บทท 2อปสงค อปทาน และดลยภาพตลาด

ในระบบเศรษฐกจแบบทนนยมและแบบผสม กลไกราคาจะเปนเครองมอในการแกปญหาพนฐานทางเศรษฐกจ วาจะผลตอะไร และผลตอยางไร ซงสงทเปนตวกำาหนดราคาสนคาและบรการในทางเศรษฐกจ คอ อปสงคของผบรโภค และอปทานของผผลตนนเอง

2.1 อปสงค (Demand) 

2.1.1 ความหมายของอปสงค 

          อปสงค (Demand) หมายถง ปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทมผตองการซอ ณ ระดบราคาตางๆ ของสนคาชนดนนภายในระยะเวลาใดเวลาหนง โดยสมมตใหปจจยอนๆ ทกำาหนดอปสงคคงท ความตองการในทนตองมอำานาจซอ(purchasing power หรอ ability to pay)ดวย ถาบคคลใดบคคลหนงมแตความตองการในตวสนคาโดยไมมเงนทจะจายซอ เราเรยกความตองการลกษณะนนวา ความตองการ“ (want)” ไมใช อปสงค “ (want)” ดงนน องคประกอบของอปสงค จะประกอบดวย ความตองการและอำานาจซอ

2.1.2 กฎของอปสงค (Law of Demand)

          กฎของอปสงค (Law of Demand) อธบายถงพฤตกรรมของผบรโภคในการตดสนใจซอสนคาเมอราคาสนคาเปลยนแปลงไป กฎของอปสงคกลาววา "ปรมาณสนคาทผบรโภคตองการซอในขณะใดขณะหนงจะมความสมพนธในทางตรงกนขามกบราคาสนคาชนดนน" โดยมขอสมมตใหปจจยอนๆคงท แสดงวา

P Q , P Q

เมอกำาหนดใหสงอนๆคงท

ผลดงกลาวเราเรยกวา ผลของราคา (price effect) เปนผลสบมาจากเนองจากสาเหต 2 ประการ คอ

1. เมอราคาสนคาชนดนนลดลง ผบรโภคจะรสกวาสนคาชนดนนมราคาถกเมอเทยบกบราคาของสนคาชนดอนๆ จงลดการบรโภคสนคาชนดอนลง แลวหนมาบรโภคสนคาชนดนนเพมขนแทนการบรโภคสนคาชนดอนทลดลง ในตรงกนขาม ถาราคาสนคาชนดนนสงขน ผบรโภคจะรสกวาสนคาชนดนนมราคาแพงเมอเทยบกบราคาของสนคาชนดอนๆ จงลดการ

-2-

บรโภคสนคาชนดนนลง แลวหนมาบรโภคสนคาชนดอนๆเแทน เราเรยกผลของการเปลยนแปลงปรมาณการบรโภคอนเนองมาจากการเปลยนแปลงในราคาเปรยบเทยบ (Relative price) ของสนคาวา ผลของการใชแทนกน (Substitution effect)

2. เมอราคาสนคาชนดนนลดลง ผบรโภคจะรสกวาเหมอนกบวาเขามรายไดเพมขน ทงนเพราะรายไดจำานวนเดมจะมอำานาจซอมากขน ดงนน เขาจงซอสนคาเพมขน ในทางตรงกนขาม ถาราคาสนคาชนดนนสงขน ผบรโภคจะรสกวาเหมอนกบวาเขามรายไดนอยลง ดงนน เขาจงซอสนคาลดลง เราเรยกผลของการเปลยนแปลงปรมาณการบรโภคอนเนองมาจากการเปลยนแปลงในอำานาจซอของเงนรายไดวา ผลของรายได (Income effect)

สรป ผลราคา = ผลของการใชแทนกน + ผลของรายได

  2.1.3 ตารางอปสงคและเสนอปสงค ตารางอปสงค

บญชหรอตารางปรมาณสนคาในระดบตางๆ ทผบรโภคตองการและสามารถซอได ณ ระดบราคาตางๆ ในชวงเวลาหนง โดยปจจยอนๆ คงท

ตารางท 2.1 อปสงคของ นาย ก. ทมตอเนอหมนใน 1 สปดาห

ราคาเนอหม/กโลกรม(บาท)

ปรมาณซอ/สปดาห

(กโลกรม)70656055504540

1234567

-3-

ลกษณะของเสนอปสงค

เสนอปสงค (Demand Curve) จะมลกษณะเปนเสนตรงลาดลงจากซายมาขวา ความชน (slope) ของเสนเปนลบ เนองจากราคาและปรมาณความตองการซอมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม

รปท 2.1เสนอปสงคของ นาย ก. ทมตอเนอหมใน 1 สปดาห

ราค

2.1.4 อปสงคสวนบคคล (Individual Demand) และอปสงคตลาด (Market Demand)

ในการพจารณาอปสงค ถาพจารณาความสมพนธระหวางราคาสนคากบปรมาณสนคาทผบรโภคคนใดคนหนงตองการ เรยกอปสงคนนวา อปสงคสวนบคคล “ (Individual Demand)” แตถาพจารณาถงความสมพนธระหวางราคาสนคากบปรมาณสนคาทผบรโภคทงหมดในสงคมหนงๆ ตองการซอ เรยกอปสงคนนวา อปส“งคของตลาด (Market Demand)”

ราคาเนอหม(บาท)

ปรมาณซอ ปรมาณซอรวม

ของทงหมดนาย ก. นาย ข.

70656055504540

1234567

0123456

(1+0) = 1(2+1) = 3(3+2) = 5(4+3) = 7(5+4) = 9

(6+5) = 11(7+6) = 13

-4-

           เมอพจารณาความตองการซอสมของนาย ก. และนาย ข. ณ ระดบราคาสมกโลกรมละ 70 บาท นาย ก. ซอสม 1 กโลกรม สวนนาย ข. ซอสม 2 กโลกรม ดงนน อปสงคสวนบคคลของนาย ก. คอ

7 A654

1 3 5 7

BC

Dปรมาณ

เสนอปสงค

1 กโลกรม อปสงคสวนบคคลของนาย ข. คอ 0 กโลกรม สวนอปสงคของตลาดคอ 1 + 0 = 1 กโลกรม ในทำานองเดยวกน เมอเราทราบอปสงคของนาย ก. และนาย ข. ณ ระดบราคาอนๆ เรากสามารถหาอปสงคของตลาด ณ ระดบราคาตางๆ กนได ดงแสดงในชองสดทายของตาราง

เราอาจแสดงการหาอปสงคของตลาดจากอปสงคของแตละบคคลโดยรปไดดงน

รปท 2.2อปสงคของ นาย ก. นาย ข. และอปสงคของตลาดเนอหม ใน 1

สปดาห

2.1.5 ปจจยทกำาหนดอปสงค

ปจจยทกำาหนดอปสงคของสนคานอกจากราคาของสนคาแลว ยงมปจจยอนๆ อก ดงน

รายไดของผบรโภค ความสมพนธระหวางรายไดและปรมาณการเสนอซอสนคาขนอยกบชนดของสนคา ในกรณสนคาปกต (Normal Goods) และสนคาฟมเฟอย (Superior Goods) รายไดและปรมาณการเสนอซอสนคาของผบรโภคจะมความสมพนธในทศทางเดยวกน สวนในสนคาดอยคณภาพ (Inferior Goods)

ราค ราค ราค

60 60 6050 50 50

3 5 2 4 5 9

ab b/

a/ AB

ปรมาณ ปรมาณ ปรมาณ

อปสงคของ อปสงคของ อปสงคของ

รายไดและปรมาณการเสนอซอสนคาของผบรโภคจะมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม

ระดบราคาสนคาชนดอน  ปรมาณการเสนอซอสนคาถกกำาหนดโดยราคาสนคาชนดอนดวย เนองจากสนคาทซอขายในตลาดมความสมพนธกน กลาวคอ สนคาบางชนดสามารถใชแทน

-5-

กนได (Substitute goods) หรอสนคาบางชนดตองใชรวมกน (complementary goods)  ดงนน การทผบรโภคจะซอสนคาชนดใดชนดหนงปรมาณเทาใดตองพจารณาถงราคาของสนคาชนดอนทสมพนธกนดวย

รสนยมของผบรโภค รสนยมของบคคลโดยทวไปจะแตกตางกนไปตาม อาย อาชพ ขนบธรรมเนยมประเพณ ระดบการศกษา และบคลกสวนตว นอกจากนยงเปลยนแปลงตามกาลเวลา ยคสมย นอกจากนความนยมในแตละสนคายงเปลยนแปลงไดเรวชาแตกตางกนขนอยกบสนคาทพจารณา

การคาดคะเนเหตการณในอนาคต การคาดคะเนเหตการณในอนาคตเปนปจจยหนงททำาใหอปสงคของสนคาเปลยนแปลงไป ขนอยกบการคาดคะเนของผบรโภคแตละคน 

ขนาดและโครงสรางของประชากร   โดยปกตถาจำานวนประชากรเพมขนอปสงคของสนคาแทบทกชนดยอมเพมขน แตทงนขนอยกบลกษณะโครงสรางประชากรดวย ลกษณะโครงสรางประชากรมผลใหอปสงคของสนคาบางชนดเพมขนและบางชนดลดลง

ปจจยอนๆ การทผบรโภคจะมอปสงคตอสนคายงขนอยกบอกหลายปจจย เชน อปนสยในการใชจาย ลกษณะการจดเกบภาษของรฐ อตราดอกเบย เปนตน

2.1.6 การเปลยนแปลงของอปสงคการเปลยนแปลงของอปสงคสามารถเปลยนแปลงได 2 แบบ

คอการเปลยนแปลงปรมาณของอปสงค (Change in

quantity demand) เปนการเปลยนแปลงอปสงคเนองจากราคาสนคาชนดนนเปลยนแปลงไป ภายใตขอสมมตปจจยอนๆ ทกำาหนดอปสงคคงท การเปลยนแปลงปรมาณของอปสงคจะทำาให

ปรมาณการเสนอซอเปลยนแปลง

อยบนเสนอปสงคเสนเดม ถา

พจารณาจากกราฟ การ

เปลยนแปลงของอปสงค ดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนอปสงคเสนเดมจาก จดหนงไปยง

อกจดหนง (ตามรปจากจด A ไปยง จด B)-6-

ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ร ะ ด บ อ ป ส ง ค (Change in demand) เปนการเปลยนแปลงอปสงคเนองจากปจจยอนๆ ทมอทธพลตออปสงค เชน รายได ราคาสนคาชนดอนทเก ยวของ เปลยนแปลง ภายใตขอสมมตราคาสนคาชนดนนคงท และสงผลใหเส นอ ปสงค เก ดการ เคล อนย าย ไปจากเส น เด ม ถ าผลการเปลยนแปลงทำาใหอปสงคเพมขนเสนจะเลอนระดบไปดานขวามอของเสนเดม และถามผลใหอปสงคลดลงเสนจะเลอนระดบไปทางซายมอ

รปท 2.3 การเปลยนแปลงของปรมานของอปสงคในสนคา y

ของเสนเดม ถาพจารณาจากกราฟ การเปลยนแปลงอปสงคดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนยายเสนอปสงคไปทงเสนจากเสนเดมไปสเสนใหม โดยถาเสนอปสงคเคลอนยายไปทางขวาของเสนเดมแสดงวาอปสงคเพมขน ถาเคลอนยายไปทางซายแสดงวาอปสงคลดลง ดงรป

2.2 อปทาน (Supply)

2.2.1 ความหมายของอปทาน

            อปทาน (Supply) หมายถง ปรมาณสนคาและบรการชนดใดชนดหนงทผผลตเตมใจนำาออกเสนอขายในตลาดภายในระยะเวลาหนง ณ ระดบราคาตางๆ กนของสนคาและบรการนน โดยสมมตใหปจจยอนๆ ทกำาหนดอปทานคงท

จากความหมายของอปทาน จะเหนไดวาอปทานประกอบดวย 2 สวนสำาคญ คอ

1. ความเตมใจทจะเสนอขายหรอใหบรการ (willingness) กลาวคอ ณ ระดบราคาตางๆ ทตลาดกำาหนดมาให ผผลตหรอผประกอบการมความยนดหรอเตมใจทจะเสนอขายสนคาหรอใหบรการตามความตองการซอของผบรโภค

รปท 2.3 การเปลยนแปลงในระดบอปสงคในสนคา a

2. ความสามารถในการจดหามาเสนอขายหรอใหบรการ (ability to sell) กลาวคอ ผผลต หรอผประกอบการจะตองจดหาใหมสนคาหรอบรการอยางเพยงพอทจะ

-7-

ตอบสนองความตองการซอของผบรโภค ณ ระดบราคาของตลาดในขณะนนๆ (สามารถเสนอขายหรอใหบรการได) เมอกลาวถงคำาวา อปทาน จะเปนการมองทางดานของผผลตซงตรงขามกบอปสงคทเปนการมองทางดานของผบรโภค ในทางเศรษฐศาสตรแลว ความสมพนธของราคาสนคาทมตออปทานของสนคานนจะเปนไปตามกฎของอปทาน (Law of Supply)

2.2.2 กฎของอปทาน (Law of Supply)             กฎของอปทาน (Law of Supply) จะอธบายถงพฤตกรรมของผผลตในการแสวงหากำาไรสงสด กฎของอปทานกลาววา ปรมาณสนคาทผผลตเตมใจจะนำาออกขายในระยะเวลา“หนงขนอยกบราคาสนคานนๆ ในทศทางเดยวกน ” กลาวคอ เมอราคาสนคาสงขนปรมาณอปทานจะเพมขน เนองจากผผลตมความตองการทจะเสนอขายมากขน เพราะคาดการณวาจะไดกำาไรสงขน ในทางกลบกน เมอราคาสนคาลดลงปรมาณอปทานจะนอยลง เนองจากคาดการณวากำาไรทไดจะลดลง ลกษณะทวไปของเสนอปทานจงเปนเสนทมลกษณะทลากเฉยงขนจากซายไปขวา ภายใตขอสมมตวาปจจยตวอนๆทมผลตออปทานมคาคงท

รปท 2.4 ลกษณะทวไปของเสนอปทาน

2.2.3 ตารางอปทานและเสนอปทานในทำานองเดยวกนกบตารางอปสงค ตารางอปทาน (supply

schedule) เปนตารางตวเลขทแสดงความสมพนธระหวางปรมาณอปทานของสนคาหรอบรการอยางใดอยางหนง ณ ระดบราคาตางๆ ซงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ

-8-ตารางอปทานสวนบคคล (individual supply

schedule) เปนตารางตวเลขแสดงปรมาณอปทานในสนคาหรอบรการของบคคลใดบคคลหนง ณ ระดบราคาตางๆและเชนเดยวกนกบกรณของอปสงค จากตารางนเราสามารถนำาตวเลขแตละคลำาดบของราคาและปรมาณอปทานมา พลอตเปนจด และเมอเชอมโยงจดเหลานเขาดวยกนจะไดเสนอปทานสวนบคคลตามภาพ 6.7 ซงเปนเสนทมลกษณะเฉยงขนจากซายไปขวาตามกฎของอปทาน

ลกษณะของเสนอปทาน (Supply Curve)เสนอปทาน (Supply Curve) มลกษณะเปนเสนตรงลาด

ขนจากซายไปขวา ความชน (Slope) เปนบวก เนองจากราคาและปรมาณการเสนอขายมความสมพนธในทศทางเดยวกน

2.2.4 อปทานสวนบคคล (Individual Supply) และอปทานตลาด (Market Supply)

ในการพจารณาอปทาน ถาพจารณาความสมพนธระหวางราคาสนคากบปรมาณการเสนอขายสนคาทผผลตรายใดรายหนงตองการเสนอขาย เรยกอปทานนนวา อปทานสวนบคคล “

-9-

รปท 2.5 เสนอปทานสวนบคคลของชวนสวนเงาะแหงหนง

(Individual Supply)” แตถาพจารณาความสมพนธระหวางราคาสนคากบปรมาณการเสนอขายสนคาทงหมดในระบบเศรษฐกจหนงๆ เรยกอปทานนนวา อปทานตลาด “ (Market Supply)”

จากตารางและรป 2.7 แสดงวาถาปจจยอนคงทเมอราคาของสนคาหรอบรการสงขน ทงอปทานสวนบคคลและอปทานรวมจะเพมขน และในทางกลบกน เมอราคาลดลงปรมาณอปทาน ทงสองประเภทจะลดลงดวย และถาพจารณาจากกราฟจะเหนไดวาลกษณะของทงเสนอปทานสวนบคคล และอปทานรวมจะเปนเสนทลากเฉยงขนจากซายไปขวา ซงเปนไปตามกฎของอปทานทวาราคาของสนคาหรอบรการ

รปท 2.6 เสนอปทานรวมของตลาดเงาะ

ชนดใดชนดหนงจะเปนปฏภาคโดยตรงกบปรมาณความตองการเสนอขายหรออปทานในสนคาชนดนน โดยอยภายใตขอสมมตวาปจจยอนๆคงท

-10-

2.2.5 ปจจยทกำาหนดอปทาน

            การทผผลตจะนำาสนคาออกมาเสนอขายมากนอยเพยงใดนน นอกจากราคาของสนคาชนดจะเปนปจจยทกำาหนดแลวยงมอกหลายปจจย ดงน

            ตนทนการผลต การตดสนใจในปรมาณการผลตผผลตจะเปรยบเทยบระหวางรายไดจากการขายสนคากบตนทนในการผลต ตนทนการผลตมผลตอปรมาณการผลตสนคาโดยมความสมพนธในทศทางตรงกนขาม

            ราคาของสนคาชนดอนทเกยวของ การเปลยนแปลงในราคาสนคาชนดใดชนดหนงใดอาจมผลกระทบกระเทอนตอปรมาณเสนอขายสนคาอกชนดหนงได ขนอยกบความสมพนธของสนคา เชน สนคาทเปนวตถดบในการผลตสนคาเปลยนแปลงจะสงผลตอการผลตสนคาเปลยนแปลงไปดวย

            สภาพดนฟาอากาศ   สภาพดนฟาอากาศมผลกระทบตอปรมาณการเสนอขายสนคาโดยเฉพาะสนคาเกษตร สภาพดนฟาอากาศทเอออำานวยจะสงผลใหอปทานสนคาเพมขน เปนตน

            เทคโนโลย ในปจจบนความกาวหนาทางเทคโนโลยมบทบาทตอการผลตมาก การนำาเทคโนโลยททนสมยมาใชในการผลตจะชวยเพมประสทธภาพการผลตและปรมาณผลผลตดวย

            นโยบายรฐบาล  ปรมาณเสนอขายสนคาอาจไดรบผลกระทบจากการเปลยนแปลงนโยบายของรฐ เชน ถาจดเกบภาษการคาเพมขน ผผลตอาจลดการผลตลงเนองจากตนทนในการผลตสงขน เปนตน

2.2.6 การเปลยนแปลงอปทานการเปลยนแปลงของอปทานสามารถเปลยนแปลงได 2 แบบ

คอ

การเปลยนแปลงปรมาณของอปทาน (Change in quantity supply) เปนการเปลยนแปลงอปทานเนองจากราคาสนคาชนดนนเปลยนแปลงไป ภายใตขอสมมตปจจยอนๆ ทกำาหนดอปทานคงท การเปลยนแปลงปรมาณของอปทานจะทำาใหปรมาณการเสนอขายเปลยนแปลงอยบนเสนอปทานเสนเดม ถาพจารณาจากกราฟการเปลยนแปลงของอปทานดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลง ในลกษณะของการเคลอนไหวอยภายในเสนอปทานเสนเดม จากจดหนงไปยงอกจดหนง (ดงรป จากจด A ไปยงจด B )

-11-

การเปลยนแปลงระดบอปทาน (Change in supply) เปนการเปลยนแปลงอปทานเนองจากปจจยอนๆ ทมอทธพลตออปทาน เชน ตนทนการผลต เทคโนโลยการผลตเปลยนแปลง ภายใต

รปท 2.7 การเปลยนแปลงปรมาณอปทานในสนคา y

รปท 2.8 การเปลยนแปลงอปทานในสนคา a

ขอสมมตราคาสนคาชนดนนคงท และสงผลใหเสนอปทานเกดการเคลอนยายไปจากเสนเดม ถาผลการเปลยนแปลงทำาใหอปทานเพมขนเสนจะเลอนระดบไปดานขวามอของเสนเดม และถามผลใหอปทานลดลงเสนจะเลอนระดบไปทางซายมอของเสนเดม ถาพจารณาจากกราฟการเปลยนแปลงของอปทานดงกลาวจะเปนการเปลยนแปลงในลกษณะของการเคลอนยายเสนอปทานไปทงเสนจากเสนเดมไปสเสนใหม โดยถาเสนอปทานเคลอนยายไปทางขวาของเสนเดมแสดงวาอปทานเพมขน ถาเคลอนยายไปทางซายแสดงวาอปทานลดลง (ตามรป 2.8)

-12-2.3 ดลยภาพตลาด (Market Equilibrium)

            ในระบบเศรษฐกจแบบทนนยม กลไกราคา (Price Mechanism) เปนสงสำาคญในการควบคมอปสงคและอปทานในตลาดใหเกดความสมดล ถาอปสงคและอปทานไมเทากนจะมการปรบตวจนกระทงเกดสมดลหรออปสงคเทากบอปทาน ดลยภาพจะไม

เปลยนแปลงตราบเทาทปจจยทกำาหนดอปสงคและอปทานไมเปลยนแปลง ราคาสนคา ณ จดทอปสงคเทากบอปทานเรยกวา ราคาดลยภาพตลาด “ (Market Equilibrium Price)” ปรมาณ

สนคา ณ จดนนเรยกวา ปรมาณดลยภาพตลาด “ (Market Equilibrium Quantity)” และเรยกจดดงกลาววา ดลยภาพ“ตลาด (Market Equilibrium)” ดงภาพ

-13-

รปท 2.9 เสนอปสงคและอปทานของตลาดเงาะ

จากตารางและรปท 2.9 ราคาดลยภาพเทากบ 14 บาท ปรมาณดลยภาพเทากบ 70 หนวย (ปรมาณอปสงคเทากบปรมาณอปทาน)

ระดบราคาทอยเหนอราคาดลยภาพจะทำาใหเกดภาวะสนคาลนตลาด (excess supply or surplus) เนองจากระดบราคาดงกลาวสงกวาทควรจะเปน ทำาใหผผลตมความตองการทจะเสนอขายมาก แตผบรโภคมความตองการซอนอย เกดความไมสมดล ณ ระดบราคาดงกลาว ถาผผลตมความตองการทจะขายกจะตองลดราคาลงมา เพอกระตนหรอจงใจผบรโภคใหตดสนใจซอ (มความตองการซอ) มากขน โดยสรป ราคาจะมแนวโนมลดลงจากเดมจนเขาสราคาดลยภาพ ในทางกลบกน ถาราคาอยตำากวาราคาดลยภาพจะทำาใหเกดภาวะสนคาขาดตลาด (excess demand or shortage) ซงราคาดงกลาว ตำากวาทควรจะเปน ทำาใหผผลตมความตองการทจะเสนอขายนอย แตผบรโภคกลบมความตองการซอมาก เกดความไมสมดล เมอผบรโภคมความตองการซอมาก (อปสงคเพม) สงผลใหราคาสนคามแนวโนมสงขน เพอจงใจใหผผลตเสนอขายสนคามากขน ในทสดราคาจะมแนวโนมเขาสราคาดลยภาพ

กลาวโดยสรป ระดบราคาทอยสงกวาหรอตำากวาราคาดลยภาพจะเปนระดบราคาทไมมเสถยรภาพ ราคาทอยสงกวาราคาดลยภาพจะมแนวโนมลดลงมา สวนราคาทอยตำากวาราคาดลยภาพ จะมแนวโนมสงขน จนในทสดเขาสดลยภาพของตลาด ซงเปนระดบราคาทคอนขางจะมเสถยรภาพ เปนระดบราคา ณ จดทอปสงคเทากบอปทาน (เสนอปสงคตดกบเสนอปทาน)

2.4 บทบาทของรฐบาลทมผลกระทบตอดลยภาพของตลาดจากการทเราไดทำาการศกษาเรองของอปสงค อปทาน และ

ดลยภาพของตลาดมาแลว ตอไปเราจะศกษาบทบาทของรฐบาลทเขาไปแทรกแซงตลาดโดยใชนโยบายการควบคมราคา ซงมผลกระทบตอดลยภาพของตลาด

การควบคมราคา (price control) คอการทรฐบาลยนมอเขามาใหความชวยเหลอเพอทำาใหราคาสนคามเสถยรภาพ ทงน เพราะสนคาบางชนดราคาไมคอยมเสถยรภาพ กลาวคอ เมอปรมาณการผลตเปลยนแปลงไปมกจะทำาใหราคาเปลยนแปลงไปดวย ซงอาจจะสงหรอตำาเกนไปจนทำาใหผบรโภคหรอผผลตไดรบความเดอดรอน ดงนนรฐบาลจงเขามาใหความชวยเหลอทงทางดานผบรโภคและผผลต มาตรการทใชโดยทวๆไปแบงออกเปน 2 กรณ คอ

การกำาหนดราคาขนสง (maximum price control)การควบคมราคาขนสงเปนมาตรการทรฐบาลควบคมราคาเพอใหความชวยเหลอผบรโภค

-14-

ทไดรบความเดอดรอนจากการทสนคาทจำาเปนแกการดำารงชวตมราคาสงขน การควบคมราคาขนสงรฐบาลจะกำาหนดราคาขายสงสดของสนคานนไว และหามผใดขายสนคาเกนกวาราคาทรฐบาลกำาหนด

จากรป 2.10 ณ ระดบราคา OP0 ซงเปนราคาดลยภาพ รฐบาลมความเหนวาเปนราคา ทสงเกนไป ซงทำาใหผบรโภคเดอดรอน รฐบาลจำาเปนตองกำาหนดใหผขายขายสนคานนในราคาเพยง OP1 ซงเมอ

รปท 2.10 การเกดอปสงคสวนเกนเนองจากการกำาหนดราคาขนสง

ราคาลดลงเหลอ OP1 จะทำาใหผขายมความตองการขายลดนอยลงคอ OQ1 แตทางดานผซอตองการซอสนคานนเพมขนเปน OQ2 ดงนนทำาใหสนคาขาดตลาดหรอไมเพยงพอแกการจำาหนาย อยเทากบ Q1Q2 เมอเกดสนคาขาดตลาด รฐบาลจงตองดำาเนนมาตรการตอมาคอการใชวธการปนสวน สนคา (rationing) การปนสวนสนคานจะชวยใหผบรโภคไดรบสนคาไปบรโภคอยางทวถงกน หรอรฐบาล อาจดำาเนนมาตรการจดหาสนคามาจำาหนายเพมเตมโดยการสงซอสนคาจากตางประเทศหรอทอนใดเพอชดเชยสวนทขาดนน

การกำาหนดราคาขนตำา (minimum price control)การควบคมราคาขนตำาเปนมาตรการทรฐบาลควบคมราคาเพอใหความชวยเหลอผผลต

ไมใหไดรบความเดอดรอนจากการทราคาสนคาทผลตไดตำาเกนไปไมคมทนทลงไป การควบคมราคาขนตำาสวนใหญจะควบคมสนคาทเปนสนคาเกษตรซงรฐบาลเหนวาราคาผลผลตตำาเกนไปทำาใหเกษตรกรเดอดรอน การควบคมราคาขนตำานนรฐบาลจะกำาหนดราคาซอขายสนคาไมใหตำากวาทรฐบาลกำาหนด รปท 2.11 การเกดอปทานสวนเกนเนองจากการกำาหนดราคาขนตำา

-15-

รปท 2.10 การเกดอปทานสวนเกนเนองจากการกำาหนดราคาขนตำา

จากรปท 2.11 ณ ระดบราคา OP0 รฐบาลมความเหนวาเปนราคาทตำาเกนไปทำาใหผผลต เดอดรอน รฐบาลจะประกาศใหผรบซอสนคาตองรบซอสนคาในราคา OP1 ซงเมอราคาอยท OP1 จะทำาใหความตองการซอสนคาลดลงจาก OQ0 เปน OQ1 และความตองการขายสงขนจาก OQ0 เปน OQ2 ดงนนจงทำาใหสนคาลนตลาดหรอจำาหนายไมหมดอยเทากบ Q1Q2 เมอสนคาลนตลาด รฐบาลจงตองดำาเนนมาตรการตอมาคอตองใชวธรบซอสนคา (purchase policy) สวนทขายไมหมด โดยอาจจะระบายไปขายตางประเทศ หรอซอเกบไวแลวคอยนำาออกจำาหนายเมอสนคาขาดตลาดในเวลาตอไป