8

บทท 2

แนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของ การศกษาเรอง “ลกษณะทางสงคมและจตวทยาของผถกคมประพฤต : กรณศกษา

สานกงานคมประพฤตประจาศาลจงหวดพระโขนง” ผวจยไดศกษาแนวคด ทฤษฎจากหนงสอ เอกสารตาง ๆ และงานวจยทเกยวของเพอเปนพนฐานและแนวทางในการวจย โดยแบงแนวคดออกเปนประเดนทจะศกษาตามลาดบ ดงน

1. แนวคดทฤษฎทางอาชญากรรมวทยาในการกระทาความผด 2. แนวคดทฤษฎทเกยวกบการกระทาความผด 3. แนวคดเกยวกบการคมประพฤต 4. ประวตกรมคมประพฤต 5. งานวจยทเกยวของ 6. กรอบแนวคดในการศกษา

แนวคดทฤษฎทางอาชญากรรมวทยาในการกระทาความผด

การกระทาความผดทางอาญา (นวลจนทร ทศนชยกล, 2548, หนา 3 - 4) คอ อาชญากรรมและผกระทาคอ “อาชญากร” เมอพจารณาถงระดบความรนแรงแตละประเทศ แตละสงคมจะมคานยมในการจดจาแนกระดบความรนแรง ทถอวาเปนอาชญากรรมแตกตางกนไปขนอยกบวฒนธรรม การยอมรบตามคานยมและความเชอถออนมความยดตอเกยวกบประวตศาสตรในความเชอและวฒนธรรมทแตกตางกน เชน ประเทศองกฤษ กฎหมายอาญาเกดมาจากประเพณ วฒนธรรม กฎหมายจารตประเพณ และคาพพากษาของศาล (Williams, 2001, p. 5)

แพคเคอร (Packer) ไดใหหลกขอบการกระทาทฝาฝนกฎหมายอาญา ดงน (Gibbons, 1973, pp. 23 - 24)

1. เปนการกระทาทมผลตอสงคมประชาชนไมยอมใหอภย 2. พฤตกรรมควรมการลงโทษโดยความเหนของสงคม 3. สงคมตองการกาจดการกระทานนใหสนไป 4. การกระทาควรอยภายใตการควบคมอยางเดยวกน 5. การกระทาความผดจะตองผานการตรวจพสจนโดยกระบวนการยตธรรม

9

ความหมายของอาชญากรรม คาวา “อาชญากรรม” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 หมายถง

การกระทาความผดทางอาญา ซงในภาษาองกฤษใชคาวา “crime” โดยมรากศพทมาจากภาษาละตนวา “crimen” แปลวา การกลาวหา หรอการกระทาความผดโดยบคคลหนงตอบคคลอน (สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 5)

Encyclopedia ไดใหความหมายของ crime หรออาชญากรรมวาคอ การกระทาทมเจตนา โดยรสกวาเปนภยตอสงคม หรอเปนอนตรายตอสงคมโดยเฉพาะอยางยงตามปกตไดกาหนดขอหามและโทษโดยกฎหมายอาญา (Encyclopedia Britannica อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 6)

อาชญากรรมหรอการกระทาความผดมมาตงแตยคกอนครสตกาล แตจดวาเปนเรอง สวนบคคลซงรฐจะไมเขาไปแทรกแซง ผเสยหายจงสามารถเรยกคนคาเสยหายหรอเรยกชาระหนความแคนไดจากผกระทาความผด หรอแมแตจากสมาชกคนอน ๆ ในครอบครวของผกระทาความผดไดโดยตรง ซงปรากฏชดในประมวลกฎหมายฮมมราบ (Code of Hummurabi) ซงไดบญญตไวในราว 1900 ปกอนครสตกาล ตอมารฐบาลเกรงวาถาขนปลอยไวจะกอใหเกดความเสยหายหรอเกดความยงเหยงมากขน จงเขามาแทรกแซงโดยวธการพพากษาคดและกาหนดโทษทจะลงโทษกบผทกระทาความผดเพอรกษาความสงบสขของประชาชนและสงคม (สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 5)

กาลาฟาโร (Garafalo, 1914, p. 59 อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 5) ไดให คาจากดความของอาชญากรรมไววาเปนความรนแรงทมผลตอความรสกตอความซอสตย

เซลลน (Sellin, 1938, p. 59 อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 5 - 6) ไดใหความหมายของอาชญากรรมไววาเปนพฤตกรรมทละเมดบรรทดฐานความประพฤต ซงจะพบไดในทกสงคมอยางเปนสากล โดยจะไมเปนบรรทดฐานทสรางขนมาเพอกลมใดกลมหนงหรอสงคมใดสงคมหนงและไมอยภายในขอบเขตทางการเมอง และไมจาเปนตองปรากฏอยในกฎหมาย นอกจากนเซลลน ยงขยายความไวอกวา ความประพฤตทเบยงเบนไปจากบรรทดฐานไมใชเปนการประพฤตรายตอสงคม แตเปนการไมยอมรบบรรทดฐานทคนในสงคมสวนใหญยอมรบ

เบนเธม (Bentham) ไดใหความหมายวา อาชญากรรม คอ การกระทาทถอวาเปนความผดทางอาญา และเปนการกระทาทกฎหมายหามไว ซงจะมผลรายมากกวาผลด (สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 6)

เรคเลส (Reckless, 1967, p. 17 อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 6) ไดใหคานยามวาอาชญากรรมเปนพฤตกรรมทละเมดบรรทดฐานความประพฤตซงจะมบทลงโทษ ไมวาจะบญญต

10

ไวในกฎหมายอาญา หรอในกฎเกณฑทางสงคมในสวนอน ๆ และยงเปนปญหาทางสงคมอยางหนงดวย

บองเกอร (Bonger, 1969, p. 25 อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 6) ไดใหคาจากดความของอาชญากรรมวาเปนพฤตกรรมทตอตานสงคมและเปนการกระทาทเกดขนในกลมของบคคลทรวมกนเปนสงคมกอและเปนการกระทาทกอใหเกดความเสยหายตอสวนรวมหรอผมอานาจในสงคม อนเปนผลใหผประกอบการอาชญากรรมตองถกลงโทษโดยกลมหรอบางสวนของกลมโดยเครองมอลงทณฑทมความรนแรงมากกวามาตรการทางดานศลธรรม

ไวน (Wine, 1983, p. 10 อางถงใน นวลจนทร ทศนชยกล, 2548, หนา 8) ใหความหมายเนนไปทอาชญากรรมสงผลกระทบตอสงคม และตอผตกเปนเหยอซงเปนผเสยหายโดยตรง

อรญ สวรรณบปผา (2515 อางถงใน สวรย ฉายากล, 2524, หนา 11) ไดใหคานยามของอาชญากรรมวาเปนปรากฏการณทางหนงของสงคมทเกดขนโดยการกระทาของบคคล ซงการกระทานน ๆ กฎหมายไดบญญตเปนขอหามและถอเปนความผดซงผกระทาความผดจะตองไดรบโทษ

เสรน ปณณะหตานนท (2515, หนา 514 อางถงใน นวลจนทร ทศนชยกล, 2548, หนา 12 - 13) ไดใหคาจากดความของอาชญากรรม วาเปนการกระทาทเปนเรองทกอใหเกดความเจบปวดเสยหายแกบคคลเปนการกระทาทผดไปจากขอตกลงของชมชนซงขอตกลงนนกแลวแตชมชนนน ๆ จะไดตกลงกนไว อยางไรกตามเมอมการกระทาทลวงละเมดหรอกระทาการเกนเลยไปกถอวาเปนความผด แมวาการกระทาบางอยางจะไมกอใหเกดความเสยหายกถอวาเปนการกระทาความผดเพราะเปนการผดขอตกลงทไดมการตกลงกนไว เชน การเลนการพนน ไฮโล ถว ไพปอกแปดเกา เปนตน ซงในตวของมนแลวไมถอวาเปนความผดและไมเกดความเดอดรอนแกผใด การเสพยาเสพตด การคาประเวณ ซงเจาตวเตมใจเองแตการกระทาดงกลาวนนเปนเรองตองหาม เพราะเรองดงกลาวนนจะเปนตนเหตทนาไปสปญหาอาชญากรรมในอนาคต

พล.ต.ต.ชาย เสวกล (2519, หนา 14 อางถงใน สวรย ฉายากล, 2524, หนา 12 - 14) ไดใหคาจากดความของอาชญากรรม (crime) เปน 2 นย คอ การพจารณาทางดานกฎหมายอยางหนงและพจารณาทางดานสงคมอกอยางหนง ดงน

กรณท 1 อาชญากรรมทางดานกฎหมาย (legal approach) คอ การกระทาอนเปนการละเมดฝาฝน หรอขดกบขอกฎหมายทวางไว

กรณท 2 อาชญากรรมทางดานสงคม (sociological approach) คอ การเพงเลงถง ความขดแยงระหวางบคคลและสงคมเปนหลก และพจารณาวาการกระทาทฝาฝนหรอขดแยงกนนนเกดขนไดอยางไร อะไรเปนปจจยทมสวนบคคลนนไมสามารถปรบปรง หรอปฏบตตนใหสอดคลองกบกฎหมายได ปจจบนสภาพของสงคมไดเปลยนแปลงไปทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง

11

จงมผลทาใหเกดการผลกดนใหผหญงออกมาทางานนอกบาน ทงยงไมตองรบภาระในการเลยงดบตร เพราะฉะนนจงเปนการเปดโอกาสใหผหญงกระทาความผดมากขน เพราะสามารถเหนสงตาง ๆ มากขน ดงทพอลลาค (Pollak) นกสงคมวทยาชาวอเมรกากลาววาผหญงทอยกบบาน มโอกาสกระทาความผดนอยกวาผหญงททางานตามโรงงานอตสาหกรรม สาหรบลกษณะความผดทกระทานนขนอยกบโอกาสและอาชพของผหญงดวย เชน ความผดเกยวกบทรพย ผประกอบอาชญากรรมประเภทนคอ ผหญงทอยในวงการธรกจชนสง และอาชญากรรมทเกยวกบลกเลกขโมยนอย ผประกอบการประเภทนสวนใหญมาจากชนบทและมฐานะยากจน สาหรบอาชญากรรมของผหญงทมความรนแรง เชน การฆาคนนนมไมมาก และบคคลซงตกเปนเหยออาชญากรรมประเภทนมกจะเปนบคคลทใกลชดกบผกระทาผดมากกวาบคคลอน ๆ เชน สามและบตร เปนตน

ในทางอาชญาวทยา ทฤษฎทางอาชญาวทยา (นวลจนทร ทศนชยกล, 2529, หนา 19 - 20 อางถงใน ชยพร บญเจรญ, 2541, หนา 21 - 22) เปนทฤษฎทกลาวถงการกระทาทละเมดตอกฎหมายอาญา และกฎเกณฑทางสงคม ดงนน การกระทาความผด จงเปนพฤตกรรมเบยงเบน ทเรยกวา “อาชญากรรม” ซงในปจจบนมการมองอาชญากรรมอย 2 แบบใหญ ๆ คอ

แบบท 1 มองวาอาชญากรรมเปนผลตผลโดยตรงของกฎหมาย หรอเปนสงทกฎหมายสรางขน ซงสงทอาชญากรรมทงหลายจะตองคานงรวมกน คอ การทผประกอบอาชญากรรมจะตองถกจบกม ถกดาเนนคด ถกพพากษา และทายทสดกถกลงโทษ แตผลแหงการกระทาความผดในคดแพงและคดอาญามความแตตางกนมากอยางเหนไดชด กลาวคอ คดแพงมการชดใชคาเสยหาย สวนคดอาญาเปนการลดรอนสทธ คอ จะตองมการถกจาคก ใสกญแจมอ มโซตรวนลามทขอเทา

แบบท 2 มองวาอาชญากรรมเปนผลของปฏสมพนธทางสงคมระหวางบคคล หรอระหวางบคคลกบกลม สงคมจะบอกไดวาพฤตกรรมใดเปนอาชญากรรม และอะไรทไมถอวาเปนอาชญากรรมอยางไรกตามกระบวนการกาหนดลกษณะการเปนอาชญากรรมจะไมเหมอนกนในทก ๆ แหง หรอไมเหมอนกนในทกสงคม

อาชญากรรมตามความหมายของกฎหมาย หมายถง ความประพฤตทกฎหมายอาญาหามและมบทกาหนดโทษไว ดงนน เมอเกดอาชญากรรมหรอมการกราความผดเกดขน จะตองมการจบกมโดยเจาหนาทของรฐ ผทาหนาทรกษากฎหมาย และดาเนนการผานขนตอน กระบวนการยตธรรมตาง ๆ จนกระทงศาลพพากษาตดสนลงโทษ ถาพจารณาแลวเหนวามความผดตามฟอง

ดงความในประมวลกฎหมายอาญา หมวด 2 การใชกฎหมายอาญา มาตรา 2 บญญตวา “บคคลจกตองไดรบโทษในทางอาญาตอเมอไดกระทาการอนกฎหมายทใชในขณะกระทานนบญญตเปนความผด และกาหนดโทษไว และโทษทลงแกผกระทาผดนนตองเปนโทษทบญญตไว

12

ในกฎหมาย” ทงนโทษสาหรบลงแกผกระทาความผดนน ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 18 บญญตบทลงโทษไว 5 ประเภทดงน (พชย นลทองคา, 2546, หนา 583)

1. ประหารชวต 2. จาคก 3. กกขง 4. ปรบ 5. รบทรพยสน การลงโทษผกระทาความผดทางอาญาในระบบงานยตธรรมทางอาญาสมยใหม

ประกอบดวยจดมงหมาย 5 ประการ คอ (สพจน สโรจน, 2525, หนา 175 - 178) 1. การลงโทษเพอการแกแคน (punishment as a retribution, retaliation or revenge) 2. การลงโทษเพอเปนการชดเชยความผด (punishment as an expiation or atonement) 3. การลงโทษเพอเปนการยบยงและปองกน (punishment as and deterrence or restraint

or prevention) 4. การลงโทษเพอเปนการ (punishment as a mean of reform) ในวตถประสงคประการสดทายน ประเทศทเจรญและพฒนาแลวไดคานงถงคณธรรม

ในการลงโทษจงไดพยายามคดหามาตรการในการแกไขคดพฤตกรรมของคนมากกวาการลงโทษหรอตดขาดบคคลนนไปจากสงคมอยางสนเชงเชนทเคยปฏบตมา ความคดทจะไมเอาคนกระทาความผดเลก ๆ นอย ๆ มาจาคกระยะสนจงคอย ๆ พฒนามาโดยลาดบในปจจบนสงคมตนตวตอปญหาอาชญากรรมมากขนเนองจากประชาชนตระหนกถงภยอนตรายรวมกน บางครงผลเสยหายอาจประมาณคาไมไดเพราะผลเสยหายเกดแกทรพยและจตใจของคนจานวนมาก นอกจากนการเกดอาชญากรรมยงแสดงออกถงความผดปกตทางสงคมกลาวคอ การเกดอาชญากรรมยอมแสดงถงลกษณะของสงคมทบกพรองสมาชกสงคมควรพจารณาปรบปรงขอบกพรองของสงคมรวมกน จากเหตผลดงกลาวจงเกดแนวความคดวาทกคนจะมสวนในการแกไขตวผกระทาความผดดวย ดงนนการปรบปรงแกไขผกระทาความผดในยคปจจบน นอกจากจะคานงถงตวผกระทาความผดโดยจาแนกวธการในการปฏบตตอผกระทาผดแตกตางกนไปแลว ชมชนกควรมบทบาทดวยโดยการชวยกนดแลตดตามสอดสองและอาจจะโดยการเปลยนทศนคตตอผกระทาความผดเสยใหม โดยการยอมรบวาบคคลเหลานนสามารถกลบตวเปนคนดไดใหโอกาสผกระทาผดอกครง วธการในการปฏบตตอผกระทาผดโดยใหสงคมเขามาชวยกนแกไขดวยสามารถทาไดหลายวธ เชน การคมประพฤต (probation) การพกการลงโทษ (parole) เปนตน (ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 9)

13

สาหรบประมวลกฎหมายอาญาไดแยกความผดออกเปน 2 ประเภท คอ ประเภทท 1 ความผดในตวมนเองคอ ความผดซงโดยลกษณะและการกระทาทแสดงใหเหน

อยางชดเจนวาเกดจากจตใจ หรอเจตนาชวรายของผกระทา โดยธรรมชาตแลวผกระทายอมรไดเองวาอะไรเปนความผดไมจาเปนทความผดประเภทนจะตองมกฎหมายบญญตไวเปนความผดทก ๆ คน กควรตองรไดเองตามธรรมชาตวาการกระทาเชนนเปนความผด เชน การฆาคนตาย การทารายรางกาย การปลนทรพย การขมขนกระทาชาเรา และการลกทรพย เปนตน ดงนน ความผดประเภทนในทางอาชญาวทยาถอวาเปนการประกอบอาชญากรรม

ประเภทท 2 ความผดซงเกดขนจากขอหามคอ ความผดทางอาญาทเกดขนจากขอหามทกาหนดโดยสงคม ซงบางกรณการกระทาบางอยางในตวของมนเองไมเปนความผด แตเนองจากสงคมบอกวาการกระทาดงกลาวเปนความผด การกระทาเชนนนกตองถอวาเปนความผด ความผดประเภทนบางครงผกระทาความผดอาจจะไมทราบการกระทาเชนนนเปนความผด เมอสงคมเปนฝายกาหนดขอหาม จงจาเปนทจะตองมการบญญตเปนกฎหมายและระบถงโทษทผกระทาจะไดรบไว (นวลจนทร ทศนชยกล, 2529, หนา 19 - 20 อางถงใน ชยพร บญเจรญ, 2541, หนา 22 - 23) แนวคดทฤษฎทางอาชญาวทยา แนวคดทฤษฎทางอาชญาวทยาบงตามสานกอาชญากรรมวทยา สามารถแบงเปน 3 สานก ดงน 1. สานกอาชญากรรมวทยาดงเดม (classical school of criminology)

ตามปรชญาวทยาดงเดมนนเชอวามนษยมอสรภาพในทางความคด มเสรภาพในการเลอก รจกคานวณหาเหตผล รวมทงคานงถงผลไดผลเสยทางประพฤตปฏบต ดงนนมนษยจงตองรบผดชอบตอพฤตกรรมของตน กลาวคอ แนวคดของสานกคลาสกนเชอวาคนประกอบอาชญากรรมเนองจากมเจตจานงเสร (free will) ในการตดสนใจเลอกหรอไมเลอกทาสงใดกได โดยเลอกทาสงทจะทาใหตนเองไดรบประโยชนและพอใจ แตไมเลอกทาสงททาใหเกดความทกขและความเจบปวด มนษยจงตองรบผดชอบตอการกระทาของตนเอง การทาความผดจงเกดจากการเลอกกระทาของเขาเอง เนองจากเหนวาไดประโยชนมากกวาจงกลาเสยงทาผดและการทคนประกอบอาชญากรรมเนองจากไมเกรงกลวกฎหมายหรอการบงคบใช อาจเปนเพราะบทลงโทษไมมความรนแรงเพยงพอ (กฎหมายออนแอ) หรอสามารถหลบเลยงได การลงโทษจงควรมขนเพอปองกนการกระทาผด โดยทาใหผกระทาความผดรสกวาผลของการกระทาผดกอใหเกดความเจบปวดและไมกอใหเกดผลดเลย เมอมนษยไดรบความเจบปวดจากการกระทาความผดมากกวาไดรบความพอใจแลว เขากจะหลกเลยงทจะกระทาความผด

14

โดยสรปแลวจะเหนไดวาแนวคดของสานกอาชญากรรมวทยาดงเดมเนนทางดานอาชญากรรมมากกวาอาชญากรเนนการปองกนอาชญากรรมโดยบญญตกฎหมาย และใชการลงโทษเปนเครองมอในการปองกนอาชญากรรมหรอขมขวญยงยงไมใหเกดการกระทาความผดขนอก

2. สานกอาชญากรรมวทยาปฏฐานนยม (positive school of criminology) มนษยไดทาการละเมดกฎหมายเพราะอทธพลของปจจยทาง ชวภาพ อตภาพ และทาง

สงคม ทางสานกเชอในเรองเกยวกบเจตจานงกาหนด กลาวคอ การกระทาของมนษยถกกาหนดจากปจจยตาง ๆ มนษยไมสามารถเลอกกระทาไดอยางอสระ ใชเหตผลในการเลอกแตมนษยถกกดดนหลอหลอมจากสงแวดลอมและปจจยตาง ๆ จนมบคลกภาพทบกพรองและหนไปสการกระทาผด ดงนน การกระทาของมนษยเปนผลมาจากปจจยทางชวภาคและปจจยทเกยวกบสงแวดลอม ปจจยเหลานอยนอกเหนอการควบคมของมนษย ดงนน การกระทาความผดจงเกดจากปจจยหลายอยางรวมกนดวย ซงอาจแตกตางกนไปในแตละบคคล การลงโทษจงไมควรมงเนนทการกระทาความผดเปนหลก แตควรพจารณาจากสาเหตททาใหเกดการกระทาผดและแกไขทสาเหตนน นกอาชญากรรมวทยาในสานกนไดพยายามชใหเหนวาผกระทาผดนนคอผปวยทตองการความชวยเหลอและเอาใจใสจากสงคมการลงทณฑ และความรบผดชอบทางศลธรรมนนควรเปลยนแปลงแทนทดวยการบาบดรกษา และฟนฟบคลกภาพ หรอกลาวอกนยหนงกคอ แนวคดของสานกปฏฐานนยมนเชอวาคนประกอบอาชญากรรมเนองจากสภาพแวดลอมเปนตวบบบงคบ (determinism) ใหตองประกอบอาชญากรรม

3. สานกอาชญากรรมวทยาปองกนสงคม (social defense of criminolosy) แนวความคดของสานกอาชญากรรมวทยาปองกนสงคมมลกษณะเปนแนวความคดรวม

(synthesis) ซงกาลงพฒนาองคความรโดยทาการรวบรวมทงแนวความคด ทฤษฎอาชญากรรมวทยาดงเดมอนเปรยบเสมอนแนวความคดตน (thesis) และอาชญาวทยาศาสตรอนจดเปนแนวความคดแยง (anti - thesis) เขาดวยกนเปาประสงคของสานกอาชญากรรมวทยานคอ การปองกนสงคมและบาบดฟนฟผกระทาผด

ความคดในเรองปองกนสงคมน อรญ สวรรณบปผา (2519, หนา 144) อธบายวาการปองกนสงคมตามแนวความคดใหมมไดจากดขอบเขต ดงเชน แนวความคดดงเดมทเนนถงการปองกนสงคมโดยการปราบปรามผกระทาผด หรออาชญากรดวยวธการลงโทษอยางรนแรงเพยงอยางเดยว แตในปจจบนกลบมขอบเขตกวางขวางและยดหลกมนษยธรรมเปนปจจยสาคญ ซงพอสรปไดดงน

1. ระบบการปองกนสงคม เปนการปฏบตตอผกระทาผดโดยมวตถประสงคทคมครองชมชนใหปลอดภยจากอาชญากรรม

2. วตถประสงคของการปองกนสงคม คอ การวางระบบควบคมเพอคมครองสงคม วางเงอนไข และกาหนดโทษ

15

3. การปองกนสงคม สนบสนนนโยบายการปฏบตตอผกระทาผด ซงมจดมงหมายตอการปฏรปสงคม เพอสรางสรรคผกระทาผดใหผกระทาผดกลบตนเปนพลเมองด

แนวความคดทางอาชญากรรมวทยาปองกนสงคมน มอทธพลตอการกาหนดมาตรการควบคมทางสงคม

สงแวดลอมกบการเกดอาชญากรรม สงแวดลอมในทางอาชญากรรมวทยา หมายความถงเหตภายนอกทแวดลอมผกระทา

ความผดเพอใหตางกบเหตภายในตวผกระทาความผด การศกษาถงสาเหตในทางสงแวดลอมม 2 ทาง คอ

1. สงแวดลอมตามธรรมชาต (physical environment) 2. สงแวดลอมทมนษยสรางขน (social environment) สงแวดลอมตามธรรมชาต ไดแก ภมประเทศ ฤดกาล อากาศ และสงแวดลอมทมนษย

สรางขน สงแวดลอมนมความสมพนธกบการเกดอาชญากรรม มความครอบคลมถงครอบครว โรงเรยน เพอนบาน สภาพเศรษฐกจ การเมอง ชมชน และสอมวลชนทงหลาย เชน หนงสอพมพ ภาพยนตร วทย โทรทศน และหนงสออานเรงรมย สงแวดลอมเหลานอาจทาใหเกดอาชญากรรมขนได

ในการศกษาสงแวดลอมกบอาชญากรรมน หนวยงานของตารวจหลายแหงในสหรฐอเมรกาไดบนทกไววาเปนสถานททมอาชญากรรมเกดขนเสมอกลาวคอ ใครกตามทอยในสถานทเหลานกอาจตกเปนเหยออาชญากรรมได (นวลจนทร ทศนชยกล, 2541, หนา 127 - 128)

แนวคดทฤษฎทเกยวกบการกระทาความผด

แนวความคดทฤษฎทางจตวทยาในการกระทาความผด อธบายในลกษณะการกระทาผดของคนนนเกดจากสภาวะจตใจทมผลตอพฤตกรรม

สนใจถงสาเหตทจะมากระทบตอจตใจผลกดนใหกระทาผดโดยสวนรวมแลวการศกษาทางจตวทยานน เพอเขาใจสภาพธรรมชาตของมนษยและสามารถทานายพฤตกรรมของมนษยได ซงพฤตกรรมโดยทวไปนนอาจจาแนกออกเปน 2 ดานคอ (จารอง เงนด, 2532 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 28)

1. พฤตกรรมในทางบวก เชน มความคดเปนวทยาศาสตร มเหตผล มความเออเฟอเผอแผ มความอตสาหะ มความเชอมนในตวเองสง

2. พฤตกรรมในทางลบ ไดแก การเปนคนใจรอน กาวราว เหนแกตว เกยจคราน เฉอยชา การทบคคลจะมพฤตกรรมออกไปในทางใดนน ยอมขนอยกบการเรยนรพฤตกรรมใน

สงคม คานยม ทศนคต และลกษณะอน ๆ ซงเกดจากการปะทะสมพนธกนระหวางบคคลทเขาไปใน

16

กลมซงการเรยนรจะทาใหเกดการเปลยนแปลงใหเหมอนกบคนอน ๆ ในสงคมหากบคคลไดเขาในปะทะสมพนธกบกลมซงการเรยนรทางสงคมนนมทฤษฎทางจตวทยาหลายทฤษฎ ทพดถงลกษณะการเกดการเรยนรทางสงคม

ในทางจตวทยาจะกลาวถงแรงจงใจ บคลกภาพ ความเครยด ความรสกขดแยง อารมณ ความไมสมปรารถนาวาเปนพนฐานในการกระทาความผดของคน สามารถแยกใหเหนเปน 2 ประเดน คอ

1. แนวคดทางจตวทยา จะเนนลกษณะเฉพาะของบคคลมากกวาพจารณากลมบคคล ในเรองแนวความคดทางจตวทยามทฤษฎความตองการ (theory of needs) ซง Maslow

(1970) ไดเสนอไวโดยเขาไดสรางลาดบความตองการของมนษยซงเรมจากความตองการพนฐานทางรางกายขนไปถงขนสงสด แบงชนความตองการของมนษยเปน 7 ระดบ โดยเรมจากการสนองความตองการทางดานรางการไปสจดยอด คอ ความตองการทจะยอมรบตวเอง (อางถงใน สาวตร ไพฑรย, 2533)

ภาพท 1 ลาดบขนความตองการของ มาสโลว (Maslow)

ความตองการ เปนตวของตวเอง และยอมรบตวเอง

ความตองการเกยวกบศลปะ ความงามตาง ๆ

ความตองการทจะคนควาเรยนร และเขาใจในสงตาง ๆ

ความตองการยกยอง การยอมรบ

ความตองการความรก และความมสวนรวมเปนเจาของ ความตองการความปลอดภย

ความตองการขนพนฐาน

17

ตามแนวคดของมาสโลว (Maslow) สามารถนามาอธบายสาเหตของการกระทาผดได คอ คนเราตองการทจะตอบสนองความตองการในแตละขนตอนของตวเอง แตเมอไมสามารถบรรลตอความตองการของตวเองโดยวถทางทสงคมยอมรบได เขาจงตอบสนองความตองการของตนโดยไมยดหลกวถทางทสงคมยอมรบนนกคอ การละเมดกฎหมาย (สาวตร ไพฑรย, 2533, หนา 6 - 8)

2. แนวคดจตวเคราะห จะพจารณาในเรองของจตใตสานกทมสวนผลกดนในเกดการกระทาความผดซงการกระทาความผดของคนเรานนเกดขนจากสภาวะทางจตใจเปนสาคญ กลาวคอ ภาวะจตใจทาใหมผลตอการกระทาหรอพฤตกรรมตาง ๆ คนเราทกคนจะทาอะไรลงไปยอมแลวแตการสงการของจตใจ ดงนน ภาวะจตใจจงเปนตวการททาใหมนษยทาใหสงทผดหรอถก

ฟรอยต (Frued อางถงใน นวลจนทร ทศนชยกล, 2529, หนา 46 - 48) ไดเสนอความคดดานจตวเคราะหโดยการวเคราะหองคประกอบของจตใจมนษย 3 สวน คอ Id Ego และ Super Ego

Id เปนโครงสรางทางจตใจขนพนฐานมลกษณะสญชาตญาณทฝงลกเปนบคลกภาพของมนษยทมาจากแรงผลกดนทางชววทยา Id เปนสภาพจตใจทยงไมขดเกลาอยางใดเลยเปนความคดความตองการแรกเรมและสาคญของชวต เชน ความตองการอาหาร ความตองการทางเพศ Id เปนองคประกอบทตดมาตงแตเกด ซงองคประกอบนจะชวยใหเดกรจกชวยตวเองภายหลงการเกด และถอวาเปนจดเรมตนของจตใตสานกทมตอสภาพตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตว

Ego เปนสวนประกอบทสองของบคลกภาพเปนองคประอบทไดรบการพฒนามาจาก Id เมอผานการเรยนรถงความแตกตางระหวางตนเองและสงแวดลอมแลว Ego จะเปนเครองมอสาคญของ Id ทจะนามาใชเพอแสวงหาความตองการในภาวะเชนน Ego ยงไมไดปรงแตงทางสงคม จตใจขนนเรมรจกอะไรมากขน คอ เรมรจกตวเอง รจกภาวะทเปนความจรง เหตการณบคคลและสถานทเรมมความรสกทมความสมพนธกบสงตาง ๆ ในความเปนจรง

Super Ego เปนภาวะจตใจขนสงสดมความขดเกลาพฒนาดวยการทคน ๆ นนไดรบอทธพลจากศลธรรม ศาสนา การคานงถงความผดบาป การยดมนในจารตประเพณ กฎเกณฑของสงคม รวมถงประสบการณทเคยไดรบ การอบรมสงสอนทาใหไดเรยนรวา อะไรเปนสงทดทควรกระทาและอะไรทควรละเวนไมปฏบต

การใชหลกจตวเคราะหของฟรอยดสามารถอธบายไดวา ถาคนเราพบกบเหตการณสภาพแวดลอมหรอเมอมสงเราตาง ๆ มากระตนใหเกดความตองการอยางใดอยางหนงสดแลวแตกรณจตใจจะเกดความขดแยงสองอยางคอ การกระทาทถก และการกระทาในสงทผด ถาบคคลใดมภาวะจตใจคอนไปในทาง Super Ego สงกวา Id และ Ego บคคลนนกจะไมกระทาความผดสามารถเอาชนะในตวเองไดไมโนมตาไปในทางทไมดไมถก

18

ทฤษฎการเรยนรทางสงคมและการเลยนแบบ (a theory of socia learning and imitation)

มลเลอร และ ดอลแลนด (Miller & Dolland) (พสมย พบลยศกด และคณะ, 2528, หนา 37 - 39 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 29 - 30) นกจตวทยาเนนวาการทแตละบคคลเลยนแบบจากตวแบบน มองคประกอบสาคญอย 4 ประการ คอ

1. ความตองการเลยนแบบ (drive) คอ ตวเราใด ๆ กตามทมพลงมากพอทจะเราใหอนทรยเกดการกระทาขน ตวเรานแบงออกเปน 2 พวก ไดแก ตวเราทเกดขนจากความตองการขนพนฐานของรางกายเพอใหอนทรยคงชวตอยไดหรอเรยกวา “แรงขบปฐมภม” (secondary drive) ทเปนแรงขบททดแทนแรงขบปฐมภม และเปนแรงขบททาใหเกดการแสดงออกทสงคมยอมรบ

2. สอเราใหเกดการเบยนแบบ (cue) สอเรานจะเปนตวตดสนวาจะมการสนองตอบอะไรเกดขน ตอบสนองเมอไร และทไหนในสถานการณทมการเรยนรทางสงคมเกดขนนน สอเราทสาคญทสด ไดแก พฤตกรรมของบคคลอนในสงคม

3. การตอบสนอง (response) เปนการตอบสนองของบคคลตอสงเรา โดยเรมตนจากการเรยนรแบบลองผดลองถก แตเมอมการกระทาของผอนเปนตวแบบปรากฏใหลอกเลยนแบบไดแลวจงไมสามารถลองผดลองถก แตเปนการลอกเลยนแบบจากการกระทาของตวแบบแทน

4. รางวล (reward) รางวลทไดรบจะเปนเครองชวยตดสนวาจะมพฤตกรรมนนซาอกหรอไม และรางวลยงหมายถง ความพงพอใจของผลอกเลยนแบบดวย

ทฤษฎการคบหาสมาคมแตกตาง (differential association theory) ทฤษฎของซทเทอรแลนด (Sutherland) มแนวคดทสาคญวา พฤตกรรมทางอาชญากรรม

เรยนรกนไดโดยการตดตอกนอยางใกลชดภายในกลม และพฤตกรรมทแสดงออกมาในลกษณะ ทจะเปนอาชญากรนนขนอยกบความแตกตางในชวงระยะเวลาและความสมาเสมอในการตดตอสมพนธ และซทเทอรแลนด ไดอธบายถงพฤตกรรมทางอาชญากรรมไวดงน (อณณพ ชบารง, 2527 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 30 - 32)

1. พฤตกรรมทางอาชญากรรมสามารถเรยนรกนไดคอพฤตกรรมทางอาชญากรรมมใชเปนการถายทอดทางกรรมพนธแตเกดจากการเรยนรและฝกอบรม บคคลทมไดรบการฝกอบรมใหประกอบอาชญากรรม จะไมไดรบการถายทอดพฤตกรรมทางอาชญากรรม

2. พฤตกรรมทางอาชญากรรมเรยนรไดจากบคคลอนโดยกระบวนการตดตอกระบวนการตดตอดงกลาวนเปนไดทงการอบรมสงสอนไดพบเหนหรอรบรจากคาบอกเลาสบตอกนมา รวมทงการเลยนแบบจากวธการตาง ๆ

19

3. หลกการสาคญของการเรยนรพฤตกรรมทางอาชญากรรมจะเกดขนไดกตอเมอไดมการตดตอกนอยางใกลชดภายในกลม การตดตอโดยผวเผนหรอการพบปะชวครงชวคราว ไมใชปจจยสาคญของการถายทอดพฤตกรรมทางอาชญากรรม

4. เมอมการเรยนรพฤตกรรมทางอาชญากรรมการเรยนรจะประกอบดวย 4.1 วธทจะประกอบอาชญากรรม ซงจะมความยากงายแตกตางกนออกไป 4.2 แรงบนดาลใจ แรงขบดนภายใน ความมงหมาย ทศนคต 5. การเรยนรถงแรงบนดาลใจและแรงขบดนภายในจะเปนการเรยนรจากการปฏบตตอ

กฎหมายบานเมองในทางทนยมชมชอบหรอเปนปฏปกษกได ทงนเพราะในบางสงคม สมาชกไมไดรบการอบรมสงสอนใหเคารพกฎหมาย ยอมถอวาการไมปฏบตตามกฎหมายเปนคานยมทจะไดรบการยกยอง

6. เดกกระทาความผดเพราะเหนวาการไมปฏบตตามกฎหมายเปนสงทมคณคานยมมากกวาการปฏบตตามกฎหมาย ซงประเดนนถอวาเปนหลกการสาคญของทฤษฎนเพราะโดยธรรมชาตแลว พฤตกรรมของเดกจะดหรอไม ยอมขนอยกบสภาพแวดลอมทจะนาไปปฏบต บคคลทกลายเปนอาชญากรกเพราะมความเกยวของและเคยชนตอพฤตกรรมทางอาชญากรรมจนถกกลนหรอถลาตวเขาไป

7. ความสมพนธของความแตกตาง หมายถง ความแตกตางในชวงระยะเวลาความสมาเสมอ และลาดบเหตการณทจะกอใหเกดความสมพนธกบพฤตกรรมทางอาชญากรรม หรอพฤตกรรมทเปนปฏปกษตออาชญากรรม จากการศกษาพฤตกรรมของเดกวยรน อาจจะพบวาพฤตกรรมเกเร จะเปนพฤตกรรมหนงทอาจเกดขนไดขณะทเดกกาลงพฒนาทงทางรางกายและจตใจ พฤตกรรมดงกลาวนถาเกดขนตลอดระยะเวลาของการพฒนาการและเปนไปอยางสมาเสมอแลวพฤตกรรมเกเรกอาจจะกลายสภาพเปนพฤตกรรมทางอาชญากรรมไดในอนาคต ตามกระบวนการในประเดนนระยะเวลาและความสมาเสมอคอระยะเวลาทเดกไดรบการปฏบตอยในสภาพเลวรายนน ๆ หรอมความสมพนธกบสงแวดลอมของสงคมอาชญากรรมจนเกดความเคยชน และมพฤตกรรมไมแตกตางไปจากเหลาอาชญากร อาทเชน การกระทาทผดกฎหมายหรอมพฤตกรรมฝนสงคมโดยไมเกดความละอายใจ สวนลาดบเหตการณนนตามกระบวนการนหมายถง ลาดบขนตอนการพจารณาทงทางรางกายและจตใจในชวงชวตหนงซงจะมสวนกอใหเกดประสบการณและความเคยชนตอสภาพแวดลอม

8. กระบวนการของการเรยนรพฤตกรรมทางอาชญากรรม สมพนธกบแบบของอาชญากรรม และแบบทตอตานอาชญากรรมซงเกยวของกบกลไกของการเรยนรในทางอน ๆ ดวยกระบวนการนหมายความวา การเรยนรพฤตกรรมทางอาชญากรรมไมจากดอยเพยงกระบวนการ

20

ของการเลยนแบบเทานน บคคลทถกลอลวงหรอชกชวนกอาจจะเรยนรพฤตกรรมทางอาชญากรรมไดโดยมความสมพนธกบพฤตกรรมนน ๆ

9. พฤตกรรมทางอาชญากรรมเปนการแสดงออกถงความตองการโดยทวไป และคานยมแตพฤตกรรมทางอาชญากรรมไมสามารถอธบายหรอตดสนใจไดจากความตองการ และคานยมนน ๆ ในขณะทพฤตกรรมปกตกเปนการแสดงออกถงความตองการและคานยมอยางเดยวกนไดชใหเหนวาพวกขโมยทงหลายจะใชวธลกขโมย ตดชองยองเบาเพอใหไดมาซงทรพยสน แตกรรมกรทางานดวยความซอสตยเพอใหไดมาซงทรพยสนเชนเดยวกน ทรพยสนหรอเงนเปนคานยมอยางหนง ในสงคมและเปนความตองการโดยทว ๆ ไปของมนษยโดยเหตนคานยมและความตองการจง ไมสามารถนามาตดสนพฤตกรรมทางอาชญากรรมได

ทฤษฎของซทเทอรแลนดอาจจะสรปสน ๆ ไดคอ คนทกระทาผดเพราะเรยนรพฤตกรรมของอาชญากรจากผทสนทสนมคนเคยเปนเวลานานจนผทเรยนรมองเหนวาสงผดกฎหมายเปนสงทถกตอง ทาใหเกดการเรยนรในเรองเทคนค แรงจงใจ วธหาเหตผลเขาขางตนเอง และทศนคตตาง ๆ ในการกระทาผด

ทฤษฎกลไกการควบคม (containment theory) ทฤษฎของเรคเลส (Reckless, 1972 อางถงใน วรศรา ศรสทธเดชา, 2546, หนา 25 - 26;

ชยพร บญเจรญ, 2541, หนา 21) ไดกลาวถงพฤตกรรมทถกตองตามกฎหมายและพฤตกรรมทเบยงเบน การกระทาความผดจะมกลไกในการควบคมทเกยวของอย 2 ระบบ คอ

1. ระบบการควบคมภายใน (inner control) เปนองคประกอบของความเปนตวเอง self components หมายถง ความสามารถในการควบคมตวเองได ความอดกลน ความคดทใฝด มคณธรรม จตใจสงพอจะมองขามสงเราหรอความชวราย ความเขมแขงของจตสานก ความมสตสมปชญญะ ความอดทนสง มเหตผล สามารถหาเหตผลลดความตงเครยดใหแกตนเองได

2. ระบบการควบคมภายนอก (outer control) หมายถง สงทอยภายนอกตวเรา ทาใหเรารสกวาสงใดถกสงใดผด สถาบนตาง ๆ ในสงคมทคอบเพมพนความร ความเขาใจใหบคคลมแนวประพฤตปฏบต และมความหวงในชวต มการชแนะ และมการใชระเบยบวนยทมประสทธภาพ เชน กฎเกณฑ ระเบยบ จารตประเพณ ศลธรรม การมเปาหมายและความมงหวงแหงชวต สภาพสงคมทมความหวงและมเหตผล คาแนะนาทด วนยทมประสทธภาพ โอกาสทจะไดรบการยอมรบนบถอ

21

แรงททาใหคนเราเบยงเบนม 3 ประการ คอ 1. แรงกดดนทางสงคม (social pressures) เชน ความยากจน การถกเอารดเอาเปรยบ

การขดแยง การทะเลาะเบาะแวง ขอหามตาง ๆ ของสงคม สภาพความเปนชนกลมนอย การขาดโอกาสทจะประสบความสาเรจในชวต

2. แรงดงดดทางสงคม (social pulls) เชน การสบบหร เลนการพนน การโฆษณาขายของ ความเยายวนตาง ๆ การโฆษณาชวนเชอ ความมเสนห ความยวย ความสวยงาม

3. ความปรารถนาในใจหรอตณหา (inner push or drives) เชน ความตองการตาง ๆ ความวตกกงวลหรอความอจฉารษยา ความผดหวง และความรสกวาตนเองตาตอย ความรสกเปนปฏปกษ

นอกจากทฤษฎตาง ๆ ทกลาวมาแลวยงมแนวความคดของบคคลตาง ๆ ทกลาวถงการกระทาผดและการกออาชญากรรม โดยเนนถงการคบเพอนเปนปจจยทสาคญ

อยอน และ เรคเลส (Eyon & Reckless, 1961, p. 164 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 32) กลาววา การคบเพอนเลวเปนพลงผลกดนทสาคญทสดในการกอใหเกดปญหา การกระทาผดและอาชญากรรม

เชลดอน และ กลช (Sheldon & Gluech, 1961, p. 104 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 32) ใหความเหนวาเดกเกเรสวนใหญมเพอนเกเร

ชอว และ แมคเคย (Shaw & McKay) กลาววา ประเพณของการเกเรไดถกถายทอดผานทางการตดตอระหวางกลม ซงตวการสาคญในการถายทอดความเกเร คอ กลมเพอนและแกงโดยจะถายทอดและเรยนรกนและกน (ชยพร บญเจรญ, 2541, หนา 21)

ทฤษฎโอกาสทจากด โคลเวดร (Cloward อางถงใน นาตยา บวลอย, 2543, หนา 30 - 31) เสนอวาโอกาสท

จากดเปนชองทางผลกดนใหคนกระทาความผดกฎหมายได คนทกคนมโอกาสไมเทากนเมอคนแตละคนมความตองการทจะบรรลจดมงหมายในวถทางทถกตองเหมาะสมสภาพแวดลอมรอบขางมความสาคญมาก ถาใครกตามอยในสภาพแวดลอมทไมด เชน บานอยใกลแหลงการพนนเมอเกดความตองการอยางใดอยางหนง ปจจยจากสภาพแหลงการพนนจะผลกใหคน ๆ นนมพฤตกรรม ทผดกฎหมาย เชน คนนนจะหาทางเขาไปเลนการพนนเพอไดเงนมาซอสงทตองการ แตกรณ ในทางตรงขาม คนทอยในสภาพแวดลอมทดมการเรยนรทดจากบคคลใกลเคยง คนนนกจะ ไมกระทาสงทผดกฎหมาย

โคลเวดร ไดเสนอสภาพแวดลอมซงมวฒนธรรมรองทเอออานวยตอการกระทาความผดอย 2 ลกษณะ คอ

22

1. ทอยอาศยแออดของชนชนลางลกษณะเชนน คอ สลมในบรเวณนจะมอาชญากรอาศยอยและอาชญากรกอยในฐานะสมาชกคนหนงในชมชนมความเคยชนทไดเหนการกระทาผดกฎหมายจนเปนเรองธรรมดา เชน คนในสลมอาจเหนคนเสพยาเสพตดอยทวไป และขณะเดยวกนบคคลกลมนจะไมเคยมโอกาสเหนคนทประพฤตปฏบตในสงทถกตองเหมาะสม และการใชชวต ทดงาม เมอไดเหนไดใกลชดกบสงไมดหรอเลวรายโอกาสทจะกระทาความผดกมมาก

2. บรเวณทไมมความมนคงและไมมการเปลยนแปลงผทอาศยอยในชมชนเชนนจะไมมโอกาสไดออกไปพบกบสงแวดลอมภายนอก จงคนเคยกบการปฏบตทไมมวฒนธรรมทดงามบรรทดฐานทมนคง จดยนทจะเปนหลกยดเหนยวในการปฏบตไมไดรบคานยมและหลกของการดาเนนชวตทถกตองชดเจนทจะยดถอเปนกฎระเบยบและสภาพแวดลอมเชนนจงไมใชเขตทวยรนจะประสบความสาเรจในชวตตามคานจมของสงคม เนองจากไมมแบบอยางทดใหเหนจงพดไดวาโอกาสของพวกเขาถกจากดนนเอง

ทฤษฎทางนเวศวทยา นเวศวทยา (ecology) (วรศรา ศรสทธเดชา, 2546, หนา 15) เปนสาขาวชาหนงของ

ชววทยากลาวถงความสมพนธระหวางสงมชวตกบสภาพแวดลอม นกนเวศวทยาจะศกษานสยและวถทางในการดาเนนชวตของสงมชวตทงหลายวามความเกยวของกบสงแวดลอมรอบ ๆ ตวอยางไรบางมนษยนเวศวทยา (human ecology) เปนวชาทกลาวถงความสมพนธระหวางมนษยกบพนททมความเปนไปทางสงคมการนานเวศวทยามาศกษาในปญหาอาชญากรรมนน มงศกษาในแงสถานทหรอแหลงอาชญากรรมทอยอาศยของอาชญากร หรออทธพลของพนททกอใหเกดการกระทาผดซงมทฤษฎทเกยวของดงน

ชอว และคณะ (Shaw et al. อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 46) ไดศกษาพบวา การกระทาผดของเดกมความสมพนธกบสงแวดลอมในแตละเขตซงจดวาการกระทาความผดจะแตกตางกนออกไป การกระทาความผดของเดกจะมจานวนสงมากในทองททเปนยานสลมและ ยานธรกจโดยเฉพาะอยางยงยานทมการอพยพเขาออกซงมลกษณะเปลยนแปลงอยตลอดเวลาและพบวาอตราการเกดของผกระทาผดซาจะมมากตามอตราการเกดของเยาวชนทกระทาผดอตรา การเกดผกระทาความผดจะนอยลงเมออยหางจากศนยกลางของเมอง เยาวชนทกระทาผดในเขต ทมอตราการเกดสง จะมแนวโนมเปนผกระทาผดซาตอไปได และอตราผกระทาผดจากเขตดงกลาวจะถกพาตวขนศาลถง 3 ครง หรอมากกวานน (อณณพ ชบารง, 2527 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 47)

ชมด (Schmjd อางถงใน วรศรา ศรสทธเดชา, 2546, หนา 16) นกอาชญาวทยาไดศกษาเชงนเวศวทยา ณ เมองซแอตเตล (Seattle) ไดสรปวาการประกอบอาชญากรรมจะมมากในเขตทม

23

ความสามคคของผคนอยในระดบตา ครอบครวมความออนแอ ฐานะทางเศรษฐกจอยในระดบตา ทรพยสนเสอมโทรม การเคลอนยายของผคนอยในระดบสง และมการประพฤตผดศลธรรมในลกษณะตาง ๆ มากมาย

เฟลซอน (Felson อางถงใน วรศรา ศรสทธเดชา, 2546, หนา 17) ไดเสนอทฤษฎทางนเวศวทยาทชอวาทฤษฎกจกรรมประจาวน (routine activities theory) เสนอวาอาชญากรรมใด ๆ จะเกดขนตองมองคประกอบ 3 อยางคอ (1) ผกระทาความผดทไดรบการจงใจ (2) เปาหมายทเหมาะสม (3) การขาดผคมครองรกษาดแล เชน เพอนบานทตนตวอยเสมอ ระบบสงเตอนภย เปนตน ทฤษฎนยดถอวาการเคลอนไหวของบคคลในการดาเนนกจวตรประจาวนกอใหเกดการตกเปนเหยอในลกษณะตาง ๆ มากมาย ดงนนวธการทจะควบคมอาชญากรรมอยางมประสทธผลกคอ การจดการใหมการไปมาหาสระหวางผคนอยางสมาเสมอ จะทาใหมผคอยปองกนการกระทาความผดอยตลอดเวลา อาชญากรรมกจะเกดขนไดยาก

ทฟ และ องแลนด (Taft & England, 1964, pp. 204 - 206) นกอาชญาวทยาชาวอเมรกนไดแบงแยกลกษณะของชมชนทมอทธพลตอการกระทาความผดของเยาวชนกลาวคอ เยาวชนใด เขาไปอยอาศยในเขตนนแลวจะมความโนมเอยงทจะกระทาผดไดซงแบงเปนเขตไดดงตอไปน

1. เขตทมความยากจนมครอบครวธรรมดา ๆ ตงอยและไมไดรบอทธพลจากสงอนใดบคคลสวนใหญยากจนแตมไดหมายความวาจะมการกระทาความผดของเยาวชนอยางมากมายเพยงแตมการลกขโมยบางซงมอยทวไปในเขตเชนนประจา

2. เขตชชนแออดหรอเขตสลมเปนทมความยากจนทมความสลบซบซอนในดานประชากรและปญหาอน ๆ มตรอกแคบ ๆ มด ๆ และมความชนแฉะโดยทมความเปนอยแบบตวใครตวมนลกษณะทเหนไดจากชมชนนมสงไมพงปรารถนาอนเกดจากการอพยพของคนทเขามาอยใหมมครอบครวทแตกแยกประสบความทกขเขญกระจายทวไปมคนขาดทพงและไมประสบความสาเรจในอาชพเพราะความชานาญมคนอนาถาทพงใครไมไดมผตดยาเสพตดและตดสราเรอรง มคนเคลอนยายเขาออกอยเสมอ และไมคอยรจกหนากน อยกนอยางแออดยดเยยด ขาดการควบคม ในเรองความประพฤต ขาดสงสงเสรมในทางดานสรางสรรค สลมเปนเขตทมคนหลายพวกหลายเหลานประสบความลมเหลวในชวตขาดสงจาเปนสาหรบชวตขาดความขาดหยงศกดศรลกษณะตาง ๆ ดงกลาวมาน จงทาใหสลมเปนทเกดของอาชญากรรม

3. เขตชมชนทบานเรอนอยกนหนาแนนไมใชเขตสลมมลกษณะคลายเปนเขตบานเชาขาดการเคารพนบถอประเพณอนดงาม คนอยกนแบบไมมความสมพนธกนเปนสวนตว ไมรจกกนไมมการควบคมทางสงคม ขาดการสนใจทางการเมองโดยเฉพาะปญหาการปกครองทองถน เปนสภาพสงคมทขาดระเบยบวนย ขาดความตองการในเรองการรกษาความปลอดภย ไมมใคร

24

เอาใจใสกน คนทอยอาศยในหองตางอยอยางโดดเดยว มกแสดงพฤตกรรมในทางผดปกตหรอมฉะนนกประกอบอาชญากรรม

4. เขตแหงความชวรายโดยทตามปกตเขตแหงความชวรายมกจะเปนเขตสลมแตกมไดหมายความวาเขตสลมเปนเขตแหงความชวรายเสมอไป เขตนจะไดรบการปกปองคมครองจากเจาหนาทตารวจ เพอการประกอบอาชญากรรม ธรกจทผดกฎหมายเชน ยานโสเภณ แหลงการพนน นอกจากจะเปนเขตทมการกระทาผดกฎหมายมากแลว เขตนยงเปนเขตทดงดดอาชญากรรายกาจ ทเขาไปคอยแสวงหาประโยชนอยดวย บางทอาจจะเกดการตอสกนระหวางเจาพอในเขตนน ๆ จงเกดแกงขน เขตเชนนเปนเขตทมการทจรตคอรปชนในทางการเมอง มผอปการะในการประกอบกรรมชวเยาวชนทอยในเขตนอาจจะนอย แตกตองคบคาสมาคมกบคนไมดอยเปนนจ

5. เขตชนบทเสอมโทรมเปนเขตทมอทธพลตอการเกดอาชญากรรม บางแหงเปนท หลบซอนของพวกแกงทหลบไปจากเมองเปนทเสอมคลายในทางธรกจการคา ขาดผนาทางชมชน เปนทอยของคนจนตรอกมการกระทาผดศลธรรมโดยทวไป

ทฤษฎการกระทาความผดจากคานยมของชนชนตา ทฤษฎนไดใหความสาคญของทศคตและคานยม (attitude value) ของคนทกระทาผด

มลเลอร (Miller) ไดอธบายถงสาเหตของการกระทาความผดโดยเฉพาะชนชนตา ชนชนลางจะม วฒธรรมของตนเอง ซงตวเขาและพรรคพวกเหนพองกนสรางขนเปนวฒนธรรมยอย (sub - culture) วฒนธรรมของชนชนลางจะแตกตางจากวฒนธรรมหลกของสงคมโดยสวนรวม เชน ในสงคมสวนใหญจะเคารพกฎหมายขอบงคบของประเทศชาต แตชนชนลางทกระทาความผดจะรวมกลมตงวฒนธรรมยอยขนมาในในกลมของตนเอง เชน ตองรกษาพวกพอง ชวยเหลอกนแมจะผดกฎหมายกตาม

วถชวตของคนในชนชนลางจะมพฤตกรรมเปนไปอยางไรกถอเปนแบบเปนวฒนธรรมของเขา ดงนนคานยมของชนชนลางทกระทาความผดมลเลอร ไดแยกไวดงน

การชอบหาเรอง (trouble) การชอบเขาไปเกยวของกบเรองผดกฎหมายคนกลมนเหนวาในบางสถานการณการละเมดกฎหมายจะเปนการนามาซงเกยรตยศ และมความเชอวาจะกระทาการฝาฝนกฎหมายจะทาใหเปนทรจกชอบวางอานาจและชอบเบยดเบยนคนอน

1. ความแกรง (toughness) มความเชอในความแขงแกรง ความกลาในการแสดงออก ชอบการแขงขนตอส คนชนลางจะยกยองในความเปนลกผชาย

2. ความฉลาด (smartness) คนทมความสามารถในการไดมาซงวตถตาง ๆ หรอสถานการณอยางใดอยางหนงโดยใชสตปญญา และใชกาลงกายนอยทสดจะไดรบการยอมรบ เชน การชนะ ในการเลนการพนน

25

3. ความตนเตน (excitement) คนในชมชนลางมกชอบความตนเตน สวนมากจะแสดงออกมาในทางการดม และการเลนการพนนในประเภทตาง ๆ เชน เลนไพ เลนหวย เลนมา

4. ความเชอในโชคชะตา (pate) ชนชนลางมกรสกวาคนไมสามารถกาหนดความเปนไปของชวตของตนเองได คดสรปสน ๆ เอาวาทกอยางกาหนดโดยดวงชะตาจงไมคดกระตอรอรน ทาการใดใหตวเองดขนปลอยใหชวตดาเนนไปตามธรรมชาต

5. การปกครองตนเอง (autonomy) คนในชนชนตาจะแสดงออกถงการตอตานไมยอมรบการควบคมจากภายนอกโดยมองวาผมอานาจหนาทตาง ๆ มความไมยตธรรมตอพวกตน

ทฤษฎตราบาป (labeling theory) นวลจนทร ทศนชยกล (2541, หนา 114 - 115) ทฤษฎนมชอเรยกตาง ๆ กน เชน ทฤษฎ

ตราหนา ทฤษฎขนานนาม และทฤษฎรอยมลทน นกสงคมวทยาหลายทานมแนวความคดรวมกน เชน Honard Becher, Ednin Lmart, Kai Erikson ทฤษฎนไมไดอธบายถงสาเหตการกระทาความผดโดยตรงแตเปนการเสนอสาเหตการสบเนองจากการกระทาผดโดยใหความสาคญไปทสงคมและ ผทมอานาจบงคบกฎหมาย

สาระสาคญของทฤษฎนสรปไดวาแนวความคดของทฤษฎไมไดใหความสาคญในทางวตถวสยของเหตการณทเปนขอเทจจรงแหงคดคอ ไมไดมองตามเนอผาแตกลบมองจตใจ ภาวะความรสกนกคดของบคคลทประสบพบ หรอสงคมรอบขางตวผกระทาความผดนนเองคอใหความสาคญทสงคมมากกวาผกระทาผด กลาวคอโดยธรรมชาตของมนษยยอมตองการการยอมรบจากสงคมในความรสกเฉพาะคนจะยอมรบวาการทสงคมมองคนมอทธพลเหนอจตใจของเขา เมอสงคมมองเชนไรคนผนนกจะหวนไหวและวตกกงวล และเปนทยอมรบอยวาโดยธรรมชาตแลวมนษยชอบอยรวมตวกน ชอบรวมกนเปนกลม มความหวนไหวตอสงคมตามทฤษฎ เมอมการกระทาผดเกดขน มนษยจะยอมรบเอาทศคตจากสงคมเขามาเกบไวและแนวคดทสอดคลองอกประการหนง กคอมนษยเราทกคนกงวลวาจะถกลงโทษจากสงคม (social sanction) อาจเปนในลกษณะตาง ๆ เชน ไมพดดวย การตาหน และการไมคบหาสมาคมดวย

ทฤษฎนมองวาไมมพฤตกรรมใดเปนอาชญากรรมในตวแตพฤตกรรมอาชญากรรมนนถกนยามขนมาโดยคนของสงคมนน ๆ การกระทาความผดอาจกระทาไปโดยรเทาไมถงการณเพราะความจาเปนทผกระทาผดมไดมเจตนาชวรายทจะกระทาความผด แตเมอทาลงไปแลวจะถกสงคมประณามตราหนา

ทฤษฎโครงสรางทางสงคม ทฤษฎโครงสรางทางสงคมไดอธบายในเรองเกยวกบโครงสรางและปจจยตาง ๆ ทางสงคม

เชน สถาบนครอบครว ความสมพนธในครอบครว การศกษา เศรษฐกจ ลกษณะทางบรรทดฐานใน

26

สงคม ลกษณะทางวฒนธรรมและสภาพแวดลอมตาง ๆ ในสงคมสาหรบทฤษฎแนวความคดทสาคญเกยวของทจะนากลาวในงานวจยนมดงน คอ

เกยวกบการศกษา การศกษากเปนสงสาคญตอพฤตกรรมของมนษยเปนสงสาคญยง เพราะการศกษาชวยใหมนษยฉลาดมความรความสามารถในสงคมใดถาสมาชกสวนใหญของสงคมมการศกษาดกจะทาใหสงคมนนเจรญกาวหนาสมาชกของสงคมมความคดรเรมทางความชวยเหลอกนใหกวางขวางตอไป นอกจากนยงสามารถใชความคดวจารณญาณมเหตมผลในการตดสนใจตอพฤตกรรมใด ๆ ไดอยางสขมรอบคอบประพฤตปฏบตตามแบบฉบบวฒนธรรมอนดงามการกระทาผดตาง ๆ นอกลนอกรอยกจะลดนอยลงในทางตรงกนขามถาสมาชกของสงคมมการศกษาตาสงคมนนกจะตาลงไปดวย ฉะนนจะเหนไดวาการศกษามความสาคญและจาเปนอยางยง เมอเปนเชนน จงมความจาเปนทจะตองชวยกนพฒนาปรบปรงตวเองชวยตวเองโดยมรายไดใหอยในสงคมได

เกยวกบเศรษฐกจ ไดอธบายถงความสาคญของภาวะทางเศรษฐกจ เชน ผลสบเนองมาจากความยากจน หรอผลของเศรษฐกจตกตาทมตออตราสวนของอาชญากรรม ทฤษฎทางเศรษฐกจนมมานานแลวเชน มารค (Mark) เชอวาระบบเศรษฐกจเปนตวกาหนดตวเดยวทสาคญ ในการเกดอาชญากรรม และเมออาชญากรรมเปนเสมอนปรากฏการณทางสงคมอน ๆ ซงมผลมาจากระบบเศรษฐกจนนทางเดยวทจะปองกนคอเปลยนแปลงระบบนนเสย ซงแนวความคดนไดรบการสนบสนน โดยนกอาชญากรรมชอบองเลอร (Bonger) ซงเหนไดวาบองเลอรไดสนบสนนแนวความคดนวา ระบบเศรษฐกจเปนตวกอใหเกดบรรยากาศของกระบวนการผลกดนใหมพฤตกรรมอาชญากรรม (climate of mutation for criminal behavior) (พรเพญ เพชรสขศร, 2524, หนา 71 อางถงใน ประหยด พวงจาปา, 2537, หนา 45) และในป 1925 บารท (Bart) ไดเขยนเรอง The Yong Delin Quent โดยไดแสดงสถตตวเลขไววารอยละ 56 ของบรรดาผกระทาผดในกรงลอนดอนนนมาจาก ผทมฐานะยากจน

ซทเทอรแลนด (Sutherland) ไดกลาวไวในหนงสอ Principles of Criminology วาเหตผลทคนมงมไมตกเปนอาชญากร มอยสองประการ คอ ประการแรกกรรมวธในดานบรหาร (administrative processes) มกจะมสวนชวยผทมงมมากกวาคนทยากจน ฉะนน ถาสมมตวาคนสองคนซงคนหนงรวย อกคนหนงยากจนไดกระทาความผดอยางเดยวกน แตคนทยากจนมกจะถกจบ ถกลงโทษและถกตดสนใหจาคกในทสด สวนคนทมงมอาจจะรอดตวไปไดและไมตองตดคก ประการทสอง กฎหมาย (ทมโทษทางอาญา) มกจะถกบญญตขนดวยความมงหมายเบองตน ทจะใหบงคบแกอาชญากรรมประเภททบคคลซงอยในฐานะตาจะประกอบขน

การกระทาความผดทมสาเหตมาจากความยากจนนนมกจะเปนการกระทาความผดทเกยวกบทรพยเลก ๆ นอย ๆ และการทคนทมฐานะยากจนหรอขาดแคลนเหลานนกระทาผดสวนใหญ

27

กมไดเนองมาจากความหวโหยหรอความขาดแคลนหรอความจาเปนทแทจรง แตเนองมาจากความอจฉารษยา ความทะเยอทะยานคอ ไมมความพอใจในสภาพความเปนอยอยางขาดแคลนของตน ไมมความพอใจในรายไดอนนอยนด อยากมความหรหราฟมเฟอยอยางเชนคนอน อยากกนอาหารดราคาแพง อยางมรถยนตสวย ๆ เพอความโกเก อยากมผหญงสวย ๆ ไวเคยงขาง อยากเทยวไนตคลบบอย ๆ เปนตน นอยนกทการกระทาความผดของคนทมฐานะยากจนจะกระทาเพอบาบดความตองการอนเปนความจาเปนเพอมชวตอยโดยแทจรง ตวอยางของความหรหราฟมเฟอยทไดพบ ไดเหนดวยตนเอง หรอไดรบการบอกเลาใหฟงทาใหบางคนเกดความรสกทะเยอทะยานอยากทจะเปนเชนนนบาง ถาความคดฟงซานทะเยอทะยานมความรนแรงประกอบดวย มปจจยอนเขามาชวยกระตน หรอทาใหความสามารถในการนกคดไตรตรองวาสงใดถกสงใดผด สงใดควรทาสงใด ไมควรทาลดนอยลง ผนนกอาจกระทาความผดเพอจะใหไดเงนมาใชจายใหสนกสนานสมความปรารถนา

ความยากจนทาใหบดามารดาตองขวนขวายทามาหากน ประกอบการเลยงชพไมมเวลาทจะใหการอบรมสงสอนลกไมมเวลาเพยงพอในการสอดสองดแลความประพฤต ไมมโอกาสทจะไดแสดงความเอนดรกใคร หรอมความสนทสนมกนเทาทควร ทาใหเดกขาดการพฒนาดานจตใจ นอกจากนนความนอยเนอตาใจเนองจากขาดสงทตองการ เชนของเลนหรอเครองแตงตว เงนทอง ทเดกจะจบจายใชสอยกมไมเพยงพอ ทาใหเดกเกดความรสกวาดอยกวาคนอน และอกประการหนง คอความยากจนเปนเครองบบคนจตใจของผใหญ ทาใหมความกระวนกระวาย หงดหงดฉนเฉยว โกรธงาย อารมณเสยอยเสมอ ทาใหความสมพนธระหวางพอแมกบลกตองเสยไปเพราะเหตน พอแมบางคนดวยความทอารมณไมด มาระบายอารมณเอากบลก ทาใหเดกเกดความรสกวาเหวเปลาเปลยวและเหนบานไมนาอยมากขนเลยออกไปใชเวลาสวนมากอยนอกบาน คบเพอนฝงและหาความเพลดเพลนไปในหมเพอน ซงสวนใหญกมความประพฤตทไมคอยด และมหวอกอนเดยวกน โอกาสทจะชกชวนกนไปในทางเสยหายประพฤตชว หรอเกะกะเกเรกลายเปนแกงกมมากขนหรอมฉะนนกอาจจะถกผใหญทมอาชพในทางทจรตเกลยกลอมชกชวน ลอลวงไปเปนเครองมอหาประโยชนไดโดยงาย เพราะเดกยอมมความคดอานนอยกวาผใหญอยแลวกตามปกต และยงกาลงมจตใจวาวนสบสนอยการทจะคดวาอะไรดอะไรไมดกยากขนกวาธรรมดา (ชยพร บญเจรญ, 2541, หนา 16 - 17)

อนงในระยะหลงการศกษาความสมพนธระหวางภาวะทางเศรษฐกจกบการกระทาความผดนนปรากฏวาผลทออกมานนเปนไปในแบบเดยวกน และในบางครงกขดกนทง ๆ ทภาวะทางเศรษฐกจกบอตราของการกระทาผดจะมความสมพนธกนมาก แตกมไดหมายความวาความยากจนจะเปนสาเหตโดยตรงตอการกระทาความผด ความยากจนเปนเพยงปจจยทมความสมพนธ

28

อนหนงเทานนและจะตองมปจจยอยางอนมาประกอบอก ถงจะมอทธพลมากพอทจะทาใหเกดการกระทาผดขนได

จากการศกษาพบวาการกระทาผดสวนใหญไมไดกระทาไปเพอประโยชนทางเศรษฐกจเทานน ความสมพนธระหวางการกระทาผดกบความยากจนนนมกจะพบเหนไดในเขตเสอมโทรม(deteriorated areas) หรอเขตทถกคกคามโดยการขยายของยานธรกจการคา (zone in transition) ยานเหลานจะมประชาชนพวกเดยวเทานนคอ ชนชนตา (ผยากจน) และมกปรากฏวาอตราการกระทาผดสง อยางไรกตามแมวาสภาพความเปนอยทยากจนจะมอทธพลทาใหเกดการกระทาผดแตไมไดหมายความวาผทอาศยอยในอาณาเขตเชนวาน จะทาการละเมดกฎหมายเสยทกคนไป ความจรงนนปรากฏวายงมคนสวนใหญทอยในเขตดอยพฒนา หรอเขตเสอมโทรมเปนผททามาหาเลยงชพดวยสมมาอาชวะ

อนงภาวะเศรษฐกจของครอบครวทยากจน นอกจากเปนอปสรรคตอการอบรมเลยงดแลวยงทาใหเดกไดรบการศกษานอยเกนไป จนกระทงไมสามารถแขงขนกบคนอนในการประกอบอาชพได กลาวคอ เมอเดกเตบโตเปนผใหญขนกยากจะหาอาชพเปนหลกฐานมนคงพอเลยงตวเองและครอบครวได ขณะททองหวโหยและไมมอะไรจะกน ไมมเสอผาจะนงหมยอมจะหาทางอยรอดและกอใหเกดการกระทาผดขนได

ปจจยเกยวกบความยากจนมสวนสมพนธกบอาชญากรรมดงน (ชาย เสวกล, 2520, หนา 97 อางถงใน อาภา เหลาเอกภกด, 2523, หนา 54)

1. ความยากจนไมใชเหตทจะทาใหเกดการกระทาความผดขนไดเสมอไป เพราะคนมงมทกระทาความผดกยงมอยมาก คนทมฐานะยากจนสวนมากกเปนคนดทามาหากนเลยงชพโดยสจรต อดทนตอความยากลาบาก

2. เมอพดถงความสมพนธระหวางความยากจนกบการกระทาความผด ทาใหเขาใจไปวาการกระทาความผดมสาเหตอนเนองมาจากความยากจนนนเปนการกระทาความผดเพอหวงประโยชนจากทรพยเทานน แตการกระทาความผดทมไดมมลเหตชกจงใจเกยวกบทรพยยงมอกมาก ซงคนทกฐานะอาจกระทาไดเชนเดยวกน

3. การกระทาความผดทมผประกอบขนโดยความมงหมายทจะไดทรพยมาเพอบาบดความจาเปนโดยแทจรงนนมอยนอยมาก ความประสงคในทรพยอนเปนมลเหตจงใจใหประกอบการกระทาความผดประเภทประทษรายตอทรพยเปนสวนใหญ หรอแทบทงหมดเกดจากความอยากได ความโลภ ความหวกระหาย หรอเพอความจาเปนอยางอน หรออาจกลาวสน ๆ วามคนเราทาผดเกยวกบทรพยนน มใชเพราะตนเองไมมแตเพราะมไมพอ

29

4. ความยากจนทาใหเกดความทกข ทาใหตองตกอยในสภาพอนเสอมโทรมทงในดานจตใจและสงแวดลอม ซงจะโนมนาใหคนเราประพฤตผดทานองคลองธรรมไดงายกวาปกต

เดรกแฮม (Durkheim, 1971) เปนนกสงคมวเคราะหคนแรกทแนะนาวา การกระทาความผดเปนเพยงภาระสาคญของสงคมเปนสวนทเกยวของชวตสงคม โดยเนนวาถาการกระทาความผดไมปรากฏในสงคมแลวความสรางสรรคจะไมเกดขนไมมการเปลยนแปลงหรอความกาวหนาใด ๆ เดรกแฮมแนะวาสงคมไดมการลงโทษผกระทาความผด โดยมบรรทดฐานทางสงคมทสนบสนน และเขากลาววากฎเกณฑระเบยบของสงคมมความสาคญเปนอยางยงตอผกระทาผด โดยทบคคลทไดกระทาความผด ซงเปนเพราะตกอยในสภาวะทางสงคมทเขาเผชญอย และสงผลสะทอนใหเหนภาพสงคมในขณะนนได เปนสงคมทขาดระเบยบ หรอการขดแยงทางวฒนธรรม เดรกแฮมเนนถงความสาคญชองระเบยบกฎเกณฑทางสงคม ซงเปนพนฐานสาคญททาใหเกดการกระทาความผดได

การเกดการกระทาความผดทเกดจากการปรบตวของคนในสงคมนนเปนการปรบตวของคนในสงคมตามคานยมและวถทางสงคม ซงเปนโครงสรางสาคญของสงคมสาหรบการปรบตวของคนในสงคมประกอบดวย 5 แบบดวยกนคอ

1. ลกษณะการปรบตวแบบ conformity เปนการปรบตวแบบปฏบตตามซงเปนรปแบบการปรบตวของพฤตกรรมทมลกษณะโดยปกต เปนการปรบตวของคนสวนใหญในสงคม ซงบคคลในสงคมยอมรบทงวตถประสงค หรอคานยมในสงคมและยอมรบวถทางแหงสงคม เพอทจะนาไปสวตถประสงคหรอคานยมในสงคมนน ๆ การปรบตวของสมาชกในลกษณะดงกลาวจะไมกอใหเกดปญหาสงคมและทาใหสงคมอยรอดได

2. ลกษณะการปรบตวแบบ innovation คอการยอมรบในเปาหมายของสงคม แตไมสามารถปฏบตตามวธการทสงคมกาหนดได เปนรปแบบการปรบตวของบคคลในสงคมทยอมรบทงวตถประสงค หรอคานยมในสงคม แตไมยอมรบวถทางในสงคมเพอทจะนาไปสวตถประสงคหรอคานยมในสงคม ซงบคคลทมการปรบตวในลกษณะแบบนจะปฏเสธกฎเกณฑหรอระเบยบขอบงคบของสงคมโดยทงหมด อนนาไปสปญหาสงคมในทสด

3. ลกษณะการปรบตวแบบ ritualism หรอแบบวฒนธรรมใหม คอ แบบเลกยดถอเปาหมายเดมของสงคมแตกปฏบตตามวธการทางสงคมเพอใหตนเองปลอดภยจากการละเมดกฎหมาย แตกมไดเสยใจทไมสามารถบรรลเปาหมายไดเพราะไดละทงเปาหมายไปแลว กลาวคอเปนรปแบบการปรบตวของบคคลในสงคมทยอมรบวถทางแหงสงคมเพอทจะนาไปสวตถประสงค หรอคานยมในสงคมแตไมยอมรบวตถประสงคหรอคานยมในสงคม ซงอาจจะมการตดความตองการของตนเองตามวตถประสงคหรอคานยมตาง ๆ ในสงคม

30

4. ลกษณะการปรบตวแบบ retreatism หรอแบบลาถอยเปนแบบทไมยอมรบเปาหมายและวธการของสงคมเพราะเคยยดถอเปาหมายและวธการทางสงคมแลวไมสามารถบรรลเปาหมายไดจงไดหลกหนจากแรงกดดนโดยปฏเสธเปาหมายและวธการกลาวคอเปนรปแบบการปรบตวของบคคลในสงคมทปฏเสธโครงสรางทางสงคมทงสองสวนคอปฏเสธวตถประสงคหรอคานยมทางสงคมและวถทางแหงสงคม เพอทจะนาไปสวตถประสงคหรอคานยมในสงคม ซงอาจกลาวไดวา บคคลกลมนเปนบคคลประเภทหนสงคม และมกจะหนเหไปหาสงอนมาทดแทน ซงสามารถอธบายพฤตกรรมของผกระทาผดไดวา เปนกลมทปฏเสธโครงสรางของสงคมทงสองสวน ไมวาจะเปนวตถประสงค หรอคานยมในสงคม และวถทางแหงสงคม

5. ลกษณะการปรบตวแบบ rebellion หรอแบบปฏวต เปนการปรบตวแบบปฏเสธทงเปาหมายและวธการของสงคม ทงไดพยายามสรางเปาหมายและวธการขนใหมตามทตนเองเหนวาด กลาวคอเปนลกษณะการปรบตวของบคคลในสงคมทไมยอมรบวตถประสงค หรอคานยมและวถทางในสงคม นอกจากนยงพรอมทจะเสนอโครงสรางทางสงคมแบบใหม เพอทดแทนโครงสรางทางสงคมทมอยแลว บคคลกลมนไดแก นกปฏวต นกการเมองหวรนแรง และพวกทกอการรายเพอลมลางรฐบาล

แมนไฮม (Mannheim, 1965, pp. 201 - 203 อางถงใน สวรย ฉายากล, 2524, หนา 21 - 26) นกทฤษฎอาชญาวทยาแหงองกฤษไดสรปวาปจจยสงคมทเกยวเนองกบการกระทาความผดมดงน

1. ครอบครวเปนสถาบนทางสงคมทสาคญสถาบนหนงทมอทธพลตอกระบวนการเรยนรทางสงคม และมการพฒนาบคลกภาพของเดกจนถงผใหญในวนหนา ทงในดานความเปนอย ดานจตใจ และอารมณ ไดแก การตองการความรก ความอบอนทางใจ ถาหากสมาชกในครอบครวไดรบความตองการทางใจ หรออารมณทดและสมบรณแลว ยอมสงผลตอบคลกภาพและบคคลทมจตใจหนกแนนตอไปในอนาคตเมอเตบโต

นกสงคมวทยาไดศกษา พบวา สมพนธภาพในครอบครวเปนสาเหตหนงทมสวนผลกดนใหเกดการกระทาความผดขน ถาครอบครวใดมสมพนธภาพในครอบครวทดตอกนแลว ครอบครวนนกจะมความผาสก ความราบรน ความมนคง และความเปนปกแผนใหกบประเทศชาต เนองจากสงคมทดนนเรมตนมาจากครอบครวทด ถาครอบครวแตกแยกหรอขาดความรก ความเขาใจกนแลว สงคมกจะแตกแยกเปนเงาตามตวไปดวย ดงนน ความสามคค ความรก ความไมเบอหนายตอกนจะเปนกญแจทนาไปสความผาสก ซงจะสงผลทางออมในการชวยแกปญหาตาง ๆ ไดลกษณะสมพนธภาพในครอบครวอาจแยกกลาวไดเปนสมพนธภาพระหวางสามภรรยาซงถอวาเปนสมพนธภาพทสาคญทสด เพราะถาสามภรรยามความรกใคร เขาใจซงกนและกนแลวยอมทาใหครอบครวนนมความราบรนมนคง สมาชกคนอน ๆ ในครอบครวกจะมความสขไปดวย สมพนธภาพระหวางบดามารดา และ

31

บตรซงจะมพนฐานมาจากสมพนธภาพระหวางสามภรรยา เพราะเมอมการใหกาเนดบตรแลว ความสมพนธในครอบครวกจะเพมขนเปนความสมพนธระหวางบดามารดา และบตรตามมา สมพนธภาพระหวางพนองจะดหรอไมขนอยกบสภาพการณภายในครอบครวอนประกอบไปดวยความสมพนธพนฐาน และลกษณะการอบรมเลยงดของบดามารดา ดงนนบดามารดาจะตองคอยดแลเอาใจใส และตองคอยสอดสองดพฤตการณบตรของตนตลอดเวลา และความสมพนธระหวางสมาชกในครอบครว ถาครอบครวใดมสมพนธภาพทดตอกนแลวจะทาใหครอบครวนนมความสงบสข

2. สภาพบานแตกมสวนสมพนธกบการเกดการกระทาความผด เพราะการทบดามารดาแยกกนอย หรอฝายใดฝายหนงหยารางกน ฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายถงแกกรรม ซงเปนผลใหภายในครอบครวแตกแยก และไมมการปรองดองกนระหวางบดามารดาและสมาชกภายในครอบครว การทมารดาตองมภาระหนาทและความรบผดชอบเกยวกบการหารายไดมาจนเจอครอบครวทาใหตองออกทางานนอกบานแทนทจะอยเปนแมบานทด ดงนน จงไมมใครใหคาแนะนาและชแนวทางใหเมอมปญหาเกดขน

3. ความยากจนนบวาเปนปจจยทสาคญในการเปลยนแปลงวถชวต และความประพฤตตราบใดทสมาชกในสงคมมความแตกตางกนในฐานะทางเศรษฐกจมาก กลาวคอคนจนมากกวา คนรวย ปญหาสงคมอน ๆ โดยเฉพาะปญหาอาชญากรรมกจะเกดขนมากกวาสงคมทมความแตกตางทางเศรษฐกจนอย

4. การศกษามสวนทจะเสรมสรางลกษณะนสย และพฒนาบคลกภาพของบคคลเพอใหสามารถปรบปรงตวเขากบสภาพแวดลอมและความเปลยนแปลงของสงคมได จะเหนไดวาอาชญากรสวนใหญเปนผทมการศกษาตา สาหรบประเทศทกาลงพฒนา อปสรรคทสาคญของการศกษาเกดจากภาวะบบคนทางดานเศรษฐกจและความตองการทจะใชกาลงแรงงานของเดก ภาวะเชนนยอมบนทอนความกาวหนาทางการศกษาของเดกโดยปรยายซงมผลใหเดกกลายสภาพเปนผกระทาความผดในเวลาตอมา เชน ผตองขงหญงทขาดหลกจรยศกษา และพทธศกษา สามารถสรปไดวา เปนผทไมไดรบการศกษาหรอมการศกษานอยจะมโอกาสกระทาความผดไดมากเนองจากขาดความยบยงชงใจหรอรเทาไมถงการณนนเอง

5. ชมชนและเพอนบานการกระทาความผดมกเกดขนมากในบรเวณชมชนทมพลเมองทหนาแนน เพราะจะตองประสบกบความตงเครยดและความกดดนทงทางดานจตใจ สงคม และเศรษฐกจ มากกวาคนทอยในชนบททมพลเมองอยนอยกวา และดาเนนชวตอยอยางงาย ๆ ในยานธรกจการคา อตสาหกรรมทมคนแออดยดเยยด เดกทอยในยานนจะไดยนไดฟง ไดเหนแตตวอยาง ทไมด ทาใหเกดการเลยนแบบและเอาเยยงอยาง ประกอบกบบดามารดายากจนมแตความขาดแคลน ไมมความร และไมมเวลาในการอบรมเลยงดลกโอกาสทเดกจะกอการกระทาความผดกมมากขน

32

6. อทธพลจากวฒนธรรมและความเปลยนแปลงทางสงคม กอใหเกดความไมสมดลของวฒนธรรมขน โดยสาเหตการกระทาความผดยอมขนอยกบสภาพแวดลอมทบงคบ รวมทงสาเหตตาง ๆ ทมสวนสนบสนนใหมการกระทาความผดเกดขน

7. อทธพลจากสอมวลชน นบวาเปนสงทมอทธพลตอความประพฤตของบคคลในสงคมเปนอยางมาก อาจเปนสาเหตยวยใหเกดการกระทาความผดขนได เพราะสอมวลชนจะออกขาวแพรหลายอยทวประเทศ ดงนน ผคนทวไปสามารถหาชมหรอหาอานไดงาย

8. หนงสอพมพและสงตพมพตาง ๆ เปนสาเหตใหเกดการกระทาความผดขนไดถาผอานมจตใจไมมนคงและเหนอยเปนประจากอาจจะถกชกจงไปในทางทไมดไดโดยไมรตว

9. ภาพยนตร วทย และโทรทศน แมจะไดเปนสาเหตโดยตรงตอการเกดการกระทาความผด แตกมสวนทาใหเกดผลทางออมไดหากสอมวลชนนน ๆ ขาดความรบผดชอบและบดเบอนความเปนจรง

แนวคดเกยวกบการคมประพฤต

ความหมายของการคมประพฤต การคมประพฤต (probation) มรากศพทมาจากภาษาลาตน ซงแปลวา ระยะเวลาแหงการ

พสจนหรอทดลอง เดรสเลอร (Drcssler, 1962, p. 6 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 36) ทงน หมายถงการทดสอบความประพฤต หรออปนสย ศลธรรมจรรยา และระเบยบวนยของบคคลวาเหมาะสมหรอไม ทจะอนมตใหเขารวมกจกรรมกบบคคลอน ๆ หรอกอนทจะแตงตงบคคลใด เขารบตาแหนงในกจการสาคญ กมกจะใหบคคลนนเขาฝกงานโดยมผควบคมในระยะหนงกอน ความหมายของการคมประพฤตน ไดมนกอาชญาวทยา และนกวชาการ ไดใหคาจากดความไวดงน

เรนแมนน (Reinemann, 1953, p. 603 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 36) ไดใหคาจากดความไววา การคมประพฤต เปนวธการอยางหนงทใชกากบผกระทาผดกฎหมายใหกลบประพฤตด โดยการปลอยตวไปภายใตเงอนไขคมประพฤตทศาลกาหนดไว และมพนกงาน คมประพฤตคอยใหคาแนะนา การคมประพฤตใหไดทงกบเดกและผใหญ

บรควอเตอร และ เครทซ (Brigwater & Kurtz, 1963, p. 1725 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 37) กลาววา การคมประพฤตเปนวธการลงอาญาแกผกระทาผดอยางมเงอนไข ผกระทาผดยงคงดาเนนชวตในชมชนเดม ภายใตการสอดสองดแลของพนกงานคมประพฤต ซงศาลเปนผแตงตง การคมประพฤตไมใชเปนแบบขอความเมตตาปราณแตมจดประสงคเพอใหผกระทาผด แกไขตนเองดวยอทธพลของชมชนมากกวาการจาคก

33

โทมส (Thomas, 1964, p. 72 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 37) ไดให คาจากดความไววา การคมประพฤตเปนแบบของ การดาเนนการซงศาลกาหนดใหรอคาพพากษา หรอรอการลงอาญาแกผกระทาผดโดยการกาหนดกฎเกณฑ และอานาจเพอควบคม แนะนา และชวยเหลอเขา โดยเจาหนาททศาลแตงตง

สมคด ศรสงคม (2504, หนา 35 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 37) เหนวาการคมประพฤต หมายถง วธการเปดโอกาสใหผกระทาผดไดพสจนตนเองวามความสามารถเพยงพอ ทจะกบตนเอนคนดไดหรอไม

ศาลเยาวชนและครอบครวกลาง (2537, หนา 25 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542,หนา 37) ไดใหคาจากดความวา การคมประพฤต คอ การทศาลปลอยตวจาเลยกลบไปอยกบครอบครวโดยวางขอกาหนดเงอนไขคมประพฤตขอเดยว หรอหลายขอ หรอไมมเงอนไขใด ๆ เลยกไดเพอใหจาเลยซงอยในฐานะผถกคมประพฤต ปฏบตตามขอกาหนดเงอนไขนน และใหพนกงานคมประพฤตหรอพนกงานสงคมสงเคราะห ทาหนาทสอดสงและทาการรายงานเสนอตอศาล

สพจน สโรจน (2525, หนา 195 - 196) ไดสรปวาการคมประพฤต หมายถง อยางใด อยางหนง ดงตอไปน

1. สถานะทางกฎหมายวา การทผกระทาความผดจะถกเรยกวา ผถกคมความประพฤตนน จะตองเปนผทไดกระทาความผดมากอน และศาลไดมคาพพากษา หรอมคาสงใหคมความประพฤตผกระทาผดคนนนไว และใหอยภายใตการควบคมสอดสองของพนกงานคมประพฤต

2. คาพพากษาหรอคาสงของศาล หมายถง การทผกระทาความผดคนใดจะถกคม ความประพฤตไดนน ตองมคาพพากษาหรอคาสงของศาลใหคมความประพฤตผกระทาผดคนนนกอน เชน ในประเทศองกฤษศาลจะมคาสงใหคมความประพฤตจาเลยโดยตรง

3. กระบวนการยตธรรม กระบวนการหนง ซงสวนใหญจะประกอบดวยขนตอนทสาคญ 2 ขนตอน คอ

3.1 การสบเสาะและพนจจาเลยแลวทารายงานเสนอตอศาลกอนจะมคาพพากษาหรอคาสง

3.2 การควบคมและสอดสอง หลงจากศาลไดมคาพพากษาหรอคาสงใหคมความประพฤตจาเลย โดยกาหนดเงอนไขใหจาเลยปฏบตตามแลว พนกงานคมประพฤตจะเปนเจาหนาท ททาหนาทควบคมและสอดสองจาเลยใหปฏบตตามทศาลกาหนดไว ถาผถกคมความประพฤตฝาฝนเงอนไขหรอกระทาความผดขนอก พนกงานคมประพฤตจะตองทารายงานเสนอใหศาลทราบ เพอพจารณาดาเนนการตอ ๆ ไป แตในกรณผถกคมความประพฤตปฏบตตามเงอนไขทศาลกาหนด

34

ดวยด พนกงานคมประพฤตกจะตองรายงานตอใหศาลทราบเปนครงคราว จนกวาจะครบกาหนดระยะเวลาคมความประพฤต และรายงานครงสดทายเมอครบกาหนดระยะเวลาคมประพฤตแลว

4. ระบบงาน หมายความวา จะตองมหนวยงานและการบรหารงานโดยมสายการบงคบบญชาจากสงไปหาตา คอ ตงแตผบรหารระดบสงไปจนถงพนกงานคมประพฤต และเจาหนาทธรการตาง ๆ ระบบงานคมประพฤตในบางประเทศกมสถานะเปนหนวยงานอสระ ระดบกรม หรอคณะกรรมการ และในบางแหงกมระดบเปนสานกงานระดบกอง

ศกดชย เลศพานชพนธ (2539, หนา 17) ใหคาจากดความไววา การคมประพฤต หมายถง มาตรการทางกฎหมาย (legal measure) สาหรบผกระทาผดโดยวธปลอยตวไปดวยความไววางใจวา ผนนจะประพฤตตวดไดตามเงอนไขทศาลกาหนด และใหอยในความสอดสองดแลของพนกงาน คมประพฤต จดมงหมายของการคมประพฤตกคอ เพอแกไขผกระทาความผดเปนรายบคคล และ มงปองกนสงคมใหปลอดภย ในขณะเดยวกนพนกงานคมประพฤตมหนาทจะชวยเหลอผถกคมประพฤตใหปรบตวเสยใหม

ปรชญาการคมประพฤต การคมประพฤตเปนววฒนาการอยางหนงของระบบการศาล ซงไดนามาใชตงแต

ครสตศตวรรษท 17 ในสมยกอนหนานนขนไป เมอผใดกระทาความผดกจะถกจบตวมาลงโทษใหสาสมกบความผดนนเพอเปนการแกแคน (retaliation) เปนการชดใชทดแทน (retribution) ใหแก ผไดรบความเสยหาย และชวยใหเขาไดรบความพงพอใจพรอมกนดวย เมอการลงโทษมจดมงหมายไปในทางตอบแทนแกแคนเชนน จงไมเกดความคดทจะเมตตาปราณแตอยางใด ดงนน ปรากฏวา ผทถกจาคกเมออกมาแลวไมอาจกลบตวเปนคนดไดแตกลบประพฤตผดมากยงขน เมอเปนเชนน จะเหนวาปรชญา แนวความคด ทศนคต ตลอดจนวธการทแลว ๆ ไมสามารถชวยเหลอผกระทาผดใหกลบตวเปนคนดได จงเรมมการเปลยนแปลงปรชญา แนวความคด และทศนคตดงกลาว โดยอาศยหลกและเหตผลดงน (Reineman, 1953, p. 604 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 42)

1. ลดความเชอในเรองการลงโทษ การจาคก ผกระทาผดและความรนแรงของตวบทกฎหมายในเรองการลงโทษผกระทาผด

2. ตระหนกถงผลการลงโทษจาคกวา ทาใหนกโทษจานวนมากเลวลง และเกดผลเสย ยงกวาปลอยตวไป

3. มแนวความคดวาควรจะศกษาผกระทาผดทกคน เปนรายบคคลเพอจะไดเปนแนวทาง แกไข ใหพวกเขาสามารถปรบตวเขากบสถานการณ หรอสงแวดลอมของแตละคนแทนการจาขงกอนตดสน

35

4. กระตนใหชมชนตระหนกถงความรบผดชอบของชมชนตออาชญากรรม และสาเหตแหงอาชญากรรม

5. เสรมสรางความรสกถงคณคาแหสงเกยรต และศกดศรของการเปนมนษย เพอปองกนการกระทาผด

จากการเปลยนแปลงแนวความเชอและปรชญาดงกลาวเปนผลใหเกดกระบวนการในการปฏบตตอผกระทาผด โดยใชวธการอบรมนสย และจตใจใหมผควบคมเปนพเลยงคอยชวยเหลอแนะนาความประพฤตในระยะหนง จนผกระทาผดสามารถปรบตวได ซงนบวาเปนแนวทางปองกนและปราบปรามอาชญากรรม ทงเปนการปรบปรงแกไขผกระทาผดขณะเดยวกน (สชา จนทรเอม, 2533, หนา 53)

และจาก An introduction to the Federal Probation System (Government, 1983, pp. 2 - 3 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 43) ไดกลาวถงปรชญาของการคมประพฤตไววา การคมประพฤตเปนการหลกเลยงการกระทาผดในอนาคต ดวยการชวยเหลอผกระทาผดใหเรยนรทจะมชวตอยในสงคมอยางเปนประโยชนตอสงคมและเขาสามารถทจะเรยนรไดกโดยการทตวเขาเองไดอยในสงคมนน กลาวไดวาการคมประพฤตเปนมากกวาความเมตตาและไมใชประโยชนสงสดตอผทกระทาผดเพยงอยางเดยว แตเปนประโยชนสงสดตอสงคมและชมชนดวย

วตถประสงคของการคมประพฤต จากปรชญาของการคมประพฤตจงพฒนามาเปนวตถประสงคของการคมประพฤต

คารเตอร (Carter et al., 1984, pp. 7 - 10 อางถงใน ศกดชย เลศพานชพนธ, 2539, หนา 29 - 31) ไดสรปวตถประสงคหลกของการคมประพฤต วามดงน

1. ปองกนชมชน (community protection) จากพฤตกรรมตอตานสงคม (antisocial behavior) โดยการสบเสาะและพนจเพอเปนการประเมนระดบอนตรายของบคคลและความเปนไปไดทบคคลอาจกระทาผดซง ตลอดจนเสนอความเหนตอศาลวา ควรใชวธการเชนใดกบผกระทาผด จงจะเปนการบาบดแกไขฟนฟผกระทาผดและปองกนชมชนมากทสด ในสวนของการควบคมและสอดสอง พนกงานคมประพฤตจะเปนผดาเนนการสอดสองและดแลผถกคมประพฤตเทาทจาเปน เพอคมครองชมชน และตองปฏบตงานดานการปองกนและแกไข การกระทาผด หากมพฤตกรรมเทาทจาเปนเพอคมครองชมชน และตองปฏบตงานดานการปองกนและแกไข การกระทาผด หากมพฤตกรรมทมอนตรายตอชมชนพนกงานคมประพฤตตองรบรายงานใหศาลทราบ เพอใหมการ เพกถอนการคมประพฤตทนท

2. ทาใหผกระทาผดกลบคนสชมชน (reintegration of offenders) เนนการสรางความสมพนธทางบวก ระหวางผกระทาผดกบชมชนโดยประเมนเงอนไขสวนบคล และเงอนไข

36

ทางสงคมของบคคลทเขามาสกระบวนการคมประพฤต เพอพจารณาความตองการรายบคคลตามความจาเปนการสงบคคลนนกลบคนสชมชน ตลอดจนเตรยมแผนปฏบตการ และวธการทเหมาะสมในการทาใหผกระทาผดกลบตนเปนพลเมองดมพฤตกรรมทสงคมยอมรบ

3. สงเสรมความเปนธรรมในสงคม (furthering justice) โดยคมครองสทธเสรภาพของบคคลในงานคมประพฤต ทาใหบคคลทเขามาสกระบวนการคมประพฤต เขาใจสทธและความรบผดชอบของตน

4. ใหบรการทจาเปนเพอใหการจดการงานคมประพฤตและวตถประสงคในขอท 1 ถง ขอท 3 ประสบความสาเรจอยางมประสทธภาพโดยการแสวงหาความรวมมอและการสนบสนนจากชมชน

ประโยชนของการคมประพฤต แคลลสน (Callison, 1983, pp. 101 - 102) ไดประมวลประโยชน หรอผลดของการคม

ประพฤตซงพอสรปไดดงน 1. ผกระทาผดพนจากการทจะตองมประสบการณในการจาคก และการถกตดขาดออก

จากชมชน ยงกวานนพวกเขาไมตองถกตราหนาจากครอบครว เพอนและนายจาง 2. ผกระทาผดไดรบประโยชนจากการควบคมและสอดสอง การใหคาปรกษา และการ

แนะนา ซงสามารถหาไดในชมชน แหลงทจะคอยสนองความตองการทสามารถหาได ไดแก โรงเรยน คลนกสขภาพจต และหลกสตรการฝกอาชพ ผกระทาผดทลมเหลวในการปรบตวเขากบความเปนอสระภายใตการควบคมสอดสอองจะถกสงไปททณฑสถานภายใตการควบคมทเครงครด

3. การคมประพฤตประหยดกวาการจาคก เนองจากผกระทำผดยงคงสามารถหาเลยงตวเองและคนในอปการะของเขาได ยงกวานนคาใชจายในการบรหารงานคมประพฤตนอยกวาคาใชจายในการกกขงผกระทาผดถง 13 เทา ตอผกระทาผด 1 คน ผกระทาผดยงคงเสยภาษ และครอบครวของเขาไมตองอาศยความชวยเหลอจากรฐ

4. ผกระทาผดซงอยในชมชนยงคงประกอบอาชพ พกอาศยกบครอบครว และไมไดตดตอสมาคมกบวฒนธรรมทตอตานสงคม ซงมอยในเรอนจา ทาใหไมเกดความยงยากสบสน ในชวตของพวกเขา

5. ผกระทาผดอยในฐานะทจะจายคาชดใชสาหรบการกระทาผด เขาสามารถจายคาใชจายในศาล คาปรบ และชดใชความเสยหายได

6. ผกระทาผดบางคนเหมาะทจะอยภายใตการควบคมสอดสอง มากกวาทจะปลอยหรอรอการลงโทษเขาไปเฉย ๆ

37

สพจน สโรจน (ม.ป.ป., หนา 7 อางถงใน กองแผนงานและสารสนเทศ กรมคมประพฤต, 2549, หนา 7) ไดกลาวถงประโยชนของการคมประพฤต ซงนอกเหนอไปจากทกลาวมาแลวขางตน พอสรปไดดงน

1. ชวยเหลอศาลใหทราบขอเทจจรงเกยวกบจาเลยอยางละเอยด และถกตอง พรอมทงความเหน และขอเสนอแนะ เพอศาลจะไดใชดลยพนจพจารณาวาควรใชมาตรการ หรอวธการใดทเหมาะสมกบจาเลยแตละคน และพพากษาคดของจาเลยแตละคนนนอยางเหมาะสม และเปนธรรม

2. คมครองปองกนสงคมจากอาชญากรรม 3. เปนการแกไขฟนฟผกระทาผดทไมรายแรงเปนรายบคคลทไดผลดกวาการจาคก

บคคลประเภทเดยวกนน 4. ลดความแนนแออดในเรอนจาลงไดมาก ซงทาใหการแกไขบาบดผทจาเปนตองไดรบ

โทษจาคกไดผลดมากยงขน นอกจากน อทย อตแพทย (2527, หนา 113 - 114 อางถงใน ศกดชย เลศพานชพนธ,

2539, หนา 33 - 34) กลาวไววาการคมประพฤตมผลดหลายประการสรป คอ 1. เปนวธการแกไขบาบดทมมนษยธรรม โดยคานงถงการแกไขบาบดผกระทาผดเปน

รายบคคลในชมชนทตนอาศยอย 2. เปนวธการทสงเสรมใหผกระทาผดยงคงมความสมพนธกบครอบครวของตนตาม

ธรรมชาต คอ ทาหนาทอปการะเลยงดครอบครวตามปกต 3. เปนวธการทไมตดอสรภาพ ทาใหผกระทาผดสามารถประกอบอาชพตอไป เพอเลยง

ตวเองครอบครวและเสยภาษบารงรฐ 4. เปนวธการชวยใหผทกระทาผดสามารถหารายไดอยางสจรตและนาไปชดใชผเสยหาย 5. เปนวธการทประหยดคาใชจายเพราะผกระทาผดยงคงอยกบครอบครวของเขาใน

ชมชนและใชพนกงานคมประพฤตคอยสอดสองจานวนไมมากนก ซงถาเปรยบเทยบกบการจาคกแลวคาใชจายในการคมประพฤตจะถกกวามาก

6. เปนวธการทไดผลดกวาการจาคกทวาผถกคมประพฤตจะไมไดรบสมญาวา “คนขคก” และไมไดเรยนรสงไมดตาง ๆ จากอาชญากรในคก

7. เปนการลดความแออดในเรอนจา และทาใหการชวยเหลอบคคลทจาเปนตองใชวธการจาคกไดผลดขน

8. เปนการลดภาระของสงคมทจะตองคอยชวยเหลอ สงเคราะหครอบครวผถกคม ความประพฤต

38

สาหรบประโยชนของการคมประพฤตในประเทศไทย (กองแผนงานและสารสนเทศ กรมคมประพฤต, 2549, หนา 4 - 5) ไดกลาวไววา การทรฐบาลไดนาวธการคมประพฤตผกระทาผดทเปนผใหญมาใชในประเทศไทย ตงแตป พ.ศ. 2522 จนถงปจจบน (31 สงหาคม 2549) งานคมประพฤตไดมสวนสนบสนนตอการพฒนาประเทศ โดยทาใหรบและประชาชนไดรบประโยชนในดานตาง ๆ ดงน

1. รฐสามารถอานวยความยตธรรมใหแกประชาชนไดอยางเตมท โดยงานคมประพฤตชวยใหศาลหรอคณะกรรมการพกการลงโทษหรอลดวนตองโทษไดรบทราบขอเทจจรงเกยวกบตวจาเลยเพมในสวนทเกยวของกบประวตภมหลงทางสงคม ประวตการกระทาผด สาเหตแหงการกระทาผดของจาเลย เพอใชประกอบดลพนจอยางเปนธรรมและเหมาะสมกบผกระทาผดเฉพาะราย โดยทผานมา สานกงานคมประพฤตดาเนนการสบเสาะและพนจจาเลยไปแลว 808,393 คด (สงหาคม 2522 - 31 สงหาคม 2549) และสามารถเปดดาเนนการสานกงานคมประพฤตทวประเทศได 98 แหง

2. สงคมและประชาชนลดความเสยงภยจากการกระทาผดซา โดยผกระทาผดจะไดรบการดแลสอดสองจากพนกงานคมประพฤตและอาสาสมครคมประพฤต ซงปจจบนมผถกคม ความประพฤตทเสรจสนจากการคมประพฤตไปแลว จานวน 1,220,646 ราย (จากผถกคมความประพฤตทงหมด 1,364,126 ราย) เปนผพนจากการคมประพฤตไดดวยด คอ สามารถปฏบตตามเงอนไขการคมความประพฤตและไมกลบไปกระทาผดซามจานวน 946,289 ราย คดเปนรอยละ 77.52 ซงนอกจากการคมประพฤตจะเปนการแกไขฟนฟและพฒนาผกระทาผดแลว ยงทาใหประชากร โดยทวไปมคณภาพชวตทดขนดวยการลดความเสยงภยจากอาชญากรรมและไดรบประโยชนจาการทางานบรการสงคม การบาเพญสาธารณประโยชนของผถกคมความประพฤต สวนผทฝาฝนเงอนไขการคมประพฤตกจะถกเพกถอนการคมประพฤต และไดรบโทษทมการรอการลงโทษหรอรอการกาหนดโทษไว

3. ประหยดงบประมาณของรฐในกจการราชทณฑ โดยหาผคมความประพฤตจานวน 1,364,126 ราย (ตงแตป 2522 - สงหาคม 2549) จะตองไดรบโทษจาคก โดยเฉลยประมาณ คนละ 90 วน ดงนนเมอคานวณเฉพาะคาอาหารทรฐตองจายใหแกผกระผดวนละ 32 บาท รฐจะเสยงบประมาณเปนคาอาหารผตองขงรวม 3,928,682,880 บาท เฉลยปละ 157.14 ลานบาท และการท ผถกคมความประพฤตไมตองถกจาคก กเปนการลดความแออดของเรอนจา ทาใหเรอนจาสามารถเปนสถานทแกไขฟนฟผกระทาผดทรายแรง หรอผกระทาผดตดนสยไดอยางมประสทธภาพมากขน

4. ลดการเสยกาลงผลตของชาต โดยผถกคมความประพฤตจานวน 1,364,126 รายสามารถประกอบอาชพ แทนทจะตองถกจาคก โดยเฉลยรายละ 60 วน (ไมรวมวนหยด 30 วน)

39

อตราคาจางขนตาวนละ 162 บาท จะเกดผลผลตเปนรายไดของคนกลมนถง 13,259,304,720 บาทหรอเฉลยปละ 530.37 ลานบาท ซงรายไดจานวนนสามารถนามาเสยภาษใหแกรฐ และยงเปนการสนบสนนฐานทางเศรษฐกจของรฐอกดวย

5. ลดชองวางระหวางหนวยงานของรฐกบชมชน โดยเฉพาะในดานการอานวยความยตธรรม ซงประชาชนจะไดเพมพนความรทางดานกฎหมาย และสามารถเขามามสวนรวมในการปองกนอาชญากรรม ตลอดจนการแกไขฟนฟผกระทาผดไดอยางมประสทธภาพ

6. ลดปญหาสงคม อนเกดจากสภาวะควรอบครวแตกแยก เมอสมาชกครอบครวมความประพฤตเสอมเสย หรอตองโทษจาคกในทณฑสถาน อกทงผกระทาผดทไดรบการคมประพฤตจะมโอกาสในการปรบตวเขากบสงคม และไดรบการยอมรบจากสงคมมากกวาผกระทาผดทตองโทษจาคก เนองจากไมตองรบการตราหนาวาเปนคนขคกขตะราง จงทาใหสามารถกลบตนเปนพลเมองดและดาเนนชวตอไปในสงคมไดตามปกต อกทงยงเปนการตดโอกาสของการเกดอาชญากรรม ซงเกดจากการเรยนร และถายทอดทศนคตพฤตกรรมจากผทประกอบอาชญากรรมเปนอาชพ ในระหวางตองขงในเรอนจา ประวตการคมประพฤต

การคมประพฤตไดเรมเปนครงแรกในมลรฐแมสซาซเซตต สหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1841 โดยนายจอหน ออกสตส ชางทารองเทาแหงเมอบอสตน ไดเปนผทใหกาเนดคาวา probation เปนคนแรก นายออกสตส ชอบนงฟงการพจารณาคดในศาลเสมอ ๆ และไดเหนคนเมาสราถกจบฟองศาล เมอศาลสงปรบพวกนไมมเงนจะเสยคาปรบจงถกจาคกหรอกกขงแทน เขาจงเกดความสงสารและสลดใจจงไปขอรองตอผพพากษา เมอตดสนวาจาเลยมความผดแลวขออยางเพงกาหนดโทษและลงโทษทนท เขาจะขอวางเงนประกนตวผนนไปกอนสกระยะหนง และภายหลงจากเปนผนาตวมาใหศาลกาหนดโทษและลงโทษซงศาลกยอมทาตามคาขอ เขาเรมปฏบตงานเชนนเรอยมาเนองจากมความเขาใจและเหนอกเหนใจและมความเปนมตรตอจาเลยพรอมกบชวยเหลอหางานใหทา ตลอดจนชวยสงเคราะหครอบครวของจาเลยดวย เมอผนนกลบตวไดแลวเขาจงนาตวไปยงศาลเพอขอถอนประกน พรอมทงรายงานใหศาลทราบถงความประพฤตของจาเลยวาสามารถกลบตวไดแลว เมอศาลมความพอใจและตดสนลงโทษปรบจาเลย 1 เซนต ซงเหมอนกบคาธรรมเนยมศาลเทานน ซงดวยวธการเชนน เขาสามารถชวยเหลอคนเปนจานวนมากใหกลบตวได นายออกสตว ไดขยายกจการของเขาออกไปกวางขวาง เขากไดใหความชวยเหลอหญงทกระทาผดในคดอน ๆ ซงกฎหมายยอมใหประกนตว เชน หญงโสเภณ เปนตน เขาใชเวลา 18 ป อทศตว เวลา และรายไดของเขาเพอดาเนนงานนจนไดมผไดรบการสงเคราะหของเขา 1,946 คน เปนผชาย 1,182 คน หญงและเดกรวม

40

794 คน นบไดวาเปนความสาเรจครงยงใหญของเขาจนไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงงานคมประพฤต (Tappan, 1949 อางถงใน สชา จนทรเอม, 2533, หนา 53)

การคมประพฤตในระยะเรมแรกคงมลกษณะเปนเพยงการลดหยอนโทษเทานน กลาวคอ ในมลรฐแมสซาซเซตต สหรฐอเมรกา เมอตนครสศตวรรษท 17 เคยใชทงการกาหนดโทษ และการรอการลงอาญาซในสมยเดยวกนนน องกฤษกไดใชวธการปฏบตตอผตองโทษทานองเดยวกนน โดยไมมการแกไขผกระทาผดแตอางใด วธการนนบไดวาเปนทมาแหงระบบการคมความประพฤตในสมยตอมา แตในระยะตอมาทงสหรฐอเมรกาและองกฤษ ไดออกกฎหมายหามใชวธการน ระยะเวลาหนงถง ค.ศ. 1830 การคมประพฤตกเจรญกาวหนาอกวาระหนงเนองจากมนกอาชญาวทยาและทณฑสถานสมยใหมมองเหนคณคาของการคมประพฤต ซงเปนแรงผลกดนใหนาระบบคมประพฤตมาใชใหมสถานทแหงแรกทนาระบบคมประพฤตมาใชคอ มลรฐแมสซาซเซตต ไดจดใหมการจดใหมการคมประพฤตอยางไมเปนทางการขนในป ค.ศ. 1831 โดยมองตวผกระผดวยรนใหอยในความดแลของเจาหนทฝายปกครองและบคคลอนทไววางใจได ซงนบไดวาระบบการคมประพฤตในระยะนไดกาวสกระบวนการแกไขผกระผดแลว ตอมาไดมกฎหมายบญญตรบรองใหผแทนทดแลผถกคมประพฤตเปนเจาพนกงานมอานาจสบสวนขอเทจจรงเกยวกบเดกและเยาวชนในป ค.ศ. 1896 มลรฐแมสซาซเซตต ไดแตงตงเจาหนาทขนเพอดาเนนการสบเสาะขอเทจจรง ดาเนนการควบคมและชวยเหลอในเรองงานตลอดจนสงตวเดกไปอยในความเลยงดของครอบครวทเหมาะสม

ดงนนในปลายศตวรรษท 18 กไดมเอกชนคดตงองคการคมประพฤตขนหลายแหง โดยมวตถประสงคทจะใหความคมครองดแลและใหการสงเคราะหเดกและเยาวชนทถกฟองซงในเวลานนเดกและเยาวชนตองขนศาลผใหญเชนเดยวกนเองจากยงไมมศาลคดเดกจนกระทงป 1899 จงไดมการสรางศาลคดเดกและเยาวชนขนในเมองชคาโกรฐอลลนอยด ซงไดกลายเปนปจจยสาคญ อยางหนงในการพฒนาการคมประพฤตใหมนคงขนในเวลาตอมา (Dressler, 1962, p. 20 อางถงใน เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 46) ระบบการคมประพฤตจงไดแพรหลายในสหรฐอเมรกาและองกฤษ นบตงแตนนเปนตนมา

ในประเทศองกฤษ แมกฎหมายอาญาจะไดบญญตเกยวกบการภาคทณฑและการประกนทณฑบนมาเปนเวลาชานานกตาม แตระบบกฎหมายองกฤษ โบราณมงไปทางปองกนปราบปรามอาชญากรรมเปนสวนใหญจงมลกษณะการลงโทษทรนแรง แมจะปรากฏความผดเพยงเลกนอย ซงยงผลใหววฒนาการทางการคมประพฤตในประเทศองกฤษเปนไปอยางลาชาและเพงจะมารเรมอยางจรงจงในป ค.ศ. 1820 เปนตนมา กลาวคอผพพากษามณฑลวอรดเชยรไดนามาใชกบเดกกระทาผดกอน โดยพพากษาจาคก 1 วน แลวมอบตวผนนใหแกบดามารดาผปกครองหรอครภายใต

41

เงอนไขวาบดามารดาผปกครองหรอครทรบตวเดกไปจะตองดแลควบคมอบรมตลอดจนสงเคราะหใหเดกนนเปนคนดในอนาคต ตอมาในป ค.ศ. 1841 ศาลทเมองเบอรมงแฮมกไดนามาใชและขยายวธปฏบตเพมขน โดยใหบดามารดาหรอผปกครองของเดกใหคาหมนสญญาไวเปนลายลกษณอกษรและใหลงชอไวเปนหลกฐานวาจะดาเนนการทกอยางใหดทสด เพออนาคตทดของเดกและจดเจาหนาทตารวจดาเนนการตรวจสอบความประพฤตของเดกในระหวางคมประพฤตดวย ตอมาไดมคาสงใหสบเสาะเรองราวของเดกอยางละเอยดกอนจะมอบใหบดามารดาหรอผปกครอบไป วธนไดผลเปนทนาพอใจ และกลายเปนหลกของการคมประพฤตในสมยตอมา

ตอมาป ค.ศ. 1887 องกฤษไดประกาศใชพระราชบญญตวาดวยการคมประพฤตเปน ครงแรก ซงบญญตใหปลอยตวผกระทาผดอาญาทมโทษจาคกไมเกน 2 ป และไมเคยกระทาผดมากอนภายใตเงอนไขคมประพฤตแทนการจาคกโดยมหลกประกนไวดวย เพอใหผถกกระทาผดรกษาความสงบเรยบรอยและเปนคนด ตอมาไดมกฎหมายคมประพฤต ค.ศ. 1907 ซงกาหนดหนาทของพนกงานคมประพฤตไวดวยในป ค.ศ. 1948 ไดมการตราพระราชบญญตวธพจารณาความอาญาขนเพอแกไขอปสรรคและขอบกพรองทยงมอย ตามพระราชบญญตฉบบนไดกาหนดวากอนทจะใหมการคมประพฤตใหศาลพพากษาใหจาเลยมความผดเสยกอนศาลอาจสงคมความประพฤตผกระทาผดไดทกคด ระยะเวลาไมนอยกวา 1 ป และไมเกน 3 ป และใหศาลใชดลยพนจอยางกวางขวาง โดยพเคราะหถงลกษณะแหงความผด อปนสยใจคอ ตลอดจนความประพฤตของจาเลย รวมทงกาหนดใหมการตรวจรางกายและจตใจของผกระทาความผดดวย นอกจากนยงมความคมครองผทศาลสงคมประพฤต หรอถกศาลปลอยตวไป โดยปราศจากเงอนไขกตาม มใหถกจากดสทธใด ๆ อนจะเกดจากคาพพากษา

การใชระบบคมประพฤตขององกฤษในปจจบนตามกฎหมายดงกลาว ซงใชกบเดกและผใหญเปนเวลากวา 50 ปแลว ไดชวยใหผกระทาผดทไมมสนดานเปนผรายมโอกาสปรบปรงแกไข ความประพฤตของตนโดยยงไมตองถกสงตวไปจาคกซงกอใหเกดผลเสยตอทางดานจตใจดวย

ปจจบนวธการคมการประพฤตไดนามาใชแพรหลายเกอบทกประเทศ และแนวทางความคดอนนไดขยายถงทวปเอเชย เชน ประเทศอนเดยและศรลงกาไดตรากฎหมายคมประพฤตตามแบบขององกฤษเมอ ค.ศ. 1944 และประเทศไทยไดนาวธคมประพฤตมาใชพรเอมกบการจดตงศาลคดเดกและเยาวชน เมอ พ.ศ. 2495 (เกษวรางค จณะเสน, 2542, หนา 45 - 47)

42

ประวตกรมคมประพฤต

ประเทศไทยเรมมการนาระบบคมประพฤตมาใชเปนครงแรกตงแตป พ.ศ. 2495 โดยมาใชกบผกระทาผดทเปนเดกและเยาวชนกอน สวนผกระทาผดทเปนผใหญนน แมประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2499 มาตรา 56, 57 และ 58 จะไดบญญตถงวธการเกยวกบการคมประพฤตไวแตอยางไรกตามศาลคงใชมาตรการรอการกาหนดโทษ หรอรอการลงโทษเพยงอยางเดยวโดยไมใชวธการคม ความประพฤต เนองจากยงไมมหนวยงานและเจาหนาททจะรบผดชอบ ดาเนนการตามคาพพากษาของศาลได จนกระทงป พ.ศ. 2519 รฐบาลจงไดกาหนดนโยบายดานความยตธรรมวา “รฐบาลจะจดใหมระบบคมประพฤตผทศาลพพากษาวา กระทาผดอาญาบางประเภททไมเปนภยตอสงคมสวนรวมแทนการจองจาอนเปนการทาลายอนาคตของผนน และเปนภาระแกงบประมาณแผนดน.....”

ตอมารฐบาลไดผานพระราชบญญตวธดาเนนการคมความประพฤตตามประมวลกฎหมายอาญา พ.ศ. 2522 และไดมการจดตงสานกงานคมประพฤตกลาง ซงเปนหนวยงานระดบกอง สงกดสานกงานสงเสรมงานตลาการ กระทรวงยตธรรม และไดเปดดาเนนการเมอวนท 7 สงหาคม 2522 โดยดาเนนการในกรงเทพมหานครกอนซงปรากฏวาการดาเนนงานคมประพฤตไดรบผลเปนทนาพอใจ ประกอบกบรฐบาลเลงเหนวาการดาเนนงานคมประพฤตเปนเรองของการกระจายความเปนธรรมและโอกาสทางสงคมใหแกประชาชน รฐบาลจงแถลงนโยบายตอรฐสภา ในป พ.ศ. 2523 วา “จะขยายงานคมประพฤตผกระทาผดออกไปในสวนภมภาคเพอปกปองคมครอง และปองกนสงคมจากอาชญากรรม และชวยเหลอควบคมสอดสองผกระทาผดทไมรายแรง ใหกลบตนเปนพลเมองดของสงคมโดยไมจาคก” และเพอเปนการใหโอกาสแกประชาชนในทวทกภมภาคของประเทศใหไดรบประโยชนจากวธการคมความประพฤต จงไดมการเปดดาเนนการสานกงานคมความประพฤตในสวนภมภาคทวประเทศ

ในป พ.ศ. 2524 มการกาหนดแผนงานและโครงการในดานการพฒนางานคมประพฤต ซงรวมถงโครงการขยายงานคมประพฤตผกระทาผดทเปนผใหญออกสสวนภมภาคไวในแผนพฒนาศาลและกระทรวงยตธรรมฉบบท 1 (พ.ศ. 2524 - 2529) ซงโครงการนไดรบการบรรจไวในแผนพฒนาฯ จนกระทงกระทรวงยตธรรมประกาศใชแผนแมบทศาลและกระทรวงยตธรรม ฉบบท 1 (พ.ศ. 2538 - พ.ศ. 2544) กยงคงมโครงการขยายงานคมประพฤตฯ ไวเชนเดม

ในป พ.ศ. 2526 เปดดาเนนการสานกงานคมประพฤตในสวนภมภาคเปนครงแรกทจงหวดสมทรปราการ ชลบร และเชยงใหม

ในป พ.ศ. 2529 เรมมการนาประชาชนเขามามสวนรวมในการแกไขฟนฟผกระทาผด ทเปนผใหญในชมชน ในรปแบบของอาสาสมครคมประพฤต กระทรวงยตธรรม และมการนา

43

โครงการระบบไมโครฟลมมาใชในการเกบสานวนคดสบเสาะและพนจ และสานวนคดควบคมและสอดสอง

ในป พ.ศ. 2530 แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 6 (พ.ศ. 2530 - 2534) ดานแผนงานความปลดภยในชวตและทรพยสน กลาวถงงานคมประพฤตไวอยางชดเจนวา จะใชวธการคมความประพฤตผกระทาความผดทกระทรวงยตธรรม และกรมราชทณฑดาเนนการอยเพอระบายความแออดในสถานทควบคมและลดภาระของรฐบาลในการควบคมผกระทาผด และผตองขงโดยใหชมชน และครอบครวมสวนรวมในการแกไขฟนฟจตใจ และพฤตกรรมของผกระทาผด และผตองขง

เนองจากมการขยายงานออกสสวนภมภาคมากขน จงใหสานกงานคมประพฤตกลางมปรมาณงาน ขอบเขต อานาจหนาท และความรบผดชอบเพมมากขน ดงนนเพอประสทธภาพและความคลองตวในการปฏบตงาน สานกงานคมประพฤตกลางจงไดรบการยกฐานะใหเปน “กรมคมประพฤต” เมอวนท 15 มนาคม 2535 และพระราชบญญตโอนอานาจหนาท และกจการบรหารบางสวนของสานกงานสงเสรมงานตลาการ กระทรวงยตธรรมไปเปนของกรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม พ.ศ. 2535 ดงนน วนท 15 มนาคม ของทกป จงถอเปน “วนกอตงกรมคมประพฤต”

วนท 16 สงหาคม 2548 การดาเนนงานกรมคมประพฤตขยายขอบเขตครอบคลมพนทกรงเทพมหานคร และสวนภมภาค โดยมสานกงานคมประพฤตทวประเทศทงสน 98 แหง โดยมสานกงานทงในสวนกลางและสวนภมภาค รวมทงสน 98 สานกงาน (สวนกลาง 11 สานกงาน, สวนภมภาค 87 สานกงาน)

สถานทตง กรมคมประพฤต กระทรวงยตธรรม 247/1 ถนนพรานนก แขวงบานชางหลอ เขตบางกอกนอย กรงเทพฯ 10700 โทรศพท 0 2412 1306 - 7, 0 2411 2485 - 9, โทรสาร 0 2411 1869 บทบาท กรมคมประพฤตมบทบาทหนาทดงน 1. ดาเนนการสบเสาะและพนจ ควบคมและสอดสอง แกไขฟนฟและสงเคราะหผกระทาผด

ในชนกอนฟองชนพจารณาคดของศาล และภายหลงทศาลมคาพพากษาตามทกฎหมายกาหนด 2. ดาเนนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในระบบบงคบรกษาตามกฎหมาย วาดวย

การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด 3. สงเสรมสนบสนนเกยวกบการดาเนนการแกไขฟนฟและสงเคราะหผกระทาผด

ในชมชน

44

4. พฒนาระบบ รปแบบ และวธการปฏบตตอผกระทาผดในชมชน 5. จดทาและประสานแผนงานของกรมใหสอดคลองกบนโยบายและแผนแมบทของ

กระทรวง รวมทงเรงรดตดตามและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานในสงกด 6. เสรมสราง สนบสนน และประสานงานใหชมชนและภาคประชาสงคมเขามามสวนรวม

และเปนเครอขายในการปฏบตตอผกระทาผด 7. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของกรม หรอตามท

กระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย ภารกจ 1. ดาเนนการตามมาตรการคมประพฤตผกระทาผดในชนกอนและหลงการพจารณาคด 2. การบาบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบบงคบรกษา 3. การสงเคราะหผกระทาผดภายหลงพนการคมความประพฤต 4. สนบสนนและระดมการนาทรพยากรชมชนมาใชในการปฏบตงาน รวมทงเสรมสราง

และพฒนาเครอขายชมชน 5. ศกษา คนควาและวจยเพอพฒนาระบบการคมประพฤต การแกไขฟนฟผกระทาผด

ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ รวมทงกฎหมาย กฎ และระเบยบทเกยวของ 6. พฒนาโครงสรางและการบรหารจดการองคกร รวมทงพฒนาบคลากรใหมคณภาพ

และมความเปนวชาชพเพอการใหบรการทด 7. สนบสนนปองกนปญหาอาชญากรรมและหนเหคดออกจากกระบวนการยตธรรม วสยทศน “เปนเลศในการแกไขฟนฟ ผกระทาผดในชมชน เพอคนคนดสสงคม” พนธกจ 1. ดาเนนการตามมาตรการคมประพฤต และมาตรการอน ๆ ในการแกไขฟนฟผกระทาผด

ในชมชน 2. การฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดในระบบบงคบรกษา 3. การสงเคราะหผกระทาผดภายหลงพนการคมประพฤต พนการฟนฟสมรรถภาพผตด

ยาเสพตดและภายหลงปลอย 4. สงเสรมกระบวนการยตธรรมทางเลอก และปองกนอาชญากรรม 5. สงเสรมและสนบสนนการนาทรพยากรชมชน รวมทงพฒนาเครอขายชมชนใหม

สวนรวมในการปฏบตงาน

45

6. ศกษาวจยและพฒนาระบบงาน ระบบเทคโนโลยสารสนเทศ รวมทงกฎหมาย กฎและระเบยบทเกยวของ

7. พฒนาโครงสรางการบรหารจดการ และทรพยากรบคคล อานาจหนาทตามกฎกระทรวง 1. ดาเนนการสบเสาะและพนจ ควบคมและสอดสอง แกไขฟนฟ และสงเคราะหผกระทา

ผดในชนกอนฟอง ชนพจารณาคดของศาล และภายหลงทศาลมคาพพากษาตามทกฎหมายกาหนด 2. ดาเนนการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตในระบบบงคบรกษาตามกฎหมายวาดวยการ

ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด 3. สงเสรมสนบสนนเกยวกบการดาเนนการแกไขฟนฟและสงเคราะหผกระทาผด

ในชมชน 4. พฒนาระบบ รปแบบ และวธการปฏบตตอผกระทาผดในชมชน 5. จดทาและประสานแผนงานของกรมใหสอดคลองกบนโยบาย และแผนแมบทของ

กระทรวง รวมทงเรงรดตดตามและประเมนผลการปฏบตงานของหนวยงานในสงกด 6. เสรมสราง สนบสนน และประสานงานใหชมชนและภาคประชาสงคมเขามาม

สวนรวมและเปนเครอขายในการปฏบตตอผกระทาผด 7. ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกาหนดใหเปนอานาจหนาทของกรมหรอตามท

กระทรวงหรอคณะรฐมนตรมอบหมาย รปแบบของงานคมประพฤต การคมประพฤตเปนมาตรการปฏบตตอผกระทาผด ดวยวธการไมควบคมตวโดยการ

กาหนดเงอนไขการคมความประพฤตเพอใหผกระทาผดกลบไปใชชวตในสงคมตามปกต การคมประพฤตจงเปนวธทเปลยนแนวความคดจากวธการลงโทษมาเปนวธการบาบดฟนฟ และจากการลงโทษจาคกมาเปนการเลยงโทษจาคก โดยมพนกงานคมประพฤตคอยดแลชวยเหลอใหบคคลดงกลาวสามารถแกไขปรบปรงนสยและความประพฤตของตน ภายใตการชวยเหลอของชมชนเฉพาะอยางยงใหชมชนเขามามสวนรวมและรบผดชอบในการปองกนอาชญากรรมและการแกไขฟนฟผกระทาผด ซงมาตรการดงกลาวนสามารถลดความสญเสยทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศชาตไดอยางชดเจน

งานคมประพฤตเปนงานทสาคญในกระบวนการยตธรรมทางอาญา ซงอยในขนตอน ทงกอนพพากษาคดของศาล หลงการพพากษาคดและในกรณทจาเลยตองคาพพากษาใหลงโทษจาคกมาระยะเวลาหนง และไดรบโอกาสการพกการลงโทษหรอลดวนตองโทษผตองขงรายดงกลาว กจะตองถกคมความประพฤตไวเชนกน ในการปฏบตงานในทกขนตอนดงกลาวมพนกงานคม

46

ประพฤต (probation officer) เปนผปฏบตงาน ซงการทจะใหการแกไขฟนฟบรรลวตถประสงคอยางแทจรงจะตองประกอบดวย กระบวนการสบเสาะหาขอเทจจรงและความเหนเกยวกบจาเลย (social investigation) และกระบวนการควบคมและสอดสอง (supervision) ซงพนกงานคมประพฤตจะเปนผใหคาแนะนา ชวยเหลอดแลผกระทาผดนน ๆ โดยการนาทรพยากรในชมชนเขามาชวยเหลอเรยกวา งานกจกรรมชมชน (community affairs) โดยมงหวงใหผกระทาผดกลบตนเปนพลเมองดและกลบคนสชมชนอยางมคณคาตอไป

งานสบเสาะและพนจ การสบเสาะและพนจ เปนกระบวนการแสวงหาขอเทจจรงเกยวกบประวตและภมหลง

ทางสงคม รวมทงพฤตการณคดของผกระทาผด แลวนาขอเทจจรงทไดมาประมวล วเคราะห ทารายงานพรอมทงเสนอความเหนเกยวกบมาตรการการลงโทษทเหมาะสม การแกไขฟนฟ ทเหมาะสมกบผกระทาผดแตละราย โดยคานงถงความปลอดภยของสงคมเปนสาคญ

ปจจบนกรมคมประพฤตมหนาทและความรบผดชอบในการสบเสาะและพนจผกระทาผดใน 2 ขนตอนของกระบวนการยตธรรม คอ

1. ขนตอนของศาล : กอนการพพากษาคด เปนการสบเสาะและพนจจาเลยตามคาสงศาล เพอศาลจกไดใชขอมลและความเหนของพนกงานคมประพฤตในรายงานสบเสาะและพนจประกอบดลยพนจในการพพากษาเพอลงโทษจาเลยแตละรายอยางเหมาะสมตอไป

2. ขนตอนของราชทณฑ : หลงการถกลงโทษจาคกมาแลวระยะหนง ในกรณทนกโทษเดดขาดตองโทษในเรอนจามาแลวไมนอยกวา 1 ใน 3 ของกาหนดโทษตามหมายศาลในขณะนน หรอไมนอยกวา 10 ป ในกรณทตองโทษจาคกตลอดชวตและสามรถพสจนไดวา เขาเหลานนสามารถใชชวตอยในสงคมไดโดยไมเปนอนตรายตอสงคม จะไดรบการพจารณาใหพกการลงโทษ ในขนตอนนพนกงานคมประพฤตตองสบเสาะขอมลทางสงคม เพอประกอบดลยพนจของคณะกรรมการพกการลงโทษวาผตองขงรายนน ๆ สมควรไดรบการพกการลงโทษหรอไม ในอนาคต หากมาตรการชะลอการฟองซงเปนกระบวนการในชนกอนการพจารณาคดของศาลไดรบการประกาศเปนกฎหมายแลว ในกรณทพนกงานอยการเหนสมควรอาจมคาสงใหพนกงาน คมประพฤตดาเนนการสบเสาะ เพอประกอบดลพนจในการสงใชมาตรการชะลอการฟองผกระทาผดดวย

วตถประสงคของงานสบเสาะและพนจ 1. เพอเสนอขอเทจจรงและความเหนเกยวกบมาตรการการลงโทษ หรอการปฏบต

ทเหมาะสมกบผกระทาผดเปนรายบคคลโดยคานงถงความปลอดภยของสงคมเปนสาคญ 2. เพอประโยชนในการวางแผนแกไขฟนฟทเหมาะสมกบผกระทาผดแตละราย

47

งานควบคมและสอดสอง งานควบคมและสอดสองเปนกระบวนการตดตาม ดแลใหคาแนะนาและชวยเหลอ

ผกระทาผดทอยระหวางการแกไขฟนฟในชมชนภายใตเงอนไขการคมความประพฤต เพอชวยเหลอผกระทาผดเหลานนสามารถปรบปรงแกไขนสยความประพฤต และปรบตวอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางปกตตอไป ตลอดจนไมหวนกลบไปกระทาผดซาอก โดยมพนกงานคมประพฤตเปนผคอยควบคมดแลและตดตามเยยมเยยน เพอใหคาปรกษา แนะนา ตกเตอน ชวยเหลอในการดาเนนชวตดานการปรบตว นสยความประพฤต การศกษา งานอาชพ ตลอดจนเรองอน ๆ ดวยการแกไขฟนฟตามสภาพปญหาและความตองการเปนรายบคคล โดยอาศยเทคนควธตาง ๆ เชน การใหคาปรกษา การบาบดรกษาอาการเจบปวยทางกายและจตใจ การใหความร การฝกอาชพ การปรบพฤตกรรม รวมทงใหการสงเคราะหในรปแบบตาง ๆ

ปจจบนผกระทาผดทอยภายใตการควบคมและสอดสองของกรมคมประพฤตแบงเปน 3 กลมใหญ ๆ คอ

1. ผกระทาผดทเปนผใหญ (อายตงแต 18 ปขนไป) ทศาลพพากษา รอการกาหนดโทษหรอรอการลงโทษจาคก ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 56

2. ผกระทาผดเปนเดกหรอเยาวชนทศาลเหนควรใชวธการคมประพฤต ซงม 4 กลม คอ 2.1 เดกหรอเยาวชนทพพากษาแลววาไมมความผด แตมความประพฤตเสยหาย 2.2 เดกหรอเยาวชนทกระทาผด แตศาลเหนควรใหโอกาสแกไขปรบปรงตนเอง

จงใหรอการลงโทษไว 2.3 เดกหรอเยาวชนทศาลเหนสมควรสงเขาสถานฝกอบรม โดยกาหนดระยะเวลา

ขนตา ขนสง ศาลอาจปลอยไปโดยมเงอนไข ใหคมความประพฤต 2.4 เดกหรอเยาชนทศาลสงเขาสถานฝกและอบรม เมอครบกาหนดปลอยตวแลว

ศาลเหนสมควรใหวางเงอนไขคมความประพฤตตอไปอกระยะหนงตอไป 3. ผกระทาผดทศาลมคาพพากษาใหลงโทษจาคก ซงเปนนกโทษเดดขาดทไดรบโทษ

มาแลวตามระยะเวลาทกาหนดไวในพระราชบญญตราชทณฑ พ.ศ. 2479 มาตรา 32 และไดรบการปลอยตวกอนครบกาหนดโทษภายใตเงอนไขการคมความประพฤตของผไดรบการพกการลงโทษหรอลดวนตองโทษ

นอกจากน ในอนาคตหากมาตรการชะลอการฟอง ซงเปนกระบวนการในชนกอนการพจารณาคดของศาลไดรบการประกาศเปนกฎหมายแลวผกระทาผดทพนกงานอยการมคาสงใหชะลอการฟอง และกาหนดเงอนไขการคมความประพฤตกจะเปนผกระทาผดอกกลมหนงทอยภายใตการควบคมและสอดสองนเชนกน

48

งานวจยทเกยวของ

พศาล มขแจง (2530) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหสาเหตการกระทาผดของผตองขงหญงในทณฑสถานหญงกรงเทพมหานคร” พบวา ผตองขงหญงทมระดบการศกษาตามการกระทาผดเกยวกบชวตรางกายในระดบทรนแรงกวา ผตองขงหญงทมการศกษาสง และผตองขงหญงสวนใหญกระทาผดฐานลกทรพย

สภาพ ทองรตน (2531) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหสาเหตการกระทาผดซาของผตองขงวยหนม” พบวา อาย 21 - 25 ป กระทาความผดมากทสด ระดบการศกษา ป. 4 และตากวา บดามารดาแยกกนอยหรอเสยชวต ถนทอยอาศยในแหลงสลม มอาชพเกษตรกรรม รายไดตากวา 1,000 บาท ลงมา คบเพอนทเคยกระทาความผด ความผดครงแรกเกยวกบทรพย ความผดซาเกยวกบทรพยมากทสด

นวลจนทร ทศนชยกล (2532) ไดศกษาเรอง “การกระทาผดของหญง “พบวา ภมหลงผกระทาผดสวนใหญมอายในชวงระหวาง 26 - 35 ป มการศกษาตา สถานภาพสมรส มบคคลตงแต 3 คนขนไป เขตทพกอาศยอยในเขตชนบทไมมรายได และรายไดไมแนนอน ความประพฤตและอปนสยโดยทวไปไมชอบการออกนอกบาน กระทาความผดตอชวตและรางกาย ในการกระทาความผดไมมการวางแผนเปนสวนมาก และมสงเราใหกระทาผดคอ เงน สรา และยาเสพตด โดยเฉพาะเงนเปนสงเรา สวนความผดเกยวกบชวตและรางกายนน ผกระทาผดมความสมพนธกบผเสยหาย และสมพนธกนโดยสามและครกมากทสด การกระทาผดดงกลาวเปนสาเหตมาจากภาวะจตใจ และอารมณ คอ หงหวง และรษยามมากทสด

สาวตร ไพฑรย (2533, หนา 79 - 80) ไดศกษาเรอง “ปจจยทนามาสการกระทาผดซา ของสตร” พบวา อาย ระดบการศกษา ความผกพนในสถาบนครอบครว และความศรทธาตอกระบวนการยตธรรม มความสมพนธกบการกระทาผดซา โดยผตองขงหญงทมอายมาก มระดบความผกพนกบครอบครวตา มความศรทธาตอกระบวนการยตธรรมตากระทาผดซาสง และผตองขงหญงชอบแสดงออกซงมความรนแรงสง ผตองขงหญงทมระดบความยากลาบากในการตดสนใจกระทาผดครงแรกสงจะกระทาผดซาสง สวนสาเหตทผตองขงหญงกระทาผดซา เพราะตองการมทรพยสนเงนทองใหมาก ๆ

นยวฒน ผะเดมชต (2533) ไดศกษาเรอง “การตดสนใจเลอกเปาหมายและโอกาสในการประกอบอาชญากรรมของผกระทาความผดเกยวกบทรพยในเขตกรงเทพมหานคร” พบวาภมหลงของผกระทาผดสวนใหญเปนเพศชาย เปนโสด มอายระหวาง 19 - 25 ป ประกอบอาชพรบจาง ใชแรงงานมระดบการศกษาและรายไดตา มภมลาเนาอยในกรงเทพมหานคร มมลเหตในการตดสนใจ

49

กระทาผดเกดจากเพอนหรอคนรจกชกชวน ประกอบกบความยากจนและพบโอกาสทเหมาะสมรปแบบของการกระทาผดสวนใหญมลกษณะฉวยโอกาส รองลงมาไดแก การวางแผนเสาะหาและวางแผนฉวยโอกาส การเปลยนทประกอบอาชญากรรม โดยผกระทาผดสวนใหญสามารถกระทาผดไดในสถานท ชวงเวลา และบคคลแรกทตงใจไว โดยไมถกขดขวางและหากผกระทาผดถกปดกนหรอลดชอง พบวา ผกระทาผดสวนใหญจะเลอกคดทจะกระทาผด การเลอกเปาหมายและฉวยโอกาส ผกระทาผดสวนใหญใหความสาคญตอปจจยดานผลทคาดวาจะไดรบการกระทาผด แตเมอพจารณาเฉพาะปจจยดานความเสยงแลว พบวา ผกระทาผดสวนใหญทกระทาผดอยในอตราความเสยงระดบปานกลางคอนขางตา ผกระทาผดสวนใหญจะไมคานงถงโทษตามกฎหมายกาหนด

คมวชช พฒนรฐ (2537, หนา 65 - 67) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหสาเหตการกระทาผดซาของผตองขงในเรอนจาจงหวดนครปฐม” พบวา ผตองขงทกระทาผดซาสวนใหญมอายอยในชวง 26 - 34 ป อาชพรบจาง มรายไดคอนขางตา อาศยอยในเขตชนบท บดาหรอมารดาเสยชวตเสยชวตทงค สมาชกในครอบครวทะเลาะเบาะแวงกนเปนบางครง สวนใหญกระทาผดเกยวกบทรพย รองลงมากระผดเกยวกบยาเสพตดชวตรางกาย สาเหตของการกระทาผดสวนใหญ เนองจากบนดาลโทสะ มสาเหตแคนเคอง ถกยวย และถกศาลตดสนลงโทษจาคกไมเกน 1 ป

ประหยด พวงจาปา (2537, หนา 99 - 101) ไดศกษาเรอง “ปจจยทางสงคมทมผลตอการกระทาผดซาของผถกคมประพฤต” พบวา การคบเพอนและลกษณะชมบนทอยอาศยมความสมพนธตอการกระทาผดซา และสาเหตการกระทาผดเปนเพราะเพอนชกชวน และลกษณะทอยอาศย โดยเฉพาะในแหลงชมชนแออด แหลงยาเสพตดใหโทษ แหลงการพนน บอน สถานเรงรมยเปนสงยวยใหเกดการกระทาผดซา

สฑาทพย จนทรวศวต (2538) ไดศกษาเรอง “สาเหตของการกระทาผดของเดกและเยาวชน : ศกษากรณเดกและเยาวชนทตองโทษอยในสถานฝกและอบรมบานกรณา” พบวาผทถกควบคมตวเปนเดกและเยาวชนทมอายโดยเฉลย 16 ป สถานภาพโสด และจบการศกษาชนประถมเทานน ในขณะทสถานภาพสมรสของบดามารดามการหยารางสง และกลมเปาหมายสวนใหญเปนบตรคนโตของครอบครว และไมไดอาศยอยกบบดามารดาอยางพรอมหนากน สวนใหญกลมเปาหมายมรายไดโดยเฉลยตามาก เมอพจารณาถงรายไดหลกของครอบครวสภาพบานเรอนสวนใหญเปนบานเพงไมอยในบรเวณชมชนแออดเปนสวนใหญ และมสมาชกในครอบครวโดยเฉลย 7 คน ความสมพนธของบดามารดาทะเลาะกนอยางรนแรงถงขนทบตกนประสบการณในการถกทาโทษจากบคคลในครอบครวและจากโรงเรยน พบวา ถกทาโทษบอยครงและกลมเปาหมายมความคดเหนตอบดามาราในเชงลบ แรงเสรมในกรกระทาความผด สาเหตสวนใหญมาจากสภาพ

50

ครอบครวและลกษณะเพอนทคบหา จะตดยาเสพตด ตดการพนน เปนตน และพฤตกรรมกระทาผดจนถกควบคมตวสวนใหญจะเปนความผดเกยวกบลกทรพย ปลนทรพย ทารายรางกาย เปนตน

อจฉรา ทองตน (2538) ไดศกษาเรอง “การกระทาผดของเดกและเยาวชนในประเทศไทย” พบวา เดกและเยาวชนชายกระทาผดมากกวาเดกและเยาวชนหญง เดกและเยาวชนทกระทาผดมการศกษาตาเพยงระดบประถามศกษา และมาจากครอบตรวทยากจน ความสมพนธในครอบครวมผลตอการกระทาผดของเดกเยาวชน เดกและเยาวชนทกระทาผดสวนใหญกระทาผดเกยวกบทรพยเพราะตองกรเงนนอกจากน การคบหาสมาคมกบผทมพฤตกรรมเบยงเบนยงมผลตอการกระทาผดของเดกและเยาวชน

อษา คงสาย (2538) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมอทธพลตอการกระทาผดซาของเดกและเยาวชนในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกลาง” โดยกลมประชากรทใชในการศกษา คอ เดกและเยาวชนทถกสงฝกอบรมอยในสถานฝกและอบรม บานกรณา บานมทตา และบานปราณ พบวา ระดบการศกษา การตดยาเสพตด และสภาพความกดดนภายหลงออกจากสถานบนฝกอบรม มความสมพนธกบการกระทาผดซาของเดกและเยาวชน และพบวาม 4 ปจจยทสงผลโดยตรงตอการกระทาผดซา เรยงตามลาดบ คอ ระดบการศกษา การตดยาเสพตด สภาพความกดดนภายหลงออกจากสถานฝกอบรมและการนาความรจากการฝกอบรมไปใชภายหลงปลอย สวนปจจยทสนบสนนปจจยขางตนซงสงผลตอการกระทาผดซา ไดแก ฐานะครอบครว การคบเพอนทมความประพฤต ไมเหมาะสม ความสมพนธในครอบครว และการสงเคราะห ภายหลงปลอย ตามลาดบ

สรนทร ชาวศรทอง (2539) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมความสมพนธการกระทาความผดของผตองขงหญงในทณฑสถานกลาง” พบวา การกระทาผดเกยวกบชวตและรางกายจะเกดขน ในตางจงหวดมากกวากรงเทพมหานคร เพราะความยากจนแรนแคน ไมมงานทา หรออาจเปนเพราะความรเทาไมถงการณ ไมรเทาทนผอน เพราะดอยความรและประสบการณ มระดบการศกษาตา สวนใหญมาอาชพรบจาง อาศยอยบรเวณสวนไรนา ชนบท มกจะใชมดเปนอาวธในการกระทาความผดเกยวกบชวตและรางกาย เนองจากเปนอาวธทหยบฉวยไดงาย จะไมมการวางแผนไตรตรองการกระทาไวกอน เปนการกระทาผดทเกดขนโดยฉบพลนทนท เหยอมกจะเปนสามของผตองขงเอง และผตองขงทกระทาผดเกยวกบชวตและรางกายสวนใหญจะมความสมพนธกบสามในลกษณะของการทะเลาะววาทกนเปนประจา เหยอของผตองขงหญงมกเปนผทอยใกลชดและคนเคยกน

ชยพร บญเจรญ (2541, หนา 108 - 112) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมอทธพลตอการกระทาความผดของผตองขงหญงทเปนผใชแรงงาน : ศกษาเฉพาะกรณเรอนจากลางจงหวดสมทรปราการ” พบวา ปจจยทางเศรษฐกจ ปจจยทางสงคม ปจจยทางจตใจ และปจจยทางสถานการณ มอทธพลตอการกระทาความผดของผตองขงหญง เชน สวนใหญ อายอยในชวง 26 - 30 ป จบการศกษา

51

ระดบชนประถมศกษาตอนปลาย ประกอบอาชพรบจางทวไป บดามารดาประกอบอาชพทาไร ทานา บดามารดาอยดวยกน พกอาศยกบสามและบตร กระทาความผดเกยวกบยาเสพตด มรายไดนอยกวา 4,000 บาทตอเดอน เปนตน

เกษวรางค จณเสน (2542, หนา 164 - 168) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมอทธพลตอการกระทาผดซาของเดกและเยาวชนทอยระหวางถกคมความประพฤตในสถานพนจและคมครองเดกและเยาวชนกลาง” พบวา เดกและเยาวชนทกระทาผดทกคนเปนเดกทขาดความอบอนเพราะมาจากครอบครวทมความสมพนธภายในครอบครวไมด สมาชกไมลงรอยกน หรอพอแมไมสามารถทาหนาทในการอบรมดแลไดอยางเตมท เนองจากปจจยทางเศรษฐกจ หรอปจจยจากบคลกลกษณะของพอแมทไมสามารถวากลาวตกเดอนเดกไดอยางมประสทธภาพ เมอเดกและเยาวชนขาดความอบอนจากครอบครว จงหนไปคบหาสมาคมกบกลมเพอละแวกบาน ซงความประพฤตของเพอนมทงดและไมด เดกจะมการรวมกลมกน โดยมผนากลมคอยชกชวนใหสมาชกในกลม ทดลองกระทาในสงทเบยงเบนไปจากบรรทดฐานทางสงคม เพอความสนกสนานตนเตนเราใจ หรอเพอระบายความคบแคนใจ ความกดดนทมอยซงไมสามารถเลาใหใครฟงได เดกจงตดสนใจใชยาเสพตดเปน ทพง และปจจยจากความบกพรองของโครงสรางทางสงคมเปนเหตใหเดกและเยาวชนกระทาผด โดยทกคนตางตองการมฐานะรารวย ตองการมเงนไวใชจายฟมเฟอย และตองการมเงนฝากในธนาคารเปนจานวนมาก เพอสรางความมนคงในชวตใหแกตนเองและครอบครว วธการทจะทาใหพวกเขามสงเหลานไดกคอ การจาหนายยาบา เนองจากใชตนทนไมสงนก อาศยเพยงจงหวะ โอกาส และความเสยงภยตอการถกจบกม กสามารถทาใหพวกเขามรายไดอยางมหาศาลในเวลาไมนานนก

ธระชย เจษฎารกษ (2542) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมความสมพนธกบการกระทาความผดคดประทษรายตอทรพยของผตองขงเรอนจากลางคลองเปรม” พบวา ปจจยทางเศรษฐกจและสงคมซงประกอบดวย อาย ระดบการศกษา ความสมพนธของครอบครว แหลงทอยอาศยการคบเพอนทมพฤตกรรมเบยงเบน รายได อาชพ และจานวนครงทตองโทษของผตองขงไมมความสมพนธกบการกระทาความผดคดประทษรายตอทรพยของผตองขงเรอนจากลางคลองเปรม

นาตยา บวลอย (2543, หนา 137 - 138) ไดศกษาเรอง “ปจจยในการกระทาความผดของผตองขงหญงในคดความผดเกยวกบชวตและรางกาย” พบวา การกระทาความผดของผหญงนนมปจจยทเกยวของหลายประการคอ ปจจยดานสงคม ปจจยดานจตวทยา ปจจยทเกยวกบบคลกภาพ และปจจยเกยวกบภมหลงของผหญงซงเปนสาเหตสาคญในการกระทาความผดเกยวกบชวตและรางกาย ทงเกยวกบภมหลงพนฐานทางครอบครว เศรษฐกจ การศกษานน ผกระทาผดสวนมาก อานไมออกเขยนไมได มความรเพยงระดบประถมศกษา มรายไดนอย กระทาความผดเพราะ ขาดเหตผล ขาดการควบคมอารมณ ซงผกระทาผดมภมหลงพนฐานทางครอบครวทไมสมบรณ ครอบครวขาดความอบอน บคคลขาดการอบรมสงสอนเพอใหเกดการพฒนาดานคณธรรม จรยธรรม

52

พ.ต.ท.ฉลอง สขจนทร (2544, หนา 74 - 75) ไดศกษาเรอง “การกระทาผดของเดกและเยาวชน: กรณปลนทรพย” พบวา บดาและมารดามอาชพรบจางมากทสด รายไดของครอบครวอยระหวาง 5,000 - 10,000 บาท ตอเดอนมากทสด บดาและมารดาจบการศกษาระดบประถมศกษาปท 1 - 4 มากทสด

วรศรา ศรสทธเดชา (2546, หนา 99 - 100) ไดศกษาเรอง “ปจจยทมความสมพนธกบการกระทาผดของผตองขงในคดลกทรพย : ศกษาเฉพาะกรณเรอนจาพเศษกรงเทพมหานคร” พบวา ผตองขงมระดบความคดเหนในดานความสมพนธในครอบครวของผตองขงอยในระดบปานกลาง การมความผกพนกบครอบครวและญาตพนองของผตองขงอยในระดบมาก ในดานการคบเพอน อยในระดบปานกลาง เมอกระทาผดเพอน ๆ จะรสกกลวทจะถกจบและกลวการถกลงโทษ อยในระดบมาก และมลเหตจงใจในการกระทาผดของผตองขงคดลกทรพย พบวา ผตองขงมมลเหตจงใจในการกระทาผดเกดจากความรเทาไมถงการณมากทสดเปนอนดบแรก รองลงมาเกดจากการไมมงานทาขาดรายได ความอยากรวยตองการทรพยสน, สภาพปญหาความขดแยงภายในครอบครว, เพอนชกชวนและตองการใหเพอนยอมรบตดยาเสพตดไมสามารถควบคมตนเอง เพอความทาทาย สนกและตนเตน การทดลองทาตามผอนทพบเหนจากสอตาง ๆ สภาพแวดลอมทพกอาศยเปนแหลงอาชญากรรม และตองการเรยกรองความสนใจ อยากดง ตามลาดบ

ปานดวงใจ ไกรสงข (2547, หนา 39 - 40) ไดศกษาเรอง “ความคดเหนของผตองขงตอการฝกอบรมวชาชพในเรอนจาจงหวดสพรรณบร” พบวา ผตองขงจบการศกษาระดบประถมศกษามากทสด รายไดทงหมดของครอบครวกอนตองโทษตากวา 5,000 บาทตอเดอนมากทสด

คลนารด และ แอบบอรท (Clinard & Abbott, 1973, pp. 139 - 140) ไดศกษาเรองโครงสรางทางสงคมของแหลงชมชนแออดกบพฤตกรรมอาชญากร และเขยนไวในหนงสอเรอง “อาชญากรรมในประเทศกาลงพฒนา” วาทกประเทศตางกเออมระอาตอผลกระทบของการพฒนาประเทศทพวกเขาประสบอยในขณะน เนองจากปญหาอาชญากรรมสวนใหญเกดจากผมถนทพกอาศยอยในแหลงชมชนแออด เชน ในสหรฐอเมรกาบรรดาอาชญากรรมทงหลายในอดต ลก วง ชง ปลน ฆา ขมขน ทารายรางกาย รวมทงเหยอของเขาพวกตางกพกอาศยอยในแหลงชมชนแออด และแมแตสถานทเกดเหตเชนกน นอกจากนผลการศกษาวจยของบรรดาประเทศทกาลงพฒนาทงหลายกมลกษณะเชนเดยวกน กลาวคอทกรงมะนลา พบอตราการกระทาผดของเดกและเยาวชนและอาชญากรรมมความสมพนธกบถนทพกอาศยทเปนแหลงชมชนแออดสง โดยเฉพาะความผดเกยวกบชวตรางกาย รายงานประจาป 1969 ของรฐบาลมาเลเซยไดกลาวถงอตราการเพมของอาชญากรรมและเดกเยาวชนกระทาผดและปญหาสงคมอน ๆ วาพบมากในยานชมชนแออด เชนเดยวกบทเกดขนตามเมองใหญ ๆ ของประเทศอนเดย เปร และเมกซโก

53

แหลงชมชนแออดมความเกยวของสมพนธอยางมากตอการกาวเขาส “ความเปนอาชญากร” ของเดกและเยาวชนทอพยพยายถนเขาไปพกอาศยอยในอาณาบรเวณดงกลาว มงานวจยยนยนชดเจนวาเพอนบานในแหลงชมชนแออดเปนตวการสาคญทชกจงใหเดกและเยาวชนกระทาผดมใชครอบครวของเดก นอกจากนแหลงดงกลาวยงเปนทรบซอ - ขายของโจร แหลงหลอหลอมทศนคตเชงลบตอเจาหนาทตารวจและเจาหนาทอน ๆ ของรฐ แหลงซองสมแกงอาชญากรอกดวย โดยสรปแลวประเทศทกาลงพฒนานนแหลงชมชนแออดเปนทเกดของอาชญากรรมทกอโดยคนในชนชนตาในทานองเดยวกบทอาชญากรรมคอเชตขาวเกดขนทามกลางชนชนสง นกการเมอง เจาหนาทของรฐ นกธรกจ และนกกฎหมาย

ตารางท 3 งานวจยทศกษาปจจยตาง ๆ ในการกระทาความผด

ปจจยในการกระทาความผด งานวจยทเกยวของ

อาย ระดบการศกษา

สถานภาพการสมรส

รายได การคบเพอน

ชมชนทพกอาศย

1. ร.ต.ต.วระชย กรานคาย 2. พมพรตน จงเจษฏากล 3. โชต ไทยยง 4. พศาล มขแจง 5. สภาพ ทองรตน 6. นวลจนทร ทศนชยกล 7. นยวฒน ผะเดมชต 8. สาวตร ไพฑรย 9. ร.ต.ท.คมวชช พฒนรฐ 10. ประหยด พวงจาปา 11. สฑาทพย จนทรวศรต 12. อจฉรา ทองตน 13. อษา คงสาย 14. สรนทร ชาวศรทอง 15. ร.ต.ท.ชยพร บญเจรญ 16. เกษวรางค จณะเสน 17. ธระชย เจษฏารกษ 18. นาตยา บวลอย 19. พ.ต.ท.ฉลอง สขจนทร 20. วรศรา ศรสทธเดชา 21. ปานดวงใจ ไกรสงข

54

กรอบแนวคดในการศกษา

ลกษณะสวนบคคล - เพศ - อาย - อาชพ - ภมลาเนา - สถานภาพสมรส - ลกษณะครอบครว/ การเลยงดอบรม - ฐานะ/ รายได - ระดบการศกษา - ตาแหนงหนาทการงาน - ลกษณะครอบครว - การอาศยอยกบใครกอนกระทาผด - การเลยงดอบรม - ประวตการกระทาความผด

ลกษณะทางสงคม - ลกษณะสภาพแวดลอมในการทางาน - สภาพแวดลอมในครอบครว - ชมชนสงแวดลอมบรเวณทอาศย - เพอนทคบหาสมาคม - สภาพปญหาทางดานเศรษฐกจ

ลกษณะทางจตวทยา - อารมณความรสก - สงชกจงใหกระทาความผด - ความเกรงกลวตอกฎหมาย - ทศนคตตอการกระทาความผด - สภาพปญหาทางสขภาพ