บทท 4 การวเคราะหขอมล

ในการนาเสนอผลการวจยเรองความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะ : กรณศกษา

ชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ครงน ผวจยไดกาหนดสญลกษณทใชในการวเคราะหขอมลและขอเสนอผลการวเคราะหตามลาดบ ดงน

1. สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล 2. การเสนอผลการวเคราะหขอมล 3. ผลการวเคราะหขอมล

สญลกษณทใชในการวเคราะหขอมล ในการวจยน เพอใหเกดความเขาใจตรงกน ในการแปลความหมายของการวเคราะหขอมล

ผวจยไดใชสญลกษณตาง ๆ แทนความหมายของการแปลขอมล ดงน μ แทน คาเฉลย (Mean) σ แทน สวนเบยงเบนมาตรฐาน (Standard Deviation) N แทน จานวนประชากร

การเสนอผลการวเคราะหขอมล ในการเสนอผลการวเคราะหขอมลครงน ผวจยขอเสนอเปนตอน ๆ ดงน ตอนท 1 บรบทของพนท ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 3 ความพงพอใจของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 4 ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย ตอนท 5 ขอเสนอแนะในการพฒนาชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพย

ผลการวเคราะหขอมล ตอนท 1 บรบทของชมชนบานลางพนทรพย

ชมชน “บานลางพนทรพย” หรอ “ชมชนกองขยะ” ตงอยบนกองขยะหนาโรงฆาสตวของเทศบาลเมองจนทบร ตาบลวดใหม อาเภอเมอง จงหวดจนทบร มาตงแตป 2510 ซงนบเปนแหงท 4 ของการตงหลกปกฐานหลงถกไลทมาสองครง

36

 

ตอนแรก ๆ มชาวบานเพยง 6 หลงคาเรอน โดยสรางเพงไมอยางกระจดกระจายไรระเบยบ ตอมาเทศบาลเมองจนทบรเอาขยะมาทง ชาวบานจงถอยรอนเขาไปอยในหนองบงเรอย ๆ จนชดกบรวโรงพยาบาลพระปกเกลา โดยสวนใหญชาวบานมอาชพเปนลกจางเทศบาล รบจางรายวน คาขาย และเกบของเกาขาย ไมมความมนคงในทอยอาศย มปญหาการไลท สภาพบานผพง นาเนาเสย สภาพแวดลอมเปนพษ และขาดสาธารณปโภค (แกว ตนงาม. สมภาษณ. 2558)

ป 2516 ชาวบานไดมความคดรวมกนวาจะทาอยางไรใหมชวตทดขนกวาเดม มบานทมนคงไมมใครมาไลไดอก มสภาพแวดลอมดเหมอนคนอนเขา จงรวมกลมกน เรมจากการตงกลมออมทรพย มการตงคณะกรรมมาทางานหนงชด มการแบงเปนกลมยอย ๆ 19 กลม ๆ ละ 6 คนบาง 5 คนบาง แลวแตขนาดของกลม จงคดวาออมกนอยางไรถงจะไดมบาน มทอยทมนคงและชาวบานสามารถออมได จงตกลงกนวาใครมเทาไหรกออมเทานน มมากกออมมาก มนอยกออมนอย โดยมการออมเปนรายวนกนทกวน สวนรายเดอนสมาชกกฝากประมาณ 330 บาทบาง 630 บาทบางแลวแตความ สามารถของแตละราย (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

นายสามารถ สนทรวงศ ประธานกลมออมทรพยกลาววา หลงจากไดตงกลมออมทรพยเรากมการประชมทกเดอนเพอแลกเปลยนความคดกนและมมตรวมกนในชมชน สวนการบรหารจดการของคณะกรรมการออมทรพย จะฝากทกวนท 5 ของเดอน โดยหวหนากลมยอยทาหนาทเกบเงนภายในกลมเพอนามาเกบไวทคณะกรรมการ ปจจบนมเงนออมเพอทอยอาศยรวม 706,389 บาท เงนออมอน ๆ 30,000 บาท มการจดสวสดการการรกษาพยาบาล การฌาปนกจสงเคราะห การสงเสรมการศกษาและกจกรรมของเดก นอกจากนยงมสวสดการในการชวยเหลอผสงอายในชมชนกรณไมมญาตพนอง เดอนละ 50 บาท (สามารถ สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

หลงจากมการพฒนาความเขมแขง โดยจดตงกลมตาง ๆ มาระยะหนงแลว ทางกลมจงไดหนไปทาเรองทอยอาศย โดยชาวบานชวยกนหาทดนเพอสรางทอยอาศยประมาณ 10 ไร 2 งาน 97 ตารางวา ซงทดนอยฝงตรงกนขามกบชมชนเกา โดยทางกรมทดนและทดนจงหวดจนทบรเหนชอบใหใชประโยชนในทดนทมการบกรก โดยคดคาเชา 1 บาท / ตารางวา / เดอน สญญา 5 ป / ครง จากนนทางสถาบนพฒนาองคกรชมชน (พอช). จงไดสนบสนนงบประมาณในการทาสาธารณปโภคจานวน 3,100,000 บาท ในระยะท 1 เปนคาสรางถนน ทาทางระบายน า บอบาบดน าเสย ประปา ไฟฟา (สามารถ สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

ในเมอมทดนชาวบานรวมกนประชมหารอกนในการออกแบบบาน โดยมสถาปนกจาก พอช. ใหการแนะนาและชวยเหลอในการออกแบบบาน โดยชาวบานเลอกแบบบานสองชน ขนาด 4x8 เมตร ใชงบประมาณ 170,000 บาท/หลง สวนบานชนเดยวขนาด 5x8 เมตร ใชงบประมาณ 150,000 บาท/หลง โดยจางชางในชมชนทราคาถก มสมาชกทงหมด 119 ครวเรอน ทเขาโครงการ

37

 

88 ครวเรอน และครวเรอนทไมเขาโครงการอก 31 ครวเรอน โดยใหชมชนเนนกระบวนการมสวนรวมของชมชนในการดและควบคมงานกอสราง (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2558)

นายถวล เพศประเสรฐ กรรมการชมชน เลาวา เมอกอนอยอาศยดวยความยากลาบากมากบานเปนเพงไมเลก ๆ เพยงเอาไมเสมดตดเปนทอน ๆ มาขดไวเปนพนบาน สวนฝาบานและหลงคาทาดวยจาก เวลาเดนเสาบานกเอนไปมา พนบานกตดกบพนนา พอเดนนากซมเขามาในบาน

“ขณะตอนกนขาวตองกางมงกนขาว เพราะมนมหนอนและแมลงวนเตมไปหมด เนองจากบานตงอยบนกองขยะ แตตอนนดใจมากถงแมวาบานยงสรางไมเสรจ แตอยางนอยชวตนเรากสามารถมบานอย โดยไมตองกนขาวกางมงอกแลว” (ถวล เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

ตอนท 2 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ตาราง 1 รอยละของประชากร จาแนกตามระดบการศกษา

ระดบการศกษา จานวน รอยละ ไมเคยเรยนหรอตากวาชนประถมศกษา

4 3.2

จบประถมศกษา 46 37.1 จบมธยมศกษาหรอปวช./ปวส. 57 46.0 จบปรญญาตร 17 13.7

รวม 124 100.0 จากตาราง 1 พบวา ประชากรสวนใหญมระดบการศกษาในระดบมธยมศกษาหรอ ปวช./ปวส. 57 ราย คดเปนรอยละ 46.0 ระดบประถมศกษา 46 รายคดเปนรอยละ 37.1 ระดบปรญญาตร 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตาราง 2 รอยละของประชากร จาแนกตามรายได

รายไดตอเดอน จานวน รอยละ 6,500 – 15,100 112 90.3 15,101 บาทขนไป 12 9.7

รวม 124 100.0 จากตาราง 2 พบวา ประชากรสวนใหญมรายไดเฉลยตอเดอน 6,500-15,100 บาท 112 ราย คดเปนรอยละ 90.3 รายได 15,101 บาทขนไป 12 ราย คดเปนรอยละ 9.7

38

 

ตาราง 3 รอยละของประชากร จาแนกตามอาชพ

อาชพ จานวน รอยละ รบราชการ/รฐวสาหกจและหนวยงานภาครฐอนๆ

7 5.6

พนกงานบรษทเอกชน 21 16.9 ธรกจสวนตว 7 5.6 คาขายรายยอย 9 7.3 แมบาน 17 13.7 รบจางอสระ 63 50.8

รวม 124 100.0

จากตาราง 3 พบวา ประชากรสวนใหญมอาชพรบจางอสระ 63 ราย คดเปนรอยละ 50.8 อาชพพนกงานเอกชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 อาชพแมบาน 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตาราง 4 รอยละของประชากร จาแนกตามภมลาเนาเดม

ภมลาเนาเดม จานวน รอยละ ในอาเภอเมองจนทบร 38 30.6 ในจงหวดจนทบร 45 36.3 จากจงหวดภาคตะวนออก 9 7.3 จากจงหวดอนๆนอกเหนอ 32 25.8 ภาคตะวนออก

รวม 124 100.0

จากตาราง 4 พบวา ประชากรสวนใหญอยในจงหวดจนทบร 45 ราย คดเปนรอยละ 36.3 ในอาเภอเมองจนทบร 38 ราย คดเปนรอยละ 30.6 จากจงหวดอน ๆ นอกเหนอภาคตะวนออก 32 ราย คดเปนรอยละ 25.8

39

 

ตอนท 3 ความพงพอใจในการอาศยในชมชนบานลางพนทรพย อาเภอเมอง จงหวดจนทบร ตารางท 5 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตาม

ความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนเปนรายดาน

ประเดน μ S.D. การแปล ความหมาย

ลาดบท

ดานสงแวดลอม 3.84 0.87 คอนขางพอใจ 2 ดานเศรษฐกจ 3.83 1.05 คอนขางพอใจ 3 ดานสงคม 3.53 0.94 คอนขางพอใจ 4 ดานบรการสงคม 4.25 0.77 พอใจมาก 1

รวม 3.86 3.63 คอนขางพอใจ

จากตารางท 5 พบวา กลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนโดยภาพรวมอยในระดบคอนขางพอใจ เมอพจารณาในรายดาน สามารถแบงระดบแบงประเดนของความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอดานบรการสงคม (μ=4.25) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 ดานสงแวดลอม (μ=3.84) 2.2 ดานเศรษฐกจ (μ=3.83) 2.3 ดานสงคม (μ=3.53)

40

 

ตารางท 6 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานสงแวดลอม

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานสงแวดลอม        

อากาศ 4.38 .792 พอใจมาก 1 นา 4.06 .843 คอนขางพอใจ 2 การใชเสยงในชมชน 3.50 .831 คอนขางพอใจ 3 ขยะมลฝอย 3.42 1.045 คอนขางพอใจ 4

รวม 0.96 0.87 คอนขางพอใจ

จากตารางท 6 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพงพอใจ ดานสงแวดลอมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดานสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ กลมทพอใจมากและกลมทพอใจคอนขางมาก 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอ อากาศ (μ=4.38) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 ขยะมลฝอย (μ=3.42) 2.2 การใชเสยงในชมชน (μ=3.50) 2.3 นา (μ=4.06)

41

 

ตารางท 7 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานเศรษฐกจ

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานเศรษฐกจ        

รายได 3.87 1.203 คอนขางพอใจมาก 5 รายจาย 3.27 1.117 เฉย ๆ 7 ภาวะหนสน 3.61 1.036 คอนขางพอใจ 6 การมงานทา 3.98 1.001 คอนขางพอใจ 3 ราคาสนคา 3.88 1.070 คอนขางพอใจ 4 แหลงเงนก 4.10 .958 คอนขางพอใจ 2 การออมเงน 4.16 .997 คอนขางพอใจ 1

รวม 3.83 1.050 คอนขางพอใจ

จากตารางท 7 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพอใจ เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ กลมคอนขางพอใจและกลมทเฉย ๆ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 1.1 ภาวะหนสน (μ=3.61) 1.2 รายได (μ=3.87) 1.3 ราคาสนคา (μ=9.88) 1.4 การมงานทา (μ=3.98) 1.5 แหลงเงนก (μ=4.12) 1.6 การออมเงน (μ=4.16) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพงพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบการเฉย ๆ มอยเพยงดานเดยว คอ รายจาย (μ=3.27)

42

 

ตารางท 8 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตามความพงพอใจในการอยอาศยดานสงคม

ประเดน μ S.D. การแปล

ความหมาย ลาดบท

ดานสงคม        

โอกาสไดเรยนหนงสอ 4.47 .680 พอใจมาก 1 พอแมลกอยดวยกน 3.37 .860 เฉย ๆ 5 ชวตเยาวชนในชมชน 3.21 1.006 เฉย ๆ 7 พนทใชสอยในชมชน 3.37 .941 เฉย ๆ 5 ความสงบเรยบรอย 3.34 1.089 เฉย ๆ 6 ความมนคงในอาชพ 4.16 1.143 คอนขางพอใจ 2 การปลอดยาเสพตด 2.69 1.122 เฉย ๆ 8 การรบรขาวสาร 3.56 .820 คอนขางพอใจ 4 การมสวนรวม 3.65 .865 คอนขางพอใจ 3

รวม 3.53 0.94 คอนขางพอใจ

ตารางท 8 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงคอนขางพงพอใจ ดานสงคมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนของระดบความพงพอใจออกไดเปน 3 กลมใหญ คอ พอใจมาก คอนขางพอใจและเฉย ๆ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก คอโอกาสไดเรยนหนงสอ (μ=4.47) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 2.1 การรบรขาวสาร (μ=3.56) 2.2 การมสวนรวม (μ=3.65) 2.3 ความมนคง (μ=4.16) 3. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบในการอยอาศยเฉย ๆ สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 3.1 การปลอดยาเสพตด (μ=2.69)

43

 

3.2 ชวตเยาวชนในชมชน (μ=3.21) 3.3 ความสงบเรยบรอย (μ=4.34) 3.4 พอแมลกอยดวยกน (μ=4.37) 3.5 พนทใชสอยในชมชน (μ=4.37) ตารางท 9 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของความคดเหนของกลมประชากร จาแนกตาม

ความพงพอใจในการอยอาศยดานบรการสงคมของชมชน

ประเดน μ S.D. การแปล ความหมาย

ลาดบท

ดานบรการสงคมของชมชน        

การจดทอยอาศย 4.21 .839 พอใจมาก 2 การบรการการศกษา 4.12 .822 คอนขางพอใจ 3 ระบบสาธารณปโภค 4.44 .678 พอใจมาก 1

รวม 4.25 0.77 พอใจมาก

จากตารางท 9 พบวากลมประชากรในชมชนบานลางพนทรพยยงพอใจมาก ดานบรการสงคมของชมชน เมอมาพจารณาในรายดาน จะสามารถแบงประเดนระดบความพงพอใจออกไดเปน 2 กลมใหญ คอ พอใจมากและคอนขางพอใจ 1. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบพอใจมาก สามารถเรยงลาดบจากนอยไปมากไดดงน 1.1 การจดทอยอาศย (μ=4.21) 1.2 ระบบสาธารณปโภค (μ=4.44) 2. ประเดนทกลมประชากรมความพอใจในการอยอาศยในชมชนระดบคอนขางพอใจ มเพยงดานเดยว คอการบรการการศกษา (μ=4.12)

44

 

ตาราง 10 รอยละของกลมประชากรในความตองการใหมการพฒนา

การพฒนาชวตชมชน จานวน รอยละ การจดใหมความเปนระเบยบของชมชน 13 10.5 การปลอดจากสงอบายมข 34 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 16.9 การทากจกรรมความสมพนธในชมชน 9 7.3 มสงคมทด 8 6.5 เปนผถอกรรมสทธทดนเปนของตนเอง 16 12.9 การปลอดสงเสพตด 17 13.7 การจดใหมเวรยามในชมชน 6 4.8

รวม 124 100.0

จากตาราง 10 พบวา กลมประชากรสวนใหญอยากใหพฒนาในเรองความปลอดจากสงอบายมข 34 ราย คดเปนรอยละ 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 การปลอด สงเสพตด 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

ตอนท 4 ปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย จากการสารวจความพงพอใจในการอยอาศยของชาวชมชนบานลางพนทรพย พบวา โดยภาพรวมกลมประชาชนดงกลาวยงคอนขางพอใจในการอยอาศยในชมชน ดงนน ประเดนในขอนจะเปนการวเคราะหปจจยทมผลตอความพงพอใจในชวตของชาวชมชนกองขยะบานลางพนทรพย โดยอาศยขอมลจากการสารวจเชงคณภาพวจยสามารถสรปถงปจจยดงกลาวทสาคญ ม 6 ปจจย คอ 1. ความพรอมในดานการบรการสงคม 2. ความเปนชมชนของชมชน 3. การมอาชพทากน 4. ความมนคงของทอยอาศย 5. ความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน 6. ปญหาทางสงคมในปจจบน

45

 

ความพรอมในดานการบรการสงคม การบรการรกษาพยาบาล

โดยทวไปแลว เมอชาวบานในชมชนมอาการเจบปวยหรอไมสบายแบบเลกนอยกจะรกษาโดยการซอยามารบประทานเองตามรานคาในชมชน แตเมอเกดอบตเหตหรอไมสบายมากกจะนยมไปโรงพยาบาลพระปกเกลา ซงเปนโรงพยาบาลของรฐบาลทอยตดกบชมชน

เสนทางการสญจรในชมชน ชมชนบานลางพนทรพย มถนนเปนเสนทางการสญจร ซงเปนถนนทตดรอบชมชนม

ความกวางประมาณ 5 เมตร การบรการไฟฟา การบรการไฟฟาในชมชนบานลางพนทรพยในอดต มการใชเปนไฟฟาแบบชวคราว ขนาด

15 แอมป แตจะมหมอแปลงแยกยอยไปตามบานแตละหลง ดงนนไฟฟาจงเปนของสวนรวมในชมชนคาไฟในชวงประมาณ ป พ.ศ. 2510 เมอกอนจะอยประมาณแสนกวาบาทตอเดอน ซงจะใชวธการหารจากจานวนหนวยทใชจรง คาไฟตอหนวยจะอยทสบกวาบาทซงแพงกวาไฟบานปกต

ในปจจบนมการใชเปนไฟฟาเปนของตนเอง ขนาดทใชในบานเปนขนาด 5 แอมปสาหรบไฟบานปกตไมตดแอร และขนาด 15 แอมป สาหรบบานตดแอรหลายตว

บรการนาประปา การบรการน าประปาในชมชน ในป พ.ศ. 2510 เปนรปแบบการใชมเตอรรวมกน มการ

เดนทอประปาภายในตวบาน เมอป พ.ศ. 2510 และไดใชงบประมาณ SML เดนทอประปาในชมชนไวแลว การรบน าจะรบตรงจากทอเมนใหญ มมเตอรขนาด 4 หน แลวพกน าในแทงกขนาดใหญหลายแทงก กอนจะแบงจายตามบานแบงเปน 2 สาย ซงตองแบงปนน ากนใชในชวโมงเรงดวน เชน ชวงเชา ชวงเยนซงชาวบานอยพรอมหนาพรอมตา

ในปจจบนการใชน าประปาเปนการเดนทอประปาภายในบานของแตละบาน และมการกกเกบนาไวยามจาเปน อาท นาประปาไมไหล

แตเมอชมชนมการพฒนา การเปลยนแปลงชมชนกดขนมาเรอย ๆ คนในชมชนมน ากน นาใช มไฟฟาใชเปนของตนเองโดยไมตองเปนแบบการใชไฟฟารวม หรอน าประปารวมอกตอไปจงทาใหชาวบานมชวตทดขน ดานสาธารณปโภคดขน ตามมา ดงคากลาวทวา “ชวตกดขน ความสขสบายกมตามมา” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559) ความเปนชมชนของชมชน

ชมชนบานลางพนทรพยเปนชมชนทมพนท 350 ไร โดยแบงพนทเปน 4 โซน เดมทพนทบรเวณนเปนท ๆ ลอมรอบไปดวยปาเสมดและหนองนา ยากตอการเดนทางโดยพนทตรงนเมอกอนไมมชมชนอย มพนทเปนลกษณะเปนทรอบลมเนนสง บางคนกมาปลกเพลงกระตอบหลงเลก ๆ

46

 

รอบๆ กองขยะโดยใชไมเสมดสรางบานและทาสะพานเขาทางเดนจนกระทงเวลาผานไปจากการปลกเพลงกระตอบจนตอสมาเปนบานหลงใหญเกดเปนชมชนทอยเปนหลกเปนแหลง ชมชนแหงน เปนชมชนทชาวบานพงพาอาศยกนแบบเปนพเปนนอง โดยคนในชมชนรวมกนคด รวมกนทาผงมอขนมา ชาวชมชนบานลางพนทรพยจงมความสมพนธกนแบบแนนแฟน รกใครกลมเกลยวกนอยางเหนไดชด และคนในชมชนใหความสาคญเรองความเปนมตรตอเพอนบาน มการตดตอ การไปมาหาส แบบเปนกนเอง มการเออเฟอเผอแผและจรงใจตอกนและกน

ชมชนบานลางพนทรพยมการอยอาศยเปนครอบครว และมการชกชวนเครอญาตมาอาศยชายคาเดยวกนและชวยกนทามาหากน ชวยกนเลยงลกเลยงหลานของตนเอง โดยญาตพนองจะมาจากภมลาเนาเดยวกนและชกชวนเขามาหาเลยงชพในเมอง สรางบานเรอนอยใกลกน ดงคากลาวทวา “ลกษณะบานจะเปนการปลกเพลงกระตอบหลงเลก ๆ รอบ ๆ กองขยะโดยใชไมเสมดสรางบานและทาสะพานเขาทางเดน” (ถวลย เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558) รจกการพงพาอาศยกน การเกอกลกน แตเรองการทะเลาะกนภายในชมชนกจะมบางเลก ๆ นอย ๆ แตไมถงกบรนแรง พนองคยกนไดดวยความมเหตผล ดงคากลาวทวา “อยแบบเปนพนองกน” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

ภาพประกอบ 4 ทอยอาศยแบบเพงกระตอบ

นอกจากนการชวยเหลอเกอกลกนในกลมเครอญาต และพนองมการใหกยมเงนเมอเดอดรอน การชวยเหลอเดกถอวาเปนการชวยลกหลานของทกคน การแบงปนขาว อาหาร การรบประทานอาหารรวมกนในบางมอและชวยเหลอเกยวกบดานสาธารณปโภค สงเหลานทาใหเกดการเกาะเกยวกนอยางแนนแฟน คาดงกลาวทวา “ชวยเหลอกนด” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

สาหรบเรองการเขารวมกจกรรมในชมชนนน ชาวชมชนใหความรวมมอเสมอมา เชน การจดงานบญชมชน การทาของถวายพระอยางพรอมเพรยง โดยทกคนชวยกนทาอาหารอยางสนกสนาน สวนกจกรรมอน ๆ เชน งานแตงงาน งานศพ โดยททกคนตองชวยกน จงเปนททาใหใหชาวบานรจกกน สนทสนมกนมากขน ดงคากลาวทวา “รจกกนหมด” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

47

 

คนในชมชนมความเปนชมชนเดยวกน ทาทกอยางรวมกน ไดแก การเปนคนพนทๆ เดยวกน ประสบปญหาเหมอนกน จงสอดคลองกบคาดงกลาวทวา “เปนชมชนเดยวกน” (นมต สนทรวงศ.สมภาษณ. 2559)

ภาพประกอบ 5 การรวมมอกนทากจกรรมในชมชน การมอาชพทากน

อาชพเกบขยะหรออาชพหาของเกา เปนอาชพทแนนอน และเปนอาชพทชาวบานสมผสกบขยะโดยตรง อาชพหาของเกาเปนอาชพททาไดทกคนไมวาจะเปนเดก คนชรา และทกวย ชวตของชาวชมชนบานลางพนทรพยมกจะทางานตงแตเชาจนถงชวงเยน เปนแบบนทกวนและประจาเปนชวงเวลาของชาวบานออกหาของเกามากกวาอยบานและอยในชมชน

ภาพประกอบ 6 อาชพเกบขยะ

48

 

คนในชมชนบานลางพนทรพยจงถกมองวาเปนพวกคนจน ไรการศกษา ขาดความร แตในความเปนจรงชาวบานเหลานมความเชยวชาญในการแยกขยะและมการเรยนรทจะทามาหากน ชวยเหลอคนในครอบครวเพอเอาตวรอด รจกใชทรพยากรใหเกดประโยชน

ขยะ คนสวนใหญในสงคมภายนอกอาจจะมองขยะเปนสงทไรคา นารงเกยจ แตชาวบานในชมชนกองขยะมองวาขยะเปนสงสาคญสาหรบเขา เปนทรพยากรหนงทสามารถนามาใชประโยชนได โดยเฉพาะการดารงชวต ชาวบานเหลานจงแสดงทาทไมนารงเกยจขยะแมแตนอยอาจเปนเพราะความเคยชนทไมสามารถหาอาชพอนทดไดนนหมายถง รายได ความอสระ ดงคากลาวทวา “สาหรบลงเองออกหาเกบของเกาเองตกวนละเกอบหนงพน บางทเกบโทรศพท แกวแหวนเงนทองไดโดยไมตองลงทนลงแรงอะไร” (ถวล เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

ขยะของชาวบานคอ แหลงโชคลาภ แหลงรายได ททาใหคนในครอบครวไมอด ดงนนสงทชาวชมชนกลวคอ กลวการรณรงคการคดแยกขยะตามนโยบายการคดแยกขยะสาเรจ ดงคากลาวทวา “ถาคนในเมองเกดการคดแยกขยะกอนทงไดจรง ๆ นนแหละคนในหมบานถงจะลาบาก” (นมต สนทรวงค. สมภาษณ. 2559)

ความมนคงของทอยอาศย ชาวชมชนมการจดตงกลมออมทรพย ป 2548 และไดรบคาแนะนาจากเครอขายบานมนคง

ในเรองระบบการจดการกลมออมทรพยและดาเนนการบานมนคง การเกบเงนออมทรพยนน จะเกบรายวน วนละ 10 บาท และเงนสวสดการเปน 11 บาทตอวน มสมาชกแรกเรม 124 คน ตางคนตางเอามาสงทเสมยนเกบเงนโดยตรง เปาหมายของการออม คอ ตองการบาน ออมทกวน ใชเวลาราว 2 ป ในชวง 2 ปนน สมาชกมการถอนเขาถอนออกอยตลอดเวลา บางคนไมมนใจวาจะไดบาน บางคนกลวโดนโกง คนทออมตอกมงมนจะเอาบาน เพราะมนใจวาถาไมไดบานเงนกยงเปนของเรา สดทายสมาชกทออมสมาเสมอ 80 คน เหตผลททาใหมนใจอกประการหนง คอ พอวน สทธธรรม เลขววฒนมาพดคยใหขอมลมาตดตามความคบหนาทกอาทตย ทาใหเชอมนวามองคกรทสามารถชวยสนบสนนชาวชมชนได ฉะน นหนาทของกรรมการคอตองรวมใจ รวมกลมใหสมาชกออมทรพยมากทสด คณะกรรมการและชาวบาน ไดรวมกนไดกาหนดคณสมบตของผทจะมาเปนสมาชกโครงการบานมนคง

ป 2550 รวมเงนออมทรพยไดแสนกวาบาท จงเรมเขาสกระบวนการบานมนคง สงแรกทไดทา คอหาทดนผนใหม จงมการจบกลมกนไปด ไปดกนหลาย ๆ ท ทดนสวนใหญจะอยนอกเขตเทศบาล เพราะราคาไมแพง พอไดขอมลมากจะประชมรวมกน ถามความเหน ทายทสดชาวบานขออยทเดม ดงคากลาวทวา “คนเราอยทไหนมกจะรกทนนแมวาพวกเราจะอยและเกดแตกองขยะกยงไมอยากจะยายบานไปอยทอน” (ถวลย เพศประเสรฐ. สมภาษณ. 2558)

49

 

กระบวนการการเจรจาตอรองกบเทศบาลจงเรมขน ชาวบานรวมตวกนอยางเขมแขง แสดงใหเหนถงการจดการตนเองหลงจากทเทศบาลไดยายททงขยะไปแลว จงไดเสนอเชาทดนเทศบาลและมการนาเสนอเขาทประชมสภาเทศบาล เปนทรบรกนในระดบจงหวด เทศบาลไมเคยเหนดวยกบการขอใชทดนสาธารณะปลกสรางทอยอาศยเปนชมชน เพราะการขอใชทดนสาธารณะนยงไมมใครเคยทาและไมมกฎหมายรองรบไมมหนวยงานใดในทองทใหการยนยนและรบรองวาจะใชทดนสาธารณะได

การเดนเรองขอใชทดนนน เรมจากทดนอาเภอกอน อาเภอบอกวาไมอยในความรบผดชอบ ใหไปตดตอทเทศบาล เทศบาลกบอกใหไปทดนจงหวด มนเหวยงไปเรอย ๆ และไมมคาตอบทคบหนา ในขณะท สามารถ สนทรวงศ เขาหาหนวยงานนน บงเอญไดรจกกบกลมผใหญททางานการเมองทองถนทมการจบกลมคยกนตอนเยน ๆ ดวยความทเปนเดกกวาจงเขาหาผใหญงาย ขอความเหน คาแนะนา เลาปญหาความเดอดรอนใหฟงอยางนอบนอม จงเกดจดเปลยน คอผใหญในกลมจงแนะนาใหรจกกบผใหญทานหนงททางานในระดบจงหวด ทานเคยมประสงการณการแกปญหาการใชทดนสาธารณะของพนทอนมากอน จงใหความร คาแนะนาไดวาการขอใชทดนสาธารณะประโยชนอยในมาตราอะไร มระเบยบวธการอยางไรและทานยงชวยประสานเทศบาลใหคอยชวยเหลอชาวบาน

แตปจจบนมสญญาการเชาถกตองตามกฎหมาย ในการเชามการทาสญญาการเชาเปน 5 ปตอ 1 ครง จงไมมการไลทไดอก เพราะสญญาเชาเปนสญญาทถกตองตามกฎหมาย ชาวบานอยกนแบบถกตองตามกฎหมาย จงทาใหบานเปนทอาศยทมนคงตอไป ดงคากลาวทวา “ถาไลกไมไป เพราะมสญญาเชาทถกตองตามกฎหมาย” (นมต สนทรวงศ. สมภาษณ. 2559)

ความเปนเจาของกรรมสทธทดนในชมชน เจาหนาททดนแจงวาทเทศบาลทงแปลงมพนท 350 ไร แตยงไมไดออกระเบยบรงวด หนงสอ

สาคญสาหรบทหลวง (นสล.) ในระหวางนกรรมการไดจดแบงพนทเปน 4 โซน เพอปรบปรงพนททอยอาศยเปนสเหลยมคางหม ใชวธสเกลแปลงทดน ทาผงมอ ชาวบานชวยกนเดนรงวดเฉพาะสวนทพนองชวยกนปลก เอาตลบเมตรวดละเอยด ขนาดบาน ทดนเหลอระหวางบาน จบระดบความสงตาของพนททเราอย ชาวบานอาสาไปชวยเจาหนาทรงวด ถอไม ปกหมด มดนา ทาทกอยางเพอใหงานไปเรว พอถงการออกแบบบานกใชกระดาษแผนใหญวางไวโตะตรงกลาง แลวใหสมาชกตดกระดาษเปนแผนเลก ๆ ไปวางบนแปลนทดน ดวาใครอยากอยตรงไหน แมวาบางจดจะทบซอนกน กคอย ๆ ปรบกนคนใดคนหนงอาจจะตองรนไปอยทดนอน มสมาชกทแจงขอใชทดนเดม จานวน 8 ราย แมแตทางออกกใชวธการวางแปลน ตดกระดาษใหยาว ๆ พอทจะทาบลงบนแปลนกระดาษได สดทายกจะพนททจะสรางทอยอาศย จานวน 10 ไร 2 งาน เปนการเจรจาดวยวาจา ไมมหนงสอรองรบใด ๆ ทงสน

สวนเนอททปลกบาน ชาวบานอยากไดทดนเยอะ ๆ โหวตกนตงแต 45 ตารางวา 40 ตารางวา 35 ตารางวา แตสดทายกตองไดแค 20 ตารางวา

50

 

ในการของบประมาณสนเชอ สถาบนองคกรพฒนาชมชน (พอช.) จะแบงจายเปนงวด ๆ และขอกเงนสนเชอกจะขนอยกบแบบบานทสมาชกเลอกนนเอง

แตอยางไรกตามคณะกรรมการและสมาชกไดรวมกนกาหนดเกณฑการพจารณาการขอ ใหสนเชอ คอ

1. ตองมการออมอยางสมาเสมอ 2. ดจากภาระหนสน บญชรายรบ รายจายของครอบครว 3. ไดสมทบการออมใหได 10 % ของเงนทจะขอสนเชอ 4. กลมยอย 5 ครอบครวตองรวมกนพจารณาการกเงนพรอมท งการค าประกนกลม

รวมถงการกทกประเภท 5. หามขายสทธใหกบบคคลภายนอก ถามความจาเปนใหขายใหกบกลมออมทรพย จากฎขอ 5 ดงคากลาวทวา เปนเจาของในเชงเชา หามซอหามขาย แตเปลยนตกทอดมรดก

ใหลกหลานได ปญหาทางสงคมในชมชน

ปญหาทางสงคมในชมชนทพบในชมชน คอปญหายาเสพตด สวนใหญรจกยา เชน ยาอจากเพอน ไดรบยาครงแรกจากเพอน ใชยาครงแรกทบานเพอนและเปนผทมกจะหนไปปรกษาเพอน เพอนจงเปนปจจยในการชกนาผหนงผใดไปใชยาเสพตด การเลอกคบการเขากลมกบเพอนทเปนผใชยาเสพตดเปนทางนาใหบคคลทมบคลกภาพทออนแอหรอขาดภมคมกนอยแลวไปใชยาได เยาวชนมเวลาวางและไมมสงใดทเพลดเพลนและพอใจใหทาเวลาวาง ทาใหเยาวชนไปมวสมกนกนในทตาง ๆ เปนกวน หรอแกงขนและชกจงกนไปทาสงตาง ๆ ถามเพอนทไมดอยรวมในกลม กอาจชกนาไปในทางอบายมกตาง เชน การพนน ตลอดจนการใชบหรและเหลาและยาเสพตดตาง ๆ ดงคากลาวทวา “ผทเคยใชหรอตดยาเสพตด จะเปนผทรแหลง อาจหายาเสพตดได ยอมชกนาเพอนไปใชยาเสพตด บางคนอาจชกนาไป เพอตนเองไดมสวนไดรบยาเสพตดดวย” ความกดดนตอจตใจจากสภาพแวดลอมจะเปน เชน พอหรอแมทอปนสยไมด ตดยาเสพตด มการขาดความหวง เปนตน

51

 

ตอนท 5 ขอเสนอแนะเพมเตมในการพฒนาชวตชมชนบานลางพนทรพย ตาราง 11 รอยละของกลมประชากรในความตองการใหมการพฒนา

การพฒนาชวตชมชน จานวน รอยละ การจดใหมความเปนระเบยบของชมชน 13 10.5 การปลอดจากสงอบายมข 34 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 16.9 การทากจกรรมความสมพนธในชมชน

9 7.3

มสงคมทด 8 6.5 เปนผถอกรรมสทธทดนเปนของตนเอง 16 12.9 การปลอดสงเสพตด 17 13.7 การจดใหมเวรยามในชมชน 6 4.8

รวม 124 100.0 จากตาราง 11 พบวา กลมประชากรสวนใหญอยากพฒนาในเรองความปลอดจากสงอบายมข 34 ราย คดเปนรอยละ 27.4 การปรบปรงสภาพชมชน 21 ราย คดเปนรอยละ 16.9 การปลอดสงเสพตด 17 ราย คดเปนรอยละ 13.7

จากการสมภาษณในเชงคณภาพยงมขอเสนอแนะทเกดขนจากปญหาทางสงคมไดแก ปญหายาเสพตด ยาเสพตดเปนปญหาภยคกคามเกดความรายแรงสาหรบชาวชมชนบานลางพนทรพย เนองจากตวปญหาเองมความสลบซบซอนนบวนจะขยายตวเพมขนและมการเปลยนแปลงตลอดเวลา ยากแกการแกไขเพราะรากเหงาของปญหาเกดจากปจจยภายในตวบคลและความไรจตสานก สงผลทาใหปญหายาเสพตดเพมขน

สาเหตสาคญททาใหตดยาเสพตด 1. จากการถกชกชวน การถกชกชวนนอาจเกดจากเพอนสนททกาลงตดยาอยและอยากจะ

ใหเพอนลองบาง ปญหานมกจะเกดกบเดกทมปญหาทางครอบครวขาดความอบอน ใจแตก เอาเพอนเปนทพงนอกจากนผทอยในแหลงทมการซอขายยาเสพตด กอาจจะไดรบการชกจงถงคณภาพของ ยาเสพตดวาดตาง ๆ นานา เชน อาจจะบอกวา เมอเสพแลวจะทาใหปลอดโปรง เหมาะแกการเรยนการทางาน การชกจงดงกลาวอาจจะเกดขนในขณะทผถกชกจง กาลงมนเมา สรา เทยวเตรกน จงทาใหเกดการตดยาได

52

 

2. จากการอยากทดลอง อยากรอยากเหน อยากจะรรสชาต อยากสมผส โดยคดวาคงจะไมตดงาย ๆ แตเมอทดลองเสพเขาไปแลวมกจะตด เพราะยาเสพตดในปจจบน เชน เฮโรอน จะตดงายมาก แมเสพเพยงครงหรอสองครงกจะตดแลว

3. จากการถกหลอกลวง ยาเสพตดมรปแบบตาง ๆ มากมาย ผถกหลอกลวงไมทราบวาสงท ตนไดกนเขาไปนนเปนยาเสพตดใหโทษรายแรง คดวาเปนยาธรรมดาไมมพษรายแรงอะไรตามทผหลอกลวงแนะนาผลสดทาย กลายเปนผตดยาเสพตดไป

4. เหตทางกาย ความเจบปวยทางกาย เชน ตองถกผาตดหรอเปนโรคปวดศรษะ เปนหด เปนโรคประสาท ไดรบความทรมานทางกายมากผปวยตองการบรรเทา พยายามชวยตวเองมานานแตกไมหาย จงหนเขาหายาเสพตดจนตดยาในทสด

5. จากความคกคะนอง บคคลประเภทนคดวาตวเองเปนคนเกงอยากลองซงรแกใจวา ยาเสพตดใหโทษเปนสงไมดแตดวยความทคกคะนองเปนวยรนไมเกรงกลวอะไร ตองการแสดง ความเดนดงอวดเพอนวาขานคอพระเอก ขาดความยงคดจงเสพยาเสพตดและตดยาในทสด

6. จากสงแวดลอม เชน สถานทอยอาศยแออด เปนแหลงสลมหรอเปนแหลงทมการเสพและคายาเสพตด ภาวะทางเศรษฐกจบบคนจตใจ เปนตน ซงเปนสงทมอทธพลเหนอจตใจผลกดนใหผทอยในสภาพแวดลอมดงกลาว บางคนหนมาพงยาเสพตดโดยคดวาจะชวยใหตนเองหลดพนจากสภาพตาง ๆ ทคบของใจเหลานนได

จากการสมภาษณ ผวจยพบวา แนวทางแกไขยาเสพตดในชมชนบานลางพนทรพย สามารถสรปไดดงน คอ

1. จดระเบยบหมบาน เพอปองกนยาเสพตด 2. ใหเยาวชนเปนผสอดสองชมชน 3. ใหมการประสานคนในชมชนใหเปนหเปนตาและใหตารวจมการจบกม 4. สงเสรมกฬาภายในชมชน 5. จดอบรมเพอขดเกลาใหกบคนในชมชน 6. ควรมการศกษาถงวธการปองกนยาเสพตด