บทท 2

ความหมาย แนวคด และทฤษฎเกยวกบการประกอบธรกจมคคเทศก

ปจจบนอตสาหกรรมการทองเทยวกลายมาเปนอตสาหกรรมทมความส าคญอยางยงตอระบบ

เศรษฐกจของโลก เปนทยอมรบกนวาเกอบทกประเทศในโลกมอตสาหกรรมการทองเทยวไดเจรญเตบโต

จนกลายมาเปนสนคาหลกในระบบของการคาระหวางประเทศอยางรวดเรว การทองเทยวจดเปน

อตสาหกรรมขนาดใหญทกอใหเกดประโยชนดานตางๆมากมาย สามารถสรางงานรวมถงการพฒนา

บคลากรและสถานททองเทยวตางๆ และจะยงเพมความส าคญมากขนเรอยๆในอนาคตอตสาหกรรมการ

ทองเทยวมความส าคญตอความเจรญกาวหนา เสถยรภาพทางเศรษฐกจ และสงคมของประเทศไทยเปน

อยางมาก ธรกจการทองเทยวถอเปนสาขาหนงของการคาบรการ ซงการทองเทยวถอเปนสวนหนงใน

ภาคอตสาหกรรมการบรการทส าคญของประเทศไทย และสงผลกระทบในมตตางๆอยางกาวขวาง เชน

เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม รวมไปถงชวตประจ าวนของประชาชนทวไป

นอกจากผประกอบธรกจจดน าเทยว และตวแทนทองเทยว ซงตามกฎหมายกคอ “ผประกอบธรกจ

น าเทยว” ยงมผทเกยวของในการใหบรการน าเทยว ซงมสถานะเปนบคคลธรรมดา เรยกวา มคคเทศก

(Tourist Guide) และผน าเทยว ซงอยภายใตพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551 แกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559

2.1 ความหมายและความเปนมาของการประกอบธรกจน าเทยวและมคคเทศก

ธรกจน าเทยวเปนธรกจทใหบรการแกนกทองเทยวในดานการทองเทยว ไมวาจะเปนธรกจ

โรงแรม ธรกจอาหาร และเครองดม ธรกจการขนสง ธรกจรานคาของทระลก และธรกจอนๆ โดยธรกจ

ดงกลาวนนมความสมพนธเกยวเนองกนอยตลอดเวลาเทาทยงมนกทองเทยวเดนทางมาทองเทยว และถอ

เปนธรกจทเปนองคประกอบทส าคญส าหรบอตสาหกรรมการทองเทยว ในประเทศไทยไดอาศยการ

ทองเทยวเปนกลยทธในการพฒนาเศรษฐกจจนประสบความส าเรจทางการตลาดอยางงดงามและเปนทรจก

ในฐานะ “สยามเมองยม” จนกลายมาเปนสถานพกผอนทมชอเสยงแหงหนงของโลกความส าเรจนท าให

การทองเทยวของประเทศไทย โดยเฉพาะในกลมอาเซยนเรมมการสงเสรมการทองเทยวเพมขน การแขงขน

10

เกยวกบการทองเทยวเรมมความรนแรงมากขนท าใหประเทศไทยตองมาพจารณาวาการทองเทยวของ

ประเทศตนเองนนมศกยภาพเพยงใดมขอไดเปรยบประเทศอนในดานใดบาง ในขณะเดยวกนกมเสยง

วพากษวจารณตางๆ เชน การพฒนาการทองเทยวโดยมงแตการเพมปรมาณนกทองเทยวมากกวาคณภาพ

การใชธรรมชาต และวฒนธรรมเปนจดขายนกทองเทยว กเรมถกตอตานอยางรนแรงผลประโยชนทไดจาก

การทองเทยวมไดกระจายไปอยางเทาเทยมกน โดยเฉพาะระหวางธรกจขนาดใหญกบขนาดเลกคนใน

ทองถนไมไดรบสวนแบงผลประโยชนจากการสงเสรมการทองเทยว และบางครงกบตองเปนฝายรบภาระ

ผลเสยจากการสงเสรมการทองเทยวอกดวย หากจะเทยบกบประเทศทมนกทองเทยวจ านวนสงเปนอนดบ

แรกของโลก เชน ประเทศฝรงเศส ประเทศอตาล และประเทศสเปน1

การทองเทยวเปนกจกรรมทสามารถน าเขาเงนตราเขาประเทศไดด โดยไมตองพงพาการน าเขา

เครองจกรและวตถดบจากตางประเทศ การทองเทยวกอใหเกดการจางงานการพฒนาโครงสรางพนฐาน

การคาการลงทนการพฒนาการกระจายรายไดการอนรกษศลปวฒนธรรมของประเทศ การทองเทยวคดเปน

ประมาณรอยละ 9.62 ของ GDP ของประเทศไทยการทองเทยวนบเปนอตสาหกรรมทเปนรากฐานทาง

เศรษฐกจของประเทศไทย ในปจจบนอตสาหกรรมทองเทยวเปนอตสาหกรรมทมความส าคญมาก ทงดาน

การจางงาน การขนสง และอนๆ2 ใน พ.ศ. 2503 มการกอตงองคการสงเสรมการทองเทยว (อสท.) เพอ

สงเสรมและพฒนาดานการทองเทยวจ านวนนกทองเทยวเพมขน อตสาหกรรมทองเทยวของประเทศไทยก

ไดเตบโตขนอยางตอเนอง คนน ารายไดเขาประเทศจ านวน 196 ลานบาทเปนใน พ.ศ. 2554 มจ านวน

นกทองเทยวตางชาต 19,098,323 คนเพมขนจากปพ.ศ. 2553 จ านวน 3,161,923 คนหรอคดเปนรอยละ

19.18 โดยตลาดทมจ านวนนกทองเทยวมากทสด 10 อนดบแรกใน พ.ศ. 2554 ไดแก ประเทศมาเลเซย

สาธารณรฐประชาชนจน ประเทศญปน สหพนธรฐรสเซย สาธารณรฐเกาหล สาธารณรฐอนเดย

สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เครอรฐออสเตรเลย สหราชอาณาจกร และสหรฐอเมรกา น ารายได

จากการทองเทยวในปพ.ศ. 2554 มจ านวนทงสน 374,591.46 ลานบาทเพมขนจากพ.ศ. 2553 จ านวน

141,797.37 ลานบาท หรอคดเปนรอยละ 29.92 การคาดการณแนวโนมนกทองเทยวใน พ. ศ. 2555 จะ

1 มงสรรพ ขาวสะอาด และคณะ. (2536). โครงการศกษา ทบทวนแผนแมบทในการพฒนาการทองเทยวของประเทศ . กรงเทพมหานคร : มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย. หนา 5-6. 2 ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2560). สถานการณก าลงแรงงาน การมงานท า และการวางงาน ทวราชอาณาจกร ป พ.ศ. 2553. (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://www.nesdb.go.th [2560, 2 มนาคม].

11

ขยายตวตอเนองจาก พ.ศ. 2554 ในอตรารอยละ 8-10 ท าใหเกดผลดตอเศรษฐกจในภาพรวมของประเทศลด

การสญเสยดลการคา3

แผนพฒนาการทองเทยวแหงชาต ฉบบท 2 พ.ศ. 2560-2564 โดยกระทรวงการทองเทยวและกฬา

ระบวา อตสาหกรรมทองเทยวชวยสรางกระแสเงนหมนเวยนในประเทศเพมมากขนจากการทคนไทยเทยว

ในเมองไทยชวยสรางกระแสอตสาหกรรมทองเทยวท าใหเงนหมนเวยนในประเทศอกนบแสนลานบาทตอ

ป จงถอเปนพลงทางเศรษฐกจของอตสาหกรรมทองเทยวแมปจจบนกลไกลของประชาคมอาเซยนจะยง

ท างานไมเตมรปแบบแตในอตสาหกรรมทองเทยวของประเทศไทยกมคนท างานชาวตางชาตเขามาท างาน

อยแลวดวยเหตผลส าคญ คอในปจจบนประเทศไทยยงขาดแคลนคนในภาคแรงงานการทองเทยวอยมาก

รวมทงเงอนไขเรองความรและทกษะภาษา

โดยตลาดใหญทสดทควรใหความส าคญคออนโดนเซยมประชากร 200 กวาลานคนและเศรษฐกจ

เรมด การเมองเรมเขมแขงชาวอนโดนเซยออกทองเทยวมากขน ดงนนหากบคลากรภาคทองเทยวของไทย

ควรทจะมปรบตวเรองภาษาวฒนธรรมหากสามารถปรบตวไดประชาคมอาเซยนจะกลายเปนโอกาสเพอ

สรางงานทงในและนอกประเทศเพอใหไดคาตอบแทนสงขนได4 ดงนน ประเทศตาง ๆ จงไดใหความส าคญ

กบการพฒนาอตสาหกรรมทองเทยวและในชวงเกดวกฤตเศรษฐกจโลกหลายประเทศไดมการน าเรองการ

ทองเทยวมาเปนเครองมอกระตนเศรษฐกจ เชน ประเทศสงคโปร เปนตน

2.1.1 ความหมายของการประกอบธรกจน าเทยว

ธรกจน าเทยว หมายถง การประกอบธรกจน าเทยวเกยวกบการจดหรอการใหบรการ หรออ านวย

ความสะดวกเกยวกบการเดนทาง สถานทพก อาหาร ทศนาจร และมคคเทศกใหแกนกทองเทยว โดยมง

หมายถงการน าเทยวเปนส าคญ และตองมการตดตอกนโดยตรงกบนกทองเทยวเพอจดการบรการไป

ทองเทยวในสถานทตางๆ นอกจากนในพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551 แกไข

เพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559 ซงเปนกฎหมายทท าการควบคมการประกอบธรกจน าเทยวและอาชพ

มคคเทศกไดใหความหมายของค าวา “ธรกจน าเทยว”5 หมายความวา ธรกจทเกยวกบการน านกทองเทยวไป 3 สรปสถานการณนกทองเทยวชาวตางชาต ป พ.ศ. 2554 กรมการทองเทยว กระทรวงการทองเทยวและกฬา. 4 อตสาหกรรมทองเทยวในสายลมแหงประชาคมอาเซยน. การปรบตวกลยทธรบ AEC. (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://www.thai-aec.com/550#more-550. [2559, 7 ตลาคม]. 5 พระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ 2551 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559. มาตรา 4..

12

ทองเทยวหรอเดนทางไปเพอวตถประสงคอน โดยจดใหมการอ านวยการหรออ านวยความสะดวกอยางใด

อยางหนงหรอหลายอยาง ไดแก สถานทพก อาหาร มคคเทศกหรอบรการอนใดตามทก าหนดใน

กฎกระทรวง

กฎกระทรวงทออกตามพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2559 ไดมการแบงประเภทของธรกจน าเทยวออกเปน 3 ประเภท เนองจากธรกจน าเทยวม

ขนาดกจการทตางกน ดงน

1) ธรกจน าเทยวเฉพาะพนท หมายถง การน าเทยวในจงหวด และเขตจงหวดทตดตอกน

2) ธรกจน าเทยวในประเทศ หมายถง การน าเทยวไปยงจงหวดตางๆไดทวราชอาณาจกร

3) ธรกจน าเทยวตางประเทศ หมายถง การน าเทยวไปตางประเทศ หรอการน าชาว

ตางประเทศทองเทยวในประเทศ6

การประกอบธรกจทองเทยวไมไดมการใหนยามไวในกฎหมายเปนการเฉพาะ แตเมอพจารณา

กฎหมายทเกยวของกบการทองเทยวซงอาจใหนยามของค าวา การประกอบธรกจทองเทยว หมายถง การจด

ใหมหรอใหบรการเกยวกบการทองเทยวทงภายใน และภายนอกราชอาณาจกร โดยมคาตอบแทนและ

หมายความรวมถง ธรกจน าเทยวธรกจโรงแรมนกทองเทยวธรกจภตตาคารสถานบรการ และสถานทตาก

อากาศส าหรบนกทองเทยวธรกจการขายของทระลกหรอสนคาส าหรบนกทองเทยวธรกจการกฬาส าหรบ

นกทองเทยวการด าเนนงานนทรรศการงานแสดงงานออกรานการโฆษณาเผยแพรหรอการด าเนนการอนใด

โดยมความมงหมายเพอชกน าหรอสงเสรมใหมการเดนทางทองเทยว7 จากความหมายดงกลาวขางตนเหน

ไดวาการประกอบธรกจทองเทยวนนมความหมายอยางกวางขวางดงนนจงอาจกลาวไดวาผประกอบการ

ธรกจใดหากมการด าเนนการทมสวนเกยวของกบนกทองเทยวไมวาทางตรงหรอโดยออมยอมถอเปนผ

ประกอบธรกจทองเทยวตามค านยามดงกลาวขางตน

2.1.2 ความหมายของมคคเทศก

ผประกอบธรกจจดน าเทยว และตวแทนทองเทยว ซงตามกฎหมายกคอ “ผประกอบธรกจน าเทยว”

ยงมผทเกยวของในการใหบรการน าเทยว ซงมสถานะเปนบคคลธรรมดา เรยกวา มคคเทศก (Tourist

Guide) และผน าเทยว หมายถง ผใหบรการเปนปกตธระในการจดการน านกทองเทยวไปยงสถานทตางๆ 6 กลวรา สวรรณพมล. (2548). หลกการมคคเทศก. กรงเทพมหานคร : แสงดาว. หนา 146. 7 พระราชบญญตสภาอตสาหกรรมทองเทยว พ.ศ. 2551. มาตรา 4.

13

โดยใหบรการเกยวกบค าแนะน าและความรดานตางๆแกนกทองเทยว เมอบคคลใดกระท าการเขา

องคประกอบนยามของมคคเทศกแลว จะถอวาบคลนนท าหนาทเปนมคคเทศก

ส าหรบความสมพนธระหวางมคคเทศกกบธรกจน าเทยวนน จะเหนไดวามคคเทศกถอเปนบคคล

ธรรมดา ซงอาจมนตสมพนธกบผประกอบธรกจน าเทยวหรอไมกได กลาวคอมคคเทศกอาจตกลงกบ

นกทองเทยวโดยตรงในการน าเทยว

2.1.3 ความเปนมาของการทองเทยว

การทองเทยวมความหมายกวางขวางมาก แตกสามารถก าหนดไดโดยมเงอนไขทส าคญ 3 ประการ

ซงเปนเงอนไขตามหลกสากลโดยเฉพาะขององคกรการทองเทยวระหวางประเทศ (International Union of

Official Travel Organization หรอ IUOTO) ไดแก

1) ตองเปนการเดนทางจากทอยอาศยตามปกตไปยงทอนเปนการชวคราว

2) ตองเปนการเดนทางดวยความสมครใจ

3) ตองเปนการเดนทางดวยวตถประสงคใดๆกตามทมใชเพอประกอบอาชพ หรอหา

รายไดในการนน

การสงเสรมการทองเทยวในประเทศไทยเรมปรากฏอยางชดเจนเมอ ปพ.ศ.2479 เมอกระทรวง

เศรษฐกจการเสนอโครงการบ ารงอตสาหกรรมทองเทยวในประเทศสยามตอคณะรฐมนตรโดยเสนอแผน

และวตถประสงคของอตสาหกรรมทองเทยว 3 ประการ คองานโฆษณาชกชวนนกทองเทยว งานรบรอง

นกทองเทยว และงานบ ารงสถานททองเทยว เมอวนท 10 สงหาคม พ.ศ. 2492 คณะรฐมนตรไดพจารณา

จดตงส านกงานสงเสรมการทองเทยวใหมฐานะเทยบเทากองเรยกวาส านกงานทองเทยวตอมามพระราช

กฤษฎกาจดตงองคการสงเสรมการทองเทยว พ.ศ. 2502 มหนาทในการสงเสรมการทองเทยวเปนสวนใหญ

ตอมาอตสาหกรรมทองเทยวไดขยายตวอยางกวางขวางรวดเรว ไดมการน าเสนอรางพระราชบญญตจด

ระเบยบเกยวกบธรกจอตสาหกรรมทองเทยว เพอใหรฐมอ านาจและหนาทรบผดชอบในการพฒนาสงเสรม

เผยแพร ด าเนนกจการเพอเปนการรเรมใหมการพฒนาแหลงททองเทยว ตลอดจนคมครองใหความ

ปลอดภยแกนกทองเทยวแตพระราชบญญตดงกลาวไมผานการพจารณา สวนพระราชบญญตการทองเทยว

แหงประเทศไทยนนประกาศใชในราชกจจานเบกษาเมอวนท 4 พฤษภาคม พ.ศ. 2522 จดตงการทองเทยว

แหงประเทศไทยขน

14

เนองจากการประกอบธรกจน าเทยวและอาชพมคคเทศกมการขยายตวเปนอนมากการทองเทยว

แหงประเทศไทยจงไดปรบปรงแกไขรางพระราชบญญตระเบยบธรกจเกยวกบอตสาหกรรมแลวเสนอเปน

รางพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศกซงมผลใชบงคบเมอวนท 18 พฤษภาคม 2535 และการ

ทองเทยวแหงประเทศไทยท าหนาทสงเสรมและควบคมการประกอบธรกจน าเทยวและอาชพมคคเทศกให

เปนไปตามระเบยบและไดมาตรฐานตามทกฎหมายก าหนดเพอประโยชนกบทกฝายทเกยวของและ

อตสาหกรรมทองเทยวของประเทศ8

จากทกลาวมาทงหมดขางตนเหนไดวาในระยะแรกกอน พ.ศ. 2500 นนประเทศไทยเรมเหน

ความส าคญของการทองเทยวเหนไดจากมการเสนอแผนเกยวกบอตสาหกรรมการทองเทยวและเพม

ความส าคญมากขนจนเกดพระราชบญญตการทองเทยวแหงประเทศไทย และจดตงหนวยงานทรบผดชอบ

เกยวกบการทองเทยวเปนการเฉพาะขนคอการทองเทยวแหงประเทศไทย และมการรางพระราชบญญต

ธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551 แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559 เพอเปนการจดระเบยบ

อตสาหกรรมทองเทยวของประเทศโดยมการทองเทยวแหงประเทศไทยเปนหนวยงานทรบผดชอบการ

ทองเทยวของประเทศ ซงในปจจบนนนมการปรบปรงกฎหมายพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก

แกไขเพมเตม พ.ศ. 2551 (ฉบบท 2) พ.ศ. 2559 ใหมเพอใหทนสมยกบรปแบบการทองเทยวทพฒนามากขน

ในปจจบนโดยมวตถประสงคเพอสรางมาตรฐานใหกบผประกอบธรกจทองเทยวใหสามารถบรการ

นกทองเทยวใหไดมาตรฐานสากล และสามารถคมครองนกทองเทยวในกรณเกดความเสยหายจากการ

ทองเทยวเพอเปนการยกระดบการบรการทองเทยวของไทยใหสามารถแขงขนกบประเทศเพอนบานไมวา

จะเปนประเทศสงคโปร ประเทศมาเลเซยหรอแมกระทงประเทศเวยดนามทเปนคแขงทางดานธรกจ

ทองเทยวของประเทศไทย และยงเปนการดงดดนกทองเทยวใหเขามาทองเทยวในประเทศไทยมากขนเพอ

เปนการสรางรายไดใหกบประเทศตอไป9

2.1.3.1 ววฒนาการของการทองเทยวของตางประเทศ ในอาณาจกรบาบโลน (Babylonian

Kingdom) และอาณาจกรอยปต (Egyptian Kingdom) มการจดต งพพธภณฑโบราณวตถ (Historic

Antiquities) 2600 ปมาแลวในอาณาจกรบาบโลน มการจดงานเทศกาลทางดานศาสนา มการพบหลกฐาน

8 การทองเทยวแหงประเทศไทย. (ออนไลน). 2553. เขาถงไดจาก http://thai.tourismthailand.org/about-tat [2555, 10 มกราคม]. 9 จรญญา เกยรตลภชย. (2553). แนวโนมสถานการณทองเทยวในป 2553. จลสารการทองเทยว. ตลาคม-ธนวาคม หนา 30.

15

จากขอความทนกเดนทางเขยนไวทผนง หรอสงกอสรางอนๆนกเดนทางทมความส าคญ ซงอาจเรยกไดวา

เปนนกเขยนเกยวกบการเดนทางคนแรกของโลกกวาไดมชอวา “HERODOTUS” มคคเทศกในสมยกอน

ครสตกาล แบงออกไดเปน 2 ประเภทคอ Periegetai (คอยตอนฝงนกทองเทยวใหเขากลม) และ Exegetic

(ใหขอมลเพอแลกเปลยนกบเงนคาตอบแทน)

จกรวรรดกรก และจกรวรรดโรมน มลกษณะการเดนทางเพอการทองเทยวสมยกรก เปน

การปกครองแบบนครรฐ (City State) ท าใหไมมผน าสงการใหสรางถนน จงนยมเดนทางดวยทางเรอ

สถานททเชอวาเปนทสงสถตของเทพเจา เดนทางเพอแสงหาความร เนองจากสมยกรกนมนกปราชญเปน

จ านวนมาก อาท อรสโตเตล พลาโต โซเครตส เพอการกฬา โดยเฉพาะในกรงเอเธนส เมอมการเดนทาง ท า

ใหเกดการสรางทพกแรมระหวางทางซงเปนเพยงแคหองนอนแคบๆเทานน ลกษณะการเดนทางเพอการ

ทองเทยวสมยโรมนไดรวบรวมจกรวรรดกรก เขามาเปนสวนหนงของอาณาจกร และไดน าเอาวฒนธรรม

ธรรมเนยม ความหรหราตางๆไปพฒนาเปนแบบโรมน สมยโรมนเปนสมยทการทองเทยวรงเรองทสดใน

ยคโบราณ จนมนกวชาการปจจบนกลาววา “แมวาชาวโรมนจะมใชชาตแรกทเดนทางไปเยยมชมสถานท

ตางๆ เพอความเพลดเพลนกตาม แตชาวโรมนกเปนชนชาตแรกทสรางวฒนธรรมการทองเทยวระบบ

มวลชนเปนครงแรก (Mass Tourism) ชาวโรมนนยมเดนทางไปชมความส าเรจของวทยาการของกรก

อนสาวรยตางๆ รปแกะสลก ตลอดจนงานเทศกาล โครงสรางพนฐานถกสรางขนอยางเปนระบบ ทงถนน

หนทาง ทพกแรม (Inns) รานอาหาร ตลอดจนการรกษาความปลอดภย ชาวโรมนเปนนกลาของทระลกชาต

แรกๆของโลก ของทระลกทเปนทนยมของชาวโรมนโบราณคอ ภาพวาดของจตรกรทส าคญๆชนสวนแขน

หรอขาของรปแกะสลกพวกนกบญหรอเทพตางๆทท าจากหนออนหรอส ารด ผาไหมจากเอเชย เปนตน

ความรเกยวกบการสรางถนน ท าใหชาวโรมนทเปนคนชนสงและชนกลางไดมโอกาสเดนทาง และมกเปน

การเดนทางประเภท VFR คอเยยมญาตและเพอนฝง นอกจากนนยงมการเดนทางแบบเรอส าราญในหมคน

ทร ารวยมากๆอกดวย ชาวโรมนโบราณมการเขยนคมอการทองเทยว ซงเรยกกนวา “Itineraries”

ยคกลางหรอยคมด (Middle Age or Dark Age) เปนชวงทเศรษฐกจตกต า ศาสนาเขามาม

บทบาทในการก าหนดการด าเนนชวตของผคนวนหยด (Holy Days) เรมเขามามบทบาทมากขน คนชน

กลางและชนสงนยมเดนทางเพอแสวงบญ ในระยะทางไกลในเมองตางๆ ตามหลกฐานทปรากฏเปนนทาน

เรอง Canterbury s tales และการเฟองฟของอาชพมคคเทศก

16

ยคฟนฟศลปะวทยาการ (Renaissance) ลกษณะส าคญของการทองเทยวในยคน คอเกด

การพฒนาทางดานการคา ผคนเรมใฝรเกยวกบเรองของยโรปสมยกอน โดยเฉพาะชาวองกฤษทร ารวย นยม

สงบตรชายออกเดนทางไปตางประเทศพรอมกบผสอนประจ าตว (Travelling Tutors) เปนระยะเวลา 3 ป

เรยกวา “แกรนทวร” อาจเรยกแกรนทวรวา เปนการทองเทยวเพอการศกษากได

สมยครสตศตวรรษท 18-19 สงคมเรมเปลยนจากเกษตรกรรมมาเปนอตสาหกรรม เกดการ

ลาอาณานคมขน ทพกแรมไดรบการพฒนามาตามล าดบ กลายมาเปนโรงแรมแทนทการโยกยายถนฐานไป

ยงดนแดนใหมๆนอกทวปยโรป อาท ไปทวปอเมรกา มการพฒนาประดษฐเครองจกรไอน า กบเรอกลไฟ

แบบกงหนขางผสมใบ ท าใหเกดการเดนทางไดเรวขน มการพฒนากจการรถไฟ และในป พ.ศ. 2384 โทมส

คก (Thomas Cook) ไดจดน าเทยวทางรถไฟแบบครบวงจรเปนครงแรกทสหราชอาณาจกร ในขณะท เฮนร

เวลล กจดกจกรรมน าเทยวขนในสหรฐอเมรกาเชนกน

ยคศตวรรษท 20 การทองเทยวยงคงขยายตวอยางตอเนอง ความสะดวกสบายมมากขน ไม

วาจะเปนการเดนทาง ทพกแรม เงนตรา เอกสารการเดนทาง ผคนหนมานยมการเดนทางดวยรถยนตสวนตว

มากขน ท าใหการเดนทางดวยรถไฟลดนอยลง พฒนาของอตสาหกรรมการบน ทเรมขนในยโรป ป ค.ศ.

1919 และเรมขนสงผโดยสาร ในชวงหลงสงครามโลกครงทสองเปนตนมา ชวงหลงสงครามโลก ผคนออก

เดนทางทองเทยวเพอเยยมชมสถานทส าคญทางการสงคราม อาท หาดนอรมงดทสาธารณรฐฝรงเศส10

2.1.3.2 ววฒนาการของการทองเทยวในประเทศไทย การทองเทยวของประเทศไทยมการ

ววฒนาการมาตงแตสมยสโขทย เปนการเดนทางแบบอสรเสร มกเปนไปเพอการคาขาย และทางศาสนา

สวนมาเปนการเดนทางภายในประเทศเทานน ตอมาในสมยอยธยาซงมการบรหารแบบศกดนา ผคนไมคอย

มอสระในการเดนทางมากนกนอกจากไปเพอการคาเลกๆนอย สวนดานการเดนทางเพอการพกผอน ไม

คอยปรากฏ เนองจากประชาชนสวนมากมเวลาวางไมมากนก มกจะอยกบบานมากกวา และไดมการ

ปรบปรงเสนทางทางน าเพอการคมนาคม ตลอดจนเสนทางทางบก เพอความสะดวกสบายทางดานการคา

เปนหลก และเพอการเดนทาง กลมคนทมการเดนทางในสมยอยธยา มกจะเปนกลมคนทอยในชนชน

ปกครอง ตงแตพระมหากษตรย พระบรมวงศานวงศ และบรรดาขนนางทงหลาย ในบางครงอาจจะมไพร

ทาสตดตามไปเพอรบใชเชนกนในประมาณปพ.ศ. 2054 ชาวโปรตเกสเปนประเทศแรกของตะวนตก ได

10 คณาธป ทองรววงศ. (2558). กฎหมายเกยวกบการทองเทยว. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพนตธรรม. หนา 30-32.

17

เดนทางเขามายงอาณาจกรอยธยา ตามมาดวย ญปน องกฤษ สเปน ฮอลนดา ฝรงเศส ผลจากการเขามาของ

ชาวตางชาตในสมยอยธยา ท าใหเกดความเปนนานาชาตในพระนครศรอยธยามากขน ท าใหเกดการ

ผสมผสานวฒนธรรม ประเพณตางๆทงของตะวนตกและของไทย ทนาสนใจคอ ไดมการจดบนทกการ

เดนทางของชาวตะวนตกทเขยนเอาไวเกยวกบชวตความเปนอย การเดนทาง สถานทตางๆในอาณาจกร

อยธยา แลวน ากลบไปตพมพเผยแพรทตะวนตก กอใหเกดการเดนทางเขามายงเอเชย และอยธยา มากขน

ในฐานะทอยธยาเปนดนแดนของสนคาของปา เครองเทศ ทรพยากรธรรมชาต ทสามารถสรางก าไรให

มหาศาลแกพอคาชาวตะวนตกกลาวไดวาอาณาจกรอยธยา รงเรองมากทงทางดานศลปวทยาการ วฒนธรรม

ประเพณ บานเมองร ารวย ในสมยพระนารายณมหาราชมการแลกเปลยนคณะทตระหวางอยธยาและชาต

ตางๆหลายครง วรรณคดทเปนหลกฐานส าคญทกลาวถงการเดนทางไปยงตางแดนทมชอเสยงคอ นราศ

ฝรงเศสของเจาพระยาโกษาปาน

สมยสมเดจพระนารายณ หลงสมยสมเดจพระนารายณการคาขายตดตอกบชาตตะวนตก

ลดนอยลง หนไปคาขายกบจนมากขนและพยายามพฒนาบานเมองใหเปนศนยกลางทางพระพทธศาสนา

โดยเฉพาะอยางยง สมยสมเดจพระเจาอยหวบรมโกศ มการสงสมณะทตไปเผยแพรศาสนาโดยทวไป ท

ส าคญคอ เคยมการสงคณะสมณะทตไปยงลงกาทวป และในลงกาเรยกนกายสงฆของตนวา “สยามวงศ” อก

ดวยและมาในสมยของกรงธนบรและรตนโกสนทร เปนความพยายามของพระมหากษตรยท งสมเดจพระ

เจากรงธนบรและปฐมกษตรยแหงราชวงศจกร ทพยายามจะท าการฟนฟความเปนอยธยาขนมาใหมอกครง

จะพบวา โครงสรางของบานเมองตลอดจนวฒนธรรมประเพณตางๆ จะคลายกบในสมยอยธยากอนการ

เปลยนแปลงการปกครอง สมยรชกาลท 2 ทรงท านบ ารงทางดานศลปวฒนธรรม และพฒนาดานการคา

ระหวางประเทศ สมยรชกาลท3 บานเมองเปดท าการคาขายกบตางชาตมากขนอกครงหนง คลายๆกบสมย

ของสมเดจพระนารายณ สมยรชกาลท 4 ทรงพยายามท าใหบานเมองมความทนสมยตามแบบตะวนตก ม

ชาวตะวนตกเขามาพ านกอาศยในกรงสยามเปนจ านวนมาก จะเหนไดวามการสรางทพก รานอาหารตาม

แบบตะวนตกเกดขนหลายแหง สมยรชกาลท 5 ทรงปรบปรงบานเมองในทกๆดาน มการเสดจประพาสหว

เมองตางๆรวมทงตางประเทศหลายครง ในยคนมการสรางทางรถไฟ เรอกลไฟ นบวาเปนพนฐานส าคญ

ทางการทองเทยวมการเลกทาส เลกไพร ท าใหคนมเสรภาพในดานตางๆมากขน มการออกไปศกษาตอ

18

ตางประเทศมากขนเชนกน สมยรชกาลท 6 มการปรบปรงสายการเดนรถไฟ มการสรางถนนหนทางเพอ

ประโยชนในทางการสงคราม ตลอดจนการสรางโรงแรมอกดวย11

2.1.3.3 ปจจยทถอเปนมลเหตจงใจใหเกดการทองเทยว12 ความเจรญกาวหนาในดานตางๆ

ของโลกในปจจบนน ท าใหการด าเนนชวตตลอดจนความนกคดของคนในสงคมโลกเปลยนแปลงไปเปน

มลเหตจงใจใหเกดการทองเทยวขน ดงน

(1) การใชจายอสระ เศรษฐกจของประเทศไทยและโลกยงคงมความเจรญเตบโตสงขนอก

จนปจจบนกลายเปนระบบการคาเสรททกประเทศมการตดตอเกยวของกนในแทบจะทกดาน สงผลใหการ

ตดตอสอสาร การคมนาคมขนสง และการพฒนาชวตความเปนอยทดทดเทยว ซงหมายถงอตสาหกรรมการ

ทองเทยวจะยงเตบโตตามไปดวยและอตสาหกรรมการทองเทยวสามารถจงใจใหผคนใชจายเงนรายไดสวน

เพมเพอการเดนทางทองเทยว

(2) การลดลงของคาใชจายในการเดนทาง เปนผลมาจากการขยายตวทางอตสาหกรรมการ

ทองเทยวทเตบโตขน และการพฒนาวถการขนสงเพอมวลชนมากขน ดงนนคาใชจายในการเดนทาง

ทองเทยวลดลง

(3) ระดบการศกษาชนสง โดยสวนรวมประชากรในโลกยคปจจบนมการศกษาเพมมาก

ขน การเดนทางทองเทยวเปนหนทางทชวยเพมเตมความร ประสบการณ

(4) การเปลยนแปลงดานประชากร กลมผเกดหลงสงครามโลกครงท 2 เหลานเรมหมด

ภาระหนสนจงนบไดวาเปนสวนเพมของจ านวนประชากรทมความยดหยนสงและมเงนมากเพยงพอทจะ

เดนทางทองเทยวไดมากขน

(5) การขยายตวของสงคมเมอง ประชากรมความเปนคนในสงคมเมองมากขน รวมทงม

การเคลอนไหวเปลยนแปลงอยตลอดมา ครอบครวในสงคมเมองมไดอยรวมกนเปนหนวยเดยว แตกระจด

กระจายกนอยตามยานทอยอาศยของเมอง ท าใหเกดการเดนทางทองเทยวเพอไปเยยมญาต หรอเพอนมาก

ขน

(6) การขยายตวทางธรกจ ธรกจการคาไดขยายตวออกไปเปนระดบระหวางประเทศมาก

ขน สงผลใหเกดการเดนทางเพอการตดตอทางธรกจทงในภาครฐบาลและภาคเอกชน 11 กลวรา สวรรณพมล. (2548). หลกการมคคเทศก. กรงเทพมหานคร : แสงดาว. หนา 18-29. 12 เรองเดยวกน. หนา 55.

19

(7) การเกษยณอายเรวขน การออกจากงานหรอเกษยณเรวขนท าใหบคคลไดรบทงเงนและ

เวลาวางเพมมากขน ผคนจ านวนมากเหลานไดเขามามสวนรวมในอตสาหกรรมการทองเทยว ในฐานะ

นกทองเทยวสงอาย

(8) อตราแลกเปลยนเงนตรา การเปลยนแปลงของอตราแลกเปลยนเงนมผลตอการ

ทองเทยวมาก โดยเฉพาะนกทองเทยวทมาจากประเทศทมเงนตราสกลแขง นยมเดนทางไปทองเทยวท

ประเทศทมเงนตราสกลทออนกวา

(9) สภาพแวดลอมทางการเมองและรฐบาล ถาประเทศมความสงบสขประชาชนจะมความ

พรอมใจในการประกอบอาชพและหาความสขจากการออกไปทองเทยวนอกบานและนอกประเทศ

(10) คานยมในการทองเทยวเพอสงคม ในประเทศพฒนาแลวหลายประเทศ โดยเฉพาะ

อยางยงในทวปยโรปไดจดใหมระบบการทองเทยวเพอสงคม โดยรฐบาลเปนผใหการสนบสนนทาง

งบประมาณชวยเหลอ การจดการทองเทยวดงกลาวเพอชวยเหลอพลเมองทมฐานะทางเศรษฐกจต า และถา

รฐไมชวยเหลอหรอใหการสนบสนนกจะไมมโอกาสไดเดนทางทองเทยว

2.1.4 รปแบบของการประกอบธรกจน าเทยว13

ลกษณะของการน าเทยวมความหลากหลายตามแตความตองการของนกทองเทยว ดงนนรปแบบ

การประกอบธรกจทองเทยวยอมมความหลากหลายดวยเชนกน เพอรองรบและใหบรการนกทองเทยวได

อยางทวถงจงแยกรปแบบของการทองเทยวใน 6 ลกษณะ ดงน

2.1.4.1 การทองเทยวเพอความสนกสนาน และความบนเทงเปนการทองเทยวเพอเปลยน

บรรยากาศประกอบกบความอยากรอยากเหนเพอชมววทวทศน และวฒนธรรมประเพณชวตความเปนอย

ของทองถนตางๆหรอทองเทยวไปตามทองทตางๆ เพอความเพลดเพลนการทองเทยวแบบนขนอยกบ

ทศนยมฐานะทางเศรษฐกจของนกทองเทยว และสงทดงดดความสนใจของสถานทแตละแหง

2.1.4.2 การทองเทยวเพอพกผอน เปนการใชเวลาวางเพอการพกผอนรางกาย และสมอง

โดยจะใชเวลาพกผอนใหนานทสดเทาทจะท าไดสถานทพก จะเลอกสถานทสงบสะดวกสบายอากาศ

บรสทธเชนชายทะเลหรอบนภเขาทหางไกล

13 วารณ สวฒนกร. (2552). ปญหาทางกฎหมายและอปสรรคในการสงเสรมและสนบสนนกจการทองเทยวอยางยงยน.วทยานพนธ มหาวทยาลยศรปทม. หนา 8.

20

2.1.4.3 การทองเทยวเพอศกษาวฒนธรรม เปนการทองเทยวทมกมจดประสงค ทจะศกษา

หาความรเกยวกบวฒนธรรมของทองถนตางๆควบคไปกบการทองเทยวดวย เปนการศกษาชวตความ

เปนอยในแงมานษยวทยา และสงคมวทยาเชนชมโบราณสถานศลปะการแสดงตางๆ

2.1.4.4 การทองเทยวเพอการกฬา การทองเทยวแบบนมวตถประสงค 2 ประการ

ประการแรก ไปชมการแขงขนกฬาตามทตนสนใจเชนฟตบอลมวยเทนนส

ประการทสอง เปนการทองเทยวเพอไปเลนกฬา หรอออกก าลงกายซงการทองเทยว

ประเภทน เชน ชายทะเล ภเขา หรอการเดนปา เพอยงนกตกปลา หรอสองสตว

2.1.4.5 การทองเทยวเพอธรกจประชมสมมนา ลกษณะการทองเทยวประเภทน ไมนาจะ

จดเปนการทองเทยว แตความเปนจรงแลวผทไปเพอธรกจหรอสมมนามกแบงเวลาสวนหนงไวส าหรบการ

ทองเทยวปจจบนการทองเทยวลกษณะนมแนวโนมสงขนเรอยๆ

2.1.4.6 การทองเทยวเพอการศกษา การทบคคลไปตางประเทศเพอการศกษาดงาน หรอ

แลกเปลยนอาจารยนกศกษาระหวางมหาวทยาลยการทองเทยวประเภทน รวมถงการทองเทยวเพอ

การศกษาภายในประเทศดวย

2.2 แนวคดและทฤษฎทเกยวกบการประกอบธรกจน าเทยว

การประกอบธรกจถอเปนเสรภาพทไดรบการรบรองโดยกฎหมายรฐธรรมนญ ซงรวมถงการ

ประกอบธรกจเกยวกบการทองเทยวดวย แตเนองดวยการประกอบธรกจทองเทยวสงผลกระทบตอ

ประชาชนหลายภาคสวน จงมความจ าเปนทรฐเขามาควบคม และก ากบดแล ดงนนเพอใหเขาใจถงแนวคด

พนฐาน และทฤษฎทางกฎหมายทเกยวของในหวขอนจะกลาวถง แนวความคดเกยวกบสทธและเสรภาพใน

การประกอบธรกจและแนวความคดเกยวกบการคมครองผบรโภคเกยวกบธรกจทองเทยวดงน

2.2.1 แนวความคดเกยวกบสทธและเสรภาพในการประกอบธรกจ

สทธคอประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองใหหมายความวาเปนประโยชนทกฎหมาย

“รบรอง” วามอยและเปนประโยชนทกฎหมาย “คมครอง” ทคมครองมใหมการละเมดสทธรวมทงบงคบให

21

เปนไปตามสทธในกรณทมการละเมดดวย14 ดงนนรฐบาลจะไมเขาไปแทรกแซงการท าสญญาระหวาง

คกรณมอกฝายหนงจะไดเปรยบกตาม เวนแตเปนเรองตองหามชดแจงโดยกฎหมายหรอขดตอความสงบ

เรยบรอยของประชาชน15

ในประเทศทปกครองดวยระบอบประชาธปไตย และมระบบเศรษฐกจแบบเสรนยม โดยหลกการ

รบยอมไมมหนาทด าเนนการทางเศรษฐกจเอง แตควรปลอยใหเปนหนาทของเอกชน และกลไกตลาด

หนาทของรฐในดานเศรษฐกจ จงมเพยงการก ากบดแลใหการด าเนนการทางธรกจของเอกชน เปนไปโดย

เสรและเปนธรรม โดยการใชอ านาจออกกฎหมายหรอกฎเกณฑตางๆ และอ านาจในทางปฏเสธทจะไมออก

กฎหมายหรอกฎเกณฑใดๆ ทจะเปนอปสรรคหรอจ ากดเสรภาพของการประกอบอาชพของเอกชน เวนแต

จะเขาขอยกเวน ตามกฎหมายเสรภาพในการประกอบอาชพเปนหลกสากลทไดรบการรบรองตาม

รฐธรรมนญใด ประเทศเศรษฐกจเสรนยมรวมถงประเทศไทยทรบรองเสรภาพในการประกอบอาชพใน

มาตรา 43 ความวาบคคลยอมมเสรภาพในการประกอบกจการ หรอประกอบอาชพ และการแขงขนโดยเสร

อยางเปนธรรมการจ ากดเสรภาพตามวรรคหนง จะกระท ามได เวนแตโดยอาศยอ านาจตามบทบญญตแหง

กฎหมายเฉพาะเพอประโยชนในการรกษาความมนคงของรฐ หรอเศรษฐกจของประเทศการคมครอง

ประชาชนในดานสาธารณปโภคการรกษาความสงบเรยบรอย หรอศลธรรมอนดของประชาชนการจด

ระเบยบการประกอบอาชพการคมครองผบรโภคการผงเมอง การรกษาทรพยากรธรรมชาตหรอสงแวดลอม

สวสดภาพของประชาชน หรอเพอปองกนการผกขาดหรอขจดความไมเปนธรรมในการแขงขน

2.2.1.1 หลกเสรภาพในการท าสญญา (Freedom of Contract) เปนหลกทถอไดวาสญญา

นนมความตกลงรวมกน และเปนการใชสทธโดยเสร ทไมมผใดบงคบและคสญญาจะก าหนดเงอนไข

อยางไรกได หลกเสรภาพในการท าสญญาถอเปนเพยงนโยบายทางกฎหมายซงแสดงใหเหนถงเสรภาพของ

บคคลทจะเปลยนแปลงสทธของตนตามทตองการ และเปนหลกทใหเสรภาพอยางสมบรณแกคสญญาใน

อนทจะก าหนดชนดแบบ และเนอหาของกจการทประสงคจะตกลงกนในการท าสญญาจงถอหลกทวาตวท

กอใหเกดหนในเรองเกยวกบสญญาคอ ความสมครใจหรอเจตนานนเอง หลกเสรภาพในการท าสญญาเปน

หลกของหนทเกดจากสญญาจะเปนหนทยตธรรมส าหรบคสญญา เพราะเหตผลทวาเมอใดทคสญญาตกลง

14 หยด แสงอทย. ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. (พมพครงท 9). กรงเทพมหานคร : ส านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 187. 15 ดาราพร เตชะก าพ. (2529). “ขอสญญาทไมเปนธรรม” วารสารนตศาสตร 16 (13). กนยายน. หนา 137.

22

ท าสญญากตองถอเทากบวาคสญญาเหนวาหนนนยตธรรมดแลว โดยอางภายหลงวาตนไมไดรบความ

ยตธรรมไมได หรอฝายใดฝายหนงจะอางวาอกฝายเอาเปรยบหรอไดเปรยบจากขอสญญาทตกลงกนแลว

ไมไดเชนกน

2.2.1.2 หลกความศกดสทธในการแสดงเจตนา (Autonomy of The Will) ซงเปนหลกท

พจารณาถงการแสดงเจตนาของคสญญาเปนหลกวา หากคสญญาไดตกลงกนไวอยางไรกตองบงคบตามท

ไดตกลงกนไว หลกเรองความศกดสทธในการแสดงเจตนาเปนทฤษฎทพบในประมวลกฎหมายมากกวาใน

ระบบจารตประเพณ ในระบบประมวลกฎหมายยอมรบทฤษฎเรองความยนยอมในสญญา ดงจะเหนไดจาก

ภาษตกฎหมายทแสดงใหเหนถงนโยบายของรฐทจะไมเขาไปแทรกแซงกจการระหวางเอกชนและ

หลกเกณฑพนฐานทางกฎหมายในทางทฤษฎของสญญาจงถอไดวาทฤษฎวาดวยความศกดสทธในการ

แสดงเจตนาวาสญญาทท าขนโดยสมบรณยอมมผลบงคบ เปนเรองของกฎหมายทไมใชเปนแคเพยง

นโยบายเหมอนกบหลกเกณฑของกฎหมายจารตประเพณ16 ซงตามหลกความศกดสทธในการแสดงเจตนา

มทฤษฎทเกยวของอย 2 ทฤษฎ ไดแก

(1) ทฤษฎเจตนา (Will Theory) ถอเอาเจตนาภายใน คอ การกอใหเกดและผลของสญญา

ขนอยกบเจตนาทคสญญามอยโดยแทจรงภายใน มใชเจตนาทแสดงออกมาภายนอกเทานนตามทฤษฎนจะ

ยอมรบหลกเรองการแสดงออกซงเจตนา ในกรณทไมสามารถพสจนถงเจตนาทแทจรงไดเทานน เปน

ทฤษฎทมงคมครองผแสดงเจตนา

(2) ทฤษฎการแสดงเจตนา (Declaration Theory) ถอเอาเจตนาทแสดงออกมาภายนอก

เนองจากไมมผใดสามารถลวงรเจตนาภายในของผแสดงเจตนาได โดยสญญาถกพจารณาวาเปนขอเทจจรง

ทางสงคมซงตองใหความมนคงทดทสดแกบคคลทรหรอเหนไดเฉพาะทแสดงออกมาเทานน เปนทฤษฎท

มงคมครองบคคลภายนอกผรบการแสดงเจตนา17

ดงนนหากคสญญาตกลงเขาท าสญญาดวยกน ดวยความสมครใจและขอสญญานนๆ ไมขดตอ

กฎหมายหรอความสงบเรยบรอย และศลธรรมอนดของประชาชน หรอไมเปนการตองหามชดแจงโดย

กฎหมาย คสญญาจะตองผกพนตามขอสญญานนๆ อยางเครงครด

16 อรรยา สงหสงบ. (2546). กฎหมายวาดวยสญญา. กรงเทพมหานคร : วญญชน. หนา 215. 17 อรนช อาชาทองสข. (2536). การควบคมและแกไขปญหาขอสญญาทไมเปนธรรม. วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 5.

23

2.2.2 แนวคดการคมครองผบรโภคเกยวกบธรกจทองเทยว

แนวคดในการใหความคมครองแกผบรโภคนไดเรมพฒนาขนอยางชาๆ ภายหลงการปฏวต

อตสาหกรรมในสมยศตวรรษท 18 เนองจากกอนหนานสนคาตางๆ ทมขายกนในทองตลาดลวนเปนสนคา

ทผลตขนอยางงายๆ ไมซบซอนเชนมดขวานจานชามชอนโองไหเสอผาฯลฯผซอซงเปนผบรโภคสนคา

พวกนจงสามารถทจะตรวจสอบความช ารดบกพรองของสนคาไดงายๆดวยตนเอง

วธปฏบตเชนนไดกลายมาเปนหลกประการหนงของกฎหมายวาดวยการซอขายนนคอหลก “ผซอ

ตองระวง” (Caveat emptor) โดยหากผซอไมตรวจสอบสนคาทจะซอขายใหดหรอเหนไดชดเจนวาสนคาม

ความช ารดบกพรองแตกยงซอสนคานนไปถอวาผซอนนขาดความระมดระวงเองผขายไมตองรบผดหลก

กฎหมายดงกลาวปรากฏอยในมาตรา 473 แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณชยส าหรบแนวคดหลกใน

การออกกฎหมายคมครองผบรโภคม 2 แนวคดคอ แนวคดแรกเหนวาการคมครองผบรโภคเปนสวนหนง

ของการคาทไมเปนธรรม (Unfair Trade Practices) จงถอวาการคมครองผบรโภคเปนสวนหนงของ

กฎหมายทก ากบการแขงขนทางการคา เชน ประเทศออสเตรเลย เปนตน แตอกแนวคดหนงเหนวาการ

คมครองผ บรโภคตองใชมาตรการเฉพาะ จงแยกออกมาเปนกฎหมายอกฉบบหนงตางหาก เชน

สหรฐอเมรกา ประเทศญปน และประเทศไทย เปนตน

อยางไรกดไมวากฎหมายคมครองผบรโภค ตามแนวคดใดการใหความคมครองผบรโภคของทก

ประเทศจะมลกษณะส าคญรวมกน 2 ประการ คอ

1) การผลกภาระการพสจน (Onus of Proof) ในเรองทางเทคนคใหแกผผลตหรอผขาย

สนคา โดยผบรโภคมหนาทพสจนเพยงวาตนไดรบความเสยหายจากสนคาทช ารดบกพรอง หรอทไม

ปลอดภยอยางไรเทานน

2) การใหรฐมอ านาจด าเนนคดแทนผบรโภค จากทกลาวมาขางตนท าใหเหนวา

ความสมพนธระหวางนกทองเทยว และผประกอบธรกจทองเทยวเปนความสมพนธระหวางผใหบรการ

และผซอบรการซงกคอ ผบรโภคนนเองรฐจงมความจ าเปนตองเขามาคมครองเพอใหเกดความเปนธรรม

ใหกบประชาชน ซงเปนนกทองเทยวใหไดรบการบรการทมคณภาพเหมาะสมคาใชจายเสยไป

ในมมมองของการคมครองผบรโภคเมอระบบเศรษฐกจแบบเสรเตบโตขนมการใชเทคโนโลย

สมยใหมเขามาชวยในการผลตสนคา มการประกอบการคาในลกษณะตางๆ มกระบวนการผลตท

24

สลบซบซอนมากขน การผลตสนคาใชวตถดบในการผลตและมกรรมวธการผลตทเกนกวาความสามรถ

ของผบรโภคจะตามไดทน ผประกอบธรกจตางหาวธการทกวถทางทจะลดคาใชจายในการผลตและเพมผล

ก าไรใหมากทสดเทาทจะมากได บางกรณการขยายก าลงการผลตท าใหคณภาพของสนคานนลดต าลง

นอกจากนระบบการคาไดมการขยายตวอยางรวดเรวจากระดบหมบานในเมองไปสระดบประเทศ และเปน

การคาระหวางประเทศ สนคา หรอบรการออกไปสความตองการของผบรโภค มความหลากหลายและม

ปรมาณมาก ท าใหเกดอนตรายจากการบรโภคสนคาทผบรโภคไดซอมาอยางคาดไมถง นกนตศาสตร

จ าตองหนกลบมาใหความสนใจทจะตองชดเชยความเสยหายใหแกผบรโภค รวมทงตองหามาตรการ

คมครองปองกนใหแกผบรโภคซงอยในฐานะทเสยเปรยบ นอกจากนหากพจารณาจากสถานการณทาง

เศรษฐกจในโลกปจจบนไมไดเอออ านวยความยตธรรมแกผบรโภคเทาทควร ดวยเหตทผบรโภคไมม

อ านาจตอรองจงเปนความจ าเปนของรฐทตองเขามามสวนรวมในการดแล ชวยเหลอผบรโภค ทงในดาน

การคมครองปองกน และการชดใชเยยวยาความเสยหายแกผบรโภค ดงนนแนวความคดในการคมครอง

ผบรโภคจงไดกอตงขนโดยมลกษณะเปนการพฒนาในทศทางตรงกนขามกบแนวความคด และทฤษฎ

กฎหมายของระบบเศรษฐกจแบบเสร ทฤษฎกฎหมายทใชเพอคมครองผบรโภคไมอาจน าหลกความ

ศกดสทธแหงการแสดงเจตนามาใชได กฎหมายเพอคมครองผบรโภคจ าเปนทจะตองละเลย หรอไมให

ความส าคญตอหลกกฎหมายดงกลาว18

2.2.2.1 แนวคดและทมาในการคมครองผบรโภคของประเทศองกฤษ

แนวคดและทมาเกยวกบกฎหมายคมครองผบรโภคของประเทศองกฤษรฐบาลไดมองเหน

ถงปญหาทเกดขนจากสภาพสงคมทเปลยนแปลงไป ท าใหผประกอบธรกจมรปแบบและวธในการผลตท

ทนสมยขน หลกการทยดถอกนมาในอดต เชน “หลกผซอตองระวง” หลกคสญญาเทานนทจะมสทธ

เรยกรองในสญญาถกเปลยนแปลงและขยายความคมครองไปสผบรโภคทไมใชคสญญา โดยไมยดหลกการ

เรองคสญญาอกตอไป ท าใหการเยยวยาแกไข และใหความคมครองผบรโภคของประเทศองกฤษเปนไป

ในทางทสามารถสรางหลกการขนมาใหม เพอน าไปเปนฐานในการบญญตกฎหมายทเปนลายลกษณอกษร

เพอใหเกดความชดเจนเกยวกบสทธของผบรโภคตอมา

18 สษม ศภนตย. (2540). ค าอธบายกฎหมายคมครองผบรโภค. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. หนา 9-10.

25

ในชวงกอนป ค.ศ. 1992 หลกกฎหมายทใชในการคมครองผบรโภคทเปนนกทองเทยวใน

ประเทศองกฤษเปนไปตามกฎหมายจารตประเพณ แตดวยเหตผลทการทองเทยวมบทบาทส าคญตอระบบ

เศรษฐกจของสหภาพยโรปมากขน อตสาหกรรมการน าเทยวในประเทศสมาชกควรไดรบการสงเสรมให

เจรญเตบโตมากขน ซงหากประเทศในกลมสหภาพยโรปมกฎหมายทมมาตรฐานในการคมครอง

นกทองเทยวตามสญญาน าเทยวแลว นอกจากจะเปนการคมครองนกทองเทยวในประเทศสมาชกดวยกนเอง

ยงเปนการดงดดนกทองเทยวจากนอกกลมประเทศสมาชกเขามาทองเทยวในประเทศสมาชกดวยกนเอง ยง

เปนการดงดดนกทองเทยวจากนอกกลมประเทศสมาชกเขามาทองเทยวในประเทศสมาชกดวยกนเอง ยง

เปนการดงดดนกทองเทยวจากนอกกลมประเทศสมาชกเขามาทองเทยวในประเทศสมาชกทมขอไดเปรยบ

ในดานมาตรฐานการคมครองนกทองเทยวทดอกดวย กลมสหภาพยโรปจงไดบญญตกฎหมายขนใชบงคบ

กบการน าเทยว คอ Directive on Package Travel, Package Holidays and Package Tours 1990 ซงมผลท าให

ประเทศสมาชกจะตองอนวตกฎหมายใหเปนไปตาม Council Directive 90/314/EEC ประเทศองกฤษใน

ฐานะประเทศสมาชกจงไดผานกฎหมาย Package Travel, Package Holidays and Package Tours

Regulations 1992 เพออนวตใหเปนไปตาม Council Directive 90/314/EEC โดยกฎหมายนจะเขามาม

บทบาทในการขายและการใหบรการน าเทยวทขายหรอเสนอขายในประเทศองกฤษ และวางหลกการไว

หลายประการเพอคมครองนกทองเทยวทใชบรการน าเทยว19

2.2.2.2 แนวคดและความเปนมาในการคมครองผบรโภคของสหรฐอเมรกา

สหรฐอเมรกามจดเรมตนก าเนดมาจากการปลดปลอยตนเองจากการขนตรงตอประเทศ

องกฤษ หรออาณานคมของประเทศองกฤษเมอไดประกาศเอกราชและไดมการรวมมลรฐตางๆ เปน

สหรฐอเมรกาแลว แนวความคดพนฐานเกยวกบสทธของประชาชน จงแตกตางจากระบบการปกครองแบบ

ประชาธปไตยในยโรป ประชาชนชาวอเมรกามความตนตวในเรองสทธของตนเองเปนอยางมาก และ

มากกวาประชาชนประเทศอนๆ20 เมอประชาชนมความตนตว เพอรกษาประโยชนในเรองสทธ เสรภาพ

ของตนเองนเอง จนเปนพนฐานส าคญ น าไปสการรวมกลมเปนองคกรอสระคมครองผบรโภค เกดขนโดย

ไมยาก และเปนสงทนยมแพรหลายตามชนดและประเภทของผบรโภค ถงแมวาจะมหนวยงานของภาครฐ

19 เสาวภาคย วลยมาล. (2553). ปญหาทางกฎหมายเกยวกบสญญาน าเทยวแบบเบดเสรจ (แพคเกจทวร). วทยานพนธนตศาสตรมหาบณฑต. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร. หนา 31-32. 20 สษม ศภนตย. (2544). องคกรเอกชนเพอคมครองผบรโภค. กรงเทพมหานคร : วญญชน. หนา 54-72.

26

หรอองคกรรฐบาลในระดบสหพนธรฐ (Federal) และมลรฐ (States) ดแลคมครอง ประชาชนอย แตก

เพอใหประชาชนประพฤตดปฏบตใหเปนไปตามกฎหมาย ซงกไมอาจใหความ คมครองไดอยางเตมท

เพราะเหตทสหรฐอเมรกามจ านวนประชากรเปนจ านวนมาก มพนทอาณาเขต กวางขวาง ระเบยบ

บทบญญตกฎหมายทางกฎหมายมอาจคมครองสทธขนพนฐานไดอยางทวถง โดยเฉพาะอยางยงการ

คมครองผบรโภค ซงเปนสทธพนฐานทเกยวของกบชวตความเปนอยประจ าวน “รฐ” จงมไดเปนทกสงทก

อยางในความหมายของการคมครองสทธพลเมองในทางกลบกน “รฐ” อาจถก มองวาเปนผลดรอน “สทธ”

และไมสามารถปฏบตหนาทคมครองไดอยางเตมทกลมองคกรอสระของ ประชาชนจงเปนกลมทมพลง

กระจายอยท วไปทกมลรฐจนเปนรปของสหพนธ (Union)

2.2.2.3 แนวคดและความเปนมาในการคมครองผบรโภคของสาธารณรฐสงคโปร21

กฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคของสาธารณรฐสงคโปรนน มรฐบญญตคมครองผบรโภค

(การคาทเปนธรรม) หรอ The Consumer Protection (Fair Trading) Act เทานน เปนเรองทเกยวกบการ

คมครองผบรโภคทไดรบผลกระทบจากสนคาทช ารด ซงไดมการแกไขกฎหมายในสวนท 3 (Part III-

Additional Consumer Rights in respect of non-conforming goods) อนเปนสวนทเกยวของกบสทธเพมเตม

ของผบรโภค หมายความวา สทธโดยทวไปทปรากฏอยในพระราชบญญตการซอขายสนคา หรอ Sale of

Goods Act นนยงคงใหมผลบงคบใชไดตอไป กลาวคอ

(1) ตองใชสทธในการเรยกรองใหซอมแซมสนคาทช ารดบกพรอง หรอในบางกรณอาจ

จ าเปนตองเปลยนสนคาทงน โดยผซอตองใหระยะเวลาอนสมควรแกผขายเพอไปด าเนนการ และผขาย

อาจจะปฏเสธไมซอมแซมหรอเปลยนสนคากได หากปรากฏวาการซอมแซมหรอเปลยนสนคาไมได

สดสวนกบราคาของสนคานนหรอไมอาจทจะซอมได อนเปนการก าหนดดวยหลกสญญาตองเปนสญญา

กอน

21 คณะกรรมาธการปฏรปการคมครองผบรโภค สภาปฏรปแหงชาต. (2560). วาระปฏรปท 31 : การปฏรประบบการคมครองผบรโภค เรอง ความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคา และรางพระราชบญญตความรบผดตอความช ารดบกพรองของสนคา พ.ศ. .... (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://library2.parliament.go.th/giventake/content_nrc2557/d072958-03.pdf [2560, 4 มถนายน]. หนา 5.

27

(2) เมอไมอาจทซอมแซมหรอเปลยนสนคาเชนวานนได ใหใชสทธทตยภมคอการขอลด

ราคาสนคาตามสดสวนทช ารดบกพรอง หรอการบอกเลกสญญา โดยทการบอกเลกสญญาตองค านงถง

ประโยชนทผซอไดใชสอยไปกอนทจะมการบอกเลกสญญาดวย

(3) ภาระการพสจน ภายใน 6 เดอนหากปรากฏวาสนคาช ารดบกพรองใหถอวาสนคานน

ช ารดบกพรองนบตงแตวนสงมอบเปนตนมา เวนแตผขายจะสามารถพสจนเปนอยางอนได

2.2.2.4 แนวคดและความเปนมาในการคมครองผบรโภคของประเทศไทย

การคมครองผบรโภคในประเทศไทยมจดเรมตนมาต งแตสมยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว รชการท 5 โดยไดรบอทธพลจากแนวความคดและหลกกฎหมายของประเทศในซก

โลกตะวนตก แตเปนการน าเอาแนวความคดและทฤษฎของระบบเศรษฐกจแบบเสรมาใชโดยถอไมไดวา

เปนการใหความคมครองแกสทธของผบรโภคอยางแทจรง บทบญญตกฎหมายไมสามารถใหความคมครอง

ผบรโภคไดอยางเตมท ผบรโภคตองชวยเหลอตนเองมใหถกเอารดเอาเปรยบหลกกฎหมายตางๆในสมยนน

มไดมวตถประสงคในการคมครองผบรโภคแตอยางใด เพราะอยในชวงปรบปรงระบบกฎหมายใหเปนท

ยอมรบของนานาประเทศ การตรากฎหมายในชวงนนจงเนนหนกไปในเรองการบงคบใชกฎหมายทาง

อาญาและกฎหมายแพงและพาณชยเปนสวนใหญ การคมครองผบรโภคในสมยดงกลาวเหนไดจาก

กฎหมายลกษณะอาญา ร.ศ. 127 นอกจากนนในรชสมยของพระบาทสมเดจพระปกเกลาเจาอยหว มการตรา

กฎหมายขนบงคบใชเพอความกนดอยดของราษฎร คอพระราชบญญตหางน านม พ.ศ. 2470 ซงมเหตผลใน

การประกาศใชอยางชดเจนวารฐไดมองเหนความส าคญของการกนดอยดของราษฎร เนองจากการใชหาง

น านมควรจ ากดเฉพาะผบรโภคทเปนผใหญ หากมการน าไปเลยงทารกยอมไมกอใหเกดก าลงรางกายท

แขงแรงสมบรณ22

การบญญตกฎหมายคมครองผบรโภคในสมยนน แมจะมวตถประสงคในการใหผบรโภค

มความปลอดภยในการใชสนคาและบรการ แตลกษณะของการบญญตกฎหมายไดน าไปไวในกฎหมายทม

โทษทางอาญา ดงนนมาตรการทางกฎหมายในการคมครองผบรโภคจงมงประสงคปองกนและปราบปราม

โดยก าหนดโทษทางอาญาไดแตไมมมาตรการในการชดใชเยยวยาใหแกผบรโภคทตองเสยหายจากการ

บรโภคสนคาหรอบรการนน ซงเมอเกดความเสยหายขนยงตองใชหลกกฎหมายแพงและพาณชยในเรอง

22 เรองเดยวกน. หนา 23-27.

28

สญญาหรอละเมดมาบงคบใชเชนเดม นอกจากพระราชบญญตดงกลาวแลว ยงคงมพระราชบญญตอนๆอก

มากมายทออกมาเพอคมครองผบรโภค ไดแกการคมครองผบรโภคดานความปลอดภยในการบรโภคสนคา

หรอบรการ ดานความเปนธรรมการตราพระราชบญญตเพอคมครองผบรโภคในชวงระยะเวลากอน พ.ศ.

2522 จะมลกษณะเปนการควบคมผประกอบธรกจโดยเฉพาะยงไมมการคมครองผบรโภคเปนการทวไป

ในขณะทธรกจการคามสนคามากมายหลายประเภทมบรการในรปแบบตางๆตามยคสมยทเปลยนแปลงไป

เมอเกดปญหาอนเกยวกบสนคาหรอบรการทมไดมกฎหมายบญญตไวเปนพเศษ กตองหนกลบไปใช

กฎหมายทมอย คอประมวลกฎหมายแพงและพาณชยซงไมสอดคลองกบสภาพสงคม

ในปจจบนประเทศไทยมการแกไขเพมเตมกฎหมายคมครองผบรโภค โดยการตรา

พระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. 2522 แกไขเพมเตม (ฉบบท 3) พ.ศ. 2556 ประกาศใชเมอวนท 18

มนาคม พ.ศ. 2556 โดยมเหตผลในการประกาศใชพระราชบญญตฉบบนคอ โดยทกฎหมายวาดวยการ

คมครองผบรโภคในปจจบนยงไมมบทบญญตชดเจนทจะใหคณะกรรมการคมครองผบรโภคท าหนาทไกล

เกลยหรอประนประนอมขอพพาทเกยวกบการละเมดสทธของผบรโภคอนจะเปนการชวยลดปรมาณคดท

จะไปสศาลได และส าหรบมาตรการคมครองผบรโภคนนแมจะมบทบญญตวาดวยการคมครองทางดาน

บรการทอาจเปนอนตรายแกผบรโภค ซงสมควรมมาตรการคมครองเชนกน นอกจากนนสมควรก าหนดให

มมาตรการคมครองผบรโภคเกยวกบการใหผประกอบธรกจจดเกบหรอเรยกคนสนคาทอาจเปนอนตรายแก

ผบรโภค และใหมลนธทคณะกรรมการคมครองผบรโภครบรองมสทธในการด าเนนคดเพอคมครอง

ผบรโภคเชนเดยวกบสมาคม ซงจะเปนการขยายการคมครองผบรโภคโดยภาคเอกชนดวย สมควรแกไข

กฎหมายวาดวยการคมครองผบรโภคใหมประสทธภาพเพอประโยชนในการคมครองผบรโภคเพมขนจาก

กฎหมายปจจบน จงจ าเปนตองตราพระราชบญญตนใชบงคบในปจจบน

2.2.3 แนวคดการพจารณากฎหมายเกยวกบการคมครองผบรโภค

ความเดอดรอนของผบรโภคในสงคมมอยเปนเวลานาน ซงรฐไดใหความใสใจในการชวยเหลอ

ผบรโภคอยางจรงจงมาโดยตลอด ดงนนเพอใหเขาใจถงแนวความคดทรฐตองเขามาคมครองผบรโภคซงม

แนวความคดดานกฎหมายทเกยวของกบการคมครองผบรโภคของรฐ23 ดงน

23 สษม ศภนตย. อางแลวเชงอรรถท 20. หนา 10.

29

2.2.3.1 แนวความคดส านกกฎหมายบานเมอง หรอปฏธานนยม (Positive law)24 ปรชญา

ของส านกความคดทางกฎหมายทเนนในการอธบายกฎหมายทเปนรปธรรม และเมอกลาวถง “กฎหมาย”

นกกฎหมายฝายบานเมองจะอธบายวา ผใหก าเนดกฎหมายคอ “รฏฐาธปตย” (Sovereign) คอมนษย ดงท

จอหน ออสตน ไดอธบายวา “กฎหมาย คอค าสงค าบญชาของรฏฐาธปตย” จงท าใหค าสงของบคคลใด หรอ

องคกรใดทไมใชรฏฐาธปตย จงไมอยในความหมายของกฎหมาย ส านกความคดทางกฎหมายฝายบานเมอง

อธบายวา รฏฐาธปตย คอผเปนใหญในแผนดน และกฎหมายจงเกดจากมนษยเปนผสรางและขนอยกบ

ระบอบการปกครอง แนวความคดดงกลาวจงแตกตางจากแนวความคดของกฎหมายธรรมชาต (natural law)

ส านกกฎหมายฝายบานเมองเหนวาทกคนตองนบถอกฎหมายเพราะกฎหมายเกดจากผม

อ านาจและกฎหมายเปนเครองก าหนดระเบยบวนยของสงคมตามแนวความคดน กฎหมายไมอาจวาง

ระเบยบหรอกฎเกณฑตายตวได หากแตมอบอ านาจในการใชดลยพนจใหแกผใชกฎหมายในอนทจะเลอก

ปฏบตอยางใดอยางหนงภายในขอบเขตทกฎหมายก าหนดไวให เพอความยดหยนและยตธรรม การใชดลย

พนจของนกกฎหมายยอมเคยงคกบการตความกฎหมายในทกระดบ การใชดลยพนจไปในทางหนงทางใด

แมจะไมพงปรารถนาแกผเกยวของกมอาจกลาวหาไดวาผนนปฏบตผดกฎหมายหรอประพฤตมชอบ เมอใด

ทกฎหมายเปดโอกาสใหใชดลยพนจ นกกฎหมายควรใชดลยพนจไปในทางทสอดคลองกบ “มโนธรรม

ศลธรรม และความตองการของสงคม"

แนวคดกฎหมายบานเมองแตกตางจากกฎหมายธรรมชาตทประกอบดวยสทธทดงเดมท

ไมไดมาจากกฎหมายทมนษยก าหนดแตมาจากพระเจา ธรรมชาตหรอเหตผล กฎหมายบานเมองจงไดรบ

การอธบายวาใชบงคบในบางชวงเวลา ในบางสถานท ซงกฎหมายบานเมองจะประกอบดวยกฎหมายทเปน

ลายลกษณอกษร เชน พระราชบญญต หรออาจเปนค าพพากษา กฎหมายบานเมองจงมกถกก าหนดลกษณะ

เปนกฎหมายทมความเฉพาะเจาะจงในการยกรางหรอบญญตขนหรอยอมรบโดยผทมอ านาจ เชน รฐบาล

หรอรฐสภา

โทมส แมคเคนซ (Thomas Mackenzie) ไดแบงประเภทกฎหมายเปนสประเภท คอ

กฎหมายบานเมองศกดสทธ (divide positive law) กฎหมายธรรมชาตศกดสทธ (divide natural law)

กฎหมายบานเมองของประเทศอสระ (positive law of independent states) และกฎหมายระหวางประเทศ 24 เฉลมชย กกเกยรตกล. (2556). ส านกกฎหมายบานเมอง หรอปฏธานนยม (Positive law). (ออนไลน). เขาถงไดจาก http://chalermchai-nbtc.blogspot.com/2013/06/blog-post.html [2560, 11 มนาคม].

30

(law of nations) กฎหมายบานเมองศกดสทธเกยวของกบหนาทของศาสนาและมาจากพระคมภรววรณ ซง

แตกตางจากกฎหมายธรรมชาตศกดสทธทองหลกเหตผลโดยไมองพระคมภรววรณ ประเภททสามกฎหมาย

บานเมองของประเทศอสระเปนกฎหมายทบญญตโดยอ านาจสงสดในรฐนน ซงแนวคดนแตกตางจาก

โทมส อาควนส (Thomas Aquinas) ทไมแบงแยกความแตกตางระหวางกฎหมายบานเมองศกดสทธและ

กฎหมายบานเมองทมนษยสรางขน เพราะไมไดมเงอนไขวาเปนบคคลใดทบญญตกฎหมายไมวาจะเปน

มนษยหรอพระเจา แตนกวชาการอนเหนแตกตาง เชน โทมส ฮอบส และจอหน ออสตนทเชอในหลก

อ านาจอธปไตยสงสด (ultimate sovereign) ซงมเพยงหนงเดยวและไมสามารถแบงแยกได อ านาจอธปไตย

ชวคราวไมมจรงจงปฏเสธกฎหมายบานเมองศกดสทธ แตกยงยอมรบหลกกฎหมายธรรมชาต โดยยอมรบ

วากฎหมายบานเมองตองอยภายใตกฎหมายธรรมชาต ผมอ านาจทมอ านาจอธปไตยมความรบผดชอบใน

การแปลความหมายของกฎหมายธรรมชาตเปนกฎหมายบานเมองมนษย

2.2.3.2 แนวคดเสรนยมใหม (Neoliberal)25 เนองจากสงคมในยคกลางนน ถกครอบง าโดย

การปกครองแบบศกดนา ทอางองกบทฤษฎเทวสทธ ตอมากเปลยนมอไปยงกษตรยและขนนางในระบอบ

สมบรณาญาสทธราช ซงเสรภาพทางการเมองของประชาชนถกจ ากด ส านกเสรนยมคลาสสคจงเกดขน เพอ

ปฏเสธการจ ากดเสรภาพและเรยกรองสทธและความรบผดชอบของปจเจกชน ในทางเศรษฐกจ ลทธ

พาณชยนยม ทเนนการผลตเพอสงออกขาย (ใหกบอาณานคม) เพอสะสมความมงคงในรปของทองนน

สรางความร ารวยใหกบทองพระคลงเทานน ไมไดแบงปนและกระจายความมงคงไปสสามญชน จงเกดการ

ปฏวตทางความคดโดยนกคดคนส าคญ จอหน ลอค ชาวองกฤษ ซงเขยนหนงสอทส าคญ Two Treaties of

Government และ An Essay Concerning the True Original, Extent, and End of Civil Government ทเสนอ

ใหจดตงรฐบาล (Government)โดยความยนยอมของประชาชน ทามกลางการปกครองภายใตอ านาจของ

กษตรยในระบอบสมบรณาญาสทธราช ลอคเนนถงอสรภาพและเสรภาพ ในฐานะสทธพนฐานของมนษย

ซงเกดจากการใชเหตผล หมายความวา มนษยเกดมาเปนอสระเพราะมนษยมเหตผลนนเอง เหตผลคอเสยง

ของพระเจาในตวมนษย ดงนนมนษยจงสามารถกระท าสงทถกตองไดดวยตนเอง หรออกนยหนงคอ ดวย

การน าทางของพระเจา โดยไมตองถกชน าหรอบงคบควบคมจากผปกครอง

25 ฉตรทพย นาถสภา. (2550). ลทธเศรษฐกจการเมอง. (พมพครงท 7). ส านกพมพแหงจฬาลงการณมหาวทยาลย. หนา 20-23.

31

นอกจากน มนษยทกคนยงเทาเทยมกนและเปนอสระตอกน ลอคไดเสนอวา กอนหนาทจะ

มรฐเกดขน มนษยอยในสภาพธรรมชาต ซงปกครองดวยกฎของเหตผล ตามทฤษฎของลอคในสภาพ

ธรรมชาต มนษยมสทธพนฐานในการเปนเจาของทรพยสน เพราะมนษยเปนเจาของแรงงานของตนเอง

สทธทเรารจกในภายหลงวา “กรรมสทธ” น ในมมมองของลอค จงไมไดเกดจากรฐเหตผลของเรอง

กรรมสทธสวนบคคลนเปนหลกการส าคญ ทถกน ามาปรบปรงและพฒนาในภายหลง ทงนยงไดกลาวดวย

วา กรรมสทธในทรพยสน จะตองไมน าไปสการกดขหรอขดรด แตตองชวยสนบสนนใหมนษยมอสระ

กรรมสทธจงเปนเครองมอไปสเสรภาพ อยางไรกตามค าอธบายของลอค มนษยจ าเปนตองละทงสภาพ

ธรรมชาต เพอเปดทางใหเกดสงคมการเมองและรฐ เพราะสงคมอาจเกดความขดแยง เนองจากมนษยแตละ

คนถอเอาประโยชนสวนตวและไมสามารถไกลเกลยกนได จงจ าเปนตองมรฐ ซงเปนคนกลางเพอบงคบใช

กฎหมายและสรางความยตธรรม รวมทงคมครองกรรมสทธสวนบคคล สงคมการเมองของลอคจงเกดขน

จากความยนยอมของสมาชกในสงคม ยงอธบายวา ประชาชนไมไดท าสญญากบรฐบาลโดยตรง แตท า

สญญาระหวางกนเพอใหเกดสงคมการเมอง แตรฐเกดจากการจดตงทรสต ซงประชาชนเปนทงผมอบความ

ไววางใจและผไดประโยชน สวนรฐเปนเพยงผจดการบรหารทรสตนเทานน ประโยชนสาธารณะใน

ทรรศนะของลอค จงขนอยกบประชาชนผมอบความไววางใจใหรฐ ไมไดขนกบการตดสนใจของรฐ และ

ประชาชนสามารถทวงความไววางใจคนเมอใดกตาม ทรฐละเมดความไววางใจนน

นกคดคนส าคญอกคนคออดม สมท ชาวสกอตแลนด จบการศกษาจากมหาวทยาลยออก

ฟอรด ตอมาเปนศาสตราจารยสอนวชาปรชญาศลธรรมทมหาวทยาลยกลาสโกว มหนงสอทส าคญ 2 เลม

คอ Theory of Moral Sentiments และ The Wealth of Nations สมทไดรบอทธพลความคดจากนกคดรน

กอนและนกคดรวมสมย อยางเชน ไอแซค นวตน ในเรองความมกฎเกณฑและระเบยบของธรรมชาต,

ไดรบอทธพลจากเอรลแหงชาฟเบอร) ทเชอวามนษยมศลธรรม สามารถแยกแยะการกระท าทถกและผด

ออกจากกนได สงคมจงมระเบยบและกฏเกณฑเชนเดยวกบโลกกายภาพ รวมทงผลประโยชนของทกฝาย

ในสงคมนนประสานลงตวกนได (harmony of interest) และจากฟรานซส ฮดจสน (Francis Hatcheson) ใน

เรองทมนษยตองการท าคณประโยชนมากกวาท าชว เมอมนษยท าสงทดมประโยชนจะมความสข (เขาเปนผ

เสนอหลกการส าคญทตอมาพฒนาเปนส านกประโยชนนยม) จงเปนไปไดทจะมการประสานผลประโยชน

ในสงคม สมทยงไดรบอทธพลทางความคดจากปเฟนดอรฟ (Samuel von Pufendolf) และจอหน ลอคใน

เรองสทธธรรมชาตของมนษยและสทธเสรภาพขนพนฐาน ซงสมทเองเปนผขยายขอบเขตเรองสทธ

32

เสรภาพในทางการเมองของลอคไปสเสรภาพทางเศรษฐกจ แนวคดเรองระเบยบของสงคมและการผสาน

ผลประโยชนในสงคมทสมทไดรบอทธพลมาจากนกคดเหลาน คอความเหนแกตวหรอการทแตละคนตาง

มงหาประโยชนสวนตว จะท าใหสงคมไดประโยชนสงสดตามไปดวย จากสงทเรยกวา “มอทมองไมเหน”

2.2.3.3 แนวคดอรรถประโยชนนยม (Utilitarianism) แนวคดอรรถประโยชนนยมเปน

ทฤษฎทมหลกคดพนฐานมาจากแนวคดสขนยมทเปนทฤษฎทมมากอน ค าวาสขนยมมาจากภาษากรกคอค า

วา “hedone” ซงหมายถงความพอใจ สขนยมทางจรยธรรมมทศนะทวาความพอใจและความเดอดรอนคอ

เกณฑวดผลทวาการกระท าใดถกหรอผด โดยเบนแธม (Jeremy Bentham) ถอวาเปนนกปรชญาการเมอง

ผใหก าเนดแนวคดอรรถประโยชนนยม ไดเสนอหลกจรยธรรมทวาการกระท าทดทสดคอการกระท าท

กอใหเกดประโยชนสขมากทสดแกคนจ านวนมากทสด (The greatest happiness of the greatest number)

หลกการของอรรถประโยชนคอหลกการทใหความเหนชอบหรอไมเหนชอบในการกระท าใดกตาม ตาม

แนวโนมทปรากฏวาจะเปนการเพมหรอลดความสขของคกรณทผลประโยชนของเขากลายเปนประเดน

ปญหา หรอขอพพาทขนมา

อรรถประโยชนนยม (Utilitarianism) ของเบนแธมบงชถงทศนะวาการกระท าใดจะ

ถกตองหรอผดขนอยกบวาเราเชอวาผลลพธของการกระท านนดหรอเลว ส าหรบเบนแธม “ด” และ “เลว”

หมายถงความพงพอใจหรอความเดอดรอนทเกดจากประสบการณตางๆ ของมนษยทเปนปจเจกบคคล”

เนองจากเบนแธมยดถอทฤษฎสขนยมทางจตวทยา ความพงพอใจและความเดอดรอนจงเปนแรงจงใจของ

พฤตกรรมทงหมด โดยมทศนะทวา “ความสขของมนษยไมอาจถกก าหนดไดดวยการอางถงสงทดงามท

เปนวตถวสยหรอสทธตามธรรมชาตตาง ๆ อยางทไดแถลงไวในค าประกาศอสรภาพของอเมรกนหรอในค า

ประกาศของฝรงเศสวาดวยสทธของมนษยและพลเมอง” ซงแสดงใหเหนวาเบนแธมปฏเสธเรองสทธ

ธรรมชาตหรอกฎแหงธรรมชาต โดย “เขาสนนษฐานวาเบองหลงการเรยกรองทงปวงตอสงเหลานคอ

ผลประโยชนอนเหนแกตวทงหลายทซอนเรนไวอยางด หรอเกบไวไมมดชด หลกการเรองอรรถประโยชน

จะเตอนเราอยตลอดเวลาวาขอเสนอตางๆ ลวนมจดก าเนดมาจากบรรดาบคคลทมผลประโยชนทบอกได

และในขณะเดยวกนกสนบสนนใหเราประเมนมนดวยการถอยหางออกมาตามทศนะของหลกการเรอง

ความสขสงสด

33

2.2.3.4 แนวคดความยตธรรม (Theory of Justice)26 รอลส (John Rawls) ไดเขยนหนงสอ

“A Theory of Justice” ซงไดก าหนดสทธในเสรภาพและความยตธรรมบนรากฐานแหงเหตผลใหมทงดงาม

และมนคงโดยรอลสไดฟนฟสาขาปรชญาทางการเมองและจรยธรรมขนใหม ดวอรคน (Dworkin) กลาวถง

รอลสวามนกการเมองทวโลกทอางความคดของรอลส นอกจากน ผพพากษาในอเมรกาและประเทศอนๆ

ตางท าใหผลงานของเขาเปนทสนใจ จงอาจกลาววาผลงานของเขามอทธพลตอกฎหมายในหลายประเทศ

เชน การเปลยนแปลงในกฎหมายภาษหรอกฎหมายละเมดของอเมรกา แตรอลสไมไดมองวาตนเองเปนนก

ปรชญากฎหมาย แมวาจะมการถกเถยงเกยวกบกฎหมายมากมายในผลงานของเขาโดยมการอธบายทฤษฎ

กฎหมายผานปรชญาการเมองของเขา เนองจากทฤษฎกฎหมายเปนสาขาหนงของปรชญาการเมอง และ

รอลสกไดเขยนเกยวกบสาขาวชานนทงหมดในเชงนามธรรมเปนหลกนตศาสตรไวแลว

เมอกลาวถงค าวาความยตธรรม พบวามการน าไปใชในหลายกรณ ขนอยกบคนหรอ

สถาบนทใชซงกจะมเปาหมาย หลกการและวธการแตกตางกน เชน รฐบาล ศาล การกระท าของปจเจก

บคคลมขอพจารณาเกยวกบความยตธรรมภายใตบรบทของตน ส าหรบรอลสแลว สงทเขาใหความส าคญ

คอความยตธรรมทางสงคม (social justice) ความยตธรรมเกยวกบสงทเรยกวา “โครงสรางพนฐาน” ของ

สงคม โดยเขยนไววา

“ส าหรบเรา สงทศกษาเปนอนดบแรกเกยวกบความยตธรรมคอโครงสราง

พนฐานของสงคม หรอกลาวใหชดเจนกวานน คอวธทสถาบนหลกของสงคมกระจายสทธมลฐานและ

หนาท รวมถงก าหนดการจดแบงผลประโยชนจากความรวมมอทางสงคม”

แนวคดความยตธรรมจงอยบนพนฐานความคดเรองสทธและเสรภาพ ทงนในการท าเขาใจ

พฒนาการทางแนวคดของรอลส เปนสงจ าเปนทจะตองเขาใจวาทงหมดทเขาแสวงหากเพอทจะใหได

ค าตอบเกยวกบอดมคตทเปนจรงของความยตธรรม (realistic ideal of justice) ซงรอลส เรยกวา “realistic

utopia” แนวความคดเกยวกบความยตธรรมของรอลส คอนขางเปนอดมคต เพราะจะตองวางอยบนเงอนไข

ของสงคมทมการจดระเบยบทดทวญญชน (reasonable persons) มเสรภาพและเทาเทยมกนโดยยอมรบ

แนวคดความยตธรรมเหมอนกนได แตขณะเดยวกนกสามารถเกดขนจรงได หากวามนษยไดท าอยางทด

ทสดตามธรรมชาตของตวเองภายใตเงอนไขปกตของชวตทางสงคม 26 สพชญชญา. (2554). แนวคดอรรถประโยชนนยมและทฤษฎความยตธรรม. (ออนไลน) . เขาถงไดจาก http://integratedsciences-sila.blogspot.com/2011/05/blog-post.html [2560, 11 มนาคม].

34

รอลส ไดสรางหลกการสองประการใหกบทฤษฎความยตธรรม สรปความไดดงน

หลกการท 1 แตละบคคลจะตองมสทธเทาเทยมกนในระบบทงหมดทครอบคลมโดยสวน

ใหญของเสรภาพขนพนฐานใหเทาเทยมกนโดยสอดคลองกบระบบทใกลเคยงกนของเสรภาพส าหรบทก

คน

หลกการท 2 ความไมเทาเทยมกนทางสงคมและเศรษฐกจจะตองถกจดเตรยมเพอทวาใหม

ผลประโยชนสงสดในกลมสมาชกของสงคมทมโอกาสนอยทสด และถกจดเตรยมไวเพอใหมการผกพนไว

กบส านกงานและต าแหนงทเปดรบทกคนภายใตเงอนไขของความเทาเทยมกนดานโอกาสอยางยตธรรม

2.2.3.5 แนวคดเสรภาพ (The Liberty Principle)27 หลกการเสรภาพก าหนดวาทกคนมสทธ

อยางเทาเทยมกนในระบบของเสรภาพพนฐานทเทาเทยมกน และใหน าเสรภาพไปก าหนดไวในระบบ

เพอใหครอบคลมเทาทจะเปนไปได ส าหรบรอลส (John Rawls) ไดใหความส าคญกบเสรภาพทางการเมอง

ไดแก สทธทจะเลอกตง นอกจากนยงเหนถงความส าคญเกยวกบเสรภาพในการพดและการรวมกลม

เสรภาพในการคด เสรภาพเกยวกบบคคล ซงรวมถงเสรภาพทไมควรใหมการกดขทางจตใจและการท าราย

รางกาย การใหมสทธถอครองทรพยสนสวนตวและเสรภาพจากการมใหมการจบกมและยดสงของตาม

อ าเภอใจ เปนตน หลกการดงกลาวนเปนการใหเสรภาพขนพนฐานทจะตองกระจายไปยงปจเจกชนอยาง

ทวถง มเชนนนแลวจะกอใหเกดการแทรกแซงเสรภาพซงกนและกนได

2.3 หนวยงานทเกยวของกบการประกอบธรกจทองเทยว การทองเทยว หมายถง กจกรรมใดใดทเกยวของกบการเคลอนไหว ของการเดนทางของบคคลทอย

อาศยตามทอยปกตไปยงทอนเปนการชวคราวเพอวตถประสงคใดทไมใชการหารายได ซงกอใหเกด

ปรากฏการณความสมพนธทเกดจากการมปฏสมพนธระหวางบคคลทเดนทาง (นกทองเทยวหรอผมาเยอน)

ธรกจในอตสาหกรรมการทองเทยวทผลตสนคา และบรการเพอตอบสนองความตองการของนกทองเทยว

ภาครฐทดแลการทองเทยวและชมชนในพนททองเทยว28 โดยองคกรทเกยวของกบการทองเทยวนน

27 เรองเดยวกน. 28เอกสารสอนชดวชาความรเบองตนเกยวกบอตสาหกรรมทองเทยว หนวยท 1-7. มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช. (2545). หนา 72.

35

แบงเปนภาครฐ และภาคเอกชน ซงองคกรลวนมความส าคญตอภาคธรกจการทองเทยวเปนอยางมากโดย

รายละเอยดขององคกรนนมสาระส าคญดงน

2.3.1 กระทรวงการทองเทยวและกฬา

กระทรวงการทองเทยวและกฬา จดตงขนตามพระราชบญญตปรบปรงกระทรวง พ.ศ. 2545 ท

ก าหนดใหกระทรวงการทองเทยว และกฬามหนาทเกยวกบการสงเสรมสนบสนน และพฒนาอตสาหกรรม

การทองเทยวการกฬา และนนทนาการโดยทมหนวยงานในสงกด คอ ส านกงานรฐมนตรส านกงาน

ปลดกระทรวงส านกงานพฒนาการทองเทยว และนนทนาการส านกงานพฒนาการทองเทยว และให

รบผดชอบหนวยงานของรฐวสาหกจอก 2 หนวยงานคอการทองเทยวแหงประเทศไทยและการกฬาแหง

ประเทศไทย

ส านกงานพฒนาการทองเทยว เปนหนวยงานหนงในสงกดกระทรวงทองเทยว และกฬาโดยม

หนาท และรบผดชอบคอพฒนามาตรฐานการทองเทยว และแหลงทองเทยวรวมทงสนบสนนการประกอบ

ธรกจน าเทยวและมคคเทศก ใหมมาตรฐานสากลเพอใหเกดการพฒนาดานการทองเทยวทย งยนตอไป และ

เพอใหมการพฒนาดานเศรษฐกจสงคม รวมถงดานวฒนธรรมอนดของไทยดวยมหนาทส าคญคอการ

ด าเนนการเกยวกบการออกใบอนญาตตออายใบอนญาตสงพก หรอเพกถอนใบอนญาตการรบช าระ

คาธรรมเนยมเกยวกบธรกจน าเทยวและมคคเทศก รวมทงการวางหลกประกนของผประกอบธรกจน าเทยว

และการออกใบอนญาตอนๆ ทเกยวของกบธรกจน าเทยวและมคคเทศกด าเนนการจดท าเกบรกษาบนทก

และตดตามแกไขขอมล และประวตของธรกจน าเทยวและมคคเทศกประสานสงเสรมและสนบสนน

หนวยงานทเกยวของ เพอใหการประกอบธรกจน าเทยวและมคคเทศกใหเปนไปตามทกฎหมายก าหนด

ด าเนนการเกยวกบงานเลขานการของคณะกรรมการธรกจน าเทยวและมคคเทศก และคณะอนกรรมการท

คณะกรรมการธรกจน าเทยวและมคคเทศกแตงตง

2.3.2 สภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทย

เนองจากอตสาหกรรมทองเทยว เปนอตสาหกรรมส าคญทน ารายไดเขาสประเทศ และมหลายสาขา

อนไดแก ธรกจน าเทยว ธรกจโรงแรม ธรกจภตตาคาร สถานบรการ สถานตากอากาศ ธรกจขายของทระลก

หรอสนคาส าหรบนกทองเทยวใน แตละสาขามการรวมตวเปนสมาคมสมาพนธตางประกอบการ แตละ

สาขามปญหาของตนเอง ซงจะท าใหอตสาหกรรมทองเทยวขาดการแกปญหา และพฒนาไปอยางมระบบ

และมมาตรฐาน โดยเฉพาะอยางยงการประสานงานกบภาครฐขาดความเปนเอกภาพผ ประกอบ

36

อตสาหกรรมทองเทยวภาคเอกชนไดเลงเหนถงปญหาดงกลาว จงมความประสงคจะรวมตวกนเพอใหการ

ประกอบอตสาหกรรมทองเทยวเขมแขงขน มความเปนเอกภาพจงรวมตวจดตงสภาอตสาหกรรมทองเทยว

แหงประเทศไทยขน เพอเปนกลไกทดในการเปนตวแทนของผประกอบอตสาหกรรมทองเทยวทงหลายอน

จะกอใหเกดประโยชนในดานการประสานงานอยางมระบบกบหนวยงานทเกยวของไมวาภาครฐหรอ

เอกชนเสนอแนะแนวนโยบายทส าคญ สงเสรมใหมระบบการรบรองคณภาพระบบมาตรฐาน และระบบ

ประกนคณภาพของธรกจทเกยวกบสนคา หรอบรการส าหรบนกทองเทยว และสงเสรมผประกอบ

อตสาหกรรมทองเทยวใหด าเนนการอยางมคณภาพ และมจรรยาบรรณเพอสรางเสรมประสทธภาพของ

อตสาหกรรมประเภทนใหมการพฒนากาวหนาสมาตรฐานสากลตอไป

สภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทยเปนองคกรภาคเอกชน จดตงโดยพระราชบญญตม

ฐานะเปนนตบคคลมอ านาจหนาทด า เนนการตามวตถประสงคทก าหนดในพระราชบญญตสภา

อตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทย พ.ศ. 2544 โดยสภาอตสาหกรรมทองเทยวแหงประเทศไทยม

อ านาจหนาททส าคญเชนเปนตวแทนของผประกอบอตสาหกรรมทองเทยวในดานการประสานงานอยางม

ระบบระหวางรฐกบเอกชนดวยกนสงเสรมใหมการพฒนาการประกอบอตสาหกรรมทองเทยวสงเสรมใหม

การอนรกษศลปวฒนธรรมประเพณสถานททองเทยวโบราณสถาน และสงแวดลอมรวมทางเอกลกษณของ

ความเปนไทยสงเสรมใหมจรรยามารยาทในการทองเทยวสงเสรมใหมระบบการรบรองคณภาพระบบ

มาตรฐานและระบบประกนคณภาพของธรกจทเกยวกบสนคา หรอบรการส าหรบนกทองเทยวควบคมดแล

ใหสมาชกผประกอบอตสาหกรรมทองเทยวด าเนนการอยางมคณภาพมคณธรรม และมจรรยาบรรณและ

ประชาสมพนธและเผยแพรขอมลขาวสารทเกยวกบอตสาหกรรมทองเทยวตอสมาชก และบคคลทวไปทง

ภายในประเทศและภายนอกประเทศ เปนตน

2.3.3 การทองเทยวแหงประเทศไทย

การทองเทยวแหงประเทศไทย ถอเปนหนวยงานหลกทคอยสนบสนนหนวยงานอน ทเกยวของกบ

การทองเทยว โดยมวตถประสงคทก าหนดไว ตามพระราชบญญตการทองเทยวแหงประเทศไทย พ.ศ. 2522

ทส าคญเชนสงเสรมการทองเทยว และอตสาหกรรมทองเทยวตลอดจนการประกอบอาชพของคนไทยใน

อตสาหกรรมทองเทยว เผยแพรประเทศไทยในดานความงามของธรรมชาตโบราณสถาน โบราณวตถ

ประวตศาสตร ศลปวฒนธรรม การกฬา และววฒนาการของเทคโนโลย ตลอดจนกจการอยางอนอนจะเปน

การชกจงใหมการเดนทางทองเทยว อ านวยความสะดวก และความปลอดภยแกนกทองเทยว สงเสรมความ

37

เขาใจอนด และความเปนมตรไมตรระหวางประชาชน และระหวางประเทศโดยอาศยการทองเทยวรเรมให

มการพฒนาการทองเทยวและเพอพฒนาปจจยพนฐาน และสงอ านวยความสะดวกใหแกนกทองเทยว

การทองเทยวแหงประเทศไทย ถอเปนหนวยงานภาครฐทเปนแกนหลกในการบรหารจดการการ

ทองเทยวของประเทศไทยโดยมสภาอตสาหกรรมคอยเปนองคกรทประสานงานใหผประกอบการ และ

ภาครฐไดมโอกาสแสดงถงความตองการของตนทจะด าเนนการประการใดประการหนง เพอพฒนาการ

ทองเทยวสวนกระทรวงทองเทยว และกฬาเปรยบเสมอนน าสงทภาครฐทงหมดตองการไปปฏบตโดยผาน

กรมกองตางๆในกระทรวงทส าคญคอส านกงานพฒนาการทองเทยวทมหนาทในการควบคมผประกอบการ

ธรกจน าเทยวและมคคเทศก ตามพระราชบญญตธรกจน าเทยวและมคคเทศก พ.ศ. 2551 แกไขเพมเตม

(ฉบบท 2) พ.ศ. 2559