บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ผศกษาไดศกษาเอกสารและการศกษาทเกยวของดงตอไปน 1. ความหมายของความขดแยง 2. แนวคดเกยวกบความขดแยง 3. สาเหตของความขดแยง 4. ผลกระทบของความขดแยง 5. ประเภทของความขดแยง 6. กระบวนการของความขดแยง 7. พฤตกรรมของบคคลเมอเผชญความขดแยง 8. แนวทางการจดความขดแยง 9. อ านาจหนาทของเทศบาลต าบลทเกยวของกบการจดการศกษา 10. งานวจยทเกยวของ

ความหมายของความขดแยง (Conflict) โดยทวไปการพจารณาความขดแยงจะมงเนนไปทการรบรของบคคล เพราะถาไมมฝายหนงฝายใดหรอบคคลหนงบคคลใดตระหนกถงความขดแยง ความขดแยงกยงไมเกดขน ชวตของเราความขดแยงสามารถเกดขนไดอยางงายดาย เชนความเหนไมสอดคลองกนระหวางเพอนใน การเลอกอาหาร หรอการเลอกสถานททองเทยว ความขดแยงเกดขนไดเมอบคคล 2 คนมองเหนความไมเทาเทยมกนของเปาหมายทตนตองการและเมอมทรพยากรอยอยางจ ากด ท าใหเกด การขดขวางอกฝายตอการบรรลเปาหมายหรอไดรบทรพยากรทมจ ากดนน (Carrell, Jennings & Heavrin อางใน ชยเสฏฐ พรหมศร, 2550, หนา 8) นอกจากนยงมนกวชาการทางดานความขดแยงและพฤตกรรมองคกรไดนยามความขดแยงไวอยางหลากหลาย ดงตอไปน

ชยเสฏฐ พรหมศร (2550, หนา 11) ไดนยามวา ความขดแยงเกดขนเมอบคคลหรกลมไมไดรบสงทตนตองการ จงพยายามขดขวางไมใหอกฝายหนงบรรลเปาหมายทตองการได

เสรมศกด วศาลาภรณ (2540, หนา 292) กลาววา ความขดแยงของบคคลเกดจากทบคคลตองตดสนใจอยางใดอยางหนงโดยทการเลอกนนอาจเตมใจเลอกหรอจ าใจเลอก ความขดแยงระหวางบคคลเปนสถานการณทการกระท าของฝายหนงไปขดขวาง หรอสกดกนการกระท าของ

6

อกฝายหนงในการทจะบรรลเปาหมายของเขา หรอการทบคคลทมความแตกตางกนในคานยม ความสนใจ แนวคด โดยทความแตกตางนเปนสงทไมสอดคลองกนหรอไปดวยกนไมได กรนเบรก และ บารอน (อางใน ชยเสฏฐ พรหมศร, 2550, หนา 9) ไดนยามความขดแยงวาหมายถง กระบวนการทเกดขนเมอบคคลหรอกลมรบรวาบคคลอนหรอกลมอนไดปฏบตอยางใดอยางหนงซงจะสงผลเสยในทางลบ หรอสรางความไมเทาเทยมกนใหเกดขนตอความตองการหรอผลประโยชนของตน เชอรเมอรฮอรน ฮนต และ ออสบอรน (อางใน ชยเสฏฐ พรหมศร, 2550, หนา 9) กลาววา ความขดแยงเกดขนเมอความเหนของฝายหนงฝายใดหรอทงสองฝายไมตรงกน หรออารมณฝายหนงฝายใดทเปนปรปกษตอกน ท าใหเกดความไมลงรอยกนระหวางบคคลหรอกลม

พรตต และโรบน (อางใน ชยเสฏฐ พรหมศร, 2550, หนา 9) ไดนยามความขดแยงวา คอความไมลงรอยหรอความตรงกนขามอยางรนแรง อนสบเนองมาจากผลประโยชน หรอความเชอทวาความปรารถนาในปจจบนของแตละฝายไมสามารถบรรลไดพรอมกน นลสน และ ควก (อางใน สมมา รธนธย, 2553, หนา 172) กลาววา ความขดแยง เปนสถานการณทมความไมเทาเทยมกนของเปาหมาย ทศนคต อารมณ หรอพฤตกรรมทน าไปส ความไมลงรอยกน กอรดอน (Gordon, 2002: 298 อางใน สมมา รธนธย, 2553, หนา 166) กลาวถงความขดแยงวาเปนเรองของความไมลงรอยกน ตรงกนขามกนหรอการตอสระหวาง 2 ฝายขนไป ซงเกดจากความไมเทาเทยมกนทางอทธผล และความแตกตางทางอ านาจของแตละฝาย

ฮอกเกอร และ วลมอต (อางใน สมมา รธนธย, 2553, หนา 172) กลาววา ความขดแยงเปนผลสบเนองมาจากการมปฏสมพนธของบคคลทพงพาอาศยกนตงแต 2 ฝายซงมองเหนเปาหมายไมเทาเทยมกนและขดขวางอกฝายไมใหบรรลเปาหมายเหลานน

รอบบนส (Robbins, 2005, 411 อางใน ยงยทธ เกษสาคร, 2552, หนา 264) อธบายวา ความขดแยง หมายถง สถานการณทบคคลหรอกลมบคคลตางๆ ไมสามารถตกลงหรอเหนพองตองกนไดในเรองใดเรองหนง ซงมกจะมสาเหตมาจากความจ ากดของอ านาจ ทรพยากร สถานภาพทางสงคม และความแตกตางทางคานยม

โดยสรปความขดแยง หมายถง การทบคคล หรอกลมบคคลซงปฏบตงานรวมกนภายในองคการมความคดเหนไมสอดคลองกน ไมยอมรบกนทงในดานความคดเหนคานยม ความเชอ ทศนคต เปาหมาย วธการท างานการรบรและผลประโยชนความตองการทไมตรงกน

7

แนวคดเกยวกบความขดแยง (Transitions in conflict thought) มผเสนอแนวความคดเกยวกบความขดแยงไวหลายคน เชน เสรมศกด วศาลาภรณ (2540, หนา 13) ไดกลาวถงแนวคดไว 2 แนว ดงน

ตาราง 1 แนวคดเกยวกบความขดแยง

แนวคดเดม แนวคดปจจบน 1. ความขดแยงควรถกก าจดใหหมดไปจาก องคการ ความขดแยงท าใหองคการแตกแยก และปองกนไมใหการท างานมประสทธภาพ 2. ในองคการทดทสดจะไมมความขดแยง 3. สามารถหลกเลยงความขดแยงได 4. ความขดแยงเปนผลมาจากความผดพลาด ของการบรหาร 5. ความขดแยงเปนของเลว เพราะน าไปส ความเครยด ความเปนศตรกนระหวางบคคล และท าใหโครงการลมเหลว 6. โดยการสรางบรรยากาศใหเหมาะสมแลวผบรหารสามารถควบคมและปรบพฤตกรรม ของผใตบงคบบญชาได รวมทงการแสดง ความกาวราว การแขงขนและความขดแยง

1. ความขดแยงอาจสงเสรมการปฏบตงาน ในองคการ ควรจะบรหารความขดแยงใหเกด ผลดทสด ความขดแยงอาจมประโยชนหรอ อาจมโทษขนอยกบวธการบรหารความขดแยง 2. ในองคการทดทสดจะมความขดแยงใน ระดบทเหมาะสม ซงจะชวยกระตนและจงใจ ใหคนปฏบตงานอยางมประสทธภาพ 3. ความขดแยงเปนสวนหนงของชวต ในองคการ 4. ความขดแยงเปนผลมาจากความแตกตาง ของรางวลทไดรบ เปาหมายและคานยม ในองคการ ความขดแยงอาจเกดจาก ความกาวราวตามธรรมชาตของบคคล 5. ความขดแยงเปนของด เพราะจะชวย กระตนใหคนพยายามหาทางแกปญหา 6. มปจจยหลายอยางทจะสงผลตอการท างาน ของคน ปจจยเหลานผบรหารไมสามารถ ควบคมได เชน ปจจยทางดานพนธกรรม และปจจยทางดานจตวทยา ผบรหารจ าเปน จะตองเรยนรวาจะอยกบความขดแยงอยางไร

ทมา : เสรมศกด วศาลาภรณ (2540, หนา 13)

8

วนชย มชาต (2548, หนา 160-161) ไดกลาววา นกวชาการไดพยายามรวบรวมแนวคดเกยวกบความขดแยง คอ 1. ทศนะความขดแยงแบบดงเดม (The traditional view) โดยมองวาความขดแยงเปนสงไมด มองความขดแยงในทางลบ และใชค าวาความขดแยง

ในลกษณะรนแรงการท าลาย และไมมเหตผล เปนสงทตองหลกเลยง จะสงผลใหองคการไมสามารถปฏบตหนาทขององคการไดและจะสกดกนการบรรลวตถประสงคขององคการ ความขดแยงมกเกดจากการตดตอสอสารทไมดการขาดความเปดเผยและจรงใจระหวางกนของสมาชก และเกดจากสภาพทผบรหารไมสามารถสรางและกระตนใหเกดความรวมมอรวมใจกนได ดงนนตามแนวความคดนจะใหความสนใจผทกอใหเกดความขดแยงและพยายามหลกเลยงความขดแยงและหาทางแกไขปญหาความขดแยงทเกดขน

2. แนวความคดมนษยสมพนธ (Human Relations View) แนวความคดนเชอวาความขดแยงเปนธรรมชาตหรอเปนปรกตทเกดขนเสมอทงใน

องคการและในกลม ความขดแยงจะมอยเสมอและไมอาจขจดออกไป ดงนนเราจงตองยอมรบสภาพความขดแยงทเกดขน แนวความคดนจงพยายามหาขอดและใชประโยชนจากความขดแยง ซงพบวาหลายๆครงความขดแยงกอใหเกดผลดตอผลผลตของกลม ดงนนความคดนจงพยายาม ทจะจดการกบความขดแยงทเกดขน

3. แนวความคดดานปฏสมพนธ (Interactionist View ) เปนแนวคดในยคปจจบนซงจะกระตนและสนบสนนใหเกดความขดแยงในระดบทเหมาะสม โดยมพนฐานความเชอวา ความสงบและความเชอไปในทศทางเดยวกนของกลมจะท าใหกลมเกดการหยดนง เฉอยชา ไมสามารถปรบตวใหทนกบความเปลยนแปลงและขาดความรเรมสรางสรรคซงจะมผลตอผลผลตของกลมโยเฉพาะการทกลมจะตองท างานภายใตสภาพแวดลอมในยคปจจบนทมการแปลนแปลงอยางรวดเรวการทจะใหกลมตนตวอยเสมอจงเปนสงจ าเปนแนวคดนจงสนบสนนและกระตนใหมความขดแยงโดยใหผน าพยายามรกษาสภาพการมความขดแยงอยในระดบทสามารถควบคมไดเสมอ (ขดแยงกนบางตลอดเวลา) เพอกระตนใหกลมหรอองการตนตวและมพลงการคดสรางสรรค แนวความคดนจะมองความขดแยงเปนสงทมประโยชนหากสามารถควบคมได ดงนนแนวความคดนความขดแยงจงดเปนค ากลางๆวาดหรอเลว ขนอยกบวาเราจะสามารถจดการกบความขดแยงไดถกตองหรอไมเทานน สรปไดวา จากแนวความคดทแตกตางกนแตละแนวความคดจะมพนฐานความเชอและ การกระท าทสนองตอความขดแยงทแตกตางกน เมอความขดแยงเกดขน พฤตกรรมของแตละคน ในองคการ จะแสดงออกแตกตางกนไป ขนอยกบมมมองในการมองความขดแยง เชน ผทม

9

ความคดแบบดงเดม กจะพยายามหลกเลยงและกลบเกลอนความขดแยงวาไมไดเกดขน ในขณะ ทแนวความคดสมยปจจบนเหนวาเปนเรองทเกดขนตามธรรมชาตไมสามารถหลกเลยงไดในทกองคการ และไมจ าเปนวาความขดแยงตองเปนสงทไมดเสมอไป ความขดแยงบางอยางเปนความขดแยงทมศกยภาพเปนผลบวกชวยกระตนใหเกดผลงานได องคการทกาวหนาควรกระตนใหมความขดแยงในระดบหนงเพอกระตนใหมการแขงขน การสรางผลงานอนจะท าใหผลงานขององคการด สงผลตอการเสรมสรางผลการด าเนนงานภายในองคการใหดขน

สาเหตของความขดแยง ความขดแยง เกดจากสาเหตหลายประการ ไมวาจะเปนความขดแยงอยางรนแรงหรอเลกๆ

นอยๆกตาม นกวชาการตางๆ ใหทศนะสาเหตของความขดแยง ดงน นพพงษ บญจตราดลย (2542, 12) กลาววา ความขดแยงมสาเหตมาจาก

1. ความคดเหนแตกตางกน 2. การรบรทแตกตางกน 3. คานยม รสนยม แตกตางกน 4. อคตทมตอกน 5. ผลประโยชนทขดกน 6. อดมการณความเชอถอแตกตางกน 7. ใชอ านาจบารม อ านาจในต าแหนง ไมถกตอง ใชบทบาทผด 8. มอบหมายงานไมชดเจนหรอถกตอง 9. การสอสารไมดหรอขาดไป Pneuman and Bruehl (อางใน เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540, หนา 45 -48) ไดแบงสาเหต

ของความขดแยงออกเปน 3 กลม ดงน 1. องคประกอบดานบคคล เปนสาเหตของความขดแยงทเกดจากบคคลหรอกลมบคคล 2. ประเดนปญหาของการปฏสมพนธเปนสาเหตหนงของความขดแยงทเกดจาก

กระบวนการ สอสารระหวางบคคลหรอกลมบคคล 3. สภาพองคการเปนสาเหตของความขดแยงทเปนผลของการใชคนหรอใชทรพยากร

เพอการบรรลเปาหมาย รายละเอยดของสาเหตของความขดแยงดงกลาวมดงตอไปน 1. องคประกอบดานบคคล แบงออกเปน 4 สวนใหญๆ คอ 1.1 ภมหลง เชน ความแตกตางทางวฒนธรรม การศกษา คานยม ความเชอและ

ประสบการณ เปนตน

10

1.2 แบบฉบบ (Style) โดยมนษยแตละคนตางกมการกระท า พฤตกรรม และการแสดงออกทเปนแบบฉบบของตนเอง

1.3 การรบร เชน การรบรทบดเบอนจากสภาพจรงหรอขอเทจจรงและการรบรทแตกตางกนโดยบคคลทอยในเหตการณเดยวกน เหนเหตการณเดยวกน มขอมลเหมอนกนอาจตความหมายของสงทเหนหรอขอมลทมอยแตกตางกนได

1.4 ความรสก คนเรามความรสกทแตกตางกน อาจเรมจากโมโหนดหนอยไปจนถงเดอดดานหรอจากความวตกกงวล ไปจนถงความหวาดกลว ความรสกของบคคล สงผลตอความรสกไววางใจ หรอศรทธาในคนอน และจะสงผลตอไปยงทศนคต และพฤตกรรมของบคคล 2. ประเดนปญหาของการปฏสมพนธทเปนสาเหตของความขดแยงคอการสอสาร(Communication) ซงประกอบไปดวยสวนส าคญ 3 สวน คอผสงขาวสาร เชน สงขาวสารทไมสมบรณหรอไมเพยงพอคลมเครอ หรอไมชดเจนไมเขาใจความหมายของขาวสาร ทจะสงอยางไมถกตองสอทใชสงขาวสาร เชน การบดเบอนโดยไมไดตงใจของผสงขาวสาร ซงอาจเกดจากถอยค าหรอทาทางทใชหรอการท า จนชน สอประกอบดวยขอมลเกนความจ าเปนมสงรบกวนระหวางผสงและผรบขาวสาร ท าใหขอเทจจรงบดเบอนไป อาจเกดจากมเสยงดงการเหนไมชด หรอการใหขอมลตองผานหลายคน หรอหลายโตะ จงจะถงผรบขาวสารผรบขาวสาร เชน ความสามารถของผรบขาวสารทจะแปลความหมายของขอมลจากสอเปนความคด เปนตนวาผรบขาวสารไมเขาใจภาษาทใชในการสอสาร ความเขาใจไมตรงกนระหวางผรบขาวสารกบผสงขาวสาร 3. สภาพองคการ เชน

3.1 การมทรพยากรทจ ากด ทรพยากรในองคการ ไดแก คน เงน วสด ทกษะเวลา เปนตน เมอบคคลมความตองการทรพยากรมากกวาจ านวนทรพยากรทมอยจงตองแขงขนกนเพอจะไดทรพยากรทตองการ

3.2 ความคลมเครอ ไดแก ความคลมเครอในโครงสราง ซงท าใหยากทจะเขาใจวาสายบงคบบญชาเปนอยางไร ใครท าหนาทอะไร ความคลมเครอในบทบาท ท าใหไมเขาใจวาใครตองรบผดชอบอะไร ผลทเกดขนท าใหงานบางอยางมคนรบผดชอบหลายคนแตงานบางอยางไมมใครรบผดชอบเลย

3.3 กฎเกณฑทเขมงวดเปนสงทตรงกนขาม กบความคลมเครอท าใหบคคลอดอด และท าใหเหนวาผบรหารใชอ านาจเกนความจ าเปน เชน ค าสงใหขาราชการมาท างานกอน 08.00 น.

3.4 การแขงขน ทกๆ องคการมโครงสรางทกอใหเกดการแขงขน เพอจะไดรบทรพยากรทมอยจ ากด

11

3.5 การมขอยกเวน การทบคคลบางคนไดรบการยกเวนไมตองปฏบตตามบทบาทหรอปฏบตไมถงมาตรฐานทก าหนด

สรปไดวา สาเหตของความขดแยงเกดจากตวบคคลเชนความกลว ความเชอทศนคตฯลฯ กลมบคคลเชนความแตกตางดานความคด การรบร สภาพองคการการใชอ านาจ ความไมเปนธรรม การจดสรรทรพยากร การแขงขน และดานการสอสาร ผลกระทบของความขดแยง

ผลดของความขดแยง พรนพ พกกะพนธ (2542, หนา 155 - 156) ไดกลาวถงผลดของความขดแยงวาอาจม

ดงตอไปน 1. อาจเกดความสามารถและไหวพรบของบคคล โดยบคคลจะมการปรบปรงเปลยนแปลง

เมอเผชญกบความขดแยงมากกวาการปฏบตหนาทในภาวะปกต 2. ชวยบ าบดความตองการทางจตวทยาของบคคล ความตองการทางจตวทยาทสามารถ

ใชความขดแยงเขาชวย ไดแก ความตองการแสดงออกซงความกาวราวรกรานและไดรบการกระตนจากสภาวะแวดลอม แทนทจะโตตอบโดยการใชก าลงกบผอน บคคลทมความกาวราว รกราน อาจมความพงพอใจในการไดโตแยงในเรองกระบวนการท างาน

3. กอใหเกดการปรบปรงเปลยนแปลง เชน เมอมการเรยกรองทจะใหโอกาสแกสตรในการบรหารความขดแยงเรมเกดขน ผลคอมการพยายามใหโอกาสแกกลมสตรในการเขาท างานหลกๆ ของกจการ ความขดแยงแตเดมจะคอยๆ ลดลง

4. เกดการเรยนรวธการแกไขและปองกนความขดแยงขององคการ 5. ชวยสรางความตนเตนใหเกดแกผปฏบตงาน ผปฏบตงานจ านวนมากมความรสกเบอ

หนายตอความจ าเจ ในการปฏบตงาน การมความขดแยงเกดขนในองคการ จะท าใหพนกงานเกดความมชวตชวา

6. ใหขอมลเกยวกบแหลงปญหาในองคการ ท าใหมการแกไขปรบปรง 7. อาจมการทบทวนความสามคคภายหลงทความขดแยงสนสดลง เปรยบเสมอนการววาท

ของคนสองคนอาจสนสดลงดวยการเลกแลวตอกน และกลายเปนมตรทดตอกน ผลเสยของความขดแยง พรนพ พกกะพนธ (2542, หนา 156 - 157) ไดกลาววาความขดแยงมผลเสยและเปน

อนตรายทงแกตวบคคลและองคการ ซงอาจจะแบงได 5 ประการ คอ

12

1. ท าใหบคคลเหนแกประโยชนของตนเองมากกวาผลประโยชนขององคการเปนสวนรวม พนกงานหรอหนวยงานอาจตองการคาจางเงนเดอนเพมโดยไมค านงถงองคการหรอลกคา เมอไมไดรบในสงทตองการ พนกงานจะเกดความขดแยง และปฏบตหนาทอยางไมเตมใจ ท าใหผลไดขององคการลดลง

2. อาจเปนผลเสยตออารมณ สขภาพ รางกายและสขภาพจตของผทเกยวของ 3. เสยเวลา เสยคาใชจายและเกดความสนเปลองขน การเกดความขดแยงท าใหบคคล

ท างานชาลง เสยแรงงานไปในเรองทไมเปนเรอง 4. เกดผลเสยดานอารมณและการเงน ความขดแยงทท าใหเกดการท าลายจะท าใหกจการ

ตองเสยคาใชจายเมอเกดการท าลายสงของ แมเกดจากพนกงานเพยงไมกคน 5. มการบดเบอนความจรง บคคลอาจบดเบอนขอเทจจรงในการน าเสนอ เพอจะไดเปนฝาย

ไดเปรยบในสถานการณนนๆ

ตาราง 2 สรปผลในทางสรางสรรคและผลในทางท าลายของการขดแยง ผลในทางสรางสรรค ผลในทางท าลาย

- กระตนความตนตวและสนใจ - เพมความสามคคของกลม - เพมแรงจงใจตองาน - ดงดดใหความสนใจตอปญหา - ชวยลดขอปญหาทรนแรง

ผลในทางสรางสรรค - ใชทดสอบและปรบอ านาจท

แตกตางกน

- สบสน กดดน และกาวราว - ถกบงคบจตใจใหยอมตามกลม - พลงอ านาจออกนอกทศทาง - ขดขวางกจกรรมมใหด าเนนไปได - ปฏเสธไมใหความรวมมอ

ผลในทางท าลาย - ลดการตดตอสอสาร ไมพดจากน - เกดความเขาใจผด - เกดการขยายตวของขอขดแยง

และบานปลาย ทมา : ธงชย สนตวงษ (2535, หนา 295) ดงนน ความขดแยง จงมทงผลบวก และผลลบ ผลลบเปนอนตรายทงแกตวบคคลและ

องคการอาจเปนผลเสยตออารมณ สขภาพ รางกาย และสขภาพจตของผทเกยวของ ท าใหเสยเวลาเสยคาใชจายและเกดความสนเปลอง เสยแรงงาน บคคลขาดการยอมรบซงกนและกนขาดความไววางใจ ไมเคารพซงกนและกน ขาดความรวมมอ ขาดความคดรเรม การสอสารระหวางบคคลถก

13

บดเบอนท าใหประสทธภาพการท างานบคคลลดลง ท าลายความสมานฉนทและความกลมเกลยวในการท างานของกลม เปนอปสรรคตอกระบวนการตดสนใจ ท าใหตองตดสนใจดวยความเสยงท าใหคนไมพอใจทจะท างาน เกดการเฉอยงาน ท าใหสญเสยก าลงคน เมอบคคลไมสามารถทจะทนอยกจะหนไปจากองคการนน ถาหากแกปญหาไมดแลวความขดแยงอยางหนงจะน าไปสความขดแยงอนๆ อก ผลบวกกจะหกลางผลดานลบ เนองจากความขดแยงมใชเปนสงดทงหมด หรอเสยทงหมด ความขดแยงมทงประโยชนและโทษ ทงนขนอยกบประเภทของความขดแยงและระดบของความขดแยง ประเภทของความขดแยง

Hellrigel D. Solcum (อางใน ธ ารงศกด คงคาสวสด, 2547, หนา 155 - 156) ไดแบงประเภทของความขดแยงออกเปน 4 รปแบบ คอ

1. ความขดแยงภายในบคคล คอการทบคคลจะเกดความขดแยงในตวเองขนเมอตองตดสนใจเลอกกระท าอยางใดอยางหนงจากสงทตองการหลายๆ อยางในเวลาเดยวกน

2. ความขดแยงระหวางบคคล คอสภาพการณทบคคลทงสองฝายมความเหนหรอความเชอ ไมตรงกน และยงไมสามารถหาขอยตทสอดคลองกนได ซงสามารถแบงออกไดเปน2 ประเภท คอ ความขดแยงประเภทได- เสย (Zero Sum Conflict) นนคอถาฝายหนงไดมากเทาใด อกฝายหนงกจะเสยมากเทานน หรอพดไดวาผลรวมของทงฝายมคาเปนศนยซงจะเปนความขดแยงทจะแขงขนเอาแพชนะกนอยางแทจรง และความขดแยงทตางฝายตางได (Non Zero Sum Conflict หรอ Mixed Motive Situation) เปนความขดแยงทตางฝายตางไดในลกษณะตอรอง มตวกระตน ทงการรวมมอและการแขงขนเขาไปเกยวของโดยคขดแยงพยายามเอาประโยชนใหมากทสด

3. ความขดแยงระหวางกลม คอ ความขดแยงทเกดขนระหวางสมาชกของกลมในองคการ 4. ความขดแยงระหวางองคการ เปนความไมสอดคลองกนระหวางหนวยงานทมภารกจ

เกยวของสมพนธกน แตเปาหมาย นโยบาย วธการ และผลประโยชนไมสอดคลองกน ซงสอดคลองกบ เสนาะ ตเยาว (2544, หนา 300) ไดแบงประเภทของความขดแยงออกเปน 4 ประเภทเชนกนคอ ความขดแยงกบตวเอง ความขดแยงระหวางบคคล ความขดแยงระหวางกลม และความขดแยงในองคการ จากทกลาวมาจะเหนวา ประเภทของความขดแยงมทงหมด 7 รปแบบ คอ

1. ความขดแยงภายในบคคล หรอ ความขดแยงกบตวเอง 2. ความขดแยงระหวางบคคล 3. ความขดแยงภายในกลม 4. ความขดแยงระหวางกลม

14

5. ความขดแยงระหวางบคคลและกลม 6. ความขดแยงในองคการ 7. ความขดแยงระหวางองคการ ประเภทของความขดแยงโดยสรปจงมทงความขดแยงในตวบคคล ระหวางบคคล กลม

บคคล ลวนเกยวกบบคคลทงสน การทคนท างานรวมกนจะเกดความขดแยง จะมากหรอนอยอยทการรบรและการจดการความขดแยง

กระบวนการของความขดแยง Filley (อางใน เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540, หนา 90 - 93) ไดแบงกระบวนการของความ

ขดแยงออกเปน 6 ขนตอนดงน ขนท 1 สภาพการณกอนเกดความขดแยง เปนสภาพการณทจะน าไปสความขดแยง มคณลกษณะของความสมพนธทางสงคม

ทท าใหเกดความขดแยง หรอพฤตกรรมทน าไปสความขดแยง 9 ประการดงตอไปน 1.1 ความคลมเครอของขอบเขตของอ านาจ ความขดแยงจะเกดขนเมอแตละฝายไมทราบวา

ตนเองมอ านาจอะไรบาง เมอทงสองฝายมความรบผดชอบทไมชดเจนหรอ มความรบผดชอบ ทคาบเกยวกน ศกยภาพทจะเกดความขดแยงยอมเพมขน

1.2 ความขดแยงของผลประโยชน ความขดแยงเกดขนเมอแตละฝายมผลประโยชนทขดกน เชน การแขงขนทเมอฝายหนงไดทรพยากรทมอยอยางจ ากด การแขงขนเขาสต าแหนงทนอยกวาจ านวนคนทตองการ หรอการแขงขนทเมอฝายหนงไดจะท าใหฝายหนงไมได

1.3 อปสรรคในการสอความหมาย ความขดแยงจะเกดขนเมอ การสอความหมายมอปสรรคอปสรรคในทนหมายถงสงทแยกแตละฝายออกจากกนอาจโดยมเครองกดขวางหรอเวลา เชน ท างานคนละตกหรอสอนรอบปกตกบสอนรอบค า อปสรรคเหลานจะท าใหแตละฝายมความสนใจทแตกตางกนหรออาจเกดการเขาใจผดไดงาย ซงจะน าไปสความขดแยงในทสด

1.4 การทตองพงอกฝายหนง ความขดแยงจะเกดขนเมอฝายหนงตองพงอกฝายหนง การทฝายหนงจะท างานไดกตองใหอกฝายหนงชวย หรออกฝายหนงจะตองจดสรรทรพยากรให ลกษณะเชนนจะท าใหโอกาสทจะเกดความขดแยงกมมากขน

1.5 ความแตกตางกนในองคการ ความขดแยงจะเกดมากขน เมอองคการถกแบง ใหมความแตกตางกนมากขน ความแตกตางในทนอาจเปนล าดบขนของการบงคบบญชา หรอการแบงคนออกเปนกลมยอยๆ ตามความเชยวชาญเฉพาะอยาง เชน ถาล าดบชนของการบงคบบญชา มมากกจะท าใหเกดความยากล าบากในการสอความหมาย ศกยภาพของการเกดความขดแยง กจะมมากขน

15

1.6 ฝายตางๆ ตองตดสนใจรวมกน ในการทฝายตางๆ ตองรวมกนตดสนใจรวมกนนน แตละฝายกจะนกถงผลประโยชนของหนวยงานใหญ และของหนวยงานยอยของตนจงท าให มความลงเลในการตดสนใจ หรอตดสนใจโดยนกถงหนวยงานยอยของตนเองเปนประการส าคญ จงท าใหเกดความขดแยงขน

1.7 ความตองการความเปนเอกฉนท ความขดแยงจะเกดขนเมอจะตองใหทกฝายเหนพองกนเปนเอกฉนท เปนการยากทจะใหทกมตเปนมตเอกฉนท วธการเลยงความขดแยงกอาจโดยอาศยเสยงขางมาก

1.8 ความเครงครดของกฎทจะตองปฏบต ความขดแยงจะเกดขนถาบงคบใหปฏบตตามกฎอยางเขมงวด กฎทเขมงวดจะท าใหคนทงหลายตองปฏบตคลายๆ กน การตดสนใจกเปนไป ตามกฎเกณฑทตงไว แตการตอตานความเขมงวดนจะน าไปสความขดแยง

1.9 ความขดแยงเดมทยงไมไดแกไข ความขดแยงจะเพมมากขนถามความขดแยงหลายๆ อยางสะสมไวโดยไมไดรบการแกไข

ขนท 2 ความขดแยงทรบรได การรบรสภาพการณจะน าไปสความขดแยงไดสองทาง ทางหนงรบรในเหตการณ

อยางถกตองหรอไมถกตอง เชน ขอบเขตความรบผดชอบทชดเจนกรบรวาคลมเครอแตละฝาย มความสนใจคลายกนกรบรวามความสนใจตางกน ทางทสอง เมอฝายหนงรบรสถานการณ วามลกษณะคกคาม และฝายตนมโอกาสมากทจะแพ ทงๆ ทไมไดพจารณาวาจะมวธการแกปญหาอยางอนทฝายตนไมจ าเปนตองแพ การรบรทงสองทางนจะน าไปสความขดแยงได

ขนท 3 ความขดแยงทรสกได ความรสกและทศนคตตอสภาพการณกอนการเกดความขดแยง ซงจะท าใหเกดความ

ขดแยงจรงๆ ขน ถาฝายหนงรสกวาถกคกคาม ถกใหราย กจะเกดความเครยดและกงวล หรอถาหากฝายหนงมความรสกไมไววางใจอกฝายหนง กพยายามทจะไมใหขอมลโดยเกรงวา อกฝายหนงจะบดเบอนขอมล หรอพยายามเอาประโยชนจากขอมลนน

ขนท 4 พฤตกรรมทปรากฏชด เปนพฤตกรรมทแสดงออกมาใหปรากฏชด เปนผลมาจากการรบรวามความขดแยง

หรอมความรสกวามความขดแยง ถาหากฝายหนงไปสกดกนไมใหอกฝายหนงบรรลวตถประสงคของเขากจะแสดงพฤตกรรมขดแยงออกมา อาจเปนการแขงขน การแพการชนะการกาวราว หรอการปองกนตนเอง ซงอาจเปนพฤตกรรมเฉพาะบคคลหรอพฤตกรรมของกลมกได

ขนท 5 การแกปญหาหรอการระงบความขดแยง เปนการท าใหพฤตกรรมของการขดแยงหายไปหรอลดลง อาจท าไดหลายอยาง เชนใหฝาย

หนงชนะอกฝายหนงแพ ใหฝายหนงชนะบางสวนและอกฝายหนงแพบางสวนหรอใหทกฝายชนะ

16

ขนท 6 ผลจากการแกปญหาขดแยง การแกปญหาขดแยงอยางหนงสงผลกระทบความสมพนธของทงสองฝายในอนาคต

และจะสงผลตอทศนะคตทมตอกน ถาหากการแกปญหาเปนแบบแพ-ชนะ ฝายทแพกตองพยายามทจะชนะบาง โดยอาจแสดงพฤตกรรมทไมใหความรวมมอ ไมไววางใจ บดเบอนการสอความหมาย สงเหลานจะน าไปสความขดแยงตอไปอก

Thomas (อางใน เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540, หนา 93- 94) แสดงใหเหนวาความขดแยง เปนกระบวนการทเกดขนเปนตอนๆ ในแตละตอนจะมเหตการณเกดขนตามล าดบดงน

1. ความขดแยงเกดจากความคบของใจ (Frustration) ของฝายหนงทเกดจากการทถกอกฝายหนงกระท า เชน ไมเหนดวย ไมชวยเหลอ ดถก เอาเปรยบ ใหราย ไมอนมต เปนตน

2. ผลของความคบของใจท าใหเกดมโนทศน (Conceptualization) เกยวกบความขดแยง คกรณพยายามจะเขาใจธรรมชาตของความขดแยง แตการรบรของบคคลเปนจตวสยและมกจะล าเอยง ดงนนจงจะหาหลกฐานหรอเหตผลมาประกอบวาการรบรของตนทมตอความขดแยงนนถกตอง คนทพบกบความขดแยงจะคดหาวธแกปญหาความขดแยงหรอเมอพบความขดแยง กจะพยายามหาทางออก

3. บคคลจะแสดงพฤตกรรม (Behavior) ออกมา อาจเปนการเอาชนะ การแขงขน การตอรอง การรวมมอ การหลกเลยง หรอการผอนปรนเขาหากน

4. ปฏกรยา (Reactions) ของอกฝายหนงทมตอพฤตกรรมทแสดงออกมานนอาจเพม หรอลดความขดแยงกได

5. ผลของความขดแยง (Outcome) ทเกดขนตามมา ถาหากทงสองฝายพอใจวธการจดการกบความขดแยงความขดแยงกอาจสนสดลง ฝายใดฝายหนงไมพอใจเกดความคบของใจ ผลของความขดแยงในตอนน จะท าใหเกดความขดแยงในตอนตอไป

สรปไดวา กระบวนการของความขดแยง เรมจากสภาพการณหรอพฤตกรรมทจะน าไปสความขดแยง เกดจากความคบของใจของฝายหนงทถกอกฝายหนงกระท า จากนนเปนความขดแยง ทรบรได รสกได ซงจะท าใหเกดความขดแยงจรงๆ ขน ถาฝายหนงรสกวาถกคกคาม ถกใหราย การไปสกดกนไมใหอกฝายหนงบรรลวตถประสงคของเขา เขากจะแสดงพฤตกรรมขดแยงออกมา อาจเปนการแขงขน การกาวราว หรอการปองกนตนเองซงอาจเปนพฤตกรรมเฉพาะบคคล หรอพฤตกรรมของกลมกได เมอบคคลเผชญกบความขดแยงกจะแสดงพฤตกรรมแกปญหา หรอการระงบความขดแยง อาจเปนการเอาชนะ การแขงขนการตอรอง การรวมมอ การหลกเลยง หรอการผอนปรนเขาหากน ซงผลจากการแกปญหาขดแยง ถาหากการแกปญหาเปนแบบแพ-ชนะ ฝายทแพกตองพยายามทจะชนะบาง

17

พฤตกรรมของบคคลเมอเผชญความขดแยง เมอบคคลพบกบความขดแยง บคคลจะแสดงพฤตกรรมออกมาโดยพฤตกรรมทแสดง

ออกมานนอาจตงใจหรอไมไดตงใจนนคอสามารถควบคมใหเกดพฤตกรรมนนๆ หรอปลอยใหพฤตกรรมนนเกดขนตามธรรมชาตของบคคลเจาของพฤตกรรม พฤตกรรมของบคคลโดยทวไป เมอพบกบความขดแยง มดงตอไปน

เสรมศกด วศาลาภรณ (2540, หนา 99) กลาววา โดยทวไปแลวเมอบคคลคาดหวงวาจะพบความขดแยง เขาจะตองตดสนใจเพอเลอกอยางหนงในสามอยางคอ

1. เลอก ก. หรอ เลอก ข. 2. พยายามประนประนอมระหวาง ก. กบ ข. 3. พยายามทจะหลกเลยงจากทงสองอยาง Pnueman and Bruehl (อางใน เสรมศกด วศาลาภรณ , 2540, หนา 101) อธบายวาเมอบคคลตองเผชญกบความขดแยงจะมอย 3 ทางเลอกคอ 1. การอยเฉย ๆ พฤตกรรมของบคคลทแสดงอาการของการอยเฉยๆ มอยหลายรปแบบ เชน

ไมสนใจวามความขดแยงเกดขน ปฏเสธวาหนวยงานของตนมความขดแยงไมยอมรบวาเปนหนาทของตนทจะตองไปแกปญหาความขดแยง เลอกสนใจความขดแยงเฉพาะสวนทตนเองไดประโยชน หรอเปนบคคลทถอคตวาความขดแยงทงหลายจะลดลงไปเองเมอเวลาผานเลยไป ซงความขดแยงบางอยางอาจลดลงแตอนตรายของการเผชญกบความขดแยงของการอยเฉยๆ กคอจะท าให ความขนเคองหรอความเปนปฏปกษระหวางกนเพมขน จนเปนการท าลายหรอสกดกน ไมใหองคการบรรลเปาหมายหรอยากแกการควบคม

2. การระงบความขดแยง บคคลจะเผชญกบความขดแยงในลกษณะใดนนขนอยกบวธการทเขามอง หากมองเปนความเลวราย เขากจะพยายามระงบ หากเขาเหนวาสถานการณนน เขาอาจจะแพ เขาจะพยายามพลกสถานการณใหชนะหรอใหแพนอยทสด หากเขาเหนวาสถานการณนนเขาอาจชนะเขากจะพยายามชนะใหมากทสด คนทมอ านาจกมกจะระงบ ความขดแยงโดยใชก าลงหรอขมข โดยแสดงพฤตกรรมในรปแบบตางๆ เชน การใชค าพดใหรายหรอโจมตฝายตรงขาม การใชอ านาจตดสนใหแพ-ชนะ การแบงแยกแลวเขาปกครอง การลดความส าคญของฝายตรงขามในทกวถทาง การปฏเสธหรอไมสนใจความคดเหนทแตกตาง

3. การบรหารความขดแยง ผบรหารอาจใชวธการดงนในการบรหารความขดแยง ก. รกษาระดบความสนใจ ข. เฝาสงเกตดสภาพการณของความขดแยง ค. ใชวธในการแกไขความขดแยงอยางเหมาะสม

18

Turner and Weed (อางใน เสรมศกด วศาลาภรณ, 2540, หนา 102 - 103) ไดจ าแนกการตอบสนองของบคคลเมอเกดความขดแยงออกเปน 3 กลม คอ 1. พวกหนหนาเขาส พวกนเมอเกดความขดแยงจะพยายามแกปญหา โดยพยายาม

ใหฝายตรงขามเหนดวยกบเขาแมจะเปนบางสวนกยงด จะมความเตมใจทจะเสยงโดยเปนคนแรก ทเขาไปแกปญหา พวกนจะแสดงพฤตกรรมออกมาใน 2 ลกษณะ ดงน

ก. ใจดสเสอ เปนพวกทแสดงอาการเปนมตร เหนอกเหนใจ หรอยอมรบวามความขดแยงเกดขนโดยเชอวาจะตองมความไววางใจเปนประการส าคญ กอนทจะด าเนนการแกปญหาใดๆ การแสดงอาการใจดสเสอเปนการทดสอบวาจะสหรอจะถอย

ข. เผชญหนา เปนพวกทคดวามบรรยากาศของความไววางใจมากพอทจะเปดเผย ความขดแยงได ดวยเหตทเขามอ านาจและมจดยนทมนคงพอ หรอเพราะเขาคดวาเหตการณนนเลวรายจนกระทงคดวาไมมอะไรจะเสยไปมากกวานอก หากตองเผชญหนากนในทงสองกรณนน มอตราการเสยงสง

2. พวกพรางตว พวกนจะแสดงพฤตกรรมออกมาใน 3 ลกษณะ ดงน ก. หวานอมขมกลน เปนพวกทกลนความรสกของตนไว ไมวาจะรกหรอเกลยดกตามจะไม

แสดงอะไรออกมาเกยวกบความขดแยงตอหนาคนอน แมวาความขดแยงนนจะท าใหตนเองเจบปวดและไมมความสข บางคนจะแสดงความรสกออกมาเฉพาะตอหนาทตนเองมความไววางใจ เปนอยางยงเทานน จะรสกวาฝายตรงขามเปนพวกยกตนขมทาน และเปนอนตรายเกนไป ทตนจะแสดงความรสกทแทจรงออกมา

ข. ท าอยางอนดกวา เปนพวกพรางตวทยากขนไปอกทคนอนจะรวามความขดแยง โดยพยายามหาเรองอนทสามารถตกลงกนไดกบฝายตรงขาม ไมพดถงสงทขดแยงพฤตกรรมประเภทนเปนปญหาแกทงบคคลและองคการเพราะท าใหเกดการแกไขความขดแยงทไมตรงจดหรอผดประเดน

ค. หลบดกวา เปนพวกพรางตวทยงยากมากขนไปอกทคนอนจะทราบวามความขดแยง โดยจะหนออกจากสถานการณขดแยงไปเลย ไมพดถง ไมเขาใกล หนไปท าเรองอนทตนเอง มความสขใจ เชน ครบางคนอาจขยนเขาหองสมด ไมชอบนงในหองพกครเหตผลทแทจรง กเพราะวามความขดแยงกบเพอนครทนงหองเดยวกน จงพรางตวโดยการเขาหองสมด หนความขดแยงโดยหนไปนงทอนทตนเองอาจมความสขใจบาง และผนนกอางเหตผลตางๆ นานา ในการเขาหองสมด ซงมกไมใชเหตผลทแทจรง

3. พวกหนวยจโจม พวกนจะมเหตผลในการเขาขางตนเอง แตอาจเปนเหตผลทฟงไมขน มความรสกอยางไรกแสดงออกมาหมด ถาโกรธกจะตรงเขาเลนงานสงของหรอคนทตนเอง

19

เชอวาท าใหตนเองโกรธ หรอจะตองหาแพะรบบาปใหได พวกนงายส าหรบคนอนทจะรวา พวกนโกรธหรอไมหรอมความรสกอยางไร จะแสดงพฤตกรรมออกมาใน 2 ลกษณะดงน

ก. ออกแนวหนา เปนพวกหนวยจโจมทเมอไมชอบใครหรอไมพอใจอะไรกแสดงออกมาอยางเปดเผยใหคนทงหลายไดรบร เชน ถาไมพอใจการกระท าของผบงคบบญชา กจะพด หรอตอวาผบงคบบญชาตอหนาเพอนฝงโดยไมเกรงวาผบงคบบญชาจะร เมอไมพอใจเพอน กจะตอวาทนท ไมพอใจใครกจะปดไวไมอย จะตองแสดงหรอพดออกมา พวกออกแนวหนาน เปนผลดแกผถกโจมต เพราะงายทจะทราบวาใครไมชอบตนบาง

ข. โจมตขางหลง เปนพวกหนวยจโจมทเลนงานหรอโจมตฝายตรงขามลบหลงเชน ใหราย บดเบอน นนทา ออกใบปลว ผถกโจมตยากททราบวาใครเปนผวจารณตน และขอบกพรอง ทถกวจารณคออะไรนนคอเมอบคคลเผชญกบความขดแยง จะแสดงพฤตกรรมออกมาไดหลายแบบ โดยอาจอยเฉย ๆ ไมสนใจวามความขดแยงเกดขน เลอกสนใจความขดแยงเฉพาะสวนทตนเอง ไดประโยชนหรอหากเขามองวาเปนความเลวราย เขากจะพยายามระงบ หากเขาเหนวาสถานการณนนเขาอาจจะแพ เขาจะพยายามพลกสถานการณใหชนะ หรอใหแพนอยทสดหากเขาเหนวาสถานการณนนเขาอาจชนะเขากจะพยายามชนะใหมากทสด หรอแสดงพฤตกรรมหนหนาเขาส โดยเปนคนแรกทเขาไปแกปญหา แสดงอาการเปนมตร เหนอกเหนใจหรอยอมรบวามความขดแยงเกดขน หรออาจเปนพวกพรางตว โดยการกลนความรสกของตนไวหรอท าอยางอนดกวา โดยพยายามหาเรองอนทสามารถตกลงกนไดกบฝายตรงขาม สรปไดวา พฤตกรรมของบคคลเมอเผชญความขดแยงจะรบรและแสดงออกตางกน บางคนพยายามหลกเลยงไมใหเกดความขดแยง บางคนสเตมท เพอใหไดมาซงความชนะ บางคนพยายามใชเหตผลประนประนอมกนเพอผลประโยชนรวมกน แนวทางการจดการความขดแยง

เปนรปแบบการจดความขดแยงทเกยวของกบการรวมมอและแสดงออกอยางเหมาะสม Thomas Thomas ทไดจ าแนกเปน 5 รปแบบ (Five Major Styles of Conflict Management)

ดงตอไปน 1. การเอาชนะ (Competition) เปนการแสดงพฤตกรรมทผบรหารมงชยชนะของตนเอง

เปนส าคญ ไมค านงถงประโยชนหรอความสญเสยของผอนโดยอาศยอ านาจจากต าแหนงหรอแมแตการอางกฎระเบยบเพยงเพอใหตนไดประโยชนและไดชยชนะในทสด

2. การรวมมอ (Collaboration) เปนการแสดงพฤตกรรมทผบรหารมงจะใหเกดความพอใจทงแกตนเองและบคคลอน มงจะใหเกดการชนะ - ชนะทงสองฝาย

20

3. การประนประนอม (Compromising) เปนการแสดงพฤตกรรมทผบรหารมงจะใหทงสองฝายมความพอใจบาง เปนลกษณะทหากจะไดบางกควรจะยอมเสยบาง หรอในลกษณะทมาพบกนครงทาง

4. การหลกเลยง (Avoiding) เปนการแสดงพฤตกรรมทผบรหารทไมสนใจความตองการของตนเองและความสนใจของผอน แสดงอาการหลกเลยงปญหา เฉอยชาและไมสนใจความขดแยงทเกดขน โดยเชอวาความขดแยงจะลดลงเมอเวลาผานไป

5. การยอมให (Accommodation) เปนการแสดงพฤตกรรมทผบรหารเนนการเอาใจผอน ปลอยใหผอนด าเนนการไปตามทเขาชอบแมตนเองจะไมเหนดวยกตาม เนองจากไมตองการใหเกดการบาดหมางใจและอาจมการหลกหนความขดแยง

วรนารถ แสงมณ (2544, หนา 12 – 28, 12 – 29) ไดกลาววากอนทจะแกปญหาได จะตองท าใหทกคนยอมรบวา ความขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมไดและมใชสงเลวราย ทกฝายจะตองชวยกนเปลยนความขดแยงใหเปนปญหาทจะตองชวยกนแกไข แทนทจะโยนความผดใหกน พยายามหาวธแกไขและน ามาใชประโยชนดวยวธตางๆ ดงน

1. การบงคบและกดดน ซงจะท าใหมการแพ-ชนะ โดยฝายหนงฝายใดใชอ านาจหนาท ทเปนทางการ เชน ในกรณความขดแยงของผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชาผบงคบบญชาบงคบใหยตความขดแยงโดยอาศยกฎระเบยบตางๆ หรอคกรณทไมมอ านาจหนาทกกดดนไดโดยใชวธบงคบหรอเตอนเสมอนขมข

2. การประนประนอม หมายถง การใชวธการเจรจาตอรองซงเปนกระบวนการแลกเปลยนความยนยอม ถอยทถอยอาศยหรอทเรยกวาพบกนครงทาง หลกส าคญคอคกรณแตละฝายตางกไดประโยชนและตองยอมเสยประโยชนบาง มใชฝายหนงไดหรอเสยอยางเดยวอกวธหนงของการประนประนอมคอแยกกลมทขดแยงกนจนกวาจะหาขอยตได เลยงทจะตองเผชญหนากน หรอใหสงตอบแทนแกกลมหนง เพอยตขอขดแยง

3. การแกปญหารวมกน ผบรหารควรจะเปลยนความขดแยงใหเปนปญหาทคกรณ จะตองรวมมอกนแกไขหรอหาทางออกทเหมาะสม ควรท าใหผใตบงคบบญชารสกวาตนมสวนรวม ในการออกความคดเหนและแกปญหา คกรณจะตองแลกเปลยนขอมลทแทจรงแสดงความรสก ความตองการอยางเปดเผย ซอสตยและจรงใจ พยายามเขาใจอกฝายหนงและมความเชอมน ซงกนและกน ถาหาวธการแกปญหาดวยการเหนพองตองกนเปนเอกฉนทไดกจะเปนการด แตใชเวลามาก และถาบรรยากาศในการประชมแกปญหาเปนไปในทางเอาแพเอาชนะกน ผแพหรอเสยประโยชนจะไมพอใจจงควรสรางบรรยากาศใหเปนไปในทางรวมมอกนแกปญหา จะท าใหผลเปนทพอใจกบคกรณทงสองฝาย

21

การจดการศกษาของเทศบาลต าบลแมวาง ประวตความเปนมาของเทศบาลต าบลแมวาง เทศบาลต าบลแมวาง เดมเปนสขาภบาลบานกาด อ าเภอแมวาง จงหวดเชยงใหม

ตามประกาศกระทรวงมหาดไทย เมอวนท 3 มกราคม 2523 ตอมาไดรบยกฐานะจากสขาภบาล เปนเทศบาล ตามพระราชบญญตเปลยนแปลงฐานะของสขาภบาลเปนเทศบาล พ.ศ. 2542 ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 25 พฤษภาคม 2542 เทศบาลต าบลแมวาง ตงอยทางทศตะวนออกเฉยงใตของจงหวดเชยงใหม ไปตามถนนทางหลวงแผนดน หมายเลข 108 (ถนนเชยงใหม – ฮอด) และแยกไปตามทางหลวงแผนดน หมายเลข 1013 (ถนนสายสนปาตอง – แมวาง – แมวน) ระยะทางหางจากจงหวดเชยงใหม 30 กโลเมตร

เทศบาลต าบลมอ านาจหนาทในการพฒนาต าบลทงในดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ตองท าในเขตเทศบาลต าบลดงตอไปน

1. จดใหมและบ ารงรกษาทางน าและทางบก 2. รกษาความสะอาดของถนน ทางน า ทางเดน และทสาธารณะ รวมทงก าจดมลฝอยและ

สงปฏกล 3. ปองกนโรคและระงบโรคตดตอ 4. ปองกนบรรเทาสาธารณภย 5. สงเสรมการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 6. สงเสรมการพฒนาสตร เดก เยาวชน ผสงอาย และผพการ 7. คมครอง ดแล และบ ารงรกษาทรพยากรและสงแวดลอม 8. ปฏบตหนาทอนตามทองคกรปกครองสวนทองถนมอบหมาย การจดการศกษา ของเทศบาลต าบลแมวาง ในเขตเทศบาลต าบลแมวาง มศนยพฒนากอนวยเรยน ศนยพฒนาเดกเลกและโรงเรยน

ดงน - มโรงเรยนมธยม จ านวน 1 โรง คอ โรงเรยนบานกาดวทยาคม - มโรงเรยนระดบประถมศกษา จ านวน 3 โรง คอ 1. โรงเรยนบานกาดเขมวงส ฯ 2. โรงเรยนวดศรชยนมตร 3. โรงเรยนเทศบาลวดดอนเปา - มศนยพฒนาเดกเลก จ านวน 2 ศนย คอ

22

1. วดปาแดด 2. วดดอนเปา (ตงอยภายในโรงเรยนเทศบาลวดดอนเปา) - มศนยพฒนากอนวยเรยน จ านวน ๒ ศนย คอ 1. วดจ าลอง (ตงอยภายในโรงเรยนบานกาดเขมวงส) 2. วดศรชยนมต ยทธศาสตรการพฒนาดานการศกษา ศาสนาและวฒนธรรม แนวทางการพฒนา

1. การพฒนาการศกษาขนพนฐานในระบบ 2. การพฒนาการศกษานอกระบบ 3. การสงเสรมภมปญญาทองถน 4. การสงเสรมพฒนาการศกษาของเทศบาล 5. การสงเสรมศาสนา วฒนธรรมและประเพณอนดงามของทองถน

ยทธศาสตรการพฒนา ดานการศกษา ศาสนา และวฒนธรรม 1. โครงการมอบทนศกษาส าหรบนกเรยน ผดอยโอกาส / เรยนด ในเขตเทศบาล 2. โครงการปรบปรงภมทศน ศาสนสถาน/ศนยพฒนาเดกเลก/สถานศกษา 3. โครงการสนบสนน/ปรบปรงสอการเรยนการสอน 4. โครงการสนบสนนอาหารกลางวน อาหารเสรม แกเดกนกเรยน 5. โครงการกอสราง/ปรบปรง/ซอมแซม อาคารเรยน/หองเรยน 6. อดหนนโครงการเกษตรชมชนพฒนายวชนในโรงเรยน 7. อดหนนโครงการเพมประสทธภาพการจดกจกรรมเรยนการสอน 8. โครงการปรบปรงหองคอมพวเตอร โรงเรยนวดดอนเปา 9. โครงการหองสมดมชวต 10. โครงการเขาคายพกแรมลกเสอ-เนตรนาร 11. โครงการระบบตดตามประเมนผลการสงเคราะหนกเรยน 12. โครงการสรางผลตภณฑสมนไพรในโรงเรยน 13. โครงการกจกรรมวนพร (วนสถาปนาโรงเรยน) 14. โครงการนเทศภายใน/นเทศระบบประกนคณภาพ 15. โครงการเขาคายพฒนาคณธรรมจรยธรรม 16. อดหนนโครงการอาหารกลางวนนกเรยน 17. อดหนนโครงการอาหารเสรม(นม) นกเรยน 18. อดหนนโครงการสงเสรมกจกรรมพฒนาผเรยน

23

19. อดหนนโครงการเดนทางไกลเขาคายพกแรม-ลกเสอเนตรนาร 20. อดหนนโครงการศกษานอกสถานท 21. อดหนนคาไฟฟาของศนยพฒนาเดก 22. อดหนนโครงการโรงเรยนนาอย 23. อดหนนโครงการสบสานภมปญญาพฒนาความสมพนธ สาน ๓ วย 24. อดหนนโครงการยกระดบผลสมฤทธทางการเรยน ชน ป.๕-๖ 25. โครงการบรหารโดยใชโรงเรยนเปนฐาน (SBM) 26. โครงการพฒนาระบบ ICT เพอการเรยนร ศนยบรการครบวงจร 27. อดหนนโครงการเปดโลกวชาการ 28. อดหนนโครงการสงเสรมกจกรรมดานศลปะ ดนตร นาฏศลปฯลฯ 29. อดหนนโครงการกฬาสโรงเรยน 30. อดหนนโครงการแขงขนกฬาภายนอกโรงเรยน 31. อดหนนโครงการตดตงไฟฟาสนามบาสเกตบอลโรงเรยนบานกาดวทยาคม 32. อดหนนโครงการพฒนาการเรยนการสอนของกลมสขศกษาและพลศกษา

จะเหนวาเทศบาลต าบลแมวางมการบรการดานการศกษาตงแตระดบปฐมวย และระดบ ขนพนฐาน การบรหารจดการในโรงเรยนเหมอนกบโรงเรยนอน คอ มการจดท าแผนพฒนาโรงเรยนตามนโยบายเทศบาล มการประเมนคณภาพการศกษาภายใน เพอรองรบการประเมนคณภาพภายนอกระดบปฐมวย และระดบการขนพนฐาน ของส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (องคการมหาชน) ทงนเทศบาลต าบลแมวางจงมสวนส าคญในการ พฒนาการศกษา

งานวจยทเกยวของ

การจดการความขดแยงเปนเรองทนาสนใจ ผลจากการศกษาคนควางานวจยทเกยวของพบวามงานวจยทนาสนใจดงน

การศกษาของ นตยา ปรญญโรจน (2538, หนา 110 - 112) ไดศกษาเรองความคดเหนเกยวกบความขดแยงของบคลากรในวทยาลยเทคนคหาดใหญ อ าเภอหาดใหญจงหวดสงขลา ผลการศกษาพบวา บคลากรทกกลมเหนวางานของตนมความหมายมากถงมากทสด เหนวางานของตนในสายตาของผอนๆ กมความหมายมากถงมากทสดดวย บคลากรสวนใหญเหนวาความขดแยงเปนสงทไมด ควรหลกเลยง ควรควบคมไมใหเกดขนแตกเหนดวยวาความขดแยงเปนสงทหลกเลยงไมพน บคลากรเกนกวาครงเลกนอยเหนวาความขดแยงท าใหเกดการเปลยนแปลงกาวหนา แตเหน

24

วาผบงคบบญชาระดบสงไมควรกระตนใหเกดความขดแยง บคลากรสวนใหญมทรรศนะตอ การจดล าดบค าของความขดแยงวาผลประโยชนขดกน การเลนพวก การตอส การเปนศตรกน ตางสถาบน ฝายตรงขามเปนธรรมชาตของมนษย และเรองตางๆ ทเกยวของกบความขดแยง ในวทยาลยเทคนคหาดใหญ สวนมากเปนเรองการเขาใจผดกน สภาพธรรมชาตของหนวยงาน ความตางกนในนโยบายการท างาน ความรตางกนและการตดตอสอสารทไมถกตอง โดยมสาเหตของความขดแยงคอ อ านาจแฝง แบบการบงคบบญชา พนฐานการศกษาทตางกนการขาดวญญาณในการมสวนรวมในการตดสนใจ ระบบตอบแทนทไมยตธรรม วธการและเปาหมายในการท างานตางกน การตดตอสอสารไมด ระบบโครงสรางของหนวยงาน คานยมทศนคต ประสบการณตางกน การทตองขนตอกนและความแตกตางกนของมนษยบคลากรวทยาลยเทคนคหาดใหญ เหนวาผลดของความขดแยง คอ เกดการสรางเอกลกษณของกลม ความสามคค เกดความกาวหนาของงาน กระตนความอยากรอยากเหนถวงดลอ านาจกน เปนการเรมตนทดทท าใหเกดความคดสรางสรรคและการเปลยนแปลงสวนผลเสยของความขดแยง คอ ท าใหการไววางใจนอยลง บรรยากาศความเปนมตรลดลงเสยขวญก าลงใจ ปดความรบผดชอบ การปรกปร าผอน มองคนในแงราย งานลาชา บดเบอนตามทรรศนะบคลากรของวทยาลยเทคนคหาดใหญ เหนวาแบบของการแกปญหาความขดแยง คอ ใชหลกความรวมมอ หลกเลยงความขดแยง ออมชอม และประนประนอมโดยใชลกษณะการแกปญหารวมกนเปนกลม หาเปาหมายรวมกน ใหขอมลแกกนใหหนวยเหนอขนไปจดการแกไข เรยกมาเผชญหนากนพดกนใหเขาใจ จดหาทรพยากรเพมรวมทงการสงบคลากรฝกอบรมทงภายในและภายนอกวทยาลย

ขณะทพรศกด โชตพนจ (2543, หนา 72- 77) ไดศกษาเรอง การบรหารความขดแยง ของผบรหารในองคการคณะกรรมการประสานงานสาธารณสขระดบอ าเภอ (คปสอ.) ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ พบวา

1. ผบรหารโดยภาพรวมมทรรศนะการบรหารความขดแยง เปนแบบมมมองใหมมากกวาแบบมมมองเกา แหลงทมาของความขดแยงเรยงจากสงไปต า ไดแก ขอมลขาวสารความสมพนธ คานยม โครงสรางองคการและผลประโยชน สวนการบรหารความขดแยงพบวาผบรหารกระตนความขดแยงบอยๆ ดวยวธการประชมและวธการสรางบรรยากาศองคการ และนานๆ ครง ดวยวธการสรางความแตกตางและวธการสอสาร ผบรหารปองกนความขดแยงบอยๆ ดวยวธการก าหนดเปาหมายทชดเจนและวธการจดหาทรพยากรและนานๆ ครง ดวยวธการฝกอบรมบรหารความขดแยง ผบรหารแกไขความขดแยงบอยๆดวยวธแบบประสานรวมมอ และนานๆ ครง ดวยวธแบบบงคบและวธแบบหลกหน

25

2. ผบรหารทมองคประกอบสวนบคคล ไดแก สายการบรหาร อาย สถานภาพสมรส วฒการศกษา ประสบการณบรหารและขนาดองคการทตางกน พบวา มทรรศนะการบรหาร ความขดแยงแตละแบบไมแตกตางกนคอผบรหารทมสายการบรหาร อาย และวฒการศกษา ทแตกตางกน พบวา มความคดเหนเกยวกบแหลงทมาของความขดแยงแตกตางกนสวนผบรหาร ทมสถานภาพสมรส ประสบการณบรหารและขนาดองคการทตางกน พบวามความคดเหนเกยวกบแหลงทมาของความขดแยงไมแตกตางกน ผบรหารทมสายการบรหารอาย สถานภาพสมรส วฒการศกษาและขนาดองคการทตางกน พบวาการกระตนความขดแยงดวยวธการทแตกตางกน สวนผบรหารทมประสบการณบรหารทตางกน พบวามการกระตนความขดแยงดวยวธการทไมแตกตางกนผบรหารทมสายการบรหาร อาย สถานภาพสมรสวฒการศกษาและขนาดองคการทตางกน พบวามการปองกนความขดแยงดวยวธการทแตกตางกน สวนผบรหารทมประสบการณบรหารทตางกน พบวามการปองกนความขดแยงดวยวธการทไมแตกตางกน ผบรหารทมสายการบรหารทตางกน พบวามการแกไขความขดแยงดวยวธการทแตกตางกนโดยทสาธารณสขอ าเภอ ทมอาย วฒการศกษาและขนาดองคการทตางกน

3. ทรรศนะการบรหารความขดแยงของผบรหาร มความสมพนธกบการบรหารความขดแยงโดยททรรศนะการบรหารแบบมมมองใหม มความสมพนธกบการกระตนความขดแยง ในระดบต าในวธการประชม วธการแขงขน วธการท าใหเกดสภาวะสรางสรรคและวธการสรางบรรยากาศองคการ ทรรศนะการบรหารแบบมมมองใหม มความสมพนธกบการปองกนความขดแยงในระดบต าในวธการเลยงแขงขนทท าลายกนเอง วธการจดตงผประสานงาน วธการปรบปรงโครงสรางงานและวธการฝกอบรมบรหารความขดแยง และทรรศนะการบรหารแบบมมมองใหม มความสมพนธกบการแกไขความขดแยงในระดบต าในวธการประนประนอม

ในปตอมา ไพฑรย นามบญลอ (2544 , หนา 68) ไดศกษาเรอง การจดการความขดแยงในโรงเรยนประถมศกษาของผบรหารโรงเรยน จงหวดหนองบวล าภ พบวาสาเหตของความขดแยงในโรงเรยนประถมศกษาจ าแนกเปนราย ดานสาเหตในดานองคประกอบสวนบคคลอนดบแรกคอ ความรสกและทศนคตทแตกตางกน รองลงมาคอแบบของพฤตกรรมทแตกตางกน สาเหตในดานปฏสมพนธในการท างานอนดบแรกคอการไมรบฟงความคดเหนของผอน รองลงมาคอ การแบงพรรคแบงพวก สาเหตในดานสภาพองคการอนดบแรกคอ การมทรพยากรทจ ากด รองลงมาคอ ความไมชดเจนในบทบาทของบคลากร ผบรหารโรงเรยนประถมศกษาใชวธการรวมมอ ในการจดการความขดแยงในสถานศกษาเปนอนดบแรก รองลงมาคอ วธการหลกเลยง

26

นอกจากน เกสร วรรณมหนทร (2544, หนา 72) ไดศกษาเรอง ผลของโครงการอบรม การบรหารความขดแยงในการปฏบตงานตอความร ทศนคต และการจดการกบความขดแยงของพยาบาลวชาชพ โรงพยาบาลล าสนธ จงหวดลพบร พบวา หลงการอบรมพยาบาลวชาชพมความรอยในระดบสงกวากอนการอบรม และมทศนคตทดตอความขดแยงและวธการจดการกบความขดแยงเพมขน สวนวธการจดการกบความขดแยงของพยาบาลวชาชพกอนและหลงการอบรม พบวา พยาบาลวชาชพเลอกใชการประนประนอมในการจดการกบความขดแยงมากทสด

ในขณะท ปญญา พฒนาศนย (2545, หนา 56- 57) กไดศกษาเรองการจดการความขดแยงของผบรหารโรงเรยน สงกดกรมสามญศกษา จงหวดมหาสารคาม พบวาสาเหตของความขดแยง ในโรงเรยนมธยมศกษา จ าแนกเปนรายดาน สาเหตดานองคประกอบสวนบคคลอนดบแรกคอความรสกและทศนคตทแตกตางกน รองลงมาคอประสบการณทแตกตางกน สาเหตในดานปฏสมพนธในการท างาน อนดบแรกคอการแบงพรรคแบงพวกรองลงมาคอการไมรบฟงความคดเหนของผอน สาเหตดานสภาพองคการ อบแรกคอความไมชดเจนในบทบาทของบคลากร รองลงมาคอการมโครงสรางองคการไมชดเจนผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาใชวธการแกปญหาในการจดการกบความขดแยงในโรงเรยนเปนอนดบแรก รองลงมาคอวธการประนประนอม

นอกจากนนยงมการศกษาของ สกรนทร ไกรษร (2548, หนา 71- 72) เรองทศนะเกยวกบความขดแยงและการจดการความขดแยง ของหวหนาศนยสขภาพชมชนจงหวดชยภมพบวาหวหนาศนยสขภาพชมชนมทศนะแบบเกามากกวาทศนะแบบใหม รอยละ 53.3 และรอยละ 46.7 ตามล าดบ การจดการความขดแยงโดยใชรปแบบวธการรวมมอ แกไขปญหามากทสด รอยละ 88.2 รองลงมาใชรปแบบวธการประนประนอม รอยละ 7.4 วธการเอาชนะรอยละ 2.2 วธการยอมให รอยละ 1.5 และวธการหลกเลยง รอยละ 0.7 ทศนะเกยวกบความขดแยงพบวาไมมความสมพนธกบการจดการความขดแยง อยางมนยส าคญทางสถตปจจยสวนบคคลพบวา อาย เพศ สถานภาพสมรส ระดบการศกษาและการปฏบตงานในต าแหนง ไมมความสมพนธกบการจดการกบความขดแยงอยางมนยส าคญทางสถตสวนประสบการณในการบรหารงานกบการจดการกบความขดแยง พบวามความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถต ( P-value < 0.01 ) โดยหวหนาศนยสขภาพชมชนทมประสบการณในต าแหนงนอยกวา 10 ป จดการความขดแยงดวยรปแบบวธการรวมมอแกไขปญหารอยละ 81.9 และแบบอนๆ รอยละ 18.1 ซงแตกตางจากหวหนาศนยสขภาพชมชนทมประสบการณในต าแหนงบรหารมากกวา 10 ป จะมวธการจดการความขดแยงดวยรปแบบรวมมอแกไขปญหา รอยละ 98.1 และแบบอนๆ รอยละ 1.9

27

งานวจยทนาสนใจอกเรองหนงคอ การศกษาของ วชรพล มนตรภกด (2550, หนา 48) ไดศกษาเรอง พฤตกรรมการบรหารความขดแยงของผบรหารสถานศกษา เขตพนทการศกษาเชยงใหม เขต 1 ประชากรทใชศกษาเปนผบรหารสถานศกษา จ านวน 90 คน ในปการศกษา 2549 พบวา ผบรหารสถานศกษามพฤตกรรม การบรหารความขดแยง แบบประนประนอมมากทสด รองลงมาเปนแบบการรวมมอ แบบการหลกเลยง แบบการยอมให และแบบการเอาชนะ

จากงานศกษาเกยวกบความขดแยงท าใหทราบวา แนวคดเกยวกบความขดแยงนนสาเหต ของความขดแยงสวนใหญ เกดจากความรสกและทศนคตทแตกตางกน ประสบการณทแตกตางกน แบบของพฤตกรรมทแตกตางกน การไมรบฟงความคดเหนของผอน การแบงพรรคแบงพวก การมทรพยากรทจ ากด ความไมชดเจนในบทบาทของบคลากร ความเขาใจผด ความตางกนในนโยบายการท างาน ความรตางกนและการตดตอสอสารทไมถกตอง ขาดการมสวนรวมในการตดสนใจ ระบบตอบแทนทไมยตธรรม ระบบโครงสรางของหนวยงานไมชดเจน ผลดของความขดแยงคอเกดการสรางเอกลกษณของกลม เกดความสามคคเกดความกาวหนาของงาน กระตนความอยากรอยากเหน ถวงดลระหวางกน เปนการเรมตนทด ทท าใหเกดความคดสรางสรรค และการเปลยนแปลง สวนผลเสยของความขดแยง คอท าใหการไววางใจนอยลง บรรยากาศไมด เสยขวญก าลงใจ การปรกปร าผอน มองคนในแงราย งานลาชา บดเบอนขอมล ปดความรบผดชอบ และเกดความเขาใจผดกนไดงาย การบรหารความขดแยงสวนใหญจงใชวธการรวมมอวธการประนประนอม และวธการหลกเลยง