มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การวจยครงนเปนการประเมนผลการใชชดฝกอบรมเรองความปลอดภยในการทางานของพนกงานบรษท เอกเซดด ฟรคชน แมททเรยล จากด ผวจยไดศกษาคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยเสนอเปนหวขอตามลาดบ ดงน

2.1 แนวคดของชดฝกอบรม 2.1.1 ความหมายของชดฝกอบรม 2.1.2 ความสาคญของชดฝกอบรม 2.1.3 องคประกอบของชดฝกอบรม 2.1.4 การออกแบบชดฝกอบรม

2.2 แนวคดเกยวกบการฝกอบรม

2.2.1 ความหมายของการฝกอบรม 2.2.2 ประเภทของการฝกอบรม 2.2.3 กระบวนการฝกอบรม

2.3 แนวคดและทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมความปลอดภย 2.3.1 พฤตกรรมมนษยเพอความปลอดภยในการทางาน 2.3.2 สาเหตของการเกดอบตเหต

2.4 กฎหมายทเกยวของ 2.4.1 การบรหารจดการดานความปลอดภย 2.4.2 การใชเครองจกรทวไป 2.4.3 การคมครองความปลอกภยสวนบคคล 2.4.4 กาหนดอตรานาหนกทนายจางใหลกจางทางานได 2.4.5 ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมและการฝกซอมดบเพลง

2.5 แนวคดทเกยวของกบความพงพอใจ 2.5.1 ความหมายของความพงพอใจ 2.5.2 แนวคดทฤษฏเกยวกบความพงพอใจ

2.6 ประวตความเปนมาของบรษท เอกเซดด ฟรคชน แมททเรยล จากด

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

7

2.7 งานวจยทเกยวของ 2.7.1 งานวจยในประเทศ 2.7.2 งานวจยตางประเทศ

2.1 แนวคดของชดฝกอบรม 2.1.1 ความหมายของชดฝกอบรม นพนธ ศขปรด (2537, หนา 151-152) ไดกลาวถงความหมายของชดฝกอบรมไววา หมายถง การจดทรพยากรหรอการจดระบบการฝกอบรม โดยรวบรวมสอ เครองมอและอปกรณ ทจาเปนในการฝกอบรมและทดสอบประสทธภาพแลว เพอใหผเขารบการฝกอบรมไดรบ ประสบการณตรง หรอประสบการณใกลเคยงประสบการณตรง ไดปฏบตกจกรรมดวยตนเอง ตามเนอหาสาระทละนอย เพอใหโอกาสของผรบการฝกอบรมปฏบตกจกรรมฝกอบรมไดถกตอง และไดรบการเสรมแรงในขณะรบการฝกอบรม ชดฝกอบรมอาจจะแบงได 3 ประเภท คอ ชดอปกรณฝกอบรม ชดฝกอบรม และโมดลฝกอบรม ดงน 1) ชดอปกรณฝกอบรม (training kits) หมายถง การจดระบบสอทจาเปนในระบบการฝกอบรมใหอยในทเดยวกนเพองายตอการแสวงหาและใชสอ ชดอปกรณฝกอบรมอาจจะแบงเปนสอสงพมพเปนสอหลก และสอประสมเปนสอหลก 2) ชดฝกอบรม (training packages) หมายถง การจดระบบฝกอบรมทสมบรณ ทผรบการฝกอบรมสามารถเรยนรไดดวยตนเอง หรอชดฝกอบรมทผใหการฝกอบรมเปนผใชในการบรรยายหรอจดกจกรรมการฝกอบรม ในชดฝกอบรมจะประกอบดวยคมอการใชชดฝกอบรมแบบทดสอบกอนเรยนหลงเรยน สอทใชในกจกรรมการฝกอบรมทงหมดทจาเปนตองใชในระบบการฝกอบรม ทงสอทผใหการฝกอบรมใชบรรยาย สาธต และสอทผรบการฝกอบรมใชในการปฏบตกจกรรมเพอใหเกดการเรยนร สงทใชเพอการสอสารและสงงานในระบบการฝกอบรมทงหมดเพอใชในการฝกอบรมกลมเลก กลมใหญ และการฝกอบรมมวลชน ทงในระบบการฝกอบรมแบบเผชญหนา ระบบการฝกอบรมแบบทางไกล และระบบการฝกอบรมแบบความรวมมอ สามารถจดระบบชดฝกอบรมเพอใชในการระบบการฝกอบรมทกรปแบบ ชดฝกอบรมทใชอยในปจจบนมทงชดฝกอบรมเปนสอหลก สวนใหญเรยกวา ชดเอกสารฝกอบรม สวนชดฝกอบรมทใชสอประสมเปนสอหลก เรยกวา ชดฝกอบรม ในดานวธการฝกอบรมของชดฝกอบรมใชทฤษฎการรบสารของบ เอฟ สกนเนอร (B.F. Skinner) ตามทฤษฎบทเรยนโปรแกรม คอ การใหผรบการฝกอบรมไดเรยนรทละนอย เปนขนเปนตอนดวยการเรยนรทใกลเคยงกบประสบการณตรง หรอ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

8

ไดมโอกาสลงมอทาหรอคดดวยตนเอง 3) โมดลฝกอบรม (modular training) หมายถง การจดระบบการฝกอบรมทจดเปนชดฝกอบรม (training packages) หลายชดตอเนองกน โมดลฝกอบรมมทงทเปนโมดลฝกอบรมสงพมพหลก และโมดลฝกอบรมสอประสมเปนหลก พารด และราว (Pareek and Roa. 1980, p. 92) ไดกลาวถงชดฝกอบรมวาเปนแบบหนง ของหลกสตรการฝกอบรมแบบยดวตถประสงคการฝกอบรมเนอหา กจกรรม วธการสอน และ การประเมนการฝกอบรมเขาไวทงหมด ชดฝกอบรมจงเปนหลกสตรการฝกอบรมประเภทหนง ซงสามารถจาแนกไดเปนชดฝกอบรมทศกษาไดดวยตนเอง (self-learning module) และชดฝก อบรมทใชสอน (teaching module) จากความหมายของชดฝกอบรมทกลาวไปแลวพอสรปความหมายไดวา ชดฝกอบรม เปนการรวบรวมทรพยากรทใชในการฝกอบรมทงหลกสตร อปกรณ วธการ เนอหา สอ และ การประเมนเขาไวดวยกนเปนชดเพอความสะดวกในการใชสาหรบฝกอบรมเรองใดเรองหนงทม วตถประสงคเฉพาะ ทงใชฝกอบรมดวยตนเองและใชประกอบในการฝกอบรมทวไป 2.1.2 ความสาคญของชดฝกอบรม นพนธ ศขปรด (2537, หนา 152-153) ไดกลาวถงความสาคญของชดฝกอบรมไว ดงน 1) ผใหการฝกอบรม ลดเวลาการเตรยมการฝกอบรมโดยเฉพาะการฝกอบรมหลายรนผใหการฝกอบรมปรบปรงชดฝกอบรมโดยไมตองผลตใหม 2) ระบบฝกอบรมมมาตรฐานเพราะผใหการฝกอบรมตางทใชชดฝกอบรมประเภทเดยวกน 3) มาตรฐานการวดและประเมนผลการฝกอบรมเปนมาตรฐานเดยวกน 4) สงเสรมใหเกดเครองชวยการฝกอบรม 5) ผรบการฝกอบรมมโอกาสรบประสบการณตรงหรอประสบการณใกลเคยงจาก ชดฝกอบรมสอประสม 6) ไมจากดเวลาและสถานทในการฝกอบรม 7) เปลยนบทบาทผใหการฝกอบรมจากผบรรยายมาเปนผแนะนา เสนอแนะ การแกปญหาในการฝกอบรมและจดการฝกอบรม 8) ประหยดทรพยากร เพราะสอตางๆ สวนมากจะนามาใชไดหลายครง 9) สงเสรมใหผใหการฝกอบรมเปนผจดการฝกอบรมอยางมระบบ การใชชดฝกอบรมจะมความสาคญตอระบบการฝกอบรมมาก จะเหนไดจากตวอยาง

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

9

เชน บรษทการบนไทยไดนาโมดลการฝกอบรมการบนดวยเครองโบอง 747 มาใชฝกอบรมนกบน ทาใหลดคาใชจาย เวลา และทรพยากรอนๆ ในการฝกบนอยางไดผล จนกระทงสายการบนอน ๆ ขอสงคนมาฝกบนโบอง 747 ในประเทศจานวนมาก นอกจากความสาคญทกลาวไปแลว ศรพรรณ สายหงษ และสมประสงค วทยเกยรต (2534, หนา 705 อางถงใน วชรา สามาลย, 2545, หนา 25) ยงไดกลาวถงประโยชนของชดฝกอบรมตอผเขารบการฝกอบรมไว ดงน 1) สรางแรงจงใจและความสนใจในการเรยนใหกบผเขารบการฝกอบรม 2) สามารถศกษาดวยตนเองในเนอหาวชาทสนใจไดโดยไมจากดเวลา สถานท 3) สามารถศกษาทบทวนได 4) สนองตอบตอความแตกตางระหวางบคคลได 5) เกดกระบวนการเรยนร ในการศกษาคนควาความรตาง ๆ ดวยตนเองตอไป ใน อนาคต ชดฝกอบรมสวนใหญเนนกระบวนการเรยนรมากวาเนอหา ทาใหผเขาฝกอบรมรจกวธการ แสวงหาความรดวยตนเอง 6) ฝกการมวนยในตนเอง 7) ใชเปนสอสอนเสรมได กลาวโดยสรปชดฝกอบรมมความสาคญและมประโยชนมากตอหนวยงาน เพราะ สามารถนาไปใชอบรมพฒนาบคลากรไดเปนจานวนมาก ในระยะเวลาสน ประหยดงบประมาณ ประหยดเวลาในการเตรยมการ และสนองตอบตอความแตกตางระหวางบคคลในการเรยนร 2.1.3 องคประกอบชดฝกอบรม องคประกอบของชดฝกอบรมเราสามารถแบงไดหลายรปแบบตามลกษณะทพจารณา นามาใช ดงท นพนธ ศขปรด (2537, หนา 154-157) แบงไวม 2 ประเภท ดงน 1) องคประกอบของผลทไดรบในการพฒนาชดฝกอบรมองคประกอบของผลทไดรบในการพฒนาชดฝกอบรมเกยวของกบคมอการฝกอบรม สอ กจกรรม และการประเมนฝกอบรม ดงน (1) คมอการฝกอบรม ในชดฝกอบรมทดจะตองมคมอการใชและบารงรกษา ชดฝกอบรม สอ กจกรรม และการประเมนการฝกอบรม (2) สอในชดฝกอบรม เปนองคประกอบสาคญของชดฝกอบรมเปนเครองมอ ทจะทาใหผรบการฝกอบรม เปนคมอของการแนะนาใหผใหการฝกอบรมปฏบต ศกษาขนตอนของ การวางแผนการฝกอบรม วตถประสงคการฝกอบรม การเตรยมการทงดานบคลากร วสดอปกรณ และวธการฝกอบรม

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

10

(3) กจกรรมในชดฝกอบรม เปนองคประกอบของชดฝกอบรมไดจดเตรยม สอและวธการของการจดฝกอบรมไวอยางพรอมมล เพอใหผใหการฝกอบรมดาเนนกจกรรม การฝกอบรมใหบรรลวตถประสงคของการจดการฝกอบรม (4) การประเมนในชดฝกอบรม องคประกอบ ในชดฝกอบรมเกยวของกบ การประเมนม 2 ลกษณะ คอ การประเมนผรบการฝกอบรม กบการประเมนชดฝกอบรมเพอหา ประสทธภาพของชดฝกอบรม ไมวาจะเปนการประเมนผลสมฤทธของผรบการฝกอบรมและประเมนประสทธภาพชดฝกอบรม จะตองมวธการประเมนและเครองมอประเมน 2) องคประกอบชดฝกอบรมเชงระบบ องคประกอบชดฝกอบรมเชงระบบประกอบดวย (1) องคประกอบของชดฝกอบรมดานปจจยนาเขา ไดแก บคลากร งบประมาณ วสดอปกรณ สอ อาคารสถานทและสงแวดลอม ปรชญาการฝกอบรมแผนและนโยบาย การฝกอบรม หลกสตร และเนอหาสาระการฝกอบรม หลกสตร และเนอหาสาระการฝกอบรม ก. บคลากรในการออกแบบชดฝกอบรม นกออกแบบระบบชดฝกอบรมตองวเคราะหปจจยเขาดานบคลากรเกยวกบผรบการฝกอบรม เปนใคร พนฐานความร วทยากรคอใครมความรความสามารถดานใด ประสบการณเปนวทยากรนานเพยงใด ผบรหาร โครงการมลกษณะนสยและพฤตกรรมการบรหารการฝกอบรมอยางไร ผใหการสนบสนนการ ฝกอบรม เชน นกโสตทศนศกษา ผชวยวทยากร วทยากรกลมสมพนธ ผรบผดชอบงานธรการ การฝกอบรม เจาหนาทพมพดดและบคลากรบรการฝกอบรมอนๆ มลกษณะนสยและพฤตกรรม การบรการอยางไร ผทาหนาทใหบรการชดฝกอบรมมความรความสามารถและเขาใจธรรมชาตของ ระบบฝกอบรมเพยงใด ผรวมผลตเกบและบารงรกษาเปนใคร มพฤตกรรมตอบสนองตอระบบ การฝกอบรมอยางไร องคประกอบการออกแบบชดฝกอบรมเกยวกบปจจยนาเขาดานบคลากรรวมถงนกการ ภารโรง ผบรหารของกลมผรบการฝกอบรมและประชากรในสงคมทองถนของการจดการฝกอบรม ผรบการฝกอบรมเปนปจจยนาเขาดานบคลากรทสาคญในระบบการฝกอบรมและการออกแบบ ชดฝกอบรมจะตองคานงถงความแตกตางระหวางบคคลของผรบการฝกอบรม และกลมผรบ การฝกอบรม ข. งบประมาณ เปนปจจยนาเขาของชดฝกอบรม ควรใชงบประมาณโดยประหยดทสด แตใหไดรบประสทธภาพและประสทธผลการฝกอบรมสงสดไมแตกตางกบชดฝกอบรมทมราคาแพงจะเปนชดฝกอบรมทดทสด ค. วสดและอปกรณ ทใชในระบบการฝกอบรมเปนทรพยากรทสามารถนามากาหนดเปนปจจยนาเขาของสภาพแวดลอมการฝกอบรม

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

11

ง. สอการฝกอบรม เปนทรพยากรทจะตองวเคราะหเพอเปนองคประกอบปจจยนาเขาใหเปนสอทใชในชดฝกอบรม เพอแสวงหาสอราคาเยา สอทองถนทหางายและเหมาะสมกบวตถประสงคของการใชสอในชดฝกอบรม จ. ปรชญาการฝกอบรม แผนและนโยบายการฝกอบรมทงระดบชาตระดบทองถน ระดบภมภาค และระดบองคกร รวมทงกจการ ฉ. หลกสตรและเนอหาสาระ เพอการออกแบบชดฝกอบรมใหเหมาะสม สอดคลองกบความคดของคนในองคกร ทองถน และสงคมระดบชาต (2) องคประกอบชดฝกอบรมในดานการดาเนนการฝกอบรม ไดแก ก. การศกษาแนวคดพนฐานของระบบฝกอบรมในดานหลกสตรระบบ ฝกอบรมการบรหารและการบรการฝกอบรม และความคดของสงคมทองถน ดวยระบบการฝกอบรมเพอการออกแบบกระบวนการฝกอบรม ข. การกาหนดวตถประสงคการฝกอบรม เปนการวเคราะหวตถประสงค เพอการจดกระบวนการฝกอบรมใหเหมาะสมและบรรลวตถประสงคทตงไวอยางมประสทธภาพ การตงวตถประสงคในองคประกอบชดฝกอบรมจะตองสอดคลอง เหมาะสมกบปจจยนาเขา ของแผนนโยบาย ปรชญาของสงคมทองถน ประการสาคญวตถประสงคของชดฝกอบรมจะตองเปนวตถประสงคทชดเจน ผปฏบตสามารถนาไปปฏบตจรงไดอยางมประสทธภาพชดฝกอบรมทดควรมวตถประสงคหลกเพยงเปาหมายเดยว ค. การศกษาชดฝกอบรมเดมทอย ชดฝกอบรมทมอยแลวมวตถประสงคตรงหรอสอดคลองกบวตถประสงคชดฝกอบรมทจะออกแบบ ชดฝกอบรม ทมอยแลวและประสทธภาพ ไมดพอ เราจงตองออกแบบโดยการปรบปรงใหม หรอเพอพฒนาชดฝกอบรมเดม ทมเนอหาสาระเปลยนไปจากอดตแตวตถประสงคยงคงเดม ง. การดาเนนการของระบบฝกอบรม เกยวกบการกาหนดกระบวนการ ฝกอบรม การวเคราะหองคประกอบชดฝกอบรมทเกยวของโดยตรงกบการกาหนดวตถประสงคหลกและวตถประสงคยอย และการจดกจกรรมการฝกอบรม และการวดและการประเมนผล 2.1.4 การออกแบบชดฝกอบรม นพนธ ศขปรด (2537, หนา 158-168) ไดกลาวถงกระบวนการในการออกแบบ ชดฝกอบรมไววาประกอบดวย 3 ขนตอน ดงน 1) การกาหนดวตถประสงคเพอการออกแบบชดฝกอบรม ทาโดยการศกษาแนวคดพนฐานของชดฝกอบรมเกยวของกบดานเศรษฐกจ สงคม การเมอง การปกครอง ศลปวฒนธรรมและประเพณในทองถน เพอเปนขอมลการออกแบบชดฝกอบรม หลงจากนน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

12

จงกาหนดวตถประสงคเพอการออกแบบชดฝกอบรม 2) การศกษาชดฝกอบรมทมอยเดม เพอใหไดแนวทางในการออกแบบชดฝกอบรม 3) การออกแบบจาลองชดฝกอบรม โดยมการกาหนดปจจยนาเขาเพอการออกแบบชดฝกอบรม กาหนดกระบวนการออกแบบชดฝกอบรม และการกาหนดการประเมนผลลพธ และผลยอนกลบในการออกแบบชดฝกอบรม แลวจงออกแบบจาลองชดฝกอบรมการผลตชดฝกอบรมการผลตชดฝกอบรมเปนกระบวนการทมความสาคญและมผลตอการนาไปใชใน การฝกอบรมใหไดผลตามวตถประสงคของการฝกอบรม ซงกระบวนการผลตไดมผเสนอแนวทางในการผลตไว ดงน นพนธ ศขปรด (2537, หนา 169-186) ไดเสนอแนวทางในการผลตชดฝกอบรมไว 5 ขนตอน ดงน 1) การกาหนดวตถประสงคเพอการผลตชดฝกอบรม เปนการกาหนด วตถประสงค เชงพฤตกรรมเพอใหทราบถงผลทไดจากการฝกอบรมวาบรรลประสงคทกาหนดไว หรอไม 2) การจดลาดบสาระการนาเสนอ โดยพจารณาจากวตถประสงคเชงพฤตกรรม การวเคราะหพฤตกรรม การจดลาดบประสบการณ การฝกอบรม การกาหนดขอบขายของเนอหา การฝกอบรม และการพจารณาหลกสตรฝกอบรม 3) การผลตชดฝกอบรม เปนการจดกจกรรมการฝกอบรมอยางมเหตผล โดยคานงถงหลกการทางปรชญา จตวทยา และสงคมวทยาการศกษาเขามามสวนรวมในการจด การฝกอบรม 4) การเลอกสอชดฝกอบรมทชวยใหประสบการณมความเปนรปธรรมสงขน โดยพจารณาจากการตอบสนองวตถประสงค การตอบสนองผรบการฝกอบรม เหมาะสมกบ ประสบการณเดมของผรบการฝกอบรม และเปนสอราคาไมแพงหาไดในทองถน 5) การประเมนชดฝกอบรม มขอบขายของการประเมนครอบคลมทงดาน วตถประสงค เนอหาสาระ การประเมนกอนการเขารบการฝกอบรม ยทธศาสตรชดฝกอบรม สถานท เวลา และสอฝกอบรม ศรพรรณ สายหงษ และสมประสงค วทยเกยรต (2534, หนา 678-681, อางถงใน วชรา สามาลย, 2545 หนา 27) มแนว คอ เกยวกบกระบวนการผลตชดฝกอบรมวามกระบวนการผลตทควรคานงถง 7 กระบวนการ ดงน 1) การกาหนดวตถประสงค

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

13

2) การกาหนดเนอหา 3) การกาหนดสอ 4) การกาหนดผผลตชดฝกอบรม 5) การดาเนนการผลต 6) การทดสอบคณภาพชดฝกอบรม 7) การปรบปรงชดฝกอบรม

2.2 แนวคดเกยวกบการฝกอบรม การฝกอบรมเปนกระบวนการบรหารงานบคคล ททาใหเกดการพฒนาในองคกรเพมพนประสทธภาพการทางาน กอใหเกดความสาเรจในการบรหาร และยงเปนแนวทางในการแกไขปญหาทเกดจากการปฏบตงานของบคลากร โดยเฉพาะอยางยงในปจจบนวทยากรตาง ๆ เจรญรดหนาและเปลยนแปลงตลอดเวลา ทาใหการทางานตองมการปรบเปลยนอยตลอดเวลาเชนกนเพอใหองคกรสามารถอยไดและพฒนาใหเทาทนความตองการทเปลยนไป การฝกอบรมจงเปนสงจาเปนและสาคญยงในการพฒนาบคลากรขององคกรในปจจบน 2.2.1 ความหมายของการฝกอบรม ความหมายของการฝกอบรมไดมผรหลายทานไดใหความหมายไว ดงตอไป บช (Beach, 1980, p. 17) ไดกลาวไววา การฝกอบรม เปนกระบวนการทจดตงขนเพอใหบคคลไดเรยนรและฝกความชานาญดานใดดานหนงตามวตถประสงคทตงขน วาสนา สงหโกวนท (2528, หนา 4) กลาวไววา การฝกอบรม หมายถง วธการทใช ในการตดตอสอสารหรอถายทอดความรประสบการณหรอขอมลตาง ๆ ระหวางผใหการฝกอบรมกบผเขารบการฝกอบรมเพอใหเกดการเรยนร การเปลยนแปลงพฤตกรรรมอยางมระบบ โดยมงใหบคคลสามารถนาความร ทกษะ และเจตคตทจาเปนสาหรบการปฏบตงานอยางใดอยางหนงไปใช ในการปฏบตงานทงปจจบนและอนาคตไดเปนอยางด เรงลกษณ โรจนพนธ (2529, หนา 8) ไดกลาวถงความหมายของการฝกอบรม ไววา การฝกอบรมเปนกระบวนการอยางหนงในการพฒนาองคกรโดยอาศยการดาเนนการอยางมขนตอนมการวางแผนทดและเปนการกระทาทตอเนองไมหยดยงเพอมงเปลยนพฤตกรรม 3 ดาน คอเพมพนความร (knowledge) ทกษะ (skill) และเปลยนทศนคต (attitude) และยงเปนกระบวนการทจะชวยเพมพนความสามารถ (ability) ประสทธภาพ (efficiency) ของบคคลอนจะกอใหเกดประสทธผล (effectiveness)

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

14

ชยยงค พรหมวงศ (2537, หนา 7) ไดใหความหมายของการฝกอบรมไววา การฝกอบรมเปนกระบวนการพฒนาความรและประสบการณ ทศนคต คานยม คณธรรม และทกษะ ความชานาญเฉพาะดานของบคลากรทไมสามารถจะทาไดโดยกระบวนการเรยนการสอน โดยปกตเพอใหสามารถดาเนนงานไดอยางประสทธภาพ วจตร อาวะกล (2540, หนา 14-15) ไดกลาวถงการฝกอบรมไววา การฝกอบรม คอ กระบวนการทจะสงเสรมสมรรถภาพของบคคล ใหสามารถปฏบตหนาทไดอยางมประสทธภาพ อนจะสงผลโดยตรงไปยงผลงานของสถาบน สงคม ประชาชน โดยการฝกอบรมมง ทจะทาใหเกดการเปลยนแปลงขนในตวของบคคล ซงอาจแบงออกไดเปนดานใหญ ๆ ทเกยวของ 3 ดาน คอ 1) ดานความร ใหมความร ความเขาใจ มากขน 2) ดานทกษะ ความชานาญงาน 3) ดานทศนคต ทาท ความรสกนกคดทดทถกทควร และการสรางสรรค จากความหมายของการฝกอบรมพอจะสรปไดวา การฝกอบรมเปนกระบวนการใหความรหรอถายทอดความรอยางมระบบระเบยบแบบแผนในชวงเวลาหนงใหแกบคลากรโดยม วตถประสงคเฉพาะอยาง เพอแกปญหาและเพมประสทธภาพในการทางาน ทาใหเกดความร ความเขาใจ มทกษะ และเจตคตทด มการเปลยนแปลงพฤตกรรมการทางานใหเกดประสทธผล สงสดตอองคกรตามจดมงหมายทวางไว 2.2.2 ประเภทของการฝกอบรม มการแบงประเภทของการฝกอบรมไวหลายรปแบบ แตทวไปแลวจดแบงเปน 3 ประเภท (เรงลกษณ โรจนพนธ, 2529, หนา 10) ดงน 1) การฝกอบรมกอนประจาการ (pre-service training) เปนการอบรมบคลากร กอนเรมงานในตาแหนงหนาทของแตละหนวยงาน เพอใหเกดความร ความเขาใจ ทกษะตาง ๆ ในการทางานเพอลดปญหาขอยงยากในการปฏบตงาน 2) การฝกอบรมปฐมนเทศ (orientation) ใชสาหรบฝกอบรมขาราชการหรอ พนกงานในองคกรทเขาทางานใหมหรอยายมาใหม จดประสงคหลกของการฝกอบรมประเภทน คอ (1) เพอใหทราบนโยบายและหนาทของหนวยงาน (2) เพอใหเขาใจกฎขอบงคบระเบยบแบบแผน สทธหนาท ประโยชนทพง จะไดรบและวธปฏบตงานของขาราชการหรอพนกงาน (3) เพอใหมความรเบองตนเกยวกบหนวยงานและเขาใจงานในหนาท รบผดชอบของตน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

15

(4) เพอใหขาราชการหรอพนกงานไดรจกคนเคยซงกนและกน (5) เพอสงเสรมความสามคคระหวางกน (6) เพอใหทราบถงอนาคตและโอกาสกาวหนาของตนเอง 3) การฝกอบรมในระหวางประจาการ (in-service training) เปนการฝกอบรม ผปฏบตหนาททางานอยแลว เพอประโยชนในการเพมพนความร ทกษะและเปลยนแปลงทศนคต ของ ผเขารบการอบรมใหเปนไปตามวตถประสงคขององคกร เพอใหนาความร ความคดทไดรบมา นนไปปรบปรงใชในการปฏบตงาน เพอใหเกดความกาวหนาในอาชพการงาน เกดขวญ กาลงใจ และมความเชอมนในอาชพของตนยงขน เพอมงประโยชน ความสาเรจขององคกร การฝกอบรม ประเภทนจะพบไดในรปแบบตาง ๆ ดงน (1) การฝกอบรมโดยวธใหปฏบตงานในหนาท (on the job training) (2) การฝกอบรมนอกงาน (off the job training) เปนการฝกอบรมโดยการแนะนาหรอสอนงานทวไป โดยใหผเขารบการฝกอบรมละจากหนาทชวคราว เพอเขารบการอบรมอยางเตมท การฝกอบรมอาจจดไดหลายรปแบบ เชน การสมมนา การประชมเชงปฏบตการการเปดหลกสตรระยะสน เนอหาหลกสตรทฝกอบรมอาจเปนการเสรมความรเพอการปฏบตงานในหนาทใหดขน หรออาจเปนเนอหาความรทเตรยมไวเพอการปฏบตงานในอนาคตของผเขารบกาฝกอบรมกได 2.2.3 กระบวนการฝกอบรม กระบวนการในการฝกอบรมนบวาเปนสวนทสาคญทจะมผลตอความสาเรจของ การฝกอบรมวาจะเกดผลตามทตองการหรอไม เปรอง กมท (2537, หนา 14-18) ไดกลาวถงขนตอนในกระบวนการฝกอบรมไว 6 ขนตอน แตละขนตอนจาแนกเปนขนตอนยอยดงน ขนท 1 ศกษาและวเคราะหสถานการณ ปญหาและความตองการ เปนขนศกษา และวเคราะหสภาพการณของหนวยงานเพอใหทราบปญหา และความตองการดานการฝกอบรม ม ขนตอนยอย 3 ขน คอ 1) วเคราะหสภาพการณ 2) วเคราะหปญหา 3) วเคราะหความตองการ ขนท 2 กาหนดสมรรถภาพและความสามารถทจะตองฝกอบรม เปนขนทหา ขอมล หรอขอเทจจรงทจะนาใชในการกาหนดมาตรฐานความสามารถในการฝกอบรม ประกอบดวยขนตอนยอย 4 ขน คอ 1) ศกษาความสามารถมาตรฐาน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

16

2) ศกษาความสามารถทมอยจรง 3) กาหนดความสามารถทตองฝกอบรม 4) รวบรวมเนอหาสาระและประสบการณสาหรบฝกอบรม ขนท 3 พฒนาการฝกอบรม เปนขนนาขอมลทไดจากการวจยเพอมากาหนด หลกสตรและชดฝกอบรม ประกอบดวย 2 ขนตอนยอย คอ 1) พฒนาหลกสตรการฝกอบรมครอบคลมการกาหนดวชารายละเอยด เนอหาสาระ 2) พฒนาชดฝกอบรม ครอบคลมการวางแผน เตรยมการ และทาแผน การฝกอบรม ผลตสอและประเมนสออบรม ขนท 4 จดและดาเนนการฝกอบรม เปนขนทเกยวกบการบรหาร ไดแก การเตรยมจดการ และดาเนนการฝกอบรม ในสวนทไมใชงานวชาการโดยตรง ประกอบดวย 3 ขนตอนยอย คอ 1) จดสถานทการฝกอบรม 2) จดวทยากรการฝกอบรม 3) จดบรการการฝกอบรม ขนท 5 นาเสนอ/ถายทอดเนอหาสามารถและประสบการณ เปนขนฝกอบรมจรง มขนตอนยอยทวทยากรจะตองทา 5 ขนตอน คอ 1) ทดสอบกอนการฝกอบรม 2) นาเขาสเรอง 3) ประกอบกจกรรมการฝกอบรม 4) สรปเรอง 5) ทดสอบหลงการฝกอบรม ขนท 6 ประเมนการฝกอบรม เปนขนตรวจสอบความสาเรจของการฝกอบรม ทงในแงการประเมนผลสมฤทธทางการเรยน และการประเมนประสทธภาพของการฝกอบรมม ขนตอนยอย 3 ขนตอน คอ 1) ประเมนกอนการฝกอบรม 2) ประเมนระหวางการฝกอบรม 3) ประเมนหลงการฝกอบรม การฝกอบรมเปนการพฒนาบคลากรใหมคณภาพ มความทนสมย เหมาะสมกบงาน และเทคโนโลยทมการเปลยนแปลงอยตลอดเวลา การฝกอบรมจงตองกระทาอยางตอเนองอย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

17

ตลอดเวลาเชนกน แตทงนการวางแผนในการฝกอบรมใหมระบบมความเหมาะสม ตรงกบความ ตองการของหนวยงานจงจะทาใหประสทธภาพ เกดประโยชนคมคากบงบประมาณ บคลากร และ เวลาทใชไปกบการฝกอบรม เรงลกษณ โรจนพนธ (2529, หนา 9-10) ไดกลาวถงประโยชนของ การฝกอบรมไว ดงน 1) การฝกอบรมทาใหวธปฏบตงานดขน 2) การฝกอบรมชวยลดคาใชจาย แรงงาน และเวลาในการปฏบตงานใหนอยลง 3) การฝกอบรมชวยลดเวลาเรยนวธการปฏบตงานใหนอยลง 4) การฝกอบรมชวยแบงเบาภาระการปฏบตงานของผบงคบบญชาไดมากขน เพราะ ผทไดรบการฝกอบรมแลวยอมจะรและเขาใจถงวธการปฏบตงานไดเปนอยางดและถกตอง 5) การฝกอบรมทาใหสายการบงคบบญชา การควบคม การบรหาร การตดตอ ประสานงาน และความรวมมอดขนทงภายในและภายนอกหนวยงาน 6) การฝกอบรมชวยสงเสรมจตใจและศลธรรมของผปฏบตงานใหดขน 7) การฝกอบรมกระตนเตอนผปฏบตงานใหปฏบตงาน เพอความกาวหนาในการงานของตน 8) การฝกอบรมชวยทาใหระบบและวธการทางานมสมรรถภาพสงขน ชมนาด พงศนพรตน (2527, หนา 5-8) ไดกลาวถงประโยชนของชดฝกอบรมไว ดงน 1) เมอสวนราชการจดการฝกอบรมมากขน การใชชดฝกอบรมทมมาตรฐาน จะทาใหการฝกอบรมเปนไปในแนวเดยวกน 2) ชวยวทยากรในการศกษาเนอหาและสอน โดยใชวธการสอนหลายเทคนคตามทระบไวในชดฝกอบรม ซงสอดคลองกบการเรยนรของผใหญทกลาววาวธการสอนหลาย ๆ วธ จะทาใหไมนาเบอ ผเขารบการอบรมสามารถประกอบกจกรรมไดหลายๆ อยางตามความเหมาะสม ของเนอหา 3) ชวยใหวทยากรสามรถตอบคาถามไดตรงตามวตถประสงค และยงชวยให วทยากรรแผนในการสอนและกจกรรมของผเขารบการฝกอบรมทกขนตอน 4) วทยากรสามารถเตรยมการไดรวดเรวขน ซงเปนการประหยดเวลา เพราะม เครองมออปกรณทตองใชในการสอนอยในชดฝกอบรมแลว ทาใหสามารถใชไดทนท หรออาจม ตวอยางวสดอปกรณซงสามารถนาไปผลตได 5) ชวยใหวทยากรจดหองฝกอบรมไดเหมาะสมกบเนอหาและวธการสอน 6) ชวยใหวทยากรสามารถประเมนพฤตกรรมของผเขารบการฝกอบรมกอนและ หลงการฝกอบรม โดยใชแบบทดสอบกอนและหลงการฝกอบรมทเตรยมไวในชดการฝกอบรม

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

18

พรอมทงใหคาตอบดวย ทงนเพอจะไดทราบวาการฝกอบรมบรรลวตถประสงคหรอไม วจตร อาวะกล (2540, หนา 41-44) กลาววา ประโยชนทไดรบจากการฝกอบรมนน เปนทเหนเดนชด และเปนทประจกษกนมาเปนระยะอนยาวนาน กคอ 1) สนองความตองการกาลงคน 2) เปนการลดเวลาการเรยนรใหสนเขา 3) ปรบปรงความสามารถในการทางานใหสงขน 4) ลดความสนเปลอง 5) ลดการขาดงาน ลางาน 6) ลดอบตเหต 7) ลดการลาออกของคนงาน 8) เพอประโยชนของผเขารบการฝกอบรมเองทาใหเปนผทมฝมอในการทางาน สงขน 9) ชวยใหผปฏบตงานมความมนใจในการทางาน ผดพลาดนอยลง 10) ความสมพนธกบลกคาและการบรการดขน 11) ลดความสนเปลอง 12) ประหยดเงนทจะรวไหลไดมาก 13) ขจดปญหาในการทตองหาคนงานทมฝมอดมาทางาน 14) ชวยสงเสรมงานนเทศใหบรรลผล 15) ชวยใหหนวยงานไดปรบตวดขน ดงนน จะเหนไดวาการฝกอบรมจะใหประโยชนในการชวยเพมพนประสทธภาพ ในการปฏบตงานของคน ชวยแกปญหาในหนวยงาน ชวยใหการทางานตาง ๆ ของหนวยงานประสบผลสาเรจในปจจบนและกาวทนความเปลยนแปลงตาง ๆ ซงทาใหเกดความสาเรจในอนาคตอกดวย

2.3 แนวคดและทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมความปลอดภย กนยา สวรรณแสง (2536, หนา 92) ใหคาจากดความไววา พฤตกรรม คอ อาการ บทบาท ลลา ทาท ความประพฤต การกระทาทแสดงออกใหปรากฏสมผสไดดวยประสาทสมผส หรอ มฉะนนกสามารถวดไดดวยเครองมอ พฤตกรรม ปรากฏโดยผานทางประสาทสมผสทง 5 ไดแก ทางตา ปาก จมก ห และผวกาย พฤตกรรมทบคคลสามารถรบรไดงายจาก รป รส กลน การสมผส

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

19

ซงจดเปนพฤตกรรมประเภททสงเกตไดงายจากอรยาบถตาง ๆ เชน การนอน นง ยน เดน วง กระโดด การกน พด ดา กอด จบฯลฯ พฤตกรรมประเภททไมสามารถจะสงเกตไดอยางชดเจน เชน ความรสกนกคด จนตนาการ ตองอาศยเครองมอวด เชน เครองจบเทจ แบบทดสอบ เครองวดคลนหวใจ เปนตน ชยยงค พรหมวงศ (2528, หนา 22) อธบายพฤตกรรมวา เปนการกระทาหรอกจกรรมทางกาย ทางวาจา และทางใจ ทมนษยแสดงออกมาทสามารถสงเกตหรอวดได การกระทาหรอกจกรรมของคนทมรปแบบตาง ๆ กน บางอยางเราสามารถเหนไดดวยตา หรอไดยนดวยห บางอยางเปนความรสก หลายอยางทคนแสดงออกมาทงทรสกตวและไมรสกตว โยธน ศนสนยทธ และคนอน ๆ (2533, หนา 3) ใหนยามไวกวาง ๆ วาเปนการกระทาทงหมดทสงเกตได เชน การพด การเดน การเตนของหวใจ และยงรวมถง กระบวนการของจต เชน การรบร การคด การจา และการรสก สมจตต สพรรณทสน (2524, หนา 3) ใหความเหนวา พฤตกรรมหมายถง กจกรรมตาง ๆ ทแสดงออกมาโดยสามารถสงเกตไดดวยบคคลอน เชน การพด การนง การหวเราะ ซงพฤตกรรมเหลานสงเกตไดดวยประสาทรบความรสกทงหา แตกจกรรมบางอยางตองใชเครองมอเขาชวย เชน เวลาคนตกใจ อาจไมเหนไดดวยตาเปลา ตองอาศยเครองมอเขาชวยวดจงหวะการเตนของหวใจ หรอแรงดนเลอดทเพมขน แมกระทงการเปลยนแปลงของฮอรโมน หรอ การหลงของนายอยตาง ๆ กเปนพฤตกรรม นอกจากนกจกรรมทเกดขนภายใน เชน การคด จนตนาการ ความเชอ ฯลฯ กเปนพฤตกรรม จากคาจากดความทยกมาเบองตน จะสงเกตเหนไดวา มความใกลเคยงกนไมวาจะเรยกวาเปนกจกรรม การกระทา อาการ ฯลฯ ตางกใชเรยกแทนกนได สาหรบผเขยนเองใหคาจากดความ พฤตกรรม คอ กจกรรม เพราะถาเปนการกระทาทเปนการแสดงออกมาใหเหน แตถาใชวา กจกรรม อาจหมายรวมถง การกระทาทเปนการแสดงออก และสงทเกดขนภายในแตละบคคลดวย ดงนนพฤตกรรมจะหมายถง กจกรรมตาง ๆ ทเกดขน ซงอาจเปนการกระทาทบคคลนนแสดงออกมา รวมทงกจกรรมทเกดขนภายในตวบคคลและกจกรรมน อาจสงเกตไดดวยประสาทสมผสหรอ ไมสามารถสงเกตได จากคาจากดความนสามารถแบงพฤตกรรมออกเปน 2 ประเภท ไดแก พฤตกรรมภายนอก (overt behavior) คอ การกระทาทเกดขนแลวสามารถสงเกตไดโดยตรงดวยประสาทสมผส พฤตกรรมภายใน (covert behavior) คอ กระบวนการทเกดขนภายในใจของบคคล ซงบคคลอนไมสามารถสงเกตไดโดยตรง

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

20

ชยยทธ ชวลตนธกล (2534) กลาวถงการเกดอบตเหตจากการทางานวาเกดจาก 2 สวน คอ 1) สาเหตนา ไดแก (1) ความผดพลาดของการจดการ เชน หนวยงานไมมการสอนเกยวกบความปลอดภยไมมการแกจดอนตรายตาง ๆ ไมมการจดการอปกรณความปลอดภยให (2) สภาวะดานจตใจของคนงานไมเหมาะสม เชน ออนเพลยมาก สายตาไมด มรางกายไมเหมาะสมกบงานททา 2) สาเหตโดยตรงม 2 สาเหตใหญคอ การปฏบตงานทไมปลอดภยของคนงานและสภาพของงานทไมปลอดภย (1) การปฏบตงานทไมปลอดภย เปนการกระทาทไมปลอดภยของคนงานในขณะททางาน ซงจากสถตการเกดอบตเหต พบวารอยละ 88 ของอบตเหตเกดขนจากสาเหตน เชน การใชเครองจกร เครองมอ อปกรณตาง ๆ โดยไมไดรบมอบหมาย ไมใสใจตอคาเตอนตาง ๆ เลนตลกคะนองตอนทางาน ใชเครองมอทชารด หรอใชเครองมอไมถกวธ ไมสวมใสอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคลทจดให (2) สภาพของงานทไมปลอดภย เปนสภาพแวดลอมทไมปลอดภยทอยรอบ ๆ ตวคนงาน พบวา ประมาณรอยละ 10 ของอบตเหตเกดขนเนองจากสาเหตน เชน เครองมอทใชออกแบบไมเหมาะสมสถานททางานมการวางของเกะกะกดขวางทางเดนการจดเกบสารเคมตาง ๆ ไมเหมาะสม บรเวณททางานลน ขรขระ แสงสวางไมเพยงพอ ไมมระบบเตอนภยทเหมาะสม 2.3.1 พฤตกรรมมนษยเพอความปลอดภยในการทางาน 1) ทฤษฎ คานยม - ทศนคต - พฤตกรรม (value-attitude-behavior theory) ได อธบายวา พฤตกรรมตาง ๆ ทบคคลแสดงออกนนเปนผลพวงมาจากคานยมของบคคลทาใหเกดทศนคตหรอเจตคตวาสมควรแกการประพฤตปฏบตเปนพฤตกรรมตอไป ทฤษฎนเปนทฤษฎทไดรบการพสจนแลววาเปนไปไดจรง 2) ทฤษฎพฤตกรรมท องคกรกาหนด (theory of planned behavior) ทฤษฎนใหความสาคญกบคานยมเชนกนวาเปนสงททาใหเกดพฤตกรรมของมนษย แตนอกจากคานยมแลวยงมปจจยทางสงแวดลอมอนๆ ทมผลตอการแสดงออกของพฤตกรรมทสาคญ ไดแก บรรทดฐานทางสงคม (social norms) คอกฎระเบยบขอบงคบตางๆ ในสงคมหรอชมชนทอยรวมกนจะเปนตวชวยสงผลใหเกดพฤตกรรมตาง ๆ ทงทางดานอาชวอนามยและความปลอดภยนกวชาการดานความปลอดภย ยอมรบวาพฤตกรรมของบคคลเปนสาเหตสาคญของ สามเหลยมความปลอดภย หรอภเขานาแขง (safety triangle)เปรยบเหมอนภเขานาแขงคอสวนทอยใตนา ปญหาทแอบแฝงอยมมากกวา

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

21

ภาพ 1 แสดงภาพจาลองภเขานาแขง (iceberg model) ทมา: (วจตร บญยะโหตระ, 2530, หนา 43) ปญหาของสามเหลยมความปลอดภยและวงจรอบตเหตนนลวนมสาเหตมาจากพฤตกรรมของผปฏบตงานในโรงงานดงนนจงควรมมาตรการจดการดานความปลอดภยเพอลดอบตเหตเมอดาเนนการไปอยางตอเนองกจะกลายเปนวฒนธรรมความปลอดภยในการทางาน

ขนตอนการดาเนนการพฒนาพฤตกรรมความปลอดภยในการทางาน 1) วางแผนดาเนนการ - ฝกอบรมการดาเนนการ - จดทาแบบสงเกตพฤตกรรมความปลอดภย – ฝกอบรมการใชแบบสงเกตพฤตกรรมใหกบผสงเกตการณ 2) ทาการสงเกตและคนหาสาเหตของพฤตกรรมเสยงหรอปญหาความปลอดภยตางๆ โดยใชแบบสงเกต บนทก 3) วเคราะหหาสาเหตของพฤตกรรมเสยงทเปนปญหา อาจใชวธวเคราะห ABC analysis คอ

A = เหตการณหรอสงทเกดขนกอน (antecedents) B = พฤตกรรมเสยงทสงเกตเหนได (behavior) C = ผลพวงพฤตกรรมในหวขอ A และ B (consequence)

และไดแบงวเคราะหออกเปน 3 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การวเคราะหพฤตกรรมเสยงอนตราย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

22

ขนตอนท 2 การวเคราะหพฤตกรรมทปลอดภย ขนตอนท 3 กาหนดแผนปฏบตการเพอความปลอดภย

4) จดทาแผนเพอปรบปรงพฤตกรรมความปลอดภย 5) ดาเนนงานตามแผนงานทไดกาหนดไว 6) ตดตามประเมนผลการดาเนนงานอยางตอเนองทกขนตอน หลงจากดาเนนการทง 6 ขนตอนแลว ควรมการประเมนวาปญหาพฤตกรรมท ไมปลอดภยลดลงอบตเหตลดลงหรอไมอยางไร ซงจาเปนตองมการพฒนาปรบปรงอยางตอเนอง ในทกขนตอนสรป ความตองการ แรงจงใจ และพฤตกรรมตางมคาจากดความและสามารถกาหนด ใหเหนความสมพนธกน หลกทวไป 3 ประการทแสดงถงความสมพนธระหวางความตองการ แรงจงใจ และพฤตกรรมม ดงน 1) พฤตกรรมของมนษยทงหมดตองไดรบการจงใจหรอถกกระตน 2) สภาวะของการจงใจทงหมดไมจาเปนจะตองนาไปสการเกดพฤตกรรม 3) พฤตกรรมทไดรบการจงใจอาจเกดขนจากการเรยนรหรอไมไดเรยนรกได โดยมรายละเอยดดงน ประการท 1 เมอไรกตามทบคคลไดเขาไปเกยวของกบกจกรรมถอวาบคคลไดรบ การจงใจ แรงจงใจตาง ๆ จะนาไปสพฤตกรรมทมงตอบสนองความตองการใหเปนทพอใจ ตวอยางเชน รางกายตองการแสวงหาอาหาร ดงนนเมอบคคลเกดหวขนมาจะเกดความรสกทรมานเปนเหตใหบคคลตองแสวงหาอาหาร นนคอ ถาปราศจากความหวกไมมเหตผลอนใดทบคคลจะตองรตวถงความขาดของรางกาย ดงนน แรงจงใจจงเปนตวเชอมระหวางความตองการกบพฤตกรรม ประการท 2 การจงใจทเปนอยในเวลานสามารถนาไปสการไมเกดพฤตกรรมได เมอไมมการกระทาใด ๆ ผบรโภคจะไมกระทาการใดๆ เมอไมมโอกาสทจะกระทา หรอแรงจงใจไมไดรบการกระตนใหเกดการกระทา ตวอยางเชน ผบรโภคอาจไดรบการจงใจใหอยากไดรถยนตหรอเสอผาราคาแพง แตไมสามารถจะคาดหวงวาจะมเงนมาซอไดทาใหไมเกดการซอสนคาทตองการนนได ฉะนน จงไมเกดพฤตกรรม ประการท 3 พฤตกรรมทเกดจากการจงใจสามารถเปนไดทงพฤตกรรมทมการเรยนรหรอไมมการเรยนรกไดการกระทาใดๆ ทมมาตงแตเกดไมจาเปนตองคดหรอมประสบการณมากอนจะถอวาเปนพฤตกรรมทไมตองเรยนร ประเภทพฤตกรรมทไมตองเรยนร 2.3.1 แนวคดและทฤษฎเกยวกบความปลอดภย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

23

เฉลมชย ชยกตตภรณ (2533) ไดรวบรวมทฤษฎเกยวกบการเกดอบตเหตตาง ๆ ไว 3 ทฤษฎ คอ ทฤษฎโดมโนทฤษฎรปแบบระบบความปลอดภยของบอบฟเรนซ และทฤษฎรปแบบการเกดอบตเหตของกองทพบกสหรฐอเมรกา ดงน 1) ทฤษฎโดมโน (domino theory) เฮนรช (Heinrich, 1959) (วจตร บญยะโหตระ, 2530, หนา 45) เปนผเรมแนวคดน โดยมหลกการทสาคญคอ การเรยงลาดบการประสบอนตรายเปนขนตอน ถาเกดเหตการณททาใหขนตอนทหนงเกดขน กจะสงผลกระทบไปยงขนตอนอน ๆ ตามลาดบ จนถงลาดบขนตอนสดทาย กคอ การบาดเจบองคประกอบตาง ๆ ในแตละขนตอนตามทฤษฎโดมโน สามารถอธบายไดตามลาดบ ดงน ลาดบท 1 บรรพบรษและสงแวดลอมทางสงคม (ancestry and social environment) สงแวดลอมทางสงคมและการประพฤตปฏบตสบทอดกนมาจากอดต ทาใหแตละบคคลม พฤตกรรมทแสดงออกมาตาง ๆ กน เชน ความสะเพรา ประมาทเลนเลอ ขาดความคดไตรตรอง ความดอดง ดนทรง ความชอบในการเสยงอนตราย ความตระหนเหนยวแนนเหนแกเงนและลกษณะอน ๆ ทถายทอดทางพนธกรรม เปนตน ลาดบท 2 ความผดปรกตของบคคล (fault of person) สขภาพจตและสงแวดลอมทางสงคม เปนสาเหตทาใหเกดความผดปรกตของบคคล เชนการปฏบตงานโดยขาดความยงคด อารมณรนแรง ประสาทออนไหวงาย ความตนเตน ขาดความรอบคอบ เพกเฉยละเลยตอการกระทาทปลอดภย เปนตน ซงความผดปรกตเหลานจะสงผลกระทบใหเกดการกระทาทไมปลอดภยและทาใหเครองจกรและการทางานตองอยในสภาพหรอสภาวะทเปนอนตราย ลาดบท 3 การกระทาหรอสภาพการณทไมปลอดภย (unsafe act/unsafe condition) ตวอยางการปฏบตงานทไมปลอดภยของบคคล เชน ยนทางานภายใตนาหนกทแขวนอย การตดเครองยนตโดยไมแจงเตอน ชอบหยอกลอเลน ถอดเซฟการดเครองจกรออก เปนตน โดยสงทเกดขนจากการกระทาทไมปลอดภยและสภาพการทางานทไมปลอดภยจะเปนสาเหต โดยตรงททาใหเกดอบตเหต ลาดบท 4 การเกดอบตเหต (accident) เหตการณทมสาเหตปจจยทง 3 ลาดบมาแลว ยอมสงผลใหเกดอบตการณ เชน ตกจากทสง ลน ลม เดนสะดด สงของหลนจากทสง วตถกระเดนใส กระแทกหนบหรอตด เปนตน ซงอบตการณเหลานอาจจะเปนสาเหตของการบาดเจบ ลาดบท 5 การบาดเจบ (injury) ตวอยางการบาดเจบทเกดกบอวยวะบางสวนของรางกาย เชน กระดกหกหรอแตก เคลดขดยอกแผลฉกขาด แผลไฟไหม เปนตน ซงการบาดเจบเหลานจะเปนผลโดยตรงจากการเกดอบตเหต

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

24

ภาพ 2 แสดงโดมโนทง 5 ตว ทมา: (วจตร บญยะโหตระ, 2530, หนา 45)

วจตร บญยะโหตระ (2530) ไดอธบายถงความหมายและความสมพนธของโดมโน ทง 5 ตว อธบายไดวาสภาพแวดลอมของสงคมหรอภมหลงของคนใดคนหนง (สภาพครอบครว ฐานะความเปนอย การศกษาการอบรมเลยงด) กอใหเกดความผดปรกตของคนคนนน (ทศนคตตอความปลอดภยไมถกตอง ชอบเสยงมกงาย หงดหงด ขาดความรอบคอบ) กอใหเกดการกระทาท ไมปลอดภย จนเปนเหตใหเกดอบตเหตผลกคอเกดการบาดเจบหรอความเสยหายการปองกนการประสบอนตราย ตามทฤษฎโดมโนน คอ การตดขนตอนทเรมตนนออกเสยกอนจะทาใหอบตเหต ไมเกดขน ซงหากพจารณาสาเหตของการประสบอนตรายลาดบท 1-3 แลว Heinrich เหนวาขนตอนท 1 และ 2 เปนเรองทแกไขไดยากและกนเวลานาน เพราะเปนสงทเกดขนและเปนคณสมบตสวนบคคลแลว แตขนตอนท 3 คอ การกระทาทไมปลอดภยและสภาพการณทไมปลอดภยเปนขนตอนทขจดไดงายกวา ถาไดมการควบคมอยางดพอ และปฏบตอยางจรงจง ซงการปองกนการประสบอนตรายตามทฤษฎโดมโน แสดงดงภาพ 3

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

25

ภาพ 3 แสดงการปองกนอบตเหตโดยการดงโดมโนตวท 3 ออก ทมา: (วจตร บญยะโหตระ, 2530, หนา 45) 2) ทฤษฎรปแบบระบบความปลอดภยของบอบฟเรนซ (Firenze System Model) ฟเรนซ (Firenze อางถงใน เฉลมชย ชยกตตภรณ, 2533, หนา47) ไดอธบายแนวคดรปแบบระบบความปลอดภยวา การศกษาเรองสาเหตของอบตเหตจะตองศกษาองคประกอบทงระบบ ซงมปฏกรยาสมพนธเกยวของกนองคประกอบดงกลาวประกอบดวย คน (man) เครองจกร (machine) และสงแวดลอม (environment) ความสาคญขององคประกอบทเปนสาเหตของอบตเหต แตละองคประกอบมความสาคญตอการตดสนใจในการผลตงาน (task) และการเกดอบตเหต (accident) ดงตอไปน คนหรอผปฏบตงานในการผลตงานหรอทางานในแตละชน ผปฏบตงานจาเปนตองตดสนใจ (decision) เลอกวธปฏบตอยางใดอยางหนงเพอใหงานบรรลเปาหมาย แตการตดสนใจ ในการดาเนนงานใหบรรลเปาหมายในแตละครงนนยอมมความเสยง (risk) แอบแฝงอยเสมอ ดงนนในการตดสนใจแตละครง ผปฏบตงานจะตองมขอมลขาวสาร (information) ทเพยงพอ ถาหากขอมลขาวสารด ถกตอง กจะทาใหการตดสนใจถกตอง แตถาขอมลไมถกตองกจะทาใหการตดสนใจนนผดพลาดหรอมความเสยงสง และทาใหเกดความลมเหลวในการทางานซงอาจสงผล ใหเกดอบตเหตได

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

26

อปกรณเครองจกรทใชในการผลตจะตองมความพรอมปราศจากขอผดพลาด ถาอปกรณเครองจกรทใชออกแบบไมถกตอง ไมถกหลกวชาการหรอขาดการบารงรกษาทดยอมทาใหกลไกของเครองจกรปฏบตงานผดพลาดซงจะนาไปสการเกดอบตเหต สงแวดลอมสภาพการทางานและสงแวดลอมในการทางานมบทบาทสาคญตอการผลต ความผดพลาดทเกดจากสงแวดลอมยอมกอใหเกดปญหาตอผปฏบตงานและเครองจกรซงจะเปนสาเหตของการเกดอบตเหตได เชน ทางานอยภายใตสงแวดลอมทมสารพษฟงกระจาย แสงจาในขณะททางาน เปนตน ฉะนน กอนทจะตดสนใจทกครง ผปฏบตงานจะตองหาขอมลเพอใหแนใจวาเปนการตดสนใจทถกตอง โดยพจารณาจากขอมลประกอบการตดสนใจซงประกอบดวยขอมลเกยวกบงาน ทตองปฏบตและขอมลเกยวกบลกษณะอนตรายทอาจจะเกดขน (nature of harmful consequences)ถาหากขอมลมจานวนและคณภาพมากพอ กจะทาใหความเสยงตาง ๆ ลดลงอยในขดจากดทอาจสามารถควบคมได โอกาสทจะเกดความผดพลาดหรออบตเหตกจะลดลงดวย เหตผลดงกลาวขางตน จงจาเปนตองใหขอมลแกผปฏบตงานใหมากทสดและเปนประโยชนทสด เชน อาจจะใหการฝกอบรม สอนแนะนางานเพอใหผปฏบตงานไดรบขอมลทดในการทางาน เปนการชวยให การทางานเปนไปอยางมประสทธภาพและเปนการลดความผดพลาดทเกดจากการตดสนใจของผปฏบตงานอกดวย

ภาพ 4 แสดงรปแบบของระบบความปลอดภยของ Bob Firirenze ทมา: (เฉลมชย ชยกตตภรณ, 2533, หนา47) 3) ทฤษฎรปแบบการเกดอบตเหตของกองทพบกสหรฐอเมรกา การบรหารงานความปลอดภยของกองทพบกสหรฐอเมรกาไดพฒนามากขน เนองจากไดมการนาเอาเทคโนโลยใหม ๆ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

27

มาใชในการปองกนประเทศ กองทพบกสหรฐอเมรกาจงไดศกษาเทคโนโลยทางดานความปลอดภยควบคไปกบเทคโนโลยในการผลต และการใชดวยรปแบบทนาเสนอนเปนรปแบบทแสดงถงการเกดอบตเหต ซงพอจะสรปเปนสาเหตของการเกดอบตเหตได 3 ประการ คอ (3.1) ความผดพลาดของผปฏบตงาน (human error) เกดจากการทผปฏบตงานมพฤตกรรมการทางานทไมปลอดภย (unsafe act) สภาพการทางานทไมปลอดภย (unsafe condition) ตาง ๆ ทมอยหรอเกดขนจากวธการทางานทไมปลอดภยของผปฏบตงานเชนกน ความผดพลาด ตาง ๆ นน อาจเกดขนจากความผดพลาดทางดานรางกาย ขาดการฝกอบรมอยางเพยงพอ ขาดการกระตนหรอแรงจงใจในการทางาน (3.2) ความผดพลาดในระบบ (system error) อาจเกดจากการออกแบบทไมเหมาะสม ซงเนองมาจากนโยบายทไมเหมาะสมของหนวยงาน เชน การประหยด การเลอกใชเทคโนโลย การบารงรกษา หรอเกดจากความลมเหลวในการออกแบบทไมถกตองตามหลกวชาการ เปนตน (3.3) ความผดพลาดในการบรหารจดการ (management) สาเหตหลกอาจเกดจากความลมเหลว (failure) จากการบรหารจดการ ขอมลขาวสาร การใชเทคโนโลยและระบบการทางานทไมเหมาะสมซงความลมเหลวน อาจเกดขนจากถายทอดขอมลขาวสารทไมถกตอง การฝกอบรมอาจไมเพยงพอขาดการกระตน จงใจในการปฏบตงาน จากทฤษฎเกยวกบอบตเหตและความปลอดภย 3 ทฤษฎทกลาวมาขางตน สามารถสรปไดวาสาเหตสาคญของการเกดอบตเหตและความไมปลอดภยในการทางานเกดจากบคคล อปกรณเครองจกรและสภาพการทางาน ดงนนจงตองคานงถงสาเหตของทง 3 ประการน เพอใหเกดความไมปลอดภยในการทางานใหนอยลง เชน ใหการฝกอบรม สอนแนะนางานใหแกผปฏบตงาน เพอใหทางานไดอยางมประสทธภาพและลดความผดพลาดลง 2.3.2 สาเหตของการเกดอบตเหต

วฑรย สมะโชคด และวรพงษ เฉลมจระรตน (2551, หนา 30 ) ไดกลาวถงแนวคดของ เฮนรช (Heinrich) ซงไดทาการศกษาถงสาเหตของการเกดอบตเหตจากโรงงานอตสาหกรรมตาง ๆ ในป ค.ศ. 1959 ผลจากการศกษาวจยสรปได 3 ประการดงน 1) สาเหตทเกดจากคน (human causes) มจานวนสงทสดคอ 88% ของการเกดอบตเหตทกครงตวอยางเชน การทางานทไมถกตอง ความพลงเผลอ ความประมาท การมนสย ชอบเสยงในการทางานเปนตน 2) สาเหตทเกดจากความผดพลาดของเครองจกร (mechanical failure) มจานวนเพยง 10%ของการเกดอบตเหตทกครง ตวอยางเชน สวนทเปนอนตรายของเครองจกรไมมเครองปองกน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

28

เครองมอหรอเครองจกรตาง ๆ ชารดบกพรอง รวมถงการวางผงโรงงานไมเหมาะสม สภาพแวดลอมในการทางานไมปลอดภย เปนตน 3) สาเหตทเกดจากดวงชะตา (acts of god) มจานวนเพยง 2% เปนสาเหตทเกดขนโดยธรรมชาตนอกเหนอการควบคมได เชน พาย นาทวม ฟาผา เปนตน จากผลการศกษาวจยขางตน เฮนรช (Heinrich) ไดสรปสาเหตสาคญของการเกดอบตเหตเปน 2 ประการ ไดแก 1) การกระทาทไมปลอดภย (unsafe act) เปนสาเหตใหญทกอใหเกดอบตเหต คดเปนจานวน85% ของการเกดอบตเหตทงหมด 2) สภาพการณทไมปลอดภย (unsafe condition) เปนสาเหตรอง คดเปนจานวน 15% เทานน สาเหตจากการกระทาทไมปลอดภย (unsafe act) ไดแก 1) การทางานทไมถกวธ หรอไมถกขนตอน 2) การมทศนคตทไมถกตอง เชน อบตเหตเปนเรองของเคราะหกรรม แกไขปองกนไมได 3) ความไมเอาใจใสในการทางาน 4) ความประมาท พลงเผลอ เหมอลอย 5) การมนสยชอบเสยง 6) การไมปฏบตตามกฎระเบยบของความปลอดภยในการทางาน 7) การแตงกายไมเหมาะสม 8) การทางานโดยไมใชอปกรณปองกนอนตรายสวนบคคล 9) การถอดเครองกาบงสวนอนตรายของเครองจกรออกดวยความรสกราคาญ ทางานไมสะดวกหรอถอดออกเพอซอมแซมแลวไมใสคน 10) การใชเครองมอหรออปกรณตาง ๆ ไมเหมาะกบงาน เชน การใชขวดแกวตอกตะปแทนการใชคอน 11) การหยอกลอกนระหวางทางาน 12) การทางานโดยทรางกายและจตใจไมพรอมหรอผดปรกต เชน ไมสบาย เมาคาง มปญหาครอบครว ทะเลาะกบแฟน เปนตน สาเหตจากสภาพการณทไมปลอดภย (unsafe conditions) ไดแก 1) สวนทเปนอนตราย (สวนทเคลอนไหว) ของเครองจกรไมมเครองกาบงหรออปกรณปองกนอนตราย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

29

2) การวางผงโรงงานทไมถกตอง 3) ความไมเปนระเบยบเรยบรอยและสกปรกในการจดเกบวสดสงของ 4) พนโรงงานขรขระ เปนหลมเปนบอ 5) สภาพแวดลอมในการทางานทไมปลอดภยหรอไมถกสขอนามย เชน แสงสวางไมเพยงพอเสยงดงเกนควร ความรอนสง ฝนละออง ไอระเหยของสารเคมทเปนพษ เปนตน 6) เครองจกรกล เครองมอ หรออปกรณชารดบกพรอง ขาดการซอมแซมหรอบารงรกษาอยางเหมาะสม 7) ระบบไฟฟา หรออปกรณไฟฟาชารดบกพรอง เปนตน สรป ในการเกดอบตเหตจากการทางานสวนใหญลวนเกดจากการกระทาทเกดจากคนทงสนซงคดเปน 85 % สวนจากสภาพแวดลอมในการทางานนนเกดไดเพยง 15 % เทานน เหตการณทเกดขนอยางไมคาดหวงและไมตงใจในเวลาและสถานทแหงหนง เกดขนโดยไมมสงบอกเหตลวงหนาแตมสาเหตและสงผลกระทบทสามารถชวดได อบตเหตเปนผลเชงลบของความเปนไปไดอยางหนง ซงควรจะหลกเลยงหรอปองกนไวแตแรก โดยพจารณาจากปจจยสาเหตตาง ๆ อนทจะนาไปสการเกดอบตเหต

2.4 กฎหมายทเกยวของ กฎหมายทเปนกฎกระทรวงทเกยวของกบงานวจยมดงตอไปน 2.4.1 การบรหารจดการดานความปลอดภย กฏกระทรวง กาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภยอาชว อนามย และสภาพแวดลอมในการทางานพ.ศ. 2552 (อนเทอรเนต, 2552) บททวไป ขอ 1 กฎกระทรวงนใหใชบงคบแกกจการหรอสถานประกอบกจการ 14 ประเภท ขอ 2 ในกฎกระทรวงน “ความปลอดภย อาชวอนามย และสภาพแวดลอมในการทางาน” หมายความวา การกระทา หรอสภาพการทางานซงปลอดจากเหตอนจะทาใหเกดการประสบอนตราย การเจบปวย หรอ ความเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานหรอเกยวกบการทางาน ขอ 3 ใหนายจางจดใหมขอบงคบและคมอวาดวยความปลอดภยในการทางานไวในสถานประกอบกจการขอบงคบวาดวยความปลอดภยในการทางานตามวรรคหนง อยางนอยตองกาหนดขนตอนและวธการปฏบตงานทปลอดภยเพอควบคมมใหมการกระทาทอาจกอใหเกด

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

30

ความไมปลอดภยในการทางานทงน นายจางตองจดใหมการอบรมและฝกปฏบตจนกวาลกจางจะสามารถทางานไดอยางถกตองปลอดภยรวมทงจดวางระบบควบคม กากบ ดแล โดยกาหนดใหเปนหนาทรบผดชอบของเจาหนาทความปลอดภยในการทางานทกระดบ ขอ 4 ใหนายจางซงมผรบเหมาชนตนหรอผรบเหมาชวงเขามาปฏบตงานในสถานประกอบกจการ จดใหมขอบงคบและคมอตามขอ 3 สาหรบผรบเหมาดงกลาว เพอกากบดแล การดาเนนงานของผรบเหมาใหเปนไปตามกฎกระทรวงน ขอ 5 ในกรณทนายจางรบลกจางเขาทางานใหม หรอใหลกจางทางานในลกษณะหรอสภาพของงานทแตกตางไปจากเดมอนอาจเปนอนตรายตอสขภาพอนามยของลกจาง ใหนายจางจดการอบรมลกจางใหมความรเกยวกบขอบงคบและคมอตามขอ 3 กอนการปฏบตงาน ขอ 6 ในกรณทนายจางสงใหลกจางไปทางาน ณ สถานทอน ซงอาจเสยงตอการเกดอนตรายใหนายจางแจงขอมลเกยวกบอนตรายจากการทางานในสถานทดงกลาว พรอมทงวธการปองกนอนตรายใหลกจางทราบกอนการปฏบตงาน ขอ 7 ใหนายจางในสถานประกอบกจการตามขอ 1 (1) ถง (5) ทมลกจางตงแตสองคนขนไป และสถานประกอบกจการตามขอ 1 (6) ถง (14) ทมลกจางตงแตยสบคนขนไป แตงตงลกจางระดบหวหนางานซงมคณสมบตตามขอ 8 เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานของสถานประกอบกจการการแตงตงเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานตามวรรคหนง ใหดาเนนการภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ ในกรณทนายจางแตงตงลกจางระดบหวหนางานใหม ใหดาเนนการภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทนายจางแตงตงใหเปนลกจางระดบหวหนางาน แลวแตกรณ ขอ 8 เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางาน ตองเปนลกจางระดบหวหนางานและมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 1) ผานการฝกอบรมตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด 2) เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง ความปลอดภยในการทางานของลกจาง ลงวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2540 ขอ 9 ใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางานมหนาท ดงตอไปน 1) กากบ ดแล ใหลกจางในหนวยงานทรบผดชอบปฏบตตามขอบงคบและคมอตามขอ 3 2) วเคราะหงานในหนวยงานทรบผดชอบเพอคนหาความเสยงหรออนตรายเบองตน โดยอาจรวมดาเนนการกบเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนค ระดบเทคนคขนสง

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

31

หรอระดบวชาชพ 3) สอนวธการปฏบตงานทถกตองแกลกจางในหนวยงานทรบผดชอบเพอใหเกดความปลอดภยในการปฏบตงาน 4) ตรวจสอบสภาพการทางาน เครองจกร เครองมอ และอปกรณใหอยในสภาพทปลอดภยกอนลงมอปฏบตงานประจาวน 5) กากบ ดแล การใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลของลกจางในหนวยงานทรบผดชอบ 6) รายงานการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญ อนเนองจากการทางานของลกจางตอนายจาง และแจงตอเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคระดบเทคนคขนสง หรอระดบวชาชพ สาหรบสถานประกอบกจการทมหนวยงานความปลอดภยใหแจงตอหนวยงานความปลอดภยทนททเกดเหต 7) ตรวจสอบหาสาเหตการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานของลกจางรวมกบเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนค ระดบเทคนคขนสง หรอระดบวชาชพ และรายงานผล รวมทงเสนอแนะแนวทางแกไขปญหาตอนายจางโดยไมชกชา 8) สงเสรมและสนบสนนกจกรรมความปลอดภยในการทางาน 9) ปฏบตงานดานความปลอดภยในการทางานอนตามทเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารมอบหมาย ขอ 10 ใหนายจางแตงตงลกจางคนหนงซงมคณสมบตตามขอ 11 เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคประจาสถานประกอบกจการตามขอ 1 (2) ถง (5) ทมลกจางตงแตยสบคนขนไปแตไมถงหาสบคน เพอปฏบตงานดานความปลอดภยประจาตามเวลาทกาหนดไมนอยกวาวนละหนงชวโมงภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ หรอภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทมลกจางตงแตยสบคนขนไป เวนแตมเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงหรอระดบวชาชพอยแลว ขอ 11 เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคตองมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 1) สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาตรสาขาอาชวอนามย หรอเทยบเทา 2) เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบหวหนางาน และผานการฝกอบรม ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด 3) เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบพนฐานตามประกาศ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

32

กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง ความปลอดภยในการทางานของลกจาง ลงวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2540 ขอ 12 ใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคมหนาท ดงตอไปน 1) ตรวจสอบและเสนอแนะใหนายจางปฏบตตามกฎหมายเกยวกบความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน 2) วเคราะหงานเพอชบงอนตราย รวมทงกาหนดมาตรการปองกนและขนตอนการทางานอยางปลอดภยเสนอตอนายจาง 3) แนะนาใหลกจางปฏบตตามขอบงคบและคมอตามขอ 3 4) ตรวจสอบหาสาเหตการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานและรายงานผล รวมทงเสนอแนะตอนายจางเพอปองกนการเกดเหตโดยไมชกชา 5) รวบรวมสถต จดทารายงาน และขอเสนอแนะเกยวกบการประสบอนตราย การเจบปวยหรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานของลกจาง 6) ปฏบตงานดานความปลอดภยในการทางานอนตามทนายจางมอบหมาย ขอ 13 ใหนายจางแตงตงลกจางคนหนงซงมคณสมบตตามขอ 14 เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงประจาสถานประกอบกจการตามขอ 1 (2) ถง (5) ทมลกจางตงแตหาสบคนขนไปแตไมถงหนงรอยคน เพอปฏบตงานดานความปลอดภยภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ หรอภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทมลกจางตงแตหาสบคนขนไปเวนแตมเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพอยแลว ขอ 14 เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงตองมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 1) สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาตรสาขาอาชวอนามย หรอเทยบเทา 2) สาเรจการศกษาไมตากวาระดบประกาศนยบตรวชาชพเทคนค ประกาศนยบตรวชาชพชนสงประกาศนยบตรการศกษาชนสง อนปรญญา หรอเทยบเทา และผานการอบรมและทดสอบตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด 3) สาเรจการศกษาไมตากวามธยมศกษาปท 6 หรอระดบประกาศนยบตรวชาชพ หรอเทยบเทาและไดทางานเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคหรอระดบพนฐานมาแลวไมนอยกวาหาป และผานการอบรมและทดสอบตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด ขอ 15 ใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงมหนาทดงตอไปน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

33

1) ตรวจสอบและเสนอแนะใหนายจางปฏบตตามกฎหมายเกยวกบความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน 2) วเคราะหงานเพอชบงอนตราย รวมทงกาหนดมาตรการปองกนและขนตอนการทางานอยางปลอดภยเสนอตอนายจาง 3) วเคราะหแผนงานโครงการ รวมทงขอเสนอแนะของหนวยงานตาง ๆ และเสนอแนะมาตรการความปลอดภยในการทางานตอนายจาง 4) ตรวจประเมนการปฏบตงานของสถานประกอบกจการใหเปนไปตามแผนงานโครงการหรอมาตรการความปลอดภยในการทางาน 5) แนะนาใหลกจางปฏบตตามขอบงคบและคมอตามขอ 3 6) แนะนา ฝกสอน อบรมลกจาง เพอใหการปฏบตงานปลอดจากเหตอนจะทาใหเกดความไมปลอดภยในการทางาน 7) ตรวจสอบหาสาเหตและวเคราะหการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางาน และรายงานผล รวมทงเสนอแนะตอนายจางเพอปองกนการเกดเหตโดยไมชกชา 8) รวบรวมสถต วเคราะหขอมล จดทารายงาน และขอเสนอแนะเกยวกบการประสบ อนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานของลกจาง 9) ปฏบตงานดานความปลอดภยในการทางานอนตามทนายจางมอบหมาย ขอ 16 ใหนายจางในสถานประกอบกจการตามขอ 1 (1) ทมลกจางตงแตสองคนขนไปและสถานประกอบกจการตามขอ 1 (2) ถง (5) ทมลกจางตงแตหนงรอยคนขนไป แตงตงลกจาง เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพซงมคณสมบตตามขอ17 ประจาสถานประกอบกจการอยางนอยหนงคน เพอปฏบตงานเฉพาะดานความปลอดภย การแตงตงเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพตามวรรคหนง ใหดาเนนการภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ หรอภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทมลกจางตงแตหนงรอยคนขนไป แลวแตกรณ ขอ 17 เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพตองมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 1) สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาตรสาขาอาชวอนามย หรอเทยบเทา 2) สาเรจการศกษาไมตากวาระดบปรญญาตร และไดทางานเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบเทคนคขนสงมาแลวไมนอยกวาหาป และผานการอบรมและทดสอบ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

34

ตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนดจากหนวยงานทกรมสวสดการและคมครองแรงงานรบรอง 3) เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพตามประกาศ กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง ความปลอดภยในการทางานของลกจาง ลงวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2540 และผานการอบรมเพมและทดสอบตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนดจากหนวยงานทกรมสวสดการและคมครองแรงงานรบรองในหลกสตรทเกยวกบการปฏบตหนาทตามขอ 18 (3) (4) และ (8) ทงน ภายในหาปนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ ขอ 18 ใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบวชาชพมหนาท ดงตอไปน 1) ตรวจสอบและเสนอแนะใหนายจางปฏบตตามกฎหมายเกยวกบความปลอดภย อาชวอนามยและสภาพแวดลอมในการทางาน 2) วเคราะหงาน เพอชบงอนตราย รวมทงกาหนดมาตรการปองกนหรอขนตอนการทางานอยางปลอดภยเสนอตอนายจาง 3) ประเมนความเสยงดานความปลอดภยในการทางาน 4) วเคราะหแผนงานโครงการ รวมทงขอเสนอแนะของหนวยงานตาง ๆ และเสนอแนะมาตรการความปลอดภยในการทางานตอนายจาง 5) ตรวจประเมนการปฏบตงานของสถานประกอบกจการใหเปนไปตามแผนงานโครงการหรอมาตรการความปลอดภยในการทางาน 6) แนะนาใหลกจางปฏบตตามขอบงคบและคมอตามขอ 3 7) แนะนา ฝกสอน อบรมลกจางเพอใหการปฏบตงานปลอดจากเหตอนจะทาใหเกด ความไมปลอดภยในการทางาน 8) ตรวจวดและประเมนสภาพแวดลอมในการทางาน หรอดาเนนการรวมกบบคคลหรอหนวยงานทขนทะเบยนกบกรมสวสดการและคมครองแรงงานเปนผรบรองหรอตรวจสอบเอกสารหลกฐานรายงานในการตรวจสอบสภาพแวดลอมในการทางานภายในสถานประกอบกจการ 9) เสนอแนะตอนายจางเพอใหมการจดการดานความปลอดภยในการทางานทเหมาะสมกบสถานประกอบกจการ และพฒนาใหมประสทธภาพอยางตอเนอง 10) ตรวจสอบหาสาเหต และวเคราะหการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางาน และรายงานผล รวมทงเสนอแนะตอนายจางเพอปองกนการเกดเหตโดยไมชกชา

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

35

11) รวบรวมสถต วเคราะหขอมล จดทารายงาน และขอเสนอแนะเกยวกบการประสบอนตราย การเจบปวย หรอการเกดเหตเดอดรอนราคาญอนเนองจากการทางานของลกจาง 12) ปฏบตงานดานความปลอดภยในการทางานอนตามทนายจางมอบหมาย ขอ 19 ใหนายจางในสถานประกอบกจการตามขอ 1 (1) ถง (5) ทมลกจางตงแตสองคนขนไป และสถานประกอบกจการตามขอ 1 (6) ถง (14) ทมลกจางตงแตยสบคนขนไป แตงตง ลกจางระดบบรหารทกคนซงมคณสมบตตามขอ 20 เปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารของสถานประกอบกจการในกรณทไมมลกจางระดบบรหาร ใหนายจางเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารการแตงตงเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารตามวรรคหนง ใหดาเนนการภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทกฎกระทรวงนมผลใชบงคบ ในกรณทนายจางแตงตงลกจางระดบบรหารใหม ใหดาเนนการภายในหนงรอยแปดสบวนนบแตวนทนายจางแตงตงใหเปนลกจางระดบบรหาร ขอ 20 เจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารตองเปนลกจางระดบบรหารและมคณสมบตเฉพาะอยางใดอยางหนง ดงตอไปน 1) ผานการฝกอบรมตามหลกเกณฑและวธการทอธบดประกาศกาหนด 2) เปนหรอเคยเปนเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารตามประกาศ กระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม เรอง ความปลอดภยในการทางานของลกจาง ลงวนท 31 มนาคม พ.ศ. 2540 ขอ 21 ใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหารมหนาท ดงตอไปน 1) กากบ ดแล เจาหนาทความปลอดภยในการทางานทกระดบซงอยในบงคบบญชาของเจาหนาทความปลอดภยในการทางานระดบบรหาร 2) เสนอแผนงานโครงการดานความปลอดภยในการทางานในหนวยงานทรบผดชอบตอนายจาง 3) สงเสรม สนบสนน และตดตามการดาเนนงานเกยวกบความปลอดภยในการทางานใหเปนไปตามแผนงานโครงการเพอใหมการจดการดานความปลอดภยในการทางานทเหมาะสมกบสถานประกอบกจการ 4) กากบ ดแล และตดตามใหมการแกไขขอบกพรองเพอความปลอดภยของลกจางตามทไดรบรายงานหรอตามขอเสนอแนะของเจาหนาทความปลอดภยในการทางาน คณะกรรมการ หรอหนวยงานความปลอดภย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

36

ขอ 22 ใหนายจางจดใหเจาหนาทความปลอดภยในการทางานทกระดบไดรบการฝกอบรมความรเกยวกบความปลอดภยในการทางานเพมเตม ตามระยะเวลา หลกเกณฑ และวธการทอธบดประกาศกาหนด 2.4.2 การใชเครองจกรทวไป กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชว อนามย และสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบเครองจกร ปนจน และหมอนา พ.ศ. 2552 (อนเทอรเนต, 2552)

หมวด 1 เครองจกร ขอ 3 ใหนายจางดแลลกจางสวมใสเครองนงหมใหเรยบรอย รดกม ไมขาดรงรง ในกรณททางานเกยวกบการใชไฟฟา จะตองใหลกจางสวมเครองนงหมทไมเปยกนา

ขอ 4 ใหนายจางดแลมใหลกจางซงมผมยาวเกนสมควร และมไดรวบหรอทาอยางหนงอยางใดใหอยในลกษณะทปลอดภย หรอสวมใสเครองประดบอนทอาจเกยวโยงกบสงหนงสงใดได เขาทางานเกยวกบเครองจกร

ขอ 5 ใหนายจางจดใหมอปกรณเพอปองกนอนตรายจากเครองจกร ดงตอไปน 1) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟา ตองมสายดนเพอปองกนกระแสไฟฟารวตามมาตรฐานเพอความปลอดภยทางไฟฟาของสานกงานพลงงานแหงชาตทกเครอง 2) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟา ตองมสายไฟฟาเขาเครองจกรโดยฝงดนหรอเดนลงมาจากทสง ทงนใหใชทอรอยสายไฟฟาใหเรยบรอย เวนแตใชสายไฟฟาชนดทมฉนวนหมเปนพเศษ 3) เครองจกรสาหรบปมวตถซงใชนาหนกเหวยง ใหตดตงตวนาหนกเหวยงไวสงกวาศรษะผปฏบตงานพอสมควร เพอไมใหเกดอนตรายแกผปฏบตงาน หรอใหจดทาเครองปองกนอยางหนงอยางใดใหมความปลอดภยตอลกจาง และจะตองไมมสายไฟฟาอยในรศมของนาหนกเหวยง 4) เครองจกรสาหรบปมวตถโดยใชเทาเหยยบ ตองมทพกเทาและมทครอบปองกนมใหเหยยบโดยไมตงใจ 5) เครองจกรสาหรบปมวตถโดยใชมอปอน ตองมเครองปองกนมอใหพนจากแมปม หรอจดหาเครองปอนวตถแทนมอ 6) เครองจกรทใชพลงงานไฟฟาปมหรอตดวตถทใชมอปอน ตองมสวตชสองแหงหางกนเพอใหผปฏบตงานตองเปดสวตชพรอมกนทงสองมอ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

37

7) เครองจกรชนดอตโนมต ตองมสเครองหมายปด เปด ทสวตชอตโนมตตามหลกสากล และมเครองปองกนมใหสงหนงสงใดกระทบสวตช เปนเหตใหเครองจกรทางานโดยมไดตงใจ 8) เครองจกรทมการถายทอดพลงงานโดยใชเพลา สายพาน ปลเล ไฟลวล ตองมตะแกรงเหลกเหนยว ครอบสวนทหมนไดและสวนสงถายกาลงใหมดชด ถาสวนทหมนไดหรอสวนทสงถายกาลงสงกวาสองเมตร ตองมตะแกรงหรอรวเหลกเหนยวสงไมตากวาสองเมตรกนลอมใหมดชดสาหรบสายพานแขวนลอยทมความเรวไมนอยกวาหารอยสสบเมตรตอนาท หรอสายพานทมชวงยาวเกนกวาสามเมตร หรอสายพานทกวางกวายสบเซนตเมตรหรอสายพานโซ ตองมทครอบรองรบซงเปดซอมได 9) ใบเลอยวงเดอนทใชกบเครองจกร ซงอาจเปนอนตรายตอผปฏบตงานได ตองมทครอบใบเลอยสวนทสงเกนกวาพนโตะหรอแทน 10) เครองจกรทใชเปนเครองลบ ฝน หรอแตงผวโลหะ ตองมเครองปดบงประกายไฟหรอเศษวตถในขณะใชงาน ขอ 6 กอนการตดตงหรอซอมเครองจกร หรอเครองปองกนอนตรายของเครองจกร ใหนายจางทาปายปดประกาศไว ณ บรเวณตดตงหรอซอมแซม และใหแขวนปายหามเปดสวทซไวทสวทชดวย ขอ 7 ใหนายจางดแลใหลกจางทางานเกยวกบเครองมอกล (mechanical equipment) ดงตอไปน 1) ทกวนกอนนาเครองมอกลออกใช ตองตรวจดใหแนใจวาเครองมอกลนนอยในสภาพใชการไดดและปลอดภย 2) เครองมอกลทใชขบเคลอนได จะตองมสภาพทผใชงานสามารถมองเหนขางหลงไดเวนแตจะมสญญาณเสยงเตอนหรอมผบอกสญญาณเมอถอยหลง 3) ไมนารถยก รถปนจน หรอเครองมอสาหรบยกอน ๆ ไปใชปฏบตใกลสายหรออปกรณไฟฟาทมกระแสไฟฟาใกลกวาระยะหางทปลอดภย ตามทกาหนดไวในหมวดไฟฟา เวนแต (1) จะมแผงฉนวนกนระหวางสวนทมกระแสไฟฟากบเครองมอกลนน (2) เครองมอกลนนไดตอสายดนไวเรยบรอยแลว (3) มฉนวนหมอยางดหรอ (4) ใชมาตรการความปลอดภยในการใชเครองมอกลนนเชนเดยวกบวามกระแสไฟฟาอย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

38

ขอ 8 หามมใหนายจางใชหรอยอมใหลกจางใชเครองมอกลทางานเกนกวาพกดทผผลตกาหนดไวสาหรบเครองมอกลนน ขอ 9 ใหนายจางจดใหมทางเดนเขา ออก จากทสาหรบปฏบตงานเกยวกบเครองจกร มความกวางไมนอยกวาแปดสบเซนตเมตร ขอ 10 ใหนายจางจดทารว คอกกน หรอเสนแสดงเขตอนตราย ณ ทตงของเครองจกร หรอเขตทเครองจกรทางานทอาจเปนอนตรายใหชดเจนทกแหง 2.4.3 การคมครองความปลอดภยสวนบคคล กฎกระทรวงกาหนดมาตรฐานในการบรหารและการจดการดานความปลอดภย อาชว- อนามยและสภาพแวดลอมในการทางานเกยวกบเครองจกร ปนจน และหมอนา พ.ศ. 2552 (อนเทอรเนต, 2552) หมวด 4 การคมครองความปลอดภยสวนบคคล ขอ 96 นายจางตองจดใหสภาพแวดลอมในการทางานของสถานประกอบกจการอยในลกษณะทไมเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง หากนายจางไมสามารถดาเนนการปองกนแกไขอนตรายได นายจางตองจดหาอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคลทสามารถปองกนอนตรายนนใหลกจางสวมใส ขอ 97 นายจางตองจดและดแลใหลกจางใชอปกรณคมครองความปลอดภยสวนบคคล ทไดมาตรฐานและเหมาะสมกบประเภทและชนดของงาน ตลอดเวลาททางาน ดงตอไปน 1) งานเชอมหรอตดชนงานดวยไฟฟา กาซ หรอพลงงานอน ใหสวมถงมอผาหรอ ถงมอหนงกระบงหนาลดแสงหรอแวนตาลดแสง รองเทานรภย และแผนปดหนาอกกนประกายไฟ 2) งานลบ ฝน หรอแตงผวโลหะดวยหนเจยระไน ใหสวมแวนตาชนดใสหรอหนากากชนดใส ถงมอผา และรองเทาพนยางหมสน 3) งานกลงโลหะ งานกลงไม งานไสโลหะ งานไสไม หรองานตดโลหะ ใหสวมแวนตาชนดใสหรอหนากากชนดใส ถงมอผา และรองเทาพนยางหมสน 4) งานปมโลหะ ใหสวมแวนตาชนดใสหรอหนากากชนดใส ถงมอผา และรองเทา พนยางหมสน 5) งานชบโลหะ ใหสวมถงมอยางและรองเทาพนยางหมสน 6) งานพนส ใหสวมทกรองอากาศสาหรบใชครอบจมกและปากกนสารเคม ถงมอผา และรองเทาพนยางหมสน 7) งานยก ขนยาย หรอตดตง ใหสวมหมวกนรภย ถงมอผา และรองเทานรภย 8) งานควบคมเครองจกร ใหสวมหมวกนรภยและรองเทาพนยางหมสน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

39

9) งานปนจน ใหสวมหมวกนรภย ถงมอผาหรอถงมอหนง และรองเทานรภย และ ในกรณปนจนหอสง ใหสวมใสเขมขดนรภยและสายชชพดวย 10) งานหมอนา ใหสวมแวนตาชนดใสหรอหนากากชนดใส ปลกลดเสยงหรอครอบหลดเสยงชดปองกนความรอนหรออปกรณปองกนความรอน และรองเทาพนยางหมสน นอกจากอปกรณทกาหนดไวตามวรรคหนง ใหนายจางจดอปกรณคมครองความปลอดภย สวนบคคลอนใหลกจางตามความเหมาะสมกบลกษณะงานและอนตรายทอาจเกดกบลกจางดวย 2.4.4 กาหนดอตรานาหนกทนายจางใหลกจางทางานได กฎกระทรวง กาหนดอตรานาหนกทนายจางใหลกจางทางานได พ.ศ. 2547 (อนเทอรเนต, 2547) กาหนดวา ขอ 1 ใหนายจางใชลกจางทางานยก แบก หาม หาบ ทน ลาก หรอเขนของหนกไมเกนอตรานาหนกโดยเฉลยตอลกจางหนงคน ดงตอไปน 1) ยสบกโลกรม สาหรบลกจาง ซงเปนเดกหญงอายตงแตสบหาปแตยงไมถงสบแปดป 2) ยสบหากโลกรม สาหรบลกจาง ซงเปนเดกชายอายตงแตสบหาปแตยงไมถงสบแปดป 3) ยสบหากโลกรมสาหรบลกจาง ซงเปนหญง

4) หาสบหากโลกรมสาหรบลกจาง ซงเปนชาย ในกรณของหนกเกนอตรานาหนกทกาหนดตามวรรคหนง ใหนายจางจดใหมและให

ลกจางใชเครองทนแรงทเหมาะสม และไมเปนอนตรายตอสขภาพและความปลอดภยของลกจาง 2.4.5 ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมและการฝกซอมดบเพลง ประกาศกระทรวงมหาดไทยเรอง การปองกนและระงบอคคภยในสถานประกอบการเพอความปลอดภยในการทางานสาหรบลกจาง พ.ศ. 2534 (อนเทอรเนต, 2549) หมวด 8 ระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมและการฝกซอมดบเพลง ขอ 33 ใหนายจางจดใหมระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมในสถานประกอบการโดยใหปฏบต ดงตอไปน 1) สถานประกอบการตงแตสองชนขนไปตองตดตงระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมชนดเปลงเสยงใหลกจางททางานภายในอาคารไดยนอยางทวถง โดยมระดบความดงของเสยงไมนอยกวาหนงรอยเดซเบล (เอ) วดหางจากจดกาเนดของเสยงหนงเมตรโดยรอบ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

40

2) อปกรณททาใหเสยงสญญาณแจงเหตเพลงไหมทางาน ตองอยในทเดนชดเขาไปถงงายหรออยในเสนทางหนไฟ โดยตองตดตงทกชนและมระยะหางจากจดทลกจางทางานไมเกนสามสบเมตร 3) สญญาณแจงเหตเพลงไหมจะตองมเสยงทแตกตางไปจากเสยงทใช ในสถานประกอบการทวไป และหามใชเสยงดงกลาวในกรณอนทไมเกยวของกน 4) ตองจดใหมการทดสอบประสทธภาพในการทางานของระบบสญญาณแจงเหตเพลงไหมอยางนอยเดอนละหนงครง 5) สาหรบกจการโรงพยาบาลหรอสถานททไมตองการใหใชเสยงจะตองจดใหมอปกรณ หรอมาตรการอนใด เชน สญญาณไฟ รหสทสามารถแจงเหตเพลงไหมไดอยางมประสทธภาพ ขอ 34 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลง ดงตอไปน 1) สถานประกอบการทมสภาพเสยงตอการเกดอคคภยอยางปานกลางหรอยางรายแรงตองจดใหมกลมพนกงานเพอปฏบตหนาทเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย และมผอานวยการปองกนและระงบอคคภย เปนผอานวยการในการดาเนนงานทงระบบประจาสถานประกอบการตลอดเวลา 2) ตองจดใหผทมหนาทเกยวกบการปองกนและระงบอคคภยเขารบการฝกอบรมเกยวกบการปองกนและระงบอคคภย การใชอปกรณตาง ๆ ในการดบเพลง การปฐมพยาบาลและการชวยเหลอกรณฉกเฉน ขอ 35 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมอพยพลกจางออกจากอาคารไปตามเสนทางหนไฟตามทกาหนดในขอ 13 ขอ 36 ใหนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลงและการฝกซอมหนไฟ อยางนอยปละหนงครง ในกรณทนายจางจดใหมการฝกซอมดบเพลงหรอฝกซอมหนไฟเอง ใหสงแผนและรายละเอยดเกยวกบการฝกซอมตออธบด เพอใหความเหนชอบกอนการฝกซอมไมนอยกวาสามสบวน ถานายจางไมสามารถฝกซอมดบเพลงหรอหนไฟไดเอง ใหขอความรวมมอหนวยงานดบเพลงทองถนหรอหนวยงานททางราชการรบรองวาชวยดาเนนการฝกซอม ใหนายจางจดทารายงานผลการฝกซอมตามแบบทอธบดกาหนด ยนตอพนกงานเจาหนาทภายในสามสบวนนบแตวนเสรจสนการฝกซอม สรป กฎหมายความปลอดภยและอาชวอนามย จะเปนหนงในปจจยทสรางความแขงแกรงของธรกจอตสาหกรรมไทย ในการแขงขนทางการคากบประเทศอนๆ ในศตวรรษใหม

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

41

อยางแนนอนหากธรกจอตสาหกรรมไทยไดพฒนาตนเองในการจดใหม ระบบการจดการความปลอดภยและ อาชวอนามย ทสามารถทาใหสถานประกอบการปลอดจากอบตเหตและโรคภยจากการทางาน นอกจากจะชวยลดปญหาดานการกดกนการคาในระดบโลกแลว ยงจะสงผลใหสถานประกอบการไมตองเสยคาใชจายทเกดจากการผลตหยดชะงก คารกษาพยาบาลและฟนฟสมรรถภาพ คาใชจายททรพยสนเสยหาย คาใชจายทถกเปรยบเทยบปรบจากการดาเนนคด และคาใชจายทเกดจากการปรบจากการสงสนคาไมทนเวลา เปนตน ซงยงไมรวมถงการททาลายภาพลกษณอนดของบรษท และประสทธภาพของการผลตของแตละธรกจ ทาใหผลตภณฑหรอผลผลตของธรกจสงขน และอตสาหกรรมไทยจะสามารถแขงขนทางการคาในเวทโลกไดอยางแนนอน

2.5 แนวคดเกยวของกบความพงพอใจ 2.5.1 ความหมายของความพงพอใจ สภาลกษณ ชยอนนต (2540, หนา 17) กลาววา ความพงพอใจ เปนความรสกสวนตว ทรสกเปนสขหรอยนด ทไดรบการตอบสนองความตองการในสงทขาดหายไปหรอสงททาใหเกด ความไมสมดล ความพงพอใจเปนสงทกาหนดพฤตกรรมทจะแสดงออกของบคคลซงมผลตอการ เลอกทจะปฏบตในกจกรรมใด ๆ นน อทยพรรณ สดใจ (2545, หนา 7) ไดใหความหมายของความพงพอใจไววา ความพง พอใจ หมายถง ความรสกหรอทศนคตของบคคล ทมตอสงใดสงหนง โดยอาจจะเปนไปเชงประเมนคาวาความรสกหรอทศนคตตอสงหนงสงใดนนเปนไปในทางบวกหรอทางลบ ฉตรลดา ปณณขนธ (2548, หนา 86) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกนกคด หรอเจตคตของบคคลทมตอการทางานหรอการปฏบตกจกรรมในเชงบวก ดงนน ความพงพอใจ ในการเรยนร หมายถง ความรสกพอใจ ชอบใจในการรวมปฏบตกจกรรมการเรยนการสอนและตองดาเนนกจกรรมนน ๆ จนบรรลผลสาเรจ นฤมล ธรรมประชา (2548, หนา 36) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกพง พอใจและมความสขเมอไดปฏบตงานนน หรอทไดทางานรวมกบคนอน มทศนคตทดตองาน สามารถดาเนนกจกรรมจนบรรลผลสาเรจ กมลทพย นนทจนทร (2549, หนา 49) กลาววา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกทชอบรสกสมหวง หรอพอใจ ซงเกดจากการไดรบการตอบสนองความตองการทางดานวตถและดานจตใจ

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

42

พอสรปไดวา ความพงพอใจ หมายถง ความรสกทชอบหรอพอใจและมความสขใน การปฏบตกจกรรม มทศนคตทดสงผลดตอการปฏบตงาน สามารถดาเนนงานจนประสบผลสาเรจ 2.5.2 แนวคดทฤษฎทเกยวกบความพงพอใจ ทฤษฎและแรงจงใจททาใหเกดความพงพอใจในการทางานของ Herzberg (รตนา แสงแกนเพชร, 2543, หนา 11) ไดทาการศกษาคนควาทฤษฎทเปนมลเหตททาใหเกดความพงพอใจ เรยกวา The Motivation Hygiene Theory ทฤษฎนไดกลาวถงปจจยททาใหเกดความพงพอใจในการ ทางาน 2 ปจจย คอ 1) ปจจยกระตน (motivation factor ) เปนปจจยทเกยวกบงานซงมผลกอใหเกด ความพงพอใจในการทางาน เชน ความสาเรจของงาน การไดรบการยอมรบนบถอ ลกษณะของ ความรบผดชอบงาน ความกาวหนาในตาแหนงการงาน 2) ปจจยคาจน (hygiene factor) เปนปจจยทเกยวของกบสงแวดลอมในการทางาน และมหนาทใหบคคลเกดความพงพอใจในการทางาน เชน เงนเดอน โอกาสทจะกาวหนาในอนาคต สถานะของอาชพ สภาพการทางาน เปนตน ถนอมวงศ ลายอดมรรคผล (2530, หนา 141-144) ไดกลาวถงการแบงความตองการของมนษยตามทฤษฎของ Mc Cleland (David Mc Cleland) ออกเปน 3 ประเภทคอ 1) ความตองการสมฤทธผล (need for achievement) เปนพฤตกรรมทจะกระทา การใดๆ ใหเปนผลสาเรจดเลศมาตรฐาน เปนแรงใจทนาไปสความเปนเลศ 2) ความตองการสมพนธ (need for /affiliation) มความปรารถนาทจะสราง มตรภาพและมความสมพนธอนดกบผอน 3) ความตองการอานาจ (need for power) เปนความตองการควบคมผอน ม อทธพลตอผอนและตองการควบคมผอน มาสโลว ไดเสนอทฤษฎลาดบขนของความตองการโดยตงสมมตฐานไววา “มนษยเราม ความตองการอยเสมอไมมทสนสด เมอความตองการไดรบการตอบสนองหรอพงพอใจอยางหนง อยางใดแลว ความตองการสงอน ๆ กจะตามมาอก ความตองการของคนเราอาจเกดขนซาซอนกน ความตองการอยางหนงยงไมหมด ความตองการอกอยางหนงอาจเกดขนได” ความตองการของ มนษยมลาดบขน ดงน (ศรานนท วะปะแกว, 2547, หนา 52) 1) ความตองการทางดานรางกาย (physiological need) เปนความตองการพนฐาน ของมนษย เนนสงจาเปนในการดาเนนชวต ไดแก อาหาร อากาศ ทอยอาศย เครองนงหม ยารกษา โรค ความตองการทางเพศ 2) ความตองการความปลอดภย (safety need) ความมนคงในชวตทงทเปนอย

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

43

ปจจบน และอนาคต ความเจรญกาวหนา อบอนใจ 3) ความตองการทางสงคม (social need) เปนสงจงใจทสาคญตอการเกด พฤตกรรม ตองการใหสงคมยอมรบตนเขาเปนสมาชก ตองการความเปนมตร ความรกจากเพอน รวมงาน 4) ความตองการมฐานะ (esteem need) ความอยากมชอเสยง การยกยองจากสงคม อยางมอสรภาพ 5) ความตองการความสาเรจในชวต (self-actualization need) เปนความตองการ ในระดบสง ตองการความสาเรจทกอยางในชวต จากแนวคดดงกลาว ผฝกอบรมทตองการใหกจกรรมการฝกอบรมบรรลผลสาเรจ จงตองคานงถงการจดบรรยากาศและสถานการณรวมทงสอ อปกรณ ทเอออานวยตอการฝกอบรม เพอตอบสนองความพงพอใจของผเขารบการอบรม ใหมแรงจงใจในการทากจกรรมจนบรรลตามวตถประสงคของหลกสตร เมอนามาใชในการจดกจกรรมการเรยนการสอน ผลตอบแทนภายในหรอรางวลภายใน เปนผลดานความรสกของผเขารบการอบรมทเกดแกตวผเขารบการอบรม เชนความรสกตอความสาเรจทเกดขนเมอสามารถเอาชนะความยงยากตาง ๆ และสามารถดาเนนงานภายใตความยงยากทงหลายไดสาเรจ ทาใหเกดความภาคภมใจ ความมนใจ ตลอดจนไดรบการ ยกยองจากบคคลอน สวนผลตอบแทนภายนอก เปนรางวลทผอนจดหาใหมากกวาทตนเองใหตนเองเชน การไดรบคายกยองชมเชยจากครผสอน พอแม ผปกครอง หรอแมแตการไดคะแนนผลสมฤทธทางการเรยนในระดบทนาพอใจ สรปไดวาความพงพอใจจะมความสมพนธกนทางบวก ทงนขนอยกบกจกรรมทผเขารบการอบรมไดปฏบต ทาใหผเขารบการอบรมไดรบการตอบสนองความตองการทางดานรางกาย และจตใจ ซงเปนสวนสาคญทจาทาใหเกดความสมบรณของชวตมากนอยเพยงใด นนคอ สงทผฝกอบรมจะคานงถงองคประกอบตาง ๆ ในการเสรมสรางความพงพอใจในการเรยนรใหกบผเขารบการอบรม

2.6 ประวตความเปนมาของบรษท เอก เซดด ฟรคชน แมททเรยล จากด บรษท เอกเซดด ฟรคชน แมททเรยล จากด ไดเรมกอตงขนในป พ.ศ. 2540 โดยมบรษทรวมลงทน คอ บรษทเอกเซดด คอปอเรชน จากด (ประเทศญปน)ไอชน เคมคอล จากด (ประเทศญปน) และ บรษทเอกเซด ไทยแลนด จากด ทนจดทะเบยนครงแรก 1,300 ลานบาท มจดมงหมายเพอผลตผาคลทซรถยนต ผาคลทซรถจกรยานยนต และแผนลดแรงเสยดทาน โดยสนคาทผลตสวน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

44

ใหญจะสงไปขายยงกลมเอกเซดด ตางประเทศ และ กลมบรษท ผลตยานยนต เชน โตโยตา ฮอนดา ไดฮสส และนสสนเปนหลก กระบวนการผลตของบรษทแบงออกเปนฝายสานกงาน ฝายการผลต ฝายควบคมคณภาพ ฝายวจยและพฒนา ฝายซอมบารง ฝายคลงสนคา และฝายความปลอดภย

2.7 งานวจยทเกยวของ 2.7.1 งานวจยในประเทศ จรพร ศรวงศ (2544, บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนาชดฝกอบรม ดวยตนเองสาหรบขาราชการบรรจใหมของกรมทดน ผลการวจยพบวา ชดฝกอบรมมประสทธภาพโดยรวม90.63/90.66 โดยเรอง โครงสรางของกรมทดนมประสทธภาพเปน 91/.33/91.33 และ เรองสทธประโยชนเกอกลและสวสดการขาราชการมประสทธภาพเปน 90.33/90.33 ซงสงกวาเกณฑ 90/90 ทกาหนดไว พระภรช รอดวนจ (2545, หนา 88-92) ไดศกษาการพฒนาชดฝกอบรมความรเรอง การพฒนาจตเบองตน สาหรบเยาวชน โดยศกษาวจยกบเยาวชนจานวน 40 คน จาแนกเปนกลม ทเขาฝกอบรมดวยความสมครใจ จานวน 20 คน กบกลมทฝกอบรมตามโครงการของสถานศกษาจานวน 20 คน ผลการวจยพบวา ชดฝกอบรมความรเรองการพฒนาจตเบองตน สาหรบเยาวชนมประสทธภาพ เทากบ 80.55/84.58 ซงเปนไปตามเกณฑทกาหนดไวและม คาดชนประสทธผล เทากบ 0.69 หมายถง ผเขาอบรมมความรเพมขนรอยละ 69 ผเขาอบรมดวยความสมครใจม ผลสมฤทธทางการเรยนมากกวาผเขาอบรมทมาตามโครงการของสถานศกษา อยางมนยสาคญทาง สถตทระดบ .01 และเยาวชนทไดรบการอบรมจากชดฝกอบรมความร เรองการพฒนาจตเบองตน มความคดเหนตอชดฝกอบรมอยในระดบเหนดวยอยางยง สพรรณ เฟองบญ (2545, บทคดยอ) ไดศกษาการพฒนาสอประสม เรอง เกษตร ทฤษฎใหมตามแนวพระราชดาร ร.9 ผานระบบเครอขาย ผลการศกษาคนควาพบวา ชดฝกอบรม คอมพวเตอร เรองการเรยนรตามรอยพระยคลบาท หลกสตรสานกงานคณะกรรมการขาราชการ พลเรอน (ก.พ.) มประสทธภาพ 80.80/81.33 ซงเปนไปตามเกณฑทตงไวและมดชนประสทธผล ของชดฝกอบรมคอมพวเตอร เทากบ 0.5971 หรอคดเปนรอยและ 59.71 ซงหมายความวา ผเขาอบรมมความรเพมขนกวาเดมรอยละ 59.71 และผเขาอบรมมความพงพอใจตอชดฝกอบรม คอมพวเตอรเรองการเรยนรตามรอยพระยคลบาท หลกสตรสานกงานคณะกรรมการขาราชการ พลเรอน (ก.พ.) โดยรวมและรายดานอยในระดบมาก

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

45

สวฒนา เกษวงษ (2546, หนา 93-99) ไดศกษาการพฒนาชดฝกอบรมแบบสอประสม เกยวกบความรและทกษะพนฐานในการใชเทคโนโลยเพอการศกษา สาหรบ คร-อาจารยวทยาลย เกษตรและเทคโนโลยยโสธร ผลการวจยพบวา ชดฝกอบรมแบบสอประสม ทพฒนาขน มประสทธภาพเทากบ 83.18/82.41 ซงสงกวาเกณฑ 80/80 ทตงไว และในแตละชดฝกอบรมยอย พบวาประสทธภาพของกระบวนการ (E1) จากชดฝกอบรมยอยท 1 ถงชดฝกอบรมยอยท 12 มคา อยระหวาง รอยละ 81.82-84.55 ชดฝกอบรมแบบสอประสม มดชนประสทธผลเทากบ 0.63 นน คอ ผเขารบการฝกอบรมเพมขนจากมความรความเขาใจเพมขนรอยละ 63 คร-อาจารย ทฝกอบรม ดวยชดฝกอบรมแบบสอประสมมผลสมฤทธทางการเรยนหลงการฝกอบรมสงกวา กอนการฝก อบรมอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .01 และคร-อาจารยมเจตคตตอการฝกอบรม โดยใชชดฝกอบรมแบบสอประสมโดยรวมดานชดฝกอบรมแบบสอประสม ดานการฝกอบรมดวยชดฝกอบรมแบบสอประสม ดานกรอบแนวคดในการพฒนาชดฝกอบรมแบบสอประสม ในระดบ เหนดวย 2.7.2 งานวจยตางประเทศ โอดอนเนลล (O’Donnell, 2000, p. 147-A) ไดศกษาวจยเรอง ประสทธภาพของการสอนดวยสอประสมทถายทอดโดยใชซดในการศกษาของคนงานในโรงงานอตสาหกรรมขนมอบโดยไดศกษาเปรยบเทยบระหวางการใชสอประสมในรปแบบซดกบรปแบบหนงสอ ผลการศกษาพบวา ไมมความแตกตางอยางเดนชดในเรองของการเรยนร, อตราการออกกลางคนและความเรวในการเรยน อยางไรกตาม ผลการศกษาพบวาระดบความพอใจและแรงจงใจในรปแบบสอประสมแบบซดมสงกวารปแบบทเปนหนงสอ ล (Lee, 2000, p. 1330-A) ไดทาการศกษาวจยเรอง การศกษาประสทธภาพของสอประสมแบบปฏสมพนธในการศกษาภาษาองกฤษในฐานะทเปนภาษาทสองในผใหญ จากผลการศกษาพบวา การสอนภาษาองกฤษใหกบกลมผใหญทใชภาษาองกฤษในฐานะทเปน ภาษาทสองดวยสอประสมปฏสมพนธมผลสมฤทธทางการเรยนสงกวากลมทไมไดใชสอประสมปฏสมพนธอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ .05 โกสเตฟ (Gostev, 2001, p. 3507-A) ไดทาการวจยพบวา เทคโนโลยการสอนเปนเครองมอในการกระตนใหผเรยนเกดความสนใจในการเรยน ทาใหการเรยนมประสทธภาพโดยเฉพาะรานการวดทศนไดถกนาเสนอเปนตอนสนๆ เพอใหนกเรยนศกษาไดอภปรายทนทหลงจากสนสดการนาเสนอ ปรากฎวา รายการวดทศนสามารถกระตนใหผเรยนเขาใจแนวคดรวบยอดของเนอหาจากรายการวดทศนดขน อยางไรกตามรปแบบการนาเสนอของรายการวดทศนทาใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากขน อยางไรกตามรปแบบการนาเสนอของรายการวดทศน

มหาวทย

าลยราชภฏ

ราชน

ครนท

ร

46

ทาใหการเรยนการสอนมประสทธภาพมากขน และนาไปสการทผเรยนไดคะแนนดขนโดยมนยสาคญสวนชนดของวดทศนไมมความจาเปนในการทาใหคะแนนดขน จากผลการศกษาคนควาและวจยเกยวกบการฝกอบรม ชดฝกอบรมและชดสอประสม ทงในและตางประเทศทกลาวมาแลวขางตน สรปไดวา ชดฝกอบรมแบบสอประสมสามารถนามา ใชในการจดกจกรรมการฝกอบรมไดเปนอยางด เพราะทาใหผลสมฤทธทางการเรยนของผเขารบการฝกอบรมสงขน ผเรยนมเจตคตทดตอชดสอประสม