บทท 3 สถาบนและกจกรรมการเมองใหมทปรากฏตามรฐธรรมนญ

สภาผแทนราษฎร

• สถาบนแรกนนไดแก “สภาผแทนราษฎร” ปรากฏวาในพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยาม (ชวคราว) พ.ศ. 2475

ทประกาศใชในวนท 27 มถนายน 2475 นน ไดระบใหมสภาผแทนราษฎรขนมาเปนสถาบนการเมองชนดใหมทไมเคยมมากอนการ

เปลยนแปลงการปกครองทงนเพอมหรบรองเจตจ านงของธรรมนญการปกครองแผนดน มาตรา 1 ทวา

“อ านาจสงสดของประเทศนนเปนของราษฎรทงหลาย”

• ในมาตรา 2 ทตามมากบญญตใหสภาผแทนราษฎรเปนสถาบนหลกสถาบนหนงในจ านวนสสถาบนท “เปนผใชอ านาจแทนราษฎร”

• ดงนนในวนท 28 มถนายน พ.ศ. 2475 คณะราษฎรโดยคณะผรกษาพระนครฝายทหารซงประกอบดวยนายทหารชนผใหญของ

คณะราษฎร 3 นาย มนายพนเอก พระยาพหลพลหยหเสนา เปนหวหนา และมนายพนเอกพระยาทรงสรเดช และนายพนเอก พระ

ยาฤทธอคเนย รวมคณะ จงไดประกาศตง “ผแทนราษฎรชวคราว” จ านวน 70 นาย

สภาผแทนราษฎร

พนเอก พระยาพหลพลหยหเสนา พนเอกพระยาทรงสรเดช พระยาฤทธอคเนย

• เมอการไดมาของสมาชกสภาผแทนราษฎรมาจากการแตงต งอนเปนภาวะ “ชวคราว” ทมาของผแทนราษฎรทจะเปนทยอมรบอยาง

ไมชวคราวนนกคอ “ภายในเวลา 6 เดอนหรอจนกวาการจดประเทศเปนปกตเรยบรอย” สมาชกผแทนราษฎรจะตองมบคคล 2ประเภท นนกคอท งประเภททมาจากการเลอกตงโดยประชาชนซงนาจะเปนโดยวธทางออมในคร งแรก และประเภททมาจากการ

แตงต ง

สภาผแทนราษฎร

• เมอมสภาผแทนราษฎรแลวนายพนเอก พระยาพหลพยหเสนา หวหนาคณะราษฎรและหวหนาคณะผรกษาฝายทหาร กไดกลาว

มอบอ านาจการปกครองประเทศทคณะราษฎรไดยดไวใหแกสภาผแทนราษฎร

• วนท 28 มถนายน นายพนเอก พระยาพหลพยหเสนา หวหนาคณะราษฎรและผรกษาพระนครฝายทหาร ไดกลาวมอบง านการ

ปกครองผานดนทคณะราษฎรไดยดไวแกสภาผแทนราษฎร ในทประชมสภาผแทนราษฎร

สภาผแทนราษฎร

• ตอจากนนสภาผแทนราษฎรกไดด าเนนการเลอกตประธานทประชมโดยทประชมไดมมตเปนเอกฉนทใหเจาพระยาธรรมศกดมนตร

เปนประธานสภาผแทนราษฎร และใหนายพลตร พระยาอนทรวชต เปนรองประธานสภาผแทนราษฎรกบหลวงประดษฐมน ธรรม

เปนเลขาธการสภาผแทนราษฎรเมอไดตวประมขของฝายนตบญญตคอสภาผแทนราษฎรแลวพระเจาพระยาธรรมศกดมนตรกท า

หนาทใหสภาผแทนราษฎรด าเนนการตามมาตรา 33 ของพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนสยามคอ เลอกประธาน

คณะกรรมการราษฎร ซงเปนประมขของอ านาจบรหารหรอหวหนารฐบาล

สภาผแทนราษฎร

• อ านาจของสภาผแทนาราษฎรจงคอนขางจะมาก เลอกประธานคณะกรรมการราษฎร ใหความเหนชอบแตงต งกรรมการราษฎรจง

เชญใหกรรมการราษฎรออกจากต าแหนงและหนาทได นบเปนอ านาจหนาทในการควบคมดแลคณะผบรหารได อยางส าคญ ท ง

มาตรา 28 ยงระบวา

“คณะกรรมการราษฎรมอ านาจและหนาทด าเนนการใหเปนไปตามวตถประสงคของสภา”

สภาผแทนราษฎร

• ในการเลอกตงตวประธานคณะกรรมการราษฎร หรอประมขฝายบรหารนนไดม

สมาชกสภาคอ พ.อ.พระยาพหลพยหเสนาเปนผเสนอชอพระยามโนปรณนต

ธาดาเปนประธานคณะกรรมการราษฎร และสภากไดลงมตเลอกพระยามโน

ปกรณเปนประธานคณะกรรมการราษฎร จากนนพระยานโนปกณจงเสนอชอ

กรรมการราษฎรอก 14 คน จากสมาชกในสภาทนาสงเกตกคอคณะผบรหาร

ประเทศชดแรกตามกตกาการปกครองใหมชดนไดเขารบต าแหนงหนาทโดย

ไมไดแถลงนโยบายตอรฐสภา มบางทานใหขอคดวา “ถอหลก 6 ประการของ

คณะราษฎรทไดใหสมาชกสภาปฏญาณตนตอสภากอนรบหนาทนน เปน

นโยบายของรฐบาลคณะน” ซงกเชอวาอาจเปนทเขาใจอยางนนได แตกระนน

กตามการปฏญาณตนนนกเปนการท าใหฐานะทแตกตางกน

สภาผแทนราษฎร

พระยามโนปรณนตธาดา

• นครนทร เมฆไตรรตน ระบวา “สภาผแทนราษฎรชดแรกของประเทศสยามนน

มสถานะอยางสงสง” ซงทจรงคงหมายถงสภาผแทนราษฎรตามพระราชบญญต

ธรรมนญการปกครองแผนดนสยามวาเปนผมอ านาจมาก นบวาเปนเรองจรง

เพราะเมอเปลยนแปลงการปกครองแลว ไดเขยนระบไวในมาตรา 2 ของ

พระราชบญญตธรรมนญการปกครองตามทเคยอางมาแลววาอ านาจสงสดเปน

ของราษฎร และการปกครองประเทศ ทตองเปนระบบประชาธปไตยตวแทน

representative democracy เพราะจะใหราษฎรทกคนเปนผใชอ านาจ

สงสดดวยตวเองโดยตรงไมได กตองมตวแทนราษฎร หรอ “ผแทนราษฎร” ฉะนนสภาผแทนราษฎรซงเปนทประชมของผแทนราษฎรทกคนจงมสถานะ

อยางสงสง

สภาผแทนราษฎร

นครนทร เมฆไตรรตน

• อ านาจหนาทโดยทวไปของสภาราษฎรนน ไดมผศกษาและเสนอความเหนเอาไวดงน

• “ส าหรบอ านาจหนาทหลกของรฐสภาไทยนนมอยอยางนอย 3 ประการ คอ การท าหนาทเปนองคนตบญญต การท าหนาทตรวจสอบ

และควบคมการท างานของฝายบรหารและการท าหนาทในฐานะตวแทนของประชาชน ...”

สภาผแทนราษฎร

• ดงนนการท าหนาทเปนองคกรนตบญญต กคอการเปนผออกกฏหมายมาใหฝายบรหารหรอรฐบาลบงคบใชในการปกครองประเทศ

จงนบวาตางกวากฏหมายเดมทเคยมมา ดงทบญญตไวในมาตรา 8 ของพระราชบญญตธรรมนญการปกครองฯ วา

“สภาผแทนราษฎรมอ านาจออกพระราชบญญตท งหลาย พระราชบญญตนนเมอกษตรยไดประกาศใหใชแลวใหเปนอนดบ

ใชบงคบได

ถากษตรยมไดประกาศใหใชพระราชบญญตนนภายในก าหนด 7 วนนบแตวนทไดรบพระราชบญญตนนจาก สภา โดยแสดง

เหตผลทไมยอมทรงลงพระนาม กมอ านาจสงพระราชบญญตนนคนมายงสภา เพอพจารณาอกคร งหนง ถาสภาลงมตยนตาม

มตเดม กษตรยไมเหนพองดวย สภามอ านาจออกประกาศพระราชบญญตนนใชบงคบเปนกฏหมายได”

สภาผแทนราษฎร

• สวนอ านาจหนาทในการตรวจสอบหรอควบคมรฐบาลนน สภาผแทนราษฎรกอาศยบทบญญตในมาตรา 9 ทวา

• “สภาผแทนราษฎรมอ านาจดแล ควบคมกจการของประเทศและมอ านาจประชมกนถอดถอนกรรมการราษฎร หรอพนกงาน รฐบาลผ

หนงผใดกได”

สภาผแทนราษฎร

• สวนอ านาจหนาทในการตรวจสอบหรอควบคมรฐบาลนน สภาผแทนราษฎรกอาศยบทบญญตในมาตรา 9 ทวา

• “สภาผแทนราษฎรมอ านาจดแล ควบคมกจการของประเทศและมอ านาจประชมกนถอดถอนกรรมการราษฎร หรอพนกงาน รฐบาลผ

หนงผใดกได”

สภาผแทนราษฎร

• ในเรองการควบคมรฐบาลนนสภาผแทนราษฎรกคอนขางจะมอ านาจมาก ถอไดวาสภาจะเปนองคกรสงสดทางการเมองเลยกวาได

หลวงจกรปาณฯ ไดอธบายในเรองนเอาไววา “สวนส าคญของอ านาจนกคอการควบคมเจาหนาทฝายธรการ ซงกนความตลอดตงแต

คณะกรรมการราษฎรและเสนาบดลงมาจนจงขาราชการสามญของประเทศ”

• หนาทส าคญยงทสภาผแทนราษฎรชดนไดท ากคอการพจารณารางรฐธรรมนญฉบบ 10 ธนวาคม พ.ศ. 2475 ซงคณะอนกรรมการ

รางรฐรรมนญไดรางเสรจเรยบรอยเสนอใหสภาผแทนราษฎรในวนท 16 พฤศจกายน พ.ศ. 2475 และสภาผแทนราษฎรกไดประชม

พจารณากนอยางเตมท เสรจเรยบรอยเปนรฐธรรมนญของแผนดนออกมาประกาศใชในวนท 10 ธนวาคม ปเดยวกน

สภาผแทนราษฎร

คณะกรรมการาษฎร

• บทบญญตในพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนในสวนทเกยวกบคณะราษฎรเสยกอน เพอทราบทมาของคณะกรรมการ

ราษฎร

“มาตรา 22 คณะกรรมการราษฎรประกอบดวยประธานคณะกรรมการราษฎร 1 นาย และกรรมการราษฎร 14 นาย รวมเปน 15 นาย”

• คณะกรรมการราษฎรจงเปนคณะกรรมการชดเลก จ านวนไมมากซงเปนใครจะเปนผเสนอและเปนผคดเลอก หรอประธาน

คณะกรรมการและกรรมการราษฎรจะไดมาอยางไร มเขยนไวในมาตรา 33 ของพระราชบญญตธรรมนญการปกครอง

“ใหสภาเลอกตงสมาชกผหนง ซงเปนประธานกรรมการ และใหผเปนประธานนนเลอกสมาชกในสภาอก 14 นายเพอเปนกรรมการ การ

เลอกนเมอไดรบความเหนชอบของสภาแลว ในเมอสภาเหนวากรรมการมไดด าเนนกจการตามรฐประศาสโนบายของสภา สภามอ านาจ

เชญกจกรรมการใหออกจากหนาท แลวเลอกตงใหมตามทกลาวในตอนนน”

คณะกรรมการาษฎร

• ดงนนส าหรบผทจะเปนประธานคณะกรรมการราษฎรและกรรมการราษฎรจะตองเปนสมาชกสภาผแทนราษฎร และสภาฯ จะเปนผ

เลอกกนเองซงกจะมผเสนอชอ ในกรณของพระยามโนปกรณนตธดานน พ.อ.พระยาพหลพยเสนาไดเสนอชอทานใหเปนประธาน

คณะกรรมการราษฎรคนแรกซงกคงเปนการเสนอชอโดยมไดมรการพดทาบทามกนไวกอน ทานจงตองขอหารอกบหวหนา

คณะราษฎร พ.อ.พระยาพหลหยหเสนา และบคคลส าคญของคณะราษฎร อยางหลวงประดษฐมนญธรรมเสยกอนทจะรบต าแหนง

และสภาฯ กไดลงมตเลอกพระยามโนปกรณนตธดา เปนประธานกรรมการราษฎร

คณะกรรมการาษฎร

• จากนนประธานคณะกรรมการราษจงไดเสนอชอกรรมการคณะราษฎรอกจ านวน 14 คน เพอมารวมท างาน ดงมรายนามตอไปน

นายพลเรอตร พระยาปรชาชลยทธ มหาอ ามาตยตร พระยาศรวสารวาจา นายพนเอก พระยาพหลพยหเสนา นายพนเอก พระยาทรงสรเดช

คณะกรรมการาษฎร

นายพนเอก พระยาฤทธอคเนย อ ามาตยเอก พระยาประมวญวชาพล นายพนโท พระประศาสนพทยายทธ

นายพนตร หลวงพบลสงคราม นายนาวาตร หลวงสนธสงครามชย อ ามาตยตร หลวงประดษฐมนญธรรม

คณะกรรมการาษฎร

รองอ ามาตยเอก หลวงเดชสหกรณ รองอ ามาตยเอกตว ลพานกรม นายรอยโทประยร ภมรมนตร นายแนบ พหลโยธน

คณะราษฎรหรอพรรคการเมองพรรคแรก

• องคกรการเมองทเกดขนมาใหมหาชนเหนภายหลงการเปลยนแปลงการปกครองอกองคกรหนงนนแมจะมไดเปนองคกรทถกบญญต

ใหมอยางเปนทางการไวในพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดนฯ แตหากวาไดมความส าคญและเปนท รจกมากกคอ

คณะราษฎร ทจรงองคกรนไดมมาลวงหนากอนเปลยนแปลงการปกครองหากแตวาอาจอยสถานะองคกรใตดนมไดเปนองคกรเปด

เพราะภาวะการปกครองบานเมองไมเปดใหท าได หลงการยดอ านาจเปดตวตอมหาชน

คณะราษฎรหรอพรรคการเมองพรรคแรก

• คณะราษฎรนนถานบถงทมา กมาจากการรวมตวของพวกนกเรยนนอกของไทยทในยโรป โดยเฉพาะอยางยงนกเรยนไทยใน

ฝร งเศสสมยนนทไดรไดเหนเรองการปกครองระบอบประชาธปไตยในตางประเทศและตองการสถาปนาขนในเมองไทย คนหนมทม

ความเหนดานการเมองแนวทางประชาธปไตยกลมนไดประสานและขยายผลหาพวกเมอกลบไปอยในประเทศไทย จนมความเปน

กลมเปนกอนรวมกนคด และท าการเปลยนแปลงการปกครองแผนดนไทยเมอวนท 24 มถนายน พ.ศ. 2475

คณะราษฎรหรอพรรคการเมองพรรคแรก

• เมอตอนทท าการเปลยนแปลงการปกครอง เขายดอ านาจรฐและสถาปนาระบอบการปกครองทมรฐธรรมนญนน กไดเรยกกลมของ

ตนวาคณะราษฎร ซงคณะราษฎรนกคอพรรคการเมอง เพราะตงขนมาเพอผลทางการเมอง ในสมยนนยงไมมค าวาพรรคการเมอง

ใชแพรหลาย ค าวา Political Party ในภาษาองกฤษนนกเรยกกนในภาษาไทยวา “คณะการเมอง” ดงนนคณะราษฎร

กคอพรรคราษฎรนนเอง