก ากบเวทการประชมทชดเจนตอมาภายหลงการด าเนนเวทยตธรรมชมชนดงกลาวไดมการประยกตทฤษฎการคนกลบสสงคมอนเกดจากความละอายใจของผกระท าผด (Re-integrativeshaming theory) โดย Braithwaite ซงไดมการประยกตใชมากอนในกระบวนการประชมกลมครอบครวในประเทศออสเตรเลยมาใชเปนแนวทางในการด าเนนการ

การด าเนนงานของการประชมเวทยตธรรมชมชนในประเทศแคนาดาทแตกตางไปจากการด าเนนการในประเทศนวซแลนดและประเทศออสเตรเลยอกประการหนงไดแกการประชมเวทยตธรรมชมชนของประเทศแคนาดานนไมไดเนนการหารอในทประชมไปทการแกไขปญหาของผกระท าผดหรอตวผเสยหายโดยตรงเทานน หากแตการปรกษาหารอในทประชมจะเนนหนกไปท เหตการณหรอ การกระท าผดทเกดขน (Incident-focused) และแนวทางในการทจะลดทอนหรอบรรเทาความเสยหายของเหตการณทเกดกบชมชนและสงคมเปนส าคญ ดงนนการประชมเวทยตธรรมชมชนในประเทศแคนาดาจงไมใชเปนเวทส าหรบการแสวงหาแนวทางการแกไขบ าบดฟนฟหรอการหาแนวทางในการเสรมสรางศกยภาพใหผกระท าผดหรอเพอการก าหนดใหท างานบรการสงคมโดยผานกระบวนการประชมในเวทยตธรรมชมชนเปนหลก แตการประชมมจดมงหมายในการสรางความผกพนทางสงคม (Social bonds) ใหเกดขนกบทกฝายในทประชมโดยเฉพาะอยางยงในตวผกระท าผดและ

46 Shaw and Jane p.viii

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 151

เชอวา ความผกพนทางสงคมดงกลาวจะยงผลในทางทดใหเกดขนกบทกฝายในสงคมและชมชนโดยรวมโดยท ผประสานการประชมไมจ าเปนตองพยายามแสวงหาแนวทางแกไขปญหาใหฝายหนงฝายใดเปนพเศษในการด าเนนการประชม47

การประชมเวทยตธรรมชมชนในแคนาดาหลายโครงการไดรบการประเมนโดยภาพรวมไดรบความพงพอใจของทกฝายทงในแงของกระบวนการและในแงของผลลพธของการประชมเวทยตธรรมชมชน ตวชวดของความส าเรจของการประชมเวทยตธรรมชมชนทส าคญไดแกอตราการกระท าผดซ าในหวงเวลาสามปต ากวาเมอเปรยบเทยบกบกลมผกระท าผดทไดรบการปลอยตวโดยมาตรการชะลอ การลงอาญา ความส าเรจของการประชมชนเวทยตธรรมชมชนในแคนาดานนเปนผลมาจากการน าเอาหลกการของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนทมาใชกบรปแบบของงานยตธรรมชมชนซงเปนปจจยทท าใหผกระท าผดเตมใจในการมสวนรวมและการรบผลประโยชนของกระบวนการทเกดขนแกตนเองและทกฝายทเกยวของ และการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟตวผกระท าผดเปนรายบคคลกมสวนส าคญทท าใหผกระท าผดเกดความรสกทตองรบผดชอบในการกระท าของตนเองดวยความตงใจและเตมใจเปนอยางยง ประกอบกบการประชมเวทยตธรรมชมชนดงกลาวมการเชอมโยงกบเครอขายทาง ดานทรพยากรทสามารถใหการสนบสนนผกระท าผดทเพยบพรอมเปนตนวา ระบบการรกษาอาการตดสารเสพตด ระบบการบ าบดแกไขทางดานจตวทยา ระบบการจางงาน รวมทงระบบการศกษาซงลวนแลวแตสงผลดตอกระบวนการบรณาการคนกลบสชมชนและสงคมของผกระท าผดไดเปนอยางด นอกจากนการประชมเวทยตธรรมชมชนยงมการประยกตใชมาตรการการเยยวยาและการท างานบรการสงคมรวมทงมการขออภยจากผกระท าตอผเสยหายมากกวาการด าเนนการทางอาญาโดยมาตรการอนๆ

47 McCold p.14

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 152

ตารางสรปเปรยบเทยบแนวทางปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทยกบตางประเทศ

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย ปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนในภาพรวม

ปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนอยใน อตราต าแตสดสวนของเดกและเยาวชนจากกลมชนพนเมองอยในระดบสง

ปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนอยในอตราต า

ปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนอยในอตราต า

ปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนเกดในอตราสงใน กลมทมาจากครอบครวทม สถานภาพทางเศรษฐกจสงคมปานกลาง-ต า

รปแบบกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน

เปลยนผานจากรปแบบ สวสดการตะวนตกส รปแบบงานยตธรรมผสมสองวฒนธรรมระหวาง ตะวนตกกบวถวฒนธรรมชนเผาพนเมอง

กระบวนการยตธรรมใน รปแบบสวสดการตะวนตก ผสมกบรปแบบงานยตธรรมเชงสมานฉนท

กระบวนการยตธรรมรปแบบผสมสองวฒนธรรมระหวาง รปแบบสวสดการตะวนตกกบ วถวฒนธรรมชนเผาพนเมอง

กระบวนการยตธรรมรปแบบสวสดการทเนนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผด

กฎหมายหลกทบญญต เกยวกบการประชมกลม ครอบครวและชมชน

Children, Young Persons and their Families Act 1989

Children and Youth People Act 1999

Youth Criminal Justice Act 2003

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 153

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย ทมาของหลกการในการประชมกลมครอบครวและชมชน

แนวทางการแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระท าผดทองโครงสรางครอบครวและช มชนของชน เ ผ าพนเมอง และด าเนนการโดยความสมครใจของทกฝาย

ทฤษฎการกลบคนสสงคมอนเกดจากความละอายใจของเดกและเยาวชนกระท าผด และด า เนนการ โดยความ สมครใจ

ทฤษฎความยตธรรมทแทจรงและ แนวทางการแกไขบ าบดฟนฟและการบรณาการเดกและเยาวชนกลบคนสชมชน และด า เ น น ก า ร โ ดยความ สมครใจ

ผสมผสานแนวคดการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกแ ล ะ เ ย า ว ช น ใ น ป ร ะ เ ท ศน วซ แลนด และผสมผสานแนวคดการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนในประเทศสหรฐอเมรกาทเนนหลกการอ านวยความเปนธรรมอย างแทจร ง (Real justice) ใหแก เดกและเยาวชนและด าเนนการโดยความสมครใจ

รปแบบการประชม ก า ร ป ร ะ ช ม เ พ อ ก า รปรกษาหารอแนวทางการแกไขปญหาการกระท าผดข อ ง เ ด ก แ ล ะ เ ย า ว ช นระหวางสมาชกครอบครวและเครอญาต

การประชมกลมครอบครวและชมชนภายใตกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท

การประชมเพอการ ปรกษาหารอระหวางสมาชกครอบครวและชมชนในลกษณะวงสนทนาและการประชมเพอสรางความสมานฉนท

ม า ต ร ก า ร พ เ ศ ษ แ ท น ก า รด าเนนคดโดยการผนคดออกจากกระบวนการด าเนนการทางอาญาทงในชนกอนฟองและระหวางการพจารณาคดโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอจดท าแผนการ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 154

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย เยยวยาผ เสยหายและแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผ ดระหว า งสมาชกครอบครวและผเกยวของ

ว ต ถ ป ร ะ ส ง ค ข อ ง ก า รประชม

เพอการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนและการสร า งส ม พ น ธ ภ า พ ร ะ ห ว า งผกระท าผดกบผเสยหายและครอบครวเครอญาตและชมชน

เพอแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนและการสร างสมพนธภาพระหวางผกระท าผดกบผเสยหายและชมชนในภาพรวม

เพอแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนและการสร า งส ม พนธภาพระหว า งผกระท าผดกบผเสยหายและชมชนในภาพรวม

เพอแกไขปญหาการกระท าผดของ เดกและ เยาวชน การเยยวยาผเสยหายและการแกไขพฤตกรรมของเดกและเยาวชนกระท าผด

ขนตอนทางอาญาทจดการประชม

ก า ร ป ร ะ ช ม ส า ม า ร ถด าเนนการไดในขนตอนก า ร ส บ ส ว น ส อบ ส ว น ขนตอนกอนการฟองรองค ด แ ล ะ ร ะ ห ว า ง ก า รพจารณาคด

ก า ร ป ร ะ ช ม ส า ม า ร ถด าเนนการไดในขนตอนการสบสวนสอบสวน ขนตอนกอนการฟองรองคด และระหวางการพจารณาคด

การประชมสามารถด าเนนการไ ด ใ น ข น ต อน ก า ร ส บ ส ว นสอบสวน ขนกอนการฟองรองคด และระหวางการพจารณาคด

การประชมสามารถด าเนนการไดในขนตอนกอนการฟองรองคด และระหวางการพจารณาคด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 155

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย หนวยงานและกลไกส าคญในการก าหนดการประชมและการบรหารการประชม

ศาลเยาวชนและครอบครว แ ล ะ พ น ก ง า น อ ย ก า ร ต า ร ว จ ส า ม า ร ถ ใ ชมาตรการวากลาวตกเตอนในความผดเลกนอยโดยไมประชม

ศาลเยาวชนและครอบครว ต ารวจ และพนกงานอยการ

ศาลเยาวชนและครอบครว ผแทนทองถน ต ารวจ พนกงานอยการ และผไดรบการแตงตงเปนตลาการทองถน

สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนในชนกอนการฟองรองคดภายใตการก ากบของพนกงานอยการและผทศาลเยาวชนและครอบครวแตงตงใหเปนผด าเนนการชนระหวางการพจารณาคด ทงนการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดในทงสองขนตอนอยภ าย ใต การก ากบของศาลเยาวชนและครอบครว

ผประสานการประชม Youth Justice Coordinators ซง ศาลเยาวชน แตงตงจากนกสงคมสงเคราะหทผานการอบรม (Trained Social Workers)

ต ารวจ และผทผานการอบรมการท าหนาทเปนผไกลเกลย (Mediator)

ต ารวจ และเจาหนาทประจ าศาล(Court Worker) ทศาล เ ย า ว ช น แ ต ง ต ง ใ ห เ ป น ผประสานการประชม

ศาลเยาวชนและครอบครว และสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 156

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย ผเขารวมการประชม เดกและเยาวชนกระท าผด

ผ ป กครอง เ คร อญาต ผ เสยหาย ผแทนองคกร หนวยงาน ผทเดกรองขอแ ล ะ ผ เ ก ย ว ข อ ง อ น ๆ ในชมชน

เดกและเยาวชนกระท าผด ผปกครอง ผเสยหาย ผทรงคณวฒดานเดก และผเกยวของอนๆ ในชมชน

เดกและเยาวชนกระท าผ ด ผปกครอง ผเสยหาย ผอาวโส ผ แทนกลมเดกและเยาวชน ผไดรบผลกระทบและ ผเกยวของอนๆ ในชมชน

เดกและเยาวชนกระท าผด ผปกครอง ผเสยหาย และ ผทเกยวของอนๆ

บทบาทของครอบครว ครอบครวและเครอญาตมบทบาทส าคญในการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชน

ครอบครวมบทบาทในการสนบสนนเดกและเยาวชนกระท าผดในการเยยวยาและสานสมพนธภาพกบผเสยหาย

สมาชกครอบครวมบทบาทส าคญในการบรณาการเดกและเยาวชนกระท าผดกลบคนสสงคมและชมชน

ครอบครวมบทบาทในการสนบสนนการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผด

บทบาทของผเสยหาย สมครใจใหมการ ด าเนนการประชมกลมครอบคร วและเขาร วมประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

สมครใจใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและเขารวมประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

สมครใจใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและเขารวมประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

สมครใจใหมการด าเนนการประชมกลมครอบครวและเขารวมประชม แสดงความรสกใหอภยและยอมรบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

บทบาทของชมชน ชมชนได ร บผลกระทบ ผแทนชมชนพนเมองและ

ชมชนไดรบผลกระทบ ผแทนชมชนและหนวยงานในชมชน

ชมชนไดรบผลกระทบ ผแทนชมชนพนเมอง และ

ชมชนไดรบผลกระทบ และผปฏบตงานในดานเดกและ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 157

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย หนวยงานในชมชนเขารวมประชมแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระท าผด

เข าร วมประช มและแก ไขปญหาเดกและเยาวชนกระท าผด

ผทรงคณวฒจากชมชนเขารวมประชมแกไขปญหาเดกและเยาวชนกระท าผด

เยาวชนบางครงใหการปรกษาในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกระท าผด

ผลของการประชม

แผนการแกไขบ าบดฟนฟ ร ว ม ท ง ข อ ต ก ล ง แ ล ะเ ง อน ไขต อ ง ได ร บกา รยอมรบและลงนามโดยฝายตางๆ ทรวมประชมผ เ ส ย ห า ย ไ ด ร บ ก า รเย ยวยาและการชดใชคาเสยหาย

แผนการเยยวยาผ เสยหาย และแกไขบ าบดฟนฟผกระท าผ ด ร ว มท ง ข อ ตกล ง แ ล ะเงอนไขตองไดรบการยอมรบและลงนามโดยฝายตางๆ ทรวมประชมผ เสยหายไดรบการเยยวยาและการชดใช คาเสยหาย

แผนการแก ไ ขบ าบ ด ฟน ฟ รวมทงขอตกลงและเงอนไขตองไดรบการยอมรบและลงน าม โ ดยฝ า ยต า ง ๆ ท ร ว มประชมผ เส ยหายไดรบการเ ย ย ว ย า แ ล ะ ก า ร ช ด ใ ชคาเสยหาย

แผนการแก ไขบ าบ ด ฟน ฟ รวมทงขอตกลงและเงอนไขตองไดรบการยอมรบและลงนาม โดยฝ า ยต า งๆ ท ร ว มประชม ผ เสยหายสวนมากไดรบการชดใชคาเสยหายเปนจ านวนเงน

กระบวนการและแนวทางในการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟ

เ ด ก ห ร อ เ ย า ว ช น แ ล ะครอบครวมบทบาทส าคญในการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการมสวนรวมของวชาชพ

เ ด ก ห ร อ เ ย า ว ช น แ ล ะครอบครวมบทบาทส าคญในการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการมสวนรวมของวชาชพ

เดกหรอเยาวชนและครอบครวมบทบาทส าคญในการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการมสวนรวมของวชาชพ

แผนแกไขบ าบดฟนฟสวนมากพฒนาโดยกลมประสานการประชม เดกหรอเยาวชนและครอบครวมบทบาทนอยในการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 158

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย ผ รบผดชอบการบรหารแผนและการด าเนนการตามแผน

หวหนาบรหารแผนการคมครองและชวยเหลอเดกและเยาวชน (Chief Executive) มหนาทก ากบและบรหารแผน

หวหนาบรหารแผนการคมครองและชวยเหลอเดก และเยาวชน (Chief Executive) มหนาทก ากบและบรหารแผน

คณะกรรมการยตธรรมเยาวชนประจ า ศ าล (Youth Justice Committee) และกลไกชมชนในการก ากบและตดตามการด าเนนการ

มการแตงตงผบรหารแผนและก ากบการด า เน นการตามขอตกลงและเงอนไขจากการประชม

การตดตามประเมนผล ประเมนผลการด าเนนงานในระยะตางๆ และการรายงานผลทสะทอนถงประสทธภาพประสทธผลของการประชม

ประเมนผลการด าเนนงานในระยะตางๆ และการรายงานผลทสะทอนถงประสทธภาพประสทธผลของการประชม

ประเมนผลการด าเนนงานในระยะตางๆ และการรายงานผลท ส ะท อนถ งประส ท ธ ภ าพประสทธผลของการประชม

ม ก า ร ร ว บ ร ว ม ผ ล ก า รด าเนนการประชมของแตละพนทในเชงปรมาณแตยงไมมการประเมนผลการด าเนนงานในเชงคณภาพทเปนรปธรรมจงสามารถวดความส าเรจของแผนแกไขบ าบดฟนฟไดเฉพาะในระดบของการท เดกและเยาวชนสามารถปฏบตไดครบตามเงอนไขทไดก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟและไมหวนกลบไปกระท าความผด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 159

ประเดน ประเทศนวซแลนด ประเทศออสเตรเลย ประเทศแคนาดา ประเทศไทย ตามระยะเวลาท ก าหนดไวเทานน

ปญหาและอปสรรคในการด าเนนการ

ผ มหน าท เก ยวของการประชมในรปแบบ วฒนธรรมเชงซอนบางครงขาดทกษะดงกลาวซงอาจน าไปสปญหาอนๆ ในการปฏบตงาน

ขาดความ เปน เอกภาพในแนวทางปฏ บ ต เ น อ ง จ ากลกษณะการปกครองแบบสหพนธรฐ แตละรฐมแนวทางทแตกตางกนออกไป

ขาดความ เป น เ อกภ าพ ในแ น ว ท า ง ป ฏ บ ต เ น อ ง จ า กล กษณะการปกครองแบบสหพนธรฐ แตละรฐมแนวทางทแตกตางกนออกไป

ขาดแนวทางการปฏบตในการด า เ น น ง านท ช ด เ จน ขาดบคลากรและทกษะทจ าเปนในระบบ และไมไดใชทรพยากรจากชมชนอยางเตมท

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 160

จากการเปรยบเทยบการประชมกลมครอบครวและชมชนทมการด าเนนการใน 4 ประเทศไดแก ประเทศนวซแลนด ประเทศแคนาดา ประเทศออสเตรเลยและประเทศไทย จะเหนไดวาการน าเอาวธประชมกลมครอบครวและชมชนมาใชในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในประเทศตางๆ ดงทไดมการน ามาวเคราะหเปรยบเทยบกนในงานวจยนพบวา การประชมกลมครอบครวและชมชนในประเทศตางๆ เหลานมลกษณะทคลายคลงและแตกตางกนไปทสามารถเหนถงลกษณะทเปนจดรวม และลกษณะทเปนจดทแตกตางของวธการดงกลาวดงน

จากการวเคราะหในระดบกรอบแนวคดและหลกการทสะทอนใหเหนถงวตถประสงค วธการและแนวทางในการปฏบตของการด าเนนงานในแตละประเทศนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของแตละประเทศทน ามาเปรยบเทยบกนน มลกษณะรวมกนอยภายใตกระบวนทศนของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนททมเจตนารมณของการน าเอาการประชมกลมครอบครวและชมชนมาประยกตใชเพอใหเกดผลของการสมานฉนทของฝายตางๆ ทเกยวของกบ การกระท าผดของเดกและเยาวชนโดยปรากฎเปนแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนในลกษณะทเปนรปธรรมทเกดขนจากการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเกยวกบเดกและเยาวชนในทง 4 ประเทศ

อยางไรกตามเนองจากการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนมความเกยวของกบปจจยตางๆ ภายใตบรบททแตกตางกนออกไปในแตละประเทศ ตงแตปญหาและอตราการกระท าผดและความรนแรงของการกระท าผดของเดกและเยาวชน กระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน ความแตกตางหลากหลายออกไปของระบบกฎหมายอาญา และในแนวทางปฏบตในระบบงานยตธรรมในภาพรวม รวมทงความหลากหลายของสถาบนครอบครวและชมชนของแตละประเทศซงเปนปจจยส าคญอยางยงตอการประชมกลมครอบครวและชมชน ท าใหการประชมกลมครอบครวและชมชนของทง 4 ประเทศมลกษณะทมความแตกตางกนออกไป โดยเฉพาะอยางยงในระดบของการปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชน ลกษณะของการทมทงจดรวมและลกษณะของจดทแตกตางกนของการประชมกลมครอบครวและชมชนในทง 4 ประเทศ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 161

บทท 6 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะแนวทางการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครว

และชมชนทเหมาะสมส าหรบประเทศไทย พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เปนกฎหมายทมผลท าใหเกดการปรบเปลยนรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนไทยจากรปแบบทไดมการด าเนนการมาตงแตมการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวขนเปนครงแรกเมอ พ.ศ. 2495 รปแบบของกระบวนการยตธรรมดงกลาวยงคงมฐานแนวคดในการใชมาตรการทางกฎหมายตามรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทเนนการใชมาตรการทางกฎหมาย (Legalistic Model) แตเพมเตมมาตรการทางดานใหการชวยเหลอสงเคราะหและใชแนวทางการจดสวสดการแกเดกและเยาวชนทกระท าผดตามรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทเนนการใชมาตรการทางสวสดการสงคม (Welfare model) ในเบองตนคอการเนนแนวทางการจดสวสดการแกเดกและเยาวชนกระท าผดเฉพาะภายในหนวยงานในกระบวนการยตธรรมเปนหลกในการด าเนนงานกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในรปแบบดงกลาวมแนวทางปฏบตตอเดกและเยาวชนในลกษณะทเปนการจดกลมในการใหบรการโดยใชเกณฑดานเพศและอายเปนหลกในการด าเนนการเพอใหการคมครองและการแกไขบ าบดพฤตกรรมของเดกและเยาวชนในแตละกลมทมเพศและอายแตกตางกนออกไปตามความจ าเปนและความเหมาะสม และอาจมการใชเกณฑเกยวกบพฤตกรรมและความรนแรงของการกระท าผด เปนองคประกอบในการแกไขบ าบดฟนฟอยบางแตในภาพรวมของแนวทางการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระท าผดตามรปแบบดงกลาวจะเนนการพฒนาดานการเรยนรซงเดกและเยาวชนสวนใหญขาดโอกาสจากสงคมภายนอกกอนทจะเขาสกระบวนการยตธรรม เนองจากระบบสวสดการสงคมภายนอกยงมอยอยางจ ากดและการใชระบบสวสดการสงคมเพอการปองกนการกระท าผดในลกษณะของการปองกนเบองตน (Early intervention) ยงไมเพยงพอและแพรหลาย มเดกและเยาวชนจ านวนมากทประสบปญหาในดานการเลยงดจากพอแม ผปกครองทงทางดานรางกาย จตใจ รวมถงปญหาการพฒนาการทางดานสตปญญาและการเรยนร รปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในลกษณะนจงพยายามทจะหาแนวทางในการแกไขปญหาของเดกและเยาวชนโดยการจดรปแบบของการใหบรการในลกษณะตางๆ ทเปนแนวทางทจะสามารถท าใหการพฒนาการของเดกและเยาวชนเปนไปอยางตอเนองโดยมเปาหมายใหเดกและเยาวชนทกระท าผดเหลานมความสามารถในการชวยเหลอตนเองในการทจะด ารงชพไดอยางปกตสขเมอเตบโตเปนผใหญ การด าเนนงานของกระบวนการยตธรรมในรปแบบดงกลาวเปนแนวทางทศาลเยาวชนและครอบครวไดด าเนนการบรหารจดการภายใตอ านาจของกฎหมายในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวมาโดยตลอด

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 162

การด าเนนการกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในรปแบบทเนนมาตรการทางกฎหมายและระบบสวสดการสงคมในเบองตนสามารถสะทอนใหเหนไดจากการท ศาลเยาวชนและครอบครวไดมการด าเนนการโดยกลมวชาชพทเกยวของกบปญหาของเดกและเยาวชนเปนตนวา นกกฎหมาย แพทย จตแพทย นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห และกระบวนการในการด าเนนงานสวนใหญเปนการด าเนนการตามหลกกฎหมายและการใหบรการสงคม ไดแก กระบวนการแกไขบ าบดฟนฟภายในสถานทควบคมตว (Institutional rehabilitation) ใหแกเดกและเยาวชนกระท าผดภายใตการก ากบดแลของศาลเยาวชนและครอบครวซงไดแก สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน ซงตอมาภายหลงไดมการจดตงโรงพยาบาลส าหรบเดกและเยาวชนทกระท าผดและเปนผทมอาการปวยทงทางรางกายและจตใจเพมขนมากหลงจากทพบวาเดกและเยาวชนสวนหนงทเขามาในระบบงานยตธรรมนนประสบกบปญหาทมความรนแรงและหลากหลายมากยงขน ถงแมวาปจจบนการด าเนนงานของสถานแรกรบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนไดมการแยกออกมาจากฝายตลาการ และมการด าเนนงานภายใตฝายบรหารซงเปนการเปลยนแปลงในรปแบบของการด าเนนการจากรปแบบเดมไปอยบางกตาม กระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนยงเปนรปแบบของการเนนมาตรการทางกฎหมายและการใหการสงเคราะหและสวสดการแกเดกและเยาวชนทกระท าผดซงเนนบทบาททคอนขางจ ากดของบคลากรวชาชพของภาครฐและภายในหนวยงานเปนหลก การมสวนรวมของสถาบนครอบครวและชมชนและสงคมภายนอกตอกระบวนการปฏบตตอเดกและเยาวชนทกระท าผดนนมอยบางในระดบหนงแตยงมขอจ ากดอยเปนอยางมาก

เมอมการแกไขกฎหมายทเกยวของซงไดแก พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและ วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ซงเปดใหมการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดทางอาญาแกเดกและเยาวชนกระท าผดบางกลมซงเปนการน ากระบวนทศนของงานยตธรรมเชงสมานฉนทมาประยกตใชในการผนคดออกจากระบบงานยตธรรมทงในขนตอนกอนและหลงการฟองรองคด มาตรการดงกลาวมผลท าใหรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนของไทยมแนวโนมในการปรบเปลยนทศทางและรปแบบไปในลกษณะทเปดทางใหสถาบนครอบครว ชมชนและสงคมภายนอกเขามามบทบาทและมสวนรวมในการแกไขปญหาของเดกและเยาวชนเพมมากยงขน รปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในลกษณะนตองอาศยโครงสรางของระบบทมการประสานงานกนระหวางหนวยงาน (Interagency structure) ตางๆ ทเกยวของกบระบบการปองกนและแกไขปญหาของเดกและเยาวชน โดยเนนกระบวนการด าเนนงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในรปแบบทเปนกระบวนการด าเนนงานรวมกนของหนวยงานตางๆ ทมความเชยวชาญเฉพาะดานตามความแตกตางของปญหาของเดกและเยาวชนในแตละรายทตางกนไป โดยเฉพาะอยางยงการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดนนถอวาเปนจดเรมตนของการแกไขปญหาของเดกและเยาวชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 163

กระท าผดเปนรายกรณ (Individual case) เพมจากแนวทางการแกไขบ าบดฟนฟในลกษณะทเปนกลมบ าบด (Group therapy) ซงตองการการบรณาการความรความช านาญและความเชยวชาญของบคลากรฝายตางๆ ท เกยวของกบเดกและเยาวชนอนๆ นอกเหนอจากบคลากรในหนวยงานกระบวนการยตธรรม ซงกระบวนการยตธรรมเดกและเยาวชนในลกษณะนเปนแนวทางการด าเนนการทพฒนาเพมเตมจากรปแบบการด าเนนงานในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในรปแบบเดมทเนนการใชมาตรการทางกฎหมายและระบบสวสดการ โดยการขยายมตของการใหบรการแกเดกและเยาวชนกระท าผดนอกเหนอไปจากสถาบนภายในระบบงานยตธรรมออกไปสสงคมและชมชนภายนอกในภาพรวมซงอาจมผลท าใหรปแบบของงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนไทยพฒนาเขาสรปแบบของงานกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและยาวชนท ใชหลกการแบบบรรษทนยม (Corporatist principles)48 ในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนมากยงขนซงหลกการดงกลาวสะทอนไดจากทศทางการพฒนาของระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนไทยทพฒนาในชวงระยะเวลาทผานมาตงแตการใชกระบวนการในทางการบรหารจากหนวยงานบรหาร (Administrative bodies) เพมเตมจากกระบวนการทางดานตลาการเมอมการแยกการบรหารงานของสถานแรกรบ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และศนยฝกอบรมเดกและเยาวชนออกจากงานตลาการเขามาสงกดในหนวยงานบรหารโดยการแยกกระทรวงยตธรรมออกจากฝายตลาการ การประยกตใชกระบวนทศนยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice) ในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนกระท าผดโดยมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดทางอาญาในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 รวมทงการใชหลกการทยงคงไวซงแนวทางการปฏบตตอเดกและเยาวชนกระท าผดทส าคญตามรปแบบของกระบวนการยตธรรมทเนนระบบสวสดการสงคมโดยการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ (Rehabilitation) ทงนหลกการของระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนโดยหลกการตามรปแบบบรรษทนยมนตองอาศยทงมาตรการทางกฎหมายและมาตรการทางดานระบบสวสดการสงคมในมตทสมบรณและมความครอบคลมทเกยวของกบเดกและเยาวชนฝายตางๆ มากยงขน ซงรวมทงฝายผเสยหายและผไดรบผลกระทบโดยการจดการประชมกลมครอบครวและชมชนทใชกระบวนทศนย ตธรรมเชงสมานฉนทและผทมสวนไดสวนเสยทงจากหนวยงานเชยวชาญในดานการพฒนาการของเดกและเยาวชนทงในภาครฐและภาคเอกชนทงภายในและภายนอกระบบงานยตธรรม รวมถงการขยายรปแบบการใชระบบสวสดการสงคมทครอบคลมถงการใหบรการแกครอบครว เดกและเยาวชนทงในเชงปองกนและแกไขการกระท าผดของเดกและเยาวชนโดยกลมวชาชพทเกยวของกบระบบงานสวสดการครอบครว เดก

48 Pratt, John. 1989 Corporatism: The Third Model of Juvenile Justice. The British Journal of Criminology, Volume 29, Issues 3, 1 July 1989 pp.236-245

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 164

และเยาวชนในฐานะทเปนผรบบรการ ทงทเปนกลมเดกและเยาวชนโดยทวไป กลมเดกและเยาวชนทเสยงตอการกระท าผด รวมทงกลมเดกและเยาวชนกระท าผดในหนวยงานในกระบวนการยตธรรมดวย

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 เพมบทบาทของศาลเยาวชนและครอบครวในการคมครองเดกและเยาวชนมากขน และมผลท าใหแนวทางในการดแลเดกหรอเยาวชนระหวางการด าเนนคด เปลยนไปจากเดมจากหลกการตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ทตองสงตวเดกหรอเยาวชนไปอยในความดแลของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน เดกหรอเยาวชนจะสามารถกลบไปอยในความดแลของบดามารดาหรอผปกครองไดตอเมอไดรบอนญาตจากผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนมาสหลกการใหมตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ทศาลเยาวชนและครอบครวสามารถมอบตวเดกหรอเยาวชนใหอยในความดแลของบดามารดาหรอผ ปกครองภายใตแผนแกไขบ าบดฟนฟทไดจากขอตกลงในการประชมกลมครอบครวและชมชน พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 สงผลใหการบรหารจดการกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนของไทยตองปรบเปลยนไปในทศทางใหมท เนนรปแบบการมสวนรวมของภาคทเกยวของจากหนวยงานตางๆ ด าเนนการดแลเดกและเยาวชนกระท าผดภายนอกสถานควบคมตว และพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นจะเปนเครองมอทส าคญในการพฒนาระบบยตธรรมเดกและเยาวชนของไทยใหเขาสระบบงานยตธรรมทพงประสงคทเนนมาตรการและวธการทไมจ ากดอสรภาพส าหรบเดกและเยาวชนเปนหลก จงเปนหนาททผเกยวของทกฝายตองรวมมอกนด าเนนการใหเปนไปในทศทางเดยวกนโดยยดประโยชนสงสดของเดกและเยาวชนเปนส าคญ49 เมอกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนมทศทางของการปรบเปลยนในระดบแนวคดของระบบจงมผลตอการเปลยนแปลงแนวทางในระดบปฏบตทตองมการพฒนาไปตามโครงสรางในระดบแนวคดทเหนอขนไป รปแบบในเชงแนวคดและโครงสรางของมาตรการพเศษตองไดรบการออกแบบในลกษณะใหสอดคลองและสนองตอบตอการเปลยนแปลงในเชงโครงสรางของแนวคดเกยวกบกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน ในรปแบบใหมทตองการการมสวนรวมของภาคเครอขายทเกยวของกบเดกและเยาวชนโดยเฉพาะอยางยงกบเดกและเยาวชนทมปญหาทางดานพฤตกรรมทขดแยงกบกฎหมาย ขอเสนอแนะเกยวกบการพฒนารปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนทเหมาะสมตามมาตรการพเศษในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 จงควรมการปรบปรงบรบทตางๆ ในระบบเพอรองรบ

49 อภรด โพธพรอม (2555) หนา 5

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 165

กบรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในทศทางใหมตามทมการแกไขไวในกฎหมายดงกลาว โดยมขอเสนอแนะตางๆ ตามล าดบดงน

1. ขอเสนอแนะดานนโยบายและกฎหมาย 1.1 ขอเสนอแนะเกยวกบการสรางความเขาใจและความตระหนกในแนวคดกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามเจตนารมณของมาตรการพเศษในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 สะทอนภาพลกษณของศาลเยาวชนและครอบครวตอบทบาทในการเปนสถาบนหลกในการ “คมครอง ปองกน แกไข บ าบด ฟนฟ” เดกและเยาวชน ผเสยหาย สงคมและชมชนโดยมาตรการและวธการตางๆ ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว จงควรใหสงคมทงภายในและภายนอกองคกรใหรบทราบและเขาใจอยางชดเจนตอบทบาทของศาลเยาวชนและครอบครวกบการพฒนารปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในประเทศไทยอยางตอเนองนบแตไดมการตราพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวขนเปนครงแรกในประเทศไทยเมอ พ.ศ. 2495 ซงในระยะแรกรปแบบของกระบวนการยตธรรมทไดมการพฒนาแนวทางการปฏบตตอผกระท าผดทเปนเดกและเยาวชนจากการใชมาตรการทางกฎหมายและกระบวนการทางอาญาทไมแตกตางจากผใหญมากนกมาสแนวทางการพฒนาเดกและเยาวชนควบคไปกบการชวยเหลอสงเคราะหตามรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทเนนแนวทางการจดสวสดการสงคมใหแกเดกและเยาวชนทกระท าผดเชนเดยวกบการจดสวสดการสงคมตามความตองการและความจ าเปนใหกบกลมเปาหมายอนๆ ศาลเยาวชนและครอบครวไดด าเนนบทบาทในงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามรปแบบดงกลาวมาอยางตอเนองตลอดระยะเวลานบตงแตไดมการกอตงสถาบนศาลเยาวชนและครอบครวขนมา ซงรปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนทยดหลกการทางกฎหมายและแนวทางการใหสวสดการโดยการด าเนนงานของวชาชพทเกยวของ ไดแก นกกฎหมาย นกจตวทยา และนกสงคมสงเคราะหภายในหนวยงานในกระบวนการยตธรรมซงไดแกศาลเยาวชนและครอบครว รวมทงภายในสถานทควบคมตวเดกและเยาวชนกระท าผด ซงรปแบบการด าเนนการดงกลาวสามารถปองกนและแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนไทยมาไดระดบหนงแตขอบเขตความรนแรงและความหลากหลายของปญหายงปรากฏใหเหนชดเจนมากยงขนในระยะเวลาทผานมาจนถงปจจบนน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ไดก าหนดใหมการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดทางอาญาแกเดกและเยาวชนทกระท าผดทางอาญาบางรายทมพฤตกรรมการกระท าผดทไมมผลกระทบทรนแรงและมอตราโทษไมสง

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 166

มาตรการพเศษนมเปาหมายเบองตนไดแก การผนคดเดกและเยาวชนออกจากกระบวนการทางอาญา และเปดโอกาสใหผกระท าผดทเปนเดกและเยาวชนไดรบการคมครองและพฒนาทางดานจตสงคม (Psychosocial development) อยางตอเนองแทนการด าเนนการในทางอาญา โดยไมใหสะดดหยดลงถงแมก าลงอยในชวงเวลาของการถกด าเนนการในกระบวนการยตธรรมตามแผนแกไขบ าบดและฟนฟ สวนผเสยหายใหไดรบการคมครองสทธและการเยยวยาและชดเชยคาเสยหายตามสทธและความเหมาะสม สงคมและชมชนไดรบการปองกนความเสยหาย และความรนแรงจากการกระท าผดของเดกและเยาวชนตามกระบวนทศนของงานยตธรรมเชงสมานฉนท

ศาลเยาวชนและครอบครวในฐานะสถาบนหลกในการ “คมครอง ปองกน แกไข บ าบด ฟนฟ” โดยมาตรการพเศษซงสาระจะเปนกระบวนการคมครองเดกและเยาวชน (Child protection) ควบคกบการด าเนนการแกไขและพฒนาทางจตสงคม การบ าบดดานพฤตกรรมและดานสตปญญา (Psychosocial development, Cognitive therapy, Cognitive behavioral therapy) และ เ ป นกระบวนการทท าใหเดกและเยาวชนเกดความคดทมเหตและผล ความรสกผดชอบชวดเนองจากเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมในการกระท าผดหรอเสยงตอการกระท าผดจะมสาเหตทมาของปญหาทางดานพฤตกรรมในระดบรายบคคลทแตกตางกนออกไปในแตละราย และไดรบการเลยงดในสภาพแวดลอมทแตกตางหลากหลายกนออกไป ดงนนกระบวนการในการแกไขบ าบดฟนฟจงตองเปนกระบวนการท างานในลกษณะเปนรายกรณ ซงตองอาศยการท างานรวมกนของทมสหวชาชพ (Multidisciplinary professional team) ในการพฒนาและการเจรญสตและปญญาใหกบเดกและเยาวชนแตละรายใหสามารถพฒนาทกษะทางปญญา (Cognitive skills) ซงเปนปจจยส าคญทจะน าไปสความส านกในการกระท าและความรสกผดชอบชวดกอนทจะน าไปสการแสดงความเหนใจ เสยใจและการขอโทษจากการกระท าของตนเอง และการใหอภยซงกนและกนโดยในท สดตางฝายสามารถกลบไปด าเนนชวตในชมชนและสงคมไดอยาง ปกตสขโดยผกระท าผดไมหวนไปกระท าความผดซ า ผเสยหายไดรบการเยยวยาและชดใชความเสยหายตามสทธและความเหมาะสม สงคมและชมชนมความสงบและปลอดภยตามกระบวนทศนของงานยตธรรมเชงสมานฉนท ซงถอได วาเปนเปาหมายส าคญสงสดของมาตรการพเศษดงกลาว อยางไรกตามการด าเนนการใหบรรลเปาหมายของมาตรการพเศษนจะเหนไดวาตองอาศยการมสวนรวมของหลายๆ ฝายโดยเฉพาะอยางยงกลมวชาชพทเกยวของกบแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนเปนตนวา แพทย จตแพทย นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะหและวชาชพอนๆ ตามสภาพปญหาและความจ าเปนในการพฒนาทางจตสงคมของเดกและเยาวชนในแตละราย จะเหนไดวามาตรการพเศษดงกลาวนเปนผลกอใหเกดการปรบเปลยนรปแบบและแนวทางการบรหารจดการในกระบวนการยตธรรมของเดกและเยาวชนเพมเตมไปจากรปแบบและแนวทางเดมทยดมาตรการทางกฎหมายและหลกการจดสวสดการสงคมใหกบเดกและเยาวชน สแนวทางการบรหารจดการกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในทศทางทเนน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 167

รปแบบการมสวนรวมของหนวยงานตางๆ ทงภายในและภายนอกกระบวนการยตธรรม รวมทงทม สหวชาชพและภาคทเกยวของจากหนวยงานตางๆ ทมความเกยวพนกนในเชงโครงสราง (Interagency structure) โดยใชหลกการจ าแนกเดกและเยาวชนออกตามพฤตกรรมการกระท าผดในแตละรายวามความรนแรงมากนอยเพยงใดและอยางไร โดยเปาหมายในการจ าแนกพฤตกรรมการกระท าผดของเดกและเยาวชนประการหนงคอเพอแยกเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมทไมรนแรงและสามารถไดรบโอกาสในการแกไขฟนฟแทนการด าเนนคดในทางอาญา สวนเดกและเยาวชนทมพฤตกรรมการกระท าผดทรนแรงกไดรบการด าเนนคดทางอาญาตามความเหมาะสม รปแบบของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในลกษณะดงกลาวจงตองใหความส าคญกบบทบาทของกลมวชาชพและผทมหนาทเกยวของในหนวยงานตางๆ ในการรวมกนปองกนและแกไขปญหา

แนวทางในการสรางความเขาใจและความตระหนกในแนวคดกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามเจตนารมณของมาตรการพเศษในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 สามารถแยกออกตามล าดบชนของการสรางความเขาใจและความตระหนก ดงน

1.1.1 การสรางความเขาใจและความตระหนกรวมกนเกยวกบเจตนารมณและนโยบายในมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาใหแกบคลากรภายในองคกรโดยเฉพาะกลมงานทเกยวของใหครอบคลมศาลเยาวชนและครอบครวทงในสวนกลางและสวนภมภาค

1.1.2 การสรางความเขาใจและความตระหนกรวมกนเกยวกบเจตนารมณและนโยบายในมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาใหแกบคลากรระหวางหนวยงานและองคกรในกระบวนการยตธรรมตงแตหนวยงานในชนกอนการฟองรองคด หนวยงานและองคกรในขนตอนระหวางและ หลงการพจารณาคดเพอใหเกดแนวทางในการด าเนนการท เชอมโยงและเปนไปในทศทางเดยวกนในการด าเนนการตามมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาโดยเฉพาะอยางยงกบหนวยงานทรบผดชอบด าเนนการตามมาตรการดงกลาวในชนกอนการฟองรองคด

1.1.3 การสรางความเขาใจและความตระหนกรวมกนเกยวกบเจตนารมณและนโยบายในมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาใหแกบคลากรของหนวยงานภายนอกองคกรซงจะมบทบาทส าคญอยางยงในการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวใหไดผลอยางจรงจง โดยศาลเยาวชนและครอบครวควรเรงด าเนนการตามมาตรา 31 มาตรา 32 และมาตรา 33 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ทก าหนดใหศาลเยาวชนและครอบครวท าหนาทในการรบจดแจงสวนราชการและองคการดานเดก เยาวชน สตร หรอครอบครวทประสงคจะปฏบตงานดานแกไขบ าบดฟนฟ ดานสงคมสงเคราะห หรอดานการใหค าปรกษาแนะน ารวมกบศาลเยาวชนและครอบครวใหครอบคลมในพนททงสวนกลางและสวนภมภาค

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 168

1.1.4 การสรางความเขาใจใหแกสงคมและชมชนโดยทวไปไดรบรและเขาใจเกยวกบเจตนารมณและนโยบายในมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

1.2 ขอเสนอแนะดานการทบทวนปรบปรงและแกไขกฎหมาย ขอก าหนด และระเบยบตางๆ

ใหสอดคลองกบทศทางใหมของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเกยวของกบเดกและเยาวชนและมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา

เนองจากเจตนารมณในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มผลท าใหแนวคดและแนวทางปฏบตตางๆ ทเกยวของกบกระบวนการทางอาญาทเกยวของกบเดกและเยาวชนมทศทางทเปลยนแปลงแตกตางไปจากแนวทางหรอแนวปฏบตในการด าเนนคดเดกและเยาวชน โดยเฉพาะอยางยงในการคมครองเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรม ศาลเยาวชนและครอบครวตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 นจงมบทบาทส าคญในการก าหนดแนวทางตามเจตนารมณของกฎหมายดงกลาว อยางไรกตามในกระบวนการด าเนนการทางอาญาทเกยวของกบเดกและเยาวชนซงไดด าเนนการตามกฎมาย ขอก าหนด และระเบยบตางๆ ทเกยวของอยเดมนนในทางปฏบตยงพบวา มความลกลนและไมเปนมาตรฐานเดยวกน ดงนนขอบงคบและระเบยบตางๆ ทเกยวของกบเรองดงกลาวควรไดรบการทบทวนเพอการปรบปรงและแกไขเพมเตมโดยเฉพาะอยางยง ขอก าหนดและระเบยบตางๆ ทสงเสรมทศทางและแนวทางการด าเนนการทเปนเอกภาพในการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟและเออตอการพฒนาแนวทางการคมครองเดกและเยาวชนตามทศทางในมาตรการพเศษทควรไดรบการปรบปรงแกไขเพมเตมเพอใหสอดคลองและมทศทางตามเจตนารมณและหลกการในพระราชบญญตฉบบใหมน

ถงแมวาแนวทางการด าเนนการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟมรายละเอยดปรากฏในขอบงคบของประธานศาลฎกาวาดวยหลกเกณฑ วธการและเงอนไขการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟหลงฟองคด พ.ศ. 2556 แลวกตาม แตยงมประเดนตางๆ ทขาดรายละเอยดและความชดเจนจงสมควรไดรบการทบทวนเพอแกไขเพมเตมในขอบงคบดงกลาวโดยเฉพาะอยางยง ขอบงคบวาดวยมาตรฐานดานตางๆ ในการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอการประชมกลมครอบครวและชมชนในสวนทยงขาดรายละเอยดและความชดเจน เชน ในแนวทางและมาตรฐานการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟตามขอตกลงทไดจากการประชมกลม ถงแมขอบงคบของประธานศาลฎกาไดมการระบถงการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟไวแตยงขาดรายละเอยดและความชดเจนในแนวทางและวธการบรหารแผนดงกลาวใหเปนไปตามขอตกลงดงกลาว การขาดรายละเอยดและความชดเจนในแนวทางดงกลาวนสะทอนใหเหนไดจากผลการด าเนนการในระดบปฏบตการทปรากฏจากขอมลการด าเนนการหรอการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 169

บรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟสวนใหญยงขาดการตดตามประเมนผลสมฤทธตามเจตนารมณอยางแทจรงของแผนแกไขบ าบดฟนฟ ขอมลทเปนตวบงชถงความส าเรจของแผนแกไขบ าบดฟนฟเทาทปรากฏเปนเพยงขอมลในเชงปรมาณเปนสวนใหญทแสดงถงความส าเรจของแผนจากจ านวนคดเดกหรอเยาวชนทมารายงานตวและปฏบตครบตามเงอนไขในขอตกลงแตการบรหารแผนยงขาดการตดตามประเมนผลในเชงคณภาพทบงบอกถงความส าเรจและการบรรลเจตนารมณทแทจรงของมาตรการพเศษเปนตนวา การทเดกหรอเยาวชนส านกในผลการกระท าของตนเองหรอความสามารถในการควบคมพฤตกรรมของตนเองไมกระท าความผดซ าอยางนอยในชวงระยะเวลาหนงทก าหนด เปนตน

นอกจากนแลวขอบงคบวาดวยมาตรฐานในการประชมจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟหรอการประชมกลมครอบครวและชมชนควรครอบคลมถงมาตรฐานดานการคดกรองและก าหนดเงอนไขทชดเจนการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา มาตรฐานดานการประสานการประชมและคณสมบตทจ าเปนและส าคญของผประสานการประชม มาตรฐานดานการรกษาความลบและการแลกเปลยนขอมลจากการประชมกลม มาตรฐานการมสวนรวมของครอบครวและขอปฏบตทางวฒนธรรมทเหมาะสม มาตรฐานดานการควบคมการประชมกลม มาตรฐานการไดมาซงขอตกลงในแผนแกไขบ าบดฟนฟ มาตรฐานการบนทกการประชมกลมและขอตกลง มาตรฐานการก าหนดและการปฏบตตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ มาตรฐานการทบทวนผลการประชมกลมและขอตกลงการประชม รวมทงมาตรฐานการอทธรณและการรองเรยนขอความเปนธรรมเกยวกบการประชมกลมและขอตกลงตางๆ เปนตน

2. ขอเสนอแนะดานโครงสรางและระบบส าหรบมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญา 2.1 ขอเสนอแนะในการก าหนดโครงสรางและองคประกอบของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน โครงสรางและองคประกอบของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนโครงสรางทมหลกการทตงบนฐานแนวคดทวาศาลเยาวชนและครอบครวเปนสถาบนหลกและเปนสถาบนทคงไวซงอ านาจทกประการในกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามเจตนารมณของพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ .ศ. 2553 ในการด าเนนการตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปนมาตรการผนคดเดกและเยาวชนบางคดและเดกและเยาวชนบางรายออกจากกระบวนการทางอาญาและเนนการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟแทนนน มความจ าเปนอยางยงในการระดมทรพยากรบคคลดานเดกและเยาวชนจากหนวยงานและองคกรภายนอกเขามามสวนรวมในกระบวนการดงกลาวโดยทศาลเยาวชนและครอบครวตองด ารงไวซงสถานะของการเปนหนวยงานหลกในการรกษาชองทาง การตดตอสอสารของฝายตางๆ ทเกยวของ (Gate keeper) และมบทบาทหลกในการก ากบการด าเนนงาน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 170

ในทกขนตอน ดงนนการด าเนนงานตามกระบวนการดงกลาวจงควรมกลไกในเชงโครงสรางและองคประกอบดวยภาคเครอขายทงในระดบการก ากบดแลและระดบการปฏบตการ ดงน 1. คณะกรรมการทปรกษามาตรการพเศษประจ าศาลเยาวชนและครอบครวในแตละเขตอ านาจศาล อาจประกอบดวยผแทนจากหนวยงานและองคกรภาครฐและภาคเอกชนในพนททเกยวของกบเดกและเยาวชน ดงน 1.1 ศาลเยาวชนและครอบครว

1.2 ส านกงานอยการสงสด ผแทนดานคดเดกและเยาวชน 1.3 พนกงานสอบสวน ผแทนดานสวสดการเดกและเยาวชน 1.4 สภาทนายความ ทปรกษากฎหมายในคดเดกและเยาวชน 1.5 กระทรวงมหาดไทย ผแทนดานเดกและเยาวชนจากองคกรปกครองสวนภมภาคและ สวนทองถน 1.6 กระทรวงสาธารณสข แพทย กมารแพทย จตแพทยเดกและวยรน นกจตวทยา 1.7 กระทรวงยตธรรม พนกงานคมประพฤต ผแทนนกวชาชพจากสถานพนจและคมครองเดก และเยาวชน และศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชน 1.8 กระทรวงศกษาธการ คร นกการศกษา 1.9 กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย นกสงคมสงเคราะหและ นกพฒนาสงคม 1.10 องคกรสาธารณประโยชนหรอสวสดการสงคมดานการคมครองสทธเดกและเยาวชนใน พนท 1.11 สภาเดกและเยาวชนจงหวด 1.12 ผแทนชมชนหรอภาคประชาสงคมซงอาจรวมถงหนวยงานและองคกรสถาบนตาม ความเชอศรทธาหรอศาสนา องคประกอบของคณะกรรมการทปรกษามาตรการพเศษประจ าศาลเยาวชนและ

ครอบครวอาจมการแตงตงตามความจ าเปนและความเหมาะสมทแตกตางกนออกไปในแตละเขตอ านาจศาลแตเปนสวนของโครงสรางในระบบทท าหนาทใหค าปรกษา ก ากบดแล รบรองรายงาน การเฝาระวงและการตดตามประเมนผลของการด าเนนงานมาตรการพเศษ

2.2 ขอเสนอแนะในการพฒนาโครงสรางการบรหารหนวยงานและบคลากรภายในองคกรเพอรองรบการด าเนนการมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน

ดงทไดกลาวมาในเบองตนวาพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มผลท าใหบทบาทของศาลเยาวชนและครอบครวเปลยนแปลงไปในสวนของกระบวนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนเขาสแนวทางการบรหาร

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 171

จดการกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนในทศทางใหมทเนนรปแบบการมสวนรวมของทมสหวชาชพและภาคทเกยวของจากหนวยงานตางๆ ทมความเกยวพนกนในเชงโครงสราง (Interagency structure) ทงในเชงการปองกนและการแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนซงอาจเกยวของกบกฎหมายและบคลากรอนๆ นอกเหนอจากกฎหมายและบคลากรในระบบงานยตธรรม เชน พนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตคมครองเดก ซงมหนาทในการคมครองเดกหลายประเภทรวมทงเดกและเยาวชนทเปนกลมเสยงในการกระท าผด เปนตน และในการทจะน าไปสแนวทางดงกลาวทจะท าใหเกดความรวมมอจากหนวยงานอนๆ ศาลเยาวชนและครอบครวจงมความจ าเปนในการปรบโครงสรางระบบงานภายในองคกรของศาลเยาวชนและครอบครวใหมหนวยงานพเศษภายในศาลเยาวชนและครอบครวใหเออตอลกษณะการท างานในรปแบบการมสวนรวมของทมสหวชาชพทงจากภายในและภายนอกองคกร และเพอรองรบภาระงานตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนการเฉพาะซงอาจเปนหนวยงานทเกยวของกบการปฏบตงานของต าแหนงวชาชพทเกยวของกบภาระงานในมาตรการพเศษโดยตรงตงแตผทด ารงต าแหนงผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวซงเปนผทตองมความรความช านาญเฉพาะดานทเกยวของกบเดกและเยาวชนและคดเดกและเยาวชน รวมทงต าแหนงวชาชพอนๆ เชน นกจตวทยาและนกสงคมสงเคราะห ซงมความจ าเปนทจะตองเพมอตราใหเพยงพอตอภาระงานในสวนน และต าแหนงวชาชพ เหลานควรทจะไดรบการพฒนาใหมความกาวหนาในสายวชาชพของตนเองตามความเหมาะสมตามคณสมบตของแตละต าแหนงงาน

3. ขอเสนอแนะดานรปแบบและการบรหารการประชมกลมครอบครวและชมชน 3.1 ขอเสนอแนะในการก าหนดรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทมความ

เหมาะสม จากการสงเคราะหขอมลทศกษาทงหมดโดยการศกษาทบทวนแนวคดและแนวทางปฏบตการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนจากทงในประเทศและตางประเทศ การจดเวทประชมสนทนากลม การวเคราะหกรณศกษา และการสมภาษณผทรงคณวฒ ผเชยวชาญเกยวกบเดกและเยาวชนในดานตางๆ สามารถน ามาก าหนดรปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนทมความเหมาะสมตามบรบทของสงคมไทยโดยรปแบบทเหมาะสมของการประชมกลมครอบครวและชมชนในบรบทของสงคมไทยเปนรปแบบทก าหนดใหการประชมกลมครอบครวและชมชนมบทบาททเนนความเชอมโยงระหวางความร ความเชยวชาญของวชาชพทเกยวของกบเดกและเยาวชนในดานตางๆ ทกแขนงทมบทบาทและหนาทในหนวยงานและองคกรตางๆ ในสงคมและชมชนทงในภาครฐและภาคเอกชนกบกระบวนการเจรญเตบโตและพฒนาการของเดกและเยาวชนภายใตระบบครอบครวและชมชนทมความแตกตางหลากหลายในกระบวนการเลยงดและกลอมเกลาเดก

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 172

และเยาวชนของครอบครวและชมชนซงมวถแนวทางตามวฒนธรรมประเพณทแตกตางกนออกไป การก าหนดรปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนใหเปนกจกรรมทยดโยงความสมพนธระหวางภาคสวนทมโครงสรางทเปนทางการของสงคมและชมชนทประกอบไปดวยกลมบคลากรวชาชพทมองคความร ความช านาญและเชยวชาญดานเดกและเยาวชนกบสถาบนครอบครวและชมชนซงมลกษณะทแตกตางหลากหลายและเปนสวนทความสมพนธของสมาชกทมความเปนพลวตรและยงคงความยดหยนไมเปนทางการมากนนจะสามารถท าใหการก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนและแนวทางการน าเอาแผนดงกลาวใหมผลในทางปฏบตไดอยางมประสทธผล รปแบบของการประชมกลมครอบครวและชมชนทเชอมโยงผสานระหวางความเปนระบบและทางการของหนวยงานและองคกรทเกยวของกบเดกและเยาวชนทงในภาครฐและภาคเอกชนกบความเปนพลวตรและความยดหยนไมเปนทางการของระบบครอบครวและเครอญาตของเดกและเยาวชนไทยโดยเนนการมสวนรวมของทมสหวชาชพจากหนวยงานและองคกรทเกยวของสมพนธกนในทางโครงสรางทงจากภาครฐและภาคเอกชนสามารถสะทอนใหเหนไดในกจกรรมทส าคญในการด าเนนการใหบรรลเปาหมายสงสดของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนได โดยสามารถแสดงผงของรปแบบไดดงน

รปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทมบทบาทในการเชอมประสานโครงสราง

ทเปนทางการของหนวยงานและองคกรในสงคมกบความเปนพลวตรและยดหยนไมเปนทางการ ของวถชวตในระบบครอบครวและเครอญาตในสงคมไทย

หนวยงานและองคกร ผประสานงานการประชมวชาชพ วถชวตครอบครวไทย

การประชมกลมครอบครวและชมชน การชแจงขอมลแกทกฝาย

ครอบครวมชวงเวลาหารอกน การน าเสนอแผนแกไขบ าบดฯ

โครงสรางทเปนทางการ

ระบบส านกงาน ความเปนทางการ

มขนตอนการท างาน

ความเปนพลวตร ระบบเครอญาต

ความยดหยนไมเปนทางการ การปรกษาหารอกน

อยางเสร

แผนแกไขบ าบดฟนฟทไดรบความเหนชอบและการสนบสนนจากทกฝาย โดยความรวมมอและการตดตอสอสารซงกนและกน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 173

3.2 ขอเสนอแนะในการขยายการมสวนรวมของชมชนโดยผานหนวยงานและองคกรจากภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมโดยเรงด าเนนการตามมาตรา 31-33 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ .ศ. 2553

เพอขยายโครงสรางระบบและกระบวนการแกไข บ าบด ฟนฟ เดกและเยาวชนตามแผนแกไขบ าบดฟนฟจากการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมความสมบรณและขยายขอบเขตในการด าเนนงานโดยเฉพาะดานการสงตอเดกและเยาวชน (Refer) เพอรบการแกไขบ าบดฟนฟใหไดผลอยางจรงจงมากยงขน ควรมนโยบายในการก าหนดเกณฑและเงอนไขตางๆ ในการรบจดแจงของหนวยงานและองคกรทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมดานเดก เยาวชนและครอบครวทประสงคจะปฏบตงานดานการแกไข บ าบด ฟนฟ ดานสงคมสงเคราะห ดานการใหค าปรกษารวมกบศาลเยาวชนและครอบครวในแตละเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครว ซงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ทไดมบทบญญตทเปดชองทางใหหนวยงานและองคกรทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคมดานเดก เยาวชนและครอบครวทประสงคจะปฏบตงานดานตางๆ ดงกลาวสามารถแจงความประสงคในการปฏบตงานรวมกบศาลเยาวชนและครอบครวไดตามมาตรา 31 มาตรา 32 และมาตรา 33

3.3 ขอเสนอแนะในการก าหนดกระบวนการและขนตอนในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

เนองจากการด าเนนงานตามมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนกระบวนการในการแกไขบ าบดฟนฟซงเปนกระบวนการท างานในลกษณะเปนรายกรณ ดงนนกระบวนการและขนตอนในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนจงควรมลกษณะทยดหยนตามบรบทของปจจยตางๆ ทเกยวของกบเดกและเยาวชนทงในระดบรายบคคลและในระดบของสภาพแวดลอมและวถชมชนของเดกและเยาวชนแตละรายในกระบวนการและขนตอนในการด าเนนงานซงครอบคลมตงแตในระดบแนวทางถงระดบปฏบต จากขอมลการศกษาพบวา การด าเนนการในระดบแนวทางปฏบตเกยวกบการใชมาตรการพเศษยงไมมความเปนเอกภาพ โดยหลกการแลวถงแมวาศาลเยาวชนและครอบครวแตละศาลมดลยพนจในการด าเนนการทางอาญาแตขาดความเปนเอกภาพในการใชมาตรการพเศษตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นนอาจจะท าใหเกดผลในทางลบตอภาพลกษณของสถาบนในการธ ารงไวซงความยตธรรมและการทจะไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมกนระหวางเดกและเยาวชนในแตละเขตอ านาจศาล จงควรมการเสรมสรางความเปนเอกภาพในแนวทางปฏบตของการด าเนนงาน เพราะในทางปฏบตยงมความลกลนกนระหวางศาลเยาวชนและครอบครวในแตละจงหวด เชน เดกและเยาวชนกระท าความผดฐานเดยวกน บางศาลใชมาตรการพเศษแตบางศาลไมใช ท าใหเดกและเยาวชนไดรบการปฏบตตางกนในฐานความผดเดยวกน ในขณะเดยวกนการด าเนนการประชมกลมครอบครว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 174

และชมชนดงกลาวตองไมเปนการด าเนนงานทมขนตอนและกระบวนการทน าไปสการด าเนนการในลกษณะทเปนงานประจ า (Routine) ทมกฎเกณฑและเงอนไขตางๆ ทซบซอนและด าเนนไปโดยทหลกการส าคญในการคมครองสทธเดกและเยาวชนตามหลกปรชญาของศาลเยาวชนและครอบครวอาจถกละเลยหรอมองขามไปดวยภาระงานประจ าดงกลาว ในฐานะทเปนหนวยหลกในการรกษาชองทางการตดตอสอสารของฝายตางๆ ทเกยวของ และมบทบาทหลกในการก ากบการด าเนนงานของการประชมกลมครอบครวและชมชน ศาลเยาวชนและครอบครวควรมการพจารณามาตรการพเศษซงไดแก การผนคดเดกและเยาวชนแทนการด าเนนคดทางอาญาทงในชนกอนการพจารณาคดและชนระหวางการพจารณาคดตามมาตรา 86 มาตรา 90 และมาตรา 132 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ใหมความสมพนธและยดโยงเขาไวในระบบเดยวกน กระบวนการด าเนนการตามมาตรการพเศษโดยแผนแกไขบ าบดและฟนฟผกระท าผดทเปนเดกและเยาวชนโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเปนกระบวนการด าเนนการในลกษณะทเปนรายกรณ (Individual case) โดยเนนการวเคราะหถงสาเหตและปจจยของพฤตกรรมการกระท าผดของเดกและเยาวชนเปนรายบคคลโดยแบงเปน 3 ขนตอนหลกดงน ขนตอนการวนจฉยและใหค าปรกษากอนการประชมโดยผใหค าปรกษาวชาชพประกอบดวยขนตอนการใหค าปรกษาแกฝายตางๆ ทเกยวของโดยการใหค าปรกษาเปนรายบคคลหรอรายกลม ขนตอนการวเคราะหและวนจฉยสาเหตและปจจยของพฤตกรรมการกระท าผดของเดกและเยาวชนเปนรายบคคล ขนตอนการเตรยมการประชมและความสมครใจของทกฝายท เกยวของ ขนตอนการตรวจสอบความพรอมของฝายทเกยวของ เดกและเยาวชนพรอมแสดงความเสยใจและส านกในการกระท าของตนเอง ผเสยหายสะทอนถงผลกระทบจากการกระท าของเดกและเยาวชน มสวนรวมในการวางแผนการแกไขบ าบดและฟนฟทสอดคลองกบสาเหตและปจจยของการกระท าผด และมความพรอมในการใหอภย ซงความพรอมของฝายทเกยวของดงกลาวเปนกระบวนการทอาจไดมาโดยการใหค าปรกษาระหวางผใหค าปรกษาวชาชพกบฝายทเกยวของ หรอโดยการไปเยยมบานของฝายทเกยวของ

ขนตอนการด าเนนการประชมโดยผประสานการประชมวชาชพแผนการแกไขบ าบดและฟนฟเดกและเยาวชนโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนจะตองเปนรปแบบของแผนการปฏบตการแกไขบ าบดและฟนฟเดกและเยาวชนเปนรายกรณโดยมกลมวชาชพรวมมอกบครอบครวและภาคตางๆ ในลกษณะทเปนการก าหนดแผนการปฏบตงานทใชผลงานทมหลกฐานเชงประจกษ (Evidence-based practice) เปนแนวทางในการด าเนนการในการประชมกลมครอบครวและชมชน ผประสานการประชมควรก าหนดสถานททมบรรยากาศทผอนคลายไมเปนทางการมากจนเกนไป โดยอาจจะก าหนดสถานทประชมททกฝายคนเคยสามารถเขารวมประชมไดโดยความสะดวกและไมรสกหวนเกรง

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 175

และกงวลใจในการเขารวมประชมการมสวนเขารวมประชมของฝายตางๆ ทเกยวของถอวาเปนความรบผดชอบรวมกนในแผนการแกไขบ าบดฟนฟและมความส าคญอยางยงตอกระบวนการก าหนดและความส าเรจของแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ขนตอนททกฝายรบรและตกลงเงอนไขตางๆ ในแผน รวมทงขนตอนการบนทกขอตกลงและลงนามโดยฝายตางๆ ทเกยวของ

ขนตอนการตดตามการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟและการเฝาระวงและรายงานผลเปนขนตอนการด าเนนการโดยวชาชพหรออาสาสมครคมประพฤตหรออาสาสมครยตธรรมชมชนในพนทประกอบไปดวยกระบวนการตดตามการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟและเฝาระวงตามระยะเวลาทก าหนดตามแผน และการบนทกและรายงานผลเสนอตอคณะกรรมการทปรกษามาตรการพเศษประจ าศาลเยาวชนและครอบครว

การก าหนดความชดเจนในกระบวนการดงกลาวเปนกระบวนการทท าใหมการกลนกรองคดเดกและเยาวชนทมความเหมาะสมในการใชมาตรการพเศษถงแมวาจะมคดทเขาขายสามารถด าเนนการโดยมาตรการพเศษไดแตเนองจากมเงอนไขและขอจ ากดตางๆ ในกระบวนการดงกลาว ดงนนจงมความจ าเปนทตองมการกลนกรองคดหรอรายทมความเหมาะสมส าหรบการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน อยางไรกตามในทางปฏบตกระบวนการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนอาจแบงไดเปน 5 ขนตอนยอยดงน

ก. ขนตอนการคดกรองคดทเขาขายและมความเหมาะสมส าหรบการใชมาตรการพเศษโดยการจดประชมกลมครอบครวและชมชน เปนขนตอนทมความส าคญทควรมแนวทางในการด าเนนการโดยวชาชพทางดานกฎหมาย จตวทยาและดานทเกยวของอนๆ เพอพจารณาประเดนทางดานกฎหมายและประเดนเกยวกบความเสยงและความจ าเปนของเดกและเยาวชนแตละราย

ข. ขนตอนการเตรยมการจดการประชมกลมครอบครวและชมชน ค. ขนตอนการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

1) การชแจงขอมลแกทกฝาย 2) การใหเวลาสวนตวแกครอบครว 3) การน าเสนอและการใหความเหนชอบในแผนแกไขบ าบดฟนฟ

ง. ขนตอนการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟ จ. ขนตอนการประเมนและการทบทวนแผนแกไขบ าบดฟนฟ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 176

4. ขอเสนอแนะดานการพฒนาประสทธภาพการประชมกลมครอบครวและชมชน 4.1 ขอเสนอแนะในการก าหนดคณสมบตของวชาชพทท าหนาทในการคดกรองคดทเขาขาย

การใชมาตรการพเศษ การประสานการประชมกลมครอบครวและชมชนและการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชน ในการคดกรองคดทเขาขายการใชมาตรการพเศษ การประสานการประชมกลมครอบครวและชมชนและการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนควรเปนงานทด าเนนการโดยกลมวชาชพทมต าแหนงประจ าในภาครฐซงอาจพจารณาจากกลมบคลากรวชาชพตางๆ ทมอยแลวในระบบแตตองมการก าหนดคณสมบตเปนการเฉพาะในการท าหนาทการคดกรองคดทเขาขายการใชมาตรการพเศษ การประสานการประชม และการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ เชน การก าหนดใหนกกฎหมายและนกจตวทยาท าหนาทรวมกนในการคดกรองคดทเขาขายและเหมาะสมในการใชมาตรการพเศษ นกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหวชาชพทมประสบการณและไดรบใบอนญาตใหปฏบตงานโดยสภาวชาชพ หรอวชาชพอนๆ ทมคณสมบตเทยบเทาทผานการฝกอบรมหลกสตรการปฏบตงานดานการคมครองเดกและเยาวชนทเนนการเคารพสทธ (Right-based practice training course) จากสถาบนทไดรบการรบรองและผานการอบรมวธการใหบรการสงคมหลกสตรการบรหารผรบบรการเปนรายกรณ (Case management) เปนผมความรความเขาใจ และทกษะในกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท (Restorative justice) ซงเปนกระบวนทศนงานยตธรรมทเกยวของกบทกฝายทไดรบผลกระทบจากการกระท าผดซงไดแก ผกระท าผดเอง ผเสยหายซงตองไดรบการคมครองสทธ (Victim protection) รวมทงสงคมและชมชน ตลอดจนความรความเขาใจในการประชมกลมครอบครวและชมชน (Family and community group conference) และสามารถน าไปประยกตใชไดเปนอยางดเปนผทท าหนาทในการประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน รวมทงการท าหนาทในการบรหารแผนแกไขบ าบดฟนฟ โดยมนกสงคมสงเคราะหวชาชพหรออาสาสมครคมประพฤตหรออาสาสมครยตธรรมชมชนในพนทท าหนาทในการตดตามการด าเนนการตามแผนการแกไขบ าบดฟนฟและการเฝาระวงและรายงานผลการด าเนนงานตามแผนตอคณะกรรมการทปรกษามาตรการพเศษประจ าศาลเยาวชนและครอบครว

4.2 ขอเสนอแนะในการเพมบทบาทของเดกและเยาวชนและครอบครวใหมสวนรวมในกระบวนการพฒนาแผนแกไขบ าบดฟนฟ

จากขอมลทเกยวกบกระบวนการพฒนาและจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในชนกอนและระหวางการพจารณาคด พบวา บทบาทและการมสวนรวมของเดกหรอเยาวชนและครอบครวในการพฒนาและก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟมอยอยางคอนขางจ ากด ทงนแผนแกไขบ าบดฟนฟสวนมากไดรบการพฒนาโดยกลมหรอผประสานการประชม เดกหรอเยาวชนและครอบครวยงมบทบาทและมสวนรวมนอยในการพฒนาแผน และมกจะถกมองวา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 177

ไมมศกยภาพในกระบวนการดงกลาว ซงโดยหลกการแลวเดกหรอเยาวชนและครอบครวจะตองมบทบาททส าคญอยางยงในกระบวนการพฒนาและก าหนดแผนแกไขบ าบดฟนฟเพราะเปนปญหาของตนเองและครอบครวโดยตรงจงนาทจะเขาใจถงปญหาและมศกยภาพในการแกไขปญหาของตวเองไดเปนอยางด ซงเปนแนวทางทท าใหครอบครวและเดกหรอเยาวชนสามารถแกไขปญหาไดอยางมประสทธภาพและอยางยงยน จงควรใหมการสงเสรมศกยภาพ (Empowerment) ของเดกและเยาวชนและครอบคร ว โดยการสนบสนนและส ง เสร ม ใหม บทบาทและให ม ส วนร วมมากข น ในกระบวนการพฒนาและจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ

4.3 ขอเสนอแนะในการก าหนดมาตรฐานและการประเมนผลการด าเนนงาน ขอมลเกยวกบการประเมนผลการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนจากทงเวทการสนทนากลมและกรณศกษาจากเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวทงในสวนกลางและสวนภมภาคซงไดสะทอนถงผลส าเรจของการด าเนนงานจากการทเดกและเยาวชนไดปฏบตครบตามเงอนไขตางๆ ทไดก าหนดในแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยเฉพาะอยางยงการปฏบตตามเงอนไขภายในระยะเวลาทก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟ การประเมนผลการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนในลกษณะดงกลาวเปนแนวทางการประเมนผลทสามารถบงบอกถงความส าเรจของการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนไดในระดบหนงและเปนวธการประเมนผลทท าใหเหนผลการด าเนนงานไดเพยงมตเดยวมไดเปนการประเมนทครอบคลมทกองคประกอบของการประชมกลมครอบครวและชมชน เพอใหการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนมความสมบรณมากขนจงควรมการก าหนดมาตรฐานและการประเมนผลการด าเนนงานควบคกนไปใหครอบคลมทกองคประกอบของการประชมกลมครอบครวและชมชนทงในสวนของโครงสรางและองคประกอบของการประชมกลมครอบครวและชมชนซงเปนปจจยน าเขาของระบบ กจกรรมตางๆ ทเกยวของกบการบรหารจดการในการประชมกลมครอบครวและชมชน รวมทงการประเมนผลทงผลตภาพและผลลพธของการด าเนนการ อนประกอบดวยการก าหนดมาตรฐานและการประเมนโครงการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนและงบประมาณทใชในโครงการ การก าหนดมาตรฐานและการประเมนผทมสวนเกยวของในการด าเนนการ การประเมนการมสวนรวมและความรวมมอของฝายตางๆ ทเกยวของ การก าหนดมาตรฐานและการประเมนกระบวนการและขนตอนตางๆ ของการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน การประเมนระดบของการมสวนรวมและความรวมมอของฝายทเกยวของในสวนทเปนผลตภาพของการด าเนนงาน การประเมนบทบาทของครอบครวในการมสวนรวมในการด าเนนงานทงในระยะเวลากอน ระหวาง และหลงการประชมกลมครอบครวและชมชน การประเมนบทบาทของภาคเครอขายจากหนวยงานและองคกรทเกยวของในการสนองตอบตอความตองการและความจ าเปนของเดกและเยาวชน การประเมนความพงพอใจของผมสวนรวมตอกระบวนการตดสนใจในการประชมกลมครอบครวและชมชน การประเมนสมพนธภาพของครอบครวทเกยวของกบชมชน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 178

รวมทงหนวยงานบรการสงคมตางๆ ในชมชนซงอาจไดมการก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนแตละราย การประเมนความส าเรจตามวตถประสงคทไดก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟ การประเมนการยตหรอการจ าหนายคดอนเนองมาจากเดกและเยาวชนไดปฏบตครบตามเงอนไขทไดก าหนดไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟ การประเมนประสทธภาพในการคมครองเดกและเยาวชน และครอบครวจากการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน รวมทงการประเมนความคมคาในเชงเศรษฐกจของโครงการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน

แผนผงแสดงรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทเหมาะสมในภาพรวม

4.4 ขอเสนอแนะในการด าเนนการโครงการทดลอง (Pilot program) การใชรปแบบการ

ประชมกลมครอบครวและชมชนทมความเหมาะสม การประชมกลมครอบครวและชมชนเปนวธการในการคมครองเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทเนนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนเปนรายบคคล การกระท าผดของเดกและเยาวชนไทยมลกษณะเฉพาะในแงของปรมาณคดและฐานความผด การปฏบตตอเดกและเยาวชนเปนรายกรณมความจ าเปนส าหรบเดกและเยาวชนทกระท าผดเพยงบางราย ซงประชากรสวนใหญของเดกและเยาวชนกระท าผดยงคงไดรบการปฏบตตามมาตรการหลกในระบบงานยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน ดงนนในการใชมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนจงควรเปนมาตรการทด าเนนการดวยความคาดหวงทวาจะประสบความส าเรจตามวตถประสงคในการด าเนนการ และสามารถปองกนการกระท าผดซ าของเดกและเยาวชนทเขาขายและมความเหมาะสม

กจกรรม

การใชทกษะวชาชพ การจดการประชมฯ แผนแกไขบ าบดฯ

การตดตามประเมนผล

แนวคดการประชมฯ โครงสรางการประชมฯ รปแบบการประชมฯ หลกการการประชมฯ

ปจจยน าเขา

กรอบกฎหมาย กระบวนการ

การประชมกลมครอบครวและชมชน

ผลตภาพ

การปฏบตตามแผนฯ

กลไกการบรหาร การบรณาการ

หนวยงานและองคกร วถชวตของครอบครว

ผลลพธ

ระยะสน-ระยะยาว

การเยยวยาผเสยหาย และชมชน

การแกไขพฤตกรรม ลดปญหาการกระท าผด

สงคมสงบสข

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 179

ส าหรบการใชมาตรการดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ ประกอบกบการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวมปจจยเกยวของเปนการเฉพาะในแตละรายกรณไปซงยงมความจ าเปนในการศกษาวจยหาองคความรเกยวกบแนวทางปฏบตดงกลาวใหมความลมลกและชดเจนมากยงขนโดยการแสวงหารปแบบและแนวทางการปฏบตการทด (Best practice) ในการประชมกลมครอบครวและชมชน การแสวงหารปแบบและแนวทางการปฏบตทดควรมการด าเนนการโครงการทดลอง (Pilot program) การใชรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทมความเหมาะสมในพนทหรอเขตอ านาจศาลเยาวชนและครอบครวแหงใดแหงหนงซงใชแนวคด รปแบบ โครงสรางและกระบวนการ ขนตอนในการด าเนนงาน รวมทงการก าหนดมาตรฐานและการประเมนผลการด าเนนงานทสมบรณเพอน าผลการศกษาวจยดงกลาวมาใชเปนแนวทางในการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมประสทธภาพและประสทธผลทงในเชงปรมาณและเชงคณภาพยงขนไป

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 180

บรรณานกรม

อภรด โพธพรอม (2553).“8ปแหงการรอคอย...พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553”วารสารศาลยตธรรมปรทศน ปท 4 ฉบบท 6 (สงหาคม - กนยายน 2553) อภรด โพธพรอม (2555). การเขาถงกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชน หนทางสความเปน ธรรมทางสงคมอยางยงยน (ตอนจบ) วารสารศาลยตธรรมปรทศน ฉบบท 5/16/2555 หองสมดอเลกทรอนกส ศาลยตธรรม Abbey J. Porter, (2007) Restorative Conferencing in Thailand: A Resounding Success with Juvenile Crime. Restorative Practices E Forum. International Institute for Restorative Practices. December 3, 2007 www.iirp.org Braithwaite, John, (1989) Crime Shame and Reintegration. New York: Cambridge University Press. Corrado, R.R. N. Bala, R. Linden, & M.Le Blanc (Eds.) (1992), Juvenile justice in Canada: A theoretical and analytical assessment (pp.1-20). Toronto, ON:Buttersworth Hoge, Robert D. Introduction to the Canadian juvenile justice system, Resource material series No.78. 139th International training course visiting experts’papers (unidentified year of publish). Huntsman, Leone. (2006) Literature Review: Family group conferencing in a child welfare context. Centre for Parenting &Research NSW Department of Community Services. Jackson, M. (1991) “Criminal Justice for Maori”, Unpublished lecture to students, Wellington: Institute of Criminology, Victoria University of Wellington. Lynch, N. (2012) . Youth justice in New Zealand. Wellington: Brookers Ltd. Luke, Garth and Bronwyn Lind. (2002) , B69-Reducing Juvenile Crime: Conferencing versus Court. Bureau of Crime Statistics and Research, New South Wales. Maxwell, G., & Morris, A. (1994). Rethinking youth justice: A comment on proposals by NewZealand children and young person service to amalgamate youth justice and care and protection services. Wellington: Victoria University.

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 181

Maxwell, G., Robertson, J., & Kingi,V. (2002). Achieving the Diversion and Decarceration of Young Offenders in New Zealand. Wellington: Crime and Justice Research Centre, Victoria University of Wellington. Maxwell, Gabrielle, (2003) Achieving Effective Outcomes in Youth Justice: Implications of New Research for Principles, Policy and Practice (2003), 6th International Conference on Restorative Justice, Vancouver B.C. McCold, Paul. (!999). Restorative Justice Practice- The State of the Field 1999, www.restorativepractices.org/Pages/vt_mccold.html McElrea, F., The New Zealand Model of Family Group Conferences (1997), Presented at the Beyond Prisons Symposium in Kingston Ontario. Native Counselling Services of Alberta, .bearpaweducation.ca Shaw, Margaret & Frederick Jane. (1999). Family Group Conferencing with Children Under Twelve: A Discussion Paper. Ottawa: Department of Justice. Tasmania Department of Health and Human Services, (2005). Family Group Conferencing Program Guidelines: Revised August, 2005. Umbreit, Mark, Robert Coates and Betty Vos. (2003). Restorative Justice Dialogue: Annotated Bibliography of Empirical Studies on Mediation, Conferencing and Circles.Centre for Restorative Justice and Peacemaking, University of Minnesota School of Social Work.

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 182

ภาคผนวก

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 183

ผนวก ก สรปการสมภาษณผทรงคณวฒ

จากการเกบรวบรวมขอมลสมภาษณเชงลก ( In-depth Interview ) กบ ผบรหาร และผทรงคณวฒทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมในเรองการพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน รวมจ านวน 10 คน ประกอบไปดวยบคคล ดงตอไปน ล าดบท ชอ-นามสกล ต าแหนง

1 นายจรญ ภกดธนากล ตลาการศาลรฐธรรมนญ 2 นายวชรนทร ปจเจกวญญสกล ผพพากษาอาวโส ศาลจงหวดตลงชน 3 นายวนชย รจนวงศ อยการอาวโส ส านกงานอยการจงหวดราชบร 4 นายกตตพงษ กตยารกษ ผอ านวยการสถาบนเพอการยตธรรมแหงประเทศไทย 5 ศ.พเศษ วศษฐ วศษฐสรอรรถ อธบดกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 6 พลต ารวจเอกชชวาลย สขสมจตร สมาชกสภานตบญญตแหงชาต

7 นายสรรพสทธ คมประพนธ ทปรกษาส านกคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต 8 ศ.คลนก พญ.วนดดา ปยะศลป นายแพทยทรงคณวฒ ระดบ 11

สถาบนสขภาพเดกแหงชาตมหาราชน กรมการแพทย รองประธานราชวทยาลยกมารแพทยแหงประเทศไทย

9 พญ.ปรชวน จนทรศร อาจารยประจ าภาควชาจตเวชศาสตร คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย

10

นางสมพร อนทรแกว นกจตวทยาคลนกเชยวชาญ กลมทปรกษา กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

ทงนจากการเกบรวบรวมขอมลสมภาษณเชงลก (In-depth Interview ) ซงไดแกความคดเหน

และขอเสนอแนะของผใหสมภาษณในประเดนตางๆ ไดแกประเดนดานแนวคดและหลกการแนวคดและหลกการของกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ประเดนดานโครงสรางและองคประกอบของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน รวมทงประเดนดานกระบวนการและขนตอนในการด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชน ซงสามารถน ามาก าหนดกรอบรปแบบมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน โดยมรายละเอยด ดงตอไปน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 184

1. ความคดเหนตอวธการประชมกลมครอบครวและชมชน/มาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาในกระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

(กตตพงษ กตยารกษ 30 พฤษภาคม 2559) : สะทอนใหเหนถงกระบวนทศนของงานยตธรรมของไทยทสามารถน าไปสแนวทางการด าเนนการในระบบลกษณะของกระบวนทศนของงานยตธรรมเชงสมานฉนทซงใหความส าคญกบการมสวนรวมและการเยยวยาผเสยหายและการใหโอกาสแกผกระท าผดไดรบแกไขบ าบดฟนฟโดยผานกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน

(วศษฐ วศษฐสรอรรถ 22 เมษายน 2559) : เหนดวยในหลกการของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ซงไดด าเนนการผานสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน

(ชชวาลย สขสมจตร 2 พฤษภาคม 2559) : เหนดวยในหลกการของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 และสามารถน าไปใชไดกบทกกลม

(ปรชวน จนทรศร 3 พฤษภาคม 2559) : ความเหนในดานรปแบบกระบวนการยตธรรมส าหรบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ใหความส าคญกบการแกไขปญหาครอบครวโดยการมสวนรวมของวชาชพและการประสานงานของหนวยงานทเกยวของกบเดกและเยาวชน แตตองมแนวทางทชดเจน

(วนดดา ปยะศลป 28 เมษายน 2559) : เหนดวยกบมาตราการน แตมขอแมวา ในขณะทศาลยงไมมความพรอมยงไมควรท าทกราย และขอแมอกสงคอ เดกและครอบครวตองรบผดชอบผลของการกระท าดวย มไดเปนเพยงการชวยอยางเดยว ตองมาคกบความรบผดชอบทชดเจนในการระบเงอนไข คอผปกครองตองมสวนในการรบผดชอบ ทตองระบในแผน

(จรญ ภกดธนากล 6 เมษายน 2559) : เหนดวยในหลกการของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 แตตองมความชดเจน มความลกในรายละเอยด รวมไปถงขอก าหนดประธานศาลฎกา

(วชรนทร ปจเจกวญญสกล 18 เมษายน 2559) : คดวายงไมเปนการประชมกลมครอบครวและชมชนอยางแทจรงแตมการน าแนวคดงานยตธรรมเชงสมานฉนทมาใช เพราะน าผเสยหายมาเปนศนยกลาง จงจ าเปนตองมผเสยหาย แตการประชมกลมครอบครวและชมชน จะตองเนนทเดกเปนศนยกลาง

(วนชย รจนวงศ 20 เมษายน 2559) : มาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 185

2553 ซงเปดใหมการด าเนนการไดทงในชนกอนฟองคด และในชนการพจารณาของศาลนน เหนวาเปนแนวทางทด าเนนการไดโดยการประสานงานกนระหวางฝายบรหารและฝายตลาการ และควรจะด าเนนการโดยการยดโยงเปนระบบเดยวกน ถงแมวามกรอบในการด าเนนการทางกฎหมายทตางกนกตาม

(สมพร อนทรแกว26 เมษายน 2559) : เหนดวยในหลกการของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

(สรรพสทธ คมประพนธ 12 เมษายน 2559) : เหนดวยในหลกการของมาตรการพเศษโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 แตตองมมาตรฐานกลางเหมอนกบเรองสงคมสงเคราะห ตองมมาตราฐานวชาชพในการด าเนนการตามรปแบบ

2. การประชมกลมครอบครวและชมชน ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและ

เยาวชน สามารถท าใหเกดความเขาใจกนระหวางคกรณ หรอยตความขดแยงตอกน หรอมการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าความผดตามวตถประสงคของกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนหรอไม เพราะเหตใด

(กตตพงษ กตยารกษ 30 พฤษภาคม 2559) : ในกระบวนการของการประชมกลมครอบครวและชมชนนนการแสดงออกซงความเสยใจและการส านกในการกระท าของผกระท าผดอยางจรงใจจะมความส าคญอยางมากในกระบวนการในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟโดยการประชมกลมครอบครวและชมชน การแสดงออกซงความเสยใจและความส านกในการกระท าดงกลาวนนเปนปจจยทส าคญอยางยงตอความพรอมในการใหอภยแกผกระท าผดของผ เสยหาย เงอนไขดงกลาวถอวาเปนกระบวนการทส าคญทสามารถน าไปสความพงพอใจและการสรางความสมานฉนทกบทกฝายทเกยวของกบการกระผดไดในทสด

(วศษฐ วศษฐสรอรรถ 22 เมษายน 2559) : การประชมกลมครอบครวและชมชนและ การจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟ ตองอาศยเงอนไขตางๆ จากทกฝายทงการส านกในการกระท าของผกระท าผด และการใหอภยจากผเสยหาย รวมทงกระบวนการเยยวยา และชดเชยความเสย และ การปรบเปลยนพฤตกรรมของผกระท าผด เปนกระบวนการทมความละเอยดออน ตองใชความรความช านาญและทกษะของผด าเนนการแตละฝาย

(ชชวาลย สขสมจตร 2 พฤษภาคม 2559) : การประชมกลมครอบครวและชมชนจะท าใหเดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย ครอบครว และชมชนไดมความเขาใจและลดปญหาการกระท าความผด หรอความขดแยงตอกนในอนาคตได เพราะวา กระบวนการประชมกลมโดยผประสาน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 186

การประชมจะท าใหเดกหรอเยาวชนไดแสดงออกถงความรสกในการท าและรบผดชอบตอการกระท าของตน และจะท าใหเดกหรอเยาวชนและผเกยวของทกฝายเขาใจความรสกและผลทผเสยหายไดรบ และแสวงหาแนวทางในการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนตลอดจนก าหนดมาตรการในการปองกนมใหเดกและเยาวชนกระท าความผดอก จากผเขารวมประชมทกฝาย โดยใหค านงถงความรสกและจตใจของผเสยหาย รวมทงการชดเชยเยยวยาความเสยหายแกผเสยหาย โดยไมตองค านงถงตวเงนเปนส าคญ ซงมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาน เนนแกไขพนฟ คนหาสาเหตการกระท าความผด เพอก าหนดแนวทางปรบปรงแกไข เพอใหเดกและเยาวชนกลบเขาสสงคมไดอยางปกตสขและไมหวนกลบไปกระท าความผดซ าอก ใหลดการกระท าความผดซ า

(ปรชวน จนทรศร 3 พฤษภาคม 2559) : การแยกแยะประเดนของปญหาจรงๆ ทท าใหเดกไปกระท าผด ยงไมชดเจนเพยงพอ ท าใหกระบวนการการน าไปสการแกปญหา เปนไปในแบบเดยวกนหมด หรออกนยยะ กฎหมายอาจจะเขยนไวกวางเกนไป และในสวนการด าเนนงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ไดเขามามสวนรวมในกระบวนการบ าบด กระบวนการดแล ซงกมการก าหนดบทบาทของแตละฝายไวอยางกวางๆ

(วนดดา ปยะศลป 28 เมษายน 2559) : สามารถท าใหเกดความเขาใจของคขดแยง แตตองถกหลก เพราะการทครอบครวเผชญกบกฎหมาย จะท าใหครอบครวปรบเปลยนตนเองได แตตองเหมาะกบเวลาและถกกระบวนการ

(จรญ ภกดธนากล 6 เมษายน 2559) : หลกการเบองตนในชนกอนการประชมจะตองผานกระบวนการใหค าปรกษา (Consult) โดยเฉพาะกบเดกทกระท าผด ตองผานกระบวนการไดรบการใหค าปรกษา กอนทจะมาเขารวมประชม เพราะจะท าใหเดกเกดการส านกผดกอน เพราะถาไมเกดการส านกและน าไปสความลมเหลว สงคมไมใหอภย และยงแคนเคองไปถงพอ แม และทงครอบครว

(วชรนทร ปจเจกวญญสกล 18 เมษายน 2559) : การประชมกลมครอบครวและชมชน ทส าคญคอ ตองใหเดกหรอเยาวชนยนยอม และเหนดวยกบแผน ไมใชครงเดยว พอเดกเหนดวยและไปตความวาเดกยนยอม คอพอท าแผนเสรจ ตองมาถามเดกดวย หรอเดกมสวนรวมวาเดกเหนดวยหรอไม กคอถาเดกมใจเตมรอยกจบ แตถาเดกไมอยากท ากไมส าเรจ คอเดกตองมสวนรวมในการตดสนใจ และแผนทท า อาจจะเปน แผนหนง สอง หรอสามกได ไมใชเปนแผนเดยว เพราะจะตองมแผนเรงดวน แผนระยะยาว เชน เดกตดยาเสพตด แผนเรงดวน กตองไปบ าบดกอน สวนอาชพ การศกษา เปนแผนระยะยาว อยทเขาปรบตวไดหรอไม เพราะแผนตองมอยางนอย 2-3 แผน

(วนชย รจนวงศ 20 เมษายน 2559) : ตองมการเตรยมตวมากอน ถาครงแรกไมได ขอสรป ตองท าใหม เพราะครงแรกความโกรธ ยงมอยเแตกตองเตรยมตว เพอไมใหเสยอนาคตเดก

(สมพร อนทรแกว 26 เมษายน 2559) : กระบวนการนมนตองเปน Individual และการ Counselling ตองเปน Individual ภายใตสถานการณ ระดบความรนแรงของปญหาทแตละคนประสบ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 187

(สรรพสทธ คมประพนธ 12 เมษายน 2559) : กอนทจะประชมตองม การใหค าปรกษา เชน การใหค าปรกษาโดยนกสงคมสงเคราะห (Social Work Counseling) แตบางกรณอาจตองใชนกจตวทยา (Psycho-counseling) ซงกระบวนการใหค าปรกษา ไมไดหมายถงการท ารปแบบเดยว ตองมสองรปแบบ โดยเฉพาะเดกกระท าความผดทมปญหาทางจตใจดวยตองม Psycho-counseling กอน

3. อะไรเปนสาเหตหลกหรอเปนปญหาและอปสรรค และขอทาทายในการด าเนนการ การประชมกลมครอบครวและชมชน ทไมประสบความส าเรจ

(กตตพงษ กตยารกษ 30 พฤษภาคม 2559) : ในสวนของสงคมและชมชนนน สงคมจะรบไดกตอเมอกระบวนการสามารถน าไปสการส านกผลของการกระท าของผกระท าผดและการใหอภยจากผเสยหาย และในระบบยงมทางเลอกในการลงโทษทเหมาะสม ทมาก ากบ เพอใหผเสยหายแนใจวาผกระท าผดส านกในการกระท าจรงหรอไม ระบบรองรบกมสวนส าคญทตองสามารถท าใหเรองนเปนจรงได

(วศษฐ วศษฐสรอรรถ 22 เมษายน 2559) : การด าเนนการตองมหลกการเชนมการจ าแนกคดและตองด าเนนการเปนรายกรณโดยเฉพาะอยางยงในเกณฑทสถานพนจด าเนนการไดตามกรอบของกฎหมาย และเสนอความเหนไปยงศาลในรายทนอกเหนอขอบเขตการด าเนนงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน แตการด าเนนการในทงสองกรณควรยดโยงและไมซ าซอนกนเพราะมความสนเปลองและเหนวาไมจ าเปนตองด าเนนการทกรายไป การเนนการด าเนนงานในทางปรมาณนนอาจจะท าใหเกดผลเสยมากกวาผลดเมอปรากฏวากระบวนการดงกลาวไมสามารถแกไขปญหาการกระท าผดของเดกและเยาวชนได

(ชชวาลย สขสมจตร 2 พฤษภาคม 2559): เนองจากมการรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนฯมาตงแตป พ.ศ. 2546ปจจบนป พ.ศ. 2559 ผทเกยวของมประสบการณมากกวา 10 ป คดวาควรใหมการส ารวจสภาพปญหาๆ ทเกยวของและวเคราะหประเดนปญหาใหชดเจนกอน ตวอยางเชน ปญหาเจาหนาทรฐอาจขาดทกษะทจะท าใหการด าเนนกระบวนการประชมกลมฯ อยางมความรและความเขาใจเพอใหเดกและเยาวชนทกระท าผดไดเกดความรสกส านกผดและเกดความรบผดชอบและชดเชยหรอชดใชความเสยหายทผเสยหายไดรบ ท าใหผเสยหาย ผกระท าผดและชมชนไดรบการฟนฟกลบสความเปนอยทดภายหลงจากไดรบความเจบปวดและความเสยหาย

(ปรชวน จนทรศร 3 พฤษภาคม 2559): การแยกแยะประเดนของปญหาจรงๆ ทท าใหเดกไปกระท าผด ยงไมชดเจนเพยงพอ ท าใหกระบวนการการน าไปสการแกปญหา เปนไปในแบบเดยวกนหมด หรออกนยยะ กฎหมายอาจจะเขยนไวกวางเกนไป และในสวนการด าเนนงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน ไดเขามามสวนรวมในกระบวนการบ าบด กระบวนการดแล ซงกมการก าหนดบทบาทของแตละฝายไวอยางกวางๆ แตการเขยนเปดกวางไวกด ถาสวนอนๆในระบบทเกยวของม

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 188

ความเขาใจในเรองความตางของเดกและเยาวชนเพยงพอกไมมปญหา แตถาสวนตางๆ ภายในระบบยงไมเขาใจและรองรบในหนาทไดกฎหมายทเขยนไวอยางกวาง ๆ จงไมมความชดเจนวาตกลงแตละฝายจะตองท างานอยางไรกบใครบาง โดยสวนใหญในการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนของไทยยงไมคนกบกระบวนการท างานกบครอบครวและชมชน มกจะเปนกระบวนการท างานกบเดกและและเยาวชนเปนกลมซงกยงมปญหาในการด าเนนการ เชนความเหมาะสมของสถานททน าเดกและเยาวชนทมปญหาแตกตางหลากหลายรวมกน หรอปญหาเกยวกบการจดโครงการฝกอบรมใหเดกเปนกลมอาจไมตรงตามสภาพปญหาและความจ าเปนของเดกแตละราย (วนดดา ปยะศลป 28 เมษายน 2559) : การยอมรบของผ พพากษาเปนหวใจหลก ถาผพพากษาไมยอมรบ กระบวนการทท ามาทงหมด กไมมผล ผพพากษาเปนหวหนาทมของการท างานทงหมด ถาผพพากษาไมเขาใจกระบวนการกจะไปไมได และการเลอกคดกตองเปนผพพากษาเปนผเลอก ในดานเงอนเวลา ยงท าไดเรวจะยงไดผลเรว รวมทงการตดตาม ประเมนผลของผพพากษาเจาของส านวน ซงจะตองมความรวา จะตดตามอะไร ทไหน แบบไหน อยางไร และเปนผน าในการท างานกยงท าใหระบบตามหลง กระชบขนมา ความเหมาะสมของกระบวนการท างาน จะตองมเจาหนาททมความร ความเชยวชาญ ประสบการณของทมสหวชาชพ โดย เฉพาะ ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห แพทย ทเปนทมสหวชาชพ ตอนน ความเหมาะสมในกระบวนการท างานของศาล ตอนนยงไมม ควรเปนกระบวนการท างานของทมงานทงในศาลและทมงานสหวชาชพภายนอกศาล (Intra department and Inter department) คองานศาลเองทท าอย ในศาล มผพพากษาสมทบกบนกจตวทยา และพยายามจะเอาสหวชาชพอนเขามาชวย ระบบภายในศาล ทกฝายจะตองรและเขาใจตรงกน และตางฝายจะตองเคารพแนวทางในความคดเหนและการตดสนใจในทางวชาชพซงกนและกน และทกฝายท างานประสานกนได ในบางพนทไมมวชาชพทเกยวของแตใหคนใดคนหนงท าไปโดยท ไมมการตดตามผล วากรณหรอคดทสงไป ไปถงตรงไหน แบบไหน อยางไร อนนคอกระบวนของ Intrastructure ของ departmentซงขาดระบบในการตดตามประเมนผล การท าความเขาใจกบกลมบคลากรสายตางๆ ระหวางหนวยงานภายใน มความส าคญเปนอยางมาก คอถาภายในไมชดเจน เวลาไปท างานกบภายนอก เชนภบ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน หรอหนวยงานอนๆ ซงแตกตางออกไป กตองท างานคกน เชน สถานพยาบาล โรงพยาบาล คอทงหมดตองท างานรวมกน

- ความตอเนองในการท างานระยะยาว ศาลเพงจะมาเรม ทงๆ ทจรงๆ กฎหมายมมาตงนานแลว และถาเกดเรมแลวตองมงเนนงานทางวชาการ การแลกเปลยนเรยนรกบผเชยวชาญ งานวจย ทเปนการเรยนรจากรายกรณ (Case-based learning) ตองมความตอเนองในการท างาน ขณะนยงไมมผเชยวชาญดานปญหาเดกเดกและเยาวชนอยในศาล ควรตองมการพฒนา จะพฒนาไปดวยความรสกไมได ตองเปนแนวทางการพฒนาทมฐานรองรบ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 189

(จรญ ภกดธนากล 6 เมษายน 2559) : ผประสานการประชมกลมครอบครวและชมชน ตองจดใหมการใหค าปรกษาและใหมผประสานการประชม อาจจะเปนอาสาสมคร เพราะฉะนนเราตองขออาสาสมครหรอบคคล ผทเกษยณ หรอผพพากษาสมทบ หรอผทรงคณวฒ มการใหค าปรกษาหารอ มการจดเตรยมการกอนการประชม (Pre-conference) กอนทจะ เขาสระบบการประชมกลมฯ

(วชรนทร ปจเจกวญญสกล 18 เมษายน 2559) : ขนอยทสภาพของเดกหรอเยาวชน เชนการใหเดกเรยนหนงสอ แตบางคนเรยนไมได คลายๆ กบเปนการไปคมขง คอเดกบางคนสมองไปไมได ตองดสภาพเดกหรอเยาวชน ทงดานจตใจ สตปญญา ทกอยาง ตองดแบบองครวม และดวาควรจะไปทางใด ไมใชวาผใหญไปชให เพราะเดกตองมโอกาสเลอก และการประชมกลมครอบครวและชมชน ทส าคญคอ ตองใหเดกหรอเยาวชนยนยอม และเหนดวยกบแผน ไมใชครงเดยว พอเดกเหนดวยและไปตความวาเดกยนยอม คอพอท าแผนเสรจ ตองมาถามเดกดวย หรอเดกมสวนรวมวาเดกเหนดวยหรอไม กคอถาเดกมใจเตมรอยกจบ แตถาเดกไมอยากท ากไมส าเรจ คอเดกตองมสวนรวมในการตดสนใจ และแผนทท า อาจจะเปน แผนหนง สอง หรอสามกได ไมใชเปนแผนเดยว เพราะจะตองมแผนเรงดวน แผนระยะยาว เชน เดกตดยาเสพตด แผนเรงดวน กตองไปบ าบดกอน สวนอาชพ การศกษา เปนแผนระยะยาว อยทเขาปรบตวไดหรอไม เพราะแผนตองมอยางนอย 2-3 แผน

(วนชย รจนวงศ 20 เมษายน 2559) : ในทางปฏบตควรมการระดมใชทรพยากรรวมกนระหวางศาลเยาวชนและครอบครว กบสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน ซงตางฝายมทรพยากรทสามารถน ามาบรณาการท างานรวมกนภายใตระบบและกระบวนการเดยวกนเปนตนวา นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห พนกงานคมประพฤต เปนตน ควรมการก าหนดหลกการและกฎเกณฑในการท าหนาทของแตละวชาชพใหมความชดเจน เชนผทท าหนาทในการประสานการประชม ตามแนวทางของตางประเทศเชนประเทศนวซแลนดซงเปนตนแบบของกระบวนการดงกลาวจะมอบหมายใหนกสงคมสงเคราะหวชาชพทผานการฝกอบรมดานการพทกษและคมครองสทธเดกเปนผด าเนนการ ซงภาระกจหลกในกระบวนการดงกลาวไดแกการท างานในลกษณะเปนการบรหารจดการเปนรายกรณไปตงแตเรมตนกระบวนการจนกระทงสนสดกระบวนการเมอทกฝายไดมการด าเนนการตามเงอนไขทไดมการตกลงกนไวในแผนแกไขบ าบดฟนฟ ในการประชมกลมครอบครวและชมชน

(สมพร อนทรแกว 26 เมษายน 2559) : เนองจากวา ทงนกจตวทยาหรอผพพากษาสมทบ จะตองท างานเชอมตอกบผพพากษา การท าความเขาใจ และการท าระบบ ตองไมใชเปนงานงอก งานฝากหรองานตามอธยาศรย ซงมนตองเปนงานทอยภายใตระบบ และมนตอง flow แต การ set ระบบภายในยงไมชด และความเขาใจของผพพากษายงมนอย เพราะฉะนนจะมแคบางคนเทานนทเขาใจและสง case หรอใหความส าคญกบเรองน เพราะ การ set ระบบ ตองมการจดการ และท าใหเกดความชดเจน และมกระบวนการทท าใหเกดการยอมรบ เพราะวาถาผพพากษาไมเปนตวตง กระบวนการนจะลมเหลว

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 190

(สรรพสทธ คมประพนธ 12 เมษายน 2559) : การปรบพฤตกรรมของเดกและการกลบคนสสงคม แตระบบปจจบนแมวาเขยนไดคอนขางด แตวาไมไดดเรองการกลบคนสสงคม ดแตเฉพาะทางดานรางกายและจตใจในแผนบ าบดฟนฟ ไมไดดวาเอากลบไปในครอบครวชมชนอยางไร กระบวนการใหค าปรกษา ไมไดหมายถงการท ารปแบบเดยว ตองมสองรปแบบ โดยเฉพาะเดกกระท าความผดทมปญหาทางจตใจดวยตองม Psycho-counseling กอน เชน เดกฆาพอตวเอง เพราะพอใชความรนแรงกบทกคนในบาน อนนจะเขากระบวนการประชมทนทไมไดตอง มการ Psycho-counseling มการบ าบด ทใหเหนวาการกระท าของคณแมวาเปนการกระท าทตอบโตความรนแรง แตวาเปนการกระท าทไมถกตอง และฆาพอตวเอง แตสงคมเหนใจวาถกพอขมเหงรงแก แตไมไดหมายความวา ไมตองรบผดชอบ แตตองไมไดรบผดชอบแบบเขาคกหรอสถานพนจ แตตองมาผานกระบวนการ แกปญหา เยยวยาสงคม โดยเฉพาะบคคลในครอบครวคนอนทไดรบผลกระทบจากการฆา เชน มารดา เพราะแมวาถกพอท ารายทบต แตกยงมความรกผกพนตวพอ และพอมบทบาทส าคญในการเลยงดครอบครว เพราะฉะนนตรงนตองไปรวมคดแกปญหาวาจะแกอยางไร เชนบ าบดทงครอบครว ไมใชน ามาประชมกลมเลย ตองบ าบดกอน และการประชมกเปนการบ าบดทงสองฝายอยในนน ในบางกรณน าโรงเรยนเขามาดวย ในสหรฐอเมรกาใหบทบาทของโรงเรยนคอนขางมาก เชน การสงใหเขารวมกจกรรมตางๆหลงเลกเรยน หรอ เวลากลางคนเดกอาจจะอยในสถานควบคม เพราะวาเดกมปญหาพฤตกรรมรายแรง เพราะฉะนนตองควบคมตวมาสงโรงเรยน และกลบบาน แตวากลางวน มาเรยนหนงสอ อาจจะรวมกบเดกธรรมดาทวไป หรอเดกทมปญหาดวยกน เชน เดกออทสต ค ซงไมสามารถควบคมตนเองได เปนตน

4. คดวาอะไรเปนปจจยสงเสรมใหการด าเนนการการประชมกลมครอบครวและชมชนประสบความส าเรจ

(กตตพงษ กตยารกษ 30 พฤษภาคม 2559) : ระบบรองรบมสวนส าคญทตองสามารถท าใหเรองนเปนจรงได คดวาการอธบายเรองกระบวนทศนงานยตธรรมเชงสมานฉนท จ าเปนตองมกระบวนการทท าใหทกฝายเขาใจ และการสมานฉนท โดยการประชมกลมครอบครว ของไทยการทคนมาด าเนนการในกระบวนการ หรอ facilitator ตองไดรบการฝกอบรม หรอคนทเขาใจอยางแทจรง ถาคนทเปน facilitator ไมเขาใจ กระบวนการนไมสามารถบรรลเปาหมายไดเลย และในทสด สงทไดมาไมไดเปนเรองการส านกผดทแทจรง หรอไมสามารถน าไปสการใหอภยได แนวทางในการลดคดความในชนศาล โดยการใหผใหญเขามา เปนคนด าเนนการท าใหคกรณยอมตามนน ไมไดเปนไปตามความยนยอมอยางแทจรง และจะท าใหกระบวนการเปนเพยงรปแบบไมไดน ามาสเนอหา ความเขาใจตรงนจรงๆ กคอวามความส าคญ การทศาลไดพยายามน าเอา ผพพากษาสมทบหรอผเชยวชาญเขามาด าเนนการในระบบและกระบวนการนนสามารถท าไดแตตองท าความเขาใจและมการฝกอบรมอบรม

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 191

อยางเหมาะสมเพอใหเกดความเขาใจและด าเนนการตามแนวทางเดยวกน นอกจากความเขาใจ ความเปนกลาง ความไมฝกใฝฝายใด และเปนเรองทไมมผลประโยชนเขาเกยวของแลว ทกฝายตองเขาใ จตรงกนวากระบวนการดงกลาวในมมมองของทงฝายผกระท าผดและฝายผเสยหายเหนวาเปนเรองทมความส าคญ เพราะเปนเรองททงสองฝายเปนผทมสวนไดสวนเสยของตนโดยตรง ถาคนทเขาไปท าหนาทตรงนไมไดรบการยอมรบจรงๆ กจะมผลตอจดมงหมายทแทจรงและขอสรปของกระบวนการน และอาจท าใหเกดความเหนทขดแยงวา ผกระท าผดควรจะไดรบโทษ มากกวามาตรการทผานกระบวนการสมานฉนท หรอควรถกด าเนนคดมากกวา หรออาจจะน าไปสความคดและเชอวาเปนเรองทมผลประโยชนเขามาเกยวของ เพราะฉะนนผเขามาท าหนาทตองไดรบการยอมรบและรบรองอยางเหมาะสม ไดรบการฝกฝนและอบรมทด รวมทงมการขนทะเบยนในการด าเนนการ เปนทเชอถอในการด าเนนการในระบบและกระบวนการดงกลาว

(วศษฐ วศษฐสรอรรถ 22 เมษายน 2559) : เปนกระบวนการทมความละเอยดออน ตองใชความรความช านาญและทกษะของผด าเนนการแตละฝาย เทาทผานมาการจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนทกระท าผดภายใตการด าเนนงานของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนด าเนนการมาดวยดโดยเฉพาะอยางยงในชนของการประชมกลมครอบครวและชมชนทงนบคลากรทท าหนาทในกระบวนการมความร ความเขาใจ ตลอดจนทกษะในการด าเนนการ แตยงมความไมชดเจนอยบางในขนตอนของการตดตามและก ากบการด าเนนการตามแผนแกไขบ าบดฟนฟดงกลาว ซงเหนวาอาจใหองคกรภายนอกเขามามบทบาทในการด าเนนการดงกลาวโดยกรมพนจและคมครองเด กและเยาวชนมความยนดใหเขามาสนบสนนการด าเนนการในขนตอนดงกลาว และขณะนกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนไดเสนอใหมการแกไขกฎหมายในสวนทยงขาดความชดเจน รวมทงมการรวมมอกบองคกรระหวางประเทศทเกยวของกบการคมครองเดกเขามาศกษาวเคราะหและแสวงหาแนวทางส าหรบการปรบปรงแกไขกระบวนการใหมความชดเจนและเหมาะสมตอไป

(ชชวาลย สขสมจตร 2 พฤษภาคม 2559) : กระบวนการจะตองเปดโอกาสใหทกฝายไดท าความเขาใจปญหาหรอคดทเกดขนรวมทงเรองอนๆ ใหครบถวน ถกตองและตรงกน และเปดโอกาสใหแสดงออกทางความรสกอยางเปดเผย จนเกดความรสกความรสกเหนอกเหนใจ เขาถงจตใจซงกนและกน ใหอภยกน สดทายจนเกดความคดรวมกนทจะหาแนวทางในการเยยวยาแกปญหาใหทกฝายพงพอใจซงกนและกนตอไป

(ปรชวน จนทรศร 3 พฤษภาคม 2559) : เดกและวยรนเปนวยแหงพลง ถาพลงทน าไปใชในกจกรรมทเปนท าใหเกดความเสยหายและยงมสงแวดลอมทเปนปญหาอก เดกกจะท าแตในสงทเปนผลลบตอสงคม คดวาถาศาลเยาวชนและครอบครวเปนสถาบนทจดประกายในการแกไขปญหาดงกลาว กจะมผลสะเทอนไปยงจดอนๆ ใหเกดการพฒนาสงคม และสงแวดลอมทดส าหรบเดก ถาสงคมเปนปญหาอยางเชนทกวนน เดกกตองมาถงศาล ถาศาลไมไดบอกให สงคมตองมารบผดชอบดวย มนกจะ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 192

สะเทอนเปนทอดๆ ทนศาลตองสะทอนปญหาของเดกและเยาวชนทแผชญอยใหดง ใหกระแทกไปยงจดตงตนทเดกและเยาวชนยงไมไดกระท าผด และจะท าใหเกดผล ไดอานสงคกบเดกและครอบครวจรงๆ อกประการหนงสงแวดลอมของครอบครว คอครอบครวทตกระก าล าบากมลกเอาไปท างาน และปลอยปละละเลย ไมมระบบทเออใหครอบครว สามารถมาท างานโดยทมระบบการแลลกใหมคณภาพได สภาพแบบนตองถกสะทอนใหสงคมเหนเพอจะท าใหเกดการเปลยนแปลงในเชงโครงสราง การท างาน ทกษะการท างานตางๆ ของระบบทจะมาเกอหนนการท างานของศาล ตองมกระบวนการสราง มตงแตการตดตามประเมน การวางแผน กระบวนการบ าบดตางๆ คอตองมองวา หนวยปฏบตงานมความพรอมและมความเชยวชาญทตองเตมความรความเขาใจ คอกฎหมายทออกมามผลบงคบใช แตการเกอหนนดานบคลากรยงไมม

(วนดดา ปยะศลป 28 เมษายน 2559) : ความเหมาะสมของกระบวนการท างาน ซงประกอบดวยความร ความเชยวชาญ ประสบการณในการด าเนนงานของทมสหวชาชพ โดยเฉพาะผพพากษาสมทบ นกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห แพทย ทเปนทมสหวชาชพ คอการท างานเปนทมภายในศาล และการท างานเปนทมระหวางกน ทงในสวนของกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กบทมศาล และความตอเนองของการท างานระยะยาว เพราะการท างานทสม าเสมอระยะยาว รวมกบมการ Conference แลกเปลยนเรยนรในกลมทท างาน รวมกบผเชยวชาญ เชนจตแพทยเดกและวยรน จะชวยท าใหเพมพนความร และทกษะการแกไขปญหาในการท างาน ซงอาจน าไปสการวจยจากการเรยนรจากรายกรณ (Case -based learning) ไปสแนวทางการท างานประจ าไปในขณะเดยวกนกบการรวบรวมขอมลและวจย ( Routine to Research) สามารถท าใหเกดการแลกเปลยนเรยนรในระดบภาคและระดบประเทศตอไป คอถาศาลเยาวชนและครอบครวท างานในลกษณะเชงรก (Proactive) โดยท างานกบครอบครวและชมชน สดทายชมชนจะเขาใจทศทางและเขามามสวนรวมในกระบวนการดแลเดกและเยาวชนในชมชนรวมกบครอบครว

(วชรนทร ปจเจกวญญสกล 18 เมษายน 2559) : การประชมกลมครอบครวและชมชนจะประสบความส าเรจไดขนอยทสภาพของเดกหรอเยาวชน เชนการใหเดกเรยนหนงสอ แตบางคนเรยนไมได คลายๆ กบเปนการไปคมขง คอเดกบางคนสมองไปไมได ตองดสภาพเดกหรอเยาวชน ทงดานจตใจ สตปญญา ทกอยาง ตองดแบบองครวม และดวาควรจะไปทางใด ไมใชวาผใหญไปชให เพราะเดกตองมโอกาสเลอก และการประชมกลมครอบครวและชมชน ทส าคญคอ ตองใหเดกหรอเยาวชนยนยอม และเหนดวยกบแผน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 193

ผนวก ข รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group)

รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 9 สงหาคม พ.ศ. 2559 ณ หองประชมศาลอทธรณ ชน 8 อาคารศาลอทธรณ ถนนรชดาภเษก กรงเทพมหานคร 1. นายสทธศกด วนะชกจ รองประธานศาลอทธรณภาค 7 2. นายมขเมธน กลนนรกษ ผพพากษาหวหนาศาลประจ าส านกประธานศาลฎกา 3. นายอาเลก จรรยาทรพยกจ อธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 4. นายชยพรรษ เสรมสวรรณ รองอธบดผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 5. นางสวนต อบลเลศ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 6. นางอารเออ สนใจ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 7. นางเฉลมศร สพานชวรภาณ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 8. นางมาลาด สขเจรญสน ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 9. นางลดดา เฉลมกาญจนา ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 10. นางอนงรตน คงลาภ ผพพากษาหวหนาคณะในศาลทรพยสนทางปญญาและ การคาระหวางประเทศกลาง 11. นางกรกมล บรรกษกล ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน 12. นางรตนาวรรณ เลศฤทธศรกล ผอ านวยการส านกงานประจ าศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดปทมธาน 13. นางสาวอนสรา แจงสวาง นกจตวทยา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน 14. นางสาวรงรตน สวนาคกล นกจตวทยาช านาญการพเศษ ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 15. นายนรนทร ภรมยลาภา ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (มนบร) 16. นางสาวสรพชญ เลศชาญวทย นกจตวทยาศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (มนบร) 17. นางวรญรดา นพษธ ารง ผอ านวยการส านกอ านวยการประจ าศาลเยาวชนและ ครอบครวกลาง (มนบร) 18. นางสาวนพพร ศวโมกข ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (มนบร) 19. นายวชระ โฆษตวฒนะกล ผพพากษาหวหนาคณะชนตนในศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดนนทบร 20. นางรตนาภรณ สกณ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 21. นายปยะณฐ แยมสรวล นกจตวทยาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 194

22. นายสนทศน นภาวงศ ผพพากษาหวหนาคณะชนตนในศาลจงหวดธญบรชวยท างาน ชวคราวในต าแหนงผพพากษาหวหนาคณะชนตนในศาลเยาวชน และครอบครวจงหวดปทมธาน 23. นางสาวชตมา พวงสาตร เจาหนกงานศาลยตธรรมช านาญการ รายชอผ เข ารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 19 ส งหาคม พ .ศ . 2559 ณ หองประชมศาลเยาวชนและครอบครวกลาง กรงเทพมหานคร 1. นายนรนทร ภรมยลาภา ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง มนบร 2. นางสาวนพพร ศวโมกข ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง มนบร 3. นางสาวสรพชญ เลศชาญวทย นกจตวทยาปฏบตการ ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง มนบร 4. นางณฐน ชพจนเจรญ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 5. นางรตนาภรณ สกณ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 6. นางกรกมล บรรกษกล ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน 7. นางสาวอนสรา แจงสวาง นกจตวทยาปฏบตการ ศาลเยาวชนและครอบครวปทมธาน 8. นายสมญา เกยวฝน พนกงานคมประพฤตช านาญการ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 9. นายรชภม พลเพชร นกวเคราะหนโยบายและแผน กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 10. นายไพโรจน เจยมสบตร อยการผเชยวชาญ ส านกงานอยการพเศษฝายคดเยาวชน 11. นางสาวอทยวรรณ แจมสธ อยการผเชยวชาญ ส านกงานอยการพเศษฝายคดเยาวชน 12. อาจารยอารณย ววฒนาภรณ รองคณบดฝายบรหาร วทยาลยรฐกจ มหาวทยาลยรงสต 13. อาจารยกตตศกด รกษาชาต นกจตวทยาประจ าโรงเรยนสาธตแหงมหาวทยาลยรงสต 14. พนต ารวจเอก ดร. อภรฐ พมกมาร ผก ากบสถานต ารวจนครบาลบงกม 15. นางสาววาสนา สายเปา ทปรกษากฎหมาย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 16. นายวชรพงษ เมองศร ทปรกษากฎหมาย ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง มนบร 17. รอยต ารวจเอกอครชย ชมชน รองสารวตรกองก ากบการสวสดภาพเดกและสตร 18. รอยต ารวจโท เสร สมานค า รองสารวตรกองก ากบการสวสดภาพเดกและสตร 19. ดาบต ารวจ ศรบรณ เชยจตร ผบงคบหมงานสบสวน กองก ากบการสวสดภาพเดกและสตร 20. ดาบต ารวจสทธพงษ พงษกง ผบงคบหมงานสบสวน กองก ากบการสวสดภาพเดกและสตร 21. ดาบต ารวจ มรพงศ ล าภา ผบงคบหมงานสบสวน กองก ากบการสวสดภาพเดกและสตร 22. นางภาณ นมเฉลม ทปรกษากฎหมาย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดปทมธาน 23. นายวนชนะ สอนสบ เยาวชน 24. นางรงทพย สอนสบ ผปกครองเยาวชน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 195

25. นางสาวปราณ มาสะแลว ผปกครองเยาวชน 26. นายณฐวฒ ออกกระฐน ผปกครองเยาวชน 27. นางสาววชดา พงษศกด ผปกครองเยาวชน 28. นางสาววรสรา ธนาสนตพงศ เยาวชน 29. นายปยะณฐ แยมสรวล นกจตวทยาปฏบตการ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร 30. นายณฐวฒน คสวางศร เยาวชน 31. นางสาวปนดดา ภมประเทศ ผปกครองเยาวชน รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 5 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ หองประชมศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน 1. นายวนย พวงดอกไม ผพพากษาหวหนาคณะชนตนในศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดอทยธาน 2. นายศกดศร เพชรศรทอง ผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน 3. นายศภชาต เลาหอทยวฒนา ประธานผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน 4. นายนพนธ บรณะเรศน ผพพากษาสมทบ และผประสานการประชม 5. นายประยทธ ออนพานชย ผอ านวยการสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จงหวดอทยธาน 6. นางสาวศรเพญ ปานมวง พนกงานคมประพฤตช านาญการ สถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน จงหวดอทยธาน 7. นางสาวณฐฐณ เวยงไชย นกจตวทยาปฏบตการ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดอทยธาน 8. นางสาวสรารตน ทองใบ นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 9. ผปกครองเดกและเยาวชน รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 12 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ โรงแรมรามาการเดนส ถนนวภาวดรงสต กรงเทพมหานคร 1. นางอภรด โพธพรอม ผชวยผพพากษาศาลฎกา 2. นางสาวสนทรยา เหมอนพะวงศ ผพพากษาหวหนาศาลประจ ากองผชวยผพพากษาศาลฎกา 3. นางสาวฐตมา สงวนไทร พนกงานคมประพฤต สถานพนจฯ กรงเทพมหานคร 4. นางสาวค าเพชร วงคภกด พนกงานคมประพฤต สถานพนจฯ กรงเทพมหานคร 5. นางกลยา ธรรมคณ ผพพากษาสมทบ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวด นนทบร 6. นายปยะณฐ แยมสรวล นกจตวทยา ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 196

7. นางลดดา เฉลมกาญจนา ผพพากษาสมทบ ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง 8. นางสาวสนทร ตวนเครอ นกจตวทยา สถานพนจฯ จงหวดนนทบร 9. นายศรณยภทร ไชยพศ นกสงคมสงเคราะห สถานพนจฯ จงหวดนนทบร 10. นางสาวสรารตน ทองใบ นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ กรมพนจฯ 11. นายรชภม พลเพชร นกวเคราะหนโยบายและแผน กรมพนจฯ รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 15 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ หองประชม ชน 5 ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดเชยงใหม 1. นายอาทตย เกยรตศรโรจน ผพพากษาหวหนาคณะชนตนในศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดเชยงใหม 2. นายอภชาต ตรอารยะพงศ ผพพากษาสมทบ และผประสานการประชม 3. นายปรชา ขนทนนต ผพพากษาสมทบ และ ผประสานการประชม 4. นางนภาพร บญพมพประสทธ ผพพากษาสมทบ และ ผประสานการประชม 5. นายเสรมศกด พรหมหาญ ผอ านวยการส านกงานประจ าศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดเชยงใหม 6. นางสาวประภาพรรณ กนทะวงศวาร นกจตวทยาปฏบตการ 7. นางสาวฉตรวไล อฐนาค พนกงานคมประพฤตช านาญการ สถานพนจฯ จงหวดเชยงใหม 8. นายพนาชย วระพนธ นกจตวทยาช านาญการ สถานพนจฯ จงหวดเชยงใหม 9. นางสาวสรารตน ทองใบ นกสงคมสงเคราะหปฏบตการ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน 10. นางสาวจราภรณ ชมบญ นกจตวทยาคลนกช านาญการ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน รายชอผเขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 22 กรกฎาคม พ.ศ. 2559 ณ หองประชมศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา 1. นายสรพนธ สวรรณประดษฐ ผพพากษาประจ าศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา 2. นางนวลนภา ตงจารณฐ นกจตวทยาช านาญการ ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดสงขลา 3. นายศรายธ ทองขวด พนกงานคมประพฤตช านาญการพเศษ สถานพนจฯ จงหวดสงขลา 4. นางสาวเจตนาถ แซเจย นกสงคมสงเคราะหช านาญการพเศษ สถานพนจฯ จงหวดสงขลา 5. นางขตตยา รตนดลก นกจตวทยาคลนกช านาญการพเศษ กรมพนจฯ 6. นางสาวนโลบล สมาลย นกจตวทยาปฏบตการ กรมพนจฯ 7. นายฮมซาห ฮาม ผอ านวยการส านกงานประจ าศาลเยาวชนและครอบครว จงหวดสงขลา 8. นางประภาพร เรองแกว เจาพนกงานศาลยตธรรมช านาญการ หวหนากลมชวยงานคด

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 197

รายชอผ เขารวมการประชมสนทนากลม (Focus group) วนท 25 กรกฎาคม พ .ศ . 2559 ณ หองประชมศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน 1. นางจนตนา จร าไพกล ผพพากษาสมทบและผประสานการประชม 2. นางสภาวด วฒนเสถยร ผพพากษาสมทบและผประสานการประชม 3. นางบรรจงศร พนธเหลา นกจตวทยาปฏบตการศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดขอนแกน 4. นางขตตยา รตนดลก นกจตวทยาคลนกช านาญการพเศษ กรมพนจฯ 5. นายรชภม พลเพชร นกวเคราะหนโยบายและแผน กรมพนจฯ 6. นางสาวณฐกมล กวงแหวน นกสงคมสงเคราะห สถานพนจฯ จงหวดขอนแกน 7. นางสาวพรพรมรณ พรมนอก พนกงานคมประพฤต สถานพนจฯ จงหวดขอนแกน 8. วาทเรอตรสรชย เพชรกล นกสงคมสงเคราะหช านาญการ กรมพนจฯ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 198

ผนวก ค ก าหนดการการรบฟงความคดเหนตอการน าเสนอผลการศกษา

วนท 5 เมษายน พ.ศ. 2560 ณ โรงแรมรามาการเดนส ถนนวภาวดรงสต กรงเทพมหานคร 09.00-09.15 น. ลงทะเบยนและรบเอกสาร 09.15-09.30น. กลาวรายงานวตถประสงคโครงการฯ

- รองศาสตราจารย ดร. เดชา สงขวรรณ คณบดวทยาลยสหวทยาการ มหาวทยาลยธรรมศาสตร หวหนาโครงการวจย

09.30-09.45น. พธเปดการประชมเพอรบฟงความคดเหนสาธารณะ โดย นายสทธศกด วนะชกจ ผพพากษาศาลฎกา

09.45-10.30 น. น าเสนอผลการศกษาวจย โดย รองศาสตราจารย ดร. เดชา สงขวรรณ หวหนาโครงการวจย

10.30-11.20 น. ผทรงคณวฒ วพากษผลการศกษาวจย/ขอเสนอแนะ - นายพระพฒน มหาโพธกลเลขานการศาลเยาวชนและครอบครวกลาง - รองศาสตราจารย อภญญา เวชยชยนายกสภาวชาชพสงคมสงเคราะห - ดร.ขตตยา รตนดลก นกจตวทยาคลนกช านาญการพเศษกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

11.20-12.00 น. ถาม-ตอบ/แลกเปลยนความคดเหนและขอเสนอแนะ 12.00 น. ปดการประชม/รบประทานอาหารกลางวน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 199

ผนวก ง ประเดนวพากษและขอเสนอแนะจากผทรงคณวฒและผเขารวมประชมรบฟงความคดเหน

ตอการน าเสนอผลการศกษาวจย

ดร. ขตตยา รตนดลก นกจตวทยาช านาญการ กรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรม เมอสงเกตจากชอโครงการวจย เบองตนมองวา ควรจะไดรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนทควรจะเปน ตองเปนอยางไร ซงรปแบบทควรจะมในเลมรายงาน ควรจะบอกวาปจจบน รปแบบเปนอยางไร และรปแบบทควรเปน ควรจะเปนอยางไร และถาตองการใหเปนเชนนน ควรจะตองมการด าเนนการอยางไรบาง คาดหวงงานวจยชนนจะตอบโจทยดงกลาว ปจจบนรปแบบเปนอยางไรนน ตองมการก าหนดขอบเขตใหชดเจนวา การประชมกลม ครอบครวและชมชนนนหมายถงอะไร เมอมการทบทวนความหมายของการประชมกลมครอบครวและชมชน หมายถงอะไร มความเปนมาอยางไร เชน วธการกอนการจดประชม เปาหมายการประชมคออะไร วธการควรเปนอยางไร การจดประชมมเปาหมาย วธการอะไร ภายหลงการประชม กจกรรม และวธการท างาน เปาหมาย คออะไร อกสวนทตองมในรายงานวจยเลมน คอ โครงสรางของหนวยงาน โครงสรางการบรหารงานการประชมกลมครอบครว ปจจบนเปนอยางไร (ในชนกอนการฟอง-ชนการพจารณาคด)คณสมบตของผด าเนนการประชม เปนอยางไร หลกเกณฑ กฎหมาย วธการทตามพระราชบญญตมอะไรบาง และแนวทางในการพฒนาบคลากรผทท าหนาทในการคดกรองคด ผทท าหนาทในการเปนผประสานการประชม ผทท าหนาทในการตดตาม เมอมกรอบการด าเนนงานขางแลว น ามาเปรยบเทยบกบสงท ผวจยทบทวนมาจากตางประเทศวาในกรอบทเปนอยเชนนเหมอนหรอคลายคลงกบตางประเทอยางไร ด าเนนการเชนไร เชน กรอบวธการประชมครอบครวของตางประเทศเปนอยางไรบาง กอน ระหวาง หลง การประชม การตดตาม ขนตอนกระบวนการตางๆ และรวมถงผลของการจดการประชม ตองก าหนดเปาหมายของผลดวยวา ผลของการประชม คอ ไดแผนการแกไขบ าบดฟนฟ หรอ เดกไมกระท าผดซ าเพราะปจจยใด เมอกลาวถงเปาหมายของกระบวนการยตธรรมไมวาจะเปนเรองของการหนเหคด หรอ กระบวนการยตธรรมแบบปกต สดทายเปาหมายคอ เดกไมกระท าผดซ าอก เมอมองผลของการจดประชมกลมครอบครวอยางกวาง คดวา ตองมการทบทวนวรรณกรรม ในเรองของปจจยอะไร หรอ วธการอะไร ทจะท าใหเดกไมกระท าผดซ า และการใชการประชมกลมครอบครวนน จะเขามาชวยลดการกระท าผดซ าไดจรงหรอไมอยางไร และหากไดจรงรปแบบใดทสามารถชวยลดการกระท าผดซ าได ซงสามารถบอกไดวา รปแบบทด าเนนการในประเทศออสเตรเลย นวซแลนด แคนาดา เปนอยางไร มบคลากร

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 200

ใดบางเขามาเกยวของ รายละเอยดของแผนเปนอยางไร ผลสมฤทธของการด าเนนการ ประชมกลมครอบครวเปนอยางไร เพอทจะสามารถน ามาเปรยบเทยบและปรบปรงแนวทางใชกบการประชมกลมครอบครวและชมชนของประเทศไทย เบองตนเขาใจวา ขอมลในระดบรายกรณสามารถน ามาวเคราะหไดของประเทศไทยพอสมควร ทงมความคดเหนของผท างาน และผบรหาร ในสวนของทตองเพมเตมคอ รายละเอยดของตางประเทศ เพมการทบทวนวรรณกรรมในทางปฏบตของกระบวนการตางๆของตางประเทศท าอยางไรบาง เพอน ามาเปนขอเสนอแนะตอระบบของประเทศไทยในการปรบปรงการท างานในแตละขนตอน เรมตงแตการคดแยก จ านวนบคลากร ผทจ าเปนตองเขารวมการประชม รวมถง แผนการแกไขบ าบดฟนฟ และระบบการตดตามและสงตอ นายพระพฒน มหาโพธกล เลขานการศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ในการวพากษครงน ขอมองในระดบเชงโครงสรางเปนหลกวาปจจบนมปญหาอปสรรคในการท างานอะไรบาง เมออานงานวจย จะพบวาเปนการวจยโดยเปรยบเทยบกบการด าเนนการของตางประเทศ เชน นวซแลนด ซงจะเนนการรบผดชอบรวมกนกบชมชน สรางความสมานฉนทกบชมชนเสยกอน สวนในประเทศแคนาดา จะเนนการปองปราม (Crime Control) และจะใชการประชมรวมกนระหวางจ าเลย ผเสยหาย และชมชน โดยทไมเนนดวาเดกหรอเยาวชนกระท านนผดกฎหมายขอใด ตองไดรบโทษอยางไร แตจะดความเสยหายวาเปนอยางไร และแนวทางการบรรเทาความเสยหายควรเปนอยางไรมากกวา สวนของประเทศออสเตรเลย นาสนใจอยางมากตรงประเดนทจะใหเจาหนาทต ารวจเขามาเปนตวหลกในการประชมกลมครอบครว โดยอาศยบคลากรหลายๆฝายเขามาชวย ซงเมอเปรยบเทยบกบของประเทศไทยจะเหนไดวา ขอบงคบ ขอก าหนดของประธานศาลฎกาฯ พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวฯ จะมอบอ านาจหนาทหลกใหกบศาลเยาวชนและครอบครวเปนหนวยงานหลกในการด าเนนการการประชมกลมครอบครวเปนหลก ทงในแงของการคดกรองคด การด าเนนการตางๆทจะท าใหเกดการประชมกลมครอบครว จะมผประสานการประชม จะเชญผเกยวของเขามา ซงในสวนนมองวา ในขอเสนอแนะของงานวจยทใหทางศาลตงคณะกรรมการพเศษประจ าศาลเยาวชนและครอบครวในแตละแหงเพอจะชวยก ากบดแล และน าบคคลในชมชนเขามามสวนรวม เพอใหการประชมกลมครอบครวและชมชน ด าเนนการบรรลตามวตถประสงคและเจตนารมณได เชน ผแทนจากอยการ กระทรวงมหาดไทย กระทรวงสาธารณสข และตองการใหเดกเปนศนยกลาง และตองด าเนนการเปนเฉพาะราย ซงในสวนนตรงกบความคดเหนของผมวาในการทจะแกไขพฤตกรรมของเดกและเยาวชนไมหวนกลบไปกระท าผดซ า ไมควรจะมรปแบบตายตว รปแบบการแกไขทดทสดคอ ไมมรปแบบ กลาวคอ ตองเปนการท างานแกไขในแตละคนวาเดกหรอเยาวชนแตละคนขาดอะไร บกพรองในสวนใด แลวเรา

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 201

จะเขาไปเตมเตมในสวนนน แตในปจจบนโครงการตางๆทศาลเยาวชนท าอยนนคงจะเปรยบเสมอนยาขนานตางๆทจะชวยเหลอเดกและเยาวชน โดยมศนยใหค าปรกษาฯ มนกจตวทยา ผพพากษาสมทบ ทชวยดคดกรองเบองตน วาเดกหรอเยาวชนขาดอะไร เชน ขาดวนย จะสงไปยงการฝกทหาร ซงในสวนนการประชมกลมครอบครวและชมชน ในประเทศไทยจะใหประสบความส าเรจกมปญหาอปสรรคหลายดาน เชน จากงานวจยมขอมลวา จ านวนเดกและเยาวชนมการกระท าผดจ านวนเพมมากขน อกทงการด าเนนการจะตองใชทรพยากรและระยะเวลาในการด าเนนการคอนขางมาก ซงตรงนพดไดโดยรวมวา ในงานวจยชนนนอกจากจะดดานโครงสรางรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนแลวนน ควรจะมขอเสนอแนะลงลกตอโครงสรางการท างานของศาลเยาวชนและครอบครวในปจจบน เชน จ านวนของนกจตวทยา หากเปรยบเทยบกบสถตคด ปละ 2,000 กวาคดถอวาเยอะมาก (ประมาณ 10คดตอวน) รวมไปถงผประสานการประชม จะตองท ารายงานเสนอแนะตอศาลอกดวย นอกจากนในศาลเยาวชนและครอบครวตางจงหวดจะมนกจตวทยาเพยง 1 คนเทานน อกทงไมมเจาหนาท บคลากรในสวนของธรการแยกออกมา เพอท าหนาทเปนศนยทด าเนนการมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาโดยเฉพาะ ตองดงเจาหนาทฝายอนมาท าหนาทดานน ฉะนนถาจะด าเนนการประชมกลมครอบครวและชมชนใหส าเรจ มองวาจะตองลงลกไปยงโครงสรางของศาลเยาวชนและครอบครววาควรจะเปนอยางไร มหนวยงานอะไรบาง รองศาสตราจารยอภญญา เวชยชย นายกสภาวชาชพสงคมสงเคราะห ประเดนทส าคญคอวา ปรชญา แนวคดพนฐานในเรองของการประชมกลมครอบครวและชมชน ทผวจยไดกลาวไวแลววา คอ มาตรการทจะชวยในการลดและหนเหเดกออกจากกระบวนการยตธรรม สงทตองคดตอทเปนประเดนค าถามในครงนคอวา เราจะท าอยางไรทจะท าใหรปแบบและกระบวนการนสามารถลดและหนเหเดกออกจากกระบวนการยตธรรมไดในระยะยาวไมใชแคเพยงเฉพาะหนา สงหนงทเปนรากฐานของความคดชดนทผนวกรวมกบกระบวนการยตธรรมสมานฉนทนน ชวยใหเรามโอกาสในการพฒนาสทธของเดกและเยาวชนทพลงพลาดในการกระท าความผด กลาวคอ กระบวนการนเปนกระบวนการทตองการจะลดมลทนหรอลดการตตราเดกซ า แตปญหาทเกดขนในรายละเอยดของพฤตกรรมในการกระท าผดของเดกและเยาวชนนน เหตแหงการกระท าความผดของเดกเยาวชน มหลายสาเหตเพราะฉะนนกระบวนการทจะใชการประชมกลมครอบครวและชมชน เปนเรองทจะตองค านงถงเรองของความละเอยดออน เพราะวามกระบวนการทเราจะตองท าหลายเรอง แตเมออานจะเหนจากการสะทอนบทเรยนวจยเลมนท าใหเหนวา ลกษณะของกระบวนการท างานนถาไมระมดระวงจะมแนวโนมการท างานทเปนลกษณะของการท างานประจ า (Routine) เหตทถามตรงจดนกเพราะวา เวลาทเราเหนในเรองของมตการประชมทงหลาย ในแตละจงหวดของสถานพนจฯและศาล

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 202

เยาวชนและครอบครว ลกษณะของมตการประชม จะเปนลกษณะทคอนขางมแบบแผนและขอเสนอทคลายคลงกน แตในความเปนจรงเหตแหงการกระท าความผด และพนฐานของประเดนดานกาย จต สงคม และการเลยงดของครอบครวของเดกเยาวชนแตละราย มรายละเอยดทเขาตองการการปรบตวทแตกตางกน เพราะเราไมทราบเลยวา ในกระบวนการทเราจดรปแบบของกระบวนการยตธรรมสมานฉนทผานบคคลทเกยวของในชวงเวลานนเดกรสกอยางไร ซงงานวจยชนน อาจจะยงไมถง การสะทอนความรสกการรบรของเดกและเยาวชนวาเปนอยางไร แตมภาพรวมทเปนลกษณะของการยอมรบ มความรวมมอ มการส านกผด เพอท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ แตวาเมอมองขอมลอกชดหนงพบวา ยงมการกระท าผดซ าอยเชนกน ซงในสภาวะนสามารถตงขอสงเกตไดวา ในการพจารณารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชน เราสามารถทปรบรปแบบการประชมกลมไดหรอไม การทเรามรปแบบการประชมกลมทแนนอนเปนเรองทด แตการลงไปในรายละเอยดและการศกษาเงอนไขรายบคคลเปนเรองทส าคญ ประเดนทสอง เมอดกรณศกษา พบวา กระบวนการในการคดกรองเดกเยาวชนทเขากระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชน สวนใหญเปนการคดกรองตามขอก าหนดทกฎหมายก าหนดไว แตในความเปนจรงเราจะพบในรายละเอยดของฐานความผดหลายแบบ เราพบ ในขอเทจจรง ดานอารมณ จตใจ ทมผลในการกระท าความผด เชน เดกหรอเยาวชนทมพฤตกรรมลกขโมยชดชนใน ซงครงแรกอาจจะไกลเกลยและไมฟองคด แตภายหลงพบวายงมการกระท าผดแบบเดม ถงแมครอบครวยายไปตางจงหวด หรอ พฤตกรรมท เดกหรอเยาวชนตดเกม จนตองไปลกทรพย หรอ พฤตกรรมทเดกหรอเยาวชนมความสมพนธกนเนองจากเปนแฟนกน แลวสงผลใหครอบครวไมสบายใจ น าไปสการฟองรองเรยกคาเสยหาย เปนตน จากกรณศกษาเหลาน สงทเราจะพบ คอวา การคดกรองไมใชคดกรองเพยงแควา เดกมความผดขนต าเทานน แตจะตองไปคดกรอง พจารณาประเมนสภาวะเบองตนวาเดกหรอเยาวชนคนใด ทมความเสยงในทางอารมณ จตใจ ทสงผลตอพฤตกรรม และตองการความชวยเหลอตอเนอง ซงจะท าใหเหนภาพตอเนองไปอกวา ในลกษณะเชนน การจดการปญหาโดยใหเดกหรอเยาวชนไปท ากจกรรมบรการสงคม ซงเปนรปแบบโครงการทตายตว อาจจะไมไดน าไปสการแกไขปญหาทางอารมณ จตใจ และพฤตกรรมของเดกหรอเยาวชนได และประเดนขางตนท าใหไปคดตอวา การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนมโอกาสเปนไปไดหรอไม หากเราไดพบเดกหรอเยาวชนทมพฤตกรรมลกษณะเชนนตองการการดแลทตอเนองและตองการระบบในการสงตอเพอทจะท าใหเขาไดอยในการรกษาพยาบาลทางอารมณจตใจ เพราะขณะนอาจจะมความเสยงเปนผปวยทางจตเวชในรปแบบอนอกกไดหากไมไดรบการดแลทเหมาะสม นจงเปนจดทเดกเยาวชนเหลานยงไมมรายงานโดยตรงทจะสามารถสอสารใหเหนวาเดกเยาวชนทมพฤตกรรมเชนนไดมการกระท าผดซ าหรอไม แตน าไปสจดทสามารถคดวา เมอกรณเชนนเราจะจบกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนในลกษณะใด ซงในทางสถานพนจฯมทมสหวชาชพอยแลว ทงนกสงคมสงเคราะห

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 203

พนกงานคมประพฤต นกจตวทยา และมความเปนไปไดหรอไมทจะใหศาลเยาวชนและครอบครวทมขอจ ากดในดานของอตราก าลง ซงท าใหเปนประเดนของนกวชาชพทจะเขามาช วยเสรมและจดท าระบบในการสงตอรวมถงการตดตามผลแหงการตดสนหรอมตของการประชมทเรยบรอยแลว จะมผลอยางไร ในทนไมไดเสนอเพราะวาท างานอยในสภาวชาชพและตองการใหมอตรานกสงคมสงเคราะหเพมเพราะมองวาเปนเรองทยากแตมองวาศาลเยาวชนและครอบครวจะมการพฒนาความสมพนธเชอมโยงไปกบโรงพยาบาล สถาบนการศกษา ในเรองของการท าความเขาใจภาวะสขภาพจตในสวนนหรอไม หรอหากขอจ ากดทางกฎหมายทจ ากดใหท างานไดเพยงเทาน เราจะกลาทจะทะลกรอบผานไปยงพนกงานเจาหนาทตาม พรบ.คมครองเดกฯไดหรอไม เพราะวากลมเดกหรอเยาวชนทเสยงตอการกระท าความผดนนเปนกลมเดกหรอเยาวชนทเปนกลมเปาหมายของ พรบ.คมครองเดกฯอยด ซงสงเหลานอาจจะชวยในการลดภาระของศาลเยาวชนและครอบครวและชวยประเดนในการดแลเดกหรอเยาวชนเปนประเดนทสบเนองและยาวนาน ในอกประเดนหนงคอ บทบาทตางๆ ของผทเกยวของในการท างาน ผพพากษาสมทบ พนกงานคมประพฤต หรอ นกจตวทยา ทเขามามสวนเกยวของ แตละทานถกคาดหวงใหท าหนาทเปนผจดการรายกรณ ปญหาคอวา การจดการรายกรณ เปนวธการทมภาระงาน ภาระหนาททรบผดชอบทหลากหลายและแตกตางกน แตถาดขอบเขตของงานทท าปจจบนนนหมายความวา การท าหนาทเปน Case manager ของทกทานทถกคาดหวง โดยเฉพาะอยางยงในหลายจงหวดขอความรวมมอจากผพพากษาสมทบใหท าหนาททงการเปนผประสานการประชม ผจดการ ผสรปรายงานสงศาล และผตดตามหลงไดแผน ซงภาระหนาทนคอนขางมความซบซอนและมปรมาณงานในรายละเอยดมาก แตวาประเดนทจากงานวจยเลมน คดวา เมอไปโยงกบรากฐานของฐานคดเรองการจดประชมกลมครอบครวและชมชนทจะเนนใหทกทานมามบทบาทในการแกไขบ าบดฟนฟ เพราะฉะนนถาเราเนนวาการเกดขนของการประชมกลมครอบครวและชมชน จะน าไปสเรองของการแกไขบ าบดฟนฟ ซงประเดนการแกไขบ าบดฟนฟเปนประเดนทเราตองจบตามอง และตองมการก าหนดภาระงานใหมความชดเจน เพราะไมใชเพยงแคการประสานการประชม แลวตดตามตามผลการประชม แลวเม อท าครบกสนสดแผนกนเทานนแตตองหมายถงวา คนทท าหนาท Case manager จะตองมความรในประเดนในเรองของการประสานครอบครว การประสานทรพยากร การทจะสบเสาะคนหาสาเหตแหงการกระท าความผด และสงส าคญคอการประเมนสภาวะ ซงหมายรวมถงรางกาย จตใจ อารมณ สงคม และหาปมเหตทท าใหเกดพฤตกรรมในการกระท าความผด ซง ณ จดนในเงอนไขทคอนขางซบซอน แตเปนเงอนไขทคาดหวงสงอาจจ าเปนไปสรปในเรองของการเสรมสรางศกยภาพของคนทถกคาดหวงใหเปน Case Manager ท าหนาทของ Case Manager ไดครบถวน และมความสมบรณมากกวาจะเปน Case Manager ในระดบของการประชมเทานน ถาท าไดจะน าไปสการยกระดบในการพฒนางานในเรองของการประชมกลมครอบครวและชมชน ซงจะเปนการพฒนาไปสงานในระยะยาวมากกวาเปน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 204

การท างานในระยะสน และเชอวาผพพากษาสมทบซงเปนกลไกหลก นกวชาชพทเขาไปมสวนเกยวของ มความพรอมมความเตมใจอยแลว เพยงแตวาจะทะลายวงลอมของกรอบกฎเกณฑ หลกเกณฑตรงนอยางไร เพราะฉะนนระบบสงตอมความส าคญทจะสรางประเดนในเรองของการประสานและอกอยางทนาสนใจ หากเราพบวาเดกหรอเยาวชนทกระท าความผด ไมไดสนสดเพยงแคการบรการสงคม แลวจบจากกนไป แตหมายความวาเราตองการปองกนทจะไมใหเดกหรอเยาวชนเขามาเปนผกระท าความผดซ า ไมทราบวาขอกฎหมายนนจะสงใหเดกหรอเยาวชนเขาสการประชมกลมครอบครวและชมชนอกครงหรอเขากระบวนการยตธรรมปกต แตมขอเสนอทอยากจะใหมองเชอมโยงกนวา ลกษณะของการพฒนาการประชมกลมครอบครวและชมชน น าหนกการท างานตองเปลยนวาเราตองการเปาหมายทเดกและเยาวชนหรอจะเอาเปาหมายทภาระงานของหนวยงานเพราะถาเราจะยนยนตามเจตนารมณของการเกดมาตรการพเศษดงกลาว นนหมายความวา เราจะยดเปาหมายทตวของเดกและเยาวชน ซงการยดเปาหมายทเดกและเยาวชนเปนหลก บทบาทของการท างานของผทมสวนเกยวของ จ าเปนตองขยบตวเปลยนแปลงออกจากหวงโซของงานเอกสาร ขนตอนธรการ จดหมายประชม และอนๆ แตจะท าอยางไรทจะน าไปสในเรองของการแสวงหาทรพยากรส าหรบโครงการใหมๆทจะสงตวเดกเยาวชนไปรบการดแลได เชน ในกรณศกษาทน าเสนอเวลาทเดกหรอเยาวชนมความขดแยงทะเลาะววาทกน นนหมายความวา มลเหตมาจากหลายแบบ แตวามลเหตในลกษณะน เชนการทะเลาะววาทคอไมสามารถควบคมตวเองได มลเหตในลกษณะนบางครงจะขนอยกบฮอรโมนขนอยกบชวงวย ขนอยกบความรอนแรงในเชงพฤตกรรมในตวเดกหรอเยาวชน ในกรณนในตางประเทศจะม Project ทหลากหลายเขามารองรบ แตในประเทศไทยยงไมม Project ในลกษณะนไมวาจะเปนเรองของ Anger management การจดการกบความโกรธของตวเอง หรอ เรองของ Control Emotion การควบคมอารมณตนเอง ซงโครงการเหลานจ าเปนตองมการผลกดนใหเกดเพอทจะท าให Case manager สามารถทจะสงเดกเขาสกระบวนการการปรบการเรยนรของตนเองและเปนการปรบการเรยนรในลกษณะของ Cognitive Learning นนหมายถงวาเปนการปรบการเรยนรในระดบการรคดทางปญญา มากกวาการปรบการเรยนรทเราเปนจ าเลยแลวบอกคนอนวา เพราะฉนกระท าผด และทกคนตองยอมรบวาเราผดจรงเพราะหนงมหลกฐาน พยานชดเจน สองเราผดจรงเพราะวาเราอยตรงนนหากไมผดกคงไมใช ซงเปนการสรางความกดดนบางอยางอย แตถามวา เดกและเยาวชนกลมนตองการตวชวยหรอไม ตองการน าตวเองไปสการเรยนรผาน Project ตางๆ ซงเปนการท างานกบสภาวะทลกมากกวาเดม ซงในสวนนกยงไมทราบวาใครจะเปนเจาภาพในการท าโครงการตางๆ กจกรรมหลากหลายเหลาน ซงควรจะเปดเชอมโยงและสอดคลองกบการทเราจะชวยเหลอเดกใหเดกมโอกาสการพฒนารปกาย จต ส านกของตวเอง บนพนฐานของการกระท าความผดนนๆ และหากเราม Resource เหลานจรงๆ การประสานการสงตอตางๆจะเปนการประสานสงตอทไมใชการสงเดกหรอเยาวชนไปตามสายพาน แตหมายถงการประสานสงตอเพอมความเชอมนวา หนวยงานทจะรบเดกหรอเยาวชนไปนน

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 205

จะท าใหเดกหรอเยาวชนเกดการเรยนร ขณะเดยวกนหากม Case ทมความยาก ซบซอน มความเสยงทางจตวทยา ทไมสามารถดแลตนเองได ตรงจดน จ าเปนตองเสรมการประชมทมสหวชาชพขนในกระบวนการของศาลเยาวชนและครอบครว เพราะท าใหเหนสญญาณบางอยางและสงเดกไปสการแกไขปญหาบางเรองทมความชดเจนได นคอประเดนทเหนวา ถาหากโครงสรางใหญเปลยนไมได เรากตองมาปรบใหเรามตวชวย และมระบบในการรองรบ เพราะฉะนนการเพมอตรากรอบก าลง เปนสงทคาดหวงวา ถามโอกาสเปนไปได ทมสหวชาชพเกดขนเปนเรองจรงไดมากขน แตกทราบวานนเปนเรองระยะยาว แตประเดนในการยกระดบศกยภาพในการประชมกลมครอบครวและชมชน ยกระดบการเพมมาตรฐานการฟนฟเยยวยา ซงคดวามาตรฐานการท างานจะสามารถเทยบเคยงกบตางประเทศได ซงส าคญคอวาเวลาทมเหตการณเกดขนในกระบวนการยตธรรม ไมวาเดกหรอเยาวชนทเปนผเสยหาย หรอ เดกหรอเยาวชนทกระท าผด ทงสองฝายตางไดรบบาดแผลทงสน แลวแตวาจะมกระบวนการเยยวยาอยางไรทจะท าใหบาดแผลเหลานนจางหายไปไดเรว เพราะฉะนนเราตองการคนทเปน Case manager ทยกระดบไปสการท างานเยยวยาอยางมมาตรฐาน มทรพยากรทรองรบ มระบบสงตอทนาสนใจ มกระบวนการทจะตดตามครอบครว และสงเหลานถาวางระบบไดดจะสามารถตอบสนองเจตนารมณกฎหมายได ทงในมตของกระบวนการยตธรรมเชงสมานฉนท และสงส าคญจะสรางคว ามภาคภมใจใหกบคนทท างานทไมใชการตกอยในหวงโซของการท างานประจ า ซงงานประจ าจะกดกรอนการท างานของผทท างาน เพราะฉะนนถากลาทแหวกกรอบวงลอมตางๆ จะสามารถเกดกระบวนการทกลาวมาขนจรงได ลดดา เฉลมกาญจนา ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ในดานการตดตามและสงตอ ทางศาลเยาวชนและครอบครวกลางม โรงพยาบาลตลาการฯ ทสามารถสงตอเดกและเยาวชนทมความจ าเปนได และมการท า MOU กบหลายหนวยงานทเกยวของกบดานเดกเยาวชน และระยะเวลาของแผนการแกไขบ าบดฟนฟ จากรายงานทมการบนทกไววา ระยะเวลาขนต า 1 ป ในขอเทจจรงอาจจะไมเปนเชนนนในทกคด จากประสบการณทไดท า จะตดตามประมาณ 2 ปกวา โดยมเงอนไขเชนใหเดกตองเรยนจบ เปนตน อทยวรรณ แจมสธ อยการผเชยวชาญ ส านกงานอยการพเศษฝายคดเยาวชนและครอบครว 6 ส านกงานคดเยาวชนและครอบครว

การประชมกลมครอบครวนนองคประกอบทส าคญสวนหนงคอ ผเสยหาย อยากจะเหนการศกษากระบวนการทเราประชมกลมครอบครวโดยการค านงถงสทธของผเสยหาย วา ผเ สยหายทเขามาใหความยนยอม รวมการประชมกลมครอบครวแลวนน ไดรบรสทธและความคมครองทกฎหมายมไวใหผเสยหายมากนอยเพยงใด เพราะวา ผเสยหายบางกลมทเปนเดกหรอเยาวชนดวยกน หรอ

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 206

ผเสยหายทมปญญาระดบต า ผเสยหายดอยโอกาสเหลาน จะมกระบวนการทสามารถรองรบไดมากนอยเพยงใด และในทางปฏบตผเสยหายสามารถมผแทนไดในระดบใดเชนเดยวกบผทมอ านาจจดการแทนไดหรอไม ตามประมวลกฎหมาย วธพจารณาความอาญาหรอไม สทธประโยชนหลกของผเสยหาย อาจจะหมายถง การทเขาสามารถมการเรยกรองในทางแพงไดดวย แตถาเขามาประชมกลมครอบครว มายตการด าเนนคดทางอาญาแลว ผลกระทบทางสทธประโยชนดานอนของเขาจะมมากนอยเพยงใด เพอประกอบการตดสนใจทรอบดาน โดยเฉพาะคดอาญาบางประเภทเพยงคดเดยว อาจจะมฐานความผดทเดกเยาวชนถกกลาวหาหลายฐานความผด เชน การลกรถแลวขบไปชน จะมทงขอหาความผดเกยวกบทรพย ความผดตอชวตและรางกาย ความผดตาม พรบ.จราจรทางบก ฐานความผดตางกน ความเสยหายตางประเภทกน การออกแบบแผนการบ าบดฟนฟจะสามารถแกไขไดเปนรายการกระท าความผดหรอไม ซงตรงนมองวาอาจจะเปนเรองซบซอนทบณฑตทางดานจตวทยาจบมาใหมๆ จะมารบภาระงานเชนน เพราะมองวาเราตองการผทเชยวชาญการแกไขบ าบดฟนฟเดกเยาวชนทพลดหลงมาเสนทางนแลว เนองจากปจจบนกฎหมายใหมๆออกมามากมาย เชน ค าสง คสช . ซงค าสง คสช.ในเรองการแกไขปญหาเดกหรอเยาวชนทะเลาะววาททจะตองสงตวเดกหรอเยาวชนกกไวระยะเวลาหนง เรยกพอแมมาวางขอก าหนด วางเงนประกน กระบวนการตามกฎหมายฉบบพเศษเหลานจะทบซอนกบมาตรการพเศษเหลานหรอไม มผลอะไรหรอไม กบการประชมกลมครอบครว อกประเดนหนงในเรองของการออกแบบแผนการแกไขบ าบดฟนฟ ในดานความรความช านาญในดานของศาสตรทางการแพทย ทใชปจจบนรอบรแนชดทจะแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนไดแลวใชหรอไม เชน เดกหรอเยาวชนทมปญหาความซบซอนทางเพศ ซงมอตราโทษไมเกน 5 ป เชนไปลกขโมยชดชนในซงอาจจะไปกอความรนแรงทางเพศมากขนไดในอนาคต ความซบซอนเหลาน ความรทางจตเวชเดกหรอเยาวชนเพยงพอหรอยง และแกไขไดจรงหรอไม เพราะวาจตแพทยทเกงๆหลายทานไดสะทอนใหฟงวาขณะนยงไมสามารถแกไขได ตองเปนเรองทราชวทยาลยจตแพทย ตองผลตบคลากรดานจตแพทยทางคลนคออกมาเพมขนเพอรองรบปญหาดงกลาวซงขอเสนอเหลานออกมาจากนกวชาการกจะสงผลกระทบตอนโยบายทางดานการศกษาของแพทยทจะตองสรางระบบบรการรองรบ เพราะวาขณะนส านกงานอยการสงสดมนโยบายใหใชมาตรการพเศษกบคดเดกเยาวชนมากขน แตประสบปญหาวาพนกงานอยการจะระบทายฟองวาจะสงไปยงหนวยงานใดเพอแกไขปญหาเดกหรอเยาวชนไดตรงจดกบปญหาของเดกหรอเยาวชนไมสามารถก าหนดได เพราะมองวาไมมหนวยงานใดโดยตรงทสามารถแกไขไดจรง กลยา ธรรมคณ ผพพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดนนทบร ปญหาทพบในการประชมกลมครอบครวและชมชน พบวา ผประสานการประชม เพอท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ บางทานยงขาดเทคนคอย เมอเดกเยาวชน พอแมมาคยกบผประสานการ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 207

ประชม การท าแผนการพฒนาแตละรายไมเหมอนกน ซบซอนแตกตางกนไป เทคนคจงเปนเรองส าคญเพอไมใหหลงทาง ระยะเวลาในทางกฎหมายก าหนดใหท าแผนภายใน 90 วน และระยะเวลาโดยเฉลยขนต า 1 ป คดวาระยะเวลาสนไป และระหวางนนจะพบเจอเดกหรอเยาวชนเพยงแค 1 เดอนตอครงหรอ 2 เดอนตอครง ดงนนจงเหนวาระยะเวลาในการแกไขปญหาเดกหรอเยาวชนอาจจะนอยไป จากประสบการณทโรงพยาบาลธญญารกษการบ าบดยาเสพตดบางรายรบการแกไขบ าบดไปแลว 10 ปยงกลบมาตดยาเสพตดซ า ถาจะปรบพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชน อยากจะใหเพมเรองของเทคนคของผประสานการประชม ตองมความสามารถเพอใหเทาทนกบเลหเลยมของทงสองฝายกบระยะเวลาของแผนการแกไขบ าบดฟนฟ หรอ เรองของการพบตวเดกและเยาวชน บางครงอยากจะขอพบ ขอตดตาม แตไมสามารถตดตามได ซงกรอบระยะเวลาของกฎหมายก าหนด1ป แตเหนวาตองตดตามอกแตกไมสามารถท าได ในเรองระบบสงตอ ไดท า MOU ทกหนวยงานทงในระบบการศกษา สาธารณสข วฒนธรรมจงหวด ไดท าระบบสงตอเรยบรอยและไดมระบบทดสามารถท างานได อนงครตน คงลาภ ผพพากษาหวหนาคณะในศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศกลาง อดตหวหนาผพพากษาศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดกระบ ประเดนในการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนศาล ค าถามเบองตนคอ การประชมกลมครอบครวและชมชน จ าเปนตองท าทกคดหรอไม ถามผเสยหายจะตองเขามาตรา 90 ทกคดหรอไม ประการทสอง ถาไมมผเสยหาย สามารถจดท าแผนการแกไขบ าบดฟนฟ หรอ จดการประชมกลมครอบครวไดดวยหรอไม ทงนทงนน เขาใจอยแลววาวตถประสงคของกฎหมายฉบบใหมจะเปนเรองของการแกไขบ าบดฟนฟผกระท าความผดมากกวาการลงโทษ เนองจากเราเขาใจปญหาอปสรรคในเรองของบคลากรทวามนกจตวทยาประจ าศาล ในแตละศาลทวประเทศจะมเพยง 1 คนประจ าศาลเทานน ยกเวนศาลเยาวชนและครอบครวกลาง ในสวนของทมสหวชาชพทอาจารยอภญญา ไดกลาวมาเหนดวยอยางยง ในกรณใหมการจดการประชมกลมครอบครวและชมชน แตเหนวาเราขาดแคลนบคลากรโดยเฉพาะนกจตวทยา การจะใชดลยพนจคดเลอกคดทจะเขาสการประชมกลมครอบครวเหนวาไมตองท าทกคด เนองจากบคลากรจ ากด และควรเนนทางดานจตวทยาบ าบด ฉะนนบคคลทจะเขามาท าดานนจะตองเปนผเชยวชาญ ไมวาจะเปนผพพากษาสมทบ นกจตวทยา ผพพากษา จะตองมความรดานจตวทยาบ าบด ควรจะเสรมความรดานนใหกบบคลากรทเกยวของกอน กอนทจะลงไปท างานกบเดกเยาวชนและฝายผเสยหาย และมองวา หากไมจ าเปนตองเขาทกคดในมาตรา 90 แลว อะไรเปนตวบงชวาคดใดควรเขาหรอไมควรเขา เพราะฉะนน สงทมองวาควรใหความส าคญคอเรององคความรในเรองของการคดกรอง การคดกรองจะเปนเครองมอทมประโยชนตอการบรหารจดการทรพยากรใหเปนการใชอยางคมคาจงควรม

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 208

การก าหนดวากรณใดบางทควรใชมาตรา 90 และถาไมใชมาตรา 90 จะท าอยางไร ซงในปจจบนจะมมาตราการแทนการพพากษาคด (มาตรา 132) ซงมองวา มาตรา 132 ถาไมมผเสยหาย ศาลเยาวชนและครอบครวจงหวดกระบกเคยใชมาตรา 132 จดท าการประชมกลมครอบครวเชนกน โดยใชอ านาจขอบงคบประธานศาลฎกา ขอท 10 ซงในสมยนนผประสานการประชมมจ านวนนอย ซงจากขอบงคบดงกลาว ศาลจะสามารถตงใครกไดเปนผจดท าแผนไมวาจะเปนนกจตวทยา หรอ ผพพากษาสมทบ ถามองคความรชดเจนกสามารถจะเปลยนแปลงพฤตกรรมของเดกเยาวชนได แตอยากจะเรยนวา คงจะไมใชองคความรแบบเดมๆ ควรจะเนนในเรองของการตงค าถาม โดยใหเดก เยาวชนเปนศนยกลางมากกวาผทเกยวของกบเดก(ไมวาจะเปนผใหค าปรกษา ผประสานการประชม) เพอจะหามลเหต ตวตน ของเดกเยาวชนกระท าความผด มองวาจดนส าคญอยางยงจะสามารถจดท าการบรหารจดการทรพยากรทมอยนอยของศาลเยาวชนและครอบครวเกดประโยชนสงสด การใชมาตรา 90 จะตองเปนกรณทจ าเปนเทานน และมองวาระยะเวลาของแผน 1 ปควรจะเปนมาตรฐานขนต าดวย แตตามกฎหมายระบวา สามารถท าแผนไดจนถงอายไมเกน 24 ป นนหมายความวาไมใชระยะเวลา 1 ปแลวจ าหนายคด แลวจบกนไป มองวาการท ากจกรรมสงคมตางๆ แลวบอกวาไดท าตามแผนครบซงมองวาเปนเรองของการแกไขจรงๆหรอไม เพราะมองวา เดกเยาวชนในวยนเราสามารถก ากบดแลเรองการศกษาของเขาได ซงหมายความวา เราสามารถขยายระยะเวลาออกไปได โดยไมตองกงวลเกยวกบเลขแดงมากเกนไปจะเปนการท างานเชงปรมาณทไมมคณภาพ และมองวาเหตทท าใหเดกเยาวชนเขามาเพราะพอแมเอาไมอย จงคดวาตองอยในแผนตอเพอมาปรบปรงพฤตกรรมตางๆทงพอแมและเดกใหไดดกอน ดงนนกระบวนการนจะมประสทธภาพหากอยภายใตการก ากบของศาลเพราะมมาตรการทางจตวทยาและอยางนอยเดกเยาวชนกจะกลวมาตรการทางศาลอย และมองวาถาผพพากษาผพพากษาสมทบ นกจตวทยา เขาใจกระบวนการจรงๆในสวนนมองวาจะเอาเดกเยาวชนอยค าวา “เอาอย” หมายความวา แผนการแกไขบ าบดฟนฟทเกดจากการคดคนและรวมวางแผนรวมกนไมวาจะเปนเรองเรยน หรอท างาน เปนกระบวนการดแลเขาเปลยนแปลงไปทละเลกนอย เพราะฉะนนอาจจะก ากบเขาจนถงจบปรญญาตรกเปนไปได ถาเราเขาใจและมองวาเปนประโยชนสงสด และจากสงทอาจารยอภญญา พดถงเรองควรมโปรแกรมบ าบดตางๆ เหนดวยอยางยง นอกจากมทมสหวชาชพเขามาชวยศาลในคดทส าคญๆแลว ควรจะมโปรแกรมรองรบกระบวนการบ าบดฟนฟดวย โดยเฉพาะอยางยงทเราเนนจตวทยาบ าบด เพราะฉะนนเดกเยาวชนไมวาใครกตามทกระท าความผดนาจะไดรบองคความรทกษะการใชชวต หรอ การควบคมอารมณ และทส าคญทจะตองควบคไปดวยคอ พอแม ผปกครอง เพราะ เมอเราท ากระบวนใหเดกเยาวชนเขาสระบบ แตเมอกลบไปแลวพอแม ผปกครองยงแสดงพฤตกรรมลบเชนเดม กจะไมไดรบการแกไขเดก เยาวชนเชนกน เพราะกลบไปอยสภาพแวดลอมเดม จงมองวาตองครอบคลมถงพอแมสรปในเรองขององคความรทางดานจตวทยาบ าบด คอ ควรจะมการอบรมรวมกนกบผทเกยวของกบการท างานรวมกนเดกเยาวชน ทงผ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 209

พพากษา ผพพากษาสมทบ นกจตวทยา ไมใชการแยกอบรม เพราะจะไมทราบเลยวา ผพพากษาทราบอะไร ผพพากษาสมทบทราบอะไร นกจตวทยาทราบอะไร ควรจะมอบรมการรวมกนและแลกเปลยนความรรวมกน เพราะแตละทานฐานความรไมเหมอนกนในเรองของทานอยการ ทกลาวถงเรองผเสยหาย การน ายตธรรมสมานฉนท เขามาใช กมองวา เดกเยาวชนทไดรบความเสยหายจะตองไดรบการบ าบดทางจตวทยาเชนกน

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 210

ผนวก จ แนวประเดนการสมภาษณเชงลกและการประชมสนทนากลม

โครงการวจย “การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน”

โครงการวจยนด าเนนการโดยสถาบนวจยและใหค าปรกษาแหงมหาวทยาลยธรรมศาสตร โดยการสนบสนนจาก สถาบนวจยรพพฒนศกด ส านกงานศาลยตธรรม คณะผวจยขอกราบขอบพระคณทานผทรงคณวฒทกรณาสละเวลาในการใหขอมลทส าคญอยางยงในการวจยและหวงเปนอยางยงวาผลการวจยจะเปนประโยชนและมสวนในการพฒนาการคมครองเดกและเยาวชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาตามเจตนารมณของพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

ชอ-สกล ผใหสมภาษณ_________________________________________________________

ต าแหนง___________________________________________________________________

สงกด______________________________________________________________________

วนทใหสมภาษณ_____________________________________________________________

ความน า

การประชมกลมครอบครวและชมชน (Family and Community Group Conference) เปนเครองมอทไดน ามาประยกตใชในการแกไขบ าบดฟนฟเดกหรอเยาวชนเปนครงแรกในประเทศไทยเพอเปนการผนคดออกจากกระบวนการทางอาญาในชนกอนการฟองรองคด (Diversionary Conference) โดยอาศยมาตรา 63 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 และกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมไดด าเนนการปรบปรงและพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนใหเขากบบรบทของสงคมไทยมากยงขน แตการด าเนนการตามมาตรการดงกลาวในเวลานนยงไมมกฎหมายรองรบโดยตรง และตอมาไดมการตราพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ขนเพอรองรบมาตรการดงกลาว และมาตรา 86 แหงพระราชบญญตนไดก าหนดใหน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญากบเดกหรอเยาวชน บทบญญตดงกลาวไดก าหนดใหสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนด าเนนการใชรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอท าแผนแกไข

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 211

บ าบดฟนฟเดกและเยาวชนกอนฟองคดส าหรบเดกและเยาวชน สวนการแกปญหาในการด าเนนคดอาญากบเดกหรอเยาวชนของศาล มาตรา 90 และมาตรา 132 แหงพระราชบญญตดงกลาว ใหน ามาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาโดยการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอท าแผนแกไขบ าบดฟนฟเดกและเยาวชนในชนกอนการพพากษาคด (Pre-sentence Conference) มาใชบงคบกบเดกและเยาวชนทถกฟองเปนจ าเลยในคดอาญา ทงนเพอเปนการคมครองและเพอประโยชนสงสดของเดกและเยาวชนตามเจตนารมณของกฎหมายดงกลาว

ในทางปฏบตกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน กระทรวงยตธรรมไดมการจดท าคมอการปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนขน และศาลเยาวชนและครอบครวไดจดตงศนยใหค าปรกษาขนทวประเทศ พรอมทงไดออกขอก าหนดของประธานศาลฎกาวาดวยแนวทางการพจารณากระบวนการจดท าแผนแกไขบ าบดฟนฟชนกอนฟองคด พ.ศ. 2557 เพอรองรบการด าเนนการตามมาตรการดงกลาว อยางไรกตามการประชมกลมครอบครวและชมชนยงเปนเรองทยงขาดรายละเอยดในการด าเนนการ และมความซบซอนยงเปนทเขาใจไมตรงกนส าหรบฝายตางๆทเกยวของ การน าเสนอรปแบบ ขนตอน และแนวทางในการปฏบตตามคมอการปฏบตการประชมกลมครอบครวและชมชนในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และแนวทางปฏบตของศนยใหค าปรกษาแนะน าและประสานการประชมกลมครอบครวในชนการพจารณาของศาลยงขาดทศทางและรปธรรมทชดเจน และยงไมเปนไปในแนวทางเดยวกน

ดงนนวตถประสงคหลกของงานวจยนคอการรวบรวมขอมลตางๆทเกยวของ รวมทงการรวบรวมความเหนของผทรงคณวฒและผทเกยวของทงจากการสมภาษณและการสมมนากลมยอยเพอน ามาวเคราะหถงรปแบบ ขนตอน วธการ และหลกเกณฑในการประชมกลมครอบครวและชมชนใหมความชดเจนและมความเหมาะสมกบสงคมไทยมากยงขน ขอท ประเดนค าถาม

1 ทานเหนดวยหรอไม กบการใชมาตรการพเศษแทนการด าเนนคดอาญาในกระบวนการยตธรรมเกยวกบเดกและเยาวชนตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 โดยมอย 2 สวน คอ มาตรา 86 ซงเปนเรองการผนคดออกจากกระบวนการทางอาญา ในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนซงมอตราโทษไมเกน 5 ป และมาตรา 90 ในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครว ซงมอตราโทษไมเกน 20 ป

2 ทานเคยมประสบการณหรอไดเขาไปเกยวของกบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน หรอไม อยางไร

การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน | 212

ขอท ประเดนค าถาม 3 หากทานมประสบการณดงกลาว ทานเหนวาการประชมกลมครอบครวและชมชนใน

กระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน สามารถท าใหเกดความเขาใจกนระหวางคกรณ หรอยตความขดแยงตอกน หรอมการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนผกระท าความผดตามวตถประสงคของกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนหรอไม เพราะเหตใด

4 ในกรณทการประชมกลมครอบครวและชมชนไมประสบความส าเรจ ทานคดวาอะไรเปนสาเหตหลกหรอเปนปญหาและอปสรรค และขอทาทายในการด าเนนการ

5 ในกรณทการประชมกลมครอบครวและชมชนประสบความส าเรจ ทานคดวาอะไรเปนปจจยสงเสรมใหการด าเนนการประสบความส าเรจ

6 ทานคดวารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน รปแบบใดทเหมาะสมกบสภาพบรบทของสงคมไทย และการท าความเขาใจกบครอบครว และชมชนเปนไปในระดบใด และควรมแนวทางอยางไร

7 จากประสบการณทานคดวา แนวทางปฏบตหรอรปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนของตางประเทศรปแบบใดทมขนตอนและวธการ องคความรและทกษะทจ าเปนของฝายตางๆ ทเกยวของ ทควรน ามาปรบใชหรอเปรยบเทยบกบของประเทศไทย

8 ทานคดวาบคลากรทท าหนาท ในกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนมความพรอมหรอมความเขาใจตอบทบาทหนาทของตน มากนอยเพยงใด ทงตอแนวคดและวธการดงกลาว

9 ทานคดวาควรปรบปรงประสทธภาพหรอขอจ ากดทางดานบคลากรดานใดบาง ทเกยวของกบกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนในศาลยตธรรม หรอไม อยางไร และโดยวธใด

10 ทานคดวาควรปรบปรงกระบวนการตางๆ ในศาลยตธรรมทน าหลกการการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชนมาใช และผลกดนใหภารกจในเรองการประชมกลมครอบครวและชมชนในมาตรา 90 อยางไร และควรตองท าแนวทางในการปฏบตไวใหชดเจนหรอไม เพราะเหตใด

11 ทานคดวา การพฒนารปแบบการประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน นน ควรมแนวทางอยางไร

12 ทานคดวา การประชมกลมครอบครวและชมชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบเดกและเยาวชน นนจะท าให เดกและเยาวชนผกระท าความผด ผเสยหาย ครอบครว และ

รายงานผลการศกษาวจยฉบบสมบรณ | 213

ขอท ประเดนค าถาม ชมชนไดมความเขาใจและลดปญหาการกระท าความผด หรอความขดแยงตอกนในอนาคตไดหรอไม เพราะเหตใด

13 ทานมความเหนและขอเสนอแนะเพมเตมอยางไรเกยวกบการประชมกลมครอบครวและชมชนทด าเนนการทงในชนกอนฟองคดของสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชน และในชนการพจารณาของศาลเยาวชนและครอบครวในประเดนดงตอไปน

- กฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ - โครงสราง รปแบบ หลกเกณฑ แนวทางและวธการการประชม - เกณฑในการพจารณากรณทเขาขายทจะไดรบการพจารณาใชมาตรการ

ดงกลาว - องคประกอบของผเขารวมการประชม บดามารดา ผปกครอง ญาต ผกระท า

ผด ผเสยหาย ผแทนชมชน - ศกยภาพและการมสวนรวมของครอบครว - องคความรและทกษะทจ าเปนของผประสานงานประชม - ส านกในการกระท า - การกระท าผดทไมมผเสยหายโดยตรงหรอรฐเปนผเสยหาย - การใชวธการดงกลาวในตางประเทศ - ความเหนและขอเสนอแนะอนๆ

14 ถาใชความเหนของสาธารณชนตอกระบวนการประชมกลมครอบครวและชมชนเพอ diversion ทานเคยมประสบการณการวาประชาชนรสกอยางไรกบมาตรการ diversion จากกระบวนการยตธรรมหรอไม อยางไร