31

บทท 3 ความรพนฐานเกยวกบสมอง

สมองเปนสวนของอวยวะทส าคญทสดในรางกายของคนเรา ซงจะท าหนาทควบคมการ

กระท าของเราทกอยาง ไมวาจะเปนการเคลอนไหว ความรสกนกคด หรอความจ า นอกจากนยงมการกระท าอกหลายสงหลายอยางทสมองไมไดควบคมการกระท านนโดยตรง แตควบคมผานทางสารเคมทมอยในโลหต ซงจะสงผลกระทบไปยงสวนอน ๆ ของรางกาย

อรยะ สพรรณเภษช (2545:3-4) ไดกลาวเกยวถงสมองมนษยไววา สมองของคนเราเปนอวยวะทมความสลบซบซอนมาก ประกอบดวยเซลประสาทและเสนประสาทจ านวนมากมาประกอบกนเปนระบบประสาท โดยอยภายในกระโหลกศรษะ หอหมดวยเยอหมสมองและมน าหลอเลยงสมอง หลออย ของเหลวนบรรจอยในชองวางสชองภายในสมอง และจะถกขบออกมาหลอระหวางชนของเยอหมสมอง จากนนกเขาสกระแสเลอดอกครง นอกจากนนยงมแผนกระดกออนระหวางขอสนหลงแตละชนชวยลดแรงสนสะเทอนทจะกระทบถงสมองดวย ในระบบประสาท สงทส าคญมากเทา ๆ กบสมองกคอ ไขสนหลง (Spinal cord) ซงเปนสวนทตอออกจากสมอง ผานมาตามล ากระดกสนหลง ทงสมองและไขสนหลงนจะรวมกนเปน ระบบประสาทสวนกลาง (Central nervous system)ตลอดระยะความยาวของไขสนหลง จะมเสนใยประสาท (Nerves) แยกออกและแผขยายออกไปครอบคลมเกอบจะทวทกสวนของรางกาย เพอรบเอาขอมลตาง ๆ จากอวยวะประสาทไปสสมอง และในขณะเดยวกนกจะน าค าสงจากสมองไปยงอวยวะเหลานนดวย

32

สมองของมนษยหนกกวาสมองของสตวอน ๆ นอกจากชางและปลาวาฬ คดเฉลยในผชาย

ผใหญ หนกประมาณ 1380 กรม ในผหญงหนก 1250 กรม น าหนกของสมองนตองแลวแตความเจรญของสมอง สมองเจรญเรวภายในอาย 5 ปและเจรญเรอยไป สมองจะหยดเจรญเมออาย 20 ป สมองจะมน าหนกเพยง 2 % ของน าหนกรางกาย แตตองใชพลงงานถง 20 % ของพลงงานทรางกายผลตไดในการท างานของสมอง โดยพลงงานสวนนไดจากกลโคสและออกซเจนซงน ามาทางกระแสโลหต

สมองของมนษยเปนมรดกแหงววฒนาการหลาย ๆ ลานป สมองของมนษยนนแบงออกเปน 3 ระดบใหญ ๆตามการท างานของสมองไดดงน คอ (อรยะ สพรรณเภษช :2543,5-9) 1. สมองสวนแกนกลางหรอสมองดกด าบรรพหรอสมองสวนสตวเลอยคลาน เชนเดยวกบสตวมกระดกสนหลงขนตนทงหลาย ท าหนาทเปนกลไกรบความรสกตาง ๆ ,ตดสนใจในสถานการณวาสหรอถอย และควบคมการอยรอดของชวต เชน การหายใจ การไหลเวยนของโลหต การยอยอาหาร ฯลฯ ซงเปนไปโดยอตโนมต สมองระดบนมในปลา และสตวเลอยคลาน สวนนของสมองไดแกกานสมองและไขสนหลง

ซงมววฒนาการมาตงแต 300 ลานปทแลว ความอยรอดระดบนไมตองอาศย “ ความคด” เพยงแตเปนปฏบตการของกานสมองและไขสนหลงทเรยกวา ปฏกรยา Reflexซงระบบของกลไกรบความรสกตาง ๆ ของสมองสวนนสามารถไดรบการพฒนาขนไดจากการสมผสโดยตรงกบสงแวดลอมรอบ ๆ ซงเมอยางเขาอายปท 4 สมองสวนนจะพฒนาไดมากถง 80 % และจะหยดการ

33

พฒนาไปเมออายไดประมาณ 7 ป ซงสมองในระดบทสงขนไปมากกวานนจะเรมตนพฒนาในขนปฐมภม

เพราะฉะนนควรใหความส าคญกบการเลยงดเดกอยางเอาใจใส ความสามารถทซอนเรนอยกจะเปดเผยออกมา กลไกรบความรสกตาง ๆ กไดรบการพฒนาไดเตมรปแบบและมประสทธภาพเพยงพอในการควบคมจตใตส านกใหเปนปกต,การสรางประสบการณของการพฒนาประสาทสมผสของประสาทรบรของเดก, ซงจะท าใหระบบโครงสรางของสมองสวนนมการพฒนาอยางเพยงพอ เพอจะเปนพลงชวยผลกดนใหการพฒนาของสตปญญาในสมองระดบทสงกวาท างานไดอยางมประสทธภาพ

แตในปจจบนพบวาสงคมเกดปญหาการใชความรนแรงเกดขนอยางมากมายในสงคมตาง ๆ ทวโลกเปนเพราะวาสมองสวนนของผคนสงคมถกกระตนดวยสอตาง ๆ ผลตออกมามอมเมาอยางไมเหมาะสม ซงสงเสรมใหเกดพฤตกรรมรนแรง ขนมาได เชน สอลามกตาง ๆ ,ภาพยนตหรอเกมคอมพวเตอรทสอความรนแรงซาดสม,เวปไซตโป เพลงทเรารอนกระตนกามและความรนแรง เปนตน สงตาง ๆ เหลานมนจะไปกระตนสมองสตวเลอยคลานของผเสพสอตาง ๆ เหลานน ท าใหสมองสวนสตวเลอยคลานของเขาใหมศกยภาพสงขน ท าใหมนมพลงรนแรง มผลท าใหสงสญญาณใหสมองสวนอารมณ แสดงพฤตกรรมทไมเหมาะสมออกมา นอกกรอบแหงสงคมและวฒนธรรมโดยทสมองสวนปญญาภายใตสมองสวนอารยะไมมพลงเพยงพอทจะไปควบคมมนได ดงนนการทจะเสพสอตาง ๆ จงพจารณาใหเหมาะสม 2. สมองระดบกลางหรอสมองสวนอารมณ

มในสตวเลยงลกดวยนมชนสงเทานน เรยกวาระบบลมบค(Limbic system) เปนสวนทแสดงอารมณ เชน ความรกผกพน ความชงชง ความโกรธ ความเกลยด ความกลว ฯลฯ มนษยมอารมณกเพราะมสมองระดบน นอกจากนนยงมสวนทกอใหเกดความจ าทงระยะสนและระยะยาว (STM และ LTM ) ซงมความส าคญตอการอยรอดเปนประโยชนตอการเรยนรอกดวย สมองสวนนพฒนาเมอประมาณ 100 ลานปทแลว เมอสนสดยคไดโนเสาร สตวทเลยงลกดวยนมจงคอยแพรหลายและมววฒนาการสบตอมา

ซงสมองสวนนสามารถไดรบการพฒนาไดจากการเลน,การทมรปแบบตวอยางหรอโมเดลทเหมาะสมเปนตวเรงเราใหเกดการลอกเลยนเอาแบบอยาง การรบฟงจากการเลาเรองและมการเรยนรเกยวกบการพฒนาทางดานอารมณทสมบรณ เพอทจะผานไปสระดบของสตปญญาทสงกวาของตวเขา

สมองสวนอารมณนจะเปนสมองสวนทแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ของมนษยออกมาทงทางกาย,วาจาและใจ รวมทงภาษากายตาง ๆ การแสดงออกของพฤตกรรมอยางไรขนอยกบวา สมองสวนปญญา หรอ สมองสวนสตวเลอยคลานมอทธพลมากกวากน ถาสมองสวนปญญามอทธพลมากกวา กจะสามารถควบคมท าใหการแสดงออกของพฤตกรรมและอารมณ เปนไปตามกรอบของ

34

สงคมและวฒนธรรมทก าหนด แตถาสมองสวนสตวเลอยคลานมอทธพลมากกวาเนองจากถกกระตนโดยการเสพสอทมอมเมา ฯ กจะท าใหการแสดงออกของพฤตกรรมและอารมณของเขาไมเปนไปตามกรอบทสงคมและวฒนธรรมก าหนด อยในสภาวะผมอควต า 3. สมองสวนนโอ-คอรเทกซหรอสมองระดบอารยะหรอสมองสวนปญญา เชนเดยวกบสตวเลยงลกดวยนมทงหลาย สวนนมไวรบสมผสทงหา (ห ตา จมก ลน ผวหนง) ควบคมการเคลอนไหวและความรสกนกคดและการเรยนรทงสน เปลอกสมองของมนษยทงหนาทงมรอยพบจบยนลก ๆ เพมพนปรมาณและพนท เนองจากการเพมจ านวนของเดนไดรท(Dendrittic spine) ท าใหเกดความเชอมตอของทางเดนกระแสประสาทในสมองทเรยกวา เบรนคอนเนคชน( Brain connection) มผลท าใหเกด ไซแนปส(synapse)ไดเพมขน จงมขดความสามารถสงยงกวาสตวเลยงลกดวยนมใด ๆ ดวยสมองระดบนจงชวยใหมนษยม “อารยธรรม” สมองระดบนมววฒนาการเมอไมถงหาแสนปนเอง มนษยนนอยรอดดวยการเรยนรซงตางจากสตวซงอยรอดไดดวยปฏกรยา Reflex และ สญชาตญาณ(Instinct)

ซงสมองสวนนจะเปนตวก าหนดระดบสตปญญาของมนษยโดยทสมองสวนนจะคอยเลอกเฟนขาวสารหรอขอมลทไดรบผานเขามาจากประสาทสวนอน ๆ และผลลพททไดจะเปนผลลพททเตมไปดวยเหตผล การตดสนใจ ความคดทใชปญญาในการไตรตรอง ภาษาทใช ปฏกรยาการควบคม และความเขาใจทแสดงออกทางทาทาง

สมองสวนนถาไดสงเสรมใหมศกยภาพสง โดยการไดเสพสอในสงทดเปนประโยชนตอการพฒนาตน เชน ไดอานหนงสอทด,ฟงดนตรทพฒนาศกยภาพสมอง, ไดเขาถงขอมลทดทางศาสนา,ไดรบความรทงทางทฤษฎและการปฏบตเกยวกบศลธรรมจรรยามารยาททเหมาะสม ฯ สงเหลานกจะเปนก าลงส าคญทจะชวยกระตนสมองสวนปญญาและยบย งการครอบง าของสมองสวนสตวเลอยคลาน มผลท าใหสมองสวนอารมณไดมการแสดงออกทางพฤตกรรมและอารมณทดทเหมาะสมตามสมองสวนปญญาไปดวย

35

หนาทของสวนตาง ๆ ของสมอง

อรยะ สพรรณเภษช(2543,7-11) ไดศกษาคนควาเกยวกบหนาทของสวนตาง ๆ ของสมอง

ไวดงมรายละเอยดดงตอไปน 1.สมองสวนหนา (Forebrain) 1.1 สมองใหญ (Cerebrum)

เปนสมองสวนทกนเนอทในกระโหลกศรษะมากทสด ประมาณ 70 % ของสมองทงหมด เปนสมองสวนทมอายนอยทสด คอ เปนสมองทเพงจะผานขนตอนการววฒนาการมาเมอไมนานมานเอง สมองสวนนท าหนาทหลกเกยวกบความร ความคด ความจ า เปนศนยควบคมเกยวกบการพดและการรบรภาษา เปนศนยควบคมสมผสทง 5 เปนศนยควบคมกลามเนอ และการเคลอนไหวตาง ๆ ทอยภายใตอ านาจของจตใจ

สมองใหญ ประกอบดวยสมองรปครงวงกลมแยกเปนสองสวน เรยกวา เฮมสเฟย(Hemispheres) ซงจะเชอมตอกนทรอยผาลกดานลางดวยเนอเยอแถบยาวทเรยกวา คอรพสคลโลซม (Corpus callosum) ภายในเฮมสเฟยซงประกอบกนเปนสมองใหญน จะมชนของเนอเยออย 2 ชน ชนบาง ๆ ทอยภายนอกเรยกวา พนผวสมอง (Cortex) หรอเนอเยอสเทา (grey matter) ซงเปนชนทหอหมสมองใหญไวทงหมด สวนนจะอดมไปดวยปลายประสาท และสวนทอยลกลงไปจะมเนอสมองสขาว(white matter) บรเวณสวนผวของซรบรม เรยกวา ซรบรมคอรเทกซ (cerebrum

36

cortex) มความหนาประมาณ 4 มลลเมตร อยในสวนของเนอสมองสเทา รอยหยกของผวสมองกเกดทซรบรมคอรเทกซนเอง ซรบรมคอรเทกซของมนษยมความซบซอนมาก และหนาทตาง ๆ ของซรบรมทไดกลาวมาแลว กเกดขนทซรบรมคอรเทกซนเอง ซงพนผวสมองมหนาทส าคญในการควบคมเคลอนไหวของรางกายโดยควบคมการท างานของกลามเนอลายทอยในอ านาจการควบคมของจตใจและยงควบคมเกยวกบประสาทสมผสอกดวย สมองสวนนแบงออกไดเปนสวนยอยทเรยกวาพสมอง (lobe) 4 สวนหรอ 4 พ ไดแก 1.1.1. พสมองสวนหนา ฟรอนทลโลบ(Frontal lobe) ท าหนาทเกยวกบการคดเลอกสงเรา สมาธ อารมณ ความรสกนกคด การเรยนร ความจ า ความฉลาด ความคดอยางมเหตผล ค าพดและการวางแผน ตลอดจนควบคมการท างานของกลามเนอ แขนขาและใบหนาดวย 1.1.2. พสมองสวนพาไรทลโลบ(Parietal lobe) ท าหนาทรบความรสกสมผสจากรางกาย (Sensual) การคดในระดบสง ไดแก การประมวลผลขอมลทางสายตา ทางความรสกสมผส ทกษะดานคณตศาสตร ภาษา และ ดนตร ความสามารถดานคณตศาสตร ความร ความเขาใจ และจนตนาการเกยวกบต าแหนงและเนอทของวตถในระบบสามมตเกดจากสมองสวนน 1.1.3. พสมองสวนเทมพอรลโลบ (Temporal lobe) ท าหนาทเกยวกบการไดยนเสยง ( Auditory),การดมกลน (Olfaction),ความจ าและภาษา 1.1.4. พสมองสวนออกซพตลโลบ (Occipital lobe) ท าหนาทเกยวกบการมองเหน 1.1.5. พสมองสวนลมบคโลบ (Limbic lobe) เปนสวนของซรบรมเกาแกดงเดมทถกดนเขาไป (บางครงน าพสมองสวนนไปรวมกบสมองสวนกลางและบางสวนของกานสมอง โดยเรยกรวมวาเปนระบบลมบก (limbic system)) ท าหนาทส าคญรวมกบสมองสวนอน ๆ โดยท าหนาทเกยวของความทรงจ า(Memory) การเรยนร อารมณและการแสดงอารมณไดถกตองตามประสบการณ ตามวฒนธรรมตลอดจนสญชาตญาณการอยรอดหรอการเหนแกตวเอง (ego)

37

1.2ไดเอนเซฟาลอน (Diencephalon) มสวนประกอบทส าคญคอ 1.2.1 ทาลามส (Thalamus) อยใตซรบรมและอยเหนอไฮโพทาลามส ท าหนาท เหมอนศนยถายทอดสญญาณของรางกายระหวางไขสนหลงและซรบรม โดยท าหนาทเปนศนยรวมกระแสประสาททผานเขาแลวถายทอดกระแสประสาทไปยงสวนตาง ๆ ของสมองทเกยวของกบกระแสประสาทนน ๆ โดยแปลสญญาณทรบเขามากอนสงไปยงซรบรม เชน รบกระแสประสาทจากหแลวสงเขาซรบรมบรเวณศนยการรบเสยง 1.2.2. ไฮโพทาลามส (Hypothalamus) อยถดจากทาลามสลงไปทางดานลางของสมอง ท าหนาทควบคมระบบประสาทอตโนมต และตอมไรทอตาง ๆ ในการตอบสนองดานอารมณและสณชาตญาณโดยท าหนาทโดยสรางฮอรโมนหลายชนดสงไปควบคมตอมใตสมองซงอยปลายสดของสมองสวนนอกตอหนง นอกจากนนยงมหนาทเปนศนยควบคมอณหภมของรางกาย การเตนของหวใจ ความดนเลอด การนอนหลบ ความหว ความอม ความกระหาย รวมทงเปนศนยควบคมอารมณและความรสกตาง ๆ เชน ดใจ เสยใจ โศกเศรา และความรสกทางเพศ 1.2.3. อพทาลามส(Epithalamus) หรอ ไพเนยลบอด (Pineal body) เปนกลมเซลมลกษณะคลายเซลรบแสง หนาทยงไมแจงชด 2. สมองสวนกลาง (Midbrain)

เปนสมองสวนทอยระหวาง พอนส กบ ไดเอนเซพารอน มหนาทเกยวของกบการโฟกสภาพของตาใหชดเจนเวลาดของใกลหรอไกล,ท าใหลกตากรอกไปมาได,การทท าใหมานตาปดเปดในเวลามแสงสวางเขามามากหรอนอย 3. สมองสวนทาย (Hindbrain) แบงเปน 3.1 ซรเบลลม(Cerebellum) สมองสวนทายทอยท าหนาทควบคมการเคลอนไหวของรางกายใหตอเนอง เทยงตรงราบรน จนกระทงสามารถท างานชนดละเอยดออนได และท าใหรางกายสามารถทรงตวได โดยรบความรสกจากหทเกยวกบการทรงตวแลวซรเบลลมแปลเปนค าสงสงไปยงกลามเนอ 3.2 พอนส(Pons) อยคนละดานของซรบรมตดตอกบสมองสวนกลางเปนทางผานของกระแสประสาทระหวางซรบรมกบซรเบลลม และระหวางซรเบลลมกบไขสนหลง พอนสท าหนาทควบคมการเคลอนไหวเกยวกบการเคยว การหลงน าลาย การเคลอนกลามเนอบรเวณใบหนา และควบคมการหายใจ

38

3.3 เมดลลา ออบลองกาตา (Medulla Oblongata) เปนสวนสดทายของสมอง ตอนปลายสดของสมองสวนนอยตดกบไขสนหลง จงเปนทางผานของกระแสประสาทระหวางสมองกบไขสนหลง เมดลลาออบลองกาตานเปนศนยควบคมการท างานของระบบประสาทอตโนมตตาง ๆ เชน การหมนเวยนเลอด ความดนเลอด การเตนของหวใจ ศนยควบคมการหายใจ นอกจากนยงเปนศนยควบคมการกลน การไอ การจาม และอาเจยน

กานสมอง (Brain stem) เปนสวนทายสดของสมอง เปนสมองสวนทตอเชอมกบกระดกสนหลง ประกอบดวยสมองสวนกลาง พอนส และเมดลลา ออบลองกาตา ภายในกานสมองพบกลมเซลประสาทและใยประสาทเชอมระหวางเมดลลาออบลองกาตากบทาลามส เปนสมองสวนทเกาแกทสด เพราะพบวาเปนสมองสวนส าคญของสตวโบราณหลายชนด กานสมองท าหนาทส าคญในการควบคมการท างานงานของรางกาย และเปนระบบทชวยค าจนชวตของเราดวย แมวาสมองสวนอน ๆ จะถกท าลายหมดเมอเกดอบตเหต แตถากานสมองไมไดถกท าลายดวยแลว รายกายกอาจจะมชวตอยไดอกชวขณะหนง การท างานของกานสมองเปนการท างานในระดบจตไรส านก(unconscious)เปนฟงคชนการท างานทสรางขนมาตงแตตงครรภจนถงคลอด เปนความสามารถทตดตวมาแตก าเนดเพอการอยรอดในโลกธรรมชาตเชนเดยวกบสตวอน หรออาจเรยกวาเปนสญชาตญาณของสงมชวตกได ความสามารถของเดกทารกทเพงเกดใหม ๆ ลวนแลวแตเปนการท างานของกานสมองทงสน

39

กานสมองท างานรวมกบไขสนหลง เพอควบคมการท างานของรางกาย และควบคมระบบประสาทอตโนมตตาง ๆ เปนศนยการควบคมการนอนหลบ การรสกตนตวหรอความมสต ศนยควบคมการหายใจ การเตนของหวใจ ความดนโลหต ควบคมอณหภมและการหลงน ายอย การเคลอนไหวบรเวณใบหนา การกลน การไอ การจาม การสะอก และอาเจยน

หนาทส าคญทสดของกานสมอง คอ การควบคมความรสกนกคดของเรา โดยกานสมองจะตดหนาทการท างานของสมองในขณะทเราหลบ และจะจายหนาทการท างานใหกบสมองใหมเมอเราตน แมแตในขณะทเราก าลงหลบ กานสมองกยงคอยควบคมและตรวจสอบการท างานตาง ๆ ของรางกาย เพอใหทกอยางด าเนนไปอยางถกตองเรยบรอย

การท างานของกานสมองคลายกบการท างานของคอมพวเตอร คอ จะมหนาทควบคมและตรวจสอบขอมลทงหลายทผานเขามาสสมองทางระบบประสาท จากนนกจะด าเนนการกบขอมล รวมถงการสงสญญาณขอมลนนกลบไปทระบบประสาท เพอการควบคมรางกายทงหมด กานสมองจะท างานโดยทเราไมรสกตว แมวาเราอาจจะสงเกตผลจากการท างานนนอยบางกตาม ท านองเดยวกบการทเราไมคอยรสกวาเราก าลงหายใจนนเอง

เรตคลาร ฟอรเมชน (Reticular formation) เปนกลมเซลภายในกานสมองททอดตวอยในแกนกลางของกานสมองสวนสเทา ตงแตไขสนหลง เมดลลาออบลองกาตา และพอนส สมองสวนกลาง จนถงทาลามส สามารถรบขอมลและผสมผสานขอมลจากทกสวนของระบบประสาทกลางไดพรอมกนเกอบทกเซลล ส าหรบการควบคมอวยวะภายใน ระบบประสาททรบผดชอบเกยวกบเรองน เราเรยกวาระบบประสาทอตโนมต (Autonomic nervous system) ท าหนาทควบคมการไหลเวยนของโลหต การยอยอาหาร การหายใจ อวยวะสบพนธ และการก าจดของเสยออกจากรางกาย นอกจากนยงควบคมตอมส าคญ ๆ ทสงผลกระทบตอรางกายดวย ระบบประสาทอตโนมตจะเปนการท างานโดยอสระของสมอง โดยล าตวเซลลประสาทจะจบกลมกนในปมประสาทใกลกระดกสนหลง และจะท างานเฉพาะทเกยวกบปฏกรยาสะทอนกลบเทานน ถงแมวากานสมองจะเปนสวนส าคญของระบบประสาทอตโนมตน แตเราจะไมรสกถงการท างานของมนเลย

ระบบดงกลาวนสามารถแบงออกไดเปนสองสวน คอ ระบบประสาทซมพาเทตก(Sympathetic nervous system)และระบบประสาทพาราซมพาเทตก(Parasympathetic nervous system) ซงทงสองสวนจะท างานตรงขามกนเสมอ โดยระบบประสาทซมพาเทตก(Sympathetic nervous system)จะท าหนาทกระตนอวยวะท างานมากขน แตอกระบบหนงระบบประสาทพาราซมพาเทตก(Parasympathetic nervous system)คอจะกระตนใหอวยวะหยดท างาน เชน เวลาโกรธหรอเครยดระบบประสาทซมพาเทตกกจะกระตนตอมหมวกไตใหหลงฮอรโมนอะดรนาลนออกมา ท าใหหวใจเตนแรง ความดนเลอดสง พอหายโกรธหรอเครยด ระบบประสาทพาราซมพาเทตก ก

40

จะกระตนใหตอมหมวกไตหยดหลงฮอรโมนอะดรนาลน ซงจะท าใหสภาพการเตนของหวใจและความดนเลอดกลบสสภาพปกต เปนตน ระบบทงสองผลดเปลยนหมนเวยนเชนน จงจะท าใหอวยวะท างานไดอยางสมดล

ความรเกยวกบสมองสองซก อรยะ สพรรณเภษช(2542,12-17) ไดศกษาคนควาในความรเกยวกบสมองสองซกไวโดยมรายละเอยดดงตอไปน

สมองของคนเรามอย 2 ซก คอสมองซกซายและสมองซกขวา โดยทสมองซกขวาจะควบคมการท างานของรางกายซกซาย และสมองซกซายจะควบคมการท างานของรางกายซกขวา สมองทง 2 ซกจะมใยประสาทจ านวนมากเชอมอยเพอใหสมองทง 2 สวนรบรการท างานซงกนและกนทงนทงนน สมองแตละซกจะมการท างานทแตกตางกนอยางเดนชด

โดยทสมองทางซกซาย เปนสวนทควบคมการคด และมการท างานทออกมาเปนนามธรรม เชน การนบจ านวนเลข, การบอกเวลา, การสรรหาถอยค า, การหาเหตผล เปนตน สวนสมองซกขวา จะท าหนาทจนตนาการ, ฝน, สรางสรรคความคดใหม, การซมซาบในดนตรและศลปะ เปนตน ดงนนการทคนเราสามารถคดสรางสรรคสงตางๆ ไดนน เกดจากการท างานของสมองซกขวานเอง เมอสมองซกขวาท างาน สมองซกซายจะรบหนาทแสดงผลการท างานออกมาใหคนอนเหน

41

ตารางแสดงความถนดและสไตลในการเรยนรของสมองซกซายและซกขวา(อรยะสพรรณเภษช:15) สมองซกซาย สมองซกขวา

1. ชอบการเรยนรสอสารแสดงความรสก ดวยภาษาพด เขยน ชางเจรจา ประดษฐคดถอยค าทเหมาะสมมาใช

1. โดดเดนในการเรยนรสอสารโดยไมตองอาศยตวหนงสอหรอค าพด ใชภาษากายไดด

2. โดดเดนในการตความหมายของสญญลกษณ ไมวาจะเปนตวเลขหรอตวอกษร ชอบคดเลขและการค านวณตาง ๆ

2. ชอบเรยนรดวยการลงมอท าจรง ๆ แตะตองและสมผสของจรง บอยครงมความล าบากทจะท าอะไรกบสงตพมพ หรอแบบฝกหด

3. ชอบการเรยนร ถนดในการคดเปนเสนตรง ชอบคดหาเหตผลและแกปญหาจากสวนยอยไปหาสวนใหญ ละเลยทศนะองครวมมล าดบขนตอนแนชด จดล าดบความส าคญ คดและวเคราะหแยกแยะแตละขนตอนอยางมเหตผล แลวหาค าตอบสดทายได

3. ถนดในเรองของการหยงหามตตาง ๆ สามารถหยงรอวกาศ และใชประโยชนจากรปทรง รปแบบ รวมทงรปทรงเรขาคณต เชน วงกลม สามเหลยม สเหลยม ไดด

4. ถนดในการจดท ารายการสงของตาง ๆ 4. ชอบเรยนรจากสวนใหญมาหาสวนยอย ไมมล าดบขนตอนในการคดแนชด ชอบเรมตนคดจากค าตอบหรอแนวคดทงหมด

5. ตามกรอบทวางไว 5. โดดเดนในการใชจนตนาการ ความคดสรางสรรค การคดเรองจงหวะจะโคน ดนตร ศลปะ การแยกสสน และการกฬา

สรวงมนฑ สทธสมาน (2542:39-42) ไดบอกถงความแตกตางของคนทใชสมองขางซายและขางขวามากไวดงน

คนทใชสมองขางซายมาก : จะเปนคนชอบวเคราะห สามารถทจะแสดงความรสกของตนเองไดอยางชดเจน เปนวางแผนงานเรยบรอย เปนคนคอนขางมองเหนสง ๆ ตาง ๆ เปนขาวและด า คนกลมนจะเกงเลขคณต วทยาศาสตร และสามารถจะเรยนรจากความผดพลาด สามารถท างานจนประสบความส าเรจได แตจะมปญหาเพราะตองใชความพยายามอยางมาก และจะเกดความเครยดถาหากไมเปนไปตามทคาดหวง เพราะฉะนนตองพยายามเพมทกษะการท างานของสมองซกขวา ซงหมายความวาจะตองเชอสญชาตญาณใหมากขน จะตองใขการวาดภาพวางแผน

42

และทส าคญคอจะตองผอนคลายใหมากขน จะตองลดกจกรรมตาง ๆ ลงและตองพยายามใชความคดสรางสรรคทมอยใหเกดประโยชน

คนทใชสมองขางขวามาก : จะเปนคนทใชสญชาตญาณมาก มความคดสรางสรรคขอมลทไดมาอยางมประโยชน และจ าเกง เปนคนทชอบหรอมความสามารถทางศลปะ เขยนหนงสอ แตงเรองจนตนาการเกง มความสามารถทางการแสดงออก เลนละครเกง สามารถเขาใจความตองการของคนอน และเปนคนทเปดเผย มกเปนคนทไมคอยมระเบยบ ไมคอยวางแผน ไมคอยสามารถแสดงความคดเหนของตนเองใหคนอนเขาใจได ดงนนตองพยายามพฒนาในเรองของการจดระบบ วางแผน มระเบยบ แสดงความคดเหนออกมา สอสารใหคนอนเขาใจไดมากขน คนกลมนจะไดประโยชนจากการใชสมองขางซาย โดยการฝกใหสมองทงสองขางท างาน

นอกจากความรเกยวกบสมองสองซกทกลาวมา จากขอเขยนของบารบารา ไมสเตอร วตาล ไดจ าแนกบคคลในโลกไว 3 ประเภทตามความถนดทางสมองไดแก (บารบารา ไมสเตอร:2538,22-23) 1. คนทมความสามารถรบรทางจกษประสาทไดอยางดเลศ เขาตองเหนเสยกอนจงจะเขาใจไดด ซงมกเปนคนทสมองซกขวาเตบโตกวาสมองซกซาย ท าใหถนดมอซาย บคคลเหลานไดชอวาเปนผมความสามารถทางการเรยนรทางตา หรอเรยนรโดยอาศยจกษประสาท (visual learners) 2. คนทมความสามารถรบรสงตาง ๆ ทางโสตประสาทไดอยางดเลศ คอเพยงไดยน ดวยหถงเรองราวตาง ๆ แมจะไมไดเหน กสามารถทจะเขาใจไดด ซงมกเปนคนทสมองซกซายเตบโตกวาสมองซกขวา ท าใหถนดมอขวา ซงเปนคนสวนใหญของสงคมโลก พวกนไดชอวาเปนพวกทมความสามารถทางการเรยนรโดยอาศยโสตประสาท(audio learners) 3. คนทสามารถจะรบรสงตาง ๆทางประสาทสมผสไดอยางดเลศโดยใชประสาทสมผสทางผวหนงผสมผสานประสาทสมพนธทางกลามเนอและขอตอ ซงเรยกวาประสาทสมผสแฮปตค เปนพวกทตองเรยนรจากประสบการณจรง ตองสมผสกอนจงจะรบรและเขาใจไดลกซง บคคลประเภทน บางทกเปนคนทสมองซกขวาเตบโต ท าใหถนดมอซายหรอบางทเปนคนทสมองซกซายเตบโต ท าใหถนดมอขวา หรอบางทกเปลยนความถนดของมอไปมาจากซายไปขวา จากขวาไปซายอยตลอดเวลา พวกนไดชอวาเปนคนทมความสามารถในการเรยนรทางประสาทสมผสแฮปตค ( haptic learner )